Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн бэзэмшил ба төвлөрөл

Media ownership and concentrationconcentration

Ү йҮг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөө,мэдээлэл олж авах эрхийг бид хэрхэн

б й ?үнэлж байна вэ?Зөв үнэлэх тухай ойлголтыг Ойлгохнь чухал.Ойлгохгүй бол хөтлөгдөнө.Үнэлж ойлгосон тохиолдолд л хамгийнзөв сонголт хийх боломжтой болно.

Үндсэн хуульХэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөний тухай хуульХарилцаа холбооны тухай хуульРадио долгионы тухай хуульАж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хуульӨрсөлдөөний тухай хууль

Ү б б й УИХ 2000Үзэл баримтлал батлах тухай УИХ-ын 2000 оны 21 дүгээр тогтоолХарилцаа холбооны зохицуулах хорооны 2009 р ц цуу роны 40 дүгээр тогтоолын хавсралтМонгол Улсын харилцаа холбооны зохицуулаххороо харилцаа холбооны зохицуулах хорооныхороо харилцаа холбооны зохицуулах хорооны2009-2012 оны үйл ажиллагааны стратегиНҮБ-ийн хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалИ й б й й й ОИргэний болон улс төрийн эрхийн тухай Олонулсын Пакт,1974Зохиогчийн эрхийн тухай Дэлхийн оюуныр у Д уөмчийн байгууллагын гэрээ (1996-2002)

Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийгөмчлөх, эзэмших асуудал байжөмчлөх, эзэмших асуудал байжболох эсэх, түүнийг зөвшөөрөх

бэсхүл хориглох, ил тод болгоххууль эрх зүйн орчин байхгүй.уу р ү р ү

Харилцаа холбооны тухай хуулийндагуу зохицуулах газрын бүрэн эрхийнасуудал тодорхойгүй, шударга өрсөлдөхнөхцлийг хэрхэн бүрдүүлэх, ямар

бстандарт барих нь тодорхойгүй,Зах зээлд давамгайлж буйүйлчилгээний тарифыг хэрхэн хянах ньмөн л тодорхойгүй.

Ө й й З йӨрсөлдөөний тухай хуульд Зах зээлийнтөвлөрөл гэх ойлголтыг тодорхойлсонболовч хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийнболовч хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийнэзэмшигчдийн төвлөрлийн асуудлыгхэрхэн үүнд нийцүүлэн зохицуулах ньхэрхэн үүнд нийцүүлэн зохицуулах ньойлгомжгүй.Харилцаа холбооны зохицуулах газарр ц цуу рболон Шударга өрсөлдөөн,хэрэглэгчийн төлөө газрын чиг үүрэг ньдавхцсан.

Хэрхэн сонголт хийх вэ?Хэрхэн сонголт хийх вэ?

1. Судалгаа2 З2. Зохицуулалт3.Зохицуулах, хэрэгжилтийг3.Зохицуулах, хэрэгжилтийгхянах чиг үүрэг

Судалгаа: эргэлзээтэй улс төрийнСудалгаа: эргэлзээтэй, улс төрийннөлөөлөл.Зохицуулалт:Зохицуулалт:Хуулийн: олон улсын, дотоодын,Зөвшилцлийн зохицуулалтЗөвшилцлийн зохицуулалт

Зохицуулах, хуулийн хэрэгжилтэдхяналт тавих:хяналт тавих:олон нийтийн байгууллага,төрийн эрх бүхий байгууллагатөрийн эрх бүхий байгууллага

Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийнХэвлэл мэдээллийн хэрэгслийнэзэмшил: Хөндлөнгийноролцоо, ТөвлөрөлТөвлөрөл: уламжлалт буюуТөвлөрөл: уламжлалт буюубүтцийн нэгдэл, орчин үеийнб йбуюу зах зээлийн нэгдэл

Хэвлэл мэдээллийнхэрэгслийн өмчлөлхэрэгслийн өмчлөлЭзэмшил – лиценз буюутусгай зөвшөөрлийн үндсэндээр үүсч бий болдогдээр үүсч бий болдогойлголт

Зохимжтой тэнцвэрт байдлыг хангаххэрэгтэй.Үр дүнд нь: Шударга өрсөлдөөндтулгуурласан зах зээл (АС), нээлт,

бшинэлэг байдал, хөгжил (ОНЭА)Ашгийн сонирхол: эзэмшил, төвлөрөл,

бхазаарлагч нь ил тод байдал, олон талтүзэл буюу плюрализм байна.

