K.K.T.C
Y AKIN DOGU UNiVERSiTESi
EGiTiM BiLiMLERi ENSTiTUSU
EGiTiM YONETiMi DENETiMi PLANLAMASI
VE EKONOMiSi ANA BiLiM DALI
K.K.T.C. MiLLi EGiTiM VE KULTURBAKANLIGI
MERKEZ ORGUTU UST DUZEY EGiTiM YONETiCiLERiNiN
DEGi~iME OLAN YATKINLIKLARI
YUKSEK LiSANS TEZi
Hazirlayan
Ergin <;UVALCIOGLU
Tez Damsmam
Do~.Dr. Halil A YTEKiN
Letko~a-2005
Egitim Bilimleri Enstitusu Mudurlugune,
Ergin Cuvalcioglu tarafmdan hazirlanan Milli Egitim ve Kultur Bakanligi Merkez
Yonetiminde Degisim adh cahsma jurimiz tarafmdan Egitim Yonetimi, Denetimi, Ekonomisi ve
Planlamasi Bilim Dalmda Yuksek Lisans Tezi olarak kabul edilrnistir.
Dye:
Baskan: Doc.Dr.Mehmet C::AGLAR
D09.Dr. Halil A YTEKiN - Dye: Yrd. Do9.Dr.Erdal GDRY A Y
ONAY
Bu tezin Yuksek Lisans Yonetmeligine uygun oldugunu onaylapz
I
Enstitu Muduru
ONSOZ
21.yilzyila girerken icinde yasadigirmz dunya politik, toplumsal, ekonomik ve teknolojik
bir degisme yasamaktadir. K.K.T.C. de kendini bu degisim sureci icinde yasayan diinyadan
soyutlayamaz. Ona ayak uydurmak zorundadir. Eger diinyada yasanan bir degisime ayak
uyduramazsa kalkmma yolunda buyuk bir darbe alacaktir.
Kibns Turk insanmm ve degerlerini bugune tasiyabilmenin en onemli vasrtasi egitimdir,
Egitim, toplumlarm yasayabilmesi icin 90k buyuk bir oneme sahiptir.
Egitim, dtinyada degisme yasanan diger alanlardan bagimsiz dustlnulemez, Bir toplumun
kalkmabilmesi icin egitim cok onemli bir unsur olduguna gore egitimde degisim de
kacirulmazdir.
Degisimde egitim politikalanru olusturacak olan K.K.T.C. Milli Egitim ve Ktiltur
Bakanhgi list duzey egitim yoneticileridir ve bu politikalar butun toplumu ilgilendirir.
Elinizdeki arastirma da egitimle ilgilidir. Arastirmada ise degisimde butun toplumu
ilgilendiren egitim politikalanm uretecek olan list duzey egitim yoneticileri ele almmisnr.
Bu cahsmayi yaparken, list diizey egitim yoneticilerinin degisime olan bakislanm analiz
etmeye cahstim. Ortaya cikan eserin, bu alanda arastirma yapacak olanlara 1~1k tutacagma
mamyorum.
Bu arasurmayi yapmak icin beni tesvik eden ve surekli destek veren saygideger hocam ve
tez damsmarnm Doc.Dr.Halil A YTEKiN'e, Gene! Ortaogretim Dairesi eski muduru Sn.Raif
YUCELTEN'e, bu cahsmada zaman ve yer kavrami tammadan maddi, manevi desteklerini
esirgemeyen ve bilgisayardaki yazi islerini en iyi sekilde yapan ingilizce ogretmeni Ahmet
SiMiTCiOGLU'na, anketlerin cozumlemesini yapan Doc.Dr.Ahmet PEHLiVAN'a ve ogrencim
Arzu ALTUGAN'a tesekkur ederim.
Ergin C::UVALCIOGLU
II
i<;iNDEKiLER
ONA Y : .I
ONSOZ 11
i <;iND EKiLER III
SEKiLLER " VII
TABLOLAR VIII
GRAFiKLER IX
OZET"." " """ "." " " "...... X
SUMMARY................................................................................................................................. XI
BOLUMI l
GiRiS 1
KKTC MiLLi EGiTiMiNiN AMA<;LARI.. 3
SiY ASiLERiN EGiTiME BAKISI. 4
KAMUOYU iLGiSi. 5
EGiTiM SiSTEMiNiN iSLEYiSi VE OKULLARIN ETKiNLiGi.. 6
EGiTiMDE YE Ni P ARADiGMALAR 8
BiLGi TABANI VE BiLGiNiN EGiTiMDEKi YERi 9
EGiTiMDE FIRS AT ESiTLiGiNiN YENi ANLAMI.. 10
YA TAY ORGUTLENME 10
F ARKLI OGRETMEN 11
PROFESYONEL OGRETMENLERiN YETiSTiRiLMESi. 11
DEGiSiM VE EGiTiM "" """ 13
DEG iSiM 13
III
DEGiSiMiN DiNAMiKLERi 15
Degisimin niteligi 15
Degisimin duzeyi 15
Degisimin suresi 15
Degisimin yo nil 15
Degisimin etki alarn 15
Degisimin oram 15
DEGiSiMiN DUZEYLERi. 16
Bireysel degisim duzeyi 16
Orgiltsel degisim duzeyi 16
Kurumsal ya da toplumsal degisirn duzeyi 16
Kulturel degisim duzeyi. 16
DEGiSiMiN KA YN AKLARI. 16
DEGiSiMiN <;:EVRESEL KA YNAKLARI. 16
ins an faktoru 16
Nufusun btiyiikl ilgil ve kompozisyonu 1 7
Bilgi ve teknoloji 17
Do gal cevre 17
Siyasal yapi 17
Ekonomik sistemler ve iliskiler 17
Kulturel ve ideoloj ik kaynaklar. 17
DEGiSME SURECiNiN iSLEYiSi. 18
DEGiSiME KARSI DiRENMELER VE DEGiSiMiN ENGELLERL 21
IV
DEGiSiM YONETiMi VE EGiTiMi. .22
A- Degisim yonetimi icin gerekli bi lgiler 23
B- Degisim yonetimi icin gerekli beceriler 23
C- Degisim yonetirni icin gerekli kisilik ozellikleri 23
DEGiSiM YONETiMiNDE DiKKA T EDiLMESi GEREKENLER 24
DEGiSiM SURECiNDE EGiTiM VE AMA<;:LARI 25
PROBLEM CUMLESi. 28
AMA<;: 28
ONEM 29
SA YIL TILAR 29
SINIRLILIKLAR 29
TANIMLAR 30
KI SAL TMALAR 31
BOLUMII 32
KURAMSAL TEMELLER 32
BAKANLIK MERKEZ ORGUTU 32
Mustesar ~ 34
Bakanhk muduru 34
Ozel kalem muduru 34
Talim Terbiye Dairesi 35
Mesleki Teknik Ogretim Dairesinin amaclan 41
Gene! Orta Ogretim Dairesi 4 7
Ilkogretim Dairesi 52
V
Yuksek Ogrenim ve D1~ Iliskiler Dairesi 57
Egitim Ortak Hizmetler Dairesi 61
Kultur Dairesi 69
Kibns Turk Dev let Tiyatrolan 77
Milli Arsiv ve Arastirma Dairesi 80
BO LUM 111. 84
KONU iLE iLGiLi iNCELEME VE ARASTIRMALAR. 84
Yurt disinda yapilan cahsmalar, 84
Yurt icinde yapilan cahsmalar 87
BOLUM IV 93
YONTEM 93
Arastirma modeli 93
Evren ve orneklem 93
Verilerin toplanrnasi 94
Anketlerin gelistirilmesi 94
Anketlerin uygulanmasi 94
Verilerin analizi 95
BOLUMV 96
BULGULAR VE YORUMLAR 96
BOLUM VI 115
SONUC:: VE ONERiLER 115
Sonuc l 15
ONERiLER 116
VI
KA YNAK<;A 118
EKLER 119
Ek I T.T.D. Alman Izin Ornegi. 120 EK 2 Anket Ornegi. 121
VII
SEKiLLER
Sekil 1: KKTC MiLLi EGiTiM EGiTiM SiSTEMi.. .2
Sekil II: Degisim Silrecinin Isleyisi.. 19
Sekil III: Degisim Silrecinde Devlet ve Egitim : 27
Sekil IV: Bakanhk Merkez Orgiltil 32
VIII
TABLOLAR
Tablo 1: Besli Derecelemeli Olyegi Puan Sirurlan 96
Tablo 2: Cinsiyet Dagihrm 97
Tablo 3: Kurumsal Dagihm 97
Tablo 4: Gorev Dagrlrrm, 98
Tablo 5: Mezuniyet Dapihrru 99
Tablo 6: Kidem Dagrhmi 99
Tab lo 7: Atama Sekli 100
Tablo 8: Hizmet iyi Egitim 100
Tablo 9: Sorularm Algilanma Boyutu : 101
Tab lo 10: Ana Sorumluluk Boyutu 103
Tab lo 11: Degisim Y apr Boyutu 104
Tablo 12: insan Iliskileri Boyutu 105
Tab lo 13: Guduleme Boyutu 106
Tab lo 14: Destek Boyutu l 07
Tablo 15: Yonetim Liderligi Boyutu 108
Tabla 1 ~: Degisime Karst tutum Boyutu 109
Tablo 17: Performans Degerlendirilmesi.. 110
Tabla 18: Degisim Boyutlannm Karsilastmlmasi 112
Tablo 19: Varyans Analizi ( Anov a) 114
IX
~iZELGELER
Cizelge 1: Ana Sorumluluk Boyutu 104
Cizelge 2: Yapt Boyutu 105
Cizelge 3: insan Iliskileri Boyutu : 106
Cizelge 4: Guduleme Boyutu 107
Cizelge 5: Destek Boyutu 108
Cizelge 6: Yonetim Liderligi Boyutu l 09
Cizelge 7: Degisime Karst Tutum Boyutu 110
Cizelge 8: Performans Degerlendirilmesi.. .111
Cizelge 9: Degisim Boyutlarmm Karsilasnnlmasi. 112
X
OZET
, Bu arastirmada konu Giri~, Kuramsal Temeller, Konuyla ilgili inceleme ve arastirmalar,
Yontem, Bulgular ve Y orumlar, Sonuc ve Oneriler bashklan altmda ele ahrup incelenmistir.
Egitim, toplum yasarrunda vazgecilmez sosyal bir olgudur. lnsanhgm varolusula birlikte
ortaya cikan egitim zaman icerisinde giderek onem kazanrmus, gUnUmUz modern toplumlarmm
varhk mUcadelelerinde her tUrlU hamlenin temel faktoru haline gelmistir.
Buyuk bir degisim yasayan dUnyada ve K.K.T.C.'de, toplum yasammm vazgecilmez bir
unsuru olan egitimin de gelismelere ayak uydurabilmesi icin degisime gereksinim vardir.
Nitekim siyasiler de her secim doneminde degisimden sozetmektedlrler ancak gerekli
olan degisimi gerceklestirmekte zorlanmaktadirlar. Bu degisimi gerceklestirememelerine gerekce
olarak iktidarda yeteri kadar kalamamalanm gosterebiliriz.
Egitimin, bir degisime gereksinim duydugu herkesce bilinmesine ragmen bu konu,
kamuoyu tarafmdan yeterince tartisilmamaktadrr.
Ulkedeki egitim, gecmis zamanlara gore hie; de kotu degildir. BugUn okullanmizda
verilen egitimin icerik olarak gecmis yillardan daha az zengin oldugu scylenemez, Hatta A vrupa
ve Amerika'daki ilk ve ortaogretimde okutulan ders iceriginden daha genistir, Buna ragmen
insanlar egitim sisteminin c;oktUgUnden sikayet ediyorlar. Buda egitimde degisimin kacuulmaz
oldugunu gosteriyor,
K.K.T.C. Milli egitimine yon veren list dUzey egitim yoneticilerinin degisime olan
yatkmhklanm olcmek icin yapilan bu calismadan, onemli bazi sonuclar crkrmstir.
Sekiz boyut Uzerinde sorulan sorulara verilen yamtlardan; gUdUlemenin eksik oldugu,
personelin yaptigr isten doyum saglayamadrgi, ilst dUzey yoneticilerinin astlarmm gorU~ ve
XI
dusuncelerine itibar etmedigi, personelin terfi sistemine guvenmedigi, bakanhk list duzey
yoneticilerinin is deneyimlerinin yeterli duzeyde olmadigi ve orgut icerisinde degisime karsi olan
bireylerin oldugu ortaya cikrmsnr.
Egitimin, bulundugu seviyeden daha ileriye goturulmesi icin ortaya cikan list duzey
egitim yoneticilerinin degisime karsi gosterdikleri tutumun olumlu yonde degistirilmesine
baghdir,
XII
./
ABSTRACT
In this research the subjects have been handled and examined under the headings of
Introduction, Theoretical Principles, Analysis and Researches related to the subject, Methods,
Findings and Interpretations, Results and Suggestions.
Education is a social action that could not be given up. Education that started with the
existence of human beings, has gradually become more important and become the basic factor of
each step for the struggles of existence of present days' modem societies.
The change in the education which is an element of communal life is essential in order to
keep up with the great developments in the world and TRNC.
As a result, the politicians have been talking about the change in every election period but
they have been facing with difficulties in the materialisation of the necessary change. We can
show the duration as an excuse to their inability to provide the necessary change since they could
not stay in power as long as necessary.
Even though it is known that the education needs a change, this subject is not discussed
enough by the public opinion.
The education in the country is not bad compared to the past. It cannot be said that the
content of the education given today in our schools is less richer than the past years. It is even
broader than the content of lectures of primary and secondary schools in Europe and America.
Despite of all, the people complain about the collapse of the education system. This shows that
change in education is a must.
Important results were found out from the research, which was done to evaluate the
predisposition to the change of top executive education administrators that set the T.R.N.C.
education.
XIII
From the answers that were given to the questions that was asked through the eight
dimensions it was found out that there is a lack of motivation, the personnel cannot satisfy from
their work, top executive administrators do not esteem to the views and opinions of subordinates,
the personnel do not rely on the promotion system, the experiences of top executive
administrators of Ministry of Education are not at the enough level and there are people in the
organization who are against the change.
In order to bring forward the advancement of Education, the attitudes to the change of top
executive administrators should change positively.
XIV
BOLUMI
GiRiS
insan, akh ermege basladigmdan itibaren bilyilklerinden etkilenir. Onlan izler, taklit eder.
Gordukleri arasmdan benimsediklerini uygulamaya cahsarak vakit gecirir, Bilyilkler ise
cocuklann davraruslanna gore onlan odullendirir ya da cezalandmr. Boylece onlara yon verir.
Cocuklar, biltiln bir yasam boyunca yasamlanru kolaylastiracak olan becerilerini icgudusel olarak
ilkel bir bicimde bu yolla kazamrlar.
C
Bunlar, ilkel toplumlarda da, cagimizm en karmasik, ileri ve endustrilesmis toplumlarmda
da boyledir ve her yerde adi egitimdir.
Egitim, ayni zamanda toplum yasammda vazgecilmez, sosyal bir olgudur. lnsanligm var
olusuyla birlikte ortaya cikan egitim zaman icerisinde giderek onem kazanrms, gilnilmilz modem
toplumlarmm varhk milcadelerinde her tilrlil hamlenin temel faktoru haline gelmistir, Onceleri
bireysel boyutu ile ele alman egitim, son ytlzyilda sosyal boyutu ile on plana cikanlrms, sosyal
bir kurum ve olgu olarak algilanmaya baslanrmstir.
Yine egitim; genel olarak bireyde davrarus degistirme silreci olarak tammlanabilir. Bu
surec, okul icinde ve dismda olmak ilzere yasam boyu silrer. Her cocuk, gene ve yetiskin, kendi
ogrenme ihtiyaclanru karsilamak ilzere okul dismdaki egitimin yanmda, mutlaka tasarlanmis
egitim olanaklarmdan yararlanabilmelidir. Egitimin amaci da bunu gerekli kilmaktadir.
Her toplumda egitimin amaci; egitilmemis, ilretken hale gelmemis her bireyi toplumun
ortak degerlerini ve is yukunu paylasabilen, kendini ve toplumunu gelistirebilecek gucte ilretken
bir insan haline getirmektir.
Sozi.i edilen surecte egitimin amaclanna ulastmlmasi icin okullar kullarulmisnr.
K.K.T.C' de de bu boyledir.
kullamlmaktadir.
Egitimin amaclanna ulasabilmek icin okullar
Uoktorn
~ekil I : K.K. T .C. Milli E~itim Sistemi
K.K.T.C Milli Egitim Sistemi
21. yuzyila girerken K.K.T.C bir yandan politik, toplumsal, ekonomik ve teknolojik
degisim silreci icinde gittikce kuresellesen dunyada, kalkmma ve buyuk bir degisim yasayan bu
dunyaya ayak uydurma deneyimini yasamaktadir; ote yandan, egitirn sistemini, yetismekte olan
genclerine caga uyum saglayici davraruslan kazandiracak bicimde gelistirmeye cahsmaktadir,
2
K.K.T.C MiLLi EGiTiMiNiN AMA(;LARI
Krbns Turk Milli Egitiminin genel amaci, Kibns Turk toplumunun turn bireylerini,
asagidaki fikralarda ongorulen esaslar cercevesinde yetistirmektir (Milli Egitim ve Kultur Bakanhgi, 1986);
1. Atatilrk ilke ve Devrimleri ile yurttaslar arasmda bir fikir ve duygu ortaklignu
amaclayan, cagdaslasmayi hedefleyen ve Turk milletini milli bilince vardiran Atatiirk
rnilliyetciligine, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun Ilstilnltlgll ilkelerine bagh, bunlan koruyan
ve gelistiren yurttaslar olarak yetistirmek;
2. Kibns Turk Toplumunun, varolma milcadelesinin ozunde yatan gercekleri bilen,
milcadele tarihinin bilincine varan ve bu mucadeleye inancla baglanan, manevi ve kUltilrel
degerlerini koruyan ve gelistiren, yurdunu ve toplumunu seven, Anayurdu Tilrkiye'ye, Turk
ulusuna, oz yurduna, toplumuna ve ailesine gilclll baglarla bagh, yurduna, toplumuna, laik
devletine karsi gorev ve sorumluluklanm bilen ve bu bilinc ve nitelikleri silrekli davranisa
donusturebilen, bansci ancak haklanm korumasiru bilen yurttaslar olarak yetistirmek;
3. Beden, zihin, ahlak ve duygu bakimmdan dengeli ve saghkh bicimde gelismis saglam
bir kisilige ve karaktere, bilimsel dusunme gilcilne, genis bir dunya goril~ilne sahip, insani seven,
insana ve insan haklarma saygih girisime deger veren, toplumuna karsi sorumluluk duyan, her
yonuyle gelismis, toplum ekonomisine katkida bulunan, toplum cikarlanm kendi cikarlannm
ustunde tutan ve kendi mutlulugunu toplumun refah ve mutlulugunda goren, toplumun
varhgim ve devletini ozenle koruyan, gelismesine cahsan ve onu her turlu tehlikeye karsi
savunan ve sonuna kadar direnen, cesur, kisilikli, yapici, yaratici ve verimli yurttaslar olarak
yetistirmek;
4. ilgi ve yeteneklerini degerlendirmek ve ortaya cikanp gelistirmek suretiyle, gerekli
bilgi ve becerilerle donatmak; onlara birlikte ve dayamsma ile is gorme ahskanhklanru
kazandirmak; onlan bu yolla hayata hazirlamak ve onlarm, kendilerini ve ailelerini mutlu kilacak
ve toplumun mutlulugu ile kalkmmasma katkida bulunacak bir meslege sahip olmalanru
saglamak; boylece, bir yandan yurdunda refah ve mutlulugu arnrmak; diger yandan, toplumsal
birlik ve butunluk icinde ekonomik, sosyal ve kUltilrel kalkmmayi destekleyip hizlandiran;
toplumunu ve ulusunu, cagdas uygarhgin yapici, yaratict ve seckin bir ortagi yapmak isteyen ve
bu istek dogrultusunda sUrekli caba gosteren yurttaslar olarak yetistirmek.
3
Gercekte, K.K.T.C'de de Turkiye Cumhuriyetinde • oldugu gibi devletin liderligi ve
sorumlulugu gelenegi, devletin kuruldugu 1983 yihndan beri gelismeye baslarrnstrr. Egitim,
ulusal idealleri gerceklestirmek, cagdas ve dinamik bir toplum yaratmak icin bir arac olarak
gorulmustur. Bu amacla egitim alanma yatmmlar yapilrms, yeni egitim kurumlan acilarak
yaygmlasnnlmis, yeni yasalar, ttiztikler yapilrms ve karsilasilan sorunlar 9oztilmeye cahsilrmstir.
Ancak cesitli kaynaklarda de belirtildigi gibi, egitimde saglanan nitel ve nice! gelismeler;
egitim alanmda arnaclanan verimi saglayamarmstir.
Varolan sistem ve mevzuatla okullarm, ihtiyac duyulan insan gliclinli yetistirernedigi,
egitimciler dahil herkes tarafmdan kabul edilmektedir. Goreve gelen bakanlar bu sistemin
ihtiyaclara cevap veremedigini, mutlaka koklu degisiklikler yapmak gerektigini ifade
etmektedirler (Ozden, 1998 ).
SiY ASiLERiN EGiTiME BAKI~I
Nitekim, K.K.T.C'deki siyasi partiler de subat 2005 milletvekili secimi bildirilerinde
degisimin gerekliliginden soz etmektedirler. Demokrat Parti secim bildirgesinde "degisim, ancak
yeniliklere acik, gene, kararh, cagdas ve dinamik partiler tarafindan gerceklestirilebilecegine
inanmaktadir. Gene, kararh, cagdas ve dinamik kadrolanyla DP, 20 subat milletvekilligi
secimlerinde bu degisimi baslatmaya adaydir.t'demektedir.
Baris ve Demokrasi Hareketi ise "Egitimde firsat esitligi ve dtinya standartlarmda, ogrenci
odakh, yasam boyu kaliteli egitim icin; Avrupa Birligindeki gelismeleri de dikkate alarak,
toplum ve ozel sektor ihtiyaclan dogrultusunda egitim yeniden yaprlandmlacaktir." demektedir.
Her parti degisimin gerekliligini ifade etmektedir ancak goreve geldiklerinde yeniden
yapilanmayi basaramamaktadirlar, Bu basansizligi da degisimi gerceklestirebilmek icin
yeterince gorevde kalamadiklanna baglamak mtimktindtir.
4
KAMUOYU n.ctst
Egitimin, bir degisime gereksinim duydugu herkesce bilinmesine ragmen okullarm
verimlilik ve etkililigi konusu kamuoyunda ciddi diizeyde tartrsilmamaktadir, Y azih ve
goruntulu basm sadece sansasyonel bir konu oldugunda okulun bahcesine girer. Ulkenin
gelecegini belirleyecek olan binlerce gencin yer aldigi, egitim kalitesi, okutulan kitaplarm icerigi
veya ilniversiteye giris sisteminin iflas etmekte olusundan dolayi; egitimciler ve egitim
politikalanm uretenler ilzerinde ciddi ve silrekli bir kamuoyu baskisi oldugunu soylemek
mumkun degildir,
Kamuoyunun egitim ile yakmdan ve ciddi sekilde ilgilenmiyor olmasmm temelinde,
toplum olarak uzun vadeli dusunmeyisimiz yatmaktadir. Gundemdeki diger konularla ilgilenen,
cebindeki paranm ahm gilcilnil dtlstlnen, saat bast degisen doviz kurlanyle ilgilenen kamuoyu,
sonuclan 10-15 yil sonra ortaya cikacak olan egitim konusuna egilemiyor. Bu durum, onunu
yeterince net goremeyen halkm karmru doyurmak, sirtnu ortmek, icinde oturacagi bir ev ve
ayagim yerden kesecek bir arac otesinde baska bir seyle fazlaca ilgilenmemesi olarak da
yorumlanabilir (Ozden, 1998 ).
Egitimde kamuoyu ilgisinin yetersiz olmasmm egitimcileri en yakmdan ilgilendiren yam
ise bu ilgisizligin egitim kurumlarma olan gilvensizlikten kaynaklamyor olma ihtimalidir.
Cocugunun gelecegi Uzerinde, alacagi egitimden baska faktorlerin daha belirleyici oldugunu
dusunen velinin, ogrencisinin alacagi diplomaya fazlaca gilvenmemesi ihtimali egitimcileri
ilgilendiren en ciddi sorundur.
Kamuoyunun egitim sorunlan konusundaki ilgisizliginin en onemli gostergesi, secimler
oncesinde egitim sisteminin isleyisi, okullarm verimliligi ve ihtiyac duyulan insan gilcilniln
yetistirilmesi konularmm nerdeyse hie gilndeme getirilmemesidir. Bireyler, vekillerini secerken
onlarm egitimin kalitesinin artmlmasi icin ne gibi projeleri oldugu sorusunu sormuyor. Liseyi
bitiren ogrencilerin vatandashk bilincinin neden yeterince gelismedigi, veya demokrasi bilincinin
yerlesmesinde egitimin neden yetersiz kaldigi; liselerin neden niteliksiz mezunlar yetistirdigi
veya bir yillik dershane masraflanru karsilayamayan ailelerin cocuklanrun universite okuma
5
haklarmm neredeyse ellerinden almrrus olmasmm toplumsal doku i.izerindeki tahrip edici etkileri
konusunda ne dtlstindukleri sorulmayan siyasi partiler, dolayisryle programlannda egitim
konusuna onemli yer ayirrmyorlar (Ozden, 1998)
EGiTiM SiSTEMiNiN iSLEYiSi VE OKULLARIN ETKiNLiGi
Egitim sisteminin isleyisi ve okullarm etkililigine bakarsak, asil kafalan kanstiran,
ulkedeki egitim durumunun onceki zamanlara gore hie de kotii olmadigi gercegidir, Bugiin
okullarda verilen egitimin icerik olarak gecmis yillardan daha az zengin oldugu soylenemez.
Okullanrrnzdaki derslerin icerik olarak daha onceki yillardan veya gelismis i.ilkelerde
okutulanlarmkinden daha az zengin oldugunu soylemek haksizhk olur. A vrupa ve Amerikadaki
ilk ve ortaogretimde okutulan ders iceriginin bizdekilere gore daha dar kapsamh oldugu
bilinmektedir. Bizim ogrencilerimize sunulan miifredatm kapsami, bu iilkelerdeki miifredattan
daha gelismistir,
Zorunlu egitim siiresi bakimmdan diinyada en alt gurupta kalrrus 7-8 iilkeden biri
olmarruza ragmen okuma-yazma oram yiizde yiize yakmdir.
Diger sayisal gelismeler de her yil ileriye dogru gitmektedir. Ornegin 1985-1986 ogretim
yilmda ilkokullarm sayist 61 iken 2001 yilmda bu rakam 147'ye cikrmsnr, Ogretmen sayrsi
98'den 253'e, ogrenci sayrsi 2536'dan 3859'a cikmrsnr. Ogretmen basma dusen ogrenci ise
25.9'dan 15.2'ye dusmustur. Yine 1985-1986 ogretim yihnda ortaokullarm sayisi 20 iken 2001
yilmda 28'e, ogretmen sayisi 423'den 837'e, ogrenci sayisi 7,134'ten 9,713'e cikmisur.
Ogretmen basma dusen ogrenci sayrsi ise 16.9'dan 1 l.6'ya gerilemistir. Gene! liselerde yine ayrn
yillar arasmda okul saytsi 11 'den 22'ye, ogretmen sayisi 255'ten 677'e, ogrenci sayisi 3,987'den
5,593'e cikrmsnr. Ogretrnen basma dusen ogrenci sayist ise 15.6'dan 8.3'e gerilernistir. Meslek
liselerinde ise ayni donemde okul sayrsi lO'dan 13'e, ogrenci sayrsi 1883'den 2071 'e, ogretmen
sayrsi 259'dan 456'ya 91km1~ ogretmen basma dusen ogrenci sayisi 7.3'den 4.7'ye gerilemistir,
Fakiilte ve yuksek okullarda okuyan ogrenci sayisi ise 1985-1986 ogretlm yihnda 3,294 iken,
2001 yilmda 11,045'e cikrmstir (Devlet Planlama Orgiiti.i 2001).
6
Bu gelismelere ragmen insanlar neden egitim sisteminin coktugunden sikayet ediyorlar? i~ dunyasi, neden okullarm beklenilen ozelliklerde insan gilcil yetistirmeyisinden sikayet
etmektedirler? Mezun olan ogrenciler neden okullann kendilerini yeterince girisimci, yaratici ve
ilretken yetistirmediginden dert yamyorlar?
Basta ogretmenler olmak ilzere egitimciler ve egitim politikalanm ilretenler mevcut
kosullar icinde yaptiklanru, dogru sekilde yaptiklanndan emin gorunuyorlar. '-
Ancak, sorun yapngmi dogru sekilde yapmakta degil, dogru olam yapmamaktadir. Y ani,
simdiye kadar yapilanlan yapmak en iyi sekilde de yapilsa, sorunu cozmekte yetersiz kalacaktir.
Simdiye kadar yapilanlann bugiln icin dogru olup olmadigirn ve bugiln icin dogru olanm ne
oldugunu belirlenmesi gerekiyor. Kisacasi, "bugilniln dogrulanru", dolayisiyla bugiln yapilmasi
gerekenleri bulmaktir. (Ozden, 1998 s:5)
Bugiln milfredat dogru sekilde sunuluyor, ilstelik 90k zengin bir sekilde; fakat sunulan
milfredat bugilniln mufredati degil. Egitimciler islerini dogru sekilde yapiyor gozukuyorlar, fakat
dogru olam yaptrklanru soylemek zordur. Onemli olan etkililik sorunudur. Sistemin etkili
olmasi, yaptrgi i~i dogru sekilde yapmasi degildir, dogru olan isi yapmasidir,
Bugiln egitim sisteminin onundeki sorun baslangicta ortaya konulan hedefleri 2000'li
yillar icin yenileme sorunudur. Y ani, sistemin baslangicta amaclanan gorevleri yerine
getirrnemesi degil, yeni gereksinmeleri karsilayacak sekilde yapilamamasmdan
kaynaklanmaktadir. Sistemin bugilnkil amaci girisken, kilresel dusunup yerel hareket edebilen
girisimciler yetistirmektir. Okullara dusen yeni gorev, degisimin dinamigini kavramis ve yeni
durumlara kolayca uyum saglayabilen, hatta degisimin onderligini yapabilecek kapasitede
gencler yetistirmektir. Bu da temelde bir liderlik sorunudur.
Gecmisten gilnilmilze, biltiln zaman dilimlerinde degisirn, kacmilmaz ve biltiln sistemler
icin sabit kalan tek olgudur. Bu cercevede, 21.yy'a girerken, gecmise yonelik olarak sadece 15-
20 yilhk bir zaman dilimine bakildigmda, dilnyada teknolojik, ekonomik, sosyo-kulturel ve
bunun gibi onemli yapisal degisikliklerin yasandrgi gortllrnektedir (Ozturk, 1998, s.2).
7
Bu baglamda egitim sisteminin acmazlanru, toplumun diger alanlarmda meydana gelen
degisimlerden bagimsiz dusunmek mumkun degildir. Egitirndeki yeni arayislann bizi sonuca
goturebilmesi icin, oncelikle bu arayislan bir cerceve icerisine oturtmak ve degerlendirmek
gerekecektir.
Egitimde yeni arayislara yo] acan yeni paradigmalar vardir. Paradigma, felsefi anlamda
Thomas Khun tarafmdan kullarulan bir kavramdir. Khun, birbiriyle yansan farkh bilimsel
yaklasimlara paradigma admi vermistir. Bilimsel Devrimlerin Yapisi adh eserinde birkac farkh
tanim kullanmisnr. Bunlardan birinde paradigrnayi "belli bir toplulugun, Uyeleri tarafmdan
paylasilan inanclann, degerlerin, tekniklerin bUtUnU" olarak tamrnlamaktadir (Khun, 1995).
Her paradigma belli bir sorunlar yumagina bir aciklama veya 9ozlim getirmek savi ile
ortaya cikar, Yeni paradigmalar mevcut olanlarm sorgulanmasiyla baslar, K.K.T.C' de de
yapilmasi gereken korkmadan, cekinmeden egitim sistemini sorgulayabilmektir. Bu
sorgulamayi, gelismenin dogal bir parcasi olarak kabul etmek zorundayiz,
Egitim sisteminde yeni arayislara yol acan yeni paradigmalar, toplumsal yapidaki "inane,
deger ve teknik" lerin degisimsi sonucu ortaya cikan yeni anlayis ve yaklasimlardir. Bu yeni
degerleri pozitivist bir yapi icerisinde degerlendirmek olanaksizdir. Bu yeni paradigmalar, yapi
ve isleyisi ile pozitivist felsefe ve geleneklerin egemen oldugu egitim sisteminde topyekun bir
degisimi, yani donusumt; zorunlu kilmaktadir.
EGiTiMDE YENi PARADiGMALAR
Egitim sisteminin de 2000'1i yillar icin yeniden yapilandmlmasma yonelik degisik
Ulkelerde yapilan cahsmalar incelendiginde, temelde "egitimin cagdas bir yorumunun" yapilmaya
cahsildig, dikkati cekmektedir. Bilgi toplumunda egemen olan "Uretim paradigmasi" egitimde
asagidaki degisiklikleri doguracaktir (Hesapcioglu, 1996).
• Egitirnli insanm tarumi
8
/
• Ogrenme ve ogretme bicirnleri
• Bilgi tabam (ne ogrendigimiz ve ne ogretecegimiz)
BiLGi TABANI VE BiLGiNiN EGiTiMDEKi YERi
Pozitivizm sonrasi olusan bilimsel gelenek, bilginin degerine iliskin asagidaki sorulan
gilndeme getirmistir.
• Bilgi, kesin ve degisirnen degerler midir, yoksa bireye gore anlam kazanan gecici bir
birikim midir?
• Dersler ansiklopedik bilgiler mi yilklemeli, yoksa konulan ve olaylan derinligine
anlamayi, elestirel dusunrneyi mi esas almah?
• Okullar, ogrencileri gelecek icin gerekli bilgi ile mi yuklemeli, yoksa okulda verilen
bilgilerin yasarn boyu yetmeyecegini kabul ederek ogrenmeyi mi ogretmeli?
• Bilgi, ogrencinin dismda gerceklesen ve formal disiplin alanlarmm ogretmen tarafmdan
ogrenciye yuklenmesi ile mi, formal disiplinlerin 1~1g1 altmda etkilesim ile mi elde edilir?
• Egitim, sadece sozel ve sayisal zekayi gelistimek midir, yoksa gorsel, kinestik, ritmik ve
benlik gelisimini de icine alan 90k yonlu zihinsel gelismeyi mi hedeflemelidir?
Yukandaki sorulara verilecek yamtlar ogretimin esastm belirleyecektir. Bu verilecek
yanrtlar bilginin sabit, kesin ve ogrencinin dismda oldugu; sozel ve sayisal zekayi gelistirerek
genclere gelecek icin ayakli kiltilphaneler olarak yetistirmek seklinde ozetlenebilecek geleneksel
yaklasim icerisinde ise, egitimde yeniden yapilanma gibi cabalar bosa gidecektir. <;ilnkil bu
sekilde bir egitim anlayisi, egitim sistemini yeniden yaprlandirma firsati vermeyecektir.
Eger, bilginin gecici oldugu, ansiklopedik bilgiden 90k olaylan derinligine kavrama,
elestirel dustlnme yetenekleri ile " ogrenmeyi ogrenme'' nin vurgulandigr; ogrenmede, ogrenci
ogretmen etkilesimine onem verildigi ve 90k yonlu zihinsel gelisimin hedeflendigi yeni egitim
anlayisi egitim sisteminin iyilestirme cahsmalannda egemen olursa, sistem yeniden
yapilandmlabilecektir,
9
Yeni yaklasirmn benimsendigi egitim-ogretim anlayismda ogretmen hangi konuyu
anlatirsa anlatsm, ogrencilerin birtakim yeteneklerinin gelismesine yardimci olmayi
amaclayacaktir. Bu tilr ogretimde, ogrencinin bilgiyi ezberlemesi degil, kullanmasi ve yeni bilgi
ilretmesi, yani dusunmesi amaclamr,
Bilgiyi kullanma en etkili gil9 haline geldi. Tofler (1992), Power Shift (Y eni Gucler, Yeni
Soklar) adh kitabmda gunumuzde bilginin yeni doruklara ulasmasmi ve en onemli guc kaynagi
haline gelmesini anlatmaktadir. Bu baglamda, intemetin hem bilgi ilretimi, hem de dagiturunda
oynadigi rol, bilgiye yatmrn yapanlarm ilrilnlerini coktan almaya baslarnalannm en gilzel
ornegidir.
EGiTiMDE FIRSAT ESiTLiGiNiN YENi ANLAMI
Egitimde firsat esitligi, yoksullara egitim olanagi sunmanm otesinde anlam kazanarak,
bireylere yetenek ve zekalanm optimum duzeyde gelistirme firsati vermek anlamma gelmektedir
(Ozden, 1998).
YATAY ORGUTLENME
Okulun yonetiminde kural, rol, birimler arasi iliskiler ve sorumluluklarm daha az
hiyerarsik ve daha esnek sekilde dilzenlenmesi savunulmaktadir (Seeley, 1998, s.35). Bu, herseyi
merkeze toplayan dikey orgut yapisimn terkedilerek yatay orgutlenmeye gecilmesini zorunlu
kilmaktadir.
Egitim sistemini yeniden yapilandrrabilmek icin, devlet egitimdeki kticilk isletmeci
rolunden cekilip yerel ve ozel isletmelere devretmeli ve kendi rolilnli de ulusal egitim
politikalarmm tespit ve takipcisi olarak degistirmelidir. Boyle bir yaklasim devleti ogretmen
tayini, es durumlarmm ayarlanrnasi, smiflann tebesir ihtiyaclannm karsilanmasi gibi ktlclik
isletmeci yukunden kurtanp, yeniden yapilanma gibi uzun zaman gayret ve masraf gerektiren
ciddi cabalar ortaya koymasma imkan saglayacaktir (Ozden, 1998):
10
FARKLI OGRETMEN
Ogrencileri bilgi cagmda basanh kilacak donamrna sahip kisiler olarak yetistirmek
temelde ogretmenin gorevidir. Ogretmenin bu gorevi basanyla gerceklestirecek kapasitede
yetistirmesi ve meslegini profesyonelce icra edebilecegi olanaklarm verilmesi gerekir. Ogretmen
yetistirrne sistemini bilim yapma geleneginde, bilginin dogasmda ve egitimin amacmda meydana
gelen paradigmatik degisimlere gore yeniden duzenlemek bir zorunluluk halini almisnr.
Ogretmen yetistirme politikasi "hem uygulanan ogretim programlan bakimmdan, hem de
egitim sistemindeki arz ve talep dengesi bakimmdan bilimsel bir degerlendirrneye tabi tutularak"
yeniden degerlendirilmelidir (Karagozoglu, 1996). Ancak ogretmen sorunu sadece ogretmenlerin
yetistirilmesi ile simrh degildir. Sorun, alan ve meslek bilgisi yamnda egitim sistemi ve egitim
politikalan konusunda yeterli duzeyde ogretmen adayi yetistirmekle bitmemektedir.
Ogretmenlerin, cagdas ogrenme kuramlarmm ongordugt; sekilde ogrenme-ogretme etkinliklerini
profesyonelce dtlzenleyebilecekleri mesleki diizenlemeler de gerekmektedir.
PROFESYONEL OGRETMENLERiN YETil$TiRiLMESi
Ogretmen aday adaylannm secimi ve universitelere yerlestirilme islemi ogretmen
yetistirmeyi etkileyen en gllclll etkenlerden biridir. Ogretmen adaylan merkezi smavla
secilmekte ve universitelere yerlestirilmektedir, Ogretmen adaylarmm yetistirilmesi, haliyle bu
secirnle yerlestirme isleminin etkililiginden buyuk oranda etkilenmektedir. Ctmku, iyi bir secme
ve yerlestirme yapilmadigmdan uygun egitim ve ogretimi sunmak pek milmkiln olmayacaktir.
Universitelere giren ogretmen adaylarmm profesyonelce yetistirilmesinin iki boyutu
vardir, 1. Bilgi donarumi ve 2. Meslek ahlaki. Ogretmen adaymm meslegini profesyonelce icra
edebilmesi icin mezun olmadan once alan, ogretmenlik meslegi, egitim sistemi ve egitim
politikalan hakkmda gil9lil bilgi donammma sahip olmasi gerekmektedir. Alanmm temel
konularma hakim olmayan, alanmm perspektifini kazanmayan.valamndaki temel konulan ve
11
aralarmdaki iliskileri yakalayamayan ogrctmcn adaymm profesyonel davranabilmesi mumkiin
degildir.
Ogretmenlerin sadece hirer ogretici degil aym zamanda hirer egitici olmalan
beklenrnektedir. lyi bir egitici olabilmek icin de meslek hakkmda yeterince bilgilenmesi,
minimum egiticilik yetilerini kazanrrus ve egitim sistemi ve politikalanru kavrayarak sistem
icinde bulundugu kademe ile diger kademe arasmdaki hilttinli.igi.i saglayabilecek yeterlilige
ulasrms olmasi gerekmektedir.
Ogrctmen adaylarmm bilgi donamrmrn ve meslek ahlakiru edinmesi tamamen ogretmen
yetistiren programlann sorumlulugundadir. Bu programlar adaylara bir yanda alan bilgisini
kazandmken diger yanda ogretmenlik meslegi ve egitim sistemi hakkmda bilgilendirmek ve
adayi meslege hazirlamak durumundadir. Ogretmen yetistirmek durumunda olmayan, fakat
mezunlarmm %90'dan daha fazlasmm ogretmenlikten baska bir alternatifi bulunmayan fen
edebiyat faki.ilteleri ogretmen yetistirrne sisteminin ve aym zamanda Universite programlarmm en
buyuk handikaplarmdan biridir.
Ogretmen yetistirme sistemindeki diger problemli alan da ogretmen adaylanru
yetistirecek olan universitelerdeki ogretim elemanlarmm nitelik ve nicelik sorunudur.
Ogretmenin yetismesinin nitelik ve niceligine bagh olarak degisecegine dikkat ceken Ataman
(1996) soyle demektedir: "21.yy'a girerken uluslararasi alanda yansma gi.ici.ine sahip
olabilmenin tek yolu, bugunun cocuk ve genclerine iyi bir egitim ve ogretim verebilmekten gecer.
Verilecek egitim ve ogretimin kalitesini belirleyecek en onemli etken ise onlan yetistirecek
ogretmenlerin ne olcude cagin gereklerine uygun olarak yeni roller ttstlenebilecek bicimde
yetistirilebildiklerine bagli olacaktir. Bu durum ogretmenleri yetistirecek ogretim elemanlarmm
nitelik ve nicelik olarak yeter diizeye getirilmesini zorunlu kilmaktadir" (Ataman, 1996 : 388).
12
DEGiSiM ve EGiTiM
Toplumsal-siyasal sistemlerde kritik siyasi, ekonomik ve ideolojik olaylar am
gereksinimlere ve bu gereksinimlerin karsilanmasma yonelik bir takim sorunlara neden olmakta;
sorunlar egitim dahil tilm toplumsal kururnlan etkileyerek onlan degisime zorlamaktadirlar.
Degisim silrecinin gilnilmilzdeki temel belirleyicisi olarak bilgi onemini hizla arttirmakta
ve toplumsal-siyasi kurumlarm tilmilnil etkilemektedir. Toplumsal yasamin degisim silrecinde;
bilgi tarihin hicbir donerninde bu kadar artmarrus ve toplumun yapilanmasmda bu kadar merkeze
almmarrus oldugundan, gilnilmilz dunyasi bilgi ilretimini merkeze alan bir donemi yasamaktadir.
Dolayisiyla uzmanlasma, islevsel bagimhhk ve karmasikhk hizla gelismekte; buna bagh olarak
artan nilfiisa simrh kaynaklarla egitim olanaklarmm ulastmlmasi yonundeki istekler de artmaktadir.
DEGiSiM
Degisim doganm kacmilmaz devinimi olarak canh, cansiz tilm varhklan etkilemekte ve
yonetmektedir. Degisim bir eylemlilik durumudur. Y asam ise be eylemliligin yarattigi
kacmilmaz olgudur. Kant'm da belirttigi gibi her nesne ya da canh kendi niteligine uygun bicimde bir varolus biciminden baska bir varolus bicimine gecerek degisime ugramaktadir.
Disiplin alanlan acismdan degisim; fiziksel degisirn, kimyasal degisim, killtilrel degisim,
teknolojik degisim, ekonomik degisim ve siyasal degisim olarak smiflandmlabilir. Degisim,
degisime ugrayanlann niceligine ve niteligine gore bireysel degisim, kurumsal degisim ve
orgutsel degisim; Degisimin niteligine gore planlanrms degisim, planlanmarrus degisim;
Degisimin hizma gore ise ani degisim ve yavas degisim olarak da snuflandmlabilir (Gokce;
200:7).
Fen bilimciler, degisim kavramma genellikle maddenin baska sekle girmesi; fiziksel ya da
kimyasal yapismdaki farkhlasma anlamlanm yilklerlerken, sosyologlar degisimi bir killtUriln davrams modellerinde veya tiplerinde meydana gelen baskalasma olarak tarumlamaktadirlar,
13
Siyasal sistem acismdan degisim, siyasal sistemin siyasi, ideolojik ve ekonomik alt sistem
ve kurumlarmda yasanan insan iliskilerindeki farkhlasmalar olarak degerlendirilebilir.
Orgutsel ve yonetsel acidan degisim, bir orgutsel yapi ogelerinin birbirleriyle iliskilerinde,
onceki duruma gore nicelik ve nitelikce gozlenebilir farkhlasma, orgutsel yapmm, teknolojinin,
i.iretim sureclerinin, isgoren davramslannm veya bunlan etkileyen kosullann planh ya da plansiz
bicimde degisiklige ugratilmasi olarak tanimlanabilir.
Degisim, cogunlukla yasam si.irecimizde bizde olumlu ve ilretici yonde gelismelere yo!
acacak bicimde gorulur.
Degisim, planlanmis ya da planlanmamis olabilir. Planlanmarms degisim; kaynak, bilgi
ve deneyim yetersizliginin sonucu olarak ortaya cikabilecegi gibi, iklim kosullanndan, yeryi.izi.i
ve gokyuzu olaylarmdan da kaynaklanabilir. Planlanmamis degisimler, cogunlukla olumsuz
sonuclara neden olduklarmdan yikici degisimler olarak degerlendirilir.
Planlanmamis degisim, cogunlukla siyasal sistemleri ekonomik olarak degisime zorlayan
olaylara neden olurlar. Planlanmamis degisim si.ireci egitim sisteminde bulunanlar icin de
olumsuzluklar yaratabilir. Deprem, su baskiru, savas, salgm hastahklar gibi degisim kaynaklan
ani olark ti.im siyasal sistemi etkiledigi gibi egitim sistemini de etkileyerek krize neden olabilirler.
Planlanrrns degisim; sosyal sistemdeki isleyisi gelistirmek amaciyla ise kosulan bilincli,
kasith ve isbirligine dayah cabalan icerir.
Orgutsel acidan planlanrrus degisim; orgutsel etkinlik ve verimliligi artirmak amaciyla
birey ve grup davramslannda orgut yapismda, arac ve gereclerde meydana getirilen ve uzun bir
zaman icinde gerceklestirilen bilincli etkinliklerin toplarrudir.
Orgutsel degisim, orgutsel verimliligi artirmanm bir araci olarak planlanrms bir
degisimdir.
14
Planlanrms degisim bilincli bir etkinliktir; rastlantiya bagh degil, planhdir. Kasithdir,
belli bir amaci gerceklestirmek amaciyla baslatilan bir girisimdir, Isbirligine dayah cabalan
gerektirir. Zamana gereksinim duyar.
DEGiSiMiN DiNAMiKLERi
Degisim surecinde, degisimin niteligi, dtizeyi, suresi, yonti, etki alarn ve oram degisimin
dinamikleri olarak belirtilebilir (Deenmmal ; 1983 :25).
Degi~imin nitellgi: Donusume ugrayan sosyal sistemin icinde bulundugu durumu
yansrtir.
Degisimin diizeyi: Degisimin yer aldigi sosyal sistemin icinde bulundugu durumu
yansrtir.
Degisimin siiresi: Degisimin kabul eilisinden baslayarak etkisini surdurdugu donemi
yansttir.
Degisimin yon ii: Degisimdeki gelismeyi, azalmayi ya da bitisi yansitir.
Degi~imin etki alam: Degisimin kapsadigi alani ya da degisimin devinimselligini
yansitir,
Degisimin oram: Degisimin hizim yansitir.
15
DEGiSiMiN DUZEYLERi
Bireysel degisim diizeyi: Sistem icinde belli rollere sahip bireyler tarafmdan
yonlendirilerek baslatilan degisimeleri icerir,
Orgiitsel degisim diizeyi: Orgut icindeki degisimi yansitir. Y eni bir program modelinin
ortaya konulmasryla orgutun sosyal rol ve fiziksel kosullannda meydana gelen degisimleri icerir,
Kurum ya da toplumsal degisim diizeyi: Toplumsal- siyasal sistemin din, hukuk,
ekonomi, saghk, guvenlik ve egitim gibi toplumsal kurumlarmdaki ulusal duzeydeki degisimleri
icenr.
Kiiltiirel degi~im diizeyi: Toplumdaki sosyal davrams ve degerlerdeki degisimleri icerir.
DEGiSiMiN KA YNAKLARI:
Degisim, cogunlukla orgutun disindaki cevreden kaynaklanan baski ve zorlamalar olarak
degerlendirilmektedir. Ancak orgutsel ortamda degisimi zorunlu kilan icsel nedenler de
bulunabilir. Bu nedenle degisimi zorunlu kilan kaynaklar, icsel ve cevresel olarak
gruplandrnlabilirrGokce; 200:11).
DEGiSiMiN (::EVRESEL KA YNAKLARI
Cevresel kaynaklar, dissal zorlamalar ve baskilar olarak asagidaki katogorilerde
incelenebilir.
Insan Faktorti: Guce sahip olan bireyler orgut ortammda kisilikleriyle degisimlere neden
olurlar. Egitim, glivenlik, hukuk, saghk, ekonomi, ... gibi hizmet alanlarmda bulunanlar degisimi
yaratacaklar arasmda onemli yer tutarlar.
16
Niifusun biiyiikliigii ve kompozisyonu: Nufus miktan, artis oram, kentlesme, okullasma
oranlan, okuma-yazma oram degisimin gerceklesmesini ve degisim surecindeki iliskileri etkiler.
Bilgi ve teknoloji: Bir toplumda surekli olarak kucuk ya da buyuk boyutlu yeni fikir ve
araclar ortaya cikar, Bu fikir ve araclar surekli olarak cahsanlar ya da yonetimce i~ ortamma tasmarak kullamhr.
Dogal Cevre: Dogal kaynaklarm tilkenmesi, cevrenin kirletilmesi, dogal afetler, salgm
hastahklar ve iklim kosullan degisimin dogal kaynaklan olarak siralanabilir. Cogunlukla
olumsuz olarak degerlendirldiklerinden yikici baski ve zorlamalara neden olduklan dusunulur.
Oysa, atmosfer olaylan, uzay sistemlerinin iliskeleri, Gunes sistemindeki olusumlar kimi zaman olumlu degisimlere de neden olabilir.
Siyasal Yapu Siyasal sistem, orgutsel degisimlerin belkide en suurlayrci ve zorlayrci
olam olarak degerlendirilebilir. Siyasal sistem orgutlerin etkinlik alanlanru yasal metinlerle smrrlayabilir ya da onlan siyasal sistemin isteklerine zorlayabilir.
Ekonomik sistemler ve iliskilerr Orgutun etkinlik alanmdaki ekonomik olaylar, ulusal
(ic borclanma, enflasyon) ve uluslararasi ticari (ithalat-ihracat) iliskiler ya da borclanmalar, arz
ve talep dengesi, para piyasasi gibi ekonomik olaylar degisimin baski ve zorlayicisi olarak ortaya crkabilirler.
Kiiltiirel-ideolojik kaynaklar: Kulturel etkilesim bireylerin, gruplarm, orgutlerin,
kurumlarm ya da tilm toplumun dusunce ve deger sisteminde farkhlasmalara neden olabilir. Gilnilmilz toplumlan iletisirn teknolojisindeki hizh gelismeler nedeniyle birbirlerini tammakta,
etkilenmekte ve yeni degerler gelistirmektedirler, Bu yolla egemen kultur kavrami ortaya
cikmakta ve killtilrel talepler ve baskilar da o denli artmaktadir. Ideolojik sistemler zayiflamakta
ya da guclenmekte ya da bicim degitirmektedirler. Buna bagh olarak yilkselen degerler surekli olarak degismektedir,
17
Degisimin icsel kaynaklan, orgutun kendi dinamiginin bir zorlamasi olarak
degerlendirilebilir. Zorlamalar, uygun kaynaklar ve islevler yaratmak zorunda olan istemin yapt,
amac ve ideolojisi arasmdaki uyumsuzlugun bir sonucu olarak ortaya cikabilir.
Orgutun buyumesi, kaynasma ve birlesmeler, ekonomik zorluklar, talep ve karhhgin
azalmasi, maliyetin artmasi, yonetim bilimindeki anlayislann degisimsi, orgut ici iletisimdeki
sorunlar, yetki devrindeki smirlamalar, devamsizlik, eksik kapasite kullamrrn, rekabet guclukleri,
yenilige olan tutum, catismalar, denetim sisteminin yetersizligi, amac ve stratejilerin acik ve
belirgin olmamasi ve birimler arasmdaki ani ortaya cikan krizler orgutsel degisimi zorunlu kilan
icsel kaynaklar olarak belirtilebilir.
Insan boyutunda ele almdigmda degisim silrecinde orgut icindeki alt gruplar ve bireylerin
amaclan, orgiit icinde destekleyici oldugu kadar ters etki de yaratabilir; catisrnaya yol acabilir.
Eger bireyler, gruplar, etkili ya da gilcil ellerinde tutuyorlarsa ve degisim icin tedirginlerse
degisimin catisma yaratmasi buyuk olasihktir.
DEGiSiM SURECiNiN iSLEYiSi
Orgutlerde planlanrms degisimi gerceklestirrne belli surecleri icerir. Orgutte
gerseklestirilecek planlanrms bir degisim icin oncelikle orgutiln turn boyutlanyla gozlenmesi
gerekir. Ikinci asamada; sorunlarm saptanmasma yonelik etkinlikler yer ahr. Ucuncu asama;
arastrrma sonucunda sorunu tammlamaktir. Dorduncu asama; sorunu ortadan kaldiracak degisim
programmm secilmesidir. Besinci asama; secilen programm uygulamaya konulmasiru icerir.
Altmci asama; degisirn programmm uygulanmasiyla ortaya cikabilecek olumsuz sonuclan
ortadan kaldirmak arnacryla silrekli izleme, kontrol etme ve sapmalan ortadan kaldirmaya ya da
dilzeltmeye yonelik etkinlikler yer ahr. Son asarnada ise; degisimin sonuclandmlmasi ve
kazarulan degisim deneyim, bilgi ve becerilerinin yeni degisimlere transferi yer ahr.
Anilan silreci asagrdaki sekille ifade edecek olursak (Gokce; 2000: 11):
18
, ... a.-,~g,u1ln Deg1~m,,.i;;,~ ~ · c.fogam · · ~ De;;J:;~\;i~tR'
i De;t:;;me program1 yapn,a:yi; karar
verme
Etkili Qrgutlentnenin remel \;ellr1¢yi :::i
niteWde1i
"'
<;ev,e tasaruru, guncel t;1!epler ve tepkJler
I Vfa:yqn,,.._:j;
:;lµ$tic1rn1a Varllmaks
lst~rti;;n yerin ta1:>1m1
Var ulan durunru tammian,a
': -, Senaryo yazma <:;evre t:a,fon1~11:
lstekler vetal~ler
D1.mwwn.~rektirdii1 tie.~i~irte tiphtriaj 4..
saptama ··· ftag!ayio;ltkve e_git\m
~ o!.1naklan
Problemlerin ana kaynaklanm · · ~
,,.e.··ht-Ye.rat~sint \lllptan1jj ·
$Imdi:ki. qlltuJn ile gr:1e.¢~teki:.dµrqm ari!sir~;Jakl fade
k:apatrna, ya p®\ii51 · • gerek~nlerr ta,..1,ml;mi1
\ · ~Ol)tl§ilni.il s:athiyacak
yor\'etim.grulntmi olu~tunna
'e~kle_ijtiritebillr, . :yap;lllbltit
bnerilerigi;fi$tir.ihe
$EKIL Il.Degisim Surecinin lsleyisi
Sekil II'de de belirtildigi gibi planlanrms bir degisimi gerceklestirmenin ilk adirm, degisim
programmm ortaya konulmasidir.
19
Degisim programmm yapilmasmdan sonra, var olan durum ile gelecekte vanlmak istenen
durum arasmda bir boslugun oldugu acikca gorulebilir. Bunun icin var olan amaclar gozden
gecirilmeli, degisim cevresinin tasanrru icin guncel talepler ve olasi tepkiler ortaya konulmah ve
bunlan karsilayacak senaryolar yazilarak gelecekte yapilmasi dusuntllen degisimler icin bir
hareket noktasi belirlenmelidir. Gelecekte orgutun almasi gereken durum icin;
a) vanlmak istenen nokta belirlenmeli,
b) etkili olabilmenin temel belirleyicileri ortaya konulmah,
c) cevrenin gorunumu; talep ve tepkiler belirlenmeli,
d) uygun onerilerle senaryolar yazilarak var olan durumu transfer edilmelidir.
Varolan durumla planlanrrus degisim arasmdaki boslugu ortadan kaldirrnak icin yapilmast
gerekenlerden en onemlisi, orgutsel degisim kulturunun olusturulmasidir. Bunun icin oncelikli
olarak bir uygulama plam hazirlanmahdir. Degisimi kolaylastmci egitirn verme ya da olanaklan
islevsel hale getirme, degisimi etkileyecek faktorleri belirleme, sorunlarm ana kaynaklanru ortaya
koyma ve hiyerarsik yapiyt duzenleme, gecisi saglayacak yonetirn gruplan olusturma, degisimi
gerceklestirecek on gruplan hazirlama, direnme, hazir bulunusluk ve yeterlik duzeylerini analiz
etme donusumun gerceklestirilmesinin diger basamaklan olarak degerlendirilebilir.
Degisimin yonetimi degisim stlrecinin en kritik basamagi olarak degerlendirilebilir.
Planlama bu surecin ilk basamagidir. Degisimin gerceklestirilmesi sUrekli izlenmesi ve
degerlendirilmesi ile mumkun olabilir. Aynca gorev gruplarmm olusturularak, sorumluluk
yapisnun belirlenmesi, grup isteklerinin yerine getirilmesi, Degisimin yaratabilecegi catismayla
basa cikma yollanru bulma ve uygulama, adanrmslik ve kazamm duygusunun yoneltilmesi
Degisimin yonetimdeki onemli basamaklandir.
20
DEGiSiME KARSI DiRENMELER VE DEGiSiMiN ENGELLERi
Statilkodaki ortak cikarlara karsi degerler ve amaclar, acikca gorulen yetersizlikler,
onerilen degisimlerdeki yetersizliker, sonuclan karsilayamama algisi, insanm tembelligi degisimi
smirlayabilir ya da karsi koymalara neden olabilir.
En kati direnme genellikle orgutun icinden gelir. Cahsanlar Degisimin kendi duygulanm
zedeleyeceklerini dilsiiniirler. Onlarm korkulan cogunlukla isteki performans yetersizligi
korkusundan kaynaklamr. Y eni degisimler, rutin isler ve is ahskanhklanm degistireceginden
cahsanlar buna zorlanmak istemezler ve degisimleri kotu olarak algilarlar.
Degisime karsi direnmeler bireysel olabilecegi gibi orgutsel de olabilir. Orgutsel boyutta;
giic ve etkiye karsi tehdit, orgut yaprsi, simrh kaynaklar, sabit yatmmlar ve orgutler arasi
anlasmalar degisirne karsi olan direnmenin orgutsel boyutunu olustururlar.
Degisim stratejileri bes kategoride incelenebilir:
1. Kolaylastmci stratejiler, degisimi kolaylastirmak amaciyla kullamhrlar.
2. Ikna edici stratejiler, degisirne karsi direnmenin kaynagi olan on yargilan ortadan
kaldirmaya yonelik ikna edici cabalardir.
3. Normatif-yeniden egitim silreci stratejiler, insanlarm zeki ve rasyonel oldugunu fakat
insan gudulemesinin ve eyleminin mantiga dayali olmadigmi temele ahr. Davranislar, sosyo
kulturel normlar tarafmdan desteklendiginden, degisim becerileri, baglihklar, kisilerarasi iliskiler,
degerler ve tutumlara uyarlanmis degisimleri icerir, Baska bir deyisle normatif-yeniden egitim
silreci stratejileri, sadece degisimin amacma hizmet eden araclan degil, aym zamanda duygu ve
degerleri de icerir ve egitim yoluyla degisime karsi yeni bakis acilan olusturmak amaciyla
kullamhr.
4. Deneysel-rasyonel stratejiler, bireylerin ve gruplann rasyonelligini temele ahr.
Degisim ile bireylere kazanch cikacaklan gosterildiginde degisimyi hakli bulablir ve kabul
edebilirler. Deneysel-Rasyonel Stratejiler, klasik orgut kuramlan ile yakmdan ilgilidir. Bu gruba
giren stratejiler, gosteri projeleri, is ortammda egitim, pilot cahsmalar, ziyaret gilnleri, survey,
21
veri analizi, arnaclar yoluyla yonetim, beyin firtmast ve kalite cemberleri gibi yontem ve
yaklasimlan icerirler. Bu tiir stratejilerinin en zayif noktalan, insanm rasyonel olarak eylemde
bulundugunu ve bunu orgut lideriyle paylasilacagim var saymasi olarak belirtilebilir.
5. Gil9 ve baskt stratejileri, degisimi gilvenli olarak gerceklestirrnek amaciyla zor
kullanma anlamma gelir ve politik ve ekonomik yaptmmlan ve bir degisim araci olarak
kurallarm zorlayicihgrru vurgular.
DEGi~iM YONETiMi EGiTiMi
Degisimin yaratilmasmda amac ve planlarm acikhgr, yoneticilerin ve cahsanlann
kapasiteleri, kaynaklann uygunlugu, orgutsel yapmm degisim kapasitesi onemli degiskenlerdir.
Degisim silrecinde yoneticinin performansi onemlidir. Cunku degisim silrecinde yoneticinin
liderligine gereksinim vardir (Basaran ; 1992:7 5).
Degisimden etkilenen tilm birey, grup ve toplum degisim silrecine katilmahdir. Bu
degisimin kabulilniln saglanmasi acismdan onemlidir. Aynca degisimin gerceklestirilmesine
katki saglayacak ekstra personel, program ve kaynak saglayan bolgeler ve birimlerden destek
almmasi gerekir.
Orgutsel degisimi destekleme konusunda cahsanlar istekli olmahdirlar. Degisimi erken
kabul eden motor bir isgoren gilcilne sahip olmak digerini de bu yonde onu izlemeye zorlar. Bu
nedenle ilk lidere ve gruba gereksinim duyulabilir. Bu her zaman gerekmeyebilir. Ancak tilm
degisim sureclerinde basta risk alacaklarm ortaya cikmasi degisimi gerceklestirrne acismdan
onem tasir, Aynca orgut ortammda degisimden etkilenen turn cahsanlarda degisim duyarhhgi ve
esnekliginin gelistirilmesi esas almmahdir.
