13 kapital vtornik 06 2010

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

VTORNIK, 6. APRIL. 2010 | BROJ 13 | GODINA 1 | CENA 20 DEN | TEL. 2 55 1 4 41 | FAKS. 2 58 1 4 40

MBI 10 0,77%MBID 0,23%OMB 0,11%

EVRO/DENAR 61,63DOLAR/DENAR 45,76EVRO/DOLAR 1,35

NAFTA BRENT 84,41EURORIBOR 1,21%

NA ZATVORAWE, ̂ ET. 01.04.2010, 13.00~.

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (01.04)

16

KOLUMNA

ILIJA DIMOVSKI:KOPII ILI ORIGINALI???�� STRANA 13

KOLUMNA

ILIJA DIMOVSKI:KOPII ILI ORIGINALI???�� STRANA 13

OSMANI: JAVNOTO ZDRAVSTVO E BEZ KONKURENCIJAOSMANI: JAVNOTO ZDRAVSTVO E BEZ KONKURENCIJA

ANALIZAANALIZA

POPRVOVMRO – DPMNE]E JA NAPU[TIVLADATAOTKOLKU DUI!?

POPRVOVMRO – DPMNE]E JA NAPU[TIVLADATAOTKOLKU DUI!?

7 226

MAKEDONCITEMAKEDONCITEMAKEDONCITEMAKEDONCITEMAKEDONCITENASKORONASKORONASKORONASKORONASKORO]E KUPUVAAT]E KUPUVAAT]E KUPUVAAT]E KUPUVAAT]E KUPUVAATAKCII VOAKCII VOAKCII VOAKCII VOAKCII VOSTRANSTVO?!STRANSTVO?!STRANSTVO?!STRANSTVO?!STRANSTVO?!

MAKEDONCITEMAKEDONCITEMAKEDONCITEMAKEDONCITEMAKEDONCITENASKORONASKORONASKORONASKORONASKORO]E KUPUVAAT]E KUPUVAAT]E KUPUVAAT]E KUPUVAAT]E KUPUVAATAKCII VOAKCII VOAKCII VOAKCII VOAKCII VOSTRANSTVO?!STRANSTVO?!STRANSTVO?!STRANSTVO?!STRANSTVO?!

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA

VOREN BAFET: KOGA VRNE ZLATO,ZEMETE KOFA, A NE FILXAN�� STRANA 28

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA

VOREN BAFET: KOGA VRNE ZLATO,ZEMETE KOFA, A NE FILXAN�� STRANA 28

SKANDALSKANDAL

PO APSEWETO NAPORANE[NIOT HRVATSKIVICEPREMIER DAMIR POLAN^ECISTRAGATA ZA PODRAVKAVODI KON IVO SANADER?!

PO APSEWETO NAPORANE[NIOT HRVATSKIVICEPREMIER DAMIR POLAN^ECISTRAGATA ZA PODRAVKAVODI KON IVO SANADER?!

QUPÔ [email protected]Ô ZIKOVzikov@@@@@kapppppital.com.mk

NAVIGATOR06.04.20102

KAPITAL eksk-luzivno dojde do Izve{tajot na britanskata razuznava~ka s l u ` b a M 5

za Makedonija, od pred nekolku dena, vo koj se apostrofirani najnovite podatoci na nivnite ofi-ceri od Skopje vo koj se naglasuva deka: “Princovite od Saud-iska Arabija, koi imaat ogromni imoti vo centarot na London, kako i vo oko-linata na glavniot grad, finansiraat izgradba na xamii na Balkanot i go propovedaat ekstremniot islam vo Makedonija”.So toa, kako {to pi{uva vo ovoj izve{taj, “na Makedonija & se zakanuva golema opasnost nejzinite vernici muslimani da go napu{tat tradicionalniot islam i da se priklu~at na vahabistite”. Spored izve{ta jo t nasloven kako “Kur{um 2”, koj go potpi{al izvesen Xozef Farah od razuznava~kata slu`ba MI5, oficijalnite lica od Makedonija gi informirale britanskite razuznava~ki oficeri vo Skopje deka parite koi pristignuvaat na smet-kite na muslimanskite organizacii vo Make-

donija pretstavuvaat za-kana za destabilizacija na poumerenite islamski zaednici na Balkanot. Spored ovoj izve{taj, bri-tanskiot oficer vo Skopje izjavil deka 50 volonteri se regrutirani da zaminat vo Avganistan. Tie bea regrutirani od strana na nekolku islamisti~ki humanitarni organizacii, koi od neodamna se po-javija vo regionot i za koi postoi somne` deka {irat ekstremizam i deka perat pari za teroristi~kite organizacii”. Prvoto seriozno predu-preduvawe deka ekstrem-niot islam postoi i vo Makedonija dojde, nep-osredno posle Nova go-dina, i od izraelskiot vicepremier i minister za nadvore{ni raboti, Avigdor Liberman, za vreme na sredbata so na{iot premier, Nikola Gruevski, vo Erusalim, deka: “Na Balkanot mu pretstoi terorizam, i na ovoj prostor }e se {iri Al Kaeda koja }e insta-lira svoi }elii”. I Liberman pre d u -preduva deka dokaz za toa e patekata na parite na islamskite humani-tarni agencii naso~eni kon oblastite kade {to ìveat etni~ki Bosanci i Albanci. Tie se celni grupi vrz ~ija ekstremno

islamska indoktrinacija Al Kaeda deluva so ke{. Onie {to gi analiziraat bezbednosnite pra{awa, ocenuvaat deka vo Make-donija ima plodna po~va za instalirawe na islam-skiot radikalizam.Opasnosta od ovoj tip bez-bednosni zakani za Make-donija e realna od dve pri~ini: na{ata dràva, Republika Makedonija, ima svoi vojnici vo Av-ganistan, a od skoro i vo Irak.Od druga strana, nabqudu-vaj}i go globalniot sostav na naselenieto na Balkan-ot i silnoto vlijanie na islamskite zemji vrz nekoi negovi delovi, Makedonija ne moè da se izzeme od ona {to se slu~uva vo svetot. No, pri sekoja analiza i davawe ocenki, mora da se vnimava ovoj fenomen na terorizam da ne bide zloupotreben vo politi~ki celi. Make-donija mora pove}e od drugite da vodi smetka da ne se pretvori vo zemja na islamofobija vo borbata so islamskiot ekstrem-izam, bidejki toa bi bilo pogubno za me|uetni~kite i me|ukonfesionalnite odnosi vo zaednicata kako {to e na{ata.

VTORNIK 6 APRIL 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Milioni evra iznesuva{e deficitot na tekovnata smetka na bilansot na pla}awa vo 2009 godina, {to e 7,4%. Namaluvaweto na negativniot jaz na

tekovnata smetka prvenstveno se dolì na stesnuvaweto na negativnoto saldo vo razmenata na stoki so stranstvo za 3,3 procentni poeni od BDP, pri istovremen rast na neto-prilivite vrz osnova na tekovni transferi (~ij pridones iznesuva 2,1 procenten poen od BDP. Vo nasoka na namaluvawe na negativniot jaz deluva{e i zgolemeniot godi{en suficit kaj uslugite. Neto-prilivite vo kapitalnata i finansiska smetka ovozmoìja celosno pokrivawe na ostvareniot deficit na tekovnata smetka vo 2009 godina i dopolnitelen porast na deviznite rezervi.Za praznicite pomi-

nav ubavi momenti vo Ohrid (neka e za mnogu godini praznikot!). Eden

ru~ek izedovme mala grupa prijateli vo “Dalga”, na-daleku pro~ueniot ohridski restoran! Im bev svrten so grb na edni de~ki, dva para - site ~etvorica vraboteni vo inspektoratite na Vladata (mislam deka bea nekoja kombinacija od Pazaren inspektorat i od Sanitarna inspekcija)! Vo eden moment dobiv vpe~atok deka tamu se zapoznale, pa se zele ... No, ne e toa va`no! Va`no e ona {to be{e mnogu ta`no! Otkako tripati gi svrtea svoite “{efovi” na ogovarawe, {to s$ prav-ele (!?), koj kolkavi vrski imal vo VMRO-DPMNE, koj vo Vladata, koj bil poblisku do premierot ..., na kraj, otkako kelnerot tripati im donese po litar vino, od onaa “specijalna kolekcija” na “tikve{“ (mislam deka samo vinata vo restoranot ~inea pove}e od 120 evra (!?)), i verojatno “malku gi vrzaa glavite” po~naa da zaklu~uvaat – ne, ne biva tuka dràva (!?) ... mali se platite za tolku da primame kolnewe od gra|anite (!?)... pa, kako }e nemalo korupcija, koga glavite si gi “stavale vo torbi” koga odele vo kon-trola (!?) Eden moj pri jatel, {to sede{e so mene, koga go slu{na ova, na masata izvi-ka – “pa toga{ {to torbite ne si gi stavat na glava, pa da odat vo inspekcija” – na {to silno se iskikotevme na masata – tolku silno {to na inspektorite im stana neudobno! Aj, malku da gi izogovarame i za trpezata! Koj znae za “Dalga”, prvo vedna{ razbira deka stanuva zbor za malku poskap ohrid-ski restoran! Na trpeza-ta site imaa pastrmki – {to podolgi! Edniot od inspektor~iwata (ohri|anec

po poteklo), bukvalno go rasturi edniot od kelnerite (navamu-natamu), ovoj siro-tiot ne znae{e {to prvo da donese – lutko, manxi~ka, pe~ur~iwa ... ajde, ajde, pobrzo, pobrzo dee ...!? Ete taka, po~ituvani, mis-lam deka ni{to novo i ne vi kaàv, oti s$ si znaete na ovaa tema ... no, toa se na{ite inspektori ... Ska-pi restorani, skapi vina, “silni” trpezi, i seto toa so “na{ite” pari od platenite danoci! A, so ~ii pari, ako e jasno deka platite na inspektorite niz raznite upravi, i ne se tolku golemi (neli, javna administracija)! Toga{, logi~no e ~ovek da pomisli deka ovde ima “mufte” – {to po na{ki zna~i i mito ... E sega, makedonskata javna administracija (s$ {to se pla}a od Buxetot) broi blizu 140.000 lica! Vaka “naa-kani” se site od koi ne{to zavisi! Zamislete gi ovie novive (ramkovni) niz Teto-vo i tetovsko {to pravat!? Neodamna, na edna emisija na koja u~estvuvav zaedno so eden visok pretstavnik na opoziciskata SDSM, nitu jas, nitu gleda~ite ne dobivme ubeduvawe deka ako se vratat nekoga{ na vlast }e napravat reforma na javnata edministracija – {to bi zna~elo namalu-vawe na brojot na vrabo-tenite, osobeno na vakvite “zdebeleni i pro{ireni” inspektor~iwa! Ne, SDSM ne zboruva za toa (i tie produciraa vakvi koi sose familijata potoa glasaa za niv), a sega{nite na vlast voop{to i ne vle~at takvi potezi! A, zo{to bi vle~ele?Toga{ za kakvi, bre, rebal-ansi na buxetot zboruvame sekoja godina! Za onie koi za pri~ina imaat isprazen buxet poradi slabata na-plata, pa posledica e {to inspektorite ne moèle da zemat plata!!? Pa, taka i treba? Zo{to da zemaat plata ako na biznisot i kompaniite koi pla}aat

“TRAQAVO”! 483.3danoci im e lo{o!? Za-rem administracijata ne treba da spodeli so nas, koi kako “ùti mravi” se obiduvame da napravime ne{to za na{ite kompanii i za vrabotenite?!Treba da se smeni itno logikata! I VMRO-DPMNE i SDSM, ili nekoi treti, mora da razberat deka rebalansi ne se potrebni ... Najgolemiot rebalans - e toj {to koga }e im go spomnete im se ide vo vece!? A toa e dramati~no namaluvawe na brojot na javnata administracija! So parite {to }e ostanat, ne da se tro{i pove}e od strana na dràvata, tuku taa (Vladata) da gi na-maluva od slednata godina kontinuirano obvrskite na privatniot sektor – kompaniite, so {to }e im ostavi pove}e pari za in-vesticii, i otvorawe novi rabotni mesta, kade {to bi se vrabotile izbrkanite “klenovi” od adminis-tracijata! Toa e reforma i “kvalitetno zatvorawe na krugot”! Ta, neli tie bile nekoi intelektualci! Ajde neka se pokaàt na “otvoren pazar”, a ne da primaat ~astenki – skapi, nezaraboteni rip~iwa po ohridskoto krajbre`je!? ]e vi puknat naduvanite mevovi eden den, bre ... aloo!

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandar Pisarev

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za nedelnikot “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

ALEKSANDAR PISAREVpisarev@ka pi tal.com.mk

KAPITAL EKSKLUZIVNO DOZNAVA � KAPITAL EKSKLUZIVNO DOZNAVA �

SAUDISKI PRINCOVI GI FINANSIRAAT VAHA-BISTITE VO MAKEDONIJA!?Vo izve{tajot za Makedonija, britanskite razuznava~ki slu`bi minatata nedela seriozno predupredile deka princovite od Saudiska Arabija go finansiraat ekstremniot islam vo Makedonija i regrutiraat volonteri za Avganistan

Vo izve{tajot za Makedonija, britanskite razuznava~ki slu`bi minatata nedela seriozno predupredile deka princovite od Saudiska Arabija go finansiraat ekstremniot islam vo Makedonija i regrutiraat volonteri za Avganistan

SAUDISKI PRINCOVI GI FINANSIRAAT VAHA-BISTITE VO MAKEDONIJA!?

06.04.2010 3NAVIGATOR

LIDERI NE IM BE[E DENOT

Za period od pove}e od dve godini , me|u 02 .09 .2007 i 31.12.2009 go-dina, Minis-terstvoto za

vnatre{ni raboti primilo vkupno 2.845 prijavi od gra|ani, na besplatniot telefonski broj 199, a vo 1.191 slu~aj od niv bila prijavena korupcija. Za koruptivno odnesuvawe gra|anite obvinuvaat ra-kovodni lica i vraboteni vo sudstvoto, policijata, inspekciskite slu`bi,

zdravstvoto, {umarstvoto, grade`ni{tvoto, obrazo-vanieto i lokalnata samou-prava. Stru~nite slu`bi na MVR vo najgolem procent, ili vo 1.025 od slu~aite na prijavena korupcija, pr-ezele soodvetni aktivnosti, ~ij rezultat e 30 podneseni krivi~ni prijavi za store-ni 32 krivi~ni dela, kako i 15 podneseni prekr{o~ni prijavi, a za 101 prijava proverkite se vo tek. Besplatniot telefonski broj 199 Vladata go stavi na raspolagawe na makedon-skite gra|ani 24 ~asa vo tekot na denot, pokanuvaj}i gi da & pomognat vo bor-bata protiv korupcijata. Zakonite {to se odnesuvaat

na ovaa problematika go {titat gra|aninot duri i vo slu~aj da prijavi mito koe samiot mu go dal na nekoe slu`beno ili odgovorno lice, so {to se o~ekuva u{te pogolem odziv na gra|anite vo kampawata “Makedonija bez korup-cija”. Samo nekolku dena po po~etokot na kampawata, koj se slu~i na 02.09.2007 godina, besplatniot tele-fonski broj 199 bil za-vrten od duri ~etirie-setina gra|ani vo eden den, pritoa najgolem broj prijavi se odnesuvale na sudii koi barale potkup za re{avawe imotno-pravni sporovi. Golemiot broj

prijavi od gra|anite, u{te na samiot po~etok be{e povod za zadovolstvo kaj Vladata kako organiza-tor na kampawata, koja po toj povod oceni deka e nadminata barierata me|u gra|anite i instituciite, so cel ovozmoùvawe na realna borba protiv ko-rupcijata. Toga{ Vladata be{e pozitivno iznenadena i od faktot {to 80-90% od gra|anite koi prijavile koruptivni slu~ai sakaa da ja dostavat svojata do-kumentacija do nadle`nite organi so podgotvenost da sorabotuvaat vo eventual-nata istraga.

�

[ABAN SALIU

GO SLU[A NARODOT

Voza~ite navistina bea zbuneti so Pravilnikot za zadolìtelno posedu-

vawe na protivpoàrnite aparati vo patni~kite vozi-la. Ne e deka tie ne se korisni, tuku se sozdade edna ra{omonijada. Novite avtomobili, so poteklo od EU, fabri~ki imaat kutija za “prva pomo{“ vo koja, pokraj triagolnikot i prira~nata apteka za prva pomo{, se nao|a i protivpoàren aparat od 1 do 1,5 kilogrami, zavisno od modelot na avtomobilot.Voza~ite opravdano reagiraa i negoduvaa na odlukata da kupuvaat aparati od 2 kilo-grama, bidej}i ispadna deka na{ata Direkcija za za{tita i spasuvawe podobro znae od evropskite institucii i proizvoditelite na avtomo-bili kakov i kolkav treba da bide protivpoàrniot aparat vo patni~kite avtomobili.Po tri nedeli nategawe i nedoumici, premierot ima{e sluh za “glasot na narodot” i prese~e: “Da se preispita odlukata”. Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, koe mu odgovara direktno na premierot, vedna{ napravi

POBEDNIK

GUBITNIK

� �3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

Gra|anite, za korupcija, najmnogu gi somni~at vrabotenite vo sud-stvoto, policijata, inspekciskite slu`bi, zdravstvoto, {umarstvoto, grade`ni{tvoto, obrazovanieto i lokalnata samouprava. Ova moè da se zaklu~i od prijavite na gra|anite na besplatniot telefonski broj 199, namenet za prijavuvawe korupcija

STIV FORBSSOPSTVENIK NA DELOVNIOT MAGAZIN “FORBS”

POLITIÂRITE VELAT - NE MO@EME DA SI DOZVOLIME NAMALUVAWE NA DANOCITE. A, MO@EBI NE MOÈME DA SI GI DOZVOLIME POLITIÂRITE?!

0,5% 7,6%3,2%

PORASNAA TRO[OCITE ZA @IVOT VO MART, SPOREDENO SO PRETHODNIOT MESEC

SE POVISOKI TRO[OCITE NA GRA\ANITE ZA NAFTA I NAFTENI DERIVATI

SE ZGOLEMIJA TRO[OCITE ZA PREHRANBENI PROIZVODI ZA EDEN MESEC

NA[A RABOTA

[to drugo da se kaè okolu “zadolìtelnoto p o s e d u v a w e n a

protivpoàrnite aparati vo patni~kite avbtomobili otkolku - “na{a rabota”. V o v e d u v a w e t o n a zadolìtelnoto nosewe protivpoàrni aparati vo vozilata “go izmisli” Direkcijata za za{tita i spa-suvawe. Nejziniot direktor, [aban Saliu, bez podetalno da analizira kakva e prak-tikata vo evropskite dràvi i bez da se konsultira so ek-spertite od ovaa oblast, bez da gi pra{a dilerite na novi avtomobili dali fabrikite vgraduvaat vakva oprema vo novite modeli, “preku no}” donesol odluka “od utre” site da si stavat protivpoàren aparat od 2 kilogrami vo svoite avtomobili – site, od ve}e zaboravenite “fi}ovci” i “pegli~ki”, do najnovite modeli na “audi” i “bmv”, bez ogled {to tie ve}e poseduvaat vakvi aparati, fabri~ki mon-tirani, a najsofisticiran-ite modeli imaat ured za samogasnewe. Zatoa Vladata pobara direktno od Direkci-jata da ja preispita celata

situacija i da vidi kako ovaa oblast e regulirana vo evropskite dràvi. O~igledno e deka nekoj sakal dobro da profitira od seto toa, pa da napravi biznis so odlukata za nivnoto zadolìtelno poseduvawe. Spored grubata matematika, zarabotkata trebalo da iznesuva okolu 8 milioni evra plus kontinu-irana zarabotka na sekoi {est meseci od nivnata proverka i dopolnuvawe. Niz dràvata se {peku-lira deka lu|eto bliski do Direkcijata bile vme{ani vo biznisot.

NIKOLA GRUEVSKI

MILE JANAKIESKI

Spogodbata so Crna Gora za ukinuvawe

na ekolo{kata taksa za prevoznicite moè da zavr{i golema rabota

KIRIL BO@INOVSKI

Prateni~kata Bend-evska povtorno mu

go rasipa denot so ob-vinuvawe deka zel dve plati od dràvata

Nema somne` deka postojat pozitivni o~ekuvawa za{to dvajcata premieri se sretnaa minatata nedela vo Brisel za

da ja zacvrstat doverbata koja e neophodna za iznao|awe kone~no re{enie. ]e ima i nova runda pregovori, a i komesarot za pro{iruvawe [tefan Fule ~esto ja povto-ruva potrebata od zabrzuvawe na ritamot na sredbite so cel nao|awe kompromis na zadovolstvo na dvete strani, bez natamo{ni odloùvawa - izjavi evroambasadorot Ervan Fuere.Toj smeta deka postoi vistinska volja me|u Make-donija i Grcija za re{avawe na pra{aweto okolu imeto vo slednite meseci.

SIMONE FILIPINI

Nejzinata humanitarna misija prodolùva so

akcijata za opremuvawe na Detskata klinika

ALI AHMETI

Povtorno mu zadade rok na Gruevski, samo

{to dosega ni samiot ne si gi po~ituva{e rokovite

ERVAN FUERE �ambasador na EU vo Makedonija

MVR INFORMIRA �

DOBAR ODZIV NA GRA\ANITE VO KAMPAWATA “MAKEDONIJA BEZ KORUPCIJA”

MAKSIM RISTESKI risteski@ka pi tal.com.mk

IMA VOLJA ZA RE[AVAWE NA SPOROT VO SLEDNITE MESECI

konsultacii so Direkci-jata za za{tita i spasu-vawe okolu opravdanosta na Pravilnikot za izbor na vidovi i koli~estva na protivpoàrni aparati, i e odlu~eno da se napravat odredeni izmeni vo polza na voza~ite.Kako {to i dolikuva, pre-mierot pobara objasnuvawe od Direkcijata za celiot slu~aj. Na ovoj na~in, pre-mierot so eden udar gi za{titi sopstvenicite na avtomobili, spre~uvaj}i gi zloupotrebite vo ovaa oblast i neopravdanoto bogatewe na razni trgovski posrednici. So eden zbor, gi pobedi site koi sakaa i vo ovaa situacija da “lovat vo matno”.

ètoaii

” a-r,nok-vi

eakot -e -e e e o t voot zai NIKOLALAA GGGGGRURURURURUEEVEVEVEVSSKSKI

NAVIGATOR06.04.20104

� DVA, TRI ZBORA

� GADGETS

“Spored gabaritot na krivi~nata prijava pro-tiv Polan~ec bi rekol deka vo ovoj slu~aj istragata ne vodi kon porane{niot pre-mier (Ivo Sanader), no ne znam dali policijata i USKOK istraùvaat u{te ne{to“

ANTE NOBILOadvokat na Damir Polan~ec

“Isto~noevropskite vladi i central-nite banki treba da go zaprat jakneweto na doma{nite valuti za nivniot rast da ne gi poni{ti efektite od ekonomskoto zazdravuvawe i da ja zagrozi konkurentnosta“ MAREK BELKA

direktor na evropskata kancelarija na MMF

“Usvojuvaweto na deklaracijata za zlostorstvata vo Srebrenica vo srpskiot parlament e vaèn ~ekor za soo~uvawe na Srbija so neodamne{noto minato i klu~en poteg za pomiruvawe na celiot region“

KETRIN E[TON visok pretstavnik na EU za nadvore{na politika

� SVET

...KRIZATA I KOMPANIITEFord saka pogolema proda`ba

Pretsedatelot na Ford, Alan Mulali, go pozdravi govorot na direktorot na Majkrosoft, Stiven Balmer, na avtosaemot

vo Wujork, na koj Ford se nadeva na zgolemena proda`ba.

...DOBRO ZAVR[ENA RABOTAParite kone~no }e dojdat do vistinskite lu|e

Pretsedatelot na Haiti, Rene Preval, i dràvniot sek-retar na SAD, Hilari Klinton, so aplauz ja pozdravija

vesta na Ban Ki Mun deka na donatorskata konferencija vo Wujork se sobrani ~etiri milijardi dolari.

...POBLISKU DO NARODOTEkonomski merki preku razgovori

Bitanskiot premier Gordon Braun vo svojot kabinet primi menaxeri na mali i sredni kompanii, {to se tolkuva

kako obid za dobivawe politi~ki poeni pred pretstojnite izbori.

0-24 �

� FOTO NA DENOT

Kompanijata Viktori-noks pretstavi u{te eden od serijata {vajcarski noèvi

so vgradena USB-memorija, no ovojpat so dopolnitelna za{tita vo slu~aj noòt da zavr{i vo pogre{ni race.USB-memorijata vgradena vo ovoj gadget ima tri nivoa na za{tita. Prvo, postoi otpe~atok od prstot na ~itatelot, bez koj ne e mo`no da se pristapi do podatocite.

Podatocite se kriptirani so 256-biten AES-algoritam, {to e ogromen broj slu~ai, dovolno za za{tita na va{ite podatoci. Najinteresen e stepenot na za{tita so principot na samouni{tuvawe, odnosno, dokolku nekoj se obiduva fizi~ki da ja otvori USB-memorijata, procesorot i memoriskite ~ipovi }e izgorat i podatocite }e bidat uni{teni.

[VAJCARSKA USB-MEMORIJA OTPORNA NA HAKERI

Izvinuvawe na GermanciteGermanskiot minister za odbrana, Karl Teodor fon Gutenberg, na konferencija-ta vo Bon gi informira{e mediumite za poslednite incidenti vo Avganistan. Ministerot izjavi deka vo èstoka bitka so tali-banskite buntovnici, pri-padnicite na germanskata vojska vo nesre}en slu~aj ubile {est avganistanski vojnici. Vo istata bitka zaginale i tri germanski vojnici. Ovoj slu~aj naide na golemi osudi od avgani-stanskata javnost poradi toa {to ova e vtor vakov incident za polovina go-dina. Izvinuvaweto od germanskata strana be{e dobredojdeno, no se o~ekuva vakviot incident da gi zgolemi napadite kon ger-manskite vojnici.

K O M E R C I J A L E N O G L A S

06.04.20106

ALEKSANDRA [email protected]

INTERVJU

Nezadovolni pa-cienti, po~inati rodilki od sepsa, najava za nova medicinska opre-

ma, rekonstrukcija na bol-nici i nezadovolni lekari se samo del od ona {to vo izminatiot period se slu~uva{e vo makedonskoto zdravstvo. Direktno na udar e ministerot Bujar Osmani, koj tvrdi deka zdravstvoto vo Makedonija e na dobar pat, a so novata oprema }e bide i lider vo regionot. Za Kapi-tal odgovori na pra{awata koi najmnogu gi interesiraat makedonskite gra|ani.Na po~etokot na ekonomskata kriza izjavivte deka nema da se {tedi vo zdravstvoto i deka }e napravite s$ za da ne se vlijae vrz kvalitetot na lekuvaweto na gra|anite. Kako toga{ ja objasnuvate merkata za namaluvawe na platite?Ako dobro gi poglednete predloènite merki, }e vid-ite deka ne stanuva zbor samo za {tedewe. Vo toj kontekst e samo edna odluka. Gi zaboravate drugite merki, kako {to se izmenite vo de-lot na specijalizacijata, so {to se zgolemuva mo`nosta za edukacija i podobruvawe na kapacitetot na stru~niot kadar vo javnite zdravst-veni ustanovi. Isto taka ima merki koi predviduvaat

definirawe na odredeni modeli, so {to }e se podo-bri kvalitetot na uslugite. Od druga strana, ovie merki ne se edinstvenite temi na koi raboti Ministerstvoto za zdravstvo. Ne treba da gi zaboravime i proektot za rekonstrukcija na bolnicite, nabavkata na nova oprema, kako i niza drugi proekti koi ve}e gi davaat prvite rezultati.

