Foundations of Upper Primary Math bilingual...

Navnirmiti Learning Foundationã

Universal Active Mathematics

Conceived and Written by

Dr. Vivek Monteiro, Geeta MahashabdeNavnirmiti Learning Foundation Authors’ Team

Original English Version is Supported By

स��य जनगिणत

Math DelightFoundations of Upper Primary Mathematics

गिणत गंमत

पायाभूत उ� �ाथिमक गिणत

Published by : Navnirmiti Learning Foundation

Vivek Monteiro, Geeta Mahashabde, Navnirmiti Learning Foundation

All rights reserved with Navnirmiti Learning Foundation

Concept & Development of worksheets : 1999 - 2017

Math Delight - Foundations of Upper Primary Mathematics - English Version - 2017

Math Delight - Foundations of Upper Primary Mathematics - Bilingual Version - 2017

Graphics and Design : Russell Gonsalves, Geeta Mahashabde, Laxman Vyavhare

Universal Active Math - Math Delight - Foundations of Upper Primary Mathematics

Supported By : Priyanvada Barbhai, Varsha Khanvelkar, Ashwini Joshi, Sushma Kamble,

Fundilal Mali

Cover Design : Arya Rothe

e [email protected]

Navnirmiti Learning Foundation

Above 'Samatesathi Gunvatta', 564 B/2, Shaniwar Peth,Ramanbaug Chowk Pune - 411 030

Head Office of UAM Programme

(020) 24471040 / 9850303396

w www.navnirmitilearning.org

Navnirmiti Eduquality Foundation

‘Discover It’, Priyadarshini Apartments,Padmavati Hospital Lane,Near IIT Market Gate, Powai, Mumbai - 400 076.

e [email protected]

( 022 ) 25786520 / 25773215

Marathi Translation : Alaka Sathe

Supported By : BPCL and P. B. SAMANT SHIKSHAN SAMRUDDHI PRAYAS

Navnirmiti Learning Foundationã

ããã

Authors’ team : Vivek Monteiro, Geeta Mahashabde, Neelima Deshpande, Swati More,

Arti Gokhale, Swati Joshi, Naresh Bhoir, Alaka Sathe, Vathsala Sharma, Sushma Bakshi,

Vipula Abhyankar, Dinesh Lahoti.

How many rupees? Write the numbers in the houses.

1Navnirmiti Learning Foundationã

UNITS एककU एदT

RESERVE BANK OF INDIA

x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10 RESERVE BANK OF INDIA

x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

UNITS एककTENS दशकU एदT


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

UNITS एककTENS दशक

2 5

U एदT


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10RESERVE BANK OF INDIA

x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

UNITS एककTENS दशकU एदT


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

UNITS एककTENS दशक

U एदT

�कती �पये आहते? सं�या चौकटीत िलहा.

Navnirmiti Learning Foundationã 2

x ox xooxxxo

100RESERVE BANK OF INDIA

x ox xooxxxo

100100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

HUNDREDS UNITS एककTENS दशकशतकद U एTH श

How many rupees ? Write the numbers in the houses.

HUNDREDS UNITS एककTENS दशकशतकU एTH श

HUNDREDS UNITS एककTENS दशकशतक

HUNDREDS UNITS एककTENS दशकशतक

द

U एTH श द

U एTH श द

HUNDREDS UNITS एककTENS दशकशतकU एTH श द



x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100 x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

UNITS एककTENS दशकHUNDREDS शतक

U एTH श द

U एTH श द



U एTH श द

U एTH श द


How many rupees ? Write the numbers in the houses.



How many rupees? Write the number in numerals and words.

RESERVE BANK OF INDIA^maVr` [aOd© ~¢H ^maVr` [aOd© ~¢H

Xg énòXg énòx ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10



x ox xooxxxo

1010 10



x ox xooxxxo

1010 10



x ox xooxxxo


^maVr` [aOd© ~¢H ^maVr` [aOd© ~¢H


x ox xooxxxo

1010 10



x ox xooxxxo




x ox xooxxxo

1010 10

x ox xooxxxo



EH$ gm¡ énòEH$ gm¡ énòx ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo



EH$ gm¡ énòEH$ gm¡ énòx ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

Th ह H श T द U ए






�कती �पये आहते? सं�या अंकात व अ�रात िलहा.

8 1 8 2

9 7 9 8

9 9 5

7 0 1 7 7 0 1 8

5 0 0 3

2 0 9 9 5

5 0 0 4

9 9 6

5 0 1 0 4


2 0 9 9 6

5 0 1 0 5

5 0 0 0 1 5 0 0 0 2

Using notes make the numbers in sequence and write them.

नोटांचा वापर क�न �माने सं�या तयार करा व िलहा.


Write the numbers.

10000x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

1

2

2

4

9

9

5

0

0

0

9

8

9

0

9

3

3

2

0

0

8

8

9

0

0

4

4

0

0

9

6

8

9

0

0

2

5

2

5

0

3

8

9

0

0

1

6

5

2

3

3

2

5

4

16,235

Notes of 10000 1 rupee coinsNotes of 1000 Notes of 100 Notes of 10Number

दहा�या नोटा एक �पयाची नाणीसं�या

दहा हजारा�या नोटा हजारा�या नोटा शतका�या नोटा

सं�या िलहा.


10000x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

5 2 6 6 852,668

24,306

40,800

6,300

98,005

90,000

5,000

45,636

80,808

8,080

88,888

Observe the numbers and write how many notes of 1000, 100, 10, and 1 rupee will beneeded to make that number.

NumberNotes of 1000 Notes of 100 Notes of 10 1 rupee coinsNotes of 10000

सं�येचे िनरी�ण करा आिण ती सं�या तयार कर�यासाठी कोण�या �कार�या �कती नोटा लागतील ते िलहा.

दहा हजारा�या नोटा हजारा�या नोटा शतका�या नोटा दहा�या नोटा एक �पयाची नाणीसं�या

4 53 06 08 2

4 1 3 6 8

5 0 3 0 9

3 2 57 3 06 5

Write the names of houses for each number and read the number.


1 0 7 2 53 5

4 0 0 0 44 0

5 1 7 2 53 46 2

6 6 6 66 66 6

0 0 0 0 00 03 0

6

T द U एU ए U ए

U ए U ए

U ए

U ए

U ए

U ए

U ए

U ए

U ए

��येक सं�येसाठी घरांची नावे िलहा आिण सं�या वाचा.

Put commas at the appropriate place in the given number, write its digits in appropriate houses, label the houses and write the number.


2 4 7 0 5 8

UTHThTthLTLCrTcr दको को दल ल दह श द ए ह

35,24,86,791 3 5 2 4 8 6 7 9 19

35 crore, 24 lakh, 86 thousand, 7 hundred and 91


35 कोटी, 24 लाख, 86 हजार, 7 श े 91

1 4 5 8 0 0 3


3 2 4 0 0 0 0 6 5


3 0 0 0 0 8 8 0


4 5 0 6 5 0 4 8 0


�दले�या सं�येम�ये �थािनक �कंमतीनुसार यो�य �ठकाणी �व�पिवराम घाला. अंक यो�य घरांत िलहा, घरांना नावे

�ा व सं�या िलहा.

Read the following numbers. Put commas at the appropriate place. Write the number in words.

4 5

3 4 5

1 3 4 5

2 1 3 4 5

4 2 1 3 4 5

6 4 2 1 3 4 5

1 2 3 4 5 6 7 8

3 4 5 6 7 8 9 0 2

6 0 0 4 0 0 5

1 0 5 6 0 0 0 9

2 0 0 6 0 0 4 0 0


खालील सं�या वाचा. यो�य जागी �व�पिवराम घाला. सं�या अ�रात िलहा.

a) 2, 9, 1, 7

a) 2, 7, 6

b) 8, 2, 4, 6

b) 9, 5, 1

c) 5, 8, 7, 0

c) 3, 4, 0

d) 1, 9, 4, 8

d) 8, 3, 6

Use the given digits without repetition and make the greatest and smallest 4 digit numbers.

Make the greatest and smallest 4 digit numbers by using only one digit twice.

1 2 7 9 9 7 2 1

7 7 6 22 2 6 7

e) 2, 5, 4, 3

f) 6, 0, 2, 5

e) 5, 9, 0

f) 8, 7, 1


Smallest and Greatest Number.

Smallest Greatestलहानात लहान

Smallest Greatestलहानात लहान

लहानात लहान आिण मो�ात मोठी सं�या

�दलेले अंक एकदाच वाप�न लहानात लहान आिण मो�ात मोठी चार अंक� सं�या तयार करा.

मो�ात मोठी

एक अंक दोनदा वाप�न चार अंक� लहानात लहान आिण मो�ात मोठी सं�या तयार करा.


For TH, H and U position, choose digitsfrom largest to smallest.

Make the greatest and the smallest 4 - digit numbers using any 4 different digits with

conditions as given. (You may use any 4 different digits from 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9)

a) Digit 5 is always at tens place.

5 5

9 8 5 7 1 0 5 2


b) Digit 9 at units place.

9 9

Smallest लहानात लहानGreatest

c) Digit 1 at hundred's place.

1 1

Smallest लहानात लहान

d) Digit 4 at thousands place.

4 4


e) Digit 0 at units place.

0 0



For TH, H and U position, choose digitsfrom smallest to largest. But you can't take 0 in Th place.

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 यापैक� चार िनरिनराळे अंक वाप�न �दले�या अटीनुसार सं�या तयार करा.

दशका�या घरात 5 हवा.

एकका�या घरात 9 हवा.

ह, श आिण ए या �थानांसाठी मो�ापासून

लहानापय�त अंक िलहा.

ह, श आिण ए या �थानांसाठी लहानापासून

मो�ापय�त अंक िलहा.पण हजारात शू�य नको.

एकका�या घरात 0 हवा.

शतका�या घरात 1 हवा.

हजारा�या घरात 4 हवा.






Find the greatest and smallest numbers in each row.


c) 89725, 29777, 37890, 22999


d) 34286, 8764, 34478, 987


e) 10200, 2010, 50000, 10002


b) 1240, 3999, 1786, 2028


a) 4327, 389, 280, 1265

4 3 2 7 2 8 0


��येक ओळीतील मो�ात मोठी आिण लहानात लहान सं�या ओळखा.






Ascending and Descending Order

1. Write the numbers in each row in ascending form.

b) 476902, 4798, 49280, 3427

c) 94325, 27450, 86432, 29876

d) 123456, 654321, 23456, 65432

e) 20000, 2000, 200, 20


2002, 2022, 2202, 2220

a) 2202, 2002, 2022, 2220

चढता आिण उतरता �म

पुढील सं�या चढ�या �माने िलहा.

b) 7842, 29762, 47977, 9999

c) 10234, 12034, 12304, 12340

d) 273896, 940246, 444444, 123456

2. Write the numbers in each row in descending form.

e) 77777, 777, 777777, 7777777


39287, 4784, 3920, 2902

a) 39287, 4784, 2902, 3920

पुढील सं�या उतर�या �माने िलहा.

3. Write the numbers in each row in ascending and descending form.


d) 23450, 9860, 2486, 399

Ascending form :

Descending form :

c) 9876, 6789, 7869, 7986

Ascending form :

Descending form :

b) 4007, 7004, 4070, 7040

Ascending form :

Descending form :

a) 2922, 4786, 2386, 9762

Ascending form :

Descending form :

2386

9762

2922

4786

4786

2922

9762

2386

पुढील सं�या चढ�या आिण उतर�या �माने िलहा.

चढता �म :

उतरता �म :







Expanded form of numbers


2

3

20000

5

4

................

3

8

................

4

0

................

1

5

..............

2 x 10000

2 x 10000 + ................ + .................... + ............... + ...............

................ ................ ................ ..............

25341

Type of NoteNotes of 1000

x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

Notes of 100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10

Notes of 10 1 rupees

10000

Notes of 10000

Number ofnotes

Value

Expandedform

Number


x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

Notes of 100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


10000

Notes of 10000

Number ofnotes

Value

Valueas product

Expandedform

Number

नोटांचा �कार

दहा हजारा�या नोटा हजारा�या नोटा शतका�या नोटा दहा�या नोटा एक �पयाची

नाणी

नोटांची सं�या

�कंमत

Valueas product

गुणाकार �पात�कंमत

िव�ता�रत �प

सं�या

एक �पयाची

नाणी


�कंमत



सं�या

सं�यांचे िव�ता�रत �प


दहा हजारा�या नोटा हजारा�या नोटा शतका�या नोटा दहा�या नोटा



x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

Notes of 100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


10000

Notes of 10000

Number ofnotes

Value

Expandedform

Number


x ox xooxxxo


x ox xooxxxo

100100

Notes of 100


x ox xooxxxo

x ox xooxxxo

1010 10


10000

Notes of 10000

Number ofnotes

Value

Expandedform

Number

7 x 10000 + 2 x 1000 + 5 x 100 + 2 x 10 + 9 x 1

4 x 10000 + 0 x 1000 + 0 x 100 + 3 x 10 + 0 x 1


दहा हजारा�या नोटा हजारा�या नोटा शतका�या नोटा दहा�या नोटा एक �पयाची

नाणी


�कंमत


सं�या


दहा हजारा�या नोटा हजारा�या नोटा शतका�या नोटा दहा�या नोटाएक �पयाची

नाणी


�कंमत


सं�या

Valueas product


Valueas product


Write 156 in expanded form

Write in expanded form using 'x'

156 = 100 + 50 + 6

156 = 1 x 100 + 5 x 10 + 6

Write the following numbers using expanded form

= x 100 + x 10 + x 1223

= x 3 + x 10 + x 2302

= x 100 + x 10 + x 14356 x 1000 +

= x 100 + x 5 + x 13050 +x 3

= x + x + x 567

= + +1002 x x x + x

= + +25378 x x x 10000

+ +x x

= + +36325 x x x

+ +x x


156 ही सं�या िव�ता�रत �पात िलहा.

'x' चे िच�ह वाप�न िव�ता�रत �प िलहा.

खालील सं�या िव�ता�रत �पात िलहा.

3,251

23,000

1,50,000

2,35,746

2,10,200

1,30,056

5,65,000

277

L ल

1

2

2

1

5

Tth दह

2

5

3

1

3

6

Th ह

3

3

0

5

0

0

5

H श

2

0

0

7

2

0

0

2

T द

5

0

0

4

0

5

0

7

U ए

1

0

0

6

0

6

0

7

3,251 =

23,000 =

1,50,000 =

2,35,746 =

2,10,200 =

1,30,056 =

5,65,000 =

277 =

3 x 1000 + 2 x 100 + 5 x 10 + 1 x 1

2 x 100000 + 1 x 10000 + 2 x 100 + 0 x 10 + 0 x 1

Look at the numbers written below in the houses. Write the same numbers in expanded form.


