ం వ్ శ ర ష - Free Gurukul · 2017. 8. 7. · ం వ్ - శ ర ష ఉ త ల...

ంవ - శరష

ఉత ల దయ ంష www.freegurukul.org

https://www.freegurukul.org

“ఉత ల దయ ంష” వ వ, యల న దయ ఉతం + లభం + ఆకరషయం +

ణయత అంం రయమం గం ఈ సతన హ పలషస ం కం

అంతన. ఇం కృతజఞత యంన.

వల సతరణ గం ఈ ంష థంచబన. ఈ సవచచంద సంసథ వ అన వ

అంంచబ. ఇవం సత నటల (క) కత యయం. యధ

ఉతం అం త, తవ ఉననత వ, య కన యధల మన అంంచవచ.

క నవ రత మణ రయమం పట, గవమయం అట ఆసత ఉం సంంచగల.

ఈ ంల ఉతం ఆ చట, మ(ల) ట గల గ:

1) హ పలషస : www.mohanpublications.com

2) ఉత ల దయ ంష : www.freegurukul.org

3) : https://sites.google.com/site/sairealattitudemanagement

4) ఆ: Free Gurukul

గమక: భత,ఞన,ధరమ రధం ఉతం eBook పం హ పలషస సయం ఇవవడం జం.

ఇ రజన దృట ఉత వ. ఈ వ అంతజలం(ఇంటన) స / అభయంత అనన

సతల ంచటం జన. అం ఏ అభయంతరకరన ఉనన ప మన,

లంచగల అ మన ంన.

Website: www.freegurukul.org Mobile App: Free Gurukul email: [email protected]

Facebook: www.facebook.com/freegurukul Helpline/Whatsapp: 9042020123

“ మన లకషం: వ, యల న దయ అ ఉతం + లభం + ఆకరషయం + ణయత అంద అంంచబ “

ఉత ల దయ ంష – Free Gurukul Education Foundation

సరవం పరతమ ద సమరపణమత

http://www.mohanpublications.com/

https://www.freegurukul.org/

https://sites.google.com/site/sairealattitudemanagement

https://www.freegurukul.org/

mailto:[email protected]

https://www.facebook.com/freegurukul

http://www.mohanpublications.com/

ã¨Ç¨Ï„™êkèHõ Lz « ≥Å∞QÆ∞W – „QÆO èŒ=ÚÅ‰õΩ

gH˜∆OK«O_ç...WWW. MOHAN

PUBLICATIONS.COM

P^è•ºu‡Hõ, *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº,=∞O„`«âß¢™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅ‰õΩ

"≥∂Ç¨Ï<£ Ñ¨a¡H+¨<£û,

HÀ@QÆ∞=∞‡O,J[O`åÇ¨ÏŸ@Öò Z^Œ∞@,

~å[=∞O„_ç – 533 101.«∂~°∞ÊQÀ^•=ilÖÏ¡

PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò – WO_çÜ«∂.

â◊s~°ÉèÏ+¨

~°K«#

"≥∞ÿ„`ÕÜ«∞

J[O`å Ç¨ÏŸ@Öò Z Œ∞~°∞QÍ,HÀ@QÆ∞=∞‡O, ~å[=∞O„_ç –1

HÍÑ‘Ô~·\ò 2012 "≥Å : 90–00

„Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅ∞ : H 246 2565

"≥∂Ç¨Ï<£ Ñ¨a¡H+¨<£û

cccccccccccccccccccccccccccccc

ccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccc

"≥Ú Œ\˜=Ú„ Œ E<£ 1994Ô~O_»= =Ú„ Œ U„Ñ≤Öò 2006

~°K«~Ú «

"≥∞ÿ„`ÕÜ«∞

(NQÆ∞~°∞Ñ¨ Œ ˆH∆„ «)áê¡\ò<≥O. 101, ÅH˜; Ô~ã≤_≥hû=∂~°∞u #QÆ~ü, =∞øÖÏe, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ÃãÖò : 94402 05180, 98851 38117á¶È<£ : (040) 27134225

ã¨~°fi Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ „Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅq

„Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅ∞ :"≥∂Ç¨Ï<£ Ñ¨a¡H+¨<£û

J[O`å Ç¨ÏŸ@Öò Z Œ∞~°∞QÍ, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç – 533 101.

â◊s~° ÉèÏ+¨(Body Language)

(BODY LANGUAGE)

cccccccccccccccccccccccccccccc

ccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccc

Ç¨=ÉèÏ"åÅ∞ ^•fi~å =∞#ã÷ åfixfl ≥eÜ«∞Ñ¨~°KÕ „QÆO äŒO

ÉÏ_ôÖÏOˆQfi*òÉÏ_ôÖÏOˆQfi*ò

â◊s~°ÉèÏ+¨ 2 â◊s~°ÉèÏ+¨

P^è•ºu‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....

"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COM

q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ

=∞#fl= =∂@ (=∞#fl= yi èŒ~°~å=ÙQÍ~°∞) 4â◊s~° ÉèÏ+¨ (~°K«~Ú «) 6

1. =∞x+≤x ZO Œ∞‰õΩ K« Œ"åe ? 72. ãÖ[˝Å∞ – ã¨=Ú^•Ü«∞ ãÖ[˝Å∞ 103. Uq∞\˜ ÖÏÉèíO ? 114. =ÚY Hõ=oHõÅ∞ 13

Z) #=ÙfiÅ∞a) Ñ¶∞~°¬ã≤) Pâ◊Û~°ºO_ç) F K«∂Ñ¨Ù!

5. #_»HõÖ’ ãÖ[˝Å∞ 196. ¿+H±ÇÖ_£ 217. xëê¯Ñ¨@ºO 238. „Ñüáê ŒO 259. qHÍãÖ 2910. J#∞=∂<åÅ∞ – ^•ÑïHÍÅ∞ 3411. ãÖã≤ ŒÌ « 3712. è≥·~°ºO K≥Ñ¨CHÀ=_»O 4013. ÉèíOQÆÑ¨_»@O 4214. #=∞‡HõO 4615. è≥·~°ºÇ‘Ï# « 5016. «#ÃÑ· J Œ∞Ñ¨Ù 5517. qã¨∞QÆ∞ 5818. ã‘fiHÍ~°O 6019. ##∞fl ÃÑO_®¡_» å~å? 6220. Z Œ∞~°∞ K«∂Ñ¨Ù 6321. =∂#= ãÖ|O è•Å∞ – Ñïã≤÷ «∞Å∞ 65

Z) «e¡ ŒO„_»∞Å∞ – Ñ≤Å¡Å∞a) „¿Ñq∞‰õΩÅ∞ã≤) H˘ «Î"å~°∞_ç) ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å∞ – „HÕk Ñ¨x"å~°∞W) HõH∆ •~°∞, =H©Å∞ZÑ¶π) J"Õ∞‡"å~°∞ – H˘<Õ"å~°∞

22. á¶È#∞`À á¶ÈAÅ∞ 7623. QÆ∞OÑ¨ÙÅ`À QÆ=∞‡ «∞ÎÅ∞ 78

ÉÏ_ô ÖÏOˆQfi*ò J#∞|O èŒO 85

=∞#fl= =∂@

rqOK«_»O ZÖÏQÀ <Õ~°Ê_»"Õ∞ ~°K«~Ú «Å∞ KÕ¿ãÑ¨x. P Ñ¨xx qt+ì"≥∞ÿ#suÖ’ <≥~°"Õ~°∞ã¨∞Î#fl "å~°∞ '"≥∞ÿ„ ÕÜ«∞—

Hõ äŒ „"åã≤<å,<å@HõO „"åã≤<å, HÍ=ºO „"åã≤<å ~°K«~Ú « JO «s¡#OQÍU^À XHõ ãÖ Õâ◊O W™êÎ_»∞. Wk =∞Oz Wk K≥_»∞ Jx ÃÇÏK«ÛiHõ KÕ™êÎ_»∞. PK≥Ñ¨Ê_®xH˜ qq èŒ ™êÇ≤Ï «º „Ñ¨„H˜Ü«∞Å#∞ KÕÑ¨_» å_»∞.

JÜ«∞`Õ ã¨∂\˜QÍ rq`åxfl „Ñ¨HÍâ◊=O`«O KÕã¨∞HÀ=_»O ZÖÏ J<ÕJOâ◊Og∞ Œ _ÕÖò HÍÔ~flQ∑, <≥áÈeÜ«∞<£ Ç≤ÏÖò,âß=¸ºÖòÃã·‡ÖòÖÏO\ POQÆ¡ ~°K«~Ú «Å∞Z<Àfl ^Œ$ëêìO`åÅ#∞ L@OH˜ã¨∂Î Ñ≤KåÛáê\ ˜QÍ =∂\Ï¡_»∞`«∞#fl@∞¡, Hõ|∞~°∞¡K≥|∞ «∞#fl@∞¡ K«Hõ \ ~°K«#Å∞ KÕâß~°∞. Jq „ÑÑOK« "åºÑÎOQÍ ZO Œi<À „ÑÉèÏq «OKÕâß~Ú. ZO Œ~À „Ñ¨Ü≥∂[#O á⁄O^•~°∞.

≥Å∞QÆ∞Ö’ JÖÏO\ „QÆO ä•Å∞ ÖËx KÀ@∞ ÑÓiOK«_®xHÍ J#fl@∞¡ '"≥∞ÿ„ ÕÜ«∞—QÍ~°∞ ''â◊s~°ÉèÏ+¨—— =∞#HõOkOKå~°∞. Wk=~°Ö’ g~°∞ rq «OÖ’ 'ã¨Ñ¶Å « H˘~°‰õΩUO K≥Ü«∂ºe?—— 'P#O Œ g∞k...!— ''Hõeã≤ rq^•ÌO!...—— J<Õ Ñ¨ÙãÎHÍÅ∞ ~°zOzáê~î°‰õΩÅ =∞#fl#Å∞ á⁄O^•~°∞.

''â◊s~°ÉèÏ+¨—— J<Õk Ñ¨k=∞OkÖ’ "≥∞ÅQÆ=Åã≤# „Ñü=ºH©Î „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#q+¨Ü«∞O. =∞x+≤ À =∂\Ï¡_»‰õΩO_®<Õ J «x =ÚYHõ=oHõÅ#∞ |\ì, =º=Ç¨ÏiOKÕf~°∞#∞|\ì, JÅ"å@¡#∞ |\ì, KÕ¿ã q<åº™êÅ#∞ |\ì J «_»∞ ZÖÏO\˜"å_ÀJ «x =∞#ã≤÷u ZÖÏ L#fl^À „QÆÇ≤ÏOK«_®xH D ÑÙãÎHõO ZO «QÍ<À LÑHõiã∞ÎOk.'â◊s~° ÉèÏ+¨— J<Õk XHõ\˜ =Ù#flk. •xx ~°K«~Ú « WO Œ∞Ö’ q_»=∞~°KÕ K≥áêÊ~°∞."å~°∞ ¿Ñ~˘¯#fl H˘xfl ãÖˆH`åÅ∞ "å\˜ JO «~å~åúÅ∞ WÖÏ L<åfl~Ú.

''HÍÅ∞g∞^Œ HÍÅ∞"Õã¨∞H˘x ‰õÄ~ÀÛ=_»O JÇ¨ÏOHÍ~åxH©, JÉèí„^Œ`«‰õΩã¨∂K«#.K«~°ÛÅÖ’ WÖÏ HÍÅ∞g∞^Œ HÍÅ∞"Õã¨∞H˘x ‰õÄ~ÀÛ=_»O`À KåÖÏ™ê~°∞¡Ñ¶∞~°¬Å‰õΩ ^•ifâß~Ú.——

''QÆ_»¤O L#fl"å~°∞ ^•xfl Œ∞=Ùfi «∂ x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. ÖËx"å~°∞K«∞|∞HÍxfl Ñ≤_çH\’¡ Ñ@∞ìH˘xQÍx, ÖËHõ Ñ≤_çHe`À K«∞|∞HÍxfl «_»∞ «∂QÍx x~°‚Ü«∞Ofã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. WO Œ∞Ö’ K«∂Ñ¨Ù_»∞"ÕÅ∞ „HÕkÃÑ Œq ã¨Ê $tOK«_»OQÍh ÖËHõ „HÕkÃÑ Œq „HÕ Œ xÅÑ¨_»OQÍh [~°∞QÆ∞ «∞Ok. «H˜ # "Õà◊§hfl QÆ_®¤xH˜ Ô~O_»∞ "≥·Ñ¨ÙÅ„HÕ Œ P#∞‰õΩO\Ï~Ú. ÃÇÏ„hã≤_»<£û nxx ''x~°‚Ü«∞O "≥·Ñ¨Ù‰õΩ "≥à◊√ «∞#fl "Õ∞ ä•q——(The wise man making a judgement) QÍ =i‚™êÎ_»∞. ™ê è•~°OQÍ† Kè≥ãπP@QÍà◊√§ D ÉèíOy=∞Ö’H˜ =ã¨∞ÎO\Ï~°∞.

3 4



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


''ã≤QÆÔ~\ò „`åˆQ"å~°∞ «fi~°QÍ XHõ Ñ¨xx =ÚyOz =∞~˘Hõ ^•xH˜ "≥à◊ •=∞xK«∂™êÎ~°∞. ÃÑ·Ñπ „`åQ"å~°∞ å=Ú ZO`À ãÇÏ#=O «∞Å=∞h, ãO„Ñ^•Ü«∞ ãO~°Hõ∆‰õΩÅ=∞h(Conservatives) K≥|∞`å~°∞. JÖÏ #\˜™êÎ~°∞——.

''q∞=∞‡efl ã¨∂\˜QÍ K«∂_»x =ºHÎU^À ^•ã¨∞Î<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç——.

''Ñ¨k"Õà◊§ H˘#Å#∞ (Finger tips) XHõKÀ@ KÕiÛ =∞Ok~° QÀÑ¨Ù~åHÍ~°O Ö’H˜fã¨∞‰õΩ~å=_»O XHõ ÉèíOy=∞. Wk JÇ¨ÏOHÍ~åxfl, Œ~åÊhfl, ™⁄QÆã¨∞#∞, PkèHõº «#∞ÖË • „Ñ¨ è•<åKå~°º`åfixfl W=hfl ‰õÄ_ç# P «‡qâßfi™êxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

''W «~°∞ÅÖ’ P «‡qâßfi™êxfl xOÑ ŒÅz#"å~°∞ Z\˜ì Ñiã≤÷uÖ’#∂ "åiH «‰õΩ¯=Z «∞ÎQÆÅ Pã¨<åÅ g∞ Œ ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ì `å=Ú L#fl`åã¨<åÅ g∞ Œ ‰õÄ~ÀÛ‰õÄ_» Œ∞. g∞~°∞K≥Ñ¨ÊHõáÈ~Ú<å "å~°∞ g∞Ö’x JÇ¨ÏOHÍ~åxfl QÆ∞iÎOz g∞`À ã¨Ç¨ÏHõiOK«~°∞——

''"≥ÚQÆ"åÔ~·<å P_»"åÔ~·<å HÍà◊√§ ÉÏ~°*ÏÑ≤ HÍeg∞ Œ HÍÅ∞"Õã≤ XˆH =∞_ç=∞g∞^Œ ÉÏÖˇ<£û#∞ xeÑ≤`Õ 'g∞ ã¨xfl^è•#=ÚÖ’ <å‰õΩ KåÖÏ `«$Ñ≤ÎQÍ LOk— Jxã¨∂zOz#@¡=Ù`«∞Ok——.

''„ã‘ÎÅ∞ „¿Ñ=∞Ö’ Ñ¨_ç Õ ZO «=∞Ok =∞ èŒºÖ’ L<åflã¨~ `å#∞ W+ìÑ¨_»¤ =ºHÎxã¨∂\˜QÍ K«∂ã¨∂Î ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞——.

''xO_»∞QÍ QÆ∞O_ôÅ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl"åiHõ<åfl, XHõ\˜ Ô~O_»∞ = Œe "Õ¿ã"åˆ~ Z‰õΩ¯=HõÑ¨@~°Ç≤Ï «OQÍ ¿ãflÇ¨ÏO KÕÜ«∞QÆÅ~°∞——.

WÖÏ D „QÆO äŒO Ü«∂= «∂Î â◊s~° ÉèíOy=∞Å QÆ∞iOz Z<Àfl Pã¨HÎHõ~°"≥∞ÿ#ãOQÆ «∞Å`À xO_çÜ«Ú#flk. K«kq#H˘nÌ K« Œ"åÅxÑ≤ã∞ÎOk. =∞#∞+µºÅ`À "≥∞ÅQÆ_®xHZO`À =∞#ã¨Î`«fiÑï*Ï˝#O Hõeyã¨∞ÎOk =∞#‰õΩ =∞#O Z^ŒQÆ_®xH˜, rq`«OÖ’q[Ü«∞™ê èŒ#‰õΩ LÑ¨Hõiã¨∞ÎOk. PO„ èŒ áê~î°‰õΩÅ H˜k Ü≥ÚHõ J=¸Åº"≥∞ÿ# HÍ#∞Hõ.~°K«~Ú « '"≥∞ÿ„ ÕÜ«∞— QÍix Ç¨Ï$ ŒÜ«∞ Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ Jaè#Okã¨∞Î<åfl#∞.

=∞#fl= yi èŒ~°~å=Ù

ãÖáê^Œ‰õΩ_»∞

''ÉèÏ~°fÜ«∞ =∂~°æ=Ú——

â◊s~°ÉèÏ+¨ <Õ~°∞ÛHÀO_ç

PHÍÔ~·iOy ≥·~°æ åfi KÕ+ìÜ«∂ ÉèÏ+¨Ë#K« I

<Õ„ « =„ÔHÎqHÍÔ~·â◊Û QÆ$Ç¨Ïº Õ-#Î~°æ «O =∞#óII

=ºHÎÜ≥ÚHõ PHÍ~°=Ú, ã¨∂K«#, #_»Hõ, Ñ¨x,=∂@, HõO_»∞¡, JOQÆÉèíOy=∞Å#∞ |\ì =∞#ã¨∞Ö’=∂@ ≥Å∞ã¨∞ÎOk.

D ÃÑ· â’¡HõO =∞#∞ èŒ~°‡âß„ãÎOÖ’#∂,QÆ~°∞_», t=, q+¨µ‚ èŒ~°‡ Ñ¨Ù~åÏÅÖ’#∂, ÑÖK« «O„ «OÖ’#∂, ÉèË åà◊ Hõ äŒÅÖ’#∂ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. D â’¡HõO XHõ>ËHÍ Œ∞ â◊s~° ÉèÏ+#∞ q=iã∞Î#fl W@∞=O\ â’¡HÍÅ∞ =∞Ô~<Àfl HõxÑ≤™êÎ~Ú. ÑÙ~å «#Ç≤ÏO Œ∂ „QÆO ä•ÅÖ’.

nx=Å¡ XHõÑ¨C_»∞ Ç≤ÏO Œ∂ Õâ◊OÖ’ ‰õÄ_® â◊s~°ÉèÏ+¨ ÉÏQÍ „Ñ¨Kå~°OÖ’LO_Õ Œx J~°ú=∞ø «∞Ok. HÍh ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ =∞izáÈ~Ú# J<ÕHõ q+¨Ü«∂ÅÖ’Wk XHõ\ ˜. =∞m§ nxfl uiy ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ‰õΩ (=ÚMºOQÍ `≥Å∞QÆ∞"åiH˜)JOkOKåÅ<Õ ãÖHõÅÊO`À D Ñ¨ÙãÎHõO „"åÜ«∞_»O [iyOk. D Ñ¨ÙãÎHõ ~°K«#Ö’<å‰õΩ J<ÕHõ „QÆO ä•Å∞ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_®¤~Ú. "å\˜Ö’ KåÖÏ =~°‰õΩ áêâßÛ «∞ºÅ∞„"åã≤#"Õ. „Ñ¨ã≤ Œú =∞#ãÎ «fi"Õ «ÎÅ Ñïâ’ èŒ#Å ^•fi~å x~åúiOK«|_ç# „áê=∂˜Hõx~°‚Ü«∂Å<Õ WO^Œ∞Ö’ á⁄O^Œ∞ÑïKå#∞. "åi#O^Œih "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ ¿Ñ~°¡`ÀL@OHÕK«Hõ áÈ~Ú<å ''qA˝Å∞ J<Õ XHõ =∂@ "å~°O ŒiH© "å_®#∞.

#=O|~ü <≥ÅÖ’ «# ÉèÏ~°º ÃÑ\˜ì# Y~°∞Û ÖHõ K«∂ã≤ QÆ∞O_≥Å∞ ÉÏ Œ∞‰õΩO@∞#flÉèí~°Î#∞, ÉèÏ~°º ÖÏÅ#QÍ K≥OÑg∞ Œ =Ú ≥Ì@∞ì‰õΩOk. ŒQÆæ~°Ö’<Õ L#fl"åà◊§ J=∂‡~Ú''UO <å<åfl! WÑ¨C_»∞ =∞#ã¨∞ âßO`«OQÍ LO^•?—— J#flk. ^•xH˜ PÜ«∞#J=Ù##QÍ<Õ ''J~Ú Õ J=∂‡! "≥O@<Õ _çâ◊O|~°∞ <≥Å‰õΩ ‰õÄ_® XHõ =Ú Œ∞Ì WKÕÛ~Ú——J#flk.

WÖÏ LO@∞Ok rq «O. XHõ =∂@Ö’ K≥Ñ¨ÊÖËxk XHõ ÉèíOy=∞`À#∂,XHõ =Ú Œ∞Ì À#∂ q=iOK«=K«∞Û. HÍ|\ì â◊s~° ÉèÏ+¨‰õΩ ZO « „áê=ÚYºO LO^ÀTÇ≤ÏOK«O_ç. JO Œ∞ˆH D Ñ¨ÙãÎHõO „"åÜ«∞_»O [iyOk. WOHÍ g∞‰õΩ ≥eã≤#â◊s~°ÉèÏ+ U"≥∞ÿ# LO>Ë <å‰õΩ „"åÜ«∞O_ç.=KÕÛ =Ú„ ŒÖ’ •xfl ‰õÄ_® KÕ~°∞™êÎ#∞.

"≥∞ÿ„ ÕÜ«∞

5 6



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


1. =∞x+≤x ZO Œ∞‰õΩ K« Œ"åe?

=∞#O Ñ¨ÙãÎHÍÅ∞ K«kq <Õ~°∞ÛHÀ=K«∞Û, HÍh JO «Hõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ =∞x+≤xK« Œ=_»O =Å¡ á⁄O Œ=K«∞Û. =∞x+≤ J<Õ qq èŒ ãÖÑ¨Ù@ ã¨=Ú^•Ü«∞O #∞O_ç =∞#‰õΩ*Ï˝#O Åaèã¨∞Ok.

– ÖÏ~ü¤ Kè«ãì~üÑ¶‘Öò¤

Ñ¨sH∆OK«O_ç :

=ÚYºOQÍ Ô~·ÖËfi¿ãì+¨<£Å Ö’#∂, |™êìO_£Å Ö’#∂ =∞#O =∞#∞+¨µÅ#∞K« Œ=@O <Õ~°∞ÛHÀ=K«∞Û. XHÍq_» «##∞ `å#∞ yÅ∞¡‰õΩO@∂ ''UO Ñ¶~°"åÖË Œ∞!JO`å ÉÏQÍ<Õ LO@∞Ok—— Jx «#‰õΩ `å#∞ è≥·~°ºO K≥Ñ¨C‰õΩO@∂ LO@∞Ok."åãÎ"åxfl Z Œ∞~À¯=_®xH˜ è≥·~°ºO ãïáÈ#Ñ¨C_»∞ ''Wk HõÖÏ! x[=∂——? Jx«##∞ `å#∞ „Ñ¨tflOK«∞‰õΩ<Õ q è•#O Wk Ô~·Å∞ á¶ê¡\òá¶ê~°O g∞kH˜ ~åÉ’ «∞#fl

Ñ¨C_»∞ «#Ö’ HõÅ∞QÆ∞ «∞#fl P «$ «, JÅ[_ç, XuÎ_çx «@∞ìHÀ=_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflã¨∂ÎXHõ ÃÑ ŒÌ=∞x+≤ x\Ï~°∞QÍ hÅ∞H˘¯áÈ~Ú ‰õÄ~°∞Ûx, "≥∂HÍà◊√§ Ô~O_»∂ ŒQÆæ~°QÍKÕiÛ ÃÑ@∞ìH˘x Ô~O_»∞ KÕu"Õà◊√§ XHõ •xÖ’ XHõ\ Œ∂iÛ LOz(QÆ ŒÖÏQÍ) JO Œ∞Ö’XHõ "Õe`À KÕug∞ Œ ÅÜ«∞| ŒúOQÍ `åà◊O "ÕÜ«∞_»O =∞~ÀKÀ@ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

á¶È#∞`À ‰õΩã‘Î :

¿ãÖòû =∂<£ Éèí~°Î „¿Ñq∞‰õΩ_»∞

PÑ¶‘ã∞Ö’QÍh, WO\= ŒÌQÍh =∞#∞+µÅ∞ á¶È<£ÅÖ’ =∂\Ï¡_Õ@ÑC_»∞ "åixÑsH∆Oz K«∂_»O_ç. q∞Å„\© ÃÑ~_£Ö’ L#fl@∞ìQÍ x\Ï~°∞QÍ xÅ|_ç. Ô~O_»∞ KÕ «∞Å`Àiã‘=~ü#∞ Ñ¨@∞ìH˘x, QÆOcè~°"≥∞ÿ# =ÚYO`À *Ï„QÆ «ÎQÍ ''JÖÏˆQ ™ê~ü—— JO@∂q#Ü«∞OQÍ =∂\Ï¡_»∞ «∂ LO>Ë, J «_ç +¨~üì QÆ∞O_ôÅhfl ÃÑ\ì LO>Ë, «# Hõ<åflL#fl`åkèHÍi (PÑ¶‘ã~ü)`À =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. ™êH∆Í «∞Î «#ÃÑ· JkèHÍiZ^Œ∞~°∞QÍ LO>Ë ZÖÏ q#Ü«∞OQÍ #„=∞`«`À, *ÏQÆ~°∂Hõ`«`À,„Hõ=∞tHõ∆`À=∂\Ï¡_» å_À J Õ ÉèÏ=O á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_ç#Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

=∞~À =ºHÎ á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_»∞ «∂ q„âßOuQÍ QÀ_»‰õΩQÍh ÖËHõ ŒQÆæ~°QÍL#fl |Å¡‰õΩQÍh P#∞H˘x, QÆ_®¤xfl QÆ∞O_≥ÅHÍxOz, «Å=OK«∞H˘x <ÕÅ#∞ K«∂ã∂ÎJÑC_»ÑC_»∂ «Å TÑÙ «∂ ''JÖÏQ–JÖÏQ—— JO@∂ LO@∂ J «_»∞ q„âßOuQÍ( «#Hõ<åfl Jkè‰õΩÅ`À =∂\Ï¡_»∞ «∞#fl ÉèíÜ«∞O–JÅ[_ç ÖË‰õΩO_®) L<åfl_»x, HÍhãOÉèÏ+ =Å¡ qã∞QÆ∞ K≥O^•_»x, J~Ú<åã~ JÅ[_ç |Ü«∞@Ñ_»‰õΩO_® *Ï„QÆ «ÎÑ¨_»∞ «∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. |Ç¨ïâ◊ P á¶È#∞ J «_ç ÉèÏ~°º#∞O_ç QÍh ÖËHõ XHõáê « q∞„ «∞_ç #∞O_çQÍh =zÛ LO@∞O Œx „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.

«##∞ K«∂ã¨∞Î#fl "åi "≥·Ñ¨Ù‰õΩ (=º‰õΩÎÅ∞#fl "≥·Ñ¨Ù‰õΩ) gÑ¨ÙÃÑ\ì J@∞ uiy„Ñ¨Hõ¯‰õΩ Xiy, KÕux ‰õÄ_® ^ÕxHõ<åfl PxOz iã‘=~ü#∞ ZO`À qÅ∞"≥·#=ã∞Î=ÙÖÏQÍ ÇÏ$ ŒÜ«∂xH ÇÏ «∞ÎH˘x xÅ|_ç LO>Ë, «Å XHõ „ÑHõ ‰õΩ Xiy LO>Ë,J «_»∞ «# „Ñ≤Ü«Ú~åe`À =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.

QÆO Œ~°QÀà◊O :

Ô~·ÖËfi¿ãì+<£Ö’ Z Œ∞~°∞K«∂_»QÍ =zÛ Hõeã≤# |O èŒ∞ q∞„ «∞Å`À L`åûÇÏOQÍ=∂\Ï¡_»∞ «∂ É·\˜H˜ "≥à◊√ «∞#fl"å~°∞, áê¡\òá¶ê~°O g∞kH˜ =ã¨∞Î#fl Ô~·Ö’¡ `å=ÚZ^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î#fl "åix "ÕQÆOQÍ HõkÖË HõO_»¡`À "≥`«∞‰õΩ`«∂ Ö’Ñë XuÎ_çx«@∞ìHÀÖËHõ ÉÁ@#"Õà◊§ g∞ ŒÖËz xÅ|_»∞ «∞#fl"å~°∞. ÇÏ_®q_çQÍ |O èŒ∞=ÙÅ H˘~°‰õΩ,

Py# Ô~·Ö’¡ ÃÑ>ìÅ#∞ "≥ «∞‰õΩ «∞#fl"å~°∞ XHõ ~q∞\˜ ZO`À=∞Ok K≥Ñ¨ÊHõ<Õ «=∞ÉèÏ"åÅ#∞ â◊s~°O ^•fi~å K≥|∞ «∂ =∞#‰õΩ HõxÑ≤™êÎ~°∞.

<Õ~°∞ÛHÀO_ç :D`«H˘@ì_»O „_®~ÚOQ∑~°∂=ÚÖ’ <Õ~°∞ÛHÀÖË=Ú JO^Œ∞‰õΩ #kÖ’<À,

K≥~°∞=ÙÖ’<À Œ∂Hõ=Åã≤O Õ. ãO™ê~°O KÕÜ«∞_»O ZÖÏ Jx HÍÖËlÖ’ K« Œ∞=ÙHÀ=Åã≤# J=ã~°O ÖË Œ∞. ÃÑO_ç¡ KÕã∞H˘x ãO™ê~°OÖ’H ky Õ ãiáÈ «∞Ok. Ç≤ÏOnÖ’''ã‘MËQÍ <å=ÙHÍ HÍ>ËQÍ HÍ=ÙHÍ—— J<Õ ™ê"≥∞ « LOk. JO>Ë =∞OQÆe Ñ≤Å¡"å_»∞Ñ¨x <Õ~°∞ÛHÀ=_»O "≥Ú ŒÖˇ@ìQÍ, Tà’§ JO Œi =ÚMÏÅ‰õΩ QÍ@∞¡ Ñ¨_®¤Ü«∞@.HÍ|\ì=∞x+≤x ZÖÏ K« Œ"åe? J<Õ „Ñ¨âıfl L «Ê#flO HÍ Œ∞. =ÚO Œ∞ =∞#∞+¨µÅ#∞*Ï„QÆ`«ÎQÍ gH˜∆OK«_»O <Õ~°∞ÛHÀO_ç. U ÜÕ∞ ãÖÑ¶¨∞@#ÅÖ’ =º‰õΩÎÅ∞ U ÜÕ∞Ç¨=ÉèÏ"åÅ∞ ZÖÏ „Ñ¨ Œi≈™êÎ~À „Hõ=∞OQÍ g∞ˆH ≥Å∞ã¨∞ÎOk.

7 8



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


Hõ$+≤ :

D =∞ø# "åºYº#∞ H˘xfl =O ŒÅ UO_»¡#∞O_ç „Hõ=∞OQÍ *ÏQÆ~°∂‰õΩÖ·K«∂ã≤# =∞Ç¨#∞ÉèÏ=ÙÅ∞–D â◊s~° ÉèÏ+¨#∞ J~°úO KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ x~°∞Ì+ì"≥∞ÿ#ã∂K«#ÅxKåÛ~°∞. Z<≥fl<Àfl K«~åÛ "ÕkHõÅÖ’ g_çÜ≥∂ ÔH"≥∞~åÅ#∞ U~°Ê~°z,"å\xg_çÜ≥∂ HÍºÃã@¡Ö’ |OkèOz "å\˜ÃÑ· ã¨∞n~°… HÍÅO =~°‰õΩ Ñïâ’^èŒ‰õΩÅ∞ KÕã≤ˆH=ÅO ãÖ[˝Å<Õ QÍHõ, XHÍ<˘Hõ Ñïã≤÷uÖ’ ÖË • ãÖÑ¶∞@#Ö’ =ºHÎ U q èŒOQÍãÖ*Ï˝ ã¨=Ú^•Ü«∂xfl (GUSTURE-CLUSTERS) "≥Å∞=~°∞™êÎ~À x~åúiOzK«∂áê~°∞.

JO ÕHÍ Œ∞ ‰õÄ~ÀÛ=_»OÖ’, xÅ|_»@OÖ’ =∂\Ï¡_»∞ «∞#flÑ¨C_»∞ HõxÑ≤OKÕqq^èŒ ÉèíOy=∞Å#∞ „Ñ¨^Œi≈Oz "å\˜ ^•fi~å g∞ˆ~O „QÆÇ≤Ï™êÎ~À K≥Ñ¨Ê=∞O@∂H˘O Œix „Ñ¨tflOz– JO ŒiH© ≥eã≤<å WO «=~°‰õΩ Ñ¨ÓiÎQÍ qxÜ≥∂yOK«x(qxÜ≥∂yOK«ÖËx) D q Œº#∞ ã¨∂„fHõiOKå~°∞.

XH˘¯Hõ ™êi, XHÀ¯=ºHÎ U ≥·<å =∞Oz=∂@ ZO`À uÜ«∞ºQÍ K≥Ñ≤Ê<åã¨~=∞#‰õΩ #K«Û Œ∞. JO Œ∞‰õΩ HÍ~°O Uq∞@O>Ë =∞#O K≥Ñ¨ÊÖË=Ú. =∞#Ö’ #∞O_ç=∞# JKÕ «# =∞#ã¨∞û J «_»∞ K≥|∞ «∞#flk x[OHÍ Œ∞. Jk "å_ç Ç¨Ï$ ŒÜ«∞OÖ’#∞O_ç ~å=_»O ÖË Œ∞ JO@∞Ok. P ã=∞Ü«∞OÖ’ J «_»∞ ‰õÄ~°∞Û#fl ÖË • xÅ∞K«∞#flq è•#O, J «_»∞ K≥|∞ «∞#fl^•xH˜ =ºuˆ~HõO Jx =∞# =∞#ã¨∞û ÃÇÏK«Ûiã¨∞ÎOk.D q èŒOQÍ WÑ¨C_»∞ K≥Ñ¨ÊÉ’ÜÕ∞ q Œº H˘ «Î Õg∞ HÍ Œ∞. HÍHõáÈ Õ YzÛ «OQÍ WkÑ¶ÖÏ<å q+¨Ü«∞O Jx =∂„ «O x~åúiOK«ÖË=Ú. WÖÏ x~åúiOK«ÖË#O « =~°‰õΩJHÍ~°OQÍ<Õ (ÃÑ·H˜ HõxÑ≤OKÕ HÍ~°O Ug∞ ÖË‰õΩO_®<Õ) =∞#O H˘O^ŒixÕfi+≤OK«_»O, H˘O Œi`À L„ ÕHõOQÍ =∂\Ï¡_»@O, H˘O ŒiÃÑ·# D~°¬º ÃÑOK«∞HÀ=_»O

[~°∞QÆ∞ «∞Ok. WHõ "åi`À Hõeã≤ rqK«_»O ZÖÏ?... Hõ#∞Hõ =∞x+≤x K« Œ=_»O<Õ~°∞ÛHÀ"åe. Hõeã≤ rqOK«_»O H˘~°∞ =∞x+≤x K« Œ"åe.

2. ãÖ[˝Å∞ ã¨=Ú^•Ü«∞ ãÖ[˝Å∞ãO[Å∞ JO>Ë Ñ^•Å∞† ãO[Å ã=Ú^•Ü«∞O (Gesture Clusters) "åHõºO.

Ñ¨^•Åxfl\˜H© "Õ~°∞"Õ~°∞ J~åúÅ∞<åfl ãÖÑ¨Ó~°‚ "≥∞ÿ# ÉèÏ=O J~°úO HÍ"åÅO>Ë PÑ¨ •ÅxflO\˜h XHõ "åHõºOQÍ ‰õÄ~åÛe. JÖÏˆQ XH˘¯Hõ ãÖ[˝‰õΩ XHÀ¯ J~°úOL<åfl ãÖ[˝Å ã¨=Ú^•Ü«∞O ãÖÑ¨Ó~°‚ ÉèÏ"åxfl =ºHõÎO KÕã¨∞ÎOk. XHÀ¯™êi q_çQÍXHõ J~°úq∞zÛ# q_ç ãÖ[˝, ã¨=Ú^•Ü«∞OÖ’ KÕi# «~°∞"å « =∞~À J~°úO‰õÄ_®W=fi=K«∞Û. ã≤÷~°OQÍ XHõ ã≤÷uÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx =∞#HÀ ÉèÏ"åxfl JOkOz# ÃÑ ŒÌ=∞x+≤Hõke# H˘kÌ Hõ∆ÏÅÖ’<Õ P J~åúxH˜ XHõ =ºuˆ~HÍ~åúxfl ã¨∂zOK«=K«∞Û.

¿ÑÅQÍ LO_Õ #=Ùfi (Nervous laugh) Ü≥ÚHõ â◊|ÌO Pâ◊Û~åºxfl, qã‡Ü«∂xflÇ¨Ï~å¬xfl ≥eÑ≤<å q∞ye# W «~° JOQÍÅ ãÖ[˝Å∞ Jã≤÷~° åfixfl, JÑ¨#=∞‡HÍxfl,Jã¨Ç¨ºxfl ã¨∂zOK«=K«∞Û. "≥Ú «ÎO â◊s~°OÖ’x Jxfl JOQÍÅ∞ ''Wk ZÑ¨C_»∞J~ÚáÈ «∞O^•! ZÑ¨C_»∞ É·\˜H˜ "≥àÏÌ=∂—— Jx K«∂ã¨∂Î LO\Ï~Ú.

HÍh ÉèÏëê ãÖ|O èŒ"≥∞ÿ# =º=Ç¨~åÅHõ<åfl ÉèÏëê Œ∂~°"≥∞ÿ# D ãÖ*Ï˝=º=Ç~°O (Non Verbal-Communication) ã`åºxH ZO`À ŒQÆæ~°QÍ LO@∞O ŒxPÜ«∂ J#∞Éèí=A˝Å∞ K≥áêÊ~°∞.

=∞x+≤ «ÅÖ’ U=ÚO@∞Ok?U#∞QÍ ? KÕÜ«∂?

9 10



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


3. Uq∞\˜ ÖÏÉèíO?HõO_»∞¡ =¸ã¨∞H˘x ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩ_ç LÑ¨<åºãÖ qO>Ë... ™êH∆Í «∞Î

Õ=Ù‚ fã≤ W «‚ P ™ê÷#OÖ’ ÃÑ@ì=K«∞Û#xÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍh HõO_»∞¡ ≥~°∞K«∞H˘xq#O_ç, «#‰õΩ F@∞ "Õ¿ãÎ q∞=∞‡efl «e¡ÖÏ áêe™êÎ#<Õ q+¨Ü«∞O PÜ«∞# KåÖÏP"Õâ◊O`À, L„ ÕHõO`À |Å¡QÆ∞kÌ K≥|∞`å_»∞. g∞ K≥=ÙÅ∞ J «_»∞ =∞Oz"å_»∞ J «xHF@∞ "≥Ü«∞º=∞O>Ë, HõO_»∞¡ "≥O@<Õ ÖË Œ∞ ÖË Œ∞ "å_ç#∞O_ç ÅaèOKÕk «#∞flÅ∞QÆ∞ Œ∞ÌÅ∞ «Ñ¨Ê L «Î=∞ áêÅ# HÍ Œ∞ Jx ÃÇÏK«ÛiOz q∞=∞‡efl ã¨ «ºO"≥·Ñ¨Ù‰õΩ#_çÑ≤™êÎ~Ú.

UO K≥|∞ «∞<åfl_»∞ J<Õ q+Ü«∞O Hõ<åfl, ZÖÏ K≥|∞ «∞<åfl_»∞ J<Õ q+Ü«∞"Õ∞Z‰õΩ¯= „áê è•#º « =Ç≤Ïã¨∞ÎOk. =∂\Ï¡_»∞ «∞O_»QÍ ÉèÏ~°º"≥·Ñ¨Ù gÑ¨Ù „uÑ≤Ê H˜\˜H©Ñ¨~° • ãïKÕ¿ã Éèí~°Î K≥Ñ¨ÊHõ<Õ KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞ K≥|∞`å_»∞.

*ÏQÆ~°∂‰õΩÖ· „Ñ[Å∞ ãO[Å∞, =Ú„ ŒÅ#∞ K«∂ã≤ <Õ~°∞ÛHÀ=_»O XHõ Z «Î~Ú Õ"å\˜H˜ ãïÜ≥ÿ∞# J~åúxfl q=~°OQÍ W=fiQÆÅQÆ@O =∞~À Z «∞Î. J~Ú Õ XHÀ¯™êiD ãO[Å∞, Ç=ÉèÏ"åÅ∞ «ÑCQÍ K« Œ=|_»=K«∞Û ‰õÄ_®. <À\’¡ #∞O_ç Œ∞~åfiã#=™ÈÎOk Jx XHõ q∞„ «∞_»∞ ÃÇÏK«ÛùiOK«_»O =Å¡ ‰õÄ_®, «Å XHõ ÑHõ ‰õΩ „uÑCHÀ<ÀÖËHõ gÑ¨Ù W@∞"≥·Ñ¨Ù ÃÑ\’ì ‰õÄ_® P =ºHÎ =∂\Ï¡_»=K«∞Û. J «_ç P âßsiHõãÖ[˝=∞#‰õΩ qã¨∞~°∞QÍ#∂, Jã¨Ç¨ÏºOQÍ#∂ JxÑ≤OK«=K«∞Û. Hõ#∞Hõ *Ï„QÆ «ÎQÍ=∞x+≤x K« Œ=_»O <Õ~°∞Û‰õΩO>Ë KåÖÏ ÖÏÉèíO.

=∞#ã∞#∞ â◊s~°O J#∞ãiã∞ÎOk J<Õ q+Ü«∞O =∞# HõO ŒiH© ≥Å∞ã∞HÍhH˘xfl™ê~°∞¡ â◊s~å<Õfl =∞#ã∞ J#∞ãiã∞ÎOk‰õÄ_®. Z=Ô~·<å U ≥·<å K≥|∞ «∞#flÑC_»∞KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x g∞~°∞ q#O_ç. P «~°∞"å « H˘O «¿ãÑ¨Ù P KÕ «∞Å "≥∞eHõ#∞q_»nã≤ q#O_ç. =ÚO Œ∞Hõ<åfl P «~°∞"å Õ P =ºHÎ K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∞O g∞‰õΩ ÉÏQÍJ~°ú=∞ø «∞Ok. (P K≥Ñ¨Ê|_Õ q+¨Ü«∂xfl g∞~°∞ ã¨=∞iúOz<å, ã¨=∞iúOK«‰õΩ<åfl)JO Œ∞ˆH "Õ∞ è•=ÙÅ∞ D ãÖ[˝#∞ (KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìHÀ=_®xfl) JÑ¨#=∞‡HõOQÍ#∞,=ºuˆ~HÕK«_»OQÍ#∂ (Defensive Position) K≥|∞`å~°∞.

â◊s~° ÉèÏ+ <Õ~°∞ÛHÀ=_»O KåÖÏ Hõ+ìO. Wk H˘ «ÎQÍ XHõ Ñ~°ÉèÏ+ <Õ~°∞ÛHÀ=_»OÖÏO\ ˜k. =ºH˜ Î XHõ ÖÏÜ«∞~ü =^Œ Ì‰ õΩ =zÛ#Ñ¨C_»∞ =∞#ã¨∞Ö’ J<ÕHõãO ÕÇÅ∞O\Ï~Ú. J «_»∞ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x XHõ HÍÅ∞g∞ Œ WOH˘Hõ HÍÅ∞ "Õã∞H˘xK≥|∞ «∂ áÈ`å_»∞†W=hfl «#‰õΩ ≥eã≤#"Õ QÆ#∞Hõ q#_®xH˜ ZO Œ∞‰õΩ ã¨=∞Ü«∞O=º~°úO KÕÜ«∂Å#∞‰õΩO@∂ ÖÏÜ«∞~ü J «_ç =∂@Å#∞ =∞ èŒºÖ’<Õ PÑ≤ JO Œ∞Ö’#∞O_ç É·@Ñ¨_»\ÏxH˜ «# ã¨ÅÇ¨ W¿ãÎ, Jk P =ºHÎH˜ J~°úOHÍ Œ∞. ÖÏÜ«∞~ü J «_çãÖ[˝#∞ J~°úO KÕã¨∞H˘x z=i =~°‰õÄ J «_»∞ K≥¿ÑÊk qO>Ë, P «~°∞"å « P=ºHÎ «# P ãÖ[˝ (Hõ@∞ìH˘x ‰õÄ~°∞Û#fl KÕ «∞Å∞ HÍà◊√§) #∞O_ç É·\ ˜H˜ =™êÎ_»∞q„âßOuQÍ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï_»∞. JÑ¨C_»∞ ÖÏÜ«∞~ü «# ã¨ÅÇ¨#OkOK«=K«∞Û.

HÍh XH˘¯Hõ ™êi â◊s~° ÉèÏ+¨ JO`å ≥eã≤<å «##∞ `å#∞ =∞izáÈ «∂XHÀ¯ ãÖ[˝Ö’ H˘O « ã¨=∞Ü«∞O =~°‰õÄ JÖÏˆQ xÅzáÈ «∂ LO\Ï=Ú. Wk„Hõ=∞OQÍ JÉèíºã≤OK«=Åã≤O Õ.

g∞~°∞ g∞ K«∞@∂ì LO_Õ ã¨=∂[OÖ’<Õ u~°∞QÍ_Õ D Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ#∞(=∞#∞+¨µÅ#∞) ‰õ∆Ω‚OQÍ K« Œ==K«∞Û. ÖË • \©q â◊ÉÏúxfl (Volume) Ñ¨ÓiÎQÍfã≤"Õã≤ =º‰õΩÎÅ Hõ ŒeHõÅ#∞ *Ï„QÆ «ÎQÍ ÑsH∆OK«O_ç. D ÑÙãÎHÍxfl =ÚO Œ∞ ÃÑ@∞ìH˘xâ◊s~° ÉèÏ+¨#∞ <Õ~°∞ÛHÀ=_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOK«O_ç.

WO Œ∞Ö’ Zxfl =ÚMÏÅ∞?

11 12



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


4. =ÚY Hõ=oHõÅ∞ (Facial Expressions)

Z=Ô~·<å =∂\Ï¡_»∞ «∞#flÑC_»∞ =∞# Œ$+≤ì ™ê=∂#ºOQÍ "åi =ÚYO"≥·ÑÙ‰õΩ"≥à◊√ «∞Ok. JÑ¨C_»∞ =∞#‰õΩ ''K«O¿Ñ K«∂Ñ¨Ù—— ''KåÑ¨ÖÏQÍ K«OK«Å"≥∞ÿ# K«∂Ñ¨Ù——,''^˘OQÆ K«∂Ñ¨Ù——, ''JÇ¨ÏOHÍ~°Ñ¨Ù K«∂Ñ¨Ù——, ''=∂~°ú="≥∞ÿ# K«∂Ñ¨Ù——, ''<Õ#∞ ã≤^ŒúO J<ÕK«∂Ñ¨Ù—— HõxÑ≤™êÎ~Ú.

=º‰õΩÎÅ∞ QÆ∞OÑÙÅ∞QÍ K«~°ºÅ‰õΩ ‰õÄ~°∞Û#flÑC_»∞ HõO_»¡, <À\ ãO[Å∞ ãÊ+ìOQÍHõxÑ≤™êÎ~Ú. XHÀ¯™êi D K«~°ÛÖ’ XHõ =ºHÎ ''XÑ¨CHÀ–ÖË • Kå=Ù—— J<Õ ã≤÷uH˜KÕ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. JÑ¨C_»∞ J «_ç HõO_»∞¡ qâßÅOQÍ qK«∞Û‰õΩO\Ï~Ú. ÃÑ Œ=ÙÅ∞=¸ã∞‰õΩO\Ï~Ú, Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞ =Ú_ç|_» å~Ú† XHÀ¯™êi J «_»∞ ÃÑ Œ=ÙÅ`ÀQÍHõÑÖ_»¡ À<Õ =∂\Ï¡_» å_»∞, H˘kÌQÍ ÃÑ Œ=ÙÅ∞ Hõ Œ∞Å∞`å~Ú JO Õ. J «_çH˜ Z Œ∞\˜QÆ∞OÑ¨ÙÖ’ =ºHÎ ã¨QÆO =¸ã¨∞‰õΩ#fl HõO_»¡ À, ^•z# z~°∞#=ÙfiÅ`À, âßO «OQÍèŒ#∞ã∞ûÖÏQÍ XOy# Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å`À, #∞k\ g∞ Œ =Ú_» «Å∞ ÖË‰õΩO_® K«~°ÛÅÖ’

ÔQÅ=_®xH˜, áêÖÁæ#_®xH˜, ã¨Ç¨ÏHõiOK«_®xH˜ ã≤ ŒúOQÍ HõxÑ≤™êÎ_»∞.

*Ï<£ >ˇOÑ¨ÙÖò@<£ (Jane Templeton) J<Õ =∞#ã¨Î`«fi"Õ`«Î ''XHõ ¿ãÖòûi„ÑÖ*Ë\ ˜"£ =ã¨∞Î=Ù H˘<Õ"å_ç =∞#ã¨∞Ö’ U=ÚO^À „QÆÇ≤ÏOK«_»O ZÖÏ——? J<Õq+¨Ü«∞OÃÑ· WÖÏ „"åãÎ_»∞....

''P=ºHÎ K«∂Ñ¨Ù „HÕkH˜ "åeáÈ~Ú, =ÚYO XHõ „Ñ¨Hõ ‰õΩ „uÑ≤Ê LO>Ëg∞~°∞ "≥o¡áÈ=_»O =∞Ozk. XHõ"Õà◊ J «_ç =ÚYOg∞ Œ Hõ$„u=∞"≥∞ÿ# z~°∞#=ÙfiÖË‰õΩO_® LO_ç, «Å HÍãÎ ÃÑ·H˜ÖËz QÆ_»¤O (K«∞|∞HõO) =ÚO Œ∞‰õΩ ™êy LO>Ë g∞~°∞K≥¿ÑÊk „â◊ ŒúQÍ qO@∞<åfl_»x J~°úO. g∞ K«∂Ñ¨Ù`À J «_ç K«∂Ñ¨Ù H˘xfl Hõ∆ÏÅ=~°‰õΩ Hõeã≤ LO>Ë, =ÚYO g∞k z~°∞#=Ùfi =Ú‰õΩ¯=~°Hõ<åfl ™êy LO>Ë g∞=∂@Å‰õΩ qÅ∞=#∞ ÉËsA "Õã∞Î<åfl_»x ≥Å∞ã∞HÀO_ç. g∞ «Å Ü≥ÚHõ ™ê÷~ÚÖ’<ÕJ`«_ç `«Å ‰õÄ_® xez=ÙO>Ë, =ÚYOÖ’ q„âßOu`À ‰õÄ_ç# z~°∞#=Ùfi„Ñ¨Hõ@=∞ø «∂ LO>Ë, L`åûÇ¨ÏO L\ì Ñ¨_»∞ «∂LO>Ë WHõg∞ =ã¨∞Î=Ù J=Ú‡_»∞áÈ~Ú#>Ë¡——.

â◊s~° ÉèÏ+¨#∞ <Õ~°Ê_®xH˜ qA˝Å∞ XHõ ã≤ìÖò (á¶⁄\’)#∞ „á⁄[Hõì~üÖ’ "Õã≤Ñ~° •g∞ Œ •xfl ÃÑ ŒÌQÍ K«∂ÑÙ`å~°∞. (K«~°ÛÅ∞ J<Õ ÉÁ=∞‡) JO Œ∞Ö’ ‰õΩ_ç"≥·ÑÙ#‰õÄ~°∞Û#fl"å~°∞ ãÖ`À+ÖQÍ «$Ñ≤ÎQÍ, âßO «OQÍ, P «‡ qâßfiãÖ`À HõxÑ≤™êÎ~°∞.Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù "å~°∞ JâßO «OQÍ, HÀÑÖQÍ P «‡~°Hõ∆‰õΩ ã≤ ŒúÑ¨_»∞ «∂ HõxÑ≤™êÎ~°∞.

ÃÑ· ÉÁ=∞‡ K«∂_»QÍ<Õ H˘O^Œ~°∞ =ÚYHõ=oHõÅ ^•fi~å Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù"å~°∞HÀÑOQÍ#∂, L„ ÕHõOQÍ#∂ L<åfl~°x, ‰õΩ_ç"≥·ÑÙ"å~°∞ âß «OQÍ q„âßOuQÍ L<åfl~°xK≥|∞`å~°∞. =∞iH˘O « *Ï„QÆ «ÎQÍ ÑsH∆Oz# H˘O Œ~°∞ J Œ∞~°∞ «∞#fl =Ú‰õΩ¯ÑÙ\ÏÅ∞,=Ú_çÑ¨_ç# Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, =Ú_» «Ñ¨_»¤ #∞ Œ∞~°∞, qâßÅOQÍ qK«∞Û‰õΩ#fl HõO_»¡ ÀW ŒO`å "≥∂ãÖ. Wk ãïÜ≥ÿ∞# Ñ¨ ŒúuHÍ Œ∞ JO@∞<åfl~°∞. Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù =º‰õΩÎÅÖ’XHõ~°∞ qA˝Å∞ K≥¿ÑÊ JÑ¨#=∞‡Hõ, =ºuˆ~Hõ ãÖ[˝ (Difensive Position) J~Ú#KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x LO_»@O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍãÎ =ÚO Œ∞‰õΩ =Oy |Å¡g∞ Œ Ñ≤_çH˜eayOK«|_ç# KÕux ÃÑ\˜ì ''Uq∞\? g∞ L ÕÌâ◊ºO——? Jx„Ñtflã∞Î#fl@∞¡QÍ Hõ#|_» å_»∞.‰õΩ_ç"≥·ÑÙ =º‰õΩÎÅÖ’ XHõ~°∞ ''h‰õΩ <Õ#∞ fã≤áÈ#∞ h ã=∞ Lrx—— Jx K≥|∞ «∞#fl@∞¡QÍ`å#∞ ‰õÄ_® |Å¡g∞^Œ KÕ~Ú ÃÑ\Ïì_»∞ HÍh Ñ≤_çH˜e ayOK«|_»Hõ áÈ=_»O,Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞ =Ú_çÑ¨_»Hõ áÈ=_»O`À L„ ÕHõOQÍh, XuÎ_çQÍh ÖË Œx ≥Å∞™ÈÎOk.

(a) #=ÙfiÅ∞ (Smile)

Q“ «=∞ |∞ Œ∞ú_ç t+¨µº_»∞ ™êiÑ¨Ù„ «∞_»∞, PÜ«∞# #=Ùfi#∞ è•~° (Con-

centrate) KÕã≤ P #=ÙfiÖ’ P~°∞ ~°HÍÅ∞<åflÜ«∞x x~åúiOKå_»∞.Jq 1.ã≤ «, 2.Ç¨Ïã≤ «, 3. qÇ¨Ïã≤ «, 4. LÑ¨Ç¨ã≤ «, 5. JÑ¨Ç¨Ïã≤ «, 6. JuÇ¨Ïã≤ «.

1. ã≤ « :"A Faint, almost imperceptible smile manifest in the subtleties of

the facial expression and Continence alone"

KåÖÏ ã∂Hõ∆ ‡OQÍ LO_Õ #=Ùfi ã≤ «. =ÚYO g∞ Œ Wk ãÊ+ìOQÍ Hõ#Ñ_» Œ∞.Wk Ç¨Ï$ ŒÜ«∞OÖ’ «$Ñ≤Î ~°∂ÑÖÖ’ LO@∞Ok. ZO`À *ÏQÆ~°∂‰õΩÖ· gH∆¿ãÎ<Õ Wk

K«~°ÛÅ∞

13 14



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


g∞‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. rÃããπ ZÑ¨C_»∂ #=fiÖË ŒO\Ï~°∞ „ÔH·ãÎ=ÙÅ∞. |Ç¨ïâ◊ PÜ«∞##=Ùfi ^•H˘¯x ''ã≤ «—— ™ê÷~ÚÖ’ LO_ç LO@∞Ok.

2. Ç¨Ïã≤ « :"A smile involving a slight movement of the lips and barely revealing

the tips of the teeth."

HÍãÎ Hõ ŒeHõ Hõey# #=Ùfi Ç¨Ïã≤ «. ÃÑ· ÃÑ Œq H˘kÌQÍ ≥~°∞K«∞HÀ=_»O`ÀÑÖ\˜ Ü≥ÚHõ z=i ÉèÏQÍÅ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú.

3. qÇ¨Ïã≤ « :"A broad smile accompanied by a modicum of laughter".

ÉÏQÍ qK«∞Û‰õΩ#fl #=Ùfi qÇ¨Ïã≤ «. WO Œ∞Ö’ H˘O « #=Ùfi Ü≥ÚHõ â◊|ÌO‰õÄ_® qxÑ≤ã¨∞ÎOk.

4. LÑ¨Ç¨Ïã≤ « :Accentuated laughter louder in volume, associated with movements

of the head, shoulders and arms".

QÆ\ìQÍ ÃÑ ŒÌQÍ ÑëˆH #=Ùfi LÑ¨Ç¨Ïã≤ «. WÖÏ #"ÕfiÑ¨C_»∞ «Å,Éèí∞*ÏÅ∞,KÕ «∞Å∞ ‰õÄ_® Hõ Œ∞Å∞`å~Ú.

5. JÑ¨Ç¨Ïã≤ « :" Loud laughter that brings tears"

HõO_»¡‰õΩ hà◊√§ uiˆQÖÏ #=fi_»O JÑ¨Ç¨Ïã≤ «.

6. JuÇ¨Ïã≤ « :"The most boisterous uproarious laughter, attended by movements

of the whole body, doubling over in rancous guffawing convulsioushysterics."

ãÖ Œ_çQÍ Ju ÃÑ ŒÌQÍ ÑëˆH #=Ùfi JuÇ¨Ïã≤ «. WÖÏ #"Õfi"åi â◊s~°OÖ’„Ñü JOQÆO Hõ^Œ∞Å∞`«∞Ok. Ñ¨QÆ f~°∞Û‰õΩ#flÑ¨C_»∞,^Õfiëêxfl xOÑ¨Ù‰õΩ#flÑ¨C_»∞,JÅ∞Hõ,HÀÑÖ Hõey#Ñ¨C_»∞ =KÕÛ #=Ùfi. W «~°∞Å#∞ =˜HÕKÕ Ñ≤zÛ#=Ùfi Jk.

áêâßÛ «º Õâ◊ qAÅ∞ #=Ùfi#∞ 9 ~°HÍÅ∞QÍ q_»nâß~°∞. JO Œ∞Ö’x "≥Ú Œ\˜=ÚYº"≥∞ÿ# =¸_»∞, ™êiÑ¨Ù„ «∞_»∞ K≥Ñ≤Ê# "å\˜Ö’ "≥Ú Œ\˜ =¸_Õ. "å~°∞ ã≤ «#∞ã≤OÑ¨ÙÖò Ãã·‡Öò (Simple Smile) Jx,Ç¨Ïã≤ «#∞ JÑ¨Ê~ü Ãã·‡Öò (Upper Smile) Jx,qÇ¨Ïã≤ «#∞ „ÉÏ_£ Ãã·‡Öò (Broad smile) Jx J<åfl~°∞.

ˆH=ÅO P#O^•xfl ãÖ`Àëêxfl "≥Å∞=iOKÕ"Õ #=ÙfiÅ∞ J#∞HÀQÆ∂_» Œ∞.x_»∞Ñ¨Ù"å@∞QÍ LO_Õ (Oblong) #=Ùfi`À HÍã¨Î *Ï„QÆ`«ÎÑ¨_»O_ç JO\Ï_»∞|i‡OQ∑Ç¨"£∞ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂ (Birmingham University) xH˜ K≥Ok# _®Hõì~üD"≥<£ „QÍO\ò (EWANGRANT) W+ìO ÖË‰õΩ<åfl ã~ ãOÑ¶≤∞Hõ xÜ«∞=∂Å „ÑHÍ~°O#=fi=Åã≤ =zÛ#Ñ¨C_»∞ „Ñ¨Hõ@=∞ÜÕ∞º #=Ùfi Wk. WO Œ∞Ö’ ÃÑ Œ=ÙÅ∞ qK«∞ÛHÀ=Ù,ÑÖ_»∞¡ Hõ#Ñ¨_»=Ù HÍh Ô~O_»∞ „Ñ¨Hõ Å‰õΩ ÃÑ Œ=ÙÅ∞ ã¨∞n~°…OQÍ ™êQÆ∞`å~Ú. D#=ÙfiÖ’ PtOz#Ö’`«∞ LO_»^Œ∞. âı¡+¨ (PUN) `À ‰õÄ_ç# XHõ "åHõºOJ#flÑ¨C_»∞QÍh,ZuÎá⁄_çKÕ XHõ *’‰õΩ "Õã≤#Ñ¨C_»∞ QÍh U_»fiÖËHõ #"Õfi #=Ùfi Wk.

Ç¨Ïã≤ « (Upper Smile) ''ÉÏQÆ∞<åfl~å!—— Jx Ñ¨ÅHõiOKÕ #=Ùfi Wk Hõ#∞HõKåÖÏ „âı+ì"≥∞ÿOk. ã≤ « (Simple Smile) #∞ áêâßÛ «∞ºÅ∞ Ñ≤zÛ #=Ùfi (Nonsense

Smile) JO\Ï~°∞. Wk W «~°∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOzOk HÍ Œ∞. «#Ö’ `å#∞ «#‰õΩ`å#∞QÍ U^À =∞^èŒ∞~å#∞Éèí∂ux ã¨‡iã¨∂Î `«$Ñ≤ÎQÍ #=Ùfi‰õΩ<Õ #=Ùfi. Hõ#∞Hõ<ÕW «~°∞Å‰õΩ Wk Ñ≤zÛ #=ÙfiQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. P#O ŒO, L`åûÇ¨ÏO Z‰õΩ¯"≥·#Ñ¨C_»∞g∞‰õΩ #zÛ# *’‰õΩ#∞ q#flÑ¨C_»∞ =KÕÛ Ç¨Ï$ ŒÜ«∞Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# #=Ùfi qÇ¨Ïã≤ «(Broad Smile) eÑπ–W<£Ãã·‡Öò (Lip-in-Smile) ‰õÄ_® Ç¨Ïã≤ « (Upper Smile)

ÖÏO\˜ Õ HÍh „HÕk ÃÑ Œq ÃÑ· ÑÖ_»¡ À <˘Hõ |_»∞ «∞Ok. Wk *Ï #=Ùfi.«=∞Hõ<åfl L «Î=ÚÅ∞QÍ#∂, ≥eqQÆÅ "åà◊√§QÍ#∂, ÉèÏqOKÕ "≥ÚQÆ"åà◊§ =ÚO Œ∞

P_»"å~°∞ #"Õfi #=Ùfi Wk. WOHÀ~°HõOQÍ K≥áêÊÅO>Ë q∞=∞‡efl F_çOK«_®xH˜"å~°∞ „Ñ¨Ü≥∂yOKÕ z=i PÜ«Ú èŒO Jk.

4. qÇ¨Ïã≤ « (BROAD SMILE)

15 16



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


Ñ¶∞~°¬ (Conflict)

W^ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ =∞^èŒº Ñ¶¨∞~°¬ QÆ=∞‡`«Î~Ú# =ÚYO ÉèíOy=∞Å#∞"≥Å∞=iã¨∞ÎOk. Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞ =Ú_ç|_ç, „HÕkH˜ =Oy, ÃÑ Œ=ÙÅ∞ xQÆ_» Œ#fl|_ç=ÚO Œ∞‰õΩ á⁄_»∞K«∞‰õΩx =zÛ, K«∞|∞HõO QÍh, #∞ Œ∞~°∞QÍh, =ÚO Œ∞‰õΩ=zÛ,HõO_»∞¡ qâßÅOQÍ qK«∞ÛH˘x fHõ∆OQÍ K«∂ã¨∂Î LO\Ï~Ú. WÖÏ Ñ¨~°ã¨Ê~°OK«∂ã¨∞‰õΩ<ÕÑ¨C_»∞, K«∂Ñ¨Ù#∞ «Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ#fl"å_»∞ F_çáÈ~Ú#>Ë¡.

Pâ◊Û~°ºO (Surprise) :J#∞HÀx ãÖÑ¶∞@# Pâ◊Û~åºxfl QÍh ÖËHõ JÑ¶∂`åxfl QÍh HõeyOK«=K«∞Û.

D ÉèÏ= Œâ◊à’ =ºHÎ<À~°∞ Ñ¨ÓiÎQÍ qK«∞Û‰õΩO@∞Ok. JÑ¶∂ «O =Å¡ HõO_»~åÅ∞ã¨_»eOK«|_»@O`À `«#‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ Wk [iyáÈ`«∞Ok. JÑ¶¨∂`«O,QÍh,Pâ◊Û~°º [#Hõ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O QÍh ÖË‰õΩO_® ‰õÄ_® XHÀ¯™êi `«#‰õΩ≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ (Unconsciously) <À~°∞ qK«∞ÛHÀ=K«∞Û. U^À XHõ q+¨Ü«∞O g∞ Œ

f„=OQÍ =∞#ã∞#∞ UHÍ„QÆO KÕÜ«∞_»O =Å¡ XHõ q+Ü«∞O g∞ Œ f„=OQÍ =∞#ã∞#∞UHÍ„QÆO KÕÜ«∞_»O =Å¡ Wk [~°∞QÆ∞ «∞Ok. P ã≤÷uÖ’ HõO\˜ „HÕk HõO_»~åÅ∞ZO « X Œ∞Ö∫`åÜ«∞O>Ë XHÀ¯™êi <åÅ∞Hõ ‰õÄ_® |Ü«∞\˜H˜ ~å=K«∞Û.

F K«∂Ñ¨Ù :=∂\Ï¡_»∞ «∞#flÑ¨C_»∞ QÍh, ÖËHõ qO@∞#flÑ¨C_»∞QÍh g∞ "≥·Ñ¨Ù ã¨∂\˜QÍ

K«∂_»Hõ =∞~À"≥·Ñ¨Ù K«∂¿ã =ºHÎ U^À •ã¨∞Î<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. =ÚMºOQÍ áÈbãπ_çáê~°∞ì"≥∞O\ò "åiH˜ D q+¨Ü«∞OÖ’ KåÖÏ J#∞Éèí=O LO@∞Ok. "≥∞ÿMËÖò Jˆ~æÖò(Mechael Argyle) JO «~ü =ºHÎ «fi „Ñ¨=~°Î# (The psycology of interpersonal

behaviour) J<Õ Ñ¨ÙãÎHõOÖ’ =º‰õΩÎÅ∞ "≥Ú «ÎO ã¨=∞Ü«∞OÖ’ 30 #∞O_ç 60 âß «O=~°‰õΩ =º‰õΩÎÅ "≥·Ñ¨Ù K«∂™êÎ~°∞ JO\Ï_»∞. XHõ"Õà◊ Z=Ô~·<å =º‰õΩÎÅ∞ 60 âß «Oã¨=∞Ü«∞O Hõ<åfl Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O =~°‰õΩ =ºHÎ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ K«∂ã¨∂Î LO>Ë "å~°∞ P=ºHÎ K≥|∞ «∞#fl q+¨Ü«∞OÖ’ Hõ<åfl P =ºHÎÖ’<Õ Z‰õΩ¯= Pã¨HÎ Hõey L<åfl~°x„QÆÇ≤ÏOK«O_ç JO\Ï_»∞. JÖÏ K«∂¿ã"å~°∞ Ñ≤zÛ „¿Ñ=∞Ö’ Ñ¨_»¤ „¿Ñq∞‰õΩÖˇ·#J~ÚLO_®e ÖË • «#∞flHÀ=_®xH˜ ã≤ ŒúOQÍ L#fl â◊„ «∞=ÙÖ·<å J~ÚLO_®e.ã¨∂÷Å „Ñ¨ÑÖKåxfl PÖ’K«#Ö’ xÅ∞Ñ¨Ù‰õΩ<Õ "åiHõ<åfl â◊¥#ºOÖ’ PÖ’K«#Å∞xÅ∞Ñ¨Ù‰õΩ<Õ"åˆ~ (Obstract thinlkers) ã¨∂\˜QÍ K«∂Ñ¨Ù xÅÑ¨QÆÅ∞QÆ∞ å~°O\Ï~°∞.Jˆ~æÖò, WO„kÜ«∂Å (HõO_»∞¡, =ÚHõ , K≥=ÙÅ∞ "≥ÚII) ^•fi~å JO Õ ã¨=∂Kå~åxflZ‰õΩ¯= Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ xÅ∞Ñ¨ÙHÀQÆÅ â◊H˜Î, K«∂Ñ¨Ù K≥^Œ~°‰õΩO_® LOK«QÆÅ â◊H˜Îgi‰õΩO\ÏÜ«∞O\Ï_»∞.

™ê=∂#ºOQÍ „Ñ¨[Å∞ =∂\Ï¡_ÕÑ¨C_»∞ Hõ<åfl q<ÕÑ¨C_Õ Z‰õΩ¯=QÍ K«∂Ñ¨Ù#∞ã≤÷~°OQÍ XHõKÀ@ xÅÑ¨QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. =ÚYºOQÍ „Ñ¨â◊flÅ∞ "Õã≤#Ñ¨C_»∞ "å~°∞K«OK«Å=∞ø`å~°∞. =∞#O „Ñ¨tflOz#Ñ¨C_»∞ QÍh ÖËHõ =∞#O K≥Ñ≤Ê# XHõ =∂@"åix HõkeOz#ÑC_»∞ QÍh "å~°∞ #∂º#`å ÉèÏ"åxH Ö’#∞HÍ=_»O, L„QÆ∞Å=_»O,HÀáêxfl HõÑ≤ÊÑ¨ÙK«∞ÛHÀ=_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOK«_»O KÕ™êÎ~°∞. P L„ ÕHõOÖ’ ã¨∂\˜QÍK«∂_»@O "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ_» å~°∞.

WÑÊ\=~°‰õΩ K≥Ñ≤Ê#q ™ê è•~° ã∂„`åÅ∞. H˘O Œ~°∞ =ºHÎQÆ « HÍ~°ÏÅ=Å¡ÖË • ™êOÑ¶≤∞Hõ xÜ«∞=∂Å =Å¡ D ã∂„`åÅÖ’ |OkèOÑ|_»Hõ áÈ=K«∞Û. ã≤QÆæ~°∞Ö·#H˘O Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ ã¨∂\˜QÍ K«∂_»ÖËHõ áÈ=K«∞Û. ÖË • Z=iÃÑ·#<åfl JkèHõ Q“~°=OLO>Ë "åi`À HõO_»∞¡ HõeÑ≤K«∂_»~°∞. ÖË • ™ê èŒº"≥∞ÿ#O « =~°‰õΩ K«∂ÑÙ#∞ «yæ™êÎ~°∞.HÍh x*ÏxH˜ "åÔ~O « #=∞‡Hõã¨∞ÎÅ∞, HõÑ¨@~°Ç≤Ï «∞Å∞, Õfi+¨~°Ç≤Ï «∞Å∞ J~Ú<å‰õÄ_®, D q èŒOQÍ K«∂Ñ¨Ù^•K«∞ «∂ L#fl HÍ~°OQÍ "åix J#∞=∂xOK«Hõ«Ñ¨Ê Œ∞. L„kHõÎ Ñïã≤÷uÖ’ L#fl Ñ¨@ìOÖ’ ‰õÄ_® J «#∞ «=∞#∞ ã¨∂\˜QÍ

K«∂¿ã =ºHÎx xeÑ≤ áÈbã¨∞ JkèHÍ~°∞Å∞ „Ñ¨tflOK«~°∞. JÖÏˆQ U~üáÈ~°∞ì Hõãì"£∞ûÖ’‰õÄ_®. Hõãì"£∞û JkèHÍ~°∞Å∞ ''K«∂Ñ≤OK«_®xH˜ U"≥∞ÿ<å LO^•? (Do you have

anything to declare?)Jx g∞ HÍy`åÅÖ’H˜ K«∂ã≤ J_»QÆ~°∞. HõO_»¡Ö’H˜ K«∂ã≤„Ñ¨tfl™êÎ~°∞.

g∞ K«∂Ñ¨Ù W «~°∞ÅÃÑ· g∞‰õΩ QÆÅ Jaè~°∞zx, L`åûÇ¨xfl K«∂Ñ¨Ù «∞Ok.áêã≤Ü≥∂(PASEO) J<Õ ÖÏ\˜<£ J"≥∞iHõ<£ ÕâßÅÖ’ „Ñü Pk"å~°O JO Œ~°∞Ü«Ú= «∞Å∞ Ü«Ú=‰õΩÅ∞ XHõKÀ@ HõÅ∞™êÎ~°∞. HÍh =∂\Ï¡_»~°∞."åi K«∂Ñ¨ÙÅ∞Ç¨=ÉèÏ"åÅ •fi~å JO>Ë â◊|ú~°Ç≤Ï « ãÖÉèÏ+¨ (Non verbal Communication)

^•fi~å ÑïK«Ü«∞O KÕã¨∞H˘x ¿ãflÇ¨ÏO KÕ™êÎ~°∞. P «~°∞"å Õ "åi rq «OÖ’H˜=∂@Å∞ „Ñ¨"Õt™êÎ~Ú.

™êÊx+π, WOQÍ¡O_£ WO_çÜ«∂ÅÖ’ ^˘OQÆK«∂Ñ¨Ù (Stolen look)

ã¨∞Ñïz «"≥∞ÿ# Õ. `å#∞ K«∂ã¨∂Î ‰õÄ_® K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡QÍ Ñ¨@∞ìÑ¨_»Hõ áÈ=_»O nxQ˘Ñ¨Ê «#O. Hõ#∞Ô~Ñ¨ÊÅ#∞ KåÖÏÉèÏQÆO =¸ã≤ W~°∞ÔH·# ^•iQÆ∞O_® UHÍ„QÆ "≥∞ÿ#K«∂Ñ¨Ù K«∂™êÎ~°∞ g~°∞. HõàÏHÍ~°∞Å∞ `«=∞HõàÏHõ$`«∞Å"≥·Ñ¨Ù, „¿Ñq∞‰õΩÅ∞`«=∞„Ñ≤Ü«∞ «=ÚÅ "≥·Ñ¨Ù K«∂¿ã K«∂Ñ¨Ù Wk.

ÑÖ_»∞¡ H˘~°Hõ_»O ^•fi~å, "≥∂KÕ`«∞Å#∞ ÖËÑ¨_»O ^•fi~å, Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞=Ú_ç"ÕÜ«∞_»O •fi~å, ã∂\QÍ K«∂_»@O •fi~å HÀÑO, Jã∂Ü«∞, JÑ#=∞‡HÍxfl"≥e|∞K«∞Û`å~°O\Ï_»∞ *Ï~ü áÈ~°ì~ü (George Porter) .

HÍ|\˜ì =∞#∞+¨µÅ#∞ K«^Œ=@O ^•fi~å "åix J~°úO KÕã¨∞H˘x Hõeã≤rqOK«O_ç.

17 18



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COM5. #_»HõÖ’ ãÖ[˝Å∞ (Walking Gestures)

„Ñü"åi #_»Hõ =∞#‰õΩ K≥Ñ¨ÊHõ<Õ J<ÕHõ áê~îåÅ∞ K≥|∞ «∞Ok. Ñ≤Å¡"å_»∞P#O^ŒOQÍ LO>Ë "ÕQÆOQÍ QÍeÖ’ `ÕeáÈ`«∞#fl>Ëì ÑïÔQ_»`å_»∞. ^Œ∞óYOÖ’L#flÑ¨C_»∞ «#q HÍà◊√§QÍ=Ù QÆ∞k|O_»Å∞ J#fl@∞¡QÍ ÉèÏ~°OQÍ #_»∞™êÎ_»∞.

Zky#"åiÖ’ "ÕQÆOQÍ #_çKÕ"å~°∞, #_çKÕÑ¨C_»∞ KÕ`«∞Å#∞ "ÕQÆOQÍT¿Ñ"å~°∞ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ rq`«OÖ’ XHõ QÆ=∂ºxfl U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞†JO ÕHÍ Œ∞ P QÆ=∂ºxfl KÕ~°∞HÀ=_®xH˜ x~°O «~°O „Ñ¨Ü«∞uflã¨∂Î LO\Ï~°∞ ‰õÄ_®.=∞Ç¨`å‡QÍOkè WÖÏ #_çKÕ "å_»O\Ï~°∞. ZO_®HÍÅO ‰õÄ_® *Ë|∞Ö’¡ KÕ «∞Å∞ÃÑ@∞ìH˘x #_çKÕ "å~°∞ ÖË • KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x #_çKÕ"å~°∞ ãOkQÆú"≥∞ÿ# =ºHÎQÍ#∂,QÆ∞OÉèí#"≥∞ÿ# =ºHÎQÍ#∂ K≥Ñ¨Ê=K«∞Û J@∞=O\˜"å~°∞ «=∞ rq`åxfl W «~°∞Å`ÀÑOK«∞HÀÖË~°∞† "åi H˘~°‰õΩ "å~ rqã∂Î |O èŒ∞=ÙÅ#∞QÍh q∞„ «∞Å#∞QÍh KÕ~°x=fiHõJO^ŒiH© "å~˘Hõ ~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ q∞eyáÈ`å~°∞. g~°∞ „Ñ¨=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# =º‰õΩÎÅ∞Jx‰õÄ_® K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. J=HÍâ◊O ^˘iH˜ Õ KåÅ∞ ZO «\˜"å‚ "åà◊√§ Hõ~° â◊OQÍ„HÕkH˜ `À™êÎ~°∞.

=º‰õΩÎÅ∞ x~åâ◊‰õΩ Ö’<≥·#Ñ¨C_»∞ KÕ`«∞Å∞ "ÕàÏ§_Õã¨∞H˘x ÖË^• á¶êºO@∞*Ë|∞ÅÖ’ KÕ «∞Å∞ ÃÑ@∞ìH˘x «Å "ÕàÏ§_Õã¨∞H˘x «# K«∞@∂ì UO [~°∞QÆ∞ «∞O^ÀÑ¨\ìOK«∞HÀ‰õΩO_®, Œ$+≤ì JO`å Ô~O_»∞ J_»∞QÆ∞Å Œ∂~°O =~°H xeÑ≤ QÆ=∞ºOÖË‰õΩO_® #_»∞ã¨∂Î áÈ`å~°∞.

Ñ≤~°∞ Œ∞Å g∞ Œ ÖË • #_»∞=Ú g∞ Œ KÕ «∞Å∞ "Õã¨∞H˘x #_çKÕ "å~°∞™ê èŒº"≥∞ÿ#O « «‰õΩ¯= Œ∂~°OÖ’ QÆ=∂ºxfl U~åÊ@∞ KÕã∞H˘x ™ê èŒº"≥∞ÿ#O « «fi~°QÍ^•xfl KÕ~°∞^•=∞x „ÑÜ«∞ufl™êÎ~°∞. g~°∞ qÑs «"≥∞ÿ# â◊HÎx LÑÜ≥∂yã∂Î ÑxKÕ™êÎ~°∞,Ñ¨x J~ÚáÈQÍ<Õ U Ñ¨h =Ú@∞ìHÀHõ Ñ¨ÓiÎQÍ | ŒúH˜ã¨∞Î#fl@∞¡ HõxÑ≤™êÎ~°∞. HÍh Pq„âßOu ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "å~°∞ =∞~À „Ç¨Ïã¨fi (á⁄\ì) QÆ=∞ºO H˘~°‰õΩ „Ñ¨ÏoHõ#∞«Ü«∂~°∞KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞. q<£ãì<£ K«iÛÖò D q èŒOQÍ #_çKÕ"å~°O\Ï~°∞.

ã¨=∞ã¨ºÅÖ’ z‰õΩ¯H˘x L#fl"å~°∞ #_çKÕ #_»Hõ è•º<åxflã¨∂zã¨∞ÎOk. «Å „HÕkH˜ =Oz, KÕ «∞Å∞ "≥#‰õΩ¯ =Ú_»∞K«∞H˘x,Ñ≤_çH˜e ayOz ÃÑ\ì# KÕu=∞˜Hõ@∞ì#∞ =∞~ÀKÕ ÀÎ Ñ¨@∞ìH˘x,Ju"≥∞Å¡QÍ #_»∞™êÎ~°∞. =∞ èŒº =∞ èŒº HÍe`À •iÖ’ QÆ∞ÅHõ~å~Úx«O`å~°∞ ÖË • XOy •iÖ’ Ñ_çL#fl HÍy`åxfl KÕuÖ’H fã∞‰õΩx

=∞m§ =kÖËã¨∂Î LO\Ï~°∞. ''nxfl Jxfl HÀÏÅ #∞O_ç K«∂_®e——J#fl@∞ìQÍ LO@∞Ok "åi „Ñ¨=~°Î#, x*ÏxH˜ "å~°∞ `«=∞ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ QÆ∞iOz ã¨∞n~°…OQÍ PÖ’zã¨∂Î "å\ ˜x J<ÕHõŒ$HÀ¯ÏÅ #∞O_ç K«∂_»_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞ÎO\Ï~°∞.

rq «OÖ’ H˘O « «$Ñ≤Îx á⁄Ok# "å~°∞, XHõ ™ê÷~ÚH˜KÕ~°∞‰õΩ#fl"å~°∞, JÇ¨ÏOHÍ~°∞Å∞ `«=∞ ^Œ~åÊxfl #_»HõÖ’K«∂Ñ≤™êÎ~°∞. =Ú™Èûex WÖÏ #_çKÕ "å_»O \Ï~°∞. "åi K«∞|∞HõOHÍã¨Î ÃÑ·H˜ ÖËz LO@∞Ok. KÕ`«∞Å∞ Éèí∞*ÏÅ∞ #∞O_ç HÍHõ"≥∂KÕ «∞Å #∞O_ç Z‰õΩ¯=QÍ HÀOÖ’ ÃÑ·H˜ÖËã¨∂Î LO\Ï~Ú.HÍà◊√§ =∂„ «O Z‰õΩ¯=QÍ =OQÆHõ xQÆ_» Œ#∞flH˘x LO\Ï~Ú.XH˘¯Hõ J_»∞QÆ∞ «∂z «∂z "Õã¨∞Î#fl@∞ìQÍ LO@∞Ok. XHõ~ °H õOQÍ K≥áêÊÅO>Ë "å~ °∞ #_»∞ã ¨ ∞ ÎO>Ë Q Æ ∞é ]" Õ ∞^À#_»∞ã¨∞Î#fl@ìxÑ≤ã¨∞ÎOk.

™ê=∂#ºOQÍ JkèHÍ~°∞Å∞, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞WÖÏ #_»∞ã¨∞ÎO>Ë, ÉÏ «∞ ##∞ãïOKÕ ÉÏ «∞ Ñ≤Å¡ÅÖÏQÍ"åi J_»∞QÆ∞Ö’ J_»∞QÆ∞"Õã¨∂Î "åi "≥#∞Hõ<Õ "≥∞e¡QÍ "åiJ#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞ "≥à◊ å~°∞. nxfl ÉÏQÍ K«∂ã≤ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl"åiH˜ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ J_»∞QÆ∞Å‰õΩ =∞_»∞QÆ∞ÖÁ «Î_»O ZÖÏQÀ "åi "≥#∞Hõ ZÖÏ #_ç¿ãÎ «=∞ Ñ¨#∞Ö∫`åÜ≥∂ ÉÏQÍ ≥Å∞ã¨∞ÎOk.

19 20



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COM6. ¿+H± ÇÖ_£ (Shaking Hands)

KÕ «∞Å∞ Ñ¨@∞ìH˘x TÑ¨_»O ÉèÏ~°fÜ«∞ ãÖã¨ $u HÍ Œ∞. #=∞™ê¯~åÅ^•fi~å<Õ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ XHõi<˘Hõ~°∞ Ñ¨ÅHõiOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. HÍh QÆ∞O_≥Å∞ÉèÏ=ÙHõ «fiO`À xO_ç#Ñ¨C_»∞ ''Wq KÕ «∞Å∞ HÍ=Ù HÍà◊√§ J#∞HÀO_ç—— JO@∂KÕ «∞Å∞ Ñ¨@∞ìHÀ=_»O Hõ Œ∞Ì.

`«=∞ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ÉèÏ"åxfl L#fl^Œ∞#fl@∞¡ K≥Ñ¨Ê^ŒÅz#Ñ¨C_»∞ (=ÚYºOQÍHõëêìÅÖ’#∞, Œ∞óMÏÅÖ’#∞ L#flÑC_»∞) "åi KÕ «∞Å#∞ «=∞ KÕ «∞ÅÖ’H fã∞H˘x=ÚYOÖ’ *Ïe L\ìÑ¨_ÕÖÏ F^•~°∞™êÎ~°∞. Wk H=ÅO „ã‘ÎÅ‰õΩ =∂„ «"Õ∞ K≥Ok#„Ñ¨ ÕºHõ ãÖ[˝. Ñ¨Ù~°∞+¨µ_çx F^•~°Û_®xH˜ „ã‘ÎQÍx, „ã‘Îx F^•~°Û_®xH˜ Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞QÍh D ãÖ[˝#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«~°∞.

J_»q =∞#∞+¨µÅ HÍÅOÖ’ q∞„`«`åfixH˜ =KÕÛ"å~°∞ `«=∞ KÕ`«∞ÅÖ’PÜ«Ú è•ÖËg ÖË=x K≥Ñ¨Ê_®xH˜ KÕ «∞Å∞ Ô~O_»∂ ÃÑ·ÔHuÎ K«∂¿Ñ"å~°∞. „Hõ=∞OQÍJk XHõ KÕ~ÚÖËÑ≤ (Hale) #=∞ã¨ iOK«_»O, KÕux Ç¨Ï$ ŒÜ«∂xH˜ Ç¨Ï «∞ÎH˘x#=∞ã¨ iOK«_»OQÍ =∂iOk. ~À=∞<£ ™ê„=∂[ºHÍÅOÖ’ J~°KÕ «∞Å∞ HõÅÑ¨_®(¿+H±Ç¨ºO_£) xH˜ | Œ∞Å∞ =ÚO*Ë «∞Å#∞ (Fore arms) Hõe¿Ñ "å~°∞. „Ñ¨ã¨∞Î «OáêâßÛ «º ÕâßÅ#∞O_ç =∞# ÕâßxH «~°e=zÛ# ¿+H± ÇO_£ ™êfiQÆ «O K≥|∞`ÀOk.ã¨Ê~°≈ UHõ åfixfl HõÅ~ÚHõ ãÖã≤ Œú «#∞ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

¿+H± ¿ÇÏO_£ ãÖã¨ $u Õâ◊ ÕâßxH˜ =∞ èŒº =∂~°∞ «∂ LO@∞Ok. „á¶ê<£û"å~°∞ =zÛ#Ñ¨Ù_»∞, "≥àı§@Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® ¿+H± ÇÖ_£ W™êÎ~°∞. [~°‡<£Å∞ ˆH=ÅOXH™êi. H˘O Œ~°∞ P„Ñ¶≤Hõ<£Å∞ ¿+H±ÇO_£ WzÛ# «~°∞"å « z\ÔH"Õ™êÎ~°∞. ¿ãfiKåÛù™êfi «O„`åºÅxk ã¨∂zã¨∞ÎOk. H˘xfl ÕâßÅ"å~°∞ Jã¨b ¿+H±ÇÖ_£#∞ L#fl «ãÖã¨¯ $uQÍ ÑïQÆÕK«~°∞. J"≥∞iHõ<£Å ¿+H±ÇÖ_£ ^Œ$_è»OQÍ LO@∞Ok.|Å„Ñ¨ Œ~°≈<åaèÖÏ+¨ #∞O_ç Wk Ñ¨Ù@∞ì‰õΩ=zÛ LO@∞Ok.

K≥=∞@ Ñ¨>Ëì J~°KÕ`«∞Å∞ ÉèíÜ«∂xfl |ÅÇ‘Ï#`«#∞ (Nearvousness)

ã¨∂zã¨∞ÎOk. |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ# ¿+H±ÇÖ_£#∞ POQÆ¡OÖ’ K«zÛ#KåÑ¨(Dead fish) `ÀáÈÅ∞™êÎ~°∞. nxH˜ ‰õÄ_® L#fl « ™ê÷#O W=fi~°∞. ™ê=∂#ºOQÍ |Å=O «∞ ÅO`åW «~°∞Å`À ¿+H±ÇO_£ WKÕÛ@ÑC_»∞ «=∞ |ÅO q+Ü«∞OÖ’ *ÏQÆ~°∂‰õΩÖ· LO\Ï~°∞.z„`«HÍ~°∞Å∞, tÅÊHÍ~°∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# HõàÏHÍ~°∞Å∞, _®Hõì~°∞¡ ™ê=∂#ºOQÍ|Å=O «∞Å`À ¿+H±ÇÖ_£ W=fi_®xH˜ [O‰õΩ`å~°∞. «#∞ KÕ «∞Å#∞ ~°H∆OK«∞HÀ=_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ~°∞.

ŒQÆæi «<åxfl, ã¨∞n~°…HÍÅÑ¨Ù ¿ãflÇ¨xfl, Ö’ ≥·# Ç¨Ï$ ŒÜ«∞ÉèÏ"åxfl K«∂¿ÑkZ Œ∞\˜"å_ç KÕux Ô~O_»∞ KÕ «∞Å =∞ èŒº‰õΩ fã¨∞H˘x < ˆH¯ ¿+H±ÇÖ_£, Z Œ∞\˜ =ºHÎ‰õΩ_çKÕu`À «# ‰õΩ_çKÕux HõeÑ≤#Ñ¨C_»∞ Z_»=∞KÕu`À J «_ç KÕu ÃÑ· ÉèÏQÍxflHõÑ≤Ê"ÕÜ«∞_»O, ÖË • =ÚO*Ëu #∞O_ç "≥∂KÕu =~°‰õΩ Z_»=∞KÕu`À HõÑÊ_»OÖÏO\kWk. ZÅHõ∆<£ „Ñ¨Kå~åxH˜ =KÕÛ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ iH∆ÍÖÏˆQ =ºHÎ ŒQÆæi #∞O_çP Ñ@ì "Õ∞Ü«∞~ü =~°‰õΩ JO Œi KÕ «∞Å#∞ JÖÏQ Ñ@∞ì‰õΩO\Ï_»∞. ZO`À ŒQÆæi"åi^•fi~å PtOKÕ D ã¨Ê~°≈ XHõ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩ_ç #∞O_ç ~å=_»O`À "å~°∞ •xflF@¡ HÀãÖ P_Õ HõÑ¨@ (Insincere) <å@HõOQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞.

â◊s~° ÉèÏ+¨#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ <Õ~°∞ÛHÀHõ=ÚO Õ XHõ =ºHÎ =ÚY Hõ=oHõÅ∞, #_»Hõ,Ç¨=ÉèÏ=O K«∂ã≤ "≥O@<Õ XHõ x~°‚Ü«∂xH˜ ~åHõO_ç. J «_çx ÉÏQÍ Ñ¨sH∆Oz,=∂\Ï¡_ç# «~°∞"å « H=ÅO â◊s~°ÉèÏ+¨ =Å¡ <Õ#∞ <Õ~°∞Û‰õΩ#flk ZO « LOk? <ågHõ∆Ö’ U"≥∞ÿ<å Ö’ÑÖ LO^•? <Õ#∞ XHõ =ºHÎx ãïQÍæ K« Œ=QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl<åÖË •? J<Õ q+¨Ü«∂xfl Ñ¨sH∆OK«∞HÀO_ç."≥O@<Õ XHõ x~°‚Ü«∂xH˜ ~åHõO_ç.

21 22



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


7. xëê¯Ñ¨@ºO (Openness)

â◊|Ì~°Ç≤Ï`« ãÖÉèÏ+¨ (Non Verbal Communication) Ö’ HõÑ¨@OÑ¨xH˜~å^Œ∞. Hõ#∞Hõ g∞‰õΩ â◊s~°ÉèÏ+¨ ãïQÍæ `≥e¿ãÎ =ºH˜Î HõÑ¨@ ~°Ç≤Ï`«OQÍ=∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl_® ÖË^• J<Õ q+¨Ü«∞O J`«_ç â◊s~åOQÍÅ =Å¡ `≥Å∞ã¨∞ÎOk.HõÑ@=∞O>Ë Uq∞\’ ≥Å∞ã∞QÍ! Hõ_»∞ÑÙÖ’ XHõ q+Ü«∞O •K«∞H˘x =∂@ÅÖ’^•xfl=∞~ÀÖÏ „Ñ¨ Œi≈OK«_»O.

"≥∂KÕ`«∞Å=~°‰õΩ =Oz J~°KÕ`«∞Å∞K«∂Ñ≤OKÕ ÉèíOy=∞ xëê¯Ñ\Ïºxfl ã∂zã∞ÎOk.

W\ÏeÜ«∞< £Å∞ D É è íOy=∞#∞JkèHõOQÍ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞. =∞s z‰õΩ¯ÅÖ’‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú#ÑC_»∞, qã∞QÆ∞ K≥Ok#ÑC_»∞Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å#∞ QÆ∞O_≥Åg∞^Œ ÃÑ@∞ìH˘x''#<ÕflO KÕÜ«∞=∞O\Ï~°∞?—— Jx „Ñ¨tfl™êÎ~°∞.K«∞|∞HÍxfl HÍãÎ ÃÑ·H˜ÖËÑ≤, Éèí∞*ÏÅ∞ ‰õΩkOz"≥∂KÕ «∞Å∞ HÍãÎ "≥#‰õΩ¯ "≥à◊¡xzÛ ÃÑ Œ=ÙÅ∞qiz „Ñ¨^Œi≈OKÕ ÉèíOy=∞ ‰õÄ_® ''#<ÕflOKÕÜ«∞=∞O\Ï~°∂?——J< Õ É è Ï"åxfl

ã¨∂zã¨∞ÎOk HÍh ^•xÖ’ HÍã¨ Î HõÑ¨@O ^•yLO@∞Ok.

Ñ≤Å¡Å∞ `å=Ú KÕã≤# Ñ¨xx K«∂Ñ≤OK« ŒÅz#Ñ¨C_»∞ J~°KÕ «∞Å∞ „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞. ÖË • KÕã≤#Ñ¨x|Ü«∞@‰õÄ_»^Œx J#∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ xHõ¯~°∞ *Ë|∞Ö’KÕ`«∞Å#∞ ^•™êÎ~°∞ ÖË^• gÑ¨Ù "≥#∞Hõ‰õΩ ÃÑ@∞ì‰ õΩO\Ï~°∞. ã≤x=∂ Ü«∂Hõ ì~ üÅ∞, „_®=∂ÅÖ’

#\OKÕ"å~°∞ ‰õÄ_® xëê¯Ñ\Ïºxfl D ÉèíOy=∞Ö’ „Ñ Œi≈Oz# «~°∞"å Õ =∂\Ï¡_»`å~°∞.

xO_»∞QÍ QÆ∞O_ôÅxfl ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ "åi Hõ<åfl, XHõ\˜ Ô~O_»∞ = Œe"Õ¿ã "åˆ~Z‰õΩ¯= HõÑ@~°Ç≤Ï «OQÍ ¿ãflÇÏO KÕÜ«∞QÆÅ~°∞. g∞ WO\H =zÛ# Jukè Å∞OwQÍxÃÑ¶·[=∂QÍx "Õã∞H˘x q„â◊q∞OK« ŒÅz# Õ PÜ«∞# HõÑ@ ~°Ç≤Ï «∞_»x, g∞‰õΩ gÖ· ÕãÇÜ«∞O KÕã≤ g∞ #∞O_ç á⁄O Œ ŒÅz# ãÇÜ«∂xfl x~˘‡ÇÏ =∂@OQÍ ã‘fiHõiOK«QÆÅ_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. =∞# q∞ ŒÌ~°O ãÖÉèÏ+¨Ö’ XHõ QÆ=∂ºxfl KÕ~°=KåÛ=ÚJx ÕÅ#O «=~°‰õΩ LHõ áÈã¨∞Î<åflã¨~ g∞`À "åºáê~°O KÕÜ«∞_®xH˜ =zÛ# =ºHÎK˘HÍ¯ QÆ∞O_ôÅ∞ qÑ¨Ê_»OQÍh ÖËHõ JOw fã≤"ÕÜ«∞_»OQÍh KÕÜ«∞_»∞.

¿ãflÇ¨ÏjÅ"≥∞ÿ, q„âßOu^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ, HõÑ¨@ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#@∞=O\˜ ÉèíOy=∞HõxÑ≤Oz#Ñ¨C_»∞, Z Œ∞\˜ =ºHÎ‰õÄ_® •xfl „QÆÇ≤ÏOz J#∞‰õÄÅOQÍ "≥∞ÅQÆ_®xH˜„Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ_»∞. ‰õΩHõ Å∞ "≥Ú ŒÖ·# [O «∞=ÙÅ∞ W «~° [O «∞=ÙÅ`À áÈ\Ï¡_» ŒÅK«#Ñ¨C_»∞, ¿ãflÇ¨ÏO KÕÜ«∞ ŒÅz#Ñ¨C_»∞ «=∞ gÑ¨Ù g∞ Œ Ñ¨_»∞H˘x ã¨∞xfl «"≥∞ÿ# «=∞á⁄@ì#∞, Q˘O «∞#∞ K«∂Ñ≤™êÎ~Ú. ZO « „‰õÄ~°[O «∞=Ù ‰õÄ_® D J=HÍâßxfl^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO KÕã¨∂Î ^•xfl QÍÜ«∞Ñ¨~°K«_»OQÍh K«OÑ¨_»OQÍh KÕÜ«∞^Œ∞. DãÖ™ê¯~°O =∞x+≤Ö’ ‰õÄ_® L#flk. _®II ã≤‡ ü D q+¨Ü«∂xfl Ñïâ’kèOK«_®xH˜XHõ"≥ÚQÆ`À_ÕÅ∞ PÜ«∞# g∞kH˜ ^Œ∂Hõ_®xH˜ QÆ∞„~°∞ÃÑ@ìQÍ<Õ PÜ«∞# "≥e¡HõÖÏÑ_»∞‰õΩ<åfl_»∞. P À_ÕÅ∞ PÜ«∞# Q˘O «∞#∞ ÑO_»¡ À ãÊ $tOzOkQÍh PÜ«∞##∞QÍÜ«∞Ñ¨~°K«ÖË^Œ∞. ''HÍh <å‰õΩ =∂„`«O „áêO áÈ~Ú#O`« Ñ¨x J~ÚºOk——J<åfl_®Ü«∞#.

z=i ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =º‰õΩÎÅ∞ HÀ@¡ (Coats) |@<£Å∞, +¨~üìÅ QÆ∞O_ôÅ∞ qÑ≤Ê"≥∞eHõÃÑ\ì ‰õÄ~°∞Û#fl HÍà◊§#∞ qÑ≤Ê ‰õΩsÛÅ g∞ Œ =ÚO Œ∞‰õΩ [iy ‰õΩsÛ z=~°‰õΩ=zÛ |Å¡ g∞kH˜ Xiy Õ, WHõ P K«~°ÛÅ∞ ™ê#∞‰õÄÅ=∞ø`åÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.Ô~O_»∞áêsìÅÖ’ Z=~À XHõÔ~·<å D Ñx KÕã≤#ÑC_»∞ JKÕ «# =∞#O (Un conscious

mind) `À ^•xx „QÆÇ≤ÏOz „Hõ=∞OQÍ W «~°∞Å∞ ‰õÄ_® ™ê#∞‰õÄÅ∞~°=Ù`å~°∞.

H˘ «ÎQÍ ÃÑO_»¡~Ú# J=∂‡~ÚH˜ ÃÑO_ç¡ áêsìÖ’ áêÖÁæ#fl "åiÖ’ Éèí~°Î"≥·Ñ¨Ù|O èŒ∞=ÙÅ∞ Z=~À q∞„ «∞Ö=~À QÆ∞iÎOK«_»O Hõ+ì"≥∞ÿOk. JÑC_»∞ Pq_»#∞ â◊s~°ÉèÏ+^•fi~å x~åúiOK«=∞O>Ë HÀ@∞¡ fã≤"Õã≤#"å~°∞ +¨~üì QÆ∞O_ôÅ∞ q¿ÑÊã≤#"å~°∞|O èŒ∞=ÙÅ∞QÍ#∂, JO Œi =∞ èŒº q∞e„\©Ö’ L#fl@∞ìQÍ Œ∞ã∞ÎÅ QÆ∞O_ôÅhfl QÆ\ìQÍÃÑ@∞ìH˘x hÅ∞H˘¯áÈ~Ú xÅ∞K«∞#fl"å~°∞ É·\ ˜"å~°∞QÍ#∂, W ŒÌix =∂„ «O Pq_»D ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ áê « q∞„ «∞Å∞QÍ#∂ ÕeÛOk ("å~°∞ ‰õÄ_® +¨~°∞ì QÆ∞O_ôÅ∞ÃÑ@∞ìHÀÖË Œ∞)ã≤QÆæi J~Ú# XHõ |O èŒ∞=Ù =∂„ «O QÆ∞O_ôÅ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ LO_çáÈÜ«∂_»∞.

<Õ#∞ KåÖÏ #=∞‡Hõã¨∞Î_ç#O_ç!

#<ÕflO KÕÜ«∞=∞O\Ï~°∞?

23 24



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COM8. „Ñü"å ŒO (Defence)

xëê¯Ñ¨@ºO (Openness) ãïQÍ ã‘fiHõiOK«|_»#Ñ¨C_»∞ „Ñü"å^ŒO(defence) QÍ =∂~°∞ «∞Ok.

=ºHÎ «#‰õΩ [iyOk J<åºÜ«∞O Jx K≥Ñ¨Ê_®xH˜ =zÛ<å ÖËHõ «#"≥·Ñ¨Ù#∞O_ç U"≥∞ÿ<å q=~° W=fi_®xH˜ =zÛ<å,U Œ∞\˜ =ºHÎ QÆ∞O_≥Å g∞ Œ KÕ «∞Å∞Hõ@∞ìH˘x xÅ|_ç Õ ''#∞=Ùfi K≥¿ÑÊk <Õ#∞ #=∞‡#∞——JxQÍh ÖËHõ ''<Õ#∞ XÑCHÀ#∞——JxQÍh J#fl@∞¡ ÖˇHõ .

WHõ Z@∞=O\˜ Ñïã≤÷uÖ’#∂ J «_çx XÑ≤ÊOK«_»O ™ê èŒºO HÍ Œ∞. WHõ PK≥¿ÑÊ =ºHÎ XHõ KÕux Hõkeã¨∂Î «# q=~° JO`å Wã¨∂Î<Õ `å#∞ Ñ¨\ì# Ñ¨@∞ì= ŒÅHõáÈ=_»O, Ñ@∞ì ŒÅQÍ å#∞ K≥Ñ≤ÊOk XÑC‰õΩ f~åÅx HÀ~°∞HÀ=_»O Ô~O_»=KÕu Ñ≤_çH˜e ayOK«_»OÖ’ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. D =ºHÎ WÖÏˆQ "≥ÚO_çQÍ "åkã¨∂Î áÈ ÕKÕ «∞Å∞ Hõ@∞ì‰õΩ#fl =ºHÎ "≥#‰õΩ¯ uiy xÅ|_ç K≥ÑÊHõ<Õ ''WHõ "≥o§áÈ—— Jx K≥ÑÊ_»O[~°∞QÆ∞ «∞Ok.

`«=∞Hõ<åfl ã‘xÜ«∞~°¡#∞ =ºuˆ~HÕK«_®xH˜ ÖË^• `«=∞ `«e¡ ^ŒO„_»∞Å#∞=ºu~HOK«_®xH ExÜ«∞~üÅ∞, Ñ≤Å¡Å∞ "å_»∞‰õΩ<Õ ÉèíOy=∞ Wk. H˘O Œ~°∞ ã‘xÜ«∞~ü_®Hõì~ü, \©K«~°¡ =ÚO Œ∞ xÅ|_» =Åã≤ =zÛ#Ñ¨C_»∞ XHõ Ñ≤Å¡"å_»∞ D ÉèíOy=∞#∞èŒi™êÎ~°∞. ÉèÏ~° « Õâ◊Ñ¨Ù ã¨∂¯à◊§Ö’ \©K«~°¡‰õΩ Ñ≤Å¡Å∞ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x ["åa=fi_»O

Q“~°=„Ñ¨^ŒOQÍ K«∂™êÎ~°∞. HÍh =∞#ã¨Î`«fi"Õ`«ÎÅ∞ nxfl =ºuˆ~Hõ`«#∞ ã¨∂zOKÕÉèíOy=∞QÍ K≥|∞`å~°∞. D ãÖ„Ñ¨ •Ü«∂xfl = ŒÅHõáÈ Õ Ñ≤Å¡ÅÖ’ Ju"å ŒO,L„QÆ"å ŒO ÃÑiˆQ J=HÍâßÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ L<åfl~Ú.

QÆ∞O_≥Å g∞^Œ (Hõ=K«OÖÏQÍ) KÕ`«∞Å∞ Hõ@∞ìHÀ=_»O XHõ JO@∞"åºkèÖÏO\k. qO@∞#fl"å~°∞ QÍh, ÖËHõ =∂\Ï¡_»∞ «∞#fl "å~°∞QÍh XHõ~°∞ D ÉèíOy=∞Ö’H"≥o Õ „Hõ=∞OQÍ JO`å P ÉèíOy=∞Ö’H =∂~°∞`å~°∞. WHõ P K«~°ÛÅ∞ XHõ QÆ=∂ºxHKÕ~°_»O JãOÉèí="≥∞ÿáÈ «∞Ok. P K«~°ÛÅ∞ "≥Ú ŒÖ·#ÑÊ\ #∞O_ô JHõ _» L#fl"åÔ~·<å

ÖËHõ z=iH˜ =zÛ# "åÔ~·<å ã¨~ Jã¨Å∞ K«~°ÛÅ#∞ P ã≤÷uH˜ ≥zÛ# "åÔ~=~À W>ËìHõxÃÑ@ì=K«∞Û.

q<Õ"å~°∞ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ì‰õΩO>Ë WHõ"å~°∞ q#_®xH˜ã≤ ŒúOQÍ ÖË~°x ≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõ =HõÎÅ∞ =∂\Ï¡_»∞ «∂ áÈ`å~°∞.JÖÏˆQ =HõÎ QÆ#∞Hõ KÕ`«∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x =∂\Ï¡_» @O"≥Ú ŒÅ∞ÃÑ_ç Õ, „â’ «Å J=ã¨~åÅ∞ Ñ¨\ ìOK«∞HÀ‰õΩO_® «#èÀ~°Ö’ å#∞ H˘#™êyáÈ`å_»∞. D KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìHÀ=_»O,

q_çzÃÑ@ì_»O P<£–PÑ¶π (On-Off) ã≤fizÛ ÖÏO\˜k. PÑ¶πKÕÜ«∞_»O ã∞ÅÉèí"Õ∞HÍx =∞m§P<£ KÕÜ«∞_»"Õ∞ Hõ+ìO. KÕ «∞Å#∞Hõ@∞ ìHÀ=_»"Õ∞QÍHõ Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞ =Ú_ç"Õã≤ =¸u ayOz‰õÄ~°∞Û<åfl_»O>Ë WHõ J «_çx XÑ≤ÊO K«_»O JãÖÉèí=O Jx„QÆÇ≤ÏOK«O_ç. Hõ@∞ì‰õΩ #fl KÕ «∞Å∞ Ñ≤_çHà◊√§ ‰õÄ_® ayOz LO>Ë „|ÇÏ‡~°∞„^• Œ∞Å∞=zÛ<å WHõ PÜ«∞# =∂@ q#_»∞. WÖÏO\ ÉèíOy =∞Å∞ U~°Ê_ç#ÑC_»∞ "åi#∞O_çãÇÏHÍ~°O ÖË Œx ≥eã≤ ‰õÄ_® WOHÍ K«~°ÛÅÖ’ =ÚO Œ∞‰õΩ "≥o Õ =∂„ «O „Hõ=∞OQÍã¨=∞ã¨ºÅ∞ WOHÍ [\˜Å"≥∞ÿáÈ~Ú q_ç=_»x z‰õΩ¯=Úà◊√§QÍ =∂iáÈ`å~Ú.

WHõ H˘O Œ~°∞ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x Z_»=∞ KÕu`À‰õΩ_çKÕu Éèí∞[^ŒO_®xfl, ‰õΩ_çKÕ`ÀÎ Z_»=∞KÕu Éèí∞[^ŒO_®xfl QÆ\˜ìQÍ Ñ¨@∞ìH˘x JÖÏ U ™êÎ~Ú =~°‰õΩ<˘‰õΩ¯`å~°O>Ë XuÎ_çH˜ ~°HõÎ „Ñ¨ã¨~° PyáÈ~Ú „"ÕeHõ∞Ñ¨ÙÅ∞ (Knuckles) ≥Å¡QÍ =∂iáÈ`å~Ú. WHõ _»D =ºuˆ~Hõ ÉèíOy=∞Ö’ 'HÍ Œ∞— J<Õ ã¨fiÉèÏ=O`À ÉÏ@∞ÉèíÜ«∞O. JÅ[_ç ‰õÄ_® ^•H˘¯x LO\Ï~Ú.

=ÚYºOQÍ q=∂# „ÑÜ«∂©‰õΩÅ∞ q=∂#O ÃÑ·HÖËKÕ@Ñ¨C_»∞ (take off) ÉèíÜ«∞O, JÅ[_ç ÃÑ~°QÆQÍKÕ «∞Å∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ ‰õΩsÛ KÕ «∞Å#∞ (Arm rests) QÆ\ìQÍÑ¨@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. D ã≤÷u‰õÄ_® J@∞=O\˜ Õ.

„ã‘ÎÅ ãfiÉèÏ=O ÑÙ~°∞+ ãfiÉèÏ=O ÖÏQÍ Jã‘fiHÍ~°O HÍ Œ∞.Hõ#∞Hõ P_»"å~°∞ ''HÍ Œ∞—— ÉèíOy=∞Ö’H˜ "≥o§<å Jk Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ''HÍ Œ∞—— JO « |ÅOQÍ LO_» Œ∞. Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ QÆ∞O_≥Å g∞ ŒKÕ «∞Å∞ Hõ@∞ì‰õΩO>Ë „ã‘ÎÅ∞ HÍãÎ HÕ Œ Hõ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.

=ÚYºOQÍ Ü«∞=fi# Œâ◊ (PUBERTY) Ö’H „Ñ"ÕtOz#P_»Ñ≤Å¡Å∞ D ÉèíOy=∞#∞ èŒi™êÎ~°∞.

<Õ<Õ #=∞‡#∞

HÍ Œ∞ – HÍ Œ∞

=Ú_çz# Ñ≤_çH˜e

Wk P_»"åi

HÍ Œ∞

25 26



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


H˘O Œ~°∞ Ü«Ú=‰õΩÅ∞ ‰õΩsÛ KÕu g∞ Œ (Arms rest) ˘_»LOz ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞.(HÍÅ∞ "ÕÖÏ_» "Õã≤)."≥Ú^Œ@ J`«_»∞ `«# ã‘fiHÍ~°ã≤÷ux, ã¨Ç¨ÏHÍ~åxfl `≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl_»xÑ≤ã¨∞ÎOk.

HÍh JO « ã¨Ç¨ÏHÍiQÍ HõxÑ≤OKÕ P =∞Ç¨#∞ ÉèÏ=Ù_ç=ÚYO g∞ Œ z~°∞#=Ùfi ‰õÄ_® LO_»∞QÍHõ. PÜ«∞# #∞O_çZ@∞=O\ ãÇÏ HÍ~°O ÅaèOK« Œ∞. W@∞=O\ "åiH W «~°∞Å∞J=ã¨~åÅ∞QÍh, ÉèÏ"åÅ∞ QÍh Ñ¨@ì=Ù. U~ü Ç¨ÏŸÃãìãπÅ∞QÍÑ¨xKÕ¿ã"å~°∞, ã‘@¡Ö’ WÖÏ ‰õÄ~°∞Û<Õ "åix ãÖ`À+¨ ÃÑ@ì_»OKåÖÏ Hõ+ìO JO\Ï~°∞.

=∂Ô~¯\ÕQ∑ i„Ñ¨[O>Ë\˜"£ Z=~°<åfl,XHõ "åºáê~°"Õ`«ÎÖË • XHõ PÑ¶‘ã~ü ŒQÆæiH "≥o§#ÑC_»∞ PÜ«∞# WÖÏ ‰õÄ~°∞ÛO>ËK≥Ñ¨ÊHõ<Õ «# PkèHõº «#∞ K≥|∞ «∞<åfl_»x, ''W ŒO`å <å ã÷ÅO (<å~å[ºO) nxH˜#∞=Ùfi Un J=∞‡ÖË=Ù!—— Jx K≥|∞ «∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.

D PkèHõº`å (Superiority) *Ï_»ºO =∞s Z‰õΩ¯=QÍL#fl"å~°∞ JO^ŒiHõ<åfl Jkè‰õΩÅ"≥∞ÿ# "Õ∞=Ú JO^ŒiÖÏZO Œ∞‰õΩ ‰õÄ~ÀÛ"åe J#fl@∞ìQÍ ‰õΩsÛx "≥#‰õΩ¯ uÑ≤Ê gÑ¨ÙPxOKÕKÀ@ KÕ «∞Å#∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞.

x*ÏxH˜ Wq KåÖÏ q„âßOu^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# ÉèíOy=∞Å∞†P~Ú#Ñ¨Ê\˜H© D ÃÑ· Ô~O_»∂ W «~°∞Å#∞ `˘H˜ ÃÑ@ì_®xH˜,«=∞ PkèHõº «#∞ „Ñ¨ÉèÏ"åxfl K«∂Ñ¨\ÏxH˜ =∂„ «"Õ∞ „Ñ¨ Œi≈OKÕ

ÉèíOy=∞ÖË QÍx ã¨Ç¨ÏHõiOKÕq HÍ=Ù.

HÍeg∞ Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞H˘x ‰õÄ~ÀÛ=_»OÖ’ ‰õÄ_® J<ÕHõ q è•<åÅ∞<åfl~Ú.Ü« ~ÀÑ≤Ü«∞<£Å∞ ÑÓiÎQÍ HÍÅ∞g∞ Œ HÍÅ∞ "Õã∞‰õΩO\Ï~°x, J"≥∞iHõ<£Å∞ <åÅ∞QÆ=#O|~°∞ (4) PHÍ~°OÖ’ HÍÅ∞g∞^Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞‰õΩO\Ï~°x áêâßÛ`«º qA˝Å∞JO\Ï~°∞.

‰õΩsÛÅ g∞ Œ ‰õÄ~ÀÛ=_»O ÉèÏ~°fÜ«∞ ãO„Ñ^•Ü«∞O HÍ Œ∞. =∞# ÑÓsfi‰õΩ ÅO`åKåÑ¨Å g∞ ŒQÍh, <ÕÅg∞ Œ "Õ¿ã Pã¨<åÅg∞ Œ QÍh ã¨∞MÏã¨#OÖË • Ñ¨ •‡ã¨#O ÖË •ã≤ •úã¨<åÅÖ’ ‰õÄ~°∞Û<Õ"å~°∞. áêâßÛ «º ãÖã¨ $u Ü≥ÚHõ „Ñ¨ÉèÏ=O =∞# <åQÆiHõ «g∞ Œ Ñ¨_ç#O Œ∞=Å¡ „Ñ¨ã¨∞Î «O =∞#O ‰õÄ_® JkèHõOQÍ ‰õΩsÛÅ#∞ LÑ¨Ü≥∂yã¨∞Î<åfl=Ú.HÍ|\ì ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ Ü« ~ÀÑ≤Ü«∞<£ÅÖÏQÍ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~å? J"≥∞iHõ<£ÅÖÏQÍ<å? Jx„Ñ¨tfl¿ãÎ Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞ ÖË^• Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ ‰õÄ~ÀÛ~°∞J#=Åã≤=ã∞ÎOk. WÑÊ\˜H «=∞ Hõ<åfl ÃÑ ŒÌ"å~°∞QÍ ÉèÏqOKÕ "åi = ŒÌ‰õΩ =zÛ#ÑC_»∞ã¨<å «#∞Å∞ ‰õΩsÛ L<åfl „HÕ Œ KåÑ¨g∞ Õ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞. XHõ"Õà◊ |Å=O «ÃÑ\ì "åix‰õÄ~ÀÛÉˇ\ì<å Q“~°=O HÍ~°OQÍ HÍÅ∞ g∞ Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞HÀ~°∞, "≥#‰õΩ¯ P#∞H˘xq„â◊q∞OK«~°∞† ‰õΩsÛ H˘ã¨‰õΩ ‰õÄ~°∞Ûx K≥¿ÑÊk „â◊ ŒúQÍ qO\Ï~°∞. XHõ "Õà◊ áêâßÛ «ºQÆ~°fiOHÍHõ H=ÅO "åi ãOã¯ $u<Õ ã‘fiHõiOz# ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ áêâßÛ «∞ºÅÖÏQÍ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨Ê\˜H© „â◊ ŒúQÍ<Õ q#QÆÅ~°∞.

HÍh D ÉèíOy=∞Å „Ñ¨ÉèÏ=O ZO «QÍ LO@∞O ŒO>Ë g\˜x =∂~°∞Û HÀ=_»OJO « ã∞ÅÉèíO HÍ Œ∞. Ô~O_»= „ÑÑOK« Ü«Ú Œú ã=∞Ü«∞OÖ’ [~°‡hÖ’ ~°ÇÏãº HÍ~°º„Hõ=∂Å∞#_»∞Ñ¨Ù «∞#fl J"≥∞iHõ<£Å∞ ZO Œ~À Z_»=∞KÕu`À á¶È~ü #∞ "å_»@O =Å¡ Ñ¨@∞ì|_®¤~°@(Ü« ~ÀÑ≤Ü«∞<£Å∞ ‰õΩ_çKÕu`À á¶È~°∞¯ Ñ¨@∞ì‰õΩO\Ï~°∞) Z<Àfl ~°HÍÅ∞QÍ "åiH˜ tHõ∆xzÛ#Ñ¨Ê\˜H© "åi D JÅ"å@∞ =∂~°ÖË Œ∞. XHõ"Õà◊ [~°‡<£Å∞ <åÅ∞QÆ∞ (4) PHÍ~°OÖ’‰õÄ~°∞Û<Õ =º‰õΩÎÅ H˘~°‰õΩ K«∂z LO>Ë WOHÍ Z‰õΩ¯= =∞Ok J"≥∞iHõ<£Å Ñ¨@∞ì|_çLO_Õ"å~°O\Ï~°∞ qA˝Å∞.

HÍÅ∞g∞ Œ "Õã¨∞H˘x‰õÄ~ÀÛ=_»O JÇ¨ÏOHÍ~åxfl JÉèí„ Œ «‰õΩ ã¨∂K«#. K«~°ÛÅÖ’WÖÏ HÍÅ∞g∞ Œ HÍÅ∞"Õã¨∞H˘x ‰õÄ~ÀÛ=_»O`À KåÖÏ™ê~°∞¡ Ñ¶∞~°¬Å‰õΩ ^•ifâß~Ú.XHõ J"≥∞iHõ<£ Kè≥ãπ¿Ñ¡Ü«∞~ü ''<Õ#∞ ÔQÅ=QÆÅ#∞—— J<Õ #=∞‡HõO L#flÑ¨C_»∞ Ô~O_»∞ HÍà◊√§<ÕÅg∞ Œ LO\Ï~Ú ÖË • <åÅ∞QÆ∞ (4) PHÍ~°OÖ’H˜ =∂~°∞`å~Ú. „Ñ¨f™ês áê=ÙÅ∞HõkeOK«_®xH˜ <Õ#∞ PÉèíOy=∞#∞ =∂~°Û=Åã≤=zÛ<å ã¨~, <åÃÑ· <å‰õΩ F_çáÈ`å#<ÕJqâßfiãÖ U~°Ê_ç#Ñ¨C_»∞ JÖÏ ‰õÄ~ÀÛ‰õΩO_® LO_»ÖË#∞——JO\Ï_»∞.

HÍe "≥∞eHõÅ∞, JÇ¨ÏOHÍ~° "≥∞eHõÖË J#_»OÖ’ ãÖ ÕÇ¨ÏO ÖË Œ∞. ZO « Z‰õΩ¯==∞Ok WÖÏ ‰õÄ~°∞ÛO>Ë K«~°ÛÅ∞ JO «QÍ K≥_çáÈ=_»=Ú, D "≥∞eHõÅ∞ fã≤"Õã≤ =ÚO Œ∞‰õΩ[iy ‰õÄ~°∞ÛO>Ë K«~°ÛÅ∞ ™ê#∞‰õÄÅ=∞=_»O qA˝Å J#∞Éèí=O.

XHõ „ã‘Î WÖÏ HÍÅ∞g∞^Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞H˘x ‰õÄ~°∞ÛO>Ë™ê=∂#ºOQÍ P"≥∞ U^À `«O`«∞#fl@∞¡QÍ QÍeÖ’ HÍexTÑ¨Ù`«∞Ok. Pq_» JÉèí„^Œ`«Ö’#∂ qã¨∞QÆ∞Ö’#∂ L#fl^Œx„QÆÇ≤ÏOK«O_ç.

Ô~·Å∞ ZO «‰õÄ Hõ ŒÅ‰õΩ<åfl (Ô~·Ö’¡ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨C_»∞), ÖË •Ñ¨~°=∞É’~°∞ ã¨∞uÎQÍ_≥=~°<åfl =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl, ÖË^• Ñ¨#O`åJ~ÚáÈ~ÚOk WOHÍ Éèí~°Î WO\˜H˜ ~åÖË Œx Z Œ∞~°∞K«∂ã¨∂ÎQÍhL#flÑ¨C_»∞ WÖÏ ‰õÄ~°∞ÛO@∞Ok „ã‘Î.

Un Ñ¨@ì Œ∞

<Õ#∞ Jkè‰õΩ‚

ZO Œ~À ÃÑ ŒÌ=∞#∞+¨µÅ∞Ñ¨~°=∞ É’~°∞

27 28



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


9. qHÍãÖ (Evolution)qHÍ™êxH =∂~°æO PÖ’K«#. Hõ#∞Hõ PÖ’zã∂Î xez# ÉèíOy=∞Å#∞ qHÍã

ÉèíOy=∞ÅO\Ï~°∞. ^Œ∞óYOÖ’ =Ú˜y L#flÑ¨C_»∞ QÍh, Ö’`≥·# PÖ’K«#Ö’=Ú˜y#Ñ¨C_»∞QÍh D ÉèíOy=∞ U~°Ê_»∞ «∞Ok.

áê~î°O K≥|∞ «∞O_»QÍ U Ñ≤Å¡"å_≥·<å HõO_®¡~°Ê‰õΩO_® ÖˇHõÛ~°~ü<Õ K«∂ã¨∂Î™ê÷∞=ÙÖÏQÍ Hõ ŒÅ‰õΩO_® LO>Ë J «_»∞ áê~î°O q#_»OÖË Œx, K≥|∞ «∞#fl q+Ü«∂xflQÆ∂iÛ PÖ’zOK«_»O ÖË Œx „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. `å#∞ KåÖÏ L`åûÇ¨ÏO`À Xà◊§O`åK≥=ÙÅ∞ KÕã¨∞‰õΩx qO@∞<åfl#x #q∞‡OÑ¨KÕÜ«∞_®xH˜ J`«_»∞ P ÉèíOy=∞#∞„Ñ¨ Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞.

J Õ =∞~˘Hõ Ñ≤Å¡"å_»∞ «# ‰õΩsÛ H˘ã¨‰õΩ ‰õÄ~°∞Ûx =ÚO Œ∞#fl |Å¡g∞ ŒXHõ KÕux PxOz =ÚO Œ∞‰õΩ Xiy, «Å#∞ =∞iHÍãÎ =Oz, |∞QÆæ‰õΩ =Ú_çz#=¸_»∞ "Õà◊√§ PxOz, QÆ_»¤O HOkH ÉÁ@#"ÕÅ∞#∞ KÕiÛ K«∂ÑÙ_»∞ "ÕÅ∞#∞ Hõ «‰õΩPxOz U^À PÖ’zã∞Î#fl@∞ìQÍ LO>Ë,q+Ü«∂xfl qO>Ë qHÍ™êxfl á⁄O Œ∞ «∞<åfl_»x„QÆÇ≤ÏOK«O_ç.

JQÆãπì ~À_ç<£ (Auguste Rodin) J<Õ teÊPÖ’K«<åÑ¨~°∞_»∞ (The Thinker) J<Õ tÖÏÊxfl K≥HÍ¯_»∞.Jk „ÑHõ ¿ÑrÖ’x ÉÁ=∞‡#∞ áÈe LO@∞Ok. „Ñ ÕºHõOQÍXHõ q+¨Ü«∞O g∞ Œ =∞#ã¨∞#∞ UHÍ„QÆO KÕã≤#Ñ¨C_»∞ DÉèíOy=∞ U~°Ê_»∞ «∞Ok. =ºHÎ ÉÁ=∞‡ ÖÏQÍ ‰õÄ~°∞ÛO_çáÈ`å_»∞† JÑC_»ÑC_»∞ J «_»∞ HõO_»∞¡ P~°ÊHõáÈ Õ J «_»∞ÉÁ=∞‡ Jx J#∞HÀHõ «Ñ¨Ê Œ∞. H˜\˜H©ÅÖ’H˜ZH˜ ‰õÄ~°∞ÛxgkèÖ’ "≥àı§ =º‰õΩÎÅ#∞ K«∂¿ã Ñ≤Å¡Å∞, ÖË • "≥∞@¡g∞ Œ‰õÄ~°∞Ûx K«∂KÕ Ñ≤Å¡Å∞ ‰õÄ_® DÉèíOy=∞#∞ „Ñ Œi≈™êÎ~°∞.iÑä¡H± k<À «û=O<å_»∞ =ÚO Œ∞‰õΩ ™êˆQ ÃÑˆ~_£#∞ KåÖÏ=∞Ok WÖÏˆQ K«∂™êÎ~°∞.

D ÉèíOy=∞ ¿ãflÇ¨xfl „â◊ Œú#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk. =ºHÎ ‰õΩsÛz=~° ‰õÄ~°∞Ûx|Å¡g∞ Œ Ô~O_»∞ "≥∂KÕ «∞Å∞ (ÖË • XHõ\˜)PxOz, K≥OÑ¨Å∞ KÕ «∞Å‰õΩ PxOz

‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞. K«~°ÛÅÖ’ Ñ¶∞i¬OK« Œez# "å~°∞ "≥#‰õΩ¯ Xiy ‰õΩsÛH˜ P#∞H˘xHÍeg∞ Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞H˘x, KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞.

W Õ ÉèíOy=∞ =∞iH˘xfl =∂~°∞ÊÅ`À WHõ _» HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. (WOHÍÖ’`«∞QÍ J<Õ ÉÁ=∞‡)D ÉèíOy=∞Ö’ÉÁ@# "ÕÅ∞ K«∞|∞HõO HÕ Œ xÅ∞=QÍ, «H˜ # =¸_»∞"Õà◊√§ QÆ_®¤xH˜ Z Œ∞~°∞QÍ =Ú_»∞K«∞‰õΩO\Ï~Ú. K«∂Ñ¨Ù_»∞"ÕÅ∞ =Ú‰õΩ¯#∞ XHõ „Ñ¨Hõ ã¨Ê $tã¨∂Î LO@∞Ok. J «_»∞=ÚO Œ∞‰õΩ Xiy<åHÍãÎ =OHõ~°QÍ X~°∞QÆ∞`å_»∞ =∞~ÀKÕ ÀÎ èŒ$_è»OQÍ Õ#fl~Ú<å (‰õΩsÛ K≥~Úº) Ñ@∞ì‰õΩO\Ï_»∞.J`«_»∞ q=∞~°≈‰õΩ_»∞ (Critic) z~°z~°ÖÏ_Õ ã¨fiÉèÏ=O(Cynical) QÆÅ"å_»∞ Jx ≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.

=∞#‰õΩ L`åûÇ¨xfl HõeyOKÕ q+¨Ü«∞O Z=~°<åfl K≥|∞ «∞#flÑ¨C_»∞ ''=∂‰õΩJ~°ú=∞ø`ÀOk—— Jx â◊s~°O`À K≥ÑÊ_®xH HÀ_çÖÏQÍ «Å#∞ ÃÑ·H© HOkH P_ç™êÎ=Ú.KåÔ~¡ãπ _®ifi<£ D ãÖ™ê¯~°O =∞#∞+¨µÅÖ’#∂ [O «∞=ÙÅÖ’#∂ ‰õÄ_® L#flŒO\Ï_»∞. D q+Ü«∂xfl ÑÙ~°∞+µÅ Hõ<åfl „ã‘ÎÖË ÉÏQÍ J~°úO KÕã∞HÀQÆÅ~°∞. z#fl «#O

#∞O_Õ "åiH˜ Wk J|∞ƒ «∞Ok. WÖÏ «Å TÑ¨_»O`À "Õ∞=Ú g∞ =∂@ „â◊ ŒúQÍPÅH˜ã¨∞Î<åfl=Ú Jx K≥Ñ≤Ê#@¡=Ù «∞Ok. =ÚYºOQÍ =∞QÆ"åi`À =∂\Ï¡_Õ@Ñ¨C_»∞P_»"å~°∞ WÖÏ «Å#∞ TÑÙ`å~°∞. •x „ÑÉèÏ=O ÑÙ~°∞+µÅ g∞ Œ ÉÏQÍ<Õ Ñ_»∞ «∞Ok.

=HõÎÅ∞ =∂\Ï¡_»∞ «∞#flÑ¨C_»∞ „â’ «Å «ÅÅÖ’ HõhãÖ 60 âß «O «ÅÅ<åflTQÆ∞ «∂ LO_»HõáÈ Õ WHõ PÜ«∞# LÑ¨<åºãÖ Hõ\ìÃÑ@ìO_»O =∞Ozk. "≥~Úº"å@¡ HõÔ~O\ò#∞ «@∞ìHÀQÆÅ HõÔ~O@∞ fQÆÖ’H˜ Ñ¨k¿ÇÏ#∞ =O ŒÅ "å@¡ HõÔ~O@∞#∞ÑÖÑ≤ Õ «@∞ìHÀÖËHõ P HõÔ~O@∞ fQÆ ZÖÏÔQ·h ÑÿeáÈ «∞O^À JÖÏˆQ =HõÎ K≥¿ÑÊkJ~°ú=∞ø «∞#flO « =~°‰õΩ, "å~°∞ ã‘fiHõiOK«QÆey#O « =~°‰õΩ „â’ «Å∞ «Å P_çã¨∂ÎáÈ`å~°∞. WHõ |~°∞=Ù Z‰õΩ¯="≥·#Ñ¨C_»∞ "≥∞_»Å∞ x\Ï~°∞QÍ xezáÈ`å~Ú, =HõÎK≥¿ÑÊk q#_»O =∂<Õ™êÎ~°∞, HÍ¿ãÑ¨Ù HõÑ¨CˆHã≤ K«∂™êÎ~°∞. W «~°∞Å "≥·Ñ¨Ù K«∂™êÎ~°∞QÆ_çÜ«∂~°OÖ’ ã¨=∞Ü«∂xfl Ñ¨sH∆™êÎ~°∞. "≥∞e¡QÍ â◊s~åÅ#∞ |Ü«∞\˜H˜ "≥àı§ •fi~°O"≥·Ñ¨Ù‰õΩ uÑ¨C`å~°∞. (É·@ Ñ¨_»\ÏxH˜ ã≤ ŒÌOQÍ LO\Ï~°∞). "å~°∞ <À\˜ À K≥Ñ¨ÊHõâ◊s~°O`À<Õ ''WHõ KåÖË¡ ã¨∞uÎ PÃÑ~Úº—— J<åfl~°x „QÆÇ≤ÏOKåe.

''K«∞|∞HÍxfl «@ì_»O—— J<Õ ÉèíOy=∞ PÖ’K«<å =Ú„ ŒÅÖ’ Ju =ÚYº"≥∞ÿOk.ã¨~ #<Àfl x~°‚Ü«∂xH˜ ~åx=fiO_ç (Well, let me Consider ) J<Õ "åHÍºxfl DÉèíOy=∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk. x~å‡Ï «‡Hõ"≥∞ÿ# PÖ’K«# Ö’ «∞QÍ ™êy#Ñ¨C_»∞ ÖË •Ô~O_»∞ =¸_»∞ q+Ü«∂Å∞ Z Œ∞~°∞QÍ LO_»QÍ U^À XHõ\ x~°‚~ÚOK«_®xH ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨C_»∞ D ÉèíOy=∞ (x~°‚Ü«∞O "≥·Ñ¨Ù J<Õ ÉÁ=∞‡) «Ü«∂~°=Ù «∞Ok.

PÖ’zã¨∂Î.....

WOHÍ Ö’ «∞QÍ

29 30



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


QÆ_»¤O L#fl"å~°∞ ^•xfl ^Œ∞=Ùfi`«∂ x~°‚Ü«∞Ofã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. ÖËx"å~°∞ K«∞|∞HÍxfl Ñ≤_çH˜\’¡ Ñ¨@∞ì H˘xQÍx ÖËHõ Ñ≤_çH˜e`À K«∞|∞HÍxfl «_»∞ «∂ QÍx x~°‚Ü«∞Ofã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. WO Œ∞Ö’ K«∂Ñ¨Ù_»∞ "ÕÅ∞ „HÕk ÃÑ Œqxã¨Ê $tOK«_»OQÍh ÖËHõ „HÕk ÃÑ Œq HÕ Œ xÅÑ¨_»OQÍh[~°∞QÆ∞ «∞Ok. «H˜ # "Õà◊§hfl QÆ_®¤xH˜ Ô~O_»∞ "≥·Ñ¨ÙÅHÕ Œ P#∞‰õΩO\Ï~Ú. ÃÇÏ„hã≤ _»<£û (Henry Siddones)

nxfl ''x~°‚Ü«∞O "≥·Ñ¨Ù‰õΩ "≥à◊√ «∞#fl "Õ∞ è•q—— (The wise

man making a Judgement) QÍ =i‚™êÎ_»∞.

™ê=∂#ºOQÍ Kè≥ãπ P@QÍà◊√§ D ÉèíOy=∞Ö’H =ã∂Î LO\Ï~°∞. U áê=ÙÅ∞ZÖÏ HõkeOKåÖ’ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl =∞~°∞Hõ∆O Ñ≤_çH˜e`À K«∞|∞HÍxfl «@ì_»OPyáÈ «∞Ok. "å~°∞ =ÚO Œ∞‰õΩ =Oy P áê=Ù#∞ Hõke™êÎ~°∞. "åºáê~° "Õ «ÎÅ∞‰õÄ_® D ÉèíOy=∞#∞ Z‰õΩ¯=QÍ „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞.

qHÍã ÉèíOy=∞ÅÖ’ =∞~À =ÚYº"≥∞ÿ#k–''Hõà◊§^•ÌÅ Hõ_»QÆO_»∞¡——. Hõà◊§^•ÌÅ#∞=Ú‰õΩ¯H˘ã‰õΩ*ÏiÛ J^•ÌÅ g∞ Œ∞QÍ W «~°∞Å#∞ K«∂¿ã ÉèíOy=∞ Z<Àfl W|ƒO Œ∞Å#∞≥zÛÃÑ_»∞ «∞Ok. Hõ#∞Hõ nxfl Hõà◊§^•ÌÅ Hõ_»QÆO_»∞¡ J<åfl=Ú.

JÖÏ J^•ÌÅ g∞k#∞O_ç K«∂¿ã K«∂Ñ¨Ù Z Œ∞\˜"åiH˜ #<Õfl^À «Ñ¨CKÕã≤# "å_çx K«∂ã≤#@∞ì K«∂ã¨∞Î<åfl_Õq∞\˜ JxÑ≤ã¨∞ÎOk. ##∞fl hK«OQÍ Ö’‰õΩ=QÍ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞ J<Õ ÉèÏ=##∞ ~Ñ¨Ù «∞Ok. H˘O Œ~°∞ JkèHÍ~°∞Å∞K«^Œ=_®xH˜ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ Ç¨Ñ¶π QÍ¡Ãããπ ( granny

glasses) "å_»`å~°∞. HÍ|\˜ì `«Å=OK«∞H˘x „"åã¨∂ÎL#fl"å~°∞ «# QÆkÖ’H˜ Z=Ô~·<å ~åQÍ<Õ HÍãÎ «ÅÃÑ·ÔHuÎJ^•ÌÅ g∞ Œ∞QÍ K«∂™êÎ~°∞. "åiH˜ JÖÏ K«∂_»@OÖ’Z=i<À hK«OQÍ K«∂¿ã ÉèÏ=O ÖËHõáÈ~Ú<å, «#„HÕ ŒÑ¨xKÕ¿ã Ñ¨x"åiÖ’ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# ^Œ∞+¨ÊiÏ=∂Å∞ HõxÑ≤¿ãÎ JÖÏ K«∂_»@O=∂#∞‰õΩO>Ë =∞Ozk.

=∞~À qHÍã¨ ÉèíOy=∞ K«~°ÛÅ =∞ èŒº ã¨=∞Ü«∞O ÖË#Ñ¨C_»∞ <å@H©Ü«∞OQÍã¨=∞Ü«∂xfl HõeÊOK«∞HÀ=_®xH˜ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞`«∞Ok. "ÕQÆOQÍ PÖ’zOzã=∞ãºÅ‰õΩ, „Ñâ◊flÅ‰õΩ ãiÜ≥ÿ∞# ["å|∞ K≥ÑÊÖË#ÑC_»∞ HõO_»¡ •ÌÅ∞ fã≤ J=ã~°OL<åfl ÖË‰õΩ<åfl *Ë|∞~°∞=∂Å∞`À «∞_»∞ã¨∞Î#fl@∞ìQÍ #\˜ã¨∂Î PÖ’z™êÎ~°∞. H˘O Œ~°∞„Ñü QÆO@‰õΩ HõhãÖ J~Ú Œ∞™ê~°∞¡ WÖÏ KÕÜ«∞_»O HõxÑ≤OzOk. qA˝Å‰õΩ ÖË •"å~°∞ PÖ’zOK«_®xH ã=∞Ü«∞O ãO„QÆÇ≤ÏOK« ŒÅz#ÑC_»∞ q+Ü«∞O =∂‰õΩ J~°úO

HÍÖË Œ∞. =∞iHÍãÎ q=iOK«O_ç JxQÍh ÖËHõ P q+¨Ü«∂xfl =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl=ÚJxQÍh JO\Ï~°∞.

qHÍã¨ ÉèíOy=∞ÅÖ’ =∞~À qz„ «"≥∞ÿOk Hõà◊§^•ÌÅ#∞ KÕ «|@∞ìH˘x, K≥qH˜«yeOK«∞‰õΩ<ÕHÍ_» (Ear piece) <À\’¡ ÃÑ@∞ìHÀ=_»"≥∂ ÖË • ÃÑ Œ=ÙÅ HÍxOK«_»"≥∂

KÕã≤ PÖ’K«#ÅÖ’ =Ú˜yáÈ`å~°∞.

™ê=∂#ºOQÍ =∞Oz =HõÎÅ∞ HÍx"å~°∞, q+¨Ü«∂xfl =∂@ÅÖ’ ZÖÏ ÃÑ\ÏìÖ’ ≥eÜ«∞x"å~°∞ <À\’¡=ã¨∞Î=ÙÅ∞ ÃÑ@∞ìH˘x =∂\Ï¡_»@O Hõ+ìO Hõ#∞Hõ "Õ∞=Ú=∂\Ï¡_»@O ÖË Œ∞ J<Õ ÉèÏ"åxfl K«∂Ñ≤OK« _®xH˜ JÖÏKÕ™êÎ~°∞. JÖÏ <À\’¡ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ÃÑ@∞ì HÀ=_»O PHõexã¨∂zã¨∞ÎOk. q+¨Ü«∞ Ñï*Ï˝# ~°∂Ñ¨ PÇ¨~åxfl "å~°∞HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. WÖÏO\ "å~°∞ Q˘ÑÊ =HõÎÅ∞ HÍ‰õΩ<åfl„â◊ ŒúQÍ q<Õ"åiQÍ#∂, =∞Oz PÖ’K«<åÑ¨~°∞Å∞QÍ#∂QÆ∞iÎOK«=K«∞Û,

JO «~ü ‰õΩ@∞O| K«~°ÛÅÖ’ HõxÑ≤OKÕ =∞~À âßsiHõ =¸QÆÉèÏ+ Hõà◊§^•ÌÅ‰õΩãÖ|OkèOzOk LOk. XHõ T~°∞Ö’ J^•ÌÅ∞ fã≤ |Å¡g∞kH˜ qã≤i "ÕÜ«∞_»"Õ∞D ÉèíOy=∞. ''#∞=Ùfi =∞s JuQÍ „Ñ¨=iÎã¨∞Î<åfl=Ù——(You are going too far) hLÑ¨<åº™êxH˜ XHõ Hõ@ì "Õ~Ú– XHõ x=Ú+Ö PQÆ∞ (Just wait a damn minute)

J<Õ J~åúÅ∞ ã¨∞Êùi™êÎ~Ú Jx ãÖ[˝Ö’. Ç¨Ï$ ŒÜ«∞ÉèÏ=O Hõ@ìÅ∞ ≥OK«∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞HõeˆQ ã≤÷u Wk. JÑ¨C_»∞ Z Œ∞\˜ =ºHÎ q+¨Ü«∂xfl „QÆÇ≤ÏOz J «_çx K«Å¡|~°K«_»O=∞Ozk.

ÃÑ·Ñπ „`åˆQ"å~°∞ qHÍã¨ ÉèíOy=∞Å#∞ „Ñ¨ Œi≈Oz#@∞ìQÍ ã≤QÆÔ~\ò „`åˆQ"å~°∞„Ñ Œi≈OK«ÖË~°∞. «=∞ PÖ’K«#Å‰õΩ ã=∞Ü«∂xfl KÕlH¯OK«∞HÀ=_»O H˘~°‰õΩ ÃÑ·ÑÙ#∞Œ∞Å∞Ñ¨Ù «∂, â◊√„ÉèíOKÕã¨∂Î, =∞m§ •xfl á⁄QÍ‰õΩ`À xOÑ¨Ù «∂ "≥eyã¨∂Î LO\Ï~°∞.

D ÃÑ·Ñ¨Ù`À"å~°∞ +π...xâ◊≈|úO, *Ï„QÆ «ÎQÍ q#O_ç, "åi „Ñüáê Œ# ÉÏQÍÖË Œ∞,WHõ "≥à◊ •O Ñ ŒO_ç ÖÏO\ ÉèÏ"åÅ#∞ „Ñ Œi≈OK«QÆÅ~°∞. KÕu"Õà◊§`À ‰õÄ_» =∞#O^•xfl JÉèíºã≤OK«=K«∞Û.

ã≤QÆÔ~\ò „`åˆQ"åi PÖ’K«# ™ê=∂#ºOQÍ ã¨∂÷Å"≥∞ÿOkQÍ LO@∞Ok. ÃÑ·Ñ¨Ù„`åQ Ãã·O\ãπìÅ∞, WO[h~°∞¡, L#fl`åkèHÍ~°∞Å∞ â◊¥#ºOÖ’ (Obstract) zOu™êÎ~°∞.XHõ x~°‚Ü«∂xH˜ ~å=_®xH˜ KåÖÏ ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨_»∞ «∞Ok. ™ê=∂#ºOQÍ K«~°ÛÅÖ’«=∞ q+¨Ü«∂Å#∞ QÀÑ¨ºOQÍ LOK«∞ «∂ q+¨Ü«∂xfl ™êQÆnã¨∂Î ^•QÆ∞_»∞=¸ «

ÖÏ_» å~°∞. ã≤QÆÔ~\ò „`åQ"å~°∞ «fi~°QÍ XHõ Ñxx =ÚyOz =∞~À^•xH "≥à◊ •=∞xK«∂™êÎ~°∞. ÃÑ·Ñπ „`åQ"å~°∞ å=Ú ZO « ãÇÏ#=O «∞Å=∞x (Patients), ãO„Ñ^•Ü«∞ãÖ~°Hõ∆‰õΩÅ=∞x (Conservati ves) K≥|∞`å~°∞ JÖÏ #\˜™êÎ~°∞.

x~°‚Ü«∞O "≥·Ñ¨Ù

Uq∞\©.... =∞m§

ZÖÏ „áê~°OaèOKåe

31 32



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


PÖ’K«#Å „Ñ¨ÉèÏ=O #_»Hõg∞ Œ ‰õÄ_® Ñ¨_»∞ «∞Ok. K«Hõ x Ç¨ïO^•#_»HõQÆÅ"å~°∞ XHõ Ñ¨ ŒúuÖ’ x~°‚Ü«∂xH˜ ~åQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. HÍh g∞~å =ºHÎH˜ #_»HõQÆ∞iOz ÃÇÏK«ÛiOKå~À J «_ç PÖ’K«# PyáÈQÆÅ Œ∞. ¿ãÖòû i„Ñ¨[O>Ë\˜"£û‰õΩxÅ|_ç, #_çz PÖ’zOKÕ q è•#O ÉÏQÍ ≥Å∞ã¨∞.

qHÍã¨ ÉèíOy=∞Ö’¡ z=ik ''<åã≤HÍ Ñ‘_»#O—— (Pinching the bridge of

the nose)

Ju=ÚYº"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∞O fã¨∞HÀ=Åã≤ =zÛ#Ñ¨C_»∞, ZO`À UHÍ„QÆ`«J=ã¨~°O J=Ù`«∞Ok. JÑ¨C_»∞ HõO_»∞¡ =¸`«Å∞ Ñ¨_»`å~Ú =Ú‰õΩ¯#∞ KÕ`«Ñ¨@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. UHÍ„QÆ «‰õΩ =¸Å ™ê÷#"≥∞ÿ# Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å =∞ èŒº™ê÷<åxfl K«∂Ñ¨Ù_»∞"Õe Hõ∞Ñ¨Ù<˘‰õΩ¯ «∂ LO_»QÍ "å~°∞ PÖ’z™êÎ~°∞. JO «~ü Ñ¶∞~°¬Ö’ L#fl=ºHÎ''x[OQÍ <åH© Hõ+¨ìHÍÅO ^•Ñ¨ÙiOzO^• ÖËHõ Wk HõÖÏ?—— J<Õ q+¨Ü«∞Ox~åúiOK«∞HÀ=_®xH˜ =Ú‰õΩ¯ye¡ K«∂ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞.

H˘O Œ~°∞ "åºáê~°"Õ «ÎÅ‰õΩ D JÅ"å@∞ LO@∞Ok. P ã=∞Ü«∞OÖ’ "åix=∂\Ï¡_çOK«Hõ, "åkOK«Hõ PÖ’zOK«∞HÀ=_®xH H˘O « ã=∞Ü«∞O W=fi_»O =∞Ozk.Jã¨Å∞ `«# J#∞=∂#O (ãÖ^ÕÇ¨ÏO Uq∞\’ ‰õÄ_® `≥eÜ«∞x ã≤÷uÖ’ "å~°∞PÖ’z™êÎ~°∞. Hõ#∞Hõ "åiH˜ ãÖ ÕÇ¨Ïx~°‚Ü«∂x Hõ<åfl =KÕÛ J=HÍâ◊O W=fiO_ç.

ã¨∞xfl`« =∞#ã¨∞¯Öˇ·# "≥∞l„¿ãì\òÅ∞, [_£˚Å∞ =Ú^•Ì~Ú J=∂Ü«∞‰õΩ_»<ÕãÖ^ÕÇ¨ÏO Hõey#Ñ¨C_»∞ D ÉèíOy=∞Ö’H˜ "≥à◊`å~°∞. UO [iy LO@∞O^ÀTÇ≤ÏOK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ~°∞.

10. J#∞=∂<åÅ∞ – ^•ÑïHÍÅ∞" There are many wise men, that have secret hearts, and

transparent Countenances"

- FRANCIS BACON.

J#∞=∂<åÅ∞–^•ÑïHÍÅ∞ "≥Å∞=iOKÕ ÉèíOy=∞Å#∞ J"≥∞iHõ<£Å∞''Z_»=∞KÕu ãÖ[˝Å∞—— (Left handed gestures) JO\Ï~°∞. JO>Ë PtOK« ŒQÆxqJx J~°úO. ‰õΩ_çKÕu ÉÁ@#"Õex ÃÑ·H˜ ÖËÑ≤ Õ Jhfl ÉÏQÆ∞<åflÜ«∞x, Z_»=∞KÕuÉÁ@# "Õex ÖËÑ≤ Ñ≤_çH˜e ayOz K«∂Ñ≤ Õ ÉÏQÍÖË Œx J~°ÌO. Hõ#∞Hõ ‰õΩ_çx=∞OzQÍ#∂, Z_»=∞#∞ K≥_»∞QÍ#∞ ÑïQÆ˜™êÎ~°∞.

q∞=∞‡efl ã¨∂\˜QÍ K«∂_»x =ºHÎ U^À ^•ã¨∞Î<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. JãÖ| Œú"≥∞ÿ# ( Incongruity) ãÖ*Ï˝ ã¨=Ú^•Ü«∂xfl „Ñ¨ Œi≈Oz#Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® UnH˘O`« ^•z ÃÑ_»∞`«∞<åfl_»x `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. „Ñü"å^Œ ^èÀ~°˜Ö’ ‰õÄ~°∞Ûx,q„â◊q∞OK«ÖËx ÉèíOy=∞Ö’ LO_ç, z~°∞#=Ùfi zÅHõiã¨∞ÎO>Ë P z~°∞#=Ùfi q∞=∞‡efl#q∞‡OK«_®xH˜ ≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩ#fl Õ#x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.

U^≥·# =ã¨∞Î=Ù#∞ H˘<Õ@Ñ¨C_»∞ =ºH˜Î `«# ÉèíOy=∞ ^•fi~å ãÖ^ÕÇ¨ÏO(Suspicion), JxtÛ`«`« (uncertainty) J#∞=∂#O (doubt) „Ñ¨^Œi≈™êÎ_»∞.g@xfl\˜ J@ì_»∞QÆ∞# PÜ«∞# K≥Ñ¨Ê ŒÅK«∞‰õΩ#flk ''<Õ#∞ H˘#_»OÖË Œ∞—— J<Õ =∂@XHõ>Ë.

=∞#O K≥¿ÑÊ =∂@ÅÖ’ ‰õÄ_® q<Õ"å_çH˜ ÃÑ·ÉèÏ"åÅ∞ HõÅQÆ=K«∞Û. HÍ|\˜ì "å~°∞ <À\˜ À K≥ÑÊHõ áÈ~Ú<å=∞ø#OQÍ â◊s~° ÉèÏ+¨Ö’ W=hfl „Ñ¨Hõ\˜™êÎ~°∞. WO «‰õΩ=ÚO Œ∞ K«iÛOz#@∞ìQÍ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìHÀ=_»O, ‰õΩsÛH˜P#∞‰õΩx ‰õÄ~ÀÛ=_»O, HÍÅ∞g∞ Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞ HÀ=_»O,«Å#∞ HÍãÎ =ÚO Œ∞‰õΩ ™êQÆnÜ«∞_»O Hõà◊§^•ÌÅ g∞ Œ∞QÍ

K«∂_»@O "≥Ú ŒÖ·#"å\˜ À ÉÏ@∞ =OHõ~°K«∂Ñ¨Ù (ÖË •"≥∞Å¡K«∂Ñ¨Ù) ‰õÄ_® J#∞=∂<åxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

™ê=∂#ºOQÍ ‰õΩã‘Î Ñ¨>Ëì =™êÎ Œ∞Å∞ «=∞ „Ñü ŒfiOkx K«∂¿ã K«∂Ñ¨Ù Jk. H˘ «Î „Ñ¨ ÕâßÅÖ’ ~À_»∞¤g∞ Œ "≥à◊√«∞#flÑ¨C_»∞ ãÖ ÕÇ¨xfl "≥Å∞=iã¨∂Î K«∂¿ã K«∂Ñ¨Ù Jk.

Z=~°<åfl =Úã¨Å=∞‡ ~À_»∞¤ ^•@^•=∞x „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î#flÑ¨C_»∞ g∞~°∞ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕÜ«∞_®xH˜ "≥o Õ ''Uq∞\˜ h

JÉÏƒ! =∂~°æO Hõ#|_»∞@O

Uq∞\˜ g∞ L ÕÌâ◊O

33 34



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


L ÕÌâ◊O—— J#fl@∞ìQÍ XHõ =OHõ~° K«∂ÑÙ K«∂ã≤ «#O «@`å<Õ ~À_»∞¤ •\ "≥à◊√ «∞Ok.g∞~°∞ Z=i`À<≥·<å =∂\Ï¡_»∞ «∞#flÑ¨C_»∞ ^•fi~°O "≥·Ñ¨Ù =ÚYO "Õã≤ xÅ|_ç ÖË •‰õÄ~°∞Ûx g∞ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ XHõ =OHõ~° K«∂Ñ¨Ù K«∂¿ãÎ WHõ PÜ«∞##∞ "≥à◊§x=fi_»O=∞Ozk. JÑ¨C_»∞ g∞ˆ~O K≥Ñ≤Ê<å PÜ«∞# q#_»∞.

g∞ WO_»¡‰õΩ =zÛ# Ju äŒ∞Å∞ H˘O « ã¨=∞Ü«∞O «~°∞"å « ^•fi~°O "≥·Ñ¨Ù‰õΩuiy Õ "åix J~°úO KÕã¨∞H˘x ''JÉÏƒ! á⁄ Œ∞ÌáÈ`ÀOk Hõ •! ZO Œ∞HÀQÍx g∞`À=∂\Ï¡_»∞ «∞O>Ë HÍÅO W>Ëì QÆ_çzáÈ «∞Ok—— JO@∂ "åix ãO`À+ÃÑ\˜ì ÑOÑO_ç.

=º‰õΩÎÅ∞ ™ê è•~°OQÍ J| ŒúO K≥¿ÑÊ@ Ñ¨C_»∞ K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õe`À =Ú‰õΩ¯#∞ã¨Ê $t™êÎ~°∞ ÖË • J=ã¨~°O L<åflÖË‰õΩ<åfl K≥=∞@Ñ¨\ì #@∞ìQÍ =ÚYO, HõO_»∞¡,"≥∞_» KÕu ~°∞=∂Å∞`À «∞_»∞K«∞ ‰õΩO\Ï~°∞. J|^•úÅ∞ K≥Ñ¨Ê_»O J<Õk XHõ JÅ"å@∞QÍ =∂i#"å~°∞ D ãÖ[˝Å‰õΩ Jf «OQÍ Z Œ∞QÆ∞`å~°∞. ''Ñ¶ÖÏ<å Ñ¨ÙãÎHõOK«k"å~å!—— Jx J_çy#Ñ¨C_»∞ ''J=Ù#∞! K«k"å#∞ KåÖÏ ÉÏQÆ∞Ok—— JO@∂=Ú‰õΩ¯#∞ ã¨Ê $t¿ãÎ |Ç¨ïâ◊ J «_»∞ P Ñ¨ÙãÎHÍxfl K«k"≥·<å LO_»_»∞. ÖË • H˘O «K«kq =kÖ·<å LO\Ï_»∞. ÖËHõ J «_çH˜ #zÛ LO_» Œ∞.

XHõ =ºHÎx ''„Ñ¨ã¨∞ÎÅ Ü«Ú= «~°O g∞ Œ g∞ Jaè„áêÜ«∞O Uq∞\˜?—— JxJ_çy#Ñ¨C_»∞ K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õe`À =Ú‰õΩ¯ z=~° ~åÑ≤_ç ÃÑ\ì ''D Ü«Ú= «~°O ¿ã=‰õΩÕâ◊O |∞∞Ñ_ç LO@∞Ok.—— J<åfl_»#∞HÀO_ç JÑC_»∞! Jãb „Ñâ◊fl‰õΩ ["åa"åfiÖÏ

ÖË • Åx ãOâ◊Ü«∞O Hõey LO@∞Ok ÖË • 2 . å#∞ K≥¿ÑÊ^•xÃÑ· «#H #=∞‡HõOLO_ç LO_» Œ∞ ÖË • 3. <å ÉèÏ"åxfl ZÖÏ ã¨Ê+ìOQÍ K≥Ñ¨ÊQÆÅ<å J<Õ ãÖâ◊Ü«∞OHõey LO@∞Ok. ÖË • 4. nxfl <å „â’ «ÖˇÖÏ ã‘fiHõi™êÎ~À J<Õ ãÖ ÕÇ¨ÏO HõeyLO@∞Ok.

KåÖÏ=∞Ok =HõÎÅ∞ q+Ü«∂xfl „â’ «Å‰õΩ ZÖÏ JOk"åfiÖ’ ≥eÜ«∞#ÑC_»∞,ÖË • „â’ «Å∞ D q+¨Ü«∞OÖ’ ZÖÏ ã¨ÊOk™êÎ~À J<Õ ãÖ ÕÇ¨ÏO Hõey#Ñ¨C_»∞W@∞=O\˜ ãÖ[˝#∞ „Ñ¨Hõ\˜™êÎ~°∞. U q+¨Ü«∂hfl ã¨Ê+ìOQÍ W Œq∞ äŒ÷OQÍ K≥Ñ¨ÊÖËxã≤÷u=zÛ#Ñ¨C_»∞ „Ñ¨Hõ@=∞ø «∞Ok D ãÖ[˝.

ãÖ ÕÇ¨ã¨Ê Œ ã≤÷uÖ’ L#flÑ¨C_»∞ HõeˆQ =∞~À ãÖ[˝ K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õe`À K≥q"≥#∞Hõ QÀHÀ¯=_»O, ÖË • K≥q =ÚO Œ∞ QÀHÀ¯=_»O, Wk ''U"≥∂! <å‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞——J<Õ ÉèÏ"åxfl „Ñ¨Hõ\ ˜ã¨∞ÎOk. U^À XHõ "Õe`À Hõ#∞ÉÁ=∞‡#∞ ÖË • Hõ#∞ÉÁ=∞‡„HÕk ÉèÏQÍxfl ~°∞^Œ∞Ì`«∞#flÑ¨C_»∞, ''g∞~°∞ q=iOKÕ q+¨Ü«∞O <å‰õΩ ZHõ¯_®HõxÑ≤OK«_»O ÖË Œ∞—— J<Õ ÉèÏ"åxfl „Ñ¨Hõ\ ˜ã¨∞ÎOk.

J~Ú Õ WÖÏ QÀHÀ¯=_®Å∞, wHÀ¯=_®Å∞ K«~°‡O lÅÃÑ\ì#Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_®[~°QÆ=K«∞Û. HÍh âßsiHõOQÍ QÀHÀ¯=Åã≤ =zÛ#ÑC_»∞ P „HÜ«∞ "ÕQÆOQÍ LO@∞Ok.HÍh J#∞=∂<åÅ∞–^•ÑïHÍÅ∞ „Ñ¨Hõ\ÕKÕ „H˜Ü«∞Ö’ "ÕQÆO «‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok.

J| ŒúO K≥|∞ «∞<åfl_»∞

U"≥∂! <å‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞

<å‰õΩ HõxÑ≤OK«_»O ÖË Œ∞

35 36



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


11. ãÖã≤ Œú « (Readiness)

One quickly gets readiness in an art

Where strong desire comes in play

- Thomas Mann

H˘O^Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ `«=∞ ãÖã≤^Œú`«#∞ KåÖÏ L„QÆOQÍ =∂@ÅÖ’#∂,KÕ+ìÅÖ’#∂ „ÑHõ\™êÎ~°∞. "å\x QÆ∞iÎOK«_»O KåÖÏã∞ÅÉèíO.HÍh =∞#O L„QÆ «ÖËxã¨∂Hõ∆ ‡ ãÖã≤ Œú «#∞ QÆ∞iOz ≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O.

#_»∞=Ú g∞ Œ KÕ «∞Å∞ ÃÑ@∞ìH˘x XHõ HÍÅ =ÚO Œ∞ "Õã≤QÍh ÖËHõ Ô~O_»∞HÍà◊√§ "≥_»Å∞ÊQÍ ÃÑ\˜ì xÅ∞K«∞O>Ë Jk ãOã≤ Œú «#∞ ã∂zã∞ÎOk. U ≥·<å ëÈ~°∂"£∞Ö’XHõ =ºHÎ JÖÏxÅ∞K«∞x LO>Ë J «_Õ À H˘#_®xH ã≤ ŒúOQÍ L<åfl_»h, ¿ãÖòû=∂<£=zÛ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ K«∂Ñ≤¿ãÎ K«∂_»\ÏxH˜ ã≤ ŒÌOQÍ L<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOKåe. «# =O «∞H˘~°‰õΩ Z Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î#fl „H©_®HÍ~°∞_»∞ ‰õÄ_® WÖÏˆQ xÅ|_» å_»∞. z#fl Ñ≤Å¡Å∞«e¡ ŒO„_»∞Å#∞ ZkiOK«_®xH˜ ã≤ ŒÌOQÍ L#flÑ¨C_»∞ ‰õÄ_® WÖÏˆQ xÅ|_» å~°∞.

g∞~ ≥·<å Ñxx L`åûÇÏOQÍ KÕÑ\˜ì#ÑC_»∞ ~åÉ’ÜÕ∞ Ñ¶e «O KåÖÏ L « $+ì"≥∞ÿOkJx ZOz#Ñ¨C_»∞ g∞~°∞ ‰õÄ_® WÖÏˆQ xÅ|_» `å~°∞. D ãÖ[˝Ö’ ãÖã≤ Œú « Àáê@∞ P «‡qâßfiãÖ ‰õÄ_® á⁄_»K«∂Ñ¨Ù «∞Ok.

rq «OÖ’ U^À XHõ ™ê÷~ÚH˜ Zky#"å~°∞ «=∞ ãÖã≤ Œú « P «‡qâßfiãÖ„Ñ¨Hõ\ ÕK«_®xH˜ K˘HÍ¯ KÕ «∞Å∞ =∞_çz ÖË • ÃÑ·H˜ `Àã≤ KÕ «∞Å∞ #_»∞=Ú g∞ ŒÃÑ@∞ìH˘x xÅ∞K«∞O\Ï~°∞.

‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞Û#fl =ºHÎ =ÚO Œ∞‰õΩ [iy, HÍãÎ =ÚO Œ∞‰õΩ Xiy ˘_»g∞ ŒKÕ~Ú ÃÑ@∞ìH˘x, HÍà◊√§ "≥_»Å∞ÊQÍ ÃÑ@∞ìH˘x ‰õÄ~°∞ÛO>Ë UHõ∆"≥∞ÿ<å PÜ«∞# ÖËzÑ¨x KÕÑ¨@ì_®xH˜ ã≤ ŒúOQÍ L<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.

K˘HÍ¯ QÆ∞O_ôÅ∞fã≤ LO_ç #_»∞=Úg∞ Œ KÕ «∞Å∞ ÃÑ@∞ìH˘x HÍà◊√§ "≥_»Å∞ÊKÕã≤H˘x xÅ∞K«∞#fl =ºHÎ QÆ=∞ºO H˘~°‰õΩ áê@∞Ñ¨_Õ"å_»x, ãÖ`À+ÖQÍ áÈ\©xã‘fiHõi™êÎ_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. JO ÕHÍ Œ∞ J Õ =∂~°æOÖ’ „Ñ¨Ü«∂ÕKÕ =º‰õΩÎÅ‰õΩã¨Ç¨Ü«∞O KÕÜ«∞_®xH˜ ‰õÄ_® g~°∞ ã≤^ŒÌOQÍ LO\Ï~°∞. ‰õΩsÛ H˘ã¨‰õΩ [iy‰õÄ~ÀÛ=_»O Hõeã≤ LO_»\ÏxH˜, ã¨Ç¨ÏHõiOK«_®xH˜, H˘#_®xH˜, ã‘fiHõiOK« _®xH˜,[~ÚOK«_®xH˜, HÍ^Œ#_®xH˜,"≥o§áÈ=_®xH˜ ãÖã≤^Œú`«#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk. XHõ¯=∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë U Hõ~°‡ÔH·<å D ãÖ[˝ ãÖã≤ Œú «#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk.

|Å¡g∞ Œ KÕ «∞ÖÏxOz =ÚO Œ∞‰õΩ Xiy xÅ|_®¤, ÖËHõ |Å¡H˘ã#∞ Ñ@∞ìH˘xxÅ|_®¤ ''<Õ#∞ K≥¿ÑÊk qx Kå=ˆ~! <Õ#∞ K≥áêÊeûOk KåÖÏ LOk—— J<Õ ÉèÏ"åxfl=ºHõÎO KÕã∞ÎOk. 'x#∞fl L^ÀºQÆOÖ’ #∞O_ç f¿ãâß=Ú—— Jx Ü«∞[=∂x J#flÑC_»∞HÀÑÖ, L„ ÕHõO, Œ∞óYO, «##O`å J<åºÜ«∞O KÕã¨∞Î<åfl~°<Õ L„HÀ+Ö QÆ∞O_≥Ö’¡xO_»QÍ «# ÔHO « =∂„ «O <åºÜ«∞O [~°QÆ_»O ÖË Œx "åkã¨∞Î#flÑ¨C_»∞ èŒiOKÕÉèíOy=∞ Wk. Ñ≤Å¡Å∞ ‰õÄ_® «e¡ ŒO„_»∞Å`À "åkOKÕ@Ñ¨C_»∞ JÖÏˆQ „Ñ¨=iÎ™êÎ~°∞.

ãÖã≤ Œú «

<Õ#∞ K≥¿ÑÊk q#_Õ?

37 38



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


ÉÁ=∞‡Ö’x «H˜ # W ŒÌ~°∂ P =ºHÎK≥¿ÑÊ q+¨Ü«∂efl "Õ∞=Ú q# ŒÅ∞K«∞HÀÖË Œ∞ J<Õ Jã‘fiHÍ~° (Resistance) =Ú„ Œ#∞ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞=Ú_ç"Õã≤, #∞k\ÃÑ· w «Å∞ „Ñ Œi≈OK«_»O •fi~å „ÑHõ\ã∞Î<åfl~°∞. HÍh P K≥|∞ «∞#fl=ºHÎ =∂@#∞ g~°∞ WÖÏˆQ Ñ¨\ ìOK«∞HÀHõáÈ Õ L„HÀ+Ö ÃÑiy# P =ºHÎ"åixÖÏy ÖˇOÑ¨HÍÜ«∞ H˘@ì_»O ‰õÄ_® MÏÜ«∞"Õ∞. Wk L„ ÕHõOÖ’ U ≥·<å K≥Ü«∞º_®xH˜ãÖã≤ Œú «#∞ K«∂¿Ñ ÉèíOy=∞.

ÃÑ^ŒÌQÍ =∂\Ï¡_»∞`«∂ Ç¨Ï_®q_çQÍ J@∂ W@∂ u~°∞QÆ∞`«∂ LO_»@OL„QÆOQÍ ãOã≤ Œú «#∞ ≥eÜ«∞*ËÜ«∞_»O. WO Œ∞Ö’ WOH˘HõiH =∂~°æ Œ~°≈#O KÕÜ«∞_»O,WOH˘Hõi g∞ Œ [Ü«∞=∂x «fiO <≥~°Ñ¨_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOK«_»O J<Õ JÇ¨ÏOHÍ~°O‰õÄ_® •yLO@∞Ok. g~°∞ g∞‰õΩ J «ºO « ã¨g∞ÑÖÖ’ J@∞W@∞ u~°∞QÆ∞ «∂ g∞"≥·ÑÙ‰õΩ HÍãÎ â◊s~åxfl =Oz, Q˘O «∞ «yæOz g∞‰õΩ U ≥·<å K≥|∞`å~°∞. D ÉèíOy=∞Ö’"å~°∞ g∞‰õΩ ŒQÆæi"å‚ Jx ã¨∂zOK«_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. HÍh =∞#ã¨∞Ö’ J «_çH˜Jxfl q è•e q∞=∞‡efl «# ¿ã=‰õΩ‚QÍ KÕã¨∞‰õΩ<Õ „Ñ¨Ü«∞ «flO ^•QÆ∞O@∞Ok.

12. è≥·~°ºO K≥Ñ¨CHÀ=_»O (Reassurance)

K«~°ÛÅÖ’#∂, ÃÑ ŒÌ ãÉèíÅÖ’##∂ =º‰õΩÎÅ∞ JÉèí„ Œ «‰õΩ Ö’<≥·#ÑC_»∞ «=∞‰õΩ`å=Ú è≥·~°ºO K≥Ñ¨C‰õΩO\Ï~°∞. JÖÏ "å~°∞ Ö’Ö’Ñ¨Å «=∞‰õΩ `å=Ú è≥·~°ºOK≥Ñ¨C‰õΩO@∞#flÑ¨C_»∞ â◊s~°OÖ’ H˘xfl ÉèíOy=∞Å∞ „Ñ¨ Œi≈OK«|_» å~Ú. JO Œ∞Ö’"≥Ú Œ\k Ô~O_»∞ KÕ «∞Å∞ ŒQÆæiH fã∞‰õΩ =zÛ "Õà◊§Ö’ "Õà◊√§ Œ∂iÛ XHõ ÉÁ@#"Õe`À=∞~˘Hõ ÉÁ@#"Õex ^Œ∞=fi_»O, =∞iH˘xfl™ê~°∞¡ HÍeg∞^Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞H˘x ÃÑ·"≥∂HÍex Ô~O_»∞ KÕ «∞Å`À Ñ@∞ìH˘#QÍ ÉÁ@#"Õà◊√§ Ô~O_»∞ Ñ~°ãÊ~°O ãÊ $tOK«_»O.

XHÀ¯™êi =ºHÎ «#Ö’x JÅ[_çx ^•K«∞HÀ=_®xH˜, ÃÑ<Àfl, ÃÑxûÖ’,HÍy «O=ÚHÀ¯, QÆ_ç¤Ñ¨~°HÀ (QÆ_ç¤ g∞ Œ ‰õÄ~°∞Ûx LO>Ë) fã≤ <À\˜Ö’ ÃÑ@∞ìH˘x#_»=_»O KÕã¨∂Î è≥·~°ºO K≥Ñ¨C‰õΩO\Ï~°∞ =∞iH˘O Œ~°∞ qA˝Å∞ =ºHÎ ‰õÄ~ÀÛÉ’ÜÕ∞=ÚO Œ∞ ‰õΩsÛ "≥#∞HõÉèÏQÍxfl «_çq∞ «=∞‰õΩ å=Ú è≥·~°ºO K≥Ñ¨C‰õΩO\Ï~°O\Ï~°∞.

P_»"åiH˜ å=Ú K≥Ñ≤Ê# •xÖ’ «=∞ˆH #=∞‡HõO ÖË#Ñ¨C_»∞ "≥∞_»Ö’ L#flQ˘Å∞ã¨∞#∞ ãïKÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. P#QÆ WOHÍ JHõ _» ˆH∆=∞OQÍ LOk Jx «=∞‰õΩ`å=Ú è≥·~°ºO K≥Ñ¨CHÀ=_»O ^•x ^•fi~å `å=Ú K≥Ñ≤Ê# =∂@ ‰õÄ_® ãïÜ≥ÿ∞#™ê÷#OÖ’<Õ LOk Jx «=∞#∞ å=Ú #q∞‡OK«∞HÀ=_»O "åi Jaè=∞ «O. P_»"å~°∞JÖÏO\˜ ÉèíOy=∞#∞ „Ñ¨^Œi≈Oz#Ñ¨C_»∞ ''WÑ¨C_»∞ g∞‰õΩ K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂xfl=∞#ã¨∂ÊùiÎQÍ JOwHõiã¨∞Î<åfl~å?—— Jx QÆ#∞Hõ Z=~°<åfl „Ñ¨tfl¿ãÎ =∞m§ #QÆ#∞ã¨~°∞ú‰õΩO@∂ P=Ù#∞ JO@∞Ok ÖË • Jã¨Å∞ ["åÉË K≥Ñ¨ÊHõáÈ=K«∞Û.

JÅ[_çH˜ Ö’<≥·#Ñ¨C_»∞ P_® =∞QÍ ÉèË ŒO ÖË‰õΩO_® JO`å «=∞#∞ å=ÚyÅ∞¡HÀ=_»O •fi~å è≥·~°ºO K≥ÑC‰õΩO\Ï~°∞. K«~°ÛÅ∞ ÖË • ãÉèíÅ∞ „áê~°OaèOz#ÑC_»∞D yK«∞ÛHÀ=_®Å∞ „áê~°OÉèí=∞ø`å~Ú. JÑC_»∞ "åi KÕuH HÍÑ¶‘, HõÑCÅ∞ JOk¿ãÎ=∞s JÅ[_ç Z‰õΩ¯=QÍ L#fl"å~°∞ HõÑ¨CÅ#∞ |Å¡ÃÑ· ÃÑ\ì Ñ¨Ù#ó yK«∞Û Ü«∞*Ï˝xfl„áê~°Oaè™êÎ~°∞. HÍãÎ ≥e"≥·#"å~°∞ HõÑ¨CÅKå@∞# ÉèÏQÆ= «O #_»∞Ñ¨Ù`å~°∞. "Õ_çÉèíiOK«QÆÅ"å~°∞ XHõ QÆ∞Hõ Ö’ ÃãQÆÅ∞ HõH¯ HÍÑ¶‘x q∞Oy MÏm HõÑ¨CÅ∞ |Å¡ÃÑ·#Éˇ\ì yÅ∞¡_»∞ Ü«∞[˝OÖ’ Ü«∞ ä•qkèQÍ áêÖÁæO\Ï~°∞.

"COMPARED TO WHAT WE OUGHT TO BE, WE ARE

ONLY HALF AWAKE. WEARE MAKING USE OF ONLY

A SMALL PART OF OUR PHYSICAL AND MENTAL

RESOURCES. THE HUMAN INDIVIDUAL

POSSESSESS POWERS OF VARIOUS SORTS WHICH

WE HABITUALLY FAILS TO USE.

- WILLIAM JAMES

(19 TH CENTURY PSYCOLOGIST)

39 40



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


JÉèí„ Œ «‰õΩ Ö’<≥·# Ñ≤Å¡"å_»∞ ÉÁ@#"ÕÅ∞ p‰õΩ`å_»∞. Ñ¨ Œ= «~°QÆu Ñ¨sHõ∆„"åã¨∞Î#fl H“=∂~°„áêÜ«∞ q^•ºiú QÀà◊√§ H˘~°∞‰õΩ¯O\Ï_»∞. \ÏH±û Hõ@ì=Åã≤~åQÍ#ÅÉè· UO_»¡ "åºáêi ÃÑ· K«~°‡ (cuticle) z\¡áÈÜÕ∞ÖÏQÍ yÅ∞¡‰õΩO\Ï_»∞. H˘O Œ~°∞"Õà◊§ | Œ∞Å∞ ÃÑ#∞flÅ∞ ÃÑxûà◊√§ H˘~°∞‰õΩ`å~°∞, "å\˜ ~°∞z #K«Ûx "å~°∞ HÍy`åÅ∞|@ìÅ∞ #=ÙÅ∞`å~°∞.

WÖÏ JÉèí„ Œ «‰õΩ, JÅ[_çH˜ Ö’#ÜÕ∞º "åiH˜ g∞ˆ~ è≥·~°ºO K≥Ñ≤ Õ „Hõ=∞OQÍ"å~°∞ ã¨Ç¨ÏHõiOK«QÆÅ~°∞.

13. ÉèíOQÆÑ¨_»@O (Frustration)

g∞~°∞ T.V Ö’ ÖÏOQ∑ >xflãπ,„HÔH\ò, Ñ¶Ù\òÉÏÖò ÖÏO\ =∂ºKüÅ∞ K«∂¿ã@ÑC_»∞„Ñ¶„¿ãì+¨<£ (FRUSTRATION) ã¨Ê+ìOQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. ÉÏÖò q∞ãπ J~Ú#Ñ¨C_»∞,XHõ qÔH\ò Ñ¨_çáÈ~Ú#Ñ¨C_»∞, ZO`À „â◊=∞Ñ¨_®¤Hõ ‰õÄ_® QÀÖòHÍ#Ñ¨C_»∞ =ºHÎÉèíOQÆÑ¨_ç «# g∞k \’Ñ‘H˜ fã≤KÕ « Ñ¨@∞ì‰õΩO\Ï_»∞. ÑÖ_»∞¡ aQÆ|\ì QÍeÖ’<ÕKÕu`À XHõ\H Ô~O_»∞™ê~°∞¡ H˘_» å_»∞. Wk L„QÆOQÍ ÉèíOQÆáê@∞#∞ „Ñ Œi≈OK«_»O.A@∞ì Ñ‘HÀ¯=_»O ÖË • «Å QÀHÀ¯=_»O ÖË • "≥∞_» w~°∞HÀ=_»O •fi~å ã∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ#ÉèíOQÆáê@∞#∞ „Ñ¨ Œi≈™êÎ_»∞.

D «Å wHÀ¯=_»O, "≥∞_» «∞_»∞K«∞HÀ=_»O ÖÏO\˜q, Z Œ∞\˜ =ºHÎH˜ ZO «K≥Ñ≤Ê<å q#Hõ «# •iH ~åHõ ÉÏ èŒ ÃÑ_»∞ «∞#flÑC_»∞ "åºáêi L^Àºy "≥Ú ŒÖ·#"å~°∞‰õÄ_® „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞. ''#∞=Ùfi <å "≥∞_»Å g∞k ZH˜ ‰õÄ~°∞ÛO@∞<åfl=Ù!—— J<Õ ÉèÏ=OD ÉèíOy=∞Ö’ „Ñ¨ Œi≈OK«|_»∞ «∞Ok.

HÀÑ¨=Ú, ÉÏ^èŒ q∞o`«"≥∞ÿ LO_Õ D ÉèíOQÆáê@∞Hõey#ÑC_»∞ "åi =Ú‰õΩ¯Å #∞O_ç «‰õΩ¯= (Quantity) QÍ#∂"ÕQÆOQÍ#∂ TÑ≤i #_»∞ã∞ÎOk. ÉèÏ=Ù‰õΩÖ·# =º‰õΩÎÅ∞ =∂„ «OÉèíOQÆáê@∞ Hõey#Ñ¨C_»∞ ã¨∞n~°…OQÍ,Ö’`«∞QÍ TÑ≤iÑ‘Å∞™êÎ~°∞.

qã¨∞QÆ∞, Jã¨Ç¨Ïº=Ú, p^Œ~° (Disgust) ÖÏO\˜ÉèÏ"åÅ∞ Hõey#Ñ¨C_»∞ ''Ç¨ïñ...—— JO@∂ Ç¨ïOHõi™êÎ~°∞.HÍh nxfl H˘O Œ~°∞ ''HÍ Œ∞...—— J<Õ ÉèÏ=#QÍ á⁄~°áê@∞|_» å~°∞. ''K«∞...K«∞...K«∞...—— J<Õ â◊|úO *Ïex ≥e¿Ñk.

S - SMILEz~°∞#=Ùfi #=fiO_çO - OPEN POSTUREã‘fiHÍ~°=Ú„ Œ#∞ „Ñ Œi≈OK«O_ç.T - TOUCHã¨Ê~°≈^•fi~å g∞ J#∞=∞u≥eÜ«∞*ËÜ«∞O_ç

E - EYE CONTACTHõO_»¡Ö’H˜ K«∂_»O_çN - NOD=∞ èŒº=∞ èŒº «Å TÑÖ_ç

JÜ≥∂º! áÈ~ÚOk

„â◊ •ú! ÖËHõ J„â◊ •ú?

41 42



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


''HÍ Œ∞—— J<Õ J~åúxfl ã¨∂zOKÕkQÍ ŒH∆ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ ÉèÏq™êÎ~°∞. HÍh L «Î~°ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Dâ◊|úO ''J=Ù#∞—— J<Õ J~°úOÖ’#∂, ''<Õ#∞ „â◊ ŒúQÍ qO@∞<åfl#∞†JÖÏˆQ H˘#™êyOK«O_ç J<Õ J~°úO =KÕÛ ''T——QÍ#∂ ÉèÏq™êÎ~°∞.

D ÃÑ· ÉÁ=∞‡Ö’ ÖÏQÍ ‰õÄ~°∞Ûx K«~°ÛÅÖ’#∂, LÑ<åº™êÅ Ö’#∞ q<Õ"å~°∞ÉèÏ"åxH˜, ÉèíOy=∞‰õΩ =∞^èŒº JãÖ|^Œú`«#∞ (Incongruity) ã¨∂zã¨∞Î<åfl~°x„QÆÇ≤ÏOK«O_ç. =∞#ã¨∞Ö’ ÖËx „â◊ Œú#∞ ÉèíOy=∞Ö’ „Ñ¨ Œi≈^•Ì=∞x K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞KÕuHõO_»~åÅ∞, Ñ≤_çH˜e ayOK«∞H˘x ~åà◊§ÖÏQÍ z=i =~°‰õΩ ‰õÄ~°∞Ûx qO\Ï~°∞.Wk â◊s~°OÖ’ „â◊ ŒÌ, =∞#ã¨∞Ö’ J„â◊ Œú#∞ K«∂Ñ¨Ù «∞Ok.

Z Œ∞\ =ºHÎÃÑ· J#∞=∂<åxfl, ãO ÕÇxfl ã∂zOKÕ@∞¡QÍ KÕ «∞Å`À QÆ Œ#∞«Ü«∂~°∞ KÕã≤ QÆ_»¤O HÕ Œ ÃÑ\ì, HÍà◊√§ XHõ •xÃÑ· XHõ\˜ "Õã¨∞H˘x ‰õÄ~°∞Û#fl P

=ºH˜Î ''=∞# =∞^èŒº ã¨Ê~°úÅ#∞ K«iÛOz ãïk^Œ∞ÌHÀ=_®xH˜ <Õ#∞ ã≤^ŒúOQÍL<åfl#∞——.J#fl@∞¡QÍ „Ñ¨=iÎ™êÎ_»∞. HÍh Ö’Ñ¨Å =∂„ «O ''q[Ü«∞O <åk. hkJÑ¨[Ü«∞O—— J#flÉèÏ=# á⁄_»ã¨∂Ñ¨Ù «∞Ok. nxfl „QÆÇ≤ÏOz# Z Œ∞\˜ =ºHÎ ‰õÄ_®J`«_çÃÑ· ÃÑ·H˜ #=∞‡HÍxfl K«∂Ñ¨Ù`«∂ K«~°ÛÅ‰õΩ kQÍ_® W^ŒÌi =∞^è•º WOHÍJ#∞=∂<åÅ∞ ÃÑiy ÃÑ ŒÌ JÑ¶∂ «O U~°Ê_»∞ «∞Ok. L„ ÕHõOQÍ "åkOKÕ P =ºHÎH˜Z Œ∞\ =ºHÎ Ü≥ÚHõ ÉèíOy=∞ JÑ#=∞‡HÍxfl ã∂z™ÈÎO Œx ãÊ+ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆey ÕP =ºHÎ J «_ç =∞#ã¨∞Ö’x PÑ¨#=∞‡HÍxfl Œ∂~°O KÕÜ«∞_»O ^•fi~å K«~°ÛÅ#∞ã¨Ñ¶ÅO KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. HÍh P ÉèíOy=∞ ^•fi~å Z Œ∞\˜=ºHÎ |ÅÇ‘Ï#∞_»#∞H˘x D=ºHÎ ™ê èŒº"≥∞ÿ#xfl ~åà◊√§ ~°∞=Ùfi^•=∞x K«∂™êÎ_»∞. •x`À ÑxK≥_çáÈ «∞Ok (HÍj‡~üq+¨Ü«∞OÖ’ ÉèÏ~° ü–áêH˜™êÎ<£ K«~°ÛÅ∞ WÖÏˆQ ÉèíOQÆ=∞ø`å~Ú).

Hõ#∞Hõ g∞~°∞ Z Œ∞\˜ "åix "≥∞Ñ≤ÊOK« Œe¿ãÎ KÕ «∞Å#∞ QÆ Œ PHÍ~°OÖ’(Clenching the hands) ÃÑ@ìHõO_ç. JÖÏ KÕ`«∞Å∞ ayOz#Ñ¨C_»∞ Ô~O_»∞ÉÁ@#"Õà◊§#∞ Ñ¨~°ã¨Ê~°O ~°∞ Œ∞Ì «∂ LO\Ï~°∞. JÖÏ «Ü«∂Ô~·# QÆ Œ "åi Xà’§<≥·<åLO_»=K«∞Û. |Å¡ÃÑ·<≥·<å LO_»=K«∞Û. ÖË • QÆ_»¤O „HÕ Œ J~Ú<å LO_»=K«∞Û.

D JÑ#=∞‡HõO ÉÏQÍ =Úki å~å™ê÷~ÚH"≥o§#Ñ¨C_»∞ KÕ «∞Å∞ #∞Å∞=ÚHÀ=_»OQÍ =∂~°∞«∞Ok.

Z Œ∞\˜ "åi #∞O_ç =KÕÛ „Ñ¨â◊flÅ "≥Å∞¡=‰õΩ,«#ÃÑ· QÆÅ JÑ¨"å^•Å‰õΩ ["å|∞ K≥Ñ¨CHÀ=Åã≤

=zÛ#Ñ¨C_»∞, Zé]QÍ HÍÅ∞ «∞#fl W#Ñ¨‰õΩsÛÖ’‰õÄ~°∞Û#fl ÉèÏ=#`À P =ºH˜Î KÕ`«∞Å∞ #∞Å∞=Ú‰õΩO\Ï_»∞. WÖÏ =uÎ_çH˜ Ö’<≥·# =ºHÎH˜ =ÚO Œ∞q„â◊q∞OÑ¨KÕÜ«∂e. JO Œ∞‰õΩ Z Œ∞\ ˜ =ºHÎ ‰õΩsÛ

H˘ã¨‰õΩ ‰õÄ~°∞Ûx |Å¡g∞kH˜ Xiy J «_çH˜ #=∞‡HõO HõeyOKåe. =ÚYºOQÍ"Õ∞<Õ[~üÅ∞ D Hõà◊#∞ <Õ~°∞ÛHÀ"åe. ÖË • PÜ«∞# „HÕ Œ Ñ¨xKÕ¿ã"å~°∞ PÜ«∞#‰õΩã¨Ç¨ÏHõiOK«~°∞.

H˘O Œ~°∞ *Ë|∞ÅÖ’ KÕ «∞Å∞ ÃÑ@∞ìH˘x Ñ≤_çH˜à◊√§ ayã¨∂Î «=∞ D ã≤÷uxW «~°∞Å‰õΩ Hõ#Ñ_»‰õΩO_® •™êÎ~°∞. ÖË • xÅ|_ç L#flÑC_»∞ gÑÙ "≥#∞Hõ Ñ≤_çHà◊√§ay™êÎ~°∞. D ÉèíOy=∞Åhfl Ñ¨Ù~°∞+¨QÆ «"≥∞ÿ#"Õ. „ã‘Î Öˇ=fi~°∂ Ñ≤_çH˜à◊√§ ayOK«~°∞.

KåÔ~¡ãπ _®ifi<£ =Ú_çz# Ñ≤_çH˜ex Ñ¨@∞ì^ŒÅ, HÀÑÖ, L„^ÕHÍxH˜„áê~°OÉèíOQÍ#∂ =i‚™êÎ_»∞. Z Œ∞\˜ =ºHÎÖ’ D ÉèíOy=∞#∞ K«∂_»QÍ<Õ Ô~O_»==ºHÎ ‰õÄ_® ã¨Ç¨Ï[OQÍ J Õ ÉèíOy=∞#∞ èŒi™êÎ_»∞. Z =∂#∞º=Öò PÑ¶π ÔQâ◊Û~üû (AMannual of Gestures) J<Õ Ñ¨ÙãÎHõOÖ’ =Ú_çz# Ñ≤_çH˜e JuQÍ <˘H˜ K≥Ñ¨Ê_»O(Extreme emphasis), qÑ¨s`« „Ñüáê^Œ# (Vehement declaration)

ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∞O (Fiere determination) QÍ#∂ K≥|∞`å_»∞.

ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ =Ú_çz# Ñ≤_çHex Ñ\+ì x~°‚Ü«∞OQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. J"≥∞iHõ<£WO_çÜ«∞<£Å∞ Ü«Ú Œú #$`åºÅ∞ (Wardances) KÕ¿ãÑ¨C_»∞ Ñ≤_çH˜à◊√§ ayOKÕ"å~°∞."≥Ú`åÎxH˜ =Ú_çz# Ñ≤_çH˜e Ö’Ñë XuÎ_çx ã¨∂zã¨∞ÎOk. D XuÎ_ç =∞iZ‰õΩ¯"≥·#Ñ¨C_»∞ P Ñ≤_çH˜eÖ’ |Å¡ QÆ∞^ŒÌ@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Z‰õΩ¯=QÍ WkL„ ÕHõÑ¨Ói «"≥∞ÿ# LÑ¨<åº™êeKÕÛ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅÖ’ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

ÉèíOQÆáê@∞#∞ (Frustration) HõeyOKÕk, ÖËHõ ÉèíOQÆáê@∞ Hõey#Ñ¨C_»∞P XuÎ_çH˜ HÍ~°OQÍ WOH˘Hõix ã¨∂zOKÕk P~Ú# ÉèíOy=∞ K«∂Ñ¨Ù_»∞ "ÕÅ∞#∞ÖËÑ¨_»O. =ºHÎ «#Ö’ XuÎ_çx «@∞ìHÀÖËHõ Z Œ∞\˜ =ºHÎx P XuÎ_çH˜ HÍ~°OQÍK«∂Ñ≤ã¨∂Î ÖËÑ≤# "ÕÅ∞ "≥O@<Õ P =ºH˜ÎÖ’ ‰õÄ_® XuÎ_çx HÍ~°OQÍ "ÕÖˇuÎK«∂Ñ¨|_»\Ïxfl U =ºH©Î W+ìÑ¨_»_»∞. «Ñ¨C K«∂Ñ¨_®xH˜, ÉˇkiOK«_®xH˜, U ≥·<åã¨∂zOK«_®xH˜ D K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õex "å_» å~°∞. H˘O Œ~°∞ "ÕeH˜ | Œ∞Å∞ «=∞Hõà◊§^•ÌÅ#∞ "å_» å~°∞. Ñ≤Å¡Å#∞ u@ì_®xH˜ ÉˇkiOK«_®xH˜ «e¡ ŒO„_»∞Å∞ K«∂Ñ¨Ù_»∞"Õex "å_ç Õ, Ñ≤Å¡Å∞ J Õ "Õex W «~° Ñ≤Å¡Å g∞ Œ ÖËHõ «=∞ ÃÑOÑÙ_»∞ [O «∞=ÙÅg∞ Œ "å_» å~°∞. D â◊s~°ÉèÏ+ =∞#∞+µÅ Hõ<åfl [O «∞=ÙÅH ÉÏQÍ J~°ú=∞ø «∞Ok.K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õex K«∂_»QÍ<Õ ‰õΩHõ |∞kúQÍ =Ú_»∞K«∞‰õΩx ‰õÄ~°∞ÛO@∞Ok.

ÉèíOQÆáê@∞ (Frustration) #∞ ã¨∂zOKÕ =∞~À ÉèíOy=∞ KÕu`À "≥∞_»#∞~°∞ Œ∞ÌHÀ=_»O, P_»"å~°∞ «=∞ A@∞ì#∞ ("≥#∞Hõ "≥∞_»g∞ Œ) ãïk Œ∞Ì‰õΩO@∞#fl@∞ìQÍ#\˜ã¨∂Î D ÉèíOy=∞#∞ „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞. ''gà◊√§ <å <≥uÎ<≥H˜ ‰õÄ~°∞ÛO@∞<åfl~°∞——(He's a pain in the neck) Jx nx J~°úO.

Z Œ∞~°∞QÍ =ã¨∞Î#flHÍ~°∞, g∞kH˜ =zÛ XHõ Hõ∆OÖ’ Ñ¨Hõ ‰õΩ «Ñ¨C‰õΩ#flÑ¨C_»∞ „_≥·=~ü "≥O@<Õ HÍÅ~ü „HÕ Œ QÀHÀ¯=_»O ÖË • «∞_»∞K«∞HÀ=_»O KÕ™êÎ_»∞.J «_çH˜ HÍÅ~ü „HÕ Œ "Õ_ç (Hot under the Collar) Ñ¨Ù_»∞`«∞Ok.

KÕ «∞Å∞ #∞Å∞=ÚHÀ=_»O

43 44



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COMÉèíÜ«∞=Ú, ÉÏ^èŒ, HÀÑÖ Hõeã≤=zÛ#Ñ¨C_»∞ „Ñ¨^Œi≈OKÕ ÉèíOy=∞Wk.=∂ºKü P_»∞`«∞#fl P@QÍà◊§ Ö’#∂,HÀKüÅÖ’#∂ D ÉèíOy=∞Å∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú.

QÍeÖ’ U^À =ã∞Î=Ù#∞ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩxÖË • x[OQÍ U^À XHõ =ã∞Î=Ù #∞ «#fl_»OÉèíOQÆáê@∞, HÀÑO, JãÇÏºO Hõey#ÑC_»∞„Ñ Œi≈OKÕ ÉèíOy=∞. =ÚYºOQÍ D ÉèíOy=∞‰õΩ|e J~ÚáÈÜÕ∞q WO\ ^•fi~åÅ∞.

J~°KÕux K«∂Ñ≤ã¨∂Î =ÚMÏxfl=∞~À Ñ¨Hõ¯‰õΩ uÑ¨CHÀ=_»O, `«Å=Oz

K«∂Ñ¨Ù#∞, K«∞|∞HÍxfl ÖËÑ≤ Z Œ∞\ ˜ =ºHÎx K«∂_»@O J~Ú+ì «#∞ K«∂Ñ¨Ù «∞Ok.Œ∞~°æO èŒO, W+ìOÖËx Ñ¨ •~°÷O, W+ìÑ¨_»x =ºHÎ Z Œ∞Ô~·#Ñ¨C_»∞ ™ê=∂#ºOQÍ D

ÉèíOy=∞Å∞ á⁄_»K«∂Ñ¨Ù`å~Ú.

D Jã¨Ç¨ºxH˜ (Irritation), ^è≥·~°ºÇ‘Ï#`« (Nervousness) ‰õΩ =∞ èŒº ÉèË ŒOUq∞\’ 15= J è•ºÜ«∞"≥∞ÿ# è≥·~°ºÇ‘Ï# «Ö’ K«∂^•ÌO.

14. #=∞‡HõO (Confidence)Men can most always tell when a man has handled things for

himself, and then they they terat him as one of themselves.

- RUDYARD KIPLING

#=∞‡HõO (Congicence) `«#ÃÑ· J^Œ∞Ñ¨Ù#∞ (Self-control) ™êkèOzÃÑ_»∞ «∞Ok. HÍh J Õ XH˘¯Hõ ™êi è≥·~°ºÇ‘Ï# «‰õΩ ‰õÄ_® ^•ifÜ«∞=K«∞Û.

«# g∞ Œ #=∞‡HõO L#fl =ºHÎ, =ÚYO g∞kH˜ K≥~Úºx "≥à◊§hÜ«∞‰õΩO_®#_»∞™êÎ_»∞. JO>Ë KÕu`À =ÚMÏxfl «∞_»∞K«∞HÀ=_»OQÍh, K«∂ÑÙ_»∞ "Õe`À =Ú‰õΩ¯#∞~°∞ ŒÌ_»OQÍh, J~°KÕ ÀÎ <À\˜x =¸ã¨∞HÀ=_»OQÍh, «ÅQÀHÀ¯=_»OQÍh, "≥∞_»~°∞^Œ∞ÌHÀ=_»OQÍh KÕÜ«∞_»∞. JO^Œ∞ˆH q^•º~°∞úÅ#∞ x\Ï~°∞QÍ #_»==∞xK≥|∞ «∞O\Ï~°∞. Jk âßsiHõOQÍ =∞Oz ÕHÍHõ, =∂#ã≤HõOQÍ "åiH P «‡qâßfiãO(Self confidence) HõÅ∞QÆ*Ëã∞ÎOk P «‡ qâßfiãO HõO_®¡~°Ê_®xfl «yæã∞ÎOk. Z Œ∞\˜=ºHÎ HõO_»¡Ö’H˜ ã¨∂\˜QÍ K«∂¿ãÖÏ KÕã¨∞ÎOk. XuÎ_çH˜, qã¨∞QÆ∞‰õΩ Ö’<≥·#Ñ¨C_»∞ã¨∂\˜QÍ x\Ï~°∞QÍ ‰õÄ~ÀÛ=_»O, #_»=@O KÕ¿ãÎ "å\˜ ™ê÷#OÖ’ P «‡qâßfiãÖ„Ñ¨"Õtã¨∞ÎO ŒO\Ï~°∞ qA˝Å∞.

#=∞‡HÍxfl ã∂zOKÕ ãO*Ï ã=Ú^•Ü«∞O (Gesture clusters) Ö’ QÀÑÙ~°O(Steepling) ‰õÄ_® XHõ\˜.

Ñk"Õà◊§ H˘#Å#∞ (Fingertips) XHõ KÀ@ KÕiÛ =∞Ok~°QÀÑ¨Ù~åHÍ~°OÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ~å=_»"Õ∞ D ÉèíOy=∞. D ÉèíOy=∞JÇ¨ÏOHÍ~åxfl (Egodistic), ^Œ~åÊxfl (Proud) ™⁄QÆã¨∞#∞(Smug), PkèHõº «#∞ (Pontigical) ÖË • „Ñ¨ è•<åKå~°º`åfixfl,W=hfl ‰õÄ_ç# P «‡qâßfi™êxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

P_»"å~°∞ D QÀÑ¨Ù~åxfl „Ñ¨^Œi≈Oz#Ñ¨C_»∞ ^•xfl^•™êÎ~°∞. "≥ÚQÆ"åà◊§ ÖÏQÍ „Ñ¨ Œi≈OK«~°∞. "å~°∞ QÀÑ¨Ù~åxflXà’§ ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.

P_»"å~°∞ xÅ|_ç L#flÑ¨C_»∞ ^•^•Ñ¨Ù ÉÁ_»∞¤ ŒQÆæ~° D QÀÑ¨Ù~åxfl ("ÕeH˘#Å#∞ HõÅÑ_»O) „Ñ Œi≈™êÎ~°∞. =∞`åKå~°∞ºÅ∞ (Clergymen), ÑH©à◊√§ (Lawyers)

q^•º "Õ «ÎÅ∞ (academicians), „Ñ=ÚY "åºáê~°"Õ «ÎÅ∞ (Business Executives)

™ê=∂#ºOQÍ D QÀÑ¨Ù~åxfl „Ñ¨ Œi≈ã¨∂Î LO\Ï~°∞. W «~°∞Å∞ P =ºHÎH˜ ZO «„áê=ÚYº`« xã¨∂ÎáÈ`Õ JO`«QÍ D QÀÑ¨Ù~°O ÃÑ·H˜ ÖËã¨∞ÎO^ŒO\Ï~°∞ qA˝Å∞.

ÃÑ ŒÌ ã¨=∞¿ãº Wk

gà◊√§ <å <≥uÎ<≥H˜¯ ‰õÄ~°∞ÛO@∞<åfl~°∞

QÀÑ¨Ù~°O

45 46



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


XH˘¯Hõ¯™êi D QÀÑ¨Ù~°O HõO_»¡ Z`«∞Î =~°‰õΩ ‰õÄ_®ÖËÑ=K«∞Û. JÑC_»∞ J «_»∞ W «~°∞Å#∞ «# Ô~O_»∞ KÕ «∞ÅQÆ∞O_® K«∂™êÎ_»∞.

=ÚYºOQÍ «# „HO Œ ÑxKÕ¿ã "åix "Õ∞<Õ[~üÅ∞K«∂¿ã K«∂Ñ¨ÙJk. "Õ∞^è•=ÙÅ∞ „Ñ¨^Œi≈OKÕ ÉèíOy=∞QÀÑ¨Ù~°O.Wk „Ñ¨ Œi≈OK«|_çOk JO>Ë P =ºHÎ `å#∞K≥ÑÙ «∞#fl •xHõ<åfl, KÕã∞Î#fl •xHõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ<Õ ZiyL<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«_»O =∞Ozk.

XHõKÕ~Ú Ñ≤_çH˜e ayOK«|_ç, P Ñ≤_çH˜e Ô~O_»= KÕu`À =¸Ü«∞|_»@O‰õÄ_® XHõ ~°Hõ"≥∞ÿ# QÀÑ¨Ù~°"Õ∞.

D QÀÑ¨Ù~°O ‰õÄ_® P`«‡qâßfi™êxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.„Ñ¨[Å#∞ =∂@Å`À "≥∞Ñ≤ÊOKÕ Hõà◊ (Art of Public speaking)

<Õ~Ê qA˝Å∞ "≥∞ÿH± =ÚO Œ∞ xÅ|_»¤Ñ¨C_»∞ D ÉèíOy=∞#∞„Ñ¨ Œi≈OK«=∞x K≥|∞`å~°∞. ^•x`À =HõÎ‰õΩ =∂\Ï¡_Õ@Ñ¨C_»∞KÕ «∞Å#∞ ZHõ _» ÃÑ@∞ìHÀ"åe J<Õ ã¨=∞ã¨º f~°∞ «∞Ok. W@∞„â’`«Å‰õΩ ‰õÄ_® PÉèíOy=∞ #K«∞Û`«∞Ok. =∂\Ï¡_ÕÑ¨C_»∞KÕ «∞Å`À U ≥·<å ã¨∂zOK« ŒÅK«∞ ‰õΩO>Ë Jq J=ã¨~åxH˜ã∞ÅÉèíOQÍ Hõ ŒÅQÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. (q_çáÈ`å~Ú) KÕ «∞Å∞ "≥#‰õΩ¯Hõ@∞ìH˘x K«∞|∞HÍxfl HÍãÎ ÃÑ·H ÖËÑ≤ xÅ|_»@O L#fl «™ê÷~ÚHK≥Ok# Ñ¨ ŒgQÆ~åfixfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

Hõã¨ì"£∞û W<£ÃãÊHõì~üÅ∞, ¿ãÖòû\ÏH±û PÑ¶‘ã¨~°∞¡,W<£Hõ"£∞\ÏH±û PÑ¶‘ã¨~°∞¡, ZÔH· û*ò Z<£ÃãÊHõì~üÅ∞, q∞„bìHõ=∂O_»~üÅ∞ al<≥ãπ =∂ÔQfl\òÅ∞ D ~°Hõ"≥∞ÿ#ÉèíOy=∞#∞ „Ñ¨ Œi≈ã¨∂Î LO\Ï~°∞. nxx =Ú™ÈûehÃãìÂÖò Jx‰õÄ_® JO\Ï~°∞. Wk ˆH=ÅO Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ‰õΩãÖ|OkèOz# ÉèíOy=∞ =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞ „ã‘ÎÅ‰õΩãÖ|OkèOzOk ‰õÄ_®. H˘O Œ~°∞ Ñ¨tÛ=∞ ÕâßÅ‰õΩK≥Ok# „ã‘ÎÅ∞ (ÉèÏ~°fÜ«∞ „ã‘ÎÅÖ’ Wk JO`«QÍHõ#Ñ_» Œ∞) D ÉèíOy=∞#∞ „Ñ Œi≈™êÎ~°∞. J~Ú Õ "å~°∞ã≤QÆ∞æ À ‰õÄ_ç# XHõ K«∂Ñ¨Ù qiã≤# «~°∞"å «, K«∂Ñ¨Ù„uÑ¨C‰õΩx KÕ «∞Å#∞ =∞QÆ"åiÖÏQÍ "≥#∞Hõ ÉèÏQÍ#„HÕkH˜ =^ŒÅHõ HÍã¨Î ÃÑ·ÉèÏQÆOÖ’ Hõ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.^•x`À "åi QÆ∞O_≥Å∞ =ÚO Œ∞‰õΩ á⁄_»∞K«∞‰õΩ=™êÎ~Ú.

Hõ#∞Hõ Wk „ã‘ÎÅÖ’ =∞QÆ"åiÖ’ÖÏQÍ Ñ ŒgQÆ~°fi ã∂K«#HÍHõ, â◊s~° ™œ+ì=, ™œO Œ~°ºQÆ~°fi ã¨∂K«#QÍ ÉèÏqOK«|_Õ ÉèíOy=∞. K≥·h `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ `«=∞ P_»Ñ≤Å¡Å#∞DÉèíOy=∞ „Ñ¨ Œi≈OK«= ŒÌx ÃÇÏK«Ûùiã¨∂Î LO\Ï~°∞. =∞QÆ Ñ≤Å¡ÅÖ’ D ÉèíOy=∞#∞„áÈ «ûÇ≤ÏOz<å K«∞|∞HÍxfl ÃÑ·ÔH «ÎHõ «Å HÍãÎ "åÅ∞ÛH˘x #_»==∞O\Ï~°∞.

`«^Œ∞Ñï ¿ÑrÖ’x ÉÁ=∞‡ g∞‰õΩ P`«‡qâßfiãÖÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ# ãïÇ¨Ï^Œ∞ÌÇ¨Ï‰õΩ¯Å#∞ (Territorial Rights) ã¨∂zã¨∞ÎOk.

[O «∞=ÙÅ∞ «=∞ ãïÇ¨Ï Œ∞Ì Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ ã¨∂zOK«_®xH˜ H˘O « ã÷ÖÏxflâ◊√„ÉèíO KÕ™êÎ~Ú (Degecate) ÖË • JHõ _»Hõ _» =¸„ «O KÕ™êÎ~Ú. Jk „QÆÇ≤ÏOz#W «~° [O «∞=ÙÅ∞ P ã÷ÖÏxfl P„Hõq∞OK«=Ù. JÖÏˆQ =º‰õΩÎÅ∞ «=∞ ãïÇ¨Ï Œ∞ÌÇ¨Ï‰õΩ¯Å#∞ ã¨∂zOK« ŒÅz#Ñ¨C_»∞, ‰õΩsÛKÕug∞ Œ HÍÅ∞"Õã≤ ‰õÄ~ÀÛ=_»O ÖË •_≥ãπ „_®Ü«∞~ü#∞ =ÚO Œ∞‰õΩÖÏy ^•xg∞ Œ HÍÅ∞ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O ÖË • JiHÍexÃÑ·H˜ÖËÑ≤ |Å¡H˘#‰õΩ PxOz ÃÑ@ì_»O ÖË^• |@ì g∞^Õ HÍà◊√§ ÉÏ~°*ÏÑ¨ÙH˘x‰õÄ~ÀÛ=_»O ÖÏO\˜q KÕ™êÎ~°∞.

g∞ „QÆ∂Ñ¨ÙÖ’ Z=Ô~·<å JÖÏ HÍex |Å¡HÍxOz ÃÑ\ì HõxÑ≤¿ãÎ, J «_»∞ g∞KÕ « Z#∞flHÀ|_»¤ „QÆ∂Ñπ b_»~ü J~Ú Õ Ñ¶~°"åÖË Œ∞ QÍh XHõ "Õà◊ g∞`À ã¨=∂#∞_ÕJ~Ú Õ HÍãÎ *Ï„QÆ «ÎQÍ LO_»O_ç. g∞ ãÖã÷‰õΩ K≥Ok# Pã¨∞ÎÅxflO\˜h J «_»∞P„Hõq∞OK«QÆÅ#_»OÖ’ U ãÖ ÕÇ¨ÏO ÖË Œ∞. =ºHÎH˜ «# q∞„ «∞Å =∞ èŒº L#flÑ¨C_»∞P «‡qâßfiãÖ ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok. WO «=∞Ok <å "åà◊√§ <å K«∞@∂ì LO_»QÍ <åˆHq∞\˜ J<Õ è≥·~°ºO J «_çH˜ HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. ^•x<Õ J «_»∞ q„âßOu ~°∂ÑÖÖ’„Ñ¨Hõ\ ˜™êÎ_»∞. x~°¡Hõ∆ ºOQÍ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï_»∞. J`«_ç q∞„`«∞Å∞ ‰õÄ_® KÕ`«∞Å#∞|Å¡g∞ Œ∞Oz, =∂ KÕ «∞Ö’¡ |Å=∞O`å hk J<Õ ÉèÏ"åxfl ã¨∂z™êÎ~°∞.

HÍ~°∞ ™⁄O « •~°∞Å∞ «=∞ HÍ~°∞#∞ XHõ KÕ ÀÎ =Ú@∞ìH˘#~Ú<å xÅ|_» å~°∞ÖË • ^•xx P#∞H˘x KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘#~Ú<åxÅ| _» å~°∞. P xÅ|_»@OÖ’ ''Wk <åk—— J<ÕÉèÏ=# á⁄_»K«∂Ñ¨Ù`«∞Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞ HÍ~°∞Ö’#∞O_ç ky# «~°∞"å « «Å∞Ñ¨Ù=¸ã≤ Œ∂~°OQÍ"≥àı§Ñ¨C_»∞ "åi HÍ~°∞"≥·Ñ¨Ù‰õΩ =∞~˘Hõ ™êÔ~·<å Œ$+≤ì™êiOK«‰õΩO_® "å~°∞O_»ÖË~°∞.

Wk P_»"åi QÀÑ¨Ù~°O

Wn XHõ QÀÑ¨Ù~°"Õ∞

Ñ¨ Œg QÆ~°fiO

g~°O « <å"å~°∞

Wk <åk

47 48



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


JÖÏˆQ XHõ =ºHÎ «#‰õΩã¨xflÇ≤Ï «∞Å`À ÉÏ@∞QÍ #_çz "≥àı§Ñ¨C_»∞ Éèí∞*ÏÅ∞`åˆHO`« ^ŒQÆæ~°QÍ "≥à◊§_»"≥∂ ÖËHõ KÕuÖ’ K≥~Úº "Õã≤ #_»=_»"≥∂, Ñ¨tÛ=∞ÕâßÅÖ’#~Ú Õ #_»∞=Ú K«∞@∂ì KÕ «∞Å∞ "Õã≤ #_»=_»"≥∂ KÕ™êÎ~°∞. Wk ‰õÄ_®

g~°∞ <å "å~°∞ Jx K≥Ñ¨Ê‰õΩO_® K≥Ñ¨Ê_»"Õ∞. «#"≥·# =ã¨∞Î=ÙÅÃÑ· H˘O «¿ãÑ¨Ù KÕuxLOK«_®xfl ''™Èã≤Ü≥∂ Ñ¶ÓºQÆÖò ¿ãÊãπ—Â— (Socio fugal space) JO\Ï~°∞. |ã¨∞ûã‘@¡Ö’ KÕu ~°∞=∂à◊√§ "ÕÜ«∞_»O ‰õÄ_® D HÀ=‰õΩ K≥OkO Õ.

W «~°∞ÅÖ’ P «‡qâßfiãÖ xOÑ¨ ŒÅz#"å~°∞ Z\ì Ñïã≤÷uÖ’#∂ "åix«‰õΩ¯= Z «∞ÎÖ’ L#fl Pã¨<åÅ g∞ Œ ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ ì `å=Ú L#fl`åã¨<åÅ g∞ Œ

‰õÄ~ÀÛ‰õÄ_» Œ∞. g∞~°∞ K≥ÑÊHõáÈ~Ú<å "å~°∞ g∞Ö’x JÇÏOHÍ~åxfl QÆ∞iÎOz g∞`Àã¨Ç¨ÏHõiOK«~°∞.

ã≤QÍ~ü „`åQÆ_»O J<Õk L#fl`« ™ê÷~ÚH˜ Zky#"å~°∞ KÕ¿ã Ñ¨xQÍ=º=Ç¨ÏiOK«|_»∞ «∞Ok. "å~°∞ ã≤QÆÔ~\ò „`åˆQ"åiÖÏ á⁄QÆ= ŒÅ~°∞. HÍãÎ «ÅÃÑ·H˜ÖËÑ≤ iOQÆ∞Å∞ = Œ∞Å∞ «∞#fl "åiÖÏQÍ á⁄QÆ T Œ∞`å~°∞. K«~°ÛÅÖ’ áêÖÁæ#flÑ¨C_»∞ã≤QÍ~ü „`åˆQ"å~°∞ PiáÈ~Ú# ã≤QÍ~ü<Õ <À\’¡ LOK«∞‰õΩO\Ï~°∞† K«~°ÛÅhfl =Úy¿ã=~°‰õΩ •xfl "≥eyOK«~°∞. "åi KÕuÖ’ ã≤QÍ~ü "åiH P «‡qâßfi™êxfl Œ$_è»ÑiKÕkQÍLÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞ «∞Ok.

ÖÁ@ìÅ∞ "Õ¿ã â◊|úO «$Ñ≤Îx, P#O^•xfl ã∂zOKÕ P «‡ qâßfiã LÑHõ~°O,Wk ‰õÄ_® =∞#‰õΩ H˘O Œi <À@ qxÑ≤ã¨∞ÎOk.

‰õΩsÛÖ’ (=ÚYºOQÍ Ñ¨_»QÆ‰õΩsÛÖ’) "≥#‰õΩ¯ *Ï~°yÅ|_ç ‰õÄ~°∞Ûx KÕ «∞Å∞Ô~O\˜h ("Õà◊§Ö’ "Õà◊√§ Œ∂iÛ) HõeÑ≤ «Å "≥#∞Hõ ÃÑ@∞ìH˘x HÍeg∞ Œ HÍÅ∞ ''4——PHÍ~°OÖ’ "Õã¨∞H˘x ‰õÄ~°∞Û<Õ"å~°∞ «=∞ PkèHõº « (Superiority) #∞ K«∂Ñ¨Ù`å~°∞.rq «OÖ’ ™êkèOz# q[Ü«∂Å∞ JÖÏ "åix q„âßOuQÍ ‰õÄ~°∞Û<ÕÖÏ KÕ™êÎ~Ú.J~Ú Õ Wk <åHõhfl ≥Å∞ã¨∞ J<Õ JÇ¨ÏOHÍ~åxfl ã¨∂zOKÕÉ è íOy=∞ Jx ‰õÄ_® „Q ÆÇ ≤ÏOKåe. áêO_ç`åºxfl_»O|OQÍ#∂, ã∞O Œ~°OQÍ#∂ „Ñ Œi≈OKÕ ÉèíOy=∞ (Smug

and pedantic) Wk. ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ ‰õÄ_® WÖÏˆQ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞ HÍh HÍà◊√§ HÍãÎ *Ï~°ÉÏÑ¨ÙH˘x XHõ •xg∞^Œ XHõ\ ˜ "Õã≤(4ÖÏ HÍ^Œ∞) ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞.

D Éè íOy=∞ ZO`« q„âßOuxã¨∞ ÎO^À JO`«ãÖã≤^Œú`«#∞ ‰õÄ_® Wã¨∞ÎOk. JO^Œ∞ˆH P`«‡qâßfiãÖ`ÀZÑ¨C_»∂ L`åûÇ¨ÏO L\ìÑ¨_Õ"å~°∞ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨C_»∞ WÖÏq„âßOuQÍ ‰õÄ~°∞Û<åflã¨~, ÖËKÕÑ¨C_»∞ H˘xfl Hõ∆ÏÅÖ’ ÖËzÑ¨xKÕÜ«∞_»O "≥Ú ŒÅ∞Éˇ_» å~°∞. Wk =ÚYºOQÍ =∞QÆ"åà◊§ÉèíOy=∞ J~Ú#Ñ¨Ê\˜H©, JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞ P_»"å~°∞ ‰õÄ_® „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞.

15. è≥·~°ºÇ‘Ï# « (Nervousness)

XHõ =ºHÎ "ÕQÆOQÍ QÆkÖ’H „Ñ"ÕtOKå_»∞. "≥O@<Õ ‰õÄ~ÀÛÖË Œ∞. ‰õÄ~ÀÛ=∞xXHõ\H Ô~O_»∞ ™ê~°∞¡ K≥Ñ≤Ê# «~°∞"å « KåÖÏ Œ∂~°OQÍ L#fl ‰õΩsÛx Z#∞fl‰õΩ<åfl_»∞."≥O@<Õ HÍÅ∞g∞ Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞‰õΩ<åfl_»∞, KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x H˜\˜H©Ö’ #∞O_ç K«∂ã¨∂Î‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. ''Uq∞\˜ q+¨Ü«∞O U=∞<åfl W|ƒO^•?——J#QÍ<Õ =ÚMÏxfl ^•fi~°O"≥·Ñ¨Ù‰õΩ uÑ≤Ê â◊s~°O |~°∞=Ù#O`å J>Ë =Oz ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. W=hfl è≥·~°ºÇ‘Ï# «(Nervousness) #∞ ã¨∂z™êÎ~Ú. DãÖ*Ï˝ ã¨=Ú^•Ü«∂xfl K«∂¿ãÎ Uq∞\’=º=Ç~°O «Å¡„HO Œ∞Å∞QÍ L#fl@∞ì LOk Jx JO>Ë U q èŒOQÍ JÖÏ K≥|∞ «∞<åfl=ÙJx J_çy Õ ^•xH˜ ["å|∞ ~å Œ∞. â◊s~°ÉèÏ+¨ =∞#HõO ŒiH© J~°÷=∞ø «∞Ok HÍhW «~°∞Å‰õΩ q=iOK«ÖË=Ú. JÖÏ QÆkÖ’H =zÛ ‰õÄ~°∞Û#fl =ºHÎx =∞~À™êi ''Uq∞\˜W|ƒOk, U^À Q˘_»=Ö’¡ L#fl@∞ì<åfl=Ù!—— Jx J_çy Õ KåÅ∞ J «#∞ "≥∞e¡QÍ ÖËz"≥o§áÈ`å_»∞. ''JÉÏƒ! <å <≥uÎ<≥H˜ ‰õÄ~ÀÛÉ’HõO_ç—— Jx ^•x J~°úO.

JÖÏ Œ∞óYOÖ’, J «$ «Ö’, è≥·~°ºÇ‘Ï# «Ö’ =Ú˜y# L#fl =ºHÎx "≥O@<Õ„Ñ¨tflOz XuÎ_ç Õ= Œ∞Ì. HÍãÎ FÑ≤Hõ J=ã¨~°O. FÑ≤HõQÍ Z Œ∞~°∞K«∂¿ãÎ HÍ¿ãÑ¨\˜H˜P =ºˆHÎ q„â◊q∞Oz "≥∞e¡QÍ q+¨Ü«∞O K≥Ñ¨Ê_»O "≥Ú ŒÅ∞Éˇ_» å_»∞.

"≥Ú Œ\˜™êiQÍ "≥∞ÿ‰õΩ =ÚO Œ∞‰õΩ "≥o§#Ñ¨C_»∞ è≥·~°ºÇ‘Ï# « =Å¡ Q˘O «∞Ö’HõÑ¶O KÕ~°∞‰õΩO@∞Ok† JO Œ∞H Q˘O «∞ ÑÓ_»∞‰õΩ áÈ~Ú =∂@ ãiQÍæ~å Œ∞. JÑC_»∞Q˘O «∞ ã¨=iOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. H˘O Œ~°∞ =HõÎÅ∞ LÑ¨<åºãÖ =∞ èŒºÖ’ KåÖÏ™ê~°∞¡Q˘O «∞ ã¨=iOK«∞‰õΩO\Ï~°∞ ^•xfl ˆH=ÅO JÅ"å@∞ J#=Åã≤ =ã¨∞ÎOk. =∞ èŒº=∞ èŒº Q˘O «∞ =∂~°∞ «∂ LO_»@O, Q˘O «∞ ã¨=iOK«∞HÀ=_»O ÖÏO\˜q q+¨Ü«∞OÃÑ·# ™ê÷~¸ÉèÏ=O ÖËHõáÈ=_®xfl, q+¨Ü«∞„QÍÇ¨Ïº « ÖËHõáÈ=_®xfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

„ã‘ÎÅHõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ ÑÙ~°∞+µÅ∞, Ñ≤Å¡ÅHõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ ÃÑ ŒÌÅ∞ =∂\Ï¡_ÕÑC_»∞D ~°Hõ"≥∞ÿ# è≥·~°ºÇ‘Ï# « =Å¡ HõeˆQ ÉÁOQÆ∞~°∞ Q˘O «∞‰õΩ Ö’#=Ù «∂ LO\Ï~°∞.WÖÏ "≥ÚQÆ"å~°∞ Q˘O «∞ ã¨=iOK«∞‰õΩO@∞O>Ë WHõ "å~°∞ QÆkÌOK« É’ «∞<åfl~°x(Admonishing) „QÆÇ≤ÏOz Ñ≤Å¡Å∞, P_»"å~°∞ ã¨~°∞ ú‰ õΩO\Ï~°∞. Q˘O`«∞ã¨=iOK«∞HÀ=_®xfl =ºH˜Î `å=Ú K≥¿ÑÊ q+¨Ü«∂xfl qâ◊fiã≤OK«Hõ áÈ=_®xflã¨∂zã¨∞Ok. g∞izÛ# \˜Ñπ ãïáÈ#Ñ¨C_»∞ Ç¨ÏŸ@Ö’¡ ã¨~°fi~°∞¡ W@∞=O\˜ â◊|ÌOKÕ™êÎ~°∞. #Å∞QÆ∞i =∞ èŒºÖ’ LO_»QÍ g∞ Ö’áêxfl ã¨∂zOz •xfl ãïk Œ∞ÌHÀ=∞xK≥Ñ¨Ê_»O H˘~°‰õΩ g∞‰õΩO@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞ ‰õÄ_® WÖÏˆQ â◊|úO KÕ™êÎ~°∞.

Jhfl ≥eã≤#"å_»∞

49 50



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


''FÇπÏ....!—— J<Õ â◊|úO `å=Ú P=ºHÎKÕã≤# Ñ¨x ÖË • K≥Ñ≤Ê# =∂@Ö’=Ú˜y LH˜ iaH˜ Ô~·<å=Ú Jx ã¨∂zOK«_®xH˜ "å_» å~°∞. D â◊|úO "åiH˜≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ "åi <À\’¡Oz É·\˜H˜ =ã¨∞ÎOk.

HõOÑ≤OKÕ ã¨fi~°O`À qxÑ≤OKÕ DÅ (Whistle) ÉèíÜ«∞Ñ¨_»@O =Å¡ Hõey#JÅ[_çx ÖË • á⁄~°áê@∞ KÕÜ«∞_»O =Å¡ U~°Ê_ç# XuÎ_çx JkèQÆq∞OK«_®xH˜"ÕÜ«∞|_»∞ «∞Ok. WÖÏO\˜ =º‰õΩÎÅ#∞ ''J#∞=∂#Ñ¨Ù ≥Å¡"≥ÚÇ¨ÏO Ñ¨H∆ (White

faced bird of doubt) J#=K«∞Û. ZHõ _≥·<å W|ƒO Œ∞Ö’¡ W~°∞HÀ¯áÈ~Ú#Ñ¨C_»∞WÖÏ DÅ "ÕÜ«∞_»O ^•fi~å J@∞=O\˜ Ñïã≤÷u ÖË • PÖ’K«#Ö’Oz |Ü«∞\˜H˜=™êÎ_»∞. (D ÑÙãÎHõ ~°K«~Ú « W@∞=O\ *ÏuH K≥Ok#"å_Õ), ÉèíÜ«∞=Ú AQÆ∞Ñû"≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèÏ"åÅ#∞ „Ñ¨^Œi≈OKÕ DÅÅ∞ *ˇ·à◊§Ö’ qxÑ≤™êÎÜ«∞O\Ï~°∞.Mˇ·nÅDÅÅÖ’x ÉèÏ"åÅ#∞ ã¨Ê+ìOQÍ q=iOK«QÆÅ∞QÆ∞ «∞O\Ï~°∞ H˘O Œ~°∞ *·Å~°∞¡.

ã≤QÆÔ~\ò „`åˆQ"åiÖ’ H˘O Œ~°∞ P Ñ¨xx Ü«∞[˝=∞O « Ñ¨q„ «OQÍ JxflÇÏOQÆ∞Å`À#∂ KÕ¿ã"å~°∞<åfl~°∞. *Ï„QÆ «ÎQÍ ã≤QÆÔ~\ò KÕuÖ’H fã∞HÀ=_»O xÅ∞=ÙQÍ^•xfl ÃÑ>ìg∞ Œ Ô~O_»∞=¸_»∞ ™ê~°∞¡ «@ì_»O, =Ú‰õΩ¯ ŒQÆæ~° ÃÑ@∞ìH˘x "åã¨#K«∂_»@O, <À\’¡ ÃÑ@∞ìH˘x *Ï„QÆ`«ÎQÍ "≥eyOK«_»O, ^è•º#O KÕã¨∞Î#flO`«áê~°=â◊º «fiOÖ’ •xx „`åQÆ@O, *Ï„QÆ «ÎQÍ ã≤QÆÔ~\ò =ÚHõ #∞ PiÊ"ÕÜ«∞_»O Wg"å~°∞ KÕ¿ã Ü«∞[˝HÍ~°ºOÖ’ ÉèÏQÍÅ∞. =∂\Ï¡_»∞ «∂=∂\Ï¡_»∞ «∂ H˘O Œ~°∞ ã≤QÆÔ~\ò"≥·Ñ¨Ù‰õΩ K«∂™êÎ~°∞ P K≥Ñ¨ÊÉ’ÜÕ∞ =∂>Ë À P ã≤QÆÔ~\ò g∞ Œ L#fl@∞ì! H˘O Œ~°∞è≥·~°ºÇ‘Ï# « Hõey#Ñ¨C_»∞ |ÅO H˘~°‰õΩ ã≤QÆÔ~\ò g∞ Œ P è•~°Ñ¨_» å~°∞. x*ÏxH˜

JO Œ~°∂ J#∞‰õΩ#fl@∞¡ ÉÏQÍ XuÎ_çH˜ Ö’<≥·#"å~°∞ ã≤QÆÔ~\ò „`åQÆ~°∞. JÅ[_ç,XuÎ_ç, ÉÏ èŒ Z‰õΩ¯=QÍ L#flÑ¨C_»∞ Jã¨Å∞ ã≤QÆÔ~\ò "≥eyOK«#<åfl "≥eyOK«~°∞ÖË • "≥eyOz<å JÖÏˆQ HÍÅx™êÎ~°∞QÍx •xfl Ñ‘ÅÛ~°∞ ÖË • "≥O@<Õ Jˆ~Ê™êÎ~°∞

Hõ ŒeHõÅ∞ :g∞ z#flÑ¨C_»∞ HÍ¡ã¨∞~°∂=ÚÖ’ TiˆH Hõ Œ∞Å∞ «∞O>Ë g∞ \©K«~ü ''UÜü∞!

Hõ ŒÅ‰õΩO_® ‰õÄ~ÀÛ—— J<åfl_®? =∞i JÑÊ_»∞ g∞~°∞ ''F! «ÑÊ‰õΩO_® ‰õÄ~°∞ÛO\Ï#∞HÍh g∞~°∞ <åˆH ≥·<å L`åûÇ¨ÏO HõeyOKÕk K≥Ñ¨ÊO_ç——Jx J#QÆeQÍ~å? JxLO_»~°∞ HÍh x*ÏxH˜ [~°QÍeûOk J^Õ. XHõ=ºH˜Î K«Ñ¨Å`«fiO`À Hõ^ŒÅ_»O(Fidgetering) J<Õk J<ÕHõ HÍ~°ÏÅ =Å¡ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. JO Œ∞Ö’ 1. |Ç¨ïâ◊"å~°∞ Jeã≤áÈ~Ú LO\Ï~°∞, 2. K≥ÑÊ|_»∞ «∞#fl q+Ü«∞OÖ’ Ö’ «∞ ÖËHõáÈ=_»O`ÀÉ’Ô~· "å~°ÖÏ Hõ Œ∞Å∞ «∂ LO_»=K«∞Û. 3. ‰õÄ~°∞Û<Õ =ÚO Õ "å~°∞ ZO «¿ãÑ¨Ù‰õÄ~ÀÛ"åÖ’ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩx LO\Ï~°∞† P ã=∞Ü«∞O HÍQÍ<Õ "åi =∞#ã∞û "åixÃÇÏK«Ûiã¨∞ÎOk. 4. "å~°∞ ‰õÄ~°∞Û#fl Pã¨<åÅ∞ ã¨∞Y=O «OQÍ ÖËHõáÈ=K«∞Û. 5.ÖË • "åi =∞#ã¨∞ûÖ’¡ W «~° q+¨Ü«∂Å∞ xO_ç LO_»=K«∞Û. W=hfl <≥~°fiãπ<≥ãπ(Nervousness) „HÕkˆH =™êÎ~Ú.

Pâ◊Û~°ºO :=∂\Ï¡_Õ@Ñ¨C_»∞ KÕu"Õà◊√§ ÃÑ Œ=ÙÅ#∞ ã¨Ê $tOK«_»O

Pâ◊Û~åºxfl (gesture of astonishment) ã∂zã∞ÎO ŒO\Ï_»∞KåÔ~¡ãπ _®ifi<£. XHÀ¯™êi XHõ =∂@ =∂\Ï¡_ç, «# <À\#∞O_ç=zÛ# PtOK«x P=∂@‰õΩ Pâ◊Û~°ºáÈ= _»"≥∂, ÉÏ èŒÑ_»@"≥∂[iy Õ ‰õÄ_® D ÉèíOy=∞ U~°Ê_»∞ «∞Ok. ÃÑ Œq •@‰õÄ_»xk ^•\Õk J<Õ q+¨Ü«∞O ÃÑ Œqx ã¨Ê $tOK«_»O ^•fi~åã¨∂z™êÎ=Ú. Ñ≤Å¡Å#∞ U"≥·<å „Ñ¨â◊flÅ∞ "Õã¨∞ÎO>Ë "åi KÕ «∞Å∞<À\ ˜^ŒQÆæiH˜ "≥à◊`å~Ú. `«Ñ¨C ["å|∞ K≥Ñ≤Ê ''JÜ≥∂º!«Ñ¨Ê~ÚáÈ~ÚOk—— J#∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ K≥~Úº ÃÑ Œq ŒQÆæiH˜

"≥à◊√ «∞Ok.

JÅ"å@∞¡ :

z#fl «#OÖ’ U~°Ê_»¤ JÅ"å@∞¡ ÃÑiy<å = ŒÅ=Ù. KÕ «∞Å∞ J_»¤O ÃÑ@∞ì‰õΩxW «~° Ñ≤Å¡Å K≥qÖ’ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ K≥¿ÑÊ JÅ"å@∞ L#fl"å~°∞ ÃÑiy# «~°∞"å «‰õÄ_® JÖÏQ „Ñ=iÎ™êÎ~°∞. *·Ö’¡ M·nÅ∞ Ñ~°ãÊ~°O =∂\Ï¡_»∞HÀQÆ∂_» Œ<Õ xÜ«∞=∞OL#flKÀ@, JÖÏ =∂\Ï¡_»∞ «∂ Ñ¨@∞ì|_»‰õΩO_® LO_»@O HÀãÖ "åi <À\˜ Ü≥ÚHõXHõ Ñ¨Hõ #∞O_ç =∂\Ï¡_»@O <Õ~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞. "å~°∞ *·Ö’¡ #∞O_ç É·\ ˜H˜ =zÛ#«~°∞"å « ‰õÄ_® J Õ JÅ"å@∞ H˘#™êQÆ∞ «∞Ok.

^•ÑïHõO :

«=∞ =∂@Å#∞ ~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ LOK« ŒÅz#"å~°∞ HÍ"åÅx KÕ~Ú J_»¤OÃÑ@∞ìH˘x =∂\Ï¡_» å~°∞. H˘O Œ~°∞ ã¨∂\˜QÍ <À\˜H˜KÕux J_»¤O ÃÑ@∞ìH˘x =∂\Ï¡_»`å~°∞. H˘O^Œ~°∞ã¨∂\ ˜QÍ <À\˜H˜ KÕux J_»¤O ÃÑ@∞ìHÀHõ |Å¡ÃÑ·"≥∂KÕ «∞Å <åxOz =ÚO*Ë «∞Å`À (Fore arms)

Ñ≤~°q∞_£ PHÍ~åxfl ã$+≤ìOz Ô~O_»∞ KÕ «∞Å#∞ <À\HJ_»¤O ÃÑ@∞ìH˘x K«~°ÛÅÖ’ áêÖÁæO\Ï~°∞. "å~°∞=∂\Ï¡_ÕÑ¨C_»∞, q<ÕÑ¨C_»∞ ‰õÄ_® D ÉèíOy=∞#∞^è ŒiOz LOK«∞`å~°∞. "å~°∞ K«~°ÛÅÖ’ `«=∞Jaè„áêÜ«∂xfl ãÊ+ìOQÍ K≥ÑÊHõ À|∂K«∞ÖÏ_»∞ «∞<åfl~°x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. WÖÏO\˜"å~°∞ K«~°ÛÅ#∞ ã¨Ñ¶ÅOKÕÜ«∞ ŒÅz# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ KÕ «∞Å#∞ |Å¡ÃÑ· ÃÑ\ì «=∞ Jaè„áêÜ«∂xfl K≥|∞`å~°∞.„Hõ=∞OQÍ =∂#= ãÖ|O è•Å∞ ÃÑiy q+¨Ü«∞O P"≥∂kOK«|_»@"≥∂ ÖËHõ qÑ¶Å=∞=_»"≥∂ [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

Pâ◊Û~°ºO

^•zÃÑ_»∞ «∞<åfl_»∞

51 52



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


áêºO@¡ áê@∞¡ :

x~°‚Ü«∂xfl K«~°ÛÅ∞ ã¨g∞Ñ≤ã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =º‰õΩÎÅ∞ áêºO@¡#∞ ÖÏy`˘Ü«∞º_®Å∞ (Yank) KÕ™êÎ~°∞. ‰õΩsÛÅÖ’ J@∂ W@∂ Hõ Œ∞Å∞ «∂ (Fidgets)

LO\Ï~°∞. x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩ#fl =∞~°∞Hõ∆O áêºO@∞¡ ÖÏQÆ_»O PyáÈ «∞Ok. DÉèíOy=∞Å∞ x~°‚Ü«∞~åÇ≤Ï`åºxfl (Indeciddiveness) ã¨∂zã¨∞ÎOk.

_»|∞ƒÅ∞ QÆÅQÆÅ :

x~°O «~°O *Ë|∞Ö’ _»|∞ƒÅ#∞ QÆÅQÆÅÖÏ_çOKÕ "å~°∞, ZÑ¨C_»∂ _»|∞ƒ#∞QÆ∞iOz PÖ’zOKÕ"å~°∞, ÖË • _»|∞ƒ H˘~° « QÆÅ"å~°∞ (c Œ"å~°∞) J~Ú<å J~ÚLO\Ï~°x _®II ™êO_À~ü ÃÑÖòì=∂<£ (Dr. Sandor Feldman) JO\Ï~°∞.E^ŒQÆ$Ç¨ÅÖ’ (Gambling Clubs) =∞#‰õΩ W@∞=O\˜ =º‰õΩÎÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ`å~°ãÑ_»∞ «∞O\Ï~°∞. WÖÏ *Ë|∞Ö’ _»|∞ƒÅ∞ QÆÅQÆÅÖÏ_çOKÕ =ºHÎx XHõix „Ñtfl¿ãÎ«# Œyæ~° WHõ Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O ÖË Œx «#‰õΩ `å#∞ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞_®xH˜ WÖÏ

KÕã¨∞ÎO\Ï#<åfl_»∞.

aK«ÛQÍà◊√§ y<≥flÖ’ _»|∞ƒÅ∞ QÆÅQÆÅÖÏ_çOz «=∞ J=ã~åxfl ≥eÜ«∞*Ë™êÎ~°∞.\˜ÑπÅ g∞ Œ P è•~°Ñ¨_Õ Ç¨ÏŸ@Öò ã¨~°fi~°∞¡ KÕ¿ã Ñ¨x‰õÄ_® J Õ.

q#_»O :

XHõ ™ê è•~° =∂#=Ù_çH˜ x=ÚëêxH˜ 650 #∞O_ç 700 Ñ¨ •Å∞ q#QÆÅâ◊HÎ LO@∞Ok. JÖÏˆQ XHõ =ºHÎ x=ÚëêxH˜ 150 #∞O_ç 160 Ñ¨ •Å =~°‰õΩ=∂\Ï¡_» å_»∞. XHõ =ºHÎ q#_®xH˜ qxÜ≥∂yOKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =¸_»∞ =O «∞Å∞K≥Ñ≤ÊOk PÖ’zOK«_®xH˜, ã‘fiHõiOK«_®xH˜, x~åHõiOK«_®xH˜ `«i¯OK«_®xH˜LÑ¨Ü≥∂y™êÎ_»∞. D q èŒOQÍ x=ÚëêxH˜ 700 Ñ¨ •Å∞ q#QÆÅ «# â◊HÎÖ’ 525=∂@Å∞ q#QÆÅ â◊HÎx HÀÖ’Ê~Ú ˆH=ÅO x=ÚëêxH˜ 175 Ñ¨ •Å∞ q#QÆÅâ◊HÎ<Õ q∞QÆ∞Å∞Û‰õΩO@∞<åfl_»∞. WÖÏ K≥¿ÑÊ"å_ç =∞ èŒºÖ’ J «_çx PáêÅ<Õ HÀiHõ(urge to interrupt), „ÑtflOKåÅh, «i¯OKåÅ<Õ HÀiHõ =∞#ã∞ q#x=fi_»O ÖË Œ∞.

=HõÎ =∂\Ï¡_»∞ «∂ "≥o§ U^À XHõ q+Ü«∞OÖ’ „â’ «#∞ =∂\Ï¡_ÕÖÏ KÕ™êÎ_»∞.JHõ _» =HõÎ „â’ «QÍ#∂, „â’ « =HõÎQÍ#∂ =∂~° å~°∞. ÖË • «# =∂@Å`À „â’ «Å#∞<˘Ñ≤ÊOz, L„ ÕHõÑïp «# =HõÎ $ «fiO PyáÈÜÕ∞ÖÏ KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.

WÖÏO\ Q˘_»=Å∞ [~°QÆ‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë ‰õÄ_® â◊s~°ÉèÏ+ <Õ~°∞ÛHÀ=_»OJ=ã¨~°O.

K≥|∞`«∂ LO_»QÍ qO@∞#fl =ºH˜Î U^À q+¨Ü«∞OÖ’ PÑ≤ U^≥·<åJ_»∞QÆ∞^•=∞#∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ K≥~ÚºÃÑ·H˜ ÖËÑ¨Ù`å_»∞. HÍh Jk W «~°∞Å Œ$+≤ìÖ’Ñ¨_»‰õÄ_» Œ<Õ L ÕÌâ◊ºO`À K≥q „HÕ Œ QÀ‰õΩ_»∞ ÃÑ\ì#@∞ì QÀHÀ¯=_»"≥∂ ÖËHõ K≥qx(ear lobe) Ñ\ì ÖÏQÆ_»"≥∂ KÕ™êÎ_»∞. ÖË • „â’ «ÅÖ’ XHõ~°∞ =∂\Ï¡_» Œez#ÑC_»∞=HõÎ =∂\Ï¡_»@O WOHÍ HÍÖË Œ∞ Hõ#∞Hõ, «#<À\˜ #∞O_ç ~åÉ’ÜÕ∞ =∂@Å#∞PÑ¨Ù «∞<åfl_® J#fl@∞ìQÍ K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õe`À ÃÑ Œ=ÙÅ#∞ =¸™êÎ_»∞. ÖË • =HõÎ#∞PQÆ=∞x ã¨∂zã¨∂Î =∞m§ =∞m§ KÕux ÃÑ·H˜ ÖËÑ¨Ù «∞O\Ï_»∞. „â’ «ÅÖ’ ‰õÄ~°∞Û#flH˘O^Œ~°∞ QÆ_çÜ«∂~°O K«∂Ñ¨Ù`å~°∞ ÖË^• K«Ñ¨Ê@∞¡ H˘_»`å~°∞. ¿ãìlg∞^Õ QÆ#∞HõKåÖÏ=∞Ok ‰õÄ~°∞Ûx LO>Ë «# Z_»=∞ "≥·Ñ¨Ù ‰õÄ~°∞Ûx =∂\Ï¡_»∞ «∞#fl "åixZ=iH˜ HõxÑ≤OK«‰õΩO_® ‰õΩ_çKÕ ÀÎ «\ ì PÑ¨=∞x Ãã·QÆKÕ™êÎ~°∞. ÖË • |Å¡HÕ Œ( ŒQÆæi "åÔ~· Õ) HÍex <˘‰õΩ¯`å~°∞.

J~Ú Õ P ŒÑ¨ •=∞x K«∂¿ã"å~°O`å H=ÅO =HõÎ#∞ J==∂xOK«_®xH˜,W|ƒOk ÃÑ@ì_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ~°#∞HÀ=_»O á⁄~°áê@∞. PÑ¨_®xH˜ "å~°∞ XHõÉèíOy=∞#∞ „Ñ¨ Œi≈Oz#Ñ¨C_»∞ "åi „Ñ¨âıflq∞\’, ãÖ ÕÇ¨Ï"Õ∞q∞\’ ‰õΩ#H˘¯x =HõÎ["åa"åfie. JÖÏ "å~°∞ „Ñ¨tflã¨∞Î<åfl~°O>Ë g∞~°∞ K≥¿ÑÊq+¨Ü«∂xfl qO@∞<åfl~°x,^•xflQÆ∂iÛ PÖ’zã¨∞Î<åfl~°x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.

H˘O Œ~°∞ =∂#ã≤Hõ Jã≤÷~° «fiO =Å¡ ‰õÄ_® =∞m§ =∞m§ K≥qxÖÏQ ÉèíOy=∞#∞„Ñ Œi≈™êÎ~°∞. H=ÅO XH™êi ÖÏQ ÉèíOy=∞ PÑ\ÏxH KÕ¿ã „ÑÜ«∞ «fl=∞x «H¯#qJ «_ç JÅ[_ç =Å¡ U~°Ê_»∞ «∞#fl ãÖ[˝Åx „QÆÇ≤ÏOKåe.

Zxfl HÍà◊§ U#∞QÆ∞ Wk?

53 54



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


16. `«#ÃÑ· J^Œ∞Ñ¨Ù (Self Control)

"The use of self control is like the use if brakes on a train. It isuseful when you find yourself going in the wrong direction, but merelyharmful when the direction is right"

- BERTRAND RUSSEL.

ã¨Ç¨Ï#=Ú (Patience), Ñ¨@∞ì^ŒÅ (Perseverance) z#fl`«#OÖ’<Õ<Õ~°Ê|_» å~Ú. rq`åxH˜ Ñ¨Ù<åkÖÏO\˜ D Ô~O_»∂ Ñ¨ã≤=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ <Õ~°ÊHõáÈ Õ=∞#O ™êkèOK«=Åã≤Ok ™êkèOK«ÖË=Ú. Wq Ô~O_»∂ Hõeã≤#Ñ¨C_Õ «#ÃÑ· J Œ∞Ñ¨ÙU~°Ê_»∞ «∞Ok. Wq ™êkèOK«∞‰õΩ#fl"åiH˜ ã¨=∂[OÖ’ "≥∞kÖË Ñ¨ Œúu ≥Å∞ã¨∞ÎOk.HÀÑ¨=Ú, XuÎ_ç, J#∞=∂#O, ÉÏ èŒ #Å∞QÆ∞i =∞ èŒº# Hõey#Ñ¨C_»∞ H˘O Œ~°∞qq èŒ ÉèíOy=∞Å∞ „Ñ¨ Œi≈OK«_»O ^•fi~å J Œ∞Ñ¨Ù KÕ™êÎ~°∞.

XHõKÕu Ñ≤_çH˜e ayOz "≥#‰õΩ¯ ÃÑ@∞ìH˘x Ô~O_»= KÕu`ÀP KÕu =∞˜Hõ@∞ì#∞ Ñ¨@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. L„^ÕHÍxfl JÅ[_çx«@∞ìHÀ=_®xH˜ D ÉèíOy=∞ÉÏQÍ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞ «∞Ok. n~å…Ö’

K«#Ö’ L#flÑC_»∞, ã=∞ãºÅ =∞ èŒº W~°∞‰õΩ¯#flÑC_»∞ ‰õÄ_® WÖÏO\˜ãÖ[˝#∞ „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞. rq «OÖ’ QÆ_çOz# J#∞Éèí=O P «‡qâßfiãÖQÍ =∂i ‰õÄ_® D =Ú„ Œ#∞ „Ñ¨ Œi≈OÑ¨ KÕã¨∞ÎOk.

„Ñ¨Hõ ÉÁ=∞‡#∞ K«∂_»QÍ<Õ =∞#‰õΩ P =ºHÎ HÀÑÖQÍL<åfl_»x ZHõ _çHÀ "≥à◊§_®xH ã≤ ŒúOQÍ L<åfl_»x JxÑ≤ã∞ÎOk.`˘H˜ Ñ¨\ì# ÉèÏ"åÅ∞, PÖ’K«#Å∞, Œ∞óMÏÅ∞ HõÅ"å~°∞ WÖÏHÍà◊√§ "≥∞eHõ"Õã≤ KÕ`«∞Å`À ‰õΩsÛ KÕ`«∞Å#∞ ayOzÑ¨@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.

q∞„bìÖ’ ''=∞_ç=∞Å#∞ ^•K«_»O—— (Keeping your

heals locked) J<Õ ™ê"≥∞ « LOk. JO>Ë «#‰õΩ J#=ã¨~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂xfl QÆ∂iÛ Z=iH© K≥Ñ¨Ê‰õΩO_® ^•K«_»=∞#fl=∂@. WÖÏ •KÕ"å~°∞ JÖÏ HÍà◊√§ "≥∞eHõ "Õã≤ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞QÆ#∞Hõ â◊s~° ÉèÏ+¨ #∞O_Õ P ™ê"≥∞ « Ñ¨Ù\ìOk.

~°OQÆ∞Å~å@flOÖ’<À ÖËHõ q=∂#OÖ’<À ‰õÄ~°∞Û<Õ"å~°∞ JqÃÑ·H˜ ÖËã¨∞Î#flÑ¨C_»∞‰õÄ_® WÖÏˆQ ‰õΩsÛÅ#∞ |ÅOQÍ Ñ¨@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. HÍà◊√§ "≥∞eHõ"Õã≤‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞. D ÉèíOy=∞^•fi~å ÉèíÜ«∞O,^•ÑïHõO, HõxÑ≤™êÎ~Ú.

U~üÇ¨ÏŸÃãìãπÅ∞ D ÉèíOy=∞#∞ QÆ∞iOz ÉÏQÍ K≥Ñ¨ÊQÆÅ~°∞. WÖÏ ‰õÄ~°∞Û<Õ„Ñ¨Ü«∂©‰õΩÅ = ŒÌ‰õΩ \©, HÍÑ¶‘Å ÖÏO\˜q Uq fã¨∞‰õΩ"≥o§<å "å~°∞ = ŒÌO\Ï~°∞.HÍh x[OQÍ =^•Ì? (Are you sure?) Jx „ÑtflOz#ÑC_»∞ "≥∞e¡QÍ P ÉèíOy=∞#∞=∂iÛ \©, HÍÑ¶‘Å∞ ã‘fiHõi™êÎ~°∞.

WO@~ü=Óº KÕÜ«∞|_»∞ «∞#fl HÍºO_ç_Õ@∞¡ ‰õÄ_® D ÉèíOy=∞Ö’H˜ "≥à◊§_»O=∞#‰õΩ H õxÑ≤ã ¨∞ ÎOk. J~Ú`Õ WÖÏ‰õÄ~ÀÛ=_»OÖ’ „ã‘Î,Ñ¨Ù~°∞+¨ ÉèíOy=∞Å∞ HÍãÎ"Õ~°=Ù`å~Ú.

„ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_® HÍà◊√§ "≥∞eHõ "Õã≤‰õÄ~°∞Û<åfl ‰õΩsÛKÕ «∞Å∞ Ñ@∞ìHÀ‰õΩO_® Xà’§XHõ KÕ ÀÎ =∞~À K≥~Úº Ñ¨@∞ìH˘x ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞.

Ñ¨à◊§ _®Hõì~°∞ (Dentist) ‰õΩsÛÖ’‰õÄ~°∞Û#flÑ¨C_»∞ 150 =∞Ok Ñ¨Ù~°∞+¨µÅÖ’128=∞Ok ‰õÄ~ÀÛQÍ<Õ HÍà◊√§ "≥∞eHõ"Õâß~°x, J Õ „ã‘ÎÅÖ’ ˆH=ÅO 90=∞Ok=∂„ «"Õ∞ WÖÏ ‰õÄ~°∞Û<åfl~°x XHõ Ñiâ’ èŒ#≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. HÍ|\ì «=∞Ö’ ÉèíÜ«∂xfl,

ÉÏ èŒ#∞ ˘H¯ÃÑ>Ëì D ÉèíOy=∞ =∞QÆ"åiÖ’<ÕZ‰õΩ¯=QÍ Hõ#Ñ¨_»∞ «∞O Œx ≥Å∞™ÈÎOk.

Ñ¨à◊§ _®Hõì~°∞ ŒQÆæiH˜ S^•~°∞™ê~°∞¡"≥o§# «~°∞"å « QÍh HÍà◊√§ "≥∞eHõ "ÕÜ«∞_»O=∂#~°∞. ÑO_»¡#∞ ÑsH∆Oz# „Ñf™ês ÉÏ èŒHõÅQÆ Œx, ˆH=ÅO Ñ¨#∞fl Ñ‘H˜#Ñ¨C_Õ <˘Ñ≤ÊHõÅ∞QÆ∞ «∞O Œx ≥eÜ«∞_»O =Å¡, <˘Ñ≤Ê H˘kÌ¿ã¿Ñ LO@∞O Œx ≥eÜ«∞_»O =Å¡WÖÏ "å~°∞ q„â◊q∞™êÎ~°∞. <≥·„@ãπ PÔH· û_£ (Nitrous OXide) ‰õΩ |^Œ∞Å∞ ÉÏ^èŒ#∞LÑ¨â◊q∞OÑ¨*Ë¿ã(Sedatives) U W`«~° QÍºãπ J~Ú<å ¿ÑÃ+O\ò g∞^Œ„Ñ¨Ü≥∂yOKÕÑ¨C_»∞ J «_ç HÍe "≥∞eHõ#∞ fã≤"Õ™êÎ_»x ÖË • ~°HõÎ„Ñ¨ã¨~° H˘O ««yæáÈ=_»O =Å¡ J «_ç g∞ Œ QÍºãπ Z‰õΩ¯=QÍ „ÑÉèÏ=O K«∂ÑHõ W|ƒOk ÃÑ_»∞ «∞O Œx

_≥O\˜ã¨∞ìÅ∞ K≥|∞`å~°∞. PÑ¨~+¨<£ käÜÕ∞@~üÖ’H˜ fã¨∞‰õΩx "≥à◊§|_Õ ¿ÑÃ+O@¡Ö’

P «‡ qâßfiãÖ

J=Ù<å–HÍ^•!

Dq_® JO Õ!

55 56



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


Z=Ô~·<å JÖÏ HÍÅ∞ "≥∞eHõ"Õã≤ Ñ¨_»∞H˘x, KÕu Ñ≤_çH˜à◊√§ ayOK«∞H˘x LO>Ëè≥·~°ºOQÍ PÑ¨~+¨<£‰õΩ ã≤ ŒúO HÍÖËHõ áÈ «∞<åfl~°x „QÆÇ≤ÏOK«=ÙÛ.

H˘O Œix D "≥∞eHõ fã≤"ÕÜ«∞=∞x J_çy#Ñ¨C_»∞ WÖÏ J~Ú Õ<Õ "Õ∞=ÚÉÏQÍ q„â◊q∞OK«QÆÅO JO\Ï~°∞. HÍh `«=∞H˜k JÅ"å@~ÚºO^Œx WÖÏHÍHõ=∂=¸Å∞QÍ ‰õÄ~°∞ÛO>Ë<Õ ÉÏQÍ q„â◊q∞OK«QÆÅ=∞x JÖÏ ‰õÄ~°∞Û#fl «~°∞"å «QÍx „QÆÇ≤ÏOK«ÖË~°∞.

=∞˜Hõ@∞ì#∞ Ô~O_»= KÕ ÀÎ QÆ\ìQÍ Ñ¨@∞ìH˘x ^•xfl =ÚO Œ∞‰õΩ "≥à◊§‰õΩO_®PÑ¨_»O "≥Ú ŒÖ·#q «#ÃÑ· J Œ∞Ñ¨Ù#∞ ã¨∂z™êÎ~Ú. HÀÑÖÖ’ L#fl=ºHÎ ã¨∂\˜QÍ«# HÀáêxfl „Ñ¨ Œi≈OK«ÖË#Ñ¨C_»∞ "≥∞_» «_»∞=ÚHÀ=_»O, A@∞ì Ñ‘HÀ¯=_»O, KÕu

=∞˜Hõ@∞ìx Ñ¨@∞ìHÀ=_»O, JãÖ|^ŒúOQÍ Hõ^ŒÅ_»O, Z^Œ∞\˜ =ºH˜Îx H˘_»`å_®J#fl@∞¡QÍ ‰õÄ~ÀÛ=_»O KÕ™êÎ_»∞HÍh, Ug∞ KÕÜ«∞‰õΩO_® JÖÏˆQ xezáÈ`å_»∞.ÖË • «# HÀáêxfl =ã¨∞Î=ÙÅ g∞ Œ K«∂Ñ≤™êÎ_»∞. D ÉèíOy=∞Åxfl «#ÃÑ· J Œ∞Ñ¨ÙJ<ÕÉèÏ=OÖ’ˆH KÕ~°∞`å~Ú.

17. qã¨∞QÆ∞ (Boredom)"We ofren pardon those who bore us, but never those whom we

bore".

- La Rochefoucauld.

„Ñü =HÍÎ å#∞ „â’ «Å#∞ «$Ñ≤ÎÑ¨~°K« QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl<å ÖËHõ qã≤yã¨∞Î<åfl<åJ<Õ q+¨Ü«∞O „ÑüHõ∆O Ñ¨sH∆OK«∞‰õΩO@∂ "≥àÏ§e. HÍà◊§`À <ÕÅg∞ Œ XHõ~°∞,KÕ`«∞Å`À |Å¡g∞^Œ XHõ~°∞ `«|ÖÏH˘_»∞`«∞O>Ë, J`«_çH˜ =O`«áê_»∞`«∞#fl@∞ìQÍÉÏÖòáê~ÚO\ò ÃÑ<£ |@<£#∞ \‰õΩ¯\‰õΩ¯# <˘‰õΩ¯ «∂ =∞~˘Hõ „â’ « =O « áê_» å_»∞.=∞~˘Hõ~°∞ QÆ∞ã¨QÆ∞ã¨Å`À Ñ¨Hõ¯ "å~Ú^•ºÅ #Ok¿ãÎ, =∞iH˘O^Œ~°∞ `å=Ú‰õÄ~°∞Û#flKÀ@ HõOHõ~°~åà◊√§#flÜ«∂º J#fl@∞¡QÍ Hõ Œ∞Å∞`å~°∞. Wq "åi ã¨Ç¨Ï#~åÇ≤Ï`åºxfl, qã¨∞QÆ∞#∂ ≥e¿Ñ ã¨∂K«#Å∞. =∞#O P «$ «‰õΩ, ã¨Ç¨Ï# ~åÇ≤Ï`åºxH˜Ö’<≥·#Ñ¨C_»∞, =∞#‰õΩ Éèí∂ «HÍÅOÖ’ Éèí„ Œ «#∞, âßOux, P#O^•xfl HõeyOz#ãÖÑ¶∞@#Å Ü≥ÚHõ "å`å=~°Ïxfl =∞m§ xi‡OK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ =∞O\Ï~°∞=∞#ãÎ «fi"Õ «ÎÅ∞. JÖÏO\˜ Éèí„ Œ å ãÖÑ¶∞@#ÅÖ’ ÔHÖÏ¡ "≥Ú Œ\˜k «e¡ QÆ~°ƒùOÖ’x"åãO. JHõ _» =∞#O "≥K«ÛQÍ =Ú_»∞K«∞H˘x LO_»QÍ, =∞# „ÑÜ«∞`åflÖËg ÖË‰õΩO_®`«e¡ #∞O_Õ Jxfl J=ã¨~åÅ∞ f~°∞`«∞O_»QÍ `«e¡ QÆ∞O_≥ K«Ñ¨C_»∞ qO@∂q„â◊q∞OKå=Ú. =∞#Ö’ P «$ « ÃÑiy#ÑC_»∞ «e¡ QÆ∞O_≥ K«ÑC_»∞ÖÏO\ ãOw`åxflã$+≤ìOz «$Ñ≤ÎÑ_» å=Ú. HÍ|\ì „â’ «Å∞ D â◊ÉÏÌÅ •fi~å =HõÎ‰õΩ «=∞ ŒÜ«∞hÜ«∞ã≤÷ux ≥eÜ«∞*Ë™êÎ~°∞.

J<ÕHõ K«~°ÛÅÖ’ áêÖÁæ#fl XHõ =ºHÎH˜ XHõ qz„ «"≥∞ÿ# JÖ"å@∞ LO_Õk.`å#∞ É’~ü J~Ú#Ñ¨C_»∞ <åÅ∞QÆ∞ "Õà◊§`À "ÕQÆOQÍ |Å¡g∞ Œ «|ÖÏ H˘>Ëì"å_»∞.U ≥·<å q+Ü«∂xfl x~°‚Ü«∞O "≥·ÑÙ‰õΩ fã∞‰õΩ"≥àı§@ÑC_»∞ PÖ’zã∂Î H=ÅO =∞ èŒº"ÕÅ∞`«|ÖÏ H˘@ì_®xH˜ "å_Õ"å_»∞ Jk‰õÄ_® "≥∞e ¡QÍ, K«~ °Û JO`åxH˜KÕ~°∞‰õΩO@∞#flÑ¨C_»∞, KÕuH˜ ^˘iH˜# =ã¨∞Î"Õ Õ XHõKÕ ÀÎ Ñ¨@∞ìH˘x ^•xfl Ñ¨sHõ∆QÍK«∂ã∂Î =∞~ÀKÕ ÀÎ «|ÖÏ "ÕÜ«∞_»O "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ>Ëì"å_»∞. D x~°‚Ü«∞O KÕ¿ã=ÚO Œ∞D q+Ü«∂xfl =∞~À™êi ÑsH∆ •ÌO. (Let us look at this once more) J#fl@∞¡QÍLO_Õk J «_ç ÉèÏ=#.

*Ï„QÆ «ÎQÍ K«∂_»O_ç D ÉÁ=∞‡

57 58



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COMã¨QÆO =¸ã¨∞‰õΩ#fl HõO_»¡ À J~°KÕux K≥OÑ¨<åxOz ‰õÄ~°∞Û<Õ ÉèíOy=∞`å#∞ U=∂„ «O ^•K«∞HÀHõ „Ñ¨ Œi≈OKÕ =∞Ç¨qã¨∞QÆ∞. K«~°ÛÅ∞ ™êQÆ∞ «∞#flÑ¨C_»∞W@∞=O\˜ ÉèíOy=∞ <≥=~°<åfl „Ñ¨ Œi≈¿ãÎ WHõ K«~°ÛÅ∞ =ÚO Œ∞‰õΩ ™êQÆ@O Hõ+ìO.WÖÏO\˜ ÉèíOy=∞#∞ „Ñ¨^Œi≈OKÕ"å~°∞ ™ê=∂#ºOQÍ PÉò„™êìH±QÍ (â◊¥#ºOÖ’)PÖ’zOKÕ"åÔ~· LO\Ï~°∞. „á¶⁄ÃÑ¶ã¨~°∞¡, Ñ¶≤ÖÏã¨Ñ¶~°∞¡, Ãã·O\˜ã¨∞ìÅ∞ D *ÏuH˜ K≥Ok#"å~°∞. "åºáê~°"Õ «ÎÅ∞ ã∂ÅOQÍ (Concrete) PÖ’z ™êÎ~°∞ QÆ#∞Hõ "åºáê~° K«~°ÛÖ’¡W@∞=O\ ÉèíOy=∞ „Ñ Œi≈OK«|_ç#ÑC_»∞ «=∞‰õΩ K≥O Œxk, «=∞k HÍx q+Ü«∞OU^À =zÛ KÕiO ŒxÑ≤ã¨∞ÎOk "åiH˜.

qã¨∞QÆ∞#∞ ã¨∂zOKÕ =∞~À QÆ=∞‡ «Î~Ú# K«∂Ñ¨Ù LOk. =HõÎ K≥|∞ «∞#flÑ¨C_»∞ "å~°∞ ã¨∂\˜QÍ K«∂™êÎ~ QÍx q#~°∞. Jk XHõ~°Hõ"≥∞ÿ# â◊¥#ºÑ¨Ù K«∂Ñ¨Ù."å~°∞ Hõ#∞Ô~Ñ¨ÊÅ∞ ‰õÄ_® JO «QÍ P~°Ê~°∞. nxfl =∞~À~°HõOQÍ #~Ú Õ HõO_»∞¡≥iz x„ ŒáÈ=_»O Jx K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. "åiH˜ K«∞@∂ì UO [~°∞QÆ∞ «∞O^À Ñ¨@ì Œ∞.

18. ã‘fiHÍ~°O (Acceptance)

=∞##∞, =∞# ÉèÏ"åÅ#∞, Ñ¨#∞Å#∞, =∂@Å#∞ ã‘fiHõiOKÕ "å~°O>Ë =∞#OZ‰õΩ¯=QÍ W+ìÑ¨_» å=Ú. =∞#"Õ∞ ≥·<å Ñ¨x KÕã¨∞Î#flÑ¨C_»∞ ^•xfl Ñ¨\ìOK«∞HÀHõ^•xH˜ Z=~°<åfl J_»∞¤Ñ¨_»¤Ñ¨C_»∞, ˆH=ÅO P Ñ¨x =∂„ «"Õ∞ JÖÏ J~ÚO ŒxÉèÏqOK«=Ú. Z Œ∞\˜ =ºHÎ ##fl ##∞flQÍ ã‘fiHõiOK«_»O =∂x"Õâß_»∞ JxÑ≤ã¨∞ÎOk.

ã‘fiHÍ~åã‘fiHÍ~åÅ∞ =ÚYºOQÍ ÉèÏ~åºÉèí~° ÎÅ ãÖ|O^è•ÅÖ’ Z‰õΩ¯=„áê è•#º «x™êÎ~Ú. Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ â◊s~° ÉèÏ+ ÉèÏ~°º‰õΩ, ÉèÏ~°º Ü≥ÚHõ â◊s~°ÉèÏ+ Éèí~°Î‰õΩÉÏQÍ J~°ú=∞ø`«∞Ok ÉèÏ~°º`«# J~Úëêìxfl (Jã‘fiHÍ~åxfl) =O\Õ\’¡ ÃÑ^ŒÌQÍy<≥flÅ∞K«Ñ¨C_»∞ KÕÜ«∞_»O ^•fi~å, Ñ¶¨¡=~ü"å*òÖ’ Ñ¨ÓÅ#∞ uiy WOHÀ~°HõOQÍ=∂iÛÃÑ@ì_»O ^•fi~å ≥eÜ«∞*ËÜ«∞=K«∞Û.

##∞fl ã‘fiHõiOK«QÆÅ_»<Õ ÉèÏ=O QÆÅ q∞„ «∞_çH ÖË • ÉèÏQÆ™êfiq∞H Jã‘fiHÍ~°ã≤÷uZ^Œ∞Ô~·#Ñ¨C_»∞ Jk XHõ JÑ¶¨∂`«OQÍ =∂~°∞`«∞Ok. W@∞=O\ ˜ ëêH±Å∞Z Œ∞~À¯‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë =ÚO Œ∞#∞O_Õ â◊s~°ÉèÏ+#∞ J~°úOKÕã∞HÀ=_»O =∞Ozk.g∞ rq`« ÉèÏQÆ™êfiq∞ q∞=∞‡efl ã‘fiHõiOz#@∞ì HõxÑ≤Oz<å, g∞`À uÜ«∞ºQÍ=∂\Ï¡_ç<å, J «_ç â◊s~° =Ú„ ŒÅ∞ UO K≥|∞ «∞<åfl~Ú J<Õk „QÆÇ≤Ï¿ãÎ J «_ç#∞O_ç g∞~°∞ ã‘fiHÍ~åxfl PtOK«HõáÈ=K«∞Û.

QÆ∞O_≥Å g∞ Œ KÕ~Ú"Õã≤ K«∂Ñ≤OKÕ =Ú„ Œ P Z Œ∞\˜=ºHÎÃÑ· Q“~°"åxfl, ÉèíHÎx, «# Ü≥ÚHõ x[`åfixfl (Loyalty

devotion and honesty) ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. Ñ¨Ù~å «# ~À=∞<£ãOã¯ $uÖ’ ‰õÄ_® Wk HõxÑ≤ã∞ÎOk. Ãã·#ºOÖ’x ã≤áê~ÚÅ∞XHõ KÕux QÆ∞O_≥Å g∞ Œ ÃÑ@∞ìH˘x =∞~À KÕux =ÚO Œ∞‰õΩKåz Z^Œ∞\ ˜ =ºH˜ÎÃÑ· `«=∞ qâßfi™êxfl, `«=∞ ¿ã=Ö’xã¨ «º`åfixfl ≥eÜ«∞*Ë¿ã „Ñ¨ Œi≈OKÕ"å~°∞ =Ú„ Œ.

WÑ¨Ê\˜H© KåÖÏ ãÖ„Ñ¨ •Ü«∂Ö’¡ KÕux QÆ∞O_≥Å g∞ ŒÃÑ@∞ìH˘x Z Œ∞\˜ =ºHÎx #=∞ã¨ iOK«_»O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. «#=¸iÎ=∞`åfixfl (Personality) ã¨∂zOK«^ŒÅK«∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞‰õÄ_® =ºHÎ «# QÆ∞O_≥#∞ ã¨Ê $t™êÎ_»∞. `å#∞ K≥|∞ «∞#flkZ Œ∞\ "å~°∞ #=∞‡_»O ÖË Õ"≥∂ J<Õ J#∞=∂#O Hõey#ÑC_»∞Ô~O_»∞ KÕ «∞Å∞ QÆ∞O_≥Å g∞ Œ ÃÑ\˜ì ''x[OQÍ#O_ô!—— JO\Ï_»∞.D =Ú„ Œx ãÊ+‘ìHõ~°QÍ#∂, ã‘fiHÍ~°OQÍ#∂, «# ÇÏ$ ŒÜ«∞O^•fi~°O ≥~°z LOK«_»OQÍ#∂ ‰õÄ_® K≥Ñ¨Ê=K«∞Û.

=∞Ç¨ qã¨∞QÆ∞

x[OQÍ!

59 60



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


"≥ÚQÆ"åi Hõ<åfl P_»"åˆ~ P ÉèíOy=∞#∞ Z‰õΩ¯=QÍ „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞. HÍh"å~°∞ «=∞ QÆ∞O_≥Å g∞ Õ XH KÕux KÕiÛ#ÑC_»∞, Jk «=∞ ã «º`åfixfl K«∂Ñ_»OHõ<åfl «=∞ Pâ◊Û~åºxfl,Hõey# JÑ¶∂`åxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

^ŒQÆæi"å_»∞ q∞„`«∞_»∞ =∂\Ï¡_»∞`«∞O>Ë PÑ¨_® xHÀ, U^≥·<å q+¨Ü«∞OK≥Ñ¨Ê_®xHÀ ÖËHõ ã¨∂zOK«_®xHÀ ÖËHõ F^•~°Û_®xHÀ q∞„ «∞Å∞ ã¨Ê $t™êÎ~°∞, ÖË •KÕ~Ú Ñ¨@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.''WkQÀ! =∞ˆ~!—— Jx XHõ q+¨Ü«∂xfl „áê~°OaèOK«_®xH˜QÍh ÖËHõ ''ÉÏ èŒÑ¨_»‰õΩ! JO`å ãïk Œ∞Ì‰õΩO@∞Ok—— Jx K≥Ñ¨ÊHõ K≥Ñ¨Ê_»O ‰õÄ_® P=Ú„ ŒÖ’ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

=∞m§ =∞m§ q∞„ «∞_çH˜ è≥·~°ºO K≥Ñ¨Ê_®xH˜, „¿Ñ=∞#∞ K«∂Ñ≤OK«_®xH˜ DãÊ~å≈ ÉèíOy=∞#∞ „Ñ Œi≈™êÎ~°x H˘O Œ~°∞ qAÅ∞ K≥|∞`å~°∞. WÖÏ =Ú@∞ì‰õΩ<Õ"å~°∞âßsiHõOQÍ QÍh, ÖËHõ ÉèÏ=ÑikèÖ’QÍh ŒQÆæ~° HÍ ŒÅK«∞‰õΩ<åfl~°x H˘O Œ~°O\Ï~°∞.XHõ "Õà◊ P =Ú@∞ìHÀ|_ç# =ºHÎ W+ìÑ¨_ç Õ ã¨~ ÖË • Pã¨Ê~°≈ ŒQÆæi «<åxfl HÍHõ=∞iO « AQÆ∞Ñ¨û#∞, Œ∂~åxfl ÃÑOK«∞ «∞Ok. nxfl „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõ P "≥Ú Œ\˜=ºHÎ=∞m§ =∞m§ D =ºHÎx ã¨g∞Ñ≤OK« „Ñ¨Ü«∞ufl¿ãÎ Jk Ñ¶∞~°¬‰õΩ ^•ifã¨∞ÎOk.

XHõ =ºHÎ #∞O_ç WOH˘Hõ =ºHÎ "≥·ÑÙ‰õΩ uiy ‰õÄ~ÀÛ=_»OÖ’ ‰õÄ_® XHõiHã‘fiHÍ~åxfl, Ô~O_»= "åiH˜ Jã‘fiHÍ~åxfl ≥eÜ«∞*ËÜ«∞_»=∞ø «∞Ok.

19. ##∞fl ÃÑO_®¡_» å~å? (Court ship)

„ã‘ÎÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ`ÀQÍh, Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ „ã‘ÎÅ`ÀQÍh, ^ŒQÆæi ãÖ|O^è•xflHÀi#Ñ¨C_»∞ qq èŒ ÉèíOy=∞Å∞ „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞. =ÚYºOQÍ „ã‘ÎÅ∞ «=∞ Wëêìxfl =ºHõÎOKÕÜ«∞ ŒÅz#Ñ¨C_»∞ PHõ~°¬©Ü«∞OQÍ «Ü«∂~°=Ù^•=∞x K«∂™êÎ~°∞. J ŒÌO=ÚO Œ∞H˘xfl QÆO@Å∞ QÆ_»∞Ñ¨Ù`å~°∞. «=∞ H˜+ì"≥∞ÿ# =∞QÆ"åi=ÚO Œ∞ U^À Ñ¨x L#fl@∞ì«KåÛ_» å~°∞. ‰õÄ~°∞ÛO>Ë ™ê èŒº"≥∞ÿ#O « ŒQÆæ~°QÍ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞.

"≥ÚQÆ"åÔ~·<å P_»"åÔ~·<å HÍà◊√§ÉÏ~°*ÏÑ≤ HÍeg∞ Œ HÍÅ∞"Õã≤ XˆH =∞_ç=∞g∞^Œ ÉÏÖˇ<£û#∞ xeÑ≤`Õ''g∞ ã¨xfl^è•#OÖ’ <å‰õΩ `«$Ñ≤ ÎQÍ LOk—— Jxã¨∂zOz#@¡=Ù «∞Ok. „ã‘ÎÅ∞ „¿Ñ=∞Ö’ Ñ¨_ç Õ ZO «=∞Ok =∞ èŒº L<åfl ã¨~ «#∞W+¨ìÑ¨_»¤ =ºH˜Îx ã¨∂\˜QÍ K«∂ã¨∂Î ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞.

"≥ÚQÆ"å~°∞ ‰õÄ_® «=∞ Wëêìxfl HÍÅ~ü ã¨~°∞úHÀ=_»O ^•fi~å, =∞˜Hõ@∞ìg∞k HõÑπeOH±û#∞ ãik ŒÌ_»O •fi~å, W<£+~üì#∞ ãiKÕã∞HÀ=_»O •fi~å, K˘HÍ¯ÃÑ·QÆ∞O_ô qÑ¨Ê_»O ^•fi~å ã¨∂z™êÎ~°∞. "Õ∞*’à◊§x ã¨~°∞úH˘x ‰õÄ~°∞Ûx «=∞ KÕuQÀà◊§ŒQÆæi #∞O_ç "≥Ú «ÎO «=∞#∞`å=Ú XHõ™êi Ñ¨sH∆OK«∞‰õΩx „HÍÑ¶Ù ã¨~°∞Ì‰õΩO\Ï~°∞.

D q èŒOQÍ `å=Ú W+ìÑ¨_Õ"åi Œ$+≤ìx PHõi¬OKåÅx „Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ~°∞.

ÃÑ· ÉÁ=∞‡Ö’ „ã‘Î HÍà◊√§ =Ú_»∞K«∞‰õΩx, ‰õΩ_çKÕux P è•~°OQÍ KÕã¨∞H˘xJ «_ç"≥·ÑÙ Xiy «# Wëêìxfl K«∂ÑÙ`ÀOk. J «_»∞ •xfl „QÆÇ≤ÏOz ã‘fiHõiã∞Î<åfl_»∞QÍx ÉèíÜ«∞O, HõOQÍ~°∞=Å¡ QÆ∞@HõÅ∞ q∞OQÆ∞ «∂ Q˘O «∞ ã¨~°∞Ì‰õΩO@∞<åfl_»∞.

W Œ∞QÀ !=∞ˆ~!

Ç¨Üü∞ Ç¨Üü∞–ÉÏÉ’Üü∞

61 62



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñ¨a¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


20. Z Œ∞~°∞ K«∂Ñ¨Ù (Expectancy)

=∞#=∞O`å U^À XHõ™êi =∂\Ï¡_»‰õΩO_®<Õ, Pâ◊#∞, Z Œ∞~°∞K«∂Ñ¨Ù#∞,~åÉ’ÜÕ∞^•xfl JO Œ∞HÀÉ’ÜÕ∞ P «$ «#∞ â◊s~°O •fi~å „ÑHõ\™êÎ=Ú. ÉÁ@#"Õe`ÀK«∂ÑÙ_»∞ "Õex HõeÑ≤ <åÏxfl ÃÑ·H ZQÆ~°"Õã∞Î#fl ÉèíOy=∞#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«_»O •fi~åZ Œ∞\˜ =ºHÎ #∞O_ç =∞#‰õΩ JO Œ=Åã≤# _»|∞ƒ q+¨Ü«∞O ã¨∂z™êÎ=Ú. Ç¨ÏŸ@Öòã¨~°fi~üQÍh, Q@∞ ŒQÆæ~° "åKü"≥∞<£QÍh, PÑ¶‘ã¨∞Ö’ K«„áêã‘ QÍh å=Ú \˜Ñπ H˘~°‰õΩZ Œ∞~°∞K«∂ã∞Î#fl ÉèÏ=##∞, ÉèíOy=∞ÅÖ’ ÉÏQÍ „Ñ Œi≈OK«QÆÅ~°∞. _»|∞ƒÅ∞ QÆÅQÆÅÖÏ_çOK«_»O, ''#=∞™ê¯~°O ™ê~ü—— J#_»=Ú, ''=∂ Ç¨ÏŸ@Öò #zÛO^• ™ê~ü——J#_»=Ú, ÖË • ''Ñx J~ÚO^• ™ê~ü—— J#_»=Ú, Juq#Ü«∞O „Ñ Œi≈Oz J=ã~°OÖË‰õΩ<åfl #=fi_»=Ú "≥Ú ŒÖ·#q.

Jxfl\˜Hõ<åfl =ÚYº"≥∞ÿOk KÕ «∞Å∞ #∞Å∞=Ú‰õΩ<Õ ÉèíOy=∞....

ëêÑ¨ÙÅÖ’ L#fl ~åâ◊√ÅH˘nÌ KåÔH¡@¡#∞ K«∂ã≤ QÆ∞@HõÅ∞ q∞OQÆ∞ «∂ KÕ «∞Å∞#∞Å∞=Ú‰õΩO@∂ J=∂‡–J=∂‡ JO\Ï_»∞ Ñ≤Å¡"å_»∞. áÈãπì"Õ∞<£ L «Î~åÅ∞ Hõ@ì#∞O_çg∞ L`«Î~åÅ∞ Ui W=fiÉ’`«∞O>Ë XHõKÕu ÉÁ@# "Õe`À Ô~O_»= J~°KÕux~°∞ Œ∞Ì‰õΩO\Ï~°∞. n<Õfl ¿+H±ÊûÜ«∞~ü Œ∞~° ŒÃÑ>Ëì J~°KÕ~Ú (Anitching palm) JO\Ï_»∞.

XHõ™êi K«~°ÛÅ‰õΩ ‰õÄ~°∞Û#fl H˘O Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ K«~°ÛÅ „áê~°OÉèíOÖ’<ÕKÕ «∞Å∞ #∞Å∞=ÚHÀ=_»O HõxÑ≤OzOk. "≥O@<Õ K«~°ÛÅ∞ PÑ≤ ''=ÚO Õ g∞~°∞ XHõx~°‚Ü«∂xH˜ =KåÛ~å?—— Jx LÉèíÜ«∞Ñ¨H∆ÍÅ"åix J_»QÆQÍ "å~°∞ J=Ù#<åfl~°∞.J~Ú<å ã¨~ HÍ¿ãÑ¨Ù K«iÛOz#@∞¡QÍ #\˜ •Ì=∞x K«~°ÛÅ∞ „áê~°OaèOK«É’Ü«∂=∞<åfl~°∞. P K«~°ÛÅÖ’ ~åÉ’ÜÕ∞ Ñ¶e «O =ÚO Õ ≥Å∞ã¨∞QÆ#∞Hõ ^•xfl Ptã¨∂ÎKÕ «∞Å∞ #∞Å∞=Ú‰õΩ<åfl~°∞. U ≥·<å Ñ¨x (Éè’[#O KÕÜ«∞_»O "≥ÚII) „áê~°OaèOKÕ=ÚO^Œ∞ KÕ`«∞Å∞ Hõ_»∞HÀ¯=_»O #∞O_ç D ÉèíOy=∞Å∞ U~°Ê_®¤Ü«∞x H˘O^ŒiJaè„áêÜ«∞O. JÖÏ Ñx „áê~°OaèOKÕÑC_»∞ hà◊√§ ÖËHõáÈ~Ú<å P ÑxH, Ñ¶e`åxHã¨Oã≤ Œ∞ÌÖ· „Ñ¨[Å∞ KÕ «∞Å∞ #∞Å∞=Ú‰õΩO\Ï~°∞.

K«=∞@ Ñ¨\ì# KÕ «∞Å∞ «∞_»∞K«∞HÀ=_»O ‰õÄ_® XHõ ~°Hõ"≥∞ÿ# Z Œ∞~°∞K«∂¿ÑHÍh Jk "åi =∂#ã≤Hõ JÅ[_çx K«∂Ñ¨Ù «∞Ok. P JÅ[_ç À "å~°∞ KÕ «∞Å#∞áêºO@∞HÀ (`˘_»Åg∞ Œ) K˘HÍ¯KÕ «∞ÅHÀ KÕu~°∞=∂Å∞HÀ «∞_»∞K«∞‰õΩO\Ï~°∞. ZO Œ~ÀP@QÍà◊√§ Wã∞Hõ ÀQÍx, QÆ∞_»¤ ÀQÍx J~°KÕu K«=∞@#∞ «∞_çz ~°OQÍxH ã≤ Œú=∞ø «∞LO\Ï~°∞.

H˘xfl ÕâßÅÖ’ „Ñ¨[Å∞ U ≥·<å PtOz#Ñ¨C_»∞, Z Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞Î#flÑ¨C_»∞K«∂Ñ¨Ù_»∞"ÕÅ∞#∞ =∞ èŒº"ÕÅ∞#∞ HõeÑ≤ "≥∞eHõ "Õ™êÎ~°∞. ÖÏ\˜<£, J"≥∞iHÍ ÕâßÅÖ’Z=~°<åfl „¿Ñ=∞Ö’ Ñ¨_»¤"åiH˜, ÉÏQÍ ŒQÆæ~°~Ú# "åix ã¨∂zOK«_®xH˜ "Õà◊√§"≥∞eHõ "Õ™êÎ~°∞. J"≥∞iHõ<£Å∞ ŒQÆæi «<åxfl ã¨∂zOK«_®xH˜ Ô~O_»∞ "Õà◊√§ Ñ¨HõÑ¨Hõ # HõÅ∞Ñ¨Ù`åˆ~QÍh "≥∞eHõ "ÕÜ«∞~°∞.

Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂Î !

qz„ « q∞ äŒ∞#O

63 64



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


21. =∂#= ãÖ|O^è•Å∞ – Ñïã≤÷`«∞Å∞

(Relations and Circumstances)"Circumstances are beyond the Control of man; but his conduct

is in his power".- Benjamin Disraeli

=∂#= â◊s~° ãO[Å J~åúÅ∞ ã÷ÖÏxfl |\ì, ãO|O è•xfl |\ì ã=∞Ü«∂xfl|\ì, q è•<åxfl |\ì =∂~°∞ «∂ LO\Ï~Ú. Hõ#∞Hõ g@xflO\˜h ≥Å∞ã¨∞HÀ‰õΩO_®â◊s~° ãÖ[˝Å#∞ J~å÷Å∞ K≥Ñ¨Ê‰õÄ_» Œ∞.

1. «e¡ ŒO„_»∞Å∞ – Ñ≤Å¡Å∞Oh ! Whar a Tangled Web do parents Weave

When they think their Children are naive.

- Ogden Nash

Ñ≤Å¡Å â◊s~° ÉèÏ+#∞ «O„_»∞Å Hõ<åfl «Å∞¡ÖË ã∞ÅÉèíOQÍ QÆ∞iÎOK«QÆÅ ~°O\Ï~°∞qA˝Å∞. W~°"≥·<åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å∂ «e¡"åi PÅ<å áêÅ<å K«∂_»@O =∂@Å∞~åHõ=ÚO Œ∞ "å~°∞KÕ¿ã Ãã·QÆÅ∞ ÉèíOy=∞Å∞ QÆ∞iÎOz "åi J=ã¨~åÅ∞ f~°Û_»O =Å¡`«O„_çHõ<åfl Pq_Õ Ñ≤Å¡Å =∞ø# ÉèÏ+¨#∞ QÆ∞iÎOK«QÆÅ^ŒO\Ï~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞qHõì~üÇ¨ ºQÀ J#fl@∞¡ '' «O„_çH˜ Œ$+≤ì LO@∞Ok. «e¡H˜ JO «~ü Œ$+≤ì LO@∞Ok.(Men have sight, Women insight) Ñ≤Å¡Å∞ QÆ\˜ìQÍ `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ "ÕÜ«∞_»O ^•fi~å,ÉÏHÍ T Œ_»O •fi~å, U_»=_»O J~°=_»O •fi~å «=∞ J=ã~åÅ#∞ ≥eÜ«∞*Ë™êÎ~°∞.LÜ«∂ºÅ `˘\’¡ Ñ¨_»∞‰õΩx L#fl Ñ≤Å¡"å_»∞ ZÑ¨C_»∞ Uq∞ HÀi U_»∞™êÎ_À «e¡H˜≥Å∞ã¨∞. WÖÏ qq èŒ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ Ñ≤Å¡"å_»∞ U_çÛ# U_»∞ÊÅ#∞ iHÍ~°∞¤KÕã≤ «e¡H˜

qxÑ≤Oz U U_»∞Ñ¨Ù ^Õxfl ã¨∂zã¨∞ÎO^À K≥Ñ¨Ê=∞x J_çy`Õ =∂„`«O Pq_»ã¨∂zOK«ÖË Œ∞. Ñ≤Å¡"å_çx „Ñ¨ «ºHõ∆OQÍ K«∂ã¨∂Î J «_ç HõO_»¡Ö’ ÉèÏ=O, HÍà◊√§KÕ «∞Å∞ TÑ¨_»O, ã¨=∞Ü«∞O,"Õã≤# |@ìÅ Ñïã≤÷ux |>Ëì «e¡ Ñ≤Å¡"å_ç J=ã¨~åxflQÆ∞iÎOã¨∞ÎOk.

Ñ≤Å¡Å∞ ã¨∂¯Å∞‰õΩ "≥àı§Ñ¨C_»∞ XHõ ~°HõOQÍ#∂, P@‰õΩ "≥àı¡Ñ¨C_»∞ XHõ~°HõOQÍ#∂, P@Ö’ F_çáÈ~Ú =¿ãÎ XHõ ~°HõOQÍ#∂, ÔQez=¿ãÎ =∞~À ~°HõOQÍ#∂"åiKÕ « «Å∞Ñ¨Ù ≥~°=|_»_»O =¸Ü«∞|_»_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. «O„_ç D â◊ÉÏúÅhflXHõ>Ë#O\Ï_»∞– HÍh «e¡ "å\˜Ö’ ÉèË è•xfl QÆ∞iÎK«QÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

Ñ≤Å¡Å∞ J|^•úÅ∞ K≥¿ÑÊÑ¨C_»∞ ã¨∂\˜QÍ «e¡ ŒO„_»∞Å HõO_»¡Ö’H˜ K«∂_»ÖË~°∞.ÖË • XHõ"Õà◊ K«∂ã≤<å KåÖÏ "ÕQÆOQÍ HõO_®¡~°∞Ê`å~°∞. =∂\Ï¡_ÕÑ¨C_»∞ KÕux<À\˜H˜ J_»¤O ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞, Éˇ Œ∞~°∞K«∂Ñ¨ÙÅ∞ K«∂™êÎ~°∞, ÖË • «Å<ÕÅ‰õΩ "åÖËÛ™êÎ~°∞. QÆ∞@HõÅ∞q∞OQÆ∞`å~°∞,ÃÑ Œ=ÙÅ∞ «_ç KÕã∞‰õΩO\Ï~°∞. Q˘O «∞ãiKÕã∞ ‰õΩO\Ï~°∞.=Ú‰õΩ¯~°∞^Œ∞Ì‰õΩO\Ï~°∞. `«Å QÀ‰õΩ¯O\Ï~°∞, "≥∞_» ã¨~°∞Ì‰õΩO\Ï~°∞, Q˘O`«∞ g∞^ŒKÕ~Ú"Õã¨∂Î LO\Ï~°∞. g\˜Ö’ H˘xfl ÉèíOy=∞Å∞ H˘O Œ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ „Ñ¨ Œi≈ ™êÎ~°∞.JO Œ~°∂ Jhfl „Ñ¨ Œi≈OKåÅx ÖË Œ∞.

qA˝Å∞ Ñïâ’ èŒ#Ö’ Ñ≤Å¡Å#∞ „Ñ¨tflOK«QÍ "å~°∞ «e¡ ŒO„_»∞Å =ÚO Œ∞J| ŒúO K≥ÑÊ_»O Hõ+ì=∞x, å «Å∞, <å#=∞‡Å ŒQÆæ~° J|^•úÅ∞ K≥ÑÊ_»O ã∞ÅÉèí=∞xK≥áêÊ~°∞.

2. „¿Ñq∞‰õΩÅ∞ (Lovers ) :XHõ áêsì [~°∞QÆ∞ «∞O Œ#∞HÀO_ç P [# ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ Z=~°∞ ŒOÑ¨ «∞Ö’,

Z=~°∞ QÍ_è» „¿Ñ=∞Ö’ L#fl~À, WOHÍ =Ú Œ~°x „¿Ñ=∞[O@ U^À K≥Ñ¨ÊQÆÅ~å!

H˘O ŒiH˜ „¿Ñ=∞ =∞ «∞Î#∞ Hõey¿ãÎ =∞iH˘O ŒiH˜ HõOQÍ~°∞#∞ Hõeyã¨∞ÎOk.Hõ#∞Hõ «#"åi ã¨xfl è•#OÖ’ JO`å ãÖ`À+ÖQÍ LO\Ï~°x K≥Ñ¨ÊÖË=Ú. J~Ú ÕJÖÏO\˜"åiH˜ Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ WHõ _» q+¨Ü«∞O K«iÛOK«_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk.

q"åÇ≤Ï « „ã‘ÎÅ∞ ™ê=∂#ºOQÍ W «~° „ã‘ÎÅ`À Hõeã≤áÈ`å~°∞. Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞("å~°∞ q"åÇ≤Ï «∞Ö·<å, Jq"åÇ≤Ï «∞Ö·<å) W «~° „ã‘ÎÅ`À ¿ãflÇÏO KÕ •Ì=∞x K«∂™êÎ~°∞.Ñ¨tÛ=∞^ÕâßÅÖ’ #~Ú`Õ "åiH˜ ã¨∞ÅÉèíOQÍ<Õ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ ^˘~°∞‰õΩ`å~°∞!ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ HÍãÎ Hõ+ìO. HÍx Jq"åÇ≤Ï « „ã‘ÎÅ∞ W «~° Jq"åÇ≤Ï « „ã‘ÎÅ`ÀHõÅÑ¨_»O Hõ+ìO (=∂#ã≤HõOQÍ "å~°∞ ã¨fieOQÆ"≥∞ÿ èŒ∞#∞Å∞ J~Ú Õ «Ñ¨C). XHõ"Õà◊Hõeã≤<å Ô~O_»∞ á⁄_ç =∂@Å`À "å~°∞ q_çáÈ`å~°∞.

H˘ «ÎQÍ „¿Ñ=∞Ö’ Ñ¨_»¤ „¿Ñq∞‰õΩ_»∞ ZÑ¨C_»∂ JO\˜ÃÑ@∞ì‰õΩ u~°∞QÆ∞`å~°∞."Õ∞q∞ ŒÌ~°O XHõ\˜ Jx ã¨Ê+ìOQÍ Ö’HÍxH˜ K≥|∞ «∞#fl@∞ìOk "åi „Ñ¨=~°Î#. WO\’¡áÈ\Ï¡_»∞H˘x =zÛ# ^ŒOÑ¨`«∞Å∞ JO^Œi =ÚO^Œ∞ Hõeã≤ L#fl>Ëì #\˜™êÎ~°∞.

^ŒQÆæ~° =∞iO`« ^ŒQÆæ~°

65 66



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


á⁄_ç=∂@Å∞ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO\Ï~°∞. XHõix K«∂ã≤ XHõ~°∞ #qfi<å Jk r=OÖËxx_»∞ÑÙ"å@∞QÍ LO_Õ (oblong) #=Ùfi J~Ú LO@∞Ok. JÖÏQ H˘ «ÎQÍ ÃÑO_»¡~Ú#ŒOÑ¨ «∞Å∞ QÍh ÖËHõ ÃÑO_ç¡ HÍx „¿Ñq∞‰õΩÅ∞ QÍh áÈ\Ï¡_»∞‰õΩx =zÛ LO>Ë

XHõiH˘Hõ~°∞ `«QÆÅ‰õΩO_® (ã¨Ê $qOK«‰õΩO_®) LO\Ï~°∞. XHõ"Õà◊ XHõi KÕ~Ú=∞~˘HõiH˜ «ye<å "≥O@<Õ Ô~O_»="å~°∞ XHõ HÀÑ¨Ñ¨Ù K«∂Ñ¨Ù áêˆ~ã≤ Œ∂~°OQÍ[~°∞QÆ∞`å~°∞.

=∞#O Wk=~°H K«iÛOz#@∞¡ ã¨Ê~°≈ J<Õk ™êfiq∞`åfix (Possession)

≥eÜ«∞*Ëã∞ÎOk.JO ÕHÍ Œ∞ Jk è≥·~åºxfl, h"å‚ Jx K≥ÑÊ_®xfl ‰õÄ_® ã∂zã∞ÎOk.

áê~°∞¯Ö’¡ ‰õÄ~°∞Û<Õ „¿Ñq∞‰õΩÅ∞ Ju ŒQÆæ~°QÍ =∞~˘HõiH˜ J=HÍâ◊O W=fixsuÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞. XHõi HõO_»¡Ö’H˜ XHõ~°∞ K«∂ã¨∂Î KÕ`«∞Ö’¡H˜ KÕ`«∞Å∞fã∞‰õΩO\Ï~°∞. ''=∞#O rq`åxfl ÑOK«∞‰õΩO^•O! J<Õ ÉèÏ=# HõxÑ≤ã∞ÎOk=∞#‰õΩ.WHõ"å~°∞ q"åÇ¨ÏO "≥·Ñ¨Ù‰õΩ "≥à◊√ «∞<åfl~°x „QÆÇ≤ÏK«=K«∞Û.

3. H˘ «Î"å~°∞ (Strangers ):" I do desire we better Strangers"

- Shakespeare, "As you like it"

''JO Œi =∞ èŒº L#flÑ¨C_»∞ Z=i`À#<åfl =∂\Ï¡_»\ÏxH˜ ÑïK«Ü«∞=Ú#fl=ºHÎH˜ HÍ~°O J=ã¨~°O ÖË Œ∞ HÍh ÑïK«Ü«∞O ÖËx =ºHÎH˜ HÍ"åe—— JO\Ï_ÀÃÑ ŒÌ=∞x+≤.

XˆH á¶êºHõìsÖ’ "Õ~°∞ "Õ~°∞ _çáê~°∞ì"≥∞O\òûÖ’ Ñ¨xKÕ¿ã "å~°∞ W ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞`å~°ã¨Ñ¨_®¤ HõO_»∞¡ HõÅÑ¨~°∞. HõO_»∞¡ HõÅÑ¨_»O QÆ∞iÎOÑ¨Ù#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk. Hõ#∞Hõ=∞#O H˘ «Î"åi`À HõO_»∞¡ HõÅÑO. W ŒÌiH© ÑiK«Ü«∞O KÕã∞HÀ"åÅx, =∂\Ï¡_®ÅxL<åfl ÑiK«Ü«∞O ÖËx HÍ~°Ï# Z Œ∞\"å~°∞ «=∞#∞ ÑÅHõiO KåÅx K«∂™êÎ~°∞QÍh`å=Ú Ñ¨ÅHõiOK«~°∞.

ÑïK«Ü«∞O KÕã¨∞HÀ ŒÅK«∞‰õΩ#fl"å~°∞ ãÖ*Ï˝ ã¨=Ú^•Ü«∂xfl „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞,Q˘O «∞Ö’ HõÑ¶O J_»∞¤‰õΩO>Ë ã¨~°∞ú‰õΩO@∞#fl@∞ìQÍ â◊|úO KÕ™êÎ~°∞. HõO_®¡~°∞Ê`å~°∞†JÉÏƒ ZO_»Å∞ =∞O_çáÈ`«∞<åfl~Ú Hõ^•! J<À ÖËHõ ''D ^À=∞Å∞ K«OÑ¨Ù‰õΩuO@∞<åfl~Ú ÉÏ|∂!—— JO@∂ ãÖ|O èŒO ÖËx =∂@Å∞ =∂\Ï¡_» å~°∞. "åi=∞ èŒº LO_Õ =Ü≥∂ÉèË ŒO, ™ê÷~¸ÉèË ŒO, eOQÆÉèË ŒO "≥Ú ŒÖ·#q „áê~°OÉèíOÖ’¿ãflÇxH J_»∞¤QÍ LO_»=K«∞ÛQÍh, "åi ŒÌiH© =∞#ã∞Ö’ ¿ãflÇÏO KÕÜ«∂Å<Õ HÀiHõLO>Ë «Ñ¨ÊHõ D =∂@ÖË JO Œ∞‰õΩ ^•i fÜ«∞=K«∞Û.

J~Ú Õ D ¿ãflÇ¨xfl HÀi „Ñ¨Hõ\ÕKÕ ãÖ[˝Å∞ Ñ¨Å∞ ~°HÍÅ∞QÍ LO\Ï~Ú.Jq „Ñü ÕâßxH˜, „áêO`åxH˜, =º‰õΩÎÅ‰õΩ "åi "åi ãÖ„Ñ¨ •Ü«∂Å∞, ãÖã¨ $ «∞Å#∞ |\˜ì "Õ~°=Ù`å~Ú. Jq J~°úO KÕã¨∞HÀHõáÈ`Õ =∞#‰õΩ H˘O^Œ~°∞ „Ñ¨[Å∞¿ãflÇ¨ÏjÅ∞Å∞QÍ HõxÑ≤OK«HõáÈ=K«∞Û. ÉÏQÍ [#™êO„ Œ « Z‰õΩ¯=QÍ LO_Õ \’HÀº,#∂ºÜ«∂~ü , ÉÁOÉÏ~Ú ÖÏO\˜ Ñ¨@ìÏÅÖ’ „Ñ¨[Å∞ XHõi<˘Hõ~°∞ Ñ¨\ìOK«∞HÀ~°x¿ãflÇ¨ÏO KÕÜ«∞~°x =∞#‰õΩ JxÑ≤OK«=K«∞Û. H˘xfl Œ∞~°…@#Å∞ [iy#Ñ¨C_»∞ "å~°∞ZO « ¿ãflÇ¨ÏjÅ∞Ö’ J~°Ì=∞ø «∞Ok.

XHõ Ñ¨Ö¡@∂à’§H˜ XHõ H˘ «Î=ºHÎ „Ñ¨"Õt¿ãÎ P Tà’§ „Ñü"åà◊¥§ PÜ«∞##∞Ñ¨ÅHõiOz Z=iO\˜H˜ =KåÛ~À Hõ#∞‰õΩ¯O\Ï~°∞. J Õ Ñ¨@flOÖ’ P Ñ¨H˜ O\˜"åˆ~Ñ¨ÅHõiOK«~°∞. Ñ¨Ö¡@∂à’§ T~°O`å XˆH ‰õΩ@∞O|OQÍ (D~ÀAÖ’¡ Wk‰õÄ_®«yæO Œ#∞HÀO_ç) LO@∞Ok. J Õ ã≤÷ux =∞#O Ñ¨\ÏflÖ’¡ PtOK«ÖË=Ú. HÍ|\ì

H˘ «Î"åi =∞ èŒº ¿ãflÇ¨xH˜ XHõ „Ñ¨ ÕºHõ xÜ«∞=∞"Õ∞n ÃÑ@ìÖË=Ú.

4. ÃÑ· JkèHÍi – „HÕk Ñ¨x"å~°∞ (Superior and Subordinate )Ü«∞[=∂x L„QÆã¨fiÉèÏ=O „HÕk Ñ¨x"åiH˜ JÉèí„^Œ`«Ö’H˜, ÉèíÜ«∞OÖ’H˜

<≥\ì"Õã¨∞ÎOk. JÖÏˆQ "åi ÉèíOy=∞Å∞ ‰õÄ_®.

g∞ÃÑ· «=∞ JkèHÍ~åxfl xÅÑ¨ ŒÅz#"å~°∞ ¿+H±ÇÖ_£ WKÕÛ<≥ÑÖ`À g∞KÕux «=∞ KÕuÖ’H˜ fã¨∞H˘x QÆ\ìQÍ <˘H˜ «=∞ KÕux g∞ KÕu g∞ Œ JÖÏˆQxeÑ≤ LOK«∞`å~°∞.

JÖˇQÍ˚O_»~ü á⁄\ìQÍ LO_Õ"å_»@. J «_ç JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅO`å 7 J_»∞QÆ∞Åá⁄_»=Ù LO_Õ"å~°∞. "åi =ÚO Œ∞ PÜ«∞# Ñ≤K«∞ÛHõÖÏQÆ∞O_Õ"å_»∞. XHõ™êi PÜ«∞#XHõ z„`åxfl QÀ_»‰õΩ «ye^•Ì=∞O>Ë Z «∞ÎQÍ L#fl "Õ∞‰õΩ JO ŒÖË Œ∞. "≥O@<Õ XHõJOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞ ''<å H˜=fiO_ç =∞Ç¨~å*Ï, <Õ#∞ g∞ Hõ<åfl ÃÑ ŒÌ "å‚ Hõ • <å‰õΩ P"Õ∞‰õΩ JO Œ∞ «∞Ok—— J<åfl_»∞. JÖˇQÍ˚O_»~ü J «_ç"≥·Ñ¨Ù HÀÑÖQÍ K«∂ã¨∂Î ''#∞=Ùfi<å Hõ<åfl á⁄_»QÆi"Õ QÍh, ÃÑ ŒÌ"å_çq =∂„ «O HÍ Œ∞—— D q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀJ<åfl_»@.

