เมองศนยราชการ

คมอออกแบบและวางผงแนวคดเมอง

เมองศนยราชการ

จดทำขนภายใตโครงการจดทำหลกเกณฑการจดประเภทเมอง

และแนวคดในการวางผงเมอง เมองทองเทยวดานนนทนาการและบนเทง

เมองอตสาหกรรม เมองศนยราชการ เมองการศกษา

และเมองคมนาคมขนสงทางนำและโลจสตกส

โดย

กรมโยธาธการและผงเมอง

๐ นยาม - ววฒนาการ - กรณศกษา

๐ ปญหา - ความทาทาย

๐ แนวคดการพฒนาเมอง

๐ เกณฑมาตรฐานการพฒนาเมอง

๐ เมองตนแบบเมองศนยราชการ

๐ การบรหารจดการเมอง

เมองศนยราชการ

นยามววฒนาการกรณศกษา

6

ววฒนาการ

พนททางการปกครอง พนทชมชนพนทรองทกข พนทสเขยว

พนทปกครองยอย/หวเมอง พนทศนยกลางการปกครอง

พนทสเขยวระหวางเมอง

พนทสาคญทางการปกครองอาคารทางการปกครองทเกยวของ

Landmark

ชมชน พนทสเขยวสรางความสงางาม

อดต ศตวรรษท 17 ศตวรรษท 20

ศตวรรษท 16

Andre Le Notre

เสนอการออกแบบผง

แบบ Symmetrical

Balance

การปกครองเปลยน

รปแบบไปเปนการ

กระจายอานาจสพนท

หวเมองตางๆ

พฒนาเมองออกเปน

หวเมองทขนตรงกบ

เมองหลวง เรมมการ

ออกแบบวางผงเนน

พนทสาคญ

ปกครองในระบบ

กษตรย ศนยรวมอานาจ

อยทบรเวณพระราชวง

ไมมการแยกสวน

การบรหารราชการ

อยางชดเจน

การออกแบบแนวแกน

มาใชเพอการเนนพนทสาคญ

ใชเอกลกษณทางธรรมชาต

เขามาชวยสงเสรมใหเกด

ความงามและความยงใหญ

นยาม การบรหารราชการ (Public Administration) คอ การนานโยบายของรฐบาล

ไปปฏบตใหเกดประโยชนตอประชาชน ตามวตถประสงคแหงนโยบาย โดยใชศาสตรทาง

การบรหารและเกยวของผกพนอยกบอานาจของของฝายนตบญญต ฝายบรหาร และ

ผานตลาการ (ลเธอร กลค)

เมอง (City) หมายถง สถานทซงกลมคนทมความกระตอรอรนมารวมกนเพอดาเนนกจกรรม รวมกลมในรปแบบลกษณะตางๆ (Spiro Kostof)

เมองศนยกลางการบรหารราชการหรอเมองราชการ คอ สถานททกลมคนมารวมกน

เพอทากจกรรมทางดานการบรหารราชการ ซงเกยวกบการนานโยบายของรฐบาล

ไปปฏบตใหเกดประโยชนตอประชาชน ประกอบดวย อานาจหลก 3 สวนไดแก

อานาจของฝายนตบญญต ฝายบรหาร และ ฝายตลาการ

7

การพฒนาเมอง• ลกษณะเดนของการออกแบบเมอง มแกนกลางของเมองอยางเปนทางการ มโครงสรางของเมองทชดเจน มพนทกจกรรมหลากหลายรปแบบ• ลกษณะเดนของภมทศนเมอง พนทสเขยวรอยละ 40 สงเสรมภมทศนธรรมชาต ระบบสวนสาธารณะ เนนการ ใชพนธไมพนถน เชอมโยงโครงขายของพนทเปดโลง มทะเลสาบและพนทชมนำขนาดใหญ• มการออกแบบโครงขายระบบคมนาคมขนสง เนนระบบทางเดนเทา ทางจกรยานและระบบขนสงมวลชน• มการคำนงถงประเดนสงแวดลอม เชน พนทรองรบ นำทวมการบำบดนำเสย โครงการ Putrajaya Green City 2025 มเปาหมาย 3 ขอ คอ ลดปรมาณขยะ รอยละ 50 ลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) รอยละ 60 และ ลดอณหภม 2OC

กรณศกษาเมองสงขลา เปนศนยกลางการปกครองและบรหารงาน

ในสวนราชการของจงหวดและหนวยงานตางๆทสำคญในระดบจงหวดและ ภมภาค ทงยงเปนศนยกลางการศกษาในระดบอดมศกษา มสถานศกษาใน ระดบอดมศกษา ระดบภาคและระดบจงหวด และสถาบนวจยระดบภาค เปนเมองหลกคแฝดกบเมองหาดใหญ ซงเปนศนยกลางดานการคาและบรการ การคมนาคมขนสง และการทองเทยว พนทโดยรอบเปนพนทสำคญในดานตางๆ เชน พนททหารตงอยทงทหารบกและทหารเรอ ทะเลสาบสงขลา เปนทตงของทาเทยบเรอ ประมงสงขลา (ทาสะอาน) ชมชน ยานเมองเกา ซงมความเจรญรงเรองในยคการคาทางทะเล ปจจบนชมชนยงคงเอกลกษณเดมเอาไว มแหลงทองเทยวทางประวตศาสตรและทางธรรมชาต

การพฒนาเมอง• มการผลกดนและควบคมการพฒนา ใหเตบโตอยในกรอบทสมดลกบทรพยากรในพนทและความตองการของประชาชน และความเหมาะสมในการพฒนา• พฒนาเมองสงขลาใหเมองทนาอย สงเสรมการพฒนาเศรษฐกจ และโครงขายการบรการสาธารณะใหมประสทธภาพ สามารถรองรบประชากรและระบบเศรษฐกจในอนาคต • การพฒนาพนทอยอาศยของเมอง เนนการอยอาศยทไมหนาแนนอยในพนททมสภาพแวดลอมทด สงบรมรน มพนทวางและพนทสเขยว มบรการและสงอำนวยความสะดวกเพยงพอ • เปนศนยกลางดานการศกษาระดบอดมศกษาและวจยระดบภาค มบทบาททสำคญในการพฒนางานวจยและพฒนา เพอดงดดการลงทนใหเกดกบพนท

ปตราจายา เมองศนยกลางการบรหารประเทศใหมของรฐบาลกลาง

จดตงขนเพอแกปญหาการขาดแคลนทดนในเมองกวลาลมเปอร (Kuala Lumpur) เมองหลวงเดมซงไดถกปรบบทบาทใหเปนศนยกลาง ทางดานเศรษฐกจและการคา เพอใหเกดความสมดลในการพฒนาประเทศ ตงอยในแนว South Growth Corridor ซงเปนสวนหนงของ Multimedia Super Corridor (MSC) หรอ เขตเทคโนโลย เชอมโยงดวยเครอขายเคเบลใยแกว เปนเมองสเขยวตนแบบ (garden city) และมระบบการสอสาร ดวยเทคโนโลยสารสนเทศททนสมย (intelligent city) ภายใตแนวคด Intelligent Garden City เพอใหเปนเมองทนาอย นาไปทำงาน มความสะดวกสบาย

ตางประเทศ

ประเทศไทย

เมองสงขลาจงหวดสงขลา

เมองปตราจายาประเทศมาเลเซย

8

สรปกรณศกษา

จากการศกษาเมองสงขลาและเมองปตราจายา

พบวาเมองศนยราชการทำหนาทเปนสญลกษณของพนทปกครอง สะทอนถงรปแบบ วถชวต ประเพณ วฒนธรรม และความเปนอยของประชาชนในพนทปกครองนน ๆ เปนทสรางความประทบใจครงแรก (First Impression) ใหกบประชาชนผมาตดตอ อกทงยงตองทำหนาทในการสรางความรสกมนคงในชวตและทรพยสนใหกบประชาชน อกดวย

จากลกษณะดงกลาว แนวทางในการวางผงเมองศนยราชการจงมรปลกษณะท มความสงางาม ตรงไปตรงมา เขาใจงายตอผมาตดตอ และสรางสญลกษณของพนถน และความรสกมนคงใหกบผพบเหน ในรปแบบ City Beautiful Movement ทมรปแบบการวางผงโดยใหแกนหลกแบบสมมาตร (Symmetry Balance) โดยใชถนนสวยงามขนาดใหญ (Boulevard) นำสายตาไปยงอาคารสำคญของราชการ ทจดหมายตาทเปนจดปลายของถนนหรอจดตดของถนนหลก และทำหนาทเปนศนย กลางของพนทยอยในเขตราชการ ออกแบบดวยสถาปตยกรรมพนถนทมความสงางาม เปนสญลกษณของเขตปกครอง

ใชพนทโลงวางขนาดใหญเปนตวสงเสรมความงามใหกบอาคาร ตลอดสองขางทาง ของถนนสายหลกจะเปนทตงของสถานทราชการและอาคารสำคญตาง ๆ ทถกออกแบบมาดวยรปแบบสถาปตยกรรมแบบเดยวกน (Uniform Design) เพอสรางความเปนอนหนงอนเดยวกน และนำสายตาไปสอาคารสำคญทางการบรหาร การปกครองภาครฐทจดปลาย

เมองศนยราชการจะสะทอนถงลกษณะการปกครองของพนทนน ๆ โดยจะมจำนวน ศนยกลางหรอพนทหลกตามรปแบบการบรหารการปกครอง เชน รฐสภา ศาลฎกา สภาผแทนราษฎร หรอทำเนยบรฐบาล เปนตน

ประเทศทมการปกครองแบบสองภาคจะมศนยกลางสองแหง (เมองปตราจายาม สองศนยกลางทเปนสญลกษณของประเทศ) แลวเชอมโยงศนยกลางหลกเหลานน ดวยถนนสวยงามขนาดใหญ อาคารสำคญทงหมดกระจกตวอยบนแกนหลกตงแต ปลายดานหนงจนถงปลายอกดานหนง สวนดานหลง เปนทางบรการ (Service Road) ททำหนาททงการเขาถงของขาราชการ รถบรการ และทางเขาออกในยาม ฉกเฉน การใชประโยชนทดนสนบสนนตาง ๆ จะอยดานหลงของแกนหลกและ ศนยกลางหลกทงหมด

9

S

S

W

W

O

O

T

T

• เปนศนยรวมการบรหารการปกครอง และสาธารณปการลำดบศกย สงสดของพนทใหบรการ• มความมนคงสงและปลอดภยจาก ภยพบตทางธรรมชาต• มความเปนสญลกษณของพนท และตวอยางการออกแบบทาง กายภาพทดใหกบประชาชน

จดแขง Strenghts

• มความเสยงตอการเปนเปาหมาย ของการกอการรายตาง ๆ• กจกรรมหลกตาง ๆ เปนกจกรรมสาธารณะ ทไมกอใหเกดผลกำไรโดยตรง จงตองการ การสนบสนนดานการเงนเปนจำนวนมาก

จดออน Weeknesses

• เปนพนทศนยรวมกจกรรมสำคญของพนท ทงในยามปกตและยามฉกเฉน

โอกาส Opportunities

• ขดแยงกบนโยบายการกระจาย อำนาจสทองถนทจะใหความสำคญ กบศนยราชการกลางนอยลง

ภยคกคาม Threats

ปญหาความทาทาย

12

ปญหา

เศรษฐกจ สงคมสง

แวดลอม

พนทราชการไมอานวย

ตอการตดตอ เพอดาเนน

กจกรรมทางธรกจ

การพฒนาพนทไมเปนมตร

กบประชาชน

มลพษทางอากาศ

ขาดการวางแผนทด สราง

ภาพลกษณทไมดแกเมอง

ขาดความประทบใจเมอมา

ตดตอระหวางประเทศ

ความเหลอมลาของการ

เขาใชพนทราชการของคน

การพฒนาทเนนความงาม

ไมเขากบเอกลกษณทาง

ธรรมชาต

ของเสยทปลอยสธรรมชาต

ขาดการจดการอยางม

ประสทธภาพ

ของเมองศนยราชการ

13

เศรษฐกจ สงคมสง

แวดลอม

ความทาทาย

พฒนาพนทราชการโดย

สรางความสงางามควบค

ไปกบการสรางความเปนมตร

แกประชาชน

พฒนาคณภาพชวต

ประชาชนในเมอง

ลดการใชรถยนต ใช

ทางเทา ทางจกรยาน

ระบบขนสงสาธารณะ

สรางความเทาเทยมในการ

เขาถงโครงสรางพนฐาน

สาหรบประชาชน

เนนการพฒนาพนทสเขยว

ในการสงเสรมความ

สงางาม

ในการพฒนาแบบเมอง

แนวคดการพฒนา

เมองศนยราชการ

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Chamber_of_the_National_Assembly_of_Thailand.jpg

ประกอบดวย

1.เมองสรางสรรค

2.เมองยดหยน

3.เมองสขภาพแขงแรง

4.เมองสมดลสงแวดลอม

5.เมองคมคา

6.เมองพอเพยง

เมองทยงยนประกอบไป

ดวยองคประกอบ 3

ประการนทอยอยางสมดลองคประกอบ

3 ดานสงคม

เศรษฐกจสงแวดลอม

ทฤษฏEQO City

แนวคดการพฒนา

เมองศนยราชการ

เมองราชการมหนาทเปนศนยกลางการบรหารจดการ

การปกครองภาครฐ เปนสญลกษณและตวอยางของ

เมองทดในอนาคตใหกบประชาชนจงตองแสดงออกถง

ทศทางเชงกายภาพทด สะทอนเอกลกษณและ

องคประกอบพนถนของเมอง การพฒนาจะเปลยนจาก

การใหความสาคญกบความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

มาเปนการสรางเมองตาม หลกการเมองสขภาวะ

(Healthy City) ซงเนนการสรางสขภาพกายและใจ

ของประชาชนเปนหลก ควบคไปกบการสรางความ

สงางามใหกบเมอง

เกณฑมาตรฐานการพฒนาเมอง

20

ตวชวดเพอเปนเครองมอสการพฒนาผงเมองในอนาคต

ศนยกลางการบรการการปกครอง และสำนกงานใหญของระบบสาธารณปโภค สาธารณปการหลก ของพนทปกครอง

บทบาทหนาท

ลำดบศกยท 1 เทยบเทากบศนยกลางธรกจของภมภาค

ลำดบศกยในภมภาค

ตรงกลางของพนทปกครอง สามารถเขาถงพนทตาง ๆ ไดอยางสะดวก และสามารถเชอมโยงกบพนททใหญกวา ไดอยางสะดวกเชนกน

ตำแหนงทตง

เปนตวสงเสรมความสงางามและสราง ความประทบใจใหกบสถาบนราชการ จงมระบบถนนแบบเรขาคณตและม ขนาดใหญเพอรองรบการขนสงขนาดใหญและมความมนคงในยามฉกเฉน

ระบบคมนาคมขนสง

มความมนคงสงและครบถวนสมบรณ เนองจากเปนศนยกลางการบรหารการปกครอง ทจะตองสามารถใหบรการได ทงในยามปกตและยามฉกเฉน

สาธารณปโภค

ศนยกลางสาธารณปการประสทธภาพสงของพนทปกครองทงหมด

สาธารณปการ

เกษตรกรรมเพอความมนคงทางอาหาร ในยามฉกเฉน ใหกบเมองและพลเมองโดยรอบ

พนทเกษตรกรรม

สถาบนราชการ การสาธารณปโภค และสาธารณปการ

การใชประโยชนทดนหลก

เมองศนยราชการ

ตวชวดเมองแตละประเภท เปนการกำหนดตวชวดเชงกายภาพเพอเปน benchmarking สำหรบการวางผงเมองรวมเมองประเภทตาง ๆ ทไดรบมอบหมาย

21

เปนพนทเวนวาง เพอสรางความสงางาม ความปลอดภย รวมถงถกใชเปนพนทสำรอง และรวมพลยามเกดเหตฉกเฉนกบพนทปกครอง

พนทโลงวางและนนทนาการ

ลกษณะทางกายภาพ

เศรษฐกจ

อยในตำแหนงทสรางความประทบใจ

มความสงางามและความมงคงใหกบพนท

ใหบรการอยางเหมาะสม

มการประกอบการภาคเอกชนในรปแบบ

สำนกงานใหญเขามาประสานเปนสวนหนง

ของเมองเนองจาก มความเปนศนยกลางรอบดาน

สงคม

สงแวดลอม

เปนสงคมทประสานประชาชน

รฐบาลทองถน และรฐบาล

ไดอยางสมดลและลงตว

ประสานสภาพแวดลอมทางธรรมชาตกบ

สภาพแวดลอมทมนษยสรางขนไดอยาง

กลมกลน

22

เกณฑมาตรฐานการพฒนาเมอง

จากการศกษากรณศกษาพบวาเมองราชการ ไดสะทอนรปแบบทางผงเมองของเมองศนยราชการในลกษณะของผง 2 ระดบ คอผงระดบเมอง และผงระดบพนทศนยราชการ ผงระดบเมองกาหนดพนท 2 ประเภทไดแก 1. ยานศนยราชการอยบรเวณศนยกลางของเมอง รองรบกจกรรมการบรหารการปกครองรวมถงกจกรรมสนบสนนตาง ๆ เชน สนามกฬาระดบจงหวดหรอระดบชาต กระทรวงและกรมตาง ๆ ทมการบรหารจดการแบบหนวยงานราชการกลาง จะมรปแบบสมมาตรและสมดล สรางความสงางามและความประทบใจใหกบผมาเยอน สะทอนหลกการบรหารการปกครอง ของพนท สามารถเชอมโยงกบพนทอน ๆ ในเขตบรหารการปกครองไดอยางสะดวก และเปนตวอยางของการพฒนาเมอง แหงอนาคตใหกบเมองอน ๆ ในเขตการปกครอง 2. ยานทอยอาศยของพลเมอง จะอยบรเวณพนทโดยรอบของศนยราชการซงกจะสะทอนถงการพกอาศยแบบมคณภาพดของ ประชาชนทกระดบ

เมองศนยราชการทาหนาทเปนศนยกลางการบรหารการปกครองพนทในระดบตาง ๆ เชน ศนยราชการระดบจงหวด ระดบภาค และระดบประเทศ เปนสญลกษณของพนทบรหารการปกครอง มความสงางาม สรางความประทบใจ แรกพบใหกบผมาเยอน รปแบบการวางผงจงมลกษณะแสดงความยงใหญดวยการจดวางแบบสมดล 2 ขาง (Symmetry Balance) มถนนแกนเสนตรง นาสายตาไปสอาคารหรอสถาปตยกรรมสาคญทสะทอนวถและลกษณะของพนท บรหารการปกครอง สวนทอยอาศยจะแบงตาม ระดบความหนาแนนอยางชดเจนเพอใหมการจดการโครงสรางพนฐานไดอยางสะดวก

23

เกณฑพฒนาดานสภาพภมประเทศ

พนทปาไม พนทปาเศรษฐกจ แมนา ลาคลอง พนทลาดชน พนทเสยงภยพบต พนทชมนา พนทเกษตรกรรม

การกาหนดขอบเขตพนทวางผงทมศกยภาพในการใชประโยชนทดนแบบเมอง โดยแบงออกเปนสองสวน ดงน

1. ตองเปนพนททไมมขอจากดหรอมอปสรรคตอการพฒนาตามทศทางการพฒนาทกาหนดไว เชน พนทชมนา

ชายหาดสาธารณะ พนทอนรกษชนบทและเกษตรกรรม เขตเกษตรกรรมชนด ปาไม แมนา เปนตน

2. ตองเปนพนทมทงความเหมาะสมสอดคลองกบทศทางการพฒนาในอนาคตโดยใชทศทางการพฒนาในอนาคตของ

เมองเปนตวกาหนดเกณฑดงกลาว และจดลาดบการพฒนาพนทตามจากความเหมาะสมมากไปหาความเหมาะสมนอย

เชน การใชประโยชนทดนในปจจบน ตาแหนงทตง ระดบการใหบรการสาธารณปโภคสาธารณปการ เปนตน

24

ผงในภาพรวมของเมองจะมศนยกลางเปนศนยราชการสวนกลางทกหนวยงาน จดวางอยในรปแบบสมมาตร

แสดงออกถงความสงางาม สะทอนเอกลกษณของพนทปกครอง มสาธารณปการระดบใหญสดของเมองและพนทโดยรอบ

เชน สถานรกษาพยาบาลระดบสง ใชถนนขนาดใหญแบบ Boulevard เปนแกนเชอมโยงระหวางสญลกษณสาคญ

ของประเทศ บนแกนดงกลาวจะเปนยานสถานทราชการสาคญตาง ๆ เรยงตลอดแกนในรปแบบสถาปตยกรรมแบบเดยวกน

(Uniform Design) และสวนสนบสนนตาง ๆ จะอยถดไปดานหลง ความหนาแนนของอาคารคอนขางนอย

เนนพนทโลงประกอบอาคารเพอสงเสรมความสงางามของสถาปตยกรรม สวนพนทอยอาศยจะอยรอบศนยราชการ

โดยออกแบบใหเปนทอยอาศยทมคณภาพด และสามารถเชอมโยงกบสญลกษณสาคญของเมองไดอยางสะดวก

มการจดแบงยานทพกอาศยตามระดบรายไดและฐานะหนาทการงานอยางชดเจนเพอความสะดวกในการบรหารจดการ

ทดนประเภททอยอาศย

หนาแนนสง

ทดนประเภททอยอาศย

หนาแนนตา

ทดนประเภทสถาบน

ราชการ

ทดนประเภทการสาธารณปโภค

สาธารณปการ

ทดนประเภททโลง

เพอการนนทนาการ

ทดนประเภททอยอาศย

หนาแนนปานกลาง

ทดนประเภทการสาธารณปโภค

สาธารณปการ (รองรบพนทราชการ)

เกณฑพฒนาดานการใชประโยชนทดน

25

ระบบคมนาคมขนสงสาหรบยานศนยราชการจะใหความสาคญกบถนนแบบ Boulevard สายใหญ สงางาม

เปนแกนตดกนทอาคารสาคญทเปนสญลกษณของการบรหารการปกครองพนท ถนนมความสวยงาม รมรน

ขนาบขางดวยหนวยราชการในอาคารทมรปแบบสถาปตยกรรมพนถน การเชอมโยงระหวางกจกรรมตาง ๆ

จะอยหางไกลกนจนไมสามารถเดนเทาไดถง จะเชอมโยงกนดวยยานพาหนะขนสงมวลชนแบบมเครองยนต

และมถนนสายรองขนาบถนนสายแกนกลางของศนยราชการ เพอเปนทางเขาออกสารองและเปนเสนทางเลยง

การสญจรบนถนนสายสญลกษณของพนท นอกจากนน ควรมการแยกทางเขาของแขกหรอผมาเยอนทตอง

การสรางความประทบใจกบทางเขาออกของขาราชการอยางเดดขาดและสามารถเชอมโยงกบระบบคมนาคมขนสง

ระดบภาคและประเทศไดอยางสะดวก สวนยานทอยอาศยจะมการเชอมโยงโดยตรงกบถนนสายรองของศนยราชการ

และมการเดนทางดวยรถยนตสวนตวหรอระบบขนสงมวลชนภายในเมองเปนหลก

ถนนสายหลก ถนนสายรอง ถนนสายยอย เสนทางระบบ

ขนสงสาธารณะ

เกณฑพฒนาดานระบบขนสงสาธารณะ

26

สวนสาธารณะ

ระดบเมอง

สวนสาธารณะ

ระดบชมชน

สวนผลต

พลงงานสะอาด

ทโลงวางในเมองศนยราชการมบทบาทพเศษแตกตางจากเมองประเภทอน ๆ โดยจะมทโลงวางมากกวาปกต เพอใช

การเวนวางมาสรางจงหวะและความสงางามใหกบอาคารทเปนสญลกษณของพนทบรหารการปกครอง ทงทโลงวาง

ในอาคารและทโลงวางสาธารณะ ทโลงวางจงมหนาทเปนสวนหนงของสญลกษณและตวสะทอนวฒนธรรมพนถน

ของเมองในเขตบรหารการปกครองนน ๆ นอกจากนพนทโลงวางยงตองทาหนาทดานการปองกนภยแบบ Passive

ใหกบอาคารสาคญของเมองอกดวย

เกณฑพฒนาดานทโลงวางสาธารณะ

27

ระบบสาธารณปโภคของเมองตองสามารถตอบสนองการบรการจดเดยว (One-Stop Service) ไดอยางมประสทธภาพ

โดยมเปาหมายการบรหารจดการแบบบรณาการเพอลดการเดนทางเพอตดตอหลายจด ระบบโทรคมนาคมจงตองม

ประสทธภาพและมความมนคงสง รวมถงสาธารณปโภคตาง ๆ ตองมความมนคงสงกวาเกณฑมาตรฐาน เพอเปนความมนคง

ในยามเกดภยพบตของพนทปกครอง ใชระบบทอรวมสาธารณปโภคเพอความมนคงในการใหบรการและลดทศนอจาด

อนเกดจากการเดนสายและเดนทอในระดบเหนอดน สวนดานสาธารณปการ ในฐานะของเมองศนยกลางของพนท

จงตองเปนทตงของสาธารณปการลาดบศกยสงทกดาน ไมวาจะเปนสถาบนการศกษา สถานรกษาพยาบาล สวนยาน

ทอยอาศยควรมสาธารณปโภคตามมาตรฐานทดของเมอง

สาธารณปโภค

สาธารณปการทวไป

สาธารณปโภค สาธารณปการ

(รองรบพนทราชการ)

เกณฑพฒนาดานสาธารณปโภคสาธารณปการ

28

บานเดยวสำหรบขาราชการระดบสง ทำหนาททงเปนทอยอาศยและท รบแขกบานแขกเมอง

ทอยอาศยหนาแนนนอย

บานแฝดและทาวนเฮาส สำหรบขาราชการระดบกลาง ทอยอาศยหนาแนนปานกลาง

แฟลตสำหรบขาราชการชนผนอย และพนกงานบรการตาง ๆ

พาณชยกรรมและทอยอาศยหนาแนนมาก

พนทสรางบรรยากาศและความสงางาม ใหกบเมอง รวมถงเปนพนทรวมพล และใชงานในยามฉกเฉน

พนทสำหรบสรางความมนคงทางอาหารใหกบเมองในยามฉกเฉน

ทโลงเพอนนทนาการและรกษาคณภาพสงแวดลอม

สถาบนการศกษา

ศนยกลางของเมอง มความสงางาม เปนทตงของกจกรรมลำดบศกยสงสดในเขตใหบรการทงหมด

สถาบนดานการบรหารการปกครองและบรหารรฐกจ

สถาบนราชการการสาธารณปโภคและสาธารณปการ

อตสาหกรรมและคลงสนคา (รวมคลงสนคา)

อตสาหกรรมเฉพาะกจ

ชนบทและเกษตรกรรม

แนวทางการใชประโยชนทดนเมองศนยราชการ

40-60

17-40

20-30

1-16

12

1-5

(คนตอไร)

-

-

ตนแบบเมองศนยราชการ

30

ประเภทเมอง

1

2

การพฒนาพนทเมองศนยราชการประเภทน

เนนการสรางความเดนใหสถานทราชการ

ซงจะกระจายตวอยตามจดตางๆ ของพนทเมอง ทงน

เพอกระจายความเจรญไปสพนทตางๆ โดยมโครงสราง

พนฐานเปนตวเชอมโยงพนทในแตละหนวยงานหลก

เมองศนยราชการประเภทน เนนการสรางแกนใหพนทราชการ

โดยเปนแกนหลกทเปดมมมองของเมอง เชอมโยงพนท

ราชการตางๆ ซงแกนทเกดขนจะเกดขนในรปแบบของ

พนทเปดโลง และโครงขายถนนตามแนวยาว

เมองศนยราชการทเนนการสรางความสำคญเฉพาะอาคารทเกยวของกบการบรหารในพนทเมอง

เมองศนยราชการทเนนการสรางความสำคญโดยการเปดแกนของพนทเมองสพนททเกยวของกบการบรหาร

31

เมองศนยราชการประเภทน เนนการสรางความเชอมโยงพนทการบรหาร

กบพนทเมองดวยอาคารราชการทมเอกลกษณ สามารถสรางความสงางาม

ใหกบเมอง โครงขายถนนและพนทเปดโลงทแบงปนการใชงานกบพนท

เมอง เพอสงเสรมกจกรรมทมความหลากหลาย ทงในดานเศรษฐกจ

สงคม และสงแวดลอม เสรมสรางคณภาพชวตทดใหคนในชมชนโดยรอบ

และสามารถเปนพนทรองรบเมอเกดภยพบต

แนวคดใหม

SHAREแบงปนภายใตแนวคด

แนวคดใหมการประยกตแนวคดใหมกบลกษณะเมอง

32

เมองศนยราชการ

ขอด ใหความสาคญกบ

ทางเดนเทาและ

ทางจกรยานเปนหลก

พนทเปดโลงสรางความสงางาม

ใหพนทบรหาร และมกจกรรมหลากหลาย

เชน ลานคนเมอง ถนนกวางมตนไม

สองขางทาง (Boulevard)

สรางความสำคญเฉพาะอาคารทเกยวของกบการบรหารพนทในเมอง

33

ภมประเทศ

พนทสง

พนทตา

การใชประโยชนทดน

พนทอยอาศยหนาแนนและพาณชยกรรม

พนทอยอาศย

พนทศนยราชการ

พนทอนรกษสงแวดลอม

ความหนาแนนกจกรรม

ความหนาแนนกจกรรมสง

ความหนาแนนกจกรรมกลาง

ความหนาแนนกจกรรมตา

ทางสญจร

ถนนหลก

ถนนรอง

ถนนยอย

พนทสเขยว

พนทลานเมอง

พนทสวนสาธารณะ

แมนา

ทะเล

แมนา

ทะเล

เมองโคเปนเฮเกน ประเทศเดนมารกกรณศกษา

(Copenhagen. Denmark)

โคเปนเฮเกน เมองหลวงของประเทศเดนมารก เปนทตงของ

ศนยกลางการบรหารประเทศอยรวมกน โดยมเสนขอบทาง

ธรรมชาตเปนตวแบงพนทศนยราชการออกจากพนทเมอง

อกทงพนทบางหนวยงานไดขยายออกสพนทเมอง ซงมการ

ปรบใชอาคารเกาเพอเปนพนทสำคญทางการปกครอง และ

กำหนดถนนคนเดน เปนเขตปลอดรถยนต เชอมถนนสายหลก

ภายในพนทเมองเขาดวยกน

ขอเสย การขยายตวของ

หนวยงานราชการ

มขอจากดดานพนท

34

ขอด แยกพนทสวนบรหาร

และปกครองออกจาก

เมองชดเจน

รปแบบเมองสมมาตรจาก

แนวแกนและรปเรขาคณต

เพอการเขาถงและเชอมโยงทางสายตา

เมองศนยราชการสรางความสำคญโดยการเปดแกนของพนทเมองสพนททเกยวของกบการบรหาร

35

ขอเสย พนทรองรบกจกรรมเกยวกบ

การปกครองเปนหลก ไมแบง

ปนการใชงานกบโดยรอบ

ภมประเทศ

พนทสง

พนทตา

การใชประโยชนทดน

พนทอยอาศยหนาแนนและพาณชยกรรม

พนทอยอาศย

พนทศนยราชการ

พนทอนรกษสงแวดลอม

ความหนาแนนกจกรรม

ความหนาแนนกจกรรมสง

ความหนาแนนกจกรรมกลาง

ความหนาแนนกจกรรมตา

ทางสญจร

ถนนหลก

ถนนรอง

ถนนยอย

พนทสเขยว

พนทภเขา

พนทสวนสาธารณะ

แมนา

เมองแคนเบอรรา ประเทศออสเตรเลยกรณศกษา

(Canberra. Australia)

แคนเบอรรา เปนเมองหลวงของประเทศออสเตรเลย

เปนเมองทสรางขนใหมซงมวตถประสงคเฉพาะ

เพอเปนพนทศนยกลางการปกครองของประเทศออสเตรเลย

แคนเบอรราเปนทตงของรฐสภา (Parliament House)

ศาลสงสดของออสเตรเลย (High Court of Australia)

และกระทรวงตาง ๆ ของรฐบาล นอกจากนยงเปนทตง

ของสถาบนทางสงคมและวฒนธรรมทมความสำคญ

ระดบชาตหลายแหง

36

ปญหาเมองศนยราชการ

ลานจอดรถเปนพนดาดแขง

ขนาดใหญ

พนทโลงไมแบงปน

การใชงานกบชมชน

ปญหาจราจรและระบบ

ขนสงมวลชนทไมทวถง

ขาดการเชอมตอ

ระบบทางเทา ทางจกรยาน

37

ลานจอดรถชนใตดน

พนทกจกรรมเนองในวนสาคญ

การจดชมนมทางการเมอง

พนทนนทนาการ

พนทสเขยวและหลงคาเขยว

สามารถรองรบกจกรรม

เชน สวนพชกนได

พนทพกผอนหยอนใจ

เพมพนทซมนา/หนวงนา

เพอกกเกบนาไวใช

ลดความเสยงของปญหา

การเกดนาทวม

พนทสเขยวสงเสรม

สขภาวะและสภาพ

แวดลอมเออตอ

การทางาน

เสนทางเดนสเขยว

เชอมโยงทงพนทเมอง

สพนทมหาวทยาลย

ตนแบบเมองศนยราชการ

38

พฒนาเนอเมองและอาคาร1

การจดวางอาคารตามลำดบความสำคญ

และสรางเอกลกษณของรปแบบอาคาร

เพอประโยชนในแงของการเขาถง

และการเชอมตอทางสายตา

ออกแบบพนทสวนตางๆ ของอาคาร

ราชการ และการใชประโยชน

เพอสงเสรมประสทธภาพในการทำงาน

และแบงปนกบเมองโดยรอบ

สรางความเชอมตอระหวางพนท

ราชการและเมอง เพอใชประโยชน

พนทตางๆ รวมกน เชน โรงพยาบาล

โรงเรยน สนามกฬา และระบบขนสง

สรางอาคารจอดรถ/ ลานจอดรถใตดน

ใกลกบศนยรวมการขนสง เพอสะดวก

ในการเดนทาง และลดขนาดของพนท

ดาดแขง

ออกแบบพนทศนยราชการ

ใหสามารถเขาถงไดสะดวกจาก

ยานทอยอาศยของพนกงาน

ขาราชการ และคนจากชมชน

โดยรอบ

เพมอาคารหรอองคประกอบท

นาสนใจเพอดงดดคนในเมองเขา

มายงพนทราชการ เชน พพธภณฑ

หรอหองสมด

แนวทางการออกแบบ

39

ใชเสนทางสเขยว เชอมตอพนทราชการ

กบพนทสวนตางๆ ของเมอง

ออกแบบระบบขนสงสาธารณะให

เชอมโยงกบพนทเมองกบพนทราชการ

และสามารถเขาถงพนทราชการได

สะดวก เพอลดปญหาการจราจร

ขยายทางเดนเทาและเพมทางจกรยาน

เพอลดการใชรถยนตในพนท สงเสรม

สขภาวะและสภาพแวดลอมทดในการ

ทำงาน

4 เพมองคประกอบสำคญตางๆ

3 พฒนาพนทสเขยว

พฒนาการเชอมตอและทางสญจร2

สงเสรมพนทสเขยวดวยการใชพนท

บนอาคารเปนสวนหลงคา ปลกพช

กนได โดยใหคนในหนวยงานม

สวนรวมในการทำกจกรรมรวมกน

พนทสเขยวประเภทตางๆ ชวยใน

การเพมพนทซมนำ สามารถเปน

พนทหนวงนำใหกบเมอง และเปน

พนทอพยพใหกบผประสบอทกภย

เพมพนทสเขยวยงยนภายในพนทศนย

ราชการและเนอเมองดวยการสงเสรม

การปลกไมยนตน

เพมจดกระจายสญญาณเครอขาย

ไรสาย (Wifi Hotspot) ปายบอกทาง

ปายสญลกษณตางๆ

เพมการใชพลงงานทางเลอก เชน

พลงงานจากเซลลแสงอาทตย

(Solar Cell) เพอทดแทนการใช

พลงงานไฟฟาภายในอาคารได

ทางวงรถสาธารณะทางวงรถยนต

ทางจกรยานทางเดนเทา

พนทสาธารณะ

พพธภณฑมหาวทยาลย

Library

รปตดเมองตนแบบ

สวนสาธารณะ อาคารศนยราชการทางเดนรมนำ

พนทซมนำกกเกบ นำฝนไวใชประโยชน

O2

41

พนทเมองพนทศนยราชการ

สวนชมชน

Museum

ลานคนเมอง แนวรองรบนำของเมอง ถนนหลก

ผลตไฟฟาเพอใชในอาคารศนยราชการ

พนทหนวงนำกอนระบายลงสแหลงนำธรรมชาต

หลกการบรหาร

จดการเมอง

46

หลกการบรหารจดการเมอง

หลกการบรหารจดการเมองแตละประเภท คอการจดลาดบความสาคญของภาคแตละกลมอยางเหมาะสม

สรางความสมดลและความเทาเทยมกนในการแบกรบตนทนและผลประโยชนจากการพฒนา รวมถงการ

เขาถงทรพยากรและโอกาสทางเศรษฐกจอกดวย เมองแตละประเภทมแนวทางในการบรหารจดการแตกตางกน

เมองราชการมหลกการบรหารจดการเมองดงตาราง

เมองราชการจะขบเคลอนการพฒนาโดยรฐบาลเปนหลกและเปนการประสานงานระหวางรฐบาลกลาง

และรฐบาลทองถนเพอสรางความสมดลในการพฒนา เนองจากทดนสวนใหญเปนทดนของราชการและทอยอาศย

และองคประกอบสนบสนนตาง ๆ กเปนของรฐในฐานะของสวสดการใหกบขาราชการและบรการสาธารณะแก

ประชาชน อกทงยงตองใชอานาจรฐในการควบคมรปแบบทางกายภาพใหสมกบความเปนสญลกษณของพนท

และมการสารองโครงสรางพนฐานมากกวามาตรฐานปกตอกดวย

สวนภาคอน ๆ เปนเพยงภาคสนบสนนในการพฒนาเทานน

ประเภทเมอง

ศนยราชการ

ภาครฐบาล ภาคธรกจ ภาคประชาสงคม ภาคปจเจกบคคล

รปแบบการ

บรหารจดท

เหมาะสม

ภาคหลก ภาครอง ภาคสนบสนน ภาคสนบสนน โดยหนวยงานรฐ

เมองปตราจายา ประเทศมาเลเซย

เมองปตราจายาพฒนาสวนประกอบรอบนอก (Periphery Area) เพอจดสรรสาหรบทอยอาศยเปนสวนใหญ โดยจะแบงทอยอาศย ของเมองออกเปน 14 เขต โดยในแตละเขตจะมศนยกลางของชมชน ตลาด โรงเรยน โรงพยาบาล สถานตารวจ สถานดบเพลง และสงอานวย ความสะดวกอนๆ ทรฐจะเปนผรบผดชอบในการจดสรางและจดหา

รฐบาลมาเลเซยไมสามารถจดสรรเงนทงหมดจากงบประมาณมาพฒนา โครงการเมองใหมได จงไดจดตง Putrajaya Holdings Sdn. Bhd ขน ในรปของนตบคคลเพอทาหนาทจดหาทนและดาเนนการพฒนาโครงการในเขตพนทปตราจายา โดย Putrajaya Holdings จะเปน ผรบผดชอบในการระดมทนและดาเนนการกอสรางอาคารสาธารณะ สานกงานของ สวนราชการตาง อาคารเพอการพาณชย และทพกอาศยในรปแบบตางๆ เชน บานจดสรร อาคารชด เปนตน และเมอกอสรางเสรจ Putrajaya Holdings กจะนาพนทดงกลาวออกขายหรอใหเชาเปนการทวไป ทาใหรฐบาลสามารถควบคมลกษณะของอาคารใหมความกลมกลนกบสภาพแวดลอม และควบคมการเจรญเตบโตของเมองใหมได

เพอใหการจดการเมองใหมคลองตวขน รฐบาลมาเลเซยจงออกกฎหมาย Perbadanan Putrajaya Act 1995 กาหนดให Putrajaya Corporation ทาหนาทองคกรทองถน (Local Authority) แทนรฐบาลทองถน (Local Government) บรหารจดการพนทเมอง โดยนาระบบการบรหารสมยใหมของภาคเอกชนมาปรบใช แตยงคงอยภายใตการกากบดแลของ ฝายบรหาร

ปจจยความสาเรจของเมองปตราจายา ขนอยกบความสามารถของเมองในการดงดดการลงทนจากภาคธรกจทงในและตางประเทศ และประสทธภาพของ Putrajaya Corporation ในการบรหารจดการเมองในระยะยาวภายใตแรงกดดนของความตองการของผทรวมลงทนในโครงการทตองการไดรบเงนลงทนคน

ตวอยางรปแบบและแนวทางบรหารจดการเมองศนยราชการ

เมองแคนเบอรรา ประเทศออสเตรเลย

ในกรณของการสรางเมองศนยราชการของออสเตรเลย ซงเรยกวา เมองหลวงแหงชาต (National Capital) และทาเนยบรฐบาล (Seat of Government) หลงจากทการกอสรางไดเสรจสมบรณในป ค.ศ. 1988 รฐบาลไดออก พระราชบญญต Australian Capital Territory (Self-Government) Act 1988 เพอกาหนดใหเปนเขตปกครองตนเอง โดยในการบรหารจดการภารกจดานตางๆ เปนการทวไปนน จะมองคกรหลกททาหนาทบรหารจดการ ไดแก สภานตบญญต ฝายบรหาร และฝายตลาการ

สวนการบรหารจดการทดนและการจดทาผงเมองในเขตเมองหลวงแหงชาตจะกระทาภายใต Australian Capital Territory (Planning and Land Management) Act 1988 ซงกาหนดบคคลและองคกร ทมหนาทเกยวกบการบรหารจดการทดนภายในเขตเมองหลวงแหงชาต ไดแก รฐมนตรมอานาจในการประกาศกาหนดในราชกจจานเบกษาของเครอรฐ (Commonwealth Gazette) ใหพนทใดพนทหนงในเขตเมองหลวงแหงชาตเปนทดนของรฐ และฝายบรหารมหนาทในการกาหนดนโยบาย หลกเกณฑและวธการในการประกอบธรกจอสงหารมทรพยตางๆ บนทดนขององคกรหรอนตบคคลตางๆ รวมถงการจดการและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทอยภายในเขตเมองหลวงแหงชาต

47

คณะทำงานนายยศพล บญสม

นายประพนธ นภาวงศดนางสาวปรยาภรณ สขกล

นายอภชาต บญญประภาสทธนางสาวณฐวรญช ภจนาพนธนางสาวณฐพชร ธนปณยนนทนายชวพงศ พพฒนเสรธรรม

นางสาวศภกา สขแจมใสนางสาวนภจร ศรฉตรสวรรณ

นายศภรตน สขฤกษนายชานนท หวงขจรเกยรต

คณะผจดทำ

คณะทปรกษาผศ.ดร.พนต ภจนดา

รศ.จามร อาระยานมตสกลผศ.ดร.ไขศร ภกดสขเจรญ

ผศ.ปาณทต รตนวจตรนางสาวอรอำไพ สามขนทด

บรษท ฉมา จำกด