PRIVATNOTO NE MO@E DA GO ZAMENI JAVNOTO ZDRAVSTVO

So novite merki za {tedewe vo zdravstvoto lekarite i drugiot medicinski personal gi ostavate slobodno da zami-nat vo privatnoto zdravstvo. Kako o~ekuvate da rabotat ako ne se stimuliraat i ne se zadovolni? Konkurencijata e seko-ga{ pozitivna i taka se

podobruva kvalitetot i na kadrite i na uslugite. Sepak, mislam deka mal-ku e predimenzionirano o~ekuvaweto deka privatnoto zdravstvo moè vo celost da go zameni javnoto i da go apsorbira celiot kadar. Sekako deka toa nudi iz-bor, no javnoto zdravstvo ima i svoi prednosti, koi zasega se bez konkurencija. Toa zdravstvo ima huma-na komponentna, odnosno nudi kompletna zdravstve-na usluga koja e dostapna za gra|anite, a stru~nosta ne zaostanuva zad privat-nite zdravstveni ustanovi. Toa, voop{to, ne e lesna nitu ednostavna cel. Pokraj ova, Ministerstvoto za zdravstvo i Vladata imaat u{te edna dopolnitelna cel, a toa e podobruvawe na kvalitetot, a so toa i na konkurentnosta.

Na{a cel e tokmu toa, da go zadrìme kvalitetot na uslu-gata vo delot na stru~nosta i da gi podobrime uslovite koi bile zapostavuvani so decenii. Merkite imaat za cel da gi podobrat sos-tojbite i toa }e se pokaè vo praktika.Spored srabotenoto dodeka Vie ste na ~elo na Minister-stvoto, izleguva deka refor-mite vo zdravstvoto kaj nas se sveduvaat samo na izrabotka na bro{uri, sozdavawe koor-dinativni tela i nabavka na oprema, za {to se {pekulira deka nemate poddr{ka od koalicioniot partner VMRO- DPMNE?Voop{to ne e taka. Reformite ne se brz i bezbolen proces, nitu pak ednostaven. No, Ministerstvoto za zdravstvo i Vladata se cvrsto re{eni ovoj proces da se realizira i rabotime na toa. Rezul-tatite se ve}e vidlivi vo odredeni segmenti. Nabavkata na oprema vo vrednost od 68 milioni evra ne e voop{to za potcenuvawe bidej}i po deceniska stagnacija javnite zdravstveni ustanovi }e do-bijat nova moderna opre-ma, {to direktno }e vlijae vrz kvalitetot na uslugata. Sekako, toa e zna~aen del

od reformata i voop{to ne e za potcenuvawe, kako i rekonstrukcijata na bolnic-ite. Reformite kako temelni promeni ne se i ne moàt da bidat odluka samo na eden ~ovek, tuku tie se rezultat na edinstvena politika.

POLITI^KI POENINA SMETKA NA ZDRAVSTVOTO

Ekspertite velat deka nema potreba da se {tedi vo pri-marnoto zdravstvo, odnosno tamu kade {to dosega se funk-cionira. Zo{to Vie smetate deka e potrebno da se ~epka vo ovoj segment? Ovaa odluka e donesena vrz osnova na konkretni pres-metki {to gi pravea eksperti od Fondot za zdravstvo, a konsultirani se i neza-visni eksperti. Normalno e stru~nata javnost da ima razli~ni stavovi i toa e pozitivno, bidej}i debata-ta e sekoga{ produktivna. I u{te edna{ da potsetam, ne stanuva zbor samo za {tedewe vo primarnoto zdravstvo, tuku za kompleten paket merki, koi imaat cel da ja podobrat efikasnosta vo zdravstveniot sistem. Isto taka, golem del od merkite se stimulativni, a ako pogledneme perspektivno, site merki imaat za cel da stimuliraat poefikasno zdravstvo i da go podobrat kvalitetot. Kontrolata i redefiniraweto na rabotite zboruva deka Vladata pos-tojano gi sledi sostojbite i intervenira tamu kade {to

e potrebno.Porane{niot minister za zdravstvo Imer Selmani direktno Ve obvini deka ovie reformi nema da donesat nikakvo dobro, tuku samo }e gi zagrozat dosega napraven-ite reformi. Toj obvini i deka namesto da se sprovede DRX-modelot i plata spored srabotenoto, za da nema od-liv na lekari vo privatnite bolnici, se pravi tokmu spro-tivnoto! Ja razbiram potrebata za pribirawe politi~ki po-eni na dnevna baza i ne bi sakal da se vpu{tam vo takva polemika. Bi sakal da istaknam deka reformite se sproveduvaat, a tie vo su{tina zna~at koreniti promeni. Ottuka normalno e nekoi da navivaat tie da ne uspeat.Dali spored kompletnata sli-ka na momentalnata sostojba }e proizleze deka javnoto zdravstvo, pred s$, e tovar na dràvata i ne dava nikakvi rezultati?Javnoto zdravstvo e ustavno zagarantirano pravo na sekoj gra|anin i se finansira preku zdravstvenoto osiguru-vawe. Javnoto zdravstvo nudi celosna zdravstvena za{tita i nezavisno od realnata cena na uslugata, pacientot dobiva dostapna usluga. Deka javnoto zdravstvo ne dava rezultati e prestroga i neto~na ocenka bidej}i sekojdnevno iljadnici gra|ani dobivaat zdravstvena za{tita tokmu vo javnoto zdravstvo.

Ocenkata deka javnoto zdravstvo ne dava rezultati e prestroga i neto~na bidej}i sekojdnevno iljadni-ci gra|ani dobivaat zdravstvena za{tita tokmu vo javnoto zdravstvo.

NE ZBORUVAM ZA VREMENSKA RAMKADo koga e planirano da se po~ituva merkata za namaluvawe na kapitacioniot bod? Ne bi zboruval za vremenska ramka. Vo slu~ajov stanuva zbor za vladina odluka donesena vrz osnova na pres-metkite na Fondot za zdravstvo. Ovaa merka }e vaì s$ dodeka Fondot ne gi promeni svoite presmetki vrz osnova na vleznite parametri.

JAVNOTO ZDRAVSTVOE BEZ KONKURENCIJA

BUJAR OSMANI MINISTER ZA ZDRAVSTVOMINISTER ZA ZDRAVSTVO

JAVNOTO ZDRAVSTVO IMA SVOI PREDNOSTI, KOI ZASEGA SE BEZ KONKURENCIJA. TOA IMA HU-MANA KOMPONENTA, ODNOSNO NUDI KOMPLET-NA ZDRAVSTVENA USLUGA KOJA E DOSTAPNA ZA GRA|ANITE, A STRU^NOSTA NE ZAOSTANUVA ZAD PRIVATNITE ZDRAVSTVENI USTANOVI.

JAVNOTO ZDRAVSTVO IMA SVOI PREDNOSTI, KOI ZASEGA SE BEZ KONKURENCIJA. TOA IMA HU-MANA KOMPONENTA, ODNOSNO NUDI KOMPLET-NA ZDRAVSTVENA USLUGA KOJA E DOSTAPNA ZA GRA|ANITE, A STRU^NOSTA NE ZAOSTANUVA ZAD PRIVATNITE ZDRAVSTVENI USTANOVI.

06.04.2010 7FOKUS

Nikoj n e g i sfa}a seri-ozno zakanite na liderot na DUI, Ali Ah-meti, deka ako koalicioniot

partner Nikola Gruevski ne go re{i pra{aweto so imeto do juni, tie se podgotveni da ja napu{tat Vladata!? Kako vo prikaznata so “ov~arot i volkot”, otkako dve godini periodi~no se za-kanuva i uslovuva so negovoto ostanuvawe (zaminuvawe) vo koalicija so VMRO – DP-MNE, “albanskiot pastir” ednostavno ve}e go izgubi kredibilitetot. Poradi toa, toj sega e vo pozicija koja kreira opasnost, duri i koga Ahmeti bi bil seriozen vo svoite nameri i zakani, tie da pominat nesfateno i nezabeleàno. Zatoa, i pokraj vakvata reputacija {to ja “uìva” liderot od Mala Re~ica vo ovoj politi~ki mo-ment, nekolku sostojbi se pre-sudni, za, sepak, da se otvori pra{aweto – Dali i kolku e podgotven Ahmeti ovojpat da odi dokraj i kone~no da bide cvrst vo namerata da stavi kraj na destruktivnata “qubov” so Gruevski, za kakva ja ocenuvaat odredeni krugovi vo DUI? Prvo, DUI so svojata kra-jno inferiorna pozicija vo Vladata sozdava ogromno ~uvstvo na nezadovolstvo od neispolnetite o~ekuvawa kaj glasa~ite! Tie smetaat deka so svoite glasovi im

ovozmoìle da sednat vo foteljte na vlasta i da gi tro{at dràvnite pari (!?). So vakvata politika i re-jtingot, koj od den na den se topi, Ahmeti moèbi }e dojde vo situacija koga }e krene crveno znamence i }e kaè deka e kraj – ne od {to taka saka, tuku od {to taka }e bide prinuden. . . Ako ne saka da go snajde sudbinata na DPA, koja otkako pomina niz ma{inata na Qub~o Georgievski, edvaj uspea da ostane pome|u “ìvite”. Vtoro, vo odnos na pra{aweto za imeto, ~uvstvoto kaj Al-bancite e deka Ahmeti igra i pove}e od tolerantno, dozvoluvaj}i mu na partnerot da kalkurira so sopstvenite interesi vo odnos na onie na dràvata. A vakvata pozicija ne moè da trae ve~no (ako vo samite negovi redovi se javija poedinci so izjavi deka Albancite }e vlezat vo EU I NATO, so ili bez Makedoncite, toga{ zamislete kakvo e misleweto na Albancite od drugite politi~ki prominencii i kolku ovaa igra so zborovi niz Parlamentot moè da stane opasna ako po~ne da se igra na teren!)

ULTIMATIVNITE BARAWA NA AHMETI DO GRUEVSKI!?

Otkako minatata nedela se sretnaa Gruevski i Ahmeti i dvete partii se zatvorija za javnosta (voobi~aeno za VMRO – DPMNE, no simptomati~no i netipi~no za DUI!). Ofici-jalnite brifinzi po sredbata bea deka se zboruvalo za ak-tuelnite sostojbi i problemi

vo dràvata, no, deka nema ni{to spektakularno vo toa {to koalicionite parneri sednale na kafe-muabet. Od DUI vedna{ informiraa za barawata {to gi dostavile do premierot, no otkako istiot den, preku spikerot Trajko Veqanovski, Gruevski – decidno kaà “NE” na del od barawata (za promena na izbira~kiot model i pret-vorawe na Makedonija vo edna izborna edinica), od DUI “meko i prili~no tivko” pora~aa deka ostanuvaat na barawata, i pokraj javnata #{lakanica#. Ete, kade u{te edna{ na delo se pokaùva toler-antnosta na Ahmeti, nego-vata “sila”... (brifiraat za “Kapital” krugovi vo albanskiot politi~ki blok), no, samo na zborovi i toa samo preku ~elnicite na negovata partija. Vakviot zaklu~ok, dotolku pove}e {to den potoa od VMRO – DPMNE izlegoa so informacija deka, voop{to, i ne postoi i ne im bila dostavena nikakva lista na barawa od strana na DUI, tuku, deka stanuva zbor za ~isto koketirawe na Ahmeti so glasa~ite kade {to ~uvst-vuva “kriza na doverba”! Davawe “infuzija” na nade`

na negovite privrzanici deka, sepak, i toj e del od vlasta.Albanskite analiti~ari se do nekade podeleni vo mislewa-ta {to e so barawata i ucen-ite od Ahmeti. Edinstveni se vo stavot deka, vo site vladi dosega, albanskite politi~ki partii se odnesuvaat krajno marginalizirano vo odnos na nivnite makedonski partneri, i deka vladeat samo onolku i so onolkav del, kolku {to }e se ispazarat, no nikoga{ ne se odnesuvaat kako vlast {to }e se griì za celata dràva. Analiti~arite ne se soglasuvaat okolu stavo-vite dali i kolku, i ovojpat, nastapot na Ahmeti e samo gluma.Analiti~arot Kim Mehmeti za “Kapital” veli deka e siguren oti Ahmeti nema namera da ja napu{ti slatkata fotelja na vlasta.“Poprvo }e poveruvam deka VMRO – DPMNE }e izleze od Vladata otkolku DUI. Nim osnovna cel im e da dojdat na vlast i tuka im zavr{uvaat ambiciite. Potoa tie stanuvaat sitni trgovci i ucenuvaat i se pazarat. Za mnogu vladini proekti, veru-vajte deka Ahmeti doznava od pe~atot “ – veli Mehmeti. “Gruevski ve}e i ne go krie

negoviot odnos kon DUI. Nema zo{to da go krie oti toj dobiva poeni vrz baza na toj odnos – kolku pove}e ja neguva ulogata na vlade-tel, tolku e popopularen kaj negovite glasa~i” – dodava Mehmeti. Toj objasnuva deka ovaa pozicija na DUI e samo vrvno otslikuvawe i argumentacija na dosega{noto odnesuvawe na albanskite politi~ki partii, koi spored nego, site imale vazalski odnos kon makedonskite partneri i sekoga{ tr~ale zad nivnite proekti, namesto da bidat vistinski sovladeteli.Profesorot Merseq Biqali se soglasuva so poslednata konstatacija na Mehmeti, no toj tvrdi deka liderot na DUI, za razlika od izmina-tive dve godini, sega e do-nesen do rabot i navistina nema drugo re{enie osven da misli za izlez od Vladata.“Ahmeti ovojpat nema al-ternativa. DUI }e bide vo situacija da mora da zamine od vlasta. Eve edno mo`no scenario – DUI }e ja napu{ti koalicijata, situacijata vo zemjata }e se iskomplicira na site poliwa, politi~kata klima }e se vlo{i, i tuka ve}e se otvora mo`nost da se formira edna me{ana Vlada,

pod stransko pokrovitelstvo, {to bi go re{ila sporot so Grcija” – veli Biqali.Toj prognozira deka potoa, koga bi sledele izbori, VMRO – DPMNE bi preminala vo silna opozicija so okolu 40–ina pratenici.“Zna~i, VMRO – DPMNE moèbi }e gi dobie sled-nite izbori, no veruvajte }e ja izgubi Vladata. Gruevski izgubi mnogu vo o~ite na Al-bancite, i treba da e svesen deka ako DUI si zamine, toj }e ostane bez koalicionen partner”, veli Biqali.Vo sekoj slu~aj, predvidu-vawata na site relevantni politi~ki faktori se deka vo mesecite {to sleduvaat, n$ o~ekuvaat burni pre-virawa i na vnatre{en i na nadvore{no – politi~ki plan. Izbori, promena na imeto, promena na vlasta (ili nejzinata struktura) . . . po koj redosled, i ne e va`no. Va`no e deka analiz-ite govorat deka do krajot na godinava Makedonija }e se soo~i so krupni prome-ni, mo`na politi~ka kriza (predizvikana od potrebata za nosewe krupni odluki!). Seto toa bara stabilna i predvidliva politi~ka scena koja podobro da gi do~eka ne{tata podgotvena.

KATERINA [email protected]

� KAPITAL GI ANALIZIRA PRILIKITE VO ALBANSKIOT DEL NA KOALICIJATA NA NIKOLA GRUEVSKI

ALBANSKITE ANALITIÂRI SE PODELENI VO MISLEWATA - DALI I KOLKU, I OVOJ PAT, ZAKANITE NA ALIJA AHMETI KON NIKOLA GRUEVSKI E SAMO DOBRO GLUMEWE ZA PO DOMA!? FAKT E DEKA LIDEROT OD MALA REÎCA “U@IVA” REPUTACIJA NA POLITIÂR KOJ ODAMNA GO IMA IZGUBENO KREDIBILITETOT DA SE DR@I ZA ZBOR, A U[TE POMALKU E VO POZICIJA DA SE ZAKANUVA ILI DA MU SE VERUVA NA NEGOVITE ZAKANI

MERSEL BILJALIAhmeti ovoj pat nema al-ternativa. DUI }e bide vo situacija da mora da zamine od vlasta. Eve edno mo`no scenario – DUI }e ja napu{ti koalicijata, situacijata vo zemjata }e se iskomplicira na site poli-wa, politi~kata klima }e se vlo{i, i tuka ve}e se otvora mo`nost pod stransko pok-rovitelstvo da se formira edna me{ana Vlada {to bi go re{ila sporot so Grcija

POPRVO VMRO – DPMNE ]E JA NAPU[TI VLADATA OTKOLKU DUI!?

KIM MEHMETIPoprvo }e veruvam deka VMRO – DPMNE }e izleze od vladata otkolku DUI. Nim osnovna cel im e da dojdat na vlast i tuka im zavr{uvaat ambiciite. Potoa tie stanuvaat sitni trgovci i ucenuvaat, i se pazarat. Za mnogu vladini proekti, Ahmeti veruvajte deka doznava od pe~atot


K O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

06.04.2010 9OP[TESTVO

Ohrid be{e slabo poseten za Veligden, a osobeno izosta-

naa stranskite turisti od sosednite Srbija, Bugarija i Turcija, koi se tradicio-nalni gosti na balkanskiot i slovenskiot Erusalim na ovoj praznik. Ugostitelite velat deka visokite ceni ne se pri~ina za lo{iot turisti~ki rezultat, za{to no}evawata vo Ohrid ~inat me|u 12 i 70 evra, {to zna~i ima ceni za sekogo,

no gra|anite gi sporeduvaat so cenite na more {to gi nudat Crna Gora i Grcija od 99 evra za 10-dneven aran`man. Od ohridskite hoteli se zagrièni i poradi maliot interes na turistite od sosedstvoto za poseta na Ohrid za prvomajskite praznici, {to zna~i prodolùvawe na lo{iot turisti~ki trend. Ne sakaj}i nikogo da imenuva, Don~o Toneski od Hotelskata asocijacija

na Makedonija, odgovor-nosta za slabite rezultati od turizmot vo Ohrid ja locira{e vo nesposobnosta da se sprovede delotvorna turisti~ka strategija."Kaj nas problemot e vo na{ata neefikasnost, nesposobnost i nestru~na angaìranost vo odnos na promocijata, market-ingot i animiraweto na turisti~kiot pazar", izjavi Taneski. (M.R)

VELIGDENSKO TURISTI^KO FIJASKO VO OHRID


Avtopazari ima na sekoj ~ekor. Na nekoi ima stotici avtomobili, no ima i takvi na koi se prodavaat samo 5 vozila. I pokraj padot na dava~kite za polovni vozila, tro{ocite za uvoz moè da dostignat i do edna polovina od nivnata vrednost

��

EMILIJA [email protected]

Niz celata dràva preku no} niknaa avtoplacovi, otkako Vladata gi namali akcizite

za polovni vozila i ja spu{ti starosnata granica za uvoz. Sega, avtomobi-lite koi se stari i do15 godini moè da se vozat niz makedonskite ulici. Novi avtopazari niknaa na sekoj ~ekor. Na nekoi ima stotici avtomobili, no ima i takvi na koi se prodavaat samo 5 vozila. Dilerite vetuvaat deka sekoj moment treba da im stignat novi poubavi

vozila, evtini i vo odli~na sostojba. Samo vo Skopje ima 20 do 30 avtoplacovi na koi se parkirani star-ite vozila koi ~ekaat nov sopstvenik. Locirani se vo Maxari, Dra~evo, Sin-geli}, vo Momin Potok, na patot kon Skopsko Pole, vo Belimbegovo, na Ilindenska i na mnogu drugi lokacii. Posetivme eden od niv, i toa na periferijata od gra-dot. Avtoplac na koj ima{e parkirano okolu pedesetina vozila. I pokraj toa {to pra{inata be{e na site strani, ima{e nekolku ubavici koi gi ~ekaa svoite novi sopstvenici. Dilerot gi fale{e vozilata kako nevesti pred maèwe. Po~na da ni objasnuva za

eden “golf ~etvorka” koj ni se dopadna.“Ova e odli~no koli~e kakvo {to nema {ansi da najdete na drugo mesto. Proizveden e vo 2000 godina, i nema mnogu pominato. Samo {to go donesov, ima mnogu zain-teresirani, dokolku ne go zemete vie, }e go dadam na bratu~etka mi. Prodadeno e od prviot sopstvenik, Germanka, koja ne go vozela mnogu. Malku tro{i, ima ubava crvena boja, nema da pogre{ite”, n$ ubeduva prodava~ot.Trgovcite se qubezni i za sekoj avtomobil velat deka e “kako nov”, garanci-jata e po principot “drì bure voda”. Ubedlivi vo svoite zborovi, se obidu-

vaat da zarabotat nekoj denar, poto~no nekoe evro. Profitot, sepak, ne e tolku golem, kolku {to mislat kupuva~ite i se dviì od 200 do 300 evra za eden avtomobil.

SAMO TRANSPORTOT NA “POLOVWAKOT” MO@E DA ÎNI I PO 500 EVRA

Dilerite gi reklamiraat polovnite vozila i preku internet, a del od niv i preku lokalnite radio stan-ici. So bombasti~ni najavi i bagatelni ceni, prosto da ne moè da im se odolee. Eden od dilerite, za kogo doznavme od Internet, ni ponudi ~etiri avtomobili. Site gotovi za proda`ba, so podmireni carinski i drugi

dava~ki kon dràvata. Cenite se dvièa od 2.000 do 3.000 evra, a vozilata koi bea ponudeni se ponovi od 2.000 godina. Prodava~ot koj postojano n$ ubeduva{e deka mora da go posetime negoviot avtoplac naglasi deka do krajot na nedelata }e ima 8 vozila koi }e moè da se vidat vo sekoj moment. Istiot toj uvoznik, ima i sopstvena {pedicija i gi zavr{uva site raboti povrzani so uvozot, koi nekoga{ znaat da bidat ma~ni i odzemaat mnogu vreme i nervi, veli toj. Vakvi prodava~i ima mnogu. Naj~esto ovie vozila gi kupuvaat od avtoplacovite vo Germanija, [vajcarija, Slovenija, pa uvoznikot moè da potro{i i do 500 evra za transportot na avtomobilot do Makedonija. Ovie pari se odnesuvaat na tro{ocite za benzin, patarina, hrana, hotelsko smestuvawe po pat i drugi propratni tro{oci. Pravilata na makedonskata carina se jasni. Prvo se pla}a carina i DDV za uvoz, a potoa se pravi homologacija na voziloto. Za neiskusnite postoi rizik, dokolku kupenoto

SE PODNOVIVME SO STARI VOZILA

NIZ MAKEDONIJA NIKNAA AVTOPLACOVI �

vozilo ne gi ispolnuva makedonskite standari za uvoz, po platenite dava~ki kon dràvata moè da se ~uva samo vo garaà, ili eventualno da se vozi niz naselba, zatoa {to ne moè da se registrira. Carinata zaedno so DDV iznesuva okolu 25 % od vkupnata vrednost na voziloto. Do-kolku noviot sopstvenik dokaè deka voziloto potek-nuva od EU, toga{ ovie da-va~ki se 21% od vrednosta na voziloto. Pa taka, za “golf 4” od 3.000 evra da-va~kite kon dràvata se okolu 700 evra. Potoa sle-duvaat drugite dava~ki kondràvata koi se okolu 300evra. Za pobrzo da se zavr-{i s$, i za da se namali vremeto i nervozite, neo-phodno e da se angaìra {pediterska slu`ba. Niv-nata usluga se napla}a od 2.00 do 3.000 denari. Tie posreduvaat i okolu postap-kata na pla}awe na carina i DDV.

10 pati e zgolemen interesot za uvoz na polovni avto-

mobili

1.500 evra se prose~nite tro{oci za uvoz na polovni vozila

OP[TESTVO06.04.201010

Privatnata kavadare~ka firma, Juniori, letoto divo go kopala re~noto korito na

Crna reka kaj op{tinata Rosoman, so {to ja dovela vo pra{awe bezbednosta na èlezni~kiot most na prugata Gradsko-[ivec, pokaùva dokumentot. Od Makedonski èleznici Infrastruktura-Veles ob-jasnuvaat deka se rabotelo za polu-divo kopawe na re~noto korito vo atarot na op{tina Rosoman. Fir-mata nekolku meseci letoto vadela mineralni surovini od Crna Reka i otvorila nekolku golemi dupki, so {to se pokaàla opasnost da “padne” prugata koja e na sedum kilometri do kavadare~kata fabrika za feronikel, FENI. Od M@ Infrastruktura-Veles velat deka zaedno so inspektorite, namesto sudski sporovi, tu`bi i pari~na kazna, pobarale kompanijata samo da gi zatvori dupkite onamu kade {to kopala nezakonski. ”Pred okolu sedum meseci ima{e edna privatna firma koja polu-divo kopa{e mineralni surovi-ni od Crna Reka, no vleze vo zonata na èlezni~kiot

Kavadare~ka privatna firma, letoto, nekolku meseci rabotela na re~noto kori-to na Crna Reka kaj Rosoman, so {to vlegla vo zona na nel-egalen iskop i ja potkopala èlezni~kata pruga.

��

ZAGROZENA BEZBEDNOSTA NA PRUGATA, NADLE@NITE SPIJAT!

KOJ GI “AMINUVA” DIVITE KOPAÎ NA MINERALI? �

KATERINA POPOSKA [email protected] 306

dozvoli za koncesii izdalo Ministerstvoto za

ekonomija za 10 godini

9 milioni evra e

trimese~niot profit na divite kopa~i

1 vodostopanski inspektor

raboti vo dràvava

most na Crna i otvori tri-~etiri dupki. Za da nema problemi, firmata treba{e o{tetenata povr{ina da ja vrati vo prvobitnata sostojba, taka {to dupkite gi zatvorija so zemja i sega nema problemi od aspekt na sigurnosta na mostot na Crna Reka, koj voedno e i del od prugata koja vodi do fabrikata FENI.“, veli Dimitar ]amilovski od M@ Infrastruktura-Veles. ]amilovski apelira- za da ne se slu~uvaat vakvi problemi neophodno e nadle`nite inspektori da ja vr{at svojata rabota. Deneska ne stapivme vo kontakt so kavadare~kata firma, bidej}i nikade nema podatoci za nea. Od Ministerstvoto za zemjodel-stvo, vo ~ija nadle`nost e

i Upravata za vodostopan-stvo, koja izdava dozvoli za podobruvawe na vodniot reìm, ne se zapoz-naeni deka toa e nivna nadle`nost i poso~uvaat da go barame odgovorot vo drugi ministerstva. Iako ovoj dokument e adresiran do Ministerstvoto za zemjodelstvo, od M@ velat deka sami pregovarale so firmata. Izvori me|u koncesionerite objasnuvaat deka namesto koncesija, privatni firmi baraat dozvola za podobruvawe na reìmot na vodite od Up-ravata za vodostopanstvo, taka {to za platen voden nadomest, divite kopa~i

potoa vadat pesok i kopaat dupki na rastojanie i do 200-300 metri od koritoto na rekata, pritoa up-ropastuvaj}i zem-jodelsko zemji{te. Poznava~ite objasnuvaat deka divite kopa~i vo letniot period dnevno nezakon-ski kopaat okolu 10. 000 kubni metri pesok, ~akal i kamen koj na pazarot go prodavaat po 10 evra od kuben metar, a pritoa gi zaobikoluvaat zadolìtelnite dava~ki kon dràvata, {to inaku gi pla}a-at koncesionerite na mineralnite surovini i zad sebe ostavaat okolu dva hektari uni{teno zemjodel-sko zemji{te.