Numberसं�या

घरांम�ये िलिहले�या खालील सं�या पहा. �या िव�ता�रत �पात िलहा.

a) 8642

4596

8 x 1000 + 6 x 100 + 4 x 10 + 2 x 1

a) 4 x 1000 + 5 x 100 + 9 x 10 + 6 x 1

b) 35842

b) 7 x 10000 + 3 x 1000 + 5 x 100 + 4 x 10 + 1 x 1

c) 473062

c) 8 x 10000 + 0 x 1000 + 3 x 100 + 9 x 10 + 2 x 1

d) 407982

d) 9 x 100000 + 0 x 10000 + 0 x 1000 +

3 x 100 + 4 x 10 + 5 x 1

1. Write the expanded form of the given number.

2. Write the numeral form of the given expanded form.

Expanded form of numbers


Number Expanded Form

NumberExpanded Form

सं�यांचे िव�ता�रत �प

�दलेली सं�या िव�ता�रत �पात िलहा.

सं�या िव�ता�रत �प

िव�ता�रत �पाव�न सं�या िलहा.

सं�यािव�ता�रत �प

Write the given number in different loose forms and write each form in words.

Number 1000 :

Number 10000 :

1 0

10

Ten Th

0

0001

0

100

0

0

0

0

1000

One Thousand

............................

Ten Hundreds

............................

............................

............................

............................

............................

............................


Thousands

हजार

एक हजार

दहा शतक

Hundreds

शतक

Tens

दशक

Units

एकक

Description

DescriptionUnits

एकक

Tens

दशक

Hundreds

शतक

Thousands

हजारदहाहजार

�दलेली सं�या वेगवेग�या खु�या �पात िलहा. ��येक �कार अ�रात िलहा.

सं�या 1000

वण�न

सं�या 10000 :

वण�न

Number 100000 :

One Lakhs

00001 0 ............................

............................

............................

............................

............................

............................

Loose form

10 tens

100 tens

Tight form


DescriptionUnits

एकक

Tens

दशक

Hundreds

शतक

Thousands

हजार

Ten Th

लाख

10 दशक

100 units

100 एकक

100 hundreds

100 शतक

100 दशक

100 thousands

100 हजार

1 hundred

1 शतक

सं�या 100000 :

खुले �पबंद �प

वण�नदहाहजार

Indian System

4,75,321

Four lakh seventy five thousandthree hundred and twenty one

International System

475,321

‘Four hundred and seventy five’Thousand three hundred and

twenty one

Write the commas according to Indian and International Systems and write the numbers

in words.

4 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0

4 0 ,0 0 ,0 0 0 4 0 0 0 0 0 0

2 3 0 4 5 0 5 2 3 0 4 5 0 5

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5


Forty Lakhs Four millions

दवेनागरी आिण आंतररा�ीय प�दतीनुसार �व�पिवराम िलहा आिण सं�या अ�रात िलहा.

दवेनागरी प�दत आंतररा�ीय प�दत

चार लाख पंचाह�र हजार तीनशे एकवीस

चारशे पंचाह�र हजार तीनशे एकवीस

चाळीस ल� चार िमलीयन

International system

a) 1 Thousand =

Write in numerals :

b) 10 Thousand =

c) 100 Thousand =

d) 1 Million =

e) 10 Million =

f) 100 Million =

g) 100 Million =

h) 1billion =

I) 10 billion =

j) 100 billion =


एक हजार =

दहा हजार =

शंभर हजार =

आंतररा�ीय सं�या

सं�या अंकात िलहा.

1 िमलीयन =

10 िमलीयन



1 िबलीयन =



Indian and international system

a) 1 Thousand =

Write in numerals :

b) 10 Thousand =

c) 1 Lakh =

d) 10 Lakh =

e) 1 Crore =

f) 10 Crore =

Match the following :

1 million 1 Lakh

10 Lakh10 million

100 Thousand 10 Crore

100 million 1 Crore


एक हजार =

दहा हजार =

1 लाख =

100 हजार 10 करोड

1 करोड

1 लाख

10 लाख

1 करोड =

10 करोड =

सं�या िलहा.अंकात

यो�य जो�ा लावा.




10 लाख =

दवेनागरी आिण आंतररा�ीय प�दती

Estimation

a) 32

a) 814

30

800

Number

Number

Rounding off to the nearest tens

Rounding off to the nearest hundreds

b) 38

b) 251

c) 57

c) 5780

d) 296

d) 7928

Round off the given numbers to the nearest tens :

Round off the given numbers to the nearest hundreds :

40

300

d) 3008

e) 7925


अंदाज करणे

जवळ�या दशकापय�त अंदाज करा.

सं�या जवळ�या दशकापय�त अंदाज करा.

जवळ�या शतकापय�त अंदाज करा.सं�या

जवळ�या शतकापय�त अंदाज करा.

Estimation of Sum, Difference and multiplication

a) 976 + 431

b) 796 - 314

c) 21 x 49

d) 125 x 95

+

-

x

x

=

=

=

=

=

=

=

=

Round off

Round off

Round off

Round off

Estimation of Answer




Round off and estimate the answer -


जवळ�या सं�या घेऊन उ�राचा अंदाज करा.

बेरीज, फरक आिण गुणाकार यांचा अंदाज करणे.

उ�राचा अंदाज




5

6

5 x 3 = 15

6 x 2 =

= ( + ) x 26 x 2

5 x 3 = (3 + 2) x 3

= (3 x 3) + (2 x 3)

= 6 + 9

= 15

(3 x 3) + (2 x 3)

3 + 2

4 + 2

3

2

3

2

Distributive Property

= ( x 2) + ( x 2 )

= ( x 2) + ( x 2 )

= +

=


िवतरणाचा गुणधम�

(4 + 5) x 2

2 x 3 + 4 x 2

[2 x (1 + 3)] + 1

2 x 3 + 4

(2 x 3) + (1 + 4)

2 x 4 + 3 x 2

[1 + (2 + 3) x 4]

2 + 3 x 4

2 + (3 + 5) x 2

10 + 3 x 3

3 + [(5 + 1) x 2]

= 15 – 2

= 13

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

Mark the terms in the following expressions and solve.

Brackets are to be solved first (from inner most to outermost)

3 x 5 – 2


कंस आधी सोडवायचा (सवा�त आत�यापासून बाहरे�यापय�त)

पद ओळखून �याखाली रेघ ओढा आिण सोडवा.

2 x ( 3 + 4 )

( 2 + 3 ) x ( 3 + 4 )

( 2 + 2 ) x ( 3 + 3)

( 2 + 3 + 4 ) x 3

2 x 3 + 4

2 + 3 x 3 + 4

( 2 + 2 ) x 3

( 2 + 3 + 4 )

2 x ( 3 + 3 )

( 2 + 3 ) x 3 + 4

2 + 2 x 3

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

Solve.

3 2 +

( 4 + 2 )

3


सोडवा.

3 +

x ( 3 + 3 )

( 3 + 3 ) 2 + 1

2 x 3 + 2 x 2

x 2 x 2

2 x 2 + ( 2 + 3 )

2 + ( 3 + 3 ) 2

2 x 2 x 2 + 3

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

Solve.

( 4 + 2 )

3

( 3 + 4 + 2 )

3

1

2

1

2 x

1

2

1

3

2 x 2 + 2 x 3 + 2 x 4 2 x 2 + 6 3


सोडवा.

= 2 x ( + )

= 5 x ( + )

= ( + ) x 2

= ( + ) x 2

= ( 2 x ) + (2 x )

= ( x ) + ( x )

= ( x 2) + ( x 2)

= ( x 2) + ( x 2)

= +

= +

= +

= +

=

=

=

=

2 x 13

5 x 103

203 x 2

115 x 2

Solving the expanding brackets.


10 3

10 3

20 6 26

कंस सोडवा.

= 15 x 12

= (10 + 5) + (10 + 2)

= 10 x (10 + 2) + 5 x (10 + 2)

= 10 x 10 + 10 x 2 + 5 x 10 + 5 x 2

= 23 x 15

= (20 + 3) + (10 + 5)

= 20 x (10 + 5) + 3 x (10 + 5)

= 20 x 10 + 20 x 5 + 3 x 10 + 3 x 5

= 16 x 25

= ( + ) x ( + )

= x ( + ) + x ( + )

15 x 12

23 x 15

16 x 25

=

=

+

+

=

=

+

+

+

+

10 x 10

10

20

10

5

10

2

5

3

10 x 2

10 x 5

5 x 2

= +

=

+ +

x += x + x + x


10 6 20 5

1 to 10

Roman Numerals

Write numbers 1 to 50 using roman numerals.

II XX XXX LX LXX LXXX

2

I V X L C D M

1 5 10 50 100 500 1000

I II III IV V VI VII VIII IX X

1 2 3

I XI

XV

XX XXX XL L

II

III

V

IX

X


XXI XXXI XLI

1 ते 10

रोमन सं�या

1 ते 50 सं�या रोमन सं�या िच�ह वाप�न िलहा.

a) Write any five natural numbers :

b) Write the smallest natural numbers :

c) Show natural numbers on the number line.

d) Solve and check whether your answer is a natural number or not.:

Is answer a natural

number ? (Yes / No)

e) Is zero a natural number ? Yes / No

Natural Numbers

1 2

3 + 2 =

2 – 5 =

3 x 4 =

1 ÷ 2 =


कोण�याही पाच नैस�ग�क सं�या िलहा.

लहानात लहान नैस�ग�क सं�या िलहा.

सं�या रेषेवर नैस�ग�क सं�या िलहा.

उदाहरण सोडवा आिण उ�र नैस�ग�क सं�या आह ेका नाही ते पहा.

उ�र नैस�ग�क सं�या आह ेका ?

हो / नाही

नैस�ग�क सं�या

शू�य ही नैस�ग�क सं�या आह ेका ? हो / नाही

= {1, 2, 3, 4, ......}Natural numbers

नैस�ग�क सं�या

a) Write any five whole numbers :

b) Write the smallest whole number :

c) Show whole numbers on the number line.

d) Solve and check whether your answer is a whole number or not.:

Is answer a whole

number ? (Yes / No)

e) Is zero a whole number ? Yes / No

Whole Numbers

2 + 0 =

0 – 5 =

0 x 3 =

2 ÷ 0 = cannot be done No


पूण� सं�या

कोण�याही पाच पूण� सं�या िलहा.

लहानात लहान पूण� सं�या िलहा.

सं�या रेषेवर पूण� सं�या दाखवा.

उदारण सोडवा आिण उ�र पूण� सं�या आह ेका ते पहा.

उ�र पूण� सं�या आह ेका?

हो/नाही

शू�य पूण� सं�या आह ेका ? हो / नाही

= {0, 1, 2, 3, .........}Whole numbers

पूण� सं�या

Fill in the blanks.

a) 2 x 3 = x 2

b) 2 + 3 = + 2

c) 2 x (3 + 4) = 2 x + 2 x

d) 5 + 0 =

e) 5 x 0 =

f) 5 + 1 =

g) 5 - 0 =

h) 5 ÷ 0 = Not defined.

i) The smallest natural number is

j) The smallest whole number is

k) 3 + (2 + 4) = (3 + 2) +

l) 3 x (2 x 4) = (3 x 2) x


करता येत नाही.

गाळले�या जागा भरा.

लहानात लहान नैस�ग�क सं�या

लहानात लहान पूण� सं�या

Draw dots in the grid to make squares. Write the numbers that make squares.

Draw dots in the grid to make rectangles. Write the numbers that make rectangles.

21 = 1

22 =

23 =

24 = 25 =

6

Number

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1

4

Square


चौरस कर�यासाठी �बंद ूकाढा. वग� सं�या िलहा.

सं�या वग�

आयत तयार कर�यासाठी �बंद ूकाढा. आयत तयार करणा�या सं�या िलहा.

Draw dots in the grid to make triangles Write the numbers that make triangles.


Draw dots and write the next three triangular numbers :

ि�कोण तयार कर�यासाठी �बंद ूकाढा. ि�कोणी सं�या िलहा.

�बंद ू ि�कोण काढा आिण �यापुढील तीन ि�कोणी सं�या िलहा.काढून

Factors अवयव

Take the given number of unit cubes. Make equal parts in different ways. Write the factors.

6

Numbers of equal partsNumber

1 2 3 6

8

10

11

12

14

15

9

16

17

18

19

20

22

21

23

24


1 11

�दले�या सं�येइतके एकक ठोकळे �या. �याचे वेगवेग� या प�दतीने समान भाग करा. अवयव िलहा.

सं�या समान भागांची सं�या

Multiples गुणक

Keep adding the number to itself using cubes/rods/notes. Write the multiples.

2

Multiples

गुणक

Number

2, 4, 6, 8, 10, 12, 14 ...

3

4

5

6

7

10

20

100

200

50

15

30

40

9

11

8


�दलेली सं�या दांड-ेदाड े�कंवा नोटा वाप�न पु�हा पु�हा िमळवत जा. गुणक िलहा.

सं�या

10

16

Number

Number

8

15

28

3

Multiples

Factors

12

20

7

35

Write first five multiples of the following numbers.

Write all factors of the following numbers.

Match the following.


Multiple of 5

5 चा गुणक

Multiple of 7


Factor of 9


Factor of 16


गुणक

अवयव

यो�य जो�ा लावा

खालील सं�यांचे पाच गुणक िलहा.

खालील सं�यांचे सव� अवयव िलहा.

सं�या

सं�या

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

1) Color all multiples of 10.

2) Circle all multiples of 5.

3) Put a P on all multiples of 2.

Divisibility by 2 The number has 0, 2, 4, 6 or 8 in the units place.

All have ............... in the unit's place.

All have ................... or .................... in the unit's place.


Divisibility by 10 The number has 0 in the units place.

10 ची िवभा�यता - सं�ये�या एकक �थानी शू�य असतो.

Divisibility by 5 The number has 0 or 5 in the units place.

5 ची िवभा�यता सं�ये�या एकक �थानी 0 �कंवा 5 असते.

10 चे सव� गुणक रंगवा

सवा��या एकक�थानी ............... आह.े

5 �या गुणकांभोवती वतु�ळ करा.

सवा��या एकक �थानी ..............�कंवा ................ आह.े

2 �या सव� गुणकांना P खुण करा.

Digits in the unit's place are

एकक �थानी असणारे अंक

2 ची िवभा�यता सं�ये�या एकक �थानी 0, 2, 4, 6 �कंवा 8 असतात.

.......... , .......... , .......... , .......... , ...........

Number

20 0

8

5

10, 5, 2

2

5

18

15

9

24

69

23

121

36

50

100

95

Digit in Unit's Place Divisible by

Observe the digit in unit's place and write whether the number is divisible by 10, 5 and 2.


सं�ये�या एकक �थानचा अंक पहा. ती सं�या 10, 5 आिण 2 ने िवभा�य आह ेका ?

एकक �थानचा अंक िवभा�यतासं�या

Divisibility by 3 : Sum of digits of the number is a multiple of 3

87

135

97

124

132

300

609

500

406

8121

5400

3531

12345

8 + 7 = 15

1 + 3 + 5 = 9

Number Sum of digitsIs the sum

multiple of 3 ?

Is the number

divisible by 3 ?


Yes

हो

3 ची िवभा�यता : सं�ये�या अंकांची बेरीज 3 ने िवभा�य असते.

अंकांची बेरीजबेरीज 3 �या

गुणाकारात आह ेका ?

सं�या 3 ने िवभा�य

आह ेका?

सं�या

Yes

हो

Yes

हो

Yes

हो

Divisibility by 6 : The number is divisible by 2 and 3 both

Number

42

69

91

78

108

300

509

1236

6060

9009

4811

7822

4044

30000

Digit inunit's place

2

9

Divisibleby 2?

Yes

No

Sum ofdigits

6

15

Divisibleby 3 ?

Yes

Yes

Divisibleby 6 ?

Yes

No


अंकांची बेरीज

हो हो

हो

हो

नाही नाही

2 ने िवभा�य ? 3 ने िवभा�य ? 6 ने िवभा�य ?

6 ची िवभा�यता : जी सं�या 2 आिण 3 ने िवभा�य असते.

सं�या एकक �थानचा

अंक

Divisibility by 4 : Number formed by last two digits is a multiple of 4.

Number

64

212

650

400

348

2516

3540

660

3844

12345

16850

33330

56120

19487

68531

Number formedby last 2 digits

64

12

50

00

48

Is it divisibleby 4 ?

Is the numberdivisible by 4 ?


Yes

हो

Yes

हो

Yes

हो

Yes

हो

Yes

हो

4 ची िवभा�यता : शेवट�या अंकांनी तयार झालेली दोन अंक� सं�या 4 चा गुणक

शेवट�या दोन अंकांनी

तयार झालेली सं�या

दोन अंक� सं�या 4 ने

िवभा�य आह ेका ?

सं�या 4 ने िवभा�य

आह ेका ?

सं�या

Divisibility by 9 : Sum of the digits of the number is divisible by 9

Number

81

7893

162

4536

4008

5762

3339

9999

7865

8901

5555

12348

10101

8 + 1 = 9

7 + 8 + 9 + 3 = 27In 27, 2 + 7 = 9

Sum of the digitsIs the sum

divisible by 9 ?Is the numberdivisible by 9 ?


अंकांची बेरीज

Yes

हो

Yes

हो

Yes

हो

Yes

हो

9 ची िवभा�यता : सं�येतील अंकांची बेरीज 9 ने िवभा�य आह.े

बेरीज 9 ने िवभा�य

आह ेका ?सं�या 9 ने िवभा�य

आह ेका ?

सं�या


Write a three digit number which is divisible by 10

10 ने िन:शेष भाग जाणारी तीन अंक� सं�या िलहा.

Write a four digit number which is divisible by 10

10 ने िवभा�य असणारी चार अंक� सं�या िलहा.


2 ने िवभा�य असणारी तीन अंक� सं�या िलहा.















Draw the rectangles for the multiplication and write the multiplication for the rectangles :

6 x 4


x

x

�दले�या गुणाकाराचा आयत काढा आिण �दले�या आयताचा गुणाकार िलहा.

Write the multiplication for given rectangles and draw the rectangles for given multiplication :

8 x 4

x


x

�दले�या गुणाकाराचा आयत काढा आिण �दले�या आयताचा गुणाकार िलहा.

6 x 6

Rectangles Multiplication

11 x 11

x


आयत गुणाकार

Write the first 12 multiples of 3 :



Which are the multiples of 3 which are common to the multiples of 4 (till 48)?

Write the common multiples of 3 and 5 (till 60)

Write the common multiples of 4 and 5 (till 60)


Multiples

गुणक

3 चे पिहले 12 गुणक िलहा.

4 चे पिहले बारा गुणक िलहा.

48 पय�त 3 आिण 4 चे सामाइ�क गुणक कोणते आहते ?


60 पय�त 3 आिण 5 चे सामाइ�क गुणक िलहा.

4 आिण 5 चे सामाइ�क गुणक िलहा. (60 पय�त)

Write the first 12 multiples of




1

21

2

1

3

1

4

1

3

1

4


चे पिहले 12 गुणक िलहा.




Multiples

गुणक

Highest common factor by listing

HCF of 8 and 12 :

List the factors of each number.

HCF of 12 and 15

HCF of 24 and 36

Circle the common factors.

Common factors are : 1, 2, 4

Highest (Largest) common factor is 4

8 :

12 :

12 :

15 :

HCF :

1 8

321 4 6 12

2 4


4

यादी प�दतीने म.सा.िव. काढा.

8 आिण 12 चा म.सा.िव. काढा.

��येक सं�ये�या अवयवांची यादी करा.

सामाइ�क अवयवांना वतु�ळ करा.

सामाइ�क अवयव 1, 2, 4

12 आिण 15 चा म.सा.िव.

मह�म सामाइ�क अवयव (िवभाजक)


HCF of 20 and 30

HCF of 16 and 24

HCF of 24 and 60





HCF by prime factorisation

HCF of 24 and 36 :

HCF of 24 and 30 :

HCF of 16 and 24 :

= 2 x 2 x 3 =

HCF = =

24 = 2 x 12

= 2 x 2 x 6

= 2 x 2 x 2 x 3

24 =

=

=

36 = 2 x 18

= 2 x 2 x 9

= 2 x 2 x 3 x 3

30 =

=

=

Underline the common factors

12


मूळ अवयवांव�न म.सा.िव. काढणे.


सामाइ�क अवयवांसाठी रेघ ओढा.



म.सा.िव. HCF

HCF of 24 and 60 :

HCF of 14 and 49 :

HCF of 15 and 17 :




15 आिण 17 चा म.सा.िव

LCM by listing (use calculator)

LCM of 24 and 36

LCM of 24 and 90 :

: 24, 48, 72 , 96, 120, 144 , ........

: 36, 72 , 104, 144 , ........

LCM of 3 and 4

Circle the common multiples

72


Multiples of 90 :

90 चे गुणक :

Multiples of 24 :

24 चे गुणक :

यादी प�दतीने ल.सा.िव. (कॅल�यूलेटर वापरा.)

24 आिण 36 चा ल.सा.िव. काढा.

सामाइ�क गुणकांभोवती वतु�ळ करा.

Common multiples are : सामाइ�क गुणक :

Least (smallest) common multiple (LCM) is

लघु�म सामाइ�क िवभा�य (ल.सा.िव.)

24 आिण 90

Common multiples are : सामाइ�क गुणक :

LCM is

ल.सा.िव.

3 आिण 4 ल.सा.िव.

24 चे गुणक

Multiples of 24

36 चे गुणक

Multiples of 36

72, 144, ...................

24, 48, 72 , 96, 120, 144 , 168, 192, 216,

240, 264, 288, 312, 336, 360

90, 180, 270, 360

..............................................................................

LCM of 10 and 15

LCM of 15 and 20

LCM of 6 and 12





LCM of 36 and 60

LCM of 12 and 25

LCM of 25 and 40


24 आिण 40 चा ल.सा.िव.



LCM by prime factors

LCM of 24 and 36

LCM of 24 and 90

Factors of 24 and 36 :

24 = 2 x 12

= 2 x 2 x 6

= 2 x 2 x 2 x 3

36 = 2 x 18

= 2 x 2 x 9

= 2 x 2 x 3 x 3

Circle the common factors

Underline the uncommon factors.

LCM = common factors x uncommon factors

= 2 x 2 x 3 x 2 x 3

= 72


ल.सा.िव. = सामाइ�क अवयव x असामाइ�क अवयव

मूळ अवयवाव�न ल.सा.िव. काढणे

24 आिण 36 चा ल.सा.िव. काढण.े

24 आिण 36 चे अवयव

सामाइ�क अवयवांना वतु�ळ करा.

असामाइ�क अवयवांखाली रेघ ओढा.


LCM of 15 and 20

LCM of 25 and 40

LCM of 36 and 60

LCM of 12 and 25






1) Make a rectangle with 12 cubes. Draw it :

2) Make a rectangle with 16 cubes. Draw it.

3) Make a rectangle with 20 cubes. Draw it.

Let's call rectangles with only one row as 'lines'. We will call rectangles with more than one

row as 'broad rectangles'.

Prime and composite numbers.


1) 12 एकक ठोकळे वाप�न आयत तयार करा. िच� काढा.



मूळ आिण संयु� सं�या

फ� एक ओळ असले�या आयताला रेषा �हणू. एकापे�ा जा�त ओळी असले�या आयताला �ंद आयत �हण.ू

Can you make a broad rectangle with 7 cubes ?

Classify the following numbers into prime numbers and composite numbers :

2, 6, 7, 9, 12, 25, 32, 58, 59, 61, 63, 77, 79, 99, 101, 105

(Also refer to the chart of multiplication tables to check whether a number is in tables of

some other number. Such numbers are composite numbers.)

Can you make a broad rectangle with 11 cubes ?

2, 7, 6, 9,

Prime Composite


7 घन वाप�न �ंद आयत तयार करता येइ�ल का ?

11 घन वाप�न �ंद आयत तयार करता येइ�ल का ?

Numbers which cannot be arranged in a broad rectangle are called 'Prime numbers'.

Numbers which can be arranged in a broad rectangle are called 'Composite numbers.'

�या सं�या �ंद आयता�या �व�पात मांडता येत नाहीत �यांना मूळ सं�या �हणतात.

�या सं�या �ंद आयता�या �व�पात मांडता येतात �यांना संयु� सं�या �हणतात.

खालील सं�यांचे मूळ सं�या आिण संयु� सं�या यात वग�करण करा.

(�दलेली सं�या गुणाकार पा�ां�या त��यात इतर कोण�या पा�ात आह ेका ते शोधा. अशा दसु�या पा�ात

असले�या सं�या संयु� सं�या असतात. )

मूळ सं�या संयु� सं�या

1 त े100 सं�या िलिहले�या त��यातील सव� मूळ सं�या शोधा व येथे िलहा.

Find all prime numbers in the chart of 1 to 100. Write them here.

Drawing multiplication of factors

2

2 x 2

( 2 x 2 ) x 2 or 2 x 2 x 2 = 8

( 2 x 2 ) x 3 =

( 2 x 2 ) x x 2 =

Draw the rectangle for 2 x 3 x 5


2 x 3 x 5 यासाठी आयत काढा.

अवयवां�या गुणाकाराचे िच� काढण.े

Draw the rectangle for 2 x 2 x 2 x 2


2 x 2 x 2 x 2 यासाठी आयत काढा.

Draw the rectangle for

आयत काढा. a) 3 x 3 x 3 x 2 b) 2 x 4 x 3

Match the following names with pictures :

Label the eight points shown here :

Label the two lines :

Write the names of all line segments seen in the figures :

X Y

A B

P

P Q

AB

C P

Q

R


नाव आिण आकृती यां�या जो�ा लावा.

येथे दाखिवले�या आठ �बंदनूंा नावे �ा.

दो�ही रेषांना नावे �ा.

आकृतीतील सव � रेषाखंडांची नावे िलहा.

Point

�बंदू

Ray

�करण

Line

रेषा

Line segment

रेषाखंड

Write the names of all line segments in the following figure :

Write the names of rays :

Write the names of collinear points :

A

P

S

C

Q

V

D

R

T

B

R

P N


सव� रेषाखंडांची नावे िलहा.

�करणांची नावे िलहा.

एकरेषीय �बंदचूंी नावे िलहा.

Line A and line B are .......................................

Line A and line C are............................................................

Line C and line D are ..........................................................

Line C and line E are ...........................................................

A

BE

C

D

Observe the figure and fill in the blanks with the words parallel / intersecting.

Are the lines parallel or intersecting ?

Parallel

Lines


समांतर

रेषा

आकृतीत दाखिवले�या रेषा समांतर आहते का छेदणा-या आहते ?

आकृतीचे िनरी�ण करा. गाळले�या जागा ‘समांतर / छेदणा-या’ यापैक� यो�य श�दाने भरा.

रेषा A आिण रेषा B एकमेक�ना............................... आहते.

रेषा A आिण रेषा C एकमेक�ना............................... आहते.

रेषा C आिण रेषा D एकमेक�ना............................... आहते.

रेषा C आिण रेषा E एकमेक�ना............................... आहते.


Measure the length of the given line segments using a ruler. Write the length.

A

E

C

G

K

M

I

J

B

F

D

H

L

N

length of AB = 7 cm

AB ची लांबी = 7 सेमी

length of EF =

EF ची लांबी =

length of IJ =

IJ ची लांबी =

length of CD =

CD ची लांबी =

length of GH =

GH ची लांबी =

length of KL =

KL ची लांबी =

length of MN =

MN ची लांबी =

प�ीचा वापर क�न �दले�या रेषाखंडाची लांबी मोजा व िलहा.


Draw line segments of the given lengths :

length of AB = 7 cm

A B

AB ची लांबी = 7 सेमी

length of BC = 6 cm

BC ची लांबी = 6 सेमी

length of DE = 2 cm

DE ची लांबी = 2 सेमी

length of XY = 4 cm

XY ची लांबी = 4 सेमी

length of PQ = 5 cm

PQ ची लांबी = 5 सेमी

length of LM = 1 cm

LM ची लांबी = 1 सेमी

length of RS = 9 cm

RS ची लांबी = 9 सेमी

length of OP = 3 and a half cm

OP ची लांबी = साडतेीन सेमी

�दले�या लांबीचा रेषाखंड काढा.

Vertices : 1) ............ 2) ............ 3) ............ 4) ............

Vertices : 1) ............ 2) ............ 3) ............ 4) ............

Vertices : 1) ............ 2) ............ 3) ............ 4) ............

Sides : 1) ............. 2) ............ 3) ............ 4) ............

Sides : 1) ............. 2) ............ 3) ............ 4) ............

Sides : 1) ............. 2) ............ 3) ............ 4) ............

Diagonals : 1) ............ 2) ............

Diagonals : 1) ............ 2) ............

Diagonals : 1) ............ 2) ............

Angles : 1) ............ 2) ............ 3) ............ 4) ............

Angles : 1) ............ 2) ............ 3) ............ 4) ............

Angles : 1) ............ 2) ............ 3) ............ 4) ............

Write the names of vertices, sides, diagonals and angles.

