เวียดนามเหนือ ฮานอย นิงบิงห์ ......** ข อ 2.1 *** ข อ 2.2 บร ษ ทจะจ ายค าใช จ าย ส าหร
เกาะติดสถานการณ์ - National...
11
Transcript of เกาะติดสถานการณ์ - National...
นพ.อำพล จนดาวฒนะ เลขาธการคณะกรรมการ
สขภาพแหงชาต กลาววา สช. มหนาทในการจดทำ
แนวทางการปฏบตงานของสถานบรการสาธารณสข
ผประกอบวชาชพดานสาธารณสข และเจาหนาทของ
สถานบรการสาธารณสข ตามกฎกระทรวงน รวมทงจด
ทำตวอยางหนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะรบบรการ
สาธารณสขโดยประกาศในราชกจจานเบกษา ซงตวอยาง
หนงสอแสดงเจตนาทจดทำขนจะมประโยชนกบคนทวไป
แตไมไดหมายความวาทกคนจะตองทำหนงสอแสดง
เจตนาฯ ตามตวอยางน
ทงน การทำหนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะรบบรการ
สาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทาย
ของชวต หรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวยนไมใช
การทำการณยฆาต ทกคนสามารถทำหนงสอแสดง
เจตนาได อยางไรกตาม มขอแนะนำวา ผปวยเรอรง
ผทมแนวโนมวาจะเสยชวตในเวลาไมนาน และผสงอาย
คอกลมบคคลทควรทำหนงสอนเปนลำดบแรกๆ สวน
ผทมสขภาพแขงแรงทตองการทำหนงสอน ใหขอ
คำแนะนำไดจากผประกอบอาชพดานสาธารณสข หรอ
ผทมความเขาใจเรองนกอนดำเนนการ
ศ.แสวง บญเฉลมวภาส ผอำนวยการศนยกฎหมาย
สขภาพและจรยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร
กลาววา แนวทางปฏบตซงมการรบฟงความเหนนจะม
การปรบปรงและนำเสนอตอ คสช. จากนนจะตองจด
ทำแนวปฏบตตามกฎกระทรวงใหเสรจสมบรณภายใน
เดอนพฤษภาคม อนเปนชวงเวลาทกฎกระทรวงฉบบน
จะมผลบงคบใช
ดาน ศ.นพ.วฑรย องประพนธ ทปรกษาอาวโสศนย
กฎหมายสขภาพและจรยศาสตรฯ กลาววา สงสำคญ
หลงจากไดแนวทางปฏบตตามกฎกระทรวง คอจะตองม
การทำความเขาใจกบสงคมเรอง “การตายด” และ
ประโยชนในการทำหนงสอแสดงเจตนาฯ ทงในกลมผปวย
ญาต และบคลากรสาธารณสขดวย เพราะการดแลผปวย
นน ไมสามารถทำโดยแพทยทานใดทานหนงเพยงลำพง
แตตองทำในลกษณะของคณะบคลากรสาธารณสขทง
แพทย พยาบาล เภสชกร จตแพทย นกสงคมสงเคราะห
เปนตน ซงประเทศไทยกกำลงพฒนาในสวนนอย
นพ.อำพล กลาวเสรมในตอนทายวา สทธในการ
ปฏเสธการรกษาในวาระสดทายของชวตเกยวของโดยตรง
กบเรองการดแลผปวยระยะสดทายแบบประคบประคอง
(Palliative Care) โดยเปรยบเสมอนเหรยญสองดานซง
ตองไปดวยกน ผใหบรการสาธารณสขควรตองเขาใจ
เรองน และเปนทนายนดวา ปจจบนในประเทศไทยม
ความพยายามทจะพฒนาการดแลผปวยระยะสดทาย
แบบประคบประคอง เพอใหผปวยมคณภาพชวตทด
๒
เกาะตดสถานการณ
ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ
ตอจากหนา ๑
ในการดำเนนการตามมต และสนบสนนการจดสมชชาสขภาพ
เฉพาะพนทและเฉพาะประเดนเพอสนบสนนมตนตอไป
ระเบยบวาระทคยกนนานทสดครงนคอ “มตคณะกรรมการ
สงเสรมการลงทน ทไมสอดคลองกบความในธรรมนญ
วาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ หมวด ๖”
ทสบเนองมาจากการท คณะกรรมการสงเสรมการลงทน
(บโอไอ) มมตเหนชอบใหปรบปรงนโยบายสงเสรมการ
ลงทนในอตสาหกรรมสขภาพ โดยขยายขอบขายการ
สงเสรมการลงทนประเภท “กจการโรงพยาบาล” ให
ครอบคลมกจการทเกยวของกบการรกษาพยาบาลมากขน
ทวา มตดงกลาวดเหมอนไมสอดคลองกบ ขอความตาม
หมวด ๖ ของธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ.
๒๕๕๒ ทวา “การบรการสาธารณสขตองเปนไปอยาง
สอดคลองกบระบบสขภาพทพงประสงค และรฐควรสนบ-
สนนระบบบรการสาธารณสขทมหวใจของความเปนมนษย
ทมงเนนประโยชนสาธารณะเปนหลก โดยไมสนบสนน
ระบบบรการสาธารณสขทมงเนนผลประโยชนเชงธรกจ”
“รฐไมพงใหการสนบสนนหรอสทธพเศษทางภาษและการ
ลงทนกบบรการสาธารณสขทมงเนนผลประโยชนเชงธรกจ”
และ “รฐควรเพมการจดเกบภาษจากการบรการสาธารณสขท
มงเนนผลประโยชนเชงธรกจและสนคาททำลายสขภาพ...”
แนวคดพนฐานในเรองสขภาพทควรคำนงถงเมอพจารณา
มตนคอ สขภาพเปนสทธขนพนฐานของประชาชน ระบบ
สขภาพจะตองสงเสรมคณคาและศกดศรความเปนมนษย
และตองใหความสำคญกบความเปนธรรม และความเทา
เทยมกนในสงคม การบรการสาธารณสขซงเปนสวนสำคญ
ของระบบสขภาพจงไมอาจถกตความเปนเชนสนคาบรการ
ทวไป เมอกรรมการฟงหลกคดและเหตผลทวเคราะหและ
หารอกนแลว ประธาน คสช. ไดสงระงบการออกประกาศ
มตของบโอไอทนท โดยกลาวชดเจนวา “รฐบาลตองทำ
ตามกฎหมายและธรรมนญฯ” แตกมคำถามตอคณะ
กรรมการฯ ใหพจารณาตอไปวา การหามสนบสนนการ
ลงทนในการจดบรการสขภาพของเอกชนนน จะหามโดย
เดดขาดหรอไม ในกรณการลงทนทางเทคโนโลยดานการ
รกษาพยาบาล หรอระบบโลจสตกสสงตอผปวย รวมถง
บรการทเปน wellness เชน สปา สมนไพร จะสนบสนนได
หรอไม บโอไอจะไดปรบตว ดำเนนการไดถก
เจอปจฉาน กรรมการหลายทานรวมวสชนา รศ.จราพร
ลมปานานนท ขอใหพจารณาเรองนดวยหลกการ และ
ชงนำหนกระหวางผลประโยชนทางธรกจทไดกบผลกระทบ
ทจะเกดขน เพราะการขาดกำลงคนและการกระจายกำลงคน
ทางดานสาธารณสขยงคงเปนปญหาสำคญของระบบ
บรการสขภาพ ดงนน หากสนบสนนธรกจบรการสขภาพ
เอกชนมากขนกเทากบวา รฐบาลใชนโยบายทางการเงนไป
ถางชองวางของปญหาใหมากขน คณสพฒน ธนะพงค-
พงษ เสรมวาขณะนธรกจบรการสขภาพเตบโตไดดวย
ตวเองอยแลว ดงนนจงตรงกบหลกการทนายกรฐมนตร
กลาววา หลกการสงเสรมการลงทนควรจะชวยในกจการ
ทตองการความชวยเหลออยางแทจรง นพ.สมศกด
โลหเลขา ใหความเหนวา ควรพจารณาตามประเภท
กรณของสปา หรอศลยกรรมตกแตงทเปน wellness
สามารถดงนกทองเทยวเขาประเทศไดกนาจะสงเสรมได
และ พลโท ทพ.พศาล เทพสทธา นายกทนตแพทย
สภา ตงขอสงเกตวาไมควรใชเงอนไขการยกเวนภาษใน
การสงเสรมการลงทน ในทสดหลงจาก คสช. ไดรบทราบ
มตคณะกรรมการสงเสรมการลงทนทไมสอดคลองกบ
ความในธรรมนญฯ โดยประธาน คสช. (นายกรฐมนตร)
รบไปดำเนนการใหคณะกรรมการสงเสรมการลงทนระงบ
มตน และมอบหมายให สช. จดใหมการหารอเพอทำให
เกดความชดเจนในประเดนการสนบสนนการลงทนดาน
บรการสาธารณสข เพอใหสอดคลองกบธรรมนญฯ ตอไป
การประชมครงนยงปดดวยประเดนยอนหลงเมอครงป
๒๕๕๒ ท คสช. เหนชอบให สช. เสนอชอผทรงคณวฒ
๕ คน ไปยงกระทรวงอตสาหกรรมเพอพจารณาแตงตง
เปนผทรงคณวฒใน คณะกรรมการวตถอนตราย ซงใน
ทสดคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบใหแตงตงผทรงคณวฒ
ในคณะกรรมการนไปแลวเมอตนเดอนพฤศจกายน โดย
ไมมรายชอของบคคลท คสช.เหนชอบเสนอใหไปเลย ท
สำคญกวานนยงพบวา รายชอของผทรงคณวฒบางคนยง
มขอกงขาในความเหมาะสม เนองจากอาจมประเดนผล
ประโยชนทบซอน เชน ผแทนจากธรกจสารเคม ซงหลง
จากประธาน คสช. ไดรบทราบ กยนดรบเรองนไป
พจารณาตอทนท
คงตองตดตามกนตอไปวา ทงเรองรอนๆ ของการ
สงเสรมการลงทนในอตสาหกรรมสขภาพ และการ
แตงตงผทรงคณวฒในคณะกรรมการวตถอนตราย
จะมความคบหนาอยางไร
โดย “ตกแก” ตอจากหนา ๑ เกาะตด คสช. สช. เปดเวทระดมความเหน แนวปฏบต “กฎหมายตายด”
“เสนสรางสข” โดย หมอ
จากหองประชมสทองถนน ใน “เมองอเหนา”
คนคนปฏรป เรอง >> สรนภา อมศร เรอง >> สดารตน ตนตววทน สำนกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ (IHPP)
ณนต มธรพจน สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.)
แกะรอยโลก
๓ ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ
“พนยกรรมชวต” ลขตทางสการ “ตายด”
หน งชวตของคนเรา ส งทหน ไมพนกคอ “ความตาย”
...แลวจะดกวาไหม? ถาทกคนสามารถเลอกวถการ
ตายอยางสงบแบบทใจตองการ โดยไมตองเจบหรอ
ทกขทนกบการ “ยอชวต” อกตอไป
เปนเวลานบทศวรรษ ทองคความรในเรอง “การ
เผชญความตายอยางสงบ” เพอไปสภพภมทดตาม
หลกพทธศาสนา ถกเผยแพรจนกลบมาเปนทสนใจอกครง โดยม เครอขายพทธกา และ พระไพศาล วสาโล เปนฟนเฟองสำคญ ในการขบเคลอนใหคนไทยตระหนกและเขาใจวา ความตาย
ทแทจรงนนเปนเชนไร รวมถงสอนการเตรยมใจของผทยงอย และการดแลผทใกลตาย ซงเปนการ
ดแลระยะสดทายใหผนนจากไปอยางสงบ ดวยการรกษาแบบประคบประคอง (Palliative Care)
เพอไปสการตายด
...ยงมอกหลายคนไมรวา เรามสทธวางแนวทางการเสยชวตเองได
เกยวกบเรองน คณวรรณา จารสมบรณ หรอ ‘พสย’ อดตพยาบาลหองฉกเฉน (I.C.U) ปจจบน
เปนหนงในสมาชกเครอขายพทธกา และวทยากรรนบกเบกของโครงการเผชญความตายอยางสงบ
เลาใหฟงวา หลงจากการละสงขารของทานพทธทาสภกข ทำใหคนหวนตระหนกคดวาการยอชวต
ดวยเทคนคทางการแพทยนน เหมาะสมแลวหรอไมกบชวตหนงทจตกำลงจะดบสญเพอไปสสคต
แตกลบตองมาถกทรมานเพอยอใหมลมหายใจ ทงๆ ทเจาตวมเจตจำนงแนชดวาอยากจากไปอยางสงบ
“ตามหลกพทธมความเชอวา ขณะทจตสดทายอยในภาวะอาสนนกรรมหรอกรรมจวนเจยนกอน
สนลม ถาจตถกนอมนำไปในทางกศล ชวตหลงความตายกจะไดเสวยสขตามกรรมททำมา แตถา
จตสดทายถกนอมนำไปในทางอกศลดวยการทำใหเจบปวดทกขทรมานแลวละก ผนนอาจตกอย
ในภพภมตำกลายเปนเปรตหรออสรกาย เดมดวยหนาทการงานพมหนาทตองกชวตคน ตองจบ
ผปวยมดตรงเพอสอดใสอปกรณทางการแพทย จนเขามอาการดนทรนทรายนำตาไหล แตกตอง
ปลอยไป เพราะทงเราและญาตผปวยเชอวาการมชวตอยเทานน คอหนทางทดทสดสำหรบคนไข”
สำหรบบางรายทอาการไมเขาขนโคมาหรอมหวงรอด พสยบอกวากระบวนการยอชวตอาจเปน
หนทางทถกตอง แตถาในกรณโรคภยดำเนนมาถงขนสดทายจนไมสามารถชวยไดแลว การรกษา
แบบประคบประคองเพอไปสการตายด ดวยการเปลยนแนวทางการรกษาทมงใหหาย ไปเปนการ
ดแลอยางไรใหมคณภาพอยางดทสดจนถงวาระสดทายของชวต เชน ไมเพมทกขจากการรกษาให
แกผปวย หรอทำใหผปวยสบายตวสบายใจมากทสด จนไมรสกกดดนหวาดกลวทจะตาย นาจะ
เปนทางเลอกทเหมาะสมมากกวา โดยตวคนไขสามารถแสดงเจตนาชดเจนผาน “พนยกรรมชวต” ทระบเจตจำนงไดวาตวเองอยากเสยชวตแบบใด
ในปจจบนการรกษาแบบประคบประคองหรอการเลอกตายดดวยพนยกรรมชวต สามารถปฏบตได
จรงและไมผดกฎหมาย โดยพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตราท ๑๒ ระบไว
อยางชดเจนวา “บคคลมสทธทำหนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะรบบรการสาธารณสข ทเปนไป
เพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวตตน หรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวยได โดย
ผปฏบตตามนนจะไมมความผดใดๆ โดยเฉพาะผประกอบวชาชพดานสาธารณสข”
อยางไรกตาม วทยากรโครงการเผชญความตายอยางสงบบอกตอดวยวา จากการสอบถามผทมา
อบรมกบโครงการฯ ตงแตชวงกอตงใน พ.ศ. ๒๕๔๕ เกอบรอยทงรอยอยากเสยชวตทบานโดยไมม
เครองพนธนาการ และความปรารถนาของผปวยใกลตายกวา รอยละ ๙๐ ไมตองการใหมการยอชวต
เทากบวาทกคนอยาก “ตายด” ดวยกนทงนน เพยงแตจะฝาดานความเชอและคานยมของสงคมทสงสมมานาน วาความตายเปนเรองอปมงคลไมควรนำมาพด หรอวางแผนกนลวงหนาไดอยางไร?!!
“พวาถาเรามสตและเขาใจเรองความตายอยางถองแท โดยไมมกรอบความเชอของสงคมวาการ
ปลอยใหชวตทถงเวลาตายเปนความผดบาปเขามาบดบง สงทจะไดกลบมาไมใชแคหนทางแหง
การตายดสำหรบผปวยเทานน แตคนทยงอยกไดรบอานสงสดวย เพราะเขาเหลานนจะหนกลบมา
มองและใชชวตใหอยกบปจจบน มการปรบปรงความสมพนธ การใชชวตกบผคนรอบขาง เพอ
ปทางใหตนเองกาวสการตายด ผลสดทายทจะเกดกคอสงคมดเพราะจะมแตคนทำด ซงในเรองน
ตองมการสรางความเขาใจในสงคมอยางจรงจง โดยเรมตนจากสถาบนครอบครวเปนอนดบแรก”
พสยกลาวทงทาย
“กฎหมาย” นนเออแลว กเหลอแต “คน” วาจะเปดใจ เขาใจ และยอมรบกบวถการตายแบบใหมนหรอเปลา
--
สำนกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ (IHPP) สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สำนกงาน
คณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) และ สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย (สวส.)
รวมกนพฒนาและขยาย เครอขายถมชองวางทางสงคม (Social Inequity Reduction Network - SIR Net) ดวยเหนวาชองวางทางสขภาพ เกดจากชองวางหรอความเหลอมลำ
ทางสงคม พวกเราจงหนมาจบมอกน ทงสายสขภาพและสายสงคม เพอชวนเพอนพองนองพมา
ทำงานเรองนดวยกน
ในระดบภมภาคเอเชยแปซฟกกใหความสำคญกบเรองน
ทมจาก IHPP สสส. และ สช. โดยม นพ.ณรงคศกด องคะ-
สวพลา เปนแมทพ ไดไปเขารวมประชม “Evidence for
Action on the Social and Environmental Determinants
of Health Equity in the Asia Pacific Region” จดโดย The
Global Action for Health Equity Network (HealthGAEN)
ทกรงจาการตา ประเทศอนโดนเซย ระหวางวนท ๒๘-๒๙
พฤศจกายน ๒๕๕๓ เพอแลกเปลยนเรยนรประสบการณและ
นวตกรรมจากประเทศตางๆ ในการหาแนวทางลดความไมเปน
ธรรมทางสขภาพในภมภาคเอเชยแปซฟก รวมทงเปนการสราง
เครอขาย หาพนธมตรในการทำงานรวมกน
เครอขายถมชองวางทางสงคม เปนหน งในสมาชกของ
HealthGAEN ซงมหลายประเทศเขารวม เชน อนเดย ศรลงกา เกาหล ไตหวน อนโดนเซย
มาเลเซย เวยดนาม ไทย ออสเตรเลย นวซแลนด ฟจ ปาปวนวกน เปนตน
คณหมอณรงคศกด ประธานเครอขายถมชองวางทางสงคม ไดรบเชญเปนคณะกรรมการ
กำกบทศทางใหกบเครอขายนเชนกน
คณชารอน ฟรว (Sharon Friel) ประธานเครอขาย พดใหฟงวา “จะขบเคลอนนโยบายเรอง
ความไมเปนธรรมทางสขภาพ ตองมหลกฐานเชงประจกษใหเหน”
อยางทรกน หลายประเทศทวโลกใหการยอมรบประเทศไทยในเรองความกาวหนาของระบบสขภาพ ประเทศเราจงไดรบเชญใหนำเสนอถง ๓ คน
ประเดมดวย นพ.ภษต ประคองสาย จาก IHPP นำเสนอ สถานการณความเทาเทยมทาง
สขภาพทดขน หลงจากใชนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา ทพ.สปรดา อดลยานนท จาก
สสส. นำเสนอ กลยทธในการขบเคลอนนโยบายเลกเหลา และ คณณนต มธรพจน จาก สช.
นำเสนอ กระบวนการสรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพแบบมสวนรวม หรอ “สมชชา
สขภาพ” นนเอง
เพราะคณหมออำพล จนดาวฒนะ กำชบมาวา “การเรยนรไมไดอยทหองประชมเทานน” เรา
สองคน เลยใชเวลาชวงเชาของวนอาทตยกอนการประชมออกไปเดนเลนอยแถวหนาโรงแรม
Sari Pan Pacific
“เอ...รถโลงจรง หรอเปนวนอาทตย ผดจากวนทมาจากสนามบน รถตดมาก ใชเวลาเกอบ
๒ ชวโมง กวาจะถงโรงแรม”
นอกจากรถไมตด จนถงขนแทบจะไมมรถเลย ยงมคนออกมาปนจกรยาน เดน วง เตน
แอโรบก อกตางหาก
เลยบๆ เคยงๆ ถามเดกผหญงชาวอนโดนเชยคนหนง เธอเลาวา สาเหตททำใหคนมาออก
กำลงกายกลางถนนมากมายขนาดน เปนเพราะเทศมนตรเมองจาการตามนโยบายใหปดถนน
กลางเมองวนอาทตยครงวน เพอรณรงคใหชาวอนโดนเชยออกกำลงกายมาเปนระยะเวลา
ปกวาแลว
จะเหนวาเรองสขภาพ ไมใชเรองของปจเจกบคคล แตตองอาศยนโยบายสาธารณะดวย
กลบจากอนโดนเซยครงน เลยขอเกบเรองเลาและความประทบใจมาใหสมาชกสานพลงไดอาน
แถมพกดวยการนงทำการบานตอ เพราะหลายประเทศสนใจอยากใหเครอขายเราจด
กระบวนการเรยนรการขบเคลอนนโยบายสาธารณะ ทเรมตงแตงานวจยเพอหาหลกฐานมา
สนบสนนนโยบาย จนกระทงนำนโยบายสการปฏบต
ถงจะเรยกไดวา “งานเขา” แตเราขอยมส
บทความ
๔
“๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๔ เปนวนแหงความรก หากทานใดยงไมมนดขอใหมาพบกนททงนอย เพอเขารวมงานใน
ความพยายามทจะกอตงสมชชาประชาชนจงหวดสตล เพอ
ใหคนสตลไดมปากเสยงและสามารถกำหนดทศทางการ
พฒนาจงหวดสตลไดบาง”
นนเปนคำเชญชวนจาก คณสมยศ โตะหลง ๑ ในคณะ
ทำงานจดวนเพอนพนองประจำป ๒๕๕๔
จากกระบวนการถอดบทเรยนและพฒนาขอเสนอตอการม
สวนรวมของภาคประชาชนอยางตอเนอง ในระยะ ๓ ป
ทผานมา ในงานเพอนพนอง ซงเปนประเพณของคนทำงาน
พฒนาทมาสงสรรคเปนประจำทกป ตงแต พ.ศ. ๒๕๒๘
เปนตนมา ปนนบเปนปท ๒๗ แลว เพอนพนองในภาคความ
รวมมอตางๆ จงมมตใหสานตอการยกระดบทศทางการ
พฒนาจงหวดสตลในอนาคต โดยภาคประชาชนใหมากขน
แทนทจะถกกำหนดจากภาครฐ ภาคธรกจจากสวนกลาง
ดงทเปนอย
กอปรกบขณะนจงหวดสตลกำลงถกผลกเขาไปอยภายใต
เงอนไขการพฒนาทตองนำพาประเทศไปสระบบทนนยมเตม
รปแบบ สตลไดถกเลอกใหเปนพนทยทธศาสตรสำคญในการ
เปนศนยกลางระบบการผลต และขนสงสนคาของประเทศ
เพอรองรบหรอขยายทศทางการขยายตวของพนทอตสาหกรรม
ภาคตะวนออก อยางเชนนคมอตสาหกรรมมาบตาพดจนถง
ขนจะใหเปนมาบตาพด ๒ หรอ ๓ ซงรฐบาลและนกการเมอง
วาดฝนไวใหมนคมอตสาหกรรมถง ๑๒๐,๐๐๐ ไร เรยกวากน
พนทไปเกอบครงจงหวด คงนกภาพในอนาคตไดไมยาก
รวมคด รวมปฏรปประเทศไทย
สมชชา ขาขน ขาลง > > เรอง กำราบ พานทอง “คนสตล” กบกาวยางการจดการตนเอง
หากเปนเชนนนจรง ภาพมาบตาพด ๑ ซงเปนเมองมลพษไป
แลว จนตองประกาศเปนเขตควบคมมลพษ เปนพนทซงผท
อยอาศยเจบปวยลมตายจากโรคอตสาหกรรมจำนวนมาก
เชน มะเรง จนเรยกวาสงทสดในประเทศไปแลว
สงเหลานชาวสตล อยากได อยากเปนหรอ….
โครงการขนาดใหญ อยางเชน ทาเรอนำลกปากบารา รถไฟ
รางค อโมงคระหวางประเทศ และอกหลายโครงการทกำลง
จอควตามมา ลวนเปนโครงการขนาดใหญทงสน สงเหลาน
จะสงผลตอการเปลยนแปลงวถชวต สงคม และวฒนธรรม
ของจงหวดสตลอยางขนานใหญ ซงเปนการเปลยนแปลงท
คนสตลมไดมสวนในการกำหนดขน แตถกกำหนดโดยกลม
ผลประโยชนทงในและนอกประเทศ นจงเปนสทธเบองตนท
คนสตลจะตองรบร เขาใจ และทสำคญ คอคนสตลตอง
ลกขนมาพทกษรกษาสทธทจะกำหนดทศทางการพฒนา
รวมกนสรางทางเลอกของการพฒนาดวยตนเอง
ครงหนงชาวสตลเคยมคำขวญประจำจงหวดวา “สตลสงบ
สะอาด ธรรมชาตบรสทธ” บดนคำขวญนกำลงถกลบไปและ
ทำใหลมเลอนไปดวยแผนการพฒนาเปนเมองอตสาหกรรม
พรอมการลงทนขนาดใหญจากตางชาต ทอาจถกเรยกวาเปน
เขตเศรษฐกจพเศษ ทยากนกจะใหประชาชนมสวนรวม
เครอขายองคกรภาคประชาชนในจงหวดสตล ไดมการ
ขบเคลอน สรางสรรค พฒนา ชมชนทองถนตนเองมาอยาง
ยาวนาน ในรปแบบตางๆ เชน กลมเครอขายทรวมกนดแล
ฟนฟ รกษาทะเล กลมเครอขายทรวมกนรกษาปาไม พนธพช
หรอแหลงปาตนนำ กลมเครอขายทรวมตวกนจดตงกองทน
สวสดการ จดการทอยอาศย หรอเพอแกปญหาทดน ทอาศย
ททำกน กลมเครอขายเยาวชน สตร กลมทมการเคลอนไหว
เรองการปกปองสทธชมชน หรอแมแตกลมคนเมอง กลมคน
พการ กลมผสงอาย รวมถงกลมทรวมตวกนเพอสรางสรรค
งานศลปวฒนธรรม
ดงนน เมอวาระทเหมาะสมมาถงแลว เพอนพนองจงไดนด
หมายกนใน วนท ๑๔ กมภาพนธน เปดเวทใหทกภาคสวน
สรางความสมพนธระหวางเพอนพนอง ใหเกดการเรยนร
แลกเปลยนระหวางกน รวมแสดงความคด รวมกนกำหนด
แนวทางขบเคลอนวาระสำคญของประชาชนจงหวดสตล ดวย
เวทถายทอดประสบการณ และงานของแตละเครอขาย, องคกร
หรอกลมทเปนเพอนพองนองพ เสวนา และรวมแสดงความ
คดหวขอ “คนสตลสามารถกำหนดอนาคตตนเองไดหรอไม
อยางไร” รวมทงรวบรวมประเดนสำคญ และกำหนดแนวทาง
การขบเคลอนรวมกนของคนสตลตอไป
จงหวะกาวสำคญของเพอนพนองสตลนบวาสอดคลองกบมต
สมชชาสขภาพแหงชาต ครงท ๒ ป ๒๕๕๒ ประเดนแผน
พฒนาทยงยนบนฐานการพงตนเองดานเศรษฐกจ สงคม
สงแวดลอม กรณภาคใต และมตสมชชาสขภาพแหงชาต
ครงท ๓ ป ๒๕๕๓ ประเดนนโยบายสนบสนนพนทจดการ
ตนเองเพอสงคมสขภาวะ ทใหโอกาสชมชนทองถนมบทบาท
ในการออกแบบการจดการตนเองในรปแบบทเหมาะสม
และเปนความสำคญของพลเมองทจะมสทธ มสวนใน
การกำหนดอนาคตตนเองตามวถประชาธปไตย
ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ
เมาเลา >> นายโตโต
ผมไดรบบทกวบทหนงจากหมออนามยทชอคณสมเกยรต ธรรมสาร ปจจบนเปนผอำนวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล
แหงหนงทอำนาจเจรญ ผมอานประวตแลวรสกทงในประสบการณทง
ดานการศกษาทไปรำเรยนจนจบปรญญาโททางดานสาธารณสขมา
และประสบการณในดานการทำงานทไดทำงานในชมชนมากวา ๒๐
ป จงนบเปน “หมออนามย” อกคนหนงทใชชวตคลกคลกบการ
ทำงานกบชาวบาน คอยดแลสารทกขสขดบใหแกประชาชนในพนทท
รบผดชอบมายาวนาน
บทกวทสงมาใหผม เปนกลอนแปด ตงชอวา “รวมคด รวมปฏรป
ประเทศไทย” เปนบทกลอนทแตงขนหลงจากทไดรบฟงการบรรยายของ
คณหมอประเวศ วะส ประธานกรรมการสมชชาปฏรปประเทศไทย
แตเมอใดทไหนนนกคงไมใชประเดนสำคญอะไร
บทกลอนบทนผมอานแลวคดวานาจะเผยแพรใหสงคมไดรวมเรยนร
ดวย ผมจงขออนญาตผแตงนำลงใน “สานพลง” ฉบบน
ในเรองการปฏรปประเทศไทย ตองยอมรบวาเปนเรองทกำลงถก
จบตามองจากคนทงประเทศ ภายหลงจากเหตการณนองเลอดในชวง
เมษายน - พฤษภาคม ๒๕๕๓ ทผานมา จนรฐบาลไดตงคณะกรรมการ
ขนมา ๒ ชด คอ คณะกรรมการปฏรป หรอ คปร. และคณะ
กรรมการสมชชาปฏรป หรอ คสป. ขนมาเปนกลไกขบเคลอนการ
ปฏรปครงน
ในคราวการประชมสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท ๓ ทจดขนเมอ
๑๕ - ๑๗ ธนวาคม ๒๕๕๓ กไดหยบยกเรองนขนมาปรกษาหารอกน
ภายใตระเบยบวาระเรอง “รวมฝาวกฤตความไมเปนธรรม นำสงคมส
สขภาวะ” ซงเหนตรงกนวาสาเหตสำคญทตองเรงปฏรปประเทศไทย
นนเนองจากในการพฒนาประเทศทผานมาสงผลใหเกด “ความไม
เปนธรรมและมความเหลอมลำ” สงมาก และสาเหตหนงนนมาจาก
กระบวนการนโยบายสาธารณะ สมาชกจงมมตรวมกนใหมการปฏรป
กระบวนการนโยบายสาธารณะหลายประการ
ตวอยางของมตสมชชาสขภาพแหงชาตทสำคญ ไดแก
• ตองมการกำหนดกรอบและกตการวมในการกำหนดนโยบาย
สาธารณะ และการจดทำแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต
ดวยกระบวนการมสวนรวมของประชาชน
• ตองจดใหมระบบการรบผดชอบตอผลและความเสยงจากการ
ดำเนนนโยบาย
• ตองสนบสนนและสงเสรมใหมการพฒนาสมรรถนะของสงคมและ
ระดบการมสวนรวม ในการตดตามใหความเหนอยางจรงจงใน
ลกษณะกลไกพหภาคดวยเครองมอทมอย
• ตองจดใหมกลไกการจดการความไมเปนธรรมในทกระดบ ตงแต
ระดบชาตจนถงระดบชมชน ทมองคประกอบของผแทนตามเขต
การปกครองทงทองทและทองถน ทำหนาทกำหนดทศทาง แผนงาน
วธการ เครองมอ ในการแกปญหาความไมเปนธรรมทงในเชง
ประเดนและเชงพนท
นคออกขบวนหนงทกำลงขบเคลอนการปฏรปสงคมไทยอยในขณะน
คนไทยทกคนควรตดตามและเขาไปรวมกบขบวนนอยางใกลชด
รวมคด รวมปฏรปประเทศไทย ประเทศไทยเขาสภาวะวกฤต
ทกชวตพบปญหาคราหลากหลาย
อวชชารวมศนยอำนาจกราดกลำกราย
การศกษาไทยไรพลงทางปญญา
ระบบเศรษฐกจยดตดบรโภคนยม
เปนสงคมสแนวดงวงถลา
เกดวกฤตซบซอนรอนตามมา
ยคนำพาขาลงปลงชวน
ถงเวลาตองรวมใจไทยทงชาต
รวมประกาศปฏรปไทยใหสรางสรรค
หลอมดวงใจเปนหนงเดยวกลมเกลยวกน
ดวยยดมนอดมการณสานมนคง
เชอมโยงปฏรปไทยในสบเรอง
หนง ฟนเฟองจตสำนกใหมในประสงค
สอง เศรษฐกจดมสมมาชพอยางดำรง
สาม ธำรงความเขมแขงแหงชมชน
ส สรางระบบการศกษาพฒนาชาต
หา ไมแคลวคลาดธรรมาภบาลการลผล
หก จดระบบสวสดการกนทกคน
เจด สรางกลไกระบบพลงงานสงแวดลอมด
แปด ปฏรประบบสขภาพสสขภาวะ
เกา ไมลดละงานวจยเปนสกข
สบ สรางระบบการสอสารเชอมภาค
ทกขอนชอนาคตประเทศไทย.
๕ ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ
ทมเทแรงกายแรงใจกนไปไมนอยทเดยว กวา “ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒”
หรอ ธรรมนญสขภาพฉบบแรกของไทยจะสำเรจลลวง
กลายเปนกรอบแนวทางในการกำหนดนโยบาย ยทธศาสตร
และการดำเนนงานดานสขภาพใหแกทกภาคสวน ไมวาจะ
เปนองคกร ภาคเครอขาย นำไปใชเพอปฏรประบบสขภาพ
อยางครอบคลม ทงมตทางกาย ทางจต ทางสงคม และ
ทางปญญา มสาระสำคญ ๑๒ หมวด จำนวน ๑๑๑ ขอ ท
บญญตไว
ผานไป ๑ ป หลงจากประกาศใชธรรมนญวาดวยระบบ
สขภาพแหงชาต อยางเปนทางการ เมอวนท ๒ ธนวาคม
๒๕๕๒ ดอกผลแหงความสำเรจเรมปรากฏใหเหนแลวใน
วนน
เรมจาก การนำสาระสำคญของธรรมนญวาดวยระบบสขภาพ
แหงชาตไปประกอบใน “แผนพฒนาสขภาพแหงชาต
ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๔-๒๕๕๙)” โดยกระทรวงสาธารณสข
มคำสงแตงตงคณะทำงานประสานการจดทำแผนพฒนา
สขภาพแหงชาต ฉบบท ๑๑ เพอจดทำแผนยทธศาสตร
ของกระทรวง ซงมผแทนจากสำนกงานคณะกรรมการ
สขภาพแหงชาต (สช.) อยในคณะทำงานนดวย และม
กำหนดดำเนนการจดทำแผนใหแลวเสรจภายในป ๒๕๕๔
มาตอกนท “การปฏรปเงนการคลงของระบบประกน
สขภาพ”
ดวยความหวงกงวลเกยวกบภาระคาใชจายในสวสดการ
รกษาพยาบาลของขาราชการ และความเหลอมลำในระบบ
หลกประกนสขภาพทง ๓ ระบบ ไดแก ระบบสทธ
สวสดการขาราชการ ระบบประกนสงคม และระบบหลก
ประกนสขภาพถวนหนา ททวมากขนทกขณะในปจจบน
ไดนำไปสการจดตง “สำนกงานพฒนาระบบการเงน
การคลงดานสขภาพแหงชาต” ขนภายใตระเบยบสำนก
นายกรฐมนตรวาดวยการพฒนาระบบการเงนการคลงดาน
สขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๓ โดยมหนาทใหคำปรกษาแก
คณะรฐมนตร ในการจดทำขอเสนอเพอพฒนาระบบ
การเงนการคลงดานสขภาพใหมความยงยนในระยะยาว
ซงสอดคลองกบธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต
หมวด ๑๒ วาดวยเรองการเงนการคลงดานสขภาพ ท
กำหนดเปาหมายใหมการนำระบบการเงนการคลงรวมหม
สำหรบการบรการสาธารณสขมาใช เพอใหคนไทย “ม
ความเปนธรรม” ในการไดรบประโยชนจากบรการสาธารณสข
ทรฐสนบสนนดวย
“การพฒนาและสงเสรมการดำเนนการดานการ
แพทยแผนไทย” กไดรบอานสงสเชนกน
“ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต” รปธรรมทชดเจนแสดงตวผาน “โรงพยาบาลการแพทย
แผนไทยสกลนคร” ซงถอเปนโรงพยาบาลการแพทย
แผนไทยตนแบบของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และยงเปน
แหงแรกของประเทศไทยทเกดขนตามธรรมนญวาดวย
ระบบสขภาพแหงชาต ใน หมวด ๗ วาดวยการสงเสรม
สนบสนน การใชและพฒนาภมปญญาทองถนดานสขภาพ
การแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทย
ทางเลอกอนๆ ทระบในขอ ๖๐ วา ใหมโรงพยาบาลการ
แพทยแผนไทย เพอเปนตนแบบทมมาตรฐานในการบรการ
การศกษาวจย และการฝกอบรมบคลากรอยางนอยภาคละ
๑ แหง
นอกจากนยงมการดำเนนงานตาม ขอ ๕๖ ทระบใหม
รายการยาไทยและยาพฒนาจากสมนไพร ในบญชยาหลก
แหงชาตอยางพอเพยงอยางนอย รอยละ ๑๐ ของรายการ
ยาทงหมด และไดรบการสงเสรมและใชในระบบบรการ
สาธารณสขเพอการพงตนเองดานยาของประเทศ โดยลาสด
จะมการเพมยาสมนไพรในบญชยาหลกแหงชาตอก ๗๒
รายการ
ขยายผลสภาคธรกจในเรอง “การทบทวนนโยบายสง
เสรมการลงทนในอตสาหกรรมสขภาพของ BOI”
ในวนท ๒๔ พฤศจกายนทผานมา คณะกรรมการสงเสรม
การลงทน (บโอไอ) มมตปรบปรงนโยบายสงเสรมการ
ลงทนในอตสาหกรรมสขภาพ ดวยการขยายขอบขายการ
สงเสรมการลงทนประเภทกลมกจการโรงพยาบาล เปน ๕
กลมยอย ซงหลายฝายมองวามตดงกลาวไมสอดคลองกบ
สาระในธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต ในหลาย
หมวดดวยกน ไมวาจะเปน หมวด ๖ ขอ ๔๓ วรรค ๒ ขอ
๕๑ และหมวด ๑๒ ขอ ๑๐๖ ทเนนหามมใหรฐสนบสนน
ระบบบรการสาธารณสขทมงเนนผลประโยชนเชงธรกจ
มากกวาการมงเนนประโยชนเพอสาธารณะ และใหมการ
จดเกบเงนภาษในอตรากาวหนาจากบรการสาธารณสขท
เนนผลประโยชนเชงธรกจและสนคาททำลายสขภาพ เปน
เหตให นายอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตร ในฐานะ
ประธานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต สงทบทวนมต
ดงกลาว และจดตงคณะทำงานเชงวชาการเพอศกษาและ
พจารณาการดำเนนงานสงเสรมการลงทนของบโอไอท
เกยวของกบอตสาหกรรมสขภาพ ใหสอดคลองกบธรรมนญ
วาดวยระบบสขภาพแหงชาตตอไป
กอนบรรจบลงทภาคประชาชนดวย “ธรรมนญระบบ
สขภาพฯ ในระดบพนท”
เจตนารมณอนชดแจงของธรรมนญวาดวยระบบสขภาพ
แหงชาต ในการสนบสนนใหมการจดธรรมนญระบบ
สขภาพเฉพาะพนท ป ๒๕๕๓ ทผานมา จงมพนทให
ความสนใจและนำเอาธรรมนญระบบสขภาพแหงชาตฯ ไป
ขยายผลตอในการจดทำธรรมนญสขภาพเฉพาะพนทใน
ระดบทองถนและอำเภอแลวท งสน ๖ แหง ไดแก
ธรรมนญสขภาพ ต.ชะแล จ.สงขลา ธรรมนญสขภาพ
อ.สงเมน จ.แพร ธรรมนญสขภาพ ต.เหมองหมอ จ.แพร
ธรรมนญสขภาพ ต.วดโบสถ จ.พษณโลก ธรรมนญ
สขภาพ ต.แมถอด จ.ลำปาง และธรรมนญสขภาพ ต.รมปง
จ.ลำพน
ตวอยางธรรมนญสขภาพเฉพาะพนททนาสนใจและควรนำ
ไปขยายผลปฏบตตาม คอ ธรรมนญสขภาพ ต.รมปง
จ.ลำพน ซงประกาศใชไปเมอ ๒๕ มกราคม ๒๕๕๔ ท
ผานมา และขณะนกลายเปนเครองมอสำคญชวยสรางให
ชมชนเกดการเรยนรการจดการระบบสขภาพของตนเอง
ผานการแลกเปลยนเรยนรอยางสมานฉนทและมสวนรวม
เพอขจดปญหาสขภาพอนไมพงประสงค ทงพฤตกรรมเสยง
ดานสขภาพ จากการรบประทานอาหารไมถกสวน ขาด
การออกกำลงกาย ดมแอลกอฮอล และพฤตกรรมเสยง
ทางเพศ
ขณะท ธรรมนญสขภาพ อ.สงเมน จ.แพร ซงประกาศใช
ไปเมอ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๒ โดยชาวบานรวมกบภาครฐ
ชวยคดรวมยกรางจนไดธรรมนญสขภาพทงสน ๑๑ หมวด
๓๗ ขอ เพอใชเปนธงในการสรางสขภาวะทดใหเกดขนใน
พนท ซงนาสนใจไมแพกน เพราะเนอหาในธรรมนญกำหนด
ใหใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนธงนำสำหรบการสราง
สขภาวะ ในการลดปญหายาเสพตด ลดอบตเหต จดสราง
บรการสขภาพทมคณภาพ จดตงคณะกรรมการคมครอง
ผบรโภคภาคประชาชน และกำหนดใหองคกรปกครอง
สวนทองถนสนบสนนใหนกเรยนในพนทไปเรยนเปน
เจาหนาทสาธารณสขเพอกลบมาทำงานในทองถน รวมถง
จดตงวทยชมชนเพอใชเปนชองทางสอสารดานสขภาวะ
และเปนเครองมอขบเคลอนการทำงานตามธรรมนญระบบ
สขภาพ
ปฐมบทแหงความสำเรจทไดเหนนเปนเพยงฟนเฟองแรก
เรมทจะทำให “สงคมสขภาวะดในประเทศไทย” เกดขน
ไดจรง
แตผลสมฤทธจะเปนไปอยางททกคนหวงไวหรอไม
ขนอยกบแรงขบเคลอนของทกภาคสวน วาจะนำ
“ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต” ไปใชให
เกดประโยชนโดยคำนงถงประโยชนสาธารณะเปน
หลกไดมากนอยเพยงใด
รายงานพเศษ เรอง >> เขมวด ขนาบแกว
รวมคด รวมปฏรปประเทศไทย ประเทศไทยเขาสภาวะวกฤต
ทกชวตพบปญหาคราหลากหลาย
อวชชารวมศนยอำนาจกราดกลำกราย
การศกษาไทยไรพลงทางปญญา
ระบบเศรษฐกจยดตดบรโภคนยม
เปนสงคมสแนวดงวงถลา
เกดวกฤตซบซอนรอนตามมา
ยคนำพาขาลงปลงชวน
ถงเวลาตองรวมใจไทยทงชาต
รวมประกาศปฏรปไทยใหสรางสรรค
หลอมดวงใจเปนหนงเดยวกลมเกลยวกน
ดวยยดมนอดมการณสานมนคง
เชอมโยงปฏรปไทยในสบเรอง
หนง ฟนเฟองจตสำนกใหมในประสงค
สอง เศรษฐกจดมสมมาชพอยางดำรง
สาม ธำรงความเขมแขงแหงชมชน
ส สรางระบบการศกษาพฒนาชาต
หา ไมแคลวคลาดธรรมาภบาลการลผล
หก จดระบบสวสดการกนทกคน
เจด สรางกลไกระบบพลงงานสงแวดลอมด
แปด ปฏรประบบสขภาพสสขภาวะ
เกา ไมลดละงานวจยเปนสกข
สบ สรางระบบการสอสารเชอมภาค
ทกขอนชอนาคตประเทศไทย.
๖ ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ ๗ ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ
กลนจากใจ
สงคมทกวนนเปนสงคมบรโภคนยมทมองความตายแบบปกปด ไมรบร หลงลม เหมอนคดวา
เราจะเปนอมตะ เลยพยายามสรางและสะสมอะไรมากมายราวจะอยคำฟา สะสมทรพยสน
ราวกบวาจะไดใชชวฟาดนสลาย เราจงไมเคยพอ
สงคมและอารยธรรมจะเปลยนไป ถาเราตระหนกถงความตาย
ถาเราเขาใจดวาความตายจะเกดกบเราอยางหลกเลยงไมได และจะเกดขนเมอไรกไมร เราจะ
ระมดระวงในการดำเนนชวตมากขน ขณะเดยวกน เมอเราตระหนกวาความตายไมใชสง
นากลวเสมอไป ความตายอาจเปนโอกาสแหงการยกระดบจตใจ กจะกลาเผชญความตาย
มากขน และผานพนความตายไปไดดวยใจสงบ พระไพศาล วสาโล เจาอาวาสวดปาสคะโต
สานพลง สรางสขภาวะ
เรองและภาพ กองบรรณาธการ
แมแตการแยงยอลมหายใจของผปวยทอยในสภาพทไมรสกตว
หรอในสภาพผกถาวร กเปนเพยงการรกษาเพอใหกลไกทาง
ชววทยาในรางกายยงทำงานอย แตความเปนชวตมนษยนน
ไมมแลว
การรบรองสทธของผปวยในการทำหนงสอแสดงเจตนาไม
ประสงครบบรการสาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการตายใน
วาระสดทายของชวต หรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวย
ตามทปรากฏใน มาตรา ๑๒ ของพระราชบญญตสขภาพ
แหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ จงมเจตนาเพอใหผปวยระยะสดทายได
เปนผกำหนดชะตาชวตของตนเอง และเพอใหแพทยผรกษา
หรอญาตมตรไดใชเวลาทเหลออยในการดแลผปวยใหมคณภาพ
ชวตทด รวมทงลดขนตอนการรกษาทไมเกดประโยชนใดๆ
นอกจากจะทำใหผปวยตองทกขทรมานมากยงขน โดยเฉพาะ
อยางยงในยามตองตกอยในสภาพทชวยเหลอตนเองไมได
การทำหนงสอแสดงเจตนาเปนไปตามหลกเกณฑและวธการท
กำหนดในกฎกระทรวง กำหนดหลกเกณฑและวธการดำเนนการ
ตามหนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะรบบรการสาธารณสขท
เปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวตหรอเพอ
ยตการทรมานจากการเจบปวย พ.ศ. ๒๕๕๓ ซงประกาศใน
ราชกจจานเบกษาไปเมอวนท ๒๒ ตลาคม ๒๕๕๓
และเพอใหบคลากรทางการแพทยและประชาชนทตองการใช
สทธนมความเขาใจและปฏบตไดถกตองตรงกน จงมการจด
ทำ “รางแนวทางการปฏบตงานของสถานบรการ
สาธารณสข ผประกอบวชาชพดานสาธารณสขและ
เจาหนาทของสถานบรการสาธารณสข” พรอมทง
ตวอยางหนงสอแสดงเจตนาขน ผทควรทำหนงสอนเปน
ลำดบตนๆ ไดแก ผทตงอยในความไมประมาทกบการ
ดำเนนชวตทมความประสงคจะตายอยางสงบตามธรรมชาต
ซงรวมทงผทมสขภาพแขงแรง ผสงอายทมโรคประจำตว หรอ
ผปวยดวยโรคเรอรงตางๆ
นอกจากน กฎหมายเพอรบรองสทธผปวยในการทำหนงสอ
แสดงเจตนาฯ ตาม มาตรา ๑๒ ยงนำไปสมมมองใหมของ
การรกษาผปวยระยะสดทายจากแพทยและพยาบาลทมความ
เขาใจในเรองความตายมากขน โดยเรมมการนำหลก
มานษยวทยาไปใชในการเยยวยาผปวยระยะสดทายทงใน
โรงพยาบาลขนาดใหญ และโรงพยาบาลชมชนขนาดเลก
โดยเชอมโยงวธการรกษาทเขาถงจตวญญาณ อารมณ และ
ความรสกของผปวยมากกวาเดม
โดยเจตนาการรกษาเบองตน คอ รกษาโรคใหหาย หากใน
ระหวางการรกษา ยงตองคำนงถงวธทจะบรรเทาไมใหผปวย
ไดรบความเจบปวดหรอทกขทรมาน เรยกวา เปนการรกษา
แบบประคบประคอง หรอการบำบด ซงในสวนนจะมความ
มนษยทกคนตางยนดกบการเกดใหมของชวตวาเปนความงดงาม แตกลบหลงลมหรอปฏเสธทจะนกถงความตาย
ทงๆ ททนทเมอชวตกอกำเนดขน นนคอ จดเรมตนของการ
เดนทางสความตาย
เหตทมนษยสวนใหญไมอยากพดถงความตาย สวนหนงลวน
เปนเพราะกลวความตาย กลวจะตองเจบปวดจากความตาย
กลวจะตองตายแบบโดดเดยว กลวเพราะไมรวาตายแลวไป
ไหน จงพยายามควบคมชวตของตนไวใหได เมอเวลาเจบปวย
กหวงใหไดรบการดแลเปนอยางด ไมอยากทกขทรมานจาก
การรกษา และปรารถนาทจะยอยดฉดชวตไวอยางสดความ
สามารถ เมอหลกไมพนตองเผชญความตายในวาระสดทาย
ทกขเวทนาจงเกดทงตอตนเอง ญาตมตร และคนรอบขาง
มองมมใหมใสใจความเปนมนษย ดวยจรรยาบรรณทางการแพทยทไดรบการปลกฝงตลอดมา
คอ การดแลรกษาผปวยอยางสดความสามารถ แมเมอหมด
หวง กยงคงใหการรกษาไปตามอาการ หากระยะหลงเมอ
เครองมอทางการแพทยมความทนสมย มเทคโนโลยทชวย
ทำใหคนตายยากขน เชน มยากระตน หรอเครองกระตน
หวใจทตายใหกลบมาเตนใหมได จนบางครงลมนำพาตอความ
เจบปวดทกขทรมานของผปวยขณะรบการรกษา เพราะ
วทยาศาสตรสอนใหเอาชนะความตาย แตไมไดสอนวา
เมอไหรควรหยด เมอไหรถงจะเพยงพอ
รวมถงการฝกอบรมกรรมฐานใหกบแพทยและพยาบาล เพอไป
สอนผปวย โดยเฉพาะผปวยอาการโคมาใหเรยนรวธเตรยม
จตใจอยางไรกอนเสยชวต ซงปจจบนมจตอาสาเปนภกษสงฆ
ในเชยงใหมหลายรปเขารวมกจกรรมออกเยยมผปวยใน
โรงพยาบาล เชน โรงพยาบาลมหาราช วดสวนดอก รวมถง
ผปวยตามบานดวย
พระมหาอาวรณ เลาวา ผปวยกวา รอยละ ๙๘ ททานออก
เยยมนน พดไมได ไมลมตา ไมมความรสก หากพอพดคย ใช
กายสมผส ใหผาเหลองจบหรอเอาผาเหลองลบตว และสอนให
ผปวยคดถงบญกศล นกถงพทธานสต หายใจเขาออกเปน
พทโธ ผปวยบางคนททรนทรายกสงบขน บางคนนำตาไหล
เรมกระดกนว และมรอยยมบนใบหนา
เชนเดยวกบ ครดล เกตนวมต จาก เครอขายชวตสกขา
ซงดำเนนกจกรรมสรางเสรมการเรยนรและพฒนาผคนใน
หลากหลายมต อาท กจกรรมศลปะภาวนา อาสาเตมใจผปวย
ถงผาชายผาเหลองขางเตยง ละครหนมอเพอการเรยนรของ
ผปวยเดก การจดอบรมธรรมะและโยคะเพอผปวย คอ อกหนง
เมลดพนธจตอาสาอกผหนงทไมสนใจเรองความตาย จนกระทง
ไดสมผสความตายเปนครงแรกจากการไปดการผาศพทสถาบน
นตเวช
แตนนยงไมเทาประสบการณตรงจากการทตองสญเสยคณพอ
ไป แมจะมสญญาณเตอนหลายครงจากพอวา “เตยใกลตาย
แลวนะ” ความไมคนชนกบความตายทำใหพลาดโอกาสในการ
ไดพดคยสงเสย หรอกลาวคำขอโทษตอพอถงสงตางๆ ทไดทำ
ผานมา
ทงการเรยนวชาจตวทยาการใหคำปรกษาเชงพทธ ในหลกสตร
ปรญญาโท วชาชวตและความตาย มหาจฬาลงกรณ
ราชวทยาลย ยงทำใหคนพบวธสอสารกบผปวยดวยการใชใจ
สานใจในการเขาถงความรสกวตกกงวลทอยขางใน และนำไป
สการคดหาวธทจะพาผปวยเคลอนไป ดวยการสวดมนต
ภาวนา เพอใหจตผปวยมสมาธ ทบทวนถงทกขในปจจบน
และใชธรรมะในการวางจตวางใจ
ครดล แนะเคลดลบวา เราสามารถชวนผปวยทนอนอยบนเตยง
ใหทำสมาธได ขอเพยงทำอรยาบทนนใหเปนสข และทำดวย
จตทมกศล เชน ผปวยทเปนมะเรงทชองทองถงขนาดตองรบ
มอรฟน กใหพจารณาความเจบปวดวาอยทใด ปวดททอง แลว
ใจปวดหรอไม เมอใจไมปวด กใหใชใจทไมปวดเฝาดทองทปวด
ใชใจเปนทตงของสมาธ พยายามรบรการเคลอนไหวของลม
หายใจเขาออกทเกดขนโดยธรรมชาต และใชโอกาสในการเขา
ถงจงหวะทแทจรงของลมหายใจ เราจะพบวา เมอหายใจเขา
เราจะหยดหายใจชวขณะกอนทจะหายใจออก และเมอหายใจ
ออก เรากจะหยดหายใจกอนทจะหายใจเขาอกครง
ครดลบอกวา นนคอ การสมผสถงสจธรรมของการเกดขน
ตงอย ดบไป ทเกดขนตอหนาเราทกขณะจต ซงเราควรจะ
ทำใจใหคนชน พยายามนอมนำถงบญกศล คณงามความดท
เคยทำไวสำหรบภพภมน และภพภมหนา ซงจะเปนเสบยงบญ
ทเตรยมตวใหเราพรอมปลอยวาง และเผชญความตายดวยจต
ทสงบและตงมน
ดงนน อาจถงเวลาแลวทมนษยตองมองความตายดวยใจทเปด
กวาง วาความตายนนเปนธรรมชาต แมจะมความพยายาม
สกดกนดวยกลไกทางวทยาศาสตร แตวทยาศาสตรกยงพาย
แพตอกฎของธรรมชาต การทำหนงสอแสดงเจตจำนงปฏเสธ
การรกษา จงเสมอนเปนโอกาสใหผทกำลงจากไปจะไดใช
ศกดศรของความเปนมนษยในการกำหนดวาระสดทายของชวต
อยางสงบงดงามดวยตวเอง แทนการตายอยางมสายระโยง
ระยางไปทงตว เพราะกลไกทางวทยาศาสตรซงใชควบคมการ
มชวต ณ หวงเวลานนไมเกดประโยชนอกตอไปแลว
หากการมงนอมนำจตใจผปวยใหเขาถงความสงบทแท ทามกลาง
ความรกและความเอาใจใสของครอบครว ญาตมตร และผทอย
รอบขางกลบเปนประโยชนยงกวา
ทงน เพอใหกศลจตทไดกระทำรวมกน เปนแสงนำทางจต
วญญาณของผทจากไป และระงบดบความเศราหมองให
กบผทยงอยนนเอง
แดความตายอนสงบและงดงาม สำคญมากขนในทนทเมอพบวา ผปวยเปนโรคทไมสามารถ
รกษาใหหายขาดได
ปจจบนการรกษาแบบประคบประคอง มการผสมผสานวธการ
หลายอยางนอกเหนอจากการแพทยปจจบนในลกษณะ
สหวทยาการ เชน ใชศลปะบำบด ดนตรบำบด หรออนๆ แลว
แตความเชอความศรทธาของผปวยเพอใหการตายเปนการจากไป
อยางสงบ รวมทงญาตมตรกสามารถเตรยมตวเตรยมใจไดทน
จตทงามทามกลางความตายผลจากการยอมรบความเปนจรงเรองความตาย และเรยนรท
จะเคารพสทธการตายของผอน ไดกอเกดเมลดพนธจตอาสา
อนงดงาม ดงเชน อาสาสมครขางเตยง หรอชายผาเหลองขาง
เตยง ทออกเยยมเยยน ดแลและใหกำลงใจผปวยระยะสดทาย
ซงกอใหเกดกระบวนการเรยนรรวมกนตามหลกไตรลกษณ คอ
อนจจง ทกขง อนตตา เพอใหทกคนสามารถเตรยมกายใจ
เผชญความตายอยางสงบจากความเปนจรงทปรากฏตรงหนา
ดงเชน พระมหาอาวรณ ภรปญโญ จาก วดปนเสา
จงหวดเชยงใหม ซงเรมตนจากการเทศนคมภรใบลาน หรอ
คมภรมรณะตามความเชอของลานนาใหกบผปวยระยะสดทาย
ในโรงพยาบาล จนพระอาจารยเรยกตวทานเองวา เปน ‘ภกษ
สแตนดบายเพอผปวยตลอด ๒๔ ชวโมง’
ประสบการณอนนาจดจำซงพระอาจารยเลาใหฟง
คอ เมอครงดำเนนรายการวทยชมชน ไดมโยม
ทานหนงโทรเขามาในรายการวา พอมอาการโคมา
ไมอยากไปโรงพยาบาล จงขอใหทานเทศนผาน
ทางรายการใหพอฟง ในวนนน ทกคนทอย ณ
สถานวทยชมชน รวมทงตวทานและผจดรายการ
วทยทานอนไดรวมกนตงอธษฐานจต นอมนำ
คำพดไปสผทกำลงจะจากไปเพอนกถงแตเรองดๆ
เปนเวลากวา ๒ ชวโมง
เสยงโทรศพทดงขนอกครง เมอโยมทานนนโทร
กลบมาแจงวา พอเสยแลว แตสหนานนสดชน
กอนตาย พอหาวออกมา ๓ ครง จากนนกจากไป
อยางสงบ จงขอขอบคณพระอาจารยและทกคนท
ชวยสงดวงจตอนเปนกศลรวมกน
กจกรรมนำบญไปสผปวยของพระอาจารยอก
ประการ ซงเกดขนประจำสมำเสมอทกวนองคาร
คอ การอาสาเยยมไขคนปวย เพอดแลจตใจ และ
การบณฑบาตขางเตยงทกวนศกร เพอใหผปวยท
ไมสามารถลกจากเตยงสามารถทำบญใสบาตร
ดวยตวเอง
(บน-ซาย) ผทจะเขยนหนงสอแสดงเจตนาเพอ
ปฏเสธการรกษาในวาระสดทายของชวต
จะตองมสตสมปชญญะทครบถวนสมบรณ
(บน-กลาง) ผปวยทเปนพทธศาสนกชนจำนวนไมนอย
สามารถสงบจากความเจบปวดทรมานได
เมอไดยนเสยงพระสวด
(บน-ขวา) พระสงฆในตกผปวยแบบประคบประคองใน
รพ.สงฆ มรณภาพอยางสงบทามกลางการดแลอยางด
ของพยาบาลและญาตโยม
(ลาง) คน ๑๐๐ คน ตาย ทางวทยาศาสตรตายเหมอนกน
ทางรางกาย แตทางจตวญญาณตายไมเหมอนกน ตางกนวาตาย
อยางสงบ หรอตองเจบ หรอตองทกขกบการยอชวตกอนตาย
ซงมผลตอชวตหลงความตายตามมา
๘ ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ
แลกเปลยนเรยนร
แวะมาคย เรอง >> รศ.สวล ศรไล คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล ภาคสมาชกราชบณฑตประเภทปรชญา (สาขาจรยศาสตร)
การดแลดานจตวญญาณ และประเดนดานจรยธรรม*
คำวา การดแลดานจตวญญาณหรอ “spiritual healing” ๑ เปนคำทไมคนเคยในสงคมไทย
เพราะโดยปกตแลวจะใชคำวาการดแลดานจตใจโดยใช
พนฐานความรทาง จตวทยามาเปนสวนประกอบ และมกจะเขาใจ
วาจตวญญาณเปนเรองของศาสนา ซงกถอไดวามสวนถกแตไมใช
ทงหมด
ศาสนาเปนสวนหนงของจตวญญาณมนษย แตจตวญญาณกไมไดหมายถง
ศาสนาอยางเดยว มความหมายกวางและความครอบคลมหลายสง
หลายอยางทเกยวของกบความเปนองครวมของมนษย
อยางไรกตามเมอนำคำวา “จตวญญาณ” มาใชในเรองของการดแลผปวยระยะ
สดทาย ลกษณะสำคญของจตวญญาณคอ การแสวงหาความหมายของตวตน
ภายในของบคคล เปนเรองของพลงใจ ความหวง ความผกพนระหวางบคคลกบ
บางสงบางอยาง ททำใหเกดภาวะของความสงบสขและความพรอมทจะเผชญกบ
วาระสดทายของชวตอยางสมศกดศร
ดวยเหตนการใหบรการทางสขภาพในสงคมปจจบน จงใหความสำคญแกเรองการ
ดแลดานจตวญญาณมตทสำคญอกดานหนงของมนษย
โดยทวไปแลวเรามกจะใชคำวาการดแลรกษาควบคกนไป จนอาจทำใหเขาใจวา
ทงสองคำคอ “ดแล” กบ “รกษา” เปนคำๆ เดยวกน แตถาพจารณาจากความหมาย
เมอใชคำวา “การรกษา” หรอ cure จะมงไปทตวโรค อาการของโรค โดยใชวธการ
ทางการแพทย ขณะทคำวา “การดแล” หรอ healing มงเนนตวบคคลทเจบปวย
ในลกษณะของความเปนองครวมทไมอาจแยกรางกาย จตใจ จตสงคม และ
จตวญญาณออกจากกน การดแลเปนเรองของการถายทอดความรสกทละเอยดออน
ลกซง เปนเรองของการเขาถงภาวะทางจตวญญาณของบคคล ๒ การดแลจงเปน
สงทเรมจากใจและออกจากใจของผดแลไปสตวผปวย
ดวยเหตทในอดตกาล การรกษาผเจบปวยจะกระทำควบคไปกบการดแลดาน
จตวญญาณซงในยคดงกลาวศาสนามบทบาททสำคญ ทำใหแนวความคดของการ
รกษาเชงวทยาศาสตรกบการดแลทางจตวญญาณ ซงเปนหนาทของศาสนาควบค
กนมาตลอด และแสดงออกดวยสญลกษณของงสองตวพนคบเพลง งตวหนงหมาย
ถงการรกษา อกตวหนงหมายถงการดแลดานจตวญญาณ ขณะทคบไฟหมายถง
ความปราดเปรองกลาหาญของผใหการดแลรกษาสญลกษณ
ดวยเหตน ภาพงพนคบหรอ คาดซอซ (Caduceus) จงกลายเปนสญลกษณ
สากลของการแพทยทรจกกนดทวโลกจนถงทกวนน
(ตอนท ๑)
* จากหนงสอ การดแลผปวยระยะสดทาย (ลกษม ชาญเวชช บรรณาธการ) จดพมพโดย คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, โอเอส พรนตงเฮาส, พ.ศ. ๒๕๔๗ ๑ Taylor PB, Ferszt GG. Spiritual healing. Holis Nurs Pract 1990 ; 4 : 32-8 ๒ McGlone ME. Healing the spirit. Holis Nurs Pract 1990 ; 4 : 77-84.
(อานตอฉบบหนา)
๙ ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ
ดวยความเคารพสทธสวนบคคล ของแหลงขอมลซงมตวมตนจรง ขออนญาต
ปกปดช อและสถานท ปฏบต งานของ
คณหมอหลายทานทเกยวของกบ “อาหาร
เหลวกบกวยเตยว” นะครบ
แพทยรนพดแพทยหญงรนนองในเรองการ
ดแลผปวยรายหนงจนรำไห เรองมอยวา
แพทยหญงตดสนใจหนกแนน ยนยนจะให
อาหารเหลวผลตจากตางประเทศมากคณคา
ราคาแพง ขณะทผปวยมะเรงระยะสดทาย
ออนวอนขอกนกวยเตยว
ทายทสดกเปนไปตามบญชาของแพทยคอ
ผปวยรายนนไมมโอกาสลมรสกวยเตยวมอ
สดทาย เพราะเขาไมรสกตวในคนนนและ
เสยชวตในอกไมกวนถดมา
เหตการณซงแพทยเปนผตดสนใจเลอกสงท
“ดทสด เหมาะสมทสด” แกผปวยนนเปน
เรองปกตธรรมดาในการดแลรกษาตาม
มาตรฐานวชาชพอยแลว ไมนาจะเปนเรอง
ซงแพทยรนพตองเขามากาวกายแตประการ
ใด
สำหรบชาวพทธไทยโดยทวไป ซงสวนใหญเปนชาวพทธในนกายเถรวาทหรอหนยาน เมอรำลกถง
พระพทธเจา จะนกถงพระพทธองคททรงประสต ตรสร
และปรนพพาน เมอ ๒,๕๐๐ กวาปมาแลว ทประเทศ
อนเดยเพยงพระองคเดยว
แตสำหรบชาวพทธฝายมหายาน องคพระพทธะนนมถง
๓ กาย คอ ธรรมกาย สมโภคกาย และนรมาณกาย
รวมเปน “ตรกาย”
ธรรมกาย คอ กายแทแหงพระพทธอนวสทธ เปนกาย
จรงทใชรปลกษณ หรอพระวญญาอนบรสทธแหงพทธะ
สมโภคกาย คอพทธกายอนเปนทพยภาวะ มรศม
รงเรองแผซานทวไป เปนพทธกายนบหมนแสนลานอน
อมสมบรณ ทเกดขนจากการสนองตอปณธานอนไพศาล
จะปรากฏแก พระโพธสตว พระมหาสตว แมจนบดน
นรมาณกาย คอการนรมตขนแหงธรรมกาย เปนกาย
เนอทนรมาณขน เพอประกอบกจแหงการโปรดสตว
เลกไปใหญ > > ชาตร เจรญศร
อาหารเหลว..กวยเตยว…ปลาเคม ความพเศษของเรองน คอ ผปวยซงเพง
เสยชวตไปนนเปนบดาบงเกดเกลาของ
แพทยหญงผยนยนแขงขนจะใหอาหาร
เหลวแกบดาตนเอง โดยไมนำพาความ
ปรารถนาของบดา ทตองการลมรสกวยเตยว
มอสดทาย
เหตทรำไหมใชเพราะถกรนพด หากแต
หลงออกมาจากความเสยใจทไมไดทำตาม
ความปรารถนาสดทายของบดา กวยเตยว
เมอเทยบกบอาหารเหลวนนแพทยตอง
ตดสนใจใหอาหารเหลวอยแลว แตรนพด
วาทำไมชางเขลาเชนนน
คณคาของกวยเตยวในมมมองของผปวย
ใกลตายรายนนนสำคญ เพราะมนคอมอ
สดทายของชวต เจาของชวตนนนาจะ
เลอกกนได ในเมอชวตมาถงฉากสดทาย
แลว แมนวาเขาอาจไมมแรงจะกลนลงคอ
แตการสมผสกลน ฝนถ งรสชาตของ
กวยเตยว นาจะดกวาการใสบาตรดวย
กวยเตยวอทศสวนกศลตามไปถงปรโลก
เปนไหนๆ
คณคาจากมมมองของผปวยนนคงไมมผใด
ตดสนใจแทนได เมอเขาวาของเขาวาดวา
เหมาะของเขาแลว คนอนควรเคารพ
คณคาน เรยกวา “อตวสย” คอ ของใคร
ของมน จะใหเปนมาตรฐานหวานเคมเผด
เทากนนนไมได ตางจากมาตรฐานซงแพทย
ยดถอนนมความคงเสนคงวาเหมอนๆ กน
ทกคน เชน ความดนโลหตซงวดดวย
เครองวดมาตรฐานมคาเปนตวเลขทแนนอน
เรยกวา “ภววสย”
ทแพทยยนยนใหอาหารเหลวเพราะยดแต
“ภววสย” โดยไมนำพา “อตวสย” เลย
แมแตนอย
เรองนทำให “ปลาเคม” ในความทรงจำ
ผมผดขนมา เปนปลาเคมมอสดทายของ
คณพอผมซงมะเรงแพรกระจายไปทงราง
ทานบอกดวยเสยงเบาพรา จบความได
วา...พออยากกนปลาเคม...ผมสนองโดย
ไมอดออด ไมตองถามซำ แลวทานกจาก
ไปอยางสงบในออมกอดของลกๆ ทามกลาง
โดยสามารถเปนเทวดาเมออยในหมเทวดา เปนมนษยเมอ
อยในหมมนษย เปนสตวเมออยในหมสตว องคพระสมณ
โคคมพระพทธเจา กคอ หนงในนรมานกายทเสดจมาส
โลก นนเอง
ในฝายเถรวาท ถอพระธรรมกายเปนพระนามหนงของ
พระพทธเจา หมายความวา พระองคทรงคดพทธพจน
คำสอนดวยพระทย แลวนำออกเผยแผดวยพระวาจา เปน
เหตใหพระองคคอพระธรรม เพราะทรงเปน
แหลงประมวล หรอทประชมอยแหงพระธรรม
อนปรากฏเปดเผยออกมาแกชาวโลก
ใน “สตรของเวยหลาว” พระสงฆปรณายก
องคท ๖ แหงนกายเซน กลาวถงเรองนไววา
“อนตรกายนนคอ ธรรมกายอนวสทธ ซงกคอ
ธรรมยานของเจาเอง สมโภคกายอนสมบรณ ซง
กคอปญญาของเจาเอง นรมาณกายอนไพศาล
ซงกคอ ปฏปทาของเจาเอง”
สวน ตรเอกานภาพ เปนคตฝายครสต ภาษา
องกฤษคอ Trinity หรอ The Holy Trinity หมายถง
๓ ภาคของพระเจาองคเดยว กลาวคอ ชาวครสตเชอ
ในพระเจาองคเดยว แตเชอวาม ๓ ภาค ไดแก
พระบดา คอพระผสราง พระบตร คอ พระผทรงมา
เกดเปนมนษยเพอไถบาปมนษย นนคอ พระเยซครสต
และ พระจต (ในคตฝายคาทอลก) หรอพระวญญาณ
บรสทธ (ในคตฝายโปรเตสแตนท) คอพระผทรง
กระทำกรณยกจในโลก และมนษยสามารถรบรได
ตรกาย และ ตรเอกานภาพ เลาใหลก > > นพ.วชย โชคววฒน
ลกสะใภและหลานๆ ตามเจตนาของทาน
ซงลกหลานรบรชดวา
...ตอนพอจะตาย พอไมเขาไอซยนะลก
ขอตายกบผทพอรก กตายตาหลบแลว..
การสงพอตายสบาย ไดสนองคณทานดวย
ปลาเคม ทำใหผมไมรสกผดบาป และไม
ตองตามใสบาตรดวยปลาเคม
เพราะเคารพในการตดสนใจของทาน
โดยแท
เรองจากปก
ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ๑๐
เมอความตายกลายเปน “วชา” หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขา
วชาชวตและความตาย เกดขน ณ มหา-
วทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (มจร.)
ในป พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยดำรของ พระธรรม
โกศาจารย อธการบด ภายหลงจากททานได
เหนตวอยางการศกษาวชาดงกลาวในประเทศ
ไตหวน และไดนำมาปรบปรงใหเปนหลกสตร
การศกษาใหเหมาะสมสำหรบผทเปนพระสงฆ
และฆราวาส ซงจะมาเรยนรรวมกน
แบบแผนการศกษาในวชาชวตและความตาย
เปนการผนวก “หลกธรรมในพระไตรปฎก”
กบการเรยนการสอนแบบ “จตวทยาตะวนตก”
ผสมผสานเปนการศกษาทเรยกวา “จตวทยา
แนวพทธ” ซงเกยวของกบจตวทยาชวตและ
ความตาย จตวทยาแหงความงอกงาม สงคม
และวฒนธรรมไทย เพอใหหลกพทธธรรมกอ
ใหเกดการเรยนรทางจต และสามารถปรบใช
เพอการดำเนนชวตทมคณคา และมศกดศร
เสรมดวยการฝกฝนในภาคปฏบตซงมงเนนให
ผเรยนไดสำรวจตวตนภายในอยางสมำเสมอ
รวมกนปฏบตกรรมฐาน และสรางกศลโดย
ออกเยยมเยยน ชวยเหลอและใหกำลงใจผปวย
ทกำลงประสบมรณภย หรอญาตผปวยดวย
ความเคารพในศกดศรความเปนมนษย
การสงเสรมงานวจยทเปนประโยชนในรปแบบ
วทยานพนธ ซงมมมมองทเปดกวางหลากหลาย
รปแบบ อาท การศกษาวจยเกยวกบชวตและ
ความตาย การทำวจยเรองการปฏบตธรรม
การวจยเพอออกแบบโปรแกรมการพฒนา
ความสขใหเกดขนในตวเอง การดำเนนชวต
ของผสงวยทอายเกนรอยปอยางมความสข
เรองราวเกยวกบพธกรรม ชวตหลงความตาย
เปนตน
“วชาชวตและความตายทำใหคนกลาพดคำวา
ตาย กลาพดคำวาพลดพราก สอนใหรจก
เจรญมรณสต ไมมองวาความตายเปนสงทเปน
อวมงคล แตเปนสจธรรม เปนธรรมชาต
ความตายนนเปนดอกไมของพระอรยะเจาท
คอยกระตนเตอนใหเราเรงลงมอทำสงทเปน
กศลและหลกเลยงอกศลตางๆ เพอใหการ
ดำรงอยในปจจบนเปนสข รวมทงเปนการ
สะสมทนชวตทเปนทนความดสำหรบเดนทาง
ตอไปอกฝงของชวต เรยกวา ใหจากไปอยางม
รอยยมนนเอง”
หากยอนเวลากลบไปเมอแรกเปดการเรยนการ
สอนวชานใหมๆ พระมหาสเทพฯ กลาววา
หลายคนทไดยนไดฟง ตางมองเปนเรองตลกท
ตอจากหนา ๑
พระยงตองมาเลาเรยนเรองความตาย กระทง
ฆราวาสทมาสมครเรยนกมาเพราะเหตจงใจ
แตกตางกน
บางคนมาเรยนเพราะมความทกขรอนในใจ
บางคนยงไมเจอคำตอบของชวต กมาเรยน
เพอคนหาคำตอบบางอยาง
บางคนมาเรยนแคเพราะคำโดนใจ อยากจะ
เรยนรวาความตายเปนอยางไร
แตเมอเวลาผานไป การเลาเรยนเรองชวตและ
ความตาย กลบทำใหผเรยนไดเขาถงหลกธรรม
ของพระพทธศาสนาทกลนกรองจตใหเกด
ความอบอน และกศลจตทจะเผอแผความ
อบอนไปใหผอน จากการดำเนนกจกรรมเกยว
กบชวต ความเจบ ความตาย โดยการเปน
อาสาสมครเยยวยาและใหกำลงใจผปวยตาม
โรงพยาบาลตางๆ เชน โรงพยาบาลจฬาลงกรณ
โรงพยาบาลเดก โรงพยาบาลภมพล ศรราช
พยาบาล วชรพยาบาล เปนตน กลายเปน
กำไรชวตทเปนกศลแกตวเอง
“ตวอยาง เชน วชาจตวทยาแหงความ
งอกงาม ถอเปนวชาเบองตนทมความสำคญ
เพราะสอนใหเราปลกจตตนเองใหมความสข
และเบกบานในใจเสยกอน เพอเปนตนทนแหง
ความสขทจะชวยเหลอผอน เพราะถาจตเราไม
เบกบาน กจะชวยเหลอคนอนไมได เมอเสรม
ดวยการเลาเรยนเรองจตวทยาทเนนการใหคำ
ปรกษา กจะทำใหรจกวธถายทอดทถกตองใน
การใหกำลงใจผอน และทำใหผอนมความสข”
ทสำคญอกประการ คอ สอนใหทกคนม “สต”
เปนเครองกำกบและรกษากายใจ แมในยาม
เผชญมรณภย ซงสามารถเกดขนไดจากการ
ฝกฝนบอยๆ เปนประจำสมำเสมอ
หลกสำคญคอ ตองหมนเตอนตวเองวาอยามว
ตายใจรอจนเหตเกดขนกอน หรอนอนอยบน
เตยงแลวจงคอยฝกใจ อยาตายใจวาตวเองม
พรงพรอมสมบรณแลว เพราะเมอความตายมา
จำเพาะตอหนา ทคดวาฝกฝนมาพอแลวกอาจ
ไมครบถวน จะหยบฉวยสงใดมากำกบกายใจ
กอาจจะไมพอ หรอหยบมากไมถนดใช
เสมอนมปากกาแตไมเคยหยบใช ครนพอถง
เวลา หมกกแหงเขยนไมได หรอจบแลวเขยน
ไมถนดมอ
“ตวอาตมาบวชเรยนมาหลายป ศกษาเรอง
ทกข สมทย นโรธ มรรค มาโดยตลอด แต
เปนการศกษาจากตำรบตำราไปตามความ
เคยชน จะสมผสกแตชวตหลงตายอยางเชน
การสวดมนตใหกบผทเสยชวตซงบรรจโลงศพ
มาแลวอยางด ไมไดเหนสงทเปนอสภะจรงๆ
แตการศกษาวชาชวตกบความตาย ทำใหได
ขยบตวเองไปขางหนา จากเมอกอนตงรบอยท
วด กไดเขาไปสมผสชวตกอนตายและระหวาง
ตายจากการไปเปนอาสาสมครขางเตยง ได
เหนกระบวนการของทกขทเกดขนจรงตอหนา
ซงถาเราฝกฝนการเจรญมรณสตไมพอ จตก
จะหวนไหวตอทกขทเกดจากความตาย ไม
ตางกบทเกดกบผปวยหรอญาตของผปวย”
เมอจตไดผานกระบวนการชวยเหลอและให
กำลงใจผอน กจะสะทอนกลบมาใหชวตม
คณคามากขน ยงถาไดไปสมผสกบผปวยระยะ
สดทาย ทงผทอายมากหรอผทอายนอยกวา
เรา ไดเจรญมรณสตอยางแทจรง กยงทำใหไม
ประมาท ขณะเดยวกน กเกดเมตตา กรณาใน
ใจจรงๆ ทอยากเปนกำลงใจใหเพอนรวมโลก
โดยใชธรรมะของพระอรยเจานำทาง
“สดทาย กลายเปนวาอาตมาตองขอบคณ
พวกเขาทไดสอนบทเรยนสำคญของชวต เปน
บทเรยนทเหนอยขางหนา เปนตวหนงสออยางด
ทเขามาอยในใจเรา ณ ขณะนน”
“จำเรญสต” ยมรบความตาย ถงวนน ... พระมหาสเทพ ไดรวมกบเพอน
นกศกษาทงสงฆและฆราวาสทสนใจ จดตง
กลมจตอาสาเลกๆ ออกเยยมผปวยทตองการ
กำลงใจ และรวมกจกรรมกบคลนกพระคณเจา
ของภาควชาอายรศาสตร ศรราชพยาบาล ใน
การจดกลมสนทนาระหวางผปวย ญาตผปวย
และพระสงฆ โดยในการไปเยยมเยยนและพด
คยแตละครง จะยดถอความยนยอมจากผปวย
และญาตผปวยเปนสำคญ และทำโดยมใจ
เสมอวาผปวยเปนญาตของตน
เรมจากการสนทนาธรรมดวยภาษางายๆ ท
ออกมาจากความรสก จากนน จงคอยกลอม
เกลาดวยธรรมะทเปนขอคดเลกๆ นอยๆ ฝาก
ไวใหคดและเกดการรวบรวมสต พรอมทงให
กำลงใจ โดยเฉพาะการทำอยางไรใหความ
เจบปวยทเกดขนเปนทกขนอยทสด หรอจะ
เปนทกขเทาไหรกได แตทำอยางไรใหใจไม
หวนไหว
“ผปวยระยะสดทาย มกจะมใจนอมนำถงอดต
บางอยาง อาตมากจะแนะใหนกถงสงเกดขน
ในชวต ทงสงทเปนกศลและอกศล หรอให
นกถงสงทพงของจตใจ เชน ถานบถอองค
หลวงพอโสธร กใหนอมนำสงนนเขามาในใจ
เพอใหเกดสต เมอจตหนกแนน ความสขสงบ
กจะตามมา หรอการสอนใหนกถงพระพทธ
พระธรรม อยเนองๆ เพอใหสามารถดำรงชวต
อยไดดวยตวของเขาเองขณะทยงมลมหายใจ”
แมเพยงแคการสวดมนตกถอเปนสงประเสรฐ
ทชวยใหใจมสมาธ ไมฟงซาน ผปวยทนอนอย
บนเตยงหลายรายปรารถนาทอยากไปวด
อยากทำบญ ฟงพระสวดมนต อาตมากจะ
ชกชวนใหมาสวดมนตรวมกน เพอใหจตเปน
สมาธมากขน ผปวยหลายๆ คนทพดไมได
แตพอไดฟงบทสวดกนำตาไหล
โยมรปหนงซงปวยนอนนงไมลมตาเปนเวลา
หลายวน พอพระทานสวดคาถาชนบญชรให
ฟง ผปวยกลมตาขนมาเหมอนปาฎหารยกม
สำหรบผทโชคดยงไมเผชญกบความตาย หรอ
ยงไมสบโอกาสไดศกษาชวตและความตาย
อยางลกซง พระมหาสเทพฯ ไดแนะนำวธงายๆ
ในการเตรยมพรอมรบมอกบความตาย...
ขอใหเปดใจคดกอนเปนครงแรก วา “ความ
ตายเปนสงทแนนอน” พยายามใชสตกำกบใจ
พจารณาถงมรณสต ซงอาจจะใชเวลาชวงกอน
เขานอน เพราะเปนชวงทเราไดผอนภาระใน
แตละวน โดยหยดจตใหนงโดยหลบตา ปลอย
ใหตวเองอยกบลมหายใจ และนกถงความตาย
เชนวา การนอนครงนอาจเปนการนอนครง
สดทาย
หากยงมองตวเองไมได กใหมองผอน เชน คน
ทประสบอบตเหตเสยชวตกอนวยอนควร หรอ
ผทมอายไมมากแตประสบโรคภยรายแรง เพอ
ใหเราไดยอนมองตวเอง มองเหนชวตทเปน
ปจจบนดวยความไมประมาท ซงหากเพม
ความถในการเจรญมรณสตมากเทาไหร ความ
หวาดกลวหรอเปนทกขตอความตายกจะลดลง
พระมหาสเทพ กลาวทงทายวา “ธรรมะนนม
ความตายเขาไปผสมอย คอ ธรรมะทำใหเรา
ไมประมาทในการใชชวต ผทนอมนำธรรมะ
เขามาในใจ เมอถงคราวจากไป กจะจากไป
อยางผมสต”
“อยางนอยเมอความตายมาถงตรงหนาจน
รกษากายไมไหว กขอใหรกษาใจไวใหได”
นนคอทสดแหงชวต...มใชหรอ?
เรองและภาพ อรพน จระวฒนสร
เรยนร “บทอำลา” นำพาชวตชนบาน
j
j
j
j
ป ฏ ร ป ร ะ บ บ ส ข ภ า พ ๑๑
สานสบทศ อกก ทาอฐ
เมอตนเดอนกมภาพนธ ๒๕๕๔ ไดมการหารอเพอการ
เตรยมสมาชกสมชชาสขภาพแหงชาตครงท ๔ ทจะมการ
ประชมระหวางวนท ๑๔-๑๖ ธนวาคมน ไดมการนำขอมลและ
การดำเนนงานในปทผานมามาวเคราะหเจาะลก เพอใหสมาชก
สมชชาฯ ไดมการเตรยมตวรวมงานกนตงแตตนป แทนทจะ
เตรยมตวในชวงเวลาทกระชนชด ซงจะสงผลตอความนาเชอถอ
ความหนกแนน และการยอมรบตอมตสมชชาสขภาพ อนจะม
ผลตอการขบเคลอนใหเปนรปธรรมสงผลในทางปฏบต
ในการหารอครงน คณเจษฎา
มงสมร แหง สถาบนพฒนา
องคกรชมชน (องคการ
มหาชน) หรอ พอช. ไดให
ขอคดทเปนจดเปลยนทสำคญ
ข อ ง ก ร ะ บ วนก า ร สม ช ช า
สขภาพแหงชาต ประมวลเปน
แนวคดคอ สมาชกสมชชา
สขภาพแหงชาตไมใชผทจะเขา
ประชมในแตละปและมการเตรยมตวเปนครงคราว แตควรจะ
เปนภาค เครอขายทรวมตวกนเปนกลมเครอขายทมการ
เคลอนไหวทำงานรวมกนอยางตอเนองตลอดปและอาจจะ
หลายๆ ปดวย ในปใดมประเดนทเกยวของกจะมการนำเสนอ
เปนวาระแลวกจะทำการขบเคลอนเกยวเนองตอไปหลงไดมต
แลว สวนการจะเขาประชมสมชชาฯ ชาต กจะสงผแทนของ
กลมเครอขายเขาไปเสนอความเหนตอทประชมตามหลกเกณฑ
การประชมตอไป ทงน กลมเครอขายอนๆ ทสนใจวาระ
เดยวกนกจะเตรยมตวเชนเดยวกน หากเปนดงนแลวมตสมชชา
กจะเปยมไปดวยคณภาพและเกดการมสวนรวมอยางแทจรง
...ดงนน การทำงานกบกลมเครอขายตางๆ จะตองเรมตน
ไดเลย ไมตองรอ...
คณหมอประสทธชย มงจตร ผอำนวยการโรงพยาบาล
แกงคอย สระบร งานเขาตลอด ตงแตเขารวมเครอขายผนำ
สขภาพแนวใหมรนแรก ไดเขา
มาม บทบาทในงานสม ชชา
สขภาพแหงชาตอยางโดดเดน
ต ง แต เ ป นพ นท ด ง านของผ
สงเกตการณงานสมชชาฯ จาก
Asian Health Institute (AHI)
ประเทศญปน จนเปนทประทบใจ
อยางยงสำหรบผไปเยอน ใน
งานสมชชาฯ ไดทำหนาทรอง
ประธานอนกรรมการพจารณาวาระสำคญๆ จนไดฉนทามต
ออกมา งานในพนทกไมทง ทราบวากำลงทำเรอง การรบรอง
คณภาพเครอขายสขภาพระดบอำเภอ ในหลายพนททวประเทศ
พนองเครอขายสมชชาสขภาพคงตองขอรวมเรยนรและ
ยกระดบเปนนโยบายสาธารณะของพนทตอไป...อกกขอ
ตดตามดวยคนครบ.
คณหมออภชย มงคล อธบดกรมสขภาพจต นอกจากจะ
เปนผบรหารระดบสงของกระทรวงสาธารณสขทยงหนมแนนแลว
ทานยงเปนนกวชาการทรอบรแมนยำและมวสยทศนกวางไกล
มองกระบวนการจดการกบปญหาสขภาพไกลออกไปนอก
ขอบเขตของกระทรวงสาธารณสข เลงเหนวาการสานพลงเครอ
ขายเปนยทธศาสตรสำคญ จงได
เขารวมและสนบสนนกระบวนการ
สมชชาสขภาพอยางจรงจง
เมอวนท ๑๖ กมภาพนธทผานมา
ทานไดใหเวลาตลอดวนในการ
ประชมทจงหวดเชยงรายเพอยก
ระดบประเดน “สขใจ...ไมคดสน”
หรอปญหาการฆาตวตาย ทรเรมโดยจงหวดเชยงรายใหเปน
วาระในการประชมสมชชาสขภาพแหงชาต รวมกบเครอขาย
สมชชาสขภาพลานนา โดยมเครอขายสมชชาสขภาพจงหวด
เชยงรายซงมสำนกงานสาธารณสขจงหวดเชยงรายใหการ
สนบสนนเปนเจาภาพ สวนกรมสขภาพจตเปนผสนบสนน
คาใชจาย นอกจากนทานยงไดเชญชวนผบรหารและนกวชาการ
จากกรมสขภาพจตจากสวนกลางและภมภาคมารวมแลกเปลยน
เปนจำนวนมาก
งานนนอกจากทานจะใหสาระเชงวชาการ และแลกเปลยน
ประสบการณอยางเตมทแลว ทานยงเปนกนเองกบพนอง
เครอขาย ใหกำลงใจและชมชมกบผลงานทเปนแบบ
อยางทดของพนท
งานนจงเตมไปดวยความคกคกอยางยง...รบรองวาเดนหนาแบบ
หยดไมอยแนนอน...ปลมใจกบทานจรงๆ ครบ
นอยคนนกจะคดวาการวางผงเมองกเปนเรองทเกยวของ
กบสขภาพ แตมกจะเขาใจวาเปนเรองของนกผงเมองหรอ
วศวกร ซงในความเปนจรงแลว เปนเรองใกลตวของเรามาก
และสงผลกระทบตอสขภาพโดยตรง
ทกวนน มกรณรองเรยนตางๆ เกดขนมากมายทมตนเหตจาก
การวางผงเมองทขาดการมองผลกระทบทเกดขนอยางรอบดาน
และทสำคญคอภาคสวนตางๆ ขาดโอกาสในการเขาไปม
สวนรวมในกระบวนการวางผงเมอง ถงแมวาจะมการประกาศ
ตามทวาการอำเภอหรอศาลากลาง
จงหวด แตกมนอยคนนกทจะมโอกาส
ไปด รวมทงยงขาดความเขาใจทจะ
ทำใหแสดงความเหนไดอยางมคณภาพ
ในขนตอนการทำผงเมอง
คณภารน สวสดรกษ คณะกรรมการ
จดสมชชาสขภาพแหงชาต (คจ.สช.)
ชดปจจบน เปนนกผงเมองทใหความสำคญกบการมสวนรวม
ของประชาชนในกระบวนการจดทำผงเมอง และไมเคยยอทอท
จะเดนสายขนเหนอลองใตใหความร ความเขาใจกบประชาชน
ในกระบวนการทำผงเมองเพอใหพวกเขาไดรวมคด รวมสราง
ผงเมองทมาจากทกฝายและไมคกคามภาวะอยดมสขของพวกเขา
คนแบบนตองปรบมอใหครบ
ส กอนฉนตาย ฉนอยากเหนหนาญาตมตรและเพอนรกของฉน และเพอนทรกฉน แตถาการมาหาฉนทำใหพวกเขาเสยเวลา หรอ
ไมสบายใจทตองมาเหนฉนในสภาพทผดไปจากคนเดมทพวกเขาเคยเหน เขาจงไมมาหาฉน ฉนกจะไมโกรธ ไมนอยใจ และไม
บนวาอยางใดเลย ในสภาพและวาระสดทายเชนนน ฉนควรจะตองรจกใหอภย และมความเขาใจตอทกสงทวา สงตางๆ ทเกด
ขน ยอมเกดมาจาก “เหต” อนม “ตรรกะทเขาใจได” ทงสน...”
นคอสวนหนงของพนยกรรมชวต หรอหนงสอแสดงเจตนารมณปฏเสธการรกษาพยาบาลฉบบของจรงของอาจารยประทมพร ท
ทานเขยนเพอรกษาสทธในการจากไปอยางเปนธรรมชาตและอยางมคณคาศกดศรในความเปนมนษยของทาน และยงเปนการ
เขยนเพอใหเปนตวอยางแกผอนไดเรยนรอกดวย
นบเปนคณประโยชนแกสาธารณะอยางมาก
พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต ประกาศใชอยางเปนทางการมาแลวตงแต เดอนมนาคม ๒๕๕๐ สาระสำคญในมาตรา ๑๒ ใหสทธเรา
ทกคนในการเขยนหนงสอแสดงเจตนารมณปฏเสธการรกษาพยาบาลทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวต หรอ
เพอยตการทรมานจากการเจบปวยได ซงหมอและผเกยวของทกคนตองเคารพสทธน โดยจะตองปฏบตตามเจตนารมณของ
เจาของชวต
ขณะน มการประกาศกฎกระทรวงเพอกำหนดวธปฏบตตามหนงสอแสดงเจตนารมณดงกลาวเรยบรอยแลว ตงแตวนท ๒๒
ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓
คนเราทกคนเกดมาแลวกตองตาย ไมมใครหนพน ถาเราไมอยากใหถกแทรกแซงการตายเกนกวาธรรมชาต หรอเกนจำเปน เรา
กมสทธเขยนหนงสอแสดงเจตนารมณไวลวงหนา แตถาไมอยากเขยนเปนหนงสอ กอาจบอกเจตนารมณไวกบลกหลาน ญาต
สนท หรอหมอประจำตวของเราไวกได
แตถาจะใหชดเจน และไดรบการปฏบตตามเจตนารมณของเรา การเขยนเปนหนงสอไว นาจะเปนวธทดทสด จะเขยนอยางไร
เขยนอยางอาจารยประทมพรทานเขยน หรอเขยนตามแบบตวอยางทเปนแนวทางของสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต
(สช.) กไดทงนน ขอใหมสาระสำคญเปนทเขาใจไดและปฏบตไดกเปนพอ
เราทกคนควรยงชวตดวยความไมประมาท เพราะไมมใครรวนตายไดลวงหนา
ตองขอขอบคณอาจารยประทมพร ททานกรณาทำเรองนเปนตวอยางแกคนไทยทกคน ทานไมยดตดชวต ไมตองการใหมการ
ยอชวตเมอถงวาระสดทาย เพราะทานเขาใจธรรมชาตของสรรพสงอยางเปนจรง
ขอดวงวญญาณของทานอาจารยไปสสขคตเทอญ
??
1
ตอจากหนา ๑๒ ‘อาจารยประทมพร’ กบ ‘พนยกรรมชวต’
คยกบเลขา >> นพ. อำพล จนดาวฒนะ เลขาธการ’สขภาพแหงชาต
จะปมหวใจเวลาหวใจหยดเตนหรอไม จะผาตดหรอไม โดยท
วธการเหลานนไมมทางทำใหเราฟนกลบคนมามชวตไดดงเดม
แลว เพราะเราเขาสระยะสดทายของชวตแลว การตดสนใจ
เหลานนจงตกไปเปนเรองของญาตบาง ของหมอบาง
ดงนน เราอาจถกสงการรกษาพยาบาลทเปนไปเพยงแคยดการ
ตายออกไปดวยเครองมอและเทคโนโลยทางการแพทยมากมาย
และอาจถกจบแยกอยในหองไอซย ญาตพนองเขาไมถง เสยคา
ใชจายมากเกนจำเปน และในทสดกตองตายโดยปราศจาก
คณภาพชวตทด ดไมดกลายเปนความทกขทรมานกอนตาย
เพราะตองตกอยในสภาพ “ฟนกไมได ตายกไมตาย”
พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต จงเขยนสทธตรงนไว ใหเราทกคนม
สทธเขยนเปนหนงสอแสดงเจตนารมณไวลวงหนา ตงแตเรายง
มชวตและมสตสมปชญญะดอย วาถงวาระสดทายของชวตเรา
เราไมตองการการรกษาพยาบาลสวนเกนอะไรบาง เพอใหหมอ
และญาตของเราปฏบตตอเราไดงายขน และสอดคลองกบ
ความตองการอยางแทจรงของเรา
ผมจำไดแมนวา อาจารยประทมพร เปนทานหนงทสนบสนน
กฎหมายมาตราน พรอมกนนน ทานกไดกรณาชวยใหความ
เหนแกสอมวลชนวาตวทานเหนดวยและทานไดเขยนพนยกรรม
ชวตไวเรยบรอยแลวดวย
ถงวนน ทานจากพวกเราไปแลวอยางสงบ โดยทานมความสข
อยางสมำเสมอในชวงทยงมชวตอย แมจะตองเผชญกบโรคราย
จนถงวาระสดทายของชวตกตาม
“ทาใหตอบ”
สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต
๘๘/๓๙ หม ๔ ถ.ตวานนท ๑๔ ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร ๑๑๐๐๐ ชำระฝากสงเปนรายเดอน ใบอนญาตท ๑๖๘/๒๕๔๓
ปณ.นนทบร
จดหมายขาว “สานพลงปฏรประบบสขภาพ” รายเดอน เจาของ สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) ทปรกษา ดร.กาญจนา กาญจนสนทธ นพ.อำพล จนดาวฒนะ
ผศ.โชตวฒน ปณโณปถมภ บรรณาธการผพมพโฆษณา ปตพร จนทรทต ณ อยธยา บรรณาธการอำนวยการ พลน เสรมสนสร กองบรรณาธการ นพ.อกฤษฎ มลนทางกร นพ.ชาตร เจรญศร
อรพรรณ ศรสขวฒนา วสทธ บญญะโสภต นรชา อศวธรากล สนย สขสวาง ทพชา โปษยานนท ณนต มธรพจน สมพร เพงคำ นาตยา แทนนล จารก ไชยรกษ ธนษฐ สคนธนกร เขมวด ขนาบแกว
ขนษฐา แซเอยว รปเลม วฒนสนธ สวรตนานนท ทตดตอ สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ๘๘/๓๙ หม ๔ ถ.ตวานนท ๑๔ ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร ๑๑๐๐๐ โทรศพท ๐-๒๘๓๒-๙๐๐๐ แฟกซ ๐-๐-๒๘๓๒-๙๐๐๑, ๐-๒๘๓๒-๙๐๐๒ อเมล [email protected]
ทานไดเขยน
ข อ เ ข ย น
เปดเผยฝาก
ไวกอนถงแกกรรม
ซงสวนหนงในนนกคอพนยกรรมชวตของทานทเขยนถงกรณ
กอนทจะตายไววา
“หนง หากฉนตายโดยกะทนหน เชน อบตเหตใหญ หรอหวใจ
วายเฉยบพลนกแลวไป โปรดจดงานศพของฉนดงทฉนจะได
เขยนตอไป
สอง หากฉนเจบไขดวยโรคทรกษาไมได ตองนอนแซวอยบน
เตยง หรอไมรสกตว ตองมชวตอยดวยสายระโยงระยาง และ
เครองมอทางวทยาศาสตร ฉนขอรองวา อยาเสยเวลาและเสย
เงนเพอฉนมากมายอยางนน ขอใหใชเวลารอดอาการของฉนไม
เกน ๑ เดอน ตอจากนน ขอใหยตการตอชวตฉนดวยเครองมอ
ทางวทยาศาสตร โปรดอนญาตใหฉนจากไปดวยวธธรรมชาตท
สงบทสดเถด
สาม หากฉนมโรคภยชนดททำใหตองเจบปวดทรนทราย และ
รองครวญคราง ขอใหบอกแพทยใหใชวธทระงบความเจบปวดแก
ฉน ในอตราทฉนจะสงบทงความเจบปวดและเสยงครวญคราง
ของฉนไดอยางราบคาบ แมวาวธนนจะทำใหฉนตายเรวขนกไม
เปนไร ฉนคดวาชวตของฉนทผานมา ฉนใชทำประโยชนใหแก
สงคมและชวตมนษยรอบตวฉนมากพอทฉนไมควรจะตองไดรบ
ความทรมานในบนปลายของชวตเชนนน
ลมหนาวพดพามาสรางบรรยากาศโรแมนตกใหเดอนแหงความรกปนดำเนน
ไปอยางสมบรณแบบ เชอวาทานผอานสานพลงปฏรปคงมความสขสดชนไป
ตามๆ กนเลยทเดยว “ทาใหตอบ” ฉบบน หยบสาระวาดวยเรองของ
“พนยกรรมความตาย” ซงเปนเรองหลกประจำฉบบนมาเปนคำถามเพอ
คนหาคนเกง ใครรบางวา ประกาศกฎกระทรวงกำหนดหลกเกณฑ
และวธการดำเนนการตามหนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะรบ
บรการสาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทาย
ของชวตหรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวย พ.ศ. ๒๕๕๓
ประกาศอยางเปนทางการไปตงแตวนทเทาไหร รบสงคำตอบมาท
[email protected] หรอทางไปรษณยท
สช. ตามทอยในกรอบดานลางน และวงเลบมมซอง “นสพ.
สานพลง” ภายใน ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๔ สำหรบ ๒๐ คน
แรกทตอบถก เกงซะขนาดนเรามของทระลก นารก นาใช
รอจดสงไปใหถงบานนะจะ...
ผมรจก อาจารยประทมพร วชรเสถยร ผานทาง ขอเขยนในนตยสาร “เพอนเดนทาง” เมอเกอบ ๒๐ ปมาแลว
สมยนน ผมยงเขยนเรองลงเพอนเดนทางเปนประจำ อาจารย
เขยนหนงสอดมาก ไดความรและอานสนก
ผมไดมโอกาสรจกกบอาจารยมากขนในชวงป ๒๕๔๙-๒๕๕๐ ท
เปนสมาชกสภานตบญญตดวยกน
อาจารยเปนคนมภมร ราเรง แจมใส คยสนก มสาระ นารก
และนานบถอ
ในชวงนน ผมและเครอขายกำลงผลกดน พ.ร.บ.สขภาพแหง
ชาต เพอใหคลอดออกมาเปนกฎหมายใหม ในรางกฎหมาย
ฉบบนน มอยมาตราหนงทเขยนกำหนดสทธแกทกคนในการ
ปฏเสธการรกษาพยาบาลทเปนไปเพยงแคยดการตายในวาระ
สดทายของชวตตนได โดยระบใหเขยนไวเปนลายลกษณอกษร
บางคนเรยกเรองนวา “พนยกรรมชวต” (living will)
ทจรงโดยพนฐานแลว คนเราทกคนมสทธทจะปฏเสธการรกษา
พยาบาลทเราไมตองการไดอยแลว อยางเชนเวลาเราเจบปวย
เรามสทธทจะไมไปรบการรกษากได หรอไปรกษาแลว หมอ
แนะนำใหทำนนทำน เราไมทำกได ขอกลบบานกได เปนสทธ
ของเรา
แตปญหามนมาเกดตอนทเราเจบปวยและอยในขนสดทายของ
ชวต เราไมมสตสมปชญญะทจะปฏเสธไดเอง การตดสนใจจะ
รกษาตอหรอหยดรกษา จะเจาะคอใสเครองชวยหายใจหรอไม
‘อาจารยประทมพร’ กบ ‘พนยกรรมชวต’
(อานตอหนา ๑๑)