ZAKONOT PREDVIDUVA KAZNI, AMA NEMA KOJ DA GO SPROVEDE

Zakonot za mineralni surovini predviduva kazna i do osum milioni evra za pravno lice, ako vr{i detalni geolo{ki istraùvawa nadvor od opredeleniot prostor, ili vadi pogolema koli~ina na mineralna surovina od

opredelenata so dozvola. Krivi~niot zakonik, pak, pokraj pari~nite, predvidu-va duri i zatvorski kazni za divite eksploatatori na mineralnite surovini, no samo ako inspekto-rite gi “ulovat vo akcija” divite eksploatatori. Koncesionerite obvinuvaat deka dràvata svesno go dozvoluva ovoj kriminal so mineralnite surovini. “Imame golemi problemi. Dodeka nie se borime na

pazarot, divite eksploata-tori vadat ekstra profiti. Inspektorite moèbi i }e dojdat na teren, no prijavite zavr{uvaat vo nivnite fioki.”, veli Mile Stefanov od rudnici Bawani. So ovoj problem se otvora dilemata koj, kade i kako go iskoris-tuva rudnoto bogatstvo na zemjava. Zo{to dràvata “zamiùva” pred ovoj kriminal? [to pravat ins-pekciite na terenot?

06.04.2010 11OP[TESTVO

Dokolku momentalnata sostojba na Konstruktor vo Hrvatska predizvi-

ka kakvi bilo problemi so real-izacijata na proektite vo Makedo-nija, nema da trpime finansiski {teti i }e se postapuva soglasno Zakonot za javni nabavki za nego-

vo kone~no realizirawe, velat od grad Skopje, koj neodamna

potpi{a dogovor so Konstruktor za nekolku grade`ni zafati.

��

EMILIJA [email protected]

Hrvatskata grade`na kompanija Konstruk-tor, i pokraj finan-siskite problemi, blokiranata smetka

poradi dolg od 7 milioni evra i nekolkute zagubeni golemi tenderi na Balkanot, sepak, bez pre~ki raboti vo Makedonija. Najnoviot dogovor na Konstruktor vo Makedonija e so grad Skopje koj be{e potpi{an vo sredi-nata na fevruari i e vreden 100.000 evra. Ovoj dogovor se odnesuva na izgradbata

na cevkovod vo naselbata Vodno. Osven ovoj, od 2009 godina navamu, Konstruktor ima potpi{ano u{te 13 drugi dogovori so vkupna vrednost od okolu 8,5 milioni evra. Od nadle`nite institucii velat deka kompanijata e odbrana kako najpovolen ponuduva~, i najavuvaat deka dokolku se slu~i nepo~ituvawe na dogovorot od strana na Kon-struktor, }e se prezemat soodvetni merki. Hrvatski Konstruktor neodamna ja propu{ti rabotata na sto-letieto gubejki na tenderot za izgradba na avtopat vo Crna Gora vreden 3 mili-

jardi evra.“Javnata nabavka za cevkovod vo skopskata naselba Vodno, grad Skopje go raspi{a vo tekot na 2009 godina, a po zavr{uvaweto na postapkata, dogovorot e potpi{an na 17 fevruari ovaa godina. Na po~etokot na tenderot, Konstruktor ima kompletna dokumentacija za fizi~kata i pravnata sposobnost na kompanijata. Dokolku momen-talnata sostojba na firmata vo Hrvatska predizvika kakvi bilo problemi so realizaci-jata na proektot, grad Skopje nema da pretrpi finsiski {teti i }e postapi soglasno

Zakonot za javni nabavki za negovo kone~no realizirawe, velat od sektorot za odnosi so javnosta vo grad Skopje. Ottamu velat deka dosega{nite proekti bile izraboteni vo predvidenite rokovi i spored najvisokite tehni~ki standardi.

KONSTRUKTOR GUBI TENDERI NIZ BALKANOT

Hrvatskata grade`na kom-panija svoite uslugi gi ima ponudeno na desetici proekti koi se rabotat vo Makedonija, a vo poslednite dve godini ima potpi{ano dogovor za rabota na okolu 28 proekti vo dràvava.

Spored Svetska banka, koja po tret pat pravi godi{en natprevar za

procenka na "Kvalitetot na ìvotot na lu|eto od Evropa i Centralna Azija", Makedonija e me|u pobednicite. Make-donija od Svetska banka ja dobila nagradata za podobru-vawe na Katastarot, koj {to dolgo vreme pretstavuva{e problem za makedonskite gra|ani. #Podobruvaweto na ìvotot na lu|eto od Evropa i Centralna Azija e su{tinata

na Svetska banka koja se trudi da im dade poddr{ka na zemjite-klienti. Imame golema privilegija da im pomagame na vladite da ja prebrodat siroma{tijata i da promoviraat podobruvawe na vnatre{nata sostojba vo dràvite”, velat vo rakovod-stvoto na Svetska banka.Spored niv , pobednici ovaa godina se zemjite koi pokaàle vistinski rezultati, ja podobrile zdravstvenata za{tita, izgradile pati{ta

do ruralnite sredini i ovozmoìle da ima zdrava voda vo nivnite dràvi.

Grad Skopje, Agencijata za dràvni pati{ta, Min-isterstvoto za transport i vrski i nekolku drugi ministerstva i dràvni institucii go imaat odbrano Konstruktor kako izveduva~ na nivnite proekti. Na tenderot za nadgradba na Sobranieto, Konstruktor ima{e najevtina ponuda (12 milioni evra), no sep-ak, ne be{e odbrana za izveduvawe na rabotite. Konstruktor ima potpi{ano dogovor so Agencijata za dràvni pati{ta za rabota na nekolku proekti za koi sorabotuva so grade`nata

kompanija Mavrovo, a koi se so vkupna vrednost od 4,3 milioni evra. Pr e d d v e n e d e l i b e a blokirani bankarskite smetki na Konstruktor po-radi dolg od 7 milioni evra.Prethodno, hrvatskata firma go doìvea najgolemiot udar koga poradi nedostig na bankarska garancija izgubi na tenderot za izgradba na avtopat vo Crna Gora vre-den 3 milijardi evra. Isto taka, ne go dobi ten-derot za izgradba na avto-pat vo Bugarija vreden pove}e od 70 milioni evra.

Makedonija e zemja vo koja postoi visok stepen na

nepo~ituvawe na ~oveko-vite prava, diskrimina-cija po skoro sekoj osnov i korupcija. Soglasno izve{tajot na Biroto za demokratija, ~ovekovi prava i trud pri Stejt departmentot na SAD, najzagrozeni sektori kade {to “caruva” diskriminaci-jata, netolerantnosta i

nepo~ituvaweto na ~ove-kovite prava se zatvor-ite i sudstvoto, kako institucii koi se pod postojan politi~ki pri-tisok i ~ii vrabote-ni najmnogu podleàt na korupcija. Vo poslednata godina golema netolerant-nost i netrpelivost se zabeleùva i vo oblasta na kulturata, kade {toso proektot 2014 e zgolemena tenzijata na

me|uetni~ko nivo. “Makedonija e konglo-merat na razli~nosti,a e zemja koja nema tol-erancija kon razli~-nostite”, re~e makedon-skiot pravobranitel, Ixet Memeti. Spored Memeti, izve{tajot na ova Biro realno ja otslikuva sos-tojbata vo zemjata i vo golema mera se sovpa|a so izve{tajot na Narod-niot pravobranitel.

ZAGROZENA LI E RABOTATA NA KONSTRUKTOR VO MAKEDONIJA?

OTKAKO VO HRVATSKA MU JA BLOKIRAA SMETKATA �

MAKEDONIJA KAKO DA NE ÛLA ZA ÔVEKOVI PRAVA SVETSKA BANKA: PODOBREN KATASTAROT VO MAKEDONIJA

8,5milioni evra vredni dogovori ima potpi{ano

Konstruktor vo Makedonija vo poslednite 2 godini

100.000evra e vreden najnoviot dogovor

potpi{an so grad Skopje

MAKSIM [email protected]

MAKSIMRISTEVSKIristevski@ka@@ pitpp al.com.mk

IGOR [email protected]

06.04.2010 13KOMENTARI I ANALIZI

STO AKCII NA XENERAL ELEKTRIK, VE MOLAM!

� KOMENTAR

Poznavam eden direktor vo golema makedon-

ska kompanija, koj {to patem ima i dvojno dràvjanstvo, makedonsko i edno od zemjite {to se na{i tradicionalni iseleni~ki destinacii. Pred nekoj mesec toj mi se pofali deka “igraj-}i” na Wujor{ka i u{te nekoi od stranskite golemi berzi spe~alil ubava pari~ka, kupuvaj}i akcii na pove}e zapadni banki i kompanii vo 2008 godina, koga bea evtini zaradi krizata {to se rasplamtuva{e, a podocna prodavaj}i gi poskapo koga po~naa da se oporavuvaat i poleka da raste niv-nata vrednost. Ona so dvojnoto dràvjanstvo {to go spomenav e bitno zatoa {to vo momentov makedonski dràvjani ne moàt direktno da trguvaat so akcii na stranski berzi. Neofici-jalno doznavame deka i taa mo`nost naskoro }e stane realnost, otkako Ministerstvoto za finan-sii i Narodnata banka }e gi napravat dopolnu-vawata na regulativata {to go ovozmoùvaat ova. Restriktivnite odredbi od Zakonot za devizno rabotewe }e bi-dat trgnati i doma{nite

Po~ituvani ~itateli ...Va{ite komentari, zabele{ki i pofalbi na temite objaveni vo dnevniot vesnik Kapital, kako i vo magazinot Kapital, moète da gi napi{ete i ispratite na na{iot meil: [email protected] i naskoro i na facebook

... Kontaktirajte so nas, ima zo{to ...

]E BIDE LI OHRID PRAZEN LETOVO?

Nevoobi~aeno prazno be{e na Veligden pred skopskite crkvi.

O~igledno e deka skopjani patuvaa. No, mal del od turistite so po~etna desti-nacija Skopje zavr{ija vo Ohrid, {to delumno moè da se objasni so viznata liberalizacija koja u{te ni e "taze", pa onie koi imaat mo`nost, vakvite povodi od ~etiri nera-botni denovi gi koristat za patuvawe vo stranstvo. Ona {to seriozno za~uduva i zagriùva e nedostigot na stranski turisti, koi vo posleden moment gi otkaàle rezervaciite napraveni vo ohridskite hoteli. Nedoa|aweto na Grcite }e go objasnime so incidentot na voenata parada vo Atina, no, {to pravime so turistite od Srbija i Bugarija na koi Ohrid tradicionalno smeta za Veligden? Ugostitelite se opravduvaat deka ne se vi-novni cenite, koi vo Ohrid gi ima za se~ij xeb. No, os-tanuva faktot deka ezeroto e poskapo od atraktivnoto more, ako se zemat predvid cenite na aran`manite za Jadransko more, {to gi nudi Crna Gora. Tamo{noto Ministerstvo za turizam momentalno pregovara so èlezni~kite i avtobuskite prevoznici za mo`nosta

dopolnitelno da ja namali cenata za prestoj vo nekoja od crnogorskite turisti~ki destinacii, namaluvaj}i gi cenite na prevozot. Ugostitelite ne sakaat da zboruvaat otvoreno, no

me|u redovi jasno se ~ita deka o~ekuvaat sli~na logisti~ka poddr{ka i od soodvetnoto minister-stvo kaj nas. Nekoj mora nabrzo da gi fati koncite na haoti~nite obidi od razni "turisti~ki insti-tucii" da mu pomognat na makedonskiot turizam, za{to ima indicii deka Ohrid }e bide prazen i za prvomajskite praznici, {to treba da go vklu~i alarmot pred pretstojnata letna turisti~ka sezona.

vloùva~i }e moàt svoite pari da gi plasiraat vo istite kompanii kade {to vloùva i eden Voren

Bafet, na primer. Od druga strana ova bi trebalo da gi mobiliz-ira i organizatorite na doma{niot pazar na kapital i u~esnicite vo nego, da go dorazvi-jat so nova ponuda na hartii i instruenti za vloùvawe, za da ne se slu~i ionaka slabata likvidnost vo momen-tov, da se namali u{te pove}e so “begawe” na kapitalot na stranskite berzi.

ILIJA DIMOVSKIPratenik, i Direktor na Centarot za komunikacii na VMRO-DPMNE

IIIIIIIILIJA DIMOVSKIPratenik, i Direktor naCentarot za komunikacii r , r r

Centarot za komunikacii Centarot za komunikacii r r

na VMRO-DPDD MNE

Ne ni e nepoznato praviloto deka nitu edna kopija ne e dobra kolku i originalot. Toa

pravilo e vo va`nost skoro za s$. Za umetnosta, za naukata, za tehnologijata. Toa pravilo vaì i za prirodnite nauki, vaì i za op{testvenite odnosi, no, vaì i za politi~kite procesi. Toa pravilo e eden od postulatite koi ja dviàt civilizacijata napred i ja dviàt kon postojani inovacii. Makedonija niz ovie dvae-setina godini na demokra-tizacija pomina niz pove}e fazi na svojot op{testveno-politi~ki i ekonomski raz-voj. Makedonija izminatite dvaeset godini sprovede mnogu procesi. Del od niv bea avtohtoni, smisleni, kreirani i sprovedeni od vnatre, no del od niv bea poprimeni od strana (dobrovolno, ili pomalku dobrovolno). Ona {to vredi da bide potencirano e faktot deka sekoga{ koga gra|anite su{tinski, ili pak vo for-ma ili procedura, davaa poddr{ka na odlukite i procesite, tie bea uspe{ni. No, zatoa pak, sekoga{ koga na gra|anite im se nametnuva{e ne{to {to e tu|o, i {to nema elementar-na osnova na ova politi~ko tlo, kako sodrìna ili kako postapka, rezulta-tot ne be{e pozitiven i plodonosen za dràvata. Primeri ima iljadnici. I takvi i takvi. Od edna strana se nezavisnosta na dràvata, slobodata, sopst-venata armija, a od druga strana se tranzicijata, privatizacijata, promenata na imeto, politi~kata dema-gogija ... Politi~kite partii vo Republika Makedoni ja, barem onie pogolemite, dosega mnogu uspe{no os-tanaa imuni na fotoko-pir-tehnologijata. Barem vo su{tinata na svoeto politi~ko i programsko deluvawe. Sakam da poten-ciram deka toa ne e grev. Naprotiv, toa e vrednost na na{iot politi~ki kol-orit koj ima svoja osnova vo strukturata, i vo isto-rijata na na{ata dràva, i na{eto op{testveno i politi~ko ureduvawe vo poslednite stotina godini. Politi~kite partii do ovoj moment uspeaja da odoleat na globalnite trendovi na uniformirawe, a so toa ostanaa mnogu pove}e bliski do avtohtonosta na ovaa dràva i na ova politi~ko podnebje. Ona {to go prezedoa od svoite sestrinski partii

bea edinstveno tehnikite i marketing-strategiite. Ona {to e zna~ajno e deka vo utvrduvaweto na politikite i programskite na~ela, partiite strogo se zadràa do osnovata vrz koja se izgradeni vo ova podnebje, vo ova vreme i na ova mesto.Ne deka nema {to da se nau~i i deka nema {to da se primeni. Naprotiv, ima iljadnici idei i elementi koi moàt da bidat preze-meni bez nikakva grià na sovest. No, samo kako elementi na eden kola`, a ne kako celokupen model koj bi bil pozajmen i bi bil implementiran ovde, vo Makedonija. Toa e zatoa {to nema drugo op{testvo i druga dràva koja nas-tanala na na~in kako Makedonija, nema drugo op{testvo i dràva so ista ili, barem, so sli~na kompozicija na razli~nosti i sli~nosti vo sebe, kako Makedonija, nitu pak, ima dràva so politi~ko i istorisko nasledstvo kako na{eto. Sosedi kako na{ite imame samo nie. Struktura na ekonomija kako na{ata imame samo nie. Mentalitet kako na{iot imame samo nie.Gordosta koja ja ~ustvuvame kako gra|ani na Make-donija, i kako Makedonci, e poradi site karakteristiki na Makedonija. Niv treba da gi gradime i dogradu-vame, a ona {to ne e do-volno dobro treba da go popravame. Vo Makedonija nema pole za idealisti~ki koncepti koi, pomalku ili pove}e, funkcioniraat na drugi mesta. Nie }e u~ime od sekade i od site, i }e gi primenuvame najdobrite elementi, no samo onie koi se kompatibilni za make-donskoto podnebje.Zaradi seto ova, na{ite dve najgolemi politi~ki partii , VMRO-DPMNE i SDSM, ne se tipi~na pretstava za evropskata politi~ka diferencijacija. Nitu VMRO-DPMNE vo s$ e desni~arska, nitu pak SDSM vo s$ e levi~arska partija. I toa ne e lo{o. I VMRO-DPMNE e takva kakva {to e zaradi avtohtonite potrebi na nejzinite ~le-novi i poddrùva~i, i SDSM e takva kakva {to e zaradi kompozicijata na interesite na nejzinite poddrùva~i.Dali socijalnata politika na VMRO bi ve potseti-la na desni~arski kon-cept? Dali soci jalnite subvencii (narodni kujni, SOS-prodavnici, poddr{ka za namaluvawe na ener-getskata siroma{tija), koi se drasti~no zgolemuvani

vo mandatite na desnicata, se koncept po koj moè da bidat prepoznaeniev-ropskite desni~ari? Ili, pak, dali zgolemuvaweto na penziite i na platite vo dràvnata i javnata administracija bi bile el-ementi koi bi gi o~ekuvale od nekoja evropska desna vlada? Investiciite vo javnoto zdravstvo, op{to vo zdravstvoto? Sekako deka ne, no ne treba da zabo-ravime deka kompozicijata na VMRO e takva {to taa prirodno se naklonuva kon vakvite politiki, i nikoj ovde, vo Makedonija, ne e iznenaden poradi toa. Sepak, VMRO-DPMNE ostana cvrsta vo svojot koncept za dràvnos t, sloboda i demokratija. VMRO, desni~arski, ostana posvetena i na narodnite i familijarni vrednos-ti, so posebna po~it kon duhovnosta i religioznosta na gra|anite. VMRO-DP-MNE sproveduva i desni politiki na namaluvawe na danocite i adminis-trativnite proceduri i poddr{ka na malite i sredni pretprijatija. No, od druga strana pak, ~udno bi bilo da se o~ekuva deka levi~arska partija kako SDSM, nekade na drugo mesto vo Evropa bi vaèla, barem vo vpe~atokot na javnosta, kako partija - za{titnik na interesite na krupniot kapital. A, kaj nas toa e pravilo. No, toa na SDSM mu nosi i po nekoj pozitiven moment vo svojot koncept na politi~ko deluvawe. Kolku pove}e se obiduvaat da izbegaat od toj vpe~atok, tolku pove}e izgledaat neiskreni. Za sekoja leva partija osnovna politika bi bila deka dràvata treba da se griì najmnogu za socijalnata pravednost, no toa, barem dosega ne be{e slu~aj so na{ite levi~ari od SDSM. A, ~esto dobivaa izbori, {to nametnuva zaklu~ok deka, i takvi kakvi {to se, imaat zna~itelna podr{ka od strukturi vo makedon-skoto glasa~ko telo. No, SDSM, pak, od dru-ga strana, ne se obiduva levi~arski da izbega od {arenolikata pretsta-va za sebe, od kompozit-nosta, i individualnosta vo op{tes tvoto. SDSM levi~arski se bori pro-tiv pogolemata uloga na religiite vo makedonskoto op{testvo. SDSM be{e partija koja ja promovira{e pogolemata uloga na èn-ite vo makedonskata poli-tika. Vo posledno vreme zapo~naa da predloùvaat merki za socijalna praved-nost, iako dosega ne gi

KOPII ILI ORIGINALI???

�� ... Nema drugo op{testvo, i druga dràva koja nastanala na na~in kako Makedonija! Nema drugo op{testvo i dràva, so ista ili, barem, so sli~na kom-pozicija na razli~nosti i sli~nosti vo sebe, kako Makedonija! Nitu pak, ima dràva so politi~ko i istorisko nasledstvo kako na{eto! Sosedi kako na{ite imame samo nie!? Struktura na ekonomija kako na{ata imame samo nie! Mentalitet kako na{iot imame samo nie ...

sproveduvale. No, toa ne gi pravi pomalku desni ednite, a pomalku levi drugite. Taka se izgradeni za-toa {to takvi potrebi imaat na{ite gra|ani. Ednostavno, VMRO-DP-MNE e model za make-donska desnica, a SDSM e model za makedonska levica. Koga bi bile ne{to razli~no, ne bi bile makedonski modeli, bi bile kopii, a ne originali. A, kopiite, neli se sekoga{ polo{i od originalite.Po~ituvani ~itateli, Ve informirame deka od ovaa nedela, sekoj ponedelnik redovna kolumna vo Kapital }e pi{uva pratenikot Ilija Dimovski


K O M E R C I J A L E N O G L A SK O M E R C I J A L E N O G L A S

KOMPANII KOMPANII & PAZARI PAZARI06/APRIL/2010 15

Rusko-ukrainskite odnosi zasega se sta-bilni i nema navestuvawa deka }e ima problemi okolu snabduvaweto na Evropa so gas. Makedonskite kompanii, pou~eni od minatogodi{niot prekin na gasot, obezbedi-ja alternativno snabduvawe so gorivo

GORAN [email protected] 99%

e pomalo ispu{taweto na cvrsti ~esti~ki pri sogoruvaweto na gasotvo odnos na jaglenot

MAKEDONSKITE KOMPANII NE OÊKUVAAT GASNA KRIZA

268 kilometri e dolga sega{nata

gasovodna mreà vo Makedonija

BORIS KAM^[email protected]

Politi~kite previrawa vo Ukraina, se gledaat vo Evropa preku prizmata na gasot. Toj e sredstvo za “kusurewe” me|u Rusija

i Ukraina koi dràt monopol pri proizvodstvoto i transportot na gasot i sekoja politi~ka prom-ena moè da predizvika ogromni potresi vrz svetskata ekonomija. Poznava~ite na sostojbite so gasot vo Makedonija ne o~ekuvaat deka se mo`ni nekoi pogolemi komplikacii vo snabduvaweto so gasot, no koga se vo pra{awe rusko-ukrainskite odnosi, nikoga{ ne moè do kraj da se isplaniraat isporakite so gas. “Kapital” gi pra{a makedon-skite biznismeni koi se nivnite prognozi vo vrska so cenata na gasot. Tie glavno se nadevaat deka so doa|aweto na noviot ukrainski pretsedatel na vlast, problemite so isporakata na gasot me|u dvete zemji treba da se minimiziraat. Aleksandar Panov, generalen direktor na Makstil, ne o~ekuva

deka vo idnina }e se povtorat dvete gasni krizi koi se slu~ija izminative godini. “Smetam deka Rusite i Ukraincite ja nau~ija lekcijata od prethodnite krizi. Nivnite kompanii pretrpea ogromni zagubi od neisporakata na gasot na evropskiot pazar. Iako ne o~ekuvam problemi okolu snab-duvaweto so gas vo idnina, sepak, Makstil investira{e eden milion evra so {to obezbedi postrojkite da rabotat i na mazut. Sega sme za{titeni od idnite gasni krizi. Ne sakame da dozvolime krizata da n$ iznenadi dvapati”, izjavi Panov. [tetite {to gi trpea evropskite kompanii poradi lanskiot prekin na isporakata na gasot se merea vo milijardi evra. Sepak, dokolku Ukraina i ponatamu prodolì da ne go pla}a gasot, moè povtorno da dojde do prekin na isporakite

od Rusija, smetaat ekspertite. Zasega i ostanatite korisnici na gas vo zemjava se mirni. Tie potenciraat deka isporakite se stabilni i deka nema nikakvi najavi za problemi.Poznava~ite na sostojbite smetaat deka Makedonija treba da prezeme merki so koi bi gi amortizirala eventualnite gasni krizi. Tie po-tenciraat deka zasega sme “slepo crevo” vo isporakata na gasot i e neophodno da se povrzeme so nekoj od sosednite gasovodni sistemi, a vo me|uvreme da izgradime skladi{te za gas koe }e gi amor-tizira nedostatocite pri gasnite krizi.Noviot proekt vo Strumica za “virtuelen” gasovod nema da ima problemi so snabduvawe, i nema da bide zasegnat od rusko-ukrainskite problemi.“Nie koga go pravevme na{iot proekt gi imavme predvid ovie problemi. Na{iot proekt ne e dire-kno povrzan so transportot na gas preku Ukraina. Imame potpi{ano memorandum za sorabotka so na-cionalnata kompanija za nabavka na gas vo Bugarija, Bulgar gas, i so Bulgar trans gas, nacionalniot bugarski distributer na gas”, iz-javi Zoran Zaev, gradona~alnik na Strumica.

Strumi~kiot gasovod }e zema gas od bugarskiot grad Petri~. Bugarija prima gas od dve strani, od istok prima ruski gas, koj doa|a preku Ukraina a vtorata strana e gr~ki gas, koj doa|a od Afrika. Pokraj toa, Bugarija ima nekolku gasni skladi{ta koi gi amortiziraat nedostatocite na gas. Zaev potencira{e deka pregovorite so pretstavnicite na dvete bugarski kompanii bea mnogu relaksirani, zna~i tie se obezbedeni so gas i nema opasnost gasovodot vo Stru-mica da ostane bez gas. Generalnite ekonomski tendencii se deka gasot vo idnina }e poevtinuva. Vo svetot se pronao|aat se pove}e izvori na gas, a so toa se namaluva i zavisnosta od ruskiot gas i od rusko-ukrainskite odnosi.