A

D

B

C

L

O

M

M

PN

O

N

P

Q

R

S

T


Vertices : 1) .......... 2) .......... 3) .......... 4) .......... 5) ..........

Sides : 1) .......... 2) .......... 3) .......... 4) .......... 5) ..........

Diagonals : 1) .......... 2) ......... 3) ......... 4) ......... 5) .........

Angles : 1) .......... 2) .......... 3) .......... 4) .......... 5) ..........

िशरो�बंद,ू बाजू, कण� आिण कोनांची नावे िलहा.

िशरो�बंदू

बाजू

कण�

कोन


बाजू

कण�

कोन


बाजू

कण�

कोन


बाजू

कण�

कोन


Write the type of each angle (Right angle, Acute angle, Obtuse angle)

Right angle

काटकोन

��येक कोनाचा �कार िलहा (काटकोन, लघुकोन, िवशालकोन)


Measure the following angles using a protractor :

कोनमापकाचा वापर क�न �दलेले कोन मोजा.


Draw angles of the given measures :

090

060

040

0120

030

0150

�दले�या मापाचे कोन काढा.

1) ................. 2) .................. 3) ..................

1) .................... 2) ................... 3) ..................

4) ..................... 5) ................... 6) .................

Write the names of three triangles in the figure

Write the names of six line segments.

Which two triangles have LB as common ?

Which two triangles have LC as common ?

LBAD is an angle of which triangle ?

LDAC is an angle of which triangle ?

LBAC is an angle of which triangle ?

Observe the figures and answer the questions. A

R

A

B D C

B C

P Q


आकृतीचे िनरी�ण करा आिण उ�रे िलहा.

आकृतीमधील तीन ि�कोणांची नावे िलहा.

LB कोण�या दोन ि�कोणात सामाइ�क आह े?

LC कोण�या दोन ि�कोणात सामाइ�क आह े?

LBAD कोण�या ि�कोणाचा कोन आह े?

LDAC कोण�या ि�कोणाचा कोन आह े?

LBAC कोण�या ि�कोणाचा कोन आह े?

सहा रेषाखंडांची नावे िलहा.

In ∆ ABC : ∆ ABC म�ये

1) .............2) .............3) ................

1) ............2) .............3) .................

1) ............ 2) ............ 3) ...............िशरो�बंदू

Vertices :

बाजू

Sides :

कोन

Angles :

In ∆ PQR : ∆ PQR म�ये

1) .............2) .............3) ................

1) ............2) .............3) .................

1) ............ 2) ............ 3) ...............िशरो�बंदू

Vertices :

बाजू

Sides :

कोन

Angles :

How many triangles are there in the above figure. Write their names.

How many triangles ? Write their names.

A

E

CB

D

A

E

CB

D


वरील आकृतीत �कती ि�कोण आहते ? �यांची नावे िलहा.

�कती ि�कोण आहते ? �यांची नावे िलहा.

1) ................ 2) ................. 3) .................... 4) ..................

1) ................. 2) ................. 3) .................. 4) .................

1) .................. 2) .................. 3) .................. 4) .................

1) AB and CD 2) .....................

1) All angles are right angles / acute angles.

3) Adjacent sides are same / different.

2) Opposite sides are same / different. 2) संमुख भुजा समान / असमान आहते.

1) ........................ 2) ........................

1) AB and BC 2) ..................

3) .................... 4) ...................

A

B

D

C

P

R

Q

S


1) सव� कोन काटकोन / लघुकोन आहते.

3) लगत�या भुजा समान / असमान आहते.

िशरो�बंद ू:

Vertices :

बाजू :

Sides :

कोन :

Angles :

Adjacent Sides :

लगत�या बाजू :

Opposite Sides :

संमुख भुजा

Diagonals :

कण�

Draw a circle. Draw and label the following centre, radius, diameter, chord.

Q

D

E

B

OP

C

A

T


एक वतु�ळ काढा. �यात क� �, ि��या, �ास,जीवा काढा आिण नावे �ा.

1) The centre of circle :

वतु�ळाचे क� � ..................................... 2) A diameter :

�ास

.....................................

: 1) ......................... 2) ....................... 3) .......................3) Radius of circle

ि��या

जीवा

4) Chord : 1)......................... 2).....................

5) Point in the interior

वतु�ळा�या अंतभा�गातील �बंदू: 1) ...................... 2) ........................

: 1) ........................ 2) ...........................

6) Point in the exterior

वतु�ळा�या बा�भागातील �बंदू

7) A sector : ..............................वतु�ळाची पाकळी

8) A segment :

वतु�ळ खंड: ..............................

Name the type of triangle based on angles.

Draw rough sketch

Right angled triangle Acute angled triangle Obtuse angled triangle


कोनांव�न ि�कोणाचा �कार ओळखा.

क�ी आकृती काढा.

काटकोन ि�कोण लघुकोन ि�कोण िवशाल कोन ि�कोण


Find the measure of LABC

Find the measure of LPQR

LPQR =

P

S Q R

090

Measure of right angle 0> 180

Measure of acute angle 090

Measure of obtuse angle 0180

Measure of straight angle 0> 90

Measure of reflex angle0< 90

LABC =

A

040

C B D


काटकोनाचे माप

लघुकोनाचे माप

सरळ कोनाचे माप


िवशाल कोनाचे माप

�िवशाल कोनाचे माप

LABC चे माप �कती ?

LPQR चे माप �कती ?

Types of Triangles based on sides :

Types of Triangles based on angles :

Equilateral triangle - ................................ sides are equal.

0Acute angled triangle - ............................. angles are less than 90 .

Isosceles triangle - .................................... sides are equal.

0............................... triangle - One angles is 90 .

.............................triangle - All three sides are unequal.

Obtuse angled triangle - One angle is ........................

Draw rough sketch :

Equilateral triangle Isoceles triangle Scalene triangle


बाजूंव�न ि�कोणांचे �कार

समभुज ि�कोण - ........... बाजू समान असतात.

समि�भुज ि�कोण - ............. बाजू समान लांबी�या असतात.

.................. ि�कोण - सव� भुजा असमान लांबी�या असतात.

कोनांव�न ि�कोणांचे �कार

0लघुकोन ि�कोण - ...................कोन 90 मापापे�ा लहान असतात.

0................ ि�कोण - एक कोन 90 मापाचा असतो.

िवशालकोन ि�कोण एक कोन - ................. असतो.

क�ी आकृती काढा.

समभुज ि�कोण सम�ीभुज ि�कोण िवषमभुज ि�कोण


Scalene triangle

Equilateral triangle

Right angled triangle

Obtuse angled triangle

Isosceles triangle

Acute angled triangle

6 6

6 6

6

4

10

6

7

060

080

060 0

40

090 030

0200130

030



िवषमभुज ि�कोण

समभुज ि�कोण

काटकोन ि�कोण

िवशालकोन ि�कोण

सम�ीभुज ि�कोण

लघुकोन ि�कोण

Are opposite sides equal ?

Are opposite sides parallel ?

Are all sides equal ?

Are opposite angles equal ?

Are diagonals equal ?

Are diagonals perpendicular ?














Parallelogram

Rectangle

Square

संमुख भुजा समान आहते का ?

संमुख भुजा समांतर आहते का ?

संमुख कोन समान आहते का ?

संमुख बाजू समान आहते का ?

संमुख बाजू समांतर आहते का ?


संमुख बाजू समान आहते का ?

संमुख बाजू समांतर आहते का ?


86ANavnirmiti Learning Foundationã

समांतरभुज चौकोन

आयत

चौरस

सव� भुजा समान आहते का ?


कण� समान आहते का ?

कण� एकमेकांना लंब आहते का ?



सव� बाजू समान आहते का ?

सव� कण� समान आहते का ?

दो�ही कण� एकमेकांना लंब आहते का?














Rhombus

Trapezium





समभुज चौकोन

समलंब चौकोन





कण� समान आहते का





Picture Nameनाव

Cuboid

घन

चौरसाकृती

सूची

6 8 12

Cube

Triangular

Pyramid

Square

Pyramid

Triangular

Prism

Pentagonal

Prism

Faces Vertices Edgesकडा


िच� पृ�भाग िशरो�बंदू

इि�कािचती

ि�कोणीसूची

ि�कोणिचती

पंचकोनी

िचती

Match the following

What shape is

a) Roshogulla or Laddu

b) A brick

c) A ball


Cone

शंकू

Sphere

गोल

Cylinder

Cuboid

Pyramid

सूची

वीट

च�डू

यो�य जो�ा लावा

वृ�िचती

इि�कािचती

खालील व�तूंचा आकार िलहा.

रसगु�ला �कंवा लाडू

Write the value of bank account :

One Rupee in your

Bank account+ 1

Loan of one rupee in

your bank account- 1

+ 1 + 1 + 1+ 1 + 1

- 1 - 1 - 1

+ 1 + 1

- 1 - 1 - 1 - 1

+ 1 + 1+ 1 + 1

- 1 - 1 - 1

+ 1 + 1 + 1

- 1 - 1 - 1 - 1 - 1

+ 1 - 1 - 1

+ 1

+ 1 - 1

+ 1

+ 1 - 1

- 1 - 1 - 1

+ 1

+ 6


0

ब�के�या खा�यात 1 �. आह.े

ब�क खा�यात 1 �. चे कज� आह.े

ब�के�या खा�यातील िलहा.

Write the positive and negative numbers on the number line :

Write the number after :

Write the number before :

Write the numbers in sequence :

-1 0 +1

+ 5 + 3 0 - 1+ 6

+ 3 + 1 0+ 8

- 3 - 2 - 100 - 200

- 3 - 6 - 11 - 100

- 5

+ 2

- 4

+ 3


- 1

धन आिण ऋण सं�या सं�यरेषेवर िलहा.

नंतरची सं�या िलहा.

आधीची सं�या िलहा.

सं�या �माने िलहा.

Write the values of following quantities and compare them using signs <, > , =

Compare the following integers using <, >, =

+ 1

+ 1

+ 1

+ 1

+ 1

+ 1

+ 1

+ 1

- 1 - 1

- 1

- 1 - 1

- 1

- 1 - 1 - 1 - 1

+ 1 + 1

+ 1

+ 1 + 1

+ 4

+ 3 - 3

+ 4 0

- 3 - 10

- 6 - 5

+ 3

+ 2 - 4

- 5 + 3

- 5 - 100

+ 4 - 7

>

>

<


खालील ��येक खा�याची �कंमत िलहा. <, > , = यापैक� यो�य िच�ह वाप�न तुलना करा.

खालील पूणा�क सं�यांम�ये <, > , = यापैक� यो�य िच�ह वापरा.

Represent the following numbers on the number line :

Represent the following amounts on the number line.

Represent the following temperatures on the number line :

-5, + 6, - 2, 0, + 5

200, - 200, 0, + 400, - 300

- 100 100

0 0 0 0 015 , 30 , -10 , -15 , -30

0 0 0 0- 5 0 5 10

0 +1-1

Represent the following numbers on the number line.

+100, +150, -50, -150, - 300

500


खालील सं�या सं�यारेषेवर दाखवा.

खालील तापमान सं�यारेषेवर दाखवा.

खालील र�म सं�यारेषेवर दाखवा.

खालील सं�या सं�यारेषेवर दाखवा.

Make bank accounts having the value zero :

Make bank accounts having the value + 2 :

Make bank accounts having the value - 2 :

+ 1 - 1

+ 1 - 1

+ 1 - 1

0

0

+ 2

- 2

0

0

+ 2

- 2


शू�य �पये �कंमत असलेली ब�क खाती तयार करा.

+ 2 �कंमत असलेली ब�क खाती तयार करा.

- 2 �कंमत असलेली ब�क खाती तयार करा.

Add the numbers and write the answers.

+ 1 + 1 + 1

( + 2 ) ( + 3 ) =+

+

( + 5 )

+ 1 + 1

+ 1 + 1 + 1

( ) ( ) =+

+

( )

+ 1 + 1 + 1

- 1 - 1

( ) ( ) =+

+

( )

- 1 - 1 - 1

( ) ( ) =+

+

( )

- 1- 1 - 1 - 1 - 1 - 1- 1

( ) ( ) =+

+

( )

+ 1 + 1 - 1 - 1


सं�यांची बेरीज करा आिण उ�र िलहा.

Write in two form: :

+ 1+ 1

- 1- 1+

== = +5 - 3(+ 5) + (- 3)

- 1

+ 1 + 1 + 1

- 1- 1

+ 1+ 1+

== =( ) + ( )

+ 1

- 1 - 1 - 1

- 1- 1

- 1- 1+

== =( ) + ( )

- 1

- 1 - 1 - 1

+ 1+ 1

+ 1+ 1+

== =( ) + ( )

+ 1

+ 1 + 1 + 1

+ 1

- 1

+ 1

- 1+

== =( ) + ( )

+ 1

- 1

+ 1

- 1

+ 1

- 1


दोन �कारे िलहा.

Solve as shown :

Solve as shown :

1) + 3 + 2 = + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = + 5

2) + 4 + 2 = + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 =

3) + 1 + 5 = ............................................................. =

Rule : When you have two positive numbers in your account,

add the numbers and give a positive sign.

Solve using rule :

1) + 3 + 4 = 2) + 2 + 5 =

3) + 0 + 5 = 4) + 2 + 10 =

1) - 2 - 3 = - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 = - 5

2) - 4 - 2 = .............................................. =

3) - 3 - 1 = .............................................. =

Rule : When you have two negative numbers in your account,

add the numbers and give a negative sign.

Solve using rule :

1) - 3 - 4 = 2) - 5 - 1 =

3) 0 - 5 = 4) - 10 - 3 =


दाखिव�या�माणे सोडवा.

िनयम : जे�हा तुम�या खा�यात दोन धन सं�या असतात ते�हा सं�यांची बेरीज करा आिण उ�राला धन िच�ह �ा.

िनयम वाप�न सोडवा.

दाखिव�या�माणे सोडवा :

िनयम : जे�हा दो�ही सं�यांना ऋण िच�ह असते. ते�हा सं�यांची बेरीज करा आिण उ�राला ऋण िच�ह �ा.


Solve as shown :

1) + 5 - 3 = +1 +1 +1 +1 +1 -1 -1 -1 = + 2

2) - 5 + 2 = ............................................................................ =

3) + 6 -1 = ............................................................................. =

4) - 6 +3 = ............................................................................. =

Rule : When you have one positive and one negative number in your account,

take their difference and give the sign of the bigger number.

Solve using rule :

1) + 7 - 2 = 2) + 6 - 4 =

3) - 8 + 3 = 4) - 7 + 3 =

5) 0 - 4 = 6) + 5 - 0 =

7) + 10 - 3 = 8) - 10 + 3 =

9) - 5 + 1 = 10) + 5 - 1 =


दाखिव�या�माणे सोडवा.

िनयम : तुम�याजवळ सं�यांना धन आिण ऋण िच�ह असेल तर �यां�यातील फरक काढा आिण

मो�ा सं�येचे िच�ह �ा.


Rules for finding value of the account.

Use appropriate rule and solve.

Problemउदाहरण

+ 5 – 4 + , –

– , – 2

3 + 1

– 8 – 2

+ 6 + 4

– 7 + 3

– 7 – 3

+ 7 – 3

+ 7 + 3

– 4 – 5

+ 5 – 4

– 5 + 4

+ 4 + 5

Signs Rule No. Answer

1) + and + + addition

2) – and – - addition

3) + and – (sign of the bigger number)

and (difference)


�कंमत काढ�याचे िनयम

1) + आिण + + बेरीज

2) - आिण - - बेरीज

3) + आिण - (मो�ा सं�येचे िच�ह

आिण (सं�यांमधला फरक)

यो�य िनयम वाप�न सोडवा.

िच�हे िनयमाचा �मांक उ�र

Solve

1) + 8 + 3

3) – 8 + 3

5) – 20 + 10

7) + 10 – 10

9) + 5 + 3 – 2

11) – 3 + 2 + 1

13) – 4 + 4 – 2 – 1

2) – 8 – 3

4) + 5 – 10

6) – 10 – 10

8) – 5 + 10

10) – 6 – 2 + 4

12) – 5 + 5 – 2

14) + 3 – 2 – 3 + 2


सोडवा.

While adding numbers, all signs remain the same if you remove the brackets.

( + 2 ) + ( + 3) = + 2 + 3 = + 5

( – 5 ) + ( – 1) = – 5 – 1 =

( – 3 ) + ( + 2 ) = ...................................................... =

( – 6 ) + ( – 2 ) = ..................................................... =

( + 6 ) + ( – 2 ) = ..................................................... =

( – 8 ) + ( + 2 ) = ..................................................... =

( – 5 ) + ( – 2 ) = ...................................................... =

( + 2 ) + ( – 3 ) + ( + 1 ) = ...................................................... =

( – 2 ) + ( – 1) + ( – 3) = ....................................................... =

( + 1 ) + ( + 2 ) + ( + 3 ) = ....................................................... =

( – 1 ) + ( – 1) + ( – 2) = ....................................................... =

( – 2 ) + ( – 2) + ( + 4) = ...................................................... =


सं�यांची बेरीज करतांना कंस सोडवताना सव� िच�ह ेतीच राहतात.

Subtract :वजाबाक�

+ 3 काढून टाका

- 3 काढून टाका

+ 1 + 1 + 1

- 1 - 1 - 1

+ 1

+ 5

+ 1

Remove +3 + 1

+ 2

(+ 5) - (+3) = (+2)

+ 1 + 1 + 1 + 1

+ 5

+ 1

Add -3 + 1 + 1 + 1 + 1

+ 2+ 5 -3 = +2

+ 1

+ 1

- 1 - 1 - 1

+ 1 + 1 + 1

- 1

- 5

- 1

Remove -3- 1

- 2

(- 5) - (-3) = (-2)

- 1 - 1 - 1 - 1

- 5

- 1

Add +3 - 1 - 1 - 1 - 1

- 2- 5 +3 = -2

- 1

- 1

Subtracting a positive number is like adding a negative number.

Subtracting a negative number is like adding a positive number.

(A note for teachers - Do the activities to explain why.)


- 3 िमळवा

+ 3 िमळवा

धन सं�या वजा करणे �हणजे ऋण सं�या िमळवण.े

ऋण सं�या वजा करणे �हणजे धन सं�या िमळिवण.े

िश�कांसाठी सूचना - वरील िनयमाचे कारण समज�यासाठी कृती क�न दाखवा.

Subtracting a positive number is like adding a negative number*.

Subtracting a negative number is like adding a positive number*.

*A note for teacher - Do the activities to explain why. Taking away rupees reduces the

value of your account. Taking away loan increases the value.

( + 3 ) – ( + 1 ) = + 3 – 1 = + 2

( + 5 ) – ( – 2 ) = + 5 + 2 =

( – 5 ) – ( + 2 ) = – 5 – 2 =

( – 5 ) – ( – 2 ) = – 5 + 2 =

( + 6 ) – ( + 6 ) = ................................................... =

( – 8 ) – ( – 8 ) = ...................................................... =

( + 10 ) – ( + 2 ) = ................................................... =

( + 2 ) – ( – 2 ) = ...................................................... =

( – 10 ) – ( + 2) = .................................................... =

( – 3 ) – ( – 2 ) = ....................................................... =


धन सं�या वजा करणे �हणजे ऋण सं�या िमळिवण.े

ऋण सं�या वजा करणे �हणजे धन सं�या िमळवण.े

िश�कांसाठी सूचना : का ? ते समज�यासाठी कृती करा. धन �पये खा�यातून काढ�यास खा�याची

�कंमत कमी होते. खा�यातून कज� काढून टाक�यास खा�याची �कंमत वाढते.


Make equal parts. Use paper rotis. Divide the rotis equally and draw the picture of what each one gets.

Division Read as

Six by three

Six roties divided equally among 3 persons

Divide by drawing circles or lines among rotis Each one gets

63

42

22

12

14

18

32

52

34

54

भागाकार अस ेवाचा

सहा छेद तीन

समान भाग करा. कागदा�या चपा�या वापरा. चपा�या समान वाटा. ��येकाला िमळणा�या चपातीचे िच� काढा.

चपा�यांम�ये गोल �कंवा रेषेने भाग क�न दाखवा. ��येकाला �कती

िमळाले

सहा चपा�या 3 जणांम�ये सार�या वाट�या.


What fraction of the whole is the shaded part ?

Division in picture Number ofRotis/Cakes

1

Dividedequally among

4

Division innumerals

14

अंकातील भागाकार

रंगवलेला भाग एक संपूण�चा �कतवा भाग आह?े

िच�ातील भागाकारचपाती/केकची सं�या �कती जणांम�ये समान

वाटप केले?


Write the coloured portion as a fraction.

1

4

रंगवलेला भाग अपूणा�कात दश�वा.


14

taken 3 times

14

= x 3

घेतल े3 वेळा

12

taken 3 times

12

= x 3


14

taken 5 times

14

= x 5


12

taken 2 times

12

= x 2


13

taken 4 times

13

= x 4


12

taken 5 times

12

= x 5


13

taken 2 times

13

= x 2


This is one whole.

Multiplying a fraction : Match the pairs. अपूणा�काची पट करणे - जो�ा लावा.

हा एक पूण� आह.े


taken times 12

112घेतले वेळा

=

taken times

घेतले वेळा=

taken times


taken times


taken times


taken times


This is one whole. What fraction of the whole is the shaded part?

हा एक पूण� आह.े �याव�न रंगवलेला अपूणा�क िलहा.


Write the shaded fractions in numerals.

13

43

रंगवलेला भाग अंकात िलहा.


Show the given fraction by shading.

16

88

98

168

14

34

18

58

16

56

54

74

�दलेला अपूणा�क रंगवून दाखवा.


Show the given fraction by making parts and shading.

12

13

22

23

38

516

13

23

12

22

16

56

34

44

भाग क�न व रंगवून �दलेला अपूणा�क दाखवा.

Search for the pieces corresponding to following fractions in fraction kit. Write in various forms.

While counting using a fraction as a unit, all pieces have to be of the same value.

In form of addition Description Unit of counting

Number of

pieces

In form ofmultipli-cation

Fraction

31

4+

1

4+

1

43 pieces of

1

4

1

43 x

1

4

3

4

4 pieces of 1

6

1

3+

1

3+

1

3+

1

3

6

8

8

16

1

4+

1

4+

1

4+

1

4+

1

4

1

8+

1

8+

1

8+

1

8+

1

8

21

9

51

16

4 x1

3

3

4

8

4


अपूणा�का�या संचात (�कटम�ये) अपूणा�काएवढे तुकड ेशोधा.

वेगवेग�या प�दतीने िलहा.

मोजताना अपूणा�क एक एकक �हणून �या. सव� तुक�ांची �कंमत समान असावी.


((

((

+

+

+

+

+

++

+

14

1414

14

14

14

14

14

14

Fractions greater than 1

Fraction Unit ofcounting

Numberof

pieces

Fractionin

numerals

In form ofmultipli-cation

In formof addition

In formof mixedfraction

1

4

( (5 x 5

+ + +

+

14

14

1

4

1

4

1

4

1

4 1 14

54

9 x 914

14

2 14

94

एकापे�ा मोठे अपूणा�क

अपूणा�क

मोज�याचे

एकक

तुक�ांची

सं�या

अंकातील


गुणाकार

�पात

बेरजे�या

�पात

पूणा�कयु�



Match the fractions having the same value.

सारखी �कंमत असले�या अपूणा�कां�या जो�ा लावा.


Fractions having the same value :

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

1

2

8

32

20

100

2

4

समान �कंमत असणारे अपूणा�क -


Multiply numerator and denominator by the same number to get equivalent fractions. Show your fraction by making parts and shading.

1= =

2

1 x

2 x

3

3

1= =

2

1 x

2 x

1= =

2

1 x

2 x

1= =

2

1 x

2 x

2

2

2

4

1= =

3

1 x

3 x

1= =

3

1 x

3 x

1= =

3

1 x

3 x

1= =

3

1 x

3 x

Tight form Loose form

समू�य अपूणा�क िमळिव�यासाठी अंश व छेद यांना एकाच सं�येने गुणा. भाग क�न व रंगवून तो दाखवा..

बंद �प खुले �प


Divide the numerator and denominator by the same number to get equivalent fractions.

= =4

8

4

4

1

2

= =3

9

3

3

84

93

4= =

6

4

6

10= =

100

10

100

4= =

12

4

12

8= =

16

8

16

6= =

10

6

10

12= =

18

12

18

अंश व छेद यांना एकाच सं�येने भागून सममू�य अपूणा�क िमळवा.

Show the following fractions on the line segment below.

2/2

2

2

1

4

2

4

3

4

7

4

8

4

1

8

2

8

1

2

3

2

4

2

4

4

5

4

6

4

4

8

8

8

12

8

16

8

10 21

23

22

2

Which fractions lie on the point of 3/2 ?

Which fractions are equivalent to 2/4 ?

Which fractions do you see at the position of 1 ?


Show the following fractions on the line segment below.

2/2

2 8 1

3

2

3

3

4

4

4

5

4

1

6

1

12

5 6

12

3

3

1

4

2

4

2

6

3

6

5

6

1

2

Which fractions lie on the point of 1/2 ?

Which fractions are equivalent to 2/4 ?



10 3

2

1212 12


2/2

2

2

1

4

2

4

3

4

7

4

8

4

1

8

2

8

1

2

3

2

32

12

24

34

4

2

4

4

5

4

6

4

4

8

8

8

12

8

16

8

10 21

23

22

2

2/2

2 8 1

3

2

3

3

4

4

4

5

4

1

6

1

12

5 6

12

3

3

1

4

2

4

2

6

3

6

5

6

1

2

10 3

2

1212 12


रेषाखंडावर खालील अपूणा�क दाखवा.

या �ठकाणी कोणकोणते अपूणा�क दाखवता येतात ?

चे सममू�य अपूणा�क कोणते ?

1 या �बंदवूर कोणकोणते अपूणा�क येतात ?

2 या �ठकाणी कोणकोणते अपूणा�क येतात ?

खालील अपूणा�क सं�यारेषेवर दाखवा.

वर कोणकोणते अपूणा�क दाखिवता येतात ?

शी सममू�य असणारे अपूणा�क कोणकोणते ?

1 या �बंदवूर कोणकोणते अपूणा�क दाखिवता येतात ?

2 या �ठकाणी कोणकोणते अपूणा�क दाखिवता येतात ?

Do the following activity using Jodo Blocks -

One whole chocolate is of this size :

The unit of counting is i.e. 1/4. Make and colour the following fractions using this

1/4 as counting unit : 1/4, 2/4, 3/4, 4/4, 5/4, 6/4, 7/4, 8/4

Make and colour 1/2, 2/2, 3/2, 4/2 of this chocolate -

If one whole is , write the following fractions in numerals -

3/6 or 1/2

Unit of counting will be 1/2 which is


3/6 or 1/2


जोडो ठोकळे वाप�न खालील कृती करा.

एक पूण� चॉकलेट आह.े

मोज�याचे एकक आह े�हणज े 1/4 .

1/4, 2/4, 3/4, 4/4, 5/4, 6/4, 7/4, 8/4 ह ेअपूणा�क तयार करा व रंगवा.

या एक पूण�चे पुढील अपूणा�क तयार करा व रंगवा 1/2, 2/2, 3/2, 4/2

येथे मोज�याचे एकक 1/2 आह,े �हणजे इतके.

जर 1 पूण� इतका असेल तर खालील अपूणा�क अंकात िलहा.

One whole chocolate slab is shown in the picture. Colour the following fractions :

1/2, 2/2, 3/2, 1/3, 2/3, 3/3, 4/3, 1/6, 2/6, 3/6, 4/6, 5/6, 6/6,

1/4, 2/4, 3/4, 4/4, 5/4, 6/4

1 whole


िच�ाम�ये एक पूण� चॉकलेट दाखवले आह.े �यानुसार खालील अपूणा�क रंगवा.

एक पूण�

Coloured piece is 2/3 of a full chocolate slab. Colour the whole chocolate slab. Also colour 1/3 chocolate.

This is one whole chocolate slab. Colour separately 5/9.

A group of children -

Part

भाग

Number of children

Whole group

1/9

4

12

1/6

1


रंगिवलेला भाग पूण� चॉकलेटचा 2/3 भाग आह.े तर पूण� चॉकलेट दाखवा. तसेच 1/3 भाग रंगवा.

ह ेपूण� चॉकलेट आह.े �यानुसार 5/9 हा भाग रंगवा.

िव�ा�या�चा गट

िव�ा�या�ची सं�या

पूण� गट

Do the following activity using jodo blocks and make pictures :

Write the values of these fractions if they are parts of the whole made of 12 blocks -

- If one whole is made of 4 blocks like this , we can make two equal

parts and 4 equal parts. But we cannot make 3 equal parts of this whole.

Make and colour a whole of whichwe can make 2 equal parts.

Make and colour a whole of whichwe can make 3 equal parts.

Make and colour a whole of which we can make 2 equal parts and 3 equal parts.

Make and colour a whole of which we can make 2, 3 and 4 equal parts.


= One Whole


जोडो ठोकळे वाप�न कृती करा. �याची िच�े बनवा.

जर एक पूण� असा. 4 ठोक�यांचा असेल. तर आपण 2 आिण 4 समान भाग तयार

क� शकतो. परंतु याचे 3 समान भाग क� शकत नाही.

�याचे 2 समान भाग क� शकतो असा

पूण� भाग रंगवा :

�याचे तीन समान भाग क� शकतो असा पूण� भाग रंगवा:

�याचे 2 आिण 3 समान भाग क� शकतो, असा पणू � भाग तयार करा आिण रंगवा :

�याचे 2, 3 आिण 4 समान भाग रंगवू शकतो, असा पूण� भाग तयार करा आिण रंगवा :

12 ठोकळे वाप�न तयार केले�या एक पूण��या संदभा�ने रंगवले�या भागांची �कंमत िलहा.

= 1 पूण�

1 whole

2

4

Unit of counting = =1

4

3

4

4

4= 1

Keeping in mind the whole and also the unit of counting, write the fractions


1

2

1 whole Unit of counting ==

1 whole Unit of counting

1

3==

1 wholeUnit of counting

1

6==

पूण� भाग आिण मोज�याचे एकक मनात ठेवून अपूणा�क िलहा.

1 पूण� भाग मोज�याचे एकक

मोज�याचे एकक1 पूण� भाग



Observe the pictures of Jodo Blocks and write the addition and answer

1

5

5

1

5

3

5=+

2

2

5

1

5

1

4

1

4

1 whole Unit of counting =




जोडो ठोक�यांचे िच� पहा. बेरीज करा आिण उ�र िलहा.




1

2

1

4

1

2

1

4

3

4=+

1 whole

1 whole

1 whole

Observe the pictures of Jodo Blocks and write the addition and answer


जोडो ठोक�यांचे िच� पहा. बेरीज करा आिण उ�र िलहा.

1 पूण� भाग



1/2 + 1/3 = ? For solving this, take a whole made of jodo blocks of which we can make 2 equal parts as

well as 3 equal parts. Take the smallest whole possible.

Colour the parts and colour and write the the addition.

1 whole =

1/2 =

1/3 =

1/2 + 1/3 =

Answer in numerals =

2/5 =

1/3 =

Addition =


2/5 + 1/3 = ?

For solving this, take a whole made of jodo blocks of which we can make 5 equal parts as

well as 3 equal parts. Take the smallest whole possible.

Colour the parts and colour and write the the addition.

1 whole =


ह ेसोडिव�यासाठी असा पूण� �या, �याचे 2 आिण 3 समान भाग होतील. लहानात लहान 1 पूण� �या.

केलेले भाग रंगवा आिण बेरीज िलहा.

1 पूण�

1 पूण�

अंकातील उ�र

जोडो ठोक�याचंा एक पूण� असा करा क� �याचे 5 आिण 3 समान भाग करता येतील. लहानात लहान पूण� �या.

केलेले भाग रंगवा. बेरीज िलहा आिण रंगवा.

बेरीज

अंकातील उ�र

1

2+

3

4

Use jodo blocks to do the additions and fill in the blanks.

1

2+

1

4

1

2

1

1

2+

1

4

1

2

1 wholeis chosen

1

4

3

4

1

2+

3

4

3

4


बेरीज कर�यासाठी जोडो ठोकळे वापरा आिण गाळले�या जागा भरा.

1

2+

2

5

1

5+

1

3

Draw jodo blocks to do the additions and fill in the blanks.


1 whole

बेरीज कर�यासाठी जोडो ठोक�यांचे िच� काढा आिण गाळले�या जागा भरा.

1 पूण�

Observe the parts and make 1 by addition.

1/2 + = 1

1/4 + = 1

3/10 + = 1

16/20 + = 1

0 1

0 1

0 1

0 1

Subtract : 3/5 - 1/5

Choose one whole. Colour it -

Colour 3/5 of it -

Colour the remaining part -


Cross out 1/5 to show cancellation-

If half (1/2) of some work is done, how much work is remaining?

Half of the class of 40 are girls. How many boys are there in the class?

There is rice sown in 3/4 of a farm plot. How much of the plot is left for vegetables?


भागांचे िनरी�ण करा आिण बेरीज क�न 1 उ�र यवे ू या.

जर एखा�ा कामाचे अध� काम झाले तर �कती काम करायचे उरले ?

40 िव�ा�या��या वगा�त अ�या� मुली आहते तर वगा�त �कती मुलग े असतील ?

एका शेता�या 3/4 भागात तांदळू पेरला. तर शेतातील �कती भाग भा�या पेर�यासाठी उरला ?

वजाबाक� करा : 3/5 - 1/5

1 पूण� �या आिण रंगवा.

�यापैक� 3/5 भाग रंगवा.

1/5 भागावर काट मारा.

उरलेला भाग रंगवा

अंकातील उ�र =


Choose 1. Colour it -

Colour 5/7 of it -

Cross 2/7 -



Subtract : 7/10 - 1/5


Colour 7/10 of it -

Cross 1/5 -





Colour 3/2 of it -

Cross 1/4 -




वजाबाक� करा 5/7 - 2/7



एक पूण� िनवडा व रंगवा.

�याचा 5/7 भाग रंगवा.

�यातील 2/7 भाग खोडा.

उरलेला भाग रंगवा.

अंकातील उ�र िलहा.

एक पूण� भाग �या रंगवा.







उ�र काढा.

एक पूण� भाग ठरवा व रंगवा.

उ�र काढा.

The length of one foot was measured.

It is shown on the grid below as 1 whole length.

Draw line segments showing all other lengths.

1

2

1

2

1

2

1

2

11

3

Draw line segments of the following lengths in cm.

2

1

1

1

2

1

2

21

2

1

4

41

4

61

4


एका पावलाची लांबी मोजली.

खालील आलेखात 1 पूण� लांबी घेतली.

इतर सव� लांबी रेषाखंडाने दाखवा.

खालील रेषाखंड सेमी म�ये काढा.

From Fractions to Decimal Fractions

On the above number line the positions of 1/2 , 1 and 2 are shown, and written.

0 1 212

Show and write the positions of the following fractions by putting points on the number line:


42

12

, 22

, 32

,

Show and write all the above fractions on the following number line :

0 1 2

0 1 2

,24

12

54

222

34

32

64

, ,14

12

,

Put the appropriate symbol <, >, =, in the box.

12

, 22

, 34

,32

, 44

,42

, , 54

,14

, 64

,4

,2 7 84 4

0 1 2

14

, 24

, 34

, 44

, 54

, 64

74

, 84

,


अपूणा�काकडून दशांश अपूणा�काकडे

वरील सं�यारेषेवर 1/2, 1 आिण 2 दाखिवले आह.े

सं�यारेषेवर खालील अपूणा�कांचे यो�य िबद ूदाखवा. �यांचे �थान दाखवा.

चौकटीत <, >, = यापैक� यो�य िच�ह िलहा.

सं�यारेषेवर पुढील अपूणा�क दाखवा.

पुढील सं�यारेषेवर पुढील अपूणा�क दाखवा आिण िलहा.

0 1 2

18

, 28

, 38

, 48

, 58

, 68

78

, 88

, 98

0 1 2

116

, 216

, 316

, 416

, 816

, 1516

1616

, 1716

,

Answer the following Questions

1. Which is the smallest fraction on this page?

2. Which is the largest fraction on this page?

3. Write the pairs of equal fractions :

4. Write the fractions which are equal to

5. Write all the above fractions in increasing order :

12




सं�यारेषेवर पुढील अपूणा�काचे �बंद ूदाखवा आिण िलहा.

पुढील ��ांची उ�रे िलहा.

या पानावरील सवा�त लहान अपूणा�क कोणता ?

या पानावरील सवा�त मोठा अपूणा�क कोणता ?

समान अपूणा�कां�या जो�ा िलहा.

या अपूणा�ककशी समान अपूणा�क िलहा.

वरील सव� अपूणा�क चढ�या �माने िलहा.

सं�यारेषेवर पुढील अपूणा�काचे �बंद ूदाखवा आिण िलहा.

12

The square with the darker border is the unit whole. Color and show the following fractions.

Use a different unit space above to show each fraction.

12

, 14

, 18

, 116

316

38

34

Revision of Fractions on the Unit Square

32

Colour and show the fraction :


एकक चौरसावर अपूणा�कांची उजळणी.

ठळक कड असणारा चौरस �हणजे एक पूण� आह.े �या संदभा�ने वरील इतर चौरसांम�ये पुढील अपूणा�क रंगवा.

��येक अपूणा�क रंगवून दाखवा.

This unit length is 10 cm. Measure it with your scale. Use a scale for doing other problems

also.

0 1

Show and write the following fractions on the above number line :

0 112

32

110

, 210

, 310

, 410

, 510

, 610

910

,10

,, , 10 ,, 1110

1510

, 1610

,, , ,,

Show and write the positions of the following fractions by putting points on the above

number line :

14

, 24

, 34

, 44

, 54

, 64

Show the positions of the following fractions by putting points on the above number line :

0 132

110

, 1100

, 2100

, 3100

, 10100

, 11100

, 20100

,10050 51

100, , 99

100100100

, 101100

110100

,,

Decimal Fractions on a Number Line


Show the same fractions on the number line shown below :

सं�यारेषेवर दशांश अपूणा�क

या पूण� एकाची लांबी 10 सेमी आह.े तुम�या प�ीने मोजा. इतर उदाहरणे सोडिव�यासाठीसु�ा प�ी वापरा.

वरील सं�या रेषेवर पुढील अपूणा�क दाखवा आिण िलहा.

वरील सं�या रेषेवर पुढील अपूणा�क दाखवा. ��येक अपूणा�काचा �बंद ूदाखवा आिण अपूणा�क िलहा.

हचे अपूणा�क पुढील सं�यारेषेवर दाखवा.

वरील स�ं यारेषेवर पुढील अपूणा�क दाखवा.

T UTH H

3421

1 x 1000 + 2 x 100 + 4 x 10 + 3 x 1

Revision of Place Value

Divide into ten parts. We get

House of

1

1 10

10

1

110

10 1

10110

3 x 10 2 x 1 110

4 x

INTRODUCING THE HOUSE OF

TENS UNITSHUNDREDSTHOUSANDS

1 x 1000 2 x 100 4 x 10 3 x 1

= 1 = 110

= 10 x

x 10 x 1 110

x


�थािनक �कंमतीची उजळणी.

हजार शतक दशक एकक

ह श द ए

�या �थानाची ओळख.

�ा घनाचे दहा भाग करा. आप�याला िमळतात.

चे घर

Place Value

110110

110110100

110110100

110110100

10 x 1 x x 110

10 x 1 x x 110 100 x

10 x 1 x x 110

100 x

10 x 1 x x 110

100 x


�थािनक �कंमत

Writing expanded form into short form

3 x 100 + 2 x 10 + 4 x 1

3 x 100 + 2 x 10 + 4 x 1 + 6 x

110

110

110

324

324.6

3 x 100 + 2 x 10 + 4 x 1

3 x 100 + 2 x 10 + 1 x 4 + 6 x 110

324

400.5

21.6

1.5

0.5

11.5

205.6

250.6

324.6

110

2 x 10 + 5 x 1 + 5 x

3 x 100 + 0 x 10 + 5 x 1

3 x 100 + 0 x 10 + 5 x 1 + 6 x

5 x 100 + 2 x 10 + 0 x 1 + 3 x

Writing short form as expanded form


िव�ता�रत �पाव�न सं�या िलिहणे.

�दलेली सं�या िव�ता�रत �पात िलहा.

110

110

Divide it into 10 equal parts.

We write it in houses as

This is .

=

1100

110

U

5423

We can write it in decimal form as 32.45

Write in decimal form:

Houses

52543

345.25

Decimal Form

110

1100

110

3 x 10 2 x 11

1005 x

110

4 x


H U1

101

100श T द ए

02302

9096

दशांश �प

हा आह.े �याचे 10 समान भाग करा.

घरे

दशांश �पात िलहा.

आपण ह ेदशांश �पात 32.45 असे िलिहतो.

T द एआपण पुढील �माणे यो�य घरात िलिहतो.

1100

Each part is . Each part is

1100

��येक भाग हा आह.े ��येक भाग आह.े

1100 �या घराची ओळख

1100

INTRODUCING THE HOUSE OF 1

1001

100

H U1

101

100श T द ए

H U1

101

100श T द ए

Write in decimal form

Houses

1100

110

TH U

52007

1100

110

TH U

53000

1100

110

TH U

00651

1100

110

10100 1

1100

110

10100 1

1100

110

10100 1

52543

50520

66553

Decimal Form

TH

6


दशांश अपूणा�कात िलहा.

दशांश �पघरे

ह श

श

श

द

द

द

ए

ए

ए

Visual Decimals

Write the value of coloured fraction in decimal form if the big square is one whole.

Write in decimal form

1100

, 0.01 25100

, 0.25110

10100

, , 0.1, 0.10


दशांश अपूणा�क

रंगवलेला भाग दशांश अपूणा�कात िलहा. मोठा चौरस एक पूण� आह.े

दशांश �पात िलहा.

Represent Visually by Shading

0.35 0.60 0.17

0.07 0.70 0.77

1.09 1.99

2.56


दशांश अपूणा�क रंगवून दाखवा.

x 110

Addition of Decimals

0.5 + 0.3 =110

5 x + 3 x 110

= 8 x 110

= 0.8

0 5

0 3

0 8

110

U

+

0.4 + 0.3 = = +

0 4

0 3

110

U

+

0 3

0 6

110

+

0 4

0 4

110

+

0 2

1 4

110

+

2 2

9 3

110

+

0.6 + 0.7 = 0.7 + 0.8 =

0 6

0 7

0 13

1 3

110

+

0 7

0 8+

x 110

x 110

=

1.3


दशांशाची बेरीज

ए

ए

U ए U ए U ए U ए

U ए U ए1

10

Addition of Decimals with carry

278 + 317

Ans: 595

2 7 8

3 1 7

5 8 15

H श T द U ए

5 9 5

+

27.8 + 31.7

Ans: 59.5

110

2 7 8

3 1 7

5 8 15

5 9 5

+

2.78 + 3.17

Ans: 5.95

110

1100

2 7 8

3 1 7

5 8 15

5 9 5

+

Worked Examples

Ans:

110

1 5 6

6 8

दT एU

+

Ans:

110

1100

1 5

2 1+

Ans:

110

1100

2 7 8

3 5 6+

15.6 + 6.8 0.15 + 2.1 2.78 + 3.56

3.77 + 2.15 2.75 + 2.75 0.99 + 0.99

Ans:

1100

110

3 7 7

1 5+

Ans:

110

1100

+

Ans:

110

1100

2 +


हात�याचा उपयोग क�न दशांशाची बेरीज

सोडिवलेली उदाहरण.े

T द U ए U ए

एU एU

एUएUएU

Subtraction of Decimals

12.5 - 0.35 10 - 2.55 23.45 - 13.54

Worked Examples

Ans: Ans: Ans:

12.5 - 3.2 4 - 2.5 4 - 2.55

Ans: 9.3 Ans: 1.5

1 2 5

3

1

2

9 3

10

-

1

10

Ans: 1.45

11

10

4 0103

2 5

1 5

-

Ans:

10.5 - 1.5

110

-

1

10

23 - 1.11

Ans:

1.25 - 0.95

Ans:

110

1100

1

-

11

10

4 0109

5 5

4 5

-

1

100

0

2

3

1

110

1100

1

-

10


दशांशाची उदाहरणे.

सोडिवलेली उदाहरण.े

Dance

Event Number of students participated

Drama

Song

Debate

Organization of Data

There are 30 students in class VI. In school gathering 10 students participated in dance, 7

students in drama, 4 students in song and 2 students in debate. Each student participated only

in one activity. Represent the above information in tabular form.


मािहतीचे �व�थापन

इ. सहावीम�ये 30 िव�ा्थी आहते. शाळे�या �ेहसंमेलनात 10 िव�ा�या�नी नाच केला, 7 िव�ा�या�नी नाटकात

भाग घेतला. 4 िव�ा�या�नी गाणे �हटले तर दोन िव�ा�या�नी व�ृ�वात भाग घेतला.

काय��म भाग घेतले�या िव�ा�या�ची सं�या

नाच

नाटक

गाणे

व�ृ�व

th How many VI standard students participated in drama ?

नाटकाम�ये सहावीतील �कती िव�ा�या�नी भाग घेतला ?

th How many VI standard students participated in dance ?

नाच कर�यात सहावीती �कती िव�ा�या�नी भाग घेतला ?

th How many VI standard students participated in gathering ?

�ेहसंमेलनात सहावीतील �कती िव�ा�या�नी भाग घेतला ?

th How many VI standard students did not participate in gathering ?

�ेहसंमेलनात इ. सहावीतील �कती िव�ा�या�नी भाग घेतला नाही ?

5

Tally Marks Number of students

6

7

8

9

10

Marks obtained by 30 students in mental mathematics examination were as follows. Arrange

these marks in a table using tally marks.

8, 9, 8, 10, 7, 6, 10, 8, 6, 7, 9, 9, 8,7, 5, 7, 8, 6, 5, 6, 5, 7, 9, 10,10, 7, 9, 8, 7, 7

How many students obtained 10 marks ?

How many students obtained marks below 7 ?

How many students obtained marks equal to or more than 7 ?

III 3


त�डी उदाहरणांम�ये 30 िव�ा�या�ना िमळालेले गुण दाखिवले आहते. ता�या�या खुणा क�न त��यात गुण भरा.

Marks

गुण ता�या�या खुणा िव�ाथ� सं�या

�कती िव�ा�या�ना 10 गुण िमळाले ?

7 पे�ा कमी गुण �कती िव�ा�या�ना िमळाल े ?

�कती िव�ा�या�ना 7 �कंवा 7 पे�ा जा�त गुण िमळाले ?

Read the pictograph below and give the following information.

A group of friends made a pictograph of the number of fishes each one caught on a holiday.

Pictograph

flowers

Colour

Number of red flowers

Who caught highest number of fishes and how many ?

How many fishes did Minu catch ?

How many fishes did they catch altogether?

Number of white flowers

Number of blue flowers

Number of yellow flowers

yellow red blue white

= 1 flower

= 3 fishesPrince

Raj

Minu

Siya


िच�ालेख

खाली �दलेला िच�ालेख वाचा आिण खालील मािहती �ा.

फुले=1 फुल

िपवळा तांबळा िनळा पांढरा

रंग

तांब�ा फुलांची सं�या

पांढ-या फुलांची सं�या

िन�या फुलांची सं�या

िपव�या फुलांची सं�या

सु�ी�या �दवशी िम�ां�या गटाने वेगवेग�या �कारचे मासे पकडले आहते.

ि��स

राज

िमनू

िसया

= 3 मासे

कोणी सवा�त जा�त मासे पकडले ? �कती ?

िमनूने �कती मासे पकडले ?

सवा�नी िमळून �कती मासे पकडले ?

The following pictograph shows different modes of transport and the numbers of students

using them.

The number of students coming by public bus is

How many students use a cycle ?

Which mode is used the most ? Cycle / Walking / Auto Rickshaw.

The number of students coming by private car is

Walking

Mode of travelling

Public bus

Cycle

Auto Rikshaw

Number of students ( 10 students)


Private Car .....

खालील िच�ालेखात �कती िव�ाथ� शाळेत कोण�या प�दतीने येतात ते �दले आह.े

�वासाची प�दत िव�ा�या�ची सं�या ( �हणजे 10 िव�ाथ�)

चालणे

साव�जिनक बस

सायकल

�र�ा

�वत:ची मोटार

साव�जिनक बसचा वापर �कती िव�ाथ� करतात ?

�कती िव�ाथ� सायकल वापरतात ?

सवा�त जा�त वापर�यात येणारी प�दत कोणती ? सायकल/चालणे/�र�ा

�वत:�या गाडीने �कती िव�ाथ� येतात ?

In a grocery store there were the following food item bags. Draw a pictograph.

The available stock of books in the library cupboard is given in the table. Draw a pictograph.

Rice

Science Science

50

32

Rice

Food Item

SubjectSubject

Food ItemBags

Number of

Books1 Picture = ______ books

Wheat

Sports Sports

35

8

Wheat

Toor Dal

Poem Poem

10

16

Toor Dal

Masoor Dal

Story Story

History History

5

40

24

Masoor Dal

Drawing Pictographs


िच�ालेख काढणे

एका �कराणा दकुानात खालील�माणे पोती आहते. �दले�या मािहतीव�न िच�ालेख काढा.

अ� पदाथ� पोती

तांदळू तांदळू

तूरडाळ तूरडाळ

मसूर डाळ मसूर डाळ

ग� ग�

= 5 bags = 5 पोती

वाचनालया�या कपाटातील पु�तकांची सं�या त��यात �दली आह.े �याव�न िच�ालेख काढा.

िवषयपु�तकांची सं�या

िव�ान िव�ान

��डा ��डा

प� प�

गो�ी गो�ी

इितहास इितहास

1 िच� = -------------- पु�तके.

Ÿ Read the bar graph and answer the questions.

Ÿ Scale of the graph is : 1 unit length =1 run

Ÿ Number of runs scored by Virat per over :

Ÿ Highest score in an over : runs.

Ÿ In which over did Virat score the highest runs?

Ÿ Minimum score in an over : runs.

Ÿ Total score in 5 overs : runs.

Reading bar graphs

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

1 2

Over Runs

1 6

2

3

4

5

3 4 5 x - axis(horizontal axis)

yaxis

Runs

Over

(verticalaxis)


10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

1 2

1 6

2

3

4

5

3 4 5


धावा

�तंभालेख वाचणे

�तंभालेख वाचा आिण उ�रे िलहा

y अ�

(उभा अ�)

ओ�हर x अ�

(आडवा अ�)

आलेखाचे �माण : 1 एकक = 1 धाव

��येक ओ�हरला िवराटने काढले�या धावा -

ओ�हर धावा

ओ�हरमधील सवा�िधक धावा �कती ?

कोण�या ओ�हरम�ये िवराटने सवा�त जा�त धावा के�या?

कोण�या ओ�हरम�ये सवा�त कमी धावा काढ�या?

5 ओ�हरम�ये काढले�या एकूण धावा

Mark the points according to the given scale and plot the bar graphs of following data.

Favourite colour Red

100

20

10

40

20

Blue

80

Green

60

Orange

20Number of students


Red Blue Green Orange

Red Blue Green Orange

�दले�या मािहतीव�न यो�य �बंद ू�थापन करा आिण �तंभालेख काढा.

आवडता रंग तांबडा

तांबडा

िनळा िहरवा ना�रंगी

िव�ाथ� सं�या

िनळा िहरवा ना�रंगी

तांबडा िनळा िहरवा ना�रंगी

Monthly reading progress of Dinesh :

Scale of the graph is

1 unit length = books

What is shown on horizontal axis (x axis) ? ___________________________.

What is shown in vertical axis (y axis) ? ______________________________.

How many books did Dinesh read in the month of July ?

How many books did Dinesh read in the month of September ?

10

8

6

4

2

0June July August September x - axis

yaxis

Numberof books

read

Month


�दनेशची दर मिह�याची वाचनाची �गती -

y अ�

वाचले�या

पु�तकांची

सं�याजून जुलै ऑग�ट

1 एकक लांबी = पु�तके

'X' अ�ावर (आड�ा) काय दाखिवले आह े?

उ�या अ�ावर (y- अ�) काय दाखिवले आह.े?

जुलै मिह�यात �दनेशने �कती पु�तके वाचली ?

स�ट�बर मिह�यात �दनेशने �कती पु�तके वाचली ?

स�ट�बर

मिहने

x - अ�

आलेखाचे �माण


If you walk along the border of each of these figures how much distance would you walk ?If you shade the small squares inside each of these figures how many squares would you shade ?

Squares shaded

Distance walked

कडनेे चाललेल ेअंतर = cm

2= cmरंगवलेल ेचौरस

Squares shaded

Distance walked


2= cmरंगवलेल ेचौरस

Squares shaded

Distance walked


2= cm

रंगवलेल ेचौरस

Squares shaded

Distance walked


2= cm

रंगवलेल ेचौरस

Distance walked around the borders = Sum of all sides = Perimeter

Number of full squares shaded inside the rectangle = Area

या आकृती�या कडवे�न चालत गे�यास �कती अंतर चालाल? आकृती�या आतील लहान चौरस रंगवा.

��येक आकृतीत �कती चौरस रंगवाल ते िलहा.

कडवे�न चाललेले अंतर = सव� बाजूंची बेरीज = प�रिमती

आयता�या आत रंगवले�या पूण� चौरसाची सं�या = �े�फळ


Count the squares and find the area of each figure.

29 cm

चौरस मोजा आिण ��येक आकृतीचे �े�फळ काढा.

Find the perimeter of the following rectangles.

Find the perimeter of the following squares.

Length of

rectangle

Length of side

of square

10 cm

15 mm

10.5 cm

12 cm

28 cm

1.8 m

0.5 m

5 m

Breadth of

rectangle

5 cm

3.5 cm

12 cm

0.25 m

Perimeter by

adding all sides

Perimeter by

adding all sides

= 10 cm + 5 cm +

10 cm + 5 cm

= 30 cm

= 15 mm + 15 mm +

15 mm + 15 mm

= 60 mm

= 2 (10 cm + 5 cm)

= 2 x 15 cm

= 30 cm

= 4 x (15 mm)

= 60 mm

Perimeter by

2 x (length + breadth)

Perimeter by

4 x length of a side


खालील आयतांची प�रिमती काढा.

आयताची लांबी आयताची �ंदी सव� बाजूं�या लांबीची

बेरीज क�न प�रिमती

काढणे

प�रिमती =

2 x (लांबी + �ंदी)

खालील चौरसांची प�रिमती काढा

सव� बाजूं�या लांबीची बेरीज

क�न प�रिमती काढणेप�रिमती = 4 x बाजूची लांबीचौरसा�या बाजूंची लांबी


Find area and perimeter.

Use the formula and fill in the table.

Breadth (cm) 2Area (cm )

6 3

10 3

5 25

5 50

10 40

10 100

Area of rectangle = Length x Breadth

Perimeter = cm

2= cmArea

Perimeter = cm

2= cmArea

Length (cm)

लांबी (सेमी)

�े�फळ आिण प�रिमती काढा.

आयताचे �े�फळ = लांबी x �ंदी

सू� वापरा आिण त�ा पूण� करा.

�ंदी (सेमी)2

�े�फळ (सेमी )

Find the perimeter (Distance walked around the border) :

Perimeter = cm Perimeter = cm

5 cm

3 cm

5 cm4 cm4 cm 4 cm

4 cm


प�रिमती काढा. (कडनेे चाललेले अंतर)

प�रिमती = सेमी प�रिमती = सेमी





Each square in the grid is 1 x 1 square centimeter. Mark the missing side length and

calculate the perimeter.

2

4

2

2

3

1

1

2

2 2

2

6

6

5

1

2

2

1

5

1

1

33

3


या पानावरील ��येक चौरस 1 चौसेमी मापाचा आह.े �रका�या जागी लांबी िलहा आिण प�रिमती काढा.

Perimeter = cm

प�रिमती = सेमी

Perimeter = cm


Perimeter = cm

प�रिमती = सेमीPerimeter = cm


Perimeter = cm


Perimeter = cm


1) The blackboard in the classroom measures 1.2 m by 1 m. What is the perimeter of the

blackboard.

2) Find the cost of fencing a park square in shape of side 250 m at the rate of Rs. 20 per meter.

3) Two sides of a triangle are 12 cm and 14 cm. The perimeter of the triangle is 36 cm. What is

the length of the third side ?

Word Problems


शाि�दक उदाहरणे

वगा�तील फळा 1.2 मी लांब आिण 1 मी. �ंद आह.े �याची प�रिमती काढा.

एका चौरसाकृती बागेची लांबी 250 मी अस�यास बागेभोवती तार लाव�यास 20 �. मीटर �माणे �कती खच�

येइ�ल?

ि�कोणा�या दोन बाजू 12 सेमी आिण 14 सेमी आहते. ि�कोणाची प�रिमती 36 सेमी अस�यास ि�कोणाची

ितसरी बाजू �कती ?

4) Swara runs around a square park of side 75 m. Bulbul runs around a rectangular park with

length 60 m and breadth 45 m. Who covers more distance ?

5) Find the perimeter of a regular hexagon with each side measuring 10.2 cm.


एका चौरसाकृती बागेभोवती �वरा पळते. बागेची ��येक बाजू 75 मी आह.े बुलबुल एका आयताकृती बागेभोवती

पळते. बागेची लांबी 60 मी व �ंदी 40 मी अस�यास कोण जा�त अंतर पळते ?

10.2 सेमी बाजू असणा-या समभुज ष�कोनाची प�रिमती �कती ?

1 cube : 1 x 1 (1 taken 1 time)

2 cubes : 1 x 2 (1 taken 2 times)

3 cubes :1 x 3

6 cubes :1 x 6

n cubes : 1 x n (1 taken n times)

What is an expression with 'n'

1) Make a line of cubes

2) Make a rectangle with groups of 2 cubes. Write it as a multiplication.


'n' वाप�न िवधान तयार करा.

ठोकळे मांडून रेषा तयार करा.

1 ठोकळा

2 ठोकळे

3 ठोकळे

6 ठोकळे

n ठोकळे

1 घेतले एक वेळा

1 घेतला n वेळा

1 घेतला दोन वेळा

2 ठोकळे वाप�न आयत तयार करा. गुणाकारा�या �व�पात िलहा.

1 group of 2 2 x 1

2 चा 1 गट

two taken

one time

2 घेतले

एक वेळा

2 groups of 2 2 x 2

2 चे 2 गट

two taken

two times

2 घेतले

दोन वेळा

3 groups of 2 2 x 3

2 चे 3 गट

two taken

three times2 घेते

तीन वेळा

5 groups of 2 2 x 5

2 चे 5 गट

two taken

five times

2 घेतले

पाच वेळा

n groups of 2 2 x

2 चे n गट

two taken

n times

2 घेतले

n वेळा

3 x 1

Make a rectangle with groups of 3 cubes. Write the multiplication

3 taken n times

x

x

x

x


3 ठोकळे वाप�न आयत तयार करा �याव�न गुणाकार िलहा.

3 घेतले n वेळा

2 2 x 2 2 x 3 2 taken n times

2 x n

3 x n

.......

Find the rule which gives the numbers of matchsticks required to make a pattern of letter T

Find the rule to make a pattern of





.......


T या आकाराचा आकृतीबंध तयार कर�यासाठी �कती का�ा लागतील �याचा िनयम िलहा.

या आकृतीचा आकृतीबंध तयार कर�याचा िनयम

तयार करा.









Cadets are marching in a parade. There are 5 cadets in a row. What is the rule which gives the

number of cadets, given the number of rows ? (Use n for the number of rows.)

The teacher distributes 5 pencils per student. Can you tell how many pencils are needed, given

the number of students ? (Use s for the number of students.)

Leela is Radha's younger sister. Leela is 4 years younger than Radha. Can you write Leela's

age in terms of Radha's age ? (Take Radha's age to be x.)

Mother has made laddoos. She gives some laddoos to guests. 5 laddoos remain. If the number

of laddoos mother gave away is p, how many laddoos did she make ?

Writing the rule :

Oranges are to be transferred from larger boxes into smaller boxes. When a large box is

emptied, the oranges from it fill two smaller boxes and 10 oranges remain outside. If the

number of oranges in a small box are taken to be x, what is the number of oranges in the larger

box ?


िनयम िलिहणे

परेड म�ये सैिनक मा�च�ग करीत आहते. एका ओळीत ५ सैिनक आहते. ओळ�ची सं�या �दली असता सैिनकांची

सं�या काढ�याचा िनयम कोणता? (ओळ�साठी n ह ेचल वापरा.)

��येक िव�ा�या�ला िश�कांनी 5 पेि�सली वाट�या. िव�ा�या�ची सं�या माहीत अस�यास �कती पेि�सली लागतील

ह ेकाढायचे आह.े (िव�ा�या��या सं�येसाठी 's' ह ेअ�र वापरा.)

लीला ही राधाची लहान बहीण आह.े लीला राधापे�ा ४ वषा�नी लहान आह.े लीलाचे वय राधा�या वयासंदभा�त

िल� शकता का ? राधाचे वय x माना.

आईने लाडू तयार केले आहते. पा��यांना ितने काही लाडू �दले ते�हा 5 लाडू उरले. पा��यांना �दलेले लाडू P

असतील ितने �कती लाडू तयार केले होते ?

मो�ा खो�यांधून लहान खो�यांम�ये सं�ी भरायची आहते. मो�ा खो�यातील सं�ी दोन लहान खो�यात मावतात.

आिण १० सं�ी उरतात. लहान खो�यातील सं�ी x मानली तर मो�ा खो�यात �कती सं�ी असतील ?

Look at the following matchstick pattern of triangles. Find the general rule that gives the

number of matchsticks in terms of the number of triangles.

Rule :

No. ofTriangles

1 2

No. ofmatchsticks

3

Look at the following matchstick pattern of squares. Find the general rule that gives the number

of matchsticks in terms of the number of squares.

Rule :

No. ofSquares

1

No. ofmatchsticks

4

2 3


का�ांचा ि�कोण तयार कर�याचा आकृितबंध पहा. �याव�न वापरले�या का�ा आिण तयार केलेल ेि�कोण

यातील सव�साधारण िनयम शोधा.

ि�कोणांची

सं�या

का�ांची

सं�या

िनयम

का�ापेटीतील का�ा वाप�न तयार केलेला चौरसाचा आकृितबंध पहा. याव�न वापरले�या का�ा आिण तयार

झालेल े चौरस यातील सव�सामा�य िनयम शोधा.

चौरसांची

सं�या

िनयम

का�ांची

सं�या

The side of a regular hexagon is l. Express

the perimeter of the hexagon using l.

AB is the diameter of the circle with center

C. Express the diameter (d) in terms of its

radius (r).

Express the perimeter(P) and area(A) of the

rectangle in terms of its length (l) and

breadth (b)

P = ___________________

A = ___________________

Rules for geometry

l

l

l

l

l

l

C

A

D

B

r

l

b

b

ac

Express the perimeter of the given triangle

in terms of its sides a, b and c.

Perimeter =


भूिमतीच ेिनयम

समभुज षटकोनची बाज ूl आहे.

l चा वापर क�न षटकोनाची प�रिमती �कती ?

प�रिमती = _____________________

C क� � असले�या वतु�ळाचा �ास AB आह.े

�ास (d) �या�या ि��ये�या (r) �व�पात िलहा.

आयताची प�रिमती (P) आिण �े�फळ (A)

लांबी (l) आिण �ंदी (b) वाप�न िलहा.

a, b, c या बाजू वाप�न ि�कोणाची प�रिमती िलहा.

प�रिमती =

Perimeter = ___________________

d = ____________________

___________________

Expressions with variables.

Give expressions :

Take Sarita's present age to be y years.

1) 7 added to P P + 7

2) 7 subtracted from P

3) P multiplied by 7

4) P divided by 7

5) 3 more than P

6) 3 less than P

7) 5 times P


चलाचा वापर क�न केलेली िवधाने

िवधाने िलहा -

P म�ये 7 िमळवले.

P मधून 7 वजा केले.

P ला 7 ने गुणले.

P ला 7 ने भागले.

P पे�ा 3 ने जा�त

P पे�ा 3 कमी

5 वेळा P

स�रताचे आजचे वय 5 वष� �या.

1) What will be her age 5 years from now ?

आतापासून 5 वषा�ने ितचे वय �कती असेल ?

2) What was her age three years back ?

3 वषा�पूव� ितचे वय �कती असेल ?

3) Sarita's grandfather is 6 times her age. What is grandfather’s age?

स�रता�या आजोबांचे वय ित�या 6 पट आह ेतर आजोबांचे वय �कती?

4) Grandmother is 2 years younger than grandfather. What is her age?

आजी आजबांपे�ा 2 वषा�ने लहान आह.े तर आजीचे वय �कती ?

5) Sarita’s friend is 2 years older than Sarita. What is her friend’s age?

स�रताची म�ै ीण ित�यापे�ा २ वषा�नी मोठी आह.े तर मैि�णीचे वय �कती ?

Nalin scores 15 runs more than Salim.


Statement using expressions

चलाचा वापर क�न िलिहलेले िवधाने

Statement in ordinary language

नेहमी�या भाषेतील िवधाने

Salim scores r runs and Nalin scores (r + 15) runs.

सलीमने r धावा के�या.

नलीनने (r + 15) धावा के�या.

नलीनने सलीमपे�ा 15 धावा जा�त के�या.

A notebook costs Rs.p. A book costs Rs.3p

वहीची �कंमत P �पये आह.े

पु�तकाची �कंमत 3P �पये आह.े

Our class has n students. The school has 20n students.

आप�या वगा�त n िव�ाथ� आहते.

शाळेम�ये 20n िव�ाथ� आहते.

Jaggu is z years old. His uncle is 4z years old and his aunt is (4z - 3) years old.

ज�गू z वष� वयाचा आह.े

�याचे काका 4z वष� वयाचे आहते.

�याची काकू (4z - 3) वष� वयाची आहते.

Simple Equations

1)

2)

Write the same number in each triangle :

eg.

=

=

5+ 3

+

1 + 3 =

3 + 3 + 3 + 3 =

+ + 3 = 10

+

+ +

2 2 = 2

= ..............

=

=

= ..............


साधी समीकरणे

��येक ि�कोणात समान सं�या िलहा.

+ + = + + 5

2 x + 2 = 10

5 – = 2

6 – = +

= ...........................

= .........................

= ......................

= .......................

= .................................

=3 x

+ + + = + 9 = ..............


x + 3 = 7, x = ...............

+ 3 = 7

x + x + 3 = 9, x = .................

+ + 3 = 9

2x + 1 = 9, x = ....................

2 + 1 = 9

5x = 20, x = ....................

5 = 20

4x = 12, x = ....................

3x = 12, x = ....................

3x + 1 = 13, x = .....................

3x + 3 = 15, x = .......................

Simple Equations


साधी समीकरणे

– 3 = 4

x – 3 = 4, x = .................

2 – 4 = 2

2x – 4 = 2, x = ..................

10 – = 6

10 – x = 6, x = ...................

12 – 2 x = 4

12 – 2x = 4, x = ....................

2x – 1 = 5,

3x – 1 = 5,

10x = 40,

10x – 1 = 9,

x = .....................

x = ....................

x = .....................

x = ........................


x + 3 = 5,

2x = ,

x + x + x = 3 + 3 + 3 + 3,

x + x + 3 = 10,

2x + 3 = 10,

x + x + x + x = x + 9,

4x = x + 9,

x = .................

x = .................

x = .................

x = .................

x = .................

x = .................

x = .................


1) x + x + x = x + x + 5, x = ?

2) 3x = 2x + 5, x = ?

3) x + x + x = 15, x = ?

4) 3x = 15, x = ?

5) 2x + 2 = 10, x = ?


1) Isha's weight is 25 kg and her father's weight is 75 kg. Find the ratio of father's weight to

Isha's weight ?

Ratio of father's weight to Isha's weight = = = 3 : 1

Ratio of Isha's weight to Father's weight = = = 1 : 3

Ratios

75

25

25

75

75

25

25

75

3

1

1

3


गुणो�र

ईशाचे वजन 25 �क�ॅ असून ित�या विडलांचे वजन 75 �क�ॅ आह.े तर विडलां�या वजनाचे ईशा�या वजनाशी

असणारे गुणो�र काढा.

विडलां�या वजनाचे ईशा�या वजनाशी असणारे गुणो�र = = = 3 : 1

ईशा�या वजनाचे ित�या विडलां�या वजनाशी असणारे गुणो�र = = = 1 : 3

एका वगा�त 20 मुलगे आिण 40 मुली आहते.

÷ 20

÷ 20

मुल�यांचे मुल�शी असणारे गुणो�र

c) Ratio of number of boys to total number of girls.

÷ 20

÷ 20

मुल�यांचे एकूण िव�ा�या�शी असणारे गुणो�र

b) Ratio of number of boys to total number of students.

÷ 20

÷ 20

मुल�चे मुलांशी असणारे गुणो�र काढा.

= = =

a) Ratio of number of girls to total number of students.

2) In a class, there are 20 boys and 40 girls.

3

1

1

3


3) Find the ratio of length to breadth of a rectangular field having length as 50 m and

breadth as 15 m.

एका आयताकृती ��डांगणाची लांबी 50 मी आिण �ंदी 15 मी आह.े तर लांबीचे �ंदीशी असलेले गुणो�र काढा.

4) Find the ratio of 81 to 108.

81 आिण 108 यांचे गुणो�र िलहा.

5) Find the ratio of 30 minutes to 45 minutes.

30 िमिनटे व 45 िमिनटे यांचे गुणो�र िलहा.

6) There are 4 teachers and 100 students. Find the ratio of number of teachers to number

of students.

एका शाळेत 4 िश�क आिण 100 िव�ाथ� आहते. तर िश�क आिण िव�ाथ� यांचे गुणो�र िलहा.

7) Divide 20 pens in the ratio 3 : 2 between Karan and Kalika.

The two parts are 3 and 2. Sum of parts is 3 + 2 = 5

If there are 5 pens, Karan will get 3 pens and Kalika will get 2 pens.

Karan gets and Kalika gets of 20 pens.

Karan gets x 20 = 12 pens.

Kalika gets x 20 = 8 pens

8) Divide Rs. 60 in the ratio 1 : 2

3

5

3

5

3

5

3

5

2

5

2

5

2

5

2

5

9) Divide Rs. 60 in the ratio 2 : 10


60 �पये 2 : 10 या गुणो�रात िवभागा.

60 �पये 1 : 2 या गुणो�रात िवभागा.

20 पेन े 3 : 2 या गुणो�रात करण आिण किलकाम�ये वाटा.

2 आिण 3 दोन भाग आहते. भागांची बेरीज 3 + 2 = 5 आह.े

जर 5 पेन े असतील तर करणला 3 आिण कािलकाला 2 पेन े िमळतील.

करणला आिण किलकाला पेने िमळतील.

करणला x 20 = 12 पेन े िमळतील.

किलकाला x 20 = 8 पेन े िमळतील.

एकूण पेन े 20 आहते.

2

3

4

6

2 : 3 = 4 : 6

2 : 3 : : 4 : 6

2, 3, 4 and 6 are in proportion.

=

Equivalent ratios are like equivalent fractions.

20

30= =

15

2

15

18= =

6

10=

30

4

5=

15

4 : = : 15

are in proportion.

are in proportion.1 5 3



सममू�य गुणो�र आिण सममू�य अपूणा�क सारखेच आहते.

2, 3, 4 आिण 6 �माणात आहते.

�माणात आहते.



Are the following numbers in proportion ?

1) 15, 45, 40, 120

2) 8, 9, 24, 25

3) 125, 25, 300, 60

are in proportion.2 100


3


पुढील सं�या �माणात आहते का ?



Practical Geometry

Draw a circle of radius 3 cm.

Draw a perpendicular to segment AB through point M :

A BM

A B

M


भूिमती �ा�याि�क

3 सेमी ि��येचे वतु�ळ काढा.

M �बंदतूून रेषाखंड AB ला लंब काढा.

Draw a line segment of length 10.3 cm. Draw its perpendicular bisector using ruler and compass.

Draw an angle of measure 65 degrees and bisect it using ruler and compass.


10.3 सेमी चा रेषाखंड काढा. प�ी आिण कंपास वाप�न रेषाखंडाचा लंब दभुाजक काढा.

65° चा कोन काढा. प�ी आिण कंपासचा वापर क�न �याचा कोन दभुाजक काढा.

Foundations of Upper Primary Math bilingual...

Documents

Transcript of Foundations of Upper Primary Math bilingual...