ОНЭА: мэдээлэл олж авах эрх,хэвлэн нийтлэх эрх, үзэл бодлоор үилэрхийлэх эрх чөлөө, ил тод(transparency) байдал, Хазаарлагч(transparency) байдал, Хазаарлагчнь шударга өрсөлдөөнийзохицуулалт интернэтийн хөгжилзохицуулалт, интернэтийн хөгжил,улс төрийн ашиг сонирхол байна.

1986 оны Хэвлэл мэдээллийн тухай хуулинд илд у уу дтод байдалтай холбоотой мэдээллийг олоннийтэд ил болгосон байх ёстой:Хэрэв тухайн компанийг хувь хүн эзэмшдэг болр у у ү дэзэмшигч(ид), хамтран эзэмшигч(ид)-ийн овогнэр(үүд)Хэрэв тухайн компани нь хуулийн этгээд бол

й б й й б йкомпаний нэр, байршил, эрхзүйн баримт, хуулийнтөлөөлөгчид болон гурван гол ажилтны нэрБүх тохиолдолд хэвлэл захирлын болон хянантохиолдуулах ажлыг хариуцсан хүмүүсийн нэртохиолдуулах ажлыг хариуцсан хүмүүсийн нэрХянан тохиолдуулсан хэвлэл нийтлэлийн жагсаалтболон тухайн компаний оролцдог хэвлэл мэдээллийнбусад (дүрс дуу бичлэгийн) үйл ажиллагааныбусад (дүрс, дуу бичлэгийн) үйл ажиллагааныжагсаалт

К й й бКомпаний данс тайланг ил болгохшаардлагууд

Хувьцаа, капитал хөрөнгө болонхувьцаа эзэмшилд гарсанхувьцаа эзэмшилд гарсанөөрчлөлтийг зохицуулах хороо,албанд мэдэгдэх шаардлагуудалбанд мэдэгдэх шаардлагууд

1994 Р й й1994 оны Радио телевизийн тухайХуульд зааснаар хувь хүн, хуулийнэтгээд нь телевизийн үйлчилгээ явуулахэтгээд нь телевизийн үйлчилгээ явуулахзөвшөөрөлтэй компаний сонгох эрхийнкапиталын 49%-ийг эзэмших хязгаартайкапиталын 49% ийг эзэмших хязгаартайбайдаг. Телевизийн лицензтэй хоёрдахь компанийн сонгох эрх болонд ркапиталын 15%-ийг, гурав дахькомпаний 5%-ийг эзэмшиж болно гэж

б йтогтоосон байдаг.

Гэхдээ (бүс нутгийн болон ороннутгийн) нийт үйлчилгээ нь энэтохиолдолд 6 сая хүртэлх үзэгчдэд хүрчболох хязгаартай байдаг. Кабелийн

бтелевизийн хувьд үндэсний эсвэл бүснутгийн хэмжээнд 8 сая хүртэлх

б бүзэгчидтэй байх хязгаартай байна.

Гадаадын эзэмшлийн дүрэм журамГадаадын хөрөнгө оруулагчид францхэлээр нэвтрүүлэг цацдаг эсвэл хэвлэннийтэлдэг хэвлэл мэдээллийн компаний

бкапитал буюу сонгох эрхийн 20 хүртэлх%-ийн хувьцааг эзэмших хязгаарлалтббайдаг.

Холбооны шүүхийн санал болгосныдагуу хэвлэл мэдээллийн төвлөрлийгмэдээллийн эрх чөлөөнд заналхийлдэггэж үздэг учраас эзэмшилийн тухай

бхууль тогтоомж санал болгожээ. Гэхдээмужууд эдгээр саналыг төдий л

бсайшаан хүлээн аваагүй байна.

1996 оны Радио телевизийн муж1996 оны Радио телевизийн мужхоорондын хэлэлцээр-ээр үндэсний радиотелевизийн зөвшөөрөл лиценз олгох,хянах (мөн агуулгыг) зорилгоор Хэвлэлхянах (мөн агуулгыг) зорилгоор Хэвлэлмэдээллийн салбарын Төвлөрлийг хянаншалгах хороог байгуулжээ. Мужийн

йхуулийг зөрчсөн аливаа тохиолдолд тусхороо нь лицензийг хүчингүй болгохэрхтэй.эрхтэй.Холбооны Картелийн Алба нь давамгайбайр суурийг хууль бусаар ашиглахасуудлыг хянаж зохицуулдагасуудлыг хянаж зохицуулдаг.

1981оны Хэвлэл мэдээллийн тухайхуулийн Нэгдүгээр бүлэгт заасны дагуухэвлэлийн газрууд сонин сэтгүүлээХарилцаа холбооны операторуудынбүртгэлд (орон тооны 5-аас дээшсэтгүүлчтэй) бүртгүүлэх ёстой ба

б б бХарилцаа Холбооны Албанд жил бүрхуулинд заасан шаардлагуудын дагуу

й й ё йсанхүүгийн тайлан гаргаж өгөх ёстой.

1981 оны Хэвлэл мэдээллийн тухайхуулинд заасан) зах зээлийн хувьуу ) ухэмжээний тухай дүрэм журмаархэвлэлийн газрууд борлуулалтхэвлэлийн газрууд борлуулалтулсын хэмжээнд 20%, бүс нутгийнхэмжээнд 50% байх хязгаартайхэмжээнд 50% байх хязгаартайбайдаг.

1987 оны Хэвлэлийн хуулинд хэвлэлийнгазар монополь байр суурьтай болсонтохиолдолд Парламент тухайнкомпаний хувьцааг хүчингүй болгох

бэрхтэй гэж заажээ (уг байдлыг засахадкомпанид 6-12 сарын хугацаа өгдөг).

Компанийн тухай хуулийн дагуу бүхкомпаниуд хувьцааны томоохонөөрчлөлтийг олон нийтэд (сонинд)тайлагнах ёстой. Хувьцааны томоохонөөрчлөлт гэдэг нь хувьцаа эзэмшигчкомпаний хувьцааны 5, 10, 25,50 ба 66хувьд хүрэхийг хэлнэ.

1990 оны Хэвлэл мэдээллийнхуулинд 60%-иас дээш үзэгчтэйуу үрадио телевиз улсын хэмжээнд25%-иас дээш уншигчдад хүрдэг25% иас дээш уншигчдад хүрдэгсонин эзэмших эрхгүй гэсэн хэвлэлмэдээллийн олон төрлийнмэдээллийн олон төрлийнхэрэгслийн эзэмшилийн тухай

б йзаалтууд орсон байдаг.

Хэвлэлийн газруудын орон нутгийнборлуулалт нь 20%-иас бага (олоннийтийн ашиг сонирхлын тестээршалгана) бол орон нутгийн 3 радиогийн

блиценз эзэмшиж болдог. Орон нутгийнборлуулалт нь 20-50%-тай орон нутгийнсонин нэг FM радиогийн станц, нэг АМрадиогийн станц эзэмшиж болно.

Сонин/Радио телевиз давхарэзэмшихийг хориглосон дүрэм (1975)Тухайн сонины хэвлэн нийтэлдэг хот ньрадио телевизийн сувгийн

б бүйлчилгээний бүс нутагт хамаардаг болбүрэн ажиллагаатай радио телевизийн

бсуваг болон өдөр тутмын сонин давхарэзэмшихийг хориглодог.

Р / й йРадио/телевизийн давхар эзэмшлийн хориг(1970)Нэг зах зээл дээр дор хаяж нэг телевиз баНэг зах зээл дээр дор хаяж нэг телевиз банэг радиогийн суваг зэрэг эзэмшихийгзөвшөөрдөг. Томоохон зах зээлүүдийнхувьд тухайн зах зээл дээр хэдэн хувийнэзэмшлийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлбайна гэдгээс шалтгаалан нэг хуулийнбайна гэдгээс шалтгаалан нэг хуулийнэтгээд нэмэлт радио станцууд эзэмшижболдог.болдог.

Л й йЛицензийн нийт хамрах хүрээ ньАвстрали улсын нийт хүн амын 75-аасдээш хувийг хамарсан телевизийндээш хувийг хамарсан телевизийнлицензийг эсвэл лиценз бүхий газарнутагт нэгээс олон лицензийг хувь хүннутагт нэгээс олон лицензийг хувь хүнэзэмших эрхгүй байдаг. Гадаадын иргэдлицензтэй компанид удирдах албанц д уд рдтушаал хаших ёсгүй бөгөөд гадаадыннийт хувь оролцоо 20%-иас хэтэрчб йболохгүй.