JANUKOVI^, NOV “GASEN KRAL” VO EVROPA

Na noviot ukrainski pretsedatel, Viktor Janukovi~, po s$ izgleda dobro mu trgnaa pregovorite za gasot so ruskata vlada ovaa godina. Minatata nedela toj mu ponudi odli~na zdelka na Kremq – sozdavawe na distributiven konzorcium sostaven od ruski, ukrainski i evropski kompanii, so koj Gazprom }e ima direkten vlez na ukrainskiot pazar so gas. A Kiev, za vozvrat bara zna~itelno namaluvawe na cenite na gasot za

FAKTI ZA GASOT VO MAKEDONIJA

Makedonskiot gasovod ima kapacitet da transportira 800 milioni metri kubni gas godi{no. Iskoristenosta na postoe~kiot gasovod e okolu 100 milioni metri kubni

godi{no. Novata gasna centrala na Toplifikacija Te-to }e tro{i okolu 300 milioni kubni metri gas godi{no so {to }e ja zgolemi iskoristenosta na gasovodot na 50%. Okolu 30-tina kompanii koristat gas vo zemjava. Dolìnata na gosovodnata mreà vo Makedonija e 268 kilometri.

450 milioni evra se potrebni za celosna gasifikacija

na Makedonija

doma{na upotreba. Realizacijata na energetskiot predlog-dogovor me|u Rusija i Ukraina najmnogu zavisi od visokata politika, a verojatnosta toj da bide usvoen e golema. Zagubata {to Gazprom bi ja imal od namaluvaweto na cenite na gasot (re~isi 3 milijardi dolari godi{no) }e bide kompenzirana od sozdadeniot distributer na gas, vo koj Gazprom }e ima mo} da odlu~uva okolu cenite, proda`bata i, s$ raz-bira, podelbata na profitite. Po rezultatite od neodamne{nite pretsedatelski izbori, se vide deka mnozinstvoto od narodot go podrùva ruskiot sentiment (na Janukovi~), no se vide i ulogata {to Moskva bi ja imala vo mod-ernizacijata i izgradbata na zastarenata ukrainska energetska infrastruktura, vklu~itelno i gasnata distributivna mreà. Janukovi~ igra pametno, pokanu-vaj}i evropska kompanija vo kon-zorciumot. Ova e samo prvo od negovite izborni vetuvawa – deka za Ukraina e od ìvotna va`nost da vodi uspe{na ekonomska so-rabotka kako so Zapadot, taka i so Istokot (Rusija).

NEMA PROBLEMI PRI DOSTAVATA NA GAS

Makedonskite �biznismeni ne o~ekuvaat novi gasni krizi

� BERZANSKI INFORMACII

BERZA/AKCII/TRGUVAWE16 06.04.2010

� MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

Naskoro i gra|anite na Makedonija }e moàt da kupuvaat akcii vo stranstvo, kako {to toa go

pravat dràvjanite na site sosedni dràvi. Ona {to ve}e nekolku godini se na-javuva od Vladata, a {to vo momentov ne e dozvoleno so Zakonot za devizno rabotewe, najverojatno za nekolku mese-ci }e moè da se realizira, doznava "Kapital". Potrebno e samo da se formalizira stapuvaweto na Makedonija vo vtorata faza od Dogovorot za stabilizacija i asoci-jacija, so {to avtomatski }e prestanat da vaàt odred-bite od Zakonot za devizno rabotewe koi gi spre~uvaat makedonskite dràvjani da trguvaat so stranski hartii od vrednost. Stanuva zbor za ~lenot 14 i ~lenot 59 od ovoj Zakon. Vtoriot vsu{nost spa|a vo preodnite odredbi na Za-

MAJA [email protected]

Edna od novite mo`nosti za trgu-vawe na Makedonska

berza e voveduvaweto nov vid nalog za trgu-vawe, nare~en "nalog so skrieno koli~estvo". Stanuva zbor za nalog koj postoi vo mnogu porazvieni berzi i se sre}ava pod im-eto iceberg order, hidden order itn. Toa e vid nalog so dopolnitelni uslovi za realizacija i negova specifi~nost e {to po negovoto vnesuvawe na pazarot e prikaàna samo vidlivoto koli~estvo (vidliviot del na nalogot), koj navidum e kako sekoj drug lim-itiran nalog, dodeka ostatokot od nalogot e vnesen vo sistemot kako skrieno koli~estvo. Minimalnata vrednost na nalogot so skrieno koli~estvo e utvrdena na 500.000 denari, od koi najmalku 250.000 denari vrednost na vid-liviot del i najmalku 250.000 denari vrednost na skrieniot del na nalogot. Izvr{uvaweto na ovoj nalog se odviva postepeno: kako {to }e se izvr{i vidliviot del, avtomatski se na-dopolnuva od skrienoto koli~estvo na nalogot, s$ dodeka ne se izvr{i vkupnoto skrieno koli~estvo. Ovoj nalog e pogoden za investitorite koi sakaat da proda-dat ili kupat pogolemo koli~estvo hartii od vrednost i koi smetaat deka dokolku odedna{ go izloàt celoto koli~estvo moàt da predizvikaat pozna~ajni pridviùvawa na pazarot koi moàt da vlijaat na realizaci-

[TO E NALOG SO SKRIENO KOLIÊSTVO?

SE SPREMA BRI[EWE NA RESTRIKTIVNITE ^LENOVI OD ZAKONOT ZA DEVIZNO RABOTEWE

ILÔ LAZAREVSKIdirektor na sektor za delovni operacii

Minimalnata vrednost na nal-ogot so skrieno koli~estvo e utvrdena na 500.000 denari, od koi najmalku 250.000 denari vrednost na vidliviot del i najmalku 250.000 denari vrednost na skrieniot del na nalogot

�� Naskoro iMakedoncite

}e moàt da kupuvaat akcii vo stranstvo. Neoficijalno doznavame deka Ministerstvoto za finansii i Narodna banka ve}e spremaat dopolnuvawa

na regulativata, koi tehni~ki

}e ovozmoàt gra|anite di-

rektno da trgu-vaat na stran-skite berzi

konot, kade {to jasno stoi deka site restrikcii vo nasoka na trguvaweto na doma{nite fizi~ki lica so stranski akcii }e prestanat da vaàt po zavr{uvaweto na prvata etapa od Dogo-vorot za stabilizacija i asocijacija."Po istekot na prvata etapa od Spogodbata za stabili-zacija i asocijacija me|u Makedonija i Evropskata unija, odredbite od ~len 14 }e prestanat da vaàt", stoi vo ~len 59 od Zakonot za devizno rabotewe.Taka, denovive ve}e na go-lemo se zboruva me|u berzan-skata fela deka doma{nite institucii se spremaat za ot-voraweto na ovaa mo`nost za makedonskite gra|ani. Spored dobroupateni izvori, rabotna grupa so pretstavnici na Ministerstvoto za finansii i Narodna banka, ve}e podgot-vuva odredeni dopolnuvawa na Zakonot za devizno rabo-tewe, koi tehni~ki }e treba da go reguliraat kupuvaweto akcii vo stranstvo. Kako {to doznavame, Sektorot-

finansiski sistem vo Min-isterstvoto se konsultiral so Sektorot-supervizija od Narodnata banka, kako i so Komisijata za hartii od vred-nost, okolu toa kako treba da se uredi trguvaweto na fizi~kite lica so stranskite hartii od vrednost. Od Ministerstvoto za fin-ansii, kako nositel na Za-konot za devizno rabotewe, objasnuvaat deka fizi~kite lica od Makedonija s$ u{te ne moàt da se steknat so sopstvenost na akcii vo stranski kompanii, osven so posredstvo na investi-ciskite fondovi koi rabotat vo zemjava. "Ovaa opcija za gra|anite na Makedonija }e se otvori koga zemjata }e vleze vo vtorata faza od Dogovorot za stabi-lizacija i asocijacija. Vo oktomvri minatata godina, Evropskata komisija dade pozitivno mislewe koe se o~ekuva da bide prifateno od Sovetot na EU (Sovetot na ministri na Evropskata unija)", velat od Minister-stvoto.

Evrointegraciski eksper-ti objasnuvaat deka pozi-tivnoto mislewe od EK, de fakto, zna~i deka Makedonija ja zavr{ila prvata faza od Dogovorot za stabili-zacija i asocijacija, no, de jure- rabotata s$ u{te ne e oficijalizirana. Spored niv, vo momentov ne postoi nikakva pre~ka Makedonija da stapi vo taa vtora faza od Dogovorot, zatoa {to se ispolneti site preduslovi za toa. Potrebno e samo Sovetot na EU formalno da ja donese odlukata i da ja izvesti Makedonija za toa. Izvestuvaweto, vo forma na pismen dokument, treba da go primi ministerot za nadvore{ni raboti, a potoa odlukata da bide objavena vo Slu`ben vesnik. Imaj}i gi predvid ovie raboti, doma{nite institucii na golemo se spremaat da im ovozmoàt na gra|anite direktno da trguvaat na stranskite berzi, {to e vsu{nost edna od odlikite na liberaliziranite pazari na kapital.

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

jata na nivniot nalog. Voedno, ovoj nalog e osobeno pogoden za in-stitucionalnite inves-titori, kako na primer penziski i investiciski fondovi.

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od ~etvrtok-01.04.2010, bidej}i 02-05.04.2010 bea nerabotni denovi za Makedonskata berza.)

MAKEDONCITENASKORO ]E KUPUVAAT AKCII VO STRANSTVO?!

KOMPANII & PAZARI 06.04.201018

� Dali licencite navis tina ja prolongiraat

izgradbata?!Iako od ERA tvr-dat deka gi ~ekaat licencite za da po~nat so izgradba

na energetski objekt vo kompleksot, od Regula-

tornata komisija tvrdat deka kompanijata s$ u{te nema podneseno barawe za licenci.

Osiguritelna polisa minatata godina ja zavr{i so 33% rast

na dobivkata, soop{tija od dru{tvoto. Ili ako vo 2008 godina osiguritelnata kom-panija imala dobivka od 427 iljadi evra, minatata 2009 godina ja zavr{ila so dobivka od 645 iljadi evra. Lani osiguritelna polisa bila aktivna vo delot na investiciskite aktivnosti. Dru{tvoto investiralo {est mil-

ioni denari vo udeli na investicionite fondovi. Vo pogled na kapitalot na dru{tvoto, isto taka ima zgolemuvawe i sega toj zaklu~no so krajot na 2009 godina iznesuva okolu 251,7 milioni denari. Edinstven pad Osiguritelna polisa beleì vo pogled na zarabotuva~kata od akcija. Ovoj iznos spored finansiskite izve{tai sega iznesuva 132 denari, {to e pad za okolu 26%.

OSIGURITELNA POLISA SO RAST NA DOBIVKATA OD 33%Skopska Toplifikacija

donese odluka za raspredelba na do-

bivkata za 2009 godina. Spored predlog-odlukata na Sobranieto na akcio-neri, bruto- dividendata po akcija za 2009 godina }eiznesuva 33,3 denari ili 1,6% od nominalnata vred-nost na edna akcija. Pos-leden den na trguvawe na akcii so pravo na dvidenda e {esti maj, dodeka pak od sledniot den, za kupenite akcii nema da se ispla}a

dividenda. Dividendata}e bide isplatena na 30 septemvri, koga e i zakon-ski utvrdeniot rok. Spored odlukata na Sobranieto na akcioneri, vkupnata dobivka na kompanijata za 2009 godina od 484,7 iljadi evra }e se podeli na tri stavki od koi 243,9 iljadi evra }e bidat nameneti za isplata na dividenda, 15% od dobivkata ili okolu 70 iljadi evra se za zakonski rezervi na kompanijata i ostanatite 315 iljadi evra

se za investicii. Topli-fikacija ima izdadeno vkupno 450 iljadi obi~ni akcii.

MEGA-DUPKATA KAJ SAEM DVE GODINI BEZ MAJSTORI

[TO SE SLUÛVA SO PROEKTOT ERA SITI? �

Pominaa pove}e od dve godini otkako grupacijata ERA vo ~ija sopst-venost e Skopski

saem gi frli temelite na mega-proektot ERA Siti koj spored najavite treba{e da pretstavuva grad vo grad. No, po grandiozniot po~etok na izgradbata na po~etokot na 2008 godina, kako da zataija grade`nite raboti vo ovoj proekt. Samo edna golema dupka do hotelot Kontinental, koja dve godini osameno ~mae, svedo~i deka tuka nekoga{ ne{to se gradelo. Od upravata na Skopski saem priznavaat deka imalo mal zastoj na proektot, poradi slabiot interes na inves-titorite i poradi global-nata ekonomska kriza, no, negiraat deka proektot e celosno prekinat. “Proektot ERA Siti – grad vo grad, pretstavuva golema investicija, kakva

TOPLIFIKACIJA ]E DELI DIVIDENDA

�� Golemata dupka do hotelot Kon-tinental, koja {to dve godini osameno ~mae, svedo~i deka tuka ne{to se gradelo. Od upravata na Skopski saem priznavaat deka imale mal zastoj na proektot, po-radi slabiot interes na investitorite i poradi global-nata ekonom-ska kriza, no, negiraat deka proektot e ce-losno prekinat

GOJKO KE[[email protected]

{to dosega nemalo vo Makedonija. Globalnata ekonomska kriza ima{e golemo vlijanie vrz real-iziraweto na ovoj proekt, pred s$ vrz odlukite na investitorite za investi-rawe. Tuka ne se raboti za opravdanost na proek-tot, tuku ednostavno toa go diktira celosnata finan-siska situacija vo zemjata i regionot“, veli Dejan Ko{uti}, izvr{en direktor na ERA Makedonija. Spored Ko{uti}, vo tekot na 2009 godina se soo~ile so namaluvawe na interesot na investitorite, poradi op{tata klima vo svetot i poradi toa izgradbata na ovoj proekt zabavila.“Za sre}a, interesot na investitorite e zgolemen i poradi toa naredniov period }e se intenziviraat grade`nite raboti. Ima golem interes za proektot od pri~ini {to stanuva zbor za kompleks so multi-funkcionalen karakter, a kompleksot ima i odli~na lokacija“, veli Ko{uti}. Spored nego, prvata faza

ve}e e zavr{ena i so nea e opfatena izgradbata na celosnata podzemna in-frastruktura. Postavena e nova instalacija za niska i visoka struja, vodovod, gasovod, telefonska mreà i opti~ki kabli. Do sekoj objekt e donesen priklu~ok, taka {to moè da se vr{i povrzuvawe na objektite so komunalnata i elektri~nata infrastruktura vedna{ po zapo~nuvaweto na izgradbata. Vo ovoj del se vloèni sedum milioni evra, a be{e najaveno deka celata investicija, do nejzinata kone~na real-izacija, }e iznesuva 140-150 milioni evra. Vo pos-lednite meseci i postojnite objekti na Skopskiot saem se priklu~eni na novata infrastruktura.

REGULATORNA NEMA DOBIENO BARAWE ZA LICENCI

Od ERA-Makedonija ve-lat deka vo momentov se izveduvaat instala-ciskite zafati za proektot i se ~ekaat licenci od

nadle`nite institucii za izgradba na energetskiot objekt, koj {to e planirano da go snabduva kompleksot so struja i greewe.“Licencite se del od standardnata postapka pri izgradba na energetski objekt, koj e planirano da proizveduva elektri~na i toplinska energija, so-glasno zakonot na Repub-lika Makedonija. Do ovoj moment, imame odli~na sorabotka so instituciite i veruvame deka za brzo vreme }e gi dobieme site potrebni licenci“, veli Ko{uti}.No, od Regulatornata komisija, koja gi izdava li-cencite za izgradba na en-ergetski objekti, velat deka ERA s$ u{te nema podnese-no aplikacija za dobivawe na licenci za izgradba na energetski objekt . “Moè na prsti da se iz-brojat kompaniite koi im-aat podneseno barawe za izgradba na energetski ob-

jekti vo Makedonija. Pokraj energetskite objekti Te-To i Kogel, koi {to ve}e imaat dobieno odobrenie, imame samo u{te edno barawe za licenca, koe {to e vo procedura na odobruvawe, me|utoa me|u niv ne e ERA“, veli Stra{o Zafirovski od Regulatornata komisija za energetika. Spored Zafirovski, kom-panijata ERA minatiot period pokaàla interes i se raspra{uvala za na~inot na aplicirawe, me|utoa s$ u{te nemaat podneseno oficijalno ba-rawe za licenca. Gvido Omladi~, pretseda-tel na upravniot odbor na Skopski saem, koga po~na grade`noto ras~istuvawe na terenot, najavi deka izgradbata na ERA Siti }e po~ne najdocna vo april 2008 godina. ERA Siti, treba{e da se gradi etapno vo period od pet godini. Prvo treba{e da se gradi delovnata

7 milioni evra se investi-rani vo ERA Siti dosega

DEJAN KO[UTI]IZVR[EN DIREKTOR NA ERA“Proektot ERA Siti – grad vo grad, pretstavuva golema investicija kakva {to dosega nemalo vo Makedonija. Globalnata ekonomska kriza ima{e golemo vlijanie vrz realiziraweto na ovoj proekt, pred s$ vrz odlukite na investitorite za investirawe. Tuka ne se raboti za oprav-danost na proektot, tuku ednostavno toa go diktira celosnata finansiska situacija vo zemjata i regionot“

DEJAN KOIZVR[EN DIR“Proektot Egolema invMakedonijagolemo vproekt, za invedanosdiktvo

110 milioni e najavenata

vkupna investicija

zgrada so povr{ina od 33.600 kvadratni metri, potoa trgovskiot centar za hrana i za druga namena na povr{ina od 85.000 kvadratni metri i na kraj trgovski centar od 22.000 kvadratni metri, kako i 5.000 parking-mesta. Ova treba{e da bide najgolema slovene~ka investicija vo Makedonija, vredna 150 milioni evra.Minatata godina, vo delovnite krugovi se {irea informacii deka slovene~kiot sopstvenik bara kupuva~ za Skopski saem i deka bilo razgov-arano so slovene~ki Mer-kator i so srpskata Delta. Me|utoa od ERA gi negiraat vakvite informacii.

06.04.2010 19KOMPANII & PAZARI

Glavniot izvr{en direktor na mobilniot operator Vip, Nikola Qu{ev e

izbran me|u 40-te vode~ki me-naxeri pomladi od 40 godini, koi spored ugledniot magazin Global telekom biznis }e go predvodat razvojot vo svetot na telekomunikaciite vo slednata decenija. ?itatelite na presti`niot specijaliz-iran magazin i veb-portal go napravile izborot vrz osnova na parametrite koi go otsli-kuvaat uspehot na kompaniite

koi gi rakovodat tie, kako i vrz osnova na pokaànoto liderstvo i viziite za raz-vojot na industrijata. Vo od-nos na izborot, Qu{ev veli deka izborot go doìvuva kako u{te edno priznanie za postignatite uspesi na Vip operator, koi spored nego se rezultat na isklu~itelnoto zalagawe na site vrabo-teni i na{ite zalo`bi za porazli~en, kreativen i ino-vativen pristap vo celokup-noto operativno deluvawe.

QU[EV ME\U 40 NAJPERSPEKTIVNI TELEKOMUNIKACISKI LIDERI

Fondacijata za pretpriemni{tvo i servis za mladi

deneska vo [tip gi dodeli pari~nite nagradi za ~etirite najdobri po-nudeni biznis-planovi od strana na zdruènija na gra|ani i lica od Isto~na Makedonija. “Od vkupno podneseni deset biznis-planovi gi izbravme Bambini, koi }e dobijat 1.000 evra i }e po~nat biznis so ig-

roteka, potoa Aleriks,koi }e zanimavaat so odgleduvawe na pe~urki, Analgetik-medika biznis-plan za sozdavawe na biznis so fizikalna tera-pija i Protoger proekt koj }e gi u~i mladite na narodnite pesni i ora od regionot", izjavi proekt-koordinatorotAna Markova. Spored nea, pari~nite nagradi se simboli~ni, a kriteriumite za izborot

na najdobite biznis-planovi bile planovite da imaat integritet ida moàt da se realiz-iraat. Fondacijata za pretprimeni{tvo servis za mladi pari~nite nagradi za najdobrite biznis-planovi gi dodeli vo ramkite na proektot Kreirawe za rabotni mesta preku Sektorot za poddr{ka na mali i sredni pretprijatija.

NAGRADENI NAJDOBRITE BIZNIS-PLANOVI VO ISTO^NA MAKEDONIJA


Odborot na direk-tori go razre{i generalniot izvr{en

direktor na bitolskiot kombinat ZK Pelagonija. Spored soop{tenieto od kompanijata, objaveno na Makedonska berza, odborot na direktori na posled-nata sednica donel odluka da go razre{i dosega{niot direktor Riste Ba{evski i na negovo mesto da go nazna~i Dragi Petrevski, koj e diplomiran inèner-agronom. Kako {to se naveduva vo soop{tenieto, pri~inata za postavuvaweto nov direk-tor e toa {to Ba{evski si podnel ostavka. No, od kompanijata ne ni odgov-orija na pra{aweto {to ja motiviralo ostavkata na

dosega{niot direktor, ~ij mandat ne be{e iste~en. Inaku, noviot generalen direktor Petrevski od po~etokot na mesecov rakovodi so ZK Pelago-nija, a negoviot mandat }e trae tri godini. Vo istiot period, Ba{evski }e ja vr{i funkcijata pomo{nik na generalniot direktor i izvr{en ~len na odborot na direktori.Kolku ovie direktor-ski smeni se rezultat na potrebata za promena vo strategijata na rabotewe na najgolemata zemjodelska kompanija vo Makedonija, ne uspeavme da dobieme odgovor. Na po~etokot od minatiot mesec, ZK Pel-agonija objavi deka poradi vremenskite nepogodi na povr{inite na kombina-tot se izlealo ogromno koli~estvo voda, popla-

vuvaj}i parceli zase-ani so esenski i pove}egodi{ni kulturi, pri {to be{e predizvikana {teta od 2,2 milioni evra. Poplaveni bea povr{ini od nad 5.000 hektari, a o~ekuvawata se deka {tetite }e bidat u{te pogolemi. Ako se znae deka ZK Pelagonija raspolaga so 18.700 hektari obrabotliva povr{ina, izleguva deka dosega 27 % se poplaveni. ZK Pelagonija kotira na oficijalniot pazar na Makedonska berza. Ima izdadeno vkupno 278.620 obi~ni akcii, a posledno akcijata na berzata se trguva{e po cena od 2.742 denari. Izminatite tri meseci, akcijata na kombi-natot od Bitola be{e vo postojan pad, odnosno nejzi-nata vrednost se namali za 30%. ZK Pelagonija e eden

od najgolemite kombinati, ne samo vo Makedonija, tuku i na Balkanot. Ova akcionersko dru{tvo ima pove}e od 500 akcioneri, fizi~ki i pravni lica, no nema dominanten sopstve-nik. Osnovnata dejnost mu e zemjodelskoto proizvodstvo, {to najmnogu opfa}a proiz-vodstvo na p~enica, ja~men, son~ogled, p~enka itn. ZK Pelagonija se zanimava i so sto~arstvo, odgleduvawe na molzni kravi, sviwi, ovci, ribi, no i so proiz-vodstvo na meso i mleko nameneti za ponatamo{na doobrabotka. Pogolem fi-nansiski uspeh kombinatot ostvari vo 2007 godina, koga dobivkata mu porasna trojno i iznesuva{e 2,4 milioni evra. Minatata godina ZK Pelagonija ja zavr{i so zaguba od 2,7 milioni evra.

BA[EVSKI SI PODNESE OSTAVKA,NOV DIREKTOR E DRAGI PETREVSKI

SMENET GENERALNIOT DIREKTOR NA ZK PELAGONIJA

�� Najgolemata makedonska zemjodelska kompanija, ZK Pelagonija, od po~etokot na mesecov ima nov generalen direktor. Toa e Dragi Petrevs-ki, koj dojde na mestoto na Riste Ba{evski. Pri~ina za direktorskata smena e podnese-nata ostavka od Ba{evski, koj edna godina rakovode{e so zemjodelskiot kombinat. Dali i kolku vlo{enoto finansisko rabotewe na bitolskata kompanija vo posledno vreme ima vlijanie vrz promenata na rakovodstvoto, ne uspeavme da dobieme odgovor od kompanijata

ALEKSANDRA [email protected]

BANKI I FINANSII06.04.201020

Parite vo optek vo doma{nata e k o n omi j a s e n a m a l u v a a t , a likvidnosta opa|a! Najnovite

podatoci od Narodna banka (NBM) pokaùvaat mese~en pad na gotovite pari i na likvid-nite sredstva na bankite za 2,8%. Kako glavna pri~ina za namaluvaweto na likvidnosta se naveduva vloùvaweto pari vo blagajni~ki zapisi. Na smetkata vo trezorot na NBM sega leàt 375 mil-ioni evra od proda`ba na blagajni~ki zapisi. Dopol-nitelno, za namaluvawe na likvidnosta vlijaat i inter-venciite na NBM na devizniot pazar so neto-proda`ba na devizi, {to zna~i deka se povlekuvale denari. Vo NBM se ~uvaat vkupno pove}e od 810 milioni evra sterilni pari, izvle~eni od bankite po osnov na zadolìtelna rezerva i od proda`ba na blagajni~ki zapisi. Ekspertite komentiraat deka centralnata banka mnogu agresivno vle~e pari od stopanstvoto vo uslovi koga treba sprotivno da reagira. Tie sugeriraat guvernerot Petar Go{ev da go zgolemi

Postoi golema verojatnost avstriskata banka Rajfazen da gi prodade svoite pretstavni{tva vo Rusija i Ukraina dokolku na bankata & se naloì da

go zazdravi svojot kapital i rezervi. Nerevidiranite izve{tai pokaùvaat deka bankata izminatata godina poradi lo{ite plasmani kako i poradi celokupnata lo{a ekonomska situacija vo sredna i isto~na Evropa zabeleàla pad vo raboteweto za celi 78 % vo odnos na 2008 godina. Bankata vo ovoj region e zastapena vo 17 dràvi. Najva`ni, sekako, se nejzinite pretstavni{tva vo Rusija kade {to ostvaruva duri do 50% od svojata zarabotka. Minatata godina ovoj procent e padnat na 33%, a celokupniot imot e namalen duri za 22% vo odnos na 2008 godina i momentalno iznesuva 11,68 milijardi evra.

Bankata Hipo Alpe Adria, inaku petta po golemina banka vo Hrvatska, mina-tata godina ostvarila podobri rezul-

tati vo odnos na 2008 godina. Nejzinata dobivka pred odano~uvaweto za 2009 godina iznesuva 27,5 milioni evra, {to e za 8% pove}e vo odnos na 2008 godina. Bankata beleì porast i vo pogled na {tedeweto i za prvpat od nejzinoto osnovawe im nudi uslugi na pove}e od 350 iljadi klienti. Osnova~kiot kapital na ovaa banka vo Hrvatska iznesuva okolu 1 miljarda evra {to iznesuva duri 20% od adekvatnosta na kapitalnata masa.

RAJFAZEN BANKA GI PRODAVA EKSPOZITURITE VO RUSIJA I UKRAINA?

HIPO ALPE BANKA SO POGOLEMA DOBIVKA LANI VO HRVATSKA

Parite vo optek vo doma{nata ekonomija se namaluvaat, a likvidnosta opa|a! NBM beleì mese~en pad na gotovite pari i na likvidnite sred-stva na bankite za 2,8%. Kako glavna pri~ina za namaluvawe na likvidnosta se naveduva vloùvaweto pari vo blagajni~ki zapisi. Eksper-tite povikuvaat na itna promena na monetarnata politika!

kako i od ukinuvaweto na zadolìtelniot depozit na bankite kaj NBM, koj isto taka oslobodi del od parite {to bea “zarobeni” vo cen-tralnata banka.

