1

UBND THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT HỘI ĐỒNG XÉT TUYỂN VIÊN CHỨC

THEO HÌNH THỨC ĐẶC CÁCH

TÀI LIỆU XÉT TUYỂN VIÊN CHỨC

THEO HÌNH THỨC ĐẶC CÁCH

Chuyên ngành: Thư viện viên hạng IV

Tài liệu lưu hành nội bộ Đà Lạt, tháng 01 năm 2018

2

PHẦN THỨ NHẤT: MỘT SỐ VĂN BẢN VỀ CÔNG TÁC THƯ VIỆN

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO -------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

---------

Số: 61/1998/QĐ-BGD&ĐT Hà Nội, ngày 06 tháng 11 năm 1998

QUYẾT ĐỊNH

VỀ VIỆC BAN HÀNH QUY CHẾ VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THƯ

VIỆN TRƯỜNG PHỒ THÔNG

BỘ TRƯỞNG BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Căn cứ Nghị định số 29/CP ngày 30/3/1994 của Chính phủ về nhiệm vụ, quyền

hạn và tổ chức bộ máy của Bộ Giáo dục và Đào tạo;

Căn cứ Nghị định số 15/CP ngày 2/3/1993 của Chính phủ quy định nhiệm vụ,

quyền hạn và trách nhiệm quản lý Nhà nước của các Bộ và cơ quan ngang Bộ;

Theo đề nghị của ông Vụ trưởng Vụ Công tác Chính trị,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Nay ban hành kèm theo Quyết định này bản “Quy chế tổ chức và hoạt

động thư viện trường phổ thông” áp dụng cho tất cả các loại hình trường phổ

thông công lập, dân lập, bán công, tư thục và các trường được phép đào tạo trình

độ các bậc học phổ thông.

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực sau 15 ngày, kể từ ngày ký, thay thế Quyết

định số 947/QĐ ngày 31/7/1979 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục về Quy chế tổ chức

và hoạt động thư viện trường phổ thông và Quyết định số 2164/GD-ĐT ngày

27/6/1995 về Quy định về trường, lớp, thư viện, thiết bị giáo dục ở trường tiểu

học (phần Thư viện trường học).

Điều 3. Các ông (bà) Chánh văn phòng Bộ, Vụ trưởng các Vụ có liên quan và

Thủ trưởng các đơn vị trực thuộc Bộ, Giám đốc Sở Giáo dục - Đào tạo chịu

trách nhiệm thi hành quyết định này.

3

KT. BỘ TRƯỞNG BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THỨ TRƯỞNG

Lê Vũ Hùng

QUY CHẾ

VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN TRƯỜNG PHỔ THÔNG

(Ban hành kèm theo Quyết định số 61/1998/QĐ/BGD & ĐT ngày 6 tháng 11

năm 1998 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)

Chương I

VAI TRÒ VÀ NHIỆM VỤ

Điều 1. Thư viện trường phổ thông (bao gồm trường tiểu học, trường trung học

cơ sở và trường trung học phổ thông) là một bộ phận cơ sở vật chất trọng yếu,

trung tâm sinh hoạt văn hoá và khoa học của nhà trường. Thư viện góp phần

nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về

khoa học thư viện và xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu cho học sinh tạo

cơ sở từng bước thay đổi phương pháp dạy và học, đồng thời thư viện tham gia

tích cực vào việc bồi dưỡng tư tưởng chính trị xây dựng nếp sống văn hoá mới

cho các thành viên của nhà trường.

Thư viện trường Phổ thông thuộc thư viện Khoa học chuyên ngành Giáo

dục và Đào tạo, nằm trong hệ thống thư viện chung và thực hiện nghiêm chỉnh

những văn bản quy phạm pháp luật về công tác thư viện của Nhà nước.

Điều 2. Tất cả các trường phổ thông đều phải có tủ sách, thư viện. Thư viện

trường phổ thông có nhiệm vụ như sau:

1. Cung ứng cho giáo viên và học sinh đầy đủ các loại sách giáo khoa, sách tham

khảo, sách nghiệp vụ, các loại từ điển, tác phẩm kinh điển để tra cứu, và các

sách báo cần thiết khác, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập

và tự bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên và học sinh.

4

2. Sưu tầm và giới thiệu rộng rãi trong cán bộ, giáo viên và học sinh những sách

báo cần thiết của Đảng, Nhà nước và của Ngành Giáo dục và Đào tạo, phục vụ

giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học giáo dục, bổ sung kiến thức của các bộ

môn khoa học, góp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

3. Tổ chức thu hút toàn thể giáo viên và học sinh tham gia sinh hoạt thư viện

thông qua các hoạt động phù hợp với chương trình và kế hoạch dạy học, tìm

hiểu nhu cầu của giáo viên và học sinh, giúp họ chọn sách, đọc sách có hệ thống,

biết cách sử dụng bộ máy tra cứu sách, tra cứu thư mục nhằm sử dụng triệt để

kho sách, nhất là các sách nghiệp vụ và sách tham khảo.

4. Phối hợp hoạt động với các thư viện trong ngành (thư viện các viện nghiên

cứu giáo dục, các trường đại học, cao đẳng, THCN) và các thư viện địa phương

(thư viện xã, phường, thị trấn, quận, huyện, thị xã, tỉnh, thành phố) để chủ động

khai thác, sử dụng vốn sách báo, trang thiết bị chuyên dùng, giúp đỡ kinh

nghiệm, tổ chức hoạt động đào tạo và bồi dưỡng về nghiệp vụ; liên hệ với các cơ

quan phát hành trong và ngoài ngành, các tổ chức chính trị, kinh tế, xã hội, các

nhà tài trợ... nhằm huy động các nguồn vốn kinh phí ngoài ngân sách và các loại

sách báo, tạp chí, tư liệu để đảm bảo nguồn vốn bổ sung, làm phong phú nội

dung kho sách và tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật thư viện.

5. Tổ chức quản lý theo đúng nghiệp vụ thư viện, có sổ sách quản lý chặt chẽ,

bảo quản giữ gìn sách báo tránh hư hỏng, mất mát, thường xuyên thanh lọc sách

báo cũ, rách nát, lạc hậu, kịp thời bổ sung các loại sách, tài liệu mới (kể cả băng

hình, băng tiếng, đĩa CD ROM, tranh ảnh và bản đồ giáo dục); sử dụng và quản

lý chặt chẽ kinh phí thư viện thu được theo đúng mục đích; có kế hoạch chủ

động đón đầu tiếp thu sự phát triển của mạng lưới thông tin – thư viện điện tử,

từng bước đưa các trang thiết bị hiện đại phục vụ công tác quản lý thư viện phục

vụ bạn đọc.

Chương II

CƠ SỞ VẬT CHẤT KỸ THUẬT CỦA THƯ VIỆN

5

Điều 3. Thư viện trường phổ thông phải được đặt tại nơi thuận tiện trong trường,

với diện tích thích hợp.

Cơ sở vật chất của thư viện bao gồm:

1. Phòng đọc và cho mượn: chia làm 2 khu vực dành riêng hoặc có phòng đọc

riêng cho học sinh, giáo viên, có bàn ghế ánh sáng, tủ mục lục, bảng giới thiệu

hướng dẫn tra cứu...

2. Kho sách: là phòng kiên cố, cao ráo, sách báo được bảo quản tốt, sắp xếp

khoa học. Tỉ lệ số sách trong kho phục vụ cấp, bậc học cho phù hợp chiếm đa

số.

3. Trang thiết bị chuyên dùng phải đầy đủ và được bố trí hợp lý theo nghiệp vụ

quản lý thư viện (giá sách, tủ, bàn ghế, thư mục, máy vi tính, các phương tiện

nghe nhìn,...), từng bước phải được hiện đại hoá theo xu thế phát triển chung.

Điều 4. Kho sách được chia thành các bộ phận:

1. Sách giáo khoa: Bảo đảm đủ cho giáo viên, học sinh thuê mượn (theo chính

sách xã hội) hoặc bán dùng riêng theo yêu cầu.

2. Sách nghiệp vụ của giáo viên:

- Các văn bản pháp quy, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, của Bộ và các tài liệu

hướng dẫn của Ngành phù hợp với cấp học, ngành học và nghiệp vụ quản lý

giáo dục phổ thông.

- Các sách bồi dưỡng về nghiệp vụ sư phạm.

- Các sách nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ ngoại ngữ, các tài liệu bồi

dưỡng thường xuyên theo từng chu kỳ.

3. Sách, tài liệu tham khảo hàng năm theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào

tạo:

- Các sách công cụ, tra cứu: các loại từ điển, tác phẩm kinh điển...

- Sách, tài liệu tham khảo của các môn học.

6

- Sách mở rộng kiến thức, nâng cao trình độ: sách nguyên tác phẩm, bản đồ,

tranh ảnh... theo các chương trình học tập phù hợp với cấp học, bậc học.

- Sách phục vụ cho các nhu cầu về mở rộng, nâng cao kiến thức chung, cuộc thi

tìm hiểu theo các chủ đề, chuyên đề, thi học sinh giỏi...

4. Các loại báo, tạp chí, tập san của ngành phù hợp với cấp học, ngành học và

các tạp chí, báo chung của Đảng, Nhà nước, địa phương và các đoàn thể quần

chúng.

Điều 5.

- Hàng năm phải dành kinh phí bổ sung cho thư viện từ 2-3% tổng ngân sách

giáo dục địa phương để mua sắm sách, báo, thiết bị sửa chữa, nâng cấp thư viện

thực hiện theo Thông tư Liên Bộ Tài chính – Giáo dục và Đào tạo số 30/TTLB

ngày 26/7/1990.

- Hàng năm Nhà xuất bản Giáo dục và các Công ty sách – Thiết bị trường học ở

các tỉnh dành một khoản kinh phí trong chi phí sản xuất kinh doanh để sử dụng

vào việc hướng dẫn, tuyên truyền, giới thiệu sách, báo, chỉ đạo, bồi dưỡng nâng

cao chất lượng của giáo viên phụ trách công tác thư viện nhằm nâng cao chất

lượng hoạt động của thư viện trường học.

Chương III

TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA THƯ VIỆN

TRƯỜNG PHỔ THÔNG

Điều 6. Căn cứ quyết định số 243/CP ngày 28/6/1979 của Hội đồng Chính phủ

về tổ chức bộ máy, biên chế của các trường phổ thông để cử giáo viên phụ trách

công tác thư viện theo số lớp được quy định. Giáo viên phụ trách công tác thư

viện được hưởng các chế độ chính sách hiện hành của Nhà nước.

Điều 7. Giáo viên phụ trách công tác thư viện có nhiệm vụ sau đây:

- Thực hiện các quyết định, chỉ thị của cấp trên về công tác thư viện, tổ chức các

hoạt động của thư viện trường phổ thông theo kế hoạch từng tháng, học kỳ và cả

năm.

7

- Nắm vững đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, các chủ trương chính

sách về ngành Giáo dục và Đào tạo, nhất là đối với cấp học, bậc học phổ thông,

các văn bản chỉ đạo về công tác thư viện.

- Thực hiện đầy đủ quy chế và nguyên tắc nghiệp vụ quản lý thư viện, có biện

pháp tăng cường nguồn sách báo, hướng dẫn đọc, tuyên truyền giới thiệu sách.

- Tham gia công tác hướng dẫn phương pháp sử dụng sách báo tư liệu và giảng

dạy kiến thức thư viện cho học sinh.

- Tham dự hội thảo nghiệp vụ, hội nghị chuyên đề về công tác thư viện trường

học.

- Tổng kết, phổ biến và áp dụng kinh nghiệm thư viện tiên tiến, tổ chức lao động

khoa học trong thư viện.

Để thực hiện những nhiệm vụ trên, giáo viên phụ trách công tác thư viện

phải tốt nghiệp sư phạm từ trung học trở lên và được đào tạo, bồi dưỡng về

nghiệp vụ thư viện. Nếu là người phụ trách thư viện được đào tạo từ các trường

nghiệp vụ thư viện, thông tin văn hoá thì phải được bồi dưỡng về nghiệp vụ sư

phạm để trở thành giáo viên phụ trách công tác thư viện.

Điều 8. Mỗi trường vào đầu năm học thành lập một tổ công tác thư viện do Hiệu

trưởng hoặc Phó hiệu trưởng trực tiếp làm tổ trưởng (số lượng do mỗi trường

quy định) gồm có:

- Giáo viên phụ trách công tác thư viện.

- Các tổ trưởng hoặc khối trưởng chuyên môn, một số giáo viên chủ nhiệm lớp.

- Đại diện Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Đội thiếu niên.

- Đại diện Hội cha mẹ học sinh theo các khối lớp.

Một số học sinh có khả năng hoạt động thư viện có giáo viên chủ nhiệm

lớp giới thiệu.

Điều 9. Tổ công tác thư viện có nhiệm vụ tổ chức phân công cho mỗi tổ viên

chủ động thực hiện những nhiệm vụ của thư viện như sau:

8

- Các thành viên trong tổ là mạng lưới phát hiện sưu tầm những sách, báo, tư

liệu mới, tổ chức giới thiệu, hướng dẫn phục vụ các nhu cầu dạy học theo mục

tiêu đào tạo, nâng cao dân trí theo kế hoạch của tổ.

- Vận động các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước ủng hộ xây dựng thư viện.

- Cùng bàn bạc công khai sử dụng hợp lý các nguồn ngoài ngân sách Nhà nước

do thư viện tự khai thác, tiền đền bù sách, báo bị hư mất, tiền thanh lý... vừa để

trả thù lao hoạt động ngoài giờ, vừa bổ sung nguồn lực phát triển thư viện sau

khi được phép của Giám đốc Sở Giáo dục - Đào tạo.

- Các tổ trưởng (khối trưởng) chuyên môn chỉ đạo tổ tham gia công tác thư viện,

có kế hoạch về sách, giới thiệu sách, tổ chức sưu tầm các bài báo xây dựng kho

tư liệu, hướng dẫn học sinh đọc sách.

- Các giáo viên chủ nhiệm lớp chỉ đạo lớp về các mặt phân phối, thu hồi, bảo

quản và sử dụng sách.

- Hiệu trưởng trường phổ thông có trách nhiệm phối hợp với Đoàn thanh niên,

Đội thiếu niên, Công đoàn cơ sở, Hội cha mẹ học sinh của nhà trường và các tổ

chức, đoàn thể địa phương để tham gia việc xây dựng vững mạnh thư viện

trường học của mình.

Điều 10. Phòng đọc và mượn sách được tổ chức mở cửa có thể cả giờ nghỉ, ngày

nghỉ, kỳ nghỉ hè. Thời gian cụ thể do từng trường quy định cho phù hợp với định

mức lao động và thực tế hoạt động của nhà trường. Ở những trường có các điểm

trường cần tổ chức tủ sách lưu động, định kỳ phục vụ các điểm trường đó.

Thư viện trường phổ thông cần phối hợp với thư viện địa phương phát

động rộng rãi các cuộc thi đọc sách, tìm hiểu sách tốt, giới thiệu sách hay nhằm

phát huy vai trò trung tâm văn hoá khoa học của nhà trường tại địa phương theo

kế hoạch cụ thể từng năm học.

Chương IV

CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO QUẢN LÝ THƯ VIỆN

Điều 11. Sở Giáo dục - Đào tạo có trách nhiệm:

9

- Thông qua Công ty Sách – Thiết bị trường học, phối hợp với các cơ quan có

liên quan tại địa phương cụ thể hoá kế hoạch tổ chức thực hiện chặt chẽ, có biện

pháp chỉ đạo các trường không để lọt những sách, tài liệu không phù hợp với

mục tiêu đào tạo, với đặc điểm tâm, sinh lý lứa tuổi học sinh (cấp học, bậc học);

có kế hoạch sử dụng hợp lý kinh phí được cấp, từng bước nâng cao chất lượng

hoạt động thư viện.

- Thực hiện kế hoạch chỉ đạo công tác thư viện trường học hàng năm của Bộ.

Điều 12. Công tác tổ chức và hoạt động thư viện phải là một nội dung quan

trọng trong đánh giá để công nhận trường đạt chuẩn quốc gia và danh hiệu thi

đua hàng năm. Việc công nhận thư viện trường học phải căn cứ vào Tiêu chuẩn

thư viện trường học áp dụng cho các trường phổ thông của Bộ Giáo dục và Đào

tạo ban hành.

Điều 13. Từ năm học 1998-1999 những trường đã có thư viện phải có biện pháp

nâng cấp, những trường chưa có thư viện phải có kế hoạch xây dựng từng bước,

từ việc tổ chức tủ sách dùng chung, đến việc xây dựng hoàn chỉnh thư viện

trường phổ thông theo đúng Quy chế này. Những thư viện ở các trường Tiểu học

đang tổ chức và hoạt động trong mô hình phòng học liệu được tiếp tục thực hiện

để rút kinh nghiệm.

Điều 14. Vụ Công tác Chính trị Bộ Giáo dục và Đào tạo có nhiệm vụ làm cầu

nối chủ trì phối hợp với các Vụ có liên quan và các đơn vị trực thuộc Bộ để giúp

Bộ chỉ đạo hoạt động công tác thư viện trường học.

Điều 15. Vụ Tiểu học, Vụ Trung học Phổ thông, Nhà xuất bản Giáo dục, các Vụ

chức năng, căn cứ vào nhiệm vụ được giao để giúp Bộ hướng dẫn chỉ đạo các

địa phương thực hiện Quy chế này.

10

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO -------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

---------

Số: 11185/GDTH V/v Hướng dẫn thực hiện tiêu

chuẩn thư viện trường PT

Hà Nội, ngày 17 tháng 12 năm 2004

Thực hiện Quyết định số 01/2003/QĐ-BGD&ĐT của Bộ Giáo dục và Đào

tạo về Tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông ban hành ngày 2/1/2003 và Quyết

định số 01/2004/QĐ-BGD&ĐT ngày 29/1/2004 về Sửa đổi bổ sung Quyết định

số 01/2003/QĐ-BGD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn như sau:

A. THỰC HIỆN CÁC TIÊU CHUẨN THEO QUY ĐỊNH

I. Tiêu chuẩn thứ nhất: Về sách, báo, tạp chí, bản đồ, tranh ảnh giáo dục,

băng đĩa giáo khoa (Chương II, Điều 2, Điều 3).

1. Về sách

Phải có đủ ba bộ phận: Sách giáo khoa (SGK), sách nghiệp vụ của giáo

viên, sách tham khảo. Thư viện bổ sung đúng chủng loại, số lượng như sau:

a) Sách giáo khoa hiện hành:

- Đối với học sinh: Trước ngày khai giảng năm học mới, nhà trường phải có “Tủ

sách giáo khoa dùng chung” để phục vụ số học sinh không đủ điều kiện mua

sách, đảm bảo cho mỗi em có một bộ sách giáo khoa (bằng hình thức thuê hoặc

mượn).

- Đối với giáo viên: Cung cấp cho giáo viên trực tiếp đứng lớp có đủ sách giáo

khoa để soạn giảng (giáo viên tiểu học có đủ sách giáo khoa theo khối lớp; giáo

viên trung học có đủ SGK theo bộ môn hiện đang trực tiếp giảng dạy). Thư viện

cần dự trữ mỗi tên sách có một bản cho giáo viên dạy bộ môn đó.

b) Sách nghiệp vụ của giáo viên:

- Có đủ các văn bản, nghị quyết của Đảng; văn bản quy phạm pháp luật của Nhà

nước, tài liệu hướng dẫn của ngành phù hợp với cấp học, bậc học và nghiệp vụ

quản lí giáo dục phổ thông.

11

- Mỗi tên sách nghiệp vụ của giáo viên, đặc biệt các loại sách được biên soạn

theo chương trình mới phải có đủ cho mỗi giáo viên 01 bản. Giáo viên tiểu học

được tính theo khối lớp, giáo viên trung học tính theo bộ môn hiện đang trực

tiếp giảng dạy. Ngoài ra:

+ Đủ 3 bản lưu tại kho đối với thư viện đạt mức chuẩn.

+ Đủ 4 bản lưu tại kho đối với thư viện đạt mức tiên tiến và xuất sắc.

c) Sách tham khảo

Bổ sung theo “Danh mục sách tham khảo dùng cho thư viện trường phổ

thông” do Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn trong dịp đầu năm học và 2 năm

liền kề trước đó. Ngoài ra, thư viện cần bổ sung những sách khác phù hợp với

yêu cầu nghiên cứu của giáo viên của mỗi trường (Ví dụ: Tủ sách “ Giáo dục

đạo đức”, “Tủ sách pháp luật” trong các trường phổ thông).

Thư viện tiến hành bổ sung các sách tham khảo trên theo khả năng kinh

phí của từng trường. Đối với các trường kinh phí còn hạn hẹp, ưu tiên bổ sung

các loại sách, báo, tạp chí có nội dung sát với chương trình giảng dạy, học tập

của nhà trường.

Thư viện phải đạt tiêu chuẩn về sách tham khảo, có đủ tên sách và số

lượng bản theo danh mục do Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn, được tính bình

quân số bản/ học sinh như sau:

Các mức đạt

Loại trường Đạt chuẩn Tiên tiến Xuất sắc

Tiểu học

Thành phố, đồng bằng 2 2.5 3

Miền núi, vùng sâu 0.5 1 1.5

Trung học

Cơ sở

Thành phố, đồng bằng 3 3.5 4

Miền núi, vùng sâu 1 1.5 2

12

Trung học

Phổ thông

Thành phố, đồng bằng 4 4.5 5

Miền núi, vùng sâu 2 2.5 3

Số bản sách mới bổ sung trong 5 năm (tính đến thời điểm kiểm tra) phải

chiếm tỉ lệ đa số so với sách cũ. Riêng các sách công cụ, tra cứu như: Từ điển,

tác phẩm kinh điển là loại sách đắt tiền thì với thư viện đạt chuẩn, mỗi tên sách

có 1 bản; thư viện tiên tiến có 2 bản; thư viện xuất sắc có 3 bản.

2. Về báo, tạp chí, át lát, bản đồ, và tranh ảnh giáo dục, băng đĩa giáo khoa,

sách điện tử.

- Xác định cụ thể tên báo, tạp chí, tập san của địa phương để được bổ sung vào

thư viện đối với các thư viện đạt chuẩn.

- Các loại báo chí khác phù hợp với lứa tuổi, nhu cầu học tập của học sinh và

yêu cầu tham khảo của giáo viên (Ví dụ: Chuyên san “Sách giáo dục và thư viện

trường học”, Tạp chí “Toán tuổi thơ”, Tạp chí “Văn học và tuổi trẻ”, “Toán học

và tuổi trẻ” của Nhà xuất bản Giáo dục; Chuyên đề “Giáo dục Tiểu học”của Vụ

Giáo dục Tiểu học...).

II. Tiêu chuẩn thứ hai: Về cơ sơ vật chất (Chương III, Điều 4, Điều 5)

1. Phòng thư viện

Mỗi thư viện cần đảm bảo diện tích tối thiểu 50 m2 để làm phòng đọc và

kho sách (có thể 1 hoặc một số phòng) có đủ điều kiện cho thư viện hoạt động.

Thư viện đựơc tính thêm diện tích phòng chứa bản đồ, tranh ảnh (nếu có) vào

diện tích chung. Các trường có thể căn cứ vào số lượng học sinh để bố trí phòng

đọc cho giáo viên và học sinh hợp lí.

Thư viện Đạt chuẩn Tiên tiến Xuất sắc

Diện tích 50 m2 90 m2 120 m2

13

Các trường, đặc biệt các trường tiểu học có thể tận dụng phòng giáo viên.

Phòng nghe nhìn tổ chức liên thông với thư viện để kết hợp làm phòng đọc cho

giáo viên, học sinh và tăng diện tích sử dụng.

2. Trang thiết bị chuyên dùng:

a) Có đủ giá, tủ chuyên dùng trong thư viện để sắp xếp sách, báo, tạp chí, bản

đồ, tranh ảnh giáo dục, băng đĩa giáo khoa.

b) Thư viện các trường đạt chuẩn quốc gia, các trường xây dựng mới có quy mô

đạt chuẩn quốc gia, các trường thuộc địa bàn phường, quận, thị xã, thành phố

phải có nơi để sách, nơi làm việc cho cán bộ thư viện, phòng đọc cho giáo viên

và học sinh với số chỗ ngồi đạt tiêu chuẩn sau:

Các mức đạt

Số chỗ ngồi Đạt chuẩn Tiên tiến Xuất sắc

Giáo viên 20 25 30

Học sinh 25 30 35

c) Các thư viện có nối mạng Internet để tăng cường cập nhật thông tin tư liệu, hỗ

trợ cho việc dạy và học được cộng thêm điểm khi xét công nhận danh hiệu thư

viện tiên tiến, thư viện xuất sắc.

III. Tiêu chuẩn thứ ba: Về nghiệp vụ (Chương IV, Điều 6, Điều 7)

1. Nghiệp vụ

Nếu có thêm mục lục treo tường, mục lục chủ đề phục vụ chuyên sâu một

số nội dung dạy và học trong nhà trường (đối với trường trung học) hoặc mục

lục quay, mục lục album (đối với trường tiểu học) sẽ được cộng thêm điểm khi

xét công nhận danh hiệu thư viện tiên tiến, thư viện xuất sắc tuỳ theo mức độ

sáng tạo và hiệu quả sử dụng.

14

2. Hướng dẫn sử dụng thư viện

a) Có thêm biểu đồ phát triển kho sách, biểu đồ theo dõi tình hình bạn đọc (mức

thư viện tiên tiến). Các bảng biểu phải đẹp, chuẩn bị chu đáo, khoa học, phản

ánh đúng tình hình phát triển thư viện (mức thư viện xuất sắc).

b) Hằng năm, giáo viên thư viện phải tổ chức biên soạn 2 thư mục (mức thư viện

tiên tiến), 3 thư mục ( mức thư viện xuất sắc) phục vụ giảng dạy và học tập

trong nhà trường.

IV. Tiêu chuẩn thứ tư: Về tổ chức và hoạt động (Chương V, các Điều 8, 9,

10, 11, 12).

1. Tổ chức, quản lí

- Hiệu trưởng nhà trường, căn cứ quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo xây

dựng kế hoạch phát triển thư viện đạt chuẩn quy định theo từng thời hạn để hoàn

thành đầy đủ năm tiêu chuẩn (mức đạt chuẩn) và báo cáo lên cơ quan quản lí

giáo dục cấp trên về kế hoạch huy động các nguồn kinh phí trong và ngoài nhà

trường để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị, sách báo cho thư viên.

2. Kế hoạch, kinh phí hoạt động

a) Đảm bảo khai thác đầy đủ và hiệu quả nguồn kinh phí ngân sách được cấp để

đáp ứng chỉ tiêu về sách giáo khoa, sách nghiệp vụ và sách tham khảo theo

“Danh mục sách tham khảo dùng cho thư viện trường phổ thông” do Bộ

Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn hàng năm.

b) Thư viện phải đảm bảo chỉ tiêu phần trăm (%) theo tỉ lệ giáo viên và học sinh

thường xuyên sử dụng sách, báo của thư viện (100% giáo viên, 70% học sinh trở

lên). Phấn đấu năm sau đạt tỉ lệ cao hơn năm trước. Cụ thể:

Các mức đạt

Tỉ lệ sử dụng

Sách báo thư viện

Đạt chuẩn Tiên tiến Xuất sắc

Giáo viên 100% 100% 100%

Học sinh 70% 75% 80%

15

b) Mua thêm sách bằng các nguồn kinh phí ngoài ngân sách hằng năm với mỗi

học sinh như sau:

(Đơn vị: đồng/học sinh)

Các mức đạt

Loại trường Đạt chuẩn Tiến tiến Xuất sắc

Tiểu học Thành phố, đồng bằng 1000 1500 2000

Miền núi, vùng sâu 500 1000 1500

Trung học

cơ sở

Thành phố, đồng bằng 1500 2000 2500

Miền núi, vùng sâu 750 1500 2000

Trung học

phổ thông

Thành phố, đồng bằng 2000 2500 3000

Miền núi, vùng sâu 1000 1500 2000

5. Hoạt động của thư viện

- Hướng dẫn, vận động học sinh giữ gìn, bảo quản SGK để dùng nhiều năm và

mua đủ SGK để học tập.

- Phối hợp với giáo viên tổ chức kiểm tra tình hình sử dụng SGK trong học sinh

vào đầu năm học, đầu học kỳ để có biện pháp bảo đảm 100% học sinh có sách.

B. DANH HIỆU THƯ VIỆN VÀ QUY TRÌNH CÔNG NHẬN

(Chương VII, Điều 15, Điều 16, Điều 17)

I. Các danh hiệu

Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh (thành phố) xem xét, kiểm tra, cấp giấy

chứng nhận các danh hiệu thư viện và khen thưởng theo quy định hiện hành.

II. Quy trình công nhận danh hiệu thư viện

16

1. Hằng năm, các trường phổ thông căn cứ vào những quy định về tiêu chuẩn,

danh hiệu thư viện để tự đánh giá và đề nghị cấp trên công nhận danh hiệu thư

viện của trường.

2. Phòng Giáo dục và Đào tạo các quận (huyện) có trách nhiệm kiểm tra, xem

xét đề nghị công nhận danh hiệu thư viện của trường tiểu học, trung học cơ sở

để báo cáo Sở Giáo dục & Đào tạo thẩm định, công nhận.

3. Hồ sơ đề nghị công nhận các danh hiệu thư viện trường tiểu học và trung học

cơ sở do Phòng Giáo dục và Đào tạo quận (huyện) báo cáo về Sở, các trường

thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo báo cáo về Sở vào thời điểm nhà trường tự nhận

thấy đã đạt các tiêu chuẩn theo quy định.

- Sở Giáo dục và Đào tạo căn cứ hồ sơ đề nghị, thẩm định hồ sơ và phối hợp

kiểm tra, đánh giá, ra quyết định công nhận các danh hiệu thư viện trường học.

III. Tổ chức thực hiện

1. Để tạo điều kiện thời gian đầu tư xây dựng các thư viện trường học theo tiêu

chuẩn mới của Quyết định số 01/2003/QĐ-BGD&ĐT trong năm học 2004-2005,

các Sở GD&ĐT cần tiến hành phân loại các thư viện; tiếp tục xây dựng các Thư

viện trường học theo Quyết định số 01/2003/QĐ-BGD&ĐT đạt các tiêu chuẩn

đã đề ra. Các Sở Giáo dục và Đào tạo cần phấn đấu đạt các chỉ tiêu sau:

- Cuối năm học 2004-2005: Có 30% thư viện đạt mức tiêu chuẩn, 10% thư viện

đạt mức tiên tiến và 5% thư viện đạt mức xuất sắc trên tổng số trường học.

- Cuối năm học 2009-2010: Có 50% thư viện đạt tiêu chuẩn, 15% thư viện đạt

mức tiên tiến và 10% thư viện đạt mức xuất sắc trên tổng số trường học.

2. Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn chỉ đạo các Sở Giáo dục & Đào tạo, thực

hiện và tổ chức sơ kết, tổng kết, khen thưởng những đơn vị có thành tích xuất

sắc trong công tác thư viện trường học.

Nhận công văn này, các Sở GD&ĐT có trách nhiệm triển khai tới các

trường học để thực hiện. Trong quá trình triển khai thực hiện, nếu có vướng

mắc, các Sở Giáo dục và Đào tạo báo cáo về Bộ Giáo dục và Đào tạo (theo địa

17

chỉ Vụ quản lí bậc học), 49 Đại Cồ Việt – Hà Nội để có hướng giải quyết kịp

thời.

Nơi nhận:

- Như trên;

- BT Nguyễn Minh Hiển (để b/c); - Bộ Văn hóa - Thông tin (để p/h); - Vụ TCCB, Vụ KH – TC, Vụ CT HSSV (để thực hiện);

- Nhà xuất bản Giáo dục (để thực hiện) - Lưu VP; Vụ GDTH, Vụ GDTrH

K/T. BỘ TRƯỞNG BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

THỨ TRƯỞNG

Nguyễn Văn Vọng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO *******

Số: 01/2003/QĐ-BGDĐT

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

************

Hà Nội, ngày 02 tháng 01 năm 2003

QUYẾT ĐỊNH

VỀ VIỆC BAN HÀNH QUY ĐỊNH TIÊU CHUẨN THƯ VIỆN TRƯỜNG

PHỔ THÔNG.

BỘ TRƯỞNG BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Căn cứ Nghị định số 86/2002/NĐ-CP ngày 05/11/2002 của Chính phủ

quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ, cơ quan

ngang Bộ,

Căn cứ Nghị định số 29/CP ngày 30/3/1994 của Chính phủ về nhiệm vụ,

quyền hạn và tổ chức bộ máy của Bộ Giáo dục và Đào tạo;

Theo đề nghị của Ông Vụ trưởng Vụ Công tác Chính trị,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này Quy định về tiêu chuẩn thư viện

trường phổ thông.

18

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực sau 15 ngày, kể từ ngày ký và thay thế

Quyết định số 659/QĐ-NXBCD ngày 09/7/1990 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và

đào tạo về tiêu chuẩn thư viện trường học áp dụng cho các trường phổ thông,

Điều 3. Các Chánh Văn phòng, Vụ trưởng các vụ có liên quan và Thứ trưởng

các đơn vị thuộc Bộ, Giám đốc các Sở Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm thi

hành Quyết định này./.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TRƯỞNG

Lê Vũ Hùng

QUY ĐỊNH

VỀ TIÊU CHUẨN THƯ VIỆN TRƯỜNG PHỔ THÔNG

(Ban hành kèm theo Quyết định số 01/2003/QĐ-BGDĐT ngày 02/01/2003 của

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo).

Chương 1:

QUY ĐỊNH CHUNG

Điều 1. Phạm vi và đối tượng điều chỉnh:

1. Văn bản này quy định các tiêu chuẩn, quy trình công nhận thư viện đạt chuẩn

của các trường thuộc giáo dục phổ thông: tiểu học; trung học cơ sở; trung học

phổ thông (sau đây gọi chung là trường phổ thông)

2. Thư viện trường phổ thông được xét công nhận các danh hiệu phải đạt những

tiêu chuẩn quy định tại các Chương II, III, IV, V, VI của Quy định này:

Chương 2:

TIÊU CHUẨN THỨ NHẤT: VỀ SÁCH, BÁO,TẠP CHÍ, BẢN ĐỒ,

TRANH ẢNH GIÁO DỤC, BĂNG ĐĨA GIÁO KHOA.

19

Điều 2. Sách, gồm 3 bộ pbận

1. Sách giáo khoa:

Trước ngày khai giảng năm học mới nhà trường phải có "tủ sách giáo

khoa dùng chung" để đảm bảo cho mỗi học sinh có 01 bộ sách giáo khoa (bằng

các hình thức mua, thuê hoặc mượn). Đảm bảo 100% học sinh thuộc diện chính

sách xã hội, học sinh nghèo có thể thuê, mượn sách giáo khoa.

2. Sách nghiệp vụ của giáo viên:

a) Các văn bản, Nghị quyết của Đảng, văn bản quy phạm pháp luật của Nhà

nước, ngành, liên Bộ, liên ngành, các tài liệu hướng dẫn của ngành phù hợp với

cấp học, bậc học và nghiệp vụ quản lý giáo dục phổ thông.

b) Các sách bồi dưỡng về nghiệp vụ sư phạm.

c) Các sách nâng cao trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, tin học, các tài liệu bồi

dưỡng thường xuyên theo từng chu kì.

Mỗi tên sách nghiệp vụ của giáo viên phải đủ cho mỗi giáo viên có 1 bản

và 3 bản lưu tại thư viện. Riêng đối với thư viện trường trung học cơ sở, trung

học phổ thông, được tính theo bộ môn mà giáo viên trực tiếp giảng dạy.

3. Sách tham khảo

a) Các sách công cụ, tra cứu: từ điển, tác phẩm kinh điển (mỗi tên sách có từ 3

bản trở lên).

b) Sách tham khảo của các môn học (mỗi tên sách có tối thiểu từ 5 bản trở lên).

c) Sách mở rộng kiến thức, nâng cao trình độ của các môn học: phù hợp với các

chương trình của từng cấp học, bậc học (mỗi tên sách có từ 3 bản trở lên).

d) Sách phục vụ các nhu cầu về mở rộng, nâng cao kiến thức chung, tài liệu về

các cuộc thi theo chủ đề, chuyên đề, các đề thi học sinh giỏi (mỗi tên sách có từ

5 bản trở lên).

20

đ) Các trường phổ thông căn cứ vào danh mục sách dùng cho thư viện các

trường phổ thông đối với Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn hàng năm (bắt đầu từ

năm 2000) để có kế hoạch bổ sung sách tham khảo cho thư viện trường học.

Thư viện bổ sung các sách tham khảo trên theo khả năng kinh phí của

từng đơn vị và theo hướng dẫn lựa chọn các đầu sách của các Vụ quản lý cấp

học, bậc học của Bộ. Hạn chế bổ sung các loại sách, báo, tạp chí mang tính giải

trí, chưa phục vụ sát với chương trình giảng dạy, học tập trong nhà trường.

Số lượng các sách tham khảo trong thư viện phải đạt số bình quân sau:

- Trường tiểu học:

Trường ở thành phố, thị xã và đồng bằng tối thiểu 1 học sinh có 2 cuốn

sách. Các trường ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã

hội khó khăn và đặc biệt khó khăn, tối thiểu 2 học sinh có 1 cuốn sách. Số sách

tham khảo phải có đầy đủ tên sách theo danh mục sách dùng cho thư viện các

trường phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn hàng năm.

- Trường trung học cơ sở:

Trường ở thành phố, thị xã và đồng báng tối thiểu 1 học sinh có 3 cuốn

sách. Các trường ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã

hội khó khăn và đặc biệt khó khăn, tối thiểu 1 học sinh có 1 cuốn sách. Số sách

tham khảo phải có đầy đủ tên sách theo danh mục sách dùng cho thư viện các

trường phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn hàng năm.

- Trường trung học phổ thông:

Trường ở thành phố, thị xã, đồng bằng tối thiểu 1 học sinh có 4 cuốn sách.

Các trường ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội

khó khăn và đặc biệt khó khăn, tối thiểu 1 học sinh có 2 cuốn sách. Số sách tham

khảo phải có đầy đủ tên sách theo danh mục sách dùng cho thư viện các trường

phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn hàng năm.

