ESUN ÒKTOBER 2015 VOLUMEN 2 EDISHON 13

ÒKTOBER 2015 VOLUMEN 2 EDISHON 13

Diputado Clark Abraham ta kompartí e retonan ku Boneiru tin ku enfrentá

Mi no ta kontra Hulanda, mi ta Pro Boneiru

Turbulensia den UPB

2 EDISHON ÒKTOBER 2015

www.issuu.com/esunboneiru

Diputado Clark Abraham ta kompartí e retonan ku Boneiru tin ku enfrentá

Mi no ta kontra Hulanda, mi ta Pro Boneiru

ESUN a tene un entrevista eksklusivo ku diputado Clark Abraham pa asina resumí su promé 5 luna den gobernashon PDB-UPB. Akinan diputado Abraham a kompartí e retonan ku Boneiru mester enfrentá den e siguiente añanan i su posishon riba e referèndem na kaminda.

Kon bo a eksperensia e kambio di miembro di konseho insular pa diputado?

"E ta algu diferente. Pa ta sinsero den mi kurason semper mi a anhelá pa ta un representante di pueblo den konseho insular. Di otro banda bo mester karga bo responsabilidat i "put your money where your mouth is". Ora nan a pidimi pa asumí e kargo di ta diputado mi a disidí di hasi esaki ku mil amor. Mi no ta un persona fásil pero mi ta hopi resoluto den lokual mi kier logra pa Boneiru. Na kuminsamentu hopi hende mester a kustumá na e manera ku mi ta traha. Mi tin mi pensamentu i vishon i mi ta hopi eksigente ku mi mes i e hendenan rònt di mi. Mi ta duna 110% di mi mes."

"Kolegio ehekutivo ta brinda mi e oportunidat pa trese kambio i tuma desishonnan ku porta no ta popular pero ku ta importante pa Boneiru. Desishonnan ku otronan no kier tuma pa motibu di temor. Nos a eskohé pa bin ku solushonnan real na lugá di solamente kritiká lokual no ta bai bon. E ta nifiká reklamá ménos i hasi mas. Si bo no ta parti di e solushon bo ta parti di e problema, i ami ta eskohé ta parti di e solushon. Tin hopi problemanan ku ami no a okashoná, pero nan tei i mi ta asumí mi responsabilidat pa purba buska solushon. Tira kulpa no ta yuda ku nada, proponé solushon ta lokual ta yuda nos."

Resientemente boso a kumpli 5 luna den gobernashon. Sufisiente tempu pa evaluá e situashon aktual. Kiko ta e tres retonan di mas grandi ku e kolegio ehekutivo aki tin ku enfrentá den su periodo di gobernashon.

"Un di e retonan di mas importante ta deliniá komo aparato gubernamental kon nos kier brinda e komunidat e mihó servisio posibel. Ta un realidat ku e servisio ku ta wòrdu duna aktualmente na nos komunidat no ta na e nivel ku nos ta deseá. Nos ta konvensí ku e por funshoná mehor. Ta p'esei ta importante pa nos invertí den dje pa asina logra yega na e nivel di funshonamentu ku nos ta konvensí ku ta posibel. E reto ta pa konhuntamente nos ta riba e mesun liña

di kiko nos metanan ta i kon nos lo logra esaki."

"Otro reto ta e parti di komunikashon entre kolegio ehekutivo i komunidat. Ta importante pa nos sòru ku e informashonnan di lokual nos ta hasiendo yega na tempu na e personanan konserní. Si no hasi esaki ta krea espasio pa desinformashon i esaki nos ta tumando nota di dje den último tempu. Informashon ta wòrdu trese den un konteksto eróneo ku no ta kuadra ku e bèrdat, ku e simpel meta pa trese desinformashon den komunidat. Nos ta un gobièrnu kompletamente transparente ku no tin nada di skonde pa pueblo. Nos por tin diferensha di opinion, pero no mester reformulá hechonan ku ta trese desinformashon. Mi ta hasi un apelashon pa no krea desiformashon pasobra e ta kousa daño na Boneiru."

"Pa konkluí, e reto di mas grandi ta union. Nos por diferensha di opinion pero tin sierto kosnan ku simplemente no tin espasio pa hasi polítika kuné. Nos no mester lubidá ku nos tur ta riba e mesun boto ku yama Boneiru. Konhuntamente nos mester traha pa yuda Boneiru. Lokual por ripara ta ku hopi debatenan ta wòrdu hiba sin argumento al kaso ku e simpel motibu polítiko pa trese desunion den komunidat. Na momentu ku un persona òf organisashon Boneriano skohe posishon kontra di Boneiru e ta perhudiká e posishon di union riba nos isla. Nos mester wak pa dilanti. Einan e palabra union ta importante. Nos mester uni riba puntonan komun. Un ehèmpel ta funshonamentu di aparato públiko. Si sigui asina, ningun gobièrnu lo por funshoná na un manera efisiente i efektivo. Awor ta kua polítiko òf partido lo por ta kontra ku nos kier yuda mehorá e efisiensia di e aparato públiko? E ta algu ku ta yuda nos tur ku kier goberná e isla aki na e mihó manera posibel.

Kon Gobièrnu Hulandes a risibí e kolegio ehekutivo nobo. Nan tin oido pa e situashon na Boneiru? Tin boluntat polítiko na Den Haag pa yega na solushonnan real?

"Nos tin un relashon profeshonal a base di rèspèt mutuo. Nos ta sinsero i direkto ku nos posishon i nos no ta "beat around the bush". Nos ta argumentá nos posishon a base di hecho i no a base di emoshon. Nos ta sòru pa kumpli ku palabrashon. Klaro ku tin diferensha di opinion riba sierto puntonan. Di banda di gobièrnu hulandes ainda nos ta en espera di nan posishon riba e akuerdo di 22 aprel 2010. No ta kuestion si nan ta rekonosé òf no pasobra tin un firma. Ta un kuestion di kon nan ta bai dun'é kontenido i ehekut'é. Pero

Diputado Clark Abraham

EDISHON ÒKTOBER 2015 3


nos ta trahando konhuntamente riba solushonnan. Lamentablemente dor di e struktura ku nos ta aden, komo Entidat Públiko bo no ta papia direktamente ku gobernantenan hulandes. Pa es motibu ei nos ta haña nos mes ta atendé ku ámtenarnan hulandes. E relashon ku e ámtenarnan hulandes ta bon. Nos ta respetá tur pero nos tin nos pensamentu. Diferensia ta ku e ámtenar hulandes tin ku ehekutá a base di instrukshon di gobièrnu hulandes pero anos komo gobernantenan elihí tin e responsabilidat di kumpli ku nos pueblo. E ámtenarnan hulandes tin un espasio i kapasidat muchu mas grandi pa logra ehekutá su metanan kompará ku nos. Esei ta e realidat di e situashon di struktura aktual ku nos ta aden. Banda di esaki nos ta traha riba e relashon ku vários frakshon den tweede i eerste kamer pa por yega na solushonnan fundamental. Nos por bisa ku nos ta on "speaking terms" ku tur hende pero nos ta defendé nos posishon na un manera respetuoso."

Un di e krítikanan ta ku te ainda no a presentá un programa di gobernashon manera akordá. Pakiko e retraso i pa ki tempu por spera esaki?

"Programa di gobernashon ta den su fase final. Motibu di e tardansa ta ku e programa di gobernashon ta un vishon di koalishon i kolegio ehekutivo ta stipulá prioridatnan. Na final di dia ta e ámtenarnan tin ku duna kontenido na e programa di gobernashon unda ku ta mustra e proyektonan, vishonnan i posishonnan pa logra e retonan ku nos a pone nos dilanti. Esei a tuma su tempu riba nivel di ámtenar. Banda di esei nos tin un gezaghebber ku ta parti di kolegio ehekutivo i nos kier a dun'é tempu pa e duna su kontribushon personal den e trayekto aki. Na final ta kosnan práktiko ku a trese un retraso pa ku e programa di gobernashon. Mi a mira e konsepto final i e ahustashonnan nesesario a tuma lugá. Mi ta spera ku den e simannan benidero e programa di gobernashon lo por wòrdu hasi públiko. Lokual nos a skohe pa e programa di gobernashon ta evitá di bai den detaye di kada proyekto. Na lugá di esei nos a eskohé pa un vishon duradero i di largu término pa Boneiru. Akiden nos ta indiká e tres puntonan primordial ku nos kier konsentrá riba dje den e próksimo periodo i basa riba esei nos lo enfoká riba e puntonan di atenshon pa ku nos invershonnan. Nos kier bin ku proyektonan inovativo i na mes momentu tin e posibilidat di registrá nan impakto pa ku Boneiru."

E liña krusero Pullmantur ta bai stòp di bishita Boneiru i esaki ta mustra atrobe kon vulnerabel nos ekonomia ta. Tin plan pa kuminsá desaroyá otro áreanan/pilarnan ekonómiko pa Boneiru?

"Nos a risibí krítikanan pa kosnan ku nos no tin nada di hasi kuné pero ta algu ku mi kier a aklará. Pa kasualidat mi tabata di bishita na doño di Pullmantur, esta Royal Caribbean Cruiselines, ora ku e manager a risibí e notisia ku Pullmantur lo stòp di bishita Boneiru pa fin di e aña aki. Despues di investigashon a bin resultá ku Pullmantur a charter e barku ku ta bishita Boneiru aktualmente ku otro kompania. Banda di esei nan a haña un petishon ku insentivonan finansiero astronómiko di La Guaira na Venezuela. Ta sumanan ku nos komo Boneiru no por kompetí kuné. Lokual ta di lamentá ta ku na ningun momento Pullmantur a involukrá òf pone nos komo nan partner na altura di nan desishonnan. Algu ku mi a komentá ku e doñonan. Mi mester bisa ku di nan parti nan a ofresé nan diskulpa pa e forma kon esaki a bai. Nan a informá ku nan lo bolbe inkluí Boneiru den nan plan pa 2016."

"Importante ta pa realisá ku promé ku e situashon aki ya kaba nos ta trahando riba diversifikashon di nos ekonomia. No solamente den krea oportunidatnan nobo pero tambe den mehorá lokual nos tin. Esaki ta enserá reorganisá TCB pa e por ta mas produktivo

i proaktivo riba desaroyo di nos turismo. Nos kier sigui desaroyá e benta i maneho di nos produkto turístiko. Nos kier desaroyá e turismo di Boneiru pa un turismo di kalidat haltu. Pa logra esaki mester hasi invershonnan riba término largu. Banda di esaki nos ta kreando sinergia den nos ekonomia. Esaki ta enserá krea industrianan ku ta benefisiá industrianan eksistente i no ta krea kompetensia negativo. Nos a yega na un akuerdo ku profesor Wijffels di universidat di Wageningen ku tin un proyekto di un "AlgaePARC". E idea lo ta forma un partnership pa e kultivo di algen na Boneiru. Esaki lo krea oportunidatnan ekonómiko den benta di algen pa kuminda di piska, pa práktikanan biokímiko i pa produsí biodiesel. Den e parti di produkshon di biodiesel esaki lo por nifiká ku Boneiru por konvertí su mes den un ekonomia totalmente duradero i sostenibel. E spinoffs ku esaki lo por trese pa turismo, aquakultura i ekonomia di konosementu pa Boneiru lo ta unu hopi benefisioso."

Tin puntonan spesífiko unda kolegio ehekutivo i oposishon por traha huntu?

"Hopi biaha ta buska diferenshanan unda ku no tin mester. Un ehèmpel ta e asuntu di likides finansiero di gobièrnu di Boneiru. Nos ta risibiendo plaka di CFT den e di tres siman di luna miéntras ku nos tin ku kumpli nos gastunan finansiero na komienso di luna. Esaki no ta yuda e siklo presupuestario i nos a atendé CFT pa ku esaki. Di otro banda tin sierto ministerionan hulandes ku no ta kumpli pa manda e fondonan finansiero destiná pa Boneiru na tempu. Esaki ta krea disturbio den nos siklo presupuestario. Pakiko konseho insular no ta kuestioná CFT òf Hulanda pa ku esaki? Aunke nos no ta kousante di e problema mi ta tuma responsabilidat i buska solushon. Nos a proponé na krea un buffer finansiero di 2 luna riba término largu. Esaki ta e parti lamentabel ku mi ta sinti falta di union di parti oposishon. Nan ta defendé CFT i ministerionan hulandes na lugá di Boneiru. Bienestar i desaroyo di Boneiru ta riba polítika partidista. Esei ta konta paden i pafó di Boneiru. Mira e personanan ku ta traha na mi bureau di diputado. Akinan kolo polítiko no ta importante. Boneiru ta bin na promé lugá i mi lo keda traha asina.

Lo bai tin un referèndem pa 2015? Kiko ta bo posishon pa ku esaki?

"Kolegio ehekutivo a entrega un konsepto di lei di referèndem na konseho insular. E proposishon di lei ta un referèndem komo kontinuashon di e referèndem na 2004 den kual pueblo a skohe pa un laso direkto ku Hulanda. Na 2006 a stipulá ku laso direkto lo nifiká un Entidat Públiko pa Boneiru

i na 2008 a duna kontenido na esaki. Finalmente na 2010 a repartí e tareanan pa ku esaki. Aworakí e pregunta ku ta riba mesa ta unu simpel: Bo ta di akuerdo ku e kontenido ku a wòrdu duna na laso direkto ku Hulanda? E kontestanan posibel ta "si" o "no". Tur hende ku tin derecho di voto na Boneiru por partisipá na e referèndem. Nos a mantené nos mes na e lei di kieswet vigente i asina evitá e diskushon innesesario di ken mag vota o no. Si mayoria vota pa opshon "no", e ora konseho insular lo por yama otro referèndem i konsulta pueblo pa ku nan deseo. E opshonnan akinan lo mester wòrdu deliniá a base di e reglanan di Nashonnan Uni."

"Mi posishon pa ku esaki ta fásil. Mi no ta kontra Hulanda, mi ta pro Boneiru. Mi ta un gobernante ku a wòrdu elihí, mi tin ku responsabilisá mi mes na konseho insular i na pueblo di Boneiru. Pero e diskrepansia ta ku enbes ku ami komo gobernante elihí mester atendé ku gobernantenan hulandes, mi ta haña mi mes ta atendé ku ámtenarnan hulandes ku no a wòrdu elihí i no mester responsabilisá nan mes na nan pueblo. Nos mester atendé ku CFT i ámtenarnan hulandes ku ta bin ku yen di eksigensianan, tin muchu mas poder i ta disidí kuantu plaka ta disponibel pa Boneiru. Ami no a drenta polítika pa interesnan personal. Ami a drenta polítika paso mi ta kere ku kosnan por ta mihó i mi ta mira posibilidatnan pa esaki bira realidat. Pero ora mi drenta gobernashon i mira kon hopi bo ta wòrdu restringí pa logra kosnan bon, djis pa e simpel motibu di e struktura estatal ku nos ta aden, mi tin ku bisa e ora: Shonnan, por fabor duna nos e espasio pa nos por drecha e situashon ku nos ta aden. Ami semper ta bisa Hulanda ku mi no kier saka man kada biaha pa nan yuda nos ku nos waf, ku nos kareteranan, ku nos aeropuerto. Mi no kier esei, pero na e momento aki nos no tin otro opshon. Lokual mi ta pidi Hulanda semper ta pa yudami pa mi por desaroyá mi isla di tal forma ku nos mes por karga nos mesun responsabilidatnan. Esei no ta nifiká ku nos lo yega einan kompletamente nos so. Kòrda ku awendia tur pais ta interdependiente di otro. Hasta un pais soberano manera Hulanda ta dependé kompletamente di ekonomia di Alemania. Pero e hecho ku bo kier tin mas outonomia no ta nifiká ku nos no ta interdependiente riba otro. E punto ta ku abo komo pais ta disidí ki relashon i ki benefishi bo tin ku otro. Kada pais mester tin e posibilidatnan propio pa disidí kiko ta e prioridatnan di nan pueblo. Na e momento aki e prioridatnan di Boneiru ta wòrdu disidí na Den Haag.

Kiko ta bo ekspektativanan pa Regatta 2015, en espesial den e parti ekonómiko pa Boneiru.

"Ta importante pa aklará ku e presidente di e organisashon aktual di Regatta Byron Tromp a manda un karta pa Kolegio Ehekutivo informando ku e no lo organisá Regatta mas i e la retirá di su posishon. Esaki a pone ku nos mester a bai buska un alternativa pa ku organisashon di Regatta. A base di un komishon forma pa representantenan di departamento ekonómiko, kultura i deportá a logra krea un short list di tur e organisashonnan dispuesto pa organisá e evento. Tres grupo a sali dilanti i for di nan e kompania Hype Events a keda enkarga ku e parti organisatorio. Konhuntamente ku otro personanan ku eksperensia den e parti di laman i tera lo organisá Regatta. Despues di Regatta nos lo hasi evaluashon i lo tuma un desishon pa ku e organisashon pa término largu. Nos ta kontentu kon e desaroyonan ta kanando. Ta un organisashon hóben ku ideanan inovativo i ku a disidí di bai bek na e sitio original di Regatta, lokual tin un balor hopi simbóliko i emoshonal pa nos tur ku a lanta ku Regatta. Nos ta sinti ku tin hopi interes pa Regatta e aña aki i pa nos ta importante pa huntu ku dia di Rincon e eventonan aki por yuda pone Boneiru bek riba e mapa mundial."

Edifisio kolegio ehekutivo



Op 17 oktober 2015 is de film première van Guillaumes Wondere Wereld. Dit gebeurt in Nederland op het Cinekid festival. Guillaume Martiszoon is een bijzonder jongetje van negen jaar. Hij is door de IKON benaderd om mee te doen aan serie in het kader van mensjesrechten. Een serie over kinderrechten. Artikel 7: Ieder kind heeft recht op ontwikkeling staat centraal.

Guillaume, di op Bonaire woont, is gek op lezen en vindt het jammer dat er weinig Papiamentstalig boeken op het eiland zijn. Hij kreeg de kans om zijn eigen boek te schrijven.

Het boek met zijn verhalen, zowel in het Nederlands als in het Papiamentu, is onlangs in de bibliotheek op Bonaire gepresenteerd. Het boek “de avonturen van de enige Eva” bevat verhalen en tekeningen die op een leuke manier o.a. de thema’s gezond leven en het eiland schoon houden beschrijft.. Guillaume is benieuwd naar de film dat beelden bevat van zowel zijn leven op Bonaire als zijn vakantie in Nederland. De film is eind van het jaar te zien op televisie en internet. Guillaume is geïnspireerd geraakt en is bezig met zijn tweede boek. Naar eigen zeggen wordt dit een echt boek, eentje met een harde kaft.

De wondere wereld van Guillaume

Guillaume Martiszoon en Eva Willems tijdens opname.

Guillaume Martiszoon lezend op een karretje. Foto: Humans of Kralendijk.

Multipost Boneiru luna pasa a selebrá 5 ana di eksistensia aki na Boneiru. E selebrashon a tuma lugá na e edifisio di Multipost situá na kaya Industria 2.

E empresario eksitoso lokal Karl Domacasse, Rene Daantje i Theo Sigerling ku ta forma e gerente di e kompania a para ketu huntu ku diferente invitado na e momentu speshal aki. Theo Sigerling a bisa den su spich ku na 2010 a habri Multipost Toshiba na Boneiru. Theo a sigui bisa ku nos tur di un òf otro manera ya ta kliente di Multipost. Esaki pasombra pasport i sédula ta wòrdu personalisá dor di e kompania. Tambe rijbewijs ta wòrdu personalisá

dor di Multipost Boneiru. Banda di aparatonan di Toshiba, e kompania ta agente tambe di e marka renombrá Ricoh.

E pensamentu di Less paper (ménos papel) ta moviendo rápidamente i na Hulanda Multipost ta na kaminda pa bira un lider riba e tereno digital, scan i e-mail. Servisionan nobo ku Multipost ta bai kuminsá ofresé ta print poster, banners, pamflèt, shirt etc i hopi mas na kalidat haltu. Pabien na tur trahadó di Multipost Boneiru i nan gerente.

Pa servisio i kalidat garantisá di imprenta pasa na Multipost Boneiru.

Karl Domacasse i Rene Daantje na momentu di apertura.



Pa Reginald ““Yonchi” Dortalina-

Reginald ““Yonchi” Dortalina

Sigun Reginald “Yonchi” Dortalina

Turbulensia den UPB lo yega su klímaks

Reginald “Yonchi” Dortalina presidente di “HAK” (Hendenan Alkaso i Konsiente) a dirigí un karta na e direktiva i miembronan di Konseho Insular di UPB.

Den e karta aki e ta pone e miembronan di UPB na altura ku e ta ainda para tras di e vishon i direkshon di tur tempu di UPB. Anteriormente e la tuma e desishon di no duna komentario pero awor e ta sinti su mes obligá na duna e miembronan un konseho. Esaki basa riba e echo ku e tabata para na kuna di nasementu di e Identidat Públiko Boneriano. No esaki so pero tambe e la tuma parti na tur e deliberashonnan di struktura estatal.

Lei struktura estatal

NO

Dortalina, “Nos a tuma nota últimamente di un presentashon di un lei pa organisá un referèndum riba 18 di dezèmber próksimo. E lei aki no ta kuadra ku pensamentu, ni vishon di UPB pa ku futuro di Boneiru ku nos konosé.” E ta sigui bisa ku e lei ta manipulativo. Si bo vota Nò, bo ta bai di akuerdo pa kambia di vishon di UPB (mas Boneiru den Hulanda) i deliberadamente ta skohe pa sali for di Hulanda i sigui un ruta pa bira un pais outónomo konforme pensamentu i deseo di partido Demokrat (Rapòrt Lubbers).

SI

Si skohe Sí, tambe bo ta skohe robes dor ku bo mes ta duna di konosé ku bo ta di akuerdo ku tur kos ku tin riba mesa di e struktura aktual. Hulanda di su parti lo bisa ku no tin nodi di kambia nada dor ku pueblo mes ta di akuerdo ku e Identidat Públiko.

Rechaso di propio partido

Dortalina ta bisa ku UPB mes konforme di e akuerdo firmá ku Demokrat ta bai pidi pueblo pa vota nò. . Vota nò ta nifiká ku e kontenido ku nos komo partido a duna e laso direkto, esta Identidat Públiko, mester wòrdu likidá kompletamente. E ta sigui bisa ku di un investigashon ku nos a laga hasi, nos por konkluí ku votadónan i kampañadónan di UPB, no ta di akuerdo ku e posishon ku UPB a tuma. Pues turbulensia den UPB lo yega su klímaks te ku nos hendenan lo rechasá nan propio partido.

Ofensa kontra inteligensia di e Boneriano

E forma kon ta bai pone konsekuensia na e referèndum tambe ta kompletamente robes. Esaki ta bai asta kontra moral di un pueblo pero sigur kontra prinsipionan di Nashonnan Uni. E ta un ofensa kontra inteligensia di e Boneriano sigun Dortalina. E ta sigui bisa ku segun e lei ku tin riba mesa i ku mester keda aprobá; e kantidat di hendenan ku bai vota den e referèndum ta determiná futuro di nos isla. No ta trata aki di e kantidat di persona ku por bai vota riba e fecha menshoná, sino simplemente

esnan ku bai vota riba e dia ei. Ta nan ta determiná ku ta sigui pa e di dos referèndum pa un pais outónomo sakando e Identidat Públiko afó. Pues si 100 persona bai vota i 60 skohe pa e kontesta sí, e ora ei un mayoria di persona ku a bai vota (60) lo determiná nos futuro estatal. Un minoria ta disidí pa e mayoria di 19 mil habitante. Esaki ta kontra prinsipio, kontra moral i asta kontra desensia di UPB. Tur referèndum ku a keda tené na Boneiru tabatin un persentahe di 51% di e kantidat di hendenan ku por a bai vota komo e drèmpel. Di kon kier kita drèmpel e biaha aki? Ta pa kueste loke kueste por yega na un resultado deseá planifiká adelantá? UPB ta bai usa e strategia baho, intransparente i inhustu aki, pa yuda Demokrat pa dje forma aki sigurá 100% pa obligá pueblo pa bai pa e di dos referendum di outodeterminashon pa kaba saka Boneiru for di Hulanda? Ta mas ku klaro ku e meta di e strategia aki ta pa yega na organisashon di e di dos referèndum di outodeterminashon.

Dortalina ta bisa, “apesar ku e propio konseheronan di gobièrnu Boersema i Nicolaas ta bisa ku ta konsehabel pa Nashonnan Uni ta enbolbí den e proseso di referèndum, UPB mes ta bai permití pa tene Nashonnan Uni pafó di e proseso aki. UPB ku semper a para pa hasi kos na drechi, awor ta bai hasi kos kon ku ta i kon ku para keda? No ta tene kuenta ku reglanan demokrátiko, regla di desensia, di seguridat, di imparsialidat i di transparensia mas?”

Outodistrukshon

Ta bon pa kada miembro di Konseho Insular pero tambe miembronan di direktiva komprondé i realisá ku ta trata aki di futuro di Boneiru i no di asuntunan personal, ni tampoko di ningun partido polítiko. Si kontinuá ku e lei di referèndum ku tin riba mesa sin trese e kambionan nesesario, miembronan di Konseho Insular di UPB esta James Kroon, Edsel Winklaar i Esther Bernabela lo bai den historia komo esnan ku a sinta i laga outodistrukshon tuma lugá. Den nos 54 aña di historia komo parti di e país outónomo Antia, nos no a logra mira ni sombra di e benefisiosonan ku nos ta risibiendo den e Identidat Públiko (Laso Direkto) na e momentunan aki.

Skohe pa Boneiru

Nos tin ku skohe pa Boneiru. Ku loke tin riba mesa aworakí, nos ta bai skohe konsientemente i deliberadamente pa tuma desishon kontra Boneiru.

Finalisando Dortalina ta bisa, “mi kier pidi fo’i profundidat di mi kurason, pa nos ban bèk na nos prinsipionan komo partido. No kaba kibra nos partido ku desishonnan robes. Ban lanta para bèk pa nos idiologia Kristian Demókrata i pa nos vishon pa un mihó Boneiru.”



Alkohòl i deporte

Thammy Albertsz

Alkohòl i deporte Den e edishon di oktober 2015 aki mi kier duna informashon tokante di e tema di alkohòl i deporte. Abo ku ta hasi kualke tipo di deporte, bo sa ki efektonan e alkohòl tin riba bo kurpa ora bo bebe? Bo sa tur e konsekuensia nan ku e ta bini kuné? Bo tabata sa ku alkohòl ta mas vulnerabel pa nos hóbennan kompará ku esnan adulto? Na diferente aktividat nan deportivo na Boneiru (kaminda ta trata di aktividatnan pa hobennan mayor di edat i adulto), bo ta haña diferente hende inkluí deportistanan, ta hasi uso di alkohòl. Esaki ta e kaso hopi biaha na deporte nan manera futbòl, sòftbòl, vòli, bolas, dómino èts. Tin hende ta hasi uso di alkohòl asta promé of durante ku nan praktiká e deporte. Esaki eigenlijk ta un “not done”. Naturalmente kada tim ku gana ta selebrá tambe na nan manera, pero no ta laga e alkohòl afó. Alkohòl ta kausa daño na tur órganonan den bo kurpa. Bo higra, stoma i serebro ta wòrdu dañá ora e konsentrashon di alkohòl ta haltu, pues ora bo bebe hopi. Teoria ta bisa ku dor di bebe alkohòl bo kapasidat pa pensa ta bai atras. Bo ta bai pensa mas slow anto di otro banda bo ta bai dùrf mas. Bo chèns pa lastimá bo mes durante e deporte tambe ta bira mas grandi. Asta bo lo por trese otro nan rondó di bo den peliger. Pa es motibo aki ta mihó pa no bebe alkohòl ora bo ta bai praktiká deporte. En general, alkohòl tin efekto negativo riba bo kurpa pa un periodo kòrtiku òf un periodo largu. Por surgi trastorno di stòf nan den bo kurpa i asta bo peso tambe por subi dor ku alkohòl ta kontené energia. Den e skema chikitu aki mi ta duna algun efekto ku alkohòl tin riba periodo kòrtiku i riba periodo largu.

Periodo kòrtiku: Periodo largu:

Pòmpmentu di bo kurason: e ta minimalisá e forsa i resisten-sia di e kurason.

Kondishon: Esaki ta bai atras.

Dolornan di spir: Ora di hasi deporte bo kurpa ta konsumí ‘melkzuur’ ku ta wòrdu prosesá dor di e higra. Pero e higra tei tambe pa prosesá e alkohòl ku bo a bebe. Si e higra mester skohe, e ta kuminsá prosesá e alkohòl promé, ku e konsekuensia ku e ‘melkzuur’ ta keda akumulá den e spirnan kual lo dunabo dolor di spir.

Resistensia abou (weerstand): Bo ta mas sensibel/delikado pa haña kualke infekshon/malesa.

Falta di suku: E kurpa mester di suku (koolhydraten) komo ‘brandstof’ pa prosesá i kibra e alkohòl. Dor di bebe alkohòl e kurpa tin menos suku disponibel pa e spir nan.

Daño na e esófago(slokdarm), stoma i tripa: dor di esaki bo kurpa ta tuma sustansianan nutritivo i vitamina nan menos bon.

Ferdof e serebro i sèl di nèrvio: Bo ta presta menos dor ku e alkohòl ta baha bo resistensia. Bo ta kore rísiko di haña leshon tambe.

Balansa hormonal: Esaki no ta keda optimal i ta sali for di balansa.

Dehidrashon: Alkohòl ta sòru pa ku bo mester bai pishi masha hopi mes i dor di esaki bo ta pèrdè vògt. E rísiko pa deshidratá ta grandi.

Daño na bo kurason: Bo kurason ta un spir ku ta wòrdu dañá dor di e kombinashon di alkohòl i deporte.

Despues di un training físiko, pues ora bo kaba práktika un deporte, e kurpa mester rekuperá di esaki. Si bo bebe alkohòl, e ta stroba e proseso pa rekuperá. Bebe awa òf djus natural ta e mihó kos pa hasi.

Naturalmente tin mas efektonan ku alkohòl tin riba bo kurpa. Pero pa un deportista ku tin meta nan grandi ku e deporte ku e ta praktiká, pues e deseo pa bira profeshonal, ta mas mihó di hasi e eskoho di no konsumí alkohòl.



Hefe di redakshonSharlon Willems

Daroul Croes

EskritornanS. van den Eeckhout

Rudsel MercelinaHerbert Domacasse

George “Kultura” ThodeNolly Oleana

Thammy AlbertszSaskia

KolaboradornanBoi Antoin

ImprentaDrukkerij “De Stad” N.V.

LayoutSharlon Willems

Email:[email protected]

UN LIDER BERDADERO TIN SIGUIDO

Pa Herbert Domacasse

“Un bon lider lo enkurashá su siguidónan pa bisé loke ku e mester sa i no loke e tin gana di tende.” Ku e ekspreshon aki mi lo kier a introdusí otro kualidat importante di e lider berdadero esta; SKUCHA.

Mi kier riska bisa ku mayoria problema di komunikashon ta wòrdu okashoná dor di skuchamentu pober. Tin hopi bosnan ku ta buska pa ser skucha i ningun hende ta tuma tempu awendia pa skucha otro. Na momento ku bo ta evaluá bo abilidat pa skucha, kòrda ku bo tin dos propósito;

pa konektá ku e ser humano i pa siña di e otro. P’esei ta importante pa mantené e orea habri pa e siguiente personanan;

1) BO SIGUIDONAN; un bon lider mester ta esun ku hende lo tin deseo pa sigui i hasi mas ku únikamente papia di negoshi, ora nan ta komuniká ku nan siguidónan. Nan ta tuma tempu pa komprendé kon kada unu ta funshoná komo persona.

2) BO KLIENTENAN; mayoria lider ta asina envolví den nan mes ideanan i nunka ta tuma tempu pa skucha nan klientenan ku nan preokupashon,kehonan i sugerensianan.

3) BO KOMPETIDORNAN; Larry King a yega di bisa; " mi ta rekordá mi mes tur mainta ku nada ku mi bisa awe lo mi siña algu for di dje; Pues si mi ta bai siña algu awe lo ta dor di "skucha" otronan." Komo lider lo bo no kier basa bo akshonnan ariba loke e otro ta hasi, pero tòg bo mester skucha i siña kon lo bo por mehora bo mes.

4) BO MENTORNAN; ningun lider ta asina avansá ku e no mester di un mentor. Ta bon pa siña di hendenan ku mas eksperensia di bida ku bo. Si bo no tin persona ku bo por aserka pa esaki anto kuminsá buska bukinan i studia esakinan. Mi lo kier hasi bo e siguiente pregunta; bo lo konsiderá bo mes un bon skuchadó? Ami sigur ta faya hopi ariba e tereno aki. Mayoria parti mi ta asina okupá ku mi mes kosnan i pa purba logra kosnan den mi bida. último tempu mi ta train mi mes esaki i bo por mira e diferensia i e resultado. Pa mehora bo "skuchamentu" mi lo rekomendá lo siguiente;

*KAMBIA BO SHEMA; tuma mas tempu pa skucha bo siguidónan, klientenan, kompetidornan i mentornan; Traha un skema i dediká tempu na e personanan aki, nan ta importante den bo bida. *TOPA E PERSONA DEN SU AMBIENTE; semper laga e persona konta algu personal di su mes,pa asina abo por sera konosí mehor kuné; Esaki lo por yuda bo traha un mehor relashon kuné.

*SKUCHA E PERSONA BON PA BO POR SKUCHA KIKO REALMENTE E TA BISA ; na momento ku bo ta interkambiá ku hende, ta bon pa bo pone atenshon na e kontenido berdadero di e kombersashon. Nunka ignorá e kontenido emoshonal. Tin biaha bo por siña muchu mas for di un kombersashon dor di tene kuenta ku e nifikashon tras di e regelnan. Pero nunka ignorá e kontenido emoshonal di e kombersashon. Mayoria parti bo ta komprendé e nifikashon

real di un kombersashon mehor si bo por lesa entre e regelnan. Trata na skucha ku bo kurason no solamente ku bo mente. Presidente Roosevelt tabata un hòmber di akshon, pero tambe un bon skuchadó i e por a apresiá e kualidat aki den otro hende. Esaki semper e la usa e den su trabou. P’esei e tabatin bon resultadonan ku e hende i tabata konosí pa e kualidat aki. Bo mester train bo mes pa ta un bon skuchadó tur momento.

"

Sabiduria su mangasina ta yen-yen; ta komedó ta poko.

(Esnan ku ke apliká sabiduria ta skars.)

Wini poulo



Berdura kontentu, hende kontentu

Pa Nolly Oleana

Den e edishon di awe nos lo trata dos tópiko kual ta solo i bientu relashoná ku kresementu di mata i berdura. E dos tópiko nan aki ta forma parti di un seri kaminda ya kaba nos a trata primeramente e tópiko tera pa mata sigui pa awa pa mata. Bon tera, bon awa i solo ta e 3 faktor nan mas importante pa berdura por krese rápido i sano. Naturalmente tin mas faktor ku ta di importansia, manera entre otro temperatura, pero esei no ta un faktor di sumo importansia den nos klima tropikal.

Solo

Den skuridat kaminda no tin rayo ultravioleta (UV) ningun mata òf berdura no por krese. Solo ta produsí klaridat (UV) i tambe kalor. Pa mata òf berdura por krese mester di tin por lo ménos awa, nutriente i rayo ultravioleta. Algun tipo di mata òf berdura por krese den awa ku ta kontené nutriente/kuminda, pero mester tin rayo ultravioleta. Un ehèmpel di esaki ta e sistema ku ta konosí bou di e nòmber “aguaponic” . E sistema aki gradualmente ta birando mas konosí riba nos islanan i ta ser uza ku hopi éksito. Ta un sistema kontrolá pa kultivá berdura i e kalidat di e produkto ta garantisá sigur ora sigui e rekomendashonnan.

Tradishonalmente hende nan lokal ta kultivá berdura den tera ku ta riku na nutriente. I dor ku nos tin solo praktikamente tur dia, rayo ultravioleta no ta hasi falta. Ora planta un mata òf berdura den tera fértil, sòru pa e mata tin sufisiente awa i solo. E proseso di kresementu ta bai e ora ei muchu mas rápido. Un faktor ku ta stroba kresementu rápido di berdura ta bientu i sigur bientu fuerte. Ta p’esei ta rekomendabel pa semper planta berdura den un aria kaminda e berdura tin ménos molèster di bientu.

Na pais nan ku klima friu i tiki solo ta uza lampi nan spesial ku ta produsí rayo ultravioleta i kalor. Sin e lusnan aki i temperatura abou e berdura òf fruta no ta krese.

Algun rekomendashon

1. Planta berdura den un aria kaminda e mata ta haña sufisiente solo, pero no di mas.

2. Planta den un “greenhouse” tin hopi bentaha. E reda di “green house” ta wanta un sierto kantidat di rayo di solo, e reda ta wanta e bientu fuerte i reptilnan manera yuana, lagadishi i kaku no ta kome e blachi nan di e mata.

3. Algun berdura i fruta gusta hopi solo. Ehèmpel nan ta yambo, tur tipo di bonchi, patia, batata dushi, kònkòmber chikí i asina tin muchu mas.

Kiko ta pasa den un mata ora solo sali?

E parti bèrdè di e mata huntu ku awa i ku ayudo di rayo di solo ta krea sèlnan nobo den e mata ku ta buta ku e mata ta krese poulatinamente. Mas nutriente e tera tin huntu ku sufisiente awa i solo e mata ta krese te na un sierto haltura/grandura. Den anochi, ora no tin rayo ultravioleta, e mata ta bai “drumi” i na hopi okashon e blachinan ta bira un poko slap. Esaki ta visibel na hopi okashon òf por fula e blachi den dia i den anochi pa por sinti e diferensia.

Kontrali na den dia, den ora nan di anochi e mata ta produsí awa. Por opservá drùpel di awa na e blachinan den oranan trempan di mainta.

Ki ora ta bon pa muha mata?

E mihó momentu pa muha mata òf berdura ta den ora nan di mainta. E mata a kaba di lanta for di soño i huntu ku awa i ku influensia di rayonan di solo e ta alimentá su mes. Sin sufisiente awa i bon kalidat di tera e solo ta kima e mata.

Den mayoria kaso dor di temperatura haltu i skarsedat di awa e blachi nan di e mata ta bira hel i finalmente lo muri. Ta importante pa evitá evaporashon rápido di awa den tera. Un manera pa prevení evaporashon ta dor di tapa e tera uzando material ku no ta apsorba kayente i tampoko ta dañino pa e tera. Den tera muha ta tuma lugá na tur momentu di dia un proseso biológiko ku ta mantené e tera salu.

E sistema mas konvenshonal pa evitá evaporashon di awa den tera ta dor di tapa e tera ku foyo di palu of mulch. Foyo i mulch ta materialnan orgániko ku ta konvertí poko poko den kuminda pa tera. Tin agrikultor ta uza tambe sas di palu, pero esei ta krea otoleis. Otoleis ta kome e wòrtelnan di e mata i e mata su kondishon lo bai atras. Pa kombatí otoleis por stroi den proporshon chikí kalki di fòrnu riba e tera di mata.

Bientu

Bientu fuerte tin influensia negativo riba kresementu di mata i berdura. Ora bientu ta supla fuerte e mata ta sufri na mayoria okashon daño. Blachinan yòn i bieu ta bula bai i gran parti di e nutrishon ku ta den e benanan di e mata ta wòrdu uza pa fortifiká e stam di e mata. E mata no ta krese den largura, pero si den hanchura. Hopi palu di fruta durante di bientu fuerte ta pèrdè tur òf un gran mayoria di su frutanan.

Kultivashon di berdura ta duna mihó resultado ora planta den un aira ku no tin muchu bientu.

Sugerensia general

Planta berdura den bon tera, duna e mata sufisiente awa, no planta na un lugá ku tin hopi bientu i sòru pa e mata haña sufisiente solo. Un mata pafó di pasada di bientu i ku sufisiente solo i awa ta krese rápido. Pa resultado optimal den plantashon mester tin un bon balansa entre AWA, SOLO i TERA.

Te otro luna!

Pa aviso, sugerensia i remarke tuma kontakto ku redakshon di ESUN na email:

[email protected]



Guantanamo bay is een gevolg van de golf oorlog van 2003. Deze is een gevolg van 9/11. In dit artikel wordt aangetoond dat het Saoedische koningshuis de aanslag op 9/11 heeft gefinancierd. Dat de oorlog met de Is een van te voren opgezette initiatief van de VS is geweest en dat de huidige vluchtelingenstroom vanuit Turkije niet helemaal spontaan verloopt zoals de mensen denken.

De Arabische connectie.

27 ambtenaren van de regering van Saoedi Arabië hebben de aanslag van 9/11 gefinancierd. Alleen hun namen worden nog voorlopig nog geheim gehouden. Degene die dit feit heeft onderzocht heeft dit al in 2003 voor een geheime commissie deze waarheid boven tafel gekregen. Zijn naam is Bob Graham en hij is jarenlang gouverneur van Florida geweest, als ook leider van het CIA onderzoekscommissie naar de oorzaken van de aanslagen op de WTC gebouwen. Nu is ook het motief duidelijk. Saoedi Arabië is een van de trouwste bondgenoten van de VS. Zij vrezen een verspreiding van de Islamitische Revolutie vanuit Iran en willen al jaren dat de VS Iran aanvalt. De VS wil dat niet maar door 9/11 te organiseren is er wel een grotere betrokkenheid van de VS met het Midden Oosten uitgelokt. Het zal wel niet zo zijn dat de mensen rond Bush jr. een tweetal jumbojets in het WTC verwachtten,

maar dat ze wisten dat er iets stond te komen blijkt wel uit allerlei andere zaken. De familieleden van de Arabische monarchie mochten allen ongestoord vertrekken binnen 24 uur na de aanslag. Ook vreemd dat de Rothschilds na dertig jaar hun huur opzegden en uit het WTC vetrokken, drie dagen voor de aanslag. Het komt ook overeen met wat er via Wiki-leaks naar voren komt. ”Koning Abdullah van Saudi-Arabie heeft er ‘regelmatig’ bij de Verenigde Staten op aangedrongen Iran aan te vallen om het nucleaire programma van Iran

te vernietigen.” Hij heeft jullie (de Amerikanen) gevraagd de slang te onthoofden”, zei de Saoedische ambassadeur Abdel al Jubeir, over de Saoedische koning. Bahrein wil dit ook en Israël wil Iran zelf aanvallen.

(Als je verbaasd bent over het lage allooi van George W. Bush en zijn kornuiten dan staat in het boek “Shock doctrine” van N. Klein een interessante anekdote over James Baker, een van de vertrouwelingen van Bush sr en insider in de coterie rond Bush jr.. Hij kreeg de opdracht om de schulden van Irak te saneren en in plaats daarvan stelde hij de Koeweiti’s, de eisende partij, om via zijn eigen advocaten bureau een nog betere deal voor elkaar te krijgen. Werkzaam als ambtenaar je eigen winkel spekken. )

De strijd met de IS

Het tweede nieuws had ik al in mijn vorige artikel geplaatst: dat sinds de aanval op Irak in 2003 en de Soenitisch/Sjiitische burgeroorlog aldaar is uitgebroken de VS deze strijd moedwillig heeft verplaatst naar Syrië. Door betalingen te doen aan de IS, Koerden (PKK) en aan hun vijand de Turken, zogenaamd om de IS aan te vallen is de PKK Turkse burgeroorlog ook opgelaaid. In plaats van de IS aan te vallen maken de Turken korte metten met hun aartsvijand de Koerden. Het motief is dat Syrië gedestabiliseerd moest worden, omdat Syrië een Russische bondgenoot is. Dit alles staat in de Wikileaks boek dat nu verschenen is.

Dit alles is nogal extreem nieuws. Het is logisch dat men dan een stapje verder gaat denken. Pownews journalist Arnold Karskens komt met punt drie: hij denkt dat de enige reden om zoveel vluchtelingen vanuit Syrië toe te laten is om in Europa de publieke opinie zover te krijgen om Syrië te bombarderen. Er zullen met de vluchtelingen ook Islamitische aanslagplegers meereizen, na een paar aanslagen is de publieke opinie om. De PVV, jarenlang betaald door mistige Israëlisch Amerikaanse fondsen, spint nu al garen bij al deze handelingen. Karskens nam de boot van Izmir naar Lesbos samen met andere zgn. “vluchtelingen” en kwam te weten hoe de vluchtelingen geen strobreed in de weg worden gelegd. Zijn stelling is bij hem op het idee gekomen toen hij merkte dat veel vluchtelingen met het vliegtuig naar Turkije komen, samen met hen een boot nam en merkte dat er totaal geen controle is van Izmir tot Lesbos. Dat de vluchtelingen vaak een baan hebben, in Egypte, Iran etc. en gewoon hun geluk komen beproeven, na eerst gecontroleerd te

Middenoosten Afgelopen week stond in de krant dat de VVD weigerde Guantanamo gevangenen uit de VS aan te nemen als ze er niet zeker van waren dat Guantanamo daarbij ook gesloten zou worden. Dit is een wijs besluit. Guantanamo Bay is een van de meest schandalige smetten op het blazoen van de VS van de recente tijd. De regering heeft moedwillig mensen gemarteld, 12 jarige kinderen zonder vorm van protest vastgehouden en mensen van Irakeze straten geplukt en jarenlang vastgehouden. Nederland kan als gastheer van het Internationaal Hof van Justitie niet meewerken aan dit soort praktijken. Het is al erg genoeg dat we politiek goedkeurden dat de VS aan de Irak oorlog in 2003 begon.

Abdel Al Jubeir

Door S. van den Eeckhout


EDISHON ÒKTOBER 2015 11 hebben of er Wifi is op Lesbos, schijnt niemand te deren.

De conclusie is dat de VS vanaf 2003 niet schuwt om 1 miljoen doden te verwezenlijken met oorlogen in Afghanistan, Irak en elders in het Midden Oosten en dat de teller nog lang niet gestopt is. Dit is gevaarlijk nieuws voor landen die naast de andere brandhaard liggen: Venezuela. De VS is op oorlogspad en de landen die naast een brandhaard liggen zullen dit merken ook.

In het vorige artikel poneerde ik de stelling dat Venezuela en de VS wel eens tot een gewapend conflict zouden kunnen komen. In 2009 nationaliseerde Chavez de olieindustrie ten koste van Amerikaanse investeerders. Als Venezuela niet heel snel betalingen gaat doen aan de VS voor hun verloren investeringen dan zal de VS Venezuela gaan destabiliseren als ze dat niet al allang doen.

Je gaat je afvragen wat er met Bonaire gaat gebeuren in de komende mogelijke oorlog tussen de VS en Venezuela. Is het niet een beetje vreemd dat Flamingo airport wordt uitgebreid? Men beweert dat de nieuwe regels maken dat de banen niet te dicht bij de wachtende mensen mogen liggen, maar je zou ook zo kunnen concluderen dat de luchthaven geschikt wordt gemaakt voor grote troepenverplaatsingen.

De laatste 30 jaar is op Bonaire flink geïnvesteerd in een duiksport infrastructuur. De koralen zijn een bron van inkomsten. Wie er dan besloten heeft om in een tank overslagbedrijf Bopec te blijven investeren in dit duikwalhalla moet niet goed bij zijn hoofd zijn geweest. Er is theoretisch altijd een kans dat een tanker breekt. Om deze redenen mag bij Honolulu, het hoofdeiland op Hawaii niet in een straal van enkele kilometers enig tanker aanmeren. Men heeft een lange pijp gelegd dat mocht een tanker breken, dat het zo ver van het eiland af ligt, dat de olie in de Stille Zuidzee verdwijnt en niet op de koralen van Hawaii. Mocht er een oorlog komen met Venezuela dan is de Bopec target no 1. Met alle gevolgen van dien voor de koralen. Ruwe olie mag al helemaal niet in de buurt van het eiland komen. Benzine, wat er in de tanks van Bopec zit, is ook niet ideaal.

Het is dus in het belang van Bonaire dat de VS en Venezuela hun ruzie gaan bijleggen via diplomatieke middelen. In Den Haag onderhandelen Iran en de VS al veertig jaar over de nationalisatie van de olie-industrie in Iran uit de jaren 70. Het heeft een oorlog voorkomen. Uit de Wikileaks stukken blijkt dat zowel Israël als ook Saudi Arabië/de Golfstaten de VS onder grote druk hebben gezet om Iran aan te vallen. Het is nu tijd dat we druk zetten in Den Haag om een Venezolaans Amerikaans Claims tribunaal op te zetten voor deze regio.

Kinderrechten zonder kinderrechter.

In juni 2015 rapporteert het UN committee inzake de kinderrechten dat er nogal wat gedaan moet worden aan de rechten van het kind in Nederland, in het bijzonder voor de kinderen in het Caribisch deel van Nederland. De conclusies en aanbevelingen zijn nogal duidelijk en het is opvallend dat er specifiek aandacht wordt gevraagd voord kinderen in het Caribisch deel van Nederland.

Deze kinderen zouden niet over dezelfde rechten beschikken als kinderen in Europees Nederland. Op zich geen nieuws voor mensen die op de eilanden wonen maar het blijft schokkend.

Het committee geeft op verschillende gebieden aan wat de stand van zaken is met kinderrechten. Ik was het meest onder de indruk van het feit dat er “concern is about the limited opportunities for children to participate in decisions and policies that affect them, especially in the Carbbean part of the Kingdom”.

Ik vind het heel jammer dat kinderen op de Caribische eilanden weinig zeggenschap hebben. Het wordt vaak vergeten dat deze groep ook een mening kan vormen en ideeen kan aandragen als het om hen gaat.

Het is zo erg dat ze over hun eigen leven zelfs weinig zeggenschap lijken te hebben. Hoe vaak wordt er daadwerkelijk geluisterd naar kinderen in bijvoorbeeld een moeilijke thuissituatie? En als een zaak voor de rechter komt, is er op de eilanden geen kinderrechter. Er is ook geen jeugdstrafrecht of wet op de jeugdzorg. Dat maakt het voor een rechter nog ingewikkelder om ook daadwerkelijk kindgericht te denken en te beslissen.

Het commitee is bijvoorbeeld ook bezorgd dat er onvoldoende kennis en begrip is van het recht dat het belang van het kind voorop moet staan bij alle maatregelen die kinderen aangaan. Dit zou in het bijzonder gelden voor rechters en andere professionals die met en voor kinderen werken.

Het zal vaak juridisch kloppen wat een rechter uitspreekt maar of het belang van het kind daarmee voorop staat, daar wordt echt aan getwijfeld. En als al die professionals niet het belang van het kind voorop stellen in hoeverre beschikt de rechter over de juiste informatie en advies? Het zou goed zijn om dit eens nader te onderzoeken.

In de tussentijd roep ik alle kinderen op om eens op te schrijven wat zij graag voor verandering zien, misschien in hun eigen leven of op hun eiland of de wereld.

Dus beste volwassene die dit leest, vertel dit maar aan de kinderen om je heen:

Geef jullie mening, dan geef ik jullie een stem een plek in de krant.. wie weet komt er een keer gehoor. Geef de moed niet op!

KO

LUM

NA

SA

SK

IA

HERSENSPINSELS VAN EEN VROUW



Bonochi, bon dia, bon tardi, felis luna di òktober, luna di fl or manera nos a lanta tende I kanta na skol. Ku áwaseru sa kai pa haña fl or pa pone na grafnan di defuntu 2 di Novèmber. Tempu a kambia, hopi negoshi di fl or a habri I ta bende tur sorto di fl or bibu I artifi sial kisas ta p’esei awa no ta kai pa e no stroba e negoshinan ei, pasobra e ora ei

hende por piki fl or na kualke kura di hende hiba santana òf hasi un kariño kuné strobando e negoshinan ei. E luna aki mi ta bai hasié un luna di gradisimentu, mirando ku ya kaba Mi a hasi un aña ku Mi ta skirbiendo pa e korant ESUN, tempu ta pasa masha lihé. Ta mané ayera ku mi a kuminsá bai lès. Mi ta kòrda ainda kon dia nos a kuminsá na luna di febrüari 2014 mi a yega un tiki lat ya kaba Boi Antoin a kuminsá motivá e hendenan di e importansia pa skirbi den korant. Mesora ku Mi a drenta e la kue mi aden unabes spantami un tiki. E di kumi: E kos aki ta nèt bon p’abo Iglesia Bo por usa e kos aki pa bo por pone Bo kosnan di Dios den korant mester di e tópikonan aki. Mas aleu e sigui dunami kurashi bisando ku E mester di un remplasante di e kolumna Apel di oro ku Pastor Dean Ressler tabata skirbi. Mi no a spanta di miedu. Mi a keda asombrá di tende kon Dios a prepará un hende kaba ku ta dispuesto pa preparámi pa hiba e palabra di Dios pafó di un Iglesia, komo ku Mi ta predikando den un iglesia. Den mi so mi tabata bisa ta ku e propósito ei mi a bin, paso mi tabata tin e deseo ei basta ten kaba, asina ku mi a mira e aviso den korant Mi di mi ta bai pe. Mi ta kòrda ku mi promé Skucha ku mi a skirbi tabata pa siman santu. E tabata mi promé prueba I e a bai bon. Asina mi a sigui skibi mehorando kada dia un tiki. Mi sa ku mi falta mas pero mi tin un fundeshi pa traha riba dje. E di dos parti ta e skirbimentu di e idioma papiamentu tambe mi tin su fundeshi pa sigui desaroy’é,esei mi ta gradisí Rudi Domacasse. E di tres parti ta e buskamentu di notisia, entrevistanan etc. Esun enkargá ku esei tabata Belkis

Osepa. Te ainda mi ta tende su stail di animá nos. E por ponebo sinti mané un raton dilanti di un pushi si bo no komprendé ku ta asina e ta motivábo. Tin ora ta parse ku ta rèp e te rèp, pero e ta tremendo. Mi a intentá pa práktika esei tambe pero no a logra te ainda komo ku parsemi ku hendenan no ta gusta esei masha pa bo entrevistanan, pero mi lo bolbe purb’é. E di kuater ta esun ku a ponemi duda mes mes ku lo mi bai hasié, periodismo di guera. Ronald a duna nos esei e a konta nos di su aventura den e guera na Libia. Kuantu trastornu nan a pasa pa a yega Libia, kon pa nan a yega te serka e sòldatnan ku tabata enfrentá otro, kon un sierto momentu nan mester a kore buska lugá di skonde ora bala tabata pasa banda di nan, den mi so mi tabata pensa ta ken sa manda hende? Un ta kos di kaweta e kos ei ta? Un kos mi a haña interesante ta ku e a topa ku un hóben sòldat ku tabata di Argentina I a disidí pa bin djòin e sòldánan rebelde ku tabata bringa kontra esnan di gobièrnu di e pais, I ku e mester a entrevist’e. Tambe mi kier gradisí mi demas koleganan ku tambe ta skirbiendo pasobra ta huntu nos ta produsí Esun. Pero mi ta masha agradesido pa Daroul I Sharlon, e dos hóbennan aki ta nos hefenan di redakshon Ku Dios lo duna nan sabidoria, animo, perseveransia pa nos sigui hopi aña mas, tambe mi ta enkurashá esnan ku a kai afó ku nan tin chèns di lanta I sigui pasobra tin un mas kurso na kaminda. Tambe mi ta laga tur Hende mira kon importante ta pa yuda e palabra di Dios avansá den Mundu. Marko 16:15. I El a bisanan:’’ Bai den henter e mundu I prediká e evangelio na tur kriatura .I awor nos di Esun tambe ta kumpliendo ku e palabra di Dios, no Ami so ku ta skirbi Skucha ,ma pa boso sa ku Dios ta kontentu ku nos tur ku ta skirbi. Mateo 10:42. I esun ku ,den number di un disipel, duna un di e chikitunan aki maske ta un glas di awa friu pa bebe, di bèrdat Mi ta bisa boso, e lo no pèrdè su rekompensa. Aki nos ta mira ku Dios lo no lubidá riba nos ma lo sigui bendishoná nos ku sabidoria, animo I perseveransia, Esun lo sigui krese den nòmber di Dios. Mi ta terminá asina aki, Kolosensenan 3:23 Tur loke boso hasi,hasi boso trabou di kurason, komo pa señor I no pa hende, 24 sabiendo ku ta for di señor boso lo risibí e rekompensa di e herensia. Ta Señor Kristu ta Esun ku boso ta sirbi. Ku Dios bendishoná nos ku komprendementu pa sigui padilanti.

Pa Rudsel Mercelina

Skucha: Luna di òktober, luna di gradisimentu

ESUN ÒKTOBER 2015 VOLUMEN 2 EDISHON 13

Documents

Transcript of ESUN ÒKTOBER 2015 VOLUMEN 2 EDISHON 13