Aktualitet faqe 2

DREJTOR: PETRIT KUÇANAKryeredaktor: BASHKIM METALIA

REDAKSIAAkil Koci, Daut Dauti,

Pranvera Smith,Brixhilda Ndini, Diana Pepi, Blerim Ciroka, Majlind Goge,

Claire Fletcher, Flori Slatina,

Kastriot Dervishi, Enkeleid Omi, Artan Zeneli,Jeni Myftari,

Agim Shabani,Anila Hoxha, Shefit Domi,

Web-design Shefdomi.comwww.thealbanian.co.uk

albania7@gmail.com

Tel/fax:02082169527

Ministria e Diasporës në njëkonferencë për shtyp ështëprononcuar lidhur me nevo-

jën për themelimin e saj si dhe përplanet, programet e dhe fushëveprim-tarinë e vet.“Kosova ndjehet e plotë vetëm atëherëkur ajo e ka në vetvete edhe pjesën epopullit të saj që jeton në diasporë. Përkëtë qëllim është formuar edhe Minis-tria e Diasporës, e cila gradualishtështë duke e kompletuar stafin i cili dot’i realizojë projektet e parashikuara tëkësaj ministrie, ndërsa pjesë përbërësedhe e pandashme në realizimin e ob-jektivave tona, patjetër se do të jenëedhe mërgimtarët tanë. Gjatë muajvetë parë, që kur është themeluar kjoministri dhe nga emërimi i IbrahimMakollit ministër, përpos që janë për-gatitur projektet konkrete në të cilat dotë angazhohet kjo ministri, paralelishtka filluar edhe kompletimi i saj meekspert dhe struktrurën përkatëse.Tashmë jemi në fazën finale të krijimitdhe kompletimit të departamenteve, tëcilat do të jenë pjesë e Ministrisë së Di-asporës. Mirëpo, aktivitetet tonafillestare nuk janë shtrirë vetëm nëkonsolidimin e administratës, por kemiqenë në vazhdimësi në kontakt me qen-drat funkcionale të diasporës.

Pra, krahas organizimit tonëtë brendshëm në Ministri, thuajse ekemi përmbyllur edhe kompletimin ehartës së qendrave të bashkëatd-hetarëve tanë që jetojnë jashtëvendlindjes si dhe identifikimin e prob-lemeve parësore me të cilat përballenmërgimtarët tanë. Kështu që paralel-isht me konsolidimin e Ministrisë jemiangazhuar në hartimin e projektevekonkrete që duhet realizuar si dhe nëpërcaktimin e afateve dhe dinamikën erealizimit të tyre, të cilat do të përfshi-hen në strategjinë e Ministrisë së Dias-porës dhe do të jenë kahje përcaktuesetë planit tonë të veprimit.

Ndërsa, më konkretisht nënjë afat të shkurtër kohor vetë ministriMakolli do t’i bëjë publike projektetkonkrete (qendrat kulturore, konfer-encat me mërgimtarë, bashkëpunimime institucionet e shteteve ku është ekoncentruar mërgata e jonë ) etj.Ministria e Diasporës së shpejti do të

jetë një tërësi që do të jetë në shërbimtë diasporës sonë, e me këtë edhe nëshërbim të Kosovës.

Njëkohësisht, gjatë këtyremuajve kur vendlindjen e vizitojnënumër i madh i mërgimtarëve, Minis-tria e Diasporës, në bashkëveprim meinstitucionet e tjera relevante, ështëangazhuar që brenda kapaciteteve ekz-ituese tua lehtësojë qëndrimin nëvendlindje.

Shfrytëzojmë rastin të falem-nderojmë: Ambasadat në Kosovë, tëcilat kanë shprehur gadishmërinë përtë bashkëpunuar ngushtë për inte-grimin e komunitetit shqiptar në dias-porë, Policinë e Kosovës për shtimin epikave të kontrollit dhe ndihmesën edhënë mërgimtarëve tanë gjatë pjesë-marrjes së tyre në trafik, Ministrinë ePunëve të Brendshme dhe Ministrinë ePunëve të jashtme, të cilat kanë ofruarshërbime efikase për paisjen e mërigm-tarëve me dokumentacionit përkatëse,Ministrinë e Arsimit Shkencës dheTeknologjisë, e cila bashkarisht meMinistrinë e Diasporës është e përkush-tuar nqë përmes projekteve konkretetë stimulojë krijimin e kushteve për ar-simimin e mërgimtarëve tanë nëgjuhën shqipe, në shtetet ku ata jetojnëqë do të ndikojë drejpërdrejtë në rua-jtjen e identitetit kombëtar”, u tha nëkëtë konferencë për media të Min-istrisë së Diasporës

NGA YLLI PATA

Këshilli i Europës i hap rrugë votëssë emigrantëve. Një e drejtë që ështëkërkuar në Shqipëri prej vitesh,duket se nga ana e së drejtësndërkombëtare ka marrë një dritëjeshile dhe pritet që vetëm të zbato-het nga Tirana zyrtare. Bëhet fjalëpër të drejtën e më shumë se 1 mil-ion shqiptarëve të cilët nuk kanëmundësi të zgjedhin dhe të zgjidhennë institucionet e shtetit të tyre.Komisioni i Venecias, i cili mund tëcilësohet si “Gjykata Kushtetuese”e Këshillit të Europës, u ka bërëthirrje shteteve anëtare të tij, ku bënpjesë edhe Shqipëria, që të plotësojëtë drejtën e qytetarëve që jetojnëjashtë vendit për të votuar për qev-erinë dhe institucionet e tjera të ven-dit. Për Shqipërinë, ky opinion ikonstitucionalistëve të KiE-së ështënjë vendim i mirëpritur, pasi janërreth 1 milion zgjedhës që presin tëushtrojnë një nga të drejtat kryesorecivile, që nuk u është lejuar prejvitesh.Në një studim i cili ka përfunduarmë 24 qershor me kërkesën eKëshillit për Zgjedhje Demokratiketë KiE-së, theksohet si konkluzionse: “Megjithëse përdorimi i tëdrejtës së votës për qytetarët që je-tojnë jashtë vendit nuk hyn tekparimet e trashëgimisë zgjedhoreeuropane, Komisioni Europian për

Demokraci Nëpërmjet Ligjit (siçquhet zyrtarisht Komisioni i Vene-cias), sugjeron se këto shtete, nëkëndvështrimin e një mobilizimi eu-ropian dhe në përputhje me situatënnë disa shtete, adopton një qëndrimpozitiv në lidhje me të drejtën evotës së qytetarëve që jetojnë jashtëvendit, derisa kjo e drejtë të kujdesetpër zhvillimin kombëtar dhe qyte-tarisë europiane”. Raporti i Komi-sionit të Venecias për këtë problemështë përgatitur nga dy ekspertëprestigjiozë europianë, përkatësishtnga konstitucionalistja franceze,Josette Durrieu dhe juristi i njohurhungarez, László Trosanyi. Dydokumentet e dorëzuara në selinë eKiE-së në Strasburg përshkruajnësituatën në shumë vende europianenë lidhje me votën e qytetarëve qëjetojnë jashtë vendit. Ky raportështë adaptuar si një dokumentbazik nga Këshilli për Zgjedhje tëLira i KiE-së, gjatë takimit të 37-tëqë u zhvillua në Venecia më 16 qer-shor të këtij viti, si dhe nga Komi-sioni i Venecias. Në këtë dokumenttheksohet se, zhvillimet në legjisla-cion si dhe një çështje e shqyrtuarnga Gjykata Europiane e të Drejtavetë Njeriut për një rast në Greqi, ku

theksohet se qytetarët do të duhet tëmbajnë lidhje të forta me vendin eorigjinës. Faktikisht, personat qëndodhen jashtë, janë me banim tëpërkohshëm jashtë vendit, pordefinimet e natyrës së qëndrimitduhet të sqarohen në mënyrë më tëprerë. Sipas Komisionit të Venecias,zgjedhjet kombëtare, pra për Parla-mentin e vendit, janë shumë tëthjeshta që të hapen në mënyrë përtë votuar qytetarët që jetojnë jashtë.Është legjitime, sipas Komisionit,që emigrantët të votojnë edhe pse nëregjistrin kombëtar do të duhet tëvotojnë vetëm ata që janë rezidentë.Detyrimi për të votuar në ambasa-dat apo konsullatat kërkon praktikatë qarta. Por ndërkaq, mund të për-doren edhe votime të tjera si mepostë, votimi elektronik, por edhevotimi me delegim. Dy ekspertët enjohur kanë hartuar raportin, i cilinë mënyrë të detajuar ka hartuarrekomandime si për zgjedhjet epërgjithshme, siç i quajmë ne atoparlamentare, por edhe për zgjedhjetvendore. Në lidhje me zgjedhjet par-lamentare, Komisioni i Veneciasthekson në mënyrë të qartë se edrejta e votës për emigrantët ështëshumë e mundshme.

MINISTRIA E DIAS-PORËS NË SHËRBIMTË MËRGIMTARËVE

KiE i hap rrugë votës së emigrantëve

For your FREE Lycamobile SIM visit www.lycamobile.co.uk or call 020 7132 0322

Call

Landline

Buy and top up online or in over 115,000 stores

Customers may not be able to use Electronic Top-Up at all locations where the top-up logo appears

Albania

*Free minutes and texts in the table are valid during the promotional period and only applied to the first 3 top ups in any calendar month. The free minutes and texts are valid for 30 days from the date of top-up. Once the free minutes and the free texts have been used or if all the free minutes and texts have expired, calls to Lycamobile PLUS will be charged at 7p/min and texts to Lycamobile PLUS will be charged at 9p per SMS. This offer is valid for a limited period of time. The offer may be withdrawn at any time in full or in part at the absolute discretion of Lycamobile UK Ltd. unless the offer is withdrawn, it is valid from 1/07/2011 until 31/08/2011. Any changes or withdrawal will be notified at www.lycamobile .co.uk. Prices are correct at the time of going to print 08.08.2011.# Free mobile web offer is valid until 31/08/2011 with a download limit of 10Mb per day per customer. The customer must top-up once to activate the Free mobile web promotion.

500 500250 250

100 100

Top-upFREE Minutes FREE Texts

£20£10

£5

Lycamobile PLUS to Lycamobile PLUS

2000 2000£30

Landline

Internet

FREEup to 10mb per day

CA

CallAlb

i

A

LanAlba

dlineania

a

op-upTTo

£20

£30

FREE Minutes

yycamobile PLUS to LLyLLy

extsFREE TTe

ycamobile PLUS

£10

£5

Customers may not be able to use Ele

valid due the table arand texts in minutesee *Fr7pat charged be willPLUS ycamobile Ltocalls wor changes Any 31/08/2011.until1/07/2011

omotion.mobile web pr

e the top-uop-Up at all locations wheronic TToectr

to the first and only applied omotional period pruring the atchargedbe will PLUS ycamobile Lto textsand p/min

Pric.co.uk. .lycamobile wwwat notifiedbe will withdrawal

up logo appears

ee minutes andany calendar month. The frups in3 top tof period limited a for valid isferofffThisSMS.per 9p t

08.08.2011.printtogoingof time the atect corre arces

Oncdate of top-up.om the fr30 daysfor e valid ard texts or fullin time any at withdrawnbe may ferofffThe time.

awith31/08/2011until valid isferofffweb mobile ee Fr.#

texts have been used oee and the frminutesee ce the frLtdUK ycamobile Lof etion discrabsolute the atpart incusThe .customerperday per 10Mb of limit download a

ed,have expiree minutes and texts or if all the fromfrvalid is it withdrawn,isferofffthe unless d.eeFrthe activate toonce top-upmust stomer

Aktualitet faqe 4

NGA BASHKIM METALIA

Një turmë njerëzish , prej afro300 vetash ishin mbledhur,përpara stacionit të policisë së

Tottenham , duke protestuar dhekërkuar që të zbardhet e vërteta mbivrasjen nga policia të 29 vjeçaritMark Duggan . Në fakt autoritetetpolicore nuk kishin dhënë asnjë shp-jegim përballë turmës , përveç asaj qëkishin deklaruar zyrtarisht , duke thënëse Duggan kishte qëlluar më parëpolicinë, përpara se ta ndalonte taksinënë të cilën udhëtonte , duke e detyruarpolicinë që të kundërpërgjigjej dhe sipasoj të qëllohet për vdekje. Protestue-sit që ndodheshin përball stacionit tëpolicisë kanë përshkallëzuar protestëne tyre duke goditur me sende të fortandërtesat përreth .

Grupe të rinjsh me fytyrë tëmbuluar me maska, kanë shfrytëzuarnga kjo situatë dhe kanë vazhduar tëthyejnë dyqane duke vjedhur dheplaçkitur, dhe duke u vënë zjarrin.Kësaj gjendje kaotike, policia ështëmunduar t’i kundërpërgjigjet por nëpamundësi , pasi turma ka marrë për-parësi duke djegur makina të policisë ,mjete të transportit publik dhendërtesa biznesi.

Ndërkohë që policia arriti qëtë qetësoj situatën duke u shtuar nënumër dhe duke ndërmarrë një sërë ar-restimesh , tashmë kishin filluar që të“solidarizohen “ me situatën dhe nëzona të tjera të Londrës dhe në disaqytete të tjera të Anglisë.

Për katër netë rrjesht Londrakryesisht në Hackney, Ealing Broad-way, Enfield, Southwall, Peckham sidhe në Croydon , po ashtu në qytetetBirmingham, Manchester, Liecester,Nottingham, Bristol, Liverpool, Sal-ford, West Bromwich, Wolverhamtonetj, janë ngrysur nga paniku, zjarri,plaçkitja dhe vjedhje të njëpasnjëshme.Për katër netë rrjesht këto qytete kanëpërjetuar një skenar akoma më të keqe, bile akoma më keq nga sa kishtendodhur 26 vite me parë në nga trazi-rat e vitit 1985 në Brixton , ku policiakishte vrare aksidentalisht një grua(nënën e një te dyshuari), dhe grupe tëndryshme janë përleshur duke shkatër-ruar gjithçka kishte përpara. Ndoshtakjo situatë nuk ishte parë në qytetetbritanike as në Luftën e II Botërore.

Situata e trazirave të funditishte e pa precedent duke filluar qënga mënyra e organizimit , degjener-imi i mënyrës së protestës, aktet edhunës , ku të paktën deri tani janë tëdeklaruar nga autoritet ,tre të vrarë nëBirmingham dhe një i ri tjetër në Croy-don, shumë të plagosur si nga bandat ,njerëz të thjesht ashtu dhe nga forcat e

policisë.Është dashur, që Kryemi-

nistri Britanik David Cameron, të kthe-het nga pushimet dhe të mbaj njëfjalim në Parlament, në një sesionurgjent dhe të japë mbështetjen përpolicinë dhe të shtohet numri i sajvetëm në Londër nga 10 000 në 16000, për të vënë kështu rendin dheqetësinë në mënyrë që grupacione tëtilla kriminale të mos kenë mundësinëqë të destabilizojnë vendin.

Kryeministri dha urdhër,grupeve të tilla kriminale, se do t’uhiqen maskat , do të identifikohen të

gjithë pa përjashtim dhe do të përbal-lën me forcën e ligjit.

“Nuk do të rrimë duarkryqpër vendin tonë . Nuk do të lejojmë qëkultura e frikës të ekzistojë nëpërrrugët tona, dhe do të bëjmë çdo gjë qëtë rivendosim rendin dhe ligjin dhe përtë rindërtuar komunitetet tona.” – thek-soi kryeministri përballë deputetëve nëkëtë sesion urgjent parlamentar.Ndërkohë policia ka bërë më shumë se1500 arrestime(ky numër arrestimeshsa vjen e rritet) dhe gjykatat po puno-jnë pandërprerë , me orë të stërzgjaturapër t’u dhënë dënimet kapitale këtyrenjerëzve me mendje kriminale.

Ndër të tjera KryeministriCameron kërkoj që të merren masa tënevojshme për “riparimin e shoqërisësonë” duke premtuar masa të pa-tolerueshme kundër bandave.

Dëmet që shkaktuan bandatkriminale janë të mëdha. Në fjalimin eKryeministrit u dha një shifër rreth£200 milion , por që Kryeministripremtoj se do të kompensohen të gjithabizneset e dëmtuara deri në një.

Qytetet britanike , ndonësepa parë e dëgjuar ndonjëherë si këtëradhë , ishin përfshirë nga tmerri dheterrori , çdo biznes privat kishte mbyl-

lur dritaret me kompensata dhe qepenametalike. Kjo të ngjallte panik dhepasiguri. Policia si asnjëherë ishe ealarmuar dhe në gatishmëri të çdo sit-uate. Njerëzit nga çasti në çast pyesinse kush qytet a krahine a ka radhën ,për t’u djegur e plaçkitur. Në shumë vende vet njerëzit qëzotëronin biznese dhe prona privateishin mbledhur së bashku për t’i mbro-jtur ato.

Grupet kriminale kishin ven-dosur të përmbushin urinë e tyre përpasuri , jo me punë por me anë tëshkatërrimit dhe vjedhjes masive nëpërrrugët e qyteteve.Një dhunë ndaj kulturës qytetare dhedemokracisë britanike. Si e tillë njëparalajmërim për të shqyrtuar pasojatdhe shkaqet të tilla të sjelljesshoqërore.

Ndonëse zanafilla e këtyreprotestave ishte zbardhja e vrasjes enjë të riu, kjo as që e justifikonteyryshin ndaj pronës private dheshtetërore dhe shkatërrimin në masë .Por ky ishte vetëm preteksti. Shumëlondinezë fillimisht e menduan sedhuna ishte një reagim ndaj papunësisësë vazhdueshme, mëkëmbjes sëngadaltë ekonomike dhe shkurtimeve

në shpenzimet publike nga qeveria e ree vendit. Por në këto trazira nuk kishteparulla, slogane, thirrje apo kërkesa.Tashmë u bë e qartë se këto traziraishin diçka tjetër.

Profesori i gjeografisë, KrisHamnet nga “King’s College” në veritë Londrës, jo shumë larg nga vendiku ndodhën trazirat thot se - “Ajo qëpamë ishte kryesisht trazira për tësjellë pështjellim dhe për të përfituar.Këta njerëz nuk po shprehinzemërimin e tyre ndaj një shtetishtypës. Këta njerëz mendojnë se ështëtërheqëse të bësh rrëmujë”-tha ai.Trazirat u shfaqën kryesisht në lagjetme popullatë të madhe afrikane dhe atanga ishujt e Karaibeve, lagje që his-torikisht kanë patur probleme mepolicinë. Profesori Hamnet thotë sebanorët e këtyre lagjeve në përgjithësijanë më pak të arsimuar, kanë papunësidhe përqindje kriminaliteti më të lartëse britanikët e tjerë. “Ka një dimensionracist në tërë këto trazira, por ato nukjanë si pasojë e diskriminimit racial.Por padyshim në këto trazira ka ele-mentë të dallimit klasor dheekonomik”-shtoi Profesor Hammnet

TRAZIRAT NË ANGLINJË ËNDËRR E KEQE

LONDRA ULI QEPENAT

aktualitet faqe 5

Ndonëse trazirat e fundit shkak-tuan një panik të frikshëm, tekqytetarët pse jo dhe tek poli-

tika britanike, askush nuk mund të japdhe shpjegojë në detaje të përshtat-shme për atë se çfarë ndodhi , ku idihet dhe mund të përsëritet i njëjtiskenar.

Por ajo çka përflitet çdo ditë, nëpër media vizive dhe të shkruara,nga njerëz të thjeshtë dhe politikanë,janë një sërë faktorësh që mund të jenëdhe nxitës të kësaj dhune të paparë .Trazirat gjejnë shpjegimin si një pr-ishje morale deri te një konsumerizëmi tepruar apo dhe varësi të mirëqenies.Kjo e fundit e intensifikon idenë e njëçoroditje sociale duke e vënë theksinnë lirinë personale në shkallë absolutejo vetëm tek një nivel i ulët apo imesëm i shoqërisë por edhe tek shtre-sat e larta , bie fjala tek politikanët , tëcilët përfitojnë nga taksapaguesitqoftë edhe ushqimin e kafshëve shtëpi-ake ; s’do mend që edhe të rinjtë apogrupacione nga të gjitha klasat eshoqërisë nuk marrin udhëheqjen , kul-turën e duhur.

Përjashtimi social është edhenjë ide tjetër që interpretohet si njënxitës i trazirave .Studime të bëra sugjerojnë duke jet-uar në zonat e një privimi social mundtë jetë një faktor që mund të për-shkallëzoj në pakënaqësi.

Po ashtu edhe shkurtimet eshpenzimeve janë një shpjegues i re-voltave. Ish Kryetari i Bashkisë sëLondrës Zoti Ken Livingston thotë semasat shtrëngese janë përgjegjëse dhese: “Nëse jeni duke bërë shkurtime ma-sive, ka gjithmonë një mundësi për sh-përthim të një revolte të kësaj natyre.”Po ashtu është përfolur aq shumë edhepër shkurtim të forcave të policisë dheprotestuesit kanë perceptuar idenë senuk mund të kaplohen lehtë nga forcate rendit.

Një ide tjetër që përpiqet tëshpjegojë situatën e krijuar është edhemungesa prindërore , sidomosmungesa e modeleve të rolit tëmashkullit në familje. Pasi nëseshohim shumicën e të rinjve që ndod-hen nëpër qelitë e burgjeve kanë një tëpërbashkët ; mungesën e babait nështëpi.

Edhe racizmi është përdorur

si një efekt revoltues , duke marrëshkas edhe nga kjo vrasje e fundit, qëpolicia londineze i bëri të riut mengjyrë Mark Duggan. Kjo dhe në lid-hje me kompetencat e nenit 60- të:ndalo dhe kontrollo (stop and search) ,policia është konfrontuar mëse shumtimë të rinjtë kryesisht me ngjyrë .Megjithëse kjo kundërshtohet me forcëqoftë nga autoritet policore apo dhe ak-torë të rëndësishëm social-politik.

Forcat e policisë si garantuese të ren-dit janë të konsideruar si të dobëta dhetë pafuqishëm që të jenë zbatues tëplotë të ligjit .

Duke mos përdorur logjis-tikën e duhur në raste të veçanta si gazilotsjellës , topat e ujit etj ka bërë që re-volta si ato të vitit 2009 kur u mblodhG20 në Londër , të studentëve dhe këtotani i jep “kurajë”më tepër një re-voltuesi. E gjitha shpjegohet me frikën

e zyrtarëve se mos përballen meveprimet juridike, nga aksionet paran-daluese që ndërmerr policia.

Në revolta të ndryshme nëvende dhe kohë të ndryshme është parëqë krahas konfrontimeve me policinëjanë thyer dhe djegur objekte tëndryshme. Por në rastin në fjalë kra-has këtyre kanë ndodhur shpërthimenëpër dyqane dhe vjedhje masive .Në studimet e krimeve të rrugës kjo

lloj plaçkitje dhevjedhje është shp-jeguar si një faktori pamundësisë përt’i pasur dheshfrytëzohet rastipër të gllabëruarçdo gjë që del për-para.O p o r t u n i z m iështë një mundësipër të shtuarmasën e revoltuarnë rrugë . Pasiideja e ndëshkimitkolektiv është mëe pamundur sesaindividuale ka bërëqë të shtohen dhetë shpërhapen nëterritore tëndryshme.Po ashtu edhemedia sociale dhepërdorimi iteknologjisë kabërë që revolta tëtilla të bëhen të or-ganizuara dhe të

shpejta.Përdorimi i celularëve BBM

(blackberry messages) ku policia kaqenë e pafuqishme t’i gjurmoj ka bërëqë organizimi i revoltave të bëhet nëmënyrë të fshehtë dhe pa pengesa.Realisht ajo çfarë ndodhi në Angliështë si një ëndërr e keqe por assesinuk mund të anashkalohet.Megjithëse të dy forcat politike ; PartiaKonservatore në pushtet dhe ajoLaburiste në opozitë i dënuan këtotrazira megjithatë kjo e fundit e sh-përndan përgjegjësinë tek keqqeverisjakonservative.

Ndonëse KryeministriCameron paralajmëroi një “all-outwar” në bandat e rrugës duke fajësuarpër trazirat , “fëmijët pa baballarë”,“shkollat pa disiplinë”, “shpërblimetpa përpjekje”, “krimet pa dënime”, “tëdrejtat pa përgjegjësi” dhe “komu-nitetet pa kontroll”, ai premtoi një re-formim në forcat e policisë dhe hallkate tjera qeverisëse. Drejtuesi i PartisëLaburiste Ed Milliband , në krahuntjetër, akuzoj qeverinë për mashtrim tëpolitikave të deritanishme, ku nëklasat sociale mbizotëron varfëria dhemungesa e një trajtimi të barazisëshoqërore.

Edhe pse polemikat politikevetëm sa kanë filluar për diferencatdhe mungesat në atë se çfarë solli nëkëto rrëmuja të pashembullta , një gjëështë e sigurt; këtë kosto po e pagua-jnë taksapaguesit dhe njerëzit memoral qytetar. Kjo do një përgjigje dhezgjidhje imediate.

A KA PËRGJIGJE PËRÇKA NDODHI?

aktualitet faqe 6

NGA VETON SURROI

Një fitore e rrejshmeVeton Sur-roiArtikujt tjerëNjë fitore errejshmePortat e negoci-

ataveSi të ridefinohet interesi strategjiki Kosovës (III) Si të definohet interesishtetëror i Kosovës? (II)Udhëzime përdëmtimin e shtetit Kjo është krizë, nukështë rrufëPublikuar: 08.08.2011 -20:37

Kosova ka pse të brengoset,me gjithë propagandën e zyrtarëve tëvet: në shtator, Prishtina po hyn me tëdy këmbët në negociata të thella poli-tike që kanë të bëjnë me territorin eKosovës, me rregullimin kushtetues tësaj1.Kryeministri i Kosovës e quajti suk-sesin më të madh pas shpalljes sëpavarësisë. Një përshkrim të këtillë dota meritonte një ngjarje shumë emadhe, posaçërisht duke marrëparasysh faktin se shpallja e pavarësisëu bë në një koreografi të detajuar derinë imtësi nga sponsorët e pavarësisë sëKosovës: edhe fjalët e thata të bel-bëzuara nga përfaqësuesit institu-cionalë atë ditë ishin të shkruara gjetiu(testi për të gjithë lexuesit: kush mbannë mend ndonjë fjali të shqiptuar nëKuvendin e Kosovës atë ditë, cila fjalido të citohet në një të ardhme në mba-mendjen tonë kolektive?)

Për fat të keq, jo vetëm për kryemi-nistrin e vendit, por më shumë përqytetarët e vendit, marrëveshja e arriturmes Qeverisë së Kosovës dhe koman-dantit të KFOR-it (pasi që ky kishtembërritur marrëveshje me përfaqësuestë Serbisë) nuk është sukses i për-masave historike pas shpalljes sëpavarësisë. Brenda një fjalori ushtarak,aplikuar në zhvillimet paraushtarake tëdhjetë ditëve të fundit, komandanti iKFOR-it ka arritur një armëpushim qëdo të zgjasë fillimisht deri në gjysmëne shtatorit.

Për Prishtinën zyrtare ky ar-mëpushim përmban në vete tri lajme tëmira. Së pari, sepse, duke mos qenë nëgjendje të marrë vetë kontrollin epikave doganore në Jarinje dhe Bërn-jak dhe e detyruar të tërhiqet fizikishtnga aty, Prishtina zyrtare del nga njësituatë e pakëndshme, një si rrugëqorre. Së dyti, mbërrin që duke i sh-pallur zonë ushtarake, këto dy pikadoganore rrjedhimisht, të mos lejojnëqarkullimin normal të mallrave, praedhe të krijohet përshtypja se po zba-tohen masat e reciprocitetit të prokla-muara nga Qeveria e Kosovës. Së treti,çështja e dy pikave doganore që nukkontrollohen nga institucionet e venditnxirren nga dosja e çështjeve të harru-ara dhe vendosen në atë të çështjeveaktuale, duke e pasur KFOR-i nën kon-troll të përkohshëm.

2.

Për Beogradin zyrtar, ky armëpushimpo ashtu ka lajme të mira. Së pari,nëpërmjet të organizimit të barrika-dave e pastaj edhe djegies së pikësdoganore, u neutralizua avantazhi

fillestar i Prishtinës i fituar me njësitinROSU që dëshmoi se pikat kufitaremund të mbahen, qoftë edhe për disaorë. Me barrikada e djegie objektesh,Beogradi sërish u vendos si palë nego-ciatore. Së dyti, duke e përjashtuar Pr-ishtinën zyrtare nga prania fizike nëkufi, e me arritje të marrëveshjes meNATO-n, kufiri i Kosovës mes Serbinëprapë e ka cilësimin e dyfishtë tëfjalorit status neutral “kufi-vijë admin-istrative”, gjegjësisht nuk është asmish, as peshk. Së treti, prej një situ-ate ku me praninë e doganierëve dhepolicëve kufitarë kosovarë në pikat 1dhe 31 ka mundur të krijohet një re-alitet i ri, gjithsesi i pakëndshëm përBeogradin, tash kjo çështje shkon përt’u trajtuar në Bruksel, një terren bukuri përshtatshëm për Beogradin zyrtar,gjykuar nga avantazhet e krijuara deritani në negociata me Kosovën.

Dhe, lajmi gjithsesi i mirë përBeogradin: e tërë marrëveshja u arritme NATO-n, duke u konfrontuar me të(bllokuar rrugët), duke djegur pikëndoganore dhe duke vrarë një polickosovar - në vend të ndëshkimit u arritnjë shpërblim.

3.

Për Prishtinën zyrtare me këtë mar-

rëveshje ka lajme të pakëndshme, tëcilat po përpiqet t’i fshehë me një tepriformulimesh të rrejshme (të tipit “fi-tore historike”). Pikat 1 dhe 31 ngamesi i shtatorit do të jenë objekt shqyr-timi në negociatat e Brukselit. Ekzis-ton një rrugë e shkurtër mesproblemeve “praktike”, siç janë quaj-tur dhe tërë kompleksit politik të mar-rëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë,e këtë rrugë të shkurtër e kanë kaluartë dyja palët për dhjetë ditë. Prejvulave doganore u kalua në pikat 1 dhe31, e prej aty te tërë territori i veriut qënuk kontrollohet nga Prishtina, e prejaty te qëndrimi i Beogradit ndajpavarësisë së Kosovës. Prishtina pohyn me të dyja këmbët në negociata tëthella politike që kanë të bëjnë me ter-ritorin e Kosovës, rregulliminkushtetues të saj dhe natyrën e mar-rëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisëpër një kohë të papërcaktuar.

Një proces i këtillë negociator do tëduhej të ndodhte herëdokurdo, porlajmi i keq për Kosovën është se pondodh në një kornizë negative përKosovën, gjegjësisht në një kornizë kume natyrën e precedencës po ndërto-hen parimet udhëheqëse, e parim ud-hëheqës i ndërtuar gjatë këtij viti ështëse Kosova dhe Serbia kanë sovranitettë përbashkët për disa (ende nuk edimë as listën) e çështjeve prob-lematike mes dy vendeve. Ashtu si u

arrit pajtueshmëria që të dyja vendet tëkenë legjitimitet pronësie mbiregjistrin civil të Kosovës, nuk do tëishte aspak e befasishme që të ndërto-het një sistem kontrolli të pikave 1 dhe31 nëpërmjet “sovranitetit të ndarë”mes Kosovës dhe Serbisë.

Prishtina zyrtare, zaten, me mendjele-htësinë që e karakterizon prej kohësh,ka pranuar, as gjashtë muaj pas shpall-jes së pavarësisë, që çështja e pikave 1dhe 31 të trajtohet brenda kontekstit tëplanit gjashtëpikësh të Ban Ki Moon-it, pra të përgjegjësisë së përbashkët tëPrishtinës dhe të Beogradit për këtopika dhe për këto çështje.

Pa marrë parasysh se çka thonë zyr-tarët e Prishtinës në këto ditë propa-gande, ata kanë pranuar që në korrikune vitit 2008 që doganierët dhe policëtkufitarë të Kosovës do të vendosen nëJarinje e Bërnjak vetëm me pëlqimin eBeogradit. Ky qëndrim mbetet po injëjti me marrëveshjen e negociuar ngakomandanti i KFOR-it: ai ka krijuarnjë hapësirë sigurie në mënyrë që palëttë merren vesh mes vete se çfarë do tëjetë natyra e pikave 1 dhe 31, gjegjë-sisht se çfarë do të jetë regjimi civil ikontrollit pasi të skadojë regjimi i tan-ishëm ushtarak.

Për pozitën negociatore kosovare,ndërhyrja e 25 korrikut ishte një atu,

ndonëse jo shumë e madhe, e vullnetitqë Kosova të ushtrojë sovranitetin evet, jashtë marrëveshjes me Serbinë.Me marrëveshjen e komandantit tëKFOR-it, Kosova nuk ka më atu tëkëtillë - pikat 1 dhe 31 do të mund tëjenë pjesë e sovranitetit të Kosovësvetëm nëpërmjet procesit negociator,assesi e ndërhyrjeve të Prishtinës, qëdo të quheshin të njëanshme, ani psejanë ushtrim i sovranitetit të vendit.

4.

Rrjedha e mëtejme e ngjarjeve ështëlehtë e parashikueshme: ka pak gjasatë jetë e mirë për Kosovën. Hapësiranegociatore me Serbinë do të jetë edhemë e ngushtuar, pozicioni brendaBashkimit Evropian gjithnjë e më i ke-qësuar edhe pas një Raporti negativ tëprogresit, hapësira ekonomike gjithnjëe më e keqësuar për shkak të keqme-naxhimit të parasë publike, deficititbuxhetor dhe këmbënguljes që ky tëmos trajtohet tani me rebalanc.

Në rrafshin e praktikave qeverisëse,një spirale e përhershme keqësimi ukonvenon vetëm regjimevejodemokratike, të zhytura në korrup-sion dhe krim. Duke e përkeqësuargjendjen e sotme, mbërrijnë tëzvetënojnë problemet e djeshme.

NJË FITORE E RREJSHME

aktualitet faqe 7

NGA FLORIANA ODHISEPASKALI

DENONCOJ ABUZIMINQË PRESIDENTI

BAMIR TOPI DHESTAFI I TIJ PO

KONSUMOJNË NDAJVEPRËS AUTORIALE

TË TIM ETI. NËSEVAZHDOHET KJO

FYERJE NDAJ NDERITTË KOMBIT ODHISEPASKALI, FAMILJA

ËSHTË E DETYRUARTË KTHEJË

MBRAPSHT NEMËNYRE PUBLIKE, TEGJITHA DEKORIMET E

INSTITUCIONIT TËPRESIDENCËS

Ne memorie te 105 vjetorit telindjes se babait tim dhe merastin e 540-vjetorit te vdekjes

se heroit tone kombëtar Gjergj Kastri-oti Skenderbeu, ne bashkepunim meMuzeun Historik Kombetar, orga-nizuam ne 17 janar 2009, ekspozitenme 25 vepra ne skulpture si dhe u bo-tuan per here te pare, 810 Esse-te filo-zofike te tij, “Shpirti im i Ripërtërirë”.Ne kete aktivitet, perveç te ftuarve dheshtypit, qe i pranishem edhe Shefi iKabinetit te Presidentit, z. AleksanderFlloko, i ardhur enkas per kete ak-tivitet, nga Presidenca. Z. Flloko, neemer te Presidentit, na informoi persallen e pritjes qe po rikonstruktohet nePresidence dhe porositi disa nga veprate ekspozites se babait tim, per sallen ere, qe do te emërtohej “Salla Skënder-beu” si dhe nje vepër per në shtepine ePresidentit. Po jetoja nje ndjenje te per-afert me ate qe ndjeu babai im, OdhisePaskali, kur kreu i Shqiperise, MbretiZogu I, i porositi tim eti, skulpturat tecilat qe nga 1940, dhe sot pas 70vjetesh, hijeshojnë Pallatin Mbreterorapo sot Pallatin Presidencial. A e diniJu Z.President Bamir Topi se:

1. Që në hyrje të Pallatit Mbretërorapo pallati Presidencial, gjendetHarku i rrethuar nga grupi skulp-

tural i 5 patriotëve të mëdhenj shqip-tarë, grup skulptural i vitit 1940, vepratë krijuara nga babai im, OdhisePaskali?

2. Që në hyrje të derës kryesore tëPallatit Mbretëror është nudojamë e madhe ne Shqiperi dhe më

e arritura artistikisht “Pjelloria”, vepëre vitit 1940 e babait tim, OdhisePaskali?

3. Që në sallën kryesore të këtijPallati, Ju Presidenti i vendit tim,jepni dekoratat më të larta të

kombit “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”dhe “Naim Frasheri” të arta, prisni per-sonalitetet me te larte zyrtare, shqiptaredhe te huaj, dhe keto i beni, përparabustit të Skënderbeut, vepër e vitit1939, e babait tim, Odhise Paskali, qëka 523 pune në skulpturë të krijuara në62 vjet veprimtari artistike? Zoti Pres-ident i vendit tim Bamir Topi, Ju bejme dije publikisht, se veprat e artit, tebabait tim, te porositura nga Shefi iKabinetit, shoku juaj i klases, Alek-

sander Flloko, me profesion veteriner,qe Ju e keni zgjedhur ne kete post telarte zyrtar, s’me jep pergjigje prej 2vjetesh, megjithe kerkesat e miazyrtare, per punët e porositura nga kynjeri, ne emer Tuaj. Ju bej me dije, Z.President Bamir Topi, se per ketovepra, jane shpenzuar leke, nga bux-heti yne familjar, per t’u paraqitur nesallen e re te Presidences, denjesishtashtu sic qendrojne te gjithe veprat ePaskalit, dhe presin per t’u terhequr,nga Institucioni qe Ju drejtoni. Ketoveprime te pajustifikueshme, te z.Aleksander Flloko, qe Ju e keniemeruar ne kete post te larte te Presi-dences se vendit tim, ia shpreha ne njemoment ne janar te 2011, edhe Zonjesse Pare te vendit, zonjes Tuaj, TeutaTopi, duke e informuar, qe keto veprate shkonin ne destinacionin e porositur.Për personin e Aleksander Fllokos, ajondau te njejtin mendim me mua dheme tha:

Ai ashtu ben me tegjithe…eshte i pandergjegjshem dhepin shume… dhe justifikohet se s’m-ban përgjegjësi…”. Per sallen e re tePresidences, salle qe i perket imazhitte shtetit shqiptar, dhe jo apartamentitapo viles se Zotit Shef Kabineti, Alek-sander Flloko, ky i fundit u kujdes meshijen e Tij. Ne median elektronike, sahere paraqitet Presidenti ne ceremoni-alet zyrtare ne kete salle, ne shohim njeSkenderbe tjeter, nga imazhi i bustit tePaskalit, te Pallatit Presidencial. NjePresident i vendit, qe del ne publikpara bustit të 2 Skënderbeve, dhe kyimazh artistik, nuk Ju ka shqetesuaraspak, Ju President i vendit tim! Kjokopje anonime, e shëmtuar, nje plagjia-ture e vepres simbol te Skenderbeut, epunuar nga dora e arte e babait tim ne1939, kjo kopje e shëmtuar, eshte evendosur sot ne sallen e re te Presi-dences, nen kujdesin e AleksanderFllokos.

Ne baze te ligjit te te drejtesse autorit, respektimi i se ciles, eshtene Kushtetuten e vendit tim, si dhender 12 pikat qe Komiteti Europian ika vene Shqiperise per zbatim sikusht, per te marre sta-tusin e vendit kandidat,per ne familjen europi-ane, kjo veper do hid-het tej, si plagjiature eshemtuar dhe veperabuzive. Ju bej me dijeZ. President BamirTopi, Se busti i Sk-enderbeut dhe Monu-menti i Skenderbeut, si2 vepra tashme Imazhete Shqiperise, janeveprat qe mbajnevulen e Mjeshtrit teMadh, Odhise Paskali.

Ato riprodhohen pa te drejteautori, dhe ne kundershtim te hapur meligjin qe Ju vete e keni dekretuar, dheeshte ne themelin e Kushtetutes sone,per pronen intelektuale. Dua t’Ju bejme dije, qe per keto 2 vepra qe Ju idhuroni, dhe i merrni me porosi, teknjë argjendari e kryeqytetit, ne menyrete perseritur dhe flagrante, jane çështjetashme ne proces, te ndjekura nga tegjitha organet e ligjit, si Prokuroria eRrethit Tirane, Policia e Shtetit dheGjykata e Tiranes, ku jane ngritur pa-dite civile dhe penale. Njekohesishtkam vene ne dijeni Kryeministrine,Departamentin e Antikorrupsionit,Ambasaden Amerikane, OSCE, dheKomitetin Europian nepermjet Am-basadoreve perkates, me nje leter te de-tajuar, me te gjitha abuzimet qe per 20vjet rresht, shtetit shqiptar, jane bere 40milion euro dem ekonomik, dukeshkelur Copyrightin e veprave tebabait tim. Arsyeja e vetme sot qe poJu shkruaj, Zoti President i vendit tim,është se jam trashëgimtarja e denjë eOdhise Paskalit, që luftoj çdo ditë mejetën, ne menyre te ndershme, dhe tepabarabarte, duke u përballuar me tëgjithë mafien e atyre që kanë guxuar

p a t u r p ë -sisht, tëk o p j o j n ënë mënyrëtë fëlliqur,

veprat e babait tim, Odhise Paskali. El-ementet qe përfitojnë me miliona dol-larë, duke bërë kopje, plagjiatura dhekonkurse të turpshme për veprën eSkënderbeut, e duke i shitur ato ne tëgjitha pikat e Souvenireve ne tregunshqiptar, ne tregun e Kosoves e mëgjere neper bote, me kane kercenuarmua, trashegimtaren legjitime te ketijArtisti te madh, me buken e gojes, eduke me bere presion, te largohem ngaShqipëria, qe te jene te qete, ne vjed-hjet e tyre e porosite e pista, ne rrugeantiligjore. Veprat e babait tim, gjuhendhe vidhen hapur nga mafia shqiptaree artit, per perfitime marramendese,sepse e dine, që dalta e babait tim,Odhise Paskali, u ka dhëne ketyreveprave, vulën e përjetësisë, si vepra tëpaarritshme. Zoti President i vendit timBamir Topi, Ju bej me dije se: QeveriaShqiptare, nepermjet Ministrise Tur-izmit Kultures Rinise dhe Sporteve,duke vleresuar krijimtarine 62 vjecarene sherbim te kombit te tij, te babaittim, ne kuader te “Viti Odhise Paskali”per artet figurative, botoi me kete rastne vitin 2010, ne bashkepunim memua, te bijen e artistit, te parin Katalogme vepra te zgjedhura nga krijimtaria e

tim eti, ku ne kopertinene tij, eshte nudo “ Pjel-loria” qe qendron qenga viti 1940, ne hyrjenkryesore te PallatitPresidencial, ku JUkaloni çdo dite, si njeveper arti me vlere terralle. Po ashtu Ju bejme dije Z. PresidentBamir Topi se: Ju kamderguar nje leterzyrtare, per gjetjen eBocetit te rralle tepunuar nga babai im, teMonumentit te Sk-enderbeut, bocet i vitit

1955, me qellimin e mire patriotik, qeky bocet me vlera te rralla, historike,te vendosej ne Pallatin Presidencial nevend te vepres “I Urituri” (1924), gra-bitur si plaçke lufte, nga ky PallatMbreteror, dhe prap JU, vetëm hes-htni…. Ju bej me dije Z. President ivendit tim, se: Une e bija, FlorianaOdhise Paskali, jam gjallë dhe nedamarë me rrjedh gjaku i babait tim. Jubej me dije Z.President Bamir Topi, se:Une Floriana Odhise Paskali, siqytetare e thjeshte, me dinjitet dhendershmeri, qe ndodhem e papune, dhepa asnje te ardhur ekonomike, perveçvlerave te Copyright si trashegimtarelegjitime, qe më ka lene babai im inderuar, nuk do te hesht, deri diten efundit te frymes time, dhe heshtja Juaj,heshtja e Presidentit te vendit tim,mesa duket po përshpejton varfërine,sukses i mirëstudiuar me bllokade cfil-itëse ekonomike nga njerëz te intere-suar, deri ne asgjësim….timin. Turp imadh!! Dhe Ju vetëm heshtni!!!! Unenuk kërkoj lëmoshë, Zoti President.Une kërkoj te marr vetem ato qe me kalene babai im, Odhise Paskali, ne re-spekt te amanetit te Tij, dhe te rroj mendërshmëri e dinjitet. Ne qoftese meheshtjen tuaj ndaj meje Ju zoti Presi-dent i vendit tim, Bamir Topi, mendonise fyeni pasardhësin e Nderit te Kom-bit, Odhise Paskali, obligohem të kthe-jmë mbrapsht ne mënyre publike, tegjitha dekorimet ndaj familjesPASKALI. Po e mbyll kete shkrim menje proverb hebre. “Kur nje njeri shehnje padrejtesi dhe hesht, quhet ta keshmire me te gjithe, si me viktimen dheme atë qe kreu krimin. Por kur je dhe ipari i vendit, dhe ke mundesi te nder-hysh e ta mbrosh viktimen, por ti s’ve-pron por hesht, atëhere heshtjanënkupton baraz krimin”.

(Diplomë Kritike Muzike, Arts Ad-ministration, New York University,USA)

"PAKUJDESITE” DHE HESHTJAE PRESIDENTIT TE VENDIT TIMHESHTJA E BAMIR TOPIT PËR ABUZIMET QË PRESIDENCA

PO KONSUMON ME VEPRAT AUTORIALE TË TIM ETI

aktualitet faqe 8

NGA VISAR ZHITI

Gjithmonë dita më pas karëndësi tjetër, dita pas fitores,që mund të jetë humbje, pas

rënies, që ka brenda hovin e ngritjes,pas kryqëzimit nga ku rrjedh gjaku iringjalljes. Një ditë pas datëlindjes së85-të të Kasëm Trebeshinës ç'do tëthemi për kundërshtarin e pan-dreqshëm dhe të zemëruarin e gjith-monë, që duket sikur kumton tanivetëm me heshtjen, por folëse, me tëshkruarin, por sa më shumë të pabo-tuar, me të burgosurin e lirë, me të lirine vetburgosur?

Dimë që diktatura e dënoi shkrimtarin,kur shkrimtari e kishte dënuar dik-taturën. Ndëshkimin i ndërsjellë, që, sitë thuash, nuk i ngjan thikës me dypresa, se në rastin e parë kemi të bëjmëme një krim shtetëror, kurse në të dytinme një qëndrim dhe credo, atë të lirisësë vërtetë dhe të vërtetave të lirisë nëmisionin e lartë të shkrimtarit, që pen-gohet.

Duket sikur njeriun e vënë në provëfuqi të mbinatyrshme, përmbytje, mur-taja, perëndi dhe gjysmë perëndi,luftëra dhe shtypje, por dhe gjera më tëpakta në dukje, uri e frikëra tëndryshme, por dhe një hetues, gardian,e gjykatës, por edhe dashuria, miqësia,mirënjohja, bëmat e qëndrimet, qof-shin dhe fare të vogla për të zbuluarsfidat dhe se sa njeri është. Po në për-ballje me njeriun cilët jemi?

Duke gjakuar për të qenë sa më ivërtetë dhe më i natyrshëm, vetmitardhe shoqëror gjithsesi, kam kërshërinëtë shpalos në jetën dhe në veprën eKasëm Trebeshinës, ku më faniten tëfshehta të tjera të pazakonshme dhe tëzakonshme, prapaskena dhe interesaklanesh, qëllime të mbrapshta, ëndrrënku ndeshen të gjallë dhe të vdekur, fan-tazma dhe të pushtetshëm, mbërrijmëtek tirania dhe sistemi i saj dhunues,por dhe zbresim te vetburgimi i më-pastajmë sokratik, ku njeriu mbyllet sinë shpellë. Pra, duket si një kthim nëgjenezë.

Tani shkrimtari vërtet është mënjanuarshumë, gjithë mister të zymtë edhekryeneçësi mospërfillëse, demiurg nëmbrëmjen përthellonjëse të moshës,por dhe në atë që quhet horizonti i prit-jes. Nuk ka rëndësi në arrin të thinjetfantazia e shkrimtarit, ndërkaq endenuk janë botuar shumica edorëshkrimeve të Trebeshinës, nathuhet, të një krijimtarie ethanake,treçerek shekullore.

Jetëshkrimi për Kasëm sjell mjaftbëma, por dhe karakterin e tij të çudit-shëm, përplasjet, pabesitë, dashuritë sidhe do të mund të na japë njërin ngaçelësat e leximeve të teksteve dhe nën-teksteve të librave të tij, për të cilat mëshumë flitet se sa janë lexuar, nga qëkanë mbetur ende të panjohur,megjithëse herë pas here dalin ngamugëtira e mosbotimit.

2.

I tillë ka qenë fati i shkrimtarit KasëmTrebeshina dhe i krijimtarisë së tij,fat(kob) që ja bënë të tjerët, por që ezgjodhi dhe vetë me asketizëm dhe qëndryshon ngadalë, fat i mbylljesrrënuese dhe i mureve brenda mureve,

teksa ai si natyrë është i kundërt mefatin e tij, i gjallë, i hapur, i çiltër derinë një egocentrizëm, i paqetë, fan-tazist, kështu më vjen të them, për aqsa di për të. Trebeshina dhe fati i tij qëtë dy ishin këmbëngulës dhe duronin.Më i fortë doli Trebeshina, me tëvërtetë një kalorës hijerëndë i misionittë tij. Kali i tij është Pegasi, që ai gjithëkokëkrisje nuk pranoi ta bëjë kalëushtrie, për të tërhequr topa apo tëngarkohet me patatet e batalionit dheas e futi në kooperativat rurale të Real-izmit Socialist, edhe pse kishte qeneluftëtar i egër dhe bënte pjesë me fitim-tarët dhe u përkiste atyre që kishinmarrë përsipër të ndërtonin një Botë tëRe duke dashur me gjak ta shkatërro-jnë të vjetrën me gjithsej.

Edhe kur e rrëzonin poetin dhe e mer-rnin për ta hedhur pas telave megjemba të ferrit, ai mbahej pas frerëvetë yjeve dhe flatrat e Pegasit si memagji i kalonin pas kurrizit, aty imbillte nëpër turpin e vet dhe kqyrtebotën me mospërfillje krenare dhemllef të pazakontë. Kështu dhe KasëmTrebeshina u shndërrua në mit, në njëlloj kentauri të habitshëm, gjysmëpegas dhe gjysmë rob, me flatra dheme patkonj, me bajonetë dhe penë. Pse

ta fshehim, vrasës dhe kundërshtar ivrasësve.

U shpreha kështu metaforikisht, nëstilin e Kasëm Trebeshinës, si ihazdisur, nga që i çmoj guximet e tij,qendresën dhe shpërfilljet filozofikepër gjithçka që është dhunë, përulje,padrejtësi dhe jo virtyt. Aq më tepër qëtani Trebeshina nuk është aq kollaj içkyçshëm, por dhe arkivat për të janëtë tilla. Por jo dhe aq. Dosjet e tij, qënga ajo e punës, e hetuesisë, e gjyqit,etj, etj, nëse kanë mbetur, nuk janë lënët'i shfletojë hulumtuesi i mundshëm.Më shumë se sa mister shkrimtarësh,nëpër to me siguri janë ndrydhurkundërshti dhe krim, përplasje dhemëkat, denoncime, turp, vrasje tëpabesa, të ngadalta, aq sa ke frikë semos në vend të fletëve do të gjeshpergamena prej lëkure të rrjepuranjerëzish.

Kasëm Trebeshina është njeriu që kakërkuar vazhdimisht të ndeshet, qoftëdhe me të ultën, se për të beteja është emadhe. Kur pa mbaruar mirë adolesh-encën, ai rininë e tij qysh në fillim evuri përballë luftës. U bë partizan dheluftoi kundër pushtuesit, kuçedrësbotërore të nazi-fashizmit. Pastaj

kundër komunizmit si me një kuçedërtjetër. Nuk i la kohë vetes të ndihejfitimtar. U fut në burg për të sfiduardhunën shtetërore dhe mungesën elirive. Pasi ranë diktaturat komuniste,ai prapë s'u ndje fitimtar, por humbës,ama, asnjëherë. Kurrë. I përkushtuar sinjë murg ndaj shkrimeve të veta.Kështu pohon. Duke pasur si ikonë rrë-fimtarin e shkëlqyer të shqipes,Mitrush Kutelin. Që edhe atë e bur-gosën. Shkrimtarit do të t'i duhej tëishte i mirë dhe i butë me këdo. Madjeedhe me pleqërinë e vet. Por, siçthamë, Trebeshina mbetet egërshangjithmonë. Me diktatorët, me sistemine tyre, edhe pse luftoi me ta, me harenëdhe harresën kolektive, me fitoret, menëpërkëmbjen, me kompromisin, meRealizmin Socialist dhe Lidhjen eShkrimtarëve, madje dhe me miqtë,kështu më duket, ëndërron demokrac-inë, nuk kënaqet as me të, i ikën tëgjithave dhe urren disidencën, madjeedhe të vetën.

Kasëm Trebeshina na përshfaqet parti-zan, trim i çartur, që lufton me fana-tizëm duke mos besuar në drejtimin,komedianët, i quan ata të shtabit,ndërkaq ka drejtuar vetë beteja dhegjyqe partizane, ka ekzekutuar dhe ai,

jo vetëm gjermanë, por edhe parti-zanë, duke ju bindur ligjit të luftës,vrit se do të vrasin, etj, etj. Po kontur-ohej kështu lufta civile në Shqipëri. Etmerrshme! Megjithëse pati zëra qëbuçitën që atëhere: "Ah, o bijtë enënës, pse kështu përçarë./ Qoftë imallkuar kush s'do t'jubashkonjë,/…/Pse e bëtë Kombin nëgreminë të shkonjë. (Hekuran Zhiti,"Dy kundërshtarët", poemë, marrënga "Luftëtar' i lirisë", "Oshëtima eKorçës", shkurt 1944.)

Mes asaj ploje, thënë troç, vetëm dukei përfytyruar, unë jam ndjerë keq si nënjë vorbull infernale dhe më ështëdukur se isha në zanafillën e krimitdhe të ndëshkimeve të mëpastajme.

Ndërkaq çmoj kurajon për të thënëdhe të vërtetat e rënda.

Se së fundmi, kur shkrimtari gjermanGynter Grass, vërsnik me Trebesh-inën, gati një vit më i vogël se ai,rrëfeu në një libër autobiografik se nërininë e parë kishte qenë me forcatesese, u trondit jo vetëm lexuesi i tijnë Gjermani, por i gjithë opinioni le-trar botëror dhe gazetat hapën anketa,madje dhe në Shqipëri, për qëndriminndaj tij, aq sa u shkua deri atje, që ado t'i hiqej çmimi "Nobel". Ndërsa njëshkrimtar shqiptar shprehej në shtyppër Trebeshinën që pse të mos e marrëdhe ai "Nobel"-in? Natyrisht që letër-sia ndahet nga ai që e prodhon atë dhebën jetë më vete, por për ndërgjegjene njerëzimit kanë rëndësi në këtë rastdhe realiteti jo letrar. Poeti Ezra Paundsi simpatizant i fashizmit u burgos nënjë kafaz në një shesh të madh të njëqyteti të Italisë.

Rebelin Kasëm Trebeshina e burgosënbashkëluftëtarët e tij si kundërshtardhe, sipas ritualit, dënuan dhe veprëne tij letrare, të akt-ekspertizuar ngakolegët e Lidhjes së Shkrimtarëve dheArtistëve të Shqipërisë. Fitimtarët ishinbërë më pushtues se pushtuesi qëmundën. Lidhja as sot, që gati nukekziston, (ashtu siç është bërë nga anatjetër gërmadhë dhe burgu i Spaçit,)s'di ç'qendrim të mbajë me Trebesh-inën, me veten, me shkrimtarët e Real-izmit Socialist, me ata që u dënuan meburg, që u pushkatuan, me veprat etyre, me Kohën, me kohërat, me tëtashmen, me risitë letrare, etj. Fjalas'është se ç'mund të thotë, por çfarëmund të bëjë dhe Lidhja e Shkrim-tarëve s'ribëhet dot, kurse shkrimtarëtsi individualitete, si qytetarë edheshqetësohen dhe ndodh që ta ngrenëzërin, por të kondicionuar nga e kalu-ara e tyre. Duke mos qenë të lirë, duketsikur nuk prodhojnë dot liri.

Kurse në gjysmën matanë të kombit,në Kosovë, Presidenti Ibrahim Rugovai kishte thënë shkrimtarit AdemDemçi, kur doli gjysmë i verbër ngaburgjet e gjata të Jugosllavisë, se "këtumes nesh ishte një karrike gjithmonëbosh, të priste ty…".

NJË DITË MË PAS E Ç'DO TË THEMIPËR KASEM TREBESHINËN?

Aktualitet faqe 9

Intelektualë të shquar të Prishtinës, sëbashku, na dëshmon poeti ynë ifuqishëm Ali Podrimja, i ishinkundërvënë uniformitetit në art, servi-lizmit krijues, tiradave, pra RealizmitSocialist dhe policisë letrare, aq mëtepër të huaj, duke guxuar të dalin nëmbrojtje të vlerave, lirisë së mendimite të krijimit dhe botuan si një manifesttë tyren tekstin problemor "Vox cla-mantis in deserto" qysh në tetor të vitit1971. Tetori siç duket qenka edhemuaji i kundërshtimeve të mëdha, seedhe Kasëm Trebeshina, "Zë i humburnë shkretëtirë", në tetor, por më 1955,gati dy dekada më parë, guxoi atëherekur nuk guxohej dhe i shkroi njëpromemorje diktatorit Enver Hoxhame akuza të rënda, por të vërteta, larg-pamëse, e paralajmëronte për batakunku po e çonte vendin dhe kulturën e tij,akt që nderon jo vetëm inteligjencënshqiptare, por të gjithën në perandor-inë komuniste dhe racën e atyre qëshkruajnë. Thonë që ajo letër nuk gjen-det në arkivë, të tjerë thonë që ka qenëdhe është. Për mua ka rëndësi kumti isaj. Kasëm Trebeshina e mbart këtëkumt. Gjithashtu Trebeshina u kacafytnë vendin amë të Realizmit Socialist,në Leningrad dhe në Moskë, kundërkësaj medtode, e përjashtuan, e bur-gosën në atdhe, nisi greva urie, kur igjithë populli në një farë mënyre do tëishte në një grevë të tillë, kur intelek-tuali i njohur Xhevat Korça i kishtedhënë fund jetës me një grevë të tillëuriej, i pari fare në burgun ku do tëmbyllej Kasëmi, që pasi të dilte do tëkërkonte të drejtën ta linin të ikte ngaShqipëria, por e morën për të çmendurata që ishin më të çmendur dhe pastajai vetë e kërcënoi shtetin se nuk do tëvotonte më. Dhe e burgosën prapë.

Kur Trebeshina hynte së pari në burgsi disidenti i parë, bashkëkohës si tëtillë kishte dhe Sejfulla Malëshovën,

por ndërkohë ai gjente brenda telaveme gjemba kundërshtarë të vërtetë, tëlartë, të hapur kundër sistemit dhe ide-ologë antikomunistë, martirë të lirisë,qendrestarë të zymtë, një pjesë e tëcilëve tani ishin nëndh?, pa varr, tëpushkatuar nga bashkëluftëtarët eTrebeshinës nga po ato gjyqe, vazhdimi gjyqeve mizore partizane, ku dikurdhe ai pati bërë vetë.

Po ndaloheshin libra, po digjeshinbashkë me to dhe diploma të atyre qëishin lauruar në Perëndim, në Francë eAustri, në Itali e Gjermani, etj. Mbaseishte inati gjeneral që diktatori s'kishtekryer dot asnjë universitet asgjëkundi,as në mal, siç kishin qejf të thoshin ad-miruesit e tij. Do të vazhdoninpersekutimet e mëdha. Do të pushka-toheshin dhe poetë, djem të rinj, do tëvareshin, dhe atëhere kur s'pondodhnim më në perandorinë komu-niste. Po i afroheshim jo vetëm shekul-lit të ri, por edhe një mijëvjeçari të ri.Me shpresë të përzishme.

3.

Megjithëse i padëshirueshëm për ne,madje dhe i pakuptimtë, na duket se kambetur një konflikt që shfaqet herë pashere dhe në shtyp, me ndërprerje natyr-isht, por i pambaruar dhe i pambyllurmes Trebeshinës dhe Kadaresë apoKadaresë dhe Trebeshinës a i të dyve,i nisur në diktaturë, i heshtur mbasederi sa nxori krye, kur I.K. nëpërmendiinicialet e dënuara dhe të komploturame heshtje të "K. T"-së, gjë që u gjal-lërua në postdiktaturë, gjithë pezm,hapur, me akuza dhe kundërakuzajashtletrare. Do të doja të ndalesha pakkëtu.

Trebeshina, sipas meje, ka një përkush-tim deri në sakrificë për të vërtetën eletërsisë, por kështu dhe Kadareja përletërsinë e vërtetë. I pari i thotë burgut:

hapu, në ferr vete si shkrimtar, sepseruaj brenda vetes luftëtarin, ndërsa idyti, do të ruajë me çdo kusht shkrim-tarin brenda vetes duke pranuar dhekundërdënimin si mosdënim, luksin qëi lejonte ajo kohë dhe më pas për të kri-juar si dhe mundësinë e të qenit dësh-mitar letrar dhe përballë atyre qësundonin. Ndërsa i pari zbriste humn-erave duke u harruar si shkrimtar, ihumbbotshëm, i dyti ngjitej lartësiveduke u bërë shkrimtar i përbotshëm.Zbritja kishte terr dhe lehtësinë edhembëshme të asgjësë. Ngjitja ishte evështirë dhe me vezullime mëkatesh,që të bënin më të dukshëm për t'u godi-tur. Por dhembja mbetej përreth.Trebeshina, duke hyrë në burg, mbër-rinte mjerimin e lirisë, të asaj lirie tëmbytur, që s'kishe ç't'i bëje më, kurseKadare donte t'ia hiqte kthetrat asajlirie të mjerë, ta barabiste me liritë qëshikonte nëpër Europë. Trebeshinënletërsia nuk e linte të jetonte, Kadarenënuk e linte të vdiste. Shkruanin të dy,pavarësisht nga njëri-tjetri, njëri si tëthuash në parajsën e rremë të ferrit dhetjetri në ferrin e parajsës së rremë.Njëri fshehurazi me polic te kryet që ikujtonte abazhurin e fikur, që nazistëti bënim me kafka të burgosurish, tjetrime abazhur të përndezur që i kujtontepolicin e kuq dhe që duhej të fshihtemesazhet. Njëri s'kishte kohë të vetendhe shpikte moskohën, absurdin e sajvrastar, tjetri krijonte kohë edhe për tëtjerët dhe shpikte të ardhmen duke ris-jellë të shkuarën si pjesë të përjetësisë.Nëse njëri s'botonte dot dhe i goditejvepra e tjetri botonte radhazi, me zulmdhe godiste me veprën, shteti ndërkaqtë dyve u shtonte dosjet. Realisht idonte të dy ashtu, mendoj, dhe nuk idonte ndërkohë. Por përdorte imazhetë tilla dyshe për të trembur dhe tortu-ruar njeri-tjetrin dhe të gjithën. I bur-gosuri shpresonte lirinë e shpirtit, ipaburgosuri çshpresonte shpirtërishtburgun.

Po dikush mund të thotë se edheKadare i ka kënduar Partisë dhe shefittë saj, madje bukur, po edhe unë kam tëdrejtë të them që pse të mos i bërtasimpartisë dhe shefit të saj që pse s'ishinashtu siç u këndoi poeti, në atë lartësi.Nëse nuk i meritonit ato vargje, atëherenuk u përkasin atyre, por arsenalit tëletërsisë shqipe, iluzioneve të saj, har-rimeve dhe gabimeve. Shpresoj të jetëkështu.

Trebeshinën s'e la vendi ta botojëveprën dhe tani pritet që ajo të dalë mëshumë në dritë dhe të zërë vendin emerituar. Shkundëllimën dhe vetëtimate shpeshta i ka dhënë. Nga thellësitëerdhën dallgët e saj si të një lumi tënëndheshëm. Në apokalipsin e ngjar-jeve mes gomoneve të arratiakëve fan-itet dhe skafi biblik i Noes.

Por ne, kur dalim jashtë letërsisë, duamqetësinë e brigjeve, pushimin e stuhisë,paqen, ku lexuesi të shkojë lirisht tenjëri breg e te tjetri, te ishujt apo nëdetin e pamatë dhe t'i gjejë të gjitha,mrekullinë e ëndërruar.

Kur Faik Konica botonte shqip nëSHBA përrallat arabe, gati 100 vjet mëparë, midis të tjerash shkruante nëhyrje të tyre se një kardinal i njohur,por edhe Darvini, sipas një ankete, qëtë dy i lexonin më ëndje ato përralladhe i fusnin në dhjetë librat më të mirëtë tyre. "…dy njerës të larguar njëringa tjatëri sa një botë nga tjatëra,bashkoheshin në dashurin' e këtijlibri…".

Dhe unë shtoj se dashuria për-bashkuese për librin duhet të na bëjëmë të mirë dhe më të drejtë, jo vetëmne, që e lexojmë, por edhe ata që e kri-jojnë. Polemikat dhe mosmarrëveshjettë mos jenë në emër të urrejtjes.Nderim dhe dhembje për vuajtjen dhe

për krijimin. E them me siguri qëveprat që dalin nga urrejtja kurrë nukjanë aq të bukura sa krijimet që dalinnga dashuria. As dhe aq të rëndë-sishme. Sa më larg zilive të burgut dhejashtëburgut, të lavdisë dhunuese,sepse që të dyja, edhe burgu edhelavdija nuk janë letërsi, por një pjesë evogël e lëndës për letërsi. Veprat e ur-rejtjes në jetë vdesin më shpejt dheshërbejnë për ndërprerjen. Dashuriaështë krijuese dhe punon hyjnisht përvazhdimësinë e pafundme.

4.

Vlerësimet për veprën e botuar deri mëtani në prozë dhe poezi të KasëmTrebeshinës, për risitë dhe mesazhet qëmbart ajo, sa e vazhdon traditën dhe sae thyen atë, sa thyen heshtjen dhe tëtashmen, shqetësimet që sjell dhe pa-surimin që u bën letrave shqipe, janëbiografia e shkrimtarit dhe ajo qëmbetet është letërsia e tij. Aty janëvlera dhe mbivlera. Megjithatë nga anashoqërore kemi të drejtë të dimë seç'ishte dhe ç'bëri shkrimtari mes nesh,si qytetar. Po ne ç'bëmë me të? Aq mëtepër "në kohën sot dhe në vendinkëtu" jemi të detyruar të pyesim përkëdo: me kë ishte, me ata që shtypninapo me ata që shtypeshin? Sepse duamtë farkëtojmë guximin qytetar dhendërgjegjen e shëndoshë kolektive.

Kasëm Trebeshina është më em-blematiku i disidencës shqiptare nëdiktaturën e letrave, i kundërshtimit tëhapur. Ashtu si vepra e tij, na tërheqedhe jeta e tij. Datëlindjet e tij na shto-jnë mundësinë e pësiatjes. Rrëfimet,dëshmitë, kujtesa për të dhe për tëgjithë ata që vuajtën si heronj për tëDrejtën, të Vërtetën dhe liritë e njeriut,për fjalën, që u përleshën me të keqenvrastare, janë të një rëndësie të domos-doshme. Demokracia nis me to, si menjë datëlindje e përditëshme.

PROF. DR. AGRON FICO

VAJET NË SHQIPËRINË EJUGUT

Vasil Tole shkruan se “në këtëshakllëzim të vajtimit, futetedhe “e qara me bote”, në të

cilën gjenden rrënjët e prejardhjes sëiso-polifonisë popullore shqiptare nëShqipërinë e Jugut. Dhe më tejshkruan: “e qara me bote”, shihet sibërthama arkaike e të menduarit dhe epraktikës muzikore shumëzërashe, pornjëkohësisht edhe lënda artistike, qëkrijoi ansamblin e parë artistik në botë:korin.Autori, siç duket, ka marrë për-sipër detyrën e vështirë të trajtimit tëenigmës problemore të burimit,zanafillës së iso-polifonisë populloreshqiptare. Prandaj ka vënë në qendër tëkërkimit dhe të studimit shqyrtimin edetajuar të vajtimit “e qara me bote”edhe për “karakterin arkaik”, sipas asajqë shkruante Faik Konica më 1887. “Eqara me bote”, si një vajtim tragjiknjerëzor me grupe (burrash e grash),është lidhur ngushtë me reagimin ejetës pas vdekjes, për të triumfuar artis-tikisht ndaj saj. Autori përshkruan tëgjithë elementet e kësaj dukurie etno-muzikore popullore shqiptare si: eti-mologjia e fjalës, koncepti për “botën epërtejme”, dëshmitë e hershme në lid-hjet me “të qarët me bote”, ksodhi-kë-solli, kulti i diellit, vajtimi masiv,simbolika e ngjyrave “kuq e zi” tëidentitetit kombëtar shqiptar.

“E qara me bote” haset edhe si “e qarëme vome” në Malëshovë, Përmet. “Eqara me bote” ruan në strukturën e sajbërthamën e shumë zërave, të lidhurangushtë me ison, këtë ngashërim masivtë pjesëtarëve në “të qarën me bote”.Aq i fortë është emocioni që sjell “eqara me bote” sa në Gjirokastër thonë“kulloi odaja nga lotët”.Autori, nëdëshmitë e hershme të “qarjes mebote” sjell dhe permend të dhëna arke-ologjike, historike, arkeomuzikore,burimesh autorësh antikë etj. për kultine diellit, për vendndodhjen e Hadit osembretërinë e vdekjes, Lumin e vdekjes- Akerontin etj, që lokalizohen vetëmsi të tillë në rajonin e maleve të Sulit,Thesprotia e dikurshme, Çamëria esotme. Tole nga ky parashtrim his-toriko-gjeografik shtron pyetjen se cilaështë lidhja e vajtimit shumëzërash mevendndodhjen gjeografike të Hadit?Nga argumentet e faktet që sjell, autorianon nga mendimi se Thesprotia,Çamëria e sotme, mund të jetë djepi ilindjes së të qarit me grupe, “të qaritme bote”.

“Vajtimi me bote” është pjesë e një va-jtimi masiv të errët mistik, një vajtim ipërmotshëm solo dhe në grup, një eqarë deklamuese dhe muzikore njëher-azi, pra një vajkëndim.“E qara mebote” e iso-polifonisë është kulturë sh-pirtërore kundër dhembjes që shkaktonvdekja e njeriut të familjes ose të tënjohurit. Vajtimi bëhet nga burrat dhenga gratë, sipas zakoneve që ka vdekjanë vende dhe zona të ndryshme tëShqipërisë së Jugut, kryesisht në fshat,i cili është vendi ideal i ruajtjes i kë-tyre relikeve mijëravjeçare. E për-bashkëta gjatë vajtimeve është nderimindaj të vdekurit, i cili gjatë ritualit tëvajtimit vendoset në mjedisin më tëmirë të shtëpisë.Kur vdekja ka ndodhur larg shtëpisë,atëherë ndodh dhënia e mandatës,fatkeqësisë, nga njerëz të afërm tëfamiljes. Kronisti turk Evlija Çelebia,në vitet 1660-1664, shkruante se“...Gjirokastritët kanë një zakon të çu-ditshëm… që vajtojnë njerëzit që kanëvdekur gjer 70 a 80 vjet përpara. Çdotë diellë gjithë farë e fisi i një të

vdekuri mblidhen në një shtëpi dhe…qajnë dhe vajtojnë me zë të lartë dhemallëngjyes duke derdhur lotët sirrëke.”Në rastin e vdekjes së trimavedhe heronjve, “e qara me bote” bëhetnga burrat, që zakonisht janë një grupi përbërë prej 40 e më shumë.Kapitullin e fundit, kapitulli i katërt,Tole ia kushton ritualeve tragjike tek“Iliada” dhe “Odiseja” e Homerit. Për-shkruan ritualet e vdekjes dhe vajtimetpër Patroklin, Hektorin dhe Akilin.Edhe në pjesë të tjera të librit gjejmëreferime nga poemat homerike.Dihetse Homeri është ati i artit klasik dhe se“Iliada” dhe “Odiseja” janë kryevepratë njerëzimit, që kanë mbetur modelimë i lartë dhe i paarritshmë i artit po-etik.Homeri ose më saktë “çështjahomerike” u bë objekti kryesor istudimeve krahasuese filologjike ngashkencëtarët amerikanë të Universitetittë Havardit, Milman Parry dhe AlbertB. Lord. Ata, në laboratorin e epikës sëpopujve të Ballkanit Perëndimor, dukepërfshirë edhe Shqipërinë, zbuluanligjin e ngjizjes dhe krijimit të poe-

mave homerike. Albert B. Lordshkruan: (Poemat e Homerit do t’i kup-tonim vërtet vetëm kur të kuptohej eplotë natyra e poezisë gojoreNjohjadhe pranimi i kësaj teorie, që ata e qua-jtën “letërsia gojore”, teori e pranuarnga gjithë studiuesit e institucionevebotërore (çdo vit organizohen konfer-enca shkencore botërore me emrin eAlber B. Lordit) do të mundësonte tëperceptoheshin më saktë dhe më gjerëmarrëdhëniet, përqasjet, midis rit-ualeve dhe këngëvajtimet e hershmeprehistorike dhe antike të letërsisë go-jore të etnosit shqiptar dhe poemavehomerike jo vetëm në vijën horizon-tale, por edhe vertikale e, ndofta tëdyja bashkë. Lambertz, përmend au-tori, thoshte se qysh në epet e Homeritgjenden forma të njëjta vajtimi, të cilatedhe sot ekzistojnë në Shqipëri (Vepër.cit. 136). Ndërsa Eqrem Bej Vlora vëre se në zona si Myzeqeja dhe Labëriagjenden shumë forma arkaike dhembase të rëndësishme për studimin emuzikës së vjetër, por edhe asaj greketë lashtë.

“E QARA ME BOTE” ANSAMBLI I PARË NË BOTË

aktualitet faqe 11

NGA NDUE UKAJ

Një shtet a komb, e përbëjnëtërësia territoriale dhe ana e tijshpirtërore, pra çdo komb a

shtet ka integritetin e tij territorial dheatë shpirtëror, dy kategori të cilats’bëjnë pa njëra tjetrën. Andaj, ashtusiç nuk guxohet dhe nuk duhet lejohettë cenohet integriteti i asnjë shteti, poashtu nuk guxohet të preket imunitetishpirtëror i asnjë kombi a shteti. Sepseky imunitet, është forca që i vë nëlëvizje gjitha damarët e kombit. Sul-met, përbuzja dhe përbaltja e figuravetë shënuara kombëtare, është tendencëe rrezikshme që e vë në rrezik imu-nitetin e kombit tonë. Andaj, përballëkësaj gjendje të rrezikshme, duhet re-flektuar drejtë dhe qartë, pa hamendjedhe ashtu siç parapërcakton nevoja përta mbrojt kombin dhe figurat e shenjtatë tij, nga sulmet e ndryshme.Kur preket imuniteti shpirtëror i njështeti, atëherë rreziku me e cenuatërësinë e tij, integritetin e tij, ështëshumë i lehtë. Kjo për faktin se vetëmky imuniteti shpirtëror, i bën kombetdhe shtetet të jenë të bashkuar dhe unikpërballë sfidave. Madje, është ky imu-nitet dhe kjo nevojë psikologjike ekombeve, ajo domosdoja që i motivonqytetarët e saj ta mbrojnë tërësinë ter-ritoriale të tij.

Çdo komb, që dëshiron tëgjallojë dhe të qëndroj stoik përballë tëpapriturave, e ruan të paprekshme ku-jtesën historike, historinë dhe heronjtë,e mbi të gjitha, ka masa preventive, qëta ruaj imunitetin shpirtëror kombëtar.Si kurrë më parë, në kohën kur shqip-tarët jetojnë si asnjëherë më parë tëlirë, imuniteti kombëtar po ndjehet ikërcënuar. Ai, çdo ditë e më shumë polëndohet, tani nga brenda, pikësëparinëpërmjet tendencave të orkestruaradhe tejet të rrezikshme, që synojnë tëcenojnë integritetin e figurave kom-bëtare, të proveniencës së caktuar.A është lufta e ndytë politike kundërpjesës më vitale dhe më të madhe tëfigurave të ndritshme kombëtare, për-pjekje për me shkatërrua imunitetinkombëtar? Përgjigja pa hamendje ështëpo. A duhet lejuar shqiptarët një gjë tëtillë? Pa hamendje, jo.

E kjo shtron pyetjen tjetër, amunden shqiptarët ta ruajnë të shën-detshëm imunitetin kombëtar, nëse atalejojnë që të anatemohen figurat endritshme historike, mbi të cilat rrojëkombi ynë, si Skënderbeu, Pjetër Bog-dani, Naim Frashëri, Gjergj Fishta, FanNoli, Faik Konica, Ernest Koliqi,

Mit’hat Frashëri, Ismail Kadare, NënëTereza, Ibrahim Rugova, e shume eshumë figura tjera. Përgjigja pa asnjëmëdyshje, prapë është jo e madhe. Kjopër faktin se në këto figura ështëthandruar historia dhe kujtesa jonëkombëtare. Andaj përpjekja me etjetërsua atë, është e dështume.

Ka një kohë të gjatë qëshfaqen hapur apetitet çoroditëse tëdisa grupeve religjioze në trojetshqiptare, që kërkojnë të tjetërsohethistoria, pse dikujt ju paska tekur turqitt’i shohin vëllezër, ndërsa shqiptarëtateist, katolik, protestan dhe ortodoks,si të huaj. Ky soj diskursi, kohëve tëfundit, i dalur në sipërfaqe lakuriq, re-

alisht është rreziku më i madh për imu-nitetin tonë kombëtar, i cili ka bashkë-jetuar dhe ekzistuar, vetëm duke qenëi tillë çfarë e njeh historia. Në emër tënjë doktrine të verbër ideologjike, qëfryn nga erërat e këqija, tek ne, ka fil-luar të sulmohet heroi ynë kombëtar,Skënderbeu, anatemohet korifeu i kul-turës dhe letërsisë shqipe, Pjetër Bog-danin, gjuhet shigjeta helmesh kundërGjergj Fishtës dhe Anton Harapit, vjel-lët vnerë urrejtje kundër Faik Konicës,Mit’hat Frashërit, Fan Nolit, urrehetpamëshirshëm dhe përbuzet NënëTereza, ekskomunikohet dhe përjash-tohet Ismial Kadare, stigmatizohetIbrahim Rugova, e kush jo tjetër. Për-

ballë këtyre hordhive, shteti duhet tëveproj, ashtu siç vepron në çdoshoqëri, ngase përbaltja e figurave tëndritshme kombëtare, është kërcënimserioz i integritetit të tij.

Edhe në këto ditë vape epushimesh, bisedat e bezdisshme përpolitikën dhe për fatin e kombit, janëtë paevitueshme. Kudo dhe nga çdokush. Kjo domethënë se ne ende nukkemi tejkaluar fazën e embrionale tëaftësisë për ta ruajtur të paprekur dhetë shenjtë identitetin kombëtar.Shqiptarët, historikisht ka ndodhur qëtë bashkohen në kohë të vështira,ndërsa tani në liri, janë të përçarë, siështë më së keqi. E ndarjet janë shumëtë thella. Për më tepër, ato janë his-torike, politike, fetare dhe çfarë jo tje-tra.E gjithë kjo dëshmon për një gjendjetë stërngarkuar, në të cilën duhetvepruar dhe reaguar me shumë maturi,me qëllimin më të mirë, të ruhet sub-stanca kombëtare dhe imuniteti kom-bëtar i paprekur.

Shpjegimet e lehta për këtëqë po ndodh janë të pamundshme. Atotë përimta, të orientojnë nëpër histori,ku kërkohen zakonisht shkaktarët ekësaj gjendje. Kjo arsye, çdo njeriracional e shtytë të bëjë analiza tëthella dhe krahasimtare, në mënyrë qëtë arrij në konkludime të caktuara. Nëtë kaluarën shqiptare, ka pasur debatetë shumta për plagët shqiptare. Madje,në kohën kur u bë Shqipëria, por lypsejbëheshin shqiptarët, u organizuan

shqiptarët brenda rrymavedhe lëvizjeve të ndryshmeshoqërore, me një qëllim,të hiqej ndryshku, pra-pambeturia dhe injoranca,plagë këto që kishin lënëpushtuesit dhe të organi-zohej kaosi i brendshëmkombëtar. Ishin këto vitete arta, kur u biseduashumë për nevojën qëshqiptarët të kenë njëidentitet unik, pa nevojapër mbishtresa të ardhuradhunshme. E gjithë kjoçojë te nevoja e çlirimitnga e keqja, e për të cilëntemë pata shkruar paradisa kohe.

Sot, krizat e iden-titetit shqiptar shpërfaqënhapur. Madje shohim senën petkun e një fetarizmiqë pretendon të bëhetmodel politikë e ide-ologjik, reduktohen ti-paret dhe shenjëzimet qëidentifikuan dhe identi-fikojnë shqiptarët si kombme identitet të caktuardhe qartësisht të njohureuropian.A ka nevoje shqiptarëttë çlirohen nga e keqja?Edhe naivet më të mëd-

henj dhe patriotët e dalldisur, e kupto-jnë se kombi shqiptar është në rrezik.Ai, nuk është unik, as në raport me his-torinë, as në raport me të tashmen dheçka është më e rrezikshmja, as në ra-port me të ardhmen. Kjo është njëdëshmi se përballë tij ka sfida tëshumëfishta, por një nga ato më tërrezikshmet mbetet humbja e imu-nitetit kombëtar. Kjo ka bë që në am-bientet tona, duke filluar nga familja ederi tek institucionet më të lartashoqërore, të shohim gjithfarë përzier-jesh kulturash, përpos atyre shqiptare.Një mik i imi, i zhgënjyer tej mase mezhvillimet shoqërore, më thotë tejmase i tronditur, si t’ia bëjmë të jemipas robërive të gjata, vetëm shqiptar?I trishtuar numëron ankthet e të qenitshqiptar, në një shoqëri ku filozofia e“duam babën” synon të merr timonin edrejtimit të shoqërisë, nën trysnin efshehur të identifikimit të shqiptarëvetë islamizuar me otomanët e dikur-shëm, pra turqit e sotëm.

Në rrethana të tilla, kurkrizat e identitetit shqiptar shpërfaqëngjithnjë e më shumë, shqiptarët kanëfilluar preferencat personale fetare, t’ikthejnë në modele kombëtare. Kjoështë një tendencë e rrezikshme, qëngacmon imunitetin kombëtar, atëimunitet të domosdoshëm për të cilinnëpër gjitha kohët u bë shumë dhe u in-vestua pamasë.

A PO E HUMBIN SHQIPTARËTIMUNITETIN KOMBËTAR?

Transportojmë makinadhe mallra për në

Shqiperi apo KosovëNa kontaktoni:

07585802477

ALMOH ENGINEERING (UK) LTDHand Car wash

SpecialistsAll chemicals &Accessories for

Car washwe also repair Pressurewashers and vacuum

Ne disponojme gjithçka qe ju duhetper autolarjen tuaj

me 15vjet eksperience ne ofrojme cilesi tegarantuar dhe çmimet fantastike ejani dhe

binduni se ne kemi gjithckaa qe ju duhetper Lavazhin tuaj

Nese do te hapni Lavazhin tuaj te ri ne jundihmojme per gjithcka

UNIT G , PEGASUS WORKS8-10 ROEBUCK ROAD,HAINAULT IND ESTATE,

HAINAULT ESSEXIG6 3UF

MOB 07940042781, 07506174533 TEL: O2085002093

Mos harroni

Ne bejme te gjitha

riparimet e paisjeve

te lavazheve tuaja

Kudo që shikoni simbolin MoneyGram

DËRGONI NGA: MERRINI NË SHQIPËRI TEK: MERRINI NË KOSOVË TEK:

*Përveç tarifave të transferimit të zbatueshme për një transaksion, një vlerësim i këmbimit të monedhës të vendosur nga MoneyGram ose agjenti i tij do të aplikohet. **Promovimi drejtohet dhe organizohet nga MoneyGram International Limited, 1st Floor Senator House, 85 Queen Victoria Street, London EC4V 4AB. Kjo oferte eshte e hapur per te gjithe banoret ne Mbreterine e Bashkuar qe jane mbi 18 vjec. Cmimi zgjidhet automatikisht pas cdo transferimi te MoneyGram qe behet nga agjentet e MoneyGram ne Indi, Pakistan, Bangladesh, Turqi, Kosove dhe Shqiperi, nga 1 gusht deri ne 1 shtator 2011. Jane 6 cmime me £200 qe do terhiqen. Kjo varet nga rregullat e percaktuara. Per me shume informacione per keto rregulla vizito www.moneygram.co.uk. Të gjithë agjentët e mësipërm janë agjentë të MoneyGram International Limited në ofrimin e shërbimeve të transferimit të parave. MoneyGram International Limited është e autorizuar dhe e kontrolluar nga Autoriteti e Shërbimit Financiar. © 2011 MoneyGram. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Për më shumë informacion vizitoni ww.moneygram.com ose telefononi në numrin e telefonit: 00800 8971 8971

GËZUAR MUAJIN E

MADHËRUESHËM TË RAMAZANIT!

DËRGONI NË SHQIPËRI

DHE KOSOVË DERI NË £100

ME VETËM £4.90 PAGESË*

DËRGO PARA NË SHTËPI PËR

TË PATUR SHANCIN PËR TË

FITUAR £200**

CS38

23

Kudo që shikoni simbolin MoneyG

DËRGONI NGA:

zbatueshmtë transferimit tëtarifave *Përveç London EC4V 4AB. Kjo oferte eshte e hapu

qe do£200me1. Jane 6 cmime201shtatorMoneyGram International Limited është e a

Për më shumë info

CS38

23

ram

M

motë këmbimitivlerësim një transaksion,njëpër meur per te gjithe banoret ne Mbreterine e Bashkuar qe j

mPere percaktuara.rregullat nga varetterhiqen. Kjo oAutoriteti e Shërbimit Futorizuar dhe e kontrolluar nga

.mormacion vizitoni ww

MERRINI NË SHQIPËRI TEK:

tijiagjentiose MoneyGram nga vendosur tëonedhës tomatikisht pas cdane mbi 18 vjec. Cmimi zgjidhet au

.mwwwvizitoketo rregulla per shume informacionemeTë gjitha të drejtat e re1 MoneyGram.. © 201Financiar

moneygram.com ose tel

organizohdhedrejtohet **Promovimi aplikohet.tëdodo transferimi te MoneyGram qe behet nga agjentet e

janëmësipërm eagjentët gjithëTëmoneygram.co.uk. ezervuara.

efononi në numrin e te

MERRINI NË KOSOVË T

SFloor 1stLimited, International MoneyGramnga het urqi, KoTMoneyGram ne Indi, Pakistan, Bangladesh,

ofrimInternational Limited nëtë MoneyGramagjentë

lefonit: 00800 8971 897

TEK:

Street,ictoria VQueen 85 House, Senator osove dhe Shqiperi, nga 1 gusht deri ne 1

parave.tëtransferimitshërbimeve tëmin e

71

www.flowersonline24.com

Dërgoni lule në të gjithë botën. Mundësia më fantastike

për të kujtuar të dashurit tuaj në mëmëdhe apo në botë

A ka dhuratë më të çmuar sesa një tufë me lule për të dashurën

tuaj në Tiranë apo gjetiu? Dërgoni Lule në Shqipëri dhe Kosovë!

TELEFONO: 07788406825

Sheikh SalemExpert in Relationship and love

International Hearler & Spiritualist order with

many years experience in Europe, Asia,

Usa & Africa.

I can help you solve all your problems regarding

relationship, love and back, curses, unexplained

illnes, union or separation, black magic

problems, exams, business flushing, Love

matters etc.

Your satisfaction is my concern

Tel:02070550227

Mob 07950592908

3 days result 100% guaranteed

Unë mund t’iu ndihmoj në zgjidhjen e

problemeve në lidhje me marrëdhëniet në çift,

problem në dashuri, mallkime, sëmundje të

pashpjegueshme, problemet e magjisë së zezë,

provimet, problem biznesi, problem dashurie etj

etj.

Për tre ditë rezultati i garantuar 100%

Me kontaktoni

Tel:02070550227

Mob 07950592908

Aktualitet faqe 14

Përpara katër vitesh erdha nëAngli bashkë me burrin tim. Pakpasi arritëm linda djalin tonë.

Për arsye se nuk dija anglisht burri imkujdesej për gjithçka. Kur djali ynëmbushi 3 vjet, unë linda një vajzë. Kurajo ishte nëntë muajsh një letër naerdhi poshtë derës. Burri im e lexoi;ishte shkruar Kurse anglishteje falastek Rising Stars Centre. Ky lajm naerdhi në kohën e përshtatshme.

Kur morëm pjesë në ditën ehapjes, ne pamë që qendra operonteme kohë të plotë për përkujdesjen efëmijëve të gjithë vitin dhe nëbashkëpunim me këshillin e Har-ringeyt ofronin edhe kurse anglishtejefalas. U regjistrova në kursin 12 mujorqë filloi në shtator. Është kënaqësishumë e madhe që fëmijët e mi do tëmarrin pjesë në RISING STARSNURSERY & DAYCARE falas,ndërkohë që unë do të jem në kurs.

Unë dhe burri im jemi tëlumtur në perspektivën e plotësimit tëkursit dhe unë do të jem në gjendje tëndihmoj fëmijët tanë në detyrat e tyresi dhe të përmirësoj njohuritë eanglishtes. Unë tashmë po ëndërroj qëmarr punën time të preferuar tekMarks& Spenser kur të kem certi-fikatën në fund të kursit tek RISINGSTARS CENTRE.

Përfundimi I kursit të Anglishtes do tëmë ndryshojë jetën dhe do të na sjellëfamiljen së bashku, nëse është dikush

në këtë situatë I sugjerojmë të tele-fonojnë në 02088084630

Faleminderit Rising Stars Centre qëbëri gjithë këtë ndryshim

Jasmina

SI NDRYSHOI JETA IME

OPEN DAY, BANK HOLIDAY MONDAY 29TH AUGUST, 2011 12.00 - 4.00 pm

Miqtë e mi! Po bëhet java që u lajmëruakrijimi i komitetit “Shqipnija e Lirë”.Ndoshta shumë dëgjues kur muarën

vesh këtë lajm pandejnë se gjendeshin përpara njërealizimi të papritur. Por, ata që kanë ndjekurzhvillimin e ngjarjevet në këta katër vjetët e fun-dit, padyshim do të kishin marrë vesht se një farëaktiviteti ishte tue zhvilluar prej shqiptarëvet qëndodheshin në mërgim.

Pushtimi i Shqipërisë prej komu-nistëve dhe largimi i aleatëvet nga toka jonë de-tyroi shumë shqiptarë që të marrin udhën emërgimit, jo për t’u larguar nga rreziku komunist,sa për të vazhduar veprimtarinë e tyre dhe për tëmos prerë marrëdhaniet me fuqitë liberale të ok-sidentit me të cilët kanë qenë në kontakt edhe nëShqipëri.

Puna padyshim nuk ishte e lehtë.Shumë ide të gabueshme të përhapura gjatë luftësdhe sidomos nga fundi i saj kishin nevojë që tëndreqeshin. Edhe gjithë bota e di se sa gjë evështirë është që të ndreqësh gabimet e pranuarasi të vërteta. Sjellja e atyreve që zaptuan fuqinëdhe themeluan të ashtuquajturën “qeveri tëTiranës”, sjellja e atyre fare çnjerëzore, me vrasjetë paligjëshme, me komedi gjyqi, ku nuk shihesh

asnjë pikë drejtësi dhe pa shkuar shumë kohë at-ituda e sunduesve të Tiranës përkundrejt fuqivettë mëdha demokratike të botës, kishin zgjuar nëopinioni publik një urrejtje dhe një përbuzje kun-drejt fajtorëvet të këtyre vepravet barbare. Edhefatkeqësisht më tepër se gjysma e botës nuk ishtenë gjendje që të bëjë dallim midis popullit shqip-tar të pafajshëm dhe atyrevet që kishin zaptuarpushtetin me ndihmën e Rusisë. Duhesh pra, nëçdo mënyrë që të ndahesh prej popullit shqiptar evetthanuna qeveri e Tiranës. Ishte një detyrë qëpopulli i pafajshëm dhe viktimë i një grupinjerëzish pandërgjegjje të mos bëhesh ujem mesatelitët e Rusisë, të shpëtohesh nga urrejtja dhenga përbuzja e botës së qytetëruar.

Përveç kësaj, duhesh theksuar që jovetëm ky popull nuk ishte në ujërat e qeverisëkuislinge të Tiranës, por ishte viktimë e veprim-tarisë gjakësore të tyre. Paralelisht me detyrën eparë ndjehesh edhe më tepër akoma nevoja tëvënit në evidencë vuajtjet e parrëfyshme të këtijpopulli të mjerë, që jo vetëm i refuzohesh e drejtae rrojtjes me burgime, me internime, me ekzeku-time dhe me mbytje të mfshefta në burgjet dheudhët e ngushta të ferravet, por edhe gjë më ezezë akoma: i përgatitesh një vdekje e ngadal-shme, e çdominutshme, duke iu refuzuar buka e

gojës, duke mos i dhënëushqimin e duhur, duke iprerë çdo ndihmë ilaçeshdhe mjekësh.

Se shpirtzezët eTiranës ndjenin një kë-naqësi sa herë që shfryninurrejtjen e tyre kundërnjerëzve jo vetëm të pafa-jshëm e të ndershëm, poredhe fisnikë dhe të do-bishmë. Nga ana tjatëredhe të emigruarët jashtëmësonin, mund të themishihnin me sytë e tyre seqysh çdo ditë që kalonte,sundusve të Tiranës po uzhduksh fuqia, po u pakësohshin antarët dhe po undahshin nga radhët e tyre ngadalë e ngadalë.Raca shqiptare, ajo racë që vuan, por që edhendjen, që ofshan, por që edhe shpreson dhe nukharron, ajo racë themi zuri të shohë të vërtetën, tëshohë rrezikun dhe fatkeqësinë në të cilën e hod-hën matrapazët komunistë, po i çelte sytë dhe poe mprehte vullnetin e saj. Bashkë për të ndihmuarkëtë zgjimin e popullit dhe për të shpejtuarforcimin e ndërgjegjjes së tij është formuar

komiteti “Shqipnija e Lirë”. Vija e jonë do të jetëkurdoherë e drejtë, programi ynë është të fitojëindipendencë dhe të sigurojë integritetin e vëndittënë. Duam që shqiptari të ketë shpirtin dhemëndjen gjithmonë për të mirën e Shqipërisë. Dotë përpiqemi të themi kurdoherë fjalën e drejtëdhe të rrëfejmë udhën e mirë. Kjo është lutja ejonë ndaj Zotit të madh dhe lusim që gjithë shqip-tarët e vërtetë të rrëfehen të denjë për të qënëshërbëtorët e Shqipërisë.”

FJALA E MID’HAT FRASHËRIT MBAJTUR NËRADION BBC NË LONDËR, NË GUSHT 1949

Vende te lira prej 2 muajsh deri ne 5 vjeç15 ore ne jave falas per femijet 3-4 vjeçSesione te pjesshme dhe te plotaAmbjente te pershtatshme dhe teper komodekend i madh lojerash jashte ndertesesStaf profesioal te kualifikuar dhe te devotshemUshqim i shendetshem falas

OPEN DAY, BANK HOLIDAYMONDAY 29TH AUGUST, 2011

12.00 - 4.00 pm

Forum faqe 16

NGA KASTRIOT DERVISHI

PAS DEKLARATËS SË DEPARTAMENTIT

AMERIKAN TËSHTETIT NË VITIN 1956SE SHBA ISHTE E GAT-SHME TË NDIHMONTEPOPULLIN SHQIPTARME USHQIME, QEVE-

RIA KOMUNISTE E TIRANËS, ME REKO-MANDIM TË MOSKËS,HOQI NË VITIN 1957 SA

PËR SY E FAQE SIS-TEMIN E TRISKËTIMIT

Në dhjetorin e vitit 1956, burimetzyrtare komuniste në Shqipëri,njoftonin se gjatë hedhjes së traktevenëpërmjet avionëve, Komiteti“Shqipëria e lirë” (që vepronte si njëqeveri shqiptare në mërgim), i bënte tënjohur popullit shqiptar se kishtekërkuar nga Departamenti Amerikan iShtetit, ndihmë jo vetëm politike, poredhe ushqimore për popullin e vuajturshqiptar. Ishte viti 1956, koha kur nëLindjen komuniste kishin ndodhurndryshime. Regjimet staliniste kishinndryshuar brenda frymës hrushovian-iste, stalinizmi kishte marrë goditje tëfortë në Bashkimin Sovjetik. Ndërkaqpopulli shqiptar vuante prej vitesh njëuri ekstreme të shkaktuar nga repre-sioni i një regjimi thellësisht antipop-ullor. Prej vitesh vepronte një sistemtriskëtimi që përveç të tjerash mbanteshumë lart nivelin e varfërisë dheskamjes. Kjo i takonte asaj që prod-honte një regjim i tillë. Në vitet e para të vendosjes së regjimitkomunist u ngritën marrëdhëniet e rejasocialiste. Sistemi i grumbullimit umerrte bujqve sasinë e tepërt të prod-himit dhe u linte atë që konsumohej.Në qytet vepronte sistemi i marrjes sëushqimeve dhe veshmbathjes me anëtë triskëtimit. Fshatarësia triskëtohejnga shteti edhe për prodhime industri-ale. Pas prishjes me Jugosllavinë, nëvend u përdor një sistem i ri grumbul-limi e i furnizimit të popullsisë. Në fil-lim të janarit 1949, sipas një vendimitë KQ të PPSH-së dhe të qeverisë u vunë përdorim një sistem i ri grumbul-limi, në bazë të të cilit bujku i shisteshtetit një sasi të caktuar drithi e prod-himesh të tjera, ndërsa tepricat i për-dorte vetë. Në këtë mënyrë kishtefilluar planizimi i detyrimeve. Në vendu krijuan tre lloj tregjesh:-Tregu i garantuar, i cili siguronteushqim e veshmbathje për të gjithëpunonjësit në marrëdhënie pune, të pa-jisur me triska. “Garantimi” ishte nëfakt formal se kurrë nuk garantohejgjë.

-Tregu reciprok, i cili furni-zonte fshatarësinë prodhuese, nëpërm-jet shkëmbimit të tepricave tëprodhimeve bujqësore e blegtorale meprodhimet industriale të racionuara.-Tregu i lirë, ku shiteshin artikujt endryshëm me çmime të larta. Me këtë sistem, tregu i zi, zhvillohejnatyrshëm, pavarësisht se në kushteklandestine.

Heqja e pjesshme e sistemit

të triskëtimit, u bë vetëm më 28 dhje-tor 1955. Përfundimisht sistemi i triskëtimi uhoq për efekte propagandistike në vitin1957. Ky sistem do rikthehej në fundine regjimit, në vitet ‘80. Ashtu siç e hapiqeverimin e tij, me triska, ashtu edhe embylli. Ndryshimi ishte se doli fjala“tollona” në vend të fjalës “triska”.

Në fjalimete drejtuesveGjendja e vështirë ekonomike dhe për-dorja e sistemit të triskëtimit, arriti derinë një pikë që u prodhuan edhe triskafalse. Në vitet ’50 organet e policisëzbuluan një grup të vogël për të cilin utha se shpërndante triska. Në një tregtë vogël si Shqipëria, futja e letrave tëtilla dilte menjëherë.Në kongresin e 3-të të PPSH-sëkryeministri Mehmet Shehu foli përPlanin e Parë 5-vjeçar dhe për atëpasardhës. Ai theksonte se sistemi itriskëtimit që vazhdonte në vend, nukmund të ishte një sistem normal dhe,nëse nuk ishte hequr deri atë çast, kjondodhte, sepse nuk lejonin “mundësitëmateriale për ta hequr këtë sistem”. Nëlidhje me Planin e Dytë 5-vjeçar,Shehu tha se vërehej një mosbarazi nëritmet e rritjes midis industrisë dhe bu-jqësisë. Kjo e fundit cilësohej si e pra-pambetur dhe për këtë, si

rrugëzgjidhje, këshillohej shtim i rit-meve të kolektivizimit.

Dy vjen më pas, në fushatënpër zgjedhjet në Kuvendin Popullor, nëfjalimin përpara zgjedhësve E. Hoxhatha se brenda 14 viteve Shqipëriakishte bërë ndryshime të mëdha tëcilat, sipas tij, ishin realizuar ngauniteti i çeliktë i popullit me PPSH-së.Pasi përmendte ndihmën e madhe tëBS-së dhe demokracive të tjera popul-lore, Hoxha theksonte se ishte rriturniveli i kolektivizimeve në vend dhenumri i kooperativave bujqësore nga129, që kishin qenë në vitin 1953, në1912, ose rreth 70% të sipërfaqes sëpërgjithshme të tokës. Udhëheqësi ko-munist e quante kolektivizimin të vet-men rrugë të drejtë për bujqësinëshqiptare si e dhe vlerësonte ndihmën“jashtëzakonisht të madhe”, që kishtedhënë BS për Shqipërinë, si faljen ekredisë prej 422 milionë rubla, tëdhënë deri më 1955, 31 milionë për zh-dukjen e triskëtimit dhe 161 milionëpër bujqësinë e kuadrot. Hoxha mbro-jti me të madhe BS-në, qëllimet e tëcilit i quajti “fisnike”, ndërsa përmendindihmën e madhe që i jepnin çështjesarabe sovjetikët, duke përmendur mekëtë rast presidentin e Republikës sëBashkuar Arabe, Gamel Abdel Naser-in.

Çështja arabe, ka zënë njëvend të konsiderueshëm në fjalimin eHoxhës, ndërsa nuk janë lënë jashtëvëmendjes, sukseset e Kinës, vendeve

të tjera socialiste dhe “shpëtimtari ilavdishëm Bashkimi Sovjetik”, ndërsau qortuan “revizionistët jugosllavë”.Kryeministri Mehmet Shehu, në fjalëne tij tha se qeveria e re do të ecte në tënjëjtën rrugë që kishte ecur ajoparaardhësja. Sipas tij, “ajo do të ud-hëhiqej nga vija e Partisë së Punës”.

Në politikën e brendshmepërmendej “përmirësimi i vazh-dueshëm i gjendjes materiale dhe kul-turale të popullit” ndërsa, në atë tëjashtmen,s “sigurimi i pavarësisë dhesovranitetit të atdheut, sigurimi ipaqes, duke u bazuar në miqësinë e pa-thyeshme të vendit tonë me BashkiminSovjetik dhe vendet e tjera të kampitsocialist”. Kryeministri bëri një kra-hasim të përfundimeve të zgjedhjevekuvendore në vend, duke nxjerrë segjatë viteve 1945 – 1958, “janë bërëndryshime të mëdha kualitative në për-bërjen e klasave” si dhe në raportin etyre. Sipas tij, volumi i përgjithshëmindustrial ishte 64.2% më i lartë se nëvitin 1953 dhe ai bujqësor 119.2% mëshumë. Ai përmendte se tani vendikishte 2700 traktorë, se ishte hequr sis-temi i triskëtimit, ishte rritur volumi ipërgjithshëm i qarkullimit të mallrave,ishte hapur Universiteti i Tiranës, etj.

“Heqja” e triskave dhe propaganda

Komunistët kishin refuzuar disa herëndihmën bujare të SHBA-së. Ky re-fuzim ishte bërë qysh me UNRRA-n,

planin “Marshall” e më raste të tjera.Si regjim i lidhur me Bashkimin Sov-jetik, ata e kishin të vështirë të pranonse shteti më i fuqishëm i botës ishteSHBA-ja. Deklarata e DepartamentitAmerikan të Shtetit e vitit 1956 dhehedhja e trakteve ku thuhej kjo evërtetë, e detyroi regjimin e Tiranës tëkërkonte ndihmën e Moskës për tëhequr triskëtimin. Heqja e sistemit tëtriskëtimit më 1957, më së shumti idedikohet deklaratës në fundit të vitit1956.

Amerika dhuron përsëriushqim popullit shqiptar

Në 28 Nëntor, Ditën e flamurit, nëpërgjigje të letrë – ftesës që z.HasanDosti, kryetar i KKSHL (KomitetitKombëtar “Shqipëria e Lirë”), i drejtoiDepartamentit Amerikan të Shtetit,edhe Departamenti Amerikan në njëdeklaratë shtypi, njoftoi botërisht:“Populli amerikan është thellësisht iinteresuar mbi fatin dhe vuajtjet e pop-ullit shqiptar, pasi Amerika ka luajturnjë rol me rëndësi në rivendosjen e in-dependencës shqiptare pas Luftës sëParë Botërore.

Amerika beson se regjimikomunist në Shqipëri, mbajtur nëkëmbë nga sovjetët, nuk mund tëndryshojë rrugën e historisë. NdërkaqAmerika, bën ç’është e mundur për tëlehtësuar vuajtjet e popullit shqiptar,prandaj përsërit dhuratën ushqimore.Shqiptarë! Vëllezër e motra. Dhurataushqimore amerikane me 1 milion dol-larë, është gjithnjë në dispozicionintuaj. Pritet pranimi.

Përse në të kaluarën, regjimii Tiranës, nuk pranoi këtë dhuratë dhenuk lejoi organizatën asnjanëse tëKryqit të Kuq Ndërkombëtar ta sh-përndante ndër fëmijët e uritur? PërseKremlini lejoi Gjermaninë Lindore,Çekosllovakinë, Hungarinë të pranojnëkësi dhuratash dhe Shqipërinë jo. Përseqeveritarët e Tiranës nuk lejojnë pop-ullin të përfitojë nga dhurata, kurse atavetë, përpiqen të mbledhin dollarëamerikanë? Nëse hambarët i kanë plot,sikurse pretendojnë, përse nuk zhdukintriskat ushqimore dhe nuk ulinçmimet?

Popull shqiptar! Ke të drejtëdhe detyrë të kërkosh përgjigjen e kë-tyre pyetjeve. Të drejtat fitohen, nukdhurohen.Asgjë nuk mund t’i qëndrojë presionitdhe veprimtarisë së përbashkët të njëpopulli të vendosur!”.

Trakti i hedhur në emër tëKomitetit “Shqipëria e Lirë”.

VV ii tt ii 11 99 55 66VUAJTJET E POPULLIT SHQIPTAR

NË DIKTATURËN KOMUNISTESistemi i triskëtimit dhe propaganda

Forum faqe 17

Mbi 20 vjet më parë, në mes-natën e 17 dhe 18 dhjetorit1981, në shtëpinë e kryemi-

nistrit të atëhershëm të Shqipërisë,ndodhi një diçka e pazakontë që uquajt nga zyrtarët komunistë si“vetëvrasje e Mehmet Shehut”. Si pa-sojë e kësaj mëngjezi i 18 dhjetori1981, e gjeti Shqipërinë me kryemi-nistër të vrarë. Dhe në mënyrë tëkuptueshme që nga ajo kohë e deri sotnuk kanë munguar pyetjet dhe enigmatnë lidhje me këtë vrasje. Ç`farë ishteajo? A ishte vërtet “vetëvrasje”? Psepikërisht në fund të vitit 1981, dmth nëvitet e fundit të jetës së Enver Hoxhës.Çfarë ndodhi në të vërtëtë në mbrëm-jen e asaj nate në shtëpinë e kryemi-nistrit Shehu? Si dhe përse u eliminuafigura nr 2 e hierarkisë komuniste? Amund të ishte pa qëllim politik vrasja eMehmet Shehut. Ç`farë ndodhi pra menjë ndër njerëzit kryesorë të diktaturëskomuniste në Shqipëri? Kush i kon-trolloi depozitat financiare të MehmetShehut në Perëndim pas vdekjes së tij.Pikërisht për këto dhe enigma të tjera,tentojmë të zbardhim të vërtetën meanë të këtij dossier-i, pa marrë abso-lutisht anën e ndonjë personazhi të kë-tyre ngjarjeve, efektet e së cilave janëreflektuar thellë skematikisht edhe nëpolitikën e sotme shqiptare në kahunpolitik të majtë. Për më tepër vetëngjitja e Ramiz Alisë në majën epushtetit komunist në Shqipëri ështënjë fenomen që fatkeqësisht kurrë nukka pasur analizën dhe vëmendjen eduhur qoftë në shtyp apo në botime tëveçanta.

- KONSIDERATA TËPËRGJITHSHME

Çështja e pushtetit komunist nëShqipëri në 50 vitet e fundit është mëshumë se një histori më vete. Ajo i kafillesat e veta qysh në vitet e Luftës sëDytë Botërore kur dy jugosllavët Mi-ladin Popoviç dhe Dushan Mugoshaformuan më 8 nëntor 1941, shtojcën eagjenturës jugosllave në Shqipëri tëquajtur Partia Komuniste e Shqipërisë.Qysh në këtë kohë ata piketuan edheudhëheqësin që do të drejtonte PartinëKomuniste të Shqipërisë e për rrjedhimedhe shtetin shqiptar në vitet pasmbarimit të luftës.Në historinë aspak të lavdishme tëPPSH-së, ka pasur tre momente pro-jektimi të pushteteve.Momenti i parë ka qenë ngritja e EnverHoxhës në krye të PKSH-së nga ju-gosllavët. Momenti i dytë ka qenë për-gatija e terrenit dhe ngritja në pushtet eRamiz Aliasë nga Enver Hoxha dhemomenti i tretë është ai që shënonfundin e vitit 1990 dhe fillimin e vitit1991 kur Ramiz Alia përgatiti dhe la nëpushtet pasardhësin të tij Fatos Nano,të cilit i dorëzoi çelësat e Partisë ePunës.Vetë politika e këtij të fundit ka ecur nëato piketa që pat përcaktuar EnverHoxha dhe ka vijuar Ramiz Alia si nëpartneritetin e fshehtë me jugosllavëtashtu edhe në doktrinën e “Dy popujmiq” që doli pas vdekjes së Hoxhës. Historia që zyrtarizon lidhjet e komu-nistëve të Shqipërisë siç e thamë edhemë lart fillon qysh nga koha e Luftëssë Dytë Botërore. Njeriu i jugosllavëveEnver Hoxha, që gjithsesi është evështirë të besohet se nuk ka qenëshërbëtor i bindur i ndonjë agjenturehistorikisht antishqiptare, u bë drejtuesi PKSH-së në mars të vitit 1943 nëkonferencën e Labinotit. Për shkak tëkësaj ngritje Hoxha kishte detyrimendaj armiqtë shekullorë të shqiptarëve

që ishin serbët.Sa për kujtesë po

kujtojmë nga ajo kohë njëndër direktivat më të rëndë-sishme e më të njohura tëEnver Hoxhës, atë të datës 3nëntor 1943, dërguar në emërtë KQ të PKSH-së, komiteteveqarkore, ku ndër të tjerathuhet:

“Duhet të popullari-zojmë luftën nacional-çlir-imtare dhe veçanërisht tëjugosllavëve dhe grekëve.Duhet të shtrojmë haptazi dhepa ndrojtje problemin e vël-lazërimit tonë me popujt ju-gosllavë dhe grek. Tëdemaskojmë pa mëshirë reak-sionin dhe shovinizmin qëmundohet të na vërë në luftëme fqinjët, ta bindim popullinse interesi i lartë i atdheutkërkon që të jemi të vël-lazëruar me popujt grek e ju-gosllavë, t`ia heqim maskënshovinizmit që mundohet tëdalë si mbrojtës i Shqipërisënga të huajt dhe t`i tregojmëbotës se ne dhe vetëm ne embrojmë Shqipërinë nga oku-patorët dhe nga imperializmate huaja. Duhet ta bindim pop-ullin se lëvizja nacional-çlir-imtare greke dhe jugosllave jovetëm që nuk cënon indipendencëntonë, por ndihmon për ta fituar”( shih“PPSH Dokumenta kryesore”, vëllimiI, faqe221, Tiranë 1971).Një model tipik jugosllav ishte edheKongresi komunist i Përmetit (24-28maj 1944) , si kopje e pastër e Mbled-hjes së Dytë të AVNOJ-it (29 nëntor1943) të mbajtur në Jajce të Jugosllav-isë. Të gjitha organet që dolën nga“kongresi” i mbajtur në Përmet siKANÇ-i (Komiteti Anifashist Na-cional-Çlirimtar) dhe Komiteti An-tifashist Nacional-Çlirimtar që ishtenjë lloj qeverie, ishin të njejtat gjëra qëdolën nga mbledhja e Jajces. Nuk pozgjatemi në të tjerat por po kujtojmë senë deklaratën e “kongresit” ju kushtuarëndësi e madhe “vëllazërimit me pop-ujt e ballkanit” dhe domosdoshmërisëse “krijimit të një federate ballkanike”.Pas Luftës së Dytë Botërore pushtetiqë u ndërtua në Shqipëri u vu plotë-sisht në shërbim të jugosllavëve. Kjo upa edhe në vizitën e kryeministritEnver Hoxha në Jugosllavi më 23 qer-shor-2 korrik 1946 dhe në traktatet qënënshkroi Shqipëria me Jugosllavinë.Veçojmë nga fjala e Enver Hoxhës nëaeroportin e Beogradit:

“...Ju siguroj se sot gjithëpopulli shqiptar është çuar në këmbëdhe brohoret për popujt e Jugosllavisë........U çelnikos miqësia dhe vël-lazërimi do të jetë i përjetshëm pse prejkëtej varet e ardhmja e lumtur e pop-ullit tonë, pse ky vëllazërim dhe kjomiqësi është e ngushtë është një ngafaktorët më kryesorë të vëllazërimit tëBallkanit dhe është një faktor përmbrojtjen e paqes dhedemokracisë....(gazeta “Bashkimi” 25qershor 1946).Enver Hoxha në përshëndetjen e tij nëBeograd ndër të tjera ka theksuar:“...Në të kaluarën populli shqiptar ishtendarë nga Jugosllavia për shkak tëveprimtarisë së kombinuar të klikavetë vendit dhe të jashtme, që kishin qël-

lim të përçanin dy popujt vëllezër. Megjithë këtë populli shqiptar tregoi gjatëluftës dëshirën e fortë që t`ia presërrugën kësaj politike antipopullore. Mënë fund populli shqiptar e gjeti rrugëne drejtë dhe sot ai sheh tek Jugosllaviajo vetëm popullin vëlla e aleat por edhemikun e tij, popullin që i ka dhënë njëpërkrahje të fortë si gjatë luftës ashtuedhe tani në paqe për ndërtimin e njëtë ardhme më të mirë.....”(gazeta“Bashkim” 26 qershor 1946).Gjatë vizitës së tij në Jugosllavi EnverHoxha shkoi kudo përveçse në Kososë.Ai u takua edhe më udhëheqësin ko-munist Josip Broz-Tito. Kur u kthye nëTiranë më 2 korrik 1946 Enver Hoxhado të deklaronte në aeroportin eTiranës:

“..Ne, popujt vëllezër të Ju-gosllavisë i kemi miq të mëdhenj dhenga më të sinqertit, dhe këtë miqësi dota ruajmë si sytë e ballit, ta forcojmëdita-ditës pse ajo është garancia shumëe madhe e mbrojtjes së indipendencësdhe sovranitetit të vendit tonë, ështënjë nga faktorët kryesorë të përparimittë vendit tonë......Prandaj të vemë tëgjitha forcat tona që vëllazërimi mespopullit shqiptar me popujt e Ju-gosllavisë të forcohet shumë e shumëpër të ardhmen e popullittonë....”(gazeta “Bashkim” 3 korrik1946).Pjesë e politikës së gabuar të ndjekurndaj Jugosllavisë ishin edhe traktatetskllavëruese të nënshkruara me këtështet. Kështu më 9 korrik 1946 u nën-shkrua në Tiranë “Traktati i Miqësisëdhe Ndihmës Reciproke”, kuparashikohej edhe ngritja e ndërmar-rjeve të përbashkëta shqiptaro-ju-gosllave dhe më 27 nëntor 1946 unënshkrua në Beograd “Marrëveshja eMadhe Ekonomike” midis Shqipërisëdhe Jugosllavisë.Për palën shqiptare nënshkroi ministriNako Spiru dhe për palën jugosllavenga presidenti i Këshillit Ekonomik

dhe ministër i In-dustrisë BorisKidriç. Në bazë tëkësaj marrëveshjeu hoqën barrieratdoganore dhetregu shqiptar nënjë periudhë trevjeçare u boshatiskrejt.Këto traktate dhegoditja e elementitnacionalist shqip-tar apo i elitësshqiptare ishinshërbimet më tëçmuara që EnverHoxha mundi t‘ibënte Jugosllavisë.I përmendëm këtofakte edhe sepsenë to gjejmë disanga parimet ehapta dhe të fshe-hta që ndiqteHoxha në raportme Jugosllavinëpavarësisht ngadeklarimet shpesh-herë të hedhura përkonsumim popul-lor pas së ash-t u q u a j t u r ë s“prishje të madhe”të vitit 1948.

Enveri Hoxha në të vërtetë e mbajtipushtetin e duke ruajtur Shqipërinë sipjesë të Jugosllavisë. Në këtë pikë atëe favorizonte karta e Jaltës, e cila ashtue parashikonte. Për ta zbatuar këtë gjë,pas vitit 1948 nuk u zgjodh më një lid-hje e hapur e miqësisë serbo-shqiptare,sepse kjo nuk mund të jetonte gjatë dhenuk favorizohej nga konflikti që nisimes Stalinit dhe Titos.

Atëherë si zgjidhje u zgjodhnjë linjë diabolike. Shqiptarët furnizo-heshin me patriotizëm folklorik antiju-gosllav nga njera anë, dhe nga anatjetër i pritej rruga një organizimi na-cionalist dhe sabotohej kjo lëvizje edhenë Kosovë përmes orientimit ide-ologjik marksist-leninist në vend tëfrymës kombëtare. Në këtë mënyrë nëKosovë dhe në emigracion veproninmjaft grupime politike me orientim ko-munist si Partia Komuniste Marksiste -Leniniste e Shqiptarëve në Jugosllavi,Fronti i Kuq Popullor, Lëvizja Popul-lore e Kosovës etj. Po ashtu Sigurimi iShtetit kishte shtrirë ndikimin e tij tekkëto formacione politike dhe tek emi-gracioni kosovar. Në mjaft raste Sig-urimi ka pasur bashkëpunime meUDB-në dhe ka shitur shumë nga ishbashkëpunëtorët e tij shqiptarë ngaKosova,të cilët mendonin se i shër-benin Shqipërisë së përfytyruar prejtyre si shtet solid me parametrandërkombëtare. Këtu mund të kujto-jmë sërish se në vitin 1945 i gjithëarkivi sekret i Zyrës Sekrete të Min-istrisë së Punëve të Brendshme tëShqipërisë, u nis në Beograd ku gjen-det edhe sot e kësaj dite. Jugosllavëtpas shtënies në dorë të këtij arkivi,ndër sekretet e shumta gjetën edhelistën e agjentëve shqiptarë në Ju-gosllavi, të cilët u vranë të gjithë.Lidhur me orientimin komunisto-lin-dor të Shqipërisë, ish udhëheqësi ko-munist Ramiz Alia në librin e tij “UnëRamiz Alia dëshmoj për historinë”, nëlidhje me pozicionimin politik të

Shqipërisë thotë:“Orientimi politik i Shqipërisë ngaLindja nuk është një fat që e kemi zg-jedhur ne shqiptarët”(faqe 45).Mirëpo Alia përveç disfatizmit politikqë ai reklamon, nuk thotë asgjë mëtepër se kaq, çka e bën edhe më enig-matike këtë thënie të tij.Ndërsa Enver Hoxha në librin e tij“Titistët” (Tiranë 1982), në të vërtetate këtij libri ndër të tjera thotë:“Më 1946 u krijua Byroja Informativee partive komuniste të Evropës kumorën pjesë 9 parti duke përfshirë tëgjitha partitë e vendeve të atëhershmesocialiste si dhe të partitë komuniste tëFrancës dhe të Italisë. Jashtë mbetivetëm një parti e një vendi socialist tëEvropës: Partia Komuniste eShqipërisë! Nuk dua të shpreh asnjë-farë pakënaqësie se pse nuk u përfshinë këtë forum të rëndësishmë edhe par-tia jonë, por fakti që mbeti vetëm njëparti komuniste e një vendi socialist, tëbën të dyshosh e të mendosh se në këtëmes diçka nuk shkonte. Vinte kjo ngamosnjohja apo nga keqinformimi i tëtjerëve-këtë problem do ta vërtetojëkoha. Bindja jonë është se këtu fshihetdora e agjenturës titiste..” (faqe 466).Edhe në vitet e mëpasme, dmth pas pr-ishjes simbolike të 1948-s (e ndodhurnën efektin sovjetik për shkak të kon-fliktit Stalin Tito), Shqipëria nuk dolidot nga kuadrati jugosllav. Në Ju-gosllavi eksiztonin dokumeta tëshumta që vërtetonin se si udhëheqësite Shqipërisë kishin qenë në shërbim tëJugosllavisë. Nisur nga kjo, jugosllavëtnuk e kishin të vështirë t‘i bënin pre-sion udhëheqjes komuniste tëShqipërisë që të paktën kjo e fundit tëmos e hapte kurrë gojën për Kosovën.Dhe realisht ky presion ka ndodhur dhesi pasojë e tij kuadrati bashkëpunuesjugosllavo-shqiptar nuk u deformuakurrë.

Natyrisht që të ruhej kykuadrat bashkëpunues me jugosllavëtnë vazhdimësi dhe pas vdekjes sëEnver Hoxhës, duhej gjetur ustai që dotë vazhdonte politikën e vetëlavdërimitfolklorik dhe të vasalitetit real.Me të drejtë shkrimtari Ismail Kadarenë parathënien e librit “Vjeshta e ank-thit” thotë:

“Kur Enver Hoxha melehtësinë më të madhe i akuzonbashkëpunëtorët e vet si agjentë të Ju-gosllavisë, është ndoshta një nga çastete rralla kur nuk gënjen. Në të vërtetë,në një mënyrë a një tjetër, ata ashtuishin, agjentë të jugosllavëve (Komin-ternit). E vetmja pasaktësi e Hoxhës nëkëtë rast është se në krye të listësmundon emri i atj vetë”.Kështu vazhdoi historia e regjimitkriminal në Shqipëri për vite e vite meradhë. Mirëpo në fund të jetës së EnverHoxhës, në kohën kur ky i funditkishte dhënë shenja për një gjë të tillë,filloi të dilte në plan çështja se kush dotë ishte pasardhës i tij.Shumëkush nga anëtarët e ByrosëPolitike në bazë të lojës teatrale tëHoxhës besonte në vitet e fundit tëjetës së këtij të fundit se mund të ishtetrashëgimtar i tij. Si kritere disa përfy-tyronin vjetërsinë në parti dhe detyrashtetërore, besnikërinë ndaj partisë,rrethin favorizues farefisnor dhe para-metra të tjera të njohura dhe të panjo-hura.KASTRIOT DERVISHI

Rruga e pushtetit të Ramiz Alisë

forum faqe 18

NGA DIANA SKRAPARI

Margaret Theçer ka qenëKryeministre e Britanisë sëMadhe nga viti 1979 deri

ne 28 nëntor 1990. Ajo u be Lideri iPartisë Konservatore britanike ne vitin1975 dhe zëvendesoi Edward Heath.Së bashku me Presidentin RonaldRegan, Margaret Theçer çmontoi “per-den e hekurt” pa asnjë krisme pushkedhe shkaterroi “Perandorine e djallit”,qe perbehej nga Bashkimi Sovjetik dhealeatet e tij. Politika e jashtme e Mar-garet Theçerit bazohej mbi antikomu-nizmin dhe atlantizmin. Pas fjalimit tesaj “Britain Awake”, te mbajtur më 19janar 1975 ne Kensington Town Hall,shtypi sovjetik i kohes, ose me saktegazeta “Ylli i kuq (krasnaja zviezda)”,organ i Ushtrise se kuqe Sovjetike equajti “Zonja e hekurt” (the IronLady). Ne kete fjalim ajo u kujton tegjithe qytetareve britanike se BashkimiSovjetik eshte nje diktature, e udhehe-qur nga njerez te vendosur per te berevendin e tyre fuqine me te madhedetare dhe ushtarake qe bota mund tekete njohur. Ata nuk e bejne kete pervetëmbrojtje - thekson ajo ne fjalimine saj - por rusët duan te dominojneboten.

Per Margaret Theçerin, ide-ologjia komuniste sovjetike eshtepseudo-paqësore. Ajo vazhdon fjal-imin e saj duke thene se duhen marrëparasysh mendimet e disidentit rusAleksander Solzhenicin, i cili parala-jmeron se Perendimi po lufton ne njeLufte te trete Boterore qe nga viti 1945dhe po e humbet kete lufte. Ruset meqellimin e tyre per te dominuar botenpo ndërhyjne ne vende te ndryshme tebotes se trete. Vende si Angola, Viet-nami, Indokina u perfshine nga agre-sione komuniste. Ajo tërheqvëmendjen duke shtuar se Partia Kon-servatore beson se politika e saj bazo-het ne marrëdheniet e shkëlqyera mealeatin tradicional, Amerikën.

Gjate javes se Konferencesse Helsinkit, Zarodov, nje ideolog injohur sovjetik, shkruante ne Pravda,qe partite komuniste ne Evropen Lin-dore duhet te harrojne kompromisettaktike me partite socialdemokrate dheduhet te jene me ofensivë per te sjellerevolucionin e proletariatit. Me voneLeonid Brezhnjev beri nje deklarate nete cilen jepte pelqimin e tij per kete ar-tikull. Margaret Theçer shprehetkeshtu per kete: “Me kete mund tekuptojme çfare duan te thone sov-jetiket me zbutjen e marredhenievemidis dy blloqeve te luftes se ftohte”.Margaret Theçer mbeti nje opozitare epolitikes se Bashkimit Sovjetik sepseajo e konsideronte kete politike agre-sive dhe jo paqësore. Kjo politikë,sipas saj ishte kunder zvogëlimit te ar-matimeve ne te dy kampet e luftes seftohte. Zonja Theçer ne kujtimet e saj(10 Downing Street, memories I) sh-prehet kështu: “Nato-ja ka qene gjith-mone nje Aleance mbrojtese edemokracive perëndimore.

Nato u themelua ne prill1949 si kundërpërgjigje e agresivitetitte politikes sovjetike e ilustruar ngagrushti i shtetit i Pragës ose bllokuesi iBerlinit. Amerikanët, megjithese janefuqia kryesore e Nato-s, perpiqen tebindin aleatet e tyre dhe jo t’i detyro-jne ne veprimet e tyre. Ndersa Pakti iVarshaves ka qene qe nga themelimi itij ne maj 1955, nje instrument ne duarte fuqise sovjetike.

Ne Hungari ne 1956 dhe neÇekosllovaki ne 1968, sovjetikettreguan se çdo levizje qe kercenonteinteresat e tyre ushtarake ne EvropenLindore do te shtypej pa meshire”.

Zonja Theçer mendon sesovjetiket ushtruan nje presion mbi po-laket sepse levizja Solidarnosc (Soli-daritet) e udhehequr nga Les Valesa,sfidonte monopolin e komunisteve dhekishte kerkesat e saj antikomuniste. Nefillim te viteve ’80, amerikanet ishin tebindur qe sovjetiket kishin ndërmendte nderhynin me ushtrine e tyre per teshtypur levizjen e reformave, ashtu sikishin vepruar ne “pranverën e Prages”ne vitin 1968. Ligji marcial u dekretuane Poloni ne oren 12 te mesnatës, nedaten 13 dhjetor 1981 dhe “këshilliushtarak i shpetimit kombetar” i per-bere nga oficere te larte udhëhiqej ngakryeministri gjenerali Zharuzelski.Sipas zonjes Theçer, kjo situate ishtemoralisht e papranueshme dhe ajodyshon se sovjetiket ishin pas këtijgrushti shteti, me qellim qe te fa-vorizonin kthimin ne komunizmin eegër dhe qe polaket te vareshin ngaMoska.

Ne vitin 1979, sovjetiketpushtojne Afganistanin. Sovjetikët,thote zonja Theçer ne kujtimet e saj,kerkonin te influenconin Afganistaninme traktate miqesie. Ne fakt, qellimikryesor i tyre ishte te dominonin keterajon dhe me pushtimin e Afganistanit,ata kercenuan stabilitetin e Pakistanitdhe Iranit, qe ishin tashme te destabi-lizuar nga ajatollahët. Por nje qellim ityre i fshehur ishte se ata ndodheshin500 kilometra larg nga ngushtica eHormuzit dhe nga vendet naftëmba-jtese te Gjirit Persik. Zonja Theçermendon se komunizmi sovjetikpreferon agresionin dhe jo diplo-

macine. Megjithate, ajo mendonte qene luften e ftohte ose ne lufte - shkurtfare - më e rendesishmja ishte te njihjearmikun dhe pse jo nje dite ta beje njemik te mire. Më 16 dhjetor 1984,Zonja Theçer takoi Mikail Gorba-covin, i cili u be ne vitin 1985, pasvdekjes se Çernienkos, sekretari i parei Partise Komuniste sovjetike. Ne fil-lim, ai u duk si nje aparatcik i vertetesovjetik, por ajo deklaroi me vone nenje interviste te dhene BBC se atamund te bashkepunonin se bashku. Ajozbuloi njeriun e duhur qe do te silltendryshimin ne Evropen Lindore. Gor-baçovi nuk ndoqi politiken e Brezhn-jevit dhe paraardhesve te tij, dukederguar ne vendet e Evropes Lindore,qe donin te shpetonin nga zgjedha sov-jetike, tanke dhe ushtare. Ai i la te liraketo vende te vendosnin per fatin etyre.

Zonja Thecer e vizitoiBashkimin Sovjetik ne mars dhe prill1987. Nderkohe Gorbaçovi kishtendermarre reforma si Glasnosti dhePerestroika. Gjate diskutimeve meGorbaçovin, ajo foli per nderhyrjetsovjetike ne vende te botes se trete, perte burgosurit politike dhe eliminimin earmeve nukleare. Ajo gjithashtu mbajtinje fjalim ne televizionin sovjetik, qes’pati asnje censure dhe kuptoi qemund te kishte besim tek Gorbaçovi.Gjate vizites se saj ne Bashkimin Sov-jetik, Zonja Theçer ndjeu qe toka po irrëshqiste nën këmbë sistemit komu-nist.

Asaj iu kujtua nje fraze eTokevilit: “Eksperienca na meson qemomenti me i rrezikshem per nje qev-eri te keqe eshte zakonisht ai kur ajofillon te reformohet”. Ne fillim teviteve ’80 marrëdheniet midisBashkimit Sovjetik dhe vendeve

perëndimore ishin te tendosura. ZonjaTheçer u be ambasadore e denje ePerëndimit ne keto vende per te per-mirësuar marredheniet midis dy bllo-qeve te luftes se ftohte. Ajo vizitoi nevitin 1971 e 1975 Rumanine, ne vitin1984 e 1990 Hungarine, ne vitin 1988dhe 1990 Polonine dhe ne vitin 1990Çekosllovakine.

Ne keto vende, ajo sollimesazhet e demokracise perëndimoredhe tha e bindur se banoret e ketyrevendeve nuk ishin komunistë, por ishinte shtypur e te frenuar nga pushteti ko-munist. Banoret e ketyre vendeve ishinte etur per liri dhe demokraci. NePoloni, ajo vizitoi kishen e ShenStanislas-Kostka ku prifti ZherziPopielusko kishte mbajtur mesha mefjalime antikomuniste deri ne vitin1984, vit ne te cilin ai u rrembye, u tor-turua dhe u vra nga sherbimet sekretepolake. Sipas zonjes Thecer ishinmendimet e ketij martiri demokrat qedo te triumfonin ne Poloni, dhe jo atote vrasësve te tij. Dhe profecia e saj urealizua. Keto vende e hodhen poshtekomunizmin dhe tani jane anetare teBashkimit Evropian dhe te Nato-s.Zonja Theçer u impresionua nga fjal-imi i Vaclav Havelit kur u be Presidenti Çekosllovakise. Ai foli per jeten nenje ambient moral te shpërbërë, ne tecilin terma si dashuria, miqësia, ke-qardhja, modestia dhe falja kishinhumbur kuptimin dhe dimensionin etyre.

Shekulli XX mbaroi merënien e murit te Berlinit dhe komu-nizmit ne vendet e Evropes Lindore.10 vjet me pare, ne 1979-1980, filloitërmeti me ardhjen ne pushtet te Mar-garet Theçer dhe Ronald Regan.Theçeri dhe Regani ishin forca endryshimit, ose me ndryshe ajo qe Karl

Marks quante “forca revolucionare ekapitalizmit”. Dhe mesimi qe dhaneata te dy se bashku u dëgjua ne tegjithe boten. Regani e fitoi luften e fto-hte duke nxitur garën e armatimevedhe e gjunjezoi Bashkimin Sovjetikduke e detyruar te fillonte reformat.Perkrahja e tij me e madhe ne bllokunperendimor ishte Zonja e hekurt, Mar-garet Theçer.

Ajo tha me shume hidhërimgjate funeralit te ketij Presidenti temadh ne 5 qershor 2004: “Me patrio-tizmin amerikan, ai ngriti gjithe boten,dhe bota sot, ne Prage, ne Budapest, neVarshave, ne Sofje, ne Bukuresht, neKiev e ne Moske, qan vdekjen e ketijçlirimtari te madh dhe i ben jehone lut-jes sone: Zoti bekofte Ameriken!”

Ajo u gezua nga triumfi idemokracise ne Evropen

Lindore. Pas renies semurit te Berlinit me 9 nen-

tor 1989, “the wind ofchange” u ndje ne te gjitheEvropen Lindore. Endrrae zonjes se hekurt u real-izua ne kete Evrope pamure ndares dhe te lire.Ajo do te jete gjithmonenje personazh i jashteza-konshem qe se bashku me

Ronald Reganin dhePapen Gjon Pali II

shkundën nga themeletboten komuniste, bile e

rrëzuan atë.

Margaret Theçer dhe fundi i komunizmit në Evropën Lindore

kulture faqe 19

estetike faqe 20

Forcimi i rezistences se orga-nizmit duhet te jete pjese per-berese e çdo individi. Organizmi

duhet qe gradualisht t’u ekspozohetdisa faktoreve dhe kushteve ne te cilate forcon rezistencen.Fortesimi i rezistences se organizmitarrihet me shfrytezimin e rregullt tefaktoreve te jashtem: diellit, ajrit dheujit. Drita e diellit ka cilesi shume tedobishme, ku ne ndikimin e saj kryhetnje numer i madh i proceseve neqelize.

Kryesisht efekte pozitivekane rrezet ultraviolete, ndaj te cilavelekura ka ndjeshmeri te ndryshme. Per-sonat me semundje te lekures duhet t’uekspozohen rrezeve te diellit vetemsipas udhezimeve te mjekut. eshte enevojshme marrja e rrezeve te diellitne det. Por ky veprim duhet te jetegradual.Rekomandohet qe diten e pare ekspoz-imi ndaj diellit duhet te jete vetem 5minuta. Se pari, duhet te marrin rrezeduart dhe kembet pastaj shpina dhegjoksi. Lekura e barkut i merr e funditrrezet, per arsye se eshte me e nd-jeshme. Te ndjeshem ndaj rrezeve janepersonat neurolabile, si dhe personatshume te dobet fizikisht. Personat mesemundje te zemres dhe eneve tegjakut duhet te ekspozohen me kujdesndaj rrezeve te diellit.

PASOJAT E PLAZHIT

Njolla, myk, quka, djegie te thella, de-hidratim, por edhe skuqje, infektimjane disa nga “pasojat” e plazhit. Me tendjeshem ndaj ketyre jane femijet evegjel, grate dhe te rinjte. Lekura dheorganizmi ne njefare menyre jane terrezikuar nga dielli. Pas plazhit shfaqettharja e lekures dhe te tjera problemeqe shkojne deri ne infeksione serioze,si te mykut mbi lekure etj.

ME TE THEKSUARA, DJEGIET E LEKURES

Problem serioz per plazhistet dhenjerezit qe ekspozohen ndaj rrezeve tediellit jane djegiet e lekures. Ato nukmund te shmangen ndryshe, perveç seme ane te perdorimit te solareve, membrojtes me filter te larte, si edhe dukemos u ekspozuar ne diell pas ores10.00. eshte e keshillueshme qe pasplazhit te perdoren kremra hidratues“pas diellit” per lekuren, pasi ngaplazhi lekura thahet jashte mase. Neraste djegiesh te thella, rekomandohenedhe preparate ne forme xheli. As qen-drimi nen çader nuk te mbron ngadielli, pasi edhe rera, edhe guret rreza-tojne. Probleme shkakton rrezatimidiellor edhe te nishanet mbi lekure.Njelloj ndodh me njollat dhe qukat,prej te cilave ankohen shumica enjerezve qe vuajne nga shfaqja metepri e pullave te bardha mbi lekure, papigment. Zakonisht, per mykun dhenjollat rekomandohen preparate me ek-strakte bimore.

KESHILLAT PAS EKSPOZIMIT NE

PLAZH

Pas çdo banje ne det ose ne pishinetrupi duhet te shplahet me uje te paster.Pas shfaqjes se mykut mbi lekure,duhet te nderpritet plazhi dhe te nisetkura. Ne raste djegiesh jo te lehta,duhen perdorur antibiotike dhe xhel“pas diellit”.Per njollat dhe qukat,

duhet te perdoret mbrojtesi me filtermaksimal. Per ata qe kane nishane tengritura mbi lekure, eshte ikeshillueshem mbrojtesi i larte, sido-mos ne zonen e kurrizit.Jo banja deti per tuberkolaret, te se-muret nervore, dhe kardiaketSemundjeve si psoriazis vulgaris,ekzema kronike e thate, deurodermitet,faza premykotike, tuberkulozi ilekures, semundja e leshmanozes,aknejuvenilia, alopecia areta, urtikariakronike etj., te cilat kane vetem per-fitim nga banjat e detit. Ne mjekimin eketyre semundjeve ndikojne mjaft mirerrezet ultraviolete, aerojonet dhe ra-dioaktiviteti i ajrit, si dhe faktore tetjere te ajrit, te tokes dhe ujit. Rrezet ediellit nuk mund te zevendesohen neasnje menyre me rrezet ultraviolete qeprodhohen ne menyre artificiale.Megjithate, ka edhe raste kur banjat ediellit nuk jane te keshillueshme dhekjo me konkretisht u “mohohet” atyreqe vuajne nga tuberkulozi aktiv imushkerive, qe kane eksitime(shqetesime te forta te sistemit nervor,dhimbje te vazhdueshme te kokes,marrje mendsh me te vjella, rrahje teshpejta te zemres). Po ashtu, nuk reko-mandohet banja ne ato semundje telekures qe acarohen si fotodermatozat.Banjat e diellit nuk u keshillohen atyreqe vuajne nga epilepsia, nga semundjetinfektive, nga semundje te renda teveshkave, atyre qe kane prirje per he-morragji ne tru, qe jane shume tedobet, me stenokardi (shtrengime nezemer), qe kane tension te larte tegjakut etj. Banjat u ndalohen njerezveme moshe te thyer dhe grave ne peri-udhen e dyte te barres. Edhe temoshuarit qe kane predispozicion pertumore te lekures nuk duhet te qendro-jne ne diell me shume se dy ore. Perçdo rast eshte e nevojshme te merrniparasysh keshillat e mjekeve.Kura per semundjet e sistemit nervorPer semundjet e sistemit nervor (neu-rozat), banjat e ajrit zhvillojne njeveprim shume te mire. Per kete qellimpraktikohet gjeresisht gjumi ne breg te

detit si naten, ashtu edhe diten. Ketoprocedura jane te mjaftueshme per 10– 15 dite rresht. Ne disa te semure ve-projne mire edhe banjat e diellit, sinepermjet syrit edhe nepermjetlekures. Rrezet e gjelbra qe reflektohennga bimet e qetesojne te semurin, ato ifrenojne proceset nervore, kurse rrezetultraviolete, i ngacmojne. Rrezet ediellit kane vetine te ndikojne edhe neuljen e dhimbjeve. Tek i semuri per-miresohet gjumi, largohet dhimbja ekokes, dhimbjet e zemres dhe ai endien veten te rigjalleruar. Keto banjabehen ne temperaturen e ajrit 22 – 18grade nga 15 minuta deri ne 1 ore egjysme, ne 15 – 20 seanca. eshte mirete zgjidhen vende malore.Njerezit duhet te jene te kujdesshem neekspozimin ndaj rrezeve te mbasditesne plazhSI MUND TE MBROHEMI NGA

DIELLIRECETA TE SPECIALISTEVE

DERMATOLOGE DHEKESHILLAT E TYRE

Mungesa e informacionit ben qeshume njerez te mos e kene idene secilat jane oraret me te pershtatshme pert’u ekspozuar ne diellin e veres. Kjo dote mundesonte respektimin e orareve teantidiellit. Po ashtu, shume plazhistenuk e kane bere te tyrin “vajin eplazhit”, e, per me teper, nuk perdorinas kapele dhe as çadra. Mjeket poro-sisin qe kur je i pambrojtur ne diell, nenje temperatutre qe shokon ne mbi 35grade Celsius, rreziku per kancer telekures, ose trauma psikike eshte evi-dent.

NUK DUHET TE EKSPOZOHEMI

SHUME NE DIELL

Dermatologet keshillojne qe nuk duhette ekspozohemi ne diell nga ora 11.00e deri ne oren 16.00, per shkak se nekete orar rrezet e diellit jane me tedemshme. Megjithate, nga sonadazhete bluzave te bardha rezulton se jane

shume pak ata plazhiste qe e kufizojneekspozimin ne diell ne keto orare. Poashtu, gjate gjithe kohes se banjes sediellit eshte i rekomandueshem per-dorimi i kremit sa here qe te futeni nedet e te dilni qe andej. Specialistetthone se çdo nje ore duhet perseriturmbulimi me krem solar.

MOS E TEPRONI ME NGJYRENÇOKOLLATE TE TRUPIT

Plazhi shihet si nje menyre per telarguar stresin. Te gjithe, sapo hynstina e veres, mendojme pushimet nebregdet. Synojme qe nen rrezet e diel-lit te marrim ngjyren çokollate tedeshiruar, edhe pse e dime qe ajos’eshte gje tjeter veçse teprim me qen-drimin ne diell. Por, ngjyra çokollate etrupit eshte teprim edhe me nje pig-ment kanceroz. Njerezit qe jetojne dhepunojne ne mjedise te mbyllura gjategjithe vitit ne vere, ne menyre te par-regullt dhe jograduale, marrin rrezet eforta te nje dielli nen temperatura telarta, pa u mbrojtur prej tij. Keta njereznuk i bind as fakti shkencor se nxirjaeshte shfaqje e dukshme ne lekure enje mbidoze rrezesh ultraviolete.Shqiptaret shpenzojne pak per kremratanti-diellShume pak shqiptare shpenzojne perkrem mbrojtes ndaj diellit. Krejtndryshe ndodh ne vende te tjera rrethnesh. Ka nje tendence te klienteve perte blere solar qe sherben per mbrojtjenga rreziku i tumorit te lekures. Ketodite temperaturat po arrijne kulmet neShqiperi. Nderkohe, shqiptaret u janedrejtuar plazheve ne bregdetin e Adri-atikut, Jonit dhe te liqeneve.

Cilesite kuruese te klimes bregdetareTerapia e ujit te detit

Terapia e detit kuron me sukses mjaftsemundje dhe lehteson perparimin eshume te tjerave. Por nuk duhetabuzuar me deshiren per banje dielli,pasi rekomanimi i saj ose jo, mesohetvetem ne kontaktet me mjekun. Dihet

qe nje numer semundjesh perkeqeso-hen dhe per disa te tjera, dielli mund tejete me pasoja per jeten. E mira eshteqe te behen banja ajri ne hije dhe neoret e mengjesit.

BANJAT PER FRAKTURAT DHE PLAGET

Ne raste te frakturave ose te plageveveprojne mire banjat e ajrit prej 15 –20 minutash e deri ne dy ore, dy – trihere ne dite ne temperaturen e ajrit 16– 22 grade. Banjat e diellit perdoren tepjeseshme dhe te pergjithshme. Te pje-seshme kur plaget mbyllen meveshtiresi. Jane te dobishme edhe ban-jat e ujit, nese nuk ka pengese prejndonje semundjeje tjeter. Banjat emengjesit jane te keshillueshme per se-mundjet e kockave dhe muskujve.Banjat e detit kane veprim pozitiv nesherimin e reumatizmes qe ka kaluarfazen e acarimit para 6 – 7 muajsh. Perte tille te semure keshillohen banja ajridhe pas nje jave banjat e diellit ne orete mengjesit. Behen 15 – 20 seanca tepergjithshme. Mund te behen edhebanja dielli te pjeseshme, duke zbuluarvetem kyçet e semura ne 2 – 3 seanca.Nese nuk ka prirje per t’u perseritur se-mundja, perdoren edhe banjat e ujit,por per kete, i semuri duhet ambientuarmire, duke u lagur me uje deti disahere. Temperatura e ujit ne fillim duhette jete 34 grade Celsius, pastaj mund tezhytesh ne uje qe zbret ne 22 grade.

NXEHTESIA, E DOBISHME PER

SEMUNDJETVESHKAVE

Banjat e diellit veprojne mbi veshkat.Krahas me zgjerimin e eneve te gjakutte lekures, zgjerohen edhe enet e gjakutne veshka. Nese shtohet djersitja nelekure, nuk ka ndonje ndryshim nefunksionin e veshkave, por kur nukshtohet djersa, banjat e diellit shkakto-jne rritjen e punes se veshkave dukeshtuar nxjerrjen e urines dhe bashkeme te, edhe te lendeve e tjera qepermban urina. eshte vene re seveprimi i rrezeve te diellit nuk shkak-ton ndonje dem mbi veshkat, jo vetemkur ato jane te shendosha, por edhe kurjane te semura. Klima e nxehtepergjithesisht ka nje ndikim te mire nefunksionimin e veshkave. Banjat e ajritbehen 1 – 2 ore ne dite, veçanerisht nesemundjet e gureve te veshkave dhefshikezen e urines.

PYJET DHE BANJAT E HIJES,ILAÇI PER SEMUNDJET E

TIROIDEVESemundjet e ketyre gjendrave jane telidhura me funksionin e prishur te tyrenga shume faktore. Semundja qe domjekim klimaterik eshte tireotoksikozae grades se mesme dhe te rende, por paçrregullime te thella. Kane efekt temire vendet klimaterike ne pyje dhebregdet. Per keta te semure, rendesi temadhe ka qetesia fizike dhe psikike,krahas mjekimit dhe ushqimit. Ka tedhena se ne disa nga keta te semure,bregdeti krijon shqetesime, sidomosgjate veres, prandaj eshte mire qe tebejne banja ajri ne hije. Banjat e ujit nedet dhe lumenj t’i bejne me kujdes,kurse banjat e diellit t’i evitojne. Ne se-mundjen e strumes (gushes) qe lind sipasoje e mungeses se jodit ne ushqim,keshillohen banjat e detit ku ajri eshtei pasur me kripera te jodit.

Dielli sa i ëmbël dhe i frikshëm...

estetike faqe 21

HAPI 1.

Ujë. Pini sa të kini mundësi gjatë ditës.Rekomandimi ditor për uje është 8-10gota në ditë. Uji është shumë i rëndë-sishëm sepse ndihmon tretjen eushqimit, shpejton metabolizmin etrupit, e shplan organizmin gjatë ditësdhe në të njëjtën kohë është shumë irëndësishëm për funksionimin ekyçeve të trupit, si gjunjët dhe brylat.Një e mirë tjetër e ujit është që të bëntë ndjehesh i ngopur, pa ngrënë shumëkalori. Gjithashtu organizmi funk-sionon në mënyrë optimale kur nukështë i dehidratuar. Për ç'do 2% de-hidratim, muskujt humbin 14 % fuqi.

HAPI 2.

Konsumoni ushqim me cilësi. Trupiështë si makinë, dhe si çdo makinë kanevojë për karburant për të funk-sionuar mirë, bile karburant me cilësi.Mbani mend, makinën mund ta ndër-roni sa herë që të doni por trupin e kenideri sa të vdisni, kështu që trajtojenimirë. Zakonisht, 5-6 porcione të voglaushqimi është më mirë sesa tre por-cione: mëngjes, drekë dhe darkë që nejemi mësuar të hamë. Porcionet më tëvogla treten më shpejt në sistemin etretjes dhe japin me shumë energjitrupit. Për ato që nuk kanë mundësi përproteinë pluhur, qumështi pluhur, ështëpothuajse njësoj sepse ka shumë aminoacide të rëndësishme për trupin dheshëndetin. Kini kujdes, këto porcioneduhet të përmbajnë me tepër proteinëdhe më pak karbohidrate. Zakonisht 2gram proteinë për çdo kilogram peshëtrupi është mëse e mjaftueshme. Mepak fjalë, një porcion ushqimi duhet tëketë një njësi proteinë dhe një njësikarbohidratesh. Një mënyrë tjetër përtë peshuar është me masën e dorës. Kjoështë më e thjeshtë dhe e arsyeshme.Për shembull: masa e dorës grushtështë një njësi karbohidrate, ajo ështëzakonisht një patate apo një portokall(ngaqë kemi shumë këtu në Florida),ndërsa masa e një proteine është sadora a hapur pa matur gishtat. Kjoështë zakonisht masa e një berxolle.

HAPI 3.

Ky hap është pak i çuditshëm përshumë njerëz megjithatë është shumëefikas. Pas drekës dhe darkës, hani njëlugë vaj ulliri. Vaji i ullirit quhetndryshe yndyre e mirë (poly unsatu-rated), dhe ndihmon në heqjen e dh-jamit nga trupi. Përveç kësaj vaji iullirit i jep trupit energjinë e duhur përtë kursyer djegjen e proteinave për en-ergji.

HAPI 4.

Suplemente ushqimore. Nuk ka nevojëtë përdorësh të tilla suplemente, porvetëm nëse nuk keni kohë për të gatuarapo jeni i lodhur duke përtypur 6 herënë ditë. Përdorini me kursim.

HAPI 5.

Suplemente vitaminash dhe min-eralesh. Një tabletëMultivitamine/Multimineral zakonishtmjafton për t'ju dhënë sasinë e caktuartë vitaminave. Ato zakonisht janë tëparrezikshme për trupin.

HAPI 6.

Bëheni zakon stërvitjen. Të paktën treherë në javë në mëngjes ikni nëpalestër dhe vraponi ose bëni biçikletëpër 45 minuta, pastaj pas pune rrethorës gjashtë apo shtatë bëni stërvitjeme pesha për rreth 45 minuta. Eshtëvërtetuar që diçka duhet të përsëritet21 herë para se të bëhet zakon. Pra, tëpaktën 21 herë shtyjeni veten për të

shkuar në palester. Atëherë do ta ndjenindryshimin menjëherë!

HAPI 7.

Stërvitje Kardiovaskulare. Këtu ështëfjala për vrap, not, biçikletë, patina,Stairmaster, Crosstrainer etj.&Ccedildo aktivitet që e ngre nivelin e

rrahjeve të zemrës në zonën e stërvitjespër një kohë të caktuar, forcon zemrën.Rreth 20-45 minuta, tre deri në katërherë në javë është e mjaftueshme përtë humbur peshën në mënyrë gradualedhe të shëndetshme. Pulsi duhet të jetëdiçka si 120-150 rrahje për minut,megjithatë ka një formulë të caktuarpër këtë.

HAPI 8.

Stërvitje force. Këtu bëhet fjalëpër stërvitjen me pesha. Si përmeshkuj dhe për femra stërvitjame pesha nuk ka zëvendësim.Eshtë mënyrë më e mirë, për tështuar masë muskulore, që ndih-mon në djegjen më të shpejtë tëkalorive dhe ndihmon nëzbukurimin e formave të trupit.Tre deri në katër herë në javë,30 minuta deri në një orë është emjaftueshme për të arritur këtësynim.

HAPI 9.

Shplodhuni. Nuk mund të thek-sohet në mënyrë tëmjaftueshme. Trupi ka nevojëpër çlodhje. Kur bëni stërvitjeorganizmi futet në një faze stresifizik dhe vetëm shplodhja endihmon për t'u rekuperuar.Duhen të paktën shtatë deri nëtetë orë gjumë, dhe gjysëm oregjumë pasdite ështëmjaftueshëm për të çlodhur or-ganizmin, megjithse ka shumëfaktorë që e ndikojnë gjumin, sipsh: cilësia e gjumit, volumi istresit mbi trupin, dhendryshime gjenetike. Shumënjerëz çlodhen me 5 apo 6 orëgjumë, shumë të tjerë kanënevojë 8 apo 9. Shikoni me ku-jdes dhe studioni trupin tuaj.Nuk ka tregues më të saktë sesavetë trupi.

HAPI 10.

Stërvituni me një shok. Kjomund të jetë këshilla më erëndësishme që ju jepet. Ndje-hemi gjithmonë më rehatshëmkur kemi dikë me vete. Ndalonidhe mendoni për një minutë!Kur niseni për të blerë diçka nëdyqan, gjithmonë merrni njëshok me vete apo jo, për të ndih-muar dhe për të kaluar atë fazëne parehatshme të zgjedhjes sërrobave. Një arsye, për të pasurgjithmonë një shok, është se saherë që ndjeheni të lodhur apoto stresuar, dhe s'e keni mendjenpër stërvitje e dini se shoku juajpo ju pret në palestër apo nëpark për tu stervitur. Një shokgjithashtu është i rëndësishëmpër t'ju shtyrë sa më tepër për tëvrapuar atë kilometrin e funditapo për të ngritur ato dypërsëritjet e fundit të peshave.

Ashtu si në jetë, çdo njeri ka nevojë përnjë partner për të përballuar dhimbjete jetës. Ashtu dhe çdo njeri ka nevojëpër një partner për të përballuar dhim-bjet e muskujve.

PERGATITI G.CAMI

Doni një trup të bukur?10 hapat për tu ndjekur

Red Driving SchoolInstruktori Shqiptar

Artan Jakupi ne sherbimin tuaj

Menyra me e lehte per temarre patenten

angleze Ju ndihmojme edhe per

marrjen e testit teteorise

Pyetjet ne anglisht tashme te perkthyera ne gjuhen

shqipe per vetem £25Mesimi i pare £15 ora

Mesimet e tjera £20

Per 10 ore £190Kontaktoni Artanin 07769628835

info@thealbanian.co.uk TEL/FAX:02082169527 07947177160

english faqe 23

Welcome to AlbaniaIn the heart of the Mediterranean, on the Adriatic and Ionian

Seas, Albania is fast becoming one of the world's most interesting getaways.

Still relatively unspoiled by globalization, tourists willnotice an inspiring mixture of civilizations and

cultures - making this European country truly unique.

Come - discover Albania for yourself!

Explore the heritage of a

country influenced by the

Greeks, Romans,

Italians and Turks.

(The Bradt Travel

Guide)

by Gillian Gloyer