MINIMALEN RAST NA KREDITIRAWETO OD 0,5%

Vo vakvi uslovi, bankar-skiot sektor za eden mesec plasiral samo 16,6 milioni evra kako krediti za biznis-sektorot, {to e mese~en porast na kreditiraweto od 1%, a obemot na kreditirawe na naselenieto i ponatamu se namaluva. Vkupniot rast na kreditnite plasmani e samo 0,5%. Sepak, NBM analizira deka namaluvaweto na ka-matite vo fevruari moè da go razdviì kreditiraweto na gra|anite. Od aspekt na oddelni krediti, po namalu-

vaweto na potro{uva~kite i stanbenite krediti, sega kreditniot pazar beleì odredeni pozitivni pomes-tuvawa. Potro{uva~kata se namalila za 212.000 evra, nasproti padot od pet mil-ioni evra vo januari. Kaj stanbenite krediti, pak, se zabeleùva mese~en porast od 1,1%. Godi{niot rast na kreditiraweto e zabaven i iznesuva 2,4%, nasproti rastot od 3,5% i 3,1% vo dekemvri i januari. “Spored proekcijata od janu-ari 2010 godina, na krajot na prviot kvartal, godi{nata stapka na rast na vkup-nite krediti na bankite kaj privatniot sektor e oceneta na okolu 3%, pri {to pos-lednite trendovi ukaùvaat na moèn pobaven rast na kreditite od proektiran-iot”, pi{uva vo posledniot

mese~en izve{taj na NBM.Od aspekt na valutnata struk-tura, godi{niot rast na kreditite vo celost e usloven od povisokiot obem na den-arski krediti, koi beleàt porast od 2,8%. Kaj deviznoto kreditno portfolio, pak, e zabeleàn godi{en rast od 1,1%.

GRA\ANITE SÉ POVE]E [TEDAT

Dopolnitelen faktor koj treba da pridonese za zgol-emuvawe na likvidnosta na ekonomijata e zgoleme-niot obem na {tedewe. Na mese~na osnova, {tedeweto vo fevruari ima rast od 0,2%, {to najmnogu se dolì na rastot na depozitite na doma}instvata. Gra|anite pove}e {tedat vo denari so {to se zgolemuvaat depozitite vo doma{na valuta, koi se

povisoki za 3,2%. Depozitite od biznis-sektorot i ponatamu se namaluvaat, no sega so u{te pozasileno tempo. Na-maluvaweto na korporativnite depoziti najmnogu se dolì na povlekuvaweto denari od bankite, so {to e ostvaren mese~en pad na depozitite na kompaniite od 3,6%.“Ostvaruvawata kaj vkup-nite depoziti soodvetno se odrazija vrz dinamikata na naj{irokata pari~na masa, M4. Vo fevruari 2010 godina, ovoj monetaren agre-gat se zgolemi za 8% na godi{na osnova. Vo odnos na proekcijata, ostvaruvawata kaj pari~nata masa se vo so-glasnost so dvièwata proek-tirani za prviot kvartal na 2010 godina (godi{en monetaren rast od 9,2% na krajot na kvartalot)”, ocenu-va NBM.

ALEKSANDAR [email protected]

TIHOMIR JOVANOVSKIprofesor i eks viceguvern-er na Narodna banka na Jugoslavija“Biznis-sektorot nema pari. Bankite ne se zain-teresirani da gi krediti-raat firmite bidej}i pove}e im odgovara da kupuvaat blagajni~ki zapisi bez nikakov rizik. Jas mislam deka osnovnata kamata vo zemjava treba da se spu{ti na nivo od 3% za da se oslobodat dovolno pari za krediti i pogolem ekonom-ski razvoj. NBM treba da go zgolemi protokot na pari vo ekonomijata, taka {to }e gi olabavi site instrumenti so koi go zategna krediti-raweto”.

EKONOMIJTA TONE VO NELIKVIDNOST!

810milioni evra od zadolìtelna rezerva i blagajni~ki

zapisi se ~uvaat vo NBM

NBM BELE@I PAD NA LIKVIDNITE SREDSTVA ZA 2,8% �

koli~estvoto pari vo optek i da go poddrì zazdravuvaweto na ekonomijata. Profesorot i porane{en viceguverner na Narodna banka na Jugoslavija, Tihomir Jovanovski, za "Kapi-tal" veli deka sega{nata monetarna politika e krajno restriktivna i mora da se olabavi.“Biznis-sektorot nema pari, a bankite ne se zainteresirani da gi kreditiraat firmite bidej}i pove}e im odgovara da kupuvaat blagajni~ki zapisi bez nikakov rizik. Jas mislam deka osnovnata kamata vo zemjava treba da se spu{ti na nivo od 3% za da se oslobo-dat dovolno pari za krediti i pogolem ekonomski razvoj. NBM treba da go zgolemi pro-tokot na pari vo ekonomijata taka {to }e gi olabavi site instrumenti so koi go zategna kreditiraweto”, objasnuva Jovanovski. Padot na likvidnosta {to go objavi NBM e malku ublaèn od potegot na Vladata, koja za eden mesec povlekla 30,8 milioni evra likvidni sred-stva od svojata smetka vo NBM i gi pu{tila vo ekonomijata,

2,8%e namaleno koli~estvoto na gotovi pari vo optek i na

likvidni sredstva na bankite

16,6milioni evra im pozajmija bankite na kompaniite vo

fevruari

3,6%e padot na depozitite na kompaniite, koi poradi finan-

siski problemi gi povlekuvaat parite od bankite

17.03.2010 21

06.04.2010 21BANKI I FINANSII

Noviot guverner na Narodnata banka na Srbija }e bide poznat

vedna{ po donesuvaweto na noviot zakon koj }e se odnesuva na ovaa insti-tucija. Spored ovoj zakon, guverner na NBS }e ima pravo da odreduva pretse-datelot na dràvata, a ne kako dosega sobranieto. So vakvata odluka fakti~ki }e bidat namaleni ov-lastuvawata na idniot

guverner, no sepak, nezavisnosta na NBS nema da bide naru{ena. So toa teì{teto na odgovornosti se prefrla od guvernerot na Sovetot na NBS. Na sednicata na Sovetot na NBS koja treba da se odrì na 6 april se o~ekuva i oficijalno da bide potvrdena i prifatena ostavkata na Radovan Jela{i}.

PRETSEDATELOT ]E GO BIRA NOVIOT GUVERNER NA NBS Germanskiot finan-

siski regulator, BaFin, zapo~na istraga vo

vrska so raboteweto na {vajcarskata banka UBS vo ovaa zemja. Bankata ne ja potvrdi prirodata na ovaa istraga, no se smeta deka istata e povrzana so prethodnata istraga zapo~nata vo fevruari, a koja se odnesuva{e na tu`bata podnesena od strana na klientite za prikrivawe na danoci,

izmama i naru{uvawe na doverbata. Od bankata izjavile deka celosno sorabotuvaat so organite na germanskiot finan-siski regulator i deka celiot ovoj istraèn pro-ces e zapo~nat u{te vo tekot na 2008 godina. Vo me|uvreme, site barawa podneseni od strana na klientite na ime ot{teta, se odbieni kako neo-snovani od strana na bankata.

UBS POD ISTRAGA VO GERMANIJA

Najnovite podatoci od Hrvatskata narodna banka, gi demantiraat prethodnite

tvrdewa deka bankite ovaa godina rabotat polo{o od minatata godina. Spored statisti~kite izve{tai na bankata, doma{nite delovni banki vo fevru-ari 2010 godina imale za 9,8% pogolem profit od istiot period minatata go-dina. Vkupnata dobivka na bankite vo fevruari izne-suvala 102 milioni evra."Stanuva zbor za standard-ni jadosuvawa na bankite, no smetam deka e vo pra{awe eden od najprof-itabilnite biznisi“, izjavi ekonomskiot ekspert i pot-pretsedatel na asocijaci-jata Hrvatski izvoznici, Ante Babi}.Golemite banki izmina-tive godini zemale mnogu poskapi krediti od svoite mati~ni banki-sopstvenici vo Evropa, bidej}i EURI-BOR be{e pogolem. No, vo 2009 godina politikata na centralnite banki vo Ev-ropa be{e namaluvawe na

kamatata, pa taka kredi-tite stanaa popovolni. Vo Hrvatska tie kamati ne se namalija, pa tokmu tie visoki kamati na bankite ja napravija razlikata i ja zgolemija dobivkata, objas-nuva Babi}.Istovremeno so zgoleme-nata dobivka, vkupnata aktiva na bankite vo fe-vruari vo odnos na istiot period lani e namalena za 550 milioni evra, na 51 milijardi evra. Bankite gi zgolemile kapi-talnite rezervi za 11,5 % na 1,2 milijardi evra vo fevruari ovaa godina . Istovremeno namalena e i vkupnata masa na kreditite i nivnata vrednost izne-suva 3,6 milijardi evra, {to e za 670 milioni evra pomalku od istiot period lani.Dràvata do fevruari 2010 godina go zgolemila svojot dolg kon delovnite banki za 140 milioni evra, i toj sega nadminuva 217 milioni evra.Kreditite za naselenieto vo fevruari 2010 godina iznesuvale 16 milijardi

evra. Pobaruva~kata od delovnite banki za obez-beduvawe na garancii e zgolemena za 26,7%.Vkupniot depozit vo bankite e za 560 milioni evra pogolem od vkupnite krediti, a zgolemeni se za 2,5 % vo odnos na fevru-ari minatata godina. Oro~enite depoziti ras-tele so stapka od 1,9%, no zna~itelno se namaleni oro~enite depoziti na bankite, pove}e od 60%, dodeka oro~enite depoziti na naselenieto zgolemeni se za 280 milioni evra. Depozitite na stranskite dràvjani ovaa godina namaleni se za okolu 14 milioni evra.

NA HRVATSKITE BANKI IM TRGNA PODOBRO OD LANI

êtiri golemi gr~ki banki pobaraa od Ministerst-voto za finansii i Centralnata

banka na Grcija da im izdadat dràvni garancii za da bidat vo mo`nost da zemat zaemi od Evropskata centralna banka. Odlu-kata Nacionalnata banka na Grcija, bankata Alfa, bankata Euro i bankata Pireos da gi pobaraat ovie sredstva e donesena zatoa {to gr~kite banki imaat neiskoristen paket-bankarski garancii od 2008 godina. Goleminata na neiskoristeniot paket-bankarski garancii e vo vrednost od 15,5 milijardi evra i bankite sakaat da go iskoristat so cel da moàt da otvorat novi kreditni linii so koi bi ja finansirale ekonomijata. Pred dva dena, agencijata za dodeluvawe na rejtinzi, Mudis Investors Srvis, go namali rejtingot na ovie ~etiri banki, vklu~uvaj}i ja i bankata Emporiki, pritoa

izjavuvajki deka ostanu-vaat negativni izgledite za site pet. Ocenkata na Mudis moè da bide seri-ozna pre~ka da ne dobijat krediti i poradi toa odlu-kata na Vladata na Grcija se pokaùva kako izlez od situacijata. Vakvite nameri na bankite i pos-lednite odluki doneseni od strana na gr~kiot premier, Papandreu, vo odnos na vozdrùvaweto od barawe finansiska poddr{ka od stranstvo ukaùvaat na silnata volja sama da se obide da se spravi so ogromniot javen dolg. Na ova se nadovrzuva i izjavata na Me|unarodniot monetaren fond deka Grcija ne sakala pomo{. Sepak, po sednicata na Sovetot na direktori na Fondot, prostrui informacija deka MMF vnimatelno ja sledi situacijata vo Grcija i e podgotven vo sekoj moment da & pomogne na Grcija da izleze od krizata. Nedela dena porano, liderite na evrozonata odlu~ija deka

vo isklu~itelni uslovi, dokolku Grcija ne moè da najde dovolno sredstva za finansirawe na svoite obvrski, }e moè da smeta na finansiska pomo{ od EU i MMF.

GR^KITE BANKI SAKAAT DR@AVNA GARANCIJA ZA KREDITI

BALKAN BIZNIS POLITIKA06.04.201022

Crnogorskata uprava za spre~uvawe na perewe pari proveruva odrede-

ni somnitelni transakcii na Hipo Alpe Adria banka, koja se nao|a pod nadzor na dràvnite organi, potvrdi direktorot na upravata Pre-drag Mitrovi} za crnogor-skiot nedelnik Monitor.M o n i t o r p i { u v a z a aran`manite na bankata, vredni 60 milioni evra, so sinxir na kompanii i lica

povrzani so Darko [ari}, koj srpskoto pravosudstvo go somni~i za krium~arewe kokain od Ju`na Amerika.Kompaniite so adresi na Mar{alskite os-trovi i drugi of {or destinacii gi davale garanciite za kredi-tite koi gi podignu-vala kompanijata na [ari} od Pqevqa, voobi~aeno so visoki depoziti vo gotovina.

Monitor pi{uva deka banka-ta Hipo Alpe Adria sluèla kako posrednik za transfer na tie pari.

HIPO ALPE ADRIA SOMNITELNA I VO CRNA GORA Evropskata investiciska

banka (EIB) najavi deka ovaa godina planira da

investira vo Turcija, Srbija i Hrvatska, so cel, koga }e bidat primeni vo EU, da bidat so poblizok stepen na razvoj so ostanatite ~lenki. EIB ima tri zada~i: prvata e poddr{ka na malite i sredni pretprijatija, vtorata pomo{ na ekonomski slabite regioni, i tretata pomo{ na pretprijatijata da obezbe-dat stabilno i dolgoro~no

proizvodstvo”, izjavi pot-pretsedatelot na Bankata Matijas Kolac-Anen. Bankata e osnovana pred polovina vek i koga vo Evropskata unija }e bidat primeni novite ~lenki tamu po pravilo se potrebni vloùvawa vo novi pati{ta, vodovodi, ̀ eleznica ili se potrebni sredstva za modernizacija na industri-jata. Na toj na~in Evropskata unija nastojuva da obezbedi podednakov stepen na razvoj vo site ~lenki.

EIB ]E INVESTIRA VO TURCIJA, SRBIJA I HRVATSKA

Bugarskata vlada najavi deka do krajot na godinata }e gi ponudi

na koncesisko upravuvawe aerodromite, pristani{ta-ta i èlezni~kite stanici. Bugarskoto ministerstvo za transprot soop{ti deka na koncesionerite }e im gi ponudi crnomorskite pristani{ta vo Burgas i Varna, pristani{teto na Dunav - Ruse i Vidin, kako i pristani{tata na termi-

nalot vo gradot Lomu.Koncesijata }e gi opfati i aerodromite vo Plovdiv, Gorna Orahovica, Stara Zagora i Ruse, glavnataèlezni~ka stanica vo Sofija, Plovdiv i Varna, kako i tovarnata èlez-ni~ka stanica Podujane vo bugarskata prestolnina. Bu-garija o~ekuva vo naredna-ta godina od koncesija da dobie prihodi od polovina milijarda evra.

Hrvatskite vlasti minatata ne-dela go uapsija porane{niot vi-cepremier na vla-

data, Damir Polan~ec, koj e osomni~en za zloupotreba na slu`benata polo`ba i ovlastuvawata pri otkrien-ite malverzacii vo preh-ranbeniot gigant Podravka od Koprivnica. Partijata HDZ (Hrvatska demokratska zaednica) ~ij{to ~len be{e Polan~ec, po negovoto apsewe ja suspendira{e negovata potpredsedatelska funkcija. Aferata "Podrav-ka" izleze na videlina so padot na berzata, koga vrednosta na akciite na Podravka po~na da pa|a. S$ zapo~nalo vo 2006 go-dina, koga Darko Marinac, toga{en pretsedatel na Upravata na Podravka, i Milan Horvat, direktor na Fima Holding, se dogovor-ile deka Fima do april 2007 godina }e kupuva akcii od Podravka, a Podravka se obvrzala da gi kupuva tie akcii od Fima. Brojot na akciite ne bil ograni~en. Vo toa vreme zagrepski Frank i Biznis bankata od Zagreb, gi prodavale svoite akcionerski paketi vo Podravka, Fima za nivno kupuvawe zela kredit vo Bankata Vaba, a Podravka tie krediti gi pokrila so depozit koj go deponirala vo Bankata Vaba. Hrvatskata narodna banka zabeleàla neobi~no golemi i ~udni transakcii za tolku mala banka i reagirala.Kon krajot na 2006 go-dina, Milan Horvat, Darko Marinac, Zdravko [estak i Sa{a Romac patuvale vo London na sostanok so investiciskata amerikanska banka Meril Lin~, koja na Fima & odobrila kredit vo iznos od 26,7 milioni evra

PO APSEWETO NA PORANE[NIOT HRVATSKI VICEPREMIER DAMIR POLANÊC

�� Polan~ec bil ~len na Upravata na Podravka do 2005 godina, koga na povik na toga{niot premier, Sanader, vlegol vo Vladata, no i ponatamu zadràl go-lemo vlijanie vo prehranbeniot gigant

NEVRABOTENOSTA GO DOSTIGNUVA VRVOT VO ISTO^NA EVROPA

Ovaa godina vo zemjite od sredna i isto~na Evropa poradi ekonom-

skata kriza nevrabotenosta }e go dostigne vrvot, oceni ekonomist od vienskiot in-stitut Piter Havlik. Toj za vienskiot ekonomski dneven vesnik Virt{aftsblat istaknal deka prose~nata stapka na nevrabotenost ovaa godina vo regionot e 10%, dodeka pred po~etokot na krizata be{e 6,5%.

Ocenkite na Havlik se deka }e bidat potrebni od 3 do 5 godini za povtorno vra}awe na sostojbite na pazarot na trudot na vremeto pred izbivaweto na krizata.Postojat golemi razliki vo stapkata na nevrabotenost pome|u zemjite vo regionot, istakna Havlik, taka {to nevrabotenosta vo Srbija i Bosna i Hercegovina e pogolema od 20%, vo Ungarija i Polska pogolema od 10%,

vo Slova~ka 13%, dodeka vo Makedonija ve}e premina 30%.

BUGARIJA GI DAVA POD KONCESIJA AERODROMITE I PRISTANI[TATA

za da & gi vrati dolgovite na Bankata Vaba vo Hrvats-ka i da gi zadrì akciite. Osnovana e firma-}erka na Fima, Ami na Malta, na koja & se preneseni akciite na Podravka. S$ bilo vo red dodeka cenata na akciite rastela, bidej}i Meril Lin~ ne ba-rala povrat na parite. No, koga akciite na Podravka odedna{ po~nale da pa|aat, Meril Lin~ pobarala od Darko Marinac, kako direktor na Podravka, da gi pokriva razlikite me|u padot na vrednosta na ak-cionerskite paketi i izno-sot na kreditite so kamati. Menaxerite na Podravka toga{ mu se obratile na Srxan Mladini}, ambi-ciozen biznis-partner, koj vo Split gradel fabrika za avtenti~ni zdravi dalmatin-ski proizvodi. Na Mladini} mu bile potrebni pari za proizvodstvo na pove}e maslinovo maslo, marma-lad od smokvi i ostanati delikatesi pod brendot SMS, a na menaxerite im bil potreben nekoj koj }e pre-frla pari na Meril Lin~ za pokritie na krediti. Iako s$ pove}e se vpletku-vale vo finansiski malver-zacii, padot na akciite na pazarot bil pobrz. Vo eden moment bilo potrebno da se pronajde porazumen kreditor od Meril Lin~, i stanale ponervozni bidej}i sopstveni~kata struktura trebala da se promeni, a tie sakale da go is~istat terenot.

OPOZICIJATA OÊKUVA DA GO UAPSAT I SANADER

Funkcionerkata na opozi-ciskata Hrvatska narodna partija, Vesna Pusi}, oceni deka se o~ekuvalo apseweto na Polan~ec i izrazi nade` deka istragata }e se dobliì i do porane{niot premier, Ivo Sanader. Polan~ec bil ~len na Upra-vata na Podravka do 2005 godina, koga na povik na toga{niot premier Sanader, vlegol vo Vladata, no i ponatamu zadràl golemo vlijanie vo prehranbeniot gigant. U{te od izbivaweto na aferata "Spajs" se {pekulira{e deka Polan~ec znael za obidot na me-naxerite na Podravka da go otkupat mnozinskiot paket-akcii so pari od firmata. Minatata godina ve}e bea uapseni pove}e visoki ~lenovi na rakovod-stvoto na Podravka poradi malverzaciite. Istragata otkri deka vode~kite lu|e na Podravka dobile kredit od ungarskata Bankata OTP za kupuvawe na akcii na Podravka, a za parite ga-rantirale so akcii vo naf-tenata kompanija INA, koi voop{to i ne bile vo nivna sopstvenost. Spored pos-lednite informacii, tokmu tuka Polan~ec ja odigral glavnata uloga. Britanskiot vesnik "Fajnen{l Tajms", koj pi{uva za povrzanosta na Polan~ec so Sanader, naveduva deka e mo`na povrzanost na porane{niot premier so primawe mito

ISTRAGATA ZA PODRAVKA VODI KON IVO SANADER?!

od avstriskata Banka Hipo.

MENAXERITE NA PODRAVKA ]E GI VRA]AAT BONUSITE?

Vo Nadzorniot odbor na Podravka razmisluvaat za revizija na bonusite i nagradite koi gi zel menaxmentot na kompani-jata vo poslednite nekolku godini za dobrite rezultati od raboteweto. Utvrdeno e deka tie rezultati i ne bile tolku dobri, bidej}i vo aferata isplivaa skrien-ite zagubi i finansiskite obvrski, {to zna~i deka menaxerite ne ja zasluìle nagradata. Poznato e deka ~lenovite na Upravata i menaxerite na Podravka, me|u koi e i privedeniot Polan~ec, dobile akcii vredni 7,7 milioni evra, za koi Podravka platila danok od 1,1 milion evra.

Polan~ec steknal opciski akcii za 1,37 milioni evra, a najmnogu gi isko-ristil vo 2006, 2007 i 2008 godina, tokmu vo vremeto koga Podravka tonela. Darko Marinac, porane{en pretsedatel na Upravata na Nadzorniot odbor vo Podravka, vo 2000 godina vovel opcisko nagraduvawe i zarabotil 1,25 milioni evra. Diskutabilni se na-gradite koi menaxerite gi zele vo 2006 godina, koga firmata Ami kupila 10,6% od kompaniite PBZ i Frank, a Podravka dala zaem za kupuvawe na tie akcii. Pravnite stru~waci objas-nuvaat deka od menaxmentot, koj vo toa vreme upravuval so firmata, moè da se pobara, ako se dokaè deka e vinoven, da ja nadomestat {tetata, a moè i da se pobara da ja nadomestat

so druga svoja sopstvenost. Poednostavno bi bilo da se bara vra}awe na bonusot, a ne na akciite i nivniot promet. Me|utoa, ne e ednostavno da se odzemat nagradite, bidej}i niv sekoja godina gi odobruva Nad-zorniot odbor i Glavnoto sobranie. Porane{nite ~lenovi na Upravata, moè da ja tuàt i Podravka za nadomest na {tetata. Dokolku Nadzorniot odbor na Podravka, malcinskite akcioneri ili samata kom-panija, pobaraat vra}awe na menaxerskite nagradi, toa }e bide presedan vo Hrvatska. Spored kone~nite, revidirani rezultati, sekoj akcioner vo Podravka izgu-bil po 7,5 evra na svoite akcii vo 2009 godina. Minatogodi{nata neto-zaguba na kompanijata e 40 milioni evra.

U{te od izbi- � vaweto na aferata "Spajs", se {pekulira{e deka Polan~ec znael za obi dot na menaxerite na Podrav- ka da go otkupat mnozinskiot paket-akcii so pari od firmata

06.04.2010 23BALKAN BIZNIS POLITIKA

Prezadolènite ekonomii kako Grcija i Romanija, bea najlo{i koga sta-

nuva zbor za upotrebata na sredstvata {to Evropskata unija, (EU) gi nameni za realizacija na proekti vo sektorot na infrastrukturata, energetikata i vrabotuvaweto za periodot me|u 2007 i 2013 godina, soop{ti Evropskata komisija. Vo izve{tajot na Komisijata se naveduva deka vo prvite tri i pol godini na programata, Grcija za

proekti pobarala samo 11,9 % od vkupno 20,4 milijardi evra, kolku {to za taa zemja do 2013 godina izdvoi Uni-jata, dodeka Romanija dobila ne{to pove}e, odnosno 14,1 % od vkupno 19,6 milijardi evra. Romanija, koja ne e ~lenka na evrozonata, dosega od Me|unarodniot monetaren fond, (MMF) i EU pozajmi 20 milijardi evra za da se iz-bori so sli~ni problemi.Sredstvata od strukturnite fondovi nedovolno gi ko-

ristat Polska, Bugarija i Slova~ka, dodeka prva me|u ~lenkite na EU po koristewe fodovi e Belgija so 61,1%.

ZADOL@ENITE ZEMJI NEDOVOLNO GI KORISTAT FONDOVITE NA EU


Otvorenite pra{awa vo vr-ska so dolgot na Qubqan-ska banka kon hrvatskite

{teda~i i nuklearkata Kr{ko }e bidat polesno re{eni otkako hrvatskata i slovene~kata vlada se dogovorija okolu sporot za granicata.Ova, vo razgovor za qubqan-skiot dneven vesnik Dnevnik go izjavi hrvatski pretsedatel Ivo Josipovi}.„Po dogovorot za arbitraàta, bez ogled na nejziniot kone~en ishod, ostanuvaat nekoi pra{awa koi polesno moàt da se re{at, kako dolgot na Qubqanska banka i nuklearkata Kr{ko”, izjavi Josipovi} vo in-tervju za qubqanski Dnevnik.

OTVORENITE PRA[AWA ME\U HRVATSKA I SLO-VENIJA ]E SE RE-[AVAAT POLESNO

Slovene~kiot premier Borut Pahor, izjavi deka spored presmetkite na vladinata

slu`ba za makroekonomija, Slovenija ovaa godina o~ekuva rast na bruto doma{niot proizvod (BDP), od 0,6%, i opo-ravuvawe na ekonomijata po minatogodi{nata kriza. Na-mesto 0,5 % rast na BDP-to, kako {to se o~ekuva{e kon krajot na minatata godina, vladinite ekonomisti presmet-ale deka ovaa godina BDP }e iznesuva 0,6%, i postepeno }e se zgolemuva na predvidenite 3

% vo 2012 godina. Nevra-botenosta ovaa godina }e dostigne 7,2%. Pahor izja-vi deka najgolemi problemi o~ekuva vo postignuvaweto na na celite na vladata, buxetskiot deficit ovaa go-dina da se namali za 0,5%, i zatoa spored nego }e dojde do rebalans na buxetot i dopol-nitelni merki na {tedewe. Toj najavi deka vladata }e donese sistemski merki za pomagawe na grade`niot sek-tor koj momentalno se nao|a vo kriza.

SLOVENIJA OÊKUVA RAST NA BDP OD 0,6%

Srpskite gra|ani moàt od subvencionirani potro{uva~kii krediti da

pla}aat turisti~ki aran`mani za odmor vo Srbija, izjavi dràvniot sekretar za turizam Goran Petkovi}.Spored Petkovi}, bankite ve}e po~naa da gi odobruvaat ovie denarski krediti, ~ija godi{na kamatna stapka iznesuva 7,5 %, a rokot na isplata e 3 godini od denot na podignuvaweto na kreditot.„Toa moè da bide interesno za familijarnite patuvawa, isto taka i za proslavi kako {to se ven~avkite, ergenska i mominska ve~er, vo nekoja vi-narija vo Fru{ka gora “ re~e Petkovi}.

SUBVENCIONIRA-NITE KREDITI SAMO ZA ODMOR VO SRBIJA

Nerealno visokite ceni za smestuvawe vo Bosna i Hercegovina, koi se povi-

soki i od atraktivnite evropski destinacii vo Evropskata unija, pretstavuvaat seriozna prepreka za razvoj na bosanskohercegov-skiot turizam, predupreduvaat od bosanskata turisti~ka organizacija..Iako nadle`nite organi i onie koi se zanimavaat so ovaa dejnost se soglasni deka turisti~kite potencijali se nedovolno iskoristeni, a pret-stavuvaat golema mo`nost za razvoj na BiH, seu{te nedovol-no se raboti da brojot na tur-isti bide zgolemen. Minatata godina vo turisti~kiot sektor zabeleàni se negativni rezultati.Spored izve{tajot na Nadvore{notrgovskata komora na BiH, iskoristenosta na kapac-itetite za smestuvawe minatata godina iznesuvala 14,04%, {toe pad za 15,4% vo odnos na 2008 godina.

VISOKITE CENIGO SPREÛVAAT RAZVOJOT NATURIZMOT

SVET BIZNIS POLITIKA06.04.201024

Germanskiot avtomobilski gigant, Dajmler, }e plati kazna od 185 milioni

dolari otkako prizna deka e vinoven vo vrska so obvinu-vawata za korupcija vo SAD. Dajmler, koj e sopstvenik na Mercedes Benz, prizna deka isplatila desetici milioni dolari mito na pretstavni-ci na stranski vladi vo najmalku 22 zemji. Po ova priznanie, od kompanijata

izjavija deka sega go re-formirale na~inot na vodewe biznis i deka vo idnina nema da gi povtorat istite gre{ki. Podmituvaweto bilo napraveno vo periodot me|u 1998 i 2008 godina, koga bile davani ogrom-ni podaroci so cel da se dobijat dogovori vo Grcija, Rusija, Kina, Tajland i Irak.

Apple moè slobodno da gi trie racete po dobra-ta premierna proda`ba

na svoeto najnovo mileni~e iPad. Se o~ekuva proda`bite koi se slu~ija vikendov da ja nadminat brojkata od 700.000 od ovoj model, {to e za 130% pove}e od prvobitnite o~ekuvawa na kompanijata koi se dvièa okolu 300.000. Vakvata slika potseti na kupuva~kata groznica koja vladee{e vo 2007 godina

pri objavuvaweto na iPhone. Golemata pobaruva~ka sepak ne gi iznenadi Apple koi i na krajot od denot imaa dovolen broj kompjuteri za proda`ba. Cenata na noviot ra~en kompjuter e 499 dolari, a se o~ekuva od istiot da bidat prodadeni od 6 do 7 milioni par~iwa do krajot na godinata. iPad-ot zasega se prodava samo vo SAD, a naskoro se o~ekuva i vo devet drugi zemji.

Amerikanskoto ministerstvo za finasii go odloì iz-davaweto na izve{tajot okolu

manipuliraweto na Kina so svojata valuta, juanot, za nekolku meseci. Vakviot rasplet na nastanite doa|a po izjavata na sekretarot Timoti Gajtner deka mora da se sretne so nekolku pretstavnici na visoko nivo od kineskata strana pred da izleze izve{tajot, koj be{e zakaàn za 15 april. Vakvata vest odi vo polza na podobruvaweto na odnosite me|u ekonomskite supersili, koi ve}e podolg period se naru{eni. SAD nekolku godini ja obvinuva Vladata na Kina deka ve{ta~ki go drì juanot na nisko nivo, so cel da ima konkurentska prednost vo odnos na trgovskite bilansi so SAD. Na toj na~in Kina ima pogolemi izvoz so niski ceni, koi se grani~at so damping-pravilata.

SAD GO ODLO@I IZVE[TAJOT ZA KINESKIOT JUAN

Velika Britanija vo mart os-tvari najgolem rast vo pos-lednive 15 godini. Vakviot

rast e najgolem i vo odnos na drugite zemji vo evrozonata i vo odnos na Kina. Potro{uva~kiot menaxerski indeks koj go meri proizvodstvoto vo odnos na pove}e indikatori, porasna na 57,2 poeni za razlika od 56,5 poeni za fevruari. Nacional-noto Biro za statistika napravi revizija na prvobitnite ocenki za rastot na ekonomijata vo pos-ledniot kvartal od 2009 godina i gi postavi na granica od 0,4% rast. Kako nadovrzuvawe na poz-itivnite rezultati, ekonomiite od evrozonata minatiot mesec imaa rast koj e najgolem vo pos-lednive tri godini. Germanskiot indeks istovremeno porasna na 60,2 poeni, dodeka kineskiot se iska~i na 55,1 poen.

VELIKA BRITANI-JA SO NAJGOLEM INDUSTRISKI RAST VO PERIOD OD 15 GODINI

PRODA@BATA NA IPAD E 700.000 PARÎWA ZA EDEN VIKEND


DAJMLER ]E PLATI KAZNA OD 185 MILIONI DOLARI

Rabotodavcite vo SAD otvor-ile 162 iljadi novi rabotni mesta vo mart. Istovremeno,

Biroto za vrabotuvawe na SAD ja revidira{e brojkata za novi rabotni mesta vo fevruari, na-maluvaj}i ja za 14 iljadi. Ob-javenata brojka ne gi ostvari o~ekuvawata na mnogu ekonomsti, koi se nadevaa na ne{to pove}e od 185 iljadi rabotni mesta. Sepak, ne se gleda so potcenuvawe na vakviot ishod, poradi toa {to se smeta deka ekonomijata poleka zazdravuva i e na prav pat. Nevrabotenosta vo SAD s$ u{te se odrùva na 9,7%, {to e daleku pove}e od nekoga{nite tri do ~etiri procenti pred startot na krizata. Ekonomskite analiti~ari smetaat deka vo SAD se potrebni pove}e od 13 milioni novi rabotni mesta za da se vrati silata na kapitalisti~ka Amerika.

SAD VO MART ZABELE@A 162 ILJADI NOVI RABOTNI MESTA

PATOT DO USPEHOT06.04.201026

Ne e slu~ajnost uspehot na igra~kata konzola Nintendo Wii. Se bazira na silna timska rabota

i unikatni biznis-strategii {to nosea uspeh niz deceni-ite, u{te otkako Fusaxiro

Jamau~i ja osnoval kompanijata vo dale~nata 1889 godina. Na po~etokot, firmata proizvedu-vala igri so karti, a vo 70-te, Nintendo ja proizvelo svojata prva kolor TV-igra za doma{na igra~ka konzola. Vo 80-te, ig-rite kako “Donki Kong” stanaat vistinski hit, a do 2009 go-dina, “Super Mario Bros” stana najdobro prodavana videoigra na site vremiwa. Poslednive godini Nintendo stana najmo}na kompanija vo industrijata za vid-eoigri, a minatata godina treta po vrednost japonska kompanija

kotirana na Tokiskata berza.

SATORU IVATA, PRETSEDATEL NA NINTENDO

GI MENUVA PRAVILATA NA GI MENUVA PRAVILATA NA IGRA VO SVETOT NA IGRITEIGRA VO SVETOT NA IGRITE

2

1

Dodeka Hiro{i Jamau~i, s$ u{te be{e tretiot pretsedatel vo istorijata na Nintendo, za svojot naslednik smeta{e deka treba da e ~ovek {to ima nesekojd-neven talent. Se pokaà deka Satoru Ivata e vistinskiot izbor na Jamau~i

��


3

4

5

Neverojatniot podem od 2000 godina navamu se dolì najm-nogu na vizionerskoto liderstvo na Satoru Ivata, koj {to stana pretsedatel na Nintendo vo 2002 godina i ottoga{ ja pretvori kompanijata vo ma{ina za pravewe pari, so profit koj po-rasna za 41% na krajot od istata godina.

DODADE EMOCII VO IGRA^KATA KONZOLA

Satoru Ivata e prviot pretse-datel na Nintendo {to ne e povrzan so semejstvoto Jamau~i. Hiro{i Jamau~i, tretiot pretse-datel vo istorijata na fermata, go izbra Ivata za svoj nasled-nik. Ivata dolgo vreme rabotel kako dizajner na videoigri i bil poznat po svoite ednostavni i zabavni kreacii. Negovite inovativni idei i agresivnite strategii ja pridviìja kompani-jata so gigantski ~ekori pred konkurencijata. Istovremeno, negovata neumorna rabota mu ja donese titulata “najdobar CEO” od nekolku presti`ni biznis-asocijacii i spisanija. Toj, zaedno so [igeru Mi-jamoto, kretivecot {to stoi zad najuspe{nite igri na Nintendo, se glavnite motori na uspehot na kompanijata. So razvojot na famoznata konzola Wii ponudija ne{to dotoga{ nevideno vo svetot na videoigrite: toa be{e bezì~niot kontroler. Od druga strana, dale~inskoto na Wii moè da se koristi kako pokaùva~ki ured i otkriva dvièwa vo tri dimenzii.Wii stana golem hit vedna{ {tom se pojavi na pazarot zatoa {to vo dizajnot na konzolata be{e dodaden fak-torot emocija, pokraj celata taa voshituva~ka grafika.

Dodeka Hiro{i Jamau~i, s$ u{te be{e tretiot pretsedatel vo istorijata na Nintendo, za svojot naslednik smeta{e deka treba da e ~ovek {to ima nesekojd-neven talent. Vo momentot koga go izbra Satoru Ivata, Jamau~i s$ u{te ima{e mala skepsa za toa dali toj }e uspee da go odnese Nintendo kon pogolem uspeh. Sega, Ivata dokaà deka griìte na Jamau~i bile neosno-vani. Sleduvaat nekolku pravila za uspeh {to gi sovetuva Ivata pou~en od svoeto iskustvo.

Kako lider ne mora da se razbirate vo s$. Ona {to ne go znaete, }e go nau~ite

“Jas sum inèner po obrazo-vanie. Po diplomiraweto se vrabotiv vo mala kompanija za videoigri, i koga vo 1992 godina firmata se soo~i so finansiska kriza, bev nazna~en za pretseda-tel za da pomognam vo nejzinoto restruktutirawe. Vo toa vreme nemav vrska od ~itawe na fin-ansiski izve{tai, pa morav da gi nau~am finansiskite aspekti na vodewe edna kompanija”, se se}ava Ivata.

Nemojte sekoga{ da se vodite spored op{toto mislewe

“Koga dojdov na ~elo na Nintendo, bev ubeden deka mora da privle~eme novi igra~i za na{ite igri, i da gi ubedime onie {to prestanale so igrawe, da po~nat pak. Me|utoa, mnogu-mina n$ ubeduvaa deka igri~kite bile za deca i mladi, deka ne se za èni ili postari lu|e. Ako go prifatite toa generalno mis-lewe, nikoga{ nema da vidite klient nadvor od taa voobi~aena

baza na potro{uva~i. Pa, jas rekov ajde da gledame malku podaleku”

Pritisokot vrz vas, od destruktiven pretvorete go vo stimulativen

“Normalno, postoi priti-sok po site ovie godini na proda`ba na s$ pove}e i pove}e na{i proizvodi, zatoa {to postavivme trend na rast, {to potoa site o~ekuvaat da go prodolìme. No, postojat dva tipa na pritisok. Edniot e destruktiven, drugiot e zdrav. Toa e predizvikot. Toa e ne{to vo koe uìvam. Pritisokot moè da ve stimulira da uspeete, no moè i da ve sru{i na zemja i da napravi da ne sakate da odite na rabota nautro ”, veli Ivata.

Od potro{uva~ite moè mnogu da nau~ite, ne gi igno-rirajte!

“Nema den da ne bidam iznenaden od nekogo, iako lu|eto okolu mene mislat deka imam neverojatna sposobnost da gi predvidam ne{tata. Ne smetam deka moite analizi se perfektni po sekoja cena. Sekoj den otkri-vam novi raboti. Tokmu zatoa mislam deka e mnogu va`no da se sre}avam lice v lice so na{ite potro{uva~i, zatoa {to mnogu u~am od niv”

Liderot e inspiracija za svoite vraboteni

Vrabotenite vo Nintendo zboruvaat so neskriena

po~it za sredbite so “ôvekot”, negovite inspirira~ki kvaliteti, negovata mo} da gi natera da veruvaat vo ideite za koi pre-thodno smetale deka se neost-varlivi ili duri i glupavi.

SATORIIVATAPRETSEDATEL NA NINTENDO

06.04.2010 27MENAXMENT

Kvalitetot na proda`nite oddeli na kompaniite moè da go predizvika nivniot bum, no i nivna-ta smrt. Vonseriski tim

za proda`ba moè da postigne izvonredni brojki od prose~en proizvod ili usluga, no, nesposo-ben prodaèn tim ne moè mnogu da stori nitu so prvoklasna ponuda. Eve nekolku ~ekori {to treba da gi napravi sekoj me-naxer odgovoren za proda`ba:

Angaìrajte prodava~i od sa- �mata kompanija. Moèbi }e bidete vo isku{enie da angaìrate nadvore{ni agenti za proda`ba {to zastapu-vaat proizvodi od razli~ni dostavuva~i. No, prodaèn kadar od samata kompanija vi ovozmoùva direktna kontrola vrz va{iot tim i vi dozvoluva da zemete aktivna uloga vo planiraweto i izvr{uvaweto na proda`nata strategija. Isto taka, in-haus proda`nata ekipa raboti za vas i samo za vas. Nivnata primarna cel e da gi prodavaat proizvodite ili usl-ugite samo od va{ata kompani-ja. Nadvore{nite agenti, pak, prodavaat mnogu proizvodi od razli~ni dostavuva~i i moè da ne se fokusiraat dovolno tokmu vrz va{iot.

KAKO DA SOZDADETE USPE[EN TIM ZA PRODA@BA� PRAKTI^NI SOVETI

Va{ite proda`ni profesionalci treba detalno da gi poznavaat va{ite proizvodi, proizvodite na konkurencijata i pazarot. Isto taka, im treba trening za da gi razberat potrebite i navikite na potro{uva~ite.

��

ideja e ednostavna: Lu|eto }e rabotat povredno i so pogolem entuzijazam ako imaat {ef {to znae da im oddade priznanie, a kompaniite {to gi odlikuvaat vrvnite performansi se pove}e profitabilni od tie {to ne go pravat toa. Vo studija {to opfa}ala 200.000 menaxeri i vraboteni i traela 10 godini, Gostik i Elton otkrile deka vo kompaniite kade {to retko koj od anketiranite izjavil “Mojata kompanija gi istaknuva odli~nite performansi”, godi{niot povrat na kapitalot bil vo prosek 2,4%. Nasproti ova, kompaniite so kultura {to jasno ja istaknuva blagodarnosta za odli~nite performansi, ostvaruva tri pati poglem povrat na kapitalot, od 8,7%.(Za pove}e detali odete na www.carrots.com pod linkot research).

DALI SAMO “MEKU[I” ODDAVAAT PRIZNANIE?!

Se razbira, sekoj {to se raz-bira malku od statistika }e vi kaè deka korelacijata ne mora sekoga{ da implicira deka efektot e predizvikan tokmu od taa pri~ina, i deka kompani-ite {to gi pofaluvaat svoite vraboteni, verojatno pravat u{te mnogu drugi ne{ta kako {to treba. I da e taka, sepak, vo vreme koga rabotodavcite se borat da dobijat vrvno talentirani lu|e, avtorite istaknuvaat deka 79% od vrabotenite {to go napu{tile rabotnoto mesto go istaknale ot-sustvoto na priznanie za nivna-ta rabota, kako glavna pri~ina za toa. Izleguva deka veleweto “blagodaram” e duri i pova`no za zadrùvawe na lu|eto otkolku

Zapomnete deka }e treba da �pokriete 100% od tro{ocite povrzani so va{ata sopstvena proda`na ekipa, pa zatoa osigurajte se deka ponudite na kompanijata }e dovedat do dovolna proda`ba za da gi platite tie tro{oci. Bidete vnimatelni pri �angaìraweto prodava~i. Mnogumina veruvaat deka moàt da im prodadat mraz na Eskimite, no navistina dobrite prodava~i se retki. Za da go najdete “kremot” od proda`niot kadar, barajte lu|e so slednive karakteristiki:

1. Visoko motivirani od parite2. @elni da u~at3. Polni so samodoverba4. Spremni za predizvik5. Uporni6. Spremni za natprevar7. Sposobni da go podnesat od bivaweto8. So golemi sposobnosti da slu{aat9. Fizi~ki i mentalno polni so energija

Kaète gi va{ite o~ekuvawa. �Morate da gi objasnite celite na proda`bata. Toa moè da pomogne pri praveweto na dogovor kade {to }e bide nave-deno {to }e stori kompanijata za proda`niot agent i obratno.

Pred mnogu godini, vo poznatiot bi-znis-magazin For~n (Fortune), rabotel glaven urednik {to ostanal zapameten po svojata navika

nikoga{ da ne pofali nikogo za ni{to. Koga go zapra{ale zo{to taka se odnesuva, toj odgovoril: “Lu|eto {to se dobri znaat deka se dobri. Nim ne im treba da go slu{nat toa”. Ako vi treba nekoj dokaz deka ovoj pristap vo menaxiraweto so lu|eto e pogre{en, moè da go najdete vo knigata “Princip na morkov” (The carrot principle), fascinantno ~etivo od Adrien Gostik i êster Elton, dvajcata konsultanti vo fermata O.C. Taner (O.C.Tanner) od Solk Lejk Siti vo SAD. Podnaslovot na knigata na oko izgleda dolg –“Kako najdo-brite menaxeri go upotrebuvaat priznanieto za da gi moti-viraat svoite lu|e, go raz-vivaat talentot i gi zabrzuvaat performansite”-no, osnovnata

Obuka, obuka, obuka. Kolku �pove}e gi obu~uvate va{ite lu|e za proda`ba, tolku podobro tie }e odgovaraat na pra{awata od kupuva~ite i }e ostvaruvaat proda`ba. Va{ite proda`ni profesionalci treba detalno da gi poznavaat va{ite proizvodi, proizvodite na konkurencijata i pazarot. Isto taka im treba trening za da gi razberat potrebite i navikite na potro{uva~ite. Odrùvajte redovni trening-sesii i pottiknuvajte go va{iot tim da posetuva obuka nadvor

od kompanijata, kako i semi-nari povrzani so proda`bata i va{ata industriska granka.Motivirajte go va{iot tim so �silen sistem na nagraduvawe. Kreirajte go sistemot za na-graduvawe pred da angaìrate nekogo. Pristapot baziran na provizija obi~no najdobro funkcionira, no treba da bide vklu~ena i osnovna plata. Na toj na~in, na prodava~ot mu se garantira minimalen pri-hod {to moè moralno da go potkrepi vo vreme na poslaba proda`ba.

davaweto poka~uvawa i bonusi. A, ni{to ne ve ~ini tuku samo gi zgolemuva rezultatite. Kako da se ubedi eden menaxer da po~ne da oddava priznanie za rezultatite na svojot tim? Adri-an Gostik veli deka okolu edna tretina od menaxerite na kom-panii od listata Fortune 100 so koi {to rabotel, velat deka ne veruvaat vo toa.“Tie se sekoga{ onie {to sedat namureteni vo posledniot red na prostorijata kade {to odrùvame seminari i taa negativna energija ja {irat i na drugite. Za da se nadmine ovoj otpor, nie gi pra{uvame zo{to ne sakaat da se pozanima-vaat malku so pofalbite, priz-nanijata i sl. Naj~est izgovor e deka nemaat vreme. No, drugata golema pri~ina e {to mnogu me-naxeri sakaat da bidat gledani kako cvrsti momci, a oddavawe-to priznanija im izgleda nekako ’meko’. Drugata pre~ka e toa {to ednostavno ne znaat kako da go storat toa”, veli Gostik.

I EDNA OBI^NA RA^NO NAPI[ANA PORAKA MO@EDA ZAVR[I RABOTA

Toa ne zna~i deka kako {ef ne moè da se promenite. Gostik veli deka dodeka bil potpre-tsedatel na edna banka mu bilo veleno da gi pofaluva lu|eto. Vrabotenite prosto go pritiskale da go pravi toa. Toj otkril deka ako go naterate nevolniot {ef da po~ne so mali ne{ta, toj (taa) ~esto e prijatno iznenaden od reakciite i }e saka u{te pove}e da gi praktikuva. “Principot na morkov” e poln so kreativni idei za zablago-daruvawe na vrabotenite. Na primer, moè da gi ~estite

Motivirajte gi i so nefinan- �siski metodi. Vrabotenite sakaat da dobijat priznanie za dobro zavr{enata rabota i da ~uvstvuvaat deka nivnite pretpostaveni gi soslu{uvaat i se obiduvaat da gi re{at problemite. Isto taka e va`no va{ite vraboteni da ~uvstvuvaat deka se del od timot. I ne zaboravajte ja mo}ta na beneficiate - plateni odmori ili kvalitetno zdravstveno osiguruvawe i sl.

PRINCIP NA MORKOVZO[TO VELEWETO “BLAGODARAM” E POVE]E OD SAMO DOBAR MANIR �

�� Desetgodi{nata studija {to opfa-tila 200.000 me-naxeri i vraboteni veli deka odd-avaweto priznanie za dobro zavr{ena rabota moè da donese pogolemi profiti

ru~ek vrabotenite {to mora da rabotat preku vikend, duri i da gi pokanite nivnite semejstva. Ili pak nekoe nagradno patu-vawe i sl. Ako smetate deka toa e premnogu za buxetot, nema problem. Koavtorot êster Elton veli deka ne mora da potro{ite mnogu pari za da napravite vraboteniot da se ~uvstvuva cenet.

“Moè da napi{ete ednostavna ra~no napi{ana poraka so blag-odarnost, nema da ve ~ini ni{to i }e vi odzeme edna minutka, a lu|eto sakaat da vidat vakvi ne{ta.Vakva poraka e mnogu poefektna od elektronski mejl. Sme videle lu|e {to se navistina prijatno iznenadeni od vakvite poraki i gi ~uvaat so godini”, veli Elton.

06.04.2010 27MENAXMENT

Kvalitetot na proda`nite oddeli na kompaniite moè da go predizvika nivniot bum, no i nivna-ta smrt. Vonseriski tim

za proda`ba moè da postigne izvonredni brojki od prose~en proizvod ili usluga, no, nesposo-ben prodaèn tim ne moè mnogu da stori nitu so prvoklasna ponuda. Eve nekolku ~ekori {to treba da gi napravi sekoj me-naxer odgovoren za proda`ba:

Angaìrajte prodava~i od sa- �mata kompanija. Moèbi }e bidete vo isku{enie da angaìrate nadvore{ni agenti za proda`ba {to zastapu-vaat proizvodi od razli~ni dostavuva~i. No, prodaèn kadar od samata kompanija vi ovozmoùva direktna kontrola vrz va{iot tim i vi dozvoluva da zemete aktivna uloga vo planiraweto i izvr{uvaweto na proda`nata strategija. Isto taka, in-haus proda`nata ekipa raboti za vas i samo za vas. Nivnata primarna cel e da gi prodavaat proizvodite ili usl-ugite samo od va{ata kompani-ja. Nadvore{nite agenti, pak, prodavaat mnogu proizvodi od razli~ni dostavuva~i i moè da ne se fokusiraat dovolno tokmu vrz va{iot.

KAKO DA SOZDADETE USPE[EN TIM ZA PRODA@BA� PRAKTI^NI SOVETI

Va{ite proda`ni profesionalci treba detalno da gi poznavaat va{ite proizvodi, proizvodite na konkurencijata i pazarot. Isto taka, im treba trening za da gi razberat potrebite i navikite na potro{uva~ite.

��

ideja e ednostavna: Lu|eto }e rabotat povredno i so pogolem entuzijazam ako imaat {ef {to znae da im oddade priznanie, a kompaniite {to gi odlikuvaat vrvnite performansi se pove}e profitabilni od tie {to ne go pravat toa. Vo studija {to opfa}ala 200.000 menaxeri i vraboteni i traela 10 godini, Gostik i Elton otkrile deka vo kompaniite kade {to retko koj od anketiranite izjavil “Mojata kompanija gi istaknuva odli~nite performansi”, godi{niot povrat na kapitalot bil vo prosek 2,4%. Nasproti ova, kompaniite so kultura {to jasno ja istaknuva blagodarnosta za odli~nite performansi, ostvaruva tri pati poglem povrat na kapitalot, od 8,7%.(Za pove}e detali odete na www.carrots.com pod linkot research).

DALI SAMO “MEKU[I” ODDAVAAT PRIZNANIE?!

Se razbira, sekoj {to se raz-bira malku od statistika }e vi kaè deka korelacijata ne mora sekoga{ da implicira deka efektot e predizvikan tokmu od taa pri~ina, i deka kompani-ite {to gi pofaluvaat svoite vraboteni, verojatno pravat u{te mnogu drugi ne{ta kako {to treba. I da e taka, sepak, vo vreme koga rabotodavcite se borat da dobijat vrvno talentirani lu|e, avtorite istaknuvaat deka 79% od vrabotenite {to go napu{tile rabotnoto mesto go istaknale ot-sustvoto na priznanie za nivna-ta rabota, kako glavna pri~ina za toa. Izleguva deka veleweto “blagodaram” e duri i pova`no za zadrùvawe na lu|eto otkolku

Zapomnete deka }e treba da �pokriete 100% od tro{ocite povrzani so va{ata sopstvena proda`na ekipa, pa zatoa osigurajte se deka ponudite na kompanijata }e dovedat do dovolna proda`ba za da gi platite tie tro{oci. Bidete vnimatelni pri �angaìraweto prodava~i. Mnogumina veruvaat deka moàt da im prodadat mraz na Eskimite, no navistina dobrite prodava~i se retki. Za da go najdete “kremot” od proda`niot kadar, barajte lu|e so slednive karakteristiki:

1. Visoko motivirani od parite2. @elni da u~at3. Polni so samodoverba4. Spremni za predizvik5. Uporni6. Spremni za natprevar7. Sposobni da go podnesat od bivaweto8. So golemi sposobnosti da slu{aat9. Fizi~ki i mentalno polni so energija

Kaète gi va{ite o~ekuvawa. �Morate da gi objasnite celite na proda`bata. Toa moè da pomogne pri praveweto na dogovor kade {to }e bide nave-deno {to }e stori kompanijata za proda`niot agent i obratno.

Pred mnogu godini, vo poznatiot bi-znis-magazin For~n (Fortune), rabotel glaven urednik {to ostanal zapameten po svojata navika

nikoga{ da ne pofali nikogo za ni{to. Koga go zapra{ale zo{to taka se odnesuva, toj odgovoril: “Lu|eto {to se dobri znaat deka se dobri. Nim ne im treba da go slu{nat toa”. Ako vi treba nekoj dokaz deka ovoj pristap vo menaxiraweto so lu|eto e pogre{en, moè da go najdete vo knigata “Princip na morkov” (The carrot principle), fascinantno ~etivo od Adrien Gostik i êster Elton, dvajcata konsultanti vo fermata O.C. Taner (O.C.Tanner) od Solk Lejk Siti vo SAD. Podnaslovot na knigata na oko izgleda dolg –“Kako najdo-brite menaxeri go upotrebuvaat priznanieto za da gi moti-viraat svoite lu|e, go raz-vivaat talentot i gi zabrzuvaat performansite”-no, osnovnata

Obuka, obuka, obuka. Kolku �pove}e gi obu~uvate va{ite lu|e za proda`ba, tolku podo-bro tie }e odgovaraat

na pra{awata od kupuva~ite i }e ostvaruvaat proda`ba. Va{ite proda`ni profesionalci treba detalno da gi poznavaat va{ite proizvodi, proizvodite na konkurencijata i pazarot. Isto taka im treba trening za da gi razberat potrebite i navikite na potro{uva~ite. Odrùvajte redovni trening-sesii i pottiknuvajte go va{iot tim da

posetuva obuka nadvor od kompanijata, kako i seminari povrzani so proda`bata i va{ata industriska granka.

Motivirajte go va{iot tim so �silen sistem na nagraduvawe. Kreirajte go sistemot za na-graduvawe pred da angaìrate nekogo. Pristapot baziran na provizija obi~no najdobro funkcionira, no treba da bide vklu~ena i osnovna plata. Na toj na~in, na prodava~ot mu se garantira minimalen pri-hod {to moè moralno da go potkrepi vo vreme na poslaba

davaweto poka~uvawa i bonusi. A, ni{to ne ve ~ini tuku samo gi zgolemuva rezultatite. Kako da se ubedi eden menaxer da po~ne da oddava priznanie za rezultatite na svojot tim? Adri-an Gostik veli deka okolu edna tretina od menaxerite na kom-panii od listata Fortune 100 so koi {to rabotel, velat deka ne veruvaat vo toa.“Tie se sekoga{ onie {to sedat namureteni vo posledniot red na prostorijata kade {to odrùvame seminari i taa negativna energija ja {irat i na drugite. Za da se nadmine ovoj otpor, nie gi pra{uvame zo{to ne sakaat da se pozanima-vaat malku so pofalbite, priz-nanijata i sl. Naj~est izgovor e deka nemaat vreme. No, drugata golema pri~ina e {to mnogu me-naxeri sakaat da bidat gledani kako cvrsti momci, a oddavawe-to priznanija im izgleda nekako ’meko’. Drugata pre~ka e toa {to ednostavno ne znaat kako da go storat toa”, veli Gostik.

I EDNA OBI^NA RA^NO NAPI[ANA PORAKA MO@EDA ZAVR[I RABOTA

Toa ne zna~i deka kako {ef ne moè da se promenite. Gostik veli deka dodeka bil potpre-tsedatel na edna banka mu bilo veleno da gi pofaluva lu|eto. Vrabotenite prosto go pritiskale da go pravi toa. Toj otkril deka ako go naterate nevolniot {ef da po~ne so mali ne{ta, toj (taa) ~esto e prijatno iznenaden od reakciite i }e saka u{te pove}e da gi praktikuva. “Principot na morkov” e poln so kreativni idei za zablago-daruvawe na vrabotenite. Na primer, moè da gi ~estite

proda`ba. Motivirajte gi i so nefinan- �siski metodi. Vrabotenite sakaat da dobijat priznanie za dobro zavr{e-nata rabota i da ~uvstvuvaat deka nivnite pretpostaveni gi soslu{uvaat i se obiduvaat

da gi re{at problemite. Isto taka e va`no va{ite vraboteni da ~uvstvuvaat deka se del od timot. I ne zaboravajte ja mo}ta na beneficiate - plateni odmori ili kvalitetno zdravstveno osiguruvawe i sl.

PRINCIP NA MORKOVZO[TO VELEWETO “BLAGODARAM” E POVE]E OD SAMO DOBAR MANIR �

�� Desetgodi{nata studija {to opfa-tila 200.000 me-naxeri i vraboteni veli deka odd-avaweto priznanie za dobro zavr{ena rabota moè da donese pogolemi profiti

ru~ek vrabotenite {to mora da rabotat preku vikend, duri i da gi pokanite nivnite semejstva. Ili pak nekoe nagradno patu-vawe i sl. Ako smetate deka toa e premnogu za buxetot, nema problem. Koavtorot êster Elton veli deka ne mora da potro{ite mnogu pari za da napravite vraboteniot da se ~uvstvuva cenet.

“Moè da napi{ete ednostavna ra~no napi{ana poraka so blag-odarnost, nema da ve ~ini ni{to i }e vi odzeme edna minutka, a lu|eto sakaat da vidat vakvi ne{ta.Vakva poraka e mnogu poefektna od elektronski mejl. Sme videle lu|e {to se navistina prijatno iznenadeni od vakvite poraki i gi ~uvaat so godini”, veli Elton.

FEQTON06.04.201028

SVETSKITE BIZNIS -LIDERI PROTIV KRIZATA: VOREN BAFET

“KAPITAL” OD DENESKA PO^NUVA SO SERIJAL-STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS-UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETUVAA POZNATI BIZNIS-TEORETIÂRI VO TAA NASOKA.


Kriti~arite na Voren Bafet, eden od na-jgolemite investitori na svetot, poznat i kako “prorokot od Omaha”,

znaat odvreme-navreme da kaàt deka toj go izgubil negoviot fa-mozen instinkt da namirisa pari. Premnogu e star i demode, tvr-dat tie. Ne mu uspeva ve}e kako nekoga{ da go predvidi pazarot. Ovoj pat zgre{i, se nivnite argu-menti. Toa se slu~uva{e za vreme na bumot na internet-kompaniite na po~etokot od mileniumot, koga Bafet odbi da se vklu~i vo taa “ùrka” i podocna se pokaà deka imal pravo. “Dot.com”-balonot se rasprsna kako meur od sapunica, a milijardite na Bafet ostanaa bezbedni. Kriti~arite ne miruvaa nitu lani, koga indeksot *Dow se spu{ti pod 7.000 poeni, a Bafet se najde pod ogan od “te{ka artilerija” zatoa {to premnogu rano i premnogu ostro vletal so investicii za vreme na kriza, stavaj}i golemi pari vo Goldman Saks i Xeneral Elektrik esenta 2008 godina, koga finansiskata kriza ve}e prave{e pusto{ na Vol strit. Sega e vreme tie kriti~ari da si sednat mirno na stol~eto i da si gi goltnat svoite sopstveni zbo-rovi. Holdingot Berk{ir Hetavej (Berkshire Hathaway), kompanija koja gi obedinuva site investicii na Bafet, soop{ti deka nejzinata zarabotka porasnala za 61% vo 2009 godina, na 5,2 dolari po akcija, dodeka knigovodstvenata vrednost skoknala za 20% na re-kordno nivo. [to stana so onie “oblozi” na XE i Goldman? Tie donesoa milijardi, ne griète se. A, sekoj {to go poslu{al sovetot na Bafet i investiral vo akcii esenta 2008 godina, spe~alil barem 25% ako stavil pari na ko{ni~ka od akcii od nekoj od glavnite berzanski indeksi. Toa ne e ni{to novo, se razbira. Sekoj {to stavil 10 iljadi dolari vo Berk{ir Hetavej na po~etokot vo 1965 godina, denes bi imal okolu 80 milioni dolari.

BIDETE AL^NI KOGA DRUGITE SE PLA[ATI PLA[LIVI KOGA DRUGITE SE AL^NI

Edna od omilenite misli na Vo-ren Bafet vo vrska so pazarot e “Bidete al~ni koga drugite se pla{at i pla{livi koga drugite se al~ni”. Koga pazarot be{e vo panika vo septemvri 2008 godina, periodot koga be{e ve}e jasno deka hipotekarnata kriza vo SAD }e napravi pusto{ na finansiskiot pazar, Bafet be{e “al~en” vloùvaj}i pet milijardi dolari vo investiciskata banka Goldman Saks, i toa po mnogu povolni uslovi za nego. Toj veli deka bil vo sostojba da dogovori takva zdelka zatoa {to ne mnogu lu|e vo toj moment moèle da si dozvolat pet milijardi dolari. Isto taka, javnoto pokaùvawe na doverba vo kompanijata, samo po sebe be{e dragocena pridobivka za Goldman. Bafet e

� “ONIE [TO INVESTIRAAT SAMO KOGA ANALITIÂRITE GO PODGREVAAT PAZAROT, ]E PLATAT NEPOTREBNO VISOKA CENA. TREBA DA SE BIDE TRPELIV”, VELI VOREN BAFET

eden od najgolemite investitori na planetava, koj {to zaradi svoite izvonredno precizni predvidu-vawa za pazarnite dvièwa i vloùvawata vo kompanii koi {to po pet, deset ili moèbi i 20 godini nekolkukratno ja zgolemile svojata vrednost, stana eden od najbogatite lu|e vo svetot (momentalno e na pozicijata broj tri, spored listata {to ja pravi Fortune).

KUPUVAJTE KOGASITE DRUGI PRODAVAAT

Bafet otsekoga{ uìval vo situaci-ite koga pazarite pa|aat, i kako {to toj veli, mu obezbeduvaat najdobri mo`nosti za investirawe. Kako go pravi toa Bafet? Toj ja otkriva svojata tajna na uspehot vo pismoto {to go pi{uva do akcionerite na krajot od sekoja fiskalna godina. Nekoi od zlatnite pravila do koi se drì Bafet se slednive: Ostanete likvidni. “Nikoga{ nema da staneme zavisni od qubeznosta na strancite. Sekoga{ }e gi upra-vuvame na{ite kompanii na na~in {to }e ni ovozmoì kakva bilo potreba od ke{ da ja podmirime od na{ata sopstvena likvidnost. U{te pove}e, taa likvidnost }e bide konstantno osveùvana so zarabot-kite {to gi pravat mnogute na{i diverzificirani biznisi”.

Kupuvajte koga site drugi pro- �davaat. “Mnogu pari stavivme vo pogon izminative dve go-dini. Toa be{e idealen period za investitorite: atmosferata na strav i panika e nivniot

najdobar prijatel... Toga{ se otvoraat golemi mo`nosti. Koga vrne zlato, zemete kofa, a ne filxan”. Ne kupuvajte koga i site drugi �kupuvaat. “Onie {to investi-raat samo koga analiti~arite go podgrevaat pazarot, }e platat nepotrebno visoka cena. Treba da se bide trpeliv. Da kupuvate koga site prodavaat, }e moète samo ako ste gi ~uvale svoite “kur{umi” koga site drugi gi ispukale, odnosno kupuvale”Vrednost, vrednost, vrednost. �“Na krajot, ona {to se broi vo investiraweto e ona {to go pla}ate za biznisot, preku ku-puvawe na mal del od nego na berzata, i toa {to biznisot }e go zaraboti vo slednite dekada ili dve”. -Ne se zalaùvajte so �bleskavite prikazni za nekakov si golem rast. Bafet gi potsetuva investitorite deka toj i negoviot zamenik vo Berk{ir Hetavej, ârli Manger, izbegnuvaat “biznisi ~ija {to idnina ne moè da se proceni, bez ogled na toa

kolku vozbudlivo izgledaat nivnite produkti”.

Pove}eto investitori {to vloùvaa vo avtomobilskata industrija vo 1910 godina, vo avionskata indus-trija vo 1930 godina, ili pak, vo proizvoditelite na televizori vo 1950 godina, zavr{ija bez skr{en denar vo xebot, iako nivnite proizvodi navistina go promenija svetot. “Dramati~niot rast ne vodi sekoga{ do visoki profitni marì i povrat na kapitalot”, veli Bafet.

Razbirajte go toa {to go �poseduvate. “Investitorite {to kupuvaat i prodavaat samo vrz osnova na mediumskite ili ko-mentatorite od analiti~arite, ne se za kaj nas”, veli Bafet. “Nie sakame partneri {to sakaat dolgoro~ni investicii vo biznisi {to gi razbiraat i {to gi sledat politikite koi {to se vo soglasnost so nivnite sopstveni ubeduvawa”Odbranata go pobeduva na- �padot. “Iako vo nekoi godini {to bea pozitivni za pazarot,

akciite vo koi bevme vloìle zaostanuvaa zad rastot na indeksot *S&P, sepak, kon-stantno bevme podobri od nego vo period od 11 godini koga indeksot ima{e negativni rezultati. So drugi zborovi, na{ata odbrana be{e podobra od napadot, i toa }e bide taka i vo idnina”.

FELJTON-1

�� Bafet otsekoga{ uìval vo situaciite koga pazarite pa|aat, i kako {to veli toj, mu obezbeduvaat najdobri mo`nosti za investirawe. Koga pazarot be{e vo panika vo septemvri 2008 godina, periodot koga ve}e be{e jasno deka hipotekarnata kriza vo SAD }e napravi pusto{ na finansiskiot pazar, Bafet be{e “al~en” vloùvaj}i pet milijardi dolari vo investiciskata banka Goldman Saks, i toa po mnogu povolni uslovi za nego

KOGA VRNE ZLATO,ZEMETE KOFA, A NE FILXAN

FEQTON06.04.201028

SVETSKITE BIZNIS -LIDERI PROTIV KRIZATA: VOREN BAFET

“KAPITAL” OD DENESKA PO^NUVA SO SERIJAL-STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS-UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETUVAA POZNATI BIZNIS-TEORETIÂRI VO TAA NASOKA.


Kriti~arite na Voren Bafet, eden od na-jgolemite investitori na svetot, poznat i kako “prorokot od Omaha”,

znaat odvreme-navreme da kaàt deka toj go izgubil negoviot fa-mozen instinkt da namirisa pari. Premnogu e star i demode, tvr-dat tie. Ne mu uspeva ve}e kako nekoga{ da go predvidi pazarot. Ovoj pat zgre{i, se nivnite argu-menti. Toa se slu~uva{e za vreme na bumot na internet-kompaniite na po~etokot od mileniumot, koga Bafet odbi da se vklu~i vo taa “ùrka” i podocna se pokaà deka imal pravo. “Dot.com”-balonot se rasprsna kako meur od sapunica, a milijardite na Bafet ostanaa bezbedni. Kriti~arite ne miruvaa nitu lani, koga indeksot Dow se spu{ti pod 7.000 poeni, a Bafet se najde pod ogan od “te{ka artilerija” zatoa {to premnogu rano i premnogu ostro vletal so investicii za vreme na kriza, stavaj}i golemi pari vo Goldman Saks i Xeneral Elektrik esenta 2008 godina, koga finansiskata kriza ve}e prave{e pusto{ na Vol strit. Sega e vreme tie kriti~ari da si sednat mirno na stol~eto i da si gi goltnat svoite sopstveni zborovi. Holdin-got Berk{ir Hetavej (Berkshire Hathaway), kompanija koja gi obedinuva site investicii na Bafet, soop{ti deka nejzinata zarabotka porasnala za 61% vo 2009 godina, na 5,2 dolari po akcija, dodeka knigovodstvenata vrednost skoknala za 20% na re-kordno nivo. [to stana so onie “oblozi” na XE i Goldman? Tie donesoa milijardi, ne griète se. A, sekoj {to go poslu{al sovetot na Bafet i investiral vo akcii esenta 2008 godina, spe~alil barem 25% ako stavil pari na ko{ni~ka od akcii od nekoj od glavnite berzanski indeksi. Toa ne e ni{to novo, se razbira. Sekoj {to stavil 10 iljadi dolari vo Berk{ir Hetavej na po~etokot vo 1965 godina, denes bi imal okolu 80 milioni dolari.

BIDETE AL^NI KOGA DRUGITE SE PLA[ATI PLA[LIVI KOGA DRUGITE SE AL^NI

Edna od omilenite misli na Vo-ren Bafet vo vrska so pazarot e “Bidete al~ni koga drugite se pla{at i pla{livi koga drugite se al~ni”. Koga pazarot be{e vo panika vo septemvri 2008 godina, periodot koga be{e ve}e jasno deka hipotekarnata kriza vo SAD }e napravi pusto{ na finansiskiot pazar, Bafet be{e “al~en” vloùvaj}i pet milijardi dolari vo investiciskata banka Goldman Saks, i toa po mnogu povolni uslovi za nego. Toj veli deka bil vo sostojba da dogovori takva zdelka zatoa {to ne mnogu lu|e vo toj moment moèle da si dozvolat pet milijardi dolari. Isto taka, javnoto pokaùvawe na doverba vo kompanijata, samo po sebe be{e dragocena pridobivka za Goldman. Bafet e

� “ONIE [TO INVESTIRAAT SAMO KOGA ANALITIÂRITE GO PODGREVAAT PAZAROT, ]E PLATAT NEPOTREBNO VISOKA CENA. TREBA DA SE BIDE TRPELIV”, VELI VOREN BAFET

eden od najgolemite investitori na planetava, koj {to zaradi svoite izvonredno precizni predvidu-vawa za pazarnite dvièwa i vloùvawata vo kompanii koi {to po pet, deset ili moèbi i 20 godini nekolkukratno ja zgolemile svojata vrednost, stana eden od najbogatite lu|e vo svetot (momentalno e na pozicijata broj tri, spored listata {to ja pravi Fortune).

KUPUVAJTE KOGASITE DRUGI PRODAVAAT

Bafet otsekoga{ uìval vo situaci-ite koga pazarite pa|aat, i kako {to toj veli, mu obezbeduvaat najdobri mo`nosti za investirawe. Kako go pravi toa Bafet? Toj ja otkriva svojata tajna na uspehot vo pismoto {to go pi{uva do akcionerite na krajot od sekoja fiskalna godina. Nekoi od zlatnite pravila do koi se drì Bafet se slednive:

Ostanete likvidni. “Nikoga{ nema �da staneme zavisni od qubeznosta na strancite. Sekoga{ }e gi upra-vuvame na{ite kompanii na na~in {to }e ni ovozmoì kakva bilo potreba od ke{ da ja podmirime od na{ata sopstvena likvidnost. U{te pove}e, taa likvidnost }e bide konstantno osveùvana so zarabotkite {to gi pravat mnogute na{i diverzificirani biznisi”. Kupuvajte koga site drugi pro- �davaat. “Mnogu pari stavivme vo pogon izminative dve go-dini. Toa be{e idealen period za investitorite: atmosferata

na strav i panika e nivniot najdobar prijatel... Toga{ se otvoraat golemi mo`nosti. Koga vrne zlato, zemete kofa, a ne filxan”. Ne kupuvajte koga i site drugi �kupuvaat. “Onie {to investi-raat samo koga analiti~arite go podgrevaat pazarot, }e platat nepotrebno visoka cena. Treba da se bide trpeliv. Da kupuvate koga site prodavaat, }e moète samo ako ste gi ~uvale svoite “kur{umi” koga site drugi gi ispukale, odnosno kupuvale”Vrednost, vrednost, vrednost. �“Na krajot, ona {to se broi vo investiraweto e ona {to go pla}ate za biznisot, preku ku-puvawe na mal del od nego na berzata, i toa {to biznisot }e go zaraboti vo slednite dekada ili dve”. Ne se zalaùvajte so �bleskavite prikazni za nekakov si golem rast. Bafet gi potsetuva investitorite deka toj i negoviot zamenik vo Berk{ir Hetavej, ârli Manger, izbegnuvaat “biznisi ~ija {to idnina ne moè da

se proceni, bez ogled na toa kolku vozbudlivo izgledaat nivnite produkti”.

Pove}eto investitori {to vloùvaa vo avtomobilskata industrija vo 1910 godina, vo avionskata indus-trija vo 1930 godina, ili pak, vo proizvoditelite na televizori vo 1950 godina, zavr{ija bez skr{en denar vo xebot, iako nivnite proizvodi navistina go promenija svetot. “Dramati~niot rast ne vodi sekoga{ do visoki profitni marì i povrat na kapitalot”, veli Bafet.

Razbirajte go toa {to go �poseduvate. “Investitorite {to kupuvaat i prodavaat samo vrz osnova na mediumskite ili ko-mentatorite od analiti~arite, ne se za kaj nas”, veli Bafet. “Nie sakame partneri {to sakaat dolgoro~ni investicii vo biznisi {to gi razbiraat i {to gi sledat politikite koi {to se vo soglasnost so nivnite sopstveni ubeduvawa”Odbranata go pobeduva na- �padot. “Iako vo nekoi godini

{to bea pozitivni za pazarot, akciite vo koi bevme vloìle zaostanuvaa zad rastot na indeksot S&P, sepak, kon-stantno bevme podobri od nego vo period od 11 godini koga indeksot ima{e negativni rezultati. So drugi zborovi, na{ata odbrana be{e podobra od napadot, i toa }e bide taka i vo idnina”.

FELJTON-1

�� Bafet otsekoga{ uìval vo situaciite koga pazarite pa|aat, i kako {to veli toj, mu obezbeduvaat najdobri mo`nosti za investirawe. Koga pazarot be{e vo panika vo septemvri 2008 godina, periodot koga ve}e be{e jasno deka hipotekarnata kriza vo SAD }e napravi pusto{ na finansiskiot pazar, Bafet be{e “al~en” vloùvaj}i pet milijardi dolari vo investiciskata banka Goldman Saks, i toa po mnogu povolni uslovi za nego

KOGA VRNE ZLATO,ZEMETE KOFA, A NE FILXAN

06.04.2010 29PATOT DO USPEHOT

Pottiknati od gole-miot uspeh na sti-pendiskiot proekt vo 2009 godina, so gordost go naja-vuvame konkursot za Executive MBA i

MBA stipendii vo 2010 godina. Vo soglasnost so ogromniot interes na makedonskata biznis-javnost za E/MBA stipendii vo 2009 godina, i ovaa godina naja-vuvame dodeluvawe na stipendii za me|unarodno akreditiranata Executive MBA i MBA programa na Cotrugli Business school, vode~ka biznis-{kola vo regionot.Kandidatite koi }e se prijavat na natprevarot do 3 maj, }e im-aat mo`nost da osvojat stipendii vo vrednost od 75 iljadi evra. Se raboti za 10 polovi~ni sti-pendii za dve razli~ni grupi na biznis-edukativni programi:� Executive MBA programa: za kandidatite so rabotno iskustvo od najmalku 3 godini� MBA programa: za kandidati so rabotno iskustvo od najmalku 1 godinaCelta na stipendiskiot proekt e odbirawe na proaktivni i ambi-ciozni poedinci koi }e pridone-sat za pozitivni promeni vo svo-jata organizacija, no i po{iroko vo celiot region. Tokmu takvi poedinci ni se potrebni vo ovaa kriza, koja so molskavi~na brzina se pro{iri od globalno nivo vo sekojdnevniot ìvot. Bi-znis-edukacijata e alatka koja vo takva situacija zna~itelno moè da im pomogne i na menaxerite i na liderite vo iznao|aweto najdobro re{enie.Izvr{nata MBA programa (www.cotrugli.eu/emba) e nameneta za vrvni i sredni menaxeri i za samostojnite pretpriema~i koi sakaat da steknat sovre-meni znaewa i ve{tini lesno primenlivi vo nivnite orga-nizacii. Uslov za da se pri-

PO^NUVAAT PRIJAVITE ZA E/MBASTIPENDII ZA MAKEDONSKITE MENAXERI

KAKO DA SE PRIJAVITE?Uslovi za u~estvo na ExecutiveMBA programa- zavr{en fakultet- aktivno poznavawe na angliskiot jazik- najmalku 3 godini rabotno iskustvo- poèlno e menaxersko iskustvoUslovi za u~estvo na MBA- programata- zavr{en fakultet- aktivno poznavawe na angliskiot jazik- najmalku 1 godina rabotno iskustvoOn-line prijava na: www.cotrugli.eu/scholarships

COTRUGLI BUSINESS SCHOOL �

stapi do selektivniot proces na EMBA programata e rabotno iskustvo od najmalku 3 godini, VSS, kandidatite da poseduvaat menaxersko iskustvo i aktivno da go koristat angliskiot jazik. Predavawata, odnosno modulite se odrùvaat vo prosek eden prodolèn vikend vo mesecot.Celna grupa na MBA programata (www.cotrugli.eu/mba) se junior i sredno nivo menaxeri so pomalo rabotno iskustvo (najmalku 1 godina). Bidej}i stanuva zbor za mladi lu|e (25 godini vo prosek), koi s$ u{te ne se premnogu vrzani za rabotni i semejni obvrski, programata ovozmoùva patuvawa vo evropskite zemji i razvoj na regionalniot “netvork-ing”. MBA-programata se odrùva vo nedelni moduli na razli~ni lokacii vo regioni kade {to funkcionira COTRUGLI.Koncepcijata na dvete programi predviduva studentite da rabotat vo timovi. ^lenovite vo timot doa|aat od razli~ni sektori i na toj na~in se ovozmoùva u{te poefikasno prifa}awe na novite znaewa, kako od predava~ot, taka i so zaemnata razmena. Takviot sistem na rabota e izbran poradi faktot spored koj razmenata na iskustva e na-jefikasen na~in na u~ewe. Site E/MBA moduli se interaktivni i stimulativni, dodeka rabotata na realni slu~ai e dinami~na i prakti~na. Predava~ite doa|aat od renomirani svetski biznis-u~ili{ta (ESCP-EAP, INCAE, Kellogg, MIT...), a voedno se i globalni konsultanti vo mnogu svetski organizacii i odli~ni poznava~i na biznis-trendovite.COTRUGLI Business school e me|unarodno biznis-u~ili{te ~ii programi se nositeli na svetskata AMBA akreditacija. Ova u~ili{te istovremeno e ~len na presti`nata AACSB or-ganizacija na biznis u~ili{tata.

Regionite kade {to dejstvuva Kortugli se Makedonija, BiH, Srbija, Slovenija, Hrvatska, Bugarija, a glavnite centri na u~ili{teto se nao|aat vo Zagreb i Belgrad.Kako da se pri-javite?Procesot za pri-javuvawe se sostoi

od dva kruga. Po~nuvaj}i od denes, site kandidati moàt on-lajn da se prijavat na www.cotrugli.eu/scholarships. Potoa, kandidatite dobivaat aplika-ciski material koj popolnet, po elektronska po{ta, go vra}a-

at nazad. Finalnata postapka za selekcija i testiraweto }e se odràt na 15 i 16 maj 2010 godina (sabota i nedela) vo Skopje.Pove}e za proektot za dode-luvawe na stipendii, pro-

gramite za koi se dodeluvaat stipendii, za COTRUGLI Biznis u~ili{teto i za studentite od Makedonija moè da doznaete od slednite izdanija na Kapi-tal i na internet adresata www.cotrugli.eu.


KULTURA06.04.201030

Aprilskiot reper-toar na progra-mata na kinotekata

zapo~nuva so ciklusot na novata filmska klasika nasloven “êkor pred drugite”. Po vikend-izdanieto so filmot "Kusi rezovi" na Robert Altman, progra-mata prodolùva denes i utre (6 i 7 april) so "@ivo meso" na Pedro Almodovar. Vo filmot od 1997 godina nastapu-vaat Havier Bardem i Fran~eska Neri. Na 8 i 9 april (~etvrtok i petok) na programata e eden od najkontrover-znite naslovi na Martin Skorseze, "Poslednoto Hristovo isku{enie", od 1988 godina. Raboten spored romanot na Nikos Kazanyakis, "Poslednoto Hristovo isku{enie" vo su{tina e predvodnik na branot preispituva~ki filmovi, vo pove}e ili pomalku komercijalen kontekst (kako "Kodot na Da Vin~i"), koi na krajot na minatiot i po~etokot na ovoj vek gi "iznedri" holivudskata produkcija. Kaj Skorseze igraat odli~niot Vilijem Defo vo ulogata na Isus Hristos, potoa Bar-bara Her{i kako Marija Magdalena, Harvi Kajtel kako Juda... Na 10 i 11 april (sabota i nedela) igra "Narodot protiv Lari Flint" na Milo{ Forman od 1996 godina. Povratni~kiot film na opusot na legendarniot ~e{ki avtor e pove}e od pravoliniska biografska

storija za Lari Flint (vo odli~na interpret-acija na Vudi Harelson), izdava~ot koj {to go {okira{e konzervativno-to amerikansko op{testvo vo sedumdesettite i osumdesettite godini od minatiot vek so nego-voto soft-porno spisanie, “Penthaus”. Site pret-stavi se vo ve~erniot termin od 20 ~asot.

Deka klasi~nata muzika ne e zabo-ravena od mla-

data populacija, odli~en primer se u~enicite od DMBUC “Ilija Nikolovs-ki – Luj”, koi kon krajot na minatiot mesec u~estvuvaa na tretiot natprevar po solo-pee-we, “Bruna [piler” vo Herceg Novi (Crna Gora). Za uspehot na na{ite pretstavnici govorat {este nagradi osvoeni vo nekolku predkategorii i edna vtora nagrada na Teodora Boìnovska vo prva kategorija. Pro-fesorkata Aleksandra Kocevska i nejzinite sorabotnici se navistina zadovolni od uspehot postignat na ovoj natpre-var. Taa ima 10-godi{no rabotno iskustvo so

Neodamna se odrà koncer-tot vo sorabotka so Alisa Ra|enovi} inspiriran od va{ata rabota, muzikata i slikarstvoto. Dali pov-torno }e ima takvo ne{to? Od kade idejata da se pravi takov proekt tokmu na takov na~in?Ako povtorno me inspirira nekoja slika. Ova so Alisa be{e sosema slu~ajno, prikaznata e interesna.Jas sum zavisnik od Inter-net i sekoga{ koga moàm nao|am raboti koi nikoj ne moè da gi najde, ne{to {to ne e komercijalno. Sakam lu|e koi imaat svoi pati{ta, svoi vizii. Gi otkriv nejzinite sliki i napraviv muzika, zatoa {to dobiv inspiracija. Ja zapo~navme sorabotkata, taa mi pra}a{e sliki, jas & pra}av muzika i obratno, pa, taka od ideja da napra-vime malo par~e od 5-6 minuti, izleze celove~eren koncert od 40 minuti. Nitu eden od nas ne o~ekuva{e deka }e izleze pogolem proekt, pa moèbi zatoa odli~no ispadna.

Silvana [email protected]

RAZGOVOR: KOKAN DIMU[EVSKI �MUZIKA �

NOVITE NADE@I

Dali moèbi }e go rabotite toa bidej}i ve inspirira filmskata muzika ili e toa slu~aen proekt?Ne e slu~ajno, ako av-torot ima {to da kaè ili ponudi, ne e va`no vo koj model }e go pravi toa, dali se raboti za teatar-ska muzika, solo-proekt, muzika za “Leb i sol” ili sli~no. Ako te zaboli stomak od toa {to go nosi{ vo sebe i vo momentot koga }e ti se ponudi, toa e toa. Ne e va`no za kakov tip proekt se raboti.Dali posledniot al-bum moè da se nare~e minimalisti~ka faza?Ne, bidej}i minimalizmot e neizvesen kako izraz i ne e lesno da se sfati i objasni. Toa zna~i deka nekolku izvesni noti se vrtat vo eden krug i se pravi muzika. Toa e takov stil koj avto-rite ne sakaat mnogu da go koristat, bidej}i ima razni tipovi na muzika so koi moè da se eksperi-mentira. Moèbi izgleda minimalisti~ko bidej}i sme dva-trojca koi gi rabotime proektite bez orkestar ili golema formacija.

�� “Koga se vra-}ame od turne-ja imame slo-bodni denovi, na primer po 8 dena, no ne{to vo mene vrie i pak rabotam. Ima denovi koga od tebe izvira muzika i navistina e glupavo da sedi{ i ni{to ne raboti{“

Leb i sol povtorno se vra}aat poaktivno na muzi~kata scena, no ovojpat

so sosema poinakov koncept na promovirawe na svoite proekti. Vo ramkite na svojata turneja, “Balkan klab tur”, }e odràt koncert na 8 april vo klubot Koloseum, {to e ne{to novo za niv dosega. Lokacijata na koncertot e odbrana so cel da se privle~e pomladata, no i postarata populacija, i da se vnese sveìna i zabava vo nivnite nas-tapi. Kokan Dimu{evski e del od “starata garda” na "Leb i sol": obnoveniot “Leb i sol” od neodamna funkcionira vo sledniov sostav: Kokan Dimu{evski, Bodan Arsovski, Dimitar Boìkov, Sr|an Dunki}, Aleksandar Buzargi} i Gabor Bunfo. Denovive, osven so anga`manite so bendot, e aktiven i na drugi proekti. Vo ramkite na Denovi na makedonskata muzika odrà koncert od poinakov tip nasloven kako “Boi i boi” (Colours and colours). Interesno be{e toa {to proektot be{e vo sorabotka so Alisa Ra|enovi}, umetni~ka koja ìvee i raboti vo Wujork. Me|usebno se nadopolnuvaa so svojata rabota- taa so slika, toj so muzika. ]e sorabotuvate so Emir Kosturica i }e ja pravite muzikata za negoviot najnov film. Za {to poto~no sta-nuva zbor?Da, toa e s$ u{te vo na-java, ne znam s$ u{te za {to se raboti bidej}i imav podgotovki za mojot koncert za Denovi na makedonskata muzika. So Emir se slu{ame posto-jano i naskoro }e se slu~i i toj proekt. Kako i da e, ne se somnevam deka }e bide dobro i uspe{no.

Sakam lu|e koi imaat svoi pati{ta, svoi vizii: Kokan Dimu{evski �

6 nagradi za u~esnicite

od Makedonija vo Herceg Novi.


Za ponatamu ne znam, moèbi }e me inspiriraat nekoja kniga ili poezija. Ako gi otvori{ emociite kako bitie i ne ti e sram od toa, moè da dozvoli{ rabotata na nekoj drug da dopre do tebe. Osven so “Leb i sol”, na {to drugo rabotite vo momen-tov?Pokraj “Leb i sol” tuka e filmot so Kosturica. Sigurno }e bide te{ko, no veruvam deka }e bide geni-jalen film. Rabotam so nov kameren orkestar. Rabotev so kameren orkestar od Novi Sad, so ê{kata fil-harmonija, vo Astrija }e imam koncert so del od Vienskata filharmonija, no seto toa e povrzano so mati~niot bend koj mi e na prvo mesto. Jas ne moàm da sedam miren. Koga se vra}ame od turneja imame slobodni de-novi, na primer po 8 dena, no ne{to vo mene vrie i pak rabotam. Ima denovi koga od tebe izvira muzika i navistina e glupavo da sedi{ i ni{to ne raboti{.

MUZI^KI "VORKOHOLIK"

Profesorkata Aleksandra Kocevska i nejzinite u~enici

Vilijem Defo kako Isus vo "Posledno-to Hristovo isku{enie"

KINOTEKA �

STARO-NOVA KLASIKA

u~enicite po solo-peewe od srednoto muzi~ko u~ili{te vo [tip, so koi {to isto taka ima osvoeno nagradi na me|unarodno nivo.Natprevarot “Bruna [piler” se odrùva ve}e tri godini po red vo ~est na istoime-nata solo-peja~ka, na inicijativa na nejzinite u~enici. Natprevarot dostigna visoko nivo so mnogu strogi krite-riumi na ocenuvawe. U~estvuvaa i pretstavni-ci od Srbija, Crna Gora, Bosna i Herce-govina, Slovenija.

KULTURA06.04.201030

Aprilskiot reper-toar na progra-mata na kinotekata

zapo~nuva so ciklusot na novata filmska klasika nasloven “êkor pred drugite”. Po vikend-izdanieto so filmot "Kusi rezovi" na Robert Altman, progra-mata prodolùva denes i utre (6 i 7 april) so "@ivo meso" na Pedro Almodovar. Vo filmot od 1997 godina nastapu-vaat Havier Bardem i Fran~eska Neri. Na 8 i 9 april (~etvrtok i petok) na programata e eden od najkontrover-znite naslovi na Martin Skorseze, "Poslednoto Hristovo isku{enie", od 1988 godina. Raboten spored romanot na Nikos Kazanyakis, "Poslednoto Hristovo isku{enie" vo su{tina e predvodnik na branot preispituva~ki filmovi, vo pove}e ili pomalku komercijalen kontekst (kako "Kodot na Da Vin~i"), koi na krajot na minatiot i po~etokot na ovoj vek gi "iznedri" holivudskata produkcija. Kaj Skorseze igraat odli~niot Vilijem Defo vo ulogata na Isus Hristos, potoa Bar-bara Her{i kako Marija Magdalena, Harvi Kajtel kako Juda... Na 10 i 11 april (sabota i nedela) igra "Narodot protiv Lari Flint" na Milo{ Forman od 1996 godina. Povratni~kiot film na opusot na legendarniot ~e{ki avtor e pove}e od pravoliniska biografska

storija za Lari Flint (vo odli~na interpret-acija na Vudi Harelson), izdava~ot koj {to go {okira{e konzervativno-to amerikansko op{testvo vo sedumdesettite i osumdesettite godini od minatiot vek so nego-voto soft-porno spisanie, “Penthaus”. Site pret-stavi se vo ve~erniot termin od 20 ~asot.

Deka klasi~nata muzika ne e zabo-ravena od mla-

data populacija, odli~en primer se u~enicite od DMBUC “Ilija Nikolovs-ki – Luj”, koi kon krajot na minatiot mesec u~estvuvaa na tretiot natprevar po solo-pee-we, “Bruna [piler” vo Herceg Novi (Crna Gora). Za uspehot na na{ite pretstavnici govorat {este nagradi osvoeni vo nekolku predkategorii i edna vtora nagrada na Teodora Boìnovska vo prva kategorija. Pro-fesorkata Aleksandra Kocevska i nejzinite sorabotnici se navistina zadovolni od uspehot postignat na ovoj natpre-var. Taa ima 10-godi{no rabotno iskustvo so

Neodamna se odrà koncer-tot vo sorabotka so Alisa Ra|enovi} inspiriran od va{ata rabota, muzikata i slikarstvoto. Dali pov-torno }e ima takvo ne{to? Od kade idejata da se pravi takov proekt tokmu na takov na~in?Ako povtorno me inspirira nekoja slika. Ova so Alisa be{e sosema slu~ajno, prikaznata e interesna.Jas sum zavisnik od Inter-net i sekoga{ koga moàm nao|am raboti koi nikoj ne moè da gi najde, ne{to {to ne e komercijalno. Sakam lu|e koi imaat svoi pati{ta, svoi vizii. Gi otkriv nejzinite sliki i napraviv muzika, zatoa {to dobiv inspiracija. Ja zapo~navme sorabotkata, taa mi pra}a{e sliki, jas & pra}av muzika i obratno, pa, taka od ideja da napra-vime malo par~e od 5-6 minuti, izleze celove~eren koncert od 40 minuti. Nitu eden od nas ne o~ekuva{e deka }e izleze pogolem proekt, pa moèbi zatoa odli~no ispadna.


RAZGOVOR: KOKAN DIMU[EVSKI �MUZIKA �

NOVITE NADE@I

Dali moèbi }e go rabotite toa bidej}i ve inspirira filmskata muzika ili e toa slu~aen proekt?Ne e slu~ajno, ako av-torot ima {to da kaè ili ponudi, ne e va`no vo koj model }e go pravi toa, dali se raboti za teatar-ska muzika, solo-proekt, muzika za “Leb i sol” ili sli~no. Ako te zaboli stomak od toa {to go nosi{ vo sebe i vo momentot koga }e ti se ponudi, toa e toa. Ne e va`no za kakov tip proekt se raboti.Dali posledniot al-bum moè da se nare~e minimalisti~ka faza?Ne, bidej}i minimalizmot e neizvesen kako izraz i ne e lesno da se sfati i objasni. Toa zna~i deka nekolku izvesni noti se vrtat vo eden krug i se pravi muzika. Toa e takov stil koj avto-rite ne sakaat mnogu da go koristat, bidej}i ima razni tipovi na muzika so koi moè da se eksperi-mentira. Moèbi izgleda minimalisti~ko bidej}i sme dva-trojca koi gi rabotime proektite bez orkestar ili golema formacija.

�� “Koga se vra-}ame od turne-ja imame slo-bodni denovi, na primer po 8 dena, no ne{to vo mene vrie i pak rabotam. Ima denovi koga od tebe izvira muzika i navistina e glupavo da sedi{ i ni{to ne raboti{“

Leb i sol povtorno se vra}aat poaktivno na muzi~kata scena, no ovojpat

so sosema poinakov koncept na promovirawe na svoite proekti. Vo ramkite na svojata turneja, “Balkan klab tur”, }e odràt koncert na 8 april vo klubot Koloseum, {to e ne{to novo za niv dosega. Lokacijata na koncertot e odbrana so cel da se privle~e pomladata, no i postarata populacija, i da se vnese sveìna i zabava vo nivnite nas-tapi. Kokan Dimu{evski e del od “starata garda” na "Leb i sol": obnoveniot “Leb i sol” od neodamna funkcionira vo sledniov sostav: Kokan Dimu{evski, Bodan Arsovski, Dimitar Boìkov, Sr|an Dunki}, Aleksandar Buzargi} i Gabor Bunfo. Denovive, osven so anga`manite so bendot, e aktiven i na drugi proekti. Vo ramkite na Denovi na makedonskata muzika odrà koncert od poinakov tip nasloven kako “Boi i boi” (Colours and colours). Interesno be{e toa {to proektot be{e vo sorabotka so Alisa Ra|enovi}, umetni~ka koja ìvee i raboti vo Wujork. Me|usebno se nadopolnuvaa so svojata rabota- taa so slika, toj so muzika. ]e sorabotuvate so Emir Kosturica i }e ja pravite muzikata za negoviot najnov film. Za {to poto~no sta-nuva zbor?Da, toa e s$ u{te vo na-java, ne znam s$ u{te za {to se raboti bidej}i imav podgotovki za mojot koncert za Denovi na makedonskata muzika. So Emir se slu{ame posto-jano i naskoro }e se slu~i i toj proekt. Kako i da e, ne se somnevam deka }e bide dobro i uspe{no.

Sakam lu|e koi imaat svoi pati{ta, svoi vizii: Kokan Dimu{evski �

6 nagradi za u~esnicite

od Makedonija vo Herceg Novi.


Za ponatamu ne znam, moèbi }e me inspiriraat nekoja kniga ili poezija. Ako gi otvori{ emociite kako bitie i ne ti e sram od toa, moè da dozvoli{ rabotata na nekoj drug da dopre do tebe. Osven so “Leb i sol”, na {to drugo rabotite vo momentov?Pokraj “Leb i sol” tuka e filmot so Kosturica. Sigurno }e bide te{ko, no veruvam deka }e bide geni-jalen film. Rabotam so nov kameren orkestar. Rabotev so kameren orkestar od Novi Sad, so ê{kata fil-harmonija, vo Astrija }e imam koncert so del od Vienskata filharmonija, no seto toa e povrzano so mati~niot bend koj mi e na prvo mesto. Jas ne moàm da sedam miren. Koga se vra}ame od turneja imame slobodni denovi, na prim-er po 8 dena, no ne{to vo mene vrie i pak rabotam. Ima denovi koga od tebe izvira muzika i navis-tina e glupavo da sedi{ i ni{to ne raboti{.

MUZI^KI "VORKOHOLIK"

Profesorkata Aleksandra Kocevska i nejzinite u~enici

Vilijem Defo kako Isus vo "Posledno-to Hristovo isku{enie"

KINOTEKA �

STARO-NOVA KLASIKA

u~enicite po solo-peewe od srednoto muzi~ko u~ili{te vo [tip, so koi {to isto taka ima osvoeno nagradi na me|unarodno nivo.Natprevarot “Bruna [piler” se odrùva ve}e tri godini po red vo ~est na istoime-nata solo-peja~ka, na inicijativa na nejzinite u~enici. Natprevarot dostigna visoko nivo so mnogu strogi krite-riumi na ocenuvawe. U~estvuvaa i pretstavni-ci od Srbija, Crna Gora, Bosna i Herce-govina, Slovenija.

SPORTSPORT06.04.2010 31SPORT

Minatata ne-dela se slu~i u{te eden huliganski is-pad povrzan so natpre-

varite na makedonskoto fudbalsko prvensto, koga po derbito vo Bitola, me|u Pelister i Vardar, skop-skite naviva~i vlegoa vo fizi~ki duel so policijata. Tuka nema ni{to novo, os-obeno koga se vo pra{awe naviva~kite grupi Komi-ti i ^kembari, glavni poddrùva~i na Vardar i Pelister, najpopularnite ekipi vo Makedonija.Ovoj nemil nastan, nor-malno, be{e osuden od celokupnata makedonska javnost, a organite na ob-vinitelstvoto ja prezedoa obvrskata za podnesuvawe na prekr{o~ni i ako e potrebno i krivi~ni pri-javi protiv huliganite.

No, vo isto vreme, vla-data na sosedna Grcija im ja zamrzna celokup-nata finansiska pomo{ na tamo{nite fudbalskite klubovi, poradi konstant-noto diveewe na nivnite naviva~i.Ovaa merka gr~kite vlasti ja donesoa po neredite {to se slu~ija na natpre-varot od nacionalniot kup pome|u Kavala i Aris, koj {to zavr{i so op{ta tepa~ka na tribinite.“Grcite se zgrozeni od nasilstvoto na stadionite i sigurno deka nie nema da go poddrùvame so parite na dano~nite ob-vrznici”, izjavi dràvniot

sekretar za sport vo gr~kata vlada, Panajotis Pacakis.Suspenzijata na pomo{ta na Vladata vo gr~kiot fudbal predviduva skratu-vawe na sredstvata {to klubovite gi dobivaa od dràvnata lotarija, koi {to na godi{no nivo izne-suvaat 40 milioni evra.Golemi problemi so nasilstvoto na sportskite natprevari imaa i vo Sr-bija, kade epskite tepa~ki na Grobarite i Deliite, mnogu ~esto rezultiraa so gubewe na ~ove~ki ìvoti. Parlamentot na Srbija eseneska go izglasa noviot zakon za sport, kade se predvideni drakonski kazni za prekr{uva~ite na javniot red i mir za vreme na fudbalskite natprevari. Kako epilog na ovie zakonski merki e neodamne{niot izve{taj na belgradska Crvena yvezda, kade {to po smiruvaweto na tenziite na stadion-

ite, nejzinite natprevari vo prosek gi sledat po 22 iljadi gleda~i {to e nev-erojaten skok vo gledanos-ta, sporedeno so minatite sezoni.U{te pred dvaesetina godi-ni, porane{nata britan-ska premierka, Margaret Ta~er, pokaà deka ne e mo`no da se soprat hu-liganite bez intervencija na dràvata. “êli~nata ledi” im zabrani na angliskite klubovi da patuvaat vo Evropa po incidentot na Hejsl, a bea sprovedeni rigorozni zakonski merki, kade {to, me|u drugoto, moè{e da se najde i odredbata deka sekoj naviva~ po avtoma-tizam e osuden na kazna zatvor od tri godini so samoto stapnuvawe na terenot predviden za igra. Deneska, angliskata Pre-mier-liga e najgledanoto, najskapoto i najkvalitet-noto fudbalsko prvenstvo vo svetot.

Zagrièn sum za toa kakva e podlogata za igra. Nema da moème

da go testirame trevnikot pred po~etokot na sred-bata. No, kako i da e, nie imame prednost od eden gol, a toa na moite fud-baleri }e im donese i psiholo{ka prednost. Ova e izjavata na trenerot na Inter, @oze Muriwo, koj ve~erva na stadionot Lu`niki vo Moskva gi predvodi svoite fudbaleri na vozvratniot duel so CSKA, vo ram-kite od ~etvrt-finaleto na ligata na evropskite {ampioni.Na svojot stadion Lu`niki vo Moskva, “armejcite” }e treba mnogu naporno da rabotat za da ja anuliraat prednosta na italijanskiot klub, {to vo praktika se pokaàlo kako premnogu te{ko, eden tim predvoden od @oze Muriwo da bide sovladan vo revan{ot, ot-kako ima ostvareno, makar i minimalna prednost na prvata sreba.“Te{ko se igra so ekipi koi se fizi~ki i takti~ki dobro podgotveni, osobeno e te{ko za napa|a~ite, koi se odli~no ~uvani. CSKA e odli~en tim, no na revan{ot }e igraat bez Krasi}, {to sekako e golema {ansa za nas”, istakna Muriwo, koj od sostavot {to startuva{e minatata nedela, moèbi nema da moè da smeta na Holan|anecot Vesli Snajder, koj se poàli na povreda na zglobot.Evropskata fudbalska

javnost e re~isi potpolno ubedena deka ekipata kade {to nastapuva na{iot Goran Pandev e siguren patnik vo polufinaleto na ligata na {ampionite, a na sli~na branova dolìna se tipuvaat {an-site na Barselona.Kataloncite odigraa dramati~en natprevar na stadionot Emirati vo London, kade {to po mnogu {ansi i presvrti, izvlekoa povolni 2:2 od duelot so Arsenal. “Vozvratnite sredbi se sekoga{ poinakvi, mnogu se pokomplicirani. Ne znam kakva }e bide igrata, no jas sum gord na moite fudbaleri koi na sekoj me~ ja ispi{uvaat istori-jata na fudbalot. Dadovme dva gola na gosti i ne zagubivme, toa e odli~no”, veli Pep Gvardiola, kreatorot na dominantnata igra na Barselona, aktuel-niot evropski {ampion.@erar Pike poradi dva òlti kartoni i Karles Pujol koj dobi crven kar-ton na minatata sredba, }e otsustvuvaat od defan-zivnta linija na Barsa, {to sekako deka }e presta-vuva hendikep vo koncep-cijata na klubot. No, so mnogu pogolemi problemi da ja sostavi po~etnata linija ima menaxerot na Arsenal, Arsen Venger, koj ne moè da smeta na Fab-regas, Galas i Ar{avin, a site najavi za kam-bekot na Robin van Persi, koj ve}e pola godina e otsuten po-radi povreda, se pokaàa kako preoptimisti~ki.

SR\AN IVANOVI]ivanovic@ka pi tal.com.mk

HULIGANI NASPROTI NAVIVAÎ

NEMA MILOST ZA NASILNICITE

VO BORBA PRO-TIV HULI-GANIZMOT SO ADEKVATNA DR@AVNA STRATEGIJA

LIGA NA [MPIONI

REAL I BARSA NAJGALANTNI

Florentino Per- �ez e fudbalski re-korder vo tro{ewe na pari

@oze Muri-wo najmnogu stravuva od trevnikot na stadion-ot Lu`niki vo Moskva

VISTINSKITE NAVIVAÎ SEKOGA{ SE DOBREDOJDENI NA TRIBINITE �

“SPECIJALNIOT SPECIJALNIOT “NA TENOK MRAZNA TENOK MRAZ

@oze Muri-wo najmnogu stravuva od trevnikot na stadion-ot Lu`niki vo Moskva

iks (5.315.097 dolari), LA Lejkers (5.098.920 dolari), Detroit Pistols (4.995.753 dolari), Klivlend Kava-lirs (4.940.707 dolari), Boston Seltiks (4.885.005 dolari) i Nujork Niks (4.881.992 dolari).

O~ajno lo{ite re-zultati na ekipata na Real Madrid vo

Ligata na evropskite {am-pioni, kade {to ve}e {est sezoni po red ne uspeva da dojde do ~etvrtfinaleto, ne se pri~ina za pomalite plati na fudbalerite. Vo istraùvaweto izdadeno vo godi{nata revija na Institutot za Globalna sportska strategija (GSS) od SAD, presmetana e suma od 6.333.591 dolari, {to, godi{no, vo prosek, gi tro{i “kralskiot klub” na ime plata i bonusi za eden fudbaler.Strategijata na pretse-datelot Florentio Perez e jasna u{te od pred nekolku godini, koga vo ist vremen-ski interval za ogromni pari gi dovede vo Real, Zinedin Zidan, Ronaldo,

Luis Figo i Dejvid Bekam. Reklamniot slogan “Galak-tiko” obezbedi zgolemena proda`ba na dresovi i drugi suveniri so potpisot na skapite yvezdi. Vo vto-riot mandat Perez zapo~na da go sozdava “Galaktiko 2”, so anga`manot na Kaka i Kristijano Ronaldo, no i najavenite mega-tranf-seri na Vejn Runi i Frank Riberi. Sepak, ovaa mar-keting-strategija ne dava golemi finansiski rezul-tati, bidej}i madridskiot klub i pokraj zna~itelnite prihodi, i natamu e eden od najzadolènite fudbalski timovi vo Evropa.Sli~na e i sostojbata so Barselona, kade {to za eden fudbaler vo prosek se izdvojuva ne{to pove}e od {est milioni dolari godi{no. Su{tinskata raz-

lika na katalonskiot klub vo odnos na Real e toa {to Barsa za ~etiri go-dini dvapati triumfira{e vo Ligata na {ampionite, vospostavuvaj}i dominacija i vo {panskoto prven-stvo.Na listata na GSS se nao|a i timot na ̂ elzi, kade {to “harizmati~niot” ruski milijarder Roman Abra-movi}, na eden fudbaler tro{i po 5,8 milioni dolari.[to se odnesuva do klubo-vite od ostanatite spor-tovi, apsoluten rekorder e bejzbol-timot na Wujork Jenkis, kade {to igra~ite zemaat prose~na godi{na plata od sedum milioni dolari.Me|u prvite deset se i {est ko{arkarski tima od NBA-ligata: Dalas Maver-

13 kapital vtornik 06 2010

Documents

Transcript of 13 kapital vtornik 06 2010