Ил тод байдлын эхлэл: олонулс нь компанийн нэрийгулс нь компанийн нэрийгнэрлэхийг шаарддаг. Гэвч энэ

й бнь эзэмшлийг ил тод болгожбайгаа ойлголт биш юм.

Мэдээллийг идэвхтэй эрж хайх ёстойбөгөөд олон тооны арга замыг ашиглахёстой.Европын Холбооны зүгээс бүх гишүүнорон өөрийн хил доторх хэвлэлмэдээллийн хэрэгслийн эзэмшлийн

йасуудлыг үнэлэх, хянах чадвартайбайх ёстой гэсэн урьдчилсан шаардлагагаргасан.

Европын Холбооны хүрээнд хэвлэлмэдээллийн хэрэгслийн эзэмших эрхийгил тод байлгах тухай заавал дагажмөрдөх шаардлагагүй зөвлөмжүүдб б бболон дуу дүрс бичлэгийн салбартхамгийн багадаа ямар ил тод байдалшаардлагатай вэ гэдгийг тогтоосонзаавал дагаж мөрдөх дүрэм жураморно.

Х й йХэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн төвлөрөлгэдэгт цөөн тооны компани болонкорпораци тэнцүү хувиар зонхилох хэвлэлкорпораци тэнцүү хувиар зонхилох хэвлэлмэдээллийн хэрэгслийн худалдаалахэрхийн ихэнхийг эзэмшдэг гэсэн ойлголтхамаарагддаг.Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн төвлөрөлбол олон нийтийн бүс нутгийн болонбол олон нийтийн, бүс нутгийн болонтодорхой үндэстний асуудал байсаарбайна.байна.

Т й М УТөвлөрөл гэх ойлголтыг Монгол Улсын хэвлэлмэдээллийн хэрэгслийн эзэмшлийн эзлэх хувьзах зээлд ямар хувь хэмжээнд хүрсэнд р у д үртохиолдолд төвлөрөл гэх ойлголтод хүрдэгэсэхийг тодорхой заах хэрэгтэй.Ил тод байдал олон ургалч үзэл гэсэн▪ Ил тод байдал, олон ургалч үзэл гэсэнойлголтууд нь мэдээлэл авах эрхийг хангах голтүлхүүр болох тул хэвлэл мэдээллийнхэрэгслийн эзэмшигчдийг тусгай зөвшөөрлөөавах үед нь дэлгэх шаардлагыг хуульчилж, олоннийтэл ил болгох шаардлагатай.нийтэл ил болгох шаардлагатай.

Х б б▪ Харилцаа холбооны зохицуулах газар болонШударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрынзохицуулах чиг үүргийг уялдуулах, тодорхойцуу үүр у дуу , д рболгох

▪ Зах зээлд эзлэх хувийг Монгол Улс дахь хэвлэлмэдээллийн зах зээлийн хөгжил үзэгчмэдээллийн зах зээлийн хөгжил, үзэгч,хэрэглэгч, газар нутгийн байршилтай уялдуулаххарилцан адилгүй тогтоох учир Харилцаахолбооны зохицуулах газраас тодорхойстандартууд гарган, хэвлэл мэдээллийнхэрэгслийн төвлөрлийг тогтоох, зохицуулаххэрэгслийн төвлөрлийг тогтоох, зохицуулахболомж олдоно.

Гадаад эзэмшлийн хувьд Монгол Улсад захзээлийн судалгаа, хэрэглэгчийн тоо, эзлэххувийг тогтоосны үндсэн дээр гаргах учирхууль тогтоомжийн хүрээнд хориглоххууль тогтоомжийн хүрээнд хориглохшаардлагыг шууд тогтоох боломжгүй юм.Хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгохХууль тогтоомжийг боловсронгуй болгохасуудал нь хориглох гэхээсээ илүү тогтоох,тодорхойлох, зохицуулах, хэргэжүүлэхд р , цуу , р үүсистемийг хамгийн зохимжтой байдлаартусгаснаар Ил тод байдлыг олж авахболомж бүрдэх юм.

Анхаарал ртавьсанд д

баяралалаа.баяралалаа.