Planlanmis ya da ani degisimlerin tilmilnde egitim onemli bir yer tutar. Degisime karsi
olan esneklik egitimle saglanabilir. Egitirn degisen ya da degistiren acismdan degisim ortammm
en onernli degiskeni olarak degerlendirilebilir. Egitim planlanmarms ve ani degisim
durumlarmda yapilmasi gerekenlerin onceden kazarulmasmi saglar. Ayru zamanda planlanrms
22
degisimlere karsi olan olumsuz tutumlann ortadan kaldinlmasma yardimci olur. Degisimin
yonetiminde gerekli olan egitim bilgilerin egitirni, becerilerin egitimi ve kisilik egitimi olmak
uzere il<; boyutta ele ahnabilir ve basanli degisim yonetiminin temel egitim boyutlan olarak
degerlendirilebilir. (Erol: 1989: 138):
A. Degisim yonetiml icin gerekli bilgiler
1. insan ve insanlan guduleme sistemleri bilgisi,
2. Sosyal sistemler olarak orgutlerin bilgisi,
3. Orgutu saran cevrenin bilgisi, 4. Yonetim bicimleri ve ise olan etkileri bilgisi,
5. Kisisel yonetim bicimleri ve egilimleri bilgisi,
6. Odullendirme, catisma yonetimi, karar verme, planlama, kontrol ve iletisim gibi
orgutsel ve yonetsel surecler bilgisi,
7. Egitim ve yetistirme yontem ve kuramlan bilgisi.
B. Degisim ydnetimi icin gerekli beceriler
1. Buyuk karmasik sistemleri analiz etme becerisi,
2. Buyuk miktarda bilgiyi toplama, isleme ve ondan anlasihr bicimde yararlanma
becerisi,
3. Amac olusturma ve planlama becerisi,
4. Ortak karar verme becerisi,
5. Catismayi yonetme becerisi,
6. Kendini baskasmm yerine koyabilme becerisi,
7. Politik davrams gosterme becerisi,
8. Halkla iliskiler becerisi,
9. Darusmanhk ve yardim yapma becerisi,
10. Y etistirme ve ogretrne becerisi.
C. Degisim yonetimi icin gerekli kisilik ozellikleri
1. Uygun davramsi gelistirmeye katkida bulunan guclu bir kisisel anlayis,
2. Kisilik ve egitirnle olusturulmus entellektilel bakis acisi,
23
3. Guclu bir iyimserlik duygusu ve egilimi,
4. Baskalannm onayma gerek duymadan etkili olmaktan zevk alma,
5. Olumsuz yasantilardan soyutlanrms sonuclarla yasamaya ve hesaplanrrus riskleri
almaya yi.iksek isteklilik, .
6. Causmayi kabul etme ve onu yonetmekten zevk alma kapasitesi,
7. Yumusak bir ses tonu ve dusuk di.izeyde heyecana sahip olma,
8. Dst di.izeyde kendini tanima ve farkmdaliga sahip bulunma,
9. Karmasrklik ve belirsizlige karsi yuksek toleransa sahip olma,
10. Yanlis-dogru, siyah-beyaz gibi kesinlik ifade eden ve kutuplasmalara neden olan
tartismalardan kacmma egilimine sahip olma.
DEGiSiM YONETiMiNDE DiKKAT EDiLMESi GEREKENLER
Egitim etkinlikleri uzun si.ireli olabilir. Ancak degisim egitimi Degisimin
gerceklestirilmesinde en etkili yon olarak degerlendirilebilir. Bununla birlikte degisimin
gerceklestirilmesinde asagidakiler dikkate almdiginda degisimin gerceklesme olasihginm yi.iksek
olabilecegi soylenebilir. (Ballantino: 1993 :399):
1. Orgutun gereksinimleri ciddi bir degerlendirilmeye tabi tutulmahdir.
2. Onerilen degisim orgutle ilgili ve orgute uygun olmalidir.
3. Degisim icin degisim yapilmamahdir.
4. Onerilen degisim acikca ortaya konulmahdir.
5. Degisim rasyonel bir karar olarak degerlendirilmelidir.
6. Degisimin gerceklestirilrnesine hizmet edecek ti.im olanaklardan yararlamlmahdtr.
7. Degisimin yaratacagi olasi sonuclar konusundaki bilgiler ti.im bireyler tarafmdan
paylasilmahdir.
8. Degisimin orgutun bir zorunlulugu olduguna bireyler ikna edilmelidir.
9. Cevre dikkate almmahdir.
10. Degisimin sorumlulugundan kacmamahdir.
11. Degisirn si.irecinde odullerden yararlanmahdir.
12. Orgutsel yapi ve bireysel tutumlar dusunulmelidir.
24
13. Degisim etkileyici, manilplasiyon saglayrci bicimde ycnlendirilmelidir.
14. Amaclanan degisimler orgutte bulunanlarm bakis acisiyla da degerlendirilmelidir.
15. Degisimden etkilenenler kendilerini tehlikede hissedebilirler. Bu durumda
gelenekler ortadan kaldinhrken deneyimlere saygili davramlmahdir.
16. Sonuclar uygun arahklarla degerlendirilmeli ve esnek planlar yapilmahdir.
17. Degisime karsi direnmeler ve engellemeler karsismda cesaret yitirilmemelidir.
18. Degisim ekonomik ve politik olarak uygulanabilir olmahdir.
19. Degisim teshis edilen problemlerin cozumunde etkili olmahdir.
DEGi~iM SURECiNDE EGiTiM VE AMA<;LARI
Egitim sistemleri ve egitim amaclanrun degisimini ya da gelisimini zorunlu kilan en
onemli neden bir toplumun siyasi kontrolilndeki degisimdir, Bu tilr degisim ya da gelismeler;
(a) illkenin yabanci bir gil9 tarafmdan ele gecirilmis olmasmdan,
(b) toplumsal boyutta silahh bir devrimin yapilrms olmasmdan,
( c) gil9 icin yeni bir siyasi sistemin secilmis olmasmdan,
( d) etnik gruplar arasmda siyasi causmalardan sonra bir etnik grubun siyasi sistemi ele
gecirmesinden kaynaklanabilir.
Aynca degisim, egitim yatmmmdaki yeni oncelikleri gerektiren bir ekonomik krizden,
bilyilk sayida bir gocmen akimmdan, yeni bir egitim felsefesinin anlasihr hale getirilmesinden,
ulusal isgucunde yeni beceriler gerektiren teknolojik gelismelerden, ya da elit bir grubun
ilyelerinin erismesini istedigi sonuclan elde etme isteginden yani sosyal bir istekten
kaynaklanabilir.
Ancak sorunlar egitimsel, killtilrel, orgutsel ve toplumsal olmasmm yanmda siyasaldtr.
Cunku egitim, kulturel orgutsel ve toplumsal oldugu kadar ekonomik, ideolojik ve siyasi bir
etkinliktir. Egitim bir buzdagi olarak dilsilntilllrse siyasi yapi, kurallar, cikarlar, stratejilerin
dagihrm ve gil9 istekleri suyun ilstilnde kalan tarafi iken,' siyasi yapiya yon veren, uygunluk
kazandiran ve ona bir samandira gorevi goren degerler buzdagmm suyun altmda kalan krsmim
olusturur, Dolayisiyla egitirn sistemlerinde siyasi kararlar egemen oldugundan bunlarm nerede
bitip egitirnin nerede basladrgim gormek oldukca zordur. Egitim sistemleri siyasal sistemin
25
isteklerine gore yapilanrrus toplumsal kurumlar olduklarmdan egitim sistemlerinin ne amaclannm
belirleyicisi olan ideolojik, siyasi ve ekonomik degerler, aym zamanda egitimin teknik yonunun
de belirleyicisi olmaktadir.
Egitim sistemleri ve amaclannm degisimde zorlanmalarmm temel nedenlerinden birisi de
egitimin ve onun gerceklestirdigi okul sisteminin kendine ait ozelliklerinden kaynaklamr.
Egitim sistemlerinde yapi ve amac boyutunda degisiklikler yapmak diger orgutlere gore
oldukca zordur. Yapida ya da amaclarda gerceklestirilecek degisimlere ilk tepki genellikle
ogretmenlerden gelmektedir. Bunun bir kac nedeni olabilir. Oncelikli olarak her yeni degisim
yeni bilgi, beceri ve is yukune neden olacaktir. Turn orgutlerde oldugu gibi cgretmenler de bu ek
yuku tasimaya karsi isteksizdirler. Bir baska direnme nedeni ogretrnenlerin okulda cocuklara
kazandirmak istedikleri bilgi, beceri ve degerler, onlarm ulasmak istedikleri hedefleri ve
idealleridir. Baska bir deyisle cgretmenler okulda kendi degerlerini uretmeye, korumaya ve
ideallerini gerceklestirmeye cahsmaktadirlar. Bu nedenle egitim sisteminde yapilmasi dusunulen
degisimlere ogretmenler, dogrudan ya da sendikalar gibi sivil toplum orgutlerini harekete
gecirerek karsi koyarlar.
Egitimdeki degisimler okul di.izeyine indirgendiginde; degisimler, okulun icsel
islevlerinden yada dis sistemlerin okul ilzerindeki etkilerinden kaynaklanabilir ve degiskenlik
ozelligi gosterirler. Sistem yaklasirm cercevesinde degerlendirildiginde okuldaki degisirn ve
degisim surecinin isleyisi asagidaki bicimde ifade edilebilir.
26
OKUL
Og~t:m,m, yard1mc1 per5'.>nel, Mtrztttdar, y5neti!S, t)grend, yruu bilgi ders kltapum, ders ara<; ve gere.;leri, bin,:i n:rn, .• ~, sanda!ye, progi:am, digerleri
<;EVRE
Degi~me l~in d1$ bas.ktlar t;evredeki Ofllm,li kurumlardan geri bildirim Teknoloj:lk degii'me ve y1mihkler Deterter, nufus yttplSl ve har<,~>tleri Dinv~aile
Sekil III
Degisme Surecinde Devlet ve Egitim
Kaynak: Ballantino, The Sociology of Educaion, 1993 :396
Sekil III' de belirtlidigi gibi okulda cahsanlann amac ve deger sistemlerindeki
farkhliklann yaratugi catismalar, okulun cevre beklentilerini karsilayamadigi algistyla ortaya
cikan olumsuz tutumlar, davrams sorunu bulunan ogrenciler ve ogrenme gil9lilgil olan
ogrencilerin yarattigi potansiyel smifta kalmalan okul sisteminde zorlamalara neden olurlar.
Cunku onlar istenmeyen ciktilar olduklanndan okul sisteminin amaclanna hizmet etmezler. Bu
yilzden egitim sistemleri cogunlukla insan ve para kaynaklanm catismalann yaratngi kayiplann
karsilanmasma, zorlamalarm azaltilmasma ya da ortadan kaldmlmasma aynhrlar. Bunlar icin
alternatif yontem ve yapilan kullanan yonetici ve ogretmenler de sistemi degistirmek amaciyla
zorlamalara neden olabilirler.
27
PROBLEM CUMLESi:
Milli Egitim ve Kultur Bakanligi'nda verimi artirabilrnek, islemlerin dogru ve zamanmda
yapilmasuu saglamak, ogrencilerin daha iyi bir egitim almalanna olanak tamrnak ve
ogretmenlerin huzurlu bir ortamda cahsmalanm saglamak icin degisime gereksinim
duyulrnaktadir.
AMA<;
Bu arastirmanm gene! amaci K.K.T.C. Milli Egitim Bakanhgindaki list dUzey
yoneticilerinineegisim konusundaki dusuncelerini belirlemek ve degisime olan yatkmhklanni
olcmektir.
Bu gene! amaci gerceklestirmek icin asagidaki sorulara cevap aranrrnsur:
A. l .Cahsanlann cinsiyet dagihrru
2. Gorev dagihmi
3. Kurumsal dagihm
4. Mezuniyet dagihmi
5. Kidern dagilmu
6. Atama sekli
7. Hizrnetici egitim kursuna katihm sayisi
B. 1. Cahsanlann ana sorumluluk boyutuna bakis acilan
2. Degisimin yapi boyutundaki gorusleri
3. insan iliskileri boyutu
4. GUdUleme boyutu
5. Destek boyutu
6. Yonetim liderligi boyutu
7. Degisime karsi tu tum boyutu
8. Performans degerlendirilmesi
28
ONEM
Son yillarda egitimden beklenilen verimin almamamasi, degisimi gundeme getirmistir.
Ogrenoilerin daha iyi yetisebilmeleri ve arzulanan noktaya ulasabilmeleri icin egitim sektoru yeni
politika ve stratejiler gelistirmek zorundadir,
Arastirma, list duzey egitim yoneticilerinin degisime bakis acilanru saptayarak degisime
yardimci olacaktir.
Bu arastirmarun onemi K.K.T.C. M.E.ve K.B.'deki list duzey yoneticilerin degisime
bakislanrun analizine iliskin olarak yapilan bir cahsma olmasidir. Bu nedenle, arasurma bu
konuda yapilabilecek baska arastirmalara da yo! acacaktir.
SAYILTILAR
1. Bilgi toplama araclannm gecerliligini saptamak amaciyla kendilerine basvurulan
uzman ve uygulayicilann gorusleri, bu konuda yeterli ol9lit sayilnustir.
2. -Ost duzey egitim yoneticilerinin anketlere verdikleri cevaplar gercegi yansntigi
varsayilrrusnr.
SINIRLILIKLAR
Bu arastirma K.K.T.C. M.E.ve K.B. merkez orgutundeki list duzey egitim yoneticilerinin
degisime olan yatkmhklanyla suurhdir. Okul yoneticileri arastirmanm dismda tutulmustur.
Arastirmada list duzey egitim yoneticilerinin degisime olan yatkmhklarmm analizinde
2004-2005 ogretim yilmdaki durum esas almrmstir.
Arastirmada kullamlan anketler, K.K.T.C. M.E.ve K.B. Talim Terbiye Dairesinin izni ile
arastirmaci tarafmdan elden verilmis olup cevaplar da ayru yolla almmrstir. Bu anketlerdeki
bilgilerin guvenilirligi anket yoluyla bilgi toplama yonetrni ile sirurhdir.
29
TANIMLAR
Bu arastirmaya ozgU birkac terim, ilk gectikleri yerlerde tarumlanrmsnr, Ancak, bu
arastirmada anlammm bilinmesi gerekli gorulen bazi genel terimler aynca tarumlanrrnstrr.
Bakan: Milli Egitim ve KUltUr Bakam; basbakanm onerisi ile Cumhurbaskam tarafmdan
atanan, bakanhk merkez orgutu ile ona bagh dairelerin ve hizmet birimlerinin en list hiyearsik
amiridir (Anayasa m.110/2).
Bakanbk: Milli Egitirn ve KUltUr Bakanligi; egitimle ilgili turn birimleri bUnyesinde
bulunduran kurum (Ogretmenler Yasasi m.3).
Mustesar: Bakanhga bagh turn birimleri sevk ve idare eden ve bu birimlerin sevk ve
idaresinde Bakana karsi birinci dereceden sorumlu olan kisidir (Ost Kademe Yoneticileri Yasasi 6/4).
Bakanbk Miidiirii: Bakanm talimatlan uyarmca Bakanhk hizmetlerinin yUrUtiilmesinde
mustesara ve Bakana yardimci olan, Bakanliga bagh daireler ile Bakanhk arasmdaki
kordinasyonu saglayan kisidir (Ost Kademe Yoneticileri Yasasi M.6/11).
Ozel Kalem Miidiirii: Bakanm ozel kalem hizmetleri ile resmi ve ozel yazismalan, sifre
ve protokol islerini yerine getiren personeldir (Ost Kademe Yoneticileri Yasasi M.6/12).
Daire Miidiirii: Bakanhga bagli dairelerin sevk ve idaresini ylirilten, Bakana ve
mustesara karsi birinci dereceden sorumlu olan hiyerarsik amiridir (Ost Kademe Yoneticileri
Yasasi M.6/8).
Paradigma: Birbiriyle yansan farkh bilimsel yaklasimlardrr.
30
KISALTMALAR
DP: Demokrat Parti
D.P.O.: Devlet Planlama Orgutu
E.O.H.D: Egitim Ortak Hizmetler Dairesi
G.0.0.: Genel Orta Ogretim Dairesi
i.O.D.: ilk Ogretim Dairesi
K.K.T.C.: Kuzey Kibns Turk Cumhuriyeti
K.T.O.E.O.S.: Kibns Turk Orta Egitim Ogretmenler Sendikasi
K.T.O.S.: Kibns Turk Ogretmenler Sendikasi
M.E.B.: Milli Egitim Bakanhgi
M.E.ve K.B.: Milli Egitim ve Kultur Bakanhgi
M.T.O.: Mesleki Teknik Ogretim Dairesi
T.T.B.: Talim Terbiye Dairesi
Y.O.D.i.D: Yuksek Ogrenim ve D1~ lliskiler Dairesi
31
BOLUMII
KURAMSAL TEMELLER
~ekil IV Bakanhk Merkez Orgiitii
Kaynak: mebnet.net
Kuzey Kibns Tilrk Cumhuriyeti'nde egitim, Milli Egitim ve Killtilr Bakam ve
Bakanhktaki bilrokratlar tarafmdan sevk ve idare edilmektedir. Milli Egitim ve Killtilr Bakanhgi
Teskilan 11 daireden olusmaktadir. Milli Egitim ve Kultur Bakanhgirun basmda Milli Egitim ve
Kiiltiir Bakam bulunmaktadir. Onun altmda ise Mustesar, Bakanhk Mildiirii, Ozel Kalem
Miidiirii ve 11 daire Miidilrii vardir.
Egitimle dogrudan ilgili olan daireler soyle siralanabilir.
1. Talim Terbiye Dairesi
32
2. Mesleki Teknik Ogretim Dairesi
3. Genel Ortaogretim Dairesi
4. Ilkogretim Dairesi
5. Yuksek Ogrenim ve Dis Iliskiler Dairesi
6. Teftis Dairesi
7. Egitim Ortak Hizmetler Dairesi
8. Killtilr Dairesi
Bu sekiz dairenin yanmda Milli Arsiv ve Arastirma Dairesi, Devlet Senfoni Orkestra ve
Korosu ve Kibns Turk Devlet Tiyatrolan da Milli Egitim ve Kiiltur Bakanligma baghdir.
Milli Egitim ve Kultur Bakam, diger Bakanlar Kurulu ilyeleri gibi, Cumhurbaskarunm
atadigi Basbakarun onerisi ile yine Cumhurbaskaru tarafmdan atamr. Bakan, secilmis
milletvekilleri icerisinden olabilecegi gibi, milletvekili olmayan kisiler arasmdan da atanabilir.
Ancak bu gibi kisilerin milletvekili secilme niteliklerine sahip olmasi gerekir (Anayasa, m.106.
3,4).
Bakanm Gorev, Yetki ve Sorumlulugu (Anayasa m.110)
Milli Egitim ve Killtilr Bakam, Bakanhk merkez orgtltu ile ona bagh dairelerin ve hizmet
birimlerinin en list hiyeararsik amiridir (Anayasa m.110/2). Bakan, Basbakana karsi sorumludur
(Anayasa m.110/1 ). Bakanm diger yilriltme gorevi asagidaki konulan da kapsar:
a) Bakanhgi ilgilendiren yasalan uygular ve normal olarak Bakanhgm yetki cevresine
giren turn konu ve isleri yonetir.
b) Basbakana ve Bakanlar Kuruluna sunulmak uzere, Bakanhgi ilgilendiren karamame,
tilziik ve ycnetmelikleri hazirlar.
c) Bakanhgi ilgilendiren herhangi bir yasa ve bu yasalara uygun olarak crkanlan tilzilk ve
ycnetmeliklerin uygulanabilmesi icin yonerge, ve genelge ve benzeri metinler yayimlar.
d) Bakanlar kuruluna sunulmak ilzere Cumhuriyet butcesinin Bakanliga ait krsrruru
hazirlar ve uygular (Anayasa m.110).
33
Milstesar
Milli Egitirn ve Kultur Bakanmm Bakanhgi sevk ve idaresinde, ona en yakm ve birinci
dereceden sorumlu kisi, mustesardir. Mustesar, Bakanhk ve bakanhga bagh kuruluslann sevk ve
idaresinden Bakana karsi sorumludur.
Bir kisinin bakanhk mustesan olarak atanabilmesi icin, uygun konularda ilniversite veya
yuksek okul mezunu olmasi, kamu gorevinde en az on yil cahsrrns olmasi, veya lise veya dengi
bir ortaogretim kurumundan mezun olup kamu gorevinde en az on bes yil cahsrrus olmasi
kosuldur (Ost Kademe Yoneticileri Yasasi m.6/4).
Bakanhk Miidiirii
Bakanm talimatlan uyarmca bakanhk hizmetlerinin yilriltillmesinde mustesara ve Bakana
yardimci olan, Bakanliga bagli dairelerle Bakanhk arasmdaki koordinasyonu saglayan Bakanhk
personeli, Bakanhk mudurudur.
Bir kisinin Bakanhk muduru olarak atanabilmesi icin ilniversite ya da yuksek okul
mezunu olmasi ve kamu gorevinde en az alti yil cahsrms olmasi ya da lise veya dengi bir okuldan
mezun olup kamu gorevinde en az onbes yil cahsmis olmasi gerekmektedir (Ost Kademe
Yoneticileri Yasasi m.6/11).
Ozel Kalem Miidiirii
Bakanm ozel kalem hizmetleri ile resmi ve ozel yazisrnalan ve sifre ve protokol islerini
yerine getiren bir diger personel ise Ozel Kalem Mudurudur,
34
Ozel Kalem Mudurunun ilniversite veya yilksek okul mezunu olup kamu gorevinde en az
alti yil cahsrms olmasi, ya da lise veya dengi bir okul mezunu olup kamu gorevinde en az on bes
yd calisnus olmasi gerekmektedir (Ust Kademe Yoneticileri Yasasi m.6/12).
Bakanliga bagli okullarm ve diger islerin idare edilmesi ve yilriltillmesi icin ilgili daireler
kurulmustur. Daha once de belirtilen bu dairelerin (Kurulus, Gorev ve Cahsma Esaslan) yasalan
vardir.
Talim Terbiye Dairesi
Milli Egitim Yasasi kurallanna uygun olarak, okullarda Milli Egitimin gene! amaclanna
ve temel ilkelerine uygun bir egitim ve ogretim surdurulmesini saglamak ilzere gerekli planlama
ve programlamanm yapilmasma iliskin gorevleri yilriltmek ilzere Talim ve Terbiye Dairesi
kurulmustur (Talim ve Terbiye Dairesi Yasasr m.3).
Daire, bir mudur yonetiminde bir mudur muavini, alti talim terbiye kurulu ilyesi, kitabet
hizmetleri sirnfi personeli ile odaci ve sofor hizmetleri smifi personelinden olusur (T.T.D. Yasasi
m.4).
Dairenin kurulus amaci, Milli Egitim Yasasi kurallarma uygun olarak, okullarda milli
egitimin gene! amaclanna ve temel ilkelerine uygun bir egitim ve ogretim surdurulmesini
saglamak ilzere gerekli planlama ve programlamanm yapilrnasma iliskin gorevleri yilriltmektir.
Talim Terbiye Dairesinin Gorevleri
Talim Terbiye Dairesinin gorevleri asagida belirtilmistir:
Daire, bir Mudur yonetiminde bir Mudur Muavini, alti Talim Terbiye Kurulu Uyesi,
Kitabet Hizmetleri Snufi personeli ile Odaci ve Sofer Hizmetleri Suufi personelinden olusur
(T.T.D. Kurulus ve Cahsma Esaslan Yasasi m.4).
Dairenin bashca gorevleri sunlardir:
1. Milli egitimin gene! amaclan ve temel ilkeleri dogrultusunda cagin gereklerine uygun
bir milli egitimin gerceklestirilmesi icin:
35
a. Program Gelistirrne, Arastirma ve Degerlendirme Komisyonu olusturrnak suretiyle
yurt ici ve yurt dismdaki egitim hareketlerini takip eder, gerekli arastirmalan yilriltilr, bulgulan
degerlendirir ve milli egitimi bu degerlendirmeler 1~1gmda planlar; mufredatlann gelistirilmesi
icin cahsmalar yapar, oneri ve raporlanm Bakanhga sunar;
b. Her dereceden genel ve mesleki . okullarm egitim ve ogretim programlanm ilgili
ogretim mudurlukleriyle isbirligi icinde duzenler;
c. Yuksek ogrenim dismdaki turn okullarda programlara gore gerekli gorulen ders veya
yardimci ders kitaplanm hazirlar, hazirlanlmasim saglar, inceler veya satm almmasi hususunda
goril~ sunar; ve d. YUksek ogrenim dismdaki okullarda okutulacak ders veya yardimct ders kitaplarmm
secimi konusunda incelemelerde bulunur veya komisyonlar kurarak inceletir, uygun bulunanlan
belirler. 2. Egitim ve ogretime iliskin yasa, tUzUk ve yonetmeliklerin hazirlanmasi cahsmalanm
yUrUtUr; 3. Yuksek ogrenim dismdaki yabanci ve yerel ogretim kurumlan arasmdaki denklik
durumlarmt inceler ve karara baglar;
4. Her seviyedeki ozel okullann akredite islevlerinde gorev alabilir. YUksek ogrenim
dismdaki okullann mufredat programlanru inceler, onaylar ve bu kurumlarda gorev alacak
personelin Ogretrnenler Y asasi ve Milli Egitim Y asasmda belirtilen ehliyetlere sahip olup
olmadiklanni inceler ve bu konuda gorus verir. Akredite komisyonlarmm rapor ve gorusleri
isigmda yUksek ogrenim dismdaki ozel okullan akredite eder.
5. Kurs yeri ve dershanelerin mufredat programlanm inceler ve onaylar. Bu kurumlarda
gorevlendirilecek personelin Milli Egitim Yasasi ve Ogretmenler Yasasmda belirtilen ehliyetlere
sahip olup olmadiklanru inceler ve bu konuda gorU~ bildirir
6. Y abanci ulkelerde yerlesmis vatandaslann cocuklan icin acilan Tilrk Dili ve KilltUrU
Okullarmda verilecek egitim ve ogretimin plan ve programlanm hazirlar;
7. Kamuoyu gerektirecek onemli ve genel egitim konulanm Milli Egitim Surasmm
incelemesine sunar ve Surayi dUzenler;
8. Talim ve Terbiye Kurul Uyeleri denetim amaciyla olmamak kosuluyla, mevcut veya
yeni egitim ve ogretim programlanm yerinde inceleyip deneme, degistirme ve gelistirme
36
amaciyla, her derecedeki okul ve egitim kurumlarmda inceleme ve arastirma yapar, dersleri takip
eder; gerektiginde ogretmen ve yoneticilerle egitim ve ogrenim konulannda toplantilar duzenler;
9. Kisi ve kuruluslarca, incelenip tavsiyesi istenen eserler hakkmda gerekli islemleri
yapar; ve
10. Bakanlikca verilen diger uygun gorevleri ylirlittir(T.T.D.Kurulu~ ve Cahsma Esaslan
Yasasi m.5).
Talim Terbiye, Bir kurul halinde cahsmaktadir. Kararlanni oy coklugu ile almaktadirlar.
Talim ve Terbiye Kurulunun olusumu, gorev ve yetkileri, cahsma yonterni asagidaki gibidir
(T.T.D Kurulus ve Cahsma Esaslan m.7).
Kurul Talim ve Terbiye Dairesi Muduru Baskanhgmda, Talim ve Terbiye Dairesi Mudur
Muavini ve Kurul Uyelerinden olusur,
Kurulun gorev ve yetkileri sunlardir:
1. Kisi veya kuruluslarca egitim ve ogretim maksadi icin hazirlanan ders kitabi, yardimci
ders kitabi, arac ve gerecleri inceleyerek degerlendirir ve uygun olup olmadiklan hususunda
Bakanliga gorti~ verir.
2. Yurt ici ve yurt d1~1 her seviyedeki ogretim kurumlarmdan almmis diploma ve ogrenim
belgelerinin kademe ilerlemesinde esas almacak derece ve denkliklerine iliskin saptama
cahsmalanm yapar;
3. Bakanliga bagh diger birimlerin hazirlarms oldugu yasa, tuzuk ve yonetmeliklerin
degerlendirilmesi cahsmalanm yapar ve Bakanliga gorli~ bildirir; ve
4. Talim ve Terbiye Kurul Uyeleri yukandaki gorevleri yanmda Dairenin gorevlerini de
yapmakla yukumludurler.
Kurulun Cahsma Yontemi:
1. Kurul, Baskamnm bulunmamasi halinde Mudur Muavinin, Mudur Muavininin
bulunmamasi halinde ise toplantida bulunan en kidemli kurul uyesinin baskanligmda toplamr.
2. Toplanti acik uyelikler haric, uyelerin salt cogunlugu ile acilir.
3. GUndem Baskan tarafmdan belirlenir.
37
4. Kurulda konu ilzerinde gorusmeler tamamlandiktan sonra oya sunulur. Her kurul
ilyesinin bir oyu vardir. Kurulda kararlar toplantiya katilanlann oycoklugu ile ahrur, oylarm
esitligi halinde Baskarun ayirdedici oyu vardir (T.T.D Kurulus ve Cahsma Esaslan m.8).
Dairenin her kademesindeki yoneticileri, yiiriltmekle yukumlu olduklan gorevleri,
Anayasa, Yasa, Tilzilk ve Yonetmelik Kurallarma ve ilgili plan ve programlara uygun olarak
Bakanhk genelge, yonerge ve emirleri cercevesinde yilriltmekle yukumludurler.
Dairenin her kademesindeki yoneticileri, belirli gorevleri, smirlanm acikca belirtmek
kosulu ile yetki ve sorumluluklan ile birlikte kismen veya tamamen astlarma devredebilirler.
Ancak bu sekilde gerceklesen yetki devri, ilstiln sorumlulugunu ortadan kaldirmaz.
Talim Terbiye Dairesi Mudurtinun Gorev Y etki ve Sorumuluklan Soyledir:
1. Egitim-Ogretime iliskin Yasa, Tuzuk ve Yonetmeliklerin hazirlanmasmi saglar;
2. Her dereceli okul programlarmm onaylanrrus egitim politikasma gore dilzenlenmesini
saglar;
3. Egitim Surasuun tetkikine sunulacak konulan saptayarak Bakana onerilerde bulunur;
Surayi dilzenler;
4. Egitim-Ogretimle ilgili konularda bilimsel arastirrna ve uygulamalar yapilmasi,
egitimde verimin artinlmasi icin onerilerde bulunur;
5. Bakanhklararasi egitim ve ogretimle ilgili komisyonlarda Bakanm talimatma uygun
olarak temsiliyet gorevi yapar;
6. Bakanliga bagh olmayan orgiin veya yaygm egitim kurumlarma iliskin programlarm
egitirn politikasma uygunlugunu inceler; denkligini degerlendirir.
7. Talim ve Terbiye Kuruluna baskanlik yapar;
8. Bakan ve Mustesar tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yapar; ve
9. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Bakana ve Mustesara karsi sorumludur.
Talim Terbiye Dairesi Mudurunun atanma sekli Iiclii kararname usulu iledir. Talim
Terbiye Dairesi Muduru atarnrken asagidaki nitelikler ararur:
38
1. Universite veya yuksek okul mezunu olup kamu gorevinde en az sekiz yil calisrms
olmak;
2. Universite mezuniyeti veya yuksek ogrenim gerektiren hizmet simflanrun en az ikinci
derecesine atanmis olup harem 15'in karsihgim fiilen cekmis olmalan kosuldur (T.T.D Kurulus
ve Cahsma Esaslan m.13).