21

Điều 3. Báo, tạp chí, bản đồ và tranh ảnh giáo dục, băng đĩa giáo khoa.

1. Báo, tạp chí: báo Nhân dân, báo Giáo dục và Thời đại, tạp chí Giáo dục, tạp

chí Thế giới mới và các loại báo, tạp chí, tập san của ngành phù hợp với ngành

học, cấp học. Ngoài ra còn có các loại báo, tạp chí khác phù hợp với lứa tuổi và

bậc học của nhà trường.

2. Bản đồ và tranh ảnh giáo dục, băng đĩa giáo khoa: Đảm bảo đủ các loại bản

đồ, tranh ảnh giáo dục, băng, đĩa giáo khoa do Nhà xuất bản Giáo dục xuất bản

và phát hành từ sau năm 1998.

Mỗi tên bản đồ, tranh ảnh được tính tối thiểu theo lớp, cứ 2 lớp cùng khối

có 1 bản.

Chương 3:

TIÊU CHUẨN THỨ HAI: VỀ CƠ SỞ VẬT CHẤT

Điều 4. Phòng thư viện.

1. Thư viện trường phổ thông phải được đặt ở trung tâm hoặc nơi thuận tiện

trong nhà trường để phục vụ việc đọc và mượn sách, báo của giáo viên, học

sinh, cán bộ quản lí giáo dục.

2. Mỗi thư viện cần đảm bảo diện tích tối thiểu là 50 m2 để làm phòng đọc và

kho sách (có thể 1 hoặc một số phòng), có đủ điều kiện cho thư viện hoạt động.

Điều 5. Trang thiết bị chuyên dùng.

1. Có giá, tủ chuyên dùng trong thư viện để đựng sách, báo, tạp chí, bản đồ,

tranh ảnh giáo dục, băng đĩa giáo khoa:

2. Có đủ bàn ghế, ánh sáng cho phòng đọc và cho cán bộ làm công tác thư viện

làm việc.

3. Có tủ hoặc hộp mục lục, sổ mục lục, bảng để giới thiệu sách với bạn đọc.

4. Những trường có điều kiện về kinh phí, từng bước trang bị máy vi tính, các

phương tiện nghe nhìn, máy hút bụi, máy hút ẩm, quạt điện, máy điều hòa không

22

khí, máy photocopy... nhằm tạo thuận lợi cho công việc quản lý tài sản, vốn sách

báo, tài liệu và điều kiện phục vụ bạn đọc.

5. Thư viện của các trường đạt chuẩn quốc gia, các trường xây dựng mới có quy

mô đạt chuẩn quốc gia, các trường thuộc địa bàn thị xã, thành phố, phải có

phòng đọc cho giáo viên tối thiểu 20 chỗ ngồi, phòng đọc cho học sinh tối thiểu

25 chỗ ngồi, nơi làm việc của cán bộ làm công tác thư viện và nơi để sách.

6. Các trường có điều kiện như ở điểm 4 điều này cần nối mạng Internet để khai

thác dữ liệu.

Chương 4:

TIÊU CHUẨN THỨ BA: VỀ NGHIỆP VỤ

Điều 6. Nghiệp vụ.

Tất cả các loại ấn phẩm trong thư viện phải được đăng kí, mô tả, phân

loại, tổ chức mục lục, sắp xếp theo đúng nghiệp vụ thư viện.

Điều 7. Hướng dẫn sử dụng thư viện.

- Có nội quy thư viện, bản hướng dẫn giáo viên, học sinh, cán bộ quản lý

giáo dục sử dụng tài liệu trong thư viện.

- Hàng năm cán bộ làm công tác thư viện phải tổ chức biên soạn từ 1 đến

2 thư mục phục vụ giảng dạy và học tập trong nhà trường.

Chương 5:

TIÊU CHUẨN THỨ TƯ: VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG

Điều 8. Tổ chức, quản lý.

Hiệu trưởng nhà trường phân công một lãnh đạo trường trực tiếp phụ

trách công tác thư viện, bố trí tổ công tác hoặc cán bộ làm công tác thư viện.

Hiệu trưởng nhà trường chỉ đạo thực hiện và báo cáo lên cơ quan quản lý giáo

dục cấp trên về khả năng huy động các nguồn kinh phí trong và ngoài nhà

trường để bổ sung sách cho thư viện.

23

Điều 9. Đối với cán bộ làm công tác thư viện.

1. Mỗi trường đều phải bố trí cán bộ, giáo viên làm công tác thư viện. Nếu là

giáo viên kiêm nhiệm làm công tác thư viện thì phải được bồi dưỡng chuyên

môn nghiệp vụ về thư viện trường học, được hưởng lương và các tiêu chuẩn

khác như giáo viên đứng lớp. Cán bộ thư viện trường học không phải là giáo

viên, nhưng được đào tạo nghiệp vụ thư viện thì được hưởng lương và các chế

độ phụ cấp như ngành văn hóa - thông tin quy định.

2. Từng học kỳ và cuối năm học, cán bộ hoặc giáo viên làm công tác thư viện

phải báo cáo cho Hiệu trưởng về tổ chức và hoạt động của thư viện và chịu trách

nhiệm trước Hiệu trưởng về toàn bộ công tác thư viện trường học.

Điều 10. Phối hợp trong công tác thư viện.

Thư viện phải có mạng lưới cộng tác viên trong giáo viên, học sinh và hội

cha mẹ học sinh để giúp tổ công tác (hoặc cán bộ) thư viện hoạt động khai thác,

phát triển phong trào đọc sách, báo, tài liệu của trường.

Điều 11. Kế hoạch, kinh phí hoạt động.

1. Hàng năm, thư viện phải lập chương trình hoạt động, kế hoạch đầu tư, củng

cố và phát triển, thực hiện kế hoạch đặt mua sách trong và ngoài nước (nếu có)

với các cơ quan, đơn vị cung ứng ấn phẩm trong ngành hoặc ngoài ngành theo

đúng thời gian quy định và được lãnh đạo nhà trường xét duyệt.

2. Hàng năm, thư viện phải đảm bảo chỉ tiêu phần trăm (%) theo tỷ lệ giáo viên

và học sinh thường xuyên sử dụng sách, báo của thư viện (100% giáo viên và

70% học sinh trở lên). Phấn đấu năm sau đạt tỷ lệ cao hơn năm trước.

3. Huy động các nguồn quỹ ngoài ngân sách cấp để bổ sung sách, báo và xây

dựng thư viện.

4. Quản lý sử dụng ngân sách, quỹ thư viện theo đúng nguyên tắc quy định.

Điều 12. Hoạt động của thư viện.

1. Thư viện nhà trường phải có nội dung hoạt động phù hợp với giáo dục toàn

diện, với công việc của giáo viên và tâm lý của lứa tuổi học sinh. Thư viện cần

24

phục vụ tốt các hoạt động ngoại khóa của nhà trường và tổ chức những hình

thức hoạt động phù hợp với điều kiện của từng trường như: giới thiệu sách, điểm

sách, thông báo sách mới nhập, triển lãm trưng bày sách mới, tranh ảnh..., phối

hợp với các bộ phận liên quan để tổ chức thi kể chuyện theo sách, thi nghiệp vụ

thư viện, vận động học sinh làm theo sách dưới sự chỉ đạo của Hiệu trưởng nhà

trường và các cấp quản lý giáo dục.

2. Cho thuê, mượn sách giáo khoa theo đúng chế độ chính sách hiện hành của

Nhà nước, của ngành, của địa phương và phù hợp với khả năng và nhu cầu của

học sinh. Phối hợp với các đơn vị khác ngoài trường để nâng cao trình độ

chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện dưới sự chỉ đạo

của Hiệu trưởng nhà trường.

Chương 6:

TIÊU CHUẨN THỨ NĂM: VỀ QUẢN LÝ THƯ VIỆN

Điều 13. Bảo quản.

Sách, báo, tạp chí, bản đồ, tranh ảnh giáo dục, băng đĩa giáo khoa trong

thư viện phải được quản lý chặt chẽ, đóng thành tập, bọc và tu sửa thường xuyên

để đảm bảo mỹ thuật và sử dụng thuận tiện, lâu dài.

Thư viện nhà trường phải có đủ các loại hồ sơ, sổ sách để theo dõi mọi

hoạt động của thư viện như: các loại sổ đăng ký, sổ mượn sách của giáo viên,

học sinh, sổ cho thuê sách....

Điều 14. Kiểm kê, thanh lý.

Hàng năm, nhà trường phải kiểm kê tài sản của thư viện, làm thủ tục

thanh lý các ấn phẩm rách nát, nội dung thay đổi hoặc đã hết hạn sử dụng theo

đúng nghiệp vụ thư viện. Những thư viện có trên 10.000 cuốn sách thì kiểm kê

sách 2 năm 1 lần, trừ trường hợp đột xuất do Hiệu trưởng quyết định.

Chương 7:

DANH HIỆU THƯ VIỆN VÀ QUY TRÌNH CÔNG NHẬN

25

Điều 15. Các danh hiệu thư viện.

1. Thư viện trường học đạt chuẩn: là những thư viện đạt đầy đủ 5 tiêu chuẩn

nêu trên. Sở Giáo dục và Đào tạo cấp Giấy chứng nhận thư viện trường học đạt

chuẩn cho các thư viện trường phổ thông của địa phương.

2. Thư viện trường học tiên tiến: là những thư viện đạt chuẩn và có những mặt

vượt trội so với ít nhất từ 3 tiêu chuẩn trở lên. Sở Giáo dục và Đào tạo cấp Giấy

chứng nhận thư viện trường học tiên tiến cho các thư viện trường phổ thông của

địa phương.

3. Thư viện trường học xuất sắc: là những thư viện đạt tiên tiến và có những

hoạt động đặc biệt xuất sắc có hiệu quả cao, có sáng tạo được ngành và xã hội

công nhận. Sở Giáo dục và Đào tạo báo cáo Bộ Giáo dục và Đào tạo xem xét,

kiểm tra và cấp Giấy chứng nhận thư viện trường học xuất sắc cho các thư viện

trường phổ thông của địa phương do Sở đề nghị.

Điều 16. Quy trình công nhận danh hiệu thư viện.

1. Trường phổ thông căn cứ vào các tiêu chuẩn quy định tại Quyết định này để

tự đánh giá và đề nghị công nhận danh hiệu thư viện của trường mình cho cơ

quan quản lý trực tiếp.

2. Cơ quan quản lý giáo dục quản lý trực tiếp trường phổ thông kiểm tra, xem

xét theo đề nghị của trường phổ thông để đề nghị Sở Giáo dục và Đào tạo thẩm

định.

3. Sở Giáo dục và Đào tạo căn cứ hồ sơ đề nghị của cơ quan quản lý giáo dục và

các trường phổ thông trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo để thẩm định và ra

quyết định công nhận.

Các danh hiệu thư viện là một trong những tiêu chuẩn để xét công nhận

các danh hiệu thi đua từng năm học cho mỗi trường học.

26

Điều 17. Tổ chức thực hiện.

1. Vụ Công tác Chính trị – Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì và phối hợp với các

Vụ có liên quan, căn cứ vào nhiệm vụ được giao giúp Bộ trưởng hướng dẫn, chỉ

đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo thực hiện.

2. Nhà xuất bản Giáo dục có trách nhiệm phối hợp với Công ty Sách - Thiết bị

trường học các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để tổ chức thực hiện các

hoạt động về công tác thư viện trường học theo quy định này.

Sở Giáo dục và Đào tạo có trách nhiệm hướng dẫn nhà trường xây dựng

và củng cố thư viện theo tiêu chuẩn do Bộ quy định./

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

******

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

********

Số: 01/2004/QĐ-BGDĐT Hà Nội , ngày 29 tháng 01 năm 2004

QUYẾT ĐỊNH

VỀ VIỆC SỬA ĐỔI, BỔ SUNG QUYẾT ĐỊNH SỐ 01/2003/QĐ-

BGDĐT NGÀY 02/01/2003 CỦA BỘ TRƯỞNG BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO

TẠO VỀ VIỆC BAN HÀNH QUY ĐỊNH TIÊU CHUẨN THƯ VIỆN

TRƯỜNG PHỔ THÔNG

BỘ TRƯỞNG BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Căn cứ Nghị định số 86/2002/NĐ-CP ngày 05/11/2002 của Chính phủ quy định

chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ, cơ quan ngang Bộ;

Căn cứ Nghị định số 85/2003/NĐ-CP ngày 18/7/2003 của Chính phủ quy định

chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Giáo dục và Đào tạo;

Theo đề nghị của Ông Vụ trưởng Vụ Công tác học sinh, sinh viên,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 15 Chương VII: Danh hiệu thư viện và

quy trình công nhận như sau: "3. Thư viện trường học xuất sắc: Là những thư

27

viện đạt tiên tiến và có những hoạt động đặc biệt xuất sắc, có hiệu quả cao, có

sáng tạo, được ngành và xã hội công nhận. Sở Giáo dục và Đào tạo xem xét,

kiểm tra và cấp Giấy chứng nhận thư viện trường học xuất sắc cho các thư viện

trường phổ thông của địa phương".

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực sau 15 ngày, kể từ ngày đăng Công báo.

Những quy định trước đây trái với Quyết định này đều bãi bỏ.

Điều 3. Các Chánh Văn phòng, Thủ trưởng các đơn vị có liên quan thuộc Bộ

Giáo dục và Đào tạo, Giám đốc các Sở Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm thi

hành Quyết định này./.

KT. BỘ TRƯỞNG

THỨ TRƯỞNG

Nguyễn Văn Vọng

PHẦN THỨ HAI: CHUYÊN NGÀNH THƯ VIỆN

CHƯƠNG I: THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC

Bài 1: THƯ VIỆN VÀ THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC

I. KHÁI NIỆM VỀ THƯ VIỆN

1. Khái niệm về thư viện:

Năm 1970, UNESCO (Tổ chức văn hóa – khoa học – giáo dục của Liên

hiệp quốc) đã định nghĩa “thư viện” như sau:

“Thư viện, không phụ thuộc vào tên gọi của nó, là bất cứ bộ sưu tập có tổ

chức của sách, ấn phẩm định kì hoặc các dạng tài liệu khác, kể cả đồ họa, nghe –

nhìn và nhân viên phục vụ có trách nhiệm tổ chức cho bạn đọc sử dụng các tài

liệu đó nhằm mục đích thông tin, nghiên cứu khoa học, giáo dục hoặc giải trí”.

28

2. Các bộ phận tạo thành thư viện:

Có bốn bộ phận tạo thành thư viện: Vốn tài liệu thư viện, cán bộ thư viện,

bạn đọc, cơ sở vật chất – kĩ thuật. Bốn yếu tố này có mối quan hệ chặt chẽ với

nhau, thiếu một trong bốn yếu tố đều không thể gọi là thư viện.

a) Vốn tài liệu thư viện

Đây là yếu tố đầu tiên tạo thành thư viện. Vốn tài liệu thư viện tạo nên giá

trị của một thư viện. Vốn tài liệu càng phong phú thì khả năng đáp ứng nhu cầu

đọc càng lớn, do vậy càng thu hút bạn đọc tới sử dụng thư viện. Mặt khác, vốn

tài liệu thư viện lại chính là đối tượng làm việc của cán bộ thư viện: bổ sung, xử

lí nghiệp vụ, tổ chức kho, tuyên truyền giới thiệu cho bạn đọc và đưa chúng ra

sử dụng. Đồng thời vốn tài liệu thư viện lại là đối tượng lưu giữ và bảo quản của

cơ sở vật chất – kĩ thuật.

Theo quy định ngành Giáo dục – Đào tạo, thì vốn tài liệu trong thư viện

trường phổ thông phải bao gồm ba loại sách cơ bản: Sách giáo khoa, sách

nghiệp vụ dành cho giáo viên và sách tham khảo.

b) Cán bộ thư viện

Cán bộ (giáo viên) thư viện là người giữ vai trò đặc biệt quan trọng, là

chiếc cầu nối giữa vốn tài liệu thư viện và bạn đọc. Là người giữ gìn và bảo

quản kho tàng tri thức của nhân loại, đồng thời tổ chức việc khai thác và sử dụng

chúng trong xã hội, cho nên người cán bộ thư viện cần phải có một kiến thức

tổng hợp và phải được đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn – nghiệp vụ thư viện.

Ngoài các tiêu chí chung nói trên, do đặc thù của ngành Giáo dục – Đào

tạo, người cán bộ thư viện phải được đào tạo bồi dưỡng về kiến thức sư phạm

phù hợp với từng cấp học, bậc học, môn học. Có như vậy, cán bộ thư viện mới

có đủ trình độ để tổ chức hoạt động thư viện phù hợp với đối tượng phục vụ của

mình.

29

c) Bạn đọc thư viện

Bạn đọc là một bộ phận không thể thiếu trong các yếu tố tạo thành thư

viện. Vốn tài liệu chỉ thực sự phát huy được giá trị khi nó được bạn đọc sử dụng.

Phục vụ bạn đọc là mục tiêu cuối cùng của bất kì một thư viện nào. Mọi khâu

công tác của thư viện từ việc tổ chức các hoạt động nghiệp vụ cũng như các

công tác quản lí thư viện, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho cán bộ thư

viện, tăng cường đầu tư xây dựng cơ sở vật chất… cũng đều nhằm mục đích

phục vụ tốt nhất cho bạn đọc.

Trong thư viện trường học, bạn đọc là toàn thể giáo viên, cán bộ, công

nhân viên và học sinh của nhà trường.

d) Cơ sở vật chất – kĩ thuật

Cơ sở vật chất kĩ thuật của thư viện bao gồm: trụ sở (nhà thư viện) với

toàn bộ các trang thiết bị cần thiết. Chúng có vai trò cực kì quan trọng. Đối với

vốn tài liệu thì cơ sở vật chất chính là nơi để chứa đựng và bảo quản tài sản để

có thể phục vụ được lâu dài; đối với bạn đọc thì đây chính là nơi họ tiếp xúc trực

tiếp với sách báo, với mọi nguồn tri thức, thông tin ở trong nước cũng như trên

thế giới để phục vụ cho nhu cầu học tập, nghiên cứu, công tác và giải trí; đối với

cán bộ thư viện thì cơ sở vật chất cũng chính là nơi họ làm việc hàng ngày, nơi

cả cuộc đời người cán bộ thư viện gắn bó với nó để làm tốt các nhiệm vụ của

mình.

Như vậy, chúng ta có thể nói bốn yếu tố trên có mối quan hệ gắn bó mật

thiết với nhau, tác động và hỗ trợ lẫn cho nhau để thư viện thực hiện tốt nhất các

chức năng, nhiệm vụ của mình.

3. Điều kiện để thành lập thư viện:

a) Vốn tài liệu thư viện

- Số lượng bản sách tối thiểu ban đầu phải có đủ 1 bộ sách giáo khoa, sách

nghiệp vụ /1 người dạy; có tủ sách giáo khoa dùng chung đảm bảo cho 100%

học sinh thuộc diện chính sách xã hội mượn; 5 bản sách tham khảo/1 môn học.

30

- Số tên báo, tạp chí: có đủ tên báo, tạp chí chuyên ngành phù hợp với

từng cấp học, bậc học.

b) Trụ sở, trang thiết bị chuyên dùng

- Trụ sở (phòng thư viện) ở vị trí thuận lợi cho người sử dụng thư viện.

- Diện tích kho sách đáp ứng yêu cầu lưu trữ vốn tài liệu ban đầu theo

định mức 2,5m2 /1000 đơn vị tài liệu; diện tích phòng đọc đảm bảo tỉ lệ 2,5m2 /

chỗ ngồi đọc; diện tích nơi làm việc của cán bộ thư viện theo định mức 6m2/1

người; ngoài ra còn có diện tích dành cho các hoạt động khác tùy theo điều kiện

cụ thể của từng thư viện.

- Số lượng chỗ ngồi đọc tối thiểu đối với thư viện trường phổ thông là 40

chỗ.

- Trang thiết bị chuyên dùng ban đầu: giá để sách, báo phù hợp với từng

loại hình, khổ cỡ tài liệu; giá trưng bày giới thiệu sách, báo mới từ 1-2 tủ; bàn

ghế bạn đọc theo số lượng bạn đọc đã quy định ở trên; 01 tủ tra cứu mục lục tài

liệu; ngoài ra còn có trang thiết bị hiện đại khác như máy tính từ 1-2 máy, các

thiết bị đa phương tiện và viễn thông tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của từng thư

viện.

c) Con người

Thư viện trường học là loại hình thư viện chuyên ngành ở cấp cơ sở, cho

nên theo quy định của Thông tư 56, cán bộ thư viện trường học nếu tốt nghiệp

trung cấp chuyên ngành tương ứng (trung cấp sư phạm) thì phải được bồi dưỡng

kiến thức nghiệp vụ tương đương trình độ trung cấp thư viện; hoặc tốt nghiệp

trung cấp thư viện.

d) Kinh phí

Đảm bảo cho thư viện hoạt động ổn định và phát triển, kinh phí này theo

quy định của Bộ Giáo dục & Đào tạo:

31

- Kinh phí theo Thông tư số 30/TT-LB ngày 26 tháng 7 năm 1990 của

Liên Bộ Tài chính – Giáo dục và Đào tạo; Thông tư 05/VP ngày 10 tháng 7 năm

1990 của Bộ Giáo dục & Đào tạo.

- Tiền cho thuê SGK.

- Tiền trích từ quỹ học phí của nhà trường.

- Tiền do các cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước giúp đỡ, hỗ trợ cho

nhà trường.

- Tiền đền bù của những cán bộ, giáo viên, học sinh mượn hoặc thuê sách

làm hư hỏng, hoặc làm mất mát…

- Tiền thanh lí sách, báo cũ của thư viện.

II. VAI TRÒ, CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ CỦA THƯ VIỆN TRƯỜNG

HỌC:

a) Vai trò, chức năng:

“ Thư viện trường phổ thông (bao gồm trường tiểu học, trường trung học

cơ sở và trường trung học phổ thông) là một bộ phận cơ sở vật chất trọng yếu,

trung tâm sinh hoạt văn hóa và khoa học của nhà trường. Thư viện góp phần

nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về

khoa học thư viện và xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, tạo

cơ sở từng bước thay đổi phương pháp dạy và học, đồng thời thư viện tham gia

tích cực vào việc bồi dưỡng, tư tưởng chính trị và xây dựng nếp sống văn hóa

mới cho các thành viên của nhà trường”

Thư viện trường Phổ thông thuộc thư viện Khoa học chuyên ngành Giáo

dục và Đào tạo, nằm trong hệ thống thư viện chung và thực hiện nghiêm chỉnh

những văn bản quy phạm pháp luật về công tác thư viện của Nhà nước.

b) Nhiệm vụ:

- Cung ứng cho giáo viên và học sinh đầy đủ các loại sách giáo khoa, sách tham

khảo, sách nghiệp vụ, các loại từ điển, tác phẩm kinh điển để tra cứu và các sách

32

báo cần thiết khác, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập và tự

bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên và học sinh.

- Sưu tầm và giới thiệu rộng rãi trong cán bộ, giáo viên và học sinh những sách

báo cần thiết của Đảng, Nhà nước và của Ngành Giáo dục và Đào tạo, phục vụ

giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học giáo dục, bổ sung kiến thức của các bộ

môn khoa học, góp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

- Tổ chức thu hút toàn thể giáo viên và học sinh tham gia sinh hoạt thư viện

thông qua các hoạt động phù hợp với chương trình và kế hoạch dạy học; tìm

hiểu nhu cầu của giáo viên và học sinh, giúp họ chọn sách, đọc sách có hệ thống,

biết cách sử dụng bộ máy tra cứu sách, tra cứu thư mục nhằm sử dụng triệt để

kho sách, nhất là các sách nghiệp vụ và sách tham khảo.

- Phối hợp hoạt động với các thư viện trong ngành (thư viện các viện nghiên cứu

giáo dục, các trường đại học, cao đẳng, THCN) và các thư viện địa phương (thư

viện xã, phường, thị trấn, quận, huyện, thị xã, tỉnh, thành phố) để chủ động khai

thác, sử dụng vốn sách báo trang thiết bị chuyên dùng, giúp đỡ kinh nghiệm, tổ

chức hoạt động đào tạo và bồi dưỡng về nghiệp vụ; liên hệ với các cơ quan phát

hành trong và ngoài ngành, các tổ chức chính trị, kinh tế, xã hội, các nhà tài

trợ… nhằm huy động các nguồn kinh phí ngoài ngân sách và các loại sách báo,

tạp chí, tư liệu để bảo đảm nguồn bổ sung, làm phong phú nội dung kho sách và

tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật thư viện.

- Tổ chức quản lý theo đúng nghiệp vụ thư viện, có sổ sách quản lý chặt chẽ,

bảo quản giữ gìn sách báo tránh hư hỏng, mất mát; thường xuyên thanh lọc sách

báo cũ, rách nát, lạc hậu, kịp thời bổ sung các loại sách, tài liệu, tư liệu mới (kể

cả băng hình, băng tiếng, đĩa CD-ROM, tranh ảnh và bản đồ giáo dục); sử dụng

và quản lý chặt chẽ kinh phí thư viện thu được theo đúng mục đích; có kế hoạch

chủ động đón đầu tiếp thu sự phát triển của mạng lưới thông tin – thư viện điện

tử, từng bước đưa các trang thiết bị hiện đại phục vụ công tác quản lý thư viện

phục vụ bạn đọc.

33

CHƯƠNG II

KĨ THUẬT NGHIỆP VỤ THƯ VIỆN

Bài 2: XÂY DỰNG VỐN TÀI LIỆU

I. TỔ CHỨC XÂY DỰNG VỐN TÀI LIỆU:

Xây dựng vốn tài liệu trong thư viện trường học là quá trình sưu tầm,

nghiên cứu và lựa chọn những tài liệu có nội dung tư tưởng tốt, có giá trị khoa

học, thực tiễn và nghệ thuật phù hợp với từng cấp học, bậc học để phục vụ nhu

cầu giảng dạy của giáo viên và học tập học sinh đáp ứng yêu cầu giáo dục toàn

diện trong nhà trường.

1. Những nguyên tắc xây dựng vốn tài liệu thư viện:

a) Nguyên tắc tính Đảng

Là nguyên tắc chỉ đạo trong công tác xây dựng vốn tài liệu của các thư

viện Việt Nam nói chung và thư viện trường học nói riêng. Quán triệt tính Đảng

trong công tác xây dựng vốn tài liệu thư viện nghĩa là phải theo đúng quan điểm,

đường lối giáo dục của Đảng để nghiên cứu, đánh giá nội dung tư tưởng và giá

trị khoa học của tài liệu lựa chọn vào thư viện, phục vụ đúng mục tiêu đào tạo

của nhà trường, thiết thực đáp ứng yêu cầu về giảng dạy và học tập. Nội dung tư

tưởng của mỗi tài liệu thư viện là yếu tố đảm bảo cho nhà trường luôn đi đúng

quỹ đạo giáo dục xã hội chủ nghĩa. Tài liệu đưa vào thư viện trường học phải

phù hợp với mục tiêu đào tạo, phương châm và đường lối giáo dục của Đảng,

đảm bảo thư viện là một trung tâm văn hóa – giáo dục của nhà trường.

b) Nguyên tắc thường xuyên và có kế hoạch

Chất lượng vốn tài liệu của thư viện sẽ bị giảm sút nếu không được bổ

sung thường xuyên những tài liệu mới để chọn được những sách chúng ta cần

khi mới xuất bản, dẫn đến lỗ hổng trong vốn tài liệu thư viện. Như vậy, vốn tài

liệu sẽ nghèo nàn, lạc hậu không thu hút bạn đọc tới sử dụng thư viện.

34

Muốn xây dựng một kho sách tốt, sát đúng với yêu cầu giảng dạy và học

tập. Công tác bổ sung phải có kế hoạch và đảm bảo phù hợp những nội dung

sau:

- Quán triệt mục tiêu đào tạo, nội dung giáo dục và phương hướng phát

triển giáo dục.

- Kế hoạch xây dựng vốn tài liệu thư viện phải phù hợp với kinh phí được

cấp .

c) Nguyên tắc xây dựng vốn tài liệu phải phù hợp với đặc điểm, tính

chất và nhiệm vụ của thư viện trường phổ thông.

Cán bộ thư viện phải căn cứ vào chương trình học của nhà trường, nhu

cầu nghiên cứu giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh để tiến hành lựa

chọn tài liệu đưa vào thư viện.

2. Các phương thức xây dựng vốn tài liệu thư viện:

a) Bổ sung ban đầu (khởi đầu): là hình thức bổ sung được áp dụng khi bắt

đầu xây dựng một thư viện.

b) Bổ sung hiện tại: Bổ sung vốn tài liệu là việc làm thường xuyên trong

suốt quá trình hoạt động .

c) Bổ sung hoàn chỉnh (hoàn bị): là hình thức bổ sung những tài liệu thư

viện cần nhưng còn thiếu trong quá trình xây dựng kho hạt nhân nhằm hoàn

thiện kho tài liệu của thư viện.

3. Thanh lọc tài liệu ra khỏi thư viện:

Để đảm bảo tính tư tưởng, khoa học và thời sự của kho tài liệu, đồng thời

với việc bổ sung tài liệu mới cần thường xuyên nghiên cứu, kịp thời phát hiện và

thanh lọc những tài liệu đã bị rách nát, hư hỏng, nội dung thay đổi hoặc đã hết

hạn sử dụng … ra khỏi kho sách thư viện.

Để đảm bảo nguyên tắc quản lí tài sản, khi tiến hành thanh lọc sách ra

khỏi thư viện phải được sự đồng ý của lãnh đạo nhà trường, lập biên bản xuất

sách khỏi kho thư viện, ghi vào sổ đăng kí tổng quát và sổ đăng kí cá biệt.

35

Bài 3: ĐĂNG KÍ TÀI LIỆU

Đăng kí tài liệu trong thư viện được áp dụng thống nhất trong các loại

hình thư viện, bao gồm 2 loại: đăng kí tổng quát và đăng kí cá biệt. Riêng loại

hình Thư viện trường học có thêm sổ Đăng kí sách giáo khoa.

I. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐĂNG KÍ TÀI LIỆU:

1. Đăng kí tổng quát: là đăng kí từng lô tài liệu (đợt tài liệu) nhập vào thư viện

theo một chứng từ (hóa đơn mua tài liệu). Hóa đơn mua tài liệu này được xem là

đơn vị đăng kí để vào sổ đăng kí tổng quát.

a) Cấu tạo của sổ đăng kí tổng quát: gồm 3 phần

- Phần I. Tài liệu nhập vào thư viện

- Phần II. Tài liệu xuất ra khỏi thư viện.

- Phần III. Tổng hợp sự biến động của kho tài liệu hàng quý, hàng năm về tổng

số tài liệu nhập, tổng số tài liệu xuất và số hiện còn trong kho của thư viện.

b) Phương pháp đăng kí:

Mỗi hóa đơn chứng từ ghi trên cùng một dòng, đánh số thứ tự hàng năm

bắt đầu từ số 1.

2. Đăng kí cá biệt: là đăng kí từng tài liệu (từng cuốn tài liệu cụ thể) nhập vào

thư viện. Đơn vị đăng kí cá biệt là một cuốn sách.

Nguyên tắc đăng kí cá biệt:

- Phải đăng kí bằng ngôn ngữ xuất bản của tài liệu đó.

- Mỗi bản sách chỉ được ghi vào một dòng và mang một số đăng kí riêng.

Số đăng kí cá biệt chính là số thứ tự của từng dòng trong sổ đăng kí cá biệt.

3. Đăng kí sách giáo khoa:

Sách giáo khoa bổ sung hàng năm bắt buộc phải vào sổ đăng kí tài sản.

Số đăng kí được ghi trên sách là dấu hiệu khẳng định đây chính là tài sản của

nhà trường; đồng thời giúp thư viện và lãnh đạo nhà trường nắm được hiện trạng

sách giáo khoa, trên cơ sở đó có kế hoạch chỉ đạo xây dựng kho sách.

36

Phương pháp đăng kí:

+ Sách giáo khoa đăng kí theo từng tên.

+ Nếu mỗi tên sách có nhiều bản nhưng cùng năm xuất bản cũng chỉ đăng kí vào

1 dòng. Nếu khác năm xuất bản thì phải đăng kí vào dòng khác.

4. Đăng kí báo, tạp chí: Khi nhập các loại báo, tạp chí, cán bộ thư viện phải lập

phiếu đăng kí cho từng loại (báo ngày, báo tuần, báo tháng, v.v…).

Bài 4: PHÂN LOẠI TÀI LIỆU

Phân loại tài liệu là xác định vấn đề được viết trong tài liệu có nội dung

liên quan đến môn loại khoa học nào, để từ đó định cho tài liệu một hay vài kí

hiệu phân loại thích hợp dựa trên một quan niệm phân loại khoa học nhất định,

thể hiện qua một bảng phân loại cụ thể và bảng phân loại đó được sử dụng thống

nhất cho một hệ thống thư viện.

* PHƯƠNG PHÁP PHÂN LOẠI TÀI LIỆU

1. Phương pháp phân loại chung

a) Những nguyên tắc cơ bản của phương pháp phân loại chung

- Ưu tiên cho những vấn đề có tính cách nội dung hơn các vấn đề đặc trưng cho

hình thức.

- Ưu tiên cho những vấn đề cụ thể hơn các vấn đề tổng quát.

- Ưu tiên cho những vấn đề thực tiễn hơn các vấn đề lí thuyết.

b) Những yêu cầu cần thiết của phương pháp phân loại chung

- Xác định mục đích của việc phân loại.

- Xác định diện phục vụ của thư viện.

- Xác định thành phần độc giả đến thư viện.

37

c) Quá trình phân loại ấn phẩm:

Quá trình xử lí và phân loại tài liệu, từ khi tài liệu bổ sung vào thư viện

cho đến khi tài liệu được đưa lên giá và phản ánh trong mục lục phân loại sẽ tiến

hành qua 3 giai đoạn:

- Phân tích nội dung;

- Xác định đề mục;

- Định kí hiệu cho tài liệu hay còn gọi là lập kí hiệu phân loại.

2. Phương pháp phân loại cụ thể

Tài liệu trong từng ngành kiến thức riêng biệt thì có những phương pháp

phân loại cụ thể:

- Phương pháp phân loại cụ thể phụ thuộc vào một bảng phân loại nhất

định.

- Xác định giới hạn nội dung giữa các môn loại tri thức.

- Phương pháp phân loại từng nhóm tài liệu vì sự liên hệ hỗ tương giữa

chúng.

Bài 5: MỤC LỤC THƯ VIỆN

Mục lục thư viện là tập hợp danh mục tài liệu có trong thư viện được sắp

xếp theo một nguyên tắc nhất định.

I. PHÂN LOẠI MỤC LỤC THƯ VIỆN

1. Các loại mục lục thư viện:

Căn cứ vào số lượng và chất lượng tài liệu, căn cứ vào đối tượng phục vụ,

căn cứ vào loại hình thư viện mà người ta chia nhiều loại hình mục lục để bạn

đọc có thể khai thác thư viện một cách triệt để nhất.

- Mục lục bạn đọc.

- Mục lục công vụ.

- Mục lục chữ cái.

38

- Mục lục phân loại.

- Mục lục chủ đề.

2. Các hình thức của mục lục

a) Mục lục sách: là các thông tin về tài liệu mô tả trong danh mục được in thành

sách.

b) Mục lục phích: là các thông tin về tài liệu được mô tả trên từng tờ phích tổ

chức thành mục lục.

c) Mục lục tờ rời: là các thông tin về tài liệu đã được mô tả trong danh mục

gồm nhiều tờ rời đóng thành tập theo chủ đề, chuyên đề… mục lục tờ rời hiện

được sử dụng khá phổ biến.

d) Mục lục trên máy: là các thông tin về tài liệu được mô tả trên máy vi tính

sau đó sắp xếp thành mục lục.

II. MỤC LỤC CHỮ CÁI

Mục lục chữ cái là một trong các loại mục lục thông dụng nhất trong các

loại hình thư viện. Nhằm giúp bạn đọc tìm tài liệu nhanh chóng, chính xác. Mục

lục chữ cái được tổ chức theo 2 dạng: Mục lục chữ cái theo tên tác giả và Mục

lục chữ cái theo tên sách, qua đó, bạn đọc xác định được ngay tên tài liệu hoặc

tên tác giả mình cần tìm có hay không?

Mục lục chữ cái phản ánh đầy đủ nhất toàn bộ kho tài liệu của thư viện

giúp bạn đọc khai thác triệt để khi cần cũng như giúp cán bộ thư viện trong việc

bổ sung, luân chuyển và thanh lọc tài liệu.

III. MỤC LỤC PHÂN LOẠI

Mục lục phân loại giới thiệu nội dung kho sách của các thư viện theo các

môn khoa học và gắn liền với quá trình phân loại ấn phẩm, vì thế việc tổ chức và

sắp xếp mục lục phân loại phải phù hợp với cơ cấu, nội dung của một Bảng phân

loại mà thư viện đã sử dụng.

Mục lục phân loại có tác dụng rất lớn trong việc giúp bạn đọc tra cứu sách

báo theo môn loại tri thức phù hợp với yêu cầu học tập và chuyên môn của độc

39

giả. Mục lục phân loại được sắp xếp theo cơ cấu của một Bảng phân loại, trong

đó các môn loại tri thức được cấu tạo từ vấn đề tổng quát đến cụ thể, từ đơn giản

đến phức tạp nên có chức năng thông tin, giáo dục rất lớn đối với bạn đọc muốn

học hỏi, nghiên cứu một bộ môn nhất định.

Ngoài ra, mục lục phân loại còn là công cụ rất cần thiết đối với cán bộ thư

viện, giúp cán bộ thư viện nắm được nội dung khoa học của kho sách. Từ đó có

phương hướng để bổ sung sách, biên soạn mục lục chủ đề, các loại thư mục, tìm

chọn, thay thế và giới thiệu sách phù hợp với yêu cầu của bạn đọc. Mục lục phân

loại cũng là cơ sở để thư viện tổ chức những buổi triễn lãm sách, giới thiệu sách

theo những chuyên đề nhất định phù hợp với yêu cầu giảng dạy và học tập trong

nhà trường.

Bài 6: CÔNG TÁC THƯ MỤC TRONG THƯ VIỆN

Công tác thư mục trong thư viện là tổng hợp các quá trình biên soạn thư

mục và phục vụ thông tin, nghĩa là tạo ra các thông tin và cung cấp các thông tin

đó cho người đọc. Công tác thư mục có nhiệm vụ sưu tầm, phát hiện, phân tích

nội dung những tài liệu đã được lựa chọn rồi sắp xếp chúng lại theo một trình tự

khoa học để giới thiệu cho bạn đọc sử dụng.

* CÁC LOẠI HÌNH THƯ MỤC TRONG THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC

1. Thư mục chuyên đề: là loại hình thư mục tập trung tài liệu phản ánh từng

lĩnh vực, từng chủ đề cụ thể.

Thư mục chuyên đề có nhiệm vụ giúp bạn đọc chọn lọc tài liệu về một

vấn đề. Tuy nhiên, thư mục chuyên đề không giới thiệu tất cả những tài liệu hiện

có mà chỉ chọn lọc và giới thiệu những tài liệu tốt nhất, phù hợp nhất với chuyên

đề đó. Tài liệu đưa vào thư mục chuyên đề phải được lựa chọn, phân tích kĩ càng

về nội dung. Vì vậy, thư mục chuyên đề có ý nghĩa tuyên truyền và giáo dục sâu

sắc.

2. Thư mục nhân vật: hay còn gọi là thư mục danh nhân tập trung tài liệu giới

thiệu về đời sống và sự nghiệp của những nhân vật lịch sử, những danh nhân văn

40

hóa và những nhà khoa học mà tên tuổi, sự nghiệp của họ là niềm tự hào của dân

tộc, của nhân loại.

Trong nhà trường, có thể biên soạn các thư mục danh nhân có tác phẩm

trong chương trình giảng dạy của nhà trường.

3. Thư mục địa chí:

Thư mục địa chí tập hợp tài liệu về một địa phương, một khu vực địa lí

nào đó giúp việc nghiên cứu mọi mặt hoặc một số vấn đề về địa phương (thiên

nhiên, kinh tế, văn hóa, lịch sử, danh nhân v.v…).

Thư mục địa chí có tác dụng rất tích cực giúp cho giáo viên và học sinh

tìm hiểu về truyền thống và đặc điểm về lịch sử, địa lí, kinh tế, văn hóa – xã hội

của địa phương, làm cho nhà trường gắn liền với thực tế của địa phương, giáo

dục kiến thức, tình cảm, lòng tự hào cho giáo viên và học sinh về nơi mà họ đã

được sinh ra, đang gắn bó.

4. Thư mục giới thiệu tài liệu mới: là thư mục tập hợp và giới thiệu cho bạn

đọc những tài liệu mới nhập về thư viện trong một thời gian nào đó.

Bài 7: TỔ CHỨC KHO TÀI LIỆU

I. TỔ CHỨC VÀ SẮP XẾP TÀI LIỆU

Bất kì một thư viện nào dù lớn hay nhỏ đều phải tổ chức kho tài liệu.

Toàn bộ vốn tài liệu của thư viện là tài sản lớn, là cơ sở vật chất quan trọng của

thư viện, vì vậy cần phải tổ chức sắp xếp khoa học, trật tự, ngăn nắp. Tìm cho tài

liệu một vị trí thích hợp nhằm sử dụng và bảo quản được tốt hơn.

1. Các loại kho tài liệu:

* Đối với loại hình thư viện trường học: do có những đặc thù riêng nên thư

viện trường học được tổ chức thành ba khu vực kho.

+ Khu vực sách giáo khoa.

+ Khu vực sách nghiệp vụ.

41

+ Khu vực sách tham khảo đọc thêm (trong đó có các tủ sách theo chỉ đạo của

Bộ Giáo dục và Đào tạo như “tủ sách giáo dục đạo đức”, “tủ sách giáo dục pháp

luật”…).

2. Phương pháp sắp xếp kho:

Thư viện trường học tổ chức sắp xếp theo 2 cách sau:

a) Sắp xếp theo môn loại: là phương pháp sắp xếp theo nội dung của cuốn

sách trên cơ sở đã phân loại theo Bảng phân loại dùng cho thư viện trường phổ

thông.

- Ưu điểm:

+ Phản ánh đúng toàn bộ nội dung tài liệu có trong thư viện.

+ Tất cả các tài liệu có cùng một nội dung được quy về một mối thuận tiện cho

việc phục vụ bạn đọc và tránh được sự trùng lắp khi bổ sung tài liệu mới có

cùng nội dung.

+ Tạo thuận lợi cho việc lập thư mục và tổ chức mục lục.

+ Đối với loại kho mở phương pháp sắp xếp này rất được bạn đọc hoan nghênh

vì họ dễ dàng tìm thấy tài liệu có nội dung mình cần (có thể nhiều tác giả hoặc 1

tác giả) không cần phải tra cứu từ mục lục.

- Hạn chế:

+ Chưa tiết kiệm giá, kệ và diện tích (vì phải chừa chỗ trống cho sách mới).

+ Những tài liệu chứa nhiều nội dung nhưng chỉ xếp vào một vị trí môn loại nhất

định.

b) Sắp xếp theo sổ đăng kí cá biệt: là phương pháp sắp xếp theo số thứ tự

vào sổ đăng kí của tài liệu từ 01....N. hay nói cách khác số thứ tự nhập kho của

tài liệu chính là kí hiệu xếp giá.

- Ưu điểm:

+ Phù hợp với các thư viện mới được xây dựng, diện tích. Phòng kho hẹp vốn tài

liệu ban đầu ít, kệ giá chưa nhiều.

42

+ Không có khoảng trống trên các kệ giá vì các tài liệu bổ sung mới sẽ được xếp

lên kế tiếp.

+ Thuận tiện cho khâu kiểm kê.

- Hạn chế:

+ Các sách có cùng nội dung, cùng môn loại sẽ nằm rải rác khắp các giá.

+ Nếu là kho mở phương pháp sắp xếp này làm bạn đọc mất thời gian tìm kiếm

tài liệu có nội dung mình cần và làm cán bộ thư viện mất nhiều thời gian sắp xếp

lại kho.

II. KIỂM KÊ VỐN TÀI LIỆU

- Kiểm kê tài sản định kì theo quy định của Nhà nước.

- Giúp cán bộ thư viện phát hiện sai sót trong các khâu xử lí kĩ thuật tài

liệu.

- Làm tốt công tác kiểm kê cũng là làm tốt công tác bảo quản tài liệu, phát

hiện kịp thời tài liệu hư hỏng, mất mát để có kế hoạch thanh lọc tài liệu.

- Tổ chức kiểm kê theo định kì (6 tháng, 1 năm) cũng là dịp tổng vệ sinh

kho.

Phương pháp tiến hành:

a) Kiểm kê theo sổ đăng kí

Đây là phương pháp kiểm kê đơn giản, tiện lợi chỉ cần 2 người, 1 người

theo dõi sổ đăng kí, 1 người theo dõi tài liệu trên giá nếu khớp số, khớp trên tài

liệu, đánh dấu luôn vào cột kiểm kê…

b) Kiểm kê theo phích kiểm kê

Là phương pháp kiểm kê áp dụng cho kho tổ chức sắp xếp theo môn loại,

khi tiến hành kiểm kê cán bộ kiểm kê ghi một số thông tin về tài liệu trên những

tấm phích nhỏ (gọi là phích kiểm kê) sau đó đối chiếu với sổ theo dõi tài sản

hoặc mục lục nếu có sự khác biệt ghi chú vào cột kiểm kê…

43

c) Kiểm kê mục lục

Nhân các đợt kiểm kê cán bộ thư viện nên tiến hành kiểm kê luôn mục lục

thư viện để phát hiện phích bị mất hoặc phích còn mà tài liệu đã bị mất, đồng

thời với việc thanh lí, loại bỏ tài liệu ra khỏi thư viện sau mỗi đợt kiểm kê là

thanh lí và loại bỏ phích trong mục lục ra khỏi thư viện.

III. BẢO QUẢN VỐN TÀI LIỆU

1. Nguyên nhân hư hỏng:

- Tự phân hủy.

- Tác động của môi trường: Mối, mọt, chuột, độ ẩm, ánh sáng, không khí, thiên

tai.

- Tác động từ con người:

+ Quá trình sử dụng lâu dài.

+ Một số bạn đọc chưa có ý thức bảo quản giữ gìn tài liệu.

+ Cán bộ thư viện chưa có ý thức trách nhiệm trong công việc.

2. Công tác bảo quản vốn tài liệu:

- Giáo dục ý thức gìn giữ, bảo quản tài liệu sâu rộng trong cán bộ giáo viên

và học sinh.

- Cán bộ thư viện phải có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc: thường

xuyên vệ sinh kho, tích cực vận động bạn đọc cùng tham gia trong công tác bảo

quản, giữ gìn tài liệu.

- Tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu về kĩ thuật (phòng hỏa hoạn, phòng

chống mối mọt, không đun nấu, không để xăng dầu hoặc các chất dễ cháy trong

kho).

CHƯƠNG III

CÔNG TÁC BẠN ĐỌC

Bài 8: TỔ CHỨC PHỤC VỤ BẠN ĐỌC

44

I. TỔ CHỨC PHỤC VỤ BẠN ĐỌC TRONG THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC

1. Tổ chức phục vụ đọc tại thư viện: là tổ chức việc cung cấp tài liệu và các

nguồn tin khác cho bạn đọc tại các phòng đọc. Phòng đọc là diện tích được trang

bị chuyên biệt dùng để phục vụ bạn đọc các ấn phẩm và các nguồn thông tin

khác trong bốn bức tường của thư viện. Trong các phòng đọc, cán bộ thư viện

tạo các điều kiện thuận lợi để bạn đọc làm việc với sách, giúp đỡ tư vấn cho bạn

đọc.

2. Phục vụ bạn đọc ngoài thư viện:

Phát huy cao nhất tác dụng của sách báo đối với chất lượng giáo dục của

nhà trường, đồng thời động viên, khơi dậy phong trào đọc sách trong giáo viên,

học sinh, tận dụng vòng quay của sách.

* Các hình thức phục vụ bạn đọc ngoài thư viện:

- Tổ chức túi sách lưu động:

Dùng một số sách nhất định, đưa xuống từng lớp để phục vụ giáo viên,

học sinh nhằm duy trì thói quen đọc sách thường xuyên. Đối với các trường tiểu

học học 2 buổi/ngày, nên xây dựng các tủ sách trong lớp học. Mỗi lớp học có thể

để 1-2 giá sách nhỏ và định kì tổ chức luân chuyển, đổi sách giữa các lớp.

- Chi nhánh thư viện: Nếu nhà trường tổ chức thành những phân hiệu (điểm

trường) nhỏ thì nên tổ chức chi nhánh thư viện ở những phân hiệu (điểm trường)

cách xa trung tâm.

- Tổ chức thư viện xanh:

Thư viện xanh được tổ chức dưới các gốc cây trong vườn trường. Sách

được luân chuyển xuống từ thư viện nhà trường và do học sinh đóng góp. Đây là

hình thức tăng vòng quay của vốn tài liệu, giúp mở rộng chỗ ngồi đọc cho học

sinh đối với các trường còn nhiều khó khăn về diện tích thư viện. Để tránh nhàm

chán cho học sinh và duy trì phong trào đọc, sách phải được thay thường xuyên

(khoảng 2 tuần/1 lần). Tuy nhiên, việc quản lí tài liệu cần phải được chú trọng

để khỏi bị mất, không bị ướt khi trời mưa.

45

Bài 9: TUYÊN TRUYỀN TÀI LIỆU TRONG NHÀ TRƯỜNG

Công tác tuyên truyền tài liệu của thư viện là tổ hợp các hình thức và

phương pháp tuyên truyền miệng và trực quan các tài liệu cho bạn đọc. Nó gồm

những biện pháp dành cho tất cả bạn đọc hoặc dành cho một (hoặc một số)

nhóm bạn đọc nhất định.

I. TUYÊN TRUYỀN MIỆNG

1. Kể chuyện theo sách

a) Kể chuyện theo sách là một trong những hình thức tuyên truyền sách phổ biến

mang lại hiệu quả cao.

b) Kể chuyện theo sách là phương pháp tuyên truyền miệng tác động lên người

nghe bằng âm thanh ngôn ngữ. Chính đặc thù này mà nó có sức truyền cảm, lôi

cuốn, hấp dẫn đặc biệt.

c) Có hai hình thức kể chuyện theo sách: Kể thường xuyên và tổ chức các cuộc

thi.

2. Điểm sách theo chủ đề

a) Điểm sách là một công tác tuyên truyền đặc biệt của thư viện. Điểm sách là

một cuộc nói chuyện ngắn gọn, trình bày nội dung một hoặc một số cuốn sách

theo dàn bài được chuẩn bị kĩ càng, có phân tích và đánh giá tác phẩm về mặt tư

tưởng, khoa học, nghệ thuật… Điểm sách không phải là việc kể lại đầy đủ nội

dung cuốn sách mà chỉ gợi ra những vấn đề quan trọng và chủ yếu nhằm gợi

hứng thú để bạn đọc tìm đọc sách.

b) Có ba hình thức điểm sách:

+ Độc lập, khi nó không kèm theo các hoạt động khác.

+ Kết hợp với các hoạt động quần chúng khác như: nói chuyện, trưng bày sách,

thảo luận sách…

+ Thi điểm sách.

46

3. Giới thiệu sách

a) Giới thiệu sách thường áp dụng đối với từng cuốn sách cụ thể. Một bài giới

thiệu sách thường gồm ba phần chính:

+ Phần 1: Mở đầu

+ Phần 2: Giới thiệu nội dung tác phẩm

+ Phần 3: Giới thiệu nghệ thuật, phương pháp luận của tác phẩm

b) Nghệ thuật diễn thuyết

Muốn cho việc giới thiệu sách có hiệu quả cao cần phải đặc biệt chú ý tới

nghệ thuật diễn thuyết.

4. Thi vui trả lời về sách (hái hoa dân chủ)

Đây là hình thức tuyên truyền tích cực về các tài liệu, tạo hứng thú đọc.

Đối với nhà trường, hình thức này có tác dụng hệ thống hóa, củng cố kiến thức

cho học sinh về một môn học, rèn luyện trí nhớ và khả năng diễn đạt.

5. Câu lạc bộ bạn đọc

Câu lạc bộ bạn đọc của thư viện trường học là hình thức tổ chức theo

nhóm bạn đọc. Câu lạc bộ thường được hình thành từ những người có sở thích

giống nhau.

6. Tổ chức các buổi nói chuyện về sách

Tổ chức nói chuyện giới thiệu sách ở thư viện trường học là hình thức

sinh hoạt thu hút được đông đảo người tới dự.

7. Đọc to nghe chung

Đọc to nghe chung được áp dụng rộng rãi trong các thư viện trường học.

Hình thức này rất cần cho học sinh lớp 1, 2, 3 vì các em chưa nắm được kĩ thuật

đọc, chưa có khả năng giữ lại trong trí nhớ những lời nói và không tự sắp xếp

hoàn chỉnh được từng ý, từng phần.

47

8. Đố vui

Đố vui là hình thức hấp dẫn với bạn đọc trẻ tuổi, làm tăng thêm tính ham

học và mở rộng tri thức, hỗ trợ thêm cho việc học tập của học sinh.

II. TUYÊN TRUYỀN TRỰC QUAN

Tuyên truyền trực quan trong thư viện là việc giới thiệu hoặc khai thác nội

dung các ấn phẩm trong các hình thức cảm thụ bằng mắt, để lại những dấu ấn

lâu bền trong tâm trí người xem.

1. Triển lãm (trưng bày) tài liệu

Là sự trình bày trực quan có hệ thống bộ sưu tập các loại hình tài liệu

công bố và không công bố theo một nguyên tắc chọn lựa nhất định. Triển lãm

sách thư viện là sự tập hợp tài liệu thống nhất theo một nguyên tắc nhất định

trong việc lựa chọn tài liệu, trình tự sắp xếp, trình bày.

2. Biểu ngữ thư viện

Biểu ngữ thư viện là một phương tiện tuyên truyền, giới thiệu sách và

hoạt động của thư viện một cách có hiệu quả và rất phổ thông.

Trong thư viện nhà trường có thể áp dụng những loại biểu ngữ sau:

a) Biểu ngữ tuyên truyền giới thiệu sách

Loại biểu ngữ này nhằm giới thiệu với giáo viên, học sinh một cuốn sách

hay một số sách theo một đề tài nhất định về một nội dung có trong chương trình

học.

b) Biểu ngữ hướng dẫn nhiệm vụ và hoạt động của thư viện

Công dụng chủ yếu của loại biểu ngữ này là để tuyên truyền về thư viện.

Với hình thức này, thư viện thông báo với giáo viên, học sinh về các hoạt động

của thư viện, về tổ chức trưng bày sách, về buổi giới thiệu hoặc thảo luận sách

sắp tới, hoặc về cách sử dụng mục lục, bảo quản sách.

3. Chắp hình

48

Hình chắp được cấu tạo bằng các tranh ảnh, bưu ảnh, hình vẽ cắt trong

báo, tạp chí, hoặc báo có kèm theo lời chú thích. Các hình cắt được chắp lại một

cách khéo léo nhằm thể hiện những đề tài, sách báo nhất định.

4. Báo tường

Báo tường là tiếng nói của học sinh, qua đó, các em có thể ghi lại những

cảm nghĩ về thư viện, về sách. Báo tường còn tập hợp những kinh nghiệm đọc

và làm theo sách của các em học sinh.

5. Sưu tầm các bài báo theo chủ đề

Cán bộ thư viện cần cộng tác chặt chẽ với các giáo viên đứng lớp, tổ

trưởng bộ môn, giáo viên phụ trách Đoàn, Đội để hàng tuần ghi lại hoặc cắt hoặc

sao chụp những bài báo quan trọng cho các bộ môn đang dạy và học trong nhà

trường. Cán bộ thư viện tập hợp các bài báo, lập danh mục, đóng hoặc dán vào

album để lưu trữ, thông báo cho giáo viên, học sinh tìm đọc phục vụ dạy và học

trong nhà trường.

CHƯƠNG IV

TỔ CHỨC VÀ QUẢN LÍ THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC

Bài 10: CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ QUẢN LÍ THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC

I. CÔNG TÁC TỔ CHỨC THƯ VIỆN TRONG TRƯỜNG HỌC

1. Tổ chức các khâu kĩ thuật thư viện

Thực chất là vấn đề xây dựng, tổ chức kho sách và hoàn chỉnh hệ thống

mục lục giới thiệu sách báo. Một cuốn sách, từ khi nhập vào thư viện đến khi

được đưa ra phục vụ bạn đọc, phải qua những công đoạn sau đây:

a) Xây dựng vốn sách báo, tài liệu cho thư viện

Trước hết, thư viện phải tiến hành thu mua, tập hợp các sách báo và tài

liệu cần thiết (khâu bổ sung sách báo).

b) Thực hiện sổ sách quản lí thư viện

Sách báo, tài liệu nhập vào thư viện phải đăng kí:

49

- Đăng kí tổng quát.

- Đăng kí cá biệt.

- Đăng kí sách giáo khoa dùng chung.

- Sổ cho mượn sách của giáo viên.

- Sổ cho mượn sách của học sinh.

- Sổ thống kê bạn đọc.

c) Phân loại và mô tả sách báo, tài liệu

Đây là hai phần việc quan trọng và phức tạp nhất trong toàn bộ kĩ thuật

thư viện. Mô tả và phân loại phải chấp hành nghiêm túc những nguyên tắc

chung để giữ được tính thống nhất trong các thư viện cùng hệ thống.

d) Xây dựng hệ thống mục lục

Sau khi mô tả và phân loại xong, các phích phải được xếp vào hệ thống

mục lục của thư viện.

đ) Đóng dấu, dán nhãn vào sách, ghi kí hiệu

- Dấu được đóng ở trang tên sách và ở trang 17.

- Dán nhãn ở gáy sách hoặc ở góc sách phía trên cùng bên tay trái.

- Ghi số đăng kí cá biệt vào nhãn sách, vào trang tên sách và trang 17.

e) Xếp sách trên giá, kiểm kê bảo quản kho sách

- Hiện nay, cách sắp xếp theo số đăng kí cá biệt là thích hợp nhất với thư viện

trường học.

- Thường xuyên kiểm kê từng phần hoặc toàn bộ sách theo kế hoạch đã định.

- Vận động giáo viên, học sinh giữ gìn sách báo, thực hiện tốt các biện pháp bảo

vệ kho sách.

50

2. Tổ chức phục vụ bạn đọc trong và ngoài thư viện

Tổ chức phục vụ bạn đọc trong và ngoài thư viện là khâu trọng tâm trong

toàn bộ công tác tổ chức của thư viện, quyết định kết quả và chất lượng phục vụ

của thư viện.

a) Phục vụ bạn đọc trong thư viện

Việc phục vụ bạn đọc trong thư viện được thể hiện ở hai hình thức cơ bản

đó là hình thức đọc và hình thức cho mượn.

- Đọc sách tại chỗ

Nơi đọc sách phải thoáng mát, sạch sẽ, đầy đủ ánh sáng, bàn ghế và bảo

đảm được trật tự, tĩnh mịch.

- Cho mượn sách về nhà

Việc cho mượn sách có tác dụng lớn và phù hợp với tình hình hiện nay vì:

+ Sách có thể luân chuyển tới tay bạn đọc nhiều lần hơn so với hình thức đọc tại

chỗ vì người đến đọc bao giờ cũng ít hơn người đến mượn.

+ Có cuốn sách trong tay, với cảm giác thoải mái, giáo viên có thể nghiên cứu

và soạn giảng được tốt hơn.

+ Tận dụng được thời gian rỗi của giáo viên, học sinh, khuyến khích được họ

đọc sách và rèn luyện thói quen đọc sách…

b) Phục vụ bạn đọc ngoài thư viện

* Mục đích: Phát huy cao nhất tác dụng của sách báo đối với chất lượng giáo

dục của nhà trường, đồng thời động viên, khơi dậy phong trào đọc sách trong

giáo viên, học sinh, tận dụng vòng quay của sách.

* Các hình thức phục vụ bạn đọc ngoài thư viện:

- Tổ chức túi sách lưu động, kệ sách tham khảo luân chuyển hàng tuần ở

các lớp học

Dùng một số sách nhất định, đưa xuống từng lớp để phục vụ giáo viên,

học sinh nhằm tạo ý thức đọc sách thường xuyên.

51

- Tổ chức thư viện xanh

Cán bộ thư viện luân phiên hàng tuần đưa sách tham khảo hiện có trong

thư viện đặt hoặc treo dưới các tán cây hoặc các giàn dây leo có bóng mát trong

sân trường để học sinh lúc nghỉ giữa giờ, ra chơi có thể tự lấy sách đọc, xong trả

lại đúng vị trí mình đã mượn.

- Chi nhánh thư viện

Nếu nhà trường tổ chức thành những phân hiệu nhỏ thì nên tổ chức chi

nhánh thư viện ở những phân hiệu cách xa trung tâm…

II. NHIỆM VỤ CỦA NGƯỜI CÁN BỘ, GIÁO VIÊN PHỤ TRÁCH THƯ

VIỆN TRƯỜNG HỌC

- Thực hiện các quyết định chỉ thị của cấp trên về công tác thư viện, tổ chức các

hoạt động của thư viện trường phổ thông theo kế hoạch từng tháng, học kì và cả

năm.

- Nắm vững đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, các chủ trương, chính

sách về ngành Giáo dục & Đào tạo, nhất là đối với cấp học, bậc học phổ thông,

các văn bản chỉ đạo về công tác thư viện.

- Thực hiện đầy đủ quy chế và nguyên tắc nghiệp vụ quản lí thư viện, có biện

pháp tăng cường nguồn sách báo, hướng dẫn đọc, tuyên truyền giới thiệu sách.

Làm tốt các khâu tổ chức kĩ thuật, xây dựng thư viện hoàn chỉnh, phục vụ cho

yêu cầu giảng dạy, học tập của giáo viên, học sinh. Phối hợp với Hội đồng giáo

viên thành lập mạng lưới giới thiệu, tuyên truyền sách báo trong giáo viên, học

sinh hoặc tổ chức các cuộc triển lãm, trưng bày sách phục vụ giảng dạy, học tập

của nhà trường.

- Tham gia công tác hướng dẫn phương pháp sử dụng sách báo, tư liệu và giảng

dạy kiến thức thư viện cho học sinh. Theo dõi và giúp đỡ học sinh đọc sách,

giúp các em tìm chọn những cuốn sách phù hợp, bổ ích. Hướng dẫn và giáo dục

học sinh làm quen với thư viện, có thói quen đọc sách và có phương pháp đọc

khoa học, phương pháp tự học thông minh, có kết quả.

52

- Tham dự hội thảo nghiệp vụ, hội nghị chuyên đề về công tác thư viện trường

học.

- Tổng kết, phổ biến và áp dụng kinh nghiệm thư viện tiên tiến, tổ chức lao động

khoa học trong thư viện. Tham mưu cho lãnh đạo nhà trường đề xuất những ý

kiến xây dựng và kiện toàn thư viện, vận động giáo viên, học sinh đọc và làm

theo sách. Chủ động phát động những phong trào đọc sách, báo nhân kỉ niệm

những ngày lễ lớn, hoặc phục vụ các đợt học tập chính trị, bồi dưỡng hè…

- Giáo dục và vận động bạn đọc giữ gìn sách báo, bảo vệ và xây dựng thư viện

bằng cách: đóng góp sách báo cũ, tham gia sửa chữa giá tủ, bàn ghế thư viện,

đóng bọc, phục chế sách rách nát…

----- HẾT -----