=∞#O ÑÖK«∞‰õΩO^•O

67 68



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


"Õ∞=Ú Q˘Ñ¨Ê"åà◊§=Ú J<Õ JÇ¨ÏOÉèÏ=O L#fl"åà◊§ã¨=∞Hõ∆OÖ’ Z=~°<åfl‰õÄ~°∞Ûx LO>Ë "åiH˜ ZO « HÀÑÖ =ã¨∞ÎO^À, "å~°∞ ‰õÄ~°∞Ûx L#flÑ¨C_»∞ "åiŒQÆæ~°QÍ Z=~°<åfl xÅ|_ç L<åfl "åiH HÀÑO =ã∞ÎOk. JÖÏ xÅ|_ç L#fl"åix«ÅZuÎ K«∂ã¨∂Î =∂\Ï¡_»=Åã≤ =ã¨∞ÎOk. Hõ#∞Hõ "åiH˜ `å=Ú «‰õΩ¯= ™ê÷#OÖ’

L#fl ÉèÏ=# HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

HÍà◊√§ |Å¡g∞ Œ ÃÑ@ì_»O ‰õÄ_® «=∞ PkèHõº «#∞ W «~°∞Å‰õΩ K«∂Ñ¨_»"Õ∞#x=∞#O =ÚO Õ ≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ú. Wk HÍHõ JkèHÍ~åxfl „Ñ¨ã¨∞ÎuOKÕ ÉèíOy=∞–Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å ÃÑ·H˜ÖËÑ¨_»O, HÍãÎ Ñ¨Hõ ‰õΩ Xiy# «Å, K«∂Ñ¨ÙÖ’ J#∞=∂#O....WÖÏ g∞ ÃÑ·JkèHÍi HõxÑ≤¿ãÎ g∞iHõ Ug∞ K≥Ñ¨ÊHõáÈ=_»O =∞Ozk† g∞ ã¨ÅÇ¨Å‰õΩJHõ¯_» qÅ∞= LO_»^Œ∞. JkèHÍ~°∞Å∞ `«=∞ „HÕk"åix, "åi#∞O_ç ^Œ$+≤ì=∞~°Å∞ÛHÀ=_»O ^•fi~å ''WHõ g∞~°∞ "≥o§áÈO_ç—— Jx ã¨∂z™êÎ~°∞. JÑ¨Ê\˜H©"≥Ú Œ∞Ì|∞é] Hõ¡~°∞¯‰õΩ PÜ«∞# ÉèÏ=O J~°úO HÍHõáÈ Õ XHõ ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# âßfiã¨ =ke«=∞ |~°∞=Ù#O`å ‰õΩsÛÖ’ XHõ =¸Å‰õΩ ≥zÛ XHõ ™êi QÆ_çÜ«∂~°OÖ’ >ÿ"£∞

K«∂™êÎ_»∞. JÑ¨Ê\˜H© =∞# ã¨∂Ñ¨~ü |∞é]‰õΩ ãÖ[˝ J~°úO HÍHõáÈ Õ PÜ«∞# ÖËzxÅ|_ç «# |Å¡g∞k HÍy`åÅ∞ ã~°∞Ì å_»∞. JÑÊ\H ‰õÄ_® =∞# J Œ∞ƒù « |∞é]‰õΩZHõ HõáÈ Õ Hõiî#OQÍ ''g∞HÕˆHg∞ Ñ¨xÖË •—— JxQÍh, ÖËHõ ™œ=∞ºOQÍ ''<ÕxOHÍW «~°∞Å`À =∂\Ï¡_®e——JO\Ï_»∞. HÍh „Ñu™êi Ü«∞[=∂xx WO « Œ∂~°O ÖÏQÆ_»O=∞OzkHÍ Œ∞. WÖÏ <åÅ∞ÔQ· Œ∞™ê~°¡~Ú Õ KåÅ∞ P Hõ¡~°∞¯ ÑxLO_ç PÜ«∞# QÆkÖ’H=zÛ<å HÍ~°O ÖË‰õΩO_®<Õ J «_çx Ü«∞[=∂x Hõã≤iH˘_» å_»∞. ''WÖÏ ÉÁuÎQÍ|∞kú "≥∂HÍÅ∞Ö’ L#fl"å_»∞ <åÔHHõ¯_» ^˘iHÍ_»∞ÉÏ|∂!—— Jx PÜ«∞#, ''ÉÁuÎQÍ Q“~°=O =∞~åº Œ ÖËxJ_»q =∞x+≤ <åÔHHõ _» ^˘i HÍ_»∞~å ÉÏÉÏ!—— JxPHõ¡~°∞¯ J#∞HÀ=Åã≤ =ã¨∞ÎOk. Hõ#∞Hõ â◊s~°ÉèÏ+¨<Õ~°∞ÛHÀ=_»O J=ã¨~°O.

„ÑHõ ÉÁ=∞‡Ö’ ÖÏQÍ Ü«∞[=∂x ‰õÄ~°∞Ûx LO>Ë,PÜ«∞# QÆkÖ’H˜ =zÛ# Hõ¡~À¯, Ãã„Hõ@sÜ≥∂ "≥O@<Õ"≥o§áÈ=_»O =∞Ozk. q∞ug∞i# ã¨=∞ã¨ºÅ∞ =zÛ#Ñ¨C_»∞ "å~°∞ JÖÏ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞ g@xflO\˜ =∞ èŒºg∞~˘Hõ H˘ «Î ã=∞ãº K≥a Õ Jk g∞H „Ñ=∂ ŒO. XHõ"Õà◊Jk "≥O@<Õ K«iÛOK« =Åã≤# =ÚYº"≥∞ÿ# ã¨=∞ã¨ºJ~Ú`Õ, PÜ«∞# P ÉèíOy=∞#∞ =∂iÛ ''Uq∞\˜?——J#fl@∞¡QÍ g∞ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ K«∂¿ã=~°‰õΩ PQÍe. «‰õΩ¯==∂@Ö’¡ ãÊ+ìOQÍ ã=∞ãº PÜ«∞#‰õΩ J~°ú=∞ÜÕ∞º ÖÏQÍK≥Ñ¨ÊO_ç.

WHõ „HÕk Ñ¨x"åi ã¨=∞ã¨ºÖËq∞@O>Ë, Ü«∞[=∂#∞Å∞ |Å¡g∞^ŒHÍà◊√§ÃÑ@∞ìH˘x Ñ¨x`À ãÖ|O èŒOÖËx U"≥∂ q+¨Ü«∂Å∞ =∂\Ï¡_»∞ «∂ LO_»@O,Ñ¨x"å~°∞ â◊s~°ÉèÏ+¨Ö’ ''WHõ "Õ∞=Ú "≥àÏ¡e. "Õ∞=Ú KÕÜ«∞=Åã≤# Ñ¨x KåÖÏLOk——. Jx ZO « K≥Ñ≤Ê<å PÜ«∞#‰õΩ J~°úO HÍ Œ∞ ÖË • Ñ¨\ìOK«∞HÀ_»∞. JÑ¨C_»∞„HOkÑx"å~°∞ PÜ«∞# ã∞uÎx ÉèíiOK«_»"Õ∞ =∞Ozk. ÑxKÕ¿ã"åiHõ<åfl «# =∂@q<Õ"åi<Õ PÜ«∞# Z‰õΩ¯= W+ìÑ¨_» å_»∞.

ÃÑ· ÉÁ=∞‡Ö’ xÅ∞K«∞x L#fl=ºˆHÎ Ü«∞[=∂x. PÜ«∞# |Å¡‰õΩ Z Œ∞~°∞QÍ=zÛ =∂\Ï¡_»Hõ Ñ¨Hõ H˘zÛ =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl_»∞. ‰õÄ~°∞Û#fl=ºHÎ aQÆnã¨∞‰õΩáÈ~ÚL<åfl_»∞. xÅ∞K«∞#fl =ºHÎ q„âßOuQÍ L<åfl_»∞. JO ÕHÍ Œ∞ ÉÁ@#"ÕÅ∞ É·@LO_ÕÖÏQÍ áêºO\ò *Ë|∞Ö’ KÕ~ÚÃÑ@∞ìH˘x «# JkèHÍ~åxfl „Ñüáêkã¨∞Î<åfl_»∞.

„HÕ ŒÉÁ=∞‡Ö’ Ü«∞[=∂x =HõÎ. ''QÆ « ãÖ= «û~°O =∞# HõOÃÑhÖ’ Ñ¨xÉÏQÍ [~°QÆÖË Œ∞–WkHÍ Œ∞ Ñ¨xKÕ¿ã q è•#O——. JO@∂ É’kèã¨∞Î<åfl_»∞. =Ú_»z#Ñ≤_çHe ''D ãO= «û~°=∞<åfl ãiQÍæ ÑxKÕÜ«∞O_ç ÖË •!—— Jx K≥ÑÊHõ<Õ K≥|∞ «∞#flk.PÜ«∞# xÅ|_ç «# Ü«∞[=∂xfl`åfix xÅ∞Ñ¨Ù‰õΩO@∞O>Ë «H˜ #"å~°∞ kQÆ∞Å∞QÍ‰õÄ~°∞Ûx ÉèíÜ«∞O ÉèíÜ«∞OQÍ PÜ«∞##∞ K«∂ã∞Î<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ "å~°∞ „HOk Ñx"å~°∞.

Z<Àfl ã¨=∞ã¨ºÅ =∞^èŒº

Z=~°∞ Ü«∞[=∂x?

WÖÏ Ñ¨x KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞ !

69 70



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


„HÕk ÉÁ=∞‡Ö’ Ü«∞[=∂x, Ñ¨x"åi ãÖO èŒO HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. "A" Ö’Ü«∞[=∂x Hõ¡~°∞¯#∞ «# QÆkH ~°=∞‡x Ñ≤Å∞ã∞Î<åfl_»∞, "B" Ü«∞[=∂x Hõ¡~°∞¯ Ö’áêÅ∞K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õe`À ZuÎ K«∂Ñ¨Ù «∂ Éˇkiã¨∞ÎO>Ë, Hõ¡~°∞¯ Z Œ∞~À¯=_®xH˜ ã≤ ŒúOQÍ#_»∞=Ú g∞ Œ KÕ «∞Å∞ "Õã≤ xÅ∞K«∞<åfl_»∞. "C" `å#∞ K≥Ñ¨Ê=Åã≤O^ŒO`å K≥Ñ≤Ê"≥#‰õΩ¯ "åe ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞ Ü«∞[=∂x† Hõ¡~°∞¯ |Å¡g∞kH˜ Xiy KÕ «∞ÖÏxOz «#«Ñ¨C Ug∞ÖË Œx JO`å Ü«∂[=∂#ºO Õ «Ñ¨Êx ã¨∂\˜QÍ =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl_»∞.

"D" g∞~°∞ UOKÕã≤<å (L^ÀºQÆOÖ’ #∞O_ç fã≤"Õã≤<å) <Õ#∞ ã≤ ŒúOQÍ J#fl@∞¡QÍHõ¡~°∞¯ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x xÅ∞K«∞<åfl_»∞. Ü«∞[=∂x Hõà◊§^•ÌÅ∞ fã≤ |Å¡g∞ Œ LOK«_»O^•fi~å WHõ Hõ¡~°∞¯#∞ fã≤"ÕÜ«∂Å<Õ `«# x~°‚Ü«∂xfl ã¨∂zã¨∞Î<åfl_»∞. (J^•ÌÅ∞fã≤"ÕÜ«∞_»O ^•fi~å |~°∞=Ù kOK«∞‰õΩ<åfl_»∞)

5. HõH∆ •~°∞ – =H©Å∞ (Client and Progessional)"The best client is a scared millionaire".

„Ñü HõH∆ •~°∞ (Client) «# ã¨=∞ã¨º‰õΩ XHõ „Ñ¨ ÕºHõ « L#fl Œ#∞‰õΩO\Ï_»∞.^•xH˜ ãïH˘`«Î ["å|∞ HÍ"åÅx J_»∞QÆ∞`å_»∞ `«# =H©Å∞#∞ ÖË^• KåÔ~ì_£ZH“O>ˇO\ò#∞. W «~°∞Å∞ LÑ¨Ü≥∂yOz# áê « ["å|∞Å#∞ "å~°∞ W+ìÑ¨_»~°∞.

ÔH¡ÂO\ò ãfiÜ«∞OQÍ «# ã=∞ãº#∞ Ñi+¯iOK«_®xH âßÜ«∞â◊‰õΩÎÖÏ „ÑÜ«∞uflOzLO\Ï_»∞. •xg∞ Œ KåÖÏ ã=∞Ü«∞O "≥zÛOz LO\Ï_»∞. P ã=∞ãº#∞ Ñi+¯iOK«_»O J «_çH˜ ™ê èŒºO HÍ#Ñ¨C_Õ. ZO`À =∂#ã≤Hõ JÅ[_ç À «# ã¨=∞ã¨º#∞fã¨∞‰õΩx xÑ¨Ù∞_ç ŒQÆæiH˜ =™êÎ_»∞. J «_çÖ’ ÔH¡ÂO\ò‰õΩ KåÖÏ #=∞‡HõO LO_»=K«∞ÛHÍh J «_»∞ ã¨=∞ã¨º‰õΩ K«∂Ñ≤Oz# Ñïëê¯~°O J «_çH˜ #KåÛe J «_»∞ ^•xfl#=∂‡e. JO ÕHÍ Œ∞ P xÑ¨Ù∞_»∞ «# ã¨=∞ã¨º#∞ ™ê#∞Éèí∂u`À q<åÅx, J~°úOKÕã∞HÀ"åÅx ‰õÄ_® ÔH¡ÂO\ò HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. ÇÏ$ ŒÜ«∞ãÊO Œ#, *ÏeÖËx"å_»∞ ™ê\˜=∞x¿+HÍ_»∞. WHõ J`«_»∞ ZO`« xÑ¨Ù∞_≥·`Õ =∂„`«O ÉèÏ=O`À ‰õÄ_ç#Ç¨Ï$ ŒÜ«∞ã¨ÊO Œ# ÖË#Ñ¨C_»∞ ã¨=∞ã¨º#∞ ZÖÏ J~°ÌO KÕã¨∞HÀQÆÅ_»∞ J#∞‰õΩO\Ï_»∞ÔH¡ÂO\ò.

ÔH¡ÂO\ò `å#∞ q# ŒÅK«∞‰õΩ#fl Õ qO\Ï_»∞ QÍh Uk q<åÖ’ Jk q#_»∞†JO ÕHÍ Œ∞ å#∞ K≥ÑÊ ŒÅK«∞‰õΩ#fl Õ K≥|∞`å_»∞ QÍh ã=∞ãº#∞ Ñi+¯iOK«_®xHJ=ã¨~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O K≥áêÊ_»∞. Hõ#∞Hõ xÑ¨Ù∞_»∞ ÔH¡ÂO\ò â◊s~° ÉèÏ+¨ #∞O_ç H˘O «K≥Ñ¨Êx q+¨Ü«∂xfl QÆ∂iÛ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. J#∞#Ü«∞OQÍ J_»∞QÆ∞`«∂ `«#‰õΩJ=ã¨~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂xfl ~å|\Ïìe. XH˘¯Hõ ™êi ÔH¡ÂO\ò ã¨=∞ã¨º H=ÅO TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ#fl^Õ HÍ=K«∞Û. ã¨∂÷ÅOQÍ ã¨=∞ã¨º Un ÖËHõáÈ~Ú<å xÑ¨Ù∞_»∞ P =∂@K≥Ñ¨Ê‰õÄ_» Œ∞. ™ê#∞Éèí∂u`À J~°úO KÕã¨∞H˘x ["å|∞ K≥áêÊe «# xÑ¨Ù˜_çH˜ U"ÀJf « J Œ∞ƒù « â◊‰õΩÎÅ∞<åflÜ«∞x JxÑ≤¿ãÎQÍx J «_ç TÇ¨ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ JO «OHÍ=Ù.

XHÀ¯™êi ÔH¡ÂO\ò =∞~ÀHÀOÖ’ D ã¨=∞ã¨º#∞ K«∂ã≤ «~° q∞=fiQÆÅ"å~°∞LO>Ë ÉÏQÆ∞O_»∞#x HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. P q+¨Ü«∂xfl xÑ¨Ù∞_»∞ QÆ∞iÎOK«QÆey ÕÔH¡ÂO\ò PÖ’K«<å q è•<åxfl q=∞i≈Oz J «_çH H˘ «Î =∂~°æO K«∂Ñ≤ ‰õÄ_® «$Ñ≤ÎÑ~°K«=K«∞Û† J~Ú Õ «# èŒ$HÀ¯O Hõ<åfl Wk WOHÍ |Å"≥∞ÿ#k Jx J «_çH JxÑ≤OKåe.

xÑ¨Ù∞_»∞ ÔH¡ ÂO\ò K≥¿ÑÊ q+¨Ü«∂xfl „"åã¨∞HÀ"åe. (KåÖÏ =∞Ok„"åã∞‰õΩO\Ï~°∞) •x`À ÔH¡ÂO\ò‰õΩ PÜ«∞# «# ÑxÖ’ „â◊ Œú K«∂ÑÙ «∞<åfl_»x Ñ≤ã∞ÎOk.„"åÜ«∞_»O =ÚyOK«QÍ<Õ xÑÙ∞_»∞ qHÍã ÉèíOy=∞#∞ (PÖ’zã∞Î#fl@∞¡) „Ñ Œi≈™êÎ_»∞.D ÉèíOy=∞ ‰õÄ_® ÔH¡ÂO\òÖ’ #=∞‡HÍxfl èŒ$_è»O KÕã¨∞ÎOk. ''xÑ¨Ù∞_»∞ <å Hã¨∞#∞„â◊ ŒúQÍ q#_»O, „"åã¨∞HÀ=_»"Õ∞ HÍ Œ∞ Ñïëê¯~åxfl QÆ∂iÛ JÑ¨C_Õ PÖ’zOK«_»O"≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_»∞ ‰õÄ_®—— J#∞‰õΩO\Ï_»∞.

ÔH¡ÂO\ò =ÚO Œ∞ qHÍã¨ ÉèíOy=∞ ZO « LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞ «∞O^À =∞~˘Hõ =H©Å∞=ÚO Œ∞ D =H©Å∞ „Ñ¨ Œi≈OKÕ qHÍã¨ ÉèíOy=∞ JO « Ç¨x HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk. "å~°∞Ñ~°ãÊ~°O «=∞#∞ q=∞i≈OK«_®xH YO_çOK«_®xH PÖ’zã∞Î<åfl~°x ÉèÏqOK«QÆÅ~°∞,W^ŒÌ~°∂ ãÖã≤^Œú`«#∞ ã¨∂zOKÕ ã¨=∂# ÉèíOy=∞#∞ (LINCOLNESQUE

POSITION) „Ñ¨ Œi≈OK«_»O =∞Ozk.

JÇ¨ÏOHÍ~° Ñ¶∞~°¬

71 72



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COMÔH¡ÂO\ò "≥·Ñ¨Ù‰õΩ Xiy =∂\Ï¡_»@O J<Õ ÉèíOy=∞ xÑ¨Ù∞_ç WO@Ô~ãπì#∞

(L`åûÇ¨xfl) K«∂Ñ¨Ù`«∞Ok. H˘O^Œ~°∞ ‰õΩsÛÖ’ KÕ~°yÅ|_ç x„^ŒáÈ`«∞#fl@∞¡QÍqO\Ï~°∞. "å~°∞ «fi~°Ö’<Õ KåÖÏ Hã∞Å∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩO\Ï~°x ÉèÏqOK«=K«∞Û. ÔH¡O\òD#‰õΩ <å Hã∞Ö’ WO@Ô~ãπì ÖË Œ∞ H=ÅO <ÕxKÕÛ Ñ¶‘AÖ’<Õ LOk J#∞‰õΩO\Ï_»∞.

H˘O Œ~°∞ =H©à◊√§ «# â◊HÎÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ K≥a Õ<Õ ÔH¡ÂO\ò‰õΩ qâßfiãO HõÅ∞QÆ∞ «∞OkJ#∞‰õΩO\Ï~°∞. HÍh gi â◊HÎÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ q<åflHõ<Õ P ÔH¡ÂO\ò J «_ç ŒQÆæiH˜ ~å=_»O[iyOk. Hõ#∞Hõ `å#∞ K≥Ñ¨Ê_»O Hõ<åfl ÔH¡ÂO\ò K≥¿ÑÊk q#_»"Õ∞ =∞Ozk.

6. H˘<Õ"å~°∞ – J"Õ∞‡"å~°∞ (Buyer and seller)

H˘#∞QÀÅ∞Ö’ Z=~À Ñ¨xH˜~åx =ã¨∞Î=ÙÅ∞ JO@QÆ@ìQÍ, ^•x „Ñ¨ÉèÏ=O`ÀP «~°∞"å « =zÛ# ¿ãÖòû i„Ñ¨[O>Ë\˜"£ =ÚO Œ∞ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x HÍeg∞ ŒHÍÅ∞ "Õã¨∞H˘x Pã‘fiHÍ~° ã≤÷uÖ’ ''P!Uq∞\˜ #∞=Ùfi J=∞‡ ŒÅK«∞‰õΩ#flk?—— JxJ_»∞QÆ∞`«∞#fl@∞ìQÍ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï_»∞. i„Ñ¨[O>Ë\ ˜"£ `«=∞ HõOÃÑh =ã¨∞Î=ÙÅ∞H˘xÑ≤OKåÅ<Õ èÀ~°˜Ö’ ‰õΩsÛ H˘ã¨‰õΩ ‰õÄ~°∞Ûx HÍà◊√§ "≥_»Å∞ÊQÍ ÃÑ\ì =ÚO Œ∞‰õΩXiy KÕ «∞Å∂Ñ¨Ù «∂ `å#∞ J=Ú‡ «∞#fl Õq∞\’, ^•x LÑ¨Ü≥∂QÆO, Q˘Ñ¨Ê «#OUq∞\’ q=iã∂Î áÈ`å_»∞. Wq XHõ ÇÏ Œ∞ÌÖ’ L#flO « =~°‰õΩ Ñ¶~°"åÖË Œ∞, „Hõ=∞OQÍH˘<Õ=ºHÎ Hõ~°QÆ=K«∞Û HÍh, q=iOKÕ Ñ Œú «∞Å∞ ÇÏ Œ∞Ìg∞i Õ JãÖË ÑÓ~åfi#∞Éèí=ÑÙ≥|ƒKÕ « WOHÍ ÉÏ èŒÑ¨_»∞ «∞#fl P =ºHÎH˜ =∞iHÍãÎ J#∞=∂#O ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok.

^•x`À P "åºáê~°O Ñ¨Ùi\˜Ö’<Õ ãÖkè H˘\ì#@¡=Ù «∞Ok.

¿ãÖòû i„Ñ[>Ë\"£Å HÍHQÀÅ Z‰õΩ¯"≥·áÈ=_»O`À H˘O Œ~°∞ H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞Å∞~åHõ∆ã¨∞Å∞QÍ =∂iáÈ`å~°∞. ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# "åi ã¨∞uÎ#∞O_ç, Ñ¨xH˜~åx =ã¨∞Î=ÙÅ#∞O_ç `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xH˜ "å~°∞ ''T....! <Õ#∞ H˘<åÖÏ?—— J<Õ ÉèíOy=∞#∞„Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞.

W@∞=O\˜ "åi`À =ã¨∞Î=ÙÅ∞ H˘xÑ≤OK«_»O KåÖÏ Hõ+ìO. HÍh ≥eqQÆÅi„Ñ¨[O>Ë\˜"£ J «_ç J=ã¨~åÅ∞ Hõ#∞H˘¯x =∞m§ =∞m§ „Ñ¨tflOz J «_çx K«~°ÛÖ’¡áêÖÁæ<ÕÖÏ KÕ™êÎ_»∞. XHõ™êi PÜ«∞# K«~°ÛÅÖ’H˜ „Ñ¨"ÕtOKåHõ J «_ç „Ñ¨â◊flÅxflO\˜H© ã¨=∞~°ú=O «OQÍ ["å|∞ K≥|∞`å_»∞. i„Ñ¨[O>Ë\˜"£‰õΩ P ™ê=∞~°úºO ÖËHõáÈ Õ,KÕuÖ’x Hõà◊§^•ÌÅ∞ |Å¡g∞ Œ ÃÑ_» å_»∞. WHõ KåÖË¡ hã¨∞uÎ |Ü«∞\˜H˜ #_»∞"£! Jx^•x J~°úO. WHõ PÜ«∞# KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ì‰õΩO\Ï_»∞. hHzÛ# ã=∞Ü«∞O J~ÚáÈ~ÚOkWHõ ^ŒÜ«∞K≥~Úº Jx ^•x J~°úO. z=iH˜ |Å¡g∞^Œ HÍy`åÅ∞ K«∂_»@O"≥Ú ŒÅ∞ÃÑ_» å_»∞. WO «HõO>Ë =ÚYº"≥∞ÿ# Ñ¨#∞Å∞ <Õ#∞ KÕÜ«∞=Åã≤#q KåÖÏL<åfl~Ú Jx ^•x J~°úO.

H˘O Œ~°∞ J#∞Éèí=A˝Ö·# i„Ñ¨[O>Ë\˜"£Å‰õΩ H˘<Õ"å_çH˜ «#‰õΩ =∞ èŒºL#flŒ∂~åxfl «yæOK«_»O =K«∞Û. (Wk =∂#ã≤Hõ"≥∞ÿ# âßsiHõ"≥∞ÿ# Œ∂~°O) "åi ŒQÆæ~°

`å=Ú J=∞‡É’ÜÕ∞ =ã¨∞Î=ÙÅ á¶⁄\’Å∞, z„`åÅ ~°∂ÑÖÖ’ Jq `«Ü«∂~°ÜÕ∞ºÑ¨ Œú «∞Å∞, "å\˜ÃÑ·# «Ü«∂Ô~·# iáÈ~°∞ìÅ∞ LO\Ï~Ú. Jq fã¨∞H˘x |Å¡K«∞@∂ìuiy H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞ ÑïkèÖ’H˜ "≥o§J «_çH˜ J=hfl K«∂¿Ñ <≥ÑÖg∞ Œ ‰õΩsÛXHõ\˜ ÖÏH˘¯x ŒQÆæ~°QÍ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï_»∞. ÖË • «# "≥O@ ≥zÛ# „á⁄[Hõì~ü P<£KÕã≤H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞ „ÑHõ # ‰õÄ~°∞Ûx q=i™êÎ_»∞. •x`À "åi=∞ èŒº Œ∂~°O «yæáÈ~ÚK«~°ÛÅ∞ ™ê#∞‰õÄÅ=∞ø`å~Ú.

H˘O Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ W «~°∞Öˇ=~°<åfl «=∞ ÑïkèÖ’H˜ ~å=_®xH˜ W+ìÑ¨_»~°∞.«=∞ ~å*Ïºxfl å"Õ∞ UÖÏÅx "åi HÀiHõ. J@∞=O\˜"åi ŒQÆæiH˜ i„Ñ¨[O>Ë\˜"£

"≥o Õ "≥O@<Õ "å~°∞ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìHÀ=_»O ÖÏO\˜ „Ñ¨fHÍ~°, Z Œ∞~˘¯<Õ ÉèíOy=∞Å#∞ „Ñ Œi≈™êÎ~°∞. "å\x „QÆÇ≤ÏOz# ≥eqQÆ U[O@∞ «# ãfi™ê÷<åxH "≥o§áÈ «_»∞.

W ŒÌ~°∞ ã¨=∂#"Õ∞

T... ! <Õ#∞ H˘<åÖÏ ?

73 74



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COMÃÑ· ÉÁ=∞‡Ö’ H˘<Õ =ºH˜Î ‰õΩsÛÖ’ P#∞H˘x ‰õÄ~°∞Ûx, U[O@∞‰õΩ

^Œ∂~°=∞ø^•=∞x K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞, QÀÑ¨Ù~åxfl (Steepling) „Ñ¨^Œi≈OK«_»O ^•fi~åP «‡qâßfi™êxfl, «# PkèHõº «#∞ „Ñ Œi≈ã∞Î<åfl_»∞. HÍeg∞ Œ HÍÅ∞ "Õã∞H˘x qã∞QÆ∞#∞„Ñ¨ Œi≈ã¨∂Î ÃÑ· HÍÅ∞ TÑ¨Ù «∞<åfl_»∞. XHõ =∂@Ö’ J «_»∞ H˘#_®xH˜ ã≤ ŒúOQÍÖË_»∞. WHõ U[O@∞ ‰õΩsÛ #∞O_ç =ÚO Œ∞‰õΩ Xiy W ŒÌi =∞ èŒº Œ∂~åxfl «yæã¨∂Î«# Ñq„ « «#∞ (Sincerity) J~°KÕ «∞Å∞ K«∂Ñ_»O •fi~å „Ñ Œi≈ã∞Î<åfl_»∞. z~°∞#=Ùfi

zÅHõiã∞Î<åfl_»∞, K˘HÍ¯QÆ∞O_ôÅ∞ ÃÑ@ìÖË Œ∞. nx^•fi~å H˘<Õ"åix âßO «Ñ~°∞^•Ì=∞x,"åiH˜ #=∞‡HõO HõeyOKåÅx K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. WÑ¨C_»∞ i„Ñ¨[O>Ë\˜"£ *Ï„QÆ «ÎQÍ≥eqQÍ „Ñ=iÎOK«HõáÈ Õ H˘<Õ"å_»∞ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìHÀ=_»O^•fi~å WHõ #∞=Ùfi "≥à◊§=∞x

ã¨∂zOK«QÆÅ_»∞.

22. á¶È#∞`À á¶ÈAÅ∞„Ñ¨[Å∞ á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_Õ@Ñ¨C_»∞ "åix Ñ¨sH∆OK«O_ç "å~°∞ „ÑüHõ∆O,

ÉèíOy=∞Å∞ =∂~°∞™êÎ~°∞. á¶È#∞Ö’ ãÖÉèÏ+¨ ZO « L„ ÕHõÑ¨Ói «OQÍ, XuÎ_çxHõÅ∞QÆ*Ë¿ãkQÍ, ÉèíÜ«∞ÃÑ>ËìkQÍ, L`åûÇ¨xfl HõeyOKÕkQÍ LO@∞O^À JO «QÍÉèíOy=∞Å∞ =∂~°∞`«∂áÈ`å~Ú. "≥Ú^Œ\ ˜ J^è•ºÜ«∞OÖ’<Õ =∞#O á¶È#∞Ö’=∂\Ï¡_ÕÑ¨C_»∞ HõeˆQ =¸_»∞ ÉèíOy=∞Å#∞ QÆ∂iÛ K«^Œ∞=Ù‰õΩ<åfl=Ú. WqHÍHõ=∞iH˘xfl ÉèíOy=∞Å∞<åfl~Ú.

á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_»∞ «∂ Ñ≤zÛ~å «Å∞ ~å¿ã"å~°∞ H˘O Œ~°∞O\Ï~°∞. J «_»∞"Õe`À |Å¡g∞ Œ<≥·<å, ÃÑxûÖò`À QÀ_»g∞ ≥·<å, ÃÑ#∞fl`À HÍy «O g∞ ≥·<å á¶È#∞Ö’=∂\Ï¡_ÕÑ¨C_»∞ „"å™êÎ_»∞. HÍh J «_»∞ „"å¿ãq w «ÖÏ? =$`åÎÖÏ? JOÔHÖÏ?ãOYºÖÏ? ≥Å∞ã∞HÀ=_»O Hõ+ìO. â◊¥#ºOÖ’ PÖ’zOKÕ"å~°∞ (Abstract thinkers)

W@∞ =∂\Ï¡_»∞ «∂<Õ H˘xfl J~°ú=O «"≥∞ÿ# ã∂K«#Å∞ „"åÜ«∞QÆÅ~°∞. HÍh ã∂÷ÅOQÍPÖ’zOKÕ"å~°∞ (Concrete thinkers) =∂„ «O á¶È#∞Ö’ ãÖÉèÏ+¨ É’Ô~·#Ñ¨C_»∞WÖÏ J~°úO ÖËx Ñ≤zÛw «Å∞ w™êÎ~°∞.

ÃÑ·Ñ¨Ù, ã≤yÔ~\ò „`åˆQ"å~°∞ á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_Õ@Ñ¨C_»∞, á⁄QÆ„`åQÆ~°∞ Ü«∂+π„>ËÖ’ ÃÑ>Ëì"å~°∞. HÍh HÀÑÖ =¿ãÎ =∂„ «O (ÖË • L„ ÕHõO Hõey<å) ã≤QÆÔ~\ò#∞KÕuÖ’H˜ fã¨∞H˘x |∂_ç Œ Œ∞Å∞Ñ¨Ù`å~°∞. D L„ ÕHõO =∞s Z‰õΩ¯"≥· Õ HÍÅ∞ «∞#flã≤yÔ~\ò#∞ Ñ¨QÆ, Õfi+Ö, Jã¨Ç¨ÏºO (hostility) „Ñ¨ Œi≈ã¨∂Î Ü«∂+π„>ËÖ’ •xfl #eÑ≤"Õ™êÎ~°∞.

WHõ „¿Ñq∞‰õΩÅ∞ á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞O>Ë HÍÅ~ü ã¨~°∞ÌHÀ=_®Å∞, „HÍÑ¶πk Œ∞ÌHÀ=_®Å∞, QÆ∞O_ôÅ∞ fÜ«∞_®Å∞ ÃÑ@∞ìHÀ=_®Å∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú. P_»"åÔ~· Õ H˘OQÆ∞<À\Hõ_»∞¤ ÃÑ@∞ìH˘x #=fi_®Å∞, HÍãÎ <À~°∞ ≥~°z XHõ "Õe`À |∞QÆæ#∞ ~åã∞HÀ=_®Å∞,`«=∞ QÀà◊§=OHõ K«∂ã¨∞HÀ=_®Å∞, Z^Œ∞~°∞QÍ J^ŒÌO LO>Ë `«##∞ `å#∞K«∂ã¨∞HÀ=_®Å∞ LO\Ï~Ú.

L#fl`åkèHÍ~°∞Å∞ (Executives) H˘O^Œ~°∞ L`åûÇ¨ÏOQÍ L#flÑ¨C_»∞(Ñïã≤÷ «∞Åhfl "åi J Œ∞Ñ¨ÙÖ’ L#flÑ¨C_»∞) ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx =ÚO Œ∞‰õΩ "≥#‰õΩ¯ÖË • Ñ¨Hõ Å‰õΩ TQÆ∞ «∂ =∂\Ï¡_» å~°∞. XHõ"Õà◊ ãÖÉèÏ+¨ [\˜Å"≥∞ÿáÈ Õ =∂„ «OTQÆ@O PyáÈ`«∞Ok. ã¨=∞ã¨ºÅ∞ L`«Ê#fl"≥∞ÿ`Õ Ñ≤_çH˜e aQÆ∞ã¨∞‰õΩO@∞Ok.=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ÖËÑ≤ |Å¡Hã≤ H˘\ì#@∞ìQÍ<Õ uiy ÃÑ@ì_»O "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ_» å~°∞.

H˘#_»O – J=∞‡_»O

â◊s~° ÉèÏ+¨ nx`À <Õ~°∞ÛH˘#O_ç.

75 76



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


ÉÏQÍ P «‡qâßfiã=Ú HÍãÎ JÇÏOHÍ~°=Ú L#fl"å~°∞ á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_ÕÑC_»∞HÍà◊√§ Ô~O_»∂ |Å¡g∞ Œ ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.

|Å¡ „HÕk ™⁄~°∞QÆ∞#∞ ÖÏy ^•xg∞ Œ HÍÅ∞ ÃÑ\ì á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_ÕL#fl`åkèHÍ~°∞Å∞ á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_Õ J= «e =ºHÎ g∞ Œ ÖËHõ "≥Ú «ÎO Ñïã≤÷ug∞ Œ XHõ HÍÅ∞ Z «∞Î •=∞x „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.

=∞~À è•º#=Ú„ Œ L#flk. H˘O Œ~°∞ á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_»∞ «∂ |Å¡ÃÑ· ™⁄~°∞QÆ∞#∞ÖÏy =∞m§ Ö’ÑëH˜ `Àã¨∞ÎO\Ï~°∞. ã¨=∞ã¨º [\ ˜ÅOQÍ L#flÑ¨C_»∞ "åiPÖ’K«#`ÀÉÏ@∞ ™⁄~°∞QÆ∞ ‰õÄ_® Hõ Œ∞Å∞ «∞Ok. ã=∞ãº‰õΩ Ñiëê¯~°O ÅaèOK«QÍ<Õ"å~°∞ ™⁄~°∞QÆ∞#∞ =¸¿ãã≤ á¶È#∞ ÃÑ>Ëì™êÎ~°∞.

=∞#Ö’ KåÖÏ=∞Ok á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_ÕÑ¨C_»∞ ÖËz xÅ∞K«∞O\Ï~°∞. ÖË •J#∞HÀx q+¨Ü«∞O q#flÑ¨C_»∞, JÑ¶∂ «O Hõey#Ñ¨C_»∞, qã¨∞QÆ∞ Hõey#Ñ¨C_»∞ÖËz xÅ∞K«∞O\Ï~°∞.

XHõ =ºHÎ á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_ÕÑ¨C_»∞ =∞#‰õΩ ÅaèOz#O « q+¨Ü«∞O á¶È#∞Ü≥ÚHõ P H˘#‰õΩ L#fl =ºHÎH˜ ÅaèOK« Œ∞.

23. QÆ∞OÑ¨ÙÅÖ’ QÆ=∞‡ «∞ÎÅ∞=∞x+≤ ã¨=∂[O #∞O_ç LÑ¨Ü≥∂QÍxfl, ™œMÏºxfl ~°H∆#∞ HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞.

– „á¶êxûãπ ÉÏHõ<£

áêsìÅÖ’ áêÖÁæ#_»O Hõ<åfl „Ñ¨[Å â◊s~° ÉèÏ+¨#∞ K« Œ=_»OÖ’ Z‰õΩ¯=P#O ŒO LO@∞Ok. „¿Ñ=∞ =º=Ç~åÅ∞, ~°ÇÏãº K«~°ÛÅ∞, _»OÉÏÅ∞, ~å[H©Ü«∂Å∞Jhfl JHõ _» =∞#‰õΩ ã¨Ê+ìOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.

„Ñ¨Hõ ¿Ñl ÉÁ=∞‡Ö’ =∞ èŒº# xÅ∞K«∞#fl W ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ U^À =ÚYº"≥∞ÿ#q+¨Ü«∂xfl K«iÛã¨∞Î<åfl~°∞. HÍh "åi xÅ|_»@OÖ’x ãÖã≤ Œú « W «~°∞Öˇ=Ô~·<åK«~°ÛÖ’ áêÖÁæ#_®xH˜ PÇ¨fix™ÈÎOk. "åi W~°∞=Ùi K˘HÍ¯ÃÑ· QÆ∞O_ôÅ∞ fã≤L<åfl~Ú. Jk ¿ãflÇ¨xfl ã¨∂zã¨∞ÎOk. JO Œ∞Ö’ XHõ~°∞ HÀ@∞ *Ë|∞Ö’ KÕ «∞Å∞ÃÑ\˜ì xÅ∞KÀ=_»O JkèHÍ~åxfl ã∂zã∞ÎOk. HÍh Z Œ∞\ =ºHÎ KÕ «∞Å∞ =∂=¸Å∞QÍÑHõ ‰õΩ LO_»@O`À Jk q„âßOux, q#Ü«∂xfl ã∂zã∞ÎOk. W ŒÌi HÍà◊√§ "≥_»Å∞ÊQÍxez L<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ Jk P «‡qâßfi™êxfl ã¨∂z™ÈÎOk. ™Èá¶êÖ’ ‰õÄ~°∞Û#flW ŒÌ~°∞ „ã‘ÎÅÖ’ XHÍq_» ÑHÍ¯q_» g∞kH XOy L#flk. ãiQÍæ Ñ<≥flO_»∞ JOQÆ∞àÏÅŒ∂~°OÖ’ "åi «ÅÅ∞ xez L<åfl~Ú. Jk U^À ~°Ç¨Ïã¨ºO K≥Ñ¨CHÀ=_®xH˜

ã¨∂K«#. "åix K«∂ã≤# "åÔ~=Ô~·<å «=∞ QÆ∞iOKÕ ~°Ç¨Ïã¨ºO K≥Ñ¨C‰õΩO@∞<åfl~°xÉèÏqOKÕ „Ñ¨=∂ ŒO LOk. "åi ŒÌ~°∞ HÍeg∞ Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞H˘x ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞.KÕ «∞Å∞ Ô~O_»∞ HõeÑ≤ Xà’¡ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°∞. Wq Éèí„ Œ «#∞ ã¨∂zOKÕ ÉèíOy=∞Å∞.nxx|\ì "å~°∞ XHõi<˘Hõ~°∞ ÉÏQÍ ≥Å∞ã∞#x, |Çïâ◊ "åi ŒÌi JÅ"å@∞¡ ‰õÄ_®XHÖÏO\=x „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û. Z_»=∞"≥·ÑÙ ‰õÄ~°∞Û## „ã‘Î, xÅ∞K«∞#fl Ü«Ú=‰õΩ_ç À=∂\Ï¡_»∞`ÀOk. Pq_» «Å HÍãÎ Xiy LOk, HõO_»∞¡ qâßÅOQÍ qK«∞Û‰õΩ<åfl~Ú.Pq_» KÕ «∞Å∞ ‰õÄ_® Ug∞ Ñ@∞ìHÀ‰õΩO_®, Ñ≤_çHe ayOz ÖËHõ qK«∞ÛH˘x L<åfl~Ú.^•x`À Pq_» J «#O>Ë W+ìÑ¨_»∞`ÀO Œx, J «_»∞ K≥Ñ≤ÊOk „â◊ ŒÌQÍ qO\’O Œx„QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û. WHõ J «_»∞ «# HÍÅ~ü ãïKÕã¨∞‰õΩO@∂ HÍãÎ Pq_» "≥·Ñ¨Ù‰õΩ=OQÍ_»∞. •x=Å¡ J «_»∞ P"≥∞ Wëêìxfl „QÆÇ≤ÏOz «aƒ|ƒ~Úº QÆ∞@HõÅ∞ q∞OQÆ∞ «∂«# Wëêìxfl ‰õÄ_® „Ñ¨Hõ\ÕK« „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl_»∞ Jx K≥Ñ¨Ê=K«∞Û.

ZO « =∞Ok Õ=Hõ#ºÅ∞ ?

77 78



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COM„Ñ¨Hõ ¿ÑrÖ’x ÉÁ=∞‡Ö’ =∞ èŒºÖ’ W ŒÌ~°∞ =∞QÆ"å~°∞ U^À K«iÛã¨∞Î<åfl~°∞.

"åi K«~°ÛÅÖ’ U^À q+Ü«∞O #K«ÛHõ ‰õΩ_ç "≥·ÑÙ =ºHÎ Jã‘fiHÍ~° =Ú„ ŒÖ’H "≥àÏ§_»∞.J «_ç J™œYºO, Jã‘fiHÍ~°O KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìHÀ=_»O, HÍà◊√§ "≥∞eHõ "ÕÜ«∞_»O •fi~åJ=QÆ «=∞ø`ÀOk. Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù =ºHÎ J «_ç Jã‘fiHÍ~åxfl „QÆÇ≤ÏOz, J «_çx =∞m§ã¨∞=ÚYO KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflã¨∂Î J~°KÕ`«∞Å∞ KåÑ¨_»O ^•fi~å `«#qâ◊fiã¨hÜ«∞`«#∞ „Ñ¨Hõ\ ˜ã¨∞Î<åfl_»∞. HÍh Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞=Ú_ç "ÕÜ«∞_»O ^•fi~å,fHõ∆"≥∞ÿ# K«∂Ñ¨Ù^•fi~å P =ºHÎ «# Jã‘fiHÍ~°OÖ’ HÀáêxfl `˘H˜ Ñ¨_»∞ «∞<åfl_»∞.J «_Õ Hõ#∞Hõ <À~°∞ ≥i¿ãÎ XHõ u>Ë¡.... ‰õΩ_ç"≥·ÑÙ ‰õÄ~°∞Û#fl W ŒÌ~°∞ „ã‘ÎÅ∞ ¿ãflÇ≤Ï «∞~åà‹§ÂLO\Ï~°∞. JO « áêsìÖ’ ‰õÄ_® "åi ŒÌ~°∂ "åi Ö’HõOÖ’<Õ L<åfl~°∞QÍh K«∞@∂ìUO [~°∞QÆ∞ «∞O^À Ñ¨\ìOK«∞HÀ=_»O ÖË Œ∞. ™Èá¶ê "≥#∞Hõ J#∞‰õΩ<Õ ÉèÏQÆO g∞ ŒKÕ «∞Å#∞ LOz K≥~˘HõHÍÅ∞ =Ú_çz ^•^•Ñ¨Ù Z Œ∞~°∞ÉÁ Œ∞~°∞QÍ XHõi<˘Hõ~°∞`å‰õΩ «∂ ‰õÄ~˘Ûx U"À ã¨fiq+¨Ü«∂Å∞ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. XHõ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞Û<åflq_» «# Z Œ∞~°∞QÍ xÅ∞K«∞#fl Ü«Ú=‰õΩ_ç Z_» Z@∞=O\˜L`åûÇ¨ÏO K«∂Ñ¨_»OÖË Œx K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. HÍeg∞ Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞H˘x ÃÑ· HÍe`À QÍex«O «∂ «# x~°¡H∆Íºxfl „Ñ¨Hõ\˜™ÈÎOk. Pq_» =Ú_ç|_»¤ Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, ''JÉÏƒ!

Uq∞\© ã∞uÎ—— J<Õ qã∞QÆ∞#∞, Hõ@∞ì‰õΩ#fl KÕ «∞Å∞ Jã‘fiHÍ~åxfl ≥eÜ«∞*Ëã∞Î<åfl~Ú.

ã‘fiHÍ~°O – q#Ü«∞O – JkèHÍ~°O – ~°Ç¨Ïã¨ºO

qã¨∞QÆ∞ QÀÑ¨Ù~°O P`«‡ qâßfiãÖ JjfiHÍ~°O ã¨Ç¨ÏHÍ~°O

P Ü«Ú=‰õΩ_»∞ =∂„ «O Pq_»#∞ "≥∞Ñ≤ÊOK«QÆÅ#<Õ #=∞‡HõO`À QÀÑ¨Ù~åxfl(Steepling) „Ñ¨^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞. HÍh x*ÏxH˜ J`«_çH˜ ‰õÄ_® `å#∞ K≥¿ÑÊq+¨Ü«∞OÖ’<Õ Z‰õΩ¯= Jaè~°∞z LOk HÍh Pq_»Ö’ ÖË^Œ∞ Jx K≥Ñ¨Ê=K«∞Û.W@∞=O\˜"å~°∞ HõxÑ≤Oz# "åiHõÖÏ¡ LÑ¨ ÕâßÅ∞ KÕÜ«∞_»"≥∂, LÑ¨#ºã≤OK«_»"≥∂KÕ™êÎ~°∞QÍh W «~°∞Å`À áêÖÁæ#~°∞, K«iÛOK«~°∞.

„Ñ¨Hõ ¿Ñr ÉÁ=∞‡Ö’ =∞ èŒºÖ’ xÅ|_»¤ W ŒÌ~°∞=º‰õÎÅÖ’ XHõ~°∞ JÅ[_çH˜(Nervous) Ö’#=Ù`«∞O>Ë, =∞~˘Hõ~°∞ J#∞=∂xH˜ (Suspicion) Ö’#=Ù«∞<åfl~°∞.XHõ K«∞`ÀÎ HÍÅ~ü Ñ¨@∞ìH˘x =∞~˘Hõ KÕ~Ú áêºO@∞ *Ë|∞Ö’ ÃÑ@∞ìH˘x

J#∞=∂#OQÍ „Ñ¨Hõ =ºHÎx K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞ ‰õΩ_çÑ¨HÍ¯Ü«∞#. Z_»=∞ „Ñ¨Hõ «_»∞ å#∞<À~°∞*Ïi J#fl =∂@‰õΩ =QÆã¨∂Î J «_ç"≥·Ñ¨Ù‰õΩ gÑ¨Ù ÃÑ\ì xÅ|_ç XHõ KÕ ÀÎ <À~°∞=¸ã¨∞‰õΩx HÍà◊√§"≥∞eHõ"Õã≤ U^À ^•ã¨∞Î#fl ÉèíOy=∞#∞ „Ñ¨ Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞. ‰õΩ_ç„ÑHõ #∞#fl P_»"åiÖ’ Z_»=∞"≥·ÑÙ ‰õÄ~°∞Û<åflq_» ŒQÆæ~°QÍ [iy «# Jaè„áêÜ«∂Å∞K≥|∞ «∞O>Ë ‰õΩ_ç"≥·ÑÙ „ã‘Î "≥#‰õΩ¯ Xiy ( Œ∂~°OQÍ) KÕux K≥OÑHÍxOz qã∞QÆ∞ ŒÅ`ÀqO\’Ok. Z_»=∞ „Ñ¨Hõ¯# ‰õÄ~°∞Û#fl „ã‘Î UHõ∆Ï#<≥·<å ÖËz Z^Œ∞~°∞QÍ L#flÑ¨Ù~°∞+¨µ_ç À "≥à◊§_®xH˜ ã≤ ŒúOQÍ LOk. #_»∞=Ú g∞ Œ KÕ «∞Å∞ "Õã¨∞H˘x xez#Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞ ‰õÄ_® «# ãÖã≤ Œú «#∞ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl_»∞.

79 80



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COMãÖã≤^Œú`« JÅ[_ç JÑ¨#=∞‡HõO

HÀÑÖ – `«# "åi g∞^Œ J^Œ∞Ñ¨Ù

ÃÑ· ÉÁ=∞‡Ö’ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù =ºHÎ gÑ¨Ù "≥#∞Hõ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìHÀ=_»O ^•fi~å`«#g∞^Œ `«#‰õΩ QÆÅ J^Œ∞Ñ¨Ù#∞ „Ñ¨^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞. Z_»=∞ "≥·Ñ¨Ù=ºH˜Î "≥∞_»x=Ú~°∞HÀ=_»O ^•fi~å «# „HÀ è•xfl „Ñ¨ Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞. "≥O@<Õ "å~°∞ x~°‚Ü«∞Ofã¨∞HÀHõáÈ Õ =∂\Ï=∂\Ï ÃÑiy "åi ŒÌi =∞ èŒº ≥|ƒÖÏ@ „áê~°OÉèí=∞ø «∞Ok.W@∞=O\ ˜ Ñ¶ ¨∞~°¬Å∞ ™ê=∂#ºOQÍ ÉÏ~üÅÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. ÉÏ~üÜ«∞[=∂#∞Å∞ Z=~°<åfl ÃÑ^ŒÌQÍ "åkOK«∞‰õΩO@∞<åfl u@∞ì‰õΩO@∞<åfl K«∂ã¨∂ÎLO\Ï~°∞. HÍh D W ŒÌiÖ’ Z=~°<åfl "≥∞_» ~°∞ Œ∞ÌHÀ=_»O HõxÑ≤¿ãÎ KåÅ∞ "≥O@<Õ"åix q_çÑ≤™êÎ~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë P ÉèíOy=∞ âßsiHõ Ñ¶¨∞~°¬ „áê~°OÉèÏxflã¨∂zã¨∞ÎOk.

ÃÑ· ÉÁ=∞‡Ö’ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù =ºHÎ ã¨~°fi[˝á¶ÈA#∞ (nxfl QÆ∂iÛ =∞#O =ÚO Œ∞K«k"å=Ú) „Ñ¨ Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞. `å#∞ WO «‰õΩ =ÚO Œ∞ ™êkèOz# Ñ¶∞#HÍ~åºÅ∞,WHõ =ÚO Œ∞ KÕÜ«∞É’ÜÕ∞ Q˘Ñ¨Ê Ñ¨#∞Å#∞ QÆ∞iOz K≥|∞ «∂áÈ «∞O>Ë, ''ÉÏÉ’Üü∞!<Õ#∞ W=hfl =ÚO Õ q<åfl#∞ Jk <å‰õΩ #∞=Ùfi ˘OÉèˇ· ˘q∞‡ Œ= ™êi K≥|∞ «∞<åfl=Ù——J<Õ ÉèÏ"åxfl „Ñ¨ Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞.

„HÕk ÉÁ=∞‡ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù =ºHÎ XHõ KÕuÖ’ QÍ¡ã¨∞ Ñ¨ÙK«∞ÛH˘x =∞~˘Hõ KÕuxáêºO@∞ *Ë|∞Ö’ ÃÑ@∞ìH˘x U^À K≥|∞ «∂ `å#∞ K≥|∞ «∞#fl ^•xfl Z Œ∞\˜"å~°∞qâ◊fiã≤OKÕÖÏ KÕÜ«∂Åx „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl_»∞. Z^Œ∞~°∞QÍ xez# =ºH˜Î ^•xflã‘fiHõiOK«_®xH˜ #_»∞=Ú g∞^Œ KÕ`«∞Å∞ "Õã¨∞HÀ=_»O ^•fi~å ãÖã≤^Œú`«#∞≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl_»∞. =∞ èŒºÖ’ =ºHÎ =∂„ «O D =ºHÎx U =∂„ «O #=∞‡_»O ÖË Œ∞.

J «_ç =Ú_çÑ¨_»¤ Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞ ^•z# KÕ «∞Å∞ nxH˜ x Œ~°≈#O.

<å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞ É’~ü

^Œ=∞#O JqâßfiãÖ

81 82



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


„HO Œ ÉÁ=∞‡Ö’ =HõÎ HÍãÎ =ÚO Œ∞‰õΩ XOy K≥|∞ «∞<åfl_»∞. HÍh q<Õ"åiÖ’Z@∞=O\˜ L`åûÇ¨ÏO Hõ#Ñ¨_»@O ÖË Œ∞. JO ŒiHõ<åfl "≥#∞Hõ ‰õÄ~°∞Û#fl =ºHÎPHÍâßxfl K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. "å~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∂ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x ÖË • =Ú_»∞K«∞ H˘xHÍeg∞^Œ HÍÅ∞ "Õã¨∞H˘x `«=∞ JãÖã≤^Œú`«#∞, Jã‘fiHÍ~åxfl Jqâßfi™êxfl„Ñ¨Hõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨QÆO =¸ã¨∞H˘x L#fl Hõ#∞Ô~Ñ¨ÊÅ∞, „HÕk ÃÑ Œq q~°=_®Å∞‰õÄ_® nxfl ã∂zã∞Î<åfl~Ú. =HõÎ =∂„ «O Ñ@∞ì= ŒÅx q„Hõ=∂~°∞¯_çÖÏQÍ z~°∞#=ÙfizÅHõiã¨∂Î `å#∞ K≥¿ÑÊk K≥Ñ¨C‰õΩáÈ «∞<åfl_»∞.

=HõÎ, P`«$`« – KåÖË¡ ã¨∞uÎ

D ÉÁ=∞‡Ö’ J=∂‡~Ú Z Œ∞~°∞ K«∂™ÈÎOk.HÍh ZO «¿ãÑÙ Z Œ∞~°∞ K«∂ã≤<å ~å=Åã≤#"å~°∞ ~åHõáÈ=_»O`À qã∞QÆ∞K≥Ok K≥OÑ¨‰õΩ K≥~Úº PxOz ‰õÄ~°∞Û#flk.

Z^Œ∞~°∞

<å‰õΩ h =O>Ë W+ìO J<Õ ÉèÏ"åxfl =ºHõÎO KÕ™ÈÎOnJ=∂‡~Ú. P J^Œ$+¨ì=O`«∞_≥=~À D ÉèíOy=∞#~°úOKÕã¨∞‰õΩO>Ë ŒQÆæiH˜ ~åQÆÅ_»∞. HÍh J «_ô Ñ¨ÙãÎHõO K«kqâ◊s~°ÉèÏ+¨#∞ JÉèíºã≤OKåe Hõ •.

KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ìHÀ=_»O ^•fi~å#∂, HÍà◊√§ "≥∞eHõ "Õã≤

xÅ∞KÀ=_»O ^•fi~å#∂ Pq_» FÃÑ<£QÍ ÖË Œx ≥Å∞™ÈÎOk.

D"≥∞ JK«Ûù"≥∞ÿ# „ã‘Î Ñ¨^ŒÌuÖ’ `«# Wëêìxfl `≥eÜ«∞

*Ë™ÈÎOk. ã≤QÆ∞æ`À kyáÈ~Ú# Hõ#∞Ô~Ñ¨ÊÅ∞ KÕ`ÀÎ A@∞ì#∞

ãiKÕã∞HÀ=_»=Ú`À áê@∞ ÉÁ@#"ÕÅ∞ #_»∞=Ú ŒQÆæ~° p~°Ö’H

"≥o§Ok. JO`å ÉÏQÆ∞Ok (everything is under control)

Jx K≥Ñ¨Ê_®xH˜ Wk ã¨∂K«#.

ZO`À ^ŒQÆæi "åi H˘~°‰õΩ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂Î

«#‰õΩZO`À ŒQÆæÔ~·# "åi H˘~°‰õΩ Z Œ∞~°∞ K«∂™ÈÎOk. |Å¡g∞ Œ KÕ «∞Å∞PxOz =ÚO Œ∞‰õΩ Xiy LO_»@O ^•xH˜ ã¨∂K«#.

83 84

=ÚO Œ∞=∂@.....!''ÉÏ_ô ÖÏOˆQfi*ò—— D =∂@ q#QÍ<Õ =∞#Ö’ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ XHõ q èŒ"≥∞ÿ#

Pâ◊Û~°ºO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok† PÖ’K«##∂ ˆ~ÔHuÎã¨∞ÎOk. Wk ˆH=ÅO ™ê^è•~°q+Ü«∞"Õ∞HÍ Œ∞, Wk <Õ_˘Hõ „Ñ ÕºHõ «#∞, qt+ª «#∞ ‰õÄ_» ãO «iOK«∞‰õΩ#fl Œ#∞@Ö’Z@∞=O\˜ ãÖ ÕÇ¨Ï=¸ ÖË Œ∞. D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞#‰õΩ „áêp# Ñ¨Ù~åHÍÅ=Ú#∞O_ç ‰õÄ_» J<ÕHõ „QÆO ä•ÅÖ’, HÍ"åºÅÖ’ ãO Œ~Àƒù z «=ÚÖ·# J<ÕHõ~°Hõ=ÚÖ·#q=~°Å∞, W=fi|_ç# q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ =∞#‰õΩ •^•Ñ¨ÙQÍ ≥eã≤#"Õ! J~Ú Õ, <Õ\ ˜D P èŒ∞xHõ ã¨=∂[=ÚÖ’#∂ D JOâ◊ =Ú#∞QÆ∞iOz Ñ¨Å∞KÀ@¡ J<Õ‰õΩÅ∞K«iÛOK«∞HÀ=_»O =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. H=ÅO P q èŒOQÍ K«iÛOz «~°∞"å «= Œe"ÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.

=~°Î=∂# „Ñ¨ÑÖK«=ÚÖ’ Ñ¨Å∞ q+¨Ü«∂ÅÃÑ· J<ÕHõ~°Hõ=ÚÖ·# q=~°Å∞,qâı¡+¨Å`À Ñ¨ÙOMÏ#∞ Ñ¨ÙOMÏ#∞Å∞QÍ Ñ¨ÙãÎHõ=ÚÅ∞ =Ú„kOK«∞@ [~°∞QÆ∞K«∞<ÕÜ«Ú#flk. Wk ZO`À ãÖ`À+≤OK« Œy# q+¨Ü«∞=Ú. J Õ HÀ=Ö’, D ''ÉÏ_ôÖÏOˆQfi*ò—— ‰õΩ ãÖ|OkèOz# D Ñ¨ÙãÎHõ=ÚÖ’ áê~î°‰õΩÅ#∞ PÖ’zOÑ¨*Ë¿ã J<ÕHõ~°HÍÖˇ·# JOâßÅ#∞ ¿Ñ~˘¯#_»O [iyOk. J=hfl ‰õÄ_® áê~î°‰õΩxÖ’ `å#∞x «º=ÚK«∂K≥_ç qq èŒ =º‰õΩÎÅÜ≥ÚHõ âßs~°Hõ ãO|Okè « JOQÆ=ÚÅ •fi~å "å~°∞„Ñ Œi≈OK«∞ ÑÅ∞ q èŒ=ÚÖ·# ãO*Ï–KÕ+ìÅ^•fi~å "åi"åi =∂#ã≤Hõ „Ñ=$ «∞ÎÅ#∞qâı¡+¨ KÕã≤H˘x, "åiÜ≥ÚHõ¯ =∞#óã≤÷ux JOK«<å "ÕÜ«Ú@‰õΩ ZO`«QÍ<À^ÀÇ¨Ï^ŒÑ¨_»∞#∞. D q^èŒ"≥∞ÿ# J^èŒºÜ«∞#=Ú KÕÜ«Ú@ J#∞#k x[OQÍ XHõ=∞~°Ñ¨Ù~åx =∞ èŒ∞~å#∞Éèí∂ux HõeyOK«∞ ##∞@Ö’ Z@∞=O\˜ J#∞=∂#=ÚÖË Œ∞. ãÖÉèÏ+¨ ~°Ç≤Ï «=ÚQÍ ˆH=Å=Ú =º‰õΩÎÅ âßs~°Hõ ãÖ|Okè « „Ñ¨=~°Î<åzÇ¨Ïfl=ÚÅ∞, KÕ+¨ìÅ∞, ãÖ[˝Å ^•fi~å "åiÜ≥ÚHõ¯ PÖ’K«<å q^è•#=ÚÅ∞,J#∞Éèí∂ «∞Å#∞ D J èŒºÜ«∞#=Ú =Å# ≥eã≤H˘#=K«∞Û#∞.

D ''ÉÏ_ô ÖÏOQfi*ò—— ÑÙãÎHõ=ÚÖ’ W=fi|_ç# q+Ü«∂Åhfl ‰õÄ_» áê~î°‰õΩÅ‰õΩP™êO «=ÚQÍ K«Hõ x Pã¨HÎx, qâı¡ëêÏ «‡Hõ PÖ’K«#Å#∞, PÇ¨¡ •xfl ‰õÄ_»`«Ñ¨ÊHõ HõÅ∞QÆ*Ë™êÎ~Ú. Ñ¨Ùã¨ÎHõ „áê~°OÉèí=Ú #∞O_ç z=i =~°‰õÄ ‰õÄ_» „Ñüq+Ü«∞=¸ XHõÑiâ’ èŒ<å «‡Hõ JOâ◊"Õ∞ ! D ÑÙãÎHõ Ñ~î°#=Ú •fi~å áê~î°‰õΩÅO Œ~°∂=∞Oz „ÑÜ≥∂[<åxfl, ™ê=∂lHõ ãO|O èŒ"≥∞ÿ# =º‰õΩÎÅ Ü≥ÚHõ „Ñ=~°Î<å s «∞Å#∞≥eã≤H˘x, Ñ¨Å∞q èŒ=ÚÖ·# „Ñ¨Ü≥∂[#=ÚÅ#∞ á⁄O Œ=K«∞Û#∞ QÆ∂_» !

ÉÏ_ô ÖÏOˆQfi*òJ#∞|O^èŒO_®II PkÑ¨Ó_ç "ÕOHõ@ t=™ê~Ú~å"£∞

85 86



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


1. ÉÏ_ô ÖÏOˆQfi*ò JO>Ë.....''ÉÏ_ôÖÏOQfi*ò—— J<Õk ãOÉèÏ+Ï~°Ç≤Ï «"≥∞ÿ#, JkfifÜ«∞"≥∞ÿ# J Œ∞ƒù «=∞QÆ∞

„Ñ™ê~° ™ê èŒ#=ÚQÍ K≥ÑÊ=K«∞Û#∞. =º‰õΩÎÅÜ≥ÚHõ JãOHõeÊ «, J<åÖ’z « âßs~°HõKÕ+ìÅ∞, ãO[Å∞, =ÚY=Ú#O Œ∞ „Ñ Œi≈OK«∞ J#∞Éèí∂ «∞Å∞† "≥Ú ŒÖ·# "å\=Å#"åi"åi =∂#ã≤Hõ ã≤÷uQÆ «∞Å JOK«<å "ÕÜ«Ú@‰õΩ ZO «QÍ<À Wk LÑ¨HõiOK«∞™ê èŒ#"≥∞ÿ Ü«Ú#flk.

[#‡ «ó H˘O ŒiH˜ J<ÕHõ ãÖ[˝Å∞ ≥Å∞™êÎ~Ú. WOH˘O Œ~°∞ qq èŒ Ñïã≤÷ «∞Å#∞ ÑijeOK«∞@ •fi~å ≥Å∞ã∞‰õΩO\Ï~°∞. =∞iH˘xfl KÀ@¡ =Oâ◊áê~°Ñ~°º=ÚQÍ‰õÄ_» =KÕÛO Œ∞‰õΩ P™ê¯~°=Ú#flk. 'Éèí∞[=ÚÅ#∞ ZQÆ∞~°"ÕÜ«Ú@— J#∞#k J"≥∞iHÍÕâ◊ã¨∞÷Å ã¨Ç¨Ï[ ÅHõ∆=ÚQÍ D ãÖ Œ~°ƒù=Ú# L ŒÇ¨ÏiOK«=K«∞Û#∞.

„áê äŒq∞Hõ JOâ◊=ÚÅ∞ :–

„Ñ¨ÑÖK«"åºÑÎOQÍ, XˆH áÈeHõQÆÅ ÉèÏ=Ñ¨Ói « KÕ+ìÅ∞ xO_ç =Ù<åfl~Ú.™ê è•~°=ÚQÍ, „Ñ¨*ÏhHõ=Ú LÖÏ¡ã¨Éèíi «=ÚQÍ#∞, P#O^À`åûÇ¨Ï=ÚÅ`À#∂L#flÑ¨Ù_»∞ z~°∞#=ÙfiÅ∞ zOkOK«∞@#∞† HÀÑ¨=Ú, qKå~°=ÚÅ∞ Hõey#Ñ¨Ù_»∞J~°K«∞@, =ÚY=Ú#∞ z\˜¡OK«∞@, W`åº Œ∞Å#∞ =∞#=Ú QÆ=∞xOK«QÆÅ=Ú. «Å#∞ÃÑ·H©–„HÕ Œ‰õΩ =ÓÑ¨Ù@#∞ 'JOwHÍ~°=Ú—QÆ#∞, XHõ „Ñ¨Hõ #∞O_ç =∞~˘Hõ „Ñ¨Hõ ‰õΩJ#QÍ Z_»=∞#∞O_ç ‰õΩ_çHQÍx, ‰õΩ_ç"≥·ÑÙ#∞O_ç Z_»=∞"≥·ÑÙ#‰õΩ QÍx HõkeOK«∞@#∞'u~°™ê¯~°=Ú—QÆ#∞ ≥eã≤H˘#=K«∞Û#∞.

ã¨fiÅÊ=ÚQÍ =∂„`«"Õ∞ `«# Éèí∞[=ÚÅ#∞ ÃÑ·H˜ ZQÆ∞~°"ÕÜ«Ú@ ÖË^•HõkeOK«∞@#∞ P=ºHÎ, «# Z Œ∞\˜ =ºHÎ q=iOK«∞ JOâ◊=Ú#O Œ∞ ãÖ ÕÇ¨ã¨ÊŒ∞_≥· •xx J~°÷=Ú KÕã≤HÀÖËx ã≤÷uÜ«∞O Œ∞<åfl_»x ã¨∂z «=∞QÆ∞#∞. D q èŒ"≥∞ÿ#

Éèí∞[=ÚÅÜ≥ÚHõ Hõ ŒeHõÜÕ∞ ™ê è•~°=ÚQÍ P =ºHÎ «# J~°KÕ «∞Å#∞ K«∂Ñ≤OK«∞@,Éèí∞[=ÚÅ#∞ QÆ∂xQÍ =ÙOK«∞@ =∞iÜ«Ú «# Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å#∞ ÃÑ·ÔH «∞Î@–=O\˜"å\˜ À ‰õÄ_» q∞o «"≥∞ÿÜ«ÚO_ç QÀK«~°=Ú HÍQÆÅ Œ∞.

H˘xfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO Œ∞, „Ñ¨ ÕºHõ ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú J#∞#k "åi"åi ãÖ™ê¯~°s`åº, "≥·q èŒº Éèíi «=ÚQÍ#∞ =ÙO_»∞@‰õΩ P™ê¯~°=Ú#flk. WO Œ∞‰õΩQÍ#∞, q∞ye# <åÅ∞QÆ∞„"Õà◊§#∞ =Ú_çz ÉÁ@#„"Õex ÃÑ·ÔHuÎ K«∂Ñ≤OK«∞@, =∞iÜ«POQÆ ¡ JHõ ∆~ °"≥∞ ÿ# 'V' x zÇ¨Ïfl=ÚQÍ „Ñ¨^Œi≈OK«∞@, P q^è Œ=ÚQÆ<Õ=ÅÜ«∂(ã¨∞#fl)HÍ~°=Ú#∞ KÕu„"Õà◊§`À K«∂Ñ≤OK«∞@#∞ L^•Ç¨Ï~°Å∞QÍ ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û#∞.

ãÖ[˝ÅÜ≥ÚHõ ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú :D ''ÉÏ_ô ÖÏOˆQfi*ò—— #∞ #∂ «#=ÚQÍ J èŒºÜ«∞#=Ú KÕÜ«Ú"å~°∞ Z Œ∞\˜

=º‰õΩÎÅÜ≥ÚHõ ˆH=ÅO XˆH XHõ ãÖ[˝ ÖË • KÕ+ì ^•fi~å† J#QÍ W «~°=ÚÖ·#ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ, « «ûO|Okè « JOâ◊=ÚÅ#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ J=QÍÇ¨Ï# KÕã≤H˘#‰õΩO_»«fi~°Ñ¨_ç XHõ x~°‚Ü«∞=Ú#‰õΩ ~å‰õÄ_» Œ∞. J@∞¡ KÕÜ«Ú@ J<Õk ‰õÄ_» J<åÖ’z «

x~°‚Ü«∞"Õ∞ J=Ù «∞Ok. L^•Ç¨Ï~°‰õΩ† «Å#∞ Ç¨Ï~îå «∞ÎQÍ XHõ"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ „uÑ¨C@ÖË^• ÖÏQÆ∞H˘#∞@ J#∞#q =∞u=∞~°∞Ñ¨Ù, JxtÛuã≤÷u, t~ÀãÖ|O^èŒ J<å~ÀQÆº=Ú#q J~Ú LO_»=K«∞Û#∞. "≥Ú ŒÅQÆ∞ D JOâ◊=ÚÅ x~°‚Ü«∞=ÚKÕÜ«Ú@J#∞#k "å\˜H˜ ã¨xflÇ≤Ï « ãÖ|O èŒ W «~° ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅÃÑ· ‰õÄ_» P è•~°Ñ¨_ç =ÙO@∞Ok.

XHõ=ºHÎ Ñ¨ •Å#∞ LK«ÛùiOK«∞ q è•#=Ú, "åHõº=ÚÅ#∞ „Ñ¨Ü≥∂yOK«∞suÖ’x â‹·ex|\˜ì, J#QÍ P «_»∞ Uq èŒ=ÚQÍ ãO Œ~Àƒùz « =∂@Å f~°∞ ≥#∞flÅ#∞„Ñ¨ Œi≈ã¨∞Î<åfl_»<Õ JOâ◊=Ú ‰õÄ_»#∂, J~°÷=O «"≥∞ÿ# "åHõº„Ñ¨Ü≥∂QÆ=Ú, =∂@Åã¨Ê+ì «, Ñ¨Å∞=∂~°∞¡ XˆH^•xx Ñ¨Å∞‰õΩ@ (qã¨∞QÆ∞#∞ HõeyOK«∞#@∞¡QÍ)† "≥Ú ŒÖ·#JOâßÅhfl ‰õÄ_» D 'ÉÏ_ôÖÏOQfi*ò— Ö’ xa_ôHõ$ «"≥∞ÿÜ«Ú#fl JOâ◊=ÚÖË! g\˜ •fi~å"åi"åi L ÕÌâßºÅ∞, J#∞Éèí∂ «∞Å∞ "≥Å¡_ç J=Ù`å~Ú.

=ºHÎÜ≥ÚHõ âßs~°Hõ ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ`ÀÉÏ@∞ P «_»∞ =∂\Ï¡_Õ q è•#=Ú,=∞^èŒº=∞^èŒºÖ’ P`«_»∞ „Ñ¨^Œi≈OK«∞ "≥·q^èŒºÉèíi`«=ÚÖˇ·# J<ÕHõ~°=ÚÅ zÇ¨Ïfl„Ñ Œ~°≈#=ÚÅ#∞ QÆ∂iÛ ‰õÄ_» ã∂Hõ∆ ‡|∞kú À ÑijeOz, J èŒºÜ«∞#=Ú KÕã≤#QÍx"åx =∞#óã≤÷ux QÆ∂iÛ YzÛ «=∞QÆ∞ x~°‚Ü«∞=Ú#‰õΩ ~åÖË=Ú.

ãÖ Œ~Àƒùz « J#fiÜ«∞=Ú :D ãO*Ï–KÕ+ìÅ#∞ J èŒºÜ«∞#=Ú KÕÜ«Ú#ÑÙ_»∞ =ÚYºOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#

Ju=ÚMÏºOâ◊=Ú, 'ãÖ Œ~Àƒùz « J#fiÜ«∞=Ú— nxx Ñïje¿ãÎ, L^•Ç¨Ï~°‰õΩ,XHõ=ºHÎ K«eHÍÅ=ÚÖ’ H˘O_» ÃÑ·ÉèÏQÆ=ÚÖ’ «#KÕ «∞Å#∞, HÍà◊¡#∞ ‰õÄ_» ŒQÆæ~°‰õΩKÕiÛ=Ú_»∞K«∞H˘x '„HÍãπ—QÆ∞~°∞Î=Ö ayOz# Ñ ŒúuÖ’ ‰õÄ~˘Û#∞ @#∞, P ã=∞Ü«∞=Ú#"≥K«Û Œ#=Ú#∞ á⁄O Œ∞@ÔH· P «_»∞ KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞ «fl=∞x ≥eã≤#>Ë¡† J Õ=ºHÎ XHõ=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ q„Hõ~ÚOK«∞ ãÖã¨÷ ãÖ|Okè`« „Ñüxkè ã¨=∞Hõ∆=ÚÖ’ H˘O_»g∞^Œ‰õÄ~°∞Û#fl suQÍ<Õ ‰õÄ~°∞Û#flKÀ Jk, P =ºHÎÜ≥ÚHõ ã‘fiÜ«∞~°Hõ∆#∞ KÕã≤H˘#∞=∂#ã≤Hõ „Ñ¨=$uÎx, Z Œ∞\˜=ºHÎÃÑ· «#‰õΩ QÆÅ x~åã¨HõÎ «#∞ ≥eÜ«∞*ËÜ«Ú#∞.

H˘xfl `å=ÙÅO Œ∞ J<å~ÀQÆº=Ú`À=Ù#fl =º‰õΩÎÅ∞ «=∞ ãÖ*Ï˝–KÕëêì Œ∞Å#∞ =ºHõÎÑ¨~°K«∞@Ü«∞O Œ∞ ™ê=∞~°÷º ~°Ç≤Ï «∞Ö· =ÙO_»∞@‰õΩ#∂ P™ê¯~°=Ú#flk.JO Œ∞KÕ «, J@∞=O\˜ "åiÜ≥ÚHõ Jã¨=∞~°÷ «Å∞, ÖË • âßs~°Hõ JOQÆ"≥·HõÅº=Ú"≥Ú ŒÅQÆ∞ JOâ◊=ÚÅ#∞ „Ñ äŒ=∞=Ú#<Õ ÑijÅ#KÕã≤, ãO Œ~Àƒùz « J#fiÜ«∞ =Ú#∞KÕÜ«Ú@ Ü«ÚHõÎ=∞x «Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤ÏOK«=Öˇ#∞.

87 88



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


JkèHÍ~°=Ú =∞iÜ«Ú Ç¨ÏŸ^• :ã¨=∂[=ÚÖ’ JkèHÍ~°=Ú, L#fl «™ê÷~¸ Ç¨ÏŸ^•Å#∞ HõeyÜ«Ú#fl=ºHÎ

ãfiÅÊ=∞QÆ∞, ™ê=∞~°÷ºÑÓ~°fiHõ =∂@Å^•fi~å «# ÉèÏ==Ú#∞ =ºHõÎÑ~°∞ã∂Î, =∂@Å‰õΩJ#∞QÆ∞"≥∞ÿ# KÕëêì„Ñ¨ Œ~°≈#=Ú#∞ Uq èŒOQÍ KÕÜ«∞QÆÅ_À, J Õq èŒOQÍ «‰õΩ¯=<≥·Ñ¨Ùº=ÚQÆÅ =ºHÎ KÕÜ«∂ÅO>Ë P «_»∞ JkèHõ"≥∞ÿ# ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ#∞, =∂@Å#∞„Ñ¨Ü≥∂yOK«=Åã≤Ü«ÚO@∞Ok. WHõ _» =∞~À =ÚYºq+¨Ü«∞"Õ∞=∞O>Ë, H˘xflKÀ@¡=Ü≥∂ã|O èŒ=∞QÆ∞ ãO*Ï–KÕ+ìÅ „Ñ Œ~°≈#=ÚÅ#∞QÆ∂iÛ YzÛ «"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∞=Ú#∞KÕÜ«Ú@‰õΩ ZO`À Hõ+ì™ê èŒº=∞=Ù «∞Ok ‰õÄ_® !

XHõ zxflÉÏÅ∞_»∞ J| Œú=Ú K≥Ñ≤Ê#KÀ, "≥O><Õ «# <À\˜x «# XHõKÕu`ÀQÍx ÖË • Ô~O_»∞ KÕ «∞Å`ÀQÍx ÑÓiÎQÍ HõÑ≤Ê"Õ™êÎ_»∞. J Õ JÅ"å@∞ P «_»∞ÃÑ ŒÌ"å_≥·#Ñ¨Ê\˜H© ‰õÄ_» H˘#™êQÆ∞ «∂<Õ =ÙO@∞Ok. J~Ú Õ D JÅ"å@∞Ö’QÆ=∞xOK« Œy# =∂~°∞Ê U=∞O>Ë† ÉÏÅ∞xQÍ =Ù#flÑ¨Ù_»∞ "≥O@<Õ, "ÕQÆOQÍ «#<À\ ˜x =¸ã≤# P`«_»∞, ÃÑ^ŒÌ"å_≥·#Ñ¨Ù_»∞ J^ÕKÕ+¨ì#∞ H˘OK≥=Ú x^•#OQÍ„Ñ¨ Œi≈OK«@O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. D Ô~O\˜H© QÆÅ z#fl Õ_® W Õ !

J Õq èŒOQÍ, XHõ \©<Õ*òÖ’ =Ù#fl =ºHÎ J| Œú=∂_ç#@¡~Ú Õ, «# Ô~O_»∞KÕ «∞Å#∞ <À\˜ ã¨g∞Ñ¨=Ú#‰õΩ fã¨∞‰õΩ=zÛ#Ñ¨Ê\˜H©, "å\˜ À <À\˜x =¸Ü«∞Hõ«# KÕu„"Õà◊§#∞ =Ú‰õΩ¯kQÆ∞=ÉèÏQÆ=Ú= ŒÌ‰õΩ ≥zÛ P „Ñ¨ Õâ◊=Ú#∞ ~°∞ Œ∞Ì@#∞

=∞#=Ú QÆ=∞xOK«=K«∞Û#∞.

"≥·q èŒºÉèíi «º (x~°‚Ü«∞"≥Ú#~°ÛÖËx) ãÖ*Ï˝ – KÕ+ìÅ∞ :

H˘xfl H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ âßs~°HõãÖ|O^èŒ Juã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ# ãÖ[˝Å„Ñ¨ Œ~°≈#‰õΩ, KÕÜ«Ú ãÖÉèÏ+¨‰õΩ =∞ èŒº á⁄O «# ÖËHõáÈ=Ù@ =Å# J@∞=O\˜Ñïã≤÷ «∞ÅÖ’ J\ì „Ñ¨=~°Î#Å∞QÆÅ =º‰õΩÎÅ =∞#óã≤÷ux JOK«<å "ÕÜ«Ú@ J™ê èŒº=∞QÆ∞#∞.

™ê^è•~°OQÍ `≥~°z=ÙOK«|_ç# J~°KÕ~Ú 'x*Ï~Úf—QÆ∞Ïxfl `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.S Õ XHõ =ºHÎ «# J~°KÕ «∞Å#∞ ≥~°z=ÙOz z~°∞#=Ùfi#∞ „Ñ¨ Œi≈ã¨∂Î<ÕJ| Œú=Ú K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. J Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P «x Hõ#∞áêÑ¨Å∞ ‰õΩOzOK«∞‰õΩáÈ~Ú,XHõ"≥·Ñ¨Ù Hõ#∞ÉÁ=∞‡ ÃÑ·ÔH`«Î|_ç, <À\˜x XHõ"≥·Ñ¨Ù =¸Å#∞ =uÎÑ¨@∞ì@#∞– DãO*Ï–KÕëêìÅ<Õq P «x ≥~°z=ÙOz# J~°KÕ «∞Å „Ñ Œ~°≈<å ãO|Okè « =∞#ãÎÎ «fi=Ú#‰õΩ D W «~° =ÚYKÕ+ìÅ‰õΩ =∞ èŒºQÆÅ Ñ¨~°ã¨Ê~° "≥·~°∞ è•ºxfl q=i™êÎ~Ú.

=∞iH˘xfl ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ XHõ z#fl Ñ¨ Œ„Ñ¨Ü≥∂QÆ=Ú ‰õÄ_» XHõ =ºHÎÜ≥ÚHõJ#∞=∂<åã¨Ê Œ âßs~°Hõ KÕ+ì#∞ HõÑ≤Ê=ÙOz ™ê#∞‰õÄÅ „Ñ¨ÉèÏ"åxfl ≥Å∞Ñ¨Ù#@∞¡=ÙO_ç#Ñ¨Ê@H©, Jk H˘kÌ¿ãÑ¨Ù =∂„ «"Õ∞ xÅ∞ã¨∞ÎOk.

XHõ WO@~°∂fi º‰õΩ "≥à◊√ «∞#fl =ºHÎH˜ «# ã¨Ç¨Ï[ ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú XHõ ÉèÏQÆ=Ú HÍ#Ñ¨Ê\˜H©, "å@O «@ Jq P «xÜ«∞O Œ∞ =Ùº «ÊuÎ HÍ|_ç, P=ºHÎ „ÑüÉèí#∞ „Ñ¨ÉèÏq « "≥Ú#~°ÊQÆÅ∞QÆ∞@Ü«∞O Œ∞ `À_»Ê_»QÆÅ=Ù.

â◊s~°=ÚÖ’x W «~° JOQÆ=ÚÅHõO>ˇ =ÚYHõ=oHõÅ „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú ^•fi~å†J| Œú=Ú K≥Ñ≤Ê##∂, ^•x #∞O_ç W «~°∞Å#∞ =∞~°eOK«∞@ Z\’¡† S Õ H˘xflÑïã≤÷ «∞ÅÖ’ =ÚYHõ=oHõÅ‰õΩ, âßs~°Hõ ãÖ|O èŒ ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ‰õΩ =∞ èŒº á⁄O «#=ÙO_» Œ∞.

q[Ü«∞=O «"≥∞ÿ# Jã¨ «ºÉèÏ+¨=Ú :J|^ŒúO K≥Ñ¨Ê@O J<Õk KåÅ Hõ+¨ì"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. ZO^Œ∞HõO>Ë, =∞#

JãÖHõeÊ « =∂#ã≤Hõ KÕ+ìÅ∞ P\’"Õ∞\˜H±QÍ<Õ =∞# =∞#ã¨∞û#O Œ∞ „ÑüaOa™êÎ~Ú.

™ê^è•~°OQÍ Z‰õΩ¯=QÍ J|^•úÖÏ_Õ JÅ"å@∞QÆÅ ~å[H©Ü«∞"Õ`«ÎÅ∞,ÖÏÜ«∞~°∞¡, #@∞Å∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞"å~°∞ «=∞ ™ê#ÃÑ@ì|_ç#@∞=O\ âßs~°Hõ KÕ+ìÅ`À,=∞iH˘xfl <≥·Ñ¨Ùº Ñ¨Ó~°fiHõ=∞QÆ∞ Ñ¨ Œú «∞Å`À ã¨∂\˜QÍ J|^•úÅ#∞ Z Œ∞\˜"åiHõO_»¡‰õΩ QÆO «Å∞ Hõ\˜ì#@∞¡QÍ K≥ÑÊQÆÅ~°∞. "å~°∞ XHõ J|^•úxfl x[=ÚQÍ K≥ÑÊ\ÏxHJ=ã~°"≥∞ÿ# KÕ+ìÅ#∞ ZO`À JÉèíºã≤™êÎ~°∞. "åãÎ"åxH JÖÏ #q∞‡OKåÅO>Ë ZO`ÀJÉèÏºã¨=Ú J=ã¨~°"≥∞ÿÜ«Ú#flk.

=$uÎs`åº q„ˆH «Å∞, WO@~°∂fi ºÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞"å~°∞ ZO`À K« «∞~° «,|∞kúã∂Hõ∆ ‡ «Å#∞ Hõey=ÙO_ç, ã∂H∆Í‡uã∂Hõ∆ ‡ KÕ+ìÖ·# =ÚYHõ ŒeHõÅ∞, HõO\áêÑÅK«Å#=ÚÅ∞, Hõ#∞ÉÁ=∞‡ÅÃÑ· K≥=∞@Å∞Ñ¨@∞ì@, K≥H˜¯à◊√§ Zé]|_»∞@– W`åºkÅHõ∆=ÚÅ#∞ K«∂z "≥O@<Õ P =ºHÎ J| Œú=∂_»∞K«∞<åfl_»x Ñ¨ã≤QÆ@ì QÆÅ~°∞. DáÈbã¨∞"å~°∞‰õÄ_» J#∞=∂x «∞Å#∞ „Ñ¨tflOK«∞ ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_»É\˜ì, "åi â◊s~°=∞O «\ÃÑ· â◊HÎ=O «"≥∞ÿ# |Å∞ƒHÍOux „ÑãiOÑ*Ëã≤ P «x âßs~°HõKÕ+ìÅ^•fi~å P «x „Ñ¨=~°Î##∞ ≥eã≤H˘#∞@‰õΩ#∞ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# D JOâßÅ<ÕÑïQÆÖ’xH˜ fã¨∞H˘#∞@‰õΩ#∂ HÍ~°"≥∞ÿÜ«Ú#flk.

™ê è•~°OQÍ =∞#=Ú Z=i`À<≥·<å ãÖÉèÏ+≤OK«∞#Ñ¨Ù_»∞ =∞# PÖ’K«#Å#∞ „ÑüaOaOKÕ q èŒOQÍ Ñ¨Å∞ q èŒ=ÚÖ·# Ãã·QÆÅ∞, KÕ+ìÅ∞, Ç¨=ÉèÏ==ÚÅ#∞=∞# â◊s~° J=Ü«∞==ÚÅ ^•fi~å „Ñ¨ Œi≈ã¨∂ÎO\Ï=Ú. D Ãã·QÆÅ∞ ÖË • KÕ+ìÅ∞J<Õq =∞#Ü≥ÚHõ =∂#ã≤Hõ J#∞Éèí∂ «∞Å#∞ =ºHõÎÑ¨~°∞ã¨∞ÎO\Ï~Ú. =∞#"Õ∞ ≥·<åPO^Àà◊#‰õΩ Ö’<≥·#Ñ¨Ù_»∞ Uq èŒOQÍ ~°Hõ∆ÏÑ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# KÕ+ìÅ#∞ =ºHõÎÑ¨~°∞™êÎ"≥∂JÖÏˆQ P#O ŒHõ~°"≥∞ÿ# =∞#óã≤÷ux HõeyÜ«Ú#flÑ¨Ù_»∞ q„âßOu Ñ¨Ó~°fiHõ ã≤÷ux„Ñ¨^Œi≈™êÎ=Ú. =∞# =∂#ã≤Hõã≤÷ux =∞# â◊s~° J=Ü«∞==ÚÅ∞ xÜ«∞O„`«KÕã¨∞ÎO\Ï~Ú. W «~°∞Å∞ =∞# Ãã·QÆÅ∞, KÕ+ìÅ#∞ QÆ=∞xOz "å~°∞ =∞#Å#∞ J~°÷=Ú

89 90



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


KÕã≤HÀ=\ÏxH© Ü«∞uflã¨∞ÎO\Ï~°∞. ZÖÏQÆO>Ë† =∞#`À ''D~ÀA h=Ù KåÖÏK«∂_»=ÚK«Û@QÍ =Ù<åfl=Ù.—— J<À ÖË • U ≥·<å ã¨=∞ã¨º‰õΩ Ö’<≥·<å~å?—— Jx QÍxÖË • D~ÀA ZO Œ∞HõO « P"Õâ◊=ÚQÍ =Ù<åfl=Ù? Jx QÍx J_»∞QÆ∞ «∂ =ÙO\Ï~°∞.D q èŒOQÍ "å~°∞ „Ñ¨tflOK«\ÏxH˜ HÍ~°O: "å~°∞ =∞#Ü≥ÚHõ âßs~°Hõ KÕ+ìÅ#∞QÆ=∞xOz, J èŒºÜ«∞#O KÕÜ«∞@"Õ∞ J#@OÖ’ Juâ◊Ü≥∂HÎ U=∂„ «=¸ =ÙO_»É’ Œ∞.

XHõ=ºHÎ JO Œi`À#∞ ãxflÇ≤Ï «OQÍ =ÙO\Ï_À ÖË • „Ñ ÕºHõOQÍ (i[~üfi_£)=ÙO\Ï_À J «x âßs~°Hõ ãÖ|Okè « KÕ+ìÅ∞ =ºHõÎÑ¨~°∞™êÎ~Ú. ™ê è•~°OQÍ „ã‘ÎÅ∞Ñ¨Ù~°∞+¨µÅHõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ D âßs~°Hõ ãÖ|Okè « Ãã·QÆÅ∞ =O\˜"å\˜Ö’ Z‰õΩ¯=''„QÆÇÏâ◊HÎ—— x Hõeæ=ÙO\Ï~°∞. Jk "åiH |Çïâß =∂ «$ãO|Okè « J~°› « •fi~åHõey=ÙO_»=K«∞Û. =∞iÜ«Ú tâ◊√áÈ+¨ ^•fi~å "åiH˜ JÅ=_»∞ «∞O Œ#∞@‰õΩZ\ì ãÖ ÕÇ¨Ï=Ú =ÙO_»É’ Œ∞.

ÑÅ∞q èŒ"≥∞ÿ# âßs~°Hõ"≥∞ÿ#, =Oâ◊áê~°OÑ~°º"≥∞ÿ#, ãOã¯ $f ãO„Ñ^•Ü«∞"≥∞ÿ#'QÆ∞~°∞Î—Å∞ (ã∂K«#Å∞ ÖËHõ Ãã·QÆÅ∞) =O\ "å\x =∞#=Ú =∞# ÉèÏ"åÅ#∞ W «~°∞Å‰õΩ=ºHõÎO KÕÜ«∞_®xH˜ LÑ¨Ü≥∂yã¨∞ÎO\Ï=Ú. #=Ùfi@, J~°K«∞@, U_»∞Û@, K«Ñ¨Ê@∞¡H˘@∞ì@ =O\˜q [#‡ «ó „Ñ¨ Œi≈OKÕ H˘xfl q èŒ"≥∞ÿ# =∂#ã≤Hõ ã≤÷ «∞Åx ¿Ñ~˘¯#|_ç<å~Ú. Wq JxflKÀ\Ï¡ „Ñ¨ è•#OQÍ =ÙO\Ï~Ú. =∞#=Ú =∞# KÕ «∞Å#∞Ç¨Ï$ ŒÜ«∂xH˜ ã¨g∞ÑÖQÍ XHõ •xÃÑ· XHõ\˜ '„HÍãπ— QÍ=ÙOz ÃÑ@∞ìH˘#∞@ J<≥_çKÕ+ì ã¨Ç¨Ï[=ÚQÍ [iÔQ_ç Õ!

H˘xfl ~°HÍÖ·# Ãã·QÆÅ∞ ÖË • âßs~°Hõ KÕ+ìÅ∞ HõOQÍ~°∞#∞ „Ñ¨ Œi≈™êÎ~Ú.Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ «=∞ ‰õΩ_çKÕux HÀ@∞ Ö’ÑëH˜ =ÙOz Õ, „ã‘ÎÅ∞ «=∞ KÕux Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù=ÙOK«∞`å~°∞. JÖÏˆQ XHõ Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞ [#ã¨=∞‡~°÷OQÍ =ÙO_Õ =~°O_®Ö’#∞Oz#_»∞ã¨∂Î XHõ „ã‘Îx ^•@∞ «∞#flÑ¨Ù_»∞ JãÖHõeÊ «OQÍ P «x â◊s~°O P"≥∞"≥·Ñ¨Ù‰õΩu~°∞QÆ∞ «∞Ok. JÖÏˆQ „ã‘Î â◊s~°O ‰õÄ_®!

âßs~°Hõ Ãã·QÆÅ∞, KÕ+ìÅ<Õq qâ◊fi=∞O «\Ï Z‰õΩ¯=QÍ XˆHsuÖ’<Õ „Ñ¨ Œi≈ «=∞=Ù «∞O\Ï~Ú. ãO`À+ã=∞Ü«∞OÖ’ z~°∞#=Ùfi`À =ÙO_»@O† HÀÑOQÍ =Ù#flÑÙ_»∞=ÚY=Ú#O Œ∞ f„= «#∞ „Ñ Œi≈OK«@O† qKå~°=Ú`À =Ù#flÑÙ_»∞ J~°K«∞@, U_»∞Û@=∞iÜ«Ú Hõhfl~°∞ HÍ~°∞Û@O, K≥H¯à◊§ „HO Œ‰õΩ "åeáÈ=Ù@ =O\q „Ñ Œi≈ã∞ÎO\Ï=Ú.U ≥·<å XHõq+¨Ü«∞O`À =∞#=Ú qÉèËkã¨∞Î#flÑ¨Ù_»∞ =∞#=Ú =∞# «Å#∞ J_»¤=ÚQÍZ_»=∞#∞O_ç ‰õΩ_çH˜QÍx ÖË^• ‰õΩ_ç#∞O_ç Z_»=∞‰õΩ QÍx Hõkeã¨∞ÎO\Ï=Ú.J#∞‰õÄeã∞Î#flÑÙ_»~Ú Õ «Å#∞ ÃÑ·H©, „HO Œ‰õÄ =ÓÑÙ «∂ „Ñ Œi≈™êÎ=Ú. Z Œ∞\=ºHÎK≥Ñ¨Ù «∞#flk J~°÷OHÍ#Ñ¨Ù_»∞ =∞#=Ú =∞# Éèí∞*ÏÅ#∞ H˘kÌQÍÃÑ·H˜ Hõke™êÎ=Ú.nx`ÀÉÏ@∞ Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å#∞ ÃÑ·ÔH «∞Î@ J<≥_ç Ãã·QÆ#∞ ‰õÄ_® Hõey=ÙO\Ï=Ú.

ÉèÏëêÑ¨~°"≥∞ÿ# Õ_®Å∞#fl>Ë¡ âßs~°Hõ zÇ¨flÅ „Ñ¨ Œ~°≈# (Ãã·QÆÅ) Ö’ ‰õÄ_»H˘OK≥O ÉèË •Å∞O_»=K«∞Û. qq èŒ ã÷ÖÏÅÖ’ ÖË • ÕâßÅÖ’#∞ J<ÕHõ ~°HÍÖ·#zÇ¨fl(Ãã·QÆ) Å#∞ „Ñ¨ Œi≈ã¨∞ÎO\Ï~°∞. L^•Ç¨Ï~°Å∞QÍ, 'iOQÆ∞— =O\˜ Ãã·QÆ, "V"

zÇ¨Ïfl=Ú =∞iÜ«Ú ÉÁ@#„"Õex ÃÑ·ÔH «∞Î@ =O\˜q K≥Ñ¨Ê=K«∞Û#∞.

'iOQÆ∞— ÖË • "OK" zÇ¨Ïfl „Ñ¨ Œ~°≈# :19= â◊ åaÌ P~°OÉèíOÖ’ J"≥∞iHÍÖ’ ÉÏQÍ „áê=ÚYºO á⁄Ok#n 'iOQÆ∞—

ÖË •"OK"J<≥_ç „Ñ Œ~°≈#. nxÃÑ· aè#flq èŒ=ÚÖ·# Œ$HõÊù ä•Å∞ =Ù<åfl~Ú. POQÆ¡=Ú#∞=∂\Ï¡_Õ ÕâßÖ’¡x "å~°∞ nxx, J#QÍ "OK" x ''JO`å ÉÏQÆ∞Ok—— =∞iÜ«Ú''„Ñün K«Hõ¯QÍ=ÙOk—— J<≥_ç ÉèÏ==ºH©ÎHõ~°‰õΩ zÇ¨ÏflOQÍ K≥|∞`å~°∞. HÍx„á¶ê<£û Õâ◊ã∞÷Å∞ D "OK" Ö’x "O"(ã∞#fl)x Ug∞ ÖË Œ<Õ ÉèÏ==ÚQÍ#∞, [áê<£"åÔ~· Õ''^èŒ#=Ú—#‰õΩ zÇ¨Ïfl=ÚQÍ#∞ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞. H˘xfl ^ÕâßÅÖ’ D "OK"

~°O„ èŒ=Ú#‰õΩ zÇÏfl=ÚQÍ, WOHÍ ÑÙ~°∞+µÅÖ’ H˘O Œ~°∞ ãfieOQÆ ãOÑ~° ã∂K«#QÍ"å_»@O‰õÄ_» =ÙO\’Ok. (34–35)

"V" zÇ¨Ïfl =Ú : (35–35)D "V" zÇ¨Ïfl=Ú J<Õk áêâßÛ «º ÕâßÖ’¡ ÉÏQÍ „Ñ¨ã≤kúá⁄Ok#k. Wk

q[Ü«∂xfl ã∂zOKÕ ã∂zHõ. kfifÜ«∞ „ÑÑOK« ãO„QÍ=∞OÖ’ ã~ü q<£ãì<£ K«iÛÖònxx Z‰õΩ¯=QÍ „Ñ*ÏÉÏÇïà◊ºOÖ’ „ÑKå~°O KÕâß_»∞. ÉèÏ~° « ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞«=∞ ZxflHõÅ ~åºbÅÖ’ D "V" zÇ¨flxfl Z‰õΩ¯=QÍ „Ñ¨ Œi≈ã¨∂ÎO _»@O =∞#O

K«∂ã¨∂Î<Õ=Ù<åfl=Ú.

91 92



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


ÉÁ@#„"ÕÅ∞ ÃÑ·ÔHuÎ=ÙOK≥_ç „Ñ¨ Œ~°≈# (Ãã·QÆ) :nxx ã¨Ç¨Ï[OQÍ q*Ë «Å∞ „Ñ¨ Œi≈ã¨∞ÎO\Ï~°∞. W~°∞=Ù~°∞ ¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞ nxx

«=∞ „Ñ¨QÍ_è»"≥∞ÿ# ¿ãflÇ¨xH˜ zÇ¨ÏflOQÍ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞. W ŒÌ~°∞ áÈ\© ^•~°∞ÅÖ’q*Ë «Ü≥ÿ∞# =ºHÎ «# q[Ü«∞ã¨∂K«HÍxH˜, PkèÑ¨ «º=Ú#‰õÄ „Ñ¨ Œi≈O K«∞@ Hõ Œ∞Ì.áê~î°âßÅ,HõàÏâßÅÅ‰õΩ "≥àı§ q^•º~°∞÷Å∞ Z=Ô~·<å "åÇ¨Ï#KÀ Œ‰õΩx = ŒÌ „Ñ¨ Œi≈¿ãÎ,"å~°∞ P "åÇ¨Ï#KÀ Œ‰õΩx ã¨Ç¨Ü«∂xfl JÉèíºi÷ã¨∞Î<åfl~°x ≥eÜ«∞ *Ëã¨∞ÎOk.

JkèHÍ~°=Ú ÖË • Ç¨ÏŸ^• ãÖ|Okè « Ãã·QÆÅ∞ :=ºHÎÜ≥ÚHõ Ç¨ÏŸ^•, JkèHÍ~°=ÚÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# q+¨Ü«∂ÅÖ’ Ñ¨Å∞

q èŒ"≥∞ÿ# Ãã·QÆÅ#∞ P =ºHÎ Hõeæ=ÙO\Ï_»x Ñïâ’ èŒ#Å∞ "≥Å¡_çã¨∞Î<åfl~Ú. ™ê è•~°OQÍ, L#fl «™ê÷~ÚH˜ K≥Ok, ™êOÑ¶≤∞Hõ, Pi÷Hõ Ñ¨Ù+≤ìHõeæ#=ºHÎ, Ju ã¨fiÅÊOQÍ«# âßs~°Hõ Ãã·QÆÅ#∞, zÇflÅ#∞ „Ñ Œi≈OK«∞@#∞ =∞#=Ú QÆ=∞xã∂Î<Õ =Ù<åfl=Ú.

âßs~°Hõ KÕ+ìÅ∞ ÖË • Ãã·QÆÅ „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú J#∞#k =ºHÎÜ≥ÚHõ =Ü«∞ã¨∞ûÃÑ·‰õÄ_» P è•~°Ñ_ç=ÙO@∞Ok. ÃÑ ŒÌ"å_≥·# =ºHÎ «# KÕ+ìÅ∞ ÖË • Ãã·QÆÅ#∞ „Ñ Œi≈OK«∞@J<Õk KåÖÏ ã¨fiÅÊsuÖ’, xâ◊≈|ÌOQÍ ‰õÄ_» =ÙO@∞Ok. L^•Ç¨Ï~° ‰õΩ XHõz#flÑ≤Å¡"å_»∞ J| Œú=Ú K≥Ñ≤Ê#KÀ «Hõ∆"Õ∞ «#KÕux <À\H J_»¤OQÍ ÃÑ@∞ìHÀ=@O[iyf~°∞ «∞Ok. J Õ Ü«∞=fi#ã∞÷_≥· Õ, P «_»∞ «# „"Õex «# ÃÑ Œ=ÙÅÃÑ· ã∞xfl «OQÍ~°∞ Œ∞ÌH˘#∞@ J<≥_ç Ãã·QÆ#∞ „Ñ Œi≈™êÎ_»∞. ÃÑ ŒÌ=∞x+≤ Jã «º=∂_ç#KÀ «# =Ú‰õΩ¯#∞ã¨fiÅÊOQÍ ã¨Ê $tOK«∞@ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. K«∂Ñ¨Ù_»∞ „"Õex ÃÑ· ÃÑ·^ŒqÃÑ· =ÙOzãÖÉèÏ+≤OKÕ =ºHÎ ã¨=∞Ü«∂#∞‰õÄÅOQÍ =∂\Ï¡_Õ "åxQÍ „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞.

2. =ÚYãÖ|Okè « =∞iÜ«Ú Ç¨ÏãÎ ãÖ|O èŒ KÕ+ìÅ∞J#∞Éèí∂`«∞Å#∞ "≥Å¡_çKÕÜ«Ú@Ö’ =∞# â◊s~°=ÚÖ’ =ÚY=Ú KåÅ

â◊HÎ=O «"≥∞ÿ# ÉèÏQÆ=Ú. D =ÚY ãÖ|O èŒ J#∞Éèí∂ «∞Å „Ñ¨ Œ~°≈#=ÚÅ∞ „Ñ¨ÑÖK«"åºÑÎOQÍ 6 q èŒ=ÚÖ·#q Ü«Ú#fl=x =sæHõiOÑ¨|_ç#q. Jq† ãÖ`À+¨=Ú,qKå~°=Ú, Pâ◊Û~°º=Ú, ÉèíÜ«∞=Ú, HÀÑ¨=Ú, =∞iÜ«Ú qã¨∞QÆ∞† Wq „Ñü XHõ \©‰õÄ_» QÆ∞iÎOÑ «y# zÇÏfl=ÚÅ ã=Ú^•Ü«∞=ÚÅ HõÅ~ÚHõÅ`À =ÙO\Ï~Ú. g\xg∞~°∞ D„HOk Ñ\˜ìHõ •fi~å ≥eã≤H˘#=K«∞Û. =∞iÜ«Ú "å\˜ •fi~å =∞# ÉèÏ"å"Õâ◊Ñ¨Ói « =∂~°∞ÊÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ú.

=ÚYHõ=oHõÅ=Ö KÕ «∞Å∞‰õÄ_» ÉèÏ=„ÑHõ@##∞ =ºHõÎ=Ú KÕÜ«Ú@Ö’ KåÖÏ=ÚYº"≥∞ÿ# JOQÆ=Ú.=∞#=Ú ãOÉèÏ+≤OK«∞#ÑÙ_»∞ g\x Z‰õΩ¯=QÍ LÑÜ≥∂yã∞ÎO\Ï=Ú. ~åÉ’=Ù H˘xfl J^è•ºÜ«∞=ÚÅÖ’ KÕ`«∞Å`À KÕÜ«Ú ãÖ*Ï˝– KÕ+¨ìÅ∞,„áê~°OÉèí=ÚÖ’ =ÚO Œ∞QÍ J~°KÕ «∞Å∞, „"Õà◊√§ =∞iÜ«Ú "å\˜HõÅ~ÚHõÅ∞, KÕ «∞Å∞=∞iÜ«Ú =ÚY ãÖ*Ï˝–KÕëêì Œ∞Å∞ =~°∞ã¨QÍ q=iOÑ¨|_ç#q.

Ñ¨\ìHõ :–

=ÚY

=Ú#

OŒe

ÉèÏ"

åÅ∞

Hõà◊√§

Hõ#∞É

Á=∞‡Å

∞#∞^

Œ∞~°∞

=Ú‰

õΩ¯|∞Q

ÆæÅ∞

<À~°∞

ãO`À+

¨=Ú

Hõà◊√§K

åÖÏz

#flq

QÍJ~Ú

, Hõ#

∞–

–ÃÑ

·H˜ÃÑ

Œ=ÙÅ

∞, <À~

°∞ ™êy

, "≥_»Å∞ÊQ

ÍáêÑ

¨Å∞ ÃÑ

·ÔH«Î|_ç =

ÙO\Ï~

ÚLá⁄ÊO

QÆ∞ŒO

«=ÚÅ

∞ É·@‰õΩ

HõxÑ≤™êÎ~

Ú`å~

Ú

qKå~

°=Ú

Hõ#∞É

Á=∞‡Å

Ö’Ñ

¨Å z

=~°Å

∞=Ú

_»«Å∞

––

ÃÑŒ=ÙÅ

=¸

ÅÅ #

∞O_ç h

\˜

ÃÑ·ÔH

«Î|_ç, Hõà

◊§#∞O

_ç h

à◊√§

Ñ_»∞

«∞Ok

K«∞H

õÅ∞ Ñ¨_»å~

Ú.

Pâ◊Û

~°º=Ú

Hõ#∞É

Á=∞‡Å

∞ ÃÑ

·H˜ =OÑ

¨Ùuiy

––

–^Ò_

»Å∞ „HÕ

Œ‰õΩ *

Ïi, <À~

°∞Hõà

◊√§ qâß

ÅOQ

Í J=Ù`

å~Ú

qâß

ÅOQ

Í ≥~°K

«∞‰õΩO

@∞O

k.

ÉèíÜ

«∞=Ú

ÃÑ· H

õ#∞á

êÑ¨Å∞ ÃÑ

·ÔH«Î|_ç

––

–ÃÑ

Œ=ÙÅ

∞ Ö’Ñ

¨Å‰õΩ

<≥@ì|_»å~

ÚHõà

◊√§áêe

áÈ~

Ú#@¡=Ù`

å~Ú

HÀÑ¨=Ú

Hõ#∞É

Á=∞‡Å

∞ Ö’Ñ

¨Å‰õΩ

, ÃÑ

·H˜–

=Ú‰

õΩ¯ÃÑ·

–ÃÑ

^Œ=ÙÅ

∞, QÆ\

˜ìQÍ a

QÆ∞ã¨∞

ÖÏQ

Æ|_ç, „HÕk

Hõ#∞á

êÑ¨Å∞

#∞O

_ç

‰õΩO\

Ï~Ú.

"å\

˜H˜ ã¨xflÇ

≤Ï`«OQ

Í Hõ^

Œ∞hà◊√

§`å~

ÚHÍ

~°å~

Ú

qã¨∞Q

Æ∞HõO

\˜áêÑ

¨Å∞ ÃÑ

·ÔH`«Î|_ç "

å\˜

–=Ú‰

õΩ¯|∞Q

ÆæÅ∞

––HÕ

k =

Ú_»«Å∞ Hõ#

|_»å~

Ú=Ú_

»«Å∞

ÃÑ·ÔHu

ÎQÀ

K«~°

Hõ^Œ∞Å

∞=∞ø`

å~Ú

`å~

Ú

93 94



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


3. Ãã·QÆÅ∞ – "åx ÉèÏ"åÅ∞x`«ºrq`«OÖ’ =∞#O J<ÕHõ=∞Ok`À ãÖ|O^èŒ ÉÏO^èŒ"åºÅ#∞ Hõey

=ÙO\Ï=Ú. qq èŒ=ÚÖ·# r=# Ñ¨ Œú «∞Å∞, „Ñü^•xÖ’#∂ "≥·~°∞ èŒº"≥∞ÿ# ÉèÏ=#Å∞ÖË • J#∞‰õÄÅ «Å#∞ K«∂ã¨∞ÎO\Ï=Ú.

=∞#O _®Hõì~°∞¡, ÖÏÜ«∞~°∞¡, WO[h~°∞¡, „âßq∞‰õΩÅ∞, J#∞Éèí=A˝Å∞, ã¨ÅÇ¨^•~°∞Å∞, q^•º~°∞÷Å∞, |O èŒ∞=ÙÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞, "≥Ú ŒÅQÆ∞"åix K«∂ã∂Î =ÙO\Ï=Ú.™ê è•~°OQÍ =∞#O "åi`À =∂\Ï¡_»∞ «∂<Õ =ÙO\Ï"Õ∞HÍx "åi âßs~°Hõ Ãã·QÆÅ∞,KÕ+ìÅ#∞ ÑijeOK«=Ú. =∞#Ö’ KåÖÏ=∞Ok "åi "åi ãOÉèÏ+Å#∞, =∂@Å#∞qO@∂ =∞iÜ«Ú "å\ ˜x qâ◊fiã≤ã¨∂ÎO\Ï=Ú. HÍx =∞#"≥∞Ñ¨Ù_≥·<å U^≥·<åã¨=∂"Õâ◊=Ú#‰õΩ "≥o§#Ñ¨Ù_»∞, =∞#=∞K«Û@ Ug∞ =∂\Ï¡_» ÖË=Ú. =∞#Ö’KåÖÏ=∞Ok W «~°∞efl ÑïjeOK«@O, "åˆ~q∞ KÕã¨∞Î<åfl~À QÆ=∞xOK«@O =∂„ «"Õ∞KÕã∂ÎO\Ï=Ú. "≥·~°∞ èŒºÉèÏ"åÅ∞ Hõeæ# =º‰õΩÎÅ`À "≥·~°∞ èŒº "≥∞ÿ# ãO|O è•efl =∞#OHõeæ=ÙO_ç, =∞# PÖ’K«<å q è•<åÅ#∞ Ñ¨Å∞s «∞ ÅÖ’ =ºHõÎÑ¨~°∞ã¨∂ÎO\Ï=Ú. =∞#OãÖÉèÏ+¨KÕÜ«Ú ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞# â◊s~° J=Ü«∞==ÚÅ Hõ ŒeHõÅ∞, KÕ+ìÅ∞‰õÄ_»q∞o`«"≥∞ÿ, =∞# ãÖÉèÏ+¨‰õΩ XHõq^èŒ"≥∞ÿ# „Ñ¨`ÕºHõ`«#∞ Hõey™êÎÜ«∞#@OÖ’ãÖ ÕÇ¨Ï=Ú =ÙO_» Œ∞.

XHõ=ºHÎ =∂\Ï¡_»‰õΩO_®<Õ «# â◊s~°=Ú, â◊s~åOQÍÖ·# Hõà◊√§, =ÚY=Ú,KÕ «∞Å∞ =∞iÜ«Ú HÍà◊√§ =O\˜ "å\˜ •fi~å «# ãÖÉèÏ+¨Ï~°Ç≤Ï « ÉèÏ=„Ñ¨Hõ@#=Ú#∞ KÕÜ«∞=K«∞Û. J «_»∞ Ug∞ =∂\Ï¡_»HõáÈ~Ú#ÑÊ\H© P «x ÉèÏ"åÅ∞ =∞iÜ«ÚJ#∞Éèí∂ «∞Å<Õq P «xÜ≥ÚHõ âßs~°HõÑ~°"≥∞ÿ# KÕ+ìÅ∞ ÖË • Ãã·QÆÅ •fi~å W «~°∞Å‰õΩ^Àº «Hõ=∞=Ù`å~Ú. XHõ=ºHÎÜ≥ÚHõ ãÖÉèÏ+¨Å∞ =∞iÜ«Ú P «x âßs~°HõÑ¨~°"≥∞ÿ#KÕ+ìÅ „Ñ¨ Œ~°≈#Å =¸ÅHõ=ÚQÍ P «xÜ≥ÚHõ x["≥∞ÿ# =∞#óã≤÷ux JOKå<å"ÕÜ«∞™ê èŒº=∞=Ù «∞Ok. =∞#=Ú P «xÜ≥ÚHõ âßs~°Hõ =∞iÜ«Ú =∂@Å ÉèÏ=ºH©ÎHõ~°=ÚÅ#∞ „â◊ ŒúQÍ ÑïjeOK«=Öˇ#∞.

HÍx, aè#fl=ÚÖ·# KÕëêì (Ãã·QÆÅ) „Ñ¨ Œ~°≈#=ÚÅ#∞ |\ì XHõxÜ≥ÚHõ =∞#óã≤÷ux JOK«<å"ÕÜ«∞ ™ê èŒºÑ_» Œ∞. Ãã·QÆÅ#∞ ÑÅ∞q èŒ=ÚÅ∞QÍ, QÆ∞OÑÙÅ∞ QÆ∞OÑÙÅ∞QÍ#∞O_≥_ç suÖ’ KÕã≤#Ñ¨Ù_»∞ P =ºHÎ =∂#ã≤Hõ ã≤÷ux JOK«<å "ÕÜ«Ú@‰õΩ gÅ∞‰õΩ Œ~° Œ∞. XHõ=ºHÎx QÆ∞iOz XHõ x~°‚Ü«∂xH =K«∞Û@‰õΩ QÍ#∞ =∞#=Ú P «xÜ≥ÚHõJxfl q èŒ=ÚÖ·# âßs~°Hõ KÕ+ìÅ∞ ÖË • Ãã·QÆÅÜ≥ÚHõ ÉèÏ==ÚÅ#∞ ãiQÍ J èŒºÜ«∞#"≥Ú#~°Û=ÅÜ«Ú#∞.

4. J~°KÕu ãÖ[˝Å∞=ÚY=Ú «~°∞"å « KÕ «∞Å∞ =∞# â◊s~°=ÚÖ’ ÉèÏ=„ÑHõ@##∞ KÕÜ«Ú "å\Ö’

=ÚYº"≥∞ÿ#qQÍ K≥Ñ¨Ê=K«∞Û#∞. =∞#=Ú =∂\Ï¡_»∞#Ñ¨C_»∞QÍx ÖË^• W`«~°ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO Œ∞#∞ ‰õÄ_® "å\˜ •fi~å ÉèÏ"åefl =ºHõÎÑ¨~°∞ã¨∂Î =ÙO\Ï=Ú.

≥~°z =ÙOz# J~°KÕu ãÖ*˝ :D ≥~°z =ÙOK«|_ç# J~°KÕu ãÖ*˝ J<Õk Ü«∞^•~°÷=Ú, qâßfiã¨áê„ « «#∞

=∞iÜ«Ú q èÕÜ«∞ «Å#∞ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. „Ñ¨=∂=Ú#∞ KÕÜ«Ú ã¨=∞Ü«∞=Ú#O Œ∞J~°KÕux Ç¨Ï$ ŒÜ«∞=ÚÃÑ· HõÑ≤Ê =ÙOK«∞@, <åºÜ«∞™ê÷#=ÚÖ’ ™êHõ∆ ºq∞K«∞Û#Ñ¨Ù_»∞QÍeÖ’ =ÙOK«∞@ ÖË • U ≥·# Ñq„ « ÑÙãÎHõ („QÆO äŒ=Ú) ÃÑ·# =ÙOK«@O [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

J~°KÕux T~°÷fi=ÚQÆ#∞ (ÃÑ·H˜) J èÀ=ÚY=Ú („HÕ Œ‰õΩ)QÆ#∞ =ÙOK«∞@ J<≥_çÔ~O_»∞ ã≤÷ «∞Å∞#flq. ÃÑ·H =ÙOK«∞@#∞ J<Õk, XHõ=ºHÎ Ü≥ÚHõ JÉèíº~°÷<å ÑÓ~°fiHõ=∞#óã≤÷ux, „HÕ ŒH˜ =ÙOK«∞@ J#∞#k XHõ q+¨Ü«∞=Ú#∞ <˘H˜ Ñ¨@∞ì@#∞,ÖË • Õx<≥·<å |Å=O «=ÚQÍ x~°ƒùO èŒ=Ú KÕÜ«Ú Ü≥∂K«#Å#∞QÆ∂iÛ ≥Å∞ÑÙ#∞.

Ñ¨ÓiÎQÍ ≥~°z=ÙOK«|_ç# Ô~O_»∞ J~°KÕ «∞Å#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«∞@#∞ =ºHÎÜ≥ÚHõx*Ï~Úf, xëê¯Ñ¨@º=ÚÅ#∞ ≥eÜ«∞*ËÜ«Ú#∞.

XHõ z#fl Ñ≤Å¡"å_»∞ «# Ô~O_»∞ KÕ «∞Å#∞ "≥#∞Hõ‰õΩ ^•z=ÙOK«∞@#∞ P «_»∞J| ŒÌ=∂_»∞@#∞QÍx ÖË • U^À XHõ (=ã¨∞Î=Ù–W`åº Œ∞Å∞) ^•xx ^•z=ÙOz <å_»x q=iã¨∞ÎOk.

Ô~O_»∞ J~°KÕ`«∞Å#∞ `«# áêºO@∞ *Ë|∞Ö’ =ÙOK«∞H˘x† ~å„u `«# ~åHõPÅãº"≥∞ÿ#O Œ∞‰õΩQÆÅ HÍ~°ÏÅ#∞ XHõ Éèí~°Î «# ÉèÏ~°º‰õΩ q=iOK«\Ïxfl x*Ïxfl<˘H˜ Ñ¨>ËìO Œ∞‰õΩ P «_»∞ KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞`åflÅ#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk.

Ñ¨ÓiÎQÍ ≥~°z=ÙOK«|_ç# J~°KÕu ãÖ*Ï˝–KÕ+ì •fi~å P qxÜ≥∂QÆ •~°∞_»∞x[OQÍ «# =ã¨∞Î=Ù#∞ H˘#∞QÀÅ∞ KÕÜ«Ú =Ù ÕÌâ◊º=Ú`À Pã¨HÎ À#∞ ÖË_»xã¨∂Hõ∆ ‡|∞kúQÆÅ ¿ãÖòû"Õ∞<£ «Ñ¨ÊHõ QÆ∞iÎ™êÎ_»∞.

95 96



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


J~°KÕu Ü≥ÚHõ â◊HÎÑ¨Ó~°fiHõ ãÖ[˝ :=ÚYºOQÍ J~°KÕu`À „Ñ Œi≈OK«∞ P*ÏÑÓ~°fiHõ ãO[Å∞ =¸_»∞ ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ

¿Ñ~˘¯#|_ç#q. Jq :

ÃÑ·H˜ =ÙOz# J~°KÕ~Ú, „HÕ Œ‰õΩ =ÙOz# J~°KÕ~Ú, J~°KÕux =¸ã≤=ÙOz „"Õà◊§^•fi~å ã¨∂zOK«∞ Ñïã≤÷ «∞Å∞.

ÃÑ·H˜ =ÙOz# J~°KÕ~Ú J‰õΩ=, ÉèíÜ«∞~åÇ≤Ï «º=Ú#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk.

„HO Œ‰õΩ =ÙOz# J~°KÕu Ü≥ÚHõ ã≤÷u XHõ Ñx"å_»∞ =∞iÜ«Ú P «x ÃÑ·JkèHÍi,gi ŒÌi =∞ èŒºQÆÅ ~ÀA"ås ãÖ|O èŒ ÉÏO èŒ"åº Œ∞Å#∞ QÆ∞iOz ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

=¸ã≤=ÙOz# J~°KÕu`À ˆH=ÅO XHõ "ÕÅ∞ <Õ (K«∂Ñ¨Ù_»∞„"ÕÅ∞) K«∂Ñ≤OK«∞@#∞ „Ñ¨ãÖQÆ=Ú KÕÜ«Ú=ºHÎ «# „â’ «Å#∞ x~°ƒOkèOK«∞@‰õΩ „Ñ¨Ü«∞uflOK«∞K«∞<åfl_»x q=iã¨∞ÎOk.

„Ñ¨ãÖyOK«∞=ºHÎ «# „"Õe`À XHõix (ÖË • H˘O Œix) ã¨∂\˜QÍ ã¨∂zOK«∞@#∞ Jk L„ ÕHõÑ¨Ói «, Ç≤ÏO™êÑ¨Ó~°fiHõ =∞#óã≤÷ux «# =∂@Å`À HÍÅÇ¨Ï~°=Ú#∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

H=Å=Ú XH „"Õex JÅ"å@∞QÍ ã∂zã∂Î =ÙO_Õ=ºHÎ J~°KÕux ÃÑ·H, „HO Œ‰õΩ=ÙOK«∞@#∞ ‰õÄ_® «Ñ¨ÊHõ ≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤Ü«Ú#flk.

Hõ~°KåÅ#=Ú :`«=∞ J~°KÕ`«∞Å∞ Ô~O\˜h W~°∞=Ù~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ XHõ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜x

HõÅ∞Ñ¨ÙH˘#∞@#∞ 'Hõ~°KåÅ#=Ú—QÍ K≥Ñ¨Ê|_»∞`ÀOk. Wk J<åk „áêp# ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞"≥∞ÿ<å <Õ\˜H˜h JÉèÏºã¨=Ú KÕÜ«∞|_»∞K«∞#flk.

POQÆ¡ÉèÏ+¨#∞ =∂\Ï¡_Õ ÕâßÅÖ’ D Hõ~°KåÅ#=∞#∞#k „áê~°OÉèí=ÚÖ’PÇ¨fi#=Ú, â◊√ÉèÏHÍOHõ∆Å∞ ≥Å∞Ñ¨Ù@ "≥Ú ŒÅQÆ∞ "å\˜#∞O_ô, g_À¯Å∞ Ñ¨Å∞‰õΩãO Œ~°ƒù=Ú =~°‰õÄ H˘#™êQÆ∞ «∞#flk. H˘xfl Hõ~°KåÅ#=ÚÅÖ’ KÕ «∞Å#∞ J~Ú Œ∞#∞O_ç U_»∞ Ñ¨~åºÜ«∞=ÚÅ∞ ÃÑ·H©, „HÕ Œ‰õÄ K«eOÑ¨*ËÜ«Ú@#∞ Ü«Ú#flk.

„áê^äŒq∞Hõ=ÚQÍ D Hõ~°KåÅ#=ÚÅ L^ÕÌâ◊º=ÚÅ##∞ãïOz PkèHõº`«J‰õΩ=, ã¨=∂# «fi=ÚÅx =¸_»∞ q èŒ=ÚÅ∞QÍ ≥Å∞Ñ¨|_ç#q.

Hõ~°KåÅ#=Ú KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ `«# J~°KÕux ÃÑ·H˜ =ÙOK«∞@#∞ J‰õΩ=,q èÕÜ«∞`åÑ¨Ó~°fiHõ =∞#óã≤÷ux ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. L^•Ç¨Ï~°‰õΩ† XHõ Z=ÚHõÅãÖ|O^èŒ J<å~ÀQÆº=ÚQÆÅ=ºH˜Î, |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_ç#Ñ¨Ù_»∞, XHõ HõàÏHÍ~°∞_»∞,ãÖw «=Ú ≥eã≤#=ºHÎ «=∞ ~°Hõ∆#∞ HÀ~°∞ «∞#flÑ¨Ù_»∞ D q èŒ"≥∞ÿ# Hõ~°KåÅ#=Ú KÕÜ«Ú@ ãÖÉèíqã¨∞ÎOk.

«# J~°KÕu „HÕkH˜ =ÙOz Hõ~°KåÅ#"≥Ú#iOK«∞@#∞ P=ºHÎ W «~°∞ÅÃÑ·PkèHõº «#∞ „Ñ Œi≈OK«∞@Ü«∞O Œ∞ W+ìÑ_»∞ =∞#óã≤÷uQÆÅ"åxQÍ ≥Å∞ÑÙ «∞Ok.

PkèHõº «#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«∞ =º‰õΩÎÅ Hõ~°KåÅ#=ÚÅ∞ Jhfl‰õÄ_» XHõ QÆ\ìÑ¨@∞ì#∞Ñ¨\ì# suÖ’ =ÙO_»∞#∞.

PkèHõº «#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«∞ =ºHÎx ÉèíÜ«∞ÃÑ@∞ì q+¨Ü«∞=Ú#O Œ∞, Hõ~°KåÅ#=ÚKÕÜ«Ú q+Ü«∞=ÚÖ’ =ÚO Œ∞QÍ g∞ Z_»=∞ áê Œ=Ú`À =ÚO Œ∞‰õΩ J_»∞QÆ∞"Õã≤,«~°∞"å « ‰õΩ_çáê Œ=Ú#∞ =ÚO Œ∞‰õΩ ≥zÛ ^•xx P=ºH˜H˜ QÆÅ ã¨fiO « *ÏQÍ

(MÏm) #O Œ∞Oz, JÑ¨C_»∞ Z_»=∞áê Œ=Ú#∞ „Ñ¨Hõ # áê Œ=Ú= ŒÌ‰õΩ ≥zÛP=ºH˜Î`À Hõ~°KåÅ#=Ú KÕÜ«∞=Öˇ#∞. Wk P =ºH˜ÎÃÑ· g∞ PkèHõº`«#∞,P*Ï˝Ñ¨Ó~°fiHõ «fi=Ú#∞ ã¨∂zOK«∞#∞.

97 98



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


nxÜ«∞O Õ QÆÅ =∞~˘Hõ Ñ¨ Œúu† Z Œ∞\˜=ºHÎÜ≥ÚHõ KÕux ÃÑ· ÉèÏQÆ=Ú (=∞˜Hõ@∞ì‰õΩ H˘kÌQÍ ÃÑ·#) #∞ =ÚO Œ∞QÍ Ñ¨@∞ìH˘x «~°∞"å « g∞ J~°KÕux „HÕk"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ LOK«∞#@∞¡KÕã≤ Hõ~°KåÅ#=Ú KÕÜ«Ú@#∞, Jk g∞~°∞ P`«xÃÑ·PkèHõº «#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«∞ =Ù ÕÌâßºxfl Hõey=Ù#fl@∞¡QÆ ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

KÕ «∞Å‰õΩ QÀ¡"£û#∞ èŒiOz# suÖ’ Hõ~°KåÅ# "≥Ú#iOK«∞@ J#∞#k (WkÜÕ∞~å[H©Ü«∞"Õ`«ÎÅ Hõ~°KåÅ#=∞x ‰õÄ_» Ñ≤Å∞=|_»∞`«∞Ok) Z^Œ∞\˜ =ºH˜ÎÖ’J#∞=∂<åã¨Ê Œ=Ú, ÃÇÏK«ÛiHõÅ#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk. D~°Hõ"≥∞ÿ# Hõ~°KåÅ#=ÚˆH=ÅO J «ºO « ã¨xflÇ≤Ï «∞Å‰õΩ =∂„ «"Õ∞ W=fi Œy#k.

=∞$uK≥Ok# KÕÑ¨=O\ ˜ suÖ’ KÕÜ«Ú Hõ~°KåÅ#=Ú Z^Œ∞\ ˜"åixPÇ¨fixOK«ÖËx ãÖ[˝. Jk ™ê è•~°OQÍ lQÆ@=Öˇ, K«Å¡<≥·# J#∞Éèí∂uxHõeyã¨∂Î =∞$ «rq (KÕÑ¨)=Öˇ =ÙO@∞Ok. D ~°Hõ"≥∞ÿ# Hõ~°KåÅ#=∞#∞#k|ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ# „Ñ¨=~°Î#QÆÅ "åiH˜ ãÖ|OkèOz# ≥·, "åix Jã¨=∞~°∞÷Å∞QÍã¨∂zã¨∞ÎOk.

„"Õà◊§Hõ∞ÑÙÅxfl\h ‰õÄ_» ~°∞aƒ"Õã≤ („ÔQ·O_çOQ∑) #@∞¡QÍ KÕÜ«Ú Hõ~°KåÅ#=ÚZ Œ∞\˜=ºHÎx ''H˘@ì=Öˇ—— #<≥_ç =∞#ãÎ åfixfl ã¨∂zOK«∞#∞.

KÕux ã≤÷~°=ÚQÍ, QÆ\ ˜ìQÍ =ÙOz H˘OK≥=Ú ^Œ∂~°=ÚÖ’=ÙO_ç KÕÜ«ÚHõ~°KåÅ#=∞<Õk P =ºHÎ «# =ºHÎQÆ « =º=Ç¨~°=ÚÅÖ’ W «~°∞Å *’HÍºxflW+ìÑ¨_»_»x ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. Wk ™ê è•~°OQÍ Œ∂~°„Ñ¨ ÕâßÅÖ’ =ÙO@∂,^Œ∂~°Ñ¨Ù ãÖ|O^èŒ ÉÏO^èŒ"åºÅ#∞ Hõey#"åi =∞^èŒº „Ñ¨^Œi≈`«=∞=Ù`«∂=ÙO@∞Ok.

ˆH=ÅO KÕu„"Õà◊§#∞ =∂„ «"Õ∞ Ñ¨@HÍ~°∞`À =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ Ñ¨@∞ìH˘x# q èŒOQÍKÕÃã_ç Hõ~°KåÅ#=Ú, P=ºH˜ÎÜ≥ÚHõ¯ JÑ¨#=∞‡Hõ=Ú#∞, Z^Œ∞\˜"åxx `«#ã‘fiÜ«∞~°Hõ∆ÔH· Œ∂~°=ÚQÍ #∞OK≥_ç =∞#ãÎ åfixfl HõeyÜ«Ú<åfl_»x ã∂z ã∞ÎOk.

Ô~O_»∞ KÕ «∞Å`À#∂ KÕÜ«Ú Hõ~°KåÅ#=∞<Õk P =ºHÎH˜ Z Œ∞\˜ "åxÃÑ· QÆÅ#=∞‡HÍxH˜, x*Ï~ÚfH˜ zÇ¨Ïfl"≥∞ÿ XÑ¨C «∞Ok.

J~°KÕ «∞Å#∞ XHõ •x`À XHõ\˜ ~°∞ Œ∞Ì@ :J~°KÕ «∞Å∞ Ô~O_ç\˜h XHõ •x`À =∞~˘Hõ\˜ ~°∞ Œ∞Ì@#∞ J<Õk XHõ=ºHÎ

Z Œ∞\˜"åi #∞Oz H˘O « J#∞‰õÄÅ Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# JOK«<åÅ#∞ HÀ~°∞HÀ=\Ïxfl≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. D ~°Hõ"≥∞ÿ# „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú áêzHõÅ∞ P_Õ"åiÖ’#∞, Ñ¨Ùº(„âß Œú)

HÍ~åºÅ#∞ KÕÜ«∞"åiÖ’#∞, WO„^Œ*ÏÅ=Ú#∞ „Ñ¨^Œi≈OK«∞"åiÖ’#∞ =∞#=ÚK«∂_»=K«∞Û#∞.

99 100



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


5. ≥~°∞=|_ç# J~°KÕ~ÚD `≥~°z=ÙOK«|_ç# J~°KÕuÜ≥ÚHõ¯ ãÖ[˝ J#∞#k hu, x*Ï~Úf,

Ü«∞^•~°÷"å Œ=ÚÅ‰õΩ ã¨∂K«#QÍ ≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_çOk. Ñ¨Å∞ãÖ Œ~åƒùÅÖ’ U ≥·<å„Ñ¨=∂=Ú#∞ KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ J~°KÕux Ç¨Ï$ ŒÜ«∞=ÚÃÑ· =ÙOz K≥Ñ¨C@#∞ =∞#=ÚK«∂ã¨∂Î<Õ =Ù<åfl=Ú. <åºÜ«∞ ™ê÷#=ÚÅO Œ∞ ™êHõ∆ ºq∞K«∞Û ãÖ Œ~°ƒù=ÚÖ’ «=∞J~°KÕux Ñ¨q„ «"≥∞ÿ# ÉèíQÆ=næ « ÖË • «k «~° P è•ºu‡Hõ ãÖ|O èŒ Ñ¨ÙãÎHõ=ÚÅÃÑ·=ÙOz ™êHõ∆ ºq∞K«∞Û@#∞ =∞#‰õΩ QÀK«~°=∞=Ù «∂<Õ =Ù#flk.

™ê^è•~°OQÍ J~°KÕux „Ñ¨^Œi≈OK«@OÖ’ Ô~O_»∞ ~°HÍÖˇ·# Ñ¨^Œú`«∞Å∞q=iOÑ¨|_®¤~Ú. "≥Ú Œ\ ˜QÍ, J~°KÕux ÃÑ·H˜=ÙOz (J#QÍ PHÍâ◊=Ú"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ)„Ñ¨ Œ~°≈#"≥Ú#iOK«∞@, Ô~O_»=kQÍ, J~°KÕux kQÆ∞="≥·Ñ¨Ù#‰õΩ, J#QÍ Õx<≥·<åÑ¨@∞ìH˘<≥_ç suÖ’QÍx ÖË • PÑ¨Ù@‰õΩ KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞ «fl=Ú=ÖˇQÍx „Ñ¨ Œi≈OK«∞@J#∞#q.

Z=Ô~·<å «# J~°KÕ «∞Å#∞ |Ü«∞@‰õΩ =ÙOK≥_ç suÖ’ W «~°∞Å#∞ PÇfix¿ãÎJk x*Ï~ÚfÑ¨Ó~°fiHõ PÇ¨fi#=ÚQÍ QÆ∞iÎOK«=K«∞Û#∞. XHõ=ºHÎ «# J~°KÕ «∞efl<≥=∞‡kQÍ (Éˇ ·@‰õΩ =ÙOK≥_ç Ñ¨^Œ úu#) „Ñ¨^Œi≈Oz#Ü≥∞_»Å Jk P`«xÜ«∞^•~°÷„Ñ¨Hõ@##∞ =ºH©ÎHõiã¨∞ÎOk. P «_»∞ «# J~°KÕ «∞Å#∞ Ô~O\˜h ≥~°z=ÙOzãÖÉèÏ+≤OK«∞@#∞ "åxÜ≥ÚHõ ã¨ «ºãÖ èŒ «#∞ ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok. «# J~°KÕ «∞Å#∞"≥#∞Hõ •K«∞H˘#∞@, ÖË • *Ë|∞Ö’ ÃÑ@∞ìH˘#∞@ ÖË • KÕux =Ú_çz =ÙOK«∞ suÖ’KÕÃã_ç „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú P «xÜ≥ÚHõ Jã¨ «º, HõÑ¨@„Ñ¨=~°Î##∞ ≥eÜ«∞ *Ëã¨∞ÎOk.

J~°KÕu`À KÕÜ«Ú Ãã·QÆÅ∞ :Wq =¸_»∞~°HÍÅ∞QÍ =ÙO\Ï~Ú.

1. J~°KÕ~Úx ÃÑ·H˜ =ÙOK«∞ã≤÷u

2. J~°KÕ~Úx kQÆ∞="≥·Ñ¨Ù#‰õΩ =ÙOK«∞ ã≤÷u

3. =¸ã≤=ÙOz# J~°KÕuÜ≥ÚHõ „"Õà◊§`À ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ«Ú ã≤÷u.

J~°KÕux ÃÑ·H˜=ÙOz KÕÜ«Ú „Ñ¨^Œ~°≈#=∞#∞#k JÉèíº~°÷<å Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ#èÀ~°∞Å#∞ =ºHõÎÑ¨~°∞ã¨∞ÎOk. J Õq èŒOQÍ „HÕ Œ‰õΩ =ÙOK«|_ç# J~°KÕuÜ≥ÚHõ

„Ñ¨ Œ~°≈#=∞<Õk P*Ï˝Ñ¨Ó~°fiHõ JkèHÍ~° Ñ¨Ó~°fiHõ JÉèíº~°÷#=Ú ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

J~°KÕux =¸ã≤=ÙOz K«∂ÑÙ_»∞„"Õe`À XHõ kâ◊"≥·ÑÙQÍx ÖË • XHõ =ã∞Î=Ù,=ºHÎÖËHõ, W «~°=ÚÅÃÑ· =ÙOK«∞ «∂ KÕÜ«Ú „Ñ¨ Œ~°≈#=∞<Õk L„ ÕHõ Ñ¨~°K«∞ zÇ¨ÏflOQÍÉèÏqOK«|_»∞`«∂Ok.

=∞#"Õ∞ ≥·<å W «~°∞Å#∞O_ç Ptã¨∞Î#flÑ¨Ù_»∞ =∞#=Ú =∞# J~°KÕux ÃÑ·H˜=ÙOz#su# „Ñ Œi≈Oz# ã «Êùe «=ÚO@∞Ok. J= «e =ºHÎ =∞#‰õΩ Pnè#∞_≥·#KÀJ~°KÕux kQÆ∞="≥·ÑÙ#‰õΩ =ÙOz „Ñ Œi≈OK«=K«∞Û#∞. HÍx, =¸ã≤=ÙOz# J~°KÕu`À

U ≥·<å XHõ „"Õex K«∂Ñ≤ã¨∂Î KÕÃã_ç KÕëêì„Ñ¨ Œ~°≈#=Ú Z#fl_»∂ „Ñ¨ Œi≈OK«‰õΩO_»∞@"Õ∞Åx„QÆÇ≤ÏOK«=Öˇ#∞.

Hõ~°KåÅ# zÇ¨fl Œ∞Å∞ :â◊s~° JOQÆ=ÚÅÖ’ KÕ «∞Å∞‰õÄ_» ZO`À =ÚYº"≥∞ÿ#q. =∞# KÕ «∞ÅÜ≥ÚHõ

Hõ ŒeHõÅ^•fi~å ‰õÄ_® Z Œ∞\˜ "å~°∞ =∞# ÉèÏ==ÚÅ#∞ ≥eã≤H˘#QÆÅ~°∞. DKÕ`«∞Å`À KÕÜ«Ú „Ñ¨^Œ~°≈#Å`À, KÕ+¨ìÅ∞, Ãã·QÆÅÖ’ =ÚYºOQÍ `≥eÜ«∞^Œy#q''Hõ~°KåÅ#=ÚÅ∞—— D Hõ~°KåÅ#=ÚÅÖ’QÆÅ Ñ¨ Œ÷ «∞Å#∞ Ñïje¿ãÎ, XHõ=ºHÎ «#J~°KÕux „HO Œ‰õΩ K«∂K«∞#@∞¡QÆ =ÙOK≥_ç su# Hõ~°KåÅ#"≥Ú#iÛ# Ü≥∞_»Å P «_»∞Z^Œ∞\ ˜ "åxx `«# Pnè#=ÚÖ’xH˜ fã≤H˘<≥_ç ã¨fiÉèÏ"åxfl Hõey=Ù<åfl_»x≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

J~°KÕux ÃÑ·H˜ =ÙOz Hõ~°KåÅ#"≥Ú#~°Û@#∞ W «~°∞Å‰õΩ P «_»∞ ÖÁOyáÈ=Ù ã¨fiÉèÏ==Ú HõÅ"å_»x ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

J~°KÕux ã¨∂\˜QÍ=ÙOz W «~°∞Å`À Hõ~°KåÅ# "≥Ú#~°∞Û@#∞ "åiÃÑ·QÆÅ=∞~åº Œ#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk.

Ñ¨~°ã¨Ê~°=Ú Hõ~°KåÅ# "≥Ú#~°∞ÛH˘x W~°∞=Ù~°∂ `«=∞ KÕ`«∞Å#∞ J@∞W@∞QÍx ÖË^• ÃÑ·H©, „HÕ^Œ‰õÄ HõkeOK«∞@#∞QÍx KÕÜ«Ú@#∞ Z‰õΩ¯=QÍPK«~°Ö’=ÙO_ç, „áê=ÚYº «#∞ á⁄Ok# â‹·eQÍ ≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_çOk.

Hõ~°KåÅ# =∞O Œe qq èŒ s «∞Å∞ :Z Œ∞\˜=ºHÎÜ≥ÚHõ J~°KÕux «#KÕu „HÕ Œ‰õΩ =K≥Û_ç q èŒ=∞QÆ∞ su#

"åi`À Hõ~°KåÅ#"≥Ú#~°∞Û=ºHÎ, "åiÃÑ· P «_»∞ «# PnèHõ$ « ÉèÏ==Ú#∞ „Ñ Œi≈OK«∞L ÕÌâ◊º=Ú`À #∞#fl"åxQÍ „QÆÇ≤ÏOÑ¨=Öˇ#∞. Wk KåÖÏ L„ ÕHõ=Ú#∞ HõeæOK≥_ç„Ñ¨=~°Î<åâ‹·eQÆ #∞O_»∞@KÕ *Ï„QÆ «Î =Ç≤ÏOK«∞@ „âıÜ«∞ã¨ ~°=∞x Z~°∞QÆ=Öˇ#∞.

KÕ «∞Å‰õΩ `˘_»∞QÆ∞H˘#∞ *’à◊√§ (QÀ¡"£û) suÖ’ KÕÃã_ç Hõ~°KåÅ#=∞#∞#k''~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩÅ—— Hõ~°KåÅ#=∞x Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk. XHõ=ºHÎ «# ‰õΩ_çKÕu`ÀJ= «e =ºHÎÜ≥ÚHõ KÕux Hõ~°KåÅ#"≥Ú#~°∞ÛK«∞ «# Z_»=∞KÕu`À ‰õÄ_» P «xKÕux HõÑ≤Ê"ÕÜ«Ú@#∞ ''QÀ¡"£û—— «~°Ç Hõ~°KåÅ#=∞x Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk. D ~°Hõ"≥∞ÿ#„Ñ¨=~°Î##∞ Hõey=Ù#fl =ºH˜Î Z^Œ∞\ ˜ "åi#∞O_ç x*Ï~Úf Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍJÉèíº~°÷#=Ú#∞ "åOzèã¨∞Î<åfl_»x ≥Å∞Ñ¨|_»∞ «∞Ok. XHõ=ºHÎ «# KÕu „"Õà◊§#∞ŒQÆæ~°QÍ KÕiÛ =Ú_»∞K«∞H˘x# (K«xáÈ~Ú# KÕÑ) f~°∞# Hõ~°KåÅ#=Ú KÕÜ«Ú@#∞

J#∞#k Jk P «xÜ≥ÚHõ |ÅÇ‘Ï# "≥∞ÿ# jÅ=Ú#∞ Hõey=ÙO_»∞@#∞ q=iã∞ÎOk.

XHõ =ºHÎ `å#∞ Z Œ∞\˜ =ºHÎx qâ◊fiã≤ã¨∞Î#fl@∞¡QÆ#∞, x*Ï~ÚfÑ¨~°∞xQÍÉèÏqã¨∞Î#flÑ¨Ù_»∞ P «x`À «# KÕ «∞Å`À#∞ Hõ~°KåÅ# "≥Ú#~°∞Û@#∞ P#"å~ÚfQÆ#∞O_»∞#∞.

101 102



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


«# ‰õΩ_çKÕux W «~°∞Å ‰õΩ_çKÕu`À Hõ~°KåÅ#"≥Ú#~°∞ÛK«∂, «# Z_»=∞KÕu`À P «x ‰õΩ_çKÕuÜ≥ÚHõ =∞˜Hõ@∞ì‰õΩ H˘OK≥=Ú ÃÑ·#QÍx, "≥∂KÕu= ŒÌQÍx,Éèí∞[=ÚÃÑ·QÍx =ÙOK«∞@ J#∞#k P`«x`À ã¨xflÇ≤Ï`«=Ú#∞ HÀ~°∞H˘#∞@#∞ã¨∂zã¨∞ÎOk.

XHõ=ºHÎ Z Œ∞\˜ =ºHÎÜ≥ÚHõ J~°KÕux «# KÕuH˜ kQÆ∞=QÍ =ÙOK«∞H˘#∞#@∞¡QÍ Hõ~°KåÅ#=Ú KÕÜ«Ú =ºHÎ J#∞=∂<åã¨Ê Œ „Ñ¨=~°Î# HõÅ"åxQÍ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

"ÕQÆ=ÚQÍ «# J~°KÕ «∞Å#∞ Ñ¨~°ã¨Ê~°=Ú ~°∞ Œ∞Ì@#∞ P=ºHÎ Z Œ∞\˜ "åx#∞Oz J`«ºO`« =∞Oz „Ñ¨Ü≥∂[<åxfl Ptã¨∞Î<åfl_»x ã¨∂zOÑ¨*Ëã¨∞ÎOk.L^•Ç¨Ï~°‰õΩ XHõ=ºHÎ XHõHÍ~°∞#∞ Ys Œ∞ KÕÜ«∞\ÏxH˜ ãÖ|Okè « _ôÅ~ü= ŒÌ‰õΩ "≥à◊¡QÍ, P _ôÅ~ü XHõ =∞Oz HÍ~°∞#∞ P «xH K«∂Ñ≤Oz, «# J~°KÕ «∞Å#∞Ñ~°ãÊ~°=Ú "ÕQÆOQÍ ~°∞ Œ∞ÌH˘#∞@#∞ „Ñ Œi≈Oz# Ü≥∞_»Å P «_»∞ P H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞#∞O_ç =∞Oz ÖÏÉèÏxfl Ptã¨∞Î<åfl_»x ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

Ju x^•#=ÚQÍ J~°KÕ «∞Å#∞ Ô~O_ç\˜h ~°∞ Œ∞Ì@#∞ P =ºHÎ HõÑ¨@=Ú,=„Hõ"≥∞ÿ# |∞kúx Hõey=Ù<åfl_»x ã¨∂zã¨∞ÎOk.

6. KÕu ãÖ*˝Å∞KÕ «∞Å#∞ Ñ¨~°ã¨Ê~°=Ú QÆ\ìQÍ Ñ¨@∞ìH˘#∞@ :D KÕ «∞Å#∞ XHõ •x`À XHõ\˜ Ñ¨~°ã¨Ê~°=Ú QÆ\ìÑ¨@∞ìH˘x „Ñ¨ Œi≈OK«∞@

J#∞#k x+¨ÊùÅ"≥∞ÿ#, =º~°÷"≥∞ÿ#, =ºuˆ~Hõ=∞QÆ∞ Œ$HõÊ äŒ=ÚQÆÅ "åxQÆ q=iã¨∞ÎOk.nxÖ’ =¸_»∞ q è•Ö·# ã≤÷ «∞Å∞<åfl~Ú. Jq :

1. KÕ «∞Å#∞ QÆ\ìQÍ Ñ¨@∞ìH˘x =ÚY=Ú#‰õΩ ã¨g∞Ñ¨=ÚQÍ =ÙOK«∞@

2. XHõ|Å¡ÃÑ·QÍx, X_çÖ’QÍx =ÙOK«∞H˘#∞@

3. ÃÑ·ÔHuÎ# q èŒ=ÚQÍ „Ñ¨ Œi≈OK«∞@

=ºHÎÜ≥ÚHõ „Ñü‰õÄÅ èÀ~°˜x x~°‚~ÚOK«∞@Ö’ P «x Z «∞Î, KÕ «∞Å#∞=ÙOK«∞ q è•#=Ú† D Ô~O\˜H© Jq<åÉèÏ= ãÖ|O èŒ=ÚO@∞Ok. L^•Ç¨Ï~°QÍ†`«# KÕ`«∞Å#∞ |Å¡ÃÑ· =ÙOz# ã≤÷uÖ’ =Ù#fl@∞=O\˜ =ºH˜ÎÜ≥ÚHõ¯ =∞#óã≤÷uxJOK«<å"ÕÜ«Ú@HõO>ˇ, `«# KÕ`«∞Å#∞ ÃÑ·H˜ZuÎ „Ñ¨^Œi≈OK«∞ =ºH˜Î =∞#óã≤÷uxJ èŒºÜ«∞#=Ú KÕÜ«∞@O q∞H˜ e Hõ+ì=ÚQÍ =ÙO@∞Ok.

x\Ï~°∞QÍ =ÙOK«|_ç# KÕ «∞Å∞ :D 'x\Ï~°∞QÍ =ÙOK«|_ç# KÕ «∞—Å<≥_ç JOâ◊=Ú q∞QÆ å ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ

#∞O_ç q_ç=_ç „Ñ¨ ÕºHõ «#∞ Hõey J èŒºÜ«∞#=Ú KÕÜ«∞|_ç#k.

PkèHõº`«#∞, J`«∞º#fl`«"≥∞ÿ# P`«‡qâßfiã¨=Ú#∞ Hõey=Ù#fl =º‰õΩÎÅ∞,=ÚYºOQÍ, "Õ∞<Õ[~°∞¡, JH“¯O>O\òû, <åºÜ«∞"å Œ∞Å∞ =O\"åi Ü≥ÚHõ D q èŒ"≥∞ÿ#ãO*Ï „Ñ Œ~°≈#=Ú "åiÜ≥ÚHõ P «‡ qâßfiãÑÓ~°fiHõ Œ$HõÊ äŒ=Ú#∞ ≥eÜ«∞ *Ëã∞ÎOk.

D ãÖ*˝ J#∞#k – ÃÑ·H˜ Z «Î|_ç x\Ï~°∞QÍ =ÙOK«|_ç#k, „HÕ Œ‰õΩ=ÙOK«|_ç#k Jx Ô~O_»∞ q èŒ=ÚÅ∞QÍ K≥Ñ¨Ê|_ç#k.

XHõ=ºHÎ «# PÖ’K«#Å#∞, L ÕÌâßºÅ#∞ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_Õ@ÑÙ_»∞ ™ê è•~°OQÍ«# Ô~O_»∞ KÕ «∞Å#∂ x\Ï~°∞QÍ ÃÑ·H =ÙOK«\Ïxfl „áê~°OaèOK«∞ @#∞ =∞#=Ú

QÆ=∞xOK«=K«∞Û#∞.

Z Œ∞\˜ =ºHÎ K≥Ñ¨C q+¨Ü«∂Å#∞ q<Õ@Ñ¨Ù_»∞ Ô~O_»∞ KÕ «∞Å#∞ „HÕk "≥·Ñ¨Ù#‰õΩ=ÙOz „Ñ Œi≈™êÎ_»∞. ™ê è•~°OQÍ D ãO[#∞ „ã‘ÎÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ LÑÜ≥∂yOK«\Ïxfl =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

103 104



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


ÃÑ·H˜ Z «Î|_ç# x\ÏÔ~·# KÕ «∞Å#∞ „Ñ¨ Œi≈ã¨∂Î, «Å#∞ "≥#∞Hõ‰õΩ =OK«∞@#∞,P =ºHÎÜ≥ÚHõ JÇ¨ÏOHÍ~° Ñ¨Ói «"≥∞ÿ# ™⁄QÆã¨∞#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«\Ïxfl ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

KÕ~Ú, =∞˜Hõ@∞ìÅ#∞ Ñ¨@∞ìH˘#∞ q èŒ=Ú : XHõ=ºHÎ «# J~°KÕu`À =∞~˘Hõ KÕu =∞˜Hõ@∞ì#∞ Ñ¨@∞ìH˘x «# â◊s~°=Ú

"≥#∞Hõ"≥·Ñ¨Ù#∞OK«∞@#∞, Jk P «x PkèHõº «#∞, qâßfiã¨=Ú#∞ =ºHõÎÑ¨~°K«∞#∞.q∞Å@s JkèHÍ~°∞Å∞, áÈbã¨∞"å~°∞, ã¨∂¯Å∞ P=~°=ÚÖ’ #_»∞ã¨∂Î"≥àı§ Pã¨∂¯Öò Ü≥ÚHõ „Ñ≤xûáêÖò† "≥Ú ŒÖ·#"å~°∞ D ãÖ*Ï˝ zÇ¨Ïfl=Ú#∞ «~°K«∂„Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞.

J~Ú Õ, W Õ zÇflxfl â◊s~°ÑÙ =ÚO Œ∞ ÉèÏQÆ=Ú#O Œ∞ „Ñ Œi≈OK«∞@#∞† Z Œ∞\˜=º‰õΩÎÅO Œ∞ P «xH˜ QÆÅ ÉèíÜ«∞~åÇ≤Ï «º=Ú#∞ ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok, WOHÍ, ZO`ÀPO^Àà◊<å ÑÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Ñiã≤÷ «∞Å#∞O_ç q„âßOux á⁄O Œ∞@‰õΩ#∂ q∞H¯eQÍLÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞ «∞Ok.

XHõ=ºHÎ «# XHõKÕu`À =∞~˘Hõ KÕuÜ≥ÚHõ =∞˜Hõ@∞ì‰õΩ ÃÑ·ÉèÏQÆ=Ú#O Œ∞Ñ¨@∞ìH˘x «# "≥#∞HõQÍ =ÙOK«∞@#∞, P «_»∞ «##∞ å#∞ ã¨fiÜ«∞O xÜ«∞O„ «=Ú KÕã≤H˘#ÖËHõáÈ=Ù =∞#ãÎ «fi=Ú#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk.

«# XHõKÕu`À Ô~O_»= KÕuÜ≥ÚHõ ÃÑ·ÉèÏQÆ=Ú ("≥∂KÕu=OÑÙ= ŒÌ) #∞ Ñ@∞ìH˘x«# "≥#∞Hõ"≥·ÑÙQÍ =ÙOK«\Ïxfl, P =ºHÎ «# qÑs «=∞QÆ∞ HÀÑ≤OK«∞ ãfiÉèÏ"åxfl

xÜ«∞O„uOK«∞H˘#∞@‰õΩ KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞ «fl=∞x ≥Å∞ã¨∞ÎOk. W@∞=O\˜ KÕ+ì#∞™ê è•~°=ÚQÍ JxtÛ «ã≤÷uÖ’ "Õz=ÙO_Õ@@∞ =O\ ¿ãÖòû"≥∞<£ÅÖ’ =∞#=ÚK«∂_»QÆÅ=Ú.

ÉÁ@#„"Õe „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú :â◊HÎ=O «"≥∞ÿ#, QÆ~°fi=Ú`À ‰õÄ_ç# „Ñ¨=~°Î<å â‹·ex D ÉÁ@#„"Õe Ü≥ÚHõ

KÕ+ìÅ∞ ≥Å∞ÑÙ`å~Ú. Jq ™ê è•~°OQÍ PkèHõº «, JkèHÍ~° „Ñ Œ~°≈#=Ú, H˘xflKÀ@¡Ñ¶∞~°¬#∞‰õÄ_» Hõey=ÙO_»∞ „Ñ¨=~°Î#Åx q=iOÑ¨|_ç#q.

D ÉÁ@#„"Õe`À KÕÜ«Ú ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ<Õq, "Õ∞<Õ[~°∞¡ «=∞ Pnè#=ÚÖ’#∞#fl „HOk L^ÀºQÆ∞ÅÃÑ·, XHõ =∞~åº Œ À „Ñ=iÎOK«∞ ÑÙ~°∞+µ_»∞ «#HõO> JkèHõâ◊HÎ(Pi÷Hõ, JkèHÍ~° ãÖ|O^èŒ) QÆÅ „ã‘Î ÉèÏQÆ™êfiq∞=^ŒÌ, L#fl`«"≥∞ÿ# Ç¨ÏŸ^•`À„Ñ¨=iÎOK«∞"å~°∞ ÖË • Q“~°=Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# =G è•~°#∞ KÕÜ«Ú"åi q+¨Ü«∂ÅÖ’Z‰õΩ¯=QÍ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# èÀ~°˜<Õ ã¨∂z™êÎ~Ú.

PHõ~°¬©Ü«∞"≥∞ÿ# ÖË • #∂ «# =G è•~° KÕÜ«Ú =º‰õΩÎÅ∞ áê «q, Ñ¨Ù~å «#=G è•~°#∞ KÕÃã_ç "åiHõO>ˇ, "åi ÉÁ@#„"Õe ãÖ*Ï˝KÕ+ìÅ∞ KåÅ Z‰õΩ¯=QÍ,«~°K«∞QÍ =ÙO@∞O\Ï~Ú.

=º‰õΩÎÅ "≥·~°∞ èŒºÑ¨Ó~°fiHõ ãÖÉèÏ+¨Ï â‹·ex ã¨Ê+ìÑ¨~°K«∞@Ö’ D ÉÁ@#„"ÕeKÕ+ìÅ∞ qâ◊nHõi™êÎ~Ú.

L^•Ç¨Ï~°‰õΩ : XHõ <åºÜ«∞"åk `«=∞ Eºsã¨Éèí∞ºÅ #∞^ÕÌtOz `«#=∞$^Œ∞"≥·# ã¨fi~°=Ú`À '' EºsÖ’x =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ, =∞iÜ«Ú Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ‰õΩ <åq#Ü«∞Ñ¨Ó~°fiHõ L ÕÌâ◊º=Ú U=∞#QÍ Jx „Ñ¨ãÖyOK«∞ K«∞#flÑ¨Ê\˜H© «# «Å#∞"≥#∞Hõ‰õΩ=ÙOz, PkèHõº «#∞ ã∂zOK«∞ ÉÁ@#„"Õe`À ãO[#∞ „Ñ Œi≈ã∂Î =ÙO_»∞@=Å# P «x „Ñ¨ãÖQÆ=Ú P_»O|~°Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# ÉÁO‰õΩ (J| Œú=Ú)QÍ JxÑ≤OK≥_çq èŒ=ÚQÍ =Ù#fl Œx ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

`«=∞HÀ@∞Ü≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞ *Ë|∞ÅÖ’#∂ KÕ`«∞Å#∞=ÙOz, ÉÁ@#„"Õà◊§#∞|Ü«∞@‰õΩ K«Hõ QÍ Hõ#|_»∞#@∞¡ „Ñ¨ Œi≈OK«∞@#∞, "å~°∞ ã¨fiÅÊ=∞QÆ∞ Z «∞Î Hõey#"åÔ~·#Ñ¨Ê\˜H˜h, JkèHõ=∞QÆ∞ Z ≥ÎÂ#"åi=Öˇ JQÆ∞Ñ≤OK«∞@‰õΩ KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞ «fl=ÚQÍqâ◊ Œ=∞QÆ∞#∞.

105 106



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


H˘xfl™ê~°∞¡ ÉÁ@#„"Õà◊§#∞ «=∞ áêºO\ò "≥#∞Hõ *Ë|∞"≥·Ñ¨Ù#∞Oz (J#QÍq∞ye# <åÅ∞QÆ∞„"Õà◊§#∞ *Ë|∞Ö’ =ÙOz) =ÚO Œ∞‰õΩ Hõ#|_»∞#@∞¡QÍ KÕÜ«Ú ãÖ[˝P =ºHÎ ^˘OQÆ «#=Ú, ~°Ç¨Ï™ê‡ «‡Hõ"≥∞ÿ# =∂#ã≤Hõ ã≤÷ux Hõey=ÙO_ç, W «~°∞ÅÃÑ·PkèHõº «#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«∞ PÖ’K«#Å#∞ Hõey=Ù<åfl_»x "≥Å¡_ç ã¨∞ÎOk.

«QÍ^•HÀ~°∞Å∞, W «~°∞ÅÃÑ· PkèHõº «#∞ K«∂Ñ≤OKåÅ<Õ =∞#ãÎ «fi=Ú QÆÅ„ã‘ÎÅ∞ KåÖÏ=∞Ok Dq^èŒ"≥∞ÿ# Ñ¨Ù~°∞+¨ KÕ+¨ìÅ#∞ (`«=∞ áêºO\ò *Ë|∞Å#∞O_çÉÁ@#„"Õà◊§#∞ |Ü«∞@‰õΩ Hõ#|_»∞ sux) J#∞HõiOz, „Ñ¨ Œi≈OK«∞@#∞ =∞#=ÚK«∂_»=K«∞Û#∞.

XHõ=ºHÎ «# Ô~O_»∞ KÕ «∞Å#∂ XHõ •xÃÑ· =∞~˘Hõ •xx '„HÍãπ—QÍ KÕã≤, «#~˘=Ú‡ÃÑ·#∞Oz (KÕ`«∞Å∞ Hõ@∞ìH˘#∞q^èŒ=Ú) ÉÁ@#„"Õà◊√§ Ô~O\˜h ÃÑ·H˜Hõ#|_»∞#@∞Å KÕÜ«∞@#∞, Jk P «x ã‘fiÜ«∞~°Hõ∆#∞, =ºu~Hõ (Z Œ∞\"åiÑ@¡)^Œ$HõÊ^ä•xfl =∞iÜ«Ú PkèHõº`«#∞ „Ñ¨^Œi≈OK«∞ L^ÕÌâßºxfl Hõey=Ù#fl@∞¡QÍ≥eÜ«∞=K«∞Û#∞.

ÉÁ@#„"Õex =∞~˘Hõi"≥·ÑÙ#‰õΩ HO„nHõiOz K«∂ÑÙ@#∞ Jk "åiÃÑ· P «xHQÆÅ J=∞~åº Œ#∞ "åix ZQÆ åo KÕÜ«Ú Ü≥∂K«#Ö’ =Ù#fl@∞¡QÍ q=iã¨∞ÎOk.

D ÉÁ@#„"Õe`À KÕÜ«∞|_Õ ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅÖ’HõO>ˇ „ã‘ÎÅÖ’KåÅ «‰õΩ¯=QÍ LÑ¨Ü≥∂yOÑ¨|_» å~Ú. "å~°∞ D ÉÁ@#„"Õe`À KÕÜ«Ú KÕ+ìÅ#∞„Ñ¨ Œi≈OK«∞@Ö’ ™ê è•~°OQÍ J~Ú+ì «#∞ Hõey=ÙO\Ï~°∞.

=ÅÜ«∂HÍ~° zÇ¨Ïfl (KÕ+ì) „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú :ã¨∞=∂~°∞QÍ 19= â◊ åaú „áê~°OÉèí=ÚÖ’ J"≥∞iHÍÖ’ |Ç¨ïà◊ „áêK«∞~°º

=ÚÖ’xH˜ =zÛ# D =ÅÜ«∂(QÆ∞O„_»x)HÍ~° zÇ¨Ïfl=Ú. ''JO`å ãïQÍ<Õ=ÙOk——J<Õ ÉèÏ"åxfl ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. nx<Õ POQÆ¡=ÚÖ’ =∞#=Ú "OK" Jx ÕeÔH·#ÉèÏ+≤Hõ Ñ¨ Œ„Ñ¨Ü≥∂QÆ=Ú ^•fi~å ≥Å∞Ñ¨Ù «∞O\Ï=Ú.

D "OK" J<Õ Ñ¨ Œ„Ñ¨Ü≥∂QÆ=Ú, zÇ¨Ïfl"≥∞ÿ# =ÅÜ«∂HÍ~°KÕëêì„Ñ¨ Œ~°≈#=Ú

[áê<£ Õâ◊Ñ¨Ù"å~°∞ ''_»|∞ƒ——‰õΩ =∞ èŒº èŒ~åã¨=Ú„ Œ „áêOfÜ«ÚÅ∞ ã¨fieOQÆãÖÑ¨~° (Ç¨ÏŸ"≥∂Ãã‰õΩû=Öò) =Ú#‰õΩ, „á¶ê<£û "åÔ~· Õ 'â◊¥#º=Ú— 'Ug∞ÖË Œ∞— J<ÕÉèÏ==Ú#‰õΩ, ÉèÏ~° « Õâ◊=ÚÖ†Jn =ÚYºOQÍ ŒH∆Ïk"å~°∞ ''KåÖÏÉÏQÍ KÕâß=Ù——''L «Î=∞„âı˜—— ÖËHõ J «∞º «Î"≥∞ÿ#"å\˜Ö’ "≥Ú Œ\˜k—— J<Õ ÉèÏ==Ú#‰õΩ zÇ¨Ïfl=Ú(Å∞)QÍ ÉèÏq™êÎ~°∞.

J~°KÕ`«∞Å#∞ Ñ¨~°ã¨Ê~°=Ú XHõ^•x`À =∞~˘Hõ^•xx ~°∞^Œ∞ÌH˘#∞@#∞™ê#∞‰õÄÅ ^Œ$HõÊ^äŒ=Ú#∞, Pâß=Ç¨Ï ^èÀ~°∞Å#∞ „ÑüaOaOK«∞ zÇ¨Ïfl=∞x≥eÜ«∞*ËÜ«Ú#∞. XHõ =ºHÎ «# Pâ◊Ü«∞ ™ê èŒ#Ö’ q[Ü«∞=Ú#∞, èŒ# ãÖ|O èŒ

ÖÏÉèí=Ú#∞ «Ñ¨ÊHõ á⁄O ŒQÆÅ_»∞ J#∞@‰õΩQÍ#∞ D q èŒ"≥∞ÿ# ãÖ*Ï˝ „Ñ¨ Œ~°≈#"≥Ú#~°∞Û#∞. Ç¨ÏŸ@à◊§Ü«∞O Œ∞ "≥~Ú@~°∞¡, ÉË~°~°∞¡ =O\˜"å~°∞ D q èŒ"≥∞ÿ# ãÖ*Ï˝„Ñ¨ Œ~°≈# "≥Ú#iOK«∞@ =∞#=Ú K«∂_»=K«∞Û#∞. P q èŒOQÍ "å~°∞ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞x = ŒÌ#∞O_ç ã¨fiÅÊ=∞QÆ∞ ÖÏÉèí=Ú#∞QÍx «k «~°=ÚQÍx PtOK«∞@ÔH· Dq^èŒOQÍ KÕã¨∂ÎO\Ï~°∞.

J~°KÕ «∞Å#∞ XHõ •xÃÑ· XHõ\˜KÕiÛ ŒQÆæ~°QÍ KÕiÛ <À\˜H˜ ã¨g∞Ñ¨=ÚQÍ≥K«∞ÛH˘x „Ñ¨ Œi≈OK«∞@ J#∞#k qâßfiã¨Ñ¨Ó~°fiHõ=∞QÆ∞ x~°‚Ü«∞=Ú#‰õΩ zÇ¨Ïfl=Ú.

107 108



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


Dq èŒ"≥∞ÿ# zÇ¨Ïfl „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú P=ºHÎÜ≥ÚHõ JkèHõ=∞QÆ∞ P#O Œ, LÖÏ¡ã¨=ÚÅ‰õΩ„Ñ¨fHõQÍ #∞O_»∞#∞.

Ô~O_»∞ J~°KÕ «∞Å#∞ ŒQÆæ~°QÍ KÕiÛ XHõKÕu „"Õà◊¡#∞ =∞~˘Hõ KÕu „"Õà◊§Ö’*ÁxÑ≤ >Ë|∞ÖòÃÑ·=ÙOz KÕÜ«Ú zÇ¨Ïfl „Ñ¨^Œ~°≈#=Ú =ºH˜ÎÜ≥ÚHõ¯ K«OK«Å=∞QÆ∞èÀ~°∞Å#∞ ≥Å∞Ñ¨Ù#∞.

Ô~O_»∞ J~°KÕ «∞Å Ü≥ÚHõ „"Õà◊§#∞ x\Ï~°∞QÍ =ÙOz ŒQÆæ~°QÍ HõeÑ≤ KÕiÛQÆ_»¤=Ú#‰õΩ ã¨g∞Ñ¨=ÚQÍ =ÙOz KÕÜ«Ú ãÖ*Ï˝ zÇ¨Ïfl=Ú ''q+¨Ü«∞=∞O`å qk «"Õ∞——J<≥_ç ÉèÏ=„Ñ¨Hõ@##∞ =ºH©ÎHõiã¨∞ÎOk. =∞iÜ«Ú xâ◊≈|Ì qâßfi™êxfl Hõey=ÙO_Õ^èÀ~°∞Å#∞ `≥Å∞Ñ¨Ù`«∞Ok. L#fl`åkèHÍ~°∞Å∞ `«=∞ Pnè#=ÚÖ’ =Ù#fl "åiH˜ã∂K«#Å∞ KÕ¿ã@ÑÙ_»∞ D KÕ+ìÅ#∞ ãÇÏ[OQÍ „Ñ Œi≈ã∞ÎO\Ï~°∞. <åºÜ«∞"å Œ∞Å∞,"Õ∞<Õ[~°∞¡ « «ûO|Okè « Ç¨ÏŸ^• Hõeæ# =º‰õΩÎÅ∞ «=∞ Ñ¶≤~åº Œ∞ ^•~°∞Å`À, „HÕkL^ÀºQÆã¨∞ÎÅ`À#∂ ã¨∂K«#Å∞ KÕ¿ã@Ñ¨Ù_»∞#∂fl D zÇ¨Ïfl „Ñ¨^Œ~°≈#"≥∞‰õΩ¯=QÍKÕã¨∂ÎO\Ï~°∞.

W Õq èŒOQÍ KÕ «∞Å#∞ „HOk"≥·ÑÙ#‰õΩ =ÙOz „Ñ Œ~°≈#=Ú KÕÜ«Ú@#∞ P=ºHÎZ Œ∞\=ºHÎ K≥|∞ «∞#fl q+Ü«∂Å#∞ „â◊ ŒúQÍ PÅHã∞Î<åfl_»<Õ ÉèÏ"åxfl =ºH©ÎHõiã∞ÎOk.

`«# Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å#∂ "≥#∞Hõ"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ =ÙOK«∞H˘x XHõKÕu`À =∞~˘HõKÕuÜ≥ÚHõ¯ =∞˜Hõ@∞ì ÃÑ·ÉèÏQÆ=Ú#∞ Ñ¨@∞ìH˘x =ÙO_»∞@#∞ JnèHõ$`« ÉèÏ"åxflHõey=ÙO_Õ =∞#ãÎ åfixfl HõÅ"å~°∞QÍ ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok. J~Ú Õ, D q èŒ"≥∞ÿ# zÇ¨Ïfl„Ñ¨ Œ~°≈#=∞<Õk PO^Àà◊#Å#∞ xÜ«∞O„uOK«∞H˘<Õ@Ñ¨Ù_»∞ ‰õÄ_» =ÙÑ¨Ü≥∂yOK«@OHõ Œ∞Ì.

Ô~O_»∞ KÕ «∞Å#∞ "≥#∞Hõ"≥·ÑÙ#‰õΩ=ÙOz XHõKÕux =∞~˘Hõ KÕuÜ≥ÚHõ "≥∂KÕuÃÑ·ÉèÏQÆ=Ú#∞ Ñ¨@∞ìH˘x=ÙO_»∞@#∞ P=ºHÎ f„="≥∞ÿ# HÀÑ¨=Ú#∞ Hõey=Ù#fl"å_»xq=iã¨∞ÎOk.

ÉÁ@#„"Õà◊§`À KÕÜ«Ú zÇ¨Ïfl„Ñ¨^Œ~°≈#=∞#∞#k JkèHÍ~°=Ú, PkèHõº`åèÀ~°∞Å#∞ =ºHõÎÑ¨~°∞ã¨∞ÎOk. HÍx Jk J#∞‰õÄÅ èÀ~°∞Å#∞ „ÑüaOaOKÕ

zÇ¨Ïfl=Ú ‰õÄ_»!

XHõ=ºHÎ «# áêºO\ò ÖË • „\∫[~°¡ *Ë|∞ÅÖ’ KÕ «∞Å#∞Oz ÉÁ@#„"Õà◊§#∞=∂„ «=Ú ÃÑ·H˜ Hõ#|_»∞sux KÕÜ«Ú ãÖ*Ï˝ „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú P=ºHÎ «# JkèHÍ~°Ñ¨Ó~°fiHõ Œ$HõÊ äŒ=Ú#∞ =ºHõÎÑ¨~°K«∞K«∞<åfl_»x ã¨∂zã¨∞ÎOk.

Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å#∞ KèåfH˜ ^ŒQÆæ~°QÍ (Hõ@∞ìH˘#∞ suQÍ) =ÙOz ÉÁ@#„"Õà◊§#∞ÃÑ·H Hõ#|_»∞suQÍ KÕÜ«Ú zÇÏfl„Ñ Œ~°≈#=Ú P =ºHÎH QÆÅ =ºu~Hõ =∞iÜ«ÚPnèHõ$ « L ÕÌâ◊º=ÚÅ#∞ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

ÉÁ@#„"Õe`À J=`«e =º‰õΩÎÅ#∞ K«∂Ñ≤OK«∞@#∞ P =ºH˜Î "åiÑ¨@¡J=∞~åº^Œ,JQ“~°=Ñ¨Ó~°fiHõ=∞QÆ∞ =∞#óã≤÷ux Hõey=Ù<åfl_»x q=iã¨∞ÎOk. Dq èŒ"≥∞ÿ# „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú ã¨Ç¨Ï[OQÍ „ã‘ÎÅÖ’ JkèHõOQÍ QÀK«~°=∞=Ù@#∞ =∞#=ÚK«∂_»=K«∞Û.

ÉÁ@#„"Õex ÃÑ·H˜=ÙOz KÕÜ«Ú „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú Ñ¨Å∞q èŒ=ÚÖ·# J~å÷Å#∞Hõey=ÙO@∞Ok. Wk XHõ "OK" zÇÏfl"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J~Ú Õ, ÉÁ@#„"Õex "ÕQÆ=ÚQÍHõkeOK«∞@#∞† Jk XHõ q èŒ"≥∞ÿ# J=∞~åº Œ, W «~°∞ÅÑ¨@¡ ÕeHõ ÉèÏ==Ú#∞Hõey=ÙO_»\Ïxfl ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok. JkèHÍi «# „HÕk L^ÀºQÆã¨∞÷ÅÑ¨@¡ D q èŒ"≥∞ÿ#ãÖ*˝#∞ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ_»∞. D q èŒ"≥∞ÿ# zÇ¨Ïfl „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú#∞ (ÉÁ@#„"Õex ÃÑ·H˜=ÙOK«∞@ J<≥_ç nxx) JkèHÍ~°∞Å Z Œ∞@ KÕÜ«∞‰õΩO_»∞@ "Õ∞Å∞.

Ô~O_»∞KÕ «∞Å#∞ =Ú_»∞K«∞H˘x KèåfH ãg∞Ñ=ÚQÍ XHõ •xÃÑ· XHõ\ '„HÍãπ—QÍ=ÙOz Hõ@∞ìH˘x KÕÜ«Ú „Ñ Œ~°≈#=Ú, Jk P=ºHÎÜ≥ÚHõ ã‘fiÜ«∞ ~°Hõ∆‰õΩ, J"åOzè «ãÖÑ¶∞@#Å#∞ Z Œ∞~˘¯#∞@‰õΩ KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞ «fl=Ú#∞, P «xÜ≥ÚHõ PO^Àà◊##∞,=ºuˆ~Hõ Œ$HõÊù äŒ=ÚÅ#∞ ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok. J Õq èŒOQÍ HÍà◊§#∞ ‰õÄ_» ''„HÍãπ——QÍ=ÙOK«∞H˘x KÕÜ«Ú ãÖ*Ï˝ „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú xâ◊≈|Ì PO^Àà◊#=Ú#∞ =ºHõÎ Ñ¨~°∞ã¨∞ÎOk.

=º‰õΩÎÅ∞ ã¨Ç¨Ï[OQÍ JxtÛ «, JÉèí„ Œ «Å‰õΩ Ö’<≥·#Ñ¨Ù_»∞ "å\˜ <≥ Œ∞~˘¯<ÕOŒ∞‰õΩ Ô~O_»∞ KÕ «∞Å#∞ KèåfH JuãxflÇ≤Ï «OQÍ ÃÑ#"Õã≤H˘x =ÙOK«∞H˘#∞ zÇflxfl

„Ñ¨ Œ~°≈#=Ú KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. =ÚMÏ=Úv =º=Ç¨~°=ÚÅO Œ∞ D q èŒ"≥∞ÿ# KÕ+ì#∞KÕÜ«Ú@ P =ºHÎÜ≥ÚHõ J#OwHÍ~°=Ú#∞ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

XHõJ~°KÕuÖ’ Ô~O_»= J~°KÕux *ÁxÑ≤ <˘H˜ Ñ¨\ì=ÙOz <åaèH˜ ã¨g∞Ñ¨=ÚQÍ =ÙOK«∞H˘x KÕÜ«Ú KÕ+ì#∞ P =ºHÎ Ñïã≤÷ «∞Å „áê|Åº=Ú=Å# JÉèí„ Œ åÉèÏ==Ú#∞ Hõey=Ù#fl"åxQÍ ≥Å∞ÑÙ «∞Ok. q„HõÜ«∞^•~°∞Å∞, ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞ ‰õΩÅ∞,K«Å#z„`« L`«û= „Ñ¨^Œ~°≈‰õΩÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞"å~°∞ `«=∞ PO^Àà◊#Å#∞x~ÀkèOK«∞H˘#∞@‰õΩ D q èŒ"≥∞ÿ# zÇ¨Ïfl„Ñ¨ Œ~°≈##∞ JkèHõOQÍ KÕã¨∂ÎO\Ï~°∞.

XHõKÕux „HÕ Œ‰õΩ x\Ï~°∞QÍ =ÙOz Ô~O_»= KÕu`À P KÕuÜ≥ÚHõ "≥∂KÕuã¨g∞Ñ¨ÉèÏQÆ=Ú#∞ Ñ¨@∞ìH˘x =ÙO_»∞@#∞ P =ºHÎ P «‡qâßfiã¨~°Ç≤Ï « "≥∞ÿ# =∞#óã≤÷ux HõÅ"å_»x q=iã¨∞ÎOk.

=ÚY=Ú"≥·Ñ¨Ù KÕ «∞Å „Ñ¨ Œ~°≈<å KÕ+ìÅ∞ :

D =ÚY=ÚÃÑ· KÕ «∞Å#∞Oz „Ñ Œi≈OK«∞ KÕëêìq è•#=Ú#∞ =∞#=Ú =¸_»∞HÀ «∞Å ÉÁ=∞‡ÅÖ’ K≥_»∞K«∂_»‰õΩ, K≥_»∞q#‰õΩ, K≥_»∞=∂\Ï¡_»‰õΩ, J<Õ ÉèÏ"åxfl„Ñ¨Hõ\ ÕK«∞K«∞#fl@∞¡QÍ J<ÕHõKÀ@¡ K«∂ã¨∂Î<Õ =ÙO\Ï=Ú.

109 110



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


z#flÑ≤Å¡Å∞ D KÕ+ì#∞ «~°K«∞QÍ „Ñ¨ Œi≈ã¨∂Î<Õ =ÙO\Ï~°∞. "å~°∞ ÃÑiyÃÑ ŒÌ"å~°=Ù «∞#flÑÙ_»∞ H˘kÌ =∂~°∞ÊÅ`À nxx PK«iã∂Î<Õ =ÙO\Ï~°∞. D zÇflÅ<Õq"å~°∞ «=∞ =∞#ã¨∞ûÖ’ ãÖ ÕÇ¨Ï=Ú, JxtÛuã≤÷u, Jã¨ «º=ÚÅ#∞ Hõey<åfl~°xq=i™êÎ~Ú.

KÕ «∞Å#∞ =ÚY=Ú ÉèÏQÆ=ÚÖ’ =º‰õΩÎÅ∞ „Ñ¨ Œi≈OK«∞ s «∞Å∞, q è•#=ÚÅ#∞ |\ì, P KÕ+ìÅ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞ |\ì P=ºHÎ =∞#óã≤÷ux JOK«<å "ÕÜ«∞=K«∞Û#∞.

KÕu`À <À\˜x =¸ã≤"Õã≤ ÉÁ@#„"Õe`À |∞QÆæ"≥·Ñ¨Ù ÉèÏQÆ=Ú#∞ <˘H˜ Ñ¨@∞ì@#∞P =ºH˜Î `«# =∂\Ï¡_»É’=Ù ÉèÏ"åOâ◊=ÚÅ#∞ Jz (<˘H˜¯) "ÕÜ«Ú@‰õΩ„Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl_»x ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. H˘xflKÀ@¡ Ñ≤_çH˜e`À#∂ <À\˜x =¸ã≤"ÕÜ«Ú@#∞ [~°QÆ=K«∞Û.

ãÖÉèÏ+¨ KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ XHõ=ºH˜Î D KÕ+¨ì#∞ „Ñ¨^Œi≈ã¨∞Î#fl@¡~Ú`Õ P`«_»∞J| Œú=Ú<Õ K≥|∞ «∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞.

Z^Œ∞\ ˜=∂\Ï¡_Õ =∂@ÅÖ’ Jã¨`«º=ÚÅ∞#fl=x `Àz#Ü≥∞_»Å, "å\ ˜xPÅH˜ã¨∞Î#fl =ºHÎ D KÕ+ì#∞ „Ñ¨ Œi≈™êÎ_»∞.

=Ú‰õΩ¯#∞ «# KÕu`À J<ÕHõ Ñ¨~åºÜ«∞=ÚÅ∞ ~°∞ Œ∞Ì@#∞ P=ºHÎH˜ Z Œ∞\˜=ºHÎÃÑ·QÆÅ Jã¨Ç¨Ïº=Ú#∞, J<å Œ~°#∞, ÕeHõ ÉèÏ"åxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

«# Hõà◊§ÃÑ· J ÕÑ¨xQÍ ~°∞ Œ∞ÌH˘#∞K«∂ ãÖÉèÏ+≤OK«∞ =ºHÎ «~°K«∞QÍ J|^•úÅ<ÕK≥|∞`å_»x ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. J Õ KåÅ =ÚYº"≥∞ÿ#, Ju ÃÑ ŒÌ ≥·# J| Œú"≥∞ÿ#Ü≥∞_»Å P =ºH˜Î <ÕÅK«∂Ñ¨ÙÅ∞ K«∂_»\Ïxfl ‰õÄ_® KÕÜ«∞\Ïxfl =∞#=Ú„QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞.

Z Œ∞\˜=ºHÎ KÕÜ«Ú ãÖÉèÏ+¨ÃÑ· W+ì=ÚÖËxÜ≥∞_»Å, "å\˜x q#∞K«∞#fl=ºHÎKåÖÏ *Ï„QÆ «ÎQÍ «# KÕu « À K≥qx HõÑ≤Ê=ÙOK«∞@^•fi~å, «# J~Ú+ì «#∞≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl_»x ã¨∂zã¨∞ÎOk.

K«∂Ñ¨Ù_»∞„"Õe`À K≥q„HÕ Œ∞QÍ "≥∞_»ÉèÏQÆ=Ú w~°∞@ J<Õk P =ºHÎ JxtÛu,ãO ÕÇãÊ Œ ã≤÷uÖ’ =Ù<åfl_»x ≥Å∞ÑÙ «∞Ok. Z Œ∞\=ºHÎ KÕÜ«Ú ãOÉèÏ+#∞,P «x`À <Õ#∞ ''h ÉèÏ"åefl J~°÷=Ú KÕã¨∞H˘#QÆÅ#∞.—— JO@∂<Õ D "≥∞_»#∞w~°∞@ J<Õ KÕ+¨ì#∞ „Ñ¨^Œi≈Oz#KÀ J`«x P`«x JxtÛux ã¨∂zã¨∂Î<Õ=ÙO@∞Ok.

111 112



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


XuÎ_ç, PO^Àà◊#`À ‰õÄ_»∞H˘x=Ù#fl =ºH˜Î `«~°K«∞QÍ `«# KÕu„"Õà◊§#∞<À\Ü«∞O Œ∞OKÕ „ÑÜ«∞ «fl=Ú KÕã∂Î=ÙO\Ï_»∞. H˘xfl ã=∞Ü«∂ÅÖ’ W Õ KÕ+ì#∞ÃÑ#∞fl, ÃÑxûÖò, ã≤QÆÔ~\ò W`åº Œ∞Å#∞ «# <À\˜Ü«∞O Œ∞ =ÙOK«∞H˘#∞@ •fi~å‰õÄ_» `«# PO^Àà◊#Å#∞ x~ÀkèOK«∞H˘#∞@ÔH· KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞`«fl=ÚÅx„QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞.

«#KÕu`À «Å‰õΩ Pã~å#∞ Hõeyã∂Î KÕÃã_ç KÕ+ì, P=ºHÎ qã∞QÆ∞, J<åã‰õΩÎÅ#∞Hõey, x„ ŒáÈ=Ù@‰õΩ ã≤ ŒúÑ¨_»∞ «∞<åfl_»x ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

«#KÕux |∞QÆæÃÑ· J «ºO « ã¨xflÇ≤Ï «OQÍ KÕiÛ K«∂Ñ¨Ù_»∞ „"Õex ÃÑ·ÔHuÎ=ÙOz#suÖ’ KÕÜ«Ú KÕ+ì#∞, P=ºHÎ J «ºO « Pã¨HÎx „Ñ¨ Œi≈ã¨∞Î<åfl_»x q=iã¨∞ÎOk.

QÆ_»¤=Ú „HÕ Œ «# ÉÁ@#„"Õex Pã¨~åQÍ =ÙOz,K«∂Ñ¨Ù_»∞ „"Õex ã¨∂\˜QÍÃÑ·H =ÙOz KÕÜ«ÚKÕ+ì, P=ºHÎ „Ñu‰õÄÅ, ã=∞™êº «‡Hõ"≥∞ÿ# PÖ’K«<å q è•#=ÚHõey=Ù<åfl_»x ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

qHõ$ «"≥∞ÿ# (J_»¤k_»¤=Ú) J=Ü«∞= KÕ+ìÅ∞ :D q èŒ"≥∞ÿ# J_»¤k_»¤"≥∞ÿ# KÕëêì„Ñ¨ Œ~°≈#=∞<Õk XHõ=ºHÎ «#‰õΩ „Ñü‰õÄÅ

"≥∞ÿ# Ñiã≤÷u#∞O_ç ~°H∆OK«∞H˘#∞@‰õΩ KÕÜ«Ú „ÑÜ«∞ «fl=ÚÅx ≥Å∞Ñ|_»∞ K«∞#flq.=ºuˆ~Hõ Ñïã≤÷`«∞Å#∞O_ç `«##∞ `å#∞ ã‘fiÜ«∞~°Hõ∆=Ú KÕã≤H˘#∞@‰õΩ `«#J=Ü«∞==ÚÅ#∞ qaè#fls «∞ÅÖ’ Hõ ŒeHõÅ ^•fi~å „Ñ¨ Œi≈OK«∞@#∞ KÕÜ«∞QÆÅ_»∞.

=Ú_çz =ÙOK«|_ç# KÕ «∞Å∞ P «xHQÆÅ ãfiÅÊ=∞QÆ∞ PãHÎx ≥eÜ«∞ *Ë™êÎ~Ú.

W Õ q èŒ"≥∞ÿ# KÕëêì „Ñ¨ Œ~°≈#=∞#∞#k (KÕ «∞Å#∞ =Ú_»z „HÍãπ) QÍ =ÙOz„Ñ¨ Œi≈OK«∞@) P «_»∞ «#H˘~°‰õΩ KÕã≤H˘#∞ ã‘fiÜ«∞~°Hõ∆#∞, Z Œ∞\˜"åxÃÑ·P «xH˜ =ºuˆ~Hõ Œ$HõÊ äŒ=Ú =Ù#fl Œx ã¨∂zã¨∞ÎOk.

KÕ «∞Å#∞ XHõ •xÃÑ· =∞~˘Hõ •xx '„HÍãπ—QÍ=ÙOz XHõKÕu`À =∞~˘Hõ KÕuxaQÆ∞ «∞QÍ Ñ@∞ìH˘x =ÙO_»∞@#∞ P=ºHÎ «# „Ñu‰õÄÅ =Ù ÕÌâßºxfl x~ÀkèOK«∞@ÔH·„ÑÜ«∞uflã∞Î<åfl_»x ≥eÜ«∞*Ëã∞ÎOk. D KÕëêì„Ñ Œ~°≈#=Ú H˘O «=∞Ok ~ÀQÆ∞Å∞_®Hõì~°¡H˘~°‰õΩ "ÕzÜ«ÚO_»∞ QÆkÖ’ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨Ù_»∞ KÕÜ«Ú@#∞ =∞#=ÚK«∂_»=K«∞Û.

113 114



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


=Ú_çz=ÙOK«|_ç# KÕ «∞Å#∞ '„HÍãπ— QÍ=ÙOz (XHõ •xÃÑ· XHõ\˜) ÉÁ@#„"Õà◊√§Ô~O\˜h ‰õÄ_® u#flQÍ ÃÑ·H˜ =ÙOK«∞suÖ’ Hõ#|_»∞#@∞¡ KÕÜ«Ú„Ñ¨ Œ~°≈#=Ú, P =ºHÎ P «‡qâßfiã¨=Ú, „Ñ¨âßO « ã≤÷ux, PkèHõº`å ÉèÏ==ÚxO_ç=Ù#fl =∂#ã≤Hõ ã≤÷ux Hõey=Ù<åfl_»x q=i™êÎ~Ú.

KÕ`«∞Å#∞ '„HÍãπ—QÍ=ÙOz KÕÜ«Ú KÕëêì„Ñ¨^Œ~°≈#=ÚÅ =ÖË HÍà◊§#∞‰õÄ_»J Õq èŒOQÍ =ÙOz KÕÜ«Ú ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ ^•fi~å ‰õÄ_» =º‰õΩÎÅ =∂#ã≤Hõã≤÷ «∞Å#∞ „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞.

XHõ HÍeÃÑ· =∞~˘Hõ HÍex =ÙOz (Ô~O_»∂ XHõ\˜QÍ<Õ Hõ#|_»∞q èŒ=ÚQÍ=ÙO_»∞#@∞¡) KÕÜ«Ú „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú ~°Hõ∆H˘~°‰õΩ, `å<˘Hõ „Ñ¨ ÕºHõ"≥∞ÿ# =ºHÎQÍHõ#|_»∞@‰õΩ KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞ «fl=ÚÅx ã¨∂zã¨∞ÎOk.

XHõ HÍeÃÑ· =∞~˘HõHÍex =Ú_çz=ÙOz (HÍà◊¡#∞ `åà◊=Ú "Õã≤#@∞¡QÆ) KÕÜ«ÚzÇ¨Ïfl=Ú P=ºH˜Î "å^Œ<åÑ¨Ó~°fiHõ, áÈ\©`«`«Î fi L^ÕÌâßºÅ#∞ Hõey=Ù<åfl_»xq=iã¨∞ÎOk. W Õ ÉèíOy=∞#∞ „Ñ¨ Œi≈OKÕ=ºHÎ «# KÕ «∞Å`À ‰õÄ_» HÍà◊§#∞XHõ 'HÍ¡OÑπ— =Öˇ Ñ¨@∞ìH˘#∞ q èŒ=Ú, P «_»∞ Z\ìÑïã≤÷uÖ’#∂ ~årÑ¨_»x=∞#ãÎ «fi=Ú#∞ Hõey=Ù<åfl_»x ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

HÍà◊§#∞ Ô~O\˜h x\Ï~°∞QÍ =ÙOz '„HÍãπ—QÍ XHõ •x`À =∞~˘Hõ\˜ |ÅOQÍ= «∞Î «∂ KÕ «∞Å`À â◊s~åxfl H“yeOK«∞H˘x KÕÜ«Ú „Ñ¨ Œ~°≈# Jk ã‘fiÜ«∞~°Hõ∆ÔH· (xÅ|_ç=Ù#fl ã≤÷uÜ«∞O Œ∞) KÕÜ«Ú QÆ\ì „Ñ¨Ü«∞ «fl=∞x ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx=Ù#flÑ¨Ù_»∞ HÍe pÅ=∞O_»Å#∞ |OkèOK«∞H˘x KÕu`À"≥∂HÍex |ÅOQÍ <˘H˜ Ñ¨@∞ìH˘#∞K«∞ KÕÜ«Ú „Ñ¨ Œ~°≈# J<Õk ã‘fiÜ«∞~°Hõ∆,ÖËHõ =ºuˆ~Hõ Œ$HõÊù äŒ=Ú ÖËHõ PO^Àà◊#Å#∞ "≥#∞‰õΩ <≥\ì"ÕÜ«Ú@‰õΩ KÕÜ«ÚzÇ¨Ïfl=∞x ≥eÜ«∞=K«∞Û#∞.

115 116



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


H˘xfl ~°Hõ=ÚÖ·# W «~° ≥eÜ«∞ Œy# ãÖ[˝Å∞ :D J è•ºÜ«∞=ÚÖ’ ™ê è•~°=ÚQÍ ãOÉèÏ+Ï~°Ç≤Ï «=ÚQÍ =º‰õΩÎÅ∞ KÕÜ«Ú

«=∞ âßs~°Hõ q<åºã¨=ÚÅ∞, KÕ+ìÅ∞ q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flq.

‰õΩsÛÜ≥ÚHõ "≥#∞Hõ ÉèÏQÆ=Ú#∞ «# ~˘=Ú‡"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ PxOz, Ô~O_»∞ HÍà◊§#∞ÑÖQÆ=Öˇ =ÙOz ‰õÄ~°∞Û#∞@#∞ P =ºHÎ W «~°∞ÅÃÑ· PkèHõº «#∞ „Ñ¨ Œi≈OKÕ=Ù ÕÌâ◊º=Ú#∞, «##∞ `å#∞ ~°H∆OK«∞H˘#∞ =Ù ÕÌâ◊º=Ú`À#∞ =Ù<åfl_»x ã¨∂zã¨∞ÎOk.

«# =G=Ú#∞O_ç z#flz#fl •~°ÑÙ=ÚHõ Å#∞ Ñ‘‰õΩK«∞#fl@∞¡QÍ „Ñ=iÎO K«∞K«∂,ãÖÉèÏ+≤OK≥_»∞=ºHÎ W «~°∞Å Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ#∞ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl_»x, ˆH=ÅO«# =Ù ÕÌâßºÅ<Õ P «xÃÑ· ~°∞ ÕÌO Œ∞ˆH „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl_»x ≥eÜ«∞ *Ëã¨∞ÎOk.

«Å#∞ H˘OK≥=ÚQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ =OK«∞@#∞ 'J=Ù#∞— Jx K≥ÑC@‰õΩ, „ÑHõ Å‰õΩHõkeOK«∞@#∞ 'HÍ Œ∞— Jx K≥Ñ¨C@‰õΩ zÇ¨Ïfl=∞x qâ◊fi"åºÑÎOQÍ JO ŒiH©≥eã≤# Õ !

`å#∞ q#∞K«∞#flÑ¨Ù_»∞, «Å#∞ ÃÑ·ÔHuÎ=ÙOz, ãÖ Œ~åƒù#∞™ê~°=ÚQÍ HõkeOK«∞@#∞ P=ºHÎÜ≥ÚHõ «@ã÷(Neutra) "≥·Yix„ÑüaOaã¨∞ÎOk.

«Å#∞ H˘kÌQÍ XHõ"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ =Oz =ÙOK«∞@#∞ P =ºHÎ Z Œ∞\˜=ºHÎ K≥|∞ «∞#flq+¨Ü«∂xfl Pã¨HÎ À qO@∞<åfl_»x ≥Å∞ã¨∞ÎOk. „ã‘ÎÅ∞ «=∞#∞ PHõi¬Oz#

Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ`À =∂\Ï¡_»∞ «∂#flÑ¨Ù_»∞, "åˆ~ ≥·<å q+¨Ü«∞=Ú K≥|∞ «∞#flÑ¨Ù_»∞ DKÕ+ìÅ#∞ Z‰õΩ¯=QÍ „Ñ¨ Œi≈OK«@O [QÆ∞QÆ∞ «∂ =ÙO@∞Ok.

=ºuˆ~Hõ`åÉèÏ"åxfl ã¨∂zã¨∞Î#flÑ¨Ù_»∞ `«Å#∞ „HÕ^Œ"≥·Ñ¨Ù‰õΩ '=ÙOK«@O—[~°∞QÆ∞ «∞Ok.

„Ñ¨[ÅÖ’ <åºÜ«∞"å Œ∞Å∞, "Õ∞<Õ[~°∞¡, W «~° =$uÎs`åº xÑ¨Ù∞Å∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞"å~°∞ `«=∞KÕ`«∞efl `«Å "≥#∞Hõ "≥·Ñ¨Ù=ÙOz „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. Wk "åiP «‡qâßfi™êxfl, PkèHõº «#∞, JkèHÍ~°Ñ¨Ó~°fiHõ ÉèÏ"åxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

W Õ q èŒ"≥∞ÿ# „Ñ¨ Œ~°≈<å Ñ¨Ó~°fiHõ KÕ+ì J<Õk «=∞‰õΩ `å=Ú Jhfl ≥eã≤#"å~°=∞<Õ ÉèÏ"åxfl J<Õ‰õΩÅÖ’ Hõeyã¨∞ÎOk.

«∞O\˜ÉèÏQÆ=ÚÖ’ «# KÕ «∞Å#∞Oz KÕÜ«Ú ãÖ*Ï˝ „Ñ¨ Œ~°≈# =∞#∞#k P=ºHÎ «# ÅH∆ÍºÅ#∞ <≥~°"Õ~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ „Ñ¨Ü«∞ «fl=Ú#∞ „áê~°OaèOK«∞@‰õΩã≤ Œú=ÚQÍ =Ù<åfl_»x ã¨∂zã¨∞ÎOk. W Õ zÇ¨Ïfl „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú J<Õk Z Œ∞\˜=º‰õΩÎÅ= ŒÌ ãÖÉèÏ+¨Ï~°Ç≤Ï « ã¨"åÅ∞#∞ KÕÜ«∞\Ïxfl ‰õÄ_» „ÑüaOaã¨∞ÎOk.

117 118



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COM KÕ «∞Å#∞ «=∞ "≥∂HÍà◊§ÃÑ· =ÙOz, ÖË • «#∞ ‰õÄ~°∞Û#fl ‰õΩsÛ JOK«∞ÃÑ·

=ÙOz â◊s~åxfl =ÚO Œ∞ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ =Oz ‰õÄ~˘Û#∞@#∞ P =ºHÎ «=∞ ãÖÉèÏ+¨#∞, ÖË • "å Œ „Ñü"å Œ#=ÚÅ#∞ =ÚyOK«∞@‰õΩ ã≤ ŒúÑ¨_ç# =∞#óã≤÷uxã¨∂zã¨∞ÎOk.

ÉÁ@#„"Õà◊¡#∞ `«=∞ @H±KÕÜ«∞|_ç# áêºO\ò ÉˇÅ∞ìÖ’ÑëH˜QÍx, *Ë|∞ÅÖ’#∞OzQÍx KÕÜ«Ú ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ∞ "åi ÉèíÜ«∞~åÇ≤Ï «º=Ú#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«∞@‰õΩ,„ã‘ÎÅ ã¨=∞Hõ∆=∞=ÚÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ `«=∞ PkèHõº`«#∞ ã¨∂zOK«∞@‰õΩ KÕÜ«Ú„Ñ¨Ü«∞ «fl=ÚQÆ#∞, J Õq èŒ=ÚQÆ „ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_» KÕÃã_ç D KÕ+ì#∞ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅÔH·PkèHõº «#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«∞@‰õΩ ã≤ ŒúÑ¨_»∞#@∞¡QÆ "åi =∞#ãÎ «fi=Ú#∞ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

«=∞ Hõà◊§*’_»∞#∞ Hõà◊§#∞O_ç fã≤ XHõ KÕu`À Ñ@∞ìH˘x "å\Ü≥ÚHõ '™êìO_£—Å#∞«=∞ ÃÑ Œ=ÙÅÃÑ·QÍx, <À\Ü«∞O Œ∞OK«∞H˘#∞@#∞QÍx KÕÜ«Ú@ J<Õk Éèí„ Œ å

ãO|O èŒ"≥∞ÿ KÕÜ«Ú KÕ+ìQÍ ≥eÜ«∞#QÆ∞#∞. WkÜÕ∞ x~°‚Ü«∞ =Ú#∞ ÔQ·H˘#∞@‰õΩKÕÜ«Ú PÅ™êºxfl ‰õÄ_» ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

Hõà◊§*’_»∞#∞ |Ü«∞@‰õΩ fÜ«∞Hõ<Õ, "å\˜ÃÑ· ÉèÏQÆ=Ú#∞O_ç K«∂K«∞@#∞ Z Œ∞\˜=ºHÎÑ¨@¡ Ñ¨ÓiÎ =ºuˆ~Hõ «#∞ Hõey=Ù<åfl_»x, P «xÖ’ ÀëêÅ<Õ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl_»x ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

z#fl`«#=ÚÖ’ =∞#=∞O^Œ~°=¸ =∞# `«e¡^ŒO„_»∞Å∞, `å`«, <å#=∞‡Å∞,Láê è•ºÜ«ÚÅ∞, «H˜ # ÃÑ ŒÌ"åiÜ≥ÚHõ „Ñ¨ÉèÏ"åÅ‰õΩ Ö’<≥·#"å~°"Õ∞! "åiÜ≥ÚHõÇ¨=ÉèÏ==ÚÅ „Ñ¨ Œ~°≈##∞ J#∞HõiOK«\ÏxH˜ „Ñ¨Ü«∞ «flO KÕã¨∂Î =ÙO\Ï=Ú. W ÕHÀ=Ö’ ÑÅ∞~°HÍÖ·# =∞ødHõ ãO|O èŒ"≥∞ÿ# ÉèÏ=„ÑHõ@#Å#∞ <Õ~°∞ÛH˘x =Ù<åfl=Ú,<Õ~°∞Û‰õΩO@∞<åfl=Ú. =∞#=Ú J<ÕHõ ~°HÍÖ·# W «~°∞ÅÜ≥ÚHõ ÉèÏ=q<åºã¨=ÚÅ#∞,"åQÀú~°∞Å#∞ QÆ=∞xã¨∂Î PÅH˜ã¨∞Î#flÑ¨Ù_»∞ =∞#=Ú‰õÄ_» J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·#~°Hõ~°HÍÖ·# =∞#óã≤÷ «∞Å‰õΩ Ö’<Ò`å=Ú. =∞#=Ú Hõà◊§Ö’ Hõà◊√§ ÃÑ\ì ã¨∂\˜QÍK«∂¿ã Ü«∞ «fl=Ú KÕÜ«∞É’=Ú. =∞# <À~°∞, Hõà◊√§, =Ú‰õΩ¯ ÖË • K≥=ÙÅ∞ =O\˜â◊s~° JOQÆ=ÚÅ#∞ =∞# KÕu`À ã¨Ê $t™êÎ=Ú. =∞#=Ú XHõ =Ü«∞ã¨∞û =zÛ#Ñ≤=∞‡@ =∞# ãÖ*˝Å∞ ÖË • KÕ+ìÅ „Ñ¨ Œ~°≈#=ÚÅÖ’ Ñ¨Å∞ q èŒ=ÚÖ·# =∂~°∞ÊÅ#∞KÕã¨∞‰õΩO@∂ =ÙO\Ï=Ú.

XHõ=ºHÎ «#Ü≥ÚHõ J"åOzè «"≥∞ÿ# Ñ¨ Œ„Ñ¨Ü≥∂QÍxH˜ QÍx ÖË • J\ì =∂@ÅèÀ~°HQÍx <À\x «#KÕu`À HõÑ≤Ê"Õã≤H˘#∞@ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. D zÇÏfl „Ñ Œ~°≈#

=ÚÖ’ KÕu`À áêH∆Hõ=ÚQÍ <À\˜x =¸ã≤"Õã≤, ÉÁ@#„"Õe`À QÆ_»¤=Ú#∞ XuÎÑ¨@∞ìH˘#∞@ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. H˘xfl™ê~°∞¡ =∞# KÕu„"Õà◊§`ÀQÍx ÖË • =¸ã≤=ÙOz#Ñ≤_çH˜e`ÀQÍx <À\˜x =¸Ü«Ú@ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. D q èŒ"≥∞ÿ# KÕ+ì#∞ ã¨Ç¨Ï[OQÍJkèHõ=ÚQÍ J| Œú=ÚÅ∞ K≥ÃÑÊ_ç =º‰õΩÎÅ∞ KÕã∂ÎO\Ï~°∞. W Õ zÇÏfl=Ú#∞ H˘O Œ~°∞=º‰õΩÎÅ∞ =Ú‰õΩ¯ „HÕk ÉèÏQÆ=Ú#∞ ~°∞ ŒÌ@O ^•fi~å ‰õÄ_® =ºHõÎÑ¨~°∞ã¨∞ÎO\Ï~°∞.Z=iÔH·<å =∞kÖ’ „Ñu‰õÄÅ ÉèÏ==Ú Œ~ÚOz#KÀ, «Hõ∆"Õ∞ <À\x HõÑ≤Ê"ÕÜ«Ú@^•fi~å ^•x ã¨∂zã¨∂ÎO\Ï~°∞. KÕu`À <À\˜x HõÑ≤Ê"Õã≤#@∞ÖË =Ú‰õΩ¯#∞ ã¨Ê $tO

119 120



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


K«∞@ J<Õk P =ºHÎ W «~°∞ÅÑ¨@¡ ãÖ ÕÇ¨ã¨Ê Œ =∞#ó „Ñ¨=$uÎx Hõey=Ù<åfl_»x≥Å∞Ñ¨Ù «∂Ok.

=∞#=Ú U^≥·<å ^Œ∞ã¨ûOÑ¶¨∞@##∞ K«∂z#Ñ¨Ù_»∞ QÍx, ÖË^• ^•xÑ¨@¡J~Ú+¨ì=Ú#∞QÍx Hõeæ=Ù#flÑ¨Ù_»∞ "≥O@<Õ =∞# HõO\˜x „"Õe`À ~°∞^Œ∞ÌH˘#∞@KÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. JÖÏQ Z Œ∞\=ºHÎ U ≥·<å Jã «º ãOÉèÏ+ KÕã∞Î#flÑÙ_»∞^•x#∞O_ç Œ$+≤ì =∞~°Å∞ÛH˘#∞@ÔH· ‰õÄ_» D q èŒ"≥∞ÿ# ã¨~*Ï˝ „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú#∞KÕã¨∂ÎO\Ï=Ú. „ã‘ÎÅ∞ D zÇ¨ÏflÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ KÕÜ«∞_»OQÆ=∞xOK«=K«∞Û. "å~°∞ U ≥·<å zHÍ‰õΩ#‰õΩQÍx, J™œHõ~°º=Ú#‰õΩQÍx Ö’<≥·#Ñ¨Ù_»∞D q èŒ"≥∞ÿ# KÕ+ì#∞ „Ñ¨ Œi≈ã¨∂ÎO\Ï~°∞.

XHõ=ºHÎ `å#∞ Z=i`À<≥·<å ãÖÉèÏ+≤ã¨∞Î#flÑ¨Ù_»∞QÍx, ÖË • Z=iãÖÉèÏ+¨<≥·<å q#∞K«∞#flÑ¨Ù_»∞QÍx «# KÕu`À K≥qx ã¨Ê $tOK«∞@#∞ P=ºHÎ W «~°∞Å∞K≥|∞ «∞#fl q+¨Ü«∞=Ú |Ç¨ïâß Jã¨ «º"≥∞ÿÜ«ÚO_»∞#<Õ J#∞=∂<åã¨Ê Œ èÀ~°˜xHõey=Ù<åfl_»x K≥|∞ «∞Ok.

H˘xfl ãÖ Œ~åƒùÅÖ’ =º‰õΩÎÅ∞ ÃÑ#∞fl ÖË • ÃÑxûÅ∞ =O\˜ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ «=∞<À\˜Ü«∞O Œ∞OK«∞H˘#∞@#∞, ÖË • KÕu„"Õà◊§Ü≥ÚHõ QÀà◊§#∞ H˘~°∞‰õΩ@#∞ ‰õÄ_»"å~°∞ PO^Àà◊<åÑ¨Ói « =∞#ã¨∞û`À =Ù<åfl~°x ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

XHõ=ºHÎ «# "≥∞_»#∞QÍx ÖË • K≥qÜ≥ÚHõ „HÕ Œ ("≥∞_») ÉèÏQÆ=Ú#∞QÍx «#K«∂Ñ¨Ù_»∞ „"Õe`À Hõhã¨=Ú S Œ∞=∂~°∞¡ ÖË • JO «‰õΩ q∞OzQÍx w~°∞H˘#∞ @#∞Jk "åxÜ≥ÚHõ ãÖ ÕÇ¨ã¨Ê Œ =∞iÜ«Ú JxtÛ « =∞#óã≤÷ «∞efl „ÑüaOa ã¨∞ÎOk.

H˘O «=∞Ok =º‰õΩÎÅ∞ U ≥·<å J| Œú=Ú K≥Ñ≤Ê#Ñ¨Ù_»∞ JãÖHõeÊ «=ÚQÍ «=∞K˘HÍ¯Ü≥ÚHõ HÍÅ~üx ÖÏQÆ∞H˘#∞@ KÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. D zÇÏfl „Ñ Œ~°≈#=ÚP=ºHÎÜ≥ÚHõ HÀÑ¨=Ú =∞iÜ«Ú PO^Àà◊#Å‰õΩ ‰õÄ_» ã¨∂zHõ J=Ù «∞Ok.

XHõ=ºHÎ «# KÕux «#Ü≥ÚHõ «Å‰õΩ P è•~°=ÚQÍ KÕã≤H˘x Z Œ∞\˜=ºHÎÜ≥ÚHõ ãOÉèÏ+#∞ q#∞K«∞O_ç# Ü≥∞_»Å, P q#∞K«∞O_≥_ç =ºHÎ J™œHõ~°º=Ú#‰õΩQÆ∞iÜ≥ÿ∞<å_»x, qã¨∞QÆ∞#∞ Hõey =Ù<åfl_»x q=iã¨∞ÎOk. J Õq èŒOQÍ «#KÕu„"Õà◊§`À |Å¡ÃÑ·# "å Œº=ÚKÕã∂Î =ÙO_»@O‰õÄ_» „â’ «Ü≥ÚHõ J™œHõ~°º=Ú#∞ ≥eÃÑ_çã¨∂zHõ.

«# K≥H˜ eÃÑ· KÕ~Ú=ÙOK«∞H˘x K«∂Ñ¨Ù_»∞„"Õex ã¨∂\˜QÍ ÃÑ·H˜=ÙOz, q∞ye#„"Õà◊§#∞ =Ú_»∞K«∞H˘x =ÙO_»∞ ãÖ*Ï˝ „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú P =ºHÎ Z Œ∞\ ˜=ºHÎÜ≥ÚHõãÖÉèÏ+¨#∞ Pã¨HÎQÍ q<≥_ç èÀ~°˜x, „â◊ Œú#∞ Hõey=Ù<åfl_»x ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

Z Œ∞\˜=ºHÎ K≥|∞ «∞#fl q+¨Ü«∞=Ú#∞ „â◊ ŒúQÍ q<≥_ç =ºHÎ «#Ü≥ÚHõ QÆ_»¤=ÚÃÑ·"≥∞Å¡QÍ H˘@∞ì@ „áê~°OaèOz#Ü≥∞_»Å Jk x~°‚Ü«∞=Ú#∞ fã≤H˘#∞@‰õΩ ã≤ ŒúÑ¨_»∞K«∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«#QÆ∞#∞. HÍx D QÆ_»¤=Ú#∞ ã¨Ê $tOK«∞K«∂ ^•x`À ÉÏ@∞QÍ

KÕ «∞Å#∞, HÍà◊§#∞ ‰õÄ_» '„HÍãπ—QÍ =ÙOz ‰õΩsÛÖ’ "≥#∞Hõ‰õΩ "åe=Ù#fl@¡~Ú ÕP «_»∞ Z Œ∞\˜=ºHÎ Jaè„áêÜ«∞=Ú`À qÉèËkã¨∞Î<åfl_»x ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

ZÑ¨Ù_≥· Õ XHõ=ºHÎ «# J~°KÕu`À "≥∞_»Ü≥ÚHõ "≥#∞Hõ ÉèÏQÆ=Ú#∞ ~°∞ Œ∞Ì‰õΩO@∂=Ù#fl@¡~Ú`Õ P`«_»∞ ™ê^è•~°OQÍ Jã¨`«º=Ú#∞ K≥|∞`«∞<åfl_»x, =∞iÜ«ÚZ Œ∞\˜=ºHÎÜ≥ÚHõ Œ$+≤ì#∞O_ç «Ñ≤ÊOK«∞H˘#∞@‰õΩ Ü«∞uflã¨∞Î<åfl_»x ≥Å∞ã¨∞ÎOk.

XHõ=ºH˜Î (=ÚYºOQÍ „ã‘Î) =∞$^Œ∞=ÙQÍ `«#"≥∞_» "≥#∞HõÉèÏQÍxfl `å‰õΩ`«∂,~°∞ Œ∞Ì‰õΩO@∞#fl@¡Ü«∞ Õ, Jk P"≥∞Ü≥ÚHõ zHÍ‰õΩ#∞, ÖË • HÀáêxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

«#Ü≥ÚHõ XHõKÕu`À =ÚY=ÚÜ≥ÚHõ XHõ áê~°≈=Ú#∞ HõÑ¨CH˘x Ô~O_»=KÕuÜ≥ÚHõ „"Õà◊§#∞ q_çQÍ=ÙOz KÕux H˘kÌQÍ ÃÑ·ÔHuÎ#@∞¡=Ù#fl ãO* «# ã=∞ãº#∞=ºHõÎÑ¨~°∞K«∞@Ö’ P «xH˜QÆÅ ÉèíÜ«∞~åÇ≤Ï «º=Ú#∞, PO^Àà◊<å ~åÇ≤Ï «º=ÚÅ#∞=ºHõÎÑ¨~°∞ã¨∞ÎOk.

™ê è•~°OQÍ HÍà◊§#∞ XHõ •xÃÑ· XHõ\˜ "Õã≤H˘#∞@#∞ =∞#=Ú K«∂ã¨∂Î<Õ=Ù<åfl=Ú. ‰õΩ_çHÍÅ∞#∞ Z_»=∞HÍeÃÑ· "Õã≤H˘x =ÙOK«∞@ ã¨Ç¨Ï[„Ñ¨„H˜Ü«∞QÍ K≥Ñ¨Ê|_»∞`ÀOk. H˘xfl Õâ◊=ÚÅÖ’ Dq èŒ"≥∞ÿ# ãÖ*Ï˝ „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú "åiH˜QÆÅ ~°Hõ∆^Œ$HõÊù^äŒ=Ú, PO^Àà◊<åÑ¨Ó~°fiHõ =∞#óã≤÷`«∞Å#∞ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. HÍx HÍà◊§#∞'„HÍãπ—QÍ "Õã≤H˘#∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú#O Õ, KÕ «∞Å#∞ ‰õÄ_» '„HÍãπ—QÍ "Õã≤H˘x KÕÜ«ÚKÕëêì „Ñ¨ Œ~°≈#Å∞ JkèHõ=∞QÆ∞ J<åã¨HÎx ã¨∂zã¨∞ÎOk.

XHõ áê^Œ=Ú`À Ô~O_»= HÍex "≥∂HÍe "≥#∞Hõ"≥·Ñ¨Ù #∞O_ç K«∞@∞ìH˘x#q^èŒ=ÚQÍ Ñ¨@∞ìH˘#∞@ J#∞ ãÖ*Ï˝ „Ñ¨^Œ~°≈# J#∞#k ~°Hõ∆H˘~°ÔH· KÕÜ«Ú„Ñ¨Ü«∞ «fl=ÚQÍ ≥eÜ«∞=Öˇ#∞. D ~°Hõ"≥∞ÿ#ã≤÷ux Ñ≤iH˜"å~°∞ ÖË • ã≤QÆ∞æ À ‰õÄ_ç#„ã‘ÎÅÜ«∞O Œ∞ =∞#=Ú KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ K«∂_»=K«∞Û#∞. W Õ zÇ¨Ïfl „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨Ù_»∞ ‰õÄ_» ãÖÉèíqOK«=K«∞Û#∞.

L^ÕÌâ◊º=ÚÅ∞'ãÊ $tOK«∞@— J#∞#k XHõxÜ≥ÚHõ =∂#ã≤Hõ ã≤÷ux, «# =Ù ÕÌâßºxfl J= «e

=ºH˜ÎH˜ `≥Å∞Ñ¨Ù@‰õΩ KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞`åflxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk. Z=Ô~·<å XHõ=ºH˜Îã¨g∞Ñ¨=Ú= ŒÌ‰õΩ ã¨Ê $t¿ãÎ, Jk P=ºHÎ «# =∂@Å#∞ ‰õÄ_® q#=∞x HÀ~°\Ïxflã¨∂zã¨∞ÎOk.

XHõ=ºHÎ Z=Ô~·<å Z Œ∞\˜=ºHÎÜ≥ÚHõ KÕux Ñ¨@∞ìH˘x ÖÏy#@∞¡QÍ ã¨Ê $t¿ãÎ,Jk P «x *’Hõº=Ú KÕã¨∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ, ÖË • «# PO^Àà◊##∞ ≥Å∞Ñ¨Ù@‰õΩQÍx KÕÜ«Ú „Ñ¨Ü«∞ «fl=∞x ≥eÜ«Ú#∞.

XHõ=ºHÎ g∞ Hõà◊§Ö’H˜ K«∂ã≤#Ñ¨Ù_»∞ g∞~°∞ L ÕÎl «∞Ö·† g∞~°∞ =∂\Ï¡_»∞@‰õΩ„Ñ¨Ü«∞uflOz#Ñ¨Ù_»∞† P «x Hõ#∞Å∞ x¿ãÎ[=ÚQÍ, x„kOK«∞#Ñ¨Ù_»∞ Hõ#∞flÅ∞≥~°z x„kOK«∞"åx=Ö QÀK«i¿ãÎ, P «_»∞ qã∞QÆ∞#∞ Hõey=Ù<åfl_»x ã∂zã∞ÎOk.

121 122



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


P=ÙeOK«∞@, QÀà◊√§H˘~°∞‰õΩ@, JuQÍ "åpx K«∂ã∞H˘#∞@, PHõe, •ÇÏ=Ú=O\˜ zÇ¨flÅ#∞ „Ñ¨ Œi≈OK«∞@ =O\˜ ÅHõ∆ÏÅ∞ qã¨∞QÆ∞ ŒÅ#∞ ã¨∂z™êÎ~Ú.

«=∞‰õΩ QÆÅ PO^Àà◊#Å#∞ HõÑ≤ÊÑ¨ÙK«Û\ÏxH˜ á⁄QÆ„`åˆQ JÅ"å@∞QÆÅ"å~°∞KåÖÏ=∞Ok =ÙO\Ï~°∞.

ã≤QÆÔ~\ò#∞ <À\˜Ü«∞O^Œ∞Oz, `«Å#∞ ÃÑ·ÔHuÎ "≥eyOK«∞"å~°∞ Pâß"å^Œ,qâßfiã¨Ñ¨Ói « Œ$HõÊù äŒ=ÚÅ#∞ Hõey=ÙO\Ï~°∞. J Õq èŒOQÍ «Å#∞ „HÕ Œ‰õΩ=ÙOz ã≤QÆÔ~\ò#∞ "≥eyOK«∞ =º‰õΩÎÅ∞ x~åâß"å Œ =∞#ãÎ åfixfl Hõey=ÙO_»\Ïxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.

<À\Ü«∞O Œ∞ XHõ=¸ÅQÍ ã≤QÆÔ~\ò#∞=ÙOz, "≥eyOKÕ =ºHÎ, P «_»∞ ~°ÇÏãº"≥∞ÿ#„Ñ¨=~°Î<åÑ¨Ó~°fiHõ =∞#ãÎ «fi=Ú#∞ Hõey=Ù#fl"å_»x ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

ã≤QÆÔ~\ò á⁄QÆ#∞ Z‰õΩ¯=QÍ =Ú‰õΩ¯~°O„ èŒ=ÚÅ#∞O_ç q_»K«∞@ J<Õk P=ºHÎxPkèHõº «, qâßfiã¨Ñ¨Ói «"≥∞ÿ# =ºHÎ «fi=Ú QÆÅ"åxQÍ ã¨∂zã¨∞ÎOk.

XHõ=ºHÎ ã≤QÆÔ~\ò#∞ "≥eyOz# «Hõ∆"Õ∞ PiÊ"ÕÜ«∞\Ïxfl P «_»∞ ãÖÉèÏ+¨#∞U=∂~°Û\ÏxH˜ KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞ «fl=∞x „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞.

q"åÇ¨Ï=Ú "åOzèOK«∞@#∞ ≥Å∞Ñ¨Ù ãÖ*Ï˝–KÕ+ìÅ∞ :

„ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ Ñ¨~°ã¨Ê~°=Ú XHõi<˘Hõ~°∞ W+ìÑ¨_»∞ «∞#flÑ¨Ù_»∞ `å=Ú "åixq"åÇ¨Ï=Ú KÕã≤H˘#=Öˇ#<≥_ç HÀiHõ`À W~°∞=Ù~°∂ H˘xflq^èŒ=ÚÖˇ·# KÕ+¨ìÅ#∞„Ñ¨=iÎOK«∞ Œ∞~°∞. D q+¨Ü«∞=ÚÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅHõO>ˇ „ã‘ÎÖË Z‰õΩ¯= =ÚO Œ∞K«∂Ñ¨Ù,q"ÕHõ=ÚÅ#∞ Z‰õΩ¯=QÍ Hõey=ÙO_»@O =∞#=Ú QÆ=∞x¿ãÎ, J=QÆ «=∞ø «∞Ok.JãÖHõeÊ «=ÚQÍ „Ñ¨ Œi≈OK≥_ç H˘xflq èŒ=ÚÖ·# D ("≥·"åÇ≤ÏHõ "åOKè«#∞ ã¨∂zOK«∞K«∞) zÇ¨Ïfl=ÚÅ∞ Ü≥∂K«# KÕÜ«∞|_»∞@, =∞iÜ«Ú J èŒºÜ«∞# =Ú#∞ ‰õÄ_» DJ è•ºÜ«∞=∞O Œ∞ q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk.

„ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨µe~°∞=Ù~°∞ XHõi<˘Hõ~°∞ H˘kÌ Œ∂~°=Ú#∞Oz K«∂K«∞H˘x#Ñ¨Ù_»∞"åiÖ’ H˘xfl q èŒ=ÚÖ·# =∂~°∞ÊÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. L^•Ç¨Ï~°‰õΩ, â◊s~°=ÚH˘OK≥=Ú ™êy#@∞¡O_»∞@, Kèåf=ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ#@∞¡O_»∞@, L^Œ~°=ÚÖ’Ñ¨Å‰õΩ ÖÏQÆ|_»∞@, â◊s~°=Ú x\Ï~°∞QÍ ÃÑ·ÔHuÎ#@∞¡O_»∞@, P =ºHÎ KåÖÏz#fl"åiQÍ Hõ#|_»∞@ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q ãÖÉèíq™êÎ~Ú.

`å#∞ W+ìÑ¨_ç#=ºHÎ ã¨g∞Ñ¨=ÚÖ’ P =ºHÎKÕÜ«Ú âßs~°Hõ Jaè#Ü«∞=ÚÅ#∞QÆ∞iOz =∞#=Ú Z‰õΩ¯=QÍ J èŒºÜ«∞#=Ú KÕÜ«Ú@‰õΩ ã¨=Ú„ Œf~° „áêO «=ÚÅ<Õq q∞H˜ e L «Î=∞ ã÷Å=ÚÅx q=iOÑ¨|_ç#q.

Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ Z=Ô~·# „ã‘Î «=∞ ã¨g∞Ñ¨=ÚÖ’ =ÙO_ç#Ñ¨Ù_»∞, "åix QÆ=∞xOK«∞K«∞#fl Œx ≥eÜ«∞QÍ<Õ† "å~°∞ «=∞ +¨~üìÜ≥ÚHõ HÍÅ~üx ãïKÕã≤H˘#∞@, «=∞Éèí∞[=ÚÅÃÑ· =Ù#fl Œ∞=Ú‡#∞ Œ∞Å∞ÑÙ@, "å~°∞ èŒiOz# K˘HÍ¯, ÖË • HÀ@∞Å#∞ãiKÕã≤H˘#∞@, =∞iÜ«Ú «=∞ ÃÇÏ~Ú~üÃãìÂÖò#∞ K«Hõ QÍ ãik Œ∞ÌH˘#∞@ =O\qKÕÜ«∞@O „Ñ¨ Œi≈™êÎ~°∞.

123 124



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


f Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ «=∞ f„="≥∞ÿ# âßs~°Hõ (Ãã‰õΩû‰õΩãÖ|OkèOz#) "åOKè«#∞ «=∞ÉÁ@#„"Õà◊§#∞ ÉÅ∞ìÖ’, «=∞ [#<åOQÆ=ÚÅ ãg∞ÑOQÍ „Ñ Œi≈OK«∞@ •fi~åJaè#~ÚOK«∞@#∞ =∞#=Ú QÆ=∞xOK«=K«∞Û#∞.

f Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ «=∞ â◊s~°=Ú#∞ „ã‘ÎÅ"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ „uÑ≤Ê, «=∞ áê Œ=ÚÅ#∞ P"≥∞‰õΩã¨g∞Ñ¨=ÚQÍ KÕ~°∞Û@^•fi~å ‰õÄ_» «=∞ '"åOKè«#∞— „ÑüaOaOK«∞ suQÍ„Ñ¨=iÎ™êÎ~°∞.

f H˘kÌHõ∆ÏÅ¿ãÑ¨Ù «=∞Ü≥ÚHõ Hõ#∞áêÑ¨Å#∞ ÃÑ ŒÌqQÍ KÕã≤ K«∂_»@O ^•fi~å‰õÄ_» Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ „ã‘ÎÅÃÑ· "åiH˜QÆÅ «=∞ Pã¨HÎx, HÀiHõ#∞ "≥e|∞K«∞Û`å~°∞.

f `«# `«∞O\˜ÉèÏQÆ=ÚÖ’ Ô~O_»∞KÕ`«∞Å#∂ =ÙOz â◊s~åxfl XHõ q^èŒ"≥∞ÿ#(x\Ï~°∞QÍ) suÖ’ =ÙOK«∞@ J<Õk P =ºHÎ «# Z Œ∞@=Ù#fl „ã‘Î À 'HõÅÜ«Ú@—‰õΩWK«ÛùyOK«∞@#∞ q=iã¨∞ÎOk.

Dq èŒOQÍ<Õ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅÖ’=Öˇ, „ã‘ÎÅÖ’‰õÄ_»,"å~°∞ «=∞ «Å#∞ ã¨Ê $tOK«∞@,Œ∞ã¨∞ÎÅ#∞ ãïKÕã≤ (â◊√„Éèí=Ú) H˘#∞@, Ô~O_»∞ KÕ «∞bfl «=∞ «∞O\˜ÃÑ· =ÙOz

„Ñ Œi≈OK«∞@, XHõ áê Œ=Ú#∞ ÑÙ~°∞+µx"≥·ÑÙ ã∂zOK«∞suQÍ =ÙOK«∞@ "≥Ú ŒÖ·#ÅHõ∆ÏÅ∞ QÀK«iOK«QÆÅ=Ù.

f «# Œ∞ã∞ÎÅ#∞ @H±KÕã≤H˘x, ÉÁ@#„"Õex ÉÅ∞ì #O Œ∞ =ÙOz KÕÜ«Ú ãO[J<Õk,„ã‘ÎÅÖ’x f„="≥∞ÿ# '"åOKè«—#∞ ã∂zã∞ÎOk. JÖÏQ, «=∞ *Ë|∞Ö’ ÉÁ@#„"ÕexLOK«∞@, «=∞ ¿ÇÏO_£ÉÏQ∑ #O Œ∞O_ç ‰õÄ_» É·@‰õΩ Hõ#|_»∞#@∞¡ KÕÜ«Ú@#∞‰õÄ_» W Õ q èŒ"≥∞ÿ# ÉèÏ"åxfl ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

f «=∞ Hõ#∞áêÑ¨Å#∞ ÃÑ ŒÌqQÍKÕã≤, K≥H˜ à◊√§ `å*ÏQÍ =ÙO_»∞@, xQÍiOÑ¨Ù#∞ãÖ «iOK«∞H˘#∞@QÆ∂_» "åiH˜ Ñ¨Ù~°∞+¨µxÃÑ·QÆÅ L ÕÎ[ «#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk.

f `å#∞ ÉÏQÍ W+ìÑ¨_ç# Ñ¨Ù~°∞+¨µx ã¨=∞Hõ∆OÖ’ „ã‘Î «# =∞$ Œ∞"≥·# =∞˜Hõ@∞ì#∞Ñ¨ ÕÑ¨ Õ „Ñ¨ Œi≈OK«∞@#∞, =∞iÜ«Ú «# â◊s~°=ÚÖ’x â◊$OQÍ~° ãÖ|Okè «„Ñ¨ Õâ◊=ÚÅ#∞ |Ç≤Ï~°æ «=Ú KÕÜ«Ú@#∞ [~°∞QÆQÆÅ Œ∞. =∂\Ï¡_»∞#Ñ¨Ù_»∞ «#J~°KÕux É·@‰õΩ K«∂Ñ≤Oz, „Ñ¨ Œi≈OK«∞@#∞‰õÄ_» HõÅ Œ∞.

f ‰õÄ~°∞Ûx ÖË • xÅ|_ç =Ù#fl „ã‘Î, Ñ¨Ù~°∞+¨µx (`å#∞ W+ìÑ¨_ç#) K«∂ã≤#"≥O@<Õ™ê è•~°=ÚQÍ `å#∞ ã≤÷uÖ’ =ÙOz# ^•xHõO>ˇ «# HÍà◊§#∞ Ô~O_çO\˜hqâßÅ=ÚQÍ ("≥_»Å∞ÊQÍ) HõkeOK«∞@#∞ QÆ=∞xOK«=K«∞Û#∞.

f „ã‘Î «# ÃÑ Œ=ÙÅ#∞ «_çQÍ KÕã≤H˘#∞@#∞, P"≥∞ Ü≥ÚHõ â◊$OQÍ~° Ñ¨Ó~°fiHõ=∞QÆ∞ "åOKè«#∞, ^•xH˘~°ÔH· P`«xx PÇ¨fixOK«∞@#∞ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.‰õΩsÛÜ«∞O Œ∞ ‰õÄ~°∞Û#fl „ã‘Î XHõHÍex Ô~O_»=HÍe ˘_»„HO Œ=ÙOz, "≥∂HÍexÑ¨Ù~°∞+¨µx"≥·Ñ¨Ù HO„nHõiOz#@∞¡ =ÙOz KÕÜ«Ú „Ñ¨ Œ~°≈#=Ú P"≥∞‰õΩ P «xÃÑ·QÆÅ JkèHõ"≥∞ÿ# Pã¨HÎx ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

„áê ÕtHõ, Ü«∂[=∂#ºÑ¨Ó~°fiHõ KÕ+ìÅ∞ :qq èŒ=ÚÖ·# „Ñ¨ Õâ◊=ÚÅs`åº, «=∞ Ü«∂[=∂#º Ñ¨Ó~°fiHõ=∞QÆ∞ JOâ◊=Ú

ÅO Œ∞ „Ñ¨[Å∞ KÕÜ«Ú KÕëêìkq è•#=ÚÅ∞ Ñ¨Å∞q è•Å∞QÍ =ÙO\Ï~Ú.

„¿Ñq∞‰õΩÅ∞ XHõi =∞~˘Hõ~°∞ «=∞ KÕ «∞Å`À K«∞\˜ì "Õã≤H˘x Hõeã≤ =ÙO_»∞@#∞,"åºáê~° HÍ~°ºx~åfiÇ¨ÏHõ=~°æ=Ú «=∞áê Œ=ÚÅ#∞ '_≥ãπ —ÃÑ· =ÙOz „Ñ¨ Œi≈OK«∞@,ÖË^• `«Å∞Ñ¨Ù"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ Hõ#∞Ñ≤OK«∞#@∞¡ KÕÜ«Ú@ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q. H˘O^Œ~°∞W`«~°∞ÅÜ≥ÚHõ¯ HÍ~°∞ÃÑ· ‰õÄ~˘Û#∞@, J#∞=∞u ÖË‰õΩO_»QÍ<Õ PÑ¶‘ãπ '_≥ãπ¯—ÃÑ·‰õÄ~˘Û#∞@ J<Õk "åiH W «~°∞ÅÃÑ· PkèHõº «#∞ „Ñ Œi≈OK«∞ =Ù ÕÌâ◊º=Ú =Ù#fl@∞¡QÆ≥eÜ«∞*Ëã∞ÎOk.

125 126



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COM‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨Ù_»∞ H˘OK≥=Ú "≥#∞Hõ‰õΩ =Oy Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù áêºO\ò

*Ë|∞Ö’ «# Z_»=∞KÕux=ÙOz, ‰õΩ_çHÍex ‰õΩsÛ ¿ÇÏO_çÖòÃÑ·=ÙOz, ‰õΩ_ç KÕux‰õΩ_ç `˘_»ÃÑ· ("≥∂HÍÅ∞‰õΩ ã¨g∞ÑÖQÍ) =ÙOK«∞@#∞ P «xH˜ QÆÅ '>ËH˜\ò Dr—=∞#ãÎ åfixfl, q„âßOuÑ¨Ó~°fiHõ ¿ãfiKåÛùÑ¨Ó~°fiHõ ÉèÏ"åxfl ≥Å∞Ñ¨Ù «∞Ok.

Ü«∞[=∂x HÍ~åºÅÜ«∞=ÚÖ’xH „Ñ"Õtã∞Î#flÑÙ_»∞, ‰õÄ~°∞Û#fl=ºHÎ «# ã≤÷ux=∂~°∞ÛH˘#∞@, >Ë|∞Öò „HÕk `«# áê^Œ=Ú#∞ Ö’ÑëH˜ ÖÏQÆ∞H˘#∞@ =O\˜KÕÜ«Ú@#∞ [~°∞QÆ∞@#∞ „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞.

K≥∞‰õΩJ=Ù#∂! WO «‰õÄ g∞~°∞ â◊s~° ÉèÏ+¨#∞ J~°úO KÕã¨∞HÀQÆÅ â◊HÎ =zÛO^À

ÖË À ZÖÏ ≥Å∞ã¨∞ÎOk...?D „HÕ Œ H˘O Œ~°∞ XHõ=ºHÎ á¶È\’Å∞ Wã¨∞Î<åfl=Ú. «# ÉèíOy=∞Å#∞ |\ì

"åi =∞#ã¨∞Ö’ U=ÚO^À K≥Ñ¨CHÀO_ç K«∂^•ÌOáê~î°‰õΩÖÏ¡~å! D á¶È\’Å∞ K«∂¿ãÎ g∞ˆH=∞xÑ≤™ÈÎO^À <å‰õΩ „"åÜ«∞O_ç. D

Ñ¨ÙãÎHõOÖ’ „Ñ¨K«∞i™êÎ=Ú.~°K«~Ú`«

127 128



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñ¨a¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

MOHANPUBLICATIONS.COMz=i=∂@

Jxfl\˜Hõ<åfl =ÚYº"≥∞ÿ# WO„kÜ«∞O 'Hõ#∞fl— (JO^Œ∞ˆH \˜.q.H˜ WO`«„áê è•#º «). HõÑ¨@ „Ñ¨=~°Î# J∞=∞=Ù# "åºÑ≤Oz L#fl =ºHÎ =∞#ã¨∞ûÖ’ XHõ\˜ÃÑ@∞ìH˘x ÃÑ·H˜ =∞~˘Hõ\˜ =∂\Ï¡_»=K«∞Û. JO Œ∞ˆH J «_»∞ K≥¿ÑÊ^•xfl |\ì J «_çxJ~°úO KÕã¨∞HÀ=_»O Hõ+¨ ì=∞ø`«∞Ok. HÍh =∞#ã¨∞Ö’ ÉèÏ"åÅ∞ â◊s~°OÖ’„Ñ¨Hõ@=∞ø`å~Ú. JÑ¨C_»∞ J «_»∞ ‰õÄ~°∞Û#fl q è•<åxfl |\ì =∞#ã¨∞Ö’x =∂@„QÆÇ≤ÏOK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOK«=K«∞Û. D q èŒOQÍ â◊s~°O =∂\Ï¡_»∞ «∞Ok.

(The Body Language) <À~°∞ =∂\Ï¡_ç# =∂@Å∞ K≥q`À q#fl@∞¡ â◊s~°O=∂\Ï¡_Õ ÉèÏ+¨#∞ HõO\˜ À K« Œ==K«∞Û. WÖÏ â◊s~åxfl K« Œ=QÆÅ *Ï˝#O g∞HõO\H =¿ãÎ g∞ <Õ„ «O *Ï#<Õ„ «"≥∞ÿ#>Ëì. „Ñã∞Î « ã=∂[OÖ’ =∂#= ãO|O è•Å∞^Œ$_è »=∞"åfiÅO>Ë `«H˜¯# "å\ ˜Hõ<åfl â◊s~åxfl K«^Œ=QÆÅ *Ï˝#"Õ∞ ÉÏQÍLÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞ «∞Ok. JO Œ∞ˆH D q+¨Ü«∂xfl ''=∞x+≤x K« Œ=_»O ZÖÏ?—— J<ÕÑ¨ÙãÎHõOÖ’ ¿Ñ~˘¯<åfl#∞.

Wk g∞‰õΩ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞ «∞O Œx Ptã¨∂Î......

"≥∞ÿ„`ÕÜ«∞

129 130



"≥∂Ç¨Ï<£ Ñ¨a¡H+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.


ã¨=∞ã¨ºÖÏ

1. Ñ≤Å¡Å∞ g∞ =∂@ q#_»OÖË •!

2. g∞ Pq_» g∞`À ã¨Ç¨ÏHõiOK«_»O ÖË •!

3. U^À ≥eÜ«∞x ÉÏ èŒ q∞=∞‡efl "≥<åfl_»∞`ÀO^•!

4. ~ÀA ~ÀA‰õΩ rq «O qã¨∞ÔQuÎáÈ`ÀO^•!

5. U „Ñ¨Ü«∞ «flO KÕã≤<å Ñ¶eOK«_»OÖË •!

6. PHõe, x„ Œ =∞O Œyã¨∞Î<åflÜ«∂!

7. g∞"å~°∞ WÅ∞¡ Ñ¨@ì‰õΩO_® u~°∞QÆ∞ «∂, J Õ=∞O>Ë qã¨∞‰õΩ¯O@∞<åfl~å!

8. WOHÍ J<ÕHõ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ q∞=∞‡efl "Õkèã¨∞Î<åfl~Ú!

J=Ù#∞ – J=Ù#∞ – J=Ù#∞

J~Ú Õ g∞‰õΩ è≥·~åºxfl #∂iáÈã≤, =∞ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ ã¨~°à◊"≥∞ÿ# ["å|∞Å#∞K«∂Ñ≤ "≥#∞fl «\ ì =ÚO Œ∞‰õΩ #_ç¿Ñ D „H˜Ok "≥∞ÿ„ ÕÜ«∞ ~°K«#Å∞ K« Œ=O_ç

1. q[Ü«∞Og∞k!...

2. P#O ŒOQÍ rq^•ÌO!....

3. xdÅ„H˜Ü«∂ Ü≥∂QÆO

4. <å^Œ„|Ç¨ÏŸ‡áêã¨#

5. Hõeã≤ rq^•ÌO!....

6. â◊s~°ÉèÏ+¨

„áêÑ≤Î™ê÷#O"≥∂Ç¨Ï<£ Ñ≤a¡H+¨<£û

HÀ@QÆ∞=∞‡O – ~å[=∞O„_ç.

" One of our most impor" One of our most impor" One of our most impor" One of our most impor" One of our most importanttanttanttanttant

Conversational slills doesn't comeConversational slills doesn't comeConversational slills doesn't comeConversational slills doesn't comeConversational slills doesn't come

frfrfrfrfrom our tongue, but from our tongue, but from our tongue, but from our tongue, but from our tongue, but from our bodyom our bodyom our bodyom our bodyom our body.....

ResearResearResearResearResearch has shown that over 70%ch has shown that over 70%ch has shown that over 70%ch has shown that over 70%ch has shown that over 70%

of Communica tion is nonverbal.of Communica tion is nonverbal.of Communica tion is nonverbal.of Communica tion is nonverbal.of Communica tion is nonverbal.

"Body Language" as it is called,"Body Language" as it is called,"Body Language" as it is called,"Body Language" as it is called,"Body Language" as it is called,

often Cimmunicates beforoften Cimmunicates beforoften Cimmunicates beforoften Cimmunicates beforoften Cimmunicates before wee wee wee wee we

speak, and it prspeak, and it prspeak, and it prspeak, and it prspeak, and it projects our level ofojects our level ofojects our level ofojects our level ofojects our level of

rrrrreceptivity to others."eceptivity to others."eceptivity to others."eceptivity to others."eceptivity to others."

- How to star- How to star- How to star- How to star- How to start a Conversationt a Conversationt a Conversationt a Conversationt a Conversation

and make friends.and make friends.and make friends.and make friends.and make friends.

131 132

1=∂= ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO äŒ=ÚÅ∞..."≥∂ÇÏ<£ Ña¡H+<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç–533 101.A.P.India

D èŒ~°Å∞ xHõ~°=ÚHÍ Œ∞, ZÑ¨Ê\˜HõÑ¨C_»∞ =∂~°∞K«∞O_»=K«∞Û#∞.

=∂=^ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO^äŒ=ÚÅ∞1. „=`«Hõ^äŒÅ∞ – Ñ¨Ó[Å∞

N q<åÜ«∞Hõ „=`«O "≥Å ~°∂.5N q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°Ñ¨Ó*Ï–Ñ¨ÙÏºÇ¨Ï"åK«#O 20N q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°Ñ¨Ó[ (HÍ˜áêHõˆH∆„`«=∂Ç¨`«‡ºO`À) 9ÅH©;QÆÑü Ñ¨Ó*ÏHõÅÊO ...=~°ÅH©; „=`«O 5ˆH^•ˆ~â◊fi~° „=`«O 5„u<å^èŒ „=`«O(HõÅ~ü) 5„u<å^èŒ„=`«O(™ê^•) 3H©∆~åaú „=`«O 5=∞OQÆà◊ Q“s„=`«O 9"≥·Éèí=ÅH©; „=`«O á¶È\’ Ü«∞O„`«O`À 15NÅH©; ‰õΩÉË~° „=`«O (á¶È\’ Ü«∞O„`«O`À) 15Hõ#Hõ=∞Ç¨ÅH©; „=`«O (HÍ"Õ∞â◊fisáê@`À) 15ãÖ`À+‘=∂`å „=`«O 15U_»∞ â◊x"å~åÅ „=`«O 15ã¨`«º<å~åÜ«∞„=`«O 15N ã¨∞=~°ÛÖÏÇ¨Ï#∞=∞nÌHõ∆ 15t=nHõ∆ 9=∂~°æt~° ÅH©;"å~åÅ„=`«O ...N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° (nHõ∆) QÀqO Œ=∂Å ...HÍ`åºÜ«∞h „=`«O 15™œÉèÏQÆº Q“s„=`«O 15u~°∞áêÊ"≥· (^èŒ#∞~å‡ã¨„=`«O) 30„ã‘ÎÅ „=`«Hõ^äŒÅ∞ 25„ã‘ÎÅ„= «Hõ äŒÅ∞ã∂÷ÖÏHõ∆i(<Õ Œ∞#∂iQÆOQÍ èŒ~°~å=ÙQÍi)45„ã‘ÎÅáê@Å∞ (HÍ"Õ∞â◊fisáê@`À) 27ã¨~°fi^Õ=`å Ñ¨Ó*Ïq^è•#O 15P~°∞„=`åÅ∞ 25^èŒ#fiO`«s „=`«HõÅÊO 9~åÇ¨ïHÍÅOÖ’ Œ∞~åæ ÕgÑ¨Ó*Ï 9áê~°fif x`«ºÑ¨Ó[ 9`«∞Åã≤ x`«ºÑ¨Ó[, `«∞Åã‘LÑ¨Ü≥∂QÍÅ∞ 9N K«„HõÑ¨Ó[ 9N K«„Hõ ~°Ç¨Ïã¨º q*Ï˝#"£∞ 30NK«„Hõ Ñ¨Ó*Ïq^è•#O(ÃÑ^ŒÌk) 30ÅH©; – Q“s x`«ºÑ¨Ó[ 9NÅe`å x «ºÑ¨Ó[(Åe`åã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„`«O`À) 9N QÍÜ«∞„f x`«ºÑ¨Ó[ 9J#flÑ¨Ó~°‚ x`«ºÑ¨Ó[ 9N ÉÏÖÏ„uÑ¨Ù~°ã¨∞O^Œs x`«ºÑ¨Ó[ 9N ã¨~°ã¨fif x`«ºÑ¨Ó[ 9=∞Ç≤Ïëêã¨∞~° =∞~°÷hÑ¨Ó[ 9~å[~å*Ëâ◊fis x`«ºÑ¨Ó[ 9N ^Œ∞~åæx`«ºÑ¨Ó[ 9HÍÅÉèˇ·~°= x`«ºÑ¨Ó[ 9t=Ñ¨Ó[ 9g~°Éèí„^Œ Ñ¨Ó[ 9PO[<ÕÜ«∞ x`«ºÑ¨Ó[ 9

<åˆQO„^Œ ™êfiq∞ Ñ¨Ó[ 9ã¨∞„|Ç¨Ï‡º x`«ºÑ¨Ó[ 9~å=∞^Õ=Ùx Hõ^äŒ 9t=^Õ=Ùx Hõ^äŒ 9q+¨µ‚Ñ¨Ó[ (q+¨µ‚ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„`«ã¨Ç≤Ï`«O) 9NHõ$+¨‚ Ñ¨Ó[, QÀÑ¨Ó[ 9ÅH©;#~°ã≤OÇ¨ÏÑ¨Ó[ 9~åÑ¶∞"ÕO„ ŒÑ¨Ó[ 9qâ◊fiHõ~°‡Ñ¨Ó[ 9â◊<≥·â◊Û~°Ñ¨Ó[ 9"ÕOHõ>Ëâ◊fi~°Ñ¨Ó[ 9„|Ç¨Ï‡OQÍi x`«ºÑ¨Ó[ 9ã¨∂~°º x`«ºÑ¨Ó[ 9#=„QÆÇ¨Ï x`«ºÑ¨Ó[ 9ã¨HõÅ^Õ=`å JëÈì`«Î~° â◊`«<å=∂=mÑ¨Ó[ 9ÑÖKåÜ«∞`«# Ñ¨Ó[ 45~°∞H˜‡© HõÖÏºO 15J+¨ì<åQÆÑ¨Ó[ 30U ^Õ=ÙxH˜ UÑ¨ÙëêÊÅ`À Ñ¨ÓlOKåe? 30U ^Õ=ÙxH˜ U„Ñ¨™ê^ŒO <≥·"Õ^ŒºO ÃÑ\Ïìe? 30U^Õ=ÙxH˜ Uq^èŒ=ÚQÍnáê~å^èŒ#K≥Ü«∂ºe? 30U^Õ=ÙxH˜ Zxfl „Ñ¨^ŒH˜∆Å∞KÕÜ«∂e ? 30ãÖHõ+¨ìÇ¨Ï~°K«`«∞i÷ N=∞Ç¨QÆÑü „=`«O 20ÑÖK«=ÚY PO[<ÕÜ«∞x`«ºÑ¨Ó[ 15Ç¨Ï#∞=∞^£ „=`«O 3028 „=`«=ÚÅ∞ 99Ñ¨Ó[Å∞ ZO^Œ∞‰õΩKÕÜ«∂e ? 30HõÅâ◊Ñ¨Ó[Å∞ (9XˆH™êi) 150HõÅâ◊Ñ¨Ó[Å∞ (q_çq_çQÍ) 150L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~° „=`«O 30

2. ™ÈÎ„`åÅ∞–ã¨∞„Ñ¨ÉèÏ`«=ÚÅ∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞N Åe`å q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„`åÅ∞ 31ã¨~°fi^Õ=`å ™ÈÎ„`«=∞O[i 99ã¨HõÅ^Õ=`å JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∂=oó (63) 20q+¨µ‚ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„`«"£∞ („H“<£) 20Åe`å ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞ ™ÈÎ„`«"£∞(„H“<£) 30Åe`å ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18ÅH©; ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18^Œ∞~åæ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18PO[<ÕÜ«∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18t= ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18QÆÑü ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18ã¨∞„|Ç¨Ï‡º ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18QÍÜ«∞„u ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18Åe`åq+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„`åÅ∞ 18N~å=∂ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18ÅH©;#$ã≤OÇ¨Ïã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18ã¨~°ã¨fiu ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18



ÅH©;QÆÑü ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18ã¨∂~°ºã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ Pk «ºÇ¨Ï$ ŒÜ«∞O 18N"ÕOHõ>Ëâ◊fi~°ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18=∞ñfiÑ¨=~°‚# (ÃÑ^ŒÌk) 18ãÖ^•º=O^Œ#O 18=∞O„`«Ñ¨Ù+¨Ê"£∞ 18Ç¨Ï#∞=∂<£ Kåb™ê 7(áêÔH\ò) =∞ñfiÑ¨=~°‚# 7P~°∞ Kåb™êÅ∞ 9t"å~å^èŒ# (t=™ÈÎ„`åÅ∞) 7"ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ã¨∞„Ñ¨ÉèÏ`«O (áêÔH\ò) 7P~°∞ ŒO_»HÍÅ∞ 5"ÕOHõ>Ëâ◊fi~° QÀqO^Œ<å=∞=ÚÅ∞ 5J+¨ìÅH©; ™ÈÎ„`«"£∞ Hõ#Hõ^è•~å™ÈÎ„`«"£∞ 7^ÕgY_»æ =∂ÖÏ™ÈÎ„`«"£∞(=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞~°Ìh ™ÈÎ„`«O`À)7#=∞t≈"åÜ«∞ QÜ«∂=∞$`«O 5ÉÏÖÏ„uÑ¨Ù~° ã¨∞O^Œs ™ÈÎ„`«Hõ^ŒO|O 81ã¨∞O^Œ~°HÍO_» (áêÔH\ò) 9ÉèíQÆ=næ`« =¸ÅO 18~å=∞~°H∆Í™ÈÎ„ «"£∞ 18™ÈÎ„`« ~°`åfl=o 30Ñ¨Ù~åÑÖ_»Åe`å–q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„`«"£∞ (q∞h) 8Ñ¨Ù~åÑÖ_» Åe`åã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„`«"£∞ (q∞h) 8Ñ¨Ù~åÑÖ_» q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„`«"£∞ 8Ñ¨Ù~åÑÖ_» Pk`«º Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O 8=∞O„`«Ñ¨Ù+¨ÊO (q∞h) 8t"å#O ŒÅÇ¨Ïi–™œO Œ~°ºÅÇ¨Ïi 30‰õΩ[^À+O 9HÍÅã¨~°Ê ^À+Ö 9g∞ JÑ¨CÅ∞ f~åÖÏ? 9^Œ$+≤ì^ÀëêÅ∞ x"å~° 9ã¨~°fi^Õ=`å ^è•º#â’¡Hõ=ÚÅ∞ 9ÑÖK«ã¨∂HõÎ=ÚÅ∞ 9ãÖ è•º=O Œ#O 9N~å=∞^Œ∂`«Ot~°™ê#=∂q∞(`å «Ê~°ºO`À) 9~°∞„ Œ#=∞Hõ"£∞–K«=∞Hõ"£∞ 9=∞#∞ºã¨∂HõÎ–=∞O„ «áê~åÜ«∞O 9QÍÜ«∞„f=∞O„`åÅ∞ 9ÑÖK«~°`«fl ™ÈÎ„`åÅ∞ 9Hõ~å=ÅO| ™ÈÎ„`åÅ∞ 9^Œâß=`å~° ™ÈÎ„`åÅ∞ 9JëÈì`«Î~° â◊`«<å=∞™ÈÎ„`åÅ∞ 9Éèí∞[OQÆ ™ÈÎ„`åÅ∞ 9„áê «óã¨‡~°ÏÅ∞ 9[Ñ¨=∞O„`åÅ∞ 9ã¨~°fi^Õ=`å ã¨∞„Ñ¨ÉèÏ`«=ÚÅ∞ 9^•fi^Œâ◊ <å=∞™ÈÎ„`åÅ∞ 9‰õΩ=∂~°™êfiq∞ ™ÈÎ„`«=∂Å 9ã¨∞^Œ~°≈# ™ÈÎ„`«=∂Å 9

Ç¨ÏÜ«∞„w= ™ÈÎ„`«=∂Å 9^ŒH˜∆Ï=¸iÎ ™ÈÎ„`«=∂Å 9ÑÖK«=ÚYPO[<ÕÜ«∞™ÈÎ„ «"£∞ 9^ŒO_»Hõ ~°`åflÅ∞ 9^•fi^Œâ◊ *’ºui¡OQÍÅ∞–ÑÖKå~å=∂Å`À 9Nã¨∂HõÎO Ñ¨Ù~°∞+¨ ã¨∂HõÎO 9ÑÖK« J^èŒ~°fi j~°¬=ÚÅ∞ 9„áê~°÷<å â’¡Hõ=ÚÅ∞ 9QÆÑü ™ÈÎ„`«=∂Å 9N QÆ∞~°∞w`« 9ã¨~°fi^Õ=`å Hõ=K«=ÚÅ∞ 9ã¨~°fi^Õ=`å J+¨ìHõ=ÚÅ∞ 9Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖã¨¯ $uãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞ 9q+¨µ‚ ™ÈÎ„`«=∂Å 9^Õg ™ÈÎ„`«=∂Å 9t=™ÈÎ„`«=∂Å 9q+¨µ‚ ™ÈÎ„`«=ÚÅ∞ 9Éèí~°Î $ÅÇ¨Ïi ã¨∞ÉèÏ+≤`åÅ∞ 9#=q^èŒ ÉèíH˜Î=∂~åæÅ∞ 9#= Œ∞~°æÅ∞ 9Œâ◊=∞Çq ŒºÅ∞ 9

u~°∞Ñü "≥à◊^•O 9#=„QÆÇ¨Ï™ÈÎ„`«=∂Å 30=∞Ç¨<åºã¨"£∞ 30ã¨∞O^Œ~°HÍO_» QÍ<å=∞$`«O 30ãÖ^è•º =O^Œ#O (ÃÑ^ŒÌk) 30Ñ¨Ù~åÑÖ_» ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎQÍi ãÖHõÅ#OÅe`åq+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„ «=ÚÅ∞ (Ç≤ÏOn) ,, 36Åe`åq+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„ «=ÚÅ∞ (WOw¡+¨µ) ,, 36ã¨∂÷ÖÏHõ∆iÅe`åq+¨µ‚ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™ÈÎ„`«=ÚÅ∞(Ñ¨„uHõÃã·*ò)81=¸HõÑÖK«â◊f 81Ñ¨Ù~åÑÖ_»"åi ™œO^Œ~°ºÅÇ¨Ïi (â’¡Hõ`å`«Ê~°ºã¨Ç≤Ï`« qÑ¨ÙÅ"åºYº`À) 108QÀ=∂`«Ñ¨Ó*Ïq^è•#=Ú 7P#O^Œã≤kú – N^Õg ™ÈÎ„`«=∂Å 108

3. N ™ê~Ú Œ «Î „QÆO äŒ=ÚÅ∞N ™ê~ÚÉÏÉÏ ã¨K«Ûùi„`« 99ãÖÑ¨Ó~°‚ N QÆ∞~°∞ K«i„`« 99ÉÁ=∞‡Å QÆ∞~°∞K«i„`« ...ÉÁ=∞‡Å ™ê~ÚK«i„`« ...ÉÏÅÅÉÏÉÏ N ™ê~ÚK«i`«O 9N ™ê~ÚP~å^èŒ#–+≤i¤"≥·Éèí=O 99N™ê~¸ã¨xflkè^•fi~°HÍ=∂~ÚbÅÅ∞ ....N ™ê~ÚÉÏÉÏ rq`« K«i„`« („H“<£) 50N QÆ∞~°∞K«i„`« („H“<£) 50^•ã¨QÆHõ$`« N™ê~Ú K«i„`« 30#=<å^èŒ K«i„`« 90N ™ê~ÚK«i„ «(É·O_»∞)„Ñ¨Ü«∂Ñ¨Ùáê~åÜ«∞„QÆO äŒO50N QÆ∞~°∞K«i„`« (Éˇ·O_»∞) „Ñ¨Ü«∂Ñ¨Ùáê~åÜ«∞„QÆO^äŒO50



ã¨`«º^Œ`«Î„=`«O Œ`åÎ„`ÕÜ«∞ Ñ¨Ó*ÏHõÅÊO,ã¨Ç¨Ï„ãÖ`À 15J#Ñ¶¨∂^Õg „=`«O 15N ™ê~Úã¨K«Ûi„`« QÍ<å=∞$`«O 15N QÆ∞~°∞K«i„`« QÍ<å=∞$`«O 45Éèí‰õΩÎÅ „Ñ¨â◊flÅ‰õΩ ÉÏÉÏ ["å|∞Å∞ 25=∞#ã¨∞Ö’x„Ñ¨â◊fl‰õΩN™ê~ÚÉÏÉÏ["å|∞Å∞ 25JHõ∆~°„Hõ=∞=ÚÖ’ N™ê~Úã¨∂‰õΩÎÅ∞ 25N™ê~Ú JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∂=m=∂Ç¨`«‡ºO 25N ™ê~ÚÑ¨Ó*ÏHõÅÊO (ã¨Ç¨Ï„ãÖ`À) 15N ™ê~ÚÉèí[#=∂Å 15N ™ê~Ú Éèí[<£û 15N ™ê~ÚÉèíH˜Î w`åÅ∞ 15ti_çÇ¨~°`«∞Å∞ (ÉèÏ=O`À) 15„ÑüQÆ∞~°∞"å~°O™ê~Úx «ºÑ¨Ó[ 8''N™ê~Ú——HÀ\˜ 15''N™ê~Ú~å"£∞——HÀ\˜ 12^•fi~°HÍ=∂~Ú ÉèíH˜Îw`åÅ∞ 9N ™ê~ÚÉÏÉÏ ÉèíH˜Î=∂Å 9NÅH©; ™ê~ÚÉèíH˜Î=∂Å 9N ^•fi~°HÍ=∂~ÚÉèíH˜Î=∂Å 9N ts¤ÉèíH˜Î=∂Å 9N ™ê~ÚÉÏÉÏ ÉèíH˜Î=∂Å 9N ™ê~Ú<å^äŒ ™ÈÎ„`«=∞O[i 9N ™ê~Ú"Õ~Ú<å=∂Å∞ 4N ™ê~Ú ã¨Ç¨Ï„ã¨ <å=∂=o 9N ™ê~Ú Kåb™ê–ã¨∞„Ñ¨ÉèÏ`«O 9N ™ê~Ú<å^èŒ Kåb™ê 9N ™ê~Ú Ç¨~°`«∞Å∞ (áêÔH\ò) 9N ™ê~Ú x`«ºÑ¨Ó[ (áêÔH\ò) 9N ^Œ`åÎ„`ÕÜ«∞ x`«ºÑ¨Ó[ F 9N ™ê~Ú ã¨∂‰õΩÎÅ∞ 9N ™ê~Ú ã¨Î=#=∞O[i 9N™ê~Ú #Hõ∆„`«=∂eHõ 9Ç≤ÏOn N ™ê~Ú Ç¨~°`«∞Å∞ 10Éèí‰õΩÎÅ ãÖ^ÕÇ¨Å‰õΩÉÏÉÏ ã¨=∂^è•<åÅ∞ 45â◊x ã≤OQÆÏÑ¨Ó~ü H∆„`«=∂Ç¨`«‡ºO 45N +≤s¤™ê~Ú bÖÏ=∞$`«O (VG) 25WOw¡+¨µ N ™ê~ÚÇ¨~°`«∞Å∞ 10+≤i_ç ^Œ~°≈#O–N™ê~Ú "≥·Éèí=O 90™ê~ÚÑ¨Ó*Ïqkè 30™ê~Ú=∞Ç≤Ï=∞ ....™ê~Úã¨`«º„=`«O 15™ê~Ú J#∞„QÆÇ¨Ï"£∞ 116#=QÆ∞~°∞"å~åÅ „=`«HõÅÊ=Ú 12N^Œ`«ÎbÖÏ=∞$`«=Ú 72Ç¨Ï$^ŒÜ«∞OÖ’ ™ê~Ú 12N+≤i_ô™ê~Ú bÖÏ=∞$`«O(Nã¨K«Ûùi„`«) 81

4. *’ºuëêÅ∞'â◊√Éèíã¨=∞Ü«∞— QÆO@Å ÑÖKåOQÆO 30ã¨<å`«# "≥·kHõ „ÉÏÇ¨Ï‡ ÑÖKåOQÆO(=OyÑ¨Ù~°Ñ¨Ù"åi Ñ¨„uHõÃã·*òÑÖKåOQÆO) 69'HÍÅK«„HõO— QÆO@ÅÑÖKåOQÆO (QÍˆ~æÜ«∞) 50z„`åÅQÆ∞~°∞=¸iÎQÆ∞áêÎÑÖKåOQÆ=Ú 50„QÆÇ¨ÏÉèí∂q∞ ÑÖKåOQÆ=Ú (QÍˆ~æÜ«∞) 116NK«„Hõ ÑÖKåOQÆ=Ú(~åR`˘e=∞Ç≤Ïà◊ÑÖKåOQÆHõ~°Î) 30"ÕOHõ„\Ï=∂ HÀ ã≤^•úO`«∞Åˆ~ÅOy`«Oy~åÅ"åi QÆO@ÅÑÖKåOQÆ=Ú 30`«Oy~åÅ ÃÑ^ŒÌÑÖKåOQÆO 39HÍÅK«„HõO *’ºu+¨ HÍºÅO_»~ü 20„QÆÇ¨Ï|ÅO HÍºÅO_»~ ü(Nx"åã¨QÍˆ~æÜ«∞–ÉèíH˜Î\ ˜q)20â◊√ÉèíÅQÆflO (`«Oy~åÅ) HÍºÅO_»~ü 20â◊√Éèí=∞ã¨∞Î (Ñ≤_»ÑïÎ) HÍºÅO_»~ü 20™ê^• HÍºÅO_»~ü 5áêÔH\ò HÍºÅO_»~ü 10`å[HõhÅHõOsîÜ«∞"£∞ 10040 ~ÀAÖ’¡ *’ºu+Ö<Õ~°∞ÛH˘#O_ç 20740 ~ÀAÖ’¡ ™ê=Ú„kHõO<Õ~°∞ÛH˘#O_ç 150ˆH~°à◊ *’ºu+¨ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 150*’ºu+¨ „|Ç¨Ï‡ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 150=∂#¨™êQÆi *Ï`«HõÑ¨^Œ÷u 150=~åÇ¨Ïq∞Ç≤Ï~° *Ï`«HõÑ¨^Œ÷u 150=^èŒ∂=~° q"åÇ¨Ï"≥∞ÿ„u^•fi^Œâ◊‰õÄ@=ÚÅ∞ 81ã≤OÑ¨ÙÖò Ô~q∞_ôãπ ....Ç¨ÏŸ~å™ê~° .....â◊OÉèí∞ Ç¨ÏŸ~°„Ñ¨HÍtHõ .....Ñ¨Ó~°fi Ñ¨~åâ◊i 100Ñ¨~åâ◊~° *’ºu+¨q*Ï˝# ã¨~°fiã¨fiO 2001940–60=~°‰õΩ áê`«ÑÖKåOQÆ=ÚÅ∞ 225„Ñ¨â◊fl ã≤O^èŒ∞ 90#Hõ∆„`« qâı+¨ Ñ¶ë`åÅ∞ 36ã¨~åfi~°÷ Ñ¶¨ÅK«O„kHõ 90ã¨∂~°ºã≤^•úO`« ÑÖKåOQÆQÆ˜`«OKÕÜ«∞_»OZÖÏ?150^Œ$H˜û^•úO`« ÑÖKåOQÆQÆ˜`«O KÕÜ«∞_»OZÖÏ?150PÜ«Ú~åÌÜ«∞ x~°‚Ü«∞O 36ÑÖK«„áêp# *’ºuëêÅ∞ 36*Ï`«Hõ QÆ˜`« „Ñ¨"ÕtHõ 30Éèí$QÆ∞ ã¨∂„`åÅ∞ 36*’ºu+¨=∞~°‡É’kèx 45*’ºu+¨ „Ñ¨â’fl`«Î~°=∂Å 45=ÚÇ¨˙~°ÎO x~°‚~ÚOK«_»OZÖÏ? 45*Ï`«Hõ =∞Hõ~°O^ŒO 30*’ºu+¨ ã¨~°ã¨fiu 30g∞[##HÍÅ qâıëêÅ∞ 30=ÚÇ¨˙~°Î q*Ï˝# ÉèÏã¨¯~°O 30*’ºu+¨ ã¨fiÜ«∞OÉ’kèx 30â◊√Éèí=ÚÇ¨˙~°Î t~À=∞˜ 30



#Hõ∆„`« Ñ¶¨Å=∞O[i 30ÑÖKåOQÆO K«∂¿ã q^è•#O 30ã¨~åfi~°÷ *’ºu+Ö 30„áê^äŒq∞Hõ *’ºu+Ö 30#=~°`«fl=ÚÅ∞ â◊√ÉèíÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞ 30*’ºu+¨ÉèÏ=Ñ¶ÅK«O„kHõ–1 ...â◊√Éèíâ◊‰õΩ<åÅ∞ 20Ç¨ÏãÎ~MÏÑ¶e`åÅ∞ 30ãÖYºÖ’¡ Éèíq+¨º`ü 30=ÚÇ¨˙~°Î nÑ≤Hõ 81Ñ¨Ù@∞ì=∞K«ÛÅ∞ Ñ¶ë`åÅ∞ 20HõÅÅ∞ Ñ¶ë`åÅ∞ 20x`«ºrq`«OÖ’ J^Œ$+¨ì ãÖYºÅ∞ 9x`«ºrq`«OÖ’ #Hõ∆„`åÅ∞ 9*Ï`«Hõ K«„HõO "ÕÜ«∞_»O ZÖÏ? 30=∂#™êQÆi(„áêp#*’ºu+¨„QÆO^äŒO) –Ñ¨ÙKåÛNx"åã¨~å=Ù 250*’ºu+¨âßG z\Ï¯Å∞ 90QÆ∞áêÎ â◊`åaú ÑÖKåOQÆO(1940–2050) 900„Ñ¨â◊flK«O_Õâ◊fi~°"£∞ 45*Ï`«HÍÅOHÍ~°O 36*’ºu+¨ "≥·^Œº ~°`åfl=o 36^•fi^Œâ◊ÉèÏ= Ñ¶¨ÅK«O„kHõ 250*Ï`«HõK«„HõO g∞ˆ~ "Õã¨∞HÀ=K«∞Û 30*’ºu+¨ â◊`«Ü≥∂QÆ~°`åfl=o (#∂~°∞Ü≥∂QÍÅÑ¶ë`åÅ∞) 90JOQÆ™ê=Ú„kHõO 30Ç¨Ïã¨Î ™ê=Ú„kHõO 40=^èŒ∂=~° QÆ∞ ã¨"Õ∞‡à◊#O ....ÖÏÖò H˜`åÉò 81*Ï`«Hõ~å[=Ú 36â◊‰õΩ#âßGO 36P^èŒ∞xHõ„Ñ¨â◊flâßGO 100Ñ¨~åâ◊~°*’ºu+¨ „Ñ¨â◊fl*’ºu+Ö 150J+ìHõ=~°∞æ 45|$Ç¨Ï`ü*Ï`«HõO(„áêp#„ÑüH˜Ñ¨Ù#~°∞‡„ Œ) 200ÅQÆfl~°`åflHõ~°O 36+¨@ÊOKåtHõ 12040 ~ÀAÖ’¡ ãÖMÏºâßGO 15040 ~ÀAÖ’¡ #Hõ∆„`« (<å_ô) Ñ¶ë`«=ÚÅ∞ 207ÔH.Ñ≤.*’ºu+Ö (ÑïK«Ü«∞O) 45=ÚÇ¨˙~°ÎzO`å=∞˜ 81ã¨∂~°ºK«O„^Œ „QÆÇ¨Ï=ÚÅ∞ 45„Ñ¨ã≤^Œú=º‰õΩÎÅ *Ï`«HÍÅ∞ ("Õˆ~H˘O_»Ñ¨Ê) 150J Œ$+ìÔ~"≥∞_ôãπ 99=ÚÅ∞QÆ∞"åi~åtÑ¶e`åÅ∞(12~åâ◊√Å∞"åiH˜) 36=ÚÅ∞QÆ∞"åi~åtÑ¶ë`åÅ∞ q_çq_çQÍXH˘¯Hõ¯\˜ 10„QÆÇ¨ÏãÖKå~° Ñ¶¨Åx~°‚Ü«∞nÑ≤Hõ 36*’ºu+¨ Ô~q∞_ôãπ 300

*Ï`«Hõ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 250*Ï`«Hõ=∂~åÎO_»O (H˘O_»Ñë¡) 250*’ºu+¨q^•º„Ñ¨HÍtHõ (H˘O_»Ñë¡) 250QÆ∞~°∞â◊√„Hõ „Ñ¨ÉèÏ==Ú K«O„^ŒHõàÏ<å_ô 90â◊x„QÆÇ¨ÏÔ~q∞_ôãπ 90*Ï «Hõã¨∞ è•™ê~°=Ú–*Ï «Hõ"≥∂Hõ∆„Ñ¨ •~Úx 90<å_ô*’ºu+Ö 45q"åÇ¨Ï*’ºu+¨=∞O[i 45QÍˆ~æÜ«∞O g∞ „QÆÇ¨Ï|ÅO Ô~q∞_ôãπ ....g∞ Ñ¨Ù\˜ì#`Õnx|\˜ì g∞ rq`«~°Ç¨Ï™êºÅ∞ (#∂º=∞~åÅr Öˇ·Ñ¶πÔQ·_£) 81#Hõ∆„`«áêi*Ï`«O (QÀ~°ã¨g~°Éèí„^•Kå~°º) 45ÅQÆfláêi*Ï`«O (QÀ~°ã¨g~°Éèí„^•Kå~°º) 45Q“`«=∞ãÖÇ≤Ï`« 45Ç¨ÏŸ~°~°`«fl=∂Å 45

a.q.~å=∞<£ QÍi „QÆO^äŒ=ÚÅ∞*’ºu+¨ q^•º~°OÉèíO 50„QÆÇ¨ÏÉèÏ= |Å=ÚÅ∞ 50HÍÅK«„Hõ^Œâ◊ 50J#∞Éèí= „Ñ¨âßfl*’ºu+Ö 50*’ºu+¨âßGOÖ’ "å`å=~° Éèí∂HõOáêÅ∞ 50Ñ¨Ù~ÀQÍq∞ *Ï`«HõO 50ÉèÏ"å~°ú~° åflHõ~°O 75ÉèÏ~°fÜ«∞*’ºu+¨ ã¨~°fiã¨fiO 75J+¨ìHõ=~°æ Ñ¨^Œúuó 75*’ºu+¨âßGOÖ’ ãÖ^ÕÇ¨Å∞,ã¨=∂^è•<åÅ∞ 75„Ñ¨â◊fl «O„ « 75=ÚÇ¨ ~°ÎO 75qt+¨ì *Ï`«Hõ=ÚÅ∞ 125ÉèÏ~°fÜ«∞Ñ¶e «*’ºu+Ö 125300 =ÚYº"≥∞ÿ# Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ 125*Ï`«HõOÑïjeOK«_»OZÖÏ ? 250

~åRÑü J"å~°∞¤„QÆÇ‘Ï`«, =∞Ç¨=∞Ç¨ÏŸáê^è•ºÜ«∞, "åK«ã¨ÊuN =∞^èŒ∞~°Hõ$+¨‚=¸iÎQÍi „QÆO^äŒ=ÚÅ∞

|$Ç¨Ï`üÑ¨~åâ◊~°Ç¨ÏŸ~åâßG=Ú–1 ~°∂.200|$Ç¨Ï`üÑ¨~åâ◊~°Ç¨ÏŸ~åâßG=Ú–2 200|$Ç¨Ï`üÑ¨~åâ◊~°Ç¨ÏŸ~åâßG=Ú–3 200|$Ç¨Ï`üÑ¨~åâ◊~°Ç¨ÏŸ~åâßG=Ú–4 200ÉèÏ"å~°÷~° åflHõ~°=Ú 75=ÚÇ¨˙~°Î zO`å=∞˜ 150ã¨fiÑ¨fl âßG=Ú 30â◊`«Ü≥∂QÆ=∞O[i 75„=`«x~°‚Ü«∞HõÅÊ=e¡ 250"åã¨∞ÎâßGq"ÕHõ=Ú–1 150"åã¨∞ÎâßGq"ÕHõ=Ú–2 150"åã¨∞ÎâßGq"ÕHõ=Ú–3 150"åã¨∞ÎâßGq"ÕHõ=Ú–4 150J#∞Éèí=ã¨∞ÅÉèí"åã¨∞Î – 1 75J#∞Éèí=ã¨∞ÅÉèí"åã¨∞Î – 2 125



5. "åã¨∞ÎÅ∞40 ~ÀAÖ’¡ ''"åã¨∞Îq^Œº—— <Õ~°∞ÛH˘#O_ ç 180"åã¨∞ÎâßG ~°Ç¨Ïã¨º=ÚÅ∞ (Éˇ·O_»∞) 108"åã¨∞Î#∞|\˜ì g∞ WÅ∞¡ 30g∞~°∂ g∞ "åã¨∞Î 30QÆ$Ç¨Ï"åã¨∞Î z\Ï¯Å∞ 30"åã¨∞Î Ñ¨Ó[ 30"åã¨∞Î ã¨∂„`«=ÚÅ∞ 30"åã¨∞ÎâßG ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 30"åã¨∞Î ã¨∂‰õΩÎÅ∞ 10QÆ$Ç¨Ï"åã¨∞Î =~°∞æÅ∞ 90_ÀÅ#q^Œº LÑ¨Ü≥∂QÍÅ∞ (_ÒlOQ∑) 36qâ◊fiHõ~°‡"åã¨∞Î âßGs`åº g∞ WO\˜ áê¡#∞Å∞ 45qâ◊fiHõ~°‡ "åã¨∞Î âßGs`åº g∞ WO_»¡ PÜ«∞=ÚÅ∞81qâ◊fiHõ~°‡ "åã¨∞Î âßGO(z„`åÅ) ....„áêp# "åã¨∞ÎâßG=ÚÅ∞ 36P^èŒ∞xHõ QÆ$Ç¨Ï"åã¨∞Î 81â◊√Éèí"åã¨∞Î 207â◊√Éèí"åã¨∞Î ã¨ÅÇ¨Å∞ 36"åã¨∞ÎÜ«∞O„`« ~°`åfl=o 90"åã¨∞ÎâßGO 45Ç¨Ï∫ãπ áê¡#∞¡ 30QÆ$Ç¨Ï"åã¨∞Î™ê~°O 30QÆ$Ç¨Ï"åã¨∞Î K«O„kHõ 30QÆ$Ç¨Ï"åã¨∞Î ^Œ~°ÊO 30*’ºu+¨ – QÆ$Ç¨Ï"åã¨∞Î K«O„kHõ ...."åã¨∞Î~°`åflHõ~°O (H˘O_»Ñë¡) ..."åã¨∞Î t~À=∞˜ ,, ...NHõ$+¨‚"åã¨∞Î ,, ....ÑÖK«"åã¨∞Î áêi*Ï`«O ,, 90"åã¨∞Î_çO_ç=∞"£∞ ,, 45"åã¨∞Î^Œ∞Okaè ,, 90qâ◊fiHõ~°‡"åã¨∞ÎâßG=Ú ,, ...Hõ$+¨‚"åã¨∞ÎâßG=Ú 45â◊Åº"åã¨∞Î,[Å"åã¨∞Î( ŒO «∂iÑÖ_»s<å ä£) 81=∞Ü«∞"åã¨∞Î (QÀ~°ã¨g~°Éèí„^•Kå~°º) 120

6. =∞O„`«âß„™êÎÅ∞N ÅH©; `«O„`«"£∞ 360N QÆ∞~°∞ `«O„`«O 108ã¨~°Ê (<åQÆ)`«O„`«O 250=∞O„`«=∞Ç¨ÏŸ^Œkè („ã‘Î^Õ=`åóHõÅÊ"£∞) 360=∞O„`«=∞Ç¨ÏŸ^Œkè (Ñ¨Ù~°∞+¨^Õ=`åóHõÅÊ"£∞) 360N ^Œ∞~°æ `«O„`«"£∞ 200=∞O„`«ã≤kú 90=∞O„`«™ê^èŒ# 45«O„ «*ÏÅO 45

Ü«∞H˜∆© «O„`«O 45áêâ◊√Ñ¨`« `«O„`«O 90=∞O„`å#∞ëêª# K«O„kHõ 45

ã¨~°fi^Õ=`å =∞O„`«Hõ=K«=ÚÅ∞ 45=∞O„`åHõ∆~åÅ~°Ç¨Ïã¨ºO(c*ÏHõ∆~°xÑ¶∞O@∞=Ù) 45ã¨~°fi^Õ=`å =∞O„`«~°`åfl=o 45^Œ`åÎ„`ÕÜ«∞ =¸eHÍ`«O„`«"£∞ 45ã¨^•Kå~° nÑ≤Hõ 45QÍÜ«∞„f `«O„`«"£∞ 108QÆ∞Ñ¨Î ™ê^èŒ# `«O„`«O 45Ü«∞O„ «ã≤kú 333=∞O„`«â◊H˜Î 45^Œ`åÎ„`ÕÜ«∞ «O„`«q^Œº 45=∞O„`«âßGO („QÆO^äŒ=Ú) 250`åO„uHõ ÑÖKåOQÆO 45Ç¨Ï=# `«O„`«O 250ÑÖK«^Œâ◊ =∞ÇŸ_»æ `«O„`«O 90=∞Ç¨â◊H˜Î =∞O„`« `«O„`« ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 150„Ñ¨ «ºOy~åHõ$`åº «O„ «O 360ëÈ_»â◊x`«º`«O„`«O 250âßˆHÎÜ«∞`«O„`«O 250Ü≥∂yh–"å=∞ˆHâ◊fi~° «O„ «O 45~°∞„ ŒÜ«∂=∞à◊ «O„ «O 250„Ñ¨ÑÖK«™ê~° «O„ «O 45|^ŒxHõ `«O„`«"£∞ 45LzÛù+¨ì QÆÑü `«O„`«"£∞ 45~°∞„^•ëêª^è•ºÜ«∞ó 90Ñ¨~°â◊√~å=∞`«O„`«"£∞ 108ÅH©;„Ñ¨`«ºOy~å «O„`«"£∞ 250QÆO^èŒ~°fi «O„`«"£∞ 45Ç≤Ï~°ºâ◊¥eh `«O„`«"£∞ 250=∂Ü«∂„Ñ¨`«ºOy~å `«O„`«"£∞ 250N qâ◊fi~°∂Ñ¨ „Ñ¨`«ºOy~å `«O„`«"£∞ 250HÍ=∞^èÕ#∞=Ù `«O„`«O 360â◊¥eh^Œ∞~åæ`«O„`«O 360™œO^Œ~°ºÅÇ¨Ïi (=∞O„`«Ü«∞O„`«~°`åfl=o) 45=∞Ç¨=∞O„ «âßGãÖ„QÆÇ¨Ïó 150Ü«∞O„`« =∞O„`« `«O„`« 45â◊¥eh^Œ∞~åæ`«O„`«O (z#flk) 100

7. „QÆO^ä•Å∞ – P~å^èŒ#Å∞ÉèíQÆ=næ`« â’¡Hõ `å`«Ê~°º ã¨Ç≤Ï`«O 45QÆËâ◊ P~å^èŒ# 1 90QÆËâ’áêã¨# 2 90#=„QÆÇ¨~å^èŒ# 144#=„QÆÇ¨Ï"≥·Éèí=O 90#=„QÆÇ¨Ï Ô~"≥∞_ôãπ 90#=„QÆÇ¨Ï "Õ^ŒO 90â◊x„QÆÇ¨~å^èŒ# 90Pk`åº~å^èŒ# 90ã¨∞„|Ç¨‡Ïº~å èŒ# 90N t= P~å^èŒ# 90ÅH©; P~å^èŒ# 90



Ç¨Ï#∞=∞^•~å^èŒ# 90Åe`å~å^èŒ# 90N K«„HÍ~å^èŒ# ...QÍÜ«∞„f P~å^èŒ# 90g~°Éèí„^•~å èŒ# 90HÍÅã¨~°Ê Ü≥∂QÆO 90x`«º rq`«=ÚÖ’ ~°∞„^•Hõ∆Å∞ 90x`«º rq`«=ÚÖ’ #=~°`åflÅ∞ 90ã¨∞O^Œ~°HÍO_» =K«#O 90"Õ^Œã¨∂HõÎ=ÚÅ∞ 90Jëêì Œâ◊Ñ¨Ù~å=ÚÅ∞ ..."Õ=∞# Ñ¨^Œº™ê~å=∞$`«O 90ÑÖ_»QÆÅ∞ Ñ¨~°fik<åÅ∞ 90‰õΩ[„QÆÇ¨~å èŒ# 90Éè·~°"å~å èŒ# 90ã¨∂H˜Î~°`åflÅ∞ 90=∞#∞^èŒ~°‡ âßGO (=K«#OÖ’...) 144Ñ¨Ù~åÑÖ_» ~å=∂Ü«∞O 90Ñ¨Ù~åÑÖ_» ÉèÏ~°`«O 90Ñ¨Ù~åÑÖ_» ÉèÏQÆ=`«O 90N ÅH©;ã¨xflkè 90ã¨~°fi^Õ=`å ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»∞ "Õ≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞_»∞ 90Ç¨Ï#∞=∞K«Ûùi„`« 90ÑÖK«=ÚY Ç¨Ï#∞=∞`ü "≥·Éèí=O 45N ^Õg ã¨Ñ¨Îâ◊u 90=∂#=^èŒ~å‡Å∞ .....QÆ~°∞_»Ñ¨Ù~åO 36=∂Ñ¶¨∞Ñ¨Ù~åO 30t=Ñ¨Ù~åO 30"≥·âßYÑ¨Ù~åO 30ã¨∂÷ÖÏHõ∆i =∂Ñ¶¨∞Ñ¨Ù~åO 45ã¨∂÷ÖÏHõ∆i t=Ñ¨Ù~åO 45ã¨∂÷ÖÏHõ∆i "≥·âßYÑ¨Ù~åO 45HÍsÎHõ Ñ¨Ù~åO 25ã¨~°fiHÍ~°ºã≤kúH ˜ ~å=∂Ü«∞áê~åÜ«∞ 45=∞Ç¨=∞$ «∞ºO[Ü«∞J=∞$ «áêâ◊√Ñ¨ «"£∞ 150ÃÑ ŒÌÉÏÅtHõ∆ 36QÍÜ«∞„f =∞Ç≤Ï=∞ 30=∞`«ûº Ü«∞O„`« =∞Ç≤Ï=∞ 45Ñ¨Ù~å<å=∞ K«O„kHõ ......"Õ^Œ=∞O„`« ãÖÇ≤Ï`« 108=$Hõ∆^Õ=`«Å∞ 36ÇÏ#∞=∞kfi[Ü«∞O 30ÇÏ#∞=∞ ≥· fiÉèí="£∞ 30Ü«∂A+¨ ™ê‡~°Î ãÖ™ê¯~° K«O„kHõ 150ã¨<å`«#"≥·kHõ „ÉÏÇ¨Ï‡™ê‡~åÎQÆ=∞HõÅÊ"£∞ 150#=„QÆÇ¨Ï ^Œ~°≈#"£∞ 90x`«ºrq`«OÖ’ #=„QÆÇ¨Å∞ 90™êÅ„QÍ=∞=ÚÅ∞ 90

K« «∞ˆ~fi Œ=ÚÅ∞ 108ã¨Ç¨Ï„ãëOQÍ~°Û# 120|$Ç¨Ï`ü t= ™ÈÎ„`« ~°`åflHõ~°=Ú 200|$Ç¨Ï`ü ^Õg ™ÈÎ„`«~°`åflHõ~°=Ú 200|$Ç¨Ï ü q+¨µ‚ ™ÈÎ„`«~°`åflHõ~°=Ú 200ˆH^•~°<å^è£ |^Œs<å^è£ Ü«∂„`åÔQ·_»∞ 36ÑÖK«=∞"Õ^ŒO =∞Ç¨ÉèÏ~°`«O 81^Õ=Ùà◊√§ _®\ò HÍ"£∞ 81`åà◊Ñ¨„`« ã¨=∂Ç¨~° QÀÑ¨Ù~°O 144N Ç¨ÏÜ«∞„w= P~å^èŒ# 90NÅH©;#~°ã≤OÇ¨Ï P~å^èŒ# 90≥·"å~å èŒ# 90

(ã¨∂i) "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞O 90QÆÑüÉèÏ+¨ºO 90^ŒH˜∆Ï=$`« â◊OY=ÚÅ∞ 45108 k=º^ÕâßÅ q+¨µ‚ˆH∆„`«^Œ~°≈x 30èŒ~°‡ã≤O èŒ∞=Ù(ˆHãπÉ·O_çOQ∑) 240

w`å~å^èŒ# 90Ü«∞Aˆ~fi^Œ LÑ¨#Ü«∞#q"åÇ¨Ï„Ñ¨Ü≥∂QÆ=∞O[i 90N t=w`« 108ÉèÏ~°fÜ«∞ â‹·=ˆH∆„`«Ü«∂„`å^Œi≈x 100zÅ∞‰õÄi ÉÏÖÏrK«i„`« 30#=Ü≥∂QÆ∞Å∞ 90PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’x^Œi≈OK«=Åã≤# „Ñ¨=ÚY^Œ~åæÅ∞ 90ã¨HõÅ^Õ=`å JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∂=o(ÃÑ^ŒÌk) –(108 JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∂=à◊√Å`À) 90ÉèíQÆ= üã¨∞Îu 90ã¨∂~Àºáêã¨# 30

8. "≥· Œº „QÆO ä•Å∞PÇ¨~°O P~ÀQÆºO 30=¸eHÍ"≥·^Œº z\Ï¯Å∞ 30PÜ«Úˆ~fi^Œ "≥·^Œº z\Ï¯Å∞ 20PÜ«Úˆ~fi^Œ "≥·^ŒºO 30QÆ$Ç¨Ï"≥·^Œº ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 30PÜ«Úˆ~fi^Œ "≥·^ŒºzO`å=∞˜ – Ãã\ò ...QÆ$Ç¨Ï"≥· Œº™ê~°O 30Ç¨ÏŸq∞Ü≥∂"≥·^ŒºO (^•fi^Œâ◊Å=zH˜`«û) 45„Ñ¨Hõ$u"≥· ŒºO 30PÇ¨~°O–"≥· ŒºO 81ãÖÑ¨Ó~°‚ PÜ«Úˆ~fi^Œ–z\Ï¯ "≥·^ŒºO 81PÜ«Ú~fi Œ"£∞ 30J#∞áê# «~°Oy˜ ....PÜ«Úˆ~fi^Œ =¸eHÍ"≥·^ŒºnÑ≤Hõ 90^Œ∞OÑ¨‰õÄ~°Å∞, P‰õΩ‰õÄ~°Å∞, HÍÜ«∞QÆ∂~°Å∞"åHõ_»O – LÑ¨Ü≥∂QÍÅ∞ 90P‰õΩ‰õÄ~°Å∞ ...=#=¸eHÍ"≥·^ŒºO 300UHõ=¸eHÍ"≥·^ŒºO 90JëêìOQÆ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O(4ÉèÏQÍÅ∞) 1200



~°Ç¨Ïã¨ºã≤ ŒúÜ≥∂QÆ"≥· Œº™ê~°"£∞ 90„áê^äŒq∞H õ Ç¨ÏŸq∞Ü≥∂"≥·^ŒºO 90XÉˇã≤\˜ 90ÃÇÏÖòÎÔQ·_£ 90PÜ«Úˆ~fi ŒO–r=#"Õ ŒO 90Ñ¶Ù_£ ä≥~°Ñ≤ 90<åºK«∞~°Öò^ä≥~°Ñ≤ 90ãÖÑ¨Ó~°‚P~ÀQÍºxH˜ 20xII 90H©à◊§<˘Ñ¨CÅ∞ g∞ ã¨=∞ã¨ºÖˇ·`Õ... 90Ü≥∂QÍ=∞O„`« 90Ü≥∂QÍ ãÖ_Õ @∞ =∞O_Õ 90ÃÇÏ~°ƒÖò "≥∞_çã≤<£–ÃÇÏÖòÎ@∞_Õ 90ÃÇÏÖòÎÃÑ¶·Öò 108

9. JÜ«∞ºÑ¨Ê – Éèí"åh ~°HÍÅ∞N JÜ«∞ºÑ¨Ê bÖÏ=∞$`«O 25N JÜ«∞ºÑ¨Ê P~å^èŒ# 45N JÜ«∞ºÑ¨Ê Ü«∂„`å qt+¨ì`« 45N JÜ«∞ºÑ¨Ê Éèí[#áê@Å∞ 45N JÜ«∞ºÑ¨Ê Ñ¨Ó*ÏHõÅÊO 15N JÜ«∞ºÑ¨Ê ÉèíH˜Î w`åÅ∞ 15N JÜ«∞ºÑ¨Ê nHõ∆ F 9N JÜ«∞ºÑ¨Ê Éèí[#=∂Å F 9N JÜ«∞ºÑ¨Ê x`«ºÑ¨Ó[ P 9N JÜ«∞ºÑ¨Ê x`«ºxÜ«∞=∂=o P 6N Éèí"åh bÖÏ=∞$`«O(^Œ∞~åæÉèí"åhnHõ∆) 25^ÕgbÖÏ=∞$`«O 81N ^Õg Ñ¨Ó*ÏHõÅÊO 15^Õg ÉèíH˜Îw`åÅ∞ 15*ˇ· Éèí"åhnHõ∆ F 9Éèí"åhnHõ∆ P 6^Õg ÉèíH˜Î=∂Å 9N JÜ«∞ºÑ¨Ê Éèí[<å=o 99JÜ«∞ºÑ¨ÊÑ¨Ó*Ïqkè (*Ëã¨∞^•ã¨∞™êOQ∑û`À) 15

10. Éèí[#Å∞ – H©~°Î#Å∞J#fl=∞Ü«∞º H©~°Î#Å∞ (aQ∑) 15J#fl=∞Ü«∞º H©~°Î#Å∞ (z#flq) 9N~å=∞^•ã¨∞ H©~°Î#Å∞ (aQ∑) 15N~å=∞^•ã¨∞ H©~°Î#Å∞(z#flq) 9`åºQÆÜ«∞º H©~°Î#Å∞ 9ã¨~°fi^Õ=`å =∞OQÆà◊Ç¨~°`«∞Å∞ 20=ã¨∞O^èŒ~° =∞OQÆà◊ Ç¨~°`«∞Å∞ 20ã¨~°fi^Õ=`å Éèí[#Å∞ 30*Ï#Ñ¨^Œw`åÅ∞ 20z\˜ì á⁄\˜ì áê@Å∞ 9*ÏfÜ«∞ w`åÅ∞ 9t=ÉèíH˜Î =∂Å 9q+¨µ‚ ÉèíH˜Î=∂Å 9^Õâ◊ÉèíH˜Î w`åÅ∞ 30™œÉèÏQÆº ^Õ=`å =∞OQÆà◊Ç¨~°`«∞Å∞ 30

ÑÖ_»∞QÆÅ∞–Ñ¨ÙºˆH∆„`åÅ∞ ÉèíH˜Îw`åÅ∞ 30Q˘aƒà◊§áê@Å∞,ÖÏeáê@Å∞,HÀÖÏ@áê@Å∞ 30QÍ#q^•ºÉ’kèx 90J#fl=∞Ü«∞º ãÖH©~°Î#Å∞ 90ÃÑo§áê@Å∞–„ã‘ÎÅáê@Å∞ 30ÉèíHÍÎ#O^Œ Éèí[#H©~°Î#Å∞(FÖò¤ã≤hÃãìÂÖò) 30ã¨~°fi Õ=`åÉèíHÎ=∞˜=∂Å 30|`«∞Hõ=∞‡ LÜ«∂ºÅ áê@Å∞(*Ï#Ñ¨^Œw`åÅ∞) 30

11. Ç≤Ï\òû ™êOQ∑ûÑ¶¨∞O@™êÅ ÉèíQÆ=næ`« 15Ñ¶¨∞O@™êÅ ã¨∞=∞^èŒ∞~°w`åÅ∞ 90Ñ≤. ã¨∞jÅ ã¨∞=∞^èŒ∞~°w`åÅ∞ 90Zãπ.Ñ≤. ÉÏÅ∞ ã¨∞=∞^èŒ∞~°w`åÅ∞ 90Zãπ.*Ï#H˜ ã¨∞=∞^èŒ∞~°w`åÅ∞ 90"Õ@∂i ã¨∞O^Œ~°~å=∞=¸iÎÇ≤Ï\òû 90ã≤i"≥<≥flÅ ã‘`å~å=∞âß„ã≤Î Ç≤Ï\òû ....ã≤hÉèíH˜Îw`åÅ∞ 90

12. „ã‘ÎÅ‰õΩ LÑ¨Ü«ÚHõÎ Ñ¨ÙãÎHõ=ÚÅ∞NHÍO`å=∞˜ =O@Å∞ ("≥*ò) 45âßHÍÇ¨~° =O@Å∞ 20=∂O™êÇ¨~°=O@Å∞ 20z\˜ìz\Ï¯Å∞ 20JO^•xH˜ z\Ï¯Å∞ 20Ñ≤Å¡Å ¿Ñ~°∞¡ (ÃÑ^ŒÌk) 20Ñ≤Å¡Å ¿Ñ~°∞¡ (z#flk) 9ÖË>ˇãπì ZO„ÉÏ~Ú_»s âßsÉ’~°¤~üû 30ÖË>ˇãπì ZO„ÉÏ~Ú_»s _ç*ˇ·<£û 30z<åfl~°∞Å‰õΩ z~°∞uà◊√§ 20Ñ¨ãÖ^≥·# á¶êãπìÑ¶¨Ù_£ =O@Å∞ 20Ñ¨ÖÏ"£Å∞, „ÃÑ¶·_£ Ô~·ãπÅ∞, "≥Ô~·\©Ô~·ãπÅ∞ 20"ÕÑ¨Ùà◊√§–WQÆ∞~°∞¡ 20NHÍO`å=∞˜ =O@Å∞ (<å<£"≥*ò) 45WOw¡+¨µÖ’P_»Ñ≤Å¡Å¿Ñ~°∞¡ 36WOw¡+¨µÖ’ =∞QÆÑ≤Å¡Å¿Ñ~°∞¡ 36„ÉËH±á¶êãπì =O@Å∞ 20ÑÖ_»∞QÆÅÖ’ KÕã¨∞H˘<Õ Ñ≤O_ç=O@Å∞ 20"≥∞ÿ„HÀ"À"≥<£ =O@Å∞ 81ã¨~°fi Õ=`åÉèíHÎ=∂Å 30Ñ≤Å¡Å¿Ñ~°∞¡ (ÉÏ|∞) 30Ñ≤Å¡Å¿Ñ~°∞¡ (áêÑ¨) 30"≥∂„_»<£ "≥∞Ç¨ÏOk (QÀiO\Ï‰õΩ _ç*ˇ·<£û) 30

qq èŒ ~°HÍÅ∞ZO Œ~À=∞Ç¨#∞ÉèÏ=ÙÅ∞ 150Ü≥∂QÍã¨<åÅ∞ 30ã¨∂~°º#=∞™ê¯~°=ÚÅ∞ 30á⁄_»∞Ñ¨ÙHõ^äŒÅ∞ (ÃÑ^ŒÌk) 20á⁄_»∞Ñ¨Ù Hõ^äŒÅ∞ (z#flq) 5HÍÅ*Ï˝# `«`åÎ fiÅ∞ 20Ç≤ÏOn– ≥Å∞QÆ∞–ã¨fiÉ’kèx 15



WOw¡+¨µ– ≥Å∞QÆ∞–ã¨fiÉ’kèx 15[#~°Öò <åÖˇ_£˚ 15#∂~°∞ ZHÍ¯Å∞ 71–100 >Ë|∞Öò |∞H± 7N~å=∞HÀ\˜ 25Nt=HÀ\˜ 25"Õ∞lH± 20JOÔHÅ`À QÍ~°_ô 20„¿Ñ=∞Hõ äŒÅ∞ 20Ü«Ú=`«~°OQÍÅ∞ (Ü«Ú=`«~°OHÀãÖ) 20„¿Ñ=∂ h‰õΩ *’Ç¨~°∞¡ (Å"£_çHõ∆#s) 20Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ã¨ÊO^Œ# (Hõq`«Å∞) 20"å`«ûºÜ«∞# HÍ=∞ã¨∂„`åÅ∞ 30Z.Ñ≤.@∂iãπì ÔQ·_»∞ 30WO„^Œ*ÏÅ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 25=∞¿ÇÏO„^Œ*ÏÅ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 25q[Ü«∞O g∞^Õ 30Hõeã≤ rq^•ÌO 30<å^Œ„|Ç¨ÏŸ‡áêã¨# (^è•º#OãÖw`«O"Õ∞Å∞ HõÅ~ÚHõ) 90â◊s~°ÉèÏ+¨ (ÉÏ_ô ÖÏOˆQfi*ò) 90„H˜Ü«∂Ü≥∂QÆO 30P#O^ŒOQÍ rq^•ÌO 81Ç¨Ïiâ◊ÛO„^Œ <å@HõO 45=∂ºlH±ÔQ·_£–„\˜‰õΩ¯Å∞,`«=∂ëêÅ∞–HõÑ¨\˜„Ñ¨ÑÖK«O 90K« Œ~°OQÆO 90"å`åûÜ«∞#HÍ=∞ã¨∂„`åÅ∞ 90ÑÖK«™êÜ«∞HõO 90~°u~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 90J#OQÆ~°OQÆO (HõOÉèíOáê\˜ ã¨fiÜ«∞O„Ñ¨HÍ+π) 90â◊$OQÍ~°ˆHo (HõOÉèíOáê\˜ ã¨fiÜ«∞O„Ñ¨HÍ+π) 90=∂~°¬ÖòP~üì û (Hõ~å>Ë,‰õΩOQ∑Ñ¶¨Ó<Õ~°∞ÛHÀO_ç) 90=∞O„ «âßG=∞Ç¨ÏŸ Œkè 90Jã¨`À=∞Ü«∞ ã¨^Œæ=∞Ü«∞ 36QÍÜ«∞„fq*Ï˝<£ 90zO`å=∞˜ (<å@HõO) 50áêO_»= L^ÀºQÆO (<å@HõO) 45ÉÏÅ<åQÆ=∞‡ (<å@HõO) 50HÍà◊Ç¨Ïã≤Î „ã‘ÎÅ „=`«Hõ^äŒÅ∞ 30HÍà◊Ç¨Ïã≤ Î ~å=∂O[<ÕÜ«∞ Ü«Ú^ŒúO(|kÔ~_ç¤) 45HÍà◊Ç¨Ïã≤ Î QÀqO^Œ <å=∂Å ÉèíQÆ=næ`« 25HÍà◊Ç¨Ïã ≤ Î QÆ$Ç¨Ï"åã¨∞Î zO`å=∞˜ 90HÍà◊Ç¨Ïã≤ Î QÆ$Ç¨Ï"åã¨∞Î =∞~å‡Å∞ (Éˇ·O_»∞) 45HÍà◊Ç¨Ïã ≤ Î t=Ñ¨Ù~åO 90

HÍà◊Ç¨Ïã ≤Î ^ÕgÉèÏQÆ=`«O 90‰õΩÖÏ~°‚= `«O„`«"£∞ 150PKå~°º ã≤^Œú <åQÍ~°∞˚#`«O„`«O(Xi[#Öò) 250Ü≥∂QÍã¨<åÅ∞ (VG/TNL) 30~å=∞~åÜ«∞ "åã¨∞ÎâßGO (=Ú„^ŒQÆ_» ~å=∂~å=Ù)90ZO.Zãπ.P~ü.Ç¨Ï#∞=∂<£Kåb™ê 9ZO.Zãπ.P~ü.ã¨∞O Œ~°HÍO_» 70J+¨ì=ÚY QÆO_»ÉèË~°∞O_»`«O„`«O 75„|Ç¨Ï‡OQÍirq`«K«i„`« ([=OQÆ∞Å) 75«iQ˘O_»"≥OQÆ=∂O|qiz «–N"ÕOHõ\ÏK«Å=∂Ç «‡ºO150

N Pkâ◊OHõ~åKå~°º k=ºK«i`å=∞$`«O 36w`åO[e (~°gO„^Œ<å^ä£~îåQÆ∂~ü) 45HÍj~å"Õ∞â◊fi~° =∞lb Hõ^äŒÅ∞ 75NÅe`åã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=Ú(ÉèÏã¨¯~°ÉèÏ+¨ºO) 500N^ÕgÉèÏQÆ=`«O Éˇ·O_»∞ 261Nt=Ñ¨Ù~åO Éˇ·O_»∞ 260„Ñ¨Hõ$uã≤ •úO «=ÚÅ∞–"Õ Œq*Ï˝#=Ú –Ñ¶ë`«*Ï`«Hõ ã¨∂„`«=ÚÅ∞ 595qâ◊fiHõ~°‡ „Ñ¨HÍâ◊=Ú 106„áêp#"åã¨∞Îâß„™êÎÅ∞–P^èŒ∞xHõ"åã¨∞ÎÑïjÅ#250QÆ∞Ñ¨Î"åã¨∞Î "åã¨∞Îq*Ï˝#*’ºu 150<å~°^Œ ãÖÇ≤Ï`« 150~åÇ¨ïˆH`«∞=ÙÅ∞ ã¨=∞ã¨Î „Ñ¨ÉèÏ==ÚÅ∞ 100JOQÍ~°‰õΩ_»∞ (‰õΩA_»∞) 45Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`« ^Œ~°≈x (QÀ~°ã¨g~°Éèí„^•Kå~°º) 150qâ◊fiHõ~°‡"åã¨∞Îq^•º~°Ç¨Ïã¨º=ÚÅ∞ ,, 225"åã¨∞Î q*Ï˝# K«O„kHõ ,,100=∞Ç¨^Œâß áêi*Ï`«O ,,10025ãÖII ÑÖKåOQÆO (2000–2025) ,,250Latitude - Longitude (English) ,, 50*Ï`«Hõ <å~åÜ«∞©Ü«∞O("å„_Õ=Ù"åiq) ~°∂.150"åã¨∞Î <å~åÜ«∞©Ü«∞O ,, 120Ü≥∂QÍ=mYO_»O ,, 120=ÚÇ¨ ~°Î ã≤O èŒ∞=Ù ,, 150[Ü«∞ÉèÏ~°u (Ñ¨Ù~åÑÖ_»Nx"åãπ) 21[Ü«∞¿ÇÏ...[Ü«∞¿ÇÏ... ,, 27[Ü«∞ «∞...[Ü«∞ «∞... ,, 27™ê~Ú... ,, 45N=∂eHõ ,, 20P~°u™ê~ÚÉÏÉÏ ,, 25JOQÍ~°‰õΩ_»∞ 45â◊√„‰õΩ_»∞ 45~åÇ¨ïˆH`«∞=ÙÅ ã¨=∞ã¨Î „Ñ¨ÉèÏ"åÅ∞ 100

«=∞‰õΩ U |∞H±û HÍ=Åã≤#, =∞xÜ«∂~°¤~üx, _ç._ç.QÍx „HÕk J„_»ãπ‰õΩ ÑÖÑ¨QÆÅ~°∞.

"≥∂Ç¨Ï<£ Ñä¡ˆH+¨<£û, J[O`å Ç¨ÏŸ@Öò Z Œ∞@,HÀ@QÆ∞=∞‡O, ~å[=∞O„_ç.WWW.MOHANPUBLICATIONS.COM

á¶È<£ : 2462565 (0883)

ã¨Ç¨Ï„™êkèHõ `≥Å∞QÆ∞ „Ñ¶‘ W–„QÆO^äŒ=ÚÅÔH· gH˜∆OK«O_ç....

ం వ్ శ ర ష - Free Gurukul · 2017. 8. 7. · ం వ్ - శ ర ష ఉ త ల...

Documents

Transcript of ం వ్ శ ర ష - Free Gurukul · 2017. 8. 7. · ం వ్ - శ ర ష ఉ త ల...