Universite veya yuksek okul mezunu ogretmenlerin ise en az sekiz yil kamu gorevinde
cahsrms olmalan ve yukanda belirtilen maas baremlerinin karsihgmi fiilen cekmis olmalan
kosuldur.
Talim Terbiye Dairesi MUdilrline vekalet eden, ona, dairenin sevk ve idaresinde yardimci
olan, sorumlulugunu paylasan, Mudur Muavinidir. MUdUr Muavininin gorev yetki ve
sorumluluklan soyle belirlenmistir:
1. Talim ve Terbiye Dairesinin bir programa bagh veya verilen direktifler altmdaki
fonksiyonlarmm yerine getirilmesinde gorev ahr. Gorevlerinin yerine getirilmesinde MUdUre
yardim eder ve Mudurtm yoklugunda ona vekalet eder.
2. Talim ve Terbiye Kurulunda Uyelik; MUdUriln gaybubetinde baskanlik gorevi yapar;
3. Egitim-Ogretimle ilgili projelerin bilimsel arasnrmalanmn yurutulmesini saglar.
4. Her dereceli genel ve mesleki okullarda egitimi gelistirrnek, verimi artirmak ve cagdas
diizeye ulastirmak icin ogretim programlannda gerekli duzenlemelerin yapilmasi hususunda
onerilerde bulunur;
5. Mudurun verecegi mevkiine uygun diger gorevleri yapar; ve
6. Gorevlerinin yerine getirmesinden Mudure karsi sorumludur.
Daire Mudur Muavininin atanma sekli ve aranan nitelikler:
Daire Mudur Muavini Kamu Hizmeti Komisyonu tarafmdan atamr. Daire Mudur
Muavini atarnrken asagrdaki kosullan ararur (Kamu Gorevlileri Yasasi m.4):
39
1. Uygun konularda universite veya bir ytlksek okuldan mezun olup pedagoji sertifikasma
sahip olmak veya ogretmen yetistiren bir yuksek okuldan diploma alrrus olmak;
2. Egitim Hizmetleri Suufirun I. Derecesinde en az lie; yil gorev yapmis olmak veya lie; yil
okul mudurlugu yapmis olmak veya yuksek lisans derecesine sahip olup on yil ogretmenlik
yapmis olmak veya onuc yil basanli ogretmenlik yaprms olmak;
3. Kuzey Kibns Turk Cumhuriyetinde ve diger iilkelerde egitim sorunlan ile egitim
sistemleri ve ternayulleri hakkmda bilgi sahibi olmak.
4. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanli olmak.
5. iyi derecede ingilizce veya gecerli bir yabanci di! bilmek avantaj sayihr.
Yukanda da belirtildigi gibi Talim ve Terbiye Dairesinin cahsma sekli daha eek kurul
vasitastyladir. Alti tane Talim Terbiye Kurulu uyesi vardir. Talim Terbiye Kurulu uyeleri
toplantilar yaparak egitimle ilgili kararlar ahrlar. Bu kurul uyelerinin gorev yetki ve
sorumluluklan soyledir:
1. Talim ve Terbiye Dairesinin bir programa bagh veya verilen direktifler altmdaki
fonksiyonlarmm yerine getirilmesinde gorev ahr;
2. Talim ve Terbiye Kurulunda Uyelik gorevi yapar;
3. Egitim-Ogretimle ilgili projelerin bilimsel arasnrmalanm yurutilr, degerlendirir ve
bunlarla ilgili goruslerini bildirir;
4. Her dereceli gene! ve mesleki okullarda egitimi gelistirmek, verimi artirrnak ve cagdas
duzeye ulastirmak icin ogretim programlannda gerekli duzenlemelerin yapilmasi hususunda
onerilerde bulunur;
5. Daire Mudurunun verecegi diger uygun gorevleri yapar; ve
6. Gorevlerinin yerine getirmesinden Mudur ve MUdUr Muavinine karsi sorumludur.
Talim Terbiye Kurulu uyeleri de Kamu Hizmeti Komisyonu tarafmdan atamrlar. Bu uyelige
talip adaylarda su nitelikler ararur:
1. Uygun konularda Universite veya bir yuksek okuldan mezun olup pedagoji
sertifikasma sahip olmak veya ogretmen yetistiren bir yiiksek okuldan diploma alrms olmak;
40
2. Okul Mudurlugu yaprms olmak veya uc yil Mudur Muavinligi, Atolye Sefligi, Bolum
Sefligi yaprms olmak veya yuksek lisans derecesine sahip olup en az sekiz yil ogretmenlik
yaprms olmak veya on yil basanli ogretmenlik yaprms olmak;
3. Kuzey Kibns Turk Cumhuriyetinde ve diger Ulkelerde egitim sorunlan ile egitim
sistem ve temaylilleri hakkmda gene! bilgi sahibi olmak;
4. Ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanh olmak;
5. Iyi derecede ingiliice veya gecerli bir yabanci di! bilmek, avantaj sayihr;
6. Yukandaki niteliklerde esitlik olmasi halinde, egitim konusunda bilimsel ehliyeti
olanlar tercih edilir.
Egitimin temel ogesi olan okullar li9 ana grupta toplamr:
1. Mesleki Teknik Ogretim
2. Gene! Ortaogretim
3. Ilkogretim
Bu gurplann sevk ve idaresi icin de K.K.T.C. Milli Egitim ve Kultur Bakanhgi
blinyesinde ilgili daireler olusturulmustur. Bu daireler yukandaki okul gruplarmm adiyle
amhrlar. K.K.T.C. Milli Egitim ve Kultur Bakanhgi teskilat semasinda ilk olarak yer alan
Mesleki Teknik Ogretim Dairesinin kurulus amaci soyle belirlenmistir:
Dairenin kurulus amaci, Milli Egitim Yasasi kurallarma uygun olarak Milli Egitimin gene!
amaclan ve temel ilkeleri dogrultusunda orgun ve yaygm egitim sistemlerinde ogretim yapan
bagh kuruluslann, saptanrrus ogretim programlan ile yontemlerine uygun etkinlikte
bulunmalanm saglamak ve bu yondeki gereksinimlerini plan ve programa dayah olarak saglayip
yontemlerini dlizenlemektir.
Daire, bir Mudur yonetiminde, bir Mudur Muavini, dart egitim ogretim uzmarn ile yeterli
sayida gene! hizmetler simfi personeli ile bagh kuruluslardaki ogretmenlerden olusur.
Daire kurulurken kendisine asagidaki gorevler yuklenmistir:
41
1. Bagh kuruluslardaki, egitim-ogretim etkinliklerinin saptanrms ogretim programlan ve
yontemleri cercevesinde yurutulmesini saglamak;
2. Bagh kuruluslardaki beceri kazandirma amach ogretim programlarmm yurutulmesini
kolaylasnrmak icin ilretime donuk olmak uzere Doner Sermayeli cahsma sistemi kurmak ve
yurutmek;
3. Bagh kuruluslann cahsmalanru kollamak, bu cahsmalara yon vermek ve kuruluslar
arasmda isbirligi yapilmasnu saglamak;
4. Bagh kuruluslann, ogretmen, bina, arac-gerec ve diger hizmet gereksinimlerini
saptamak, bunlar icin gelecek mali yukumluluklerin butcede yer almasiru saglamak;
5. Daire kadrolarmda gorevli personel ile bagh kuruluslarda gorev yapan yonetici,
ogretmen, kitabet hizmetleri snufi personeli ve iscilerin yururlukteki mevzuata uygun olarak
ozluk islerini yurutmek;
6. Bagh kuruluslarda gorev yapanlar icin gerekli gorulen hizmetici egitimi bir plan ve
programa baglamak ve yapilmasnu saglamak icin Bakanhga oneride bulunmak;
7. Bagh kuruluslann etkinliklerini surdtlrmelerinde gerekli olan Yasa, Tuzuk ve
Yonetmeliklerin hazirlanmasinda gorev almak;
8. Bagli kuruluslarda cahsanlann ozluk islerinin yurutulmesini saglamak;
9. Toplum gereksinimlerini karsilamak icin devletin egitirn politikasma uygun okullar ve
bolumler acilmasi, kapatilmast veya bunlarm yerlerinin degistirilmesi icin Bakanliga oneride
bulunmak;
10. Bakanlikca verilen diger uygun gorevleri yilriltmek.
Yukanda sozettigimiz Mesleki Teknik Ogretim Dairesinin bagh kuruluslan
~unlardtr(M.T.6.Kurulu~ Gorev ve Calisma Esaslan Yasasi m.6).
1. Teknik Liseler, Meslek Liseleri, Endustri Meslek Liseleri ve bagh ortaokullar;
2. Ticaret Liseleri ve bagh ortaokullar;
3. Pratik K1z Sanat ve Erkek Sanat Okullan;
4. Di! ve Ticaret Gece Enstitilleri;
5. Koy Kadm Kurs Merkezleri;
42
6. Dairenin gorev alanma giren konularda acilan ve Bakanhkca acilmasma karar verilen
diger kuruluslar.
Dairenin her kademedeki yoneticileri, yiiriitrnekle yukumlu olduklan gorevleri, Anayasa,
Yasa, Tuzuk ve Yonetmelik kurallarma ve ilgili plan ve programlara uygun olarak, Bakanhk
genelge, yonerge ve emirleri cercevesinde yilriltmekle yukumludurler (Mesleki Teknik Ogretim
Yasasi),
Dairenin her kademedeki yoneticileri, belirli gorevleri, smrrlanm acikca belirtmek
kosuluyla yetki ve sorumluluklan ile birlikte, kismen veya tamamen astlarma devredebilirler.
Ancak, bu sekilde yetki devri ustun sorumlulugunu ortadan kaldiramaz (Mesleki Teknik
Ogretim Yasasi).
Mesleki Teknik Ogretim Dairesinin daire icindeki amiri mudurudur. Daire Mudnrunun
gorev yetki ve sorumlulklan soyledir:
1. Bagh kuruluslarda Milli Egitimin gene! amac ve temel ilkeleri dogrultusunda egitim ve
ogretim yapilrnasuu saglar;
2. Bagh kuruluslann calismalanm kollar, yon verir, aralarmdaki koordinasyonu kurar,
egitim-ogretim ve yonetim cahsmalanm di.izenler, yurutur ve denetler;
3. Bagh kuruluslann ogretmen ve diger personel ile bina arac-gerec gereksinimlerinin
saptanmasirn ve bunlann saglanmasi icin gerekli islemlerin yapilmasuu saglar;
4. Diger dairelere bagli okullarda Gene! Ortaogretime iliskin ogretim programlan
hakkmda ilgili Mi.idi.irlerle isbirligi yapar;
5. Gerektiginde yetiskinlere akademik egitim verecek turdeki kurslar acilmasmi ve
bunlarm yurutulmesini saglar;
6. Bagh kuruluslardaki her turlu egitim-ogretim ve doner sermaye isletmelerinin daha
verimli ve basanli olmasi icin inceleme ve denetlemeler yapar veya Bakanhga bagli diger
dairelerden gelen plan, program raporlanru degerlendirerek gerekli onlemleri ahr;
43
' 7. Bagh kuruluslarda gorev yapanlarm yetistirilmeleri hususunda gerekli gorulecek
hizmetici egitimi ilgili kuruluslarla isbirligi yaparak bir plan ve program dahilinde yapilmasiru
saglar;
8. Bagh kuruluslann etkinliklerini surdurmelerinde gerekli olan Yasa, Tuztik ve
Yonetmeliklerin hazirlanmasmda gorev ahr;
9. Bagh kuruluslarda, gorevli ogretmen ve diger personelin atama, ylikselme, yer
degistirme ve disiplin' islernleri ile ilgili olarak Bakanhga oneri ve tavsiyelerde bulunur;
10. Egitim ve ogretim sorunlarmm incelenmesinde, program altma almmasmda, planh
egitimin gerceklesmesinde Bakanhk ilgili dairelerinin yapacagi cahsmalarda gorev ahr ve bagh
kuruluslara donuk almmasi gerekli onlernlere iliskin onerilerde bulunur;
11. Bagh kuruluslardaki ogretmenlertn sicil raporlan ile ogrenci basan istatistiklerini ve
kurulus raporlanru degerlendirir ve duzgun tutulmalanru saglar;
12. Bakanhgin gorevleri cercevesinde egitim, ogretim ve yonetim konularmda Bakanlikca
duzenlenen toplantilara katihr, bu konularda Bakanlikca olusturulan ilgili list duzey kurallanna
liyelik yapar ve gorev ahr;
13. Ogrenci 0-st Disiplin Kurulunda baskanlik yapar;
14. Bakan ve Mustesar tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir;
ve
15.Gorevlerinin yerine getirilmesinden Bakan ve Mustesara karsi sorumludur.
M.T.6. Dairesi Mudurunun Atanma Sekli ve Atarurken Aranan Nitelikler:
Mesleki Teknik Ogretlm Dairesi Muduru de diger daire mudurleri gibi li<;lti karamame ile
atanmaktadir. Atarurken su nitelikler aramr:
1. Universite veya yuksek okul mezunu olup kamu gorevinde en az sekiz yil cahsrrus
olmak;
2. Universite mezuniyeti veya yliksek ogrenim gerektiren hizmet smiflanmn en az ikinci
derecesine atanrrus olup barem 15' in karsiligim fiilen cekmis olmak kosuldur."
44
Universite veya yuksek okul mezunu ogretmenlerin ise en az sekiz yil kamu gorevinde
calisrms olmalan ve yukanda belirtilen rnaas bareminin karsihguu fiilen cekmis olmalan
kosuldur" (MTO yasasi).
M.T.6.Dairesi Mudur Muavininin Gorev, Yetki ve Sorumluluklan:
Her dairede oldugu gibi bu dairenin kadrosunda da bir mudur muavini bulunmaktadir,
Mlldilr muavininin gorev, yetki ve sorumluluklan sunlardir: )
1. Mesleki-Teknik Ogretim Dairesi Mudurune gorevlerinin yerine getirilmesinde yardim
eder ve yoklugunda ona vekalet eder;
2. Bagh kuruluslann bina ve arac gerec gereksinimi ile ogretmen ve diger personelin
gereksinimlerini saptar, temini icin tavsiyesini rapora baglar;
3. Daireye bagh kuruluslann cahsmalanm kollar ve yonetim bakimmdan Mudur adma
denetler, kuruluslar ile ogretmenler hakkmda verilen cahsma raporlanm degerlendirir, almmasi
gereken onlemleri saptar ve rapora baglar;
4. Bagh kuruluslarda kullamlan basih evrak, fis ve benzeri yonetim evraklarmm es
orneklemesini (Standardizasyonu) saglar. Ders d1~1 okul etkinlikleri yoluyla saglanan gelirlerin
muhafazasi ve harcanmasma iliskin gerekli kollamayi yapar veya yapilmasim saglar;
5. Ogretmenlerin kunye defterini duzenli bir bicimde tutar, ogrenci ve ogretmen
istatistikleri ile basan istatistikleri hakkmda yilhk raporlar dilzenler;
6. Dairede gorevli uzman ve memurlarm verimli cahsmasmi saglar ve bagh kuruluslann
gelistirilmesine iliskin raporlan degerlendirir;
7. Mudur tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir; ve
8. Gorevlerinin yerine getirilmesinde Mudure karsi sorumludur.
M.T.6.Dairesi Mudur Muavininin Atanma Sekli ve Aranan Nitelikler:
Mesleki-Teknik Ogretim Dairesi Mildllr muavini de Kamu Hizmeti Komisyonunca atamr
ve atamrken su nitelikler aramr:
45
1. Uygun konularda -Oniversite, Akademi veya bir yuksek okulu bitirmis olup egitim
alanmda ehliyet kazandmci bir kurs takip etmis olmak veya ogretmen yetistiren bir yuksek okulu
bitirmis olmak;
2. Egitim Hizmetleri Simfmm 1. Derecesinde en az il9 yil cahsrms olmak veya il9 yil
Okul Mudurlugu veya on il9 yil ogretmenlik yapmis olmak;
3. Egitim konusunda ek bir ogrenim avantaj sayihr;
4. iyi derecede ingilizce veya gecerli bir yabanci di! bilmek; (EETME "A" derecesi kistas
olarak almir.
5. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanli olmak. ,
Mesleki Teknik Ogretim Dairesinde dort tane egitim ogretim uzmam gorev yapmaktadir.
Bu uzmanlarm gorev yetki ve sorumluluklan soyle belirlenmistir:
1. Okul ici ve okullararasi etkinlikleri koordine eder;
2. Milli gilnlerin kutlanmasmda ve diger anma gunlerinde gorev yapar ve benzeri
gorevleri koordine eder;
3. Okullardan gelen istatistiki verileri toplar, yorumlar, rapor ve oneriler ortaya koyar;
4. Okul idareciligi gorevlerini Mudur adma koordine eder;
5. Mudur ve Mudur Muavini tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine
getirir; ve
6. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Mudur ve Mudur Muavinine karsi sorumludur.
Kamu Hizmeti Komisyonunca atanan uzmanlarda su nitelikler aramr (G.0.6 Kurulus
gorev ve cahsma Esaslan Yasasi m.):
1. Uygun konularda -Oniversite, Akademi veya bir yuksek okulu bitirmis olup egitim
alanmda ehliyet kazandmci bir kurs takip etmis olmak veya ogretmen yetistiren bir yuksek okulu
bitirmis olmak;
2. Gene! Ortaogretim veya Mesleki - Teknik Ogretim kurumlan kadrolarmda en az on yil
basanh ogretmenlik yapmis olmak veya en az iki yil okul idareciligi yaprms olmak;
3. Egitim konusunda ek bir ogrenim avantaj sayihr;
46
4. Iyi derecede ingilizce veya gecerli bir yabanci di! bilmek; (EETME "A" derecesi kistas
olarak alimr)
5. ilgili mevzuat uyannca yapilacak smavlarda basanli olmak.
Genel Orta Ogretim Dairesi
Okullarla birebir iliskisi olan bir diger daire Genel Ortaogretim Dairesidir. Bu dairenin
kurulus amaci Milli Egitim Y asasr kurallarma uygun olarak Milli Egitimin gene I amaci ve temel
ilkeleri dogrultusunda orgun ve yaygm egitim sistemlerinde ogretim yapan bagli kuruluslann,
saptanrms ogretim programlan ile yontemlerine uygun etkinlikte bulunmalanru saglamak ve bu
yondeki gereksinimlerini plan ve programa dayah olarak saglayip yontemlerini dilzenlemektir.
Daire, bir mildilr yonetiminde bir mudur muavini, il9 egitim ve ogretim uzmam ve yeterli
sayida gene! hizmetler simfi personeli ile bagh kuruluslardaki ogretmenlerden olusur
(G.0.6.Kurulu~ ve Cahsma Esaslan Yasasi m.4).
Dairenin bashca gorevleri sunlardir ((G.0.0.Kurulu~ ve Cahsma Esaslan Yasasi m.5).
1. Bagli kuruluslardaki, egitim-ogretim etkinliklerinin saptanrrus ogretim programlan ve
yontemleri cercevesinde yilriltillmesini saglamak;
2. Bagh kuruluslann cahsmalanm kollamak, bu cahsmalara yon vermek ve kuruluslar
arasmda isbirligi yapilmasuu saglamak;
3.Bagh kuruluslann, ogretmen, bina, arac-gerec ve diger hizmet gereksinimlerini
saptamak, bunlar icin gelecek mali yilkilmlillilklerin butcede yer almasuu saglamak;
4. Daire kadrolarmda gorevli personel ile bagh kuruluslarda gorev yapan yonetici,
ogretmen, kitabet hizmetleri simfi personeli ve iscilerin yururlukteki mevzuata uygun olarak
ozluk islerini yurutmek;
5. Bagh kuruluslarda gorev yapanlar icin gerekli gorulen hizrnetici egitimi bir plan ve
programa baglamak ve yapilmasirn saglarnak icin Bakanhga oneride bulunmak;
47
6. Bagli kuruluslann etkinliklerini surdurmelerinde gerekli olan Yasa, Tuzuk ve
Yonetmeliklerin hazirlanmasmda gorev almak, bu kuruluslarda uygulanan programlann
yenilenmesi ya da cagm gereklerine uydurulmasi icin cahsmalar yapmak ve onerilerde bulunmak; I
7. Bagh kuruluslarda cahsanlann ozlilk islerinin yilrUtUlmesini saglamak;
8. Toplum gereksinimlerini karsilamak icin devletin egitim politikasma uygun okullar ve
bolumler acilmasi, kapatilmasi veya bunlarm yerlerinin degistirilmesi icin Bakanliga oneride
bulunmak; ve 2
9. Bakanlikca verilen diger uygun gorevleri yilriltmek.
Gene! Ortaogretim Dairesinin sozil edilen bagh kuruluslan sunlardir (G.0.0. Yasasi m.6).
1. Gene! (Akademik) Liseler ve bagh ortaokullar;
2. Lise smiflan bulunmayan ortaokullar;
3. Yabanci dilde ogretim yapan gene! liseler (Kolejler) ve bagh ortaokullar;
4. Mesleki ogretim yapan bolumleri de iceren akademik liseler;
5. Dairenin gorev alanma giren konularda Bakanhkca acilmasma karar verilen diger
kuruluslar.
Dairenin her kademedeki yoneticileri, ytiriltmekle yukumlu olduklan gorevleri, Anayasa,
Y asa, Tuzuk ve Yonetmelik kurallarma ve ilgili plan ve programlara uygun olarak, Bakanhk
genelge, yonerge ve emirleri cercevesinde yurutmekle ytlktlmltldtirler (GOO Yasasi)
Dairenin her kademedeki yoneticileri, belirli gorevleri, smirlanru acikca belirtmek
kosuluyla yetki ve sorumluluklan ile birlikte, kismen veya tamamen astlarma devredebilirler.
Ancak, bu sekilde yetki devri Ilstiin sorumlulugunu ortadan kaldiramaz,
Dairede, her yil Burce Yasasmda gosterilmek kosuluyla, Kamu Gorevlileri Yasasmm
6'nc1 maddesi kurallan cercevesinde sozlesmeli personel istihdam .edilebilir (GOO Yasasi).
48
Genel Ortaogretim Dairesi olan rnudurun gorev, yetki ve sorurnluluklan asagidaki gibidir:
1. Bagh kuruluslarda Milli Egitirnin gene! amac ve temel ilkeleri dogrultusunda egitim ve
ogretim yapilmasim saglar;
2. Bagh kuruluslann calrsmalanru kollar, yon verir, aralarmdaki koordinasyonu kurar,
egitim-ogretim ve yonetim calismalanru duzenler.yurutur ve denetler;
3. Bagh kuruluslann ogretmen ve diger personel ile bina arac-gerec gereksinimlerinin c-'
saptanmasmi ve bunlarm saglanmasi icin gerekli islemlerin yapilmasim saglar;
4. Diger dairelere bagh okullarda Genel Ortaogretime iliskin ogretim programlan
hakkmda ilgili Mudurlerle isbirligi yapar;
5. Gerektiginde yetiskinlere akademik egitim verecek ttlrdeki kurslar acrlmasmi ve
bunlarm yilriltillmesini saglar;
6. Bagh kuruluslardaki her tilrlil egitim-ogretimin verimli ve basanh olmasi icin inceleme
ve denetlemeler yapar veya Bakanliga bagli diger dairelerden gelen plan, program raporlanru
degerlendirerek gerekli onlemleri alir;
7. bagh kuruluslarda gorev yapanlann yetistirilmeleri konusunda gerekli gorulecek
hizmetici egitimin, ilgili kuruluslarla isbirligi yaparak bir plan ve program dahilinde yapilmasuu
saglar;
8. Bagh kuruluslann etkinliklerini silrdilrmelerinde gerekli olan Y asa, Tilzilk ve
Yonetmeliklerin hazirlanmasmda gorev ahr;
9. Bagh kuruluslarda gorevli, ogretmen ve diger personelin atanma, yilkselme, yer
degistirme ve disiplin islemleri ile ilgili olarak Bakanhga oneri ve tavsiyelerde bulunur;
l OiEgitim ve ogretim sorunlarmm incelenmesinde, program altma almmasmda ve planh
egitimin gerceklesmesi Bakanhga bagh dairelerin yapacagi cahsrnalarda gorev ahr ve bagh
kuruluslara donuk almmasi gerekli onlemlere iliskin onerilerde bulunur;
11. Bagh kuruluslardaki ogretmenlerin sicil raporlan ile ogrenci basan istatistiklerini ve
kurulus raporlanm degerlendirir ve dilzgiln tutulmalanrn saglar;
12.Bakanhgm gorevleri cercevesinde egitim, ogretim ve yonetim konulannda Bakanhkca
dilzenlenen toplantilara katihr, bu konularda Bakanhkca olusturulan ilgili list duzey kurallarma
ilyelik yapar ve gorev ahr;
13.0grenci -Ost Disiplin Kurulunda baskanlik yapar;
49
14.Bakan ve Mustesar tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir;
ve
15.Gorevlerinin yerine getirilmesinden Bakan ve Milstesara karsi sorumludur.
G.0.0 Daire mUdUrUnUn atanma sekli ve aranan nitelikler:
Genet Ortaogretim Dairesi mildUrU de mustesar, bakanhk mUdUrU ve diger daire mUdUrleri gibi J
U9lil karamame ile atamr. Atamrken asagidaki nitelikler aramr:
1. Universite veya yuksek okul mezunu olup kamu gorevinde en az sekiz yil cahsmrs
olmak;
2. Universite mezuniyeti veya yuksek ogrenim gerektiren hizmet suuflanmn en az ikinci
derecesine atanrms olup harem 15'in karsihgim fiilen cekmis olmak kosuldur."
Universite veya yilksek okul mezunu ogretmenlerin ise en az sekiz yil kamu gorevinde
cahsnus olmalan ve yukanda belirtilen maas bareminin karsrligim fiilen cekmis olmalan
kosuldur" (G.O.O.Yasas1 m.12).
G.0.0. Dairesi MildUr Muavininin Gorev, Yetki ve Sorumluluklan:
Dairede, her dairede oldugu gibi bir mildUr muavini gorev yapmaktadir. Bu mildllr
muavinin gorev, yetki ve sorumluluklan soyledir:
1. Genet Ortaogretim Dairesi MUdilrUne gorevlerinin yerine getirilmesinde yardimci olur
ve yoklugunda ona vekalet eder;
2. Bagh kuruluslann bina ve arac gerec gereksinimi ile ogretmen ve diger personelin
gereksinimlerini saptar, saglanmasi icin tavsiyelerini rapora baglar;
3. Daireye bagh kuruluslann cahsmalanm kollar ve yonetim bakimmdan MUdUr adma
denetler, kuruluslar ile ogretmenler hakkmda verilen cahsma raporlanm degerlendirir, ahnmasi
gereken onlemleri saptar ve rapora baglar;
50
4. Bagh kuruluslarda kullamlan basih evrak, fis ve benzeri yonetim evraklarmm es
· orneklemesini (Standartizasyonu) saglar. Ders d1~1 okul etkinlikleri yoluyla saglanan gelirin
korunmasi ve harcanmasma iliskin gerekli kollamayi yapar ve yapilmasmi saglar;
5. Ogretmenlerin kUnye defterini dUzenli bir bicimde tutar, ogrenci ve ogretmen
istatistikleri ile basan istatistikleri hakkmda yilhk raporlar dUzenler;
6. Dairede gorevli uzman ve memurlarm verimli cahsrnasuu saglar ve bagh kuruluslann
gelistirilmesine iliskin raporlan degerlendirir;
7. MUdUr tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir; ve
8. Gorevlerinin yerine getirilmesinde MUdUre karsi sorumludur.
G.0.6 Dairesi MUdUr Muavininin Atanma Sekli ve Aranan Nitelikler:
Daire mUdUr muavini Kamu Hizmetleri Komisyonunca atamr. Atamrken aranan nitelikler
sunlardir:
1. Uygun konuda Oniversite, Akademi veya bir yUksek okulu bitirmis olup egitim
alanmda ehliyet kazandmci bir kurs takip etmis olmak veya ogretmen yetistiren bir yUksek okulu
bitirmis olmak;
2. Egitim Hizmetleri Smifmm 1. Derecesinde en az U9 yil cahsmis olmak veya U9 yil
Okul MUdUrlUgU veya on U9 yil ogretmenlik yapmis olmak;
3. Kibns'ta ve diger Ulkelerde Genel Ortaogretim sorunlan ile temayUlleri hakkmda
genel bilgi sahibi olmak;
4. lyi derece ingilizce veya gecerli bir yabanci dil bilmek; (EETME "A" derecesi kistas
olarak ahmr)
5. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanli olmak.
Egitim Ogretim Uzmanlarmm Gorev Yetki ve Sorumluluklan:
Genel Ortaogretim Dairesinde gorev yapan U9 egitim ve ogretim uzmanm gorev yetki ve
sorumluluklan soyle siralanabilir:
1. Okul ici ve okullararasi etkinlikleri koordine eder;
51
2. Milli gilnlerin kutlanmasmda ve diger anma gilnlerinde gorev yapar ve benzeri
gorevleri koordine eder;
3. Okullardan gelen istatistiki verileri toplar, yorumlar, rapor ve oneriler ortaya koyar; _/
4. Okul idareciligi gorevlerini Mudur adma koordine eder;
5. Mudur ve Mudur Muavini tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine
getirir; ve
6. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Mudur ve Mudur Muavinine karsi sorumludur. (
Egitim Ogretirn Uzmanlarmm Atanma Sekli ve Aranan Nitelikler:
Bu uzmanlar da Kamu Hizmeti Komisyonunca atamr. Atamrken aranan nitelikler
sunlardir:
I. Uygun konuda Universite, Akademi veya bir yuksek okulu bitirmis olup egitim
alanmda ehliyet kazandmci bir kurs takip etmis olmak veya ogretmen yetistiren bir yilksek okulu
bitirmis olmak;
2. Genet Ortaogretim veya Mesleki - Teknik Ogretim kurumlan kadrolannda en az on yII
basanh ogretmenlik yaprrus olmak veya en az iki yII okul idareciligi yapmis olmak;
3. Iyi derece ingilizce veya gecerli bir yabanci dil bilmek; (EETME "A" derecesi kistas
olarak ahrur)
4. Kibns'ta ve yabanci illkelerdeki egitim problemleri ile temayillleri hakkmda genel
bilgi sahibi olmak;
5. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanh olmak.
iLKOGRETiM DAiRESi
K.K.T.C. Milli Egitim ve Kultur Bakanligi Teskilat yapismda okullar ile birebir iliskisi
olan il9ilncil daire Ilkogretim Dairesidir. Bu dairenin kurulus amaci Milli Egitim Yasasi
kurallarma uygun olarak; Milli Egitimin genel amaclan ve temel ilkeleri dogrultusunda orgun
egitirn yapan bagli kuruluslann saptanrms ogretim programlan ileyontemlerine uygun etkinlikte
52
bulunmalanm saglarnak ve bu yondeki gereksinimlerini plan ve programa dayah olarak saglayip,
yonetimlerini duzenlemektir (i.O.D. Yasast m.3).
' Bu dairede de Gene) Ortaogretim dairesinde oldugu gibi bir mudur, bir mudur muavini, Uc;
egitirn ve ogretim uzmam ve yeterli sayida gene) hizmetler smrfi personeli ve bagli
kuruluslardaki ogretmenlerden olusur (i.O.D. Yasasi m.4).
Dairenin bashca gorevleri sunlardir (i.O.D. Yasasi m.5) :
1. Bagli kuruluslardaki, egitirn, ogretim etkinliklerinin saptanmis ogretim etkinliklerinin
saptanrms ogretim programlan ve yontemleri cercevesinde yurutulmesini saglamak:
2. Bagh kuruluslann cahsmalannm kollamak, bu cahsmalara yon vermek, kuruluslar
arasmda isbirligi yapilmasiru saglamak;
3. Kent, kasaba ve koylerde okul ve smiflar acilmasi kapatilmasi veya yerlerinin
degistirilmesi, gerekli gorulen hallerde ogrencilerin baska bir okula tasmmalan icin Bakanhga
onerilerde bulunmak;
4. Bagh kuruluslann ogretmen, bina, arac gere. ve diger hizmetli gereksinimlerini
saptamak, bunlar icin gerekecek mali yukumluluklerinin butcede yer almasmi saglamak;
5. Daire kadrolannda gorevli personel ile bagh kuruluslarda gorev yapan yonetici,
ogretmen, kitabet hizmetleri sunfi personeli ve iscilerin ilgili yasalara uygun olarak ozluk islerini
yilriltmek;
6. Bagh kuruluslarda gorev yapanlar icin gerekli gorulen hizmetici egitimi bir plan ve
programa baglamak ve yapilmasmi saglamak icin Bakanhga oneride bulunmak;
7. Bagli kuruluslann etkinliklerini surdurmelerinde gerekli olan yasa, tuzuk ve
ycnetmeliklerin hazirlanmasmda gorev almak;
8. Bagh kuruluslarda cahsanlann ozluk islerinin yurutulmesini saglamak;
9. Aym tilr ve seviyedeki ozel okullarm acilmasi ve cahsmalan ile ilgili gorevleri
Bakanlik adma yurutmek; ve
I OiBakanhkca verilen diger uygun gorevleri yurutrnek.
53
llkogretim Dairesinin bagli kuruluslan ise anaokullar ve anasimflar, ilkokullar ve dairenin
gorev alanma giren konularda acilacak veya actk olup da baglanmasma karar verilen diger
kuruluslardir.
Dairenin her kademedeki yoneticileri, yilriltmekle yukurnlu olduklan gorevleri Anayasa,
Y asa, Tilzilk ve Yonetmelik kurallarma ve ilgili plan ve program Iara uygun olarak, Bakanlik
genelge, yonerge ve emirleri cercevesinde yilriltmekle yilkilmlildilrler. -, (
Dairede gorev yapan mildilriln gorev yetki ve sorumluluklan sunlardir:
1. Bagh kuruluslarda Milli Egitimin gene! amac ve temel ilkeleri dogrultusunda egitim ve
ogretim yapilmasmi saglar;
2. Bagh kuruluslann cahsmalanm kollar, yon verir, aralarmdaki koordinasyonu
saglar, egitim-ogretirn ve yonetim cahsmalanru dilzenler, yilriltilr ve denetler;
3. Bagh kuruluslann, ogretmen ve diger personel ile bina arac-gerec
gereksinimlerinin saptanmasmi ve bunlarm temini icin gerekli islemlerin yapilmasim saglar;
4. Egitim ve ogretimle ilgili ve diger daireleri ilgilendiren konulara ilgili Mudurle
isbirligi yapar;
5. Gerektiginde llkogretim kurumlannda egitim ve ogretimle ilgili kursla acilmasim
ve bunlarm yilriltillmesini saglar;
6. Bagh kuruluslardaki, her tilrlil egitim-ogretimin verimli ve basanli olmasi icin
inceleme ve denetlemeler yapar veya Bakanhga bagh diger dairelerden gelen plan program
raporlanrn degerlendirerek gerekli onlemleri ahr;
7. Bagh kuruluslarda gorev yapanlarm yetistirilmeleri hususunda gerekli gorulecek
hizmetici egitimin, ilgili kuruluslarla isbirligi yaparak bir plan ve program dahilinde yapilmasmi
saglar;
8. Bagh kuruluslarm etkinliklerini silrdUrmelerinde gerekli olan yasa, tilzilk ve
yonetmeliklertn hazirlanmasmda gorev alir;
9. Bagh kuruluslarda, gorevli ogretmen ve diger personelin atanma, yilkselme, yer
degistirrne ve disiplin islemleri ile ilgili olarak Bakanhga oneri ve-tavsiyelerde bulunur;
54
10. Egitim ve ogretim sorunlarmm incelenmesinde, program altma almmasmda, planh
egitimin gerceklesmesinde Bakanhk ile ilgili dairelerin yapacagi cahsmalarda gorev ahr ve bagh
kuruluslara donilk almmasi gerekli onlemlere iliskin onerilerde bulunur;
11. Bagh kuruluslardaki ogretmenlerin sicil raporlan ile ogrenci basan istatistiklerini
ve kurulus raporlanru degerlendirir ve dUzgUn tutulmalanm saglar;
12. Bakanhgm gorevleri cercevesinde egitim, ogretim ve yonetim konularmda
Bakanhkca duzenlenen toplantilara kanhr ve bu konularda Bakanhkca olusturulan ilgili Ust dUzey
kurullarmda Uyelik yapar; gorev ahr;
13. Bakan ve Mustesar tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine
getirir; ve
14. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Bakan ve Mustesara karsi sorumludur.
Ilkogretim dairesi muduru de U91U karamame ile atarur. Atamrken universite mezuniyeti
veya yuksek ogrenim gerektiren hizmet smiflanmn en az ikinci derecesine atanmis olup harem
15'in karsihgmi fiilen cekmis olmasi kosul tutulur.
-Oniversite veya yUksek okul mezunu ogretmenleri ise en az sekiz yil kamu gorevinde
cahsmis olmalan ve yukanda belirtilen maas bareminin karsrhgim fiilen cekmis olmalan gerekir
(i.O.D Yasasi m.11 ).
Daire mudur muavinin gorev, yetki ve sorumluluklan: (i.O.D. Yasasi m.11).
1. Mudure gorevlerinin yerine getirilmesinde yardirn eder ve yoklugunda ona vekalet
eder;
2. Bagh kuruluslann bina, arac-gerec ile ogretmen ve diger personel gereksinimlerini
saptar, ternini icin tavsiyelerini rapora baglar;
3. Daireye bagh kuruluslann cahsmalanm kollar ve yonetim bakimmdan MUdUr adma
denetler, kuruluslar ile ogretmenler hakkmda verilen cahsma raporlanru degerlendirir, almmasi
gereken onlemleri saptar ve rapora baglar;
55
4. Bagh kuruluslarda kullamlan basih evrak, fis ve benzeri yonetim evraklarmm es
orneklenmesini (standardizasyonu) saglar. Ders d1~1 okul etkinlikleri yoluyla saglanan gelirlerin ,._,,_
muhafazasi ve harcanmasma iliskin gerekli kollamayi yapar veya yapilmasim saglar.
5. Ogretmenlerin kiinye defterini duzenli bir bicimde tutar, ogrenci ve ogretmen
istatistikleri ile basan istatistikleri hakkmda yilhk raporlar duzenler;
6. Dairede gorevli uzman ve memurlarm verimli cahsmasmi saglar ve bagh kuruluslann
gelistirilmesine iliskin raporlan degerlendirir.
7. Mudur tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir; ve
8. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Mudure karsi sorumludur.
Daire MUdUr Muavini Kamu Hizmeti Komisyonu tarafmdan atamr. Atanacak olan adayda
su nitelikler aramr:
1. Uygun konularda Universite, Akademi veya bir Yuksek Okulu bitirmis olup egitim
alanmda ehliyet kazandmci bir kurs takip etmis olmak veya ogretmen yetistiren bir yuksek okulu
bitirmis olmak;
2. Egitim Hizmetleri Snufirun I. Derecesinde en az U9 yil cahsmrs olmak veya iki yil
Basogretmen "A" veya dort yil Basogretmenlik hizmeti veya on U9 yil ogretmenlik yaprms
olmak;
3. Egitim konusunda ek bir ogrenim avantaj sayihr;
4. lyi derecede ingilizce veya gecerli bir yabanci dil bilmek; (EETME "A" derecesi kistas
olarak ahrnr)
5. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanh olmak.
Bu dairede de U9 egitim ve ogretim uzmam gorev yapmaktadir. Uzmanlarm gorev, yetki
ve sorumluluklan sunlardir:
1. Okul ici ve okullararasi etkinlikleri koordine eder;
2. Milli gunlerin kutlanmasmda ve diger anma gilnlerinde gorev yapar ve benzeri
gorevleri koordine eder;
3. Okullardan gelen istatistiki verileri toplar, yorumlar, rapor ve oneriler ortaya koyar;
56
4. Okul idareciligi gorevlerini Mudur adma koordine eder;
5. Daire Mudur ve Mudur Muavini tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri
yerine getirir ve;
6. Gorevlerin yerine getirilmesinden Mudur ve Mudur Muavinine karsi sorumludur.
Uzmanlar, Kamu Hizmeti Komisyonunca atamr. Aranan nitelikler sunlardir:
1. Uygun konularda Universite, Akademi veya bir Yuksek Okulu bitirmis olup egitim
alanmda ehliyet kazandmci bir kurs takip etmis olmak veya ogretmen yetistiren bir yuksek okulu
bitirmis olmak;
2. Egitim Hizmetleri Smifuun I. Derecesinde en az U9 yil cahsmrs olmak veya iki ytl
Basogretmen "A" veya dort yil Basogretmenlik hizmeti veya on U9 yil ogretmenlik yaprms
olmak;
3. Egitim konusunda ek bir ogrenim avantaj sayihr;
4. iyi derecede ingilizce veya gecerli bir yabanci dil bilmek; (EETME "A" derecesi kistas
olarak ahmr)
5. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanh olmak.
Yiiksek Ogrenim D1~ Iliskiler Dairesi
Milli Egitim ve Kultur Bakanlrgi bilnyesinde, ilk ve Ortaogretimin devami olan Yuksek
Ogrenirn ve D1~ Iliskiler Dairesi de yer almaktadir. Dairenin kurulus amacr, Milli Egitim Y asasi
kurallarma uygun olarak, yurticinde veya dismdaki yuksek ogrenimle ilgili her turlu gorev ve
islevleri duzenlemektir. Dairenin bashca gorevleri sunlardir:
1. Yurt icinde, TUrkiye'de veya diger ulkelerde, yuksek ogretim kurum ve kuruluslannda
ogrenim goren ogrencilerimizi ilgilendiren egitim, ogrenim ve yonetim isleri ile diger iliskileri ve
bu iliskiler cercevesinde ogrencilerle ilgili tum islevleri ilgili mevzuat uyarmca yerine getirmek;
2. Devletce veya dis Ulkelerce ogrencilere verilen burs, nakdi yardim, kredi ve baska
olanaklarla ilgili islemleri yilriltmek;
57
3. Burslarm, toplumun insan gucu gereksinmeleri 1~1gmda saptanmasi cahsmalanna
katkida bulunmak; ve
4. Bakanhkca verilen diger uygun gorevleri yerine getirmek.
/ -
Dairenin her kademedeki yoneticileri, yurutmekle yukumlu olduklan gorevleri, Anayasa,
Yasa, Tuzuk ve Yonetmelik kurallarma ve ilgili plan ve programlara uygun olarak Bakanhk
genelge, yonerge ve emirleri cercevesinde yllrutmekle yukumludurler.
Dairenin her kademedeki yoneticileri, belirli gorevleri, simrlanru acikca belirtmek
kosuluyla yetki ve sorumluluklan ile birlikte, kismen veya tamamen astlarma
devredebilirler(Y.O.D.i.D Yasasi m.5).
Ancak, bu sekilde yetki devri ustun sorumlulugunu ortadan kaldirmaz,
Dairede, bir mudur, mudur muavini ve 12 yuksek ogretim mufettisi ile yeterli sayida gene!
hizmetler smifi personeli gorev yapmaktadir,
Daire Mudurunun gorev yetki ve sorumluluklan asagidaki gibi belirlenmistir:
1. Yurt icinde, Tilrkiye'de veya diger ulkelerde yuksek ogretim kurum ve kuruluslannda
ogrenim goren ogrencilerimizi ilgilendiren egitim ve ogretim ile ilgili isleri diizenler ve yilriltilr;
2. Yuksek ogrenime baslayacak ogrencilerle ilgili islevleri duzenler;
3. Yuksek ogrenimde bulunan ogrencilerle ilgili islevleri dilzenler, ytlrilttlr ve onlarm
durumlarmm izlenmesini saglar;
4. Yuksek ogrenimdeki ogrencilerin istatistigini hazirlatir, degerlendirmede bulunur ve
bu konudaki onerilerini raporlara baglar;
5. Devletin politikasma ve kriterlerine uygun olarak Devletce her tilrlti burs ve nakdi
yardim verilecek ogrencilerin durumlanru inceler; gerekli degerlendirmeyi yaparak sonuclandmr
ve Bakanliga onerilerde bulunur; Devletce verilecek burslar hakkmdaki politikanm saptanmasi
icin cahsmalar yapar ve Bakanliga onerilerde bulunur; burslu ogrencilere yapilan odemelerin
duzenli bir bicirnde yilriltillmesini saglar;
6. Daireye bagli personelin cahsmalanru programlar, gozetir ve onlara yon verir;
58
7. Diger mUdUrlilkleri ilgilendiren ortak hizmetlerin yUrUtUlmesinde bu mUdUrlilklerle
koordinasyonda bulunur;
8. Bakan ve mtistesar tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir;
9. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Bakan ve Mustesara karst sorumludur.
Daire mUdUrU uclu kararname ile atamr. Atamrken aranan nitelikler ise sunlardir:
1. Universite veya yilksek okul mezunu olup kamu gorevinde en az sekiz yII cahsrms
olmak;
2. Universite mezuniyeti veya yuksek ogrenim gerektiren hizmet simflannm en az ikinci
derecesine atanrrus olup barern 15'in karsihgim fiilen cekmis olmak kosuldur.
Universite veya yuksek okul mezunu ogretmenlerin ise en az sekiz yil kamu gorevinde
cahsrms olmalan ve yukanda belirtilen maas bareminin karsihgmi fiilen cekmis olmalan
kosuldur (Y.O.D.i.D. Yasasi m.11/1)
Dairede gorev yapan mudur muavini ise Kamu Hizmetleri Komisyonu
tarafmdan atamr. Atamrken su nitelikler aramr (Y.6.D.i.D. Yasasi m.11/1):
1. Uygun konularda bir Universite, Akademi veya Yuksek Okul bitirmis olup, egitim
alanmda ehliyet kazandmci bir kurs takip etmis olmak veya ogretmen yetistiren bir yiiksek okulu
bitirmis olmak;
2. Egitim Hizmetleri Suufirun 1 'inci derecesinde en az Uc;: yil cahsmis olmak veya tic;: yil
okul mudtlrlugtl veya tic;: yil ogretmenlik yapmis olmak;
3. Egitim kadrosunda ek bir ogrenim avantaj sayilir;
4. EETME "A" derecesinde ingilizce veya gecerli bir yabanci di! bilmek;
5. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanh olmak.
Gorev, yetki ve sorumluluklan ise soyle belirlenmistir:
1. Daire Mudurune gorevlerinin yerine getirilmesinde yardimci olur ve yoklugunda ona
vekalet eder;
59
-~
2. Yurt icinde, Turkiye'de veya diger illkelerde yiiksek ogretim kurum ve kuruluslannda
ogrcnim goren ogrencilerimizi ilgilendiren egitim ve ogretim ile ilgili islerin dilzenlenmesinde ve
yilriltillmesinde Mlldilre yardrmci olur;
3. Burs, nakdi yardim ve benzeri yardrmlann saglanmasi tahakkuk islerini yapar ve yapilmasmi saglar;
4. Dairede, her ogrenci hakkmda bir dosya acilmasmi ve acilan dosyalarm dilzgiln
tutulmasuu saglar, denetler ve gerekli istatistiklerin yapilmasrru, tutulmasiru ve bu gibi
calismalann dilzenli bir bicimde yilriltillmesini saglar;
5. Butce calismalarmda bulunur, teklifleri hazirlar ve Mudurce belirlenen zamanda
teklifleri Mudure sunar;
6. Burslu ve nakdi yardimh ogrencilerin basan durumlanm inceler ve yilda en az bir kez
Mudure rapor sunar;
7. Dairede gorevli mufettis ve memurlarm verimli cahsmalanm saglar ve islerin dilzgiln
bir bicimde yilriltillmesi icin gerekli koordinasyonu saglar;
8. Mudur tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevlerini yerine getirir; ve
9. Gorevlerinin yerine getirilmesinden mudure karsi sorumludur.
Yuksek ogretim ve disiliskiler kadrosunda bulunan yilksek ogretim mufettislerinin gorev
ve yetkileri ise soyle belirlenmistir (Y.O.D.i.D. Yasasi m.11).
1. Yurt icinde, Tilrkiye'de ve diger dis ulkelerde ogrenim gormekte olan ogrencilerimizin
egitim ve ogrenim durumlan ile ilgilenir ve onlarm egitim ve ogrenimle ilgili sorunlarmm
giderilmesinde yardimci olur;
2. Burs, nakdi yardim ve benzeri uygulamalarm dilzenli bicimde yilriltillmesine iliskin
isleri mevzuata uygun olarak yilriltilr ve ogrencilerin basanlanru izler, denetler, bunlarla ilgili
istatistiki bilgileri tutar;
3. Ogrencllerln ogrenim kururnlanna kayit-kabul islemlerine ve staj yeri bulmalarma
yardimci olur;
4. Ogrencilerin egitirn, ogrenim ve kllltilr isleri ise ilgili -olarak Daireden aldigi prensip
kararlarma uygun sekilde Tilrkiye ve diger dis illkeler Egitim Bakanhklan, ilgili diger Bakanhk
60
ve Ogretim Kurumlan ile temas kurar ve ogrencilerin sorunlarmm giderilmesinde isbirliginde
bulunur;
5. Her ogrenci hakkmda dosya acar ve saptanan esaslara uygun olarak dilzglm bir
bicimde tutar, ogrencilerin gene! durumlan hakkmda yilda en az bir rapor dilzenler;
6. ilgili mevzuata uygun olarak yurt dismda gorevlendirilebilir;
7. Mild Ur veya Mudur Muavini tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri
yerine getirir;
8. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Mudure karsi sorumludur. D1~ ulkelerde
gorevlendirilenler, bulunduklan illkede gorevli Buyukelciye ya da Temsilciye karsi
sorumludurlar, ancak fonksiyonel yonden Daire Mudurune olan sorumluluklan devam eder.
Yuksek ogretim mufettisleri de Kamu Hizmeti Komisyonu tarafmdan atanmakta ve
adaylarda su nitelikler aranmaktadir:
1. Uygun konularda bir Universite, Akademi veya Yuksek Okul bitirmis olup, egitim
alanmda ehliyet kazandmci bir kurs takip etmis olmak veya ogretmen yetistiren bir yuksek okulu
bitirmis olmak;
2. Ogretim kurumlarmda en az on yil basanh ogretmenlik yaprms olmak veya en az iki
yil okul idareciligi yaprrus olmak;
3. Egitim konusunda ek bir ogrenim avantaj sayihr;
4. EETME "A" derecesinde ingilizce veya gecerli bir yabanci dil bilmek;
5. ilgili mevzuat uyarmca yaptlacak smavlarda basanh olmak.
Egitim Ortak Hizmetler Dairesi
Bakanhk bilnyesinde bulunan Egitim Ortak Hizmetler Dairesi'nin kurulus amaci Milli
Egitim Yasasi kurallarma uygun olarak, Milli Egitimin genel arnaclan ve temel ilkeleri
dogrultusunda orgun veya yaygm egitim sistemlerinde ogretim yapan okullarda ve Bakanhk
Merkez Orgiitundeki personelin hizmetici egitimleri ile Bakanhk ve bagh daireleri ve bu
dairelere bagh kuruluslann bilgi-islem, istatistik ve egitim ortak hizmetlerini bir plan ve
programa dayah olarak dilzenlemek ve yilriltmektir (E.O.H.D. Yasasr m.3).
61
Daire, bir mudur yonetimde bir mildilr muavini, psikolojik darusrna ve rehberlik arastirma
amiri, il9 egitim ogretim uzmam, bir olcme degerlendirme ve egitim istatistigi uzmam, psikolojik
darnsma rehberlik ve arastirma uzmam ve yeteri kadar genel hizmetler snufr personelinden -- c
olusur.
Dairenin bashca gorevleri sunlardir (E.O.H.D. Yasasr m.12):
1. Bakanhgin, degisik kademelerinde gorev yapan personelin iste verimliliklerini
artirmak bilgi ve gorevlerini tazelemek, yeni durumlara .intibaklanru saglamak amacma yonelik
olmak ilzere, Bakanliga bagh ilgili daire mudurlerinin istem ve gorusleri de dikkate almarak,
Bakanhgm yonerileri dogrultusunda, hizmetici egitim planlan yapmak ve bu is ve hizmetleri
yilriltmek;
2. Bakanliga bagh her tilr ve dilzeydeki okullarda gorev yapan ogretmenlerin Milli
Egitimin genel amaclan .dogrultusunda ve cagdas egitim teknolojisinin gerektirdigi bilgi ve
beceriyle ve gerekli ogretim teknigi ile donanmalanm saglamak ilzere, ilgili daire mudurlerini de
gorusleri de dikkate almarak, Bakanhgm yonerileri dogrultusunda, hizmetici egitim planlan
yapmak ve hizmetleri yilriltmek;
3. Bakanhk merkez birimleri ile Bakanhga bagh olan ya da Bakanhgm izni ile cahsan
egitim-ogretim kurumlarmda tutulan her turlu istatistik verilerini toplama, tutmak, yorumlamak
ve bu konuda, Bakanliga rapor sunmak;
4. Bakanhgm her turlu istatistik verilerinin, olcme-degerlendirme ve bunlarla ilgili i~ ve
islemlerinin; Bilgi-lslem merkezindeki islevlerini yilriltmek, tutmak, degerlendirmek,
yorumlamak ve bu konularda Bakanhga rapor sunmak;
5. Kitle iletisim amaclanndan yararlamlarak Bakanhkca yaptmlacak Egitim-Ogretim
islerini koordine etmek;
6. Bakanliga bagli okullardaki ders araclan ve donatnnlanmn cagdas egitim teknolojisine
uygunlugunun arastirmalanm yaparak bu konuda onerilerde bulunmak ve ortak ders d1~1 egitsel
etkinliklerini ilgili daire mudurlerinin istemleri dogrultusunda saglamak ve yilriltmek;
7. Ozel egitim ve ooretim kurumu ile ozel kurs yeri, dershaneler ve yurtlann a91h~1 ile
ilgili muracaatlan kabul etmek, incelemek ve ilgili yasa, tuzuk ve yonetmeliklerde belirtilen
62
kosullan yerine getirenlere Bakanlik adma izin vermek ve izin alarak faaliyet gosterenlerin
denetimini yapip uygun olmayanlann izinlerinin iptali icin Bakanliga Rapor sunmak.
Bakanlar Kurulu bu frkrarun uygulanmasmi saglamak amaciyla Tuzuk yapar.
8. Bakanliga bagh her tur ve duzeydeki okullarm ve Bakanligm izniyle faaliyet gosteren
kurumlarm psikolojik damsma ve rehberlik hizmetlerinin yilriltillmesini, gelistirilmesini
saglamak ve denetlemek.
9. Daire kadrolannda gorevli personelin ytnurlukteki mevzuata uygun olarak ozluk islerini
yilriltmek;
10. Gorevlerin yurutulmesine iliskin raporlar hazirlamak, Bakanhga onerilerde
bulunmak;
11. Burs Secim Komisyonu, Burs Secim Kurulu ve Burs Secim Encumeninin
sekreteryasiru yilriltmek; ve
12. Bakanhkca verilecek diger uygun gorevleri yurutmek.
Dairenin her kademedeki ycneticileri, ytlrutmekle yukumla olduklan gorevleri, Anayasa,
Y asa, Tuzuk ve Yonetmelik kurallarma ve ilgili plan ve programlara uygun olarak, bakanhk
genelge, yonerge ve emirleri cercevesinde yurutmekle yukumludurler.
Dairede gorev yapan mudurun gorev, yetki ve sorumluluklan sunlardir (E.O.H.D. Yasasi
m.11):
1. Bakanhgin degisik kademelerinde gorev yapan personelin iste verimliklerini artrrmak,
bilgi ve gorgulerini tazelemek, yeni durumlara intibaklanm saglamak amacma yonelik olmak
uzere, Bakanhga bagh ilgili daire mudurlerinin istem ve goruslerini de dikkate alarak, hizrnetici
egitim planlan yapar ve bu is ve hizmetleri yurutur;
2. Bakanliga bagli her tur ve duzeydeki okullarda gorev yapan ogretmenlerin Milli
Egitimin genel amac ve temel ilkeleri dogrultusunda ve cagdas egitim teknolojisinin gerektirdigi
bilgi ve beceriyle ve gerekli ogretim teknigi ile donanmalanru saglamak, ilgili daire mudurlerinin
63
istemleri ve goruslerini de dikkate alarak, hizrnetici egitim planlan yapar ve bu hizmetleri
yilriltilr;
3. Bakanhgin, Bakanhk merkez birimleri ile bu birimlere bagh kuruluslann veya
Bakanhgm izni ile acilan ve cahsmalanm silrdilren egitim-ogretim kurumlarmdaki her tilrlil
istatistik, ol9me-degerlendirme ve bunlarla ilgili i~ ve islemlerin, Bilgi-lslem merkezindeki
islevlerinin yilriltillmesini, tutulmasim, degerlendirilmesini, yorumlanmasirn ve bu konularda
Bakanhga rapor sunulmasim saglar;
4. Kitle iletisim araclanndan yararlamlarak Bakanhkca yaptmlacak Egitim-Ogretim
islevlerini koordine eder;
5. Bakanliga bagh okullardaki ders araclan ve donatimlannm cagdas egitim teknolojisine
uygunlugunun arastmlmasmi ve bu konuda oneriler hazrrlanmasrm saglar, ortak ders d1~1 egitsel
etkinliklerini ilgili daire mudurlerinin istemleri dogrultusunda saglar ve yilriltilr;
6. Egitim ve ogretim sorunlarmm incelenmesinde, program altma almmasmda ve planh
egitimin gerceklesmesinde Bakanliga bagh dairelerin yapacagi cahsmalarda gorev ahr ve gerekli
onlemlere iliskin onerilerdc bulunur;
7. Daireye bagh personelin cahsmalanm programlar, kollar ve onlara yon verir.
8. Gerekli hallerde Mustesar adma Burs Secim Komisyonu, Burs Secim Kurulu ve Burs
Secim Encilmenine baskanhk eder;
9. Bakan ve Mustesar tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir;
ve
10. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Bakan ve Mustesara karsi sorumludur.
Diger daire mildilrleri gibi bu da il9lil karamame ile atamr ve atamrken su nitelikler aramr
(Kamu Gorevlileri Yasasi m.3):
1. Oniversite veya yilksek okul mezunu olup kamu gorevinde az sekiz yil cahsrrus olmak;
2. Universite mezuniyeti veya yilksek ogrenim gerektiren hizmet siruflannm en az ikinci
derecesine atanrms olup harem 15'in karsihgrru fiilen cekmis olmak kosuldur.
3. Oniversite veya yilksek okul mezunu ogretmenlerin ise en az sekiz yil kamu
gorevinde cahsmis olmalan ve yukanda belirtilen maas bareminirr karsthgiru fiilen cekmis
olmalan kosuldur.
64
Daire mudur muavininin gorev yetki ve sorumluluklan sunlardir (E.O.H.D. Yasast m.11):
1. Mudure, gorevlerinin yerine getirilmesinde yardim eder ve yoklugunda ona vekalet
eder.
2. Bakanhgm degisik kademelerinde gorev yapan personel ile Bakanliga bagh her tiir ve
dilzeydeki okullarda gorev yapan ogretmenlerin islerinde verimini yilkseltmek, bilgi ve
gorgulerini artirmak amaci ile hizmetici egitim gereksinimlerini Daire Mudurunun direktifleri
dcgrultusunda saptar ve bunlann gerceklesmesi icin tavsiyelerini rapora baglar; hizrnetici egitim
etkinlikleri ile Dairenin gorev alanma giren ortak egitirn hizmetlerini Mudurun direktiflerine gore
yil ril tilr;
3. Bakanligm, Bakanhk merkez birimleri ile bu birimlere bagh kuruluslann veya
Bakanligm izni ile acilan ve cahsmalanm surduren egitim-ogretim kurumlarmdaki her turlu
istatistiki verilerin, olcme-degerlendirme ve bunlarla ilgili is ve islemlerin, Bilgi-Islem
merkezindeki islevlerini yilriltilr, tutulmasmi temin eder, degerlendirir, yorumlar ve bu konularda
rapor duzenler;
4. Kitle iletisim araclanndan yararlamlarak Bakanhkca yaptmlacak egitim-ogretim
islevlerinin koordinasyonunu yapar;
5. Bakanliga bagh okullardaki ders araclan ve donanmlanmn cagdas egitim teknolojisine
uygunlugunu arastmr ve bu konuda oneriler haztrlar; ortak ders d1~1 egitsel etkinliklerini daire
mudurunun direktiflerine gore planlar ve yiirtitiir;
6. Dairede gorevli uzman ve memurlarm cahsmalanm Mudur adma kollar ve onlann
verimli cahsmasuu saglar;
7. Mudur tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir;
8. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Mudure karsi sorumludur.
Mudur muavini, Kamu Hizmetleri Komisyonunca atamr. Atanmada aranan nitelikler soyledir
(E.O.H.D. Yasasi m.11):
1. Uygun konularda Universite, akademi veya bir yuksek okulu bitirmis olup, egitim
alamnda ehliyet kazandmci bir kurs takip etmis olmak veya ogretmen yetistiren bir yuksek okulu
bitirmis olmak;
65
2. Egitim Hizmetleri Smifinm I. derecesinde en az il<; yil cahsrms olmak veya Okul
Idareciligi yaprms olmak veya 8 yil ogretmenlik yaprms olmak;
3. Egitim konusunda Li sans ustu ek bir ogrenim avantaj sayihr;
4. iyi derecede ingilizce veya gecerli bir yabanci dil bilmek (EETME "A" derecesi kistas
olarak ahrnr);
5. ilgili mevzuat uyannca yapilacak smavlarda basanh olmak.
Egitim Ortak Hizmetler Dairesinde tic egitim ogretim uzmam gorev yapmakta ve Kamu
Hizmeti Komisyonu tarafmdan atanrnaktadir. Atamrken su nitelikler aramr:
1. Uygun konularda bir -Oniversite, akademi veya bir yuksek okul bitirmis olup, egitim
alanmda ehliyet kazandmci bir kurs takip etrnis olmak veya ogretmen yetistiren bir yuksek okulu
bitirmis olmak;
2. Ilkogretim veya Genel Ortaogretim veya Mesleki Teknik Ogretim kurumlan
kadrolarmda en az 10 yil basanh ogretmenlik yapmis olmak veya en az 2 yil okul idareciligi
yapmis olmak;
3. Egitim konusunda ek bir ogrenim avantaj sayihr;
4. Iyi derecede ingilizce veya gecerli bir yabanci dil bilmek (EETME "A" derecesi kistas
olarak ahrnr);
5. Kibns'ta ve yabanci illkelerdeki egitim problemleri ile temayillleri hakkmda gene!
bilgi sahibi olmak;
6. ilgili mevzuat uyannca yapilacak smavlarda basanh olmak.
Gorev yetki ve sorumluluklan ise sunlardir (E.O.H.D. Yasasi m.11):
1. Bakanliga bagh her tur ve duzeydeki okullarda gorev yapan ogretmeulerin; Milli
Egitimin gene! amac ve temel ilkeleri dogrultusunda cagdas egitim teknolojisinin kosullanna
uyumlanm ve yetismelerini saglarnak uzere cahsmalar yapar; ilgili mudurlerden gelen istekleri
inceler ve gerekli planlama ve programlan yaparak etkinligin gerceklesmesi icin gorevleri
koordine eder; Dairenin planladigi Hizmetici Egitim kurslanm yilriltilr ve bu kurslarda fiilen
gorev ahr;
66
2. Kalite iletisim araclanndan yararlamlarak Bakanhkca yaptmlacak egitim-ogretim
islevlerinin koordinasyonunu saglar;
3. Bakanhga bagh okullardaki ders araclan ve donatimlannm cagdas egitim teknolojisine
uygunlugunu arastinr ve bu konuda oneriler hazirlar; Ortak ders d1~1 egitsel etkinliklerini Daire
Muduru ve Mudiir Muavininin direktiflerine gore yilriltilr;
4. Bakanligm degisik kademelerinde gorev yapan personel ile Bakanliga bagh her tilr ve
dilzeydeki okullarda gorev yapan ogretmenlerin Tilrkiye ve ucuncu illkelerdeki kurs ve burs
olanaklanndan yararlanmalan icin cahsmalar yapar, rapora baglar ve onerilerde bulunur;
5. Mudur ve Mudur Muavini tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yapar;
ve
6. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Mudur ve Mudur Muavinine karsi sorumludur.
Egitim Ortak Hizmetler Dairesi bilnyesinde cahsan psikolojik darusma, rehberlik ve
arasnrma amirinin gorev yetki ve sorumluluklan soyledir (E.O.H.D. Yasasi m.11):
1. Bakanliga bagh her tur ve dilzeydeki okullann ve Bakanhgin izniyle faaliyet gosteren
kurumlarm psikolojik darnsma ve rehberlik hizmetlerinin yilriltillmesine yarduncr olur.
2. Bakanhkca hazirlananan rehberlik ve cerceve programmm gorusulmesi, okul rehberlik
hizmetleri servislerinin arac gerec ve test ihtiyaclannm tespiti, gelistirilmesi, cogalnlmasi ve
dagitnru icin cahsmalar yapar.
3. Okullarda cahsan rehber ogretmenlerle istisare ederek ozel egitime muhtac oldugu
tesbit edilen cocuklarla ilgili coznmler ilreterek amirlerine iletir.
4. Yuksek cgretim kurumlanyla istisare ederek amirlerine yeni gelismeleri rapor halinde
iletir.
5. Okullardan gelen rehberlik hizmetleriyle ilgili her turlu raporlan inceler, rapor hazirlar
ve amirlerine onerilerde bulunur.
6. Amirleri tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir ve
gorevlerinin yerine getirilmesinde amirlerine karsi sorumlu olur.
67
Bu personelin atanmasi Kamu Hizmeti Komisyonu tarafmdan yapihr ve su nitelikler
aramr:
1. Bir Universitenin psikoloji bolumunu bitirmis olmak.
2. Bakanliga bagh okullarda rehber ogretmen olarak en az 8 yil gorev yaprms olmak.
3. iyi derecede ingilizce bilmek.
4. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanh olmak.
Yine ayni dairenin personelinden olan olcme degerlendirme ve egitim istatistigi uzmanm
atanmasi Kamu Hizmeti Komisyonu tarafmdan yapilmakta ve su nitelikler aranmaktadir:
1. Uygun konularda bir ilniversite, akademi veya bir yilksekokul veya ogretmen yetistiren
bir yuksek okul bitirmis olmak;
2. Ilkogretim, ortaogretim veya mesleki teknik ogretim kurmlan kadrolarmda en az 10 yil
basanh ogretmenlik yaprms olmak veya yuksek ogrenim gerektiren hizmet suuflannm birinci
derecesinde en az uc yil veya ikinci derecesinde en az alti yil veya uctincti derecesinde en az
dokuz yil cahsrms olmak;
3. konusunda lisans ustu ek bir ogrenim avantaj sayihr;
4. Iyi derecede ingilizce veya gecerli bir dil bilmek (EETME "A"derecesi kistas olarak
almrr) ;
5. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanh olmak.
Bu personele asagidaki gorev yetki ve sorumluluklar ytiklenmi~tir(E.O.H.D. Yasasi m.11).
1. Bakanhk ve bakanliga bagli kuruluslar ile bakanligm gozetim ve denetimine tabi orgun
ve yaygm egitim kurumlarmdaki her tilrlU istatistiki veriler, olcme-degerlendirme, ve bunlarla
ilgili is ve islemlerin bilgi islem merkezindeki islevlerin yiirutiilmesindeki tutulmasirn,
degerlendirilmesini, yorumlanmasiru saglar, bu konularla ilgili rapor tanzim eder.
2. Bakanhkca yapilacak merkezi smavlarm amaclanna uygun olarak planlanmasi,
uygulanmasi ve degerlendirilmesine iliskin is ve islevlerin bilgi islem merkezindeki islevlerinin
yilrtittilmesini ve yorumlanmasmi saglar, bu konularla ilgili rapor tanzim eder;
68
3. Bakanhk ve mtldurlugunce istenen, personele iliskin islemler ile bakanhkca gerek
gorulen diger islemlerin bilgi islem merkezindeki islevlerini yliriltilr.
4. Mudur ve mudur muavini tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yapar.
5. Gorevlerinin yerine getirilmesinde mudur ve mudur muavinine karsi sorumludur
(EOHD Kurulus gorev ve calisma esaslan yasasi, 56/1993).
Kiiltiir Dairesi
Ki.iltilr Dairesinin kurulus amaclan asagidaki gibi belirlenmistir:
1. Atati.irk'lin gosterdigi cagdaslasma yolunda halkirmzm ve devletimizin yararlan ve
insanligin ilerlemesi icin ki.ilti.irel-sanatsal islevlerin yerine getirilmesinden etkinlikler programlar
yilriltilr ve destekler.
2. Sanatm, ozgurce gelisebilecegi ortamm yaratilmasi, sanatcilann korunmasi,
desteklenmesi, ozendirilmesi ve odttllendirilmesini saglar,
3. Herkesin kultur yasammda yerini alma, sanati serbestce ogrenme ve ogretme,
aciklama, yayma, bu alanda arastirma yapma haklarmm korunup gelistirilmesi icin cahsir.
Daire, bir mudur yonetiminde, bir mudur muavini ile bes sube amiri, yeteri kadar ki.ilti.ir,
teknik ve Genel Hizmetler Simfi personelinden olusur.
Dairenin subeleri sunlardir:
a. Gi.izel Sanatlar Subesi
b. Ki.iti.iphaneler ve Yaym Subesi
c. El Sanatlan Arastirma ve Gelistirme Subesi
d. Folklor Arastirma ve Gelistirme Subesi
e. Devlet Ti.irk Muzigi Korosu Subesi
Dairenin Belirlenen Gorevleri (Ki.ilti.ir Dairesi Yasasi m.5):
69
1. Cagdas ve ozgun bir kulture ulasma yolunda, kultur-sanat yapitlannm uretiminin
nitelik ve nicelik olarak artinlmasi icin cahsmalar ve duzenlemeler yapar.
2. Kibns Turk kulturunu ve Kibns'ta yasanmis diger kulturleri ortaya cikanr, korur ve
tarutir. Kibns Turk folklorunun butun dallarmda bilimsel saptama ve her turlu degerlendirmelerin
yapilmasi ve arsivlenrnesi icin gerekli cahsmalar ve duzenlemeler yapar.
3. Ozgun kultur degerlerimizin evrensel kultur icinde yerini almasi icin cahsmalar yapar.
4. Kulturumuzun ve kultur vanklanmzm benimsenip korunmasi yozlastmlmadan
gelistirilmesi icin cahsmalar ve duzenlemeler yapar.
5. Kultur ve moral degerlermizin canlandmlmasiru, yasatilmasiru ve gelecek kusaklara
aktanlmasiru saglar.
6. Kultur-Sanat degerlerini halka ulastrrma, bolgeler arasmda dengeli bir kultur-sanat
gelismesi saglamak amaci ile bolgelerde daireye bagli merkezler acar,
7. Sanatm ozgurce gelisebilmesi ve sanatcmm yuceltilmesi icin gerekli cahsmalar yapar.
Sanat ve sanatcilann korunmasi ve sanatcilann nitelikli Iiriin vermesini saglamak icin her turlu
cahsrna ve duzenlemeyi yapar.
8. Yazm sanatmm gelistirilmesi, uretilen nitelikli yazm urunlerinin basilip yayilmasi icin
cahsmalar yapar. Kultur bakanligi yaymlarmm yasama gecmesini saglar, Kulturel ve sanatsal
degerlermizin basm-yaym ve diger yollarla yurt icinde ve dismda yayrlmasim ve tarutilmasuu
saglar.
9. Kultur birikiminin arsivlenmesini saglar, cesitli konularda arsivler kurar.
10.Kiltilphaneleri cagdas bir duzenleme ile halkm hizmetine sunar. Toplumumuzda kitap
sevgisi ile okuma ahskanligi gelismesi, kutuphanelerin yaygmlasmasi icin cahsmalarda bulunur.
11. Plastik ve fonotik sanatlann gelismesi, aydmlastmlrnasi ve halka ma! edilmesi icin her
turlu cahsmayi yapar.
12.Ge<;mi~te ulkemize var olan el sanatlarnm bulunup ortaya cikanlrnasi ve korunmasi,
yeni el sanatlarnm ekonomiye katki getirecek bir konuma ulasrnasi icin caba harcar.
13.Gilzel sanatlann her dalmda elemanlarm saptarup ortaya cikanlmasi, topluma
kazandmlmasi, egitilmesi, tesvik edilmesi, ozendirilmesi icin gerekli onlemleri ahr.
70
14.Glizel sanatlarm cesitli dallannda kurulan amator ve yan-amator demeklerin
cahsmalarna yardimci olur ve destekler.
15.Kliltlir ve sanatm gelismesine yayginlasmasi icin guzel sanatlarm cesitli dallarmda
ozendirici cahsmalar, seminerler, festivaller ve benzeri etkinlikler duzenler.
16. Kulturel sahadaki Dusunce lirlinlemin glinlimlize kazandmlmasi, yerli urunlerin dimya
insanligmn yararma sunulmasi icin kitap,dergi,ansiklopedi v.b.yaymlar yapar.
17.Dairenin bagli bulundugu Bakanhk tarafmdan en az 3 yilda bir dlizenlenecek "Kultur
Sanat Kurultayi" nm toplanmasiru, damsma nitelikli kararlar liretilmesini saglar.
Dairenin her kademedeki yoneticileri, sorumlu bulduklan hizmetleri, ilgili plan, program,
Anayasa, yasa, tuzuk ve yonetmelik kurallanna uygun olarak bakanhk genelge, yonelge ve
amirleri cercevesinde yiirtitmekle sorumludurlar.
Dairenin en list idari amiri olan mudurun gorev yetki ve sorumluluklan asagidaki gibidir:
1. Dairenin en list hiyerarsik amiridir.
2. Dairenin genel yonetiminden ve daireyi ilgilendiren yararlarm uygulanmasmdan
sorumlu olur ve kendisine verilecek diger gorevleri mevzuat cercevesinde ylirlitlir.
3. Hizmet alanma giren konularda ilgili bakanhk ve /veya Daire I er arasmda uyum saglar
ve bu kuruluslann gorevlerini tam olarak ve etkin bir bicimde yerine getirmleri icin gerekli
onlemleri alir.
4. Bakanligi tarafmdan duzenlenecek "Kultur-Sanat" Kurultaymda baskan yardimcihgi
yapar. "Kultur-Sanat-Damsma Kurulu"nda liretilen damsma nitelikli kararlan yasama gecirmek
icin caba harcar.
5. Bakanm veya miistesann verecegi mevkiine uygun diger gorevleri yapar.
6. Gorevlerinin ifasmda Bakanliga karsi sorumludur.
Daire Muduru uclu kararname usulu ile atamr. Atamada aranan nitelikler soyledir (Kultur
Dairesi Y asasi m.14/1:
1. a. Universite veya yuksek okul mezunu olmak ve kamu hizmetinde en az sekiz yil
cahsrms olmak; veya
71
b. Lise veya dengi bir orta ogretim kurumunu bitirmis olmak ve kamu gorevinde en az
on bes yil cahsrms olmak;
2. Universite mezuniyeti veya yuksek ogrenim gerektiren hizmet snuflanmn en az ikinci
derecesine atanrms olup barem 15'in karsiligim fiilen cekmis olmasi kosuldur.
Lise veya dengi bir orta ogretim kurumundan mezun olanlar icin Kademe Yoneticileri
Yasasmm 6'nc1 maddesinde ongorulen kurallarm uygulanmasi ve barem 15'in karshgmi fiilen
cekmis olmasi kosuldur.
Universite veya yuksek okul mezunu olan ogretmenlerin ise en az sekiz yil kamu
gorevinde hizmet etmis olmalan ve yukanda belirtilen maas bareminin karsihgim fiilen cekmis
olmalan kosuldur,
Daire bunyesinde bulunan mild-Ur muavininin gorev yetki ve sorumluluklan soyledir:
Daire Mudurunun gorevlerinin ifasmda Mild-Ure yardimci olur. Mudurun gayubetinde ona
vekalet eder, daire icindeki koordinasyonu saglar ve denetler. Amirleri tarafmdan verilecek
mevkiine uygun diger gorevleri yapar.
Mild-Ur Muavini Kamu Hizmeti Komisyonu tarafmdan atamr, Aranan Nitelikler asagidaki gibidir
(Kiiltur Dairesi Y asasi m.14/1):
1. a. Uygun konularda universite akademi veya yuksek okul mezunu olmak veya lise
veya dengi bir okul mezunu olup kamu hizmetinde en az 10 yil gorev yaprms olmak.
b. Bir alt derecede 3 yII cahsrrus olmak ancak 3 yII cahsrms olmak kosuna haiz uygun
evsafta kamu gorevlisinin bulunmamasi halinde asgari l yil cahsrrus olmak veya yuksek ogrenim
gerektiren hizmet smiflannm birinci derecesinde en az 5 yII cahsmis olmak.
c. Ktilttlrle cok yakmdan iliskili olmak.
72
2. Kamu Gorevlileri Smav Tuzugunde belirtilen smavlan gecmis olmak.
3. ingilizce veya gecerli bir yabanci dil bilmek.
Kultur Dairesi idari personelinden Gilzel Sanatlar Subesi Sube Amirinin Gorev yetki ve
sorumluluklan soyle belirlenmistir:
1. Kibns Turk Kulturunun ve Kibns'ta yasanrrus diger kulturlerin ortaya cikanlmasmdan,
korunmasmdan, tamtilmasmdan sorumlu olur, guzel sanatlann gelismesi yaygmlasmasi ve halka
mal edilmesi icin her tilrlu cahsmayi yapar veya yaptmlmasuu saglar,
2. Guzel Sanatlar alanmda hizmet vermek isteyen yetenekli elemanlan saptar yardimci
olur ve topluma kazandinr.
3. Dairenin etkinliklerine iliskin ayhk ve yilhk raporlar duzenler,
4. Daire butcesinin hazirlanrnasma katkida bulunur.
5. Gerektiginde vardiya veya rota usulu ile cahsir.
6. Daire Mudurunun verecegi mevkiine uygun diger gorevleri yapar ve gorevlerinin
yerine getirilmesinde Daire Mudurune ve diger amirine karsi sorumlu olur.
Sozu edilen personel Kamu Hizmeti Komisyonunca atarur. Aranan nitelikler asagidaki
gibidir (Ktiltilr Dairesi Yasasi m.14/1):
1. a) Uygun konularda bir fakulte, Konservatuvar, Akedemi, Yuksek okul bitirmis
olmak, ve Mesleki ve teknik hizmet simflannm I. derecesinde en az 3 yil cahsmis olmak, ancak
il9 yil cahsrms olmak kosuluna haiz uygun evsafta kamu gorevlisinin bulunmasi halinde asgari 1
yd cahsrms olmak;
b) Guzel sanatlar alanmda etkin calismalar yapmis olmak.
2. Kamu Gorevlileri Smav Tuzugtlnde belirtilen smavlan gecmis olmak.
3. ingilizce veya yabanci bir dil bilmek.
Daire idari personelinden Kilttiphaneler ve Yaym Subesi Sube Amiri gorev yetki ve
sorumluluklan (Kultur Dairesi Y asasi m.14/ 1):
73
1. Kibns Turk kulturunun ve Kibns'ta yasanrms diger kulturlerin ortaya cikanlmasmdan
korunmasmdan ve tarunlmasmdan sorumlu olur.
2. Daireye bagh turn kultur merkezi, kutuphane ve kitaphklarm etkin bir bicimde
yonetilmesini saglar.
3. Daireye bagli tilm kultur merkezi, kutuphane ve kitaplann doseme, demirbas, kitap ve
diger esyamn korunma, bakim ve idamesini saglar.
4. Y eni yaymlanan eserleri izler, gerekli olanlan temin eder ve tum ki.iti.iphane ile
kitaphklarda bulunmasim saglar,
5. Yazm sanatmm gelistirilmesi, uretilen nitelikli urunlerin basilip yaymlanmasi icin
cahsmalar yapar.
6. Yaymlarmm yasama gecmesini ve surekliligini saglamak icin cahsmalar yapar.
7. Kulturel ve Sanatsal degerlerimizin basm-yaym yolu ile yurt icinde ve dismda
tamtilmasnu saglar.
8. Gerektiginde vardiya veya roto usulu ile cahsir.
9. Daire butcesinin yapilmasmda katki bulunur.
1 O.Daire mudurlugunun verecegi mevkiine uygun diger gorevleri yapar ve gorevlerin
yerine getirilmesinde Daire Mudurtme ve diger amirlere karsi sorumlu olur.
Kutuphaneler ve Yaym Subesi sube amm Kamu Hizmeti Komisyonunca atamrken su
nitelikler ararur (Kultur Dairesi Yasasi m.14/1):
1. a. Uygun konularda bir ilniversite faki.ilte, konservatuar akademi yuksek okul bitirmis
olmak ve Mesleki ve teknik hizmet simflan veya genel hizmet simfmm 1. Derecesinde en az 3 yil
cahsrrus olmak kosuluna haiz uygun evsafta kalmak, ancak uc yrl cahsrms olmak kosuluna haiz
uygun evsafta kamu gorevlisinin bulunmamasi halinde asgari bir yil calismis olmak.
b. Kiitilphanecilik ve yazimcihk konularmda kendini karntlarms olmak .
2. Kamu Gorevlileri Smav Tuzugunde belirtilen smavlan gecrnis olmak.
3. ingilizce veya yabanci bir dil bilmek.
Kultur Dairesinin onemli kollarmdan biri olan El Sanatlan Arasnrma ve Gelistirme Subesi
Sube Amirinin gorev yetki ve sorumluluklan ~oyledir(Kiiltiir Dairesi Yasasi m.14/1):
74
1. Kibnsta yasayan ve gecmiste varolan el sanatlarmm ortaya cikanlmasmdan
korunmasmdan tamtilmasmdan yeni el sanatlannm benimseyip yaygmlanmasmdan sorumlu olur.
El sanatlarmm gelismesi, yaygmlanrnast ve ekonomik katkisi icin her turlu cahsmayi yapar.
2. El SanatI dallarmda hizmet vermek isteyen yetenekli elemanlan tesbit edip yardimci
olur ve topluma kazandmr.
3. Dairenin etkinliklerine iliskin ayhk ve yilhk raporlar dUzenler.
4. Daire butcesinin hazirlanmasina katkida bulunur.
5. Gerektiginde vardiya veya rota usulu ile cahsir.
Daire Mudurunun verecegi mevkiine uygun diger gorevleri yapar ve gorevlerinin yerine getirilmesinde Daire MUdUrUne ve diger amirlerine karsi sorumlu olur.
El sanatlan arastirma gelistirme subesi sube amiri de Kamu Hizmeti Komisyonunca atamr
ve atamrken su nitelikler aramr:
1. a. Uygun konularda bir -Oniversite Konservatuar Akademi yuksek okul bitirmis olmak
ve Mesleki ve teknik hizmet smiflan veya gene! hizmet simflanmn I. Derecesinde en az 3 yil
cahsmis olmak ancak U9 yII cahsrms olmak kosuiluna haiz uygun evsafta kamu gorevlisinin
bulunmamasi halinde asgari 1 yil cahsrms olmak;
b. El sanatlan konusunda kendisini kamtlayici cahsmalar yaprms olmak.
2. Kamu gorevlileri smav tUzUgUnde belirtilen smavlan gecmis olmak ingilizce veya
yabanci bir di! bilmek.
-Oike kulturune buyuk katkilar saglayan Folklor Arastirma ve Gelistirme Subesi Sube Amirinin
gorev yetki ve sorumluluklan(KUltUr Dairesi Yasasi m.14/1):
1. Kibns Turk KUltUrU ve Kibnsta yasanrms diger kulturleri ortaya cikanr korur ve
tamttr. Kibns Turk Folklorunun butun dallarmda bilimsel yonden saptama ve her tUrlU
degerlendirrneleri yaparak arsivlenmesini icin gerekli calismalan yapar.
2. Dairenin etkinliklerine iliskin ayhk ve yilhk raporlar dUzenler.
3. Daire butcesinin hazirlanmasma katkida bulunur.
4. Gerektiginde vardiya veya rota usulu ile cahsir.
75
5. Daire mildilrilniln verecegi mevkiine uygun diger gorevleri yapar ve gorevlerinin
yerine getirilmesinde Daire Mudurune ve diger amirlerine karsi sorumlu olur.
Bu personel de Kamu Hizmeti Komisyonunca atamr. Aranan nitelikler ise asagidaki
gibidir (Kultur Dairesi Yasasi m.14/1 ):
1. a. Uygun konularda bir fakulte konservatuar, akademi, Yuksek okul bitirmis olmak
ve mesleki teknik hizmet smirlan veya gene) hizmet snuflannm I. Derecesinde en az 3 yil
cahsrms olmak ancak il9 yil cahsrms olmak kosuluna haiz uygun evsafta kamu gorevlisinin
bulunmamasi halinde asgari 1 yil cahsmis olmak.
b. Folklor alanmda etkin cahsmalar yaprms olmak.
2. Kamu gorevlileri smav tuzugunde belirtilen smavlan gecmis olmak.
3. ingilizce veya yabanci bir dil bilmek
Yine Kultur Bakanhgi bilnyesinde bulunan Dev let Turk Miizigi Korosu Subesi Sube Amirinin
de gorev yetki ve sorumluluklan asagidaki gibi belirlenmistir (Killtilr Dairesi Yasasi m.14/1):
1. Devlet Turk Milzigi korosunu yonetir. Bu toplulugu tilrk rnuzigini icra edecek bicimde
yetistirir ve egitir, koronun cahsma saatlemi dilzenler.
2. Dairenin etkinliklerine iliskin ayhk ve yilhk raporlar hazirlar ve mudurluge sunar.
3. Halka donuk milzik etkinliklerini programlar.
4. Daire butcesinin yapilmasina katkida bulunur.
5. Gerektiginde vardiya veya rota usulu ile calisir.
6. Daire Mildilrilniln verecegi mevkiine uygun diger gorevleri yapar ve gorevlerinin
yerine getirilmesine Daire Mudurune karsi sorumlu olur.
Atanma sekli Kamu Hizmeti Komisyonu aracihgi iledir. Bu personel icin de aranan
nitelikler de soyle belirlenmistirrKultur Dairesi Yasasi m.14/1):
1. a. Uygun konularda bir Fakulte konservatuar Akademi Yuksek okul bitirmis olmak ve
meslski teknik hizmet smiflan ve gene) hizmet smiflannm bir alt derecesinde en az 3 yil calisrms
76
olmak ancak ii<; yrl cahsrrus olmak kosuluna haiz uygun evsafta kamu gorevlisinin bulunmamasi
hatinde asgari 1 yil cahsrrus olmak
b. Tilrk muzigi konulannda etkin cahsmalar yaprms olmak.
2. Kamu Gorevlileri Smav Tuzugunde belirtilen smavlan gecmis olmak
3. ingitizce veya yabanci bir dit bilmek( Kultur dairesi yasasi 19/1986)
Krbris Tiirk Devlet Tlyatrolarr
Bakanhga bagh olarak cahsmalanm surduren Kibns Turk Devlet Tiyatrolan da 1 mudur
tarafmdan yonetilmektedir. Ona yardimci olan personel mudur muavinidir. Bunun yanmda bir
de sube amiri gorev yapmaktadir,
Dairenin bashca gorevleri sunlardir (Kibns Turk Devlet Tiyatrolan Yasasi m.5)
a. Tiyatro sezonu icerisinde oyunlar sahneleyip, i<; ve d1~ turneler dilzenlemek;
b. Cagdas tiyatro gelismelerini izlemek ve Kibns Turk ulusal killtiirilniln, cagdas
kultur duzeyinde yerinin olmasma yardimci olmak;
c. Tiyatronun yogun yerlesme merkezlerinde yaygmlastmlmasi icin gereken
cahsmalan yapmak, katkida bulunmak ve subeler acmak; ve
d. Sanatci ve teknik elemanlarm egitimi ve yetistirilmesi icin kurslar duzenlemek, dis
illkelere gerekli gorilldiigil hallerde elemanlar gondermek, misafir sanatcilar ve egitmenler davet
etmek.
Daire muduru Kamu Hizmeti Komisyonunca atanmaktadir, Atarurken su ozellikler
aranmaktadir:
(Kibns Turk Devlet Tiyatrolan Yasast m.37)
1. Universite veya yuksek okul mezunu olup kamu gorevinde en az sekiz yil cahsrms
olmak;
2. Universite mezuniyeti veya yilksek ogrenim gerektiren hizmet suuflanrnn en az ikinci
derecesine atanrms olup harem l 5'in karsihguu fiilen cekrnis olmak kosuldur."
77
Oniversite veya yuksek okul mezunu ogretmenlerin ise en az sekiz yil kamu gorevinde
calrsmis olmalan ve yukanda belirtilen rnaas bareminin karsihgmt fiilen cekmis olmalan
kosuldur."
Daire Mtldurunun gorev, yetki ve sorumluluklan sunlardir (Kibns Turk Devlet Tiyatrolan
Yasasi m.15/1):
1.
a. Dairenin en list hiyerarsik amiri olup Daireyi, Yasa Tuzuk ve yonetrnelikler
uyarmca yonlendirir ve yonetir;
b. Tiyatronun yonetimi ve disa karsi temsil gorevi yanmda, tiyatro ile ilgili
gelismeleri izleyip degerlendirir ve Kibns Tilrk Devlet Tiyatrolan'nm gelismesi ve ilerlemesinde
gereken cahsmalan dtizenler;
c. Edebi Kurul ve Eser Saptama Kurulu'nun tabii ilyesidir;
d. Kuzey Kibns Turk Cumhuriyeti'ndeki sanatsal cahsmalarda yardimci olur ve
ulusal killtilrilmilziln tiyatro dalmda da yayginlastmhp, icte ve dista tamtilmasmda ugras verir;
e. Bakan ve Mustesar tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine
getirir; ve
f. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Bakana ve Mustesara karsi sorumludur.
2. Daire Mudur muavininin gorev, yetki ve sorumluluklan sunlardir:
a. Mudurun yonergeleri uyarmca daire hizmetlerinin yUriltUlmesinde MUdilre
yardimci olur;
b. Daire birimleri arasmda isbirligi saglar ve bu birimleri denetler;
c. Mudurun bulunmadigi zamanlarda Mudure vekalet eder;
d. Mudur tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir; ve
e. Gorevlerinin yerine getirilmesinden MildUre karsi sorumludur.
Daire Mudur muvaini Kamu Hizmeti Komisyonunca atanmaktadtr. Atamrken aranan
nitelikler sunlardir:
78
a. Uygun konularda bir konservatuar veya benzeri bir yilksek ogretim kurumunu bitirmis
olmak;
b. Bir alt derecede en az ili;: yil veya yuksek ogrenim gerektiren hizmet smtflanrun I'inci
derecesinde en az bes yrl cahsrms olmak;
c. ilgili mevzuat uyannca yapilacak smavlarda basanh olmak;
d. Ancak, ilk uygulamada Kultur Hizmetleri Suufinm IIl'ilncil Derecesinden en az bes
yil cahsrms olanlar bu mevkiye basvurabilirler,
Kibns Turk Devlet Tiyatrolarmda gorev yapmakta olan sube amiri de Kamu Hizmeti
Komisyonunca atamr. Gorev yetki ve sorumluluklan asagidaki gibidir:
a. Yasa, tilzilk ve yonetmelikler uyarmca ve Mudurun yonergelerine gore subesini
yonlendirir ve yonetir;
b. Her ttlrlii sanatsal etkinliklerde sanatci ve teknik personelin uyum icinde cahsmalanni
saglar;
c. Subesinin calisma gun ve saatlerini saptayarak cahsma programlanm duzenler;
d. Mudur ve Mlldtir Muavini tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine
getirir; ve
e. Gorevlerinin yerine getirilmesinde Mudur ve Mudur Muavinine karsi sorumludur.
Kamu Hizmeti Komisyonu sube amirini atarken asagidaki niteliklere sahip adaylar
arasmdan secimini yapar.
a. Bir konservatuarm tiyatro bolumunden veya benzeri bir yuksek okulu bitirmis olmak;
b. Yuksek ogrenim gerektiren hizmet smrflanmn I' inci derecesinde en az iii;: yil cahsrms
olmak;
c. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanh olmak;
d. Ancak, ilk uygulamada Kultur Hizmetleri Simfmm III'ilncil Derecesinden en az bes yil cahsrms olanlar bu mevkii'ye basvurabilirler.
Dairenin cahsma esaslan soyledir (Kibns Turk Devlet Tiyatrolan Yasast m.6,7,8)
79
l .Dairenin her kademedeki yoneticileri, yilriltmekle yUkilmlU olduklan gorevleri,
Anayasa, yasa, tilzilk ve yonetmelik kurallarma ve ilgili plan ve programlara uygun olarak
Bakanltk genelge, yonerge ve emirleri cercevesinde yilriltmekle yukumludurler.
2.Daire, hizmet alanma giren konularla, ilgili olarak, Bakanlik ve/veya daireler ile yerel ',
yonetirnler arasmda uyum saglamakla ve bu kuruluslann gorevlerini tam olarak ve etkin bir
bicimde yerine getirmelerini saglamak amaciyla gerekli onlemleri almakla sorumludur.
3.Daire, kendi gorev alanma girmekle birlikte, diger bakanlik ve/veya daireler ile yerel
yonetimleri de ilgilendiren konularda, ilgili bakanhk ve/veya daireler ve yerel yonetimler ile
isbirligi yapmakla sorumludur.
4 .. Dairenin her kademedeki yoneticileri, belirli gorevleri, suurlanm acikca belirtmek
kosuluyla yetki ve sorumluluklan ile birlikte kismen veya tamamen astlanna devredebilirler.
Ancak, bu sekilde yetki devri ilstiln sorumlulugunu ortadan kaldirmaz.
Teftis Dairesi Bakanhga bagh dairelerden biridir. Ancak Teftis Dairesi yasasi henilz
yaprlmarmsnr. Teftis dairesi de bir mudur tarafmdan yonetilmekte ve kadrosunda yeteri kadar
ilkogretim ve Ortaogretim mufettisi banndirmaktadtr. Mudur il9lil karamame ile, rnufettisler ise
Kamu Hizmeti Komisyonunca atamrlar.
Mufettislerin gorevleri, ogretmenleri ve okul mudurlerini denetlemek, haklannda
bakanliga rapor sunmak, meydana gelebilecek herhangi bir disiplin olaymi sorusturmak ve rapor
dilzenlemektir.
Milli Arsiv ve Arasnrma Dairesi
K.K.T.C. Milli Egitim ve KUltilr Bakanhgi bunyesinde faaliyetlerini silrdilren Milli Arsiv
ve Arasnrma Dairesi de Mudur ve Mudur Muavini tarafmdan yonetilmektedir. Burada da diger
80
dairelerde oldugu gibi mUdUr U9IU karamame ile, mUdUr muavini ise Kamu Hizmeti
Komisyonunca atamr.
MUdUr atarurken su ozellikleri tasiyan adaylar arasmdan secilir:
1. Uygun konularda Universite veya yUksek okul mezunu olmak ve kamu hizmetlerinde
sorumluluk tasiyan gorevlerde en az sekiz yrl cahsnus olmak;
2. Atama oncesi isgal etmekte oldugu kadronun bareminin Barem 15'in altmda olmamasi
kosuldur,
MUdUrUn gorev yetki ve sorumluluklan soyle belirlenmistir.Ilvlilli Arsiv ve Arastirma
Dairesi Yasasi m.12/1):
1. Dairenin cahsmalanru gozetir, yonlendirir, birimler arasmdaki koordinasyonu saglar
ve yonetim cahsmalanm dUzenleyip denetler;
2. Dairenin personel ile bina, arac-gerec gereksinimlerinin saptanmasmm ve bunlarm
saglanmasi icin gerekli islemlerin yapilmasim saglar;
3. Dairede gorev yapanlarm yetistirilmeleri hususunda gerekli gorulecek hizmet ici
egitimin ilgili kuruluslarla isbirligi yaparak bir plan ve program dahilinde yapilmasuu saglar;
4. Dairenin etkinliklerini surdurmesinde, gerekli olan yasa tUzUk ve yonetmeliklerin
haztrlanmasmda gorev ahr;
5. Dairede gorevli personelin atanma, yUkselme ve diger ozluk isleri ile ilgili olarak
Bakanhga oneri ve tavsiyelerde bulunur;
6. Bakan ve Mustesar tarafmdan verilecek, mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir;
ve
7. Gorevlerinin yerine getirilmesinden, Bakan ve Miistesara karsi sorumludur.
Milli Arsiv de K.K.T.C. Milli Egitim ve KUltUr Bakanhgmm bUnyesindeki dairelerden
biridir. Bu daire de bir mUdUr ve mUdUr muavini tarafmdan yonetilmektedir. Dairenin gorevleri
soyle belirlenmistir:
81
1. Arsiv malzemesini toplamak, tasnif etmek, dilzenli sekilde muhafaza etmek ve
degerlendirmek;
2. Arsiv malzemesinin, ilmin hizmetinde degerlendirilmesi icin gerekli bilimsel ve teknik
hazrrligi yapmak, bu malzemeyi ilgili gercek ve tilzel kisilerin yararlanmasma sunmak;
3. Uluslararasi arsivcilik ve bununla ilgili bilimsel faaliyetleri izlemek, bu alandaki
onemli eserleri cevirmek ve yaymlamak, onemli ve degerli arsiv malzemesini yurt ve dunya
bilim cevrelerine sunmak icin yaymlarda bulunmak; ve
4. Arsiv malzemesinin bozulmasiru veya yok olmasmi onleyecek ve korunmasim
saglayacak her tilrlil cagdas onlemi almak.
Milli Arsiv ve Arastirma Dairesi muduru uclu karamame ile atamr. Aranan ozellikler
sunlardir:
l.Uygun konularda ilniversite veya yuksek okul mezunu olmak ve kamu hizmetlerinde
sorumluluk tasiyan gorevlerde en az sekiz yil cahsrms olmak;
2.Atama oncesi isgal etmekte oldugu kadronun bareminin Barem 15'in altmda olmamasi
kosuldur.
Daire mudur muavini Kamu Hizmetleri Komisyonunca atamr. Atamrken aranan nitelikler
soyledir:
1. Uygun konularda Universite, veya bir Yilksek Okuldan mezun olmak.
2. Yuksek ogrenim gerektiren hizmet smiflanmn 1. Derecesinde en az il9 yil cahsmis
olmak.
3. ilgili mevzuat uyarmca yapilacak smavlarda basanh olmak.
4. iyi derecede arsivcilik icin uygun bir yabanci dil bilmek.
Gorev, Y etki ve sorumluluklan ise (Milli Arsiv ve arastirma Dairesi Yasasi m.12/1 ):
I. Gorevlerinin yerine getirilmesinde Mudure yardim eder ve yoklugunda Mudure
vekalet eder.
2. Dairenin bina, arac-gerec ile diger gereksinimlerini saptar ve saglanrnasi 19m
tavsiyelerini rapora baglar.
82
3. Dairenin cahsmalanm gozetir ve yonetim bakimmdan Mudur adma denetler, cahsma
raporlanm degerlendirir, ahnmasi gereken onlemleri saptar ve rapora baglar.
4. Dairede kullamlan basih evrak, fis ve benzeri yonetim evraklarmm standardizasyonu
saglar.
5. Dairede gorevli personelin verimli cahsmasmi saglar ve gelistirilrnesine iliskin
raporlan degerlendirir.
7. Mudur tarafmdan verilecek mevkiine uygun diger gorevleri yerine getirir; ve
8. Gorevlerinin yerine getirilmesinden Mudure karsi sorumludur.
Dairenin cahsma esaslan:
l.Arsiv nalzemesini toplamak, tasnif etmek, diizenli sekilde muhafaza etmek ve
degerlendirmek;
2.Ar~iv malzemesinin, ilmin hizmetinde degerlendirilmesi icin gerekli bilimsel ve teknik
hazrrhgi yapmak, bu malzemeyi ilgili gercek ve tilzel kisilerin yararlanmasma sunmak;
3.Uluslararast arsivcilik ve bununla ilgili bilimsel faaliyetleri izlemek, bu alandaki onemli
eserleri cevirmek ve yaymlamak, onemli ve degerli arsiv malzemesini yurt ve dilnya bilim
cevrelerine sunmak icin yaymlarda bulunmak; ve
4.Ar~iv malzemesinin bozulmasmi veya yok olmasiru onleyecek ve korunmasmi
saglayacak her turlu cagdas onlemi alrnaktir.
K.K.T.C. Milli Egitim Bakanhgmda egitim politikalanm belirlemekte ogretmen
sendikalan da onemli roller ilstlenmektedirler. Bakanhk cahsma takvimini duzenlerken,
ogretmen ders yilklerini belirlerken, ogretmen atamalanm yaparken ve egitim politikasmi
belirlerken ogretmen sendikalanyla da istisarelerde bulunur.
Nitekim Kibns Turk Ortaogretim Ogretmenler Sendikasi 2005 yilmda yapilacak olan
egitim surasmda sunulmak ilzere K.T.O.E.S Egitim Politikasi, e~itimde yeniden yapilanma adh
bir oneriler paketi hazirlarmsnr. Bu paket henuz taslak asamasmdadir ve cahsrnasi ekinde
gorulmektedir.
83
BOLUMIII
KONU iLE n.ctu iNCELEME VE ARASTIRMALAR
Ada ilzerinde yasayan Turklerin egitimleri uzun zaman silrecinde bircok arastirma ve
incelemeye konu olmustur. Ozellikle 1878-1960 yillan arasmdaki ingiliz Egemenligi
doneminde, gorevli veya merakh yabancilar Kibns'taki egitim uzerinde inceleme ve arastirmalar
yaparak rapor veya kitap hazirlamislardir.
Kibnsh Tllrklerin kendi egitimleri ile ilgili cahsmalanna ingiliz doneminde de rastlansa da
bu konuda yogun cahsmalann 1960 yilmdan sonra oldugu gorulmektedir.
Ancak, hem yabancilann hem de Kibnsh Turklerin egitim konusunda yapmis olduklan bu
arastirmalarda Genet Egitim ele almrrusnr.
Bu nedenle ilgili arastirma ve incelemeleri yazarken egitimle ilgili bilgileri iceren
cahsmalar dikkate almarak:
1. Yurt dismda yapilan cahsmalar
2. Yurt icinde yapilan cahsmalar
diye tasnif edilerek duzenlenmistir.
1. Yurt Dismda Yapdan Cahsmalar
Dincer ve Y ilmaz (2003) "Degisim Yonetimi icin Yonetimde Degisim" adh
cahsmalannda; Kamu yonetimde yeniden yapilanmada;
1. Kamu yonetiminde degisim geregi
2. Yeniden yapilanma icin temel yaklasimlar,
3. Yeniden yapilanma alanlan,
4. Degisimin fayda ve maliyeti,
84
Konulanm incelemekte ve degisimin bir kuresellesme geregi oldugunu vurgulamaktadir
(Dincer ve Yilmaz ;2003)
Kececioglu (2002) "Bir Degisimin Anatomisi" adh cahsmasmda degisim kavramma farkh
bir bakts a91s1 getirmekte ve "degisim yonetiminin temellerini" aciklamaktadir. Kececioglu bu
cahsmasmda asagidaki gorusleri israrla vurgulamaktadir.
"Kisisel ve orgutsel yasarmrmzm kalitesini, degisime inanmak ve derinlemesine degisimk
yukseltecektir. Yavas yavas olum veya degisi: onumuzdeki secenekler bunlardir, Once degisimin
degistirilmeyecek bir yasam felsefesi olduguna inanmamiz gerekir. Arna bu yeterli degildir,
Yurekten inanmamiz gerekir".
Gokce (2000) "Devlet ve Egitim" adh cahsmasmda degisimin dinamikleri arasmda egitim
sisteminin niteliginden soz ederek, egitimin yeniden yapilandmlmasimn onemini
vurgulamaktadir.
Gokce, degisimin yarattrgi sorunlar ve toplumsal isteklerin bazilanrn ~oyle siralamaktadir:
1. Egitim kurumlarmm yeniden yaprlandmlmasi,
2. Uzmanlasrrus pilot okullarmm tesvik edilmesi,
3. Ogretmenlerin belli alanlarda uzmanlastmlmasi,
4. Ogretmenler icin yeterlik olculerinin yeniden yapilandmlmasi,
5. Alternatif ogretim yollarmm gelistirilmesi,
6. Diploma icin ek yeterlilik smavlarmm yapilmasi,
7. Ogretim yihrun uzatilmasi,
8. Cok dilde egitime son verilmesi,
9. Yoksullara ekonomik firsatlar saglanmasi.
J.E. Tablbot ve F.W.Cape (1913), Ada'daki genel egitim durumunu ortaya cikarmak
amaciyla, ingiliz hilkUmeti tarafmdan gorevlendirilen Talbot ve Cagpe Report On Education
Cyprus adiyla yaymladiklan raporda Kibns'ta yasayan toplumlarm egitimini incelemisler ve
85
egitimle ilgili her konuda hilkiimete tavsiyelerde bulunmuslardir. Rapor genis iceriklidir. Bu
raporda Tilrk Egitiminin hangi duzeyde oldugu belirtilmis, diger toplumlarm (Rum, Ermeni;
Maronit Hristiyan Arap) egitim sistemleriyle karsilasurmalar yapilrms ve hukumetin egitim
konusunda neler yapmasi gerektigi ortaya konrnustur. Raporun sonuc kismmda Rum Egitim
sisteminin Yunan Egitim sistemiyle aym oldugu ve dengenin korunmasi icin Turk Okullarmda da
Osmanh Egitim sisteminin uygulanmasi gerektiginin onemi UstUnde durulmustur.
Sleight, (1951 ), Yeni Zelandah bir ingiliz olan ve Ogretmcn Koleji 'nin ilk Mudurlugunt;
yaptiktan sonra "Maarif Mudurlugu'' ve "Egitim ve Ogretim Direktorlugu" gorevlerinde bulunan
Sleight, Maarif Dairesinin 1949-1950 ogretim yih icin kendisine hazirlattigr raporunda, gene!
olarak o yilm egitim durumunu ortaya koymustur. 09 krsimdan olusan arasnrrnasmm birinci ve
ikinci kismmda Kibns'ta egitim ve ogretimin genel organizasyon ve amaclanna deginmis sekiz
bolumden olusan U9ilncil kismmda ise Kibns egitimini nicelik ve nitelik yonunden ortaya
kornyustur.
Weir, (1952) Education In Cyprus adiyla yaymlanrrustir, Willia Wilber Wier bu
arasnrmasirn doktora tezi olarak hazrrlarmstrr. Weir, 1878 yihndan itibaren Kibns Egitiminde
gorulen bazi teorileri ve uygulamalan etild etmistir. Kibns'taki cesitli din ve melletlere ait
topluluklarm egitim sistemlerini bilimsel acidan tarafzica incelemis ve detayh bilgiler vermistir.
Weir bu tezinde Hristiyanlar ve Muslumanlar arasmda belirgin aynhklardan bahsederek Rum
Egitiminin Turk Egitimine oranla daha cagdas ve ileri oldugunu ortaya koymustur. Weir'e gore
Milslilman Tilrklerin egitimi kendi basma dalgalamp gitmektedir.
Spiridaki ( 1952) ingiliz idaresi donemi Rum Egitim sistemine deginilen bu arastirmada,
Tilrklerin egitimine de yer verilmis ve ingilizlerin egitime iliskin tutumlan elestirilmistir.
Ozellikle ingiliz yonetiminin TUrk ve Rum toplumlarmm egitim sistemlerine etkilerini ortaya
koyan bu cahsmamn sonucunda Spiridaki Rumlarm egitimde geri brraknnldigiru iddia eder ve
bunu ingilizlere ve Tilrklere baglar,
Sinclair ( 1986), Kibns TUrk Maarif Dairesi icin siparisle hazrrlanrms raporudur.
86
Modern ingiliz Dili Profesoru olan ve Birmingham Oniversitesi'nde gorevli iken, British
Council tarafmdan, kendisine Birlesik Kralhk Denizasm Kalkmma Teskilati adma, Kibns Turk
Maarif Dairesine sunulmak Uzere bir rapor hazirlama gorevi verilen John Sinclair, K.K.T.C'nde
ingilizce dil egitiminin seviyesini tespit icin cahsmalar yapar ve her alanda tespitlerde bulunarak
sonuclar ortaya koyar.
2. Yurt Ieinde Yapdan Cahsmalar
Artemer (2003) "KKTC Milli Egitirn Bakanligi Merkez Orgutu" adh calismasmda,
bakanlik merkez orgutunun ana hizmet birimleri, damsma ve denetim birimleri, yardimci
birimleri ile ogretmen orgutlerini incelemis, ve sistemin basan saglayabilmesi icin asagida
gosterilen onerilerde bulunmustur.
1. Teftis Dairesi ile ilgili yasanm ivedilikle cikanlmasr, bu yasaya gore de dairenin tekrar
yaprlandmlmasi,
2. Ogrencilerde cevre bilincini gelistirecek bakanhk merkez orgutunde bir birim
olusturulmasi,
3. Bakanhk merkez birimleri arasmda koordinasyonu saglayacak bir birimin kurulmasi,
4. Okul-aile birligi cahsmalannda beraberligi saglayacak, merkezi bir birim
olusturulmasi,
5. Hizmet- ici egitim kurslarmm guncellestirilmesi,
6. ogrencileri dogru yonlendirebilecek ve problem anmda onlara yardimct olabilecek
rehber ogretmenlerin sistemde yer almalarmm saglanmasi
Behcet (1969), Kibns Turk Maarif Tarihi (1571-1968) adh cahsmasmda Hasan Behcet
ozellikle ingiliz Doneminde egitim ile ilgili bircok konuyu ortaya koymustur. Daha 90k Evkaf
Dairesi arsivindeki arasnrmalara dayamlarak, Osmanh Devrinden 1969 yihna kadar Kibns TUrk
Maarifinin gecirdigi safhalar ele almrmstir.
Osmanh Devrinde Turk Maarifi
Ingiliz Devrinde Turk Maarifi
Cumhuriyet Devrinde Turk Maarifi
87
ile ilgili bolumleri dokumanter acidan oldukca zengin bir kaynak olusturmaktadrr, Arasnrma
ozellikle ilkogretim acismdan detayh bir cahsrnadir, Bunun yanmda genis capta Maarif
Encilmeni Kararlarma, Tali Okullar Idare Heyeti Kararlarma ve Tilrk Isleri Komisyonu'nun 1949
yilmda maarif icin hazirladiklan rapora deginilmektedir.
Suha 1971, "Kibns'ta Turk Maarifi" adh arasnrmada Tilrk Egitim Sistemi genel
hatlanyla ortaya konmustur, Arastirma Uluslararasi Birinci Tekikler Kongresinde Turk heyeti
tarafmdan sunulmustur. Arastirmada ilkogretimle ilgili ozel bilgiler verilirken Kibns Tilrk
egitirninin genelinden de bilgiler verilmektedir.
Cicioglu (1983), 1571 yihndan 1983 K.K.T.C'nin kurulusuna kadar gecen silrede genel
hatlanyla Tilrk egitim sistemini incelemistir. Ozelllike ingiliz Donemi'nde ingilizlerin
uygulatmaya cahstigi egitim sisteminin tarafli ve baskrci oldugunu konusunda yorumlar
getirmektedir.
Dedecay (1985), "Viktorya islam inas Sanayi Mektebi ve Kibnsh Turk Kadmm Haklan"
adh arasnrmada Dr. Servet Dedecay ozellikle Viktorya islam inas Sanayi Mektebinin 20
Temmuz Lisesine donusturulusunun tarihcesini anlatmaktan. Kitap iki bolumden olusmustur.
Birinci bolumde "Viktorya islam inas Sanayi Mektebinin bugilnkil 20 Temmuz Lisesi'ne
donil~tilrillil~ilniln bir tarihcesi "( 1902-1985) bashgi altmda bu okul hakkmda detayh bilgiler
verilmekte, bilgiler resimlerle desteklenmektedir. ikinci bolumde ise "Kibnsh Tilrk Kadm
Haklarmm Viktorya ktz okulundaki egitim dilzeyi ile siki sikiya baghhgi" bashgr altmda Kibns
Tilrk kadmm kazandigi haklar anlatilmakta ve resimlerle desteklenmektedir.
Dedecay (1984), "Kibns'ta Rustiye ve Lise Ogreniminin Baslangici (1962)" Servet S.
Dedecay'm Lefkosa ozel Turk Universitesi Haberleri adi altmda birkac ayda bir cikanlan
gazetede yayimlanrms bir cahsmasidtr, Dedecay bu cahsmasmda Rustiyenin tamrmrn verdikten
sonra Osmanh Devrinde Kibns'ta Egitirn ve Rustiye bashkh bolumde 1839 Tanzimatm ilaru ile
Osmanh lmparatorlugunun bircok yerinde acilrrus Rustiyelerden birinin de 1862 yilmda
Lefkosa'da acrldiguu anlatir. "Ingiliz Devrinde Kibns'ta Rustiye-ldadi-Lisc'' bashg: altmdaki
bokumde ise Rustiye Idadi ve Lise hakkmda bilgiler vererek Rustiyenin idadinin programlarmdan
88
ve ogrenci sayilanndan bahseder. Daha sonra idadinin Sultaniye Sultaninin de Kibns islam
Lisesine nasil dontlsturtlldllgunti anlatir.
Nesim ( 1987), "Batmayan Egitim Guneslerirniz" adh calismasmda ogretmenlerin arulanna
yer vermis ve Kibns Turk Egitim tarihine. 1~1k tutumustur. Eser bes bolumden meydana
gelmistir, Birinci bolumde Kibns Turk Egitimini incelemistir, Diger bolumlerde sirasryle
"Unutulmayan Ogretmenler'' bashgi altmda onemli faaliyetler ustlenmis ogretmenlerin tamturu
yapilmis, "Ogretmenlerden Arular'' bashgt altmda onemli gorevlerde bulunmus ogretmenlerden
egitim tarihimizde 1~1k tutacak amlar aktanlmis, "Notlar-Ekler" basligi altmda 1960 sonrasi
donemde ilgili onemli bilgiler verilmis ve son bolumde "Resimler" bashgi altmda cesitli yillarda
cekilmis okullar, ogretmenler ve ogrencilerle ilgili fotograflar yer alrmstir.
Aytekin (1991), "Ittihat ve Terakki Donemi Egitim Yonetimi" adh cahsmasmda
Kibnsltaki egitim konusuna deginmektedir. Ada'nm genel egitim durumunu ortaya koyan bu
kitap ozlil bilgiler sunmaktadir. Tanzimat doneminden sonra maarif teskilatmm 1909-1918
yillan arasmda kalan devresini inceleyen ve doktora tezi olarak hazirlanan bu eserde Kibns
Egitimi "Milli smirlarmuz dismda kalan milstakil sancaklarda egitim milesseseleri" bashgi
altmda incelenmistir.
Aytekin (1993), "Kuzey Kibns Turk Cumhuriyeti Egitim Sistemindeki Yapisal
Donusum" adh cahsmasmda, Osmanh doneminde, ingiliz doneminde ve Cumhuriyet doneminde
meydana gelen onemli yapisal degisimlerden bahsetmektedir. Arastirmada Ktbns Turk Toplumu
egitim sisteminin, Osmanh-Turkiye Cumhuriyeti egitirn sistemi ile butunlesme, Turk Isleri
Komisyonu Ara raporu ve Talim Terbiye Komisyonu donemi olmak uzere il9 ana yapilanrna
donerni gecirdigi belirtilmektedir.
Irkad (1997) "Kibns Tilrk Egitimindeki Tarihsel Gelismeler" adh eserinde Kibns Tilrk
Egitimi Tarihsel silrec icerisinde anlatilrmstir. Eserde tarihsel surec yanmda yer yer egitim
sistemine yoneltilen elestiriler, ve sistemin her kademesi icin yapilan oneriler yer almaktadir.
Eserde aynca Ogretmenlerin sosyo-ekonomik durumlan ve sendikal milcadele de anlatilmaktadtr.
89
Feridun (2001) "Kibns Tllrk Egitiminin Tarihcesi" adh eserinde 1571-1974 yillan
arasmdaki Kibns Turk Egitimini anlatrrustrr. Osmanh doneminde egitim, Osmanh donerninde
egitimde yenilikler, ingiliz Sornurge idaresinde Kibns Turk Egitimi, Turk cemaat Meclis
yonetiminde egitim gibi bashklarla tarihsel surec anlatilrms aynca 1931 isyanmm, 11:Dilnya
harbinin, EOKA tedhis orgutunun kurulusunun ve 20 Temmuz 1974 Harekatmm Kibns Turk
Egitirni uzerindeki etkileri anlatrlrmsnr.
Feridun (1991) "Egitimde Bir Omur" adh eseri belgelerle desteklenmis bir am kitabidir.
Dr.Husnu Feridun bu eserinde amlanru anlatirken; ilokul, ortaokul ve lise egitim programlan,
"Islam Erkek Lisesi" ve "Lefkosa Turk Lisesi" hakkmda bilgiler verir. Turk Maarif
Encilmeni'nin yetkilerini 1960 yilmda Turk Cemaat Meclisi icra Heyetine devretmesini anlatir.
Bunun yanmda eserde ilk ogretim kurumlan ve ortaogretim kurumlan ile ilgili bircok istatistiki
bilgi ve egitimle ilgili yasa, tilzilk ve yonetmelikler hakkmda bilgi bulunmaktadir.
Uzunboylu (1995), "Bilgisayar Ogrenme Duzeyi ile Bilgisayara Yonelik Tutumlar
Arasmdaki lliski" adh cahsma Yuksek Lisans tezi amaciyla yapilrmsnr. Uzunboylu bu
cahsmasmda K.K.T.C'ndeki bilgisayar ogretimi uygulamalanna olumlu bir katki getirme
arzusunu ortaya koyarak K.K.T.C. liselerinde bilgisayar dersi alan ogrencilerin bilgisayar
dersindeki bilgisayar ogrenme duzeyleri ile bilgisayara yonelik tutumlan arasmdaki iliskiye
incelemistir. Arastirmada bulgulara dayah olarak bircok onemli sonuc elde edilmistir. Bu
sonuclardan bazilan sunlardrr:
a. Okullanrmzda bulunan bilgisayarlarm bircogu teknolojinin gerisinde kalrmstir.
b. Bilgisayar ogretmenlerinin ogretmenlikle ilgili formasyonlarmda eksiklikler vardir,
c. Ogrencilerin bilgisayara yonelik tutumlan genel olarak olumlu yondedir.
d. Ogrenciler, ortaokul doneminde bilgisayar dersi alsm ya da almasm, bilgisayar
dersinde belirlenen hedeflere ulasrnada yetersiz kalrrustir.
KTOS, (1999), "Kibns'ta 2000'li Yillann Egitim Modeli" adi altmda yaymlanrrus bu eser,
genel olarak Turk Egitim sistemini irdelemektedir. Egitim Bakanhgimn hazirlarms oldugu "21.Y.Y.' a girerken Egitim Stratejileri Plam (1999-2000)" isimli cahsmaya yonelik elestiriler ve
90
oneriler yoneltilmis, egitimin her kademesiyle ilgili altematif Hizmet Semalan ortaya konmustur,
Egitimde Planlama, Yonetim ve Yilriltme adi altmda olusturulan ikinci bolumde, egitirn sistemi
ele ahnrms, cagdas egitirn icin oneriler sunulmustur. Yine bu bolumde Gene! Ortaogretirnle ilgili
bilgi ve oneriler bulunmaktadir. Kitabm besinci bolumunde Egitimle ilgili istatistiki veriler,
altmci bolumde ise K.K.T.C. Egitim Sistemi ile ilgili altematif oneriler vardir.
KTOEOS (2000), "Egitim Raporu" adi altmda hazirlanmis cahsmada, Egitimin sorunlan
ilzerinde durulurken, yeniden yapilanma, kaynak yaratma ve kalitenin artmlmasi konularmda
oneriler yer alums. Ortaogretimde yeniden yapilanma bashgi altmda altematif oneriler
sunulmustur, Ortaogretim ogretmenleri ile ilgili yapilnus bir atolye cahsmasirun sonuclan da
raporda yer almis ve ogretmenin icinde bulundugu sartlar ortaya konurken sorunlan, i;ozilm
onerileri ile birlikte verilmistir.
DPO (2000), "Ekonomik ve Sosyal Gostergeler" adh raporunda, Egitim Sektorundeki
Gelismeler bashgi altmda, 1977-1978 ogretim yilmdan 2001-2002 ogretim yilma kadar gei;en
silrede Egitimin tum kademelerindeki okul, ogrenci ve ogretmen sayilannm gelismesini
vermektedir.
DPO (2001), "2002 Gecis Y1h Prograrm" adi ile yaymlanrms raporunda, Egitim basligi
altmda K.K.T.C.'ndeki egitimi her yonuyle ve her kademesiyle incelemis, bircok istatistiki
bilgiler ortaya koymus Egitimin ilk, orta ve yuksek ogretim kademeleri ile ilgili 1996-97 ogretim
yilmdan 2000-2001 Ogretim yilma kadar okullasma oranlanni vermis, aynca sorunlar ilzerinde
durarak hedefler gostermis ve onlemler onermistir.
MEB, (1975), I. Milli Egitim Surasi Cagdas Bilim ve Teknolojide kaydedilen gelismeler
1~1gmda, K.T.F.Devleti egitim sisteminde yapilmasi gereken duzeltme ve degisiklikleri
saptayarak, toplumun egitim alanmda hizla degisen ihtiyaclanna cevap verebilecek bir egitim
yapisma ulasmak maksadiyla yapilrms ve alti gunluk bir cahsma sonucunda onemli kararlar
ahnrrustir.
91
Bu onemli kararlardan bazilan sunlardir;
a. Egitim sistemimizin temeline, Anavatan-Yavruvatan arasmdaki siki iliskileri dikkate
alan amac ve ilkelerin konmasi,
b. Egitim sistemimizi, genclerimizi ilgi, istidat ve kabiliyetleri dogrultusunda gelistirecek
yoneltrne fikrinin getirilmesi ve bunu gerceklestirecek rehberlik orgutunun kurulmasi,
c. Egitim sistemimizin yapismda yalmz dikey gecislere izin veren eski bicirn yerine,
yatay gecislere de yer veren bir esnekligin egemen kilmrnasi,
d. Temel egitimin 6-15 yaslan arasmdaki cocuklar icin zorunlu ve parasiz, ortaogretimin
istege bagh ve parasiz olmasi,
e. Genet egitime agrrlik veren eski yapi yerine mesleki ve teknik egitime agirhk veren
yeni yapi olusturulmasi,
MEB, ( 1991 ), II. Milli Egitim Surasmda Egitim her yonuyle tarnsilrms ve cesitli oneriler
getirilmistir.
Bu onerilerden bazilan soyledir:
a. Cocuklara ogrenme ogretilmelidir
b. Egitim sisteminin her alan ve kademesinde firsat ve imkan esitligini gerceklestirmeye
yonelik tedbirlere onoelik verilmelidir
c. Cagdas egitim teknolojisinin imkanlarmdan yararlanmak icin gerekli tedbirler almmah
ve yaygmlastmlmahdir.
d. Kadmlarm vatandas, anne ve meslek sahibi kisiler olarak egitimlerine ve kulturel
gelismelerine daha 90k onem ve oncelik verilmelidir.
MEB (1995), III. Milli Egitim Surasmda Okul Oncesi Egitim, Ozel Egitim, Yaygm
Egitim, Zorunlu Egitim, Rehberlik ve Psikolojik Darusmanhk, Egitim Finansmaru Yasalar ve
Orgutlenme, Yabanci Dil Egitimi ve llkogretim, Mesleki Teknik Ogrctim, Yuksek Ogretim ve
Gene) Ortaogretim Ilzerinde tartismalar yapilrrns, sorunlar ortaya konmus, cozum onerileri
sunularak kararlar ahnrmsnr.
92
BOLUMIV
YONTEM
Bu bolumde, arastirmada izlenen yontem, "arasnrma Modeli", "Evren ve Orneklem",
"Verilerin toplanmasi", "Verilerin Analizi" alt bashklanyla aciklanmisnr,
Arasnrma Modeli
Arastirmada, tarama modeli kullamlmrstir. Arasnrmamn amaclanru gerceklestirmek icin
asagidaki yo! izlenmistir.
1. Degisimin analizi icin, mevcut durumlara iliskin olarak kaynak taramasi yapilrmsur.
2. Mevcut durumu betimlemek amaciyla list duzey egitim yoneticilerine anket formu hazirlanrms ve uygulanrmstir.
3. Eide edilen bulgular yorumlanarak oneriler gelistirilmistir,
Evren ve Orneklem
Bu arasnrmamn cahsma evreninin, 2004-2005 ogretim yilmda Milli Egitim ve Kultur
Bakanhgi merkez teskilatmda gorev yapan list duzey egitim yoneticileri olusturmaktadir.
Milli Egitim ve Kiiltlir Bakanhgi kayrtlanna gore, 2004-2005 ogretim yilmda Milli Egitim
ve Kultur Bakanhgi merkezinde 1 Mustesar, 1 Bakanhk Muduru, 8 Daire Mudur, 1 Sube amiri, 16 Mufettis, 14 Egitim ve Ogretim Uzmaru ve 5 Daire Mudur Muavini gorev yapmaktadir.
Omeklemde tam evren almmisur.
93
Verilerin Toplanmasi
Arastirmada egitim yoneticilerinin degisime olan yatkmhklan Ek l 'de ornekleri bulunan
anketlerle toplanmrstir.
Olusturulan anket formlan 8 bolumden olusmaktadir, Her bolumde cevaplandmlmasi
istenen 5 soru bulunmaktadir,
Bu bes bolurnde Ana Sorumluluk, Yapi, insan Iliskileri, Duduleme, Destek, Yonetim
Liderligi, Degisime Karst Tutum, ve Performans konusunda veriler toplanrrnsnr.
Anketlerin Gelistlrilmesl
Veri toplama araci anket, Dr. Tamer Kececioglu tarafmdan gelistirilen "orgutsel Teshis
Sorulan" adh sorulann Kibns toplumuna uygulanabilecek sekilde gelistirilmesi ile elde
edilmistir, Kuzey Kibns Turk Cumhuriyeti ile Tilrkiye Cumhuriyeti yurttaslanrun kulturel ve
sosyal benzerlikleri dikkate almarak, anket sorularda paralel dilzenlemelere gidilmistir. Sorular
belirlendiktensonra Bakanhgm bazi personeline on uygulma yapilrms ve ahnan sonuclara gore
sorular uzman gorusleri dogrultusunda di.izenlenerek uygulanabilir dllzeye getirilmistir (B~, 2001 :21-50).
Anketlerin Uygulanmasi
Gelistirilen anketler omeklem sayismca cogaltilarak Milli Egitim ve Killtur Bakanhgi'nda
anketin uygulanmasi icin ek 2'deki izin almrms ve omeklemi olusturan kisilere arastirrnaci
tarafmdan tek tek daginlrrnsnr. Daha sonra, bu bilgi formlan eksiksiz geri almrmstir.
94
Verilerin Analizi
Anketler bilgisayarda SPSS prograrruyla degerlendirilmistir.
Bu amacla, anketlerdeki her sorunun frekans ve yUzde dagihrnlan ahnrrus; ortalama ve
standart sapmalan hesaplanrmsnr.
Egitim yoneticilerinin degisime olan yatkmhklan varyans analizi ve aritmetik ortalama
teknigi ile belirlenmistir.
Bu istatistiklerin manidar olup olmadigmi saptamada 0.05 dUzeyi benimsenmistir.
Arastirmada deneklerin secenekler Uzerindeki degerleri agirhkli aritmetik ortalama ile
hesaplanrmstrr. Agirhkh aritmetik ortalamanm puanlarmm puan suurlan asagida gosterildigi
gibi belirlenmistir.
Tablo 1 : Besli Derecelemeli Ol9egi Puan Smirlan
Derece/Secenek Puan Puan Smm
Kanhyorum 5.00 4.20-5.00
Onemli ol9ilde katihyorurn 4.00 3.40-4.19
Notr 3.00 2.60-3.39
Katilrmyorum 2.00 1.80-2.59
Hi9 kanlmiyorum 1.00 l.00-1.79
95
BOLUMV
BULGULAR VE YORUMLAR
Bu bolumde, arasnrmaya kanlan deneklerin dagihrm ve ozellikleri ile anket sorularma
iliskin algilann ortaya koyudugu bulgular, arasnrmamn alt problemlerine gore ele almrrus ve
yorumlanmistrr.
A. Ki;;isel Bulgular
1. Cinsiyet
Tablo 2 : Cinsiyet Dagihrru
Cinsiyet .'\ N %
Kadm 16 34.8
Erkek 30 65.2
Toplam 46 100
Arastirmaya katilan deneklerin cogunlugunu 30 kisiyle (%65.2) erkekler olusturmaktadir, Kadmlarm oram ise %34.8'lik bir oranla 16 kisidir,
2. Daha once Cahstigi Kurum
Tablo 3 : Kurumsal Dagihm
Okul Tllrii N %
ilkokul 4 8.7
Digerleri 37 80.4
Cevap vermeyen 5 10.9
Yukanda gorilldilgil gibi deneklerin %8.7'si ilkokullarda, %80.4'il diger ogrenim
kurumlarmdan Bakanhktaki gorevlerine atanrmslardrr. %10.9'luk bir oram olusturan 5 kisi ise
sorunun bu boyutunu cevaplandirmaktan kacmrruslardir.
96
3. Gorev Dagihrm
Tablo 4 : Gorev Dagilimt
Go rev N %
Mustesar 1 2.2
Bakanhk Muduru 1 2.2
Daire Muduru 8 17.4
Daire Mudur Muavini 5 10.9
Mufettisler 16 34.8
Uzman 13 28.3
Digerleri 2 4.3
Top lam 46 100
Bakanhkta calisan personelin anket uygulandigi donemde yaptiklan gorev yukanda
gosterilmistir, Mufettislik %34.8'lik bir oranla ilk sirada bulunmaktadir. lkinci sirayi %28.3'lilk
bir oranla uzmanlar tutmaktadir, Anketin bu boyutunu vevaplamayanlarm oram % 4.3'lilk bir
degerle iki kisiyi kapsamaktadir.
97
Tablo 5 : Mezuniyet Dagihrm
Okul Ti.irii N %
Li sans 23 50.0
Akademi 6 13.0
Yuksek Lisans 12 26.1
Digerleri 5 10.9
Top lam 46 100
Tablo 5'den anlasildigi gibi deneklerin %50'si lisans di.izeyinde diplomaya sahip
bulunmaktadir. Yuksek lisans yapanlar %26.1 ile ikinci sirada yer almaktadir. Akademi mezunu
olanlarm oran ise %'13'dilr.
5. Mesleki K1dem
Tablo 6: Kidem Dagrlmu
Ytl N %
1-5 yil 1 2.2
6-10 yil 1 2.2
11-15 yil 6 13
16-20 yil 8 17.4
21 yr l ve daha fazla 30 65.2
top lam 46 100
Kidem dagihmi 11 yil ve uzerinde toplanrmsnr, Bunun nedeni yasal zorunluluktur .
. Cunku bakanliktaki gorevlere atanabilmek icin belirli hizmet silresine ihtiyac bulunmaktadir.
Cahsanlann %65.2'si 21 yil ve daha uzeri hizmete sahip bulunmaktadir. Yani bakanhk personeli
orta yas ve Uzeri konuma ve deneyime sahiptir.
98
6. Atama Bicimi
Tablo 7: Atama ~ekli - Atama Bicirni N %
Kamu Hizm.Kom 36 78.3 nem kararname 8 17.4
Baska 2 4.4 Too lam 46 100
Tabloda gorilldOgO gibi Bakanhk personelinin %78.3'0 Kamu Hizmet Komisyonu
tarafmdan goreve getirilmistir. Bu yolla atanrms olmak personele guvence saglamaktadir.
Bakan, Basbakan ve Cumhurbaskanmdan olusan komisyonca atanan ve adma 09lii kararname
denilen atama oram % 17.4' dur.
7. Hizmetici Egitim Kursuna Katilma
Tablo 8 : Hizmetici Egitim
Ttlril N % Hie; katilmavan 0 0 Bir defa katilan 2 4.3 Iki defa katilan 3 6.5 Oc defa katilan 5 10.9
Dort ve daha fazla 36 78.3 Top lam 46 100
Personelin tamami Hizmetici Egitim Kursundan gecmislerdir. Kurs sayrsmm artisma
paralel olarak katilma oram da artmaktadir, Deneklerin % 78.3'0 dort ve daha fazla hizmetici
kursa kanlrmsnr, Bu olumlu bir gelismedir.
99
B. Sorulara Iliskin Algilar
1. Sonuclarm Gene! Degerlendirilmesi
Tablo 9: Sorulann Algilanma Boyutu
Maddeno N X D
Ml 44 50.1 28
M2 45 44.1 31
M3 44 65.9 11
M4 45 42.2 32
MS 46 52.2 26.5
M6 46 54.3 24
M7 46 73.9 7
M8 46 80.4 2
M9 46 65.2 12
MIO 46 71.7 10
Mll 46 52.2 26.5
Ml2 46 73.9 7
M13 46 73.9 7
Ml4 46 78.3 3
Ml5 46 60.9 17
Ml6 45 60.4 17
Ml7 46 76.4 4
Ml8 46 71.7 10
Ml9 46 37.0 33
M20 46 82.6 1
M21 46 73.9 7
M22 46 73.9 7
M23 46 78.3 3
M24 46 45.7 29.5
100
M25 46 60.9 17
M26 46 56.5 21.5
M27 46 56.5 21.5
M28 46 58.7 20
M29 46 71.7 10
M30 46 54.3 24
M31 46 69.6 11
M32 46 45.7 29.5
M33 46 63.0 13.5
M34 46 78.3 3
M35 46 60.9 17
M36 45 77.8 3
M37 46 76.1 4
M38 46 54.3 24
M39 46 60.9 17
M40 46 63.0 13.5
Top lam N= 1822 X=63.7
Bakanhk personelinin degisime iliskin 40 soru ile algilannm ortalamasi X 63. 7' dir. En
yuksek algilanan iki soru M20, M8'dir. U9ilncil sira ise Ml 4, M23, M36 arasmda paylasilrrustir.
M20'de "orgutte sorumluluk artisi ve terfile/ilerleme icin firsatlar mevcuttur" (X=82.6);
M8 ise "hedefler dilzenli olarak asilmaktadir" (X=82.6), M8'ise "hedefler dilzenli olarak
asilmaktadir" (X=80.4) algilanm kapsamaktadir. Bu duruma gore bakanhkta cahsan personel
gerektiginde yilkselebileceklerine ve kurumun hedeflerine ulasilabilecegine inanmaktadirlar. Bu
inancm kaybolrnamasi icin bu iki alanda mevcut durumun degistirilmesini vurgulamaktadirlar.
En dusuk algi dilzeyi ise Ml9 ve M2 'de algilanmisnr, Ml9 'da "cahsma grubunun diger
gruplarla iliskisi" (X= 37.0), M2'de "etkin bicimde cahsma" (X =44.1) maddeleri son siralarda
yer almaktadir. Demek ki , bakanhk personelinin dahil oldugu bir birim diger bir birimle iliski
101
saglayamamaktadir. Personel gerektigi kadar cahsmadrgma inanmaktadir. Degisimin bu
konulara oncelik verilerek yapilmasi gerektiginin uygun olacagi dusunulebilir.
2. Alt Boyutlarm Degerlendirilmesi
a. Ana Sorumluluk Boyutu
Tab lo 10: Ana Sorumluluk Boyutu
MaddeNo N X D
Ml 44 50.1 5
M9 46 65.2 2
M17 46 76. l 1
M25 46 60.9 4
M33 46 63.0 3
N: 228 X54.06
Alt boyutlardan, ana sorumluluk boyutundaki sorular, madde bazmda 228 defa
cevaplandmlrmstir. Bunlarm aritmetik ortalamalarmm ortalamasi X =54.06 dir. Degisim
gerektiren oncelik sirasmi M 17 'dedir. Y ani yapi boyutunda degisiklik oncelikle bu maddede
belirtilen "guduleme" boyutunda yapilmahdir, Yani sistemde personeli guduleyecek etkenlerin
yeterli olmadrgi algilanmaktadir. Buna karsihk, amaclann yeridir saptanmasi ise arka sirada yer
alrnaktadir. Degisimi yakalayabilmek icin yapi boyutunda "guduleme" (motivasyon" ilkeleri
yasal konumla belirlenmelidir.
102
40
30
20
10
0 1 2 3
Ell Soru I 1 9 17
Iii Deger I 5,0 2,00 1
C:EJ Soru
m Deger
4 I 5
25 I 33
4 3
Cizelge 1: Ana sorumluluk boyutu
b.Degisimin Y apr Boyutu
Tablo 11: Degisimin yapi boyutu
Madde no N X D
M2 45 44.1 5
MIO 46 71.7 2.5
M18 46 71.7 2.5
M26 46 56.5 4
M34 46 78.3 1
Top lam 229 X=64.46
Degisimin yapi boyutunda M34 " orgutteki is yapilan genellikle doyum Uretecek bicimde
duzenlenmistir" (X= 78.3) maddesi ilk strayi almaktadir. Buna gore sistemin isleyisinin "is
doyumu" kuramlarma gore dUzenlenmesine ihtiyac bulunmaktadir. Buna karsihk M2 "etkin bir
bicirnde cahsma" (X =44.1), son strada yer almaktadir. Bunun anlami mevcut cahsma biciminin
acilen degistirilmeye gerek gorulmektedir.
103
40
35
30
25
20
15
10
5
0 1 2
GI Soru 2 10
lllil Deger 5,0 2,50
121 Soru m Deger
3 4 5
26 34 18
4 1 2,5
Cizelge 2: Degisimin yapi boyutu
c. insan Iliskileri Boyutu
Tablo 12: insan lliskileri Boyutu
Madde no N X D
M3 44 65.9 1
Mll 46 52.2 4
M19 46 37.0 5
M27 46 56.5 3
M354 46 60.9 2
Toplam N=228 X64.46
Sistemin insan iliskileri boyutunda, degisimi istenilen madde ankette "yoneticiler
personelin fikrilerini her zaman dinlerler" (M3, X=65.9) biciminde yer alrmsnr. Yani oncelikie
degisimi istenilen insan iliskilerinde amirlerin personelinin goruslerine deger vermesi konusunda
sistemde degisiklik yapilmasma oncelik verilmesi istenmektedir. M5 " bir ilst kademe
yoneticilerinin fikirleri ile cahsma gurubuna yardimci olmast" degisimi arka siralarda yer
almaktadir, Daha acik bir tarumla yoneticiler personele kendi dtlstmcelerini empoze etmede
zaten yeterlidirler. Aynca degisimde yetkilerinin artinlmast istenmemektedir.
104
40
30
20
10
0 1 2 3 4 5
l]I Soru I 3 11 19 27 35
11 Deger I 1,0 4,00 5 3 2
El Soru Iii Deger
Cizelge 3: insan iliskileri boyutu
d . Guduleme Boyutu
T ABLO 13 : Guduleme boyutu
Maddeno N X D
M4 45 52.2 5
M12 46 73.9 3
M20 46 82.6 1
M28 46 58.7 4
M36 45 77.8 2
TOP LAM N=228 68.9
Guduleme en genel tamrm ile cahsanlann cahsma istegini artmci kuramlan icermektedir,
Bakanhk personeli guduleme konusunda en cok M20 'de belirlenen "terfi sisteminin" yeniden
dilzenlenmesine gerek gormektedirler. Diger bir anlatimla mevcut terfi sisteminin isleyisini
begenmemektedirler.
istedikleri en son degisiklik ise M4'de belitilen "potansiyelin gelistirilrnesinde cesaret"
gosterebilmedir. Yani bakanlik personeli cesaretli potansiyellerinin gelistirilmesine cahstiklanna
inanmaktadirlar.
105
40
30
20
10
0 1 2
CJ Soru 4 12
I'll Deger 5,0 3,00
mi Soru
m Deger
3 4 5
20 28 36
1 4 2
Cizelge 4 : GUdilleme boyutu
e. Destek Boyutu
Tablo 14 : Destek Boyutu
MaddeNo N X D
MS 46 52.2 5
Ml3 46 73.9 1.5
M21 46 73.9 1.5
M29 46 71.7 3
M33 46 63.0 4
N=230 X=66.94
Bakanhk personeli sistemin destek boyutuna ait kurallardan en 90k degisime ihtiyac
gordukleri M13 ile M21 'dir. M13 'de "gorevin yetine getirilmesinde gerekli bilgi ve malzemeye
sahip olmak", m21 de ise "orgutun gelismesi icin planlarm bulunmasi" konulanru icermektedir.
Anket sonucuna gore ve gorevin yerine getirilmesinde ihtiyac duyulan bilgi ve malzeme yeterli
olmadigi gibi, islemlerin yUrUtUlmesinde "gercekci" bir planlamada bulunmaktadir. Bunun icin
oncelikle bu goruslerde degisim yapilmasi istenmektedir.
106
40
20
0 1 2 3
m Soru I 5 13 21
Ill Deger I 5,0 1,50 1,5
37
Ell Soru Iii Deger
4 5
29 I 37
3 4
Cizelge 5: Destek boyutu
f. Yonetim Liderligi Boyutu
TABLO 15: Yonetim Liderligi Boyutu
MaddeNo N X D
M6 46 54.3 4
M14 46 78.3 1
M22 46 73.9 2
M30 46 54.3 4
M38 46 54.3 4
TOP LAM 230 X
Yonetim liderligi boyutunda degisimi istenilen oncelik M14'de belirtildigi gibi "yonetim stili
yardimcidir ve deneyimli yoneticiler tarafmdan uyarlamr" kurarmm icermektedir. Y ani
yoneticilerin bu konuda yeterli olmadigi vurgulanmaktadir, M6, M30,M38 ise son strayi esit
olarak paylasmaktadirlar. Cahsan personel bu maddelerin icerdigi dilzenlemelerin aym zamanda
birbirine paralel olarak degistirilmesinden yana gozukmektedirler.
107
38
CJ Soru
m Deger
4 5
30 I 38 4 4
Cizelge 6: Yonetim liderligi boyutu
g . Degisime Karst Tutum Boyutu
Tablo 16: Degisime Karst Tutum
MaddeNo N X D
M7 46 73.9 2
M15 46 60.9 4.5
M23 46 78.3 1
M31 46 69.6 3
M39 46 60.9 4.5
Top lam 230 X= 68.72
Her orgutte oldugu gibi bazi personelin sosyal ve psikolojik nedenlerle sistemin
degisimine karsi olumsuzluk sergilerler. Bu boyutta en 90k degisimi istenilen M23'de belirtilen
"isimdeki degisiklikleri, serbestce gerceklestirdigim zamanlar nadirdir" gorusudur. Demek ki
personel 9ah~t1g1 birimde degistirilmesini dil~ilndilgil kurallan degistirememektedir. Bunun icin
kendilerine degistirebilme hakkim tarnyan degisimin yapilmasim beklemektedirler.
39 ve 15 'ci maddelerde degisiklik yapilmasnu istemektedirler ama, bu degisikliklerin
oncelikle yapilmasi konusunda beklentileri bulunmamaktadirlar. Bu maddeler "yonetimin
degistirilmesi" (M 15) ve "yaranci hk ve bulusculugun cesaretlendirilmesi" (M39) konulanru
icermektedir.
108
60
40 GI Soru m Deger 20
0 1 2 3 4 5
m Soru 7 15 31 39 23
El Deger I 2,0 I 4,50 1 3 4,5
Cizelge 7: Degisime karsi tutum
h . Performans Degerlendirilmesi Boyutu
Tablo 17: Performans Degerlendirilmesi
MaddeNo N X D
M8 46 80.4 1
Ml6 46 60.1 3
M24 46 45.7 4.5
M32 46 45.7 4.5
M40 46 63.0 2
Top lam 230 X=58.98
Milli Egitim ve Killtiir Bakanligi personeli sistemin performans degerlendirme boyutu'nda
M8'in icerdigi "hedeflerin duzenli olarak asilmasi" konusunun degistirilmesini istemektedirler.
Demek ki bakanhkta istenilen hedefe bireysel olarak ulasilmasmda guclukle karsilasrlmaktadir.
Bunun icin de degisiime hedeflerden baslamlmasi beklenmektedir. Son siralar ise M24 ile M32
arasmda paylasilmaktadir. M24'de "insan kaynaklannm kullarnrm", M32'de ise "isin etkin
olarak gerceklestirilrnes'vni kapsamaktadir. Bunlarm esit zamanh olarak degistirilmesinin uygun
olacagi dusnnulmektedir.
109
60
40
20
0 1 2 3 4 5
m Soru I 8 16 24 32 40
Ell Deger I 1,0 3,00 4,5 4,5 2
Ell Soru
lllil Deger
Cizelge 8: Performans degerlendirilmesi
I . Degisim Boyutlarmm Karsilastmlmasi:
Milli Egitim ve Kiiltilr Bakanhgi personelinin, sistemde degisikligi algilamalannda
farkhhklar gozlenmektedir. Bu farkhhklar cinsiyet, okul duzeyi, gorece boyutu, ogrenim
durumu, kidem, ortama bicimi ve hizmetici kurslara katilma degiskenlerini icermektedir. Bu
algilann istatiksel sonuclan ekler bolumunde verilmistir.
Bu boyutlar dikkate almmadan, her bireye sadece personel olarak yaklasildigmda algilan
Tablo 1 'da verlmistir.
110
TABLO 18: Degisim Boyutlarmm Karsilastmlmasi
Boyut N X D
Ana sorumluluk 228 54.6 8
Yap1 229 64.46 4
insan Iliskileri 228 54.5 7
Guduleme 228 68.9 I
Destek 230 66.94 3
Yonetim 230 63.02 5
Liderligi
Degisime karsi 230 68.72 2
tu turn
Performans 230 58.98 6
degerlen.
Top lam 1833 X=62.45
9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0
I El Degi~im Boyutlan \
.I<:: :J "5 E 2 0 (/) ro C: -c
Q)
E Q) a "O ::J C!)
II) II) Q) c: E ro ,._ E :a 0 C: 't: ~ Q) Q)
a. i
a ro >- .I<:: Q) - II) ~
Cizelge 9 : Degisimin boyutlarmm karsrlastmlmasi
111
Tablo 18 ve cizelge 8'den anlasilacagi gibi, Milli Egitirn ve Killttir Bakanhgi merkez
orgutunde cahsan mustesar, Bakanlik Mildilril, Daire Mildilrleri, Mufettisler ve Uzmanlardan
olusan personel, bakanhk orgutunde degisim yapilmasun istemektedirler. Beklentileri; degisimin
oncelik sirasma gore "glidiileme, degisime karsi tutum, destek, yapi, yonetim liderligi,
performans degerlendirme, insan iliskileri ve ana sorumluluk boyutunu icermektedir. Gildilleme
ve sorumluluk kavramsal olarak birbirinin stddi oldugu icin uc noktalarda bulunmasi normal
gorulmektedir.
Mevcut personel degisimin basanya ulasabilmesi icin "gildilleme" boyutuna oncelik
vermektedir ki, bu sistemin basanya ulasabilrnesi icin dogru bir yaklasimdir. Eger maddi ve
manevi araclarla personel gildillenirse, sistemin basan saglamasi olasihgi artacaktir. lstegi
desteklenen personel degisimin basanya ulasabilmesi icin tilm olanaklanm kullanacaktir. Hangi
alanlarda guduleme yapilmasi gerektigi ayn bir cahsma alam oldugundan, bu konuda yapilacak
bir arasnrma sistemin kurulmasma, gelismesine ve islerlige kolayhk saglayacaktir.
Aritmetik ortalamaya gore saptanan bu farkhhklarm 0.005 anlamhk duzeyinde
karsilastmlmasi varyans (anoval analizi ile belirlenmeye cahsilrms ve sonuc Tablo 19'da
gosteri lmistir,
TABLO 19: Varyans Analizi (Anova)
Karel er Serbestlik Karel er Frekans Sigma
toplami derecesi ortalamasi
ANA Gruplar Arasi 70,860 3 23,620 2,845 ,050
Grup ici 332,140 40 8,303
Top lam 403,000 43
YAPI Gruplar Arast 101,354 3 33785 3,396 ,027
Grup ici 407,846 41 9,947
Top lam 509,200 44
Insihs Gruplar Arasi 40,842 3 13,614 1,746 ,173
Grup ici 311,866 40 7,797
Top lam 352,727 43
112
Gudti Gruplar Arasi 30,184 3 10,061 ,735 ,537
Grup ici 547,543 40 13,689
Top lam 577,727 43
Destek Gruplar Arasi 72,866 3 24,295 2,203 ,102
Grup ici 463,222 42 11,029
Toplam 536,109 45
Yonhder Gruplar Arasi 95,859 3 31,953 2,464 ,076
Grup ici 544,750 42 12,970
Top lam 640,609 45
Degtutum Gruplar Arasi 110,429 3 36,810 1,916 ,142
Grup ici 806,875 42 19,211
Top lam 917,304 45
Perform Gruplar Arasi 11,103 3 3,701 ,406 ,749
Grup ici 373,475 41 9,109
Top lam 384,578 44
Tabloda gosterilen verilere gore degisimi zorunlu kilan sekiz boyut arasmda farkhhklar
bulunmaktadir, Ancak bu farkhhk 0,05 manidarhk duzeyinde anlamh bulunmamaktadir. Buna
gore bakanhk personeli degisimin tUm boyutlarda yapilmasmr istemektedir.
Sonuc olarak bakanhk sisteminde degisiklik yapilmah ve bir onceki tabloda goruldugu
gibi, degisimin sirasi "gildtlleme, degisime karsi tutum, destek, yapt, yonetim liderligi,
performans degerlendirme, insan iliskileri ve ana sorumluluk sirasnu izlemeli, fakat donusum
aym surecte yapilmahdir.
Degisimi olusturan temel ana sureclerin aralarmda anlamh farkhhk gosterip
gostermedigine iliskin yapilan varyans analizinin tablo 19'da gosterilen sonuclanndan, ana
surecler arasmda 0.05 anlamhhk duzeyinde farkhhklar gostermedigi anlasilrmsur.
Degisim, Ana Sorumluluk, insan lliskileri, Guduleme, Destek, Yonetim Liderligi, Degisime
Karst Tutum, Performans Degerlendirme Boyutlanm kapsamaktadir. Bu ana boyutlar arasmda
113
oncelik verilmesi istenen boyutlar arasmda farkhhk gozlenmemektedir. Daha acik bir yaklasimla
Bakanhk list gorevlileri, bu boyutlarm uygulanmasmda yarar gormekte, ancak oncelikleri
arasmda belirgin tercih yapmamaktadirlar.
Boyutlarm ele almmasmda, yani tercih edilmesinde anlamh fark olmamakla birlikte, kareler
ortalamasma bakildigmda ilk sirayi "degisime karsi tutum" boyutu ( x=36.810) oncelik
almaktadir, Bunun anlarm, Egitim Bakanhgmda degisim istenmekte, ancak oncelikle degisime
karsi olumsuz yaklasimlann ele almarak cozttmlenmesi gerektigi vurgulanmaktadir ki bu da
degisimin basanya ulasabilmesi icin sartnr.
lkinci sirada yapi boyutunun ele ahnmasi beklenilmekte ve sirayla Yonetim Liderligi, Ana
Sorumluluk, Destek, insan lliskileri, Guduleme ve en son olarak da Performans Boyutu
izlenmelidir.
114
BOLUMVI
SONU<; VE ONERiLER
Sonu~
Bakanhk orgutunde bakanhk personeli orgutte degisim yapilmasimn geregine inanmakta
ve asagida belirlenen konularda sistemin islerligini kaybettinine inanmaktadir.
1. Personel, yaptigi gorevlerin kendilerini etkiledigine inanmamakta ve bunun nedeninin
"glidlileme"'nin eksikliginden kaynaklandrgim dusunmektedir.
2. Personel, yapi boyutunda degisimin personelin "doyum"boyutunun eksikliginden
kaynaklandigmi var saymaktadir, Y ani personel yaptigi isten "doyum'tsaglayamamakta ve
isinden gurur duymamaktadir.
3. insan iliskileri boyutunda, list yoneticiler alt yoneticilerin gorli~ ve dtlsuncelerine itibar
etmemektedirler bu yaklasim da sistemde degisimi zorunlu kilmakta ve beklentileri bu yone
yonlendirmektedir.
4. Personel, sistemde yukselme ve terfi sisteminin yansizhgma guvenmemektedir.
Mevcut uygulamada kariyer, performans ve basan faktorlerinin terfilerde etken olmadigi
dusunulmektedir.
5. Sistemin islerliginde destek boyutunu olusturan orgutsel bilgi ve arac-gereclerin yeterli
olmadigi anlasilmakta ve aynca bakanhk merkez orgutunde amac birligi bulunmamaktadir.
Amac birliginin olmamasi sistemin islerligini olumsuz yonde etkilemektedir.
6. Bakanhk orgiltil list yoneticilerinin i~ deneyimlerinin istenilen duzeyde olmadigt
gorulmektedir. Bunun nedeni siyasi iktidarlarm sik sik degisimsi ve ortama kurallarmm
yanhshgidir.
7. Her toplumda oldugu gibi Bakanhk orgutunde de degisime karsi olan bireyler vardir ve
bu normaldir. Basanyi yakalayabilmek icin bu bireylerin ikna edilmesi gerekir. Bu personelin
direnclerinin kokeni "degisimde" kendilerine serbestlik tanmmasmdan kaynaklandigi
dilstlnillmektedir. Oncelikle tilm cahsanlara degisirnde bir rol verilmeli ve destekleri almmahdir.
115
8. personelin performans degerlendirilmesinde hedeflerin asildigr, yani belirlenen
hedeflerin alanmm disma 91k1ld1g1 gorulmektedir.
ONERiLER
1. Personelin gudulenmesi icin cahsma ortam ve olanaklan iyilestirilmeli, basanya odul
mekanizmazi cahstmlmahdir. GUdUlenmenin saglanmasi icin personelin sosyal hak ve
maaslanrnn iyilestirilmesi de olumlu etkiler yaratacaktir.
2. Personelin yapngi isten doyum saglayabilmesi icin kendisine insiyatif kullanabilme
yetkisi ve sorumluluk verilmeli, sorunlara cozum Uretmesi saglanmah ve basan sagladigr zaman
da amirlerince takdir edilmelidir.
3. insan iliskilerinde list yoneticiler, alt yoneticilerin goruslerine itibar etmeli, onlarm
fikirlerini degerlendirmelidir.
4. Terfi sistemine yeni kistaslar getirilmeli, liyakat, kidem ve egitim duzeyi on plana
cikanlmahdrr.
5. Sistemin islerliginde destek boyutunda arnac birligi saglanmah, uzun vadeli politikalar
uretilmeli, yeterli arac gerec ve mekan saglanmahdir.
6. Bakanlik orglitU list duzey yonetcilerinin i~ deneyimlerinin istenilen duzeyde
olabilmesi icin sozu edilen yoneticilerin atama sekli olan Ueylil karamame sisteminden
vazgecilmeli, her siyasi iktidarm beraberinde getirip beraberinde gotilrdilgil Ust kademe
yoneticileri yerine bir iktidarm omrunden daha uzun sure gorevde kalacak deneyimli yoneticileri
is basma getirmek icin yeni atama sistemi gelistirilmelidir.
116
7. Degisime karsi olan bakanhk personeli ikna edilmelidir. Aksi, basannm
yakalanmamasma neden olacaktir. Basannm yakalanabilmesi icin degisimde Him personele
gorev verilmelidir.
8. Personelin performans degerlendirilmesinde belirlenen hedeflerin alarn drsina ctkrldrgt
gortllmektedir. Bu sorunun asilmasi icin kesin hedefler belirlenmeli ve bu hedeflere ulasmak icin
de personel motive edilmelidir.
\
117
Kaynakca
An, Ahmet (t997). Kibrrs Tiirk Liderligtnin Olusumu. Lefkosa, Galeri Killtilr
Yaymlan,
Ballantino, The Sociology of Education. (1993).
Barlantine, Jeame (1993), The Sociology of Education: A Systematic Analysis.New
Printice-Hall
Basaran, Ibrahim Ethem (1992). Yonetimde insan Iliskileri. Ankara, Gill Yaymevi
Behcet, Hasan ( 1969). Kibrrs Tiirk Maarif Tarihi (1571-1968)
Cicioglu, Hasan (1985). Tiirkiye'de ilk ve Ortaogretim. Ankara, A.0.E.F. Yaymlan
Devlet Planlama Orgiltil: 2003 Ge~i~ Y1h Progranu. Lefkosa: Basbakanhk Yaymlan
Egitim Ortak Hizmetler Dairesi Kurulus, Gorev ve Cahsma Esaslan Yasasi: 56/1993
Eren, Erol (1989). Yonetim Psikolojisi. istanbul, Isletme Iktisadi EnstitilsU Yaymlan,
Fidan, Nurettin (1986). Egitim Bilimine Giri~. Ankara, Kadioglu Matbaasi.
Genel Orta Ogretim Dairesi Kurulus, Gorev ve Cahsma Esaslan Yasasi: 50/1989
Gokce, Feyyat (2000). Devlet ve Egitim. Ankara, Eyltil Yaymlan
llkogretim Dairesi Kurulus ve Cahsma Esaslan Yasasi: 68/1989
Kamu Gorevlileri Yasasi: 7/1979
Kecccioglu, Tamer (2001). Deglsimtn Anatomisi. istanbul, ALFA Basm Yaym Dagrtim.
Kibns Gazetesi, (Subat 2005). Egitimde Iyi Y etismis Kusaklar icin
Kibns Tilrk Devlet Tiyatrolan Kurulus Gorev ve Cahsma Esaslan Yasasi: 10/1990
KKTC Anayasasi s/85
KKTC Milli Egitim Yasasi: 17/1986
K.T.6.S. (1999). Egitim Raporu. K.T.6.s. Yaymlan.
Kultur Dairesi Kurulus, Gorev ve Cahsma Esaslan Yasasi 19/1986
Mesleki Teknik Ogretim Dairesi Gorev ve Cahsma Esaslan Yasasi: 69/1989
Milli Arsiv ve Arastirma DairesiYasasi: 15/1990
Milli Egitim ve Killtilr Bakanhgi (2005). IV.Milli Egitim Surasi (24-26 Mart 2005),
Lefkosa Dev let Basim Evi.
Milli Egitim ve Killtilr Bakanhgi Web Sitesