ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

download ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

of 40

Transcript of ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    1/40

    ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    RESPONSI TROPICAL MEDICINE

    ANTIBIOTIKA :

    PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA

    DALAM KLINIS

    Oleh:

    Yaniar Uzlifatin (0710710010)

    Sandy Wijaya (0710710018)

    Toreni Yurista (0710710088)

    Bannu Jayallan (0710714004)

    Pembimbing:

    Dr. Didi Candradikusuma, SpPD

    1

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    2/40

    ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    Latar Belakang

    Penemuan

    penisilin 1930

    perkembangan

    antibiotik &kemoterapika

    kejadianpenyakit

    Perkembangan

    bid.kedokteranlain

    pilihanantibiotik sistematika tx

    antibiotik

    klinik

    Memilih &memakai

    dalam dunia

    klinik

    2

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    3/40

    ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    Rumusan Masalah - Tujuan Penulisan

    Sistematika pembagian antibiotik

    Telaah & pemilihan antibiotik

    3

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    4/40

    ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    In

    f

    e

    k

    si

    Invasi mikroorganisme ke jaringan tubuh

    Organisme

    Menempelinang

    Kolonisasitumbuhkembang

    biak

    Ganggufungsi

    normal

    inang

    4

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    5/40

    ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS5

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    6/40

    ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    Mekanisme imun melawan bakteri6

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    7/40ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    Faktor

    Kemotaktik

    komplemen

    1 2

    3

    4

    5

    6

    8 9

    7

    1. Inhibisi kemotaksis2. Sekresi toksin

    3. Hambatan jalur denganperantara komplemen

    4. Memiliki kapsul luar yengmenghambat ikatan,

    fagositosis5. Inhibisi fusi lisosom

    6. Memiliki laposan luar tahanterhadap enzim degratif

    7. Menghindar dari fagosom

    8. Mematikan aktivasi sitokin

    9. Aktivasi sitokin tidak benar

    Mekanisme mikroorganisme menghindari sistem imun7

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    8/40ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    Resistensi Mikroba

    1

    Mutasi

    bakteri

    2

    Adaptasi

    3

    Transfer gen

    (plasmid &transposon)

    Merubah

    lubung LPS

    Perbaiki

    sistem

    transport

    Metabolisme

    8

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    9/40ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    a.n.t.i.b.i.o.t.i.k

    senyawa antibakteridiproduksimikroorganisme atau sintetikmenekan

    mikroorganisme lain

    toksisitas selektif

    Bakteriostatik Bakterisidal

    9

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    10/40ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS10

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    11/40ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    pemberian antibiotika

    Empi

    ris

    11

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    12/40ANTIBIOTIK : PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAAN DALAM KLINIS

    Infeksi yangtidak responsif

    tx

    Fever of

    Unknown Origin

    Dosis tak tepat

    Tanpa

    memperhatikan

    tx difinitif

    Kurang

    informasi ttg

    bakteri 12

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    13/40

    13

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    14/40

    Kelompok antibiotik yang aktif pada dinding sel ini terdiri dari penisilin,cephalosporin, carbapenem, dan beberapa inhibitor beta laktam.

    mengandung sebuah rantai beta laktam aktif pada strukturnya

    Penisilin

    PenisilinPenisilin V dan G aktif melawan organisme aerobik Gram

    positif.

    Ampisilin dan amoxycilin memiliki beberapa aktifitas melawan beberapabatang Gram negatif dan spektrum gram negatif meningkat denganpiperacilin.

    Kebanyakan anaerob rentan pada penisilin, dengan pengecualian Bacteriodesfragilis

    Benzylpenicilin (penicilin G) pilihan antibiotik pada infeksi streptococci,staphylococci yang rentanm meningococci, gonococci yang rentan, Treponemapallidum, Pastereulla, Actinomyces dan Clostridium perfringens.

    14

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    15/40

    Fenoksimetilpenisilin (Penisilin V) oral dankadar lebih rendah dari kadar benzilpenisilin

    parenteral Streptococcus pyogenes (faringitisdan pencegahan demam rematik)

    Contoh penisilin kebal penisilinase

    Kloksasilin dan flukloksasilin

    Amoksisilin dan ampisilin efektif organismeresisten penisilin dan efektif daripada penisilinterhadap Enterococcus, Listeria, Haemophilusinfluenzae beta-laktamase negatif, S.typhi,P.mirabilis dan E.coli.

    15

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    16/40

    16

    Amoksilin -klavunalat

    (penghambat betalaktamase)

    ampuh untukH.influenzae,M.catarrhalis,

    beberapaEnterobacteria-ceae

    dan anaerob

    termasuk B.fragilis.

    Piperasilin

    aktivitas penisilinGram-negatif

    paling luas

    Piperasilin +tazobactam (beta-laktamase

    inhibitor)meningkatkan

    aktivitas

    piperasilinterhadap plasmidyang dimediasi

    basil Gram negatifyang produksibeta-laktamase

    seperti Klebsiellaspp dan beberapastrain E. coli.

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    17/40

    Generasi Spektrum Parenteral Oral

    Pertama Staphylococci (except MRSA)

    Streptococci (not Enterococci)

    E coli, Proteus

    Klebsiella

    Cefazolin

    Cephalothin

    Cephalexin

    Cephradine

    Cefadroxil

    Kedua As for 1st generation plus

    Cefamanole

    Haemophilus (including

    beta-lactamase producers)

    Cefuroxime

    Cefaclor

    Cefprozil

    Cefuroxime

    Loracarbef

    Kedua As for above plus

    Bacteroides

    Cefoxitin

    Ketiga As for 2nd generation plus

    most other Gram-negative

    bacilli except Pseudomonas

    Cefotaxime

    Ceftriaxone

    Cefpodoxime

    Ceftibuten

    Ketiga/keempat As for above plus

    Pseudomonas

    Ceftazidime

    Cefepime

    Cefpirome17

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    18/40

    antibiotik spektrum luas

    dikombinasikan dengan silastatin untuk mencegahdegradasi oleh dehydropeptidase tubular ginjal

    tidak memiliki aktivitas terhadap methicillin-resistantstaphylococci, Enterococcus faecium, Corynebacterium

    jeikeium, Listeria, Clostridium difficile dan

    Stenotrophomonas maltophilia.

    Imipenem

    mirip dengan imipenem

    tidak memerlukan kombinasi dengan inhibitordehydropeptidase.

    sedikit aktivitas melawan patogen Gram-positifdibandingkan dengan imipenem.

    Meropenem

    18

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    19/40

    Amikacin, Kanamisin, Gentamisin, Neomycin,

    Netilmicin, Framycetin, Tobramisin, Streptomisin,Spectinomycin.

    aktif terhadap basil Gram-negatif aerobik, termasuk

    pseudomonas

    tidak memiliki aktivitas terhadap anaerob,

    tidak aktif terhadap streptokokus.

    19

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    20/40

    Kuinolon

    Generasi1

    Generasi2

    Generasi3

    Generasi4

    20

    G i 1

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    21/40

    Asam nalidiksat

    menjadi pilihan untuk infeksi saluran kemih tanpa komplikasi.

    juga untuk mengobati Shigellosis pada anak.

    tidak memiliki aktivitas terhadap Pseudomonas aeruginosa, anaerob,klamidia, mycoplasmas atau Gram-positif bakteri.

    Generasi 1

    cakupan diperluas bakteri seperti Pseudomonas aeruginosa danstaphylococci

    Generasi 2

    mirip dengan generasi kedua kuinolon, ditambah peningkatan aktivitas

    terhadap Streptococcus pneumoniae.

    Generasi 3

    Moksifloksasin dan gatifloksasin dapat dianggap generasi keempatkuinolon karena aktivitas mereka terhadap anaerob, dan aktivitasmeningkat secara signifikan terhadap Streptococcus pneumonia

    Generasi 4

    21

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    22/40

    Tetrasiklin Doksisiklin dan Minoksiklin. Mereka memiliki aktivitas terhadap bakteri Gram-positif cocci Escherichia coli Neisseria gonorrhoeae

    Brucella spp. vibrio rickettsiae mycoplasmaschlamydiae dan spirochaetes termasuk Treponemapallidum dan Borrelia burgdorferi. Doksisiklin dan minocycline memiliki waktu paruhyang panjang dan karena itu diberikan sekalisehari atau dua kali sehari

    22

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    23/40

    Eritromisin adalah terapi pilihan untuk infeksi Legionella,Campylobacter, Mycoplasma pneumoniae dan untuk

    pengobatan dan pencegahan batuk rejan. Eritromisin hanya memiliki sedikit aktivitas terhadap

    Haemophilus influenzae. Berguna dalam pengobatan infeksi yang disebabkan oleh

    Streptococcus pyogenes dan pneumococci pada alergi terhadappenisilin pasien.

    Roxithromycin memiliki aktivitas antibakteri yang sama denganeritromisin tetapi memiliki waktu paruh yang lebih panjang.

    Klaritromisin secara signifikan telah meningkatkan aktivitasterhadap organisme yang dianggap rentan terhadap eritromisin,

    Keuntungan besar dari eritromisin termasuk penyerapan

    pencernaan lebih baik dan toleransi dan aktivitas terhadapHaemophilus influenzae. Azitromisin kurang aktif terhadap staphylococcus dan

    streptococcus daripada eritromisin tetapi lebih aktif terhadapHaemophilus influenzae

    23

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    24/40

    Klindamisin aktif terhadap bakteri Gram-positif

    dan terhadap anaerob

    clindamycin lebih unggul daripada penisilin padainfeksi paru anaerobik.

    Ini adalah sebuah alternatif untuk metronidazolsebagai infeksi anaerob

    Efek samping utama adalah alergi (ruam),antibiotik diare terkait termasuk pseudomembrancolitis dan jarang, hepatotoksisitas

    24

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    25/40

    aktif terhadap salmonella, Haemophilus

    influenzae, Streptococcuspneumoniae, Neisseria meningitidis, rickettsiae,dan bakteri anaerob (termasukBacteroides fragilis).

    Sekarang jarang digunakan karena bisamenyebabkan aplasia sumsum yang ireversibel(sekitar 1 per 20000).

    Kloramfenikol ini diabsorbsi dengan baik,memiliki spektrum yang luas dan penetrasi padaCSF sangat baik.

    25

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    26/40

    Vankomisin aktif terhadap Staphylococcus aureus,

    Staphylococcus epidermidis, termasuk strain yangresisten terhadap methicillin (oksasilin dankloksasilinjuga) dan bakteri Gram-positif pyogene lain

    Ototoxicity, nefrotoksisitas, alergi dan, eritrodermaserta hipotensi merupakan efek samping utama.

    Vankomisin tidak diserap pada salurangastrointestinal.

    Teicoplanin adalah antibiotik glycopeptide denganstruktur molekul yang terkait dengan vankomisin

    26

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    27/40

    Kotrimoksazol aktif terhadap bakteri Gram-negatif dan Gram-positif spektrum yang luas,serta Nocardia dan toksoplasma.

    27

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    28/40

    agen antistaphylococcal dan harus selaludigunakan dalam kombinasi dengan antibiotiklain untuk mencegah timbulnya resistensi

    misalnya kloksasilin, atau dalam kasus MRSA,rifampisin, kuinolon kotrimoksazol.

    28

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    29/40

    aktivitas yang sangat baik terhadap bakterianaerob

    Mual, rasa logam adalah efek samping umum

    29

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    30/40

    Agen oral tidak mencapai darah dan jaringan yangsignifikan

    diekskresikan dalam bentuk aktif dalam urin.

    Digunakan untuk pengobatan atau profilaksis padainfeksi tanpa komplikasi pada saluran kemih, kebanyakankarena bakteri Gram-positif atau Gram-negatif.

    30

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    31/40

    agen antituberkulosis dan antilepromatous

    sebagai tambahan untuk doksisiklin (dalam brucellosis), danasam fusidic (pada infeksi serius staphylococcal).

    menyebabkan perubahan warna merah cairan tubuh dansesekali nampak seperti gejala influenza dan hepatotoksisitas.

    Mengganggu metabolisme kontrasepsi oral

    31

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    32/40

    PENGGUNAAN ANTIBIOTIKA

    Berdasarkanwaktu

    pemberian

    Definitif Empiris Profilaksis

    32

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    33/40

    Pertimbangan pemberian

    Gambaran klinikpenyakit infeksi

    Efek terapiantimikroba

    diperolehsebagai akibat

    kerjaantimikroba

    terhadapbiomekanisme

    mikroba

    Antimikrobabukan

    merupakan obat

    penyembuhpenyakit infeksidalam arti kata

    sebenarnya.

    33

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    34/40

    Merugikan pasien(berupa efek samping)dan masyarakatsekitarnya (berupamasalah resistensi)

    Demam dapatdisebabkan olehinfeksi virus

    Demam dapat terjadipada penyakitnoninfeksi

    Pemberianantimikrobaberdasarkan

    adanyademam

    tidak

    bijaksana

    34

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    35/40

    Pemilihanjenis

    antimikroba

    (Madoff, 2008)

    Faktor

    sensitivitas

    Keadaan

    tubuh hospes Biaya

    35

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    36/40

    Indikasi

    penggunaankombinasitidak tetap

    Pengobataninfeksi

    campuran.

    Pengobatanempiris untukinfeksi berat

    yang etiologinyabelum jelas.

    Mendapatkanefek sinergi

    Memperlambatresistensi

    36

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    37/40

    PenggunaanBerlebihanAntibiotika

    Terapi Antibiotikuntuk Infeksiyang TidakResponsif

    terhadap Terapi

    Terapi untukDemam yangPenyebabnya

    Tidak Diketahui(Fever of

    Unknown Origin)

    Dosis yang TidakTepat

    PenggunaanAntibiotik tanpaMemperhatikanTerapi Definitif

    KurangnyaInformasi

    Mengenai Bakteri

    37

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    38/40

    Mutasi Adaptasi

    Transfer genyang terjadi

    melaluiplasmid dantransposon

    38

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    39/40

    39

  • 8/12/2019 ANTIBIOTIKA :PENGGOLONGAN DAN PENGGUNAANNYA DALAM KLINIS

    40/40

    Bagian Farmakologi FK UGM. 2008.Farmakoterapi Antiinfeksi/Antibiotika. Petunjuk

    Kuliah Diskusi Untuk Kalangan Sendiri. Koch, AL. 2003. Bacterial Wall as Target for Attack:

    Past, Present, and Future Research. ClinicalMicrobiology Reviews. Clin Microbiol Rev. 2003October; 16(4): 673687

    Madigan M; Martinko J (editors). (2005). BrockBiology of Microorganisms(11th ed.). Prentice Hall.

    Madoff, LC. 2008. Introduction to InfectiousDiseases: HostPathogen Interactions. Harrisons

    Internal of Medicine. Ney York: BooksOvid Miller, N. 2008. Antibiotic Guideline. New York Rehm, SJ., 2011. Guidelines for Antimicrobial

    Usage 2011-2012. Cleveland Clinic Todar, K. 2008. Online Textbook of Bacteriology.