PRINCIPESVANBEDRIJFSECONOMIE
HOOFDSTUK 5DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTING
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGMANAGEMENT vs FINANCIAL ACCOUNTING
INHOUDSOPGAVE
1. Management vs financial accounting2. Kostensoorten/-categorieën3. Balanced scorecard4. Spanningen tussen management accounting en de aandeelhouders
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 2
5.1 INLEIDING
LEERDOELENWeten wat management accounting inhoudt en wat het verschil is met
financial accounting.• Kennis hebben van de verschillende kostensoorten/-categorieën.• Berekeningen kunnen maken binnen verschillende kostensoorten/-
categorieën.• Het onderkennen van niet-financiële informatie binnen een onderneming.
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGMANAGEMENT vs FINANCIAL ACCOUNTING
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 3
MANAGEMENT ACCOUNTING
FINANCIAL ACCOUNTING
DOELGROEP LEIDING EN MEDEWERKERS EXTERNE PARTIJEN (OVERHEID, INVESTEERDERS)
DOEL BESTUREN VAN DE ONDERNEMING DOOR KOSTENBEHEERSING
BEOORDELING VAN DE FINANCIËLE SITUATIE
FOCUS INTERN EXTERN
SOORT INFORMATIE
KOSTEN OPBRENGSTEN
BRON BOEKHOUDING BOEKHOUDING
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGMANAGEMENT vs FINANCIAL ACCOUNTING
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 5
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
5.3 KOSTENSOORTEN EN –CATEGORIEËN
Indeling van de kosten:• A) Grond- en hulpstoffen• B) Arbeid• C) Dienstverlening• D) Duurzame productiemiddelen• E) Grond• F) Belastingen
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 6
A) Grond- en hulpstoffen Grondstoffen: basis van producten Hulpstoffen: gebruikt om eindproduct te maken maar komen niet in
het eindproduct terecht Gerelateerde begrippen:
Standaardkosten en historische kosten Afval, uitval en verspilling Voorraadkosten Economische voorraad, veiligheids- en technische voorraad
Standaardkosten en historische kosten:• Historische kosten:
kosten gemaakt om bepaalde goederen of diensten op een bepaald moment aan te schaffen
• Standaardkosten: kostennorm die vooraf bepaald is op basis van nacalculaties uit het verleden
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 7
Afval, uitval en verspilling:
• Afval: grondstof die tijdens de productie verloren gaat maar die wel noodzakelijk is om de productie door te voeren
Brutoverbruik: de totale hoeveelheid grondstof nodig om een product te maken
Nettoverbruik: hoeveelheid grondstof die uiteindelijk in het product terecht komt
• Uitval: producten die niet door de kwaliteitscontrole komen
• Verspilling: grondstof die je meer verbruikt dan volgens een vooraf gestelde norm is vastgelegd
• Afval en uitval: wel in kostenprijsberekening, verspilling niet
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE- 8
Voorraadkosten:• Voorraad aanhouden met als reden verhoogde flexibiliteit, schaarste te
overbruggen, tijd te winnen• Drie kostenaspecten: ruimte, risico en rente
Risico: mogelijkheid van bederf of veroudering Ruimte: voorraden moet men ergens opslaan Rente: moet betaald worden over het vreemd vermogen of
opportunity costs op het eigen vermogen• Soorten voorraden:
Technische voorraad: voorraad in organisatie aanwezig Veiligheidsvoorraad: gedeelte van technische voorraad die aanwezig is
om aan vraag van afnemers te voldoen; ijzeren voorraad Economische voorraad: voorraad waarover onderneming prijsrisico loopt;
technische voorraad die al ingekocht maar nog niet ontvangen is verminderd met de reeds verkochte maar nog niet geleverde goederen
Technische voorraad + voorinkopen – voorverkopen = economische voorraad
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE- 9
• Voorraad beperken m.b.v. omzetsnelheid en opslagduur• Omzetsnelheid: aantal malen dat de gemiddelde voorraad in een jaar wordt
omgezet Afzet: aantal verkochte producten Omzet: verkoopwaarde (afzet x verkoopprijs) Inkoopwaarde omzet: inkoopwaarde verkochte goederen Gemiddelde voorraad: voorraad aanwezig gedurende een bepaalde
periode Opslagduur: periode waarin eenmaal de gemiddelde voorraad
verkocht wordt• Hoe hoger omzetsnelheid, hoe hoger rendement
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 10
Berekenen van omzetsnelheid kan op drie manieren:
Berekenen opslagduur:
afzet(stuks)omzetsnelheid
gemiddelde voorraad (stuks)
inkoopwaarde omzetomzetsnelheid
gemiddelde voorraad waarde
arde verkoopwagemiddeldeomzet
eidomzetsnelh
eidomzetsnelharaanden/1ja2weken/12m360dagen/5
opslagduur
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 11
B) Kosten van arbeid:Omdat loonkosten hier erg hoog liggen heeft men arbeidsproductiviteit door mankrachten omgezet in geautomatiseerde processen. Toch blijven er nog mensen nodig. Zij worden beloond volgens een van de drie beloningssystemen: Tijdloon Stukloon Premieloon
Tijdloon: • Vastloon• loon per gewerkt uur• Gebruikt bij gespecialiseerd werk• Voordelen:
eenvoudig berekenen Door vast loon rust bij werknemer Werknemer hoeft zich niet te haasten
• Nadelen: Veel controle nodig Financiële druk is weg, geen stimulans
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 12
Stukloon:• Tariefloon• Beloning per geleverde prestatie• Voordelen:
Snelle werknemer verdient meer Loonkosten per geleverde prestatie staan vast
• Nadelen: Kwaliteitscontrole nodig Niet volledig geleverde prestaties niet beloond
Premieloon:• Basisvergoeding met extra vergoeding als boven bepaalde norm wordt
gepresteerd• Combinatie van voordelen tijdloon- en stukloonstelsel• Voordelen:
Motivatie Hardere werkers meer beloond
• Nadelen: Competitie Negatief effect op arbeidsinvulling mogelijk
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 13
C) Kosten van dienstverlening:
• Inhuren van gespecialiseerd personeel (catering, bewaking, schoonmaak)
• Personeel inhuren als kosten voor interne afdeling hoger liggen dan deze voor extern inkopen (=outsourcen)
• Bijkomen van nieuwe afdeling is afhankelijk van langetermijnperspectief
• Om keuze van outsourcen te overwegen is kosten-batenanalyse nodig
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 14
D) Kosten van duurzame productiemiddelen:
• Middelen die meerdere jaren gebruikt worden voor het productieproces
• Bij aanschaf wordt geld geïnvesteerd• Waarde neemt gedurende gebruik af (=afschrijving)
• Duurzaam productiemiddel heeft verschillende levensduur: Technische levensduur Economische levensduur
• Duurzame productiemiddelen kennen drie groepen van kosten: Afschrijvingskosten Rentekosten Complementaire kosten
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 15
Afschrijvingskosten:
Kosten van waardevermindering Als kosten aan de klant doorberekend Berekend over economische levensduur Dienen benut te worden voor investeringen Diverse afschrijvingsmethoden
Afschrijven met vast percentage van aanschafwaarde Afschrijven met vast percentage van boekwaarde Afschrijven met wisselend percentage van aanschafwaarde ‘sum of the years digits’
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 16
Diverse afschrijvingsmethoden Methode 1: Afschrijven met vast percentage van aanschafwaarde:
Lineaire methode Waardedaling elk jaar ongeveer even groot Berekenen van afschrijvingskosten:
1. Bepaal de totale waardevermindering/afschrijvingskosten = Aw-Rwwaarbij Aw: aanschafwaarde
Rw: restwaarde; de waarde die het middel heeft na het verlopen van de economische levensduur (Eld).
2. Bepaal de jaarlijkse afschrijvingskosten
3. Bepaal het afschrijvingspercentage
EldRwAw
x100%Aw
ngskostenafschrijvi jaarlijkse
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 17
Methode 2: Afschrijven met vast percentage van boekwaarde:
Elk jaar dalen de afschrijvingskosten Elk jaar zelfde percentage van laatste boekwaarde afgeschreven Boekwaarde (waarde waarvoor productiemiddel op balans staat)
daalt elk jaar Snel verouderende duurzame productiemiddelen
Boekwaarde = aanschafwaarde – afschrijving
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 18
Methode 3: Afschrijven met wisselend percentage van aanschafwaarde
Elk jaar afschrijvingspercentage aangepast Bedrag waarover wordt afgeschreven blijft hetzelfde Jaarlijkse prestaties nemen af
Methode 4: ‘sum of the years digits’
Afschrijvingskosten dalen geleidelijk gedurende de economische levensduur
Jaarlijkse afschrijving
Waarbij jaarcoëfficiënt = economische levensduur
tencoëfficiën de van som
restwaardeijsaanschafpr*ciëntjaarcoëffi
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 19
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CAEGORIEËN
Rentekosten:
Vergoeding voor beschikbaar stellen van vermogen voor aanschaf van duurzame productiemiddelen
Zowel voor eigen vermogen als voor vreemd vermogen Twee methoden behandeld om rentekosten te berekenen:
Methode 1: Rente over het gemiddeld geïnvesteerd vermogen (GGV) gedurende gehele economische levensduur (Eld): Rentekosten elk jaar gelijk Gemiddelde van aanschafwaarde en restwaarde
Methode 2: Rente over gemiddeld geïnvesteerd vermogen per gebruiksjaar: Rentekosten dalen Per jaar boekwaarde berekenen
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 20
Complementaire kosten:
• Bijkomende kosten om het productiemiddel te kunnen gebruiken (energiekosten, onderhouds- en reparatiekosten, verzekeringskosten,…)
• Stijgen doorgaans gedurende gebruik van productiemiddel• Reden om afschrijving jaarlijks te laten dalen• Complementaire kosten moeten per duurzaam productiemiddel
apart berekend worden
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 21
E) Kosten van grond:
• Grond nodig voor fabriekspand, kantoor, opslagruimte, landbouw,…• Kosten van grond kunne ingedeeld worden in hoofdsoorten:
Aan- en verkoop van grond: Rente over geïnvesteerde vermogen als grond niet slijt Geïnvesteerde vermogen terug als inkomsten als grond
verkocht Pacht:
Geen uitgaven bij aanschaf maar ook geen inkomsten bij verstrijken van pacht
Afschrijving: Bij land- en mijnbouw wordt grond in directe zin gebruikt Grond minder waard ten kosten van het eigen vermogen
Saneringskosten: Verontreinigde grond verkopen dan verplicht saneren
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 22
F) Kosten van belastingen:
• Belastingen geheven door overheid om activiteiten te bekostigen
• Drie soorten belastingen: Kostprijsverhogende belastingen: Belasting toegevoegde waarde: Belastingen op winst
Kostprijsverhogende belastingen:
Indirecte belastingen of belastingen op productie en consumptie Bv. registratierechten, successierechten, accijnzen,
milieuheffingen, invoerrechten op goederen uit buitenland, onroerende voorheffing, voertuigbelastingen,…
In kostprijsberekening
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 23
Belasting toegevoegde waarde (btw):
Indirecte belastingen Overheidsbelasting op aanschaffen en verkopen van goederen en
diensten Geen kostprijsverhogende belasting wel prijsverhogend effect Drie tarieven:
19% voor luxe goederen 6% verlaagde tarief voor voedingsmiddelen, geneesmiddelen,,
boeken en bepaalde diensten 0% voor goederen/diensten die naar/in buitenland worden
geëxporteerd/uitgevoerd
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 24
Belastingen op winst:
Directe belastingen Alle belastingen op inkomen van particulieren en op bedrijfswinsten Bij onderneming: vennootschapsbelasting, inkomstenbelasting,
vermogensbelasting, ... Bij individuen: inkomstenbelasting (brutoloon minus kosten) Verlagen winst
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGKOSTENSOORTEN EN -CATEGORIEËN
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 25
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGBALANCED SCORECARD
5.3 BALANCED SCORECARD:
• lezen
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 26
HOOFDSTUK 5: DE ORGANISATIE BESTUREN: MANAGEMENT ACCOUNTINGSPANNINGSVELD MANAGEMENT ACCOUNTING EN AANDEELHOUDERS
5.4 SPANNINGSVELD TUSSEN MANAGEMENT ACCOUNTING EN AANDEELHOUDERS
• Bij grotere bedrijven of beursgenoteerde bedrijven is er een verschil tussen ‘bezit’ en ‘beheersen’ van bedrijfsprocessen
• Economisch bezit ligt bij aandeelhouders en aandeelhoudersvergadering• Juridisch bezit ligt bij bestuur• ‘Agency’-probleem of principaal-agent probleem:
• bestuursbeleid komt niet overeen met wensen van aandeelhouders• Nastreven van verschillende doelstellingen (bv. groei versus winst)
• Door ‘informatie-asymmetrie’: agenten beschikken niet over dezelfde informatie (managers zijn beter geïnformeerd dan aandeelhouders)
• ‘Corporate Governance’ richt zich op de vraag hoe machtsverhoudingen eruit zou moeten zien
PRINCIPES VAN BEDRIJFSECONOMIE - 27
Top Related