บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ

ผรายงานโครงการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยน ไดศกษาคนควาวรรณกรรมทเกยวของและงานวจย ทงจากเอกสาร ตำารา วารสาร และงานวจยทเกยวของ ซงจะนำาเสนอตามหวขอตางๆ โดยลำาดบ ดงน

1. แนวคดเกยวกบโครงการและการประเมนโครงการ1.1 ความหมายของโครงการ1.2 ความหมายของการประเมนโครงการ

2. การอนรกษและฟ นฟศลปวฒนธรรม2.1 ความสำาคญของการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบาน2.2 ขนตอนในการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบาน2.3 การสงเสรมศลปวฒนธรรมพนบาน2.4 การถายทอดศลปวฒนธรรมพนบาน

3. แนวคดเกยวกบคณธรรม จรยธรรม4. โครงการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-

รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยนของผเรยน5. งานวจยทเกยวของ

แนวคดเกยวกบโครงการและการประเมนโครงการการวางแผนและการบรหารงานโครงการใดกตาม เพอใหงาน

บรรลวตถประสงคจำาเปนตองมการกำาหนดจดมงหมาย (Goal) และวตถประสงค (Objectives) ทชดเจน เพอชวยในการกำาหนดคณลกษณะของผลปลายทาง และผลระหวางทางทพงประสงค หลง

13

จากไดดำาเนนงานไปแลว สวนการตดตาม และประเมนผลเขามามบทบาทสำาคญในการชวยตดสนคณคาของกระบวนการหรอวธการดำาเนนงาน และการบรรลผลสำาเรจของการดำาเนนงาน การประเมนจะชวยใหสารสนเทศทเปนประโยชนตอการตดสนคณคาของโครงการวาจะขยายผลโครงการตอ หรอยกเลก รวมทงมประโยชนตอการพฒนาปรบปรงองคกร แผนงานและโครงการ (สมคด พรมจย 2542 : 27)

1. ความหมายของโครงการการศกษาแนวคดของนกวชาการทเกยวของกบความหมาย

ของโครงการ ตลอดจนผลงานตาง ๆ ทเกยวของอนมขอสรปไดดงนสมหวง พธยานวฒน (2549 : 115) กลาววา โครงการหมาย

ถง แผนยอยซงเปนสวนหนงของแผนงาน หรอเปนกลมของกจกรรมทจะดำาเนนการในระยะเวลาทกำาหนดเพอใหบรรลเปาหมาย และวตถประสงคของแผนงานทไดระบไว

สวมล ตรกานนท (2545: 36) กลาววา โครงการเปนแผนงานยอยทจดเปนแผนปฏบตการ และถกจดทำาขนมาในลกษณะทเปนรปธรรม มความชดเจนในระดบทสามารถนำาไปเปนแนวทางในการปฏบตได

สพกตร พบลย และกานดา นาคะเวช (2548: 117) ไดใหความหมายของโครงการวาเปนกลมของกจกรรมทเหนวาเปนทางเลอกในการยกระดบคณภาพ เปนทางเลอกทไดรบการ คดสรรแลววาเหมาะสมทสด และนาจะเกดประโยชนสงสดในการยกระดบคณภาพงานปกต โดยมจดมงหมาย เปาหมาย กจกรรมการดำาเนนงานทชดเจน และมชวงระยะเวลาในการดำาเนนการทแนนอน

14

สรป โครงการ หมายถง แผนงานยอยหรอกลมกจกรรมหนงของแผนงาน เพอทจะดำาเนนการในระยะเวลาทกำาหนดเพอใหบรรลเปาหมายและวตถประสงคตามทกำาหนดไว

2. ความหมายของการประเมนโครงการสมหวง พธยานวฒน (2549: 117) กลาววา การประเมน

โครงการ หมายถงกระบวนการทกอใหเกดสารนเทศในการปรบปรงโครงการ และสารนเทศในการตดสนผลสมฤทธของโครงการ

พสณ ฟองศร(2551:68) ไดใหความหมาย ของการประเมนโครงการโดยรวมแลว เปนกระบวนการตดสนคณคาของโครงการในระยะหนงระยะใดหรอทกระยะ โดยนำาสารสนเทศจากการวดมาเปรยบเทยบกบเกณฑทกำาหนดไวเพอตดสนใจจดทำาโครงการ ทดลองหรอนำารองปรบเปลยน ระงบ ปรบปรง ขยายผล หรอยกเลกโครงการนนเอง

สรป การประเมนโครงการ หมายถง การตดสนคณคาของโครงการโดยนำาสารสนเทศทโครงการวดมาเปรยบเทยบกบเกณฑทกำาหนดเพอตดสนใจทำาโครงการ โดยจะประเมนโครงการระยะใดระยะหนงหรอทกระยะกได

3. ความสำาคญของการประเมนโครงการการประเมนเปนกจกรรมทสำาคญของการจดทำาโครงการ

เพราะการประเมนกอใหเกดประโยชนทสำาคญหลายลกษณะ โดยการประเมนโครงการมความสำาคญหลายประการ(สมคด พรมจย 2550: 102) ดงน

1. การประเมนแผนงานและโครงการชวยทำาใหทราบวาแผนงานและโครงการการทจะดำาเนนการนนมความตองการจำาเปนมากนอยเพยงใด เปนความตองการของลกคาหรอผรบบรการมากนอยเพยงใด

15

2. การประเมนแผนงานและโครงการชวยทำาใหทราบวาแผนงานและโครงการทจะดำาเนนงานนนมความเปนไปไดหรอมความเหมาะสมทจะนำาไปดำาเนนการมากนอยเพยงใด

3. การประเมนชวยทำาใหการกำาหนดวตถประสงคของแผนงานและโครงการมความชดเจน

4. การประเมนแผนงานและโครงการชวยใหไดขอมลและสารสนเทศเพอนำาไปใชในการตดสนใจเกยวกบการวางแผนงานและโครงการตรวจสอบความพรอมของทรพยากรตางๆ ทจำาเปนในการดำาเนนงานตามแผนงานและโครงการ

5. การประเมนแผนงานและโครงการชวยในดานการประหยดเวลาและคาใชจายการประเมนจะทำาใหผปฏบตงานสามารถควบคมเวลาและคาใชจายของแผนงานและโครงการ

6. การประเมนแผนงานและโครงการทำาใหทราบขอมลสารสนเทศเกยวกบความกาวหนาของการดำาเนนงานตามแผนทกำาหนดไว รวมทงทราบถงปญหาและอปสรรคของการดำาเนนงานตามแผนงานและโครงการ

7. การประเมนแผนงานและโครงการชวยทำาใหทราบขอมลเกยวกบความสำาเรจและความลมเหลวของแผนงานและโครงการ เพอนำาไปใชในการตดสนใจในการปรบปรงและพฒนารวมทงใชประกอบการตดสนใจขยายหรอยตการดำาเนนงานในชวงตอไป

8. การประเมนแผนงานและโครงการชวยใหไดขอมลทบงบอกประสทธภาพของแผนงานและโครงการวาเปนอยางไร คมคากบการลงทนหรอไม

9. การประเมนแผนงานและโครงการชวยทำาใหทราบถงผลกระทบของการดำาเนนงานวามผลกระทบทางตรงและทางออมในดานใดบาง

16

สวมล ตรกานนท (2545: 1) กลาววา สภาพการดำาเนนงานในปจจบนมลกษณะเปนแผนงานโครงการตาง ๆ ประกอบเขาดวยกนจงมความจำาเปนตองใชการประเมนเพอตรวจดผลทไดจากโครงการเหลานน ทำาใหการประเมนเปนสวนหนงของการดำาเนนงาน ผลทไดจากการประเมนจะถกนำาไปใชในการปรบปรงแกไข การยายขอบเขต หรอยตโครงการ โดยอาจเปนการกระทำาเพอกรณใดกรณหนงหรอทกกรณกได ทงนขนอยกบวตถประสงคของผใชผลการประเมนนน นอกจากนการประเมนผลมทางตรงตอความสำาเรจ ของแผนงานโครงการตางๆ ยงสงผลทางออมหากการประเมนมคณภาพ กจะทำาใหการบรหารงานตามแผนทกำาหนดมคณภาพไปดวย แตถาการประเมนไมมคณภาพไมวาเนองจากวธการประเมนหรอความบกพรองของผประเมนนอกจากจะไมไดประโยชนตอการบรหาร ยงกอใหเกดผลเสยตอแผนงานทกำาหนดไวอกดวย

จงสรปไดวา การประเมนโครงการมความสำาคญตอการดำาเนนงานของโครงการตงแตกอนเรมโครงการจนกระทงสนสดโครงการ ทำาใหไดขอมลเกยวกบการดำาเนนโครงการวาไดผลเปนอยางไร เพอทจะไดนำาขอมลเหลานนควบคมปจจยตางๆ ในการดำาเนนโครงการ และปองกนขอผดพลาดทจะเกดขนในการดำาเนนโครงการ ชวยใหโครงการดำาเนนไปไดอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลสงสด

4. รปแบบของการประเมนศรชย กาญจนวาส (2545: 95) ไดใหความหมายของรป

แบบการประเมนไววาเปนกรอบความคด หรอแบบแผนในการประเมน ทแสดงใหเหนถงรายการทควรประเมน หรอแนวปฏบตในการประเมน โดยอาจเสนอใหเหนวาในการประเมนนโยบาย แผนงาน โครงการหรอเปาใดๆ เราควรพจารณาเรองใดบาง (What) ในขณะเดยวกน บางรปแบบอาจจะมการเสนอแนะดวยวา ในการประเมนแตละรายการ

17

แตละเรอง ควรพจารณาหรอตรวจสอบอยางไร ซงเปนลกษณะการเสนอแนะวธการประเมนหรอตดสนคณคา (How)

รปแบบของการประเมนเปนกรอบแนวคดทสำาคญทแสดงใหเหนถงกระบวนการ หรอรายการประเมน ทมความแตกตางกนซงขนอยกบขอตกลงเบองตนของนกวชาการทางดานการประเมน โดยทวไปแบงออกเปน 3 กลม คอ 1) รปแบบการประเมนทเนนจดมงหมาย 2) รปแบบการประเมนทเนนการตดสนคณคา และ 3) รปแบบการประเมนทเนนการตดสนใจ (สมคด พรมจย 2542: 42) และรปแบบของการประเมนซงผวจยไดศกษาและจะนำาเสนอเฉพาะรปแบบทสามารถนำามาประยกตใชกบการวจยในครงนทสำาคญ ไดแก

4.1 รปแบบการประเมนของสตฟเฟลบม (Daneil L. Stufflebeam,1967 อางถงใน สมคด พรมจย 2542: 55 - 58) สตฟเฟลบม ไดเสนอแนวคดเกยวกบรปแบบการประเมน เรยกวา ซปโมเดล (CIPP Model) เปนการประเมนทเปนกระบวนการตอเนอง โดยมจดเนนทสำาคญ คอ ใชควบคกบการบรหารโครงการ เพอหาขอมลประกอบการตดสนใจอยางตอเนองตลอดเวลา

1) การประเมนสภาพแวดลอม (Context Evaluation: C) เปนการประเมนเพอใหไดขอมลสำาคญ เพอชวยในการกำาหนดวตถประสงคของโครงการ ความเปนไปไดของโครงการ การประเมนสภาพแวดลอมควรมวตถประสงค ดงเชน

- ประเมนความตองการจำาเปนของกลมเปาหมาย - ประเมนโอกาสและแรงผลกดนจากภายนอกทจะ

ชวยสงเสรมความสำาเรจของโครงการ - ประเมนความความเปนไปไดของวตถประสงคใน

การทจะบรรลเปาหมาย ฯลฯ

18

2) การประเมนปจจยเบองตน (Input Evaluation: I) เปนการประเมนเพอใชขอมลตดสนใจปจจยตางๆ ทเกยวของกบโครงการวาเหมาะสมหรอไม โดยดปจจยทใชจะมสวนชวยใหบรรลจดมงหมายของโครงการหรอไม การประเมนปจจยเบองตน ควรมวตถประสงคสำาคญดงน

- ประเมนศกยภาพของทรพยากรและหนวยงาน - ประเมนความเหมาะสมของยทธวธทนำามาใชเพอ

บรรลเปาหมาย - ประเมนความเหมาะสมของวธการทนำามาใชใน

การดำาเนนงาน ฯลฯ3) การประเมนกระบวนการ (Process

Evaluation: P) เปนการประเมนระหวางการดำาเนนงาน โครงการ เพอหาขอดและขอบกพรองของการดำาเนนงานตามขนตอนตางๆ ทกำาหนดไวและเปนการรายงานผลการปฏบตงานของโครงการนนดวย การประเมนกระบวนการควรมวตถประสงคสำาคญ ดงน

- ประเมนความเหมาะสมของกระบวนการดำาเนนโครงการตามแผน

- ประเมนจดเดน/จดดอยตามขนตอนของการปฏบตงาน

- ประเมนความกาวหนาของผลเบองตนทเกดจากการดำาเนนงาน

4) การประเมนผลผลต (Product Evaluation:P) เปนการประเมนเพอดวาผลทเกดขนเมอสนสดโครงการเปนไปตามวตถประสงคหรอไม หรอตามทคาดหวงไวหรอไม โดยอาศยขอมลจากการรายงานผลทไดจากการประเมนสภาพแวดลอม ปจจยเบองตน

19

และกระบวนการรวมดวย การประเมนกระบวนการ ควรมวตถประสงคสำาคญ ดงน

- ประเมนประสทธภาพผลของโครงการ - ประเมนความสำาเรจของโครงการ - ประเมนปจจยทสงผลตอความสำาเรจของ

โครงการ ฯลฯ

4.2 รปแบบการประเมนของอลคน (Marvin A. Alkin, 1969 อางถงใน สภมาส องศโชต2550:35) ไดพฒนากรอบการประเมน ทมรปแบบใกลเคยงกบรปแบบการประเมนซป โดยนยามการประเมนวา การประเมน เปนกระบวนการสบเสาะ เพอการตดสนใจ การเลอกเฟน สารสนเทศทเหมาะสม การรวบรวม และวเคราะหสารสนเทศเพอรายงานสรปขอมลทเปนประโยชนตอผทำาหนาทตดสนใจเลอกทางเลอกตางๆ รปแบบการประเมนของอลคน เรยกวา รปแบบ UCLA

รปแบบการประเมนของอลคนประกอบดวยการประเมน 5 ประเภท ดงน

1) การประเมนระบบ (Systems Assessment) เปนการประเมนทให สารสนเทศเพอการตดสนใจเกยวกบสภาวะของระบบ ตงแตการกำาหนดปญหา การหาทางเลอกในการแกปญหา การตดสนใจเลอกทางเลอกในการแกปญหา เพอนำามาเปนขอบเขต จดมงหมายและกระบวนการในการดำาเนนโครงการ

2) การประเมนการวางแผนโครงการ (Program Planning) เปนการประเมน เพอชวยในการเลอกโครงการเฉพาะ เพอใหสนองความตองการจำาเปนของกลมเปาหมาย เปนการประเมนกอนทจะนำาโครงการไปดำาเนนการเพอดวาโครงการนนมการวางแผนเหมาะสมหรอไมเพยงใด

20

3) การประเมนการดำาเนนการ (Program Implementation) เปนการประเมน เพอจดหาสารสนเทศวาการจดโครงการนนเหมาะสมกบกลมหรอไม

4) การประเมนเพอปรบปรงโครงการ (Program Improvement) เปนการจดหาสารสนเทศเกยวกบการดำาเนนการของโครงการวาโครงการบรรลวตถประสงคนำาทางหรอไม (interior objective) มผลลพธทไมคาดหวงเกดขนหรอไม

5) การประเมนเพอรบรองโครงการ (Program Certification) เปนการประเมนเพอจดหาสารสนเทศเกยวกบคณคาของโครงการ และศกยภาพของโครงการในการขยายขอบขายการใชโครงการอยางกวางขวาง

5. กระบวนการประเมนโครงการการประเมนโครงการ ซงถอเปนการวจยรปแบบหนง จะเนน

การเกบรวบรวมขอมลและตดสนคณคาของสงตางๆ โดยเทยบกบเกณฑทกำาหนด การดำาเนนการประเมนมขนตอนทสำาคญ ดงน (สมคด พรมจย 2550: 111 – 122)

1. การวเคราะหโครงการทมงประเมนการทำาความรจกโครงการ ในสวนนเปนการบรรยาย

โครงการเพอใหเกดความรความเขาใจเกยวกบสงทมงประเมน กอนทจะตดสนคณคาของโครงการตางๆ นกประเมนควรทำาความรจกหรอทำาความเขาใจสงทมงประเมน การวเคราะหโครงการจะทำาใหผประเมนรจกโครงการนนมากยงขนหรอรจกอยางดกอนทจะประเมน โดยเฉพาะอยางยง ในการทเปนนกประเมนภายนอกการวเคราะหสงทมงประเมน จะทำาใหสามารถกำาหนดภาพความสำาเรจของโครงการ สามารถกำาหนดดชนหรอตวชวดความสำาเรจของโครงการไดอยางชดเจน รวมทงเปนประโยชนตอการบรรยายโครงการไวในรายงานการประเมนเพอใหผสนใจไดรบทราบเกยวกบสภาพทรพยากรและ

21

ลกษณะของโครงการ ในการวเคราะหโครงการ จะตองพยายามตอบคำาถามในลกษณะตอไปน

1) โครงการมความเปนมาอยางไร ใครทำา ทำาไมตองทำาโครงการ ทำาแลวไดอะไร ตลอดจนหลกการและเหตผลของโครงการ

2) ลกษณะของโครงการเปนอยางไรเปนโครงการทดลองหรอดำาเนนงานแบบตอเนอง หรอดำาเนนการเปนโครงการพเศษ เปนตน

3) วตถประสงคและเปาหมายของโครงการคออะไร ชดเจนปฏบตไดและประเมนไดหรอไม

4) รปแบบของการบรหารโครงการเปนอยางไร มบคลากรและองคกรทเกยวของกบโครงการหรอไม

5) ทรพยากรของโครงการมอะไรบาง ใครหรอหนวยงานใดเปนผสนบสนนงบประมาณ

6) กจกรรม เนอหาสาระ และขนตอนในการดำาเนนโครงการเปนอยางไรบาง

7) โครงการมการเรมตนและสนสดเมอไร8) มการกำาหนดเกณฑในการตดสนความสำาเรจของ

โครงการหรอไม ถาม เกณฑเหลานคออะไร2. การระบหลกการและเหตผลของการประเมนโครงการการระบหลกการและเหตผลของการประเมนในขนตอนน

จะตอบคำาถามวาทำาไมจงตองประเมนโครงการ จะกลาวถงความเปนมาของโครงการ ตลอดจนความจำาเปน และความสำาคญของการประเมน ผลดของการประเมน หรอผลเสยทอาจจะเกดขนถาไมทำาการประเมน รวมทงตองระบจดมงหมายหลกของการประเมนใหไดวา การประเมนครงนมงเนนการประเมนความกาวหนา ประเมนสรปผลการดำาเนนงาน หรอผลกระทบของการดำาเนนงานตามโครงการ ใครเปนผไดประโยชน ผสนใจทจะใชขอมลคอใคร ผรบผดชอบดำาเนนงานหรอผ

22

เกยวของกบโครงงานจะนำาผลการประเมนไปใชประกอบการตดสนใจในลกษณะใด เปนตน ระบหลกการและเหตผลของการประเมนโครงการทชดเจนจะนำาไปสการกำาหนดวตถประสงคของการประเมนทชดเจน

3. กำาหนดวตถประสงคของการประเมนโครงการ วตถประสงคของการประเมนโครงการ เปนกรอบ

หรอทศทางททำาใหทราบวาการประเมนครงนมงประเมนในดานใด ศกษาตวบงชใดบาง การประเมนโครงการนนมงใหไดขาวสารหรอขอมลทเชอถอได อนจะเปนประโยชนตอการใชผลการประเมนของผบรหารหรอผเกยวของ ดงนน การตงวตถประสงคของการประเมนจะตองเขยนอยางชดเจนและชนำาทศทาง การประเมนและตองตรงกบความตองการใชผลการประเมนของผบรหารและผเกยวของ วตถประสงคของการประเมนตองมความเฉพาะเจาะจง วดได ประเมนได เปนปรนยและเปนทยอมรบของผถกประเมน

การกำาหนดวตถประสงคของการประเมนโครงการ กำาหนดได 2 แนวทาง คอ กำาหนดวตถประสงคของการประเมนตามความตองการใชสารสนเทศของผบรหาร และผทเกยวของกบโครงการ และกำาหนดวตถประสงคของการประเมนโดยใชแบบจำาลองการประเมนเปนกรอบในการกำาหนดวตถประสงคของการประเมน

4. กำาหนดขอบเขตของการประเมน ในขนตอนนผประเมนควรมงตอบคำาถามวาการ

ประเมนครงนมขอบเขตแคไหน ซงจะระบใน 3 เรอง คอ 1) การประมนครงนมงเนนการประเมนโครงการทมงเนนประเมน 2) ระบแหลงขอมลหรอผใหขอมลหลก สวนใหญจะประกอบดวยรายงาน บนทก เอกสารทเกยวของตางๆ ผเกยวของทกฝาย ไดแก ผบรหาร คณะกรรมการ คณะทำางาน ผรบผดชอบ ผปฏบต ผรบบรการ ประชาชน และบคลากรทเกยวของ เปนตน และ 3) ตวแปรทศกษา/ประเดนท

23

ศกษาระบวาการประเมนโครงการเนนการประเมนความเหมาะสมของปจจยพนฐาน กระบวนการดำาเนนงาน การบรหารจดการผลผลตหรอผลกระทบของโครงการ

5. ศกษาแนวคด ทฤษฎ และแนวทางการประเมน ในขนตอนนเปนการศกษาแนวคด หลกการ ทฤษฎ

แนวทางการประเมนแบบจำาลองการประเมนรปแบบตางๆ ในการประเมนโครงการตลอดจนศกษากรณตวอยางงานประมาณโครงการทการประเมนในลกษณะใกลเคยงกบลกษณะงานประเมนทกำาลงจะประเมนเพอใชเปนกรอบแนวทางในการประเมน ซงจะทำาใหนกประเมนเหนแนวทางในการดำาเนนงานประเมนโครงการทชดเจนมาก

การอนรกษและฟ นฟศลปวฒนธรรมพนบาน

1. ความหมายของการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานกนกวรรณ ชโชต (2542: 7) กลาววา การอนรกษศลป

วฒนธรรมพนบาน หมายถง การพทกษและดำารงไวซงศลปวฒนธรรมพนบานทงทเปนรปธรรมและนามธรรม เพอกอใหเกดความรก ความหวงแหน ความเขาใจและความภาคภมใจในความเปนทองถน ตลอดจนเพอประโยชนในการศกษาคนควาของคนรนหลง

พระมหาบญชวย สรนธโร (2548: 9) กลาววา การอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานหมายถง ความพยายามทจะรอฟ นศลปวฒนธรรมพนบานทเกอบสญหายไป โดยสาวไปถงรากฐานหรอคณคาความหมายทลกลงไป มใชแคเพยงสวนทเปนรปแบบเทานน รวมทงเสรมศกยภาพของศลปวฒนธรรมพนบานใหสามารถเชอมตอโลกเกากบโลกสมยใหม อาศยหลกของการปรบตวและยงคงรกษารากวฒนธรรมเอาไว

24

จงสรปไดวา การอนรกษศลปวฒนธรรมพนบาน หมายถง การศกษาเกยวกบศลปวฒนธรรมพนบานในแงตางๆ ไมวาจะเปนเรองราว รปแบบ สภาพทเปนอย และใหความสนใจทจะสนบสนนคมครองศลปวฒนธรรมพนบานใหดำารงคงอยไวทงในรปธรรมนามธรรมเปนการรอฟ นศลปวฒนธรรมพนบานทจะสญหายไป โดยใชวธการททำาใหเกดความรก ความหวงแหน ความเขาใจ และความภาคภมใจในความเปนทองถน

2. ความสำาคญของการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานสมหวง คงประยร (2522: 28) ไดใหแงคดไววา ศลป

วฒนธรรมพนบานเปนสงทมควบคกบการดำาเนนชวตของชาวบานมาตงแตโบราณกาลกำาลงจะถกลมและผลสดทายกคอความเสอมสลายในทสด เนองมาจากสภาพการเปลยนแปลงของสงคมทมขนอยางรวดเรว ดงนน ความสำาคญของการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบาน จงเปนการอนรกษเรองราวและความเปนมาของศลปวฒนธรรมพนบานจงเปนสงทควรใหความสนใจ สนบสนน เพราะศลปวฒนธรรมพนบานนอกจากจะใหคณคาทางดานประโยชนใชสอน คณคาทางความงาม ศลปวฒนธรรมพนบานยงใหคณคาของอดตอกดวย ซงคณคาประการหลงนบไดวาเปนคณคาทสำาคญอยางยง

สจรต บวพมพ (2542: 80) ไดกลาววา ศลปวฒนธรรมพนบานมบทบาทสำาคญในวถชวตของมนษยตงแตเชาจรดเยน เชน เปนเครองบงบอกถงอารยธรรมของอดต เปนเครองผอนคลายความเหนดเหนอยเปนเครองแสดงอารมณสนก รนเรง โศกเศรา และศกดสทธในพธกรรม สงตางๆ ทประกอบขนเปนศลปวฒนธรรมพนบาน จงมคณคาสำาคญตอการอนรกษ ทงทางดานวตถ เชนเครองดนตร บทเพลงทขบลำานำา ขบกลอม สงเหลานสะทอนใหเหน ขนบธรรมเนยมประเพณ วถชวตในอดตไดอยางงดงาม ประกอบไปดวยศลปหตถกรรมของการประดษฐประกอบเครองดนตร ความ

25

ไพเราะของวรรณกรรมอนระรนหทเรยบเรยงรอยประสานใหเกดเปนกวนพนธอนทรงคณคาควรแกการอนรกษ

จงสรปไดวา การอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทยกะเหรยง รามญมความสำาคญ เพราะถอเปนการอนรกษเรองราวความเปนมาอารยธรรมในอดตของชมชนใดชมชนหนง เพราะศลปวฒนธรรมพนบานเปนสงทบอกเรองราวความเปนมาเปนไปของวถชวตชมชนถอวาเปนสงทใหคณคาความงามของอดตเปนสงทใหความสนกสนาน รนเรง โศกเศรา รวมถงพธกรรมอนศกดสทธของชมชน

3. ประเภทของศลปวฒนธรรมพนบานศลปวฒนธรรมพนบานของแตละทองถนจะมเอกลกษณท

แตกตางหลากหลายทำาหนาทคอยเชอมโยงและถายทอดขอมลขาวสาร ความหมาย และอารมณความรสกรวมกนของคนทอยในชมชนเดยวกน ทงน กาญจนา แกวเทพ(อางถงใน สมสข หนวมาน 2548: 31 – 32) ไดจำาแนกคณสมบตของ ศลปวฒนธรรมพน“บาน ออกเปน ” 4 รปแบบดวยกน คอ

3.1 รปแบบทเปนวจนภาษา (verbal form) เชน คำาคม ภาษต คำากลอน เพลงปฏพากย เพลงกลอมเดก ตำานาน นทาน ผญา สรภญญะ เทศนมหาชาต เปนตน

3.2 รปแบบทเปนพฤตกรรม (behaviorual form) เชน ความเชอ การละเลน งานเฉลมฉลอง ประเพณ เทศกาล กจกรรมการแสดง ดนตรพนบาน เปนตน

3.3 รปแบบทเปนวตถ (material form) เชน เครองแตงกาย ผาพนเมอง อาวธพนบาน อาหาร ของใช หตถกรรม งานปนป น แทงหยวก สมนไพร เปนตน

3.4 รปแบบทเปนอวจนภาษา (non-verbal form)เชน อากปกรยาการเตนรำา ภาพวาด เปนตน

4. การเสอมถอยของศลปวฒนธรรมพนบาน

26

กาญจนา แกวเทพ (2553: 6 – 7) ไดกลาวถงปจจยตางๆ ททำาใหศลปวฒนธรรมพนบานเกดการเสอมถอยไว ดงน

4.1 ปญหาเรองการสญสลายของศลปวฒนธรรมพนบาน เนองจากในยคปจจบนสงคมไทยกำาลงมการยอนกลบมาของภมปญญาพนบานและวฒนธรรมทองถน ดงนนจงอาจจะมภาพมายาลวงตาทสะทอนใหเหนความรงโรจนของศลปวฒนธรรมพนบาน เชน ปรากฏการณลเกเงนลาน ความนยมดนตรโปงลางของภาคอสาน ฯลฯ แตสำาหรบภาพรวมทเปนจรงกคอ อาจมบางสวนของศลปวฒนธรรมพนบาน ซงเจรญรงโรจนแตทวาสวนใหญของศลปวฒนธรรมพนบานกำาลงมการเสอมถอย หรอสญสลายไปแลวมากมายหลายชนด ทงน เนองมาจากสงคมทเปลยนแปลงไปไมไดโอบอมหรอสบชะตาศลปวฒนธรรมพนบานเหลานน

4.2 ศลปวฒนธรรมชนดเยยมมกสญหายเหลอไวแตศลปวฒนธรรมระดบลาง โดยสวนใหญแลวศลปวฒนธรรมพนบานแตละประเภทมกจะมความหลากหลายในตวเอง และมทงทมงเปาหมายดานพธกรรม ใหความศกดสทธใหการอบรมสงสอนกบทมเปาหมายหลกคอใหความบนเทง หรออาจแบงศลปวฒนธรรมพนบานประเภทสง คอ ตองมการฝกฝนบมเพาะอยางยาวนาน จงจะสรางสรรคได กบแบบประเภทตำา คอ เรยกรองการฝกอบรมแตเพยงเลกนอยกกระทำาไดแลว จากประเภททหลากหลายมระดบ แนวทางการเลอกสรรศลปวฒนธรรมพนบานของสงคม (Tradition of selection) ทเปนไปตามยถากรรม มกจะเลอกเอาศลปวฒนธรรมทใหความบนเทงไวปลอยใหศลปวฒนธรรมแบบพธกรรมสญสลายไป เชน หมอลำาธรรมมกจะหายไป เหลอแต หมอลำาซง หรอเลอกเอาแตหมอลำาทหนาตาหลอเหลาแตรองกลอนลำาไมได แตทอดทงหมอลำาอาวโสทเปนเทพเจาแหงการลำากลอน เปนตน หากสถานการณเปนดงน มรดก

27

ตกทอดทหลงเหลอของศลปวฒนธรรมพนบานทจะไปถงมอลกหลานกคงเปนแคศลปวฒนธรรมพนบานชนปลายแถวเทานน

4.3 ศลปวฒนธรรมทเหลออยกเปลยนรปแบบ ถงแมเปนหลกการพนฐานทวาวฒนธรรมทกประเภท หากจะดำารงอยไดกจำาเปนตองมการปรบเปลยน (Adaptive) แตคำาถามทตองทวงถามกนตอไปนนกคอ ใครเปนผมอำานาจในการเลอกปรบเปลยนนน ผทปรบเปลยนนนเปนเจาของวฒนธรรมเอง หรอเปนพลงอำานาจจากภายนอก เชนกระแสธรกจ และเปนการปรบเปลยนทฝนจตของเจาของวฒนธรรมหรอไม หากเปนกรณหลง กตองถอวาศลปวฒนธรรมพนบานนนไดเปลยนรปแบบกลายเปนศลปวฒนธรรมทผดแปลกไป สำาหรบพนบานพนถนไปเสยแลว ดงทโนรายก ชบว ศลปนแหงชาตกลาววา โนราสมยใหมนนเอาแตรองเพลงลกทงเปนหลก ไมคอยรำาหรอทำาบท และนาจะมการจดระเบยบโนรากนเสยใหม เปนตน

4.4 ปญหาเรองการสบทอด ในการวจยทมการสำารวจผชมศลปวฒนธรรมพนบานหากมการระบคณสมบตของกลมตวอยางวา ตองเปนผทชมศลปวฒนธรรมพนบานอยางตอเนองกนในชวง 2-3 ปทผานมา กจะพบวา มแตผชมทมอายเกน 30 ปขนไปเทานน สำาหรบกลมเยาวชนจะมอยนอยมาก หรอแมวาจะมโอกาสไดชม กมกจะไมเขาใจหรอ ไมเขาถงศลปวฒนธรรมพนบานขอเทจจรงนแสดงวา ศลปวฒนธรรมพนบานสวนใหญไดกลายเปน สอของผอาวโส ไป“ ”เสยแลวและขาดการสบทอดทงในดานของศลปนและทสำาคญคอการสบทอดตอเนองของผชม

จงสรปไดวา การเสอมถอยของศลปวฒนธรรมพนบาน เกดจากสภาพสงคมทเปลยนไปตามกาลสมย ซงทำาใหผคนในปจจบนมโอกาสทจะเขาถงศลปวฒนธรรมพนบานไดนอยลง เนองจากกระแส

28

วฒนธรรมสมยใหม ทำาใหศลปวฒนธรรมพนบานเกดการสญหาย เปลยนรปแบบ หรอขาดการสบทอดโดยผทมความเขาใจอยางแทจรง

5. ขนตอนในการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานในการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานประกอบดวยขนตอน

ดงน (สมหวง คงประยร 2522: 30 – 31)ขนตอนท 1 การเกบขอมลจากสงตางๆ ทพอเหลออยอยาง

ใกลเคยง เพอจะไดรถงความหมายในแงอน เชน ไดรบอทธพลหรอตวแปรอนๆ ทเกยวพนกนอาจโดยอาศยการเปรยบเทยบกบรปแบบ หรอจากการสอบถาม

ขนตอนท 2 ทำาการวเคราะหวจย แลวเผยแพรใหคนทวไปไดเหนคณคาของศลปวฒนธรรมพนบานทเกดขนโดยตรงตามหนาทใชสอยอยางจรงใจ ซงถาหากมผเขาใจและสนใจในงานทเปนลกษณะพนบานจากการเผยแพรนอยบางแลวกอาจใหความรวมมอในการอนรกษตอไปได และกอาจจะมสวนชวยใหชาวบานยงคงผลตศลปวฒนธรรมพนบานตามลกษณะดงเดมอยบาง

ขนตอนท 3 การรวบรวมศลปวฒนธรรมพนบาน ซงมการบนทกไวอยางถกตองเปนอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานทสำาคญและจำาเปนวธหนง ทสามารถเอออำานวยใหผสนใจไดใชเปนหลกฐานในการศกษาถงความเปนมาของชาวบานทองถนตางๆ ได

ขนตอนท 4 การเกบขอมลภาคสนาม จะตองซำาทเดมอยเสมอ โดยเวนระยะเวลาพอสมควร เพอสงเกตการณเปลยนแปลงของศลปวฒนธรรมพนบาน

จงสรปไดวา ขนตอนในการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบาน เปนการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบศลปวฒนธรรมพนบานนนอยางละเอยดตามความเปนจรง แลวทำาการวเคราะหวจยเพอเผยแพรใหกบคนทวไปไดเหนถงคณคาและความสำาคญของศลปวฒนธรรมของตน

29

แลวทำาการบนทกขอมลไวเปนหลกฐานทถกตองเพอความสะดวกในการศกษาตอไป

6. การสงเสรมศลปวฒนธรรมพนบานสทธวงศ พงศไพบลย (2530: 38) มแนวคดเกยวกบการ

สงเสรมศลปวฒนธรรมพนบาน โดยสรปไดวา คอ การกอใหเกดผลดทสนองตอบตอกลมชนผเปนเจาของวฒนธรรมนนๆ โดยตรง ซงอาศยฐานความตองการ ความเปนไปได และผลกระทบทสงผลดตอสถาบนพนบานนๆ ทงในระยะสน และระยะยาว ทงทเปนอนภาคและมหพภาคของกลมชน กจกรรมใดทสงเสรมใหมคณลกษณะเชนนสมาชกสวนใหญของกลมชนมกรวมมอปฏบตอยางเตมใจ อนเปนลกษณะตามธรรมชาตของการเกดขนและการดำารงอยของศลปวฒนธรรมพนบาน

สมหวง คงประยร (2522: 32) กลาววา การสงเสรมศลปวฒนธรรมพนบานจะเปนการสนบสนนความสำาคญของงาน ใหประจกษตอบคคลทวไปไดชนชมถงความงามในความจรงใจโดยสามารถเรยบเรยงวธการสงเสรมศลปวฒนธรรมพนบานได ดงน

6.1 สงเสรมโดยการเผยแพรใหคนทวไปไดเขาใจถงลกษณะของงานศลปวฒนธรรม พนบาน ภาคภมใจในความสำาคญทเปรยบเหมอนเอกลกษณของแตละทองถนและเมอกลาวรวมกนทกทองถนมนกคอเอกลกษณประจำาชาตทไมเหมอนใคร

6.2 สงเสรมใหเหนและเขาใจในคณคาของความงามอยางซอตรง จรงใจ การแกปญหาในการใชสอยอยางชาญฉลาด การใหคตและปรชญาในการดำารงชวต

6.3 สงเสรมใหมการผลตงานศลปวฒนธรรมพนบาน โดยอาศยวทยาการใหมๆ เพอชวยยดอายการใชงานของวสด หรอทำาใหเกดความสะดวกในการใช แตนนยอมหมายถงวาวทยากรนนจะไมทำาใหคณคาของงานเสยไป เชน การเลนเพลงพนบานอาศยเครอง

30

บนทกและขยายเสยง หรอการทานำายารกษาเนอไมบนงานไม แตมใชการใชสนำามนลงทบจนปดลกษณะทแทจรงของไมเปนการบดเบอนลกษณะพเศษของวสด เปนตน

6.4 สงเสรมใหมการใชงานศลปวฒนธรรมพนบานอยางกวางขวางขน โดยผใชมความเขาใจในคณคาทแทจรงมใชหลงอยกบสทสวยงาม

7. การถายทอดศลปวฒนธรรมพนบานในอดตชาวบานทกหมเหลาไดใชสตปญญาของตนเองสงสม

ความรและประสบการณเพอการดำารงชวตมาโดยตลอดจนถงปจจบน และยอมถายทอดความรและประสบการณทสงสมไวจากคนรนหนงดวยวธการตางๆ ทแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมของแตละทองถนทงทางตรงและทางออม โดยอาศยศรทธาทางศาสนา ความเชอเรองผสางตางๆ รวมทงความเชอบรรพบรษเปนพนฐานในการถายทอด และเรยนรสบตอกนมาจนถงลกหลานในปจจบน ซง รตนะ บวสนธ (2535: 112) ไดกลาวถง การถายทอดภมปญญาในรปแบบของการจดกจกรรมการเรยนการสอนดงน

1) ครเปนผดำาเนนกจกรรมการเรยนการสอน ในกรณนบทบาทการจดกจกรรมการเรยนการสอนอยภายใตการกระทำาของคร กลาวคอ ครเปนตวแทนของปราชญทองถนททำาหนาทถายทอดภมปญญาทองถน ซงภมปญญาทองถนไดรบการกำาหนดเปนหลกสตรทองถนแลว

2) ปราชญทองถน เปนผดำาเนน กจกรรมการเรยนการสอนแทนทโรงเรยนจะใหครดำาเนนกจกรรมการเรยนการสอนเพอถายทอดภมปญญา กเปลยนเปนปราชญทองถนทำาหนาทเปนผสอนหรอเปนครแทน รวมทงใหปราชญทำาหนาทประเมนผลการเรยนของนกเรยนดวย

31

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (อางถงใน ภททยา สามงามยา 2545: 68) ไดจดทำาโครงการวจยและพฒนาเครอขายการเรยนร ผลการศกษาไดสรปกระบวนการถายทอดภมปญญาไว ดงน

1) การทำาใหดเปนตวอยาง ถอวาเปนวธการถายทอดของผอาวโส หรอผเฒาผแกโดยเปนตวอยางของคนในครอบครว ญาตพนอง ชมชนเดยวกน

2) การคดรวมกน เปนการกระตนใหสมาชกในชมชนไดแสดงความรสกและความคดเหนตอประเดนตางๆ อยางเปนธรรมชาต มการแลกเปลยนและเสนอความเหนอยางมเหตผลเปดโอกาสถายทอดภมปญญาซงกนและกน

3) การสรางสรรคกจกรรมหรอการทำางานรวมกน โดยการขยายเครอขายระดบบคคลระดบกลมใหมากเพราะไดแลกเปลยนเรยนรภมปญญาหลากหลายและนำามาพฒนากจกรรมทกระทำาอย

4) การบรรยาย หรอ เวทชาวบาน เปนกจกรรมสำาคญอกอยางหนง สำาหรบการแลกเปลยนเรยนร การวเคราะหและสงเคราะห ประสบการณของชาวบานรวมกน อนจะสงผลใหสมาชกของชมชนมความรความสามารถสงขน

ดงนน จงสรปไดวา การดำาเนนการถายทอดภมปญญาทองถน สามารถทำาไดหลายลกษณะ ซงพอสรปลกษณะทสำาคญๆ ได 2 ลกษณะ ดงน

1) ครเปนตวแทนปราชญทองถนในการดำาเนนกจกรรมการเรยนการสอนเพอถายทอดภมปญญาทองถนใหกบนกเรยน

2) ปราชญทองถนเปนผดำาเนนกจกรรมการเรยนการสอนเพอถายทอดภมปญญารวมทงประเมนผลการเรยนของนกเรยนดวย

แนวคดเกยวกบคณธรรม จรยธรรม

32

1. คณธรรม1.1 ความหมายของคณธรรม

วศน อนทสระ (2529 : 485) ใหความหมายของคณธรรม (virtue) คออปนสยอนดงามซงสงสมอยในดวงจต อปนสยอนนไดมาจากความพยายามและความประพฤตตดตอกนมาเปนเวลานาน

กรต บญเจอ (2543 : 9) ใหความหมายของคณธรรม (virtue) หมายถง ความเคยชนในการประพฤตดอยางใดอยางหนงตรงขามกบกเลส (vice) ซงไดแกความเคยชนในการประพฤตผดอยางใดยางหนง ทงคณธรรมและกเลสไมมขอบเขตทแนนอน สำาหรบแบงประเภทยอยลงไป จงไมนาแปลกใจมวธแบงหลายวธ แมจะแบงใหดสกปานใด กอดทจะเหลอมลำากนไมไดอยนนเอง จงไมตองแปลกใจทเหนวา ความประพฤตแตละครง สบเนองมาจากคณธรรมหลายอยาง และเมอฝกคณธรรมใดคณธรรมหนง คณธรรมอนๆ มกพลอยไดไปดวย และในทำานองเดยวกน การปลอยตวใหกเลสอยางใดอยางหนงเกาะกมจะพลอยมกเลสอกหลายๆ อยาง ตดตวโดยอตโนมต ศาสนาแตละศาสนาตางระบชอคณธรรมและชอกเลสไวจำานวนมากเปนภาระแกผมศรทธาและผศกษาศาสนาอยางมากในการจดจำาชอเหลาน ในเวลาปฏบตจรงกมกจะสบสนสำาหรบผรเทาไมถงการณ เพราะไมรวาควรจะใหความสำาคญแกขอใดมากกวาขอใด

จากความหมายขางตนนสรปไดวา คณธรรม หมายถง คณงามความดของจตใจ อปนสย และพฤตกรรมทปฏบตอยางสมำาเสมอ

1.2 ความสำาคญของคณธรรมคณธรรมเปนสวนหนงของบคลกภาพ ในการพฒนา

บคลกภาพ จงตองสนใจฝกฝนคณธรรมตามความตองการของ

33

สภาพแวดลอมทเปนจรง คณธรรมจะมไดตองอาศยทงความรและการฝกฝนตองกลาเผชญหนากบสถานการณ คณธรรมจงจะพฒนาไดเตมท

คณธรรมมความสมพนธกบหนาทเปนอยางมาก เพราะการทำาหนาทจนเปนนสยนนเอง จะกลายมาเปนอปนสยอนดงาม สงสมอยในดวงจตเปนบารม เปนสนดานด ลกษณะอยางเดยวกนนแหละ ถาเปนฝายชวทานเรยกวา อาสวะ คอกเลสทหมกหมมอยในดวงจต ยอมจตใหเศราหมองเกรอะกรงไปดวยความชวนานาประการ กลายเปนสนดานชว ทำาใหแกไขไดยากสอนไดยาก

คนมคณธรรมกคอคนทมนสยอนดงามในการทำาหนาท นสยนแนนอนมนคง ไดรบมาจากความพยายามและความประพฤตอนตดตอกนมาเปนเวลานาน คณธรรมจงเปนความลำาเลศแหงอปนสย ซงเปนผลของการกระทำาหนาทจนเปนนสยนนเอง อปนสยเปนสวนสำาคญยงใหญภายในความประพฤตบคคลยอมประพฤตตามอปนสยสนดานของเขา ความประพฤต สอใหเหนอปนสยสนดานวาเขาเปนอยางไร คณธรรมแสดงออกในหนาท คนมคณธรรมเปน ผรกหนาทของตนและทำาหนาทอยางดทสด หนาทกบคณธรรมจงตองอาศยกนและเปนเหตผลของกนและกนอยางแยกไมไดเปนสงเดยวกนทม 2 ดาน ดานหนงเปนหนาท อกดานหนงเปนคณธรรม คณธรรมคอความลำาเลศแหงอปนสยภายใน สวนหนาทคอการแสดงออกภายนอก ของอปนสย อนดงาม คณธรรมเหมอนกระจกเงาทสะทอนภาพใหเหนจากอปนสยทแสดงออก ซงการกระทำาเหมอนเงาในกระจกเพราะมกระจก

1.3 แนวคดและทฤษฎทางคณธรรมพลาโต (ค.ศ. 427 – 347) แบงคณธรรมออกเปน 4

คณธรรมหลก (cardinal virtues) คอ ปรชาญาณ ความกลาหาญ การรจกประมาณ และความยตธรรม โดยเปรยบเทยบ การ

34

ควบคมจตใจกบการปกครองรฐ อดมรฐของปลาโตมสมาชก 4 ฝาย คอฝายปกครองตอง มปรชาญาณ ฝายทหารตองมความกลาหาญ ฝายธรการตองมการรจกประมาณ และทกฝายตองอยภายใตกตกาเดยวกน คอ ความยตธรรม คณธรรมอนลวนแตประกอบขนจากคณธรรมหลก 4 ในอตราสวนตางๆ กน จงเปนอนวาคณธรรมตางๆ ทเหนวามชอเรยกอยมากมายนน อนทจรงกประกอบขนจากคณธรรมหลกทง 4 ขอนในอตราสวนตางๆ กนนนเอง จะขาดขอใดขอหนงไมได กเลสจงไดแกการขาดคณธรรมหลกตงแต 1 ขอขนไป ชอตางๆ ทงชอคณธรรมและกเลสจงเปนการเนนหนกดานหนงโดยเฉพาะเทานนเอง เมอเขาใจเชนนแลว ผมงมนจะละกเลสและฝกฝนคณธรรมกไมตองพะวาพะวงอกตอไปขอใหตงหนาฝกคณธรรม หลก 4 ขอนกเปนอนเพยงพอ จะมคณธรรมทกอยางเพยบพรอมในทกสถานการณ จะเรยกชอวาอยางไรนนหาสำาคญไม

อรสโตเตล (ค.ศ.384 – 322) รบทฤษฎคณธรรมหลก 4 ของพลาโต แตเปลยนชอขอแรกเปนความรอบคอบ ซงกคอปรชาญาณทสามารถประยกตลงสการปฏบตนนเองและอธบายเพมเตมวาคณธรรมไดแกการเดนสายกลางระหวางกเลสทตรงขามกน เปรยบไดกบมชฌมา ปฏปทาในพระไตรปฎก เชน ความกลาหาญเปนทางสายกลางระหวางความขขลาดกบความบาบน การรจกประมาณเปนทางสายกลางระหวางความตระหนกบความฟมเฟอย ความยตธรรม ไดแก การใหแกทกคนตามอตราสวนทเหมาะสม ใหสงเกตอยอยางหนงวา ทางสายกลางไมไดหมายความวาบวกกนหารสองหรอตวกลางเลขคณต แตหมายถงการเกบแงดจาก 2 ขาง ทเลยเถด เพอดำาเนนชวตใหสงขนเรอยไป ดงนน ทางสายกลางจงอยระหวางกเลสทตรงขามกน แตอยคนละระดบกเลสเหลานน

โดยสรปเปนการยากเหลอเกนทจะแยกคณธรรมหรอความดสวนตนกบความด สวนสงคมไดเพราะมความเกยวพนกน

35

อยอยางไมสามารถจะแยกจากกนได สงใดเปนประโยชนตน สงนนยอมเปนประโยชนแกผอนดวย สงใดเปนประโยชนแกสงคม สงนนยอมเปนประโยชนแกปจเจกชนดวย จะโดยตรงหรอออมเทานน แมคณธรรมเพออดมคตกเหมอนกนในเบองตน อาจมองเหนเปนประโยชนหรอเปนความดสวนบคคล แตในไมชาความดนนยอมคอยๆ แพรขยายไปสสงคมทละนอย จนเปนความดทงปจเจกชนและสงคม คณธรรมเปนสงทนาสรรเสรญในทกยคสมย และผมคณธรรมสมบรณ ไมวาในยคใดสมยใดยอมจะตองมคณธรรมหลก 4 ประการครบถวน แตการปฏบตคณธรรมยอมจะตองแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอม และความตองการของแตละยคแตละสมย แตละยคแตละสมยจงมความตองการคณธรรมไมเหมอนกนและเทดทนคณธรรมตางกนเปนบางขอ เชน บางสมยเทดทนความกลาบนชวตคนตางเผา แตตอมากลบเนนเมตตาธรรมตอทกคน เปนตน คณธรรมควรเทดทนเปนพเศษในยคปจจบน ไดแก การใฝหาสนตภาพระดบโลก การรวมมอทกระดบ ความสามารถประนประนอม ความกลาเปดเผยกลลวงสงคม เปนตน

2. จรยธรรม

2.1 ความหมายของจรยธรรมพจนานกรมฉบบบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 (303)

อธบายจรยธรรมวา เปนธรรมทเปนขอประพฤตปฏบตวชร ธวธรรม (2542 : 35) กลาววา จรยธรรมคอการท

มนษยปฏบตตนยดมนในคณธรรม ทำาใหการประพฤตปฏบตตน และบคลกภาพมประสทธผล

36

วทย วศทเวทย และเสถยรพงษ วรรณปก (2542 : 89) ใหคำานยามวา จรยธรรม หมายถง หลกคำาสอนวาดวยความประพฤตเปนหลกสำาหรบใหบคคลยดถอในการปฏบตตน

จากทกลาวขางตนสรปไดวา จรยธรรม คอ การประพฤตปฏบตตนโดยยดมนคณธรรม เพอประโยชนสขของตนเองและสวนรวม

2.2 ความสำาคญของจรยธรรม เปนความตองการใหเรารธรรมชาต หรอลกษณะแหง

ความดอนสงสดของมนษยในฐานะสมาชกของสงคม พจารณาอยางลกซงถงยอดแหงความด (The Summum Bonum) ทงสวนบคคลและสงคม ทำาใหเรารจกความประพฤตทถกและทผด ทำาใหรจกหนาทอนสำาคญ ทำาใหเรารจกความดอนสงสด จรยธรรมชวยใหเราเปลยนความเชอทงมงายมาเชออยางมเหตผล วพากษวจารณความรสามญทางศลธรรมและคนหา คนใหพบซงความแทจรงอนมเหตผลและประโยชน

จรยธรรมมอทธพลยงใหญตอการดำาเนนชวตของมนษย การแกปญหาตางๆ ไมวาเปนปญหาทางศาสนา รฐศาสตร การเมอง เศรษฐกจ กฎหมาย การศกษา ใหถกตองนน ยอมมาจากความรอนถกตองวาอะไรถกอะไรผด อะไรถกหลกทางศลธรรม มความเทยงตรงถกตองเปนสงทตองการอยางยงในทกสาขาอาชพและวชาการ จรยธรรมชวยใหเกดความเทยงธรรมถกตองเหมาะสมขน

จรยธรรมหรอศลธรรมนนมงควบคมความประพฤตทางกายและวาจาไมรวมถงทางใจ ศลธรรมไมใชศลและธรรม แตเปนธรรมขนศลซงหมายถง ความสำารวมกายวาจา ใหเรยบรอย โดยนยน จรยธรรมทวไปจงมความหมายแคบกวาพทธจรยธรรม ดงท พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต) กลาววา คำาวา จรยะ จรยา ตลอดจน จรยธรรม มความหมายกวางนนคอหมายถงการดำาเนนชวต ความ

37

เปนอย การยงชวตใหเปนไป การครองชวต การใชชวต การเคลอนไหวของชวตทกแงทกดานทกระดบ ทงทางกาย ทางวาจา ทางใจ พทธจรยธรรม ตามแนวพระราชวรมน แสดงไวนนสอดคลองกบหลกจรยธรรมทพระพทธเจาตรสไววา

“ สพพปาปสส อกรณำ กลลสสปสมปทา สจตตปรโยทปนำ เอตำ พทธานสาสนำ การไมทำาความชวทงปวง การทำาความดใหถง

พรอม การชำาระจตใจใหผองใส นนเปนคำาสอนของ

พระพทธเจาทงหลา2.3 แนวคดและทฤษฎทางจรยธรรม

โคลเบรก (Kohlberg, 1963) ผเสนอทฤษฎการปลกฝงจรยธรรมดวยเหตผล (Moral Reasoning ยอวา MR) กรอบแนวคดพนฐานในทรรศนะของโคลเบรก จรยธรรมหมายถง กฎเกณฑในการตดสนความถกผดของการกระทำา ความเขาใจเกยวกบกฎเกณฑขนกบพฒนาการทางปญญาซงผกพนกบอายของบคคล โคลเบรก ยดทฤษฎพฒนาการทางปญญาของเปยเจต เปนหลกการสรางทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรม โดยแบงพฒนาการออกเปน 3 ระดบภายในแตละระดบยงแบงพฒนาการออกเปน 2 ขนรวมเปน 6 ขน ดงน

- ระดบกอนเกณฑ (อายประมาณ 2-12)ขนท 1 : ใชการลงโทษเปนเหตผลในการตดสนขนท 2 : ใชการตอบสนองความตองการของ

ตนเปนเหตในการตดสน - ระดบกฎเกณฑสงคม (อายตงแต 12 ปขนไป

โดยประมาณ)

38

ขนท 3 : ใชการเปนทยอมรบของสงคมเปนเหตผลในการตดสน

ขนท 4 : ใชระเบยบแบบแผนและกฎเกณฑของสงคมเปนเหตผลในการตดสน

- ระดบเลยกฎเกณฑสงคม (อายประมาณ 20 ป ขนไป)

ขนท 5 : ใชสญญาสงคมเปนเหตผลในการตดสน

ขนท 6 : ใชหลกการจรยธรรมสากลเปนเหตในการตดสน

โคลเบรก มความเชอวากฎเกณฑทคนเราใชตดสนความถกผดของการกระทำาจะพฒนาเปนขนๆ จากขนตำากวาไปขนสงกวา ทละ 1 ขน ไมมการยอนขน ไมมการขามขนและไมมการเรงขน ตามทรรศนะของโคลเบรก จรยธรรมแตละขนเปนผลของการคดไตรตรอง ในการคดไตรตรอง จำาเปนตองอาศยขอมล ขอมลทนำามาพจารณาสวนหนงเปนความเขาใจของตนเองเกยวกบสงตางๆ และอกสวนหนงเกดจากประสบการณทางสงคมทไดรบใหมซงวธปลกฝงจรยธรรมแบบ MR มขนตอนดงน

ขนท 1 เสนอเรองราวทมความยากแกการตดสนความถกผด

ขนท 2 แยกนกเรยนตามความคดเหนทแตกตางกนในประเดนตวละคร ในเรองราวทเสนอ ควรหรอไมควรทำาสงใดสงหนง และแบงกลมยอยทประกอบดวยนกเรยนทมความเหนแตกตางกน

ขนท 3 อภปรายกลมยอยเพอใหไดขอสรปพรอมเหตผลของกลมวาตวละครควรหรอไมควรทำาสงทเปนประเดนในการอภปราย

39

ขนท 4 สรปเหตผลของฝายทคดวาควรทำาและฝายทคดวาไมควรทำา

สกนเนอร (Skinner, 1953) ไดเสนอทฤษฎการปลกฝงจรยธรรมดวยการปรบพฤตกรรม (Behavior Modification: BM) เปนการปลกฝงจรยธรรมดวยการปรบพฤตกรรม เปนการประยกตหลกการเรยนรเพอเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลวธ BM ใชไดผลดในการสรางและรกษาพฤตกรรมทพงปรารถนา และในการลดพฤตกรรมทไมพงปรารถนา แนวคดพนฐาน วธการของ BM ตงอยบนรากฐานของความเชอวาพฤตกรรมของคนเราถกควบคมโดยเงอนไขการเสรมแรงและเงอนไขการลงโทษ หากกำาหนดพฤตกรรมหนงๆ เชน กลาแสดงออก สมพนธกบการไดรบสงทผกระทำาตองการเปนเงอนไขการเสรมแรง พฤตกรรมกลาแสดงออกกจะเกดความถสงขน ในทางกลบกนหากกำาหนดใหพฤตกรรมดงกลาวสมพนธกบการไดรบสงทไมตองการเปนเงอนไขการลงโทษพฤตกรรมกจะคอยๆ หายไป

วธการปลกฝงจรยธรรม ตามแนวคดนมขนตอนดงน1. กำาหนดพฤตกรรมทพงปรารถนา และ/หรอ

พฤตกรรมทไมพงปรารถนา2.กำาหนดผลกรรมทครหรอผปลกฝงจรยธรรม

สามารถบนดาลใหเกดกบผกระทำาไดควรเนนทผลกรรมทางบวกใหมากทสด

3. นำาพฤตกรรมใน (1) และผลกรรมใน (2) มาสมพนธกนอยางเปนระบบ เรยกวาเงอนไขการเสรมแรง ใหพฤตกรรมทพงปรารถนาไดรบการเสรมแรง และใหพฤตกรรมไมพงปรารถนา ไมไดรบการเสรมแรงใหและระงบการใหแรงเสรมตามเงอนไขใน (3) แลวตดตามสงเกตการณเปลยนแปลงพฤตกรรม ประเมนผลและปรบปรงเงอนไข

40

โครงการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยน

1. หลกการและเหตผลพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542 และแกไขเพม

เตม มาตรา 6 ระบไววาการจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดำารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสขและมาตรา 7 ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตสานกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รจกรกษาและสงเสรมสทธ หนาท เสรภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย มความภาคภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาต รวมทงสงเสรมศาสนา ศลปะ วฒนธรรมของชาต การกฬา ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล ตลอดจนอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มความสามารถในการประกอบอาชพ รจกพงตนเอง มความคดรเรมสรางสรรค ใฝรและเรยนรดวยตนเองอยางตอเนองนอกจากนนมาตรา 29 ใหสถานศกษารวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน สงเสรมความเขมแขงของชมชนโดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชน เพอใหชมชนมการจดการศกษาอบรม มการแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร และรจกเลอกสรรภมปญญาและวทยาการตางๆ เพอพฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการ รวมทงหาวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยนประสบการณ

41

การพฒนาระหวางชมชน ในขณะเดยวกนคานยมทดงามของไทยเสอมถอย การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและกระแสโลกาภวตนมผลกระทบตอวฒนธรรมประเพณดงเดมทดงาม สงผลใหสงคมไทยมความเปนวตถนยม พฤตกรรมของคนในสงคมเปลยนแปลง คนไทยใหความสำาคญกบศลธรรมและวฒนธรรมทดงามลดลง ทงการดำารงชวตประจำาวนการใชชวตและความสมพนธกบผอน มงหารายไดเพอสนองความตองการ การชวยเหลอเกอกลกนลดลง ความมนำาใจไมตรนอยลง ตางแกงแยงเอารดเอาเปรยบกน ทำาใหคนไทยขาดความสามคค การเคารพสทธผอน และการยดถอประโยชนสวนรวม สงผลตอวถชวตคนไทยทงระดบครอบครว ชมชน และประเทศ

อำาเภอสงขละบร มความสำาคญทางประวตศาสตรมายาวนานและความหลากหลายของชนเผาเชน มอญ กะเหรยง ลาว ไทย พมา อสลาม นอกจากนนยงมศาสนา ประเพณ วฒนธรรมและความเชอทแตกตางกน โรงเรยนอดมสทธศกษาไดกำาหนดวสยทศนไววาจดการศกษาใหมคณภาพตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐานพฒนาศกยภาพผเรยนสความเปนเลศบนพนฐานหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและกาวทนประชาคมอาเซยนภายในป 2558 จากหลกการดงกลาวขาพเจาจงไดจดทำาโครงการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญเพอสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยนเพอพฒนาตอยอดรางวลทไดรบรางวลโรงเรยนดเดนดานคณธรรม จรยธรรม ประจำาป 2554 และรางวลผทำาประโยชนตอศาสนาศลปวฒนธรรมประเภทองศกรดานวฒนธรรมประจำาป 2544 จากกระทรวงวฒนธรรม

2. วตถประสงค เพออนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญ

และสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน 3. เปาหมาย

42

3.1 เปาหมายเชงปรมาณ1. จดเวทเสวนาแลกเปลยนเกยวกบการอนรกษศลป

วฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยนโดยการมสวนรวมของคร ผเรยน ผปกครอง และภมปญญาทองถน

2. ประชมวฒนธรรมสญจรตามหมบานและชมชนเพออนรกษวฒนธรรมชมชนและเกบขอมลเพมเตมจากภมปญญาทองถนในแตละชมชน

3. ผลตสอพนบานไทย-กะเหรยง-รามญเพออนรกษวฒนธรรมชมชนและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน จำานวน 5 เรองการปลกขาวไร การจกสาน การประมง การทำาไมกวาดและการทอผาพนเมอง

4. บรณาการการจดการเรยนการสอนบนฐานวฒนธรรมชมชนกบกลมสาระการเรยนรเพออนรกษวฒนธรรมชมชนและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยนโดยการมสวนรวมของภมปญญาทองถน

5. จดนทรรศการเผยแพร ผลงาน เกยวกบการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรม

3.2 เปาหมายเชงคณภาพคร ผเรยน ผปกครอง ภมปญญาทองถน มความพง

พอใจตอโรงเรยนในการอนรกษศลปวฒนธรรมและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน

4. ระยะเวลาดำาเนนการ 1 กนยายน 2556 ถง 30 ธนวาคม 25565. ผรบผดชอบโครงการ นายประยร สธาบรณ

43

6. วธดำาเนนการ โครงการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-

รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน มขนตอนการดำาเนนงาน โดยบรณาการวงจรคณภาพ PDCA และการบรหารจดการรปแบบสามประสบดวยกระบวนการ ASROVN มรายละเอยดดงน

ขนตอนท 1 การวางแผน (Plan : P) โดยดำาเนนการดงน

1.1 สรางความตระหนก(Awareness : A) ตระหนกในบทบาทหนาทของผบรหาร คร นกเรยน เยาวชนผปกครอง ชมชน และภมปญญาทองถน เหนความสำาคญและมเปาหมายรวมกน ในการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน

1.2 สำารวจ(Survey : S) สำารวจขอมลความตองการ สอพนบานไทย-กะเหรยง-รามญ ของคร ผเรยน ผปกครอง ภมปญญาทองถน และสำารวจขอมลศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญ เพอวางแผนการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมของผเรยน

ขนตอนท 2 การปฏบตตามแผน (Do : D) โดยดำาเนนการดงน

2.1 กำาหนดเสนทางสความสำาเรจ (Road Map : R) โดยตงกรรมการผรบผดชอบโครงการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน

44

2.2 ประชมคร ภมปญญาทองถน ผนำาชมชน เพอดำาเนนกจกรรมตามแผนการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน

2.3 จดเวทเสวนาแลกเปลยนเกยวกบการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน โดยการมสวนรวมของคร ผเรยน ผปกครอง และภมปญญาทองถนอนรกษ

2.4 ประชมวฒนธรรมสญจรตามหมบานและชมชนเกบขอมลเพมเตม เกยวกบการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยนจากภมปญญาทองถนในแตละชมชน

2.5 สงเคราะหความรเกยวกบการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน โดยผเรยน คร ผปกครอง ชมชนและภมปญญาทองถน

2.6 ดำาเนนการผลตสอพนบานไทย-กะเหรยง-รามญ จำานวน 5 เรอง

2.7 นำาไปใชบรณาการการจดการเรยนสอนบนฐานวฒนธรรมชมชนกบกลมสาระการเรยนรทง 8 กลมสาระการเรยนร

2.8 จดนทรรศการเผยแพร ผลงาน การอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน

ขนตอนท 3 การตรวจสอบ/ประเมน (Check : C) โดยดำาเนนการดงน

ทำาการสงเกต (Observation : O) โดยการเฝาระวงดวยการนเทศ ตดตาม ประเมนผลการดำาเนนงานตามโครงการ

45

การอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยนอยางตอเนอง

ขนตอนท 4 การปรบปรงแกไข (Act : A) โดยดำาเนนการดงน

4.1 เพมมลคาของงาน(Valuate : V) ดวยการนำาขอเสนอแนะจากผลการตรวจสอบ/ประเมนมาปรบปรงโครงการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมของผเรยน และสรางขวญกำาลงใจผรบผดชอบโครงการ

4.2 สรางเครอขาย (Network : N) โดยสรางเครอขายการจดการศกษาของโรงเรยนเพอการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรม กบหนวยงานทเกยวของ อาท เชน สรางเครอขายรวมกบบาน วด โรงเรยน + ทองถน หนวยงานของรฐ เอกชน และมหาวทยาลย

7. การตดตามการประเมนผล

46

ประเดนการประเมน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

1. การจดเวทเสวนาแลกเปลยนเกยวกบการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยนโดยการมสวนรวมของคร ผเรยน ผปกครอง และภมปญญาทองถน

2. การประชมวฒนธรรมสญจรตามหมบานและชมชนเพออนรกษวฒนธรรมชมชนและเกบขอมลเพมเตมจากภมปญญาทองถนในแตละชมชน

3. การผลตสอพนบานไทย-กะเหรยง-รามญเพออนรกษวฒนธรรมชมชนและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน จำานวน 5 เรองการปลกขาวไร การจกสาน การประมง การทำาไมกวาดและการทอผาพนเมอง

4. การบรณาการ การจดการเรยนการสอนบนฐานวฒนธรรมชมชนกบกลมสาระการเรยนรเพออนรกษวฒนธรรมชมชนและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยนโดยการมสวนรวมของภมปญญาทองถน

5. การจดนทรรศการเผยแพร ผลงาน เกยวกบการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญ

1. แบบสอบถาม2. แบบนทกขอมล

47

และสงเสรมคณธรรมจรยธรรม6. ความพงพอใจของคร ผเรยน ผ

ปกครอง ภมปญญาทองถนทมตอการอนรกษศลปวฒนธรรมและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมดวยสอพนบานไทย-กะเหรยง-รามญ

8. ผลทคาดวาจะไดรบ1. มการจดเวทเสวนาแลกเปลยนเกยวกบการอนรกษศลป

วฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยนโดยการมสวนรวมของคร ผเรยน ผปกครอง และภมปญญาทองถน

2. มการประชมวฒนธรรมสญจรตามหมบานและชมชนเพออนรกษวฒนธรรมชมชนและเกบขอมลเพมเตมจากภมปญญาทองถนในแตละชมชน

3. มการผลตสอพนบานไทย-กะเหรยง-รามญเพออนรกษวฒนธรรมชมชนและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน จำานวน 5 เรองการปลกขาวไร การจกสาน การประมง การทำาไมกวาดและการทอผาพนเมอง

4. มการบรณาการการจดการเรยนการสอนบนฐานวฒนธรรมชมชนกบกลมสาระการเรยนรเพออนรกษวฒนธรรมชมชนและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมผเรยนโดยการมสวนรวมของภมปญญาทองถน

48

5. มการจดนทรรศการเผยแพร ผลงาน เกยวกบการอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรม

6. คร ผเรยน ผปกครอง ภมปญญาทองถน มความพงพอใจตอโรงเรยนในการอนรกษศลปวฒนธรรมและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยน

งานวจยทเกยวของการศกษาคนควางานวจยทเกยวของ คนควาในประเดนท

เกยวของกบศลปวฒนธรรมและอกประเดนหนงกคอ การวจยดานวทยาวธการวดและการประเมนโครงการ โดยมงานวจยในประเทศ และงานวจยตางประเทศ งานวจยทไดใชประโยชนโดยตรงมดงน

ดวงจนทร หนทอง (2533 : 82 – 91) ศกษาผลของการใชแมแบบหนงตะลงทมตอการใชเหตผลเชงจรยธรรมดานความรบผดชอบ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 จำานวน 24 คน ทใชภาษาทองถนทบาน และมเหตผลเชงจรยธรรมดานเหตผลตำากวา จรยธรรมขนท 3 ลงมา แลวแบงเปน 2 กลม คอกลมทดลองไดรบการสอนโดยใชแมแบบและกลมควบคมซงไดรบการสอนตามปกต กลมละ 12 คน ผลการศกษาพบวา นกเรยนทงสองกลม มการใชเหตผลเชงจรยธรรมดานความรบผดชอบสงขนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 และกลมทดลอง มการใหเหตผลเชงจรยธรรมดานความรบผดชอบสงกวากลมทดลองอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05

โกวท วรพพฒน (2533 : 33) กลาววา บรรยากาศและสงแวดลอมทดในโรงเรยนจะมสวนเสรมสรางความคดจตใจและคณธรรมตาง ๆ อนพงประสงค โรงเรยนทสะอาดรมรน เรยบงาย สดชน สงบ แจมใส มชวตชวา วสด อาคารสถานทซงไดรบการดแล

49

ใหมความเปนปจจบน พรอมทจะใหครและนกเรยนไดใชเวลา ยอมจะทำาใหครและนกเรยนไดรบอทธพล ทำาใหเปนคนละเอยดออน จตใจแจมใส รกสวยรกงาม รกษาความสะอาด รกความสงบเรยบงาย และรกความรมรนไปดวย ถอวา คณธรรมตางๆ อนพงประสงคตามหลกสตรจะเกดขนในตวนกเรยนไดเปนอยางมาก

อรยา ผลาพฤกษ (2549) ไดทำาการวจยเรองการประเมนโครงการใชภมปญญาทองถนดนตรพนบาน (เทงเมองเพชร) โรงเรยนบานมะขามโพรง อำาเภอแกงกระจาน สำานกงานเขตพนทการศกษาเพชรบร เขต 2 โดยมวตถประสงคเพอประเมนโครงการใชภมปญญาทองถนดนตรพนบาน (เทงเมองเพชร) ดานบรบท ดานปจจยนำาเขา ดานกระบวนการ และดานผลผลต โดยประชากรทใชในการวจย คอ บคคลทเขารวมโครงการใชภมปญญาทองถนดนตรพนบาน (เทงเมองเพชร) ของโรงเรยนบานมะขามโพรง ปการศกษา 2546 จำานวน 140 คน ไดแก คร จำานวน 10 คน นกเรยน จำานวน 55 คน ผปกครองและประชาชนในชมชน จำานวน 70 คน วทยากรทองถนจำานวน 5 คน ผลการวจยพบวา วทยากรมความคดเหนวา ดานบรบท และดานกระบวนการ มความเหมาะสมอยในระดบมาก ดานผลผลตและดานปจจยนำาเขามความเหมาะสมอยในระดบปานกลาง ครมความคดเหนวา ดานปจจยนำาเขาและดานกระบวนการมความเหมาะสมอยในระดบมาก ดานบรบทและดานผลผลตมความเหมาะสมอยในระดบปานกลาง ผปกครองมความคดเหนดานผลผลตมความเหมาะสมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา สวนใหญมความเหมาะสมอยในระดบปานกลาง ยกเวนขอผเรยนมความภาคภมใจในภมปญญาทองถนดนตรพนบาน (เทงเมองเพชร) ผเรยนทกคนมความรสก ชนชมและซาบซงในคณคาของดนตรพนบาน (เทงเมองเพชร) ชมชนและหนวยงานในชมชน ชนชอบผลของโครงการและสนบสนนสงเสรมโครงการ และควรมการดำาเนนโครงการใช

50

ภมปญญาทองถนดนตรพนบาน (เทงเมองเพชร) ตอไป มความคดเหนอยในระดบมาก นกเรยนมความคดเหนวาโครงการโดยรวม มความเหมาะสมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา สวนใหญมความคดเหนอยในระดบมาก ยกเวนขอการจดกจกรรมโครงการใชภมปญญาทองถน (เทงเมองเพชร) ตอไป มความเหมาะสมอยในระดบมากทสด

สมศร ชอบกจ และคณะ (2551: 117 – 140) ไดวจยเรอง การบรหารจดการวฒนธรรมทองถนดวยกระบวนการรอฟ นและปรบประยกตสอพนบาน ดาระ เพอสรางสายใยชมชนควนโดน จงหวด“ ”สตล จากผลการวจยพบวา บรบทชมชนมผลตอการสบทอดดาระ และดาระยงสามารถทำาหนาทใหกบสงคมในระดบตางๆ อยและผลทเกดจากการผลตซำาดาระอยางครบวงจร ทำาใหสมาชกชมชนเกดการรจก รใจ รใช และรกษาดาระ รวมตลอดถง ดาระยงสามารถสรางคน สรางเครอขาย สรางศกดศรสอพนบาน สรางองคความรและสรางความยงยนของสอไดโดยในการผลตซำาตวสอและสารของดาระนน อาศยกลยทธการสรางความรโดยการปรบประยกตสาร กลยทธการสรางพนท กลยทธการเลอกทำางานกบกลมผรบสารเฉพาะกลม กลยทธการสอสารแบบมสวนรวมในกจกรรมทแตกตางหลากหลาย กลยทธการใชสทธทางวฒนธรรม กลยทธการสรางสอสนบสนน กลยทธการเปดพนทการสอสารกบทกเพศหรอการทำางานแบบ gender – related กลยทธการใหสถานภาพและกลยทธการสรางเครอขาย

สรป การศกษาวรรณกรรมทเกยวของในบทน เปนแนวทางการประเมนโครงการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผเรยนซงการดำาเนนการประเมนครอบคลมในเรองปจจยเบองตน กระบวนการดำาเนนงาน และผลผลตของโครงการ ทงนเพอใหไดขอมลผลของดำาเนนโครงการ

51

โครงการอนรกษ ศลปวฒนธรรมพนบานไทย-กะเหรยง-รามญและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมของผเรยน