Post on 14-Mar-2021
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Araling Panlipunan – Ikapitong Baitang Alternative Delivery Mode Unang Markahan – Modyul 4: MGA IMPLIKASYON NG LIKAS NA YAMAN SA PAMUMUHAY NG MGA ASYANO NOON AT NGAYON Unang Edisyon, 2020 Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad. Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito. Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anumang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Leonor Magtolis Briones Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Inilimbag sa Pilipinas ng ____________________________ Department of Education – Region VII, Division of Cebu Province Office Address: IPHO BLDG., SUDLON, LAHUG, CEBU CITY Telefax: (032)255-6405 E-mail Address: cebu.province@deped.gov.ph
ii
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat : Jonice P. Amanense
Editor : Jimmy Suico, Pableo M. Tuling
Tagasuri : Elma M. Larumbe (Moderator)
Gracesila I. Maňanita (QA)
Tagaguhit : Ma. Dea Marl C. Tigle
Tagapamahala
Schools Div. Superintendent : Marilyn S. Andales
Asst. Schools Div. Supt. : Leah B. Apao
: Ester A. Futalan
: Cartesa M. Perico
CID Chief : Mary Ann P. Flores
EPSVR in LRMDS : Mr. Isaiash T. Wagas
EPSVE in Aral. Pan. : Mrs. Rosemary N. Oliverio
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Gabayan sa Pagkatuto: AP7HAS-le-1.5 nasusuri ang yamang likas at ang mga implikasyon ng kapaligirang pisikal sa pamumuhay ng mga Asyano noon at ngayon
Alamin
Napag-aralan natin sa nakaraang aralin na malaki ang ginagampanang papel ng mga likas na yaman sa pamumuhay ng mga Asyano. Ngayon ay mas paunlarin mo pa ang iyong pang-unawa hinggil sa ugnayan ng tao sa kaniyang kapaligiran sa pamamagitan ng paglinang nito tungo sa pagtugon sa kaniyang pangangailangan. Bukod dito bigyan nating pansin ang mga implikasyon ng likas na yaman sa pamumuhay ng mga Asyano noon at ngayon sa larangan ng agrikultura, ekonomiya at pananahanan.
Sa araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang: ❖ naihahambing ang mga implikasyon ng kapaligirang pisikal sa pamumuhay ng
mga Asyano noon at ngayon sa larangan ng agrikultura, ekonomiya, at pananahan;
❖ nakagagawa ng isang malikhaing pagguhit ukol sa mga kontribusyon ng kalikasan sa pag-unlad ng Asya; at
❖ napapahalagahan ang ugnayan ng tao sa kaniyang kapaligiran.
1
MGA IMPLIKASYON NG LIKAS NA YAMAN SA PAMUMUHAY NG MGA ASYANO
NOON AT NGAYON
ARALIN 4
Subukin Sa bahaging ito, subukin mong sagutan ang panimulang pagtataya upang mataya ang lawak ng kaalaman mo tungkol sa aralin. Pagtuunan ng pansin ang mga tanong na hindi mo tiyak ang sagot at alamin ang wastong kasagutan sa mga ito. Basahing mabuti ang mga tanong at piliin ang wastong sagot mula sa hanay na pagpipilian. Isulat sa sagutang papel ang tamang sagot. Maaari mo nang simulan ang pagsagot. Handa ka na ba?
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
PAUNANG PAGTATAYA
Panuto: Basahing mabuti ang bawat aytem at isulat ang letra ng tamang sagot sa sagutang papel. 1. Saan nagmula ang pagkain ng mga tao sa isang bansang maging ang mga
produktong panluwas nito?
a. mula sa natanggap na tulong mula sa ibang bansa
b. mula sa pagsasaka
c. kita mula sa mga malalaking negosyante
d utang ng gobyerno sa ibang bansa
2. Ano kaya ang dahilan na marami sa mga bansa sa Asya ay papaunlad?
a. Nabubukod-tangi ang mga anyong lupa at anyong tubig sa Asya.
b. Masipag at matiyaga ang mga Asyano
c. Kasaganaan nito sa likas na yaman.
d. Lahat ng nabanggit
3. Ano ang ginagampanang papel ng mga likas na yaman sa larangan ng
produksiyon?
a. pinagkukunan ng hilaw na materyales bilang panustos sa pagawaan.
b. ginagamit para sa pagawaan ng gamot.
c. nagbibigay ito ng kasaganaan sa isang bansa.
d. Lahat ng nabanggit
4. Ano ang ginagamit ng tao upang baguhin ang kakayahan ng lupa at ang
kanilang kapaligiran?
a. dasal
b. teknolohiya
c. pera at kapangyarihan
d. siipag at tiyaga
5. Ano ang pangunahing hanapbuhay ng mga mamamayang malapit o
biniyayaan ng masaganang mga yamang dagat sa Timog Silangang
Asya?
a. Pangingisda
b. Pagsasaka
c. Pagmimina
2
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
d. Pagtotroso
6. Ano ang magiging resulta kapag ang isang bansa ay may malawak at
matabang lupain?
a. Maunlad ang ekonomiya ng bansa.
b. Mataas ang employment rate ng bansa.
c. Mababa ang pangangailangan ng mga produktong pansakahan.
d. Natutugunan ang mga pangangailangan ng bansa at makapagluluwas din
ng mga maraming produktong pansakahan.
7. Ano kaya ang maaring gawin ng isang bansa upang lumaki ang produksyon?
a. Ang ilan ay gumagamit ng mga makabagong makinarya.
b. Magtutulungan ang mga tao upang mapabilis ang produksyon.
c. Turuan ang mga tao sa tradisyonal na pagsasaka.
d. Gumamit ng mga lumang makinarya at kagamitan.
8. Bakit may ilang mga mamamayan kahit maliit ang lupaing pansakahan ay
nagsasaka pa rin?
a. dahil ito ay para sa pansariling ikabubuhay lamang.
b. gusto ng mga magsasaka na lumaki ang kita nila.
c. walang ibang mapagkakakitaan kaya nila ginawa ito.
d. sunud sa uso.
9. Ang mauunlad na bansa ay iniluluwas din ang kanilang likas na yaman
kasabay ng paggamit ng mga tradisyunal at makabagong technolohiya, bakit
nila ito ginawa?
a. upang maging kilala sa buong mundo na pinakamayamang bansa
b. upang mapataas ang antas ng pambansang kita nang sa gayon ay
mapabuti ang pamumuhay ng mga mamamayan nito
c. upang kumita ng malaki ang bansa at maibigay sa mamamayan sa
pamamagitan ng pagbuo ng patakarang pangkabuhayan
d. upang matulungan ang mga magsasaka sa kanilang aspetong pinansyal
10. Ang likas na yaman sa Hilagang Asya ay yamang mineral ngunit ayon sa pag-
aaral ay nauubos na at kung hindi maaagapan ang mga yamang mineral na
nakapaloob sa isang bansa ay maaaring maubos at maaaring maapektuhan
3
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
ang ekonomiya at pamumuhay nito. Ano kaya ang dahilan sa pagkaubos nito?
a. dahil sa pangaabuso sa paggamit nito
b. dahil nakaranas ang rehiyon ng malakas na lindol
c. dahil nasira ang minahan nila.
d. wala sa nabanggit
11. Ano ang implikasyon ng pagiging mayaman sa langis ng Kanlurang Asya?
a. Ito ay nangangahulugang mataas ang antas ng pamumuhay ng mga
mamamayan.
b. Masagana ang reserba ng langis kaya naging mayaman ang rehiyon.
c. Inaabuso ng mga mamamayan ang kanilang reserbang langis.
d Naging kilala sa buong mundo ang rehiyon.
12. Sa iyong palagay, ano kaya ang mangyayari kapag patuloy ang pagdami ng
tao?
a. tumaas ang bilang ng krimen sa bansa
b. bumaba ang antas ng kabuhayan at industriya
c. pagdami ng nangangailangan ng ikabubuhay at panahanan nito
d. tumaas ang presyo ng mga pangunahing pangangailangan ng
mamamayan.
13. Ano ang magiging resulta kapag ang populasyon ay lumalaki ngunit ang lupa
ay hindi?
a. wala ng mapagkukunan ng materyales ang mga pagawaan
b. maraming taong magkakasakit dahil kulang ang naibigay na serbisyong
pangmedikal mula sa lokal na pamahalaan
c. nagdudulot ito ng kaguluhan sa ating bansa na hindi natin maiiwasan.
d. ang ilan ay isinasagawa ang land conversion na nagdudulot naman ng
pagkasira ng tirahan ng mga hayop.
14. Paano nakakaapekto sa pamumuhay ng mga tao sa Silangang Asya ang mga
anyong lupa nito?
a. Masagana ang lupain ng rehiyon dulot nito ay maunlad ang pamumuhay
ng mga tao.
b. Hindi maganda ang naging epekto sa taun-taon na pag-apaw ng ilog
Yangtze.
4
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
c. Patuloy ang pagtaas ng populasyon.
d. Lahat ng nabanggit.
15. Paano nakaaapekto ang Indian Ocean sa pamumuhay ng mga tao sa Timog
Asya?
a. Umaapaw ito.
b. Nakakatulong sa pag-usbong ng kanilang ekonomiya.
c. Natitimbang nito ang ekolohiya ng rehiyon.
d. Nagbibigay ng kabuhayan sa mga mamamayan dahil ito ay nagtataglay
ng iba’t ibang uri ng shellfish at isda.
Balikan
Sa bahaging ito ay ating balikan ang nakaraang aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa gawain.
Gawain Blg.1: SURIIN MO! QUIZ-ON-LIKAS NA YAMAN NG ASYA
PANUTO: Suriin ang sumusunod na pahayag at tukuyin sa pamamagitan ng paglalapat ng titik sa mga kahon upang mabuo ang kasagutan. Isulat ang wastong sagot sa sagutang papel. 1. Tawag sa mga kapaligirang natural na nakaiimpluwensiya sa paraan ng pamumuhay ng mga nilikha sa daigdig.
L K S N A M N
2. Lugar sa disyerto na may tubig at halaman.
O A I
3. Rehiyon ng Asya na binubuo ng bahaging nasa kontinente ng Asya o mainland at bahaging nasa karagatan o insular na isa sa nangunguna sa produksyon ng langis ng niyog at kopra.
T M G I L N G G A Y
4. Ang pinakamahalagang pinagkukunan ng enerhiya sa Tsina.
K R B N
5. Ang lupain sa pagitan ng dalawang ilog na pinagkukunan ng petrolyo at pangunahing pinagkakakitaan ng salapi sa Kanlurang Asya.
I N
5
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
❖ ❖
Sa puntong ito ay simulan mo nang tuklasin ang mga ang mga implikasyon
ng kapaligirang pisikal sa pamumuhay ng mga Asyano noon at ngayon sa larangan ng agrikultura, ekonomiya, at pananahan.
6. Ang pinakamahalagang produkto sa Indonesia. Ang walumpong porsyento ng kita ng Indonesia mula sa iniluluwas na 32 produkto ay buhat nito.
A G S
7. Isa sa mga bansa sa Timog Silangang Asya na may mataas na antas ng
pamumuhay bagaman ito ay walang likas na yaman. Ito ay may isang mahalagang
daungan at isang sentro ng kalakalan at industriya.
S N G P R
8. Pangunahing produkto ng India na itinatanim sa Assam.
T A 9. Pangunahing mineral sa Timog Silangang Asya.
L Q E F E D G S
10. Rehiyon sa Asya na nag-aalaga at nagpaparami ng mga hayop tulad ng baka at tupa kaya
nagkakaroon ang mga tao ng lana, karne at gatas.
H L G A G S Y
Tuklasin
Gawain Blg. 2: PIK-TUKLAS PANUTO: Suriin kung anong mensahe ang nais iparating ng sumusunod na larawan gamit ang mga pamprosesong tanong. Itala ang inyong kasagutan sa sagutang papel.
https://haribon.org.ph/support-our-work/rainforestation/forest-for-life-movement/
6
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
https://www.philstar.com/business/agriculture/2018/12/23/1879154/government-vows-stronger-crackdown-illegal-fishing
https://pilipinas.shell.com.ph/about-us/what-we-do.html
https://news.abs-cbn.com/business/11/28/17/senate-oks-mining-tax-increase
7
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Pamprosesong Tanong: Gawain Blg. 3: BASA-SURI PANUTO: Basahin, suriin, at unawain mo ang nilalaman ng teksto tungkol sa implikasyon ng mga likas na yaman sa pamumuhay ng mga Asyano noon at ngayon sa larangan ng agrikultura, ekonomiya, at pananahanan. Kumpletuhin ang Data Retrieval Chart na nasa ibaba upang maunawaang mabuti ang paksa. Isulat ito sa sagutang papel.
Agrikultura Ang pagkain ng mga tao sa isang bansang maging ang mga produktong panluwas nito ay nagmumula sa pagsasaka. Kung malawak at matabang ang lupain, mas matutugunan nito ang mga pangangailangan ng bansa at makapagluluwas ng mga maraming produkto.
8
1. Ano ang ipinapahiwatig ng
mga larawan?
2. Alin sa mga larawan ang
nakapukaw ng iyong
interes? Ipaliwanag.
3. Anu-anong uri ng likas
na yaman ang nakikita
mo sa mga larawan?
Paano nililinang ng mga
tao ang mga ito?
4. Karamihan ba sa ating
mga pangangailangan at
kagustuhan ay tinutugunan
ng ating mga likas na
yaman? Patunayan ang
sagot.
Implikasyon ng Likas na Yaman sa
Pamumuhay ng mga Asyano
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Sa pagpapalaki ng produksyon, ang ilan ay gumagamit ng mga makabagong makinarya. May ilang mga mamamayan na may maliit na sakahan at nagbubukid para sa pansariling ikabubuhay lamang. Ekonomiya Marami sa mga bansa sa Asya ay papapunlad bunsod sa kasaganaan nito sa likas na yaman. Ang mga ito ay pinagkukunan ng mga materyales napanustos sa kanilang mga pagawaan. Maging ang mauunlad na bansa at dito kumukuha ng mga hilaw na materyales kung kaya’t halos nauubos ang likas na yaman ng huli at hindi sila ang nakikinabang dito. Sa kabilang banda, likas na yaman din ang kanilang iniluluwas, kasabay ng paggamit ng mga tradisyunal at makabagong teknolohiya upang mapataas ang antas ng pambansang kita nang sa gayon ay mapabuti ang pamumuhay ng mga mamamayan nito. Panahanan Sa patuloy na pagdami ng tao ay patuloy rin ang pagdami ng nangangailangan ng ikabubuhay at pananahan nito. Ang dami ng populasyon sa isang lugar ay nakabatay sa katangian ng likas na yaman nito. Isang katotohanan na ang populasyon ay lumalaki ngunit ang lupa ay hindi, kaya’t ang ilan ay isinasagawa ang land conversion, na nagdudulot naman ng pagkasira ng tirahan ng mga hayop. Gumagamit ang tao ng teknolohiya upang baguhin ang kakayahan ng lupa at ang kanilang kapaligiran.
Narito ang Data Retrieval Chart na pagbabatayan ng inyong mga kasagutang ilalahad:
Rehiyon Pangunahing
Likas na Yaman
Implikasyon sa pamumuhay ng mga Asyano noon at ngayon sa larangan ng:
Agrikultura Ekonomiya Panahanan
9
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Suriin
Ngayon ay magkakaroon tayo ng talakayan tungkol sa paksa.
Ang masasabi ko ay ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Nakakaapekto ang mga anyong lupa, anyong tubig, at kagubatan sa pamumuhay ng mga Asyano sa pamamagitan ng ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Meron o wala. Ito ay nangyari sa ______________________________________________________________________________________________________
Gawain Blg. 4: Itanong Mo! PANUTO: Batay sa Data Retrieval Chart na iyong ginawa, sagutin ang mga tanong. Isulat ang inyong sagot sa isang sagutang papel. 1. Magsagawa ng paghahambing ng likas na yaman ng dalawa mula sa limang rehiyon. Ano ang puna o masasabi mo tungkol dito?
2. Paano nakakaapekto ang mga anyong lupa, anyong tubig, at kagubatan sa pamumuhay ng mga Asyano? Maglahad ng mga halimbawa. 3. Sa iyong palagay, meron bang mga bansa sa Asya na may kakulangan sa likas na yaman ngunit maunlad, at mga bansang sagana sa likas na yaman ngunit hindi gaanong maunlad?
10
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Pamantayan sa Pagbibigay Puntos sa mga Katanungan
Pagyamanin Sa bahaging ito, maghanda sa isang gawaing magpapayaman sa iyong mga natutuhan.
Gawain Blg. 5: Balitaan PANUTO: Madalas nating naririnig at nababalitaan na isa sa mga seryosong suliraning kinakaharap ng ating bansa at mga bansa sa Asya ay ang pagkasira ng kalikasan. Suriin mo ang isa sa mga balitang nailathala ukol dito at matapos nito’y ipahayag mo ang iyong puna at saloobin sa pamamagitan ng mga pamprosesong tanong.
11
PAMANTAYAN 4 3 2 1
Presentasyon ng ideya sa
mga kasagutan
Kompleto at malinaw ang presentasyon ng ideya sa
kasagutan ng tanong.
Karamihan sa presentasyon ay malinaw
ang pagkagawa
ng mga ideya sa kasagutan.
Malinaw ang ilang bahagi ng presentasyon ng mga ideya sa kasagutan ng tanong.
Hindi kompleto at hindi malinaw ang presentasyon ng ideyasa kasagutan ng tanong.
Nilalaman ng kasagutan
Kumpleto ang mahahalagang impormasyon inilalahad sa kasagutan ng
tanong.
Maraming
mahahalagang impormasyon ang inilahad tungkol sa Paksa sa
kasagutan ng tanong.
Kaunti lamang ang mahahalagang impormasyon na inilahad sa kasagutan ng tanong.
Hindi malinaw ang mga inilalahad na kasagutan sa tanong.
Kaalaman sa
paksa
Lubos ang
kaalaman sa paksa.
Marami ang kaalaman sa
paksa.
Kaunti lamang ang kaalaman
sa paksa.
Hindi alam ang paksa.
Mga bansa sa Asya, sama-sama sa pagsagip ng kalikasan
ANG pagsunod sa mga batas at malawakang pagkilos ang dapat gawin ng bawat isa upang maayos ang problema natin sa kalikasan. Ito ang layunin ng 13 mga bansa sa Asya sa inilunsad na Asian Environmental Compliance Network (AECEN). Kasama ang Pilipinas sa mga bansa na nagsanib-puwersa kamakailan
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Isaisip
Sa bahaging ito, malinaw na mailalahad ang iyong natutuhan sa aralin.
upang isulong at pagtibayin ang pagpapatupad at pagpapasunod sa mga batas pangkalikasan. Isa itong napakagandang simulain ng isang ugnayang makapagsasaayos ng mga problemang dulot ng pagkasira ng ating mga likas-yaman.
Hindi ligtas ang Pilipinas sa mga problemang ganito, lalo na’t malawakan ang urbanisasyon, isama pa ang patuloy na paglaki ng ating populasyon. Dahil dito, unti-unting nauubos ang ating mga likas-yaman, at ang masama pa, ay ang paglaganap ng polusyon sa hangin, sa tubig, at lalo na sa mga lansangan. Mayroon tayong mga batas na kung susundin ay mawawala ang mga problemang kaakibat nito: Ang RA 8749 o Clean Air Act na para sa pagsasaayos at pagpapanatili ng malinis na hangin; ang RA 9003 o Ecolo-gical Solid Waste Management Act na ukol sa tamang pamamahala ng basura; at ang RA 9275 o Philippine Clean Water Act na sagot naman sa problema sa maruming tubig. Ang paglulunsad ng AECEN ay napakahalagang hakbang upang mapangangalagaan ang kapaligiran ng mga bansang Asyano lalo na"t napakayaman natin sa iba’t ibang uri ng biodiversity. Isa itong pagkilala sa pangangailangan ng mahigpit na pagpapatupad ng mga batas tungkol sa kapaligiran at likas na yaman.
Isinulat ni: Mike Defensor, www.philstar.com
Inilathala: August 10, 2005
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang suliraning inilahad sa balita? Sino ang direktang apektado ng suliraning ito? 2. Ayon sa may-akda, ano-ano ang mga posibleng solusyon upang mapigil o mahinto ang mga inilahad na problema?
Gawain Blg. 6: Paglalahat o Paglalagom ng Natutuhan A. Panuto: Punan ang sumusunod na talahanayan. Isulat sa sagutang papel ang iyong sagot.
12
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Ngayon ay inyong ilalapat ang natutuhan sa totoong buhay o sa mga tunay na sitwasyon.
Ano ang iyong mga natutuhan?
Para sa iyo, gaano kahalaga ang likas
na yaman sa pamumuhay ng tao?
Isagawa
Gawain Blg. 7: T-shirt Design PANUTO: Magdesinyo ng t-shirt na may temang “Mga kontribusyon ng kalikasan sa pag-unlad ng Asya”. Isulat sa kahon ang paliwanag tungkol sa mabubuong disenyo. Maging gabay sa paggawa ng disenyo ang rubrik. Ilagay ang kahon at disenyo sa isang malinis na papel.
13
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Sa bahaging ito ay nagpapatunay na talagang natutuhan mo ang inaasahang kasanayan.
RUBRIK SA PAGDISENYO NG T-SHIRT
Pamantayan
Deskripsyon
Puntos
Nakuhang Puntos
Kaangkupan sa Tema
Bigyang-pansin ang pagpapahalaga sa kalikasan maaaring pakinabangan sa tamang pamamaraan para sa kaunlaran.
25
Detalye ng disenyo
Akma sa tema ang mga aspekto ng disenyo ukol sa kalikasan maaaring pakinabangan sa tamang pamamaraan para sa kaunlaran.
25
Orihinalidad at Pagkamalikhain
Nagpapakita ito ng natatanging disenyo gamit ang pagiging malikhain at angkop na mga kagamitan.
25
Pagpapaliwanag Mahusay na naipaliwanag ang bawat aspekto ng disenyo na angkop sa tema ng gawain.
25
Kabuuuang Puntos 100
Tayahin
Panuto: Basahing mabuti ang bawat aytem at isulat ang letra ng tamang sagot sa
sagutang papel.
14
Paliwanag:_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
1. Ano ang pangunahing hanapbuhay ng mga mamamayang malapit o
biniyayaan ng masaganang mga yamang dagat sa Timog Silangang
Asya?
a. Pangingisda
b. Pagsasaka
c. Pagmimina
d. Pagtotroso
2. Ano ang ginagamit ng tao upang baguhin ang kakayahan ng lupa at ang
kanilang kapaligiran?
a. dasal
b. teknolohiya
c. pera at kapangyarihan
d. siipag at tiyaga
3. Saan nagmula ang pagkain ng mga tao sa isang bansang maging ang mga
produktong panluwas nito?
a. mula sa natanggap na tulong mula sa ibang bansa
b. mula sa pagsasaka
c. kita mula sa mga malalaking negosyante
d utang ng gobyerno sa ibang bansa
4. Ano kaya ang dahilan na marami sa mga bansa sa Asya ay papaunlad?
a. Nabubukod-tangi ang mga anyong lupa at anyong tubig sa Asya.
b. Masipag at matiyaga ang mga Asyano
c. Kasaganaan nito sa likas na yaman.
d. Lahat ng nabanggit
5. Ano ang ginagampanang papel ng mga likas na yaman sa larangan ng
produksiyon?
a. pinagkukunan ng hilaw na materyales bilang panustos sa pagawaan.
b. ginagamit para sa pagawaan ng gamot.
c. nagbibigay ito ng kasaganaan sa isang bansa.
d. Lahat ng nabanggit
15
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
6. Ano kaya ang maaring gawin ng isang bansa upang lumaki ang produksyon?
a. Ang ilan ay gumagamit ng mga makabagong makinarya.
b. Magtutulungan ang mga tao upang mapabilis ang produksyon.
c. Turuan ang mga tao sa tradisyonal na pagsasaka.
d. Gumamit ng mga lumang makinarya at kagamitan.
7. Ano ang magiging resulta kapag ang isang bansa ay may malawak at
matabang lupain?
a. Maunlad ang ekonomiya ng bansa.
b. Mataas ang employment rate ng bansa.
c. Mababa ang pangangailangan ng mga produktong pansakahan.
d. Natutugunan ang mga pangangailangan ng bansa at makapagluluwas din
ng mga maraming produktong pansakahan.
8. Ang mauunlad na bansa ay iniluluwas din ang kanilang likas na yaman
kasabay ng paggamit ng mga tradisyunal at makabagong technolohiya, bakit
nila ito ginawa?
a. upang maging kilala sa buong mundo na pinakamayamang bansa
b. upang mapataas ang antas ng pambansang kita nang sa gayon ay
mapabuti ang pamumuhay ng mga mamamayan nito
c. upang kumita ng malaki ang bansa at maibigay sa mamamayan sa
pamamagitan ng pagbuo ng patakarang pangkabuhayan
d. upang matulungan ang mga magsasaka sa kanilang aspetong pinansyal
9. Bakit may ilang mga mamamayan kahit maliit ang lupaing pansakahan ay
nagsasaka pa rin?
a. dahil ito ay para sa pansariling ikabubuhay lamang.
b. gusto ng mga magsasaka na lumaki ang kita nila.
c. walang ibang mapagkakakitaan kaya nila ginawa ito.
d. sunud sa uso.
10. Ano ang implikasyon ng pagiging mayaman sa langis ng Kanlurang Asya?
a. Ito ay nangangahulugang mataas ang antas ng pamumuhay ng mga
mamamayan.
b. Masagana ang reserba ng langis kaya naging mayaman ang rehiyon.
16
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
c. Inaabuso ng mga mamamayan ang kanilang reserbang langis.
d Naging kilala sa buong mundo ang rehiyon.
11. Ang likas na yaman sa Hilagang Asya ay yamang mineral ngunit ayon sa pag-
aaral ay nauubos na at kung hindi maaagapan ang mga yamang mineral na
nakapaloob sa isang bansa ay maaaring maubos at maaaring maapektuhan
ang ekonomiya at pamumuhay nito. Ano kaya ang dahilan sa pagkaubos nito?
a. dahil sa pangaabuso sa paggamit nito
b. dahil nakaranas ang rehiyon ng malakas na lindol
c. dahil nasira ang minahan nila.
d. wala sa nabanggit
12. Ano ang magiging resulta kapag ang populasyon ay lumalaki ngunit ang lupa
ay hindi?
a. wala ng mapagkukunan ng materyales ang mga pagawaan
b. maraming taong magkakasakit dahil kulang ang naibigay na serbisyong
pangmedikal mula sa lokal na pamahalaan
c. nagdudulot ito ng kaguluhan sa ating bansa na hindi natin maiiwasan.
d. ang ilan ay isinasagawa ang land conversion na nagdudulot naman ng
pagkasira ng tirahan ng mga hayop.
13. Sa iyong palagay, ano kaya ang mangyayari kapag patuloy ang pagdami ng
tao?
a. tumaas ang bilang ng krimen sa bansa
b. bumaba ang antas ng kabuhayan at industriya
c. pagdami ng nangangailangan ng ikabubuhay at panahanan nito
d. tumaas ang presyo ng mga pangunahing pangangailangan ng
mamamayan.
14. Paano nakaaapekto ang Indian Ocean sa pamumuhay ng mga tao sa Timog
Asya?
a. Umaapaw ito.
b. Nakakatulong sa pag-usbong ng kanilang ekonomiya.
c. Natitimbang nito ang ekolohiya ng rehiyon.
17
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Karagdagang Gawain
d. Nagbibigay ng kabuhayan sa mga mamamayan dahil ito ay nagtataglay
ng iba’t ibang uri ng shellfish at isda.
15. Paano nakakaapekto sa pamumuhay ng mga tao sa Silangang Asya ang mga
anyong lupa nito?
a. Masagana ang lupain ng rehiyon dulot nito ay maunlad ang pamumuhay
ng mga tao.
b. Hindi maganda ang naging epekto sa taun-taon na pag-apaw ng ilog
Yangtze.
c. Patuloy ang pagtaas ng populasyon.
d. Lahat ng nabanggit.
Gawain Blg. 8: Para sa Kinabukasan Gumawa ng isang open letter tungkol sa mga suliraning pangkapaligiran ng iyong lokal na komunidad. Isulat ang “Para sa kinabukasan at sa aking bayan__________________________” bilang panimula ng iyong open letter. Isulat sa pamuhatang bahagi ng liham kung para kanino ito.
18
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Susi sa Pagwawasto
19
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
20
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
21
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
22
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
23
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
24
24
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
25
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Sanggunian
MGA AKLAT Andaya, Jocelyn et al. Ekonomiks 10: Araling Panlipunan-Modyul para sa Mag-aaral, (Pasig City: Vibal Group, Inc.), 2015. Andrada, Lolita et al. Araling Asyano: Araling Panlipunan-Modyul para sa Mag-aaral, Unang Edisyon. (Pasig City: Eduresources Publishing, Inc.), 2014. Mateo, Grace Estela et al. Asya: Pag-usbong ng Kabihasnan Batayang Aklat sa Araling Panlipunan Ikalawang Taon, (Quezon City: Vibal Publishing House, Inc), 2008. WEBSITES Defensor, Mike. “Mga Bansa sa Asya, sama-sama sa pagsagip ng kalikasan,”Philstar Global, August 10, 2005,https://www.philstar.com/opinyon/2005/08/10/290808/mga- bansa-sa-asya-sama-sama-sa-pagsagip-ng-kalikasan.
Simeon, Louise Maureen, “Government vows stronger crackdown on illegal fishing,” The Philippine Star, December 23, 2018,https://www.philstar.com/business/agriculture/2018/12/23/1879154/government-vows-stronger-crackdown-illegal-fishing.
Torres, Sherrie Ann, “Senate Oks mining tax increase,” ABS-CBN NEWS, November 28, 2017, https://news.abs-cbn.com/business/11/28/17/senate-oks-mining-tax-increase.
Haribon Foundation, “Forest For Life Movement,” Accessed July 11, 2020, https://haribon.org.ph/support-our-work/rainforestation/forest-for-life-movement/.
Pilipinas Shell Petroleum Corporation, “WHAT WE DO,” Accessed July 11, 2020, https://pilipinas.shell.com.ph/about-us/what-we-do.html.
26
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa: Department of Education – Cebu Province Division IPHO Bldg., Sudlon, Lahug, Cebu City Telefax: (032) 255-6405 Email Address: cebu.province@deped.gov.ph
1st GENERATION MODULE
S - VERSION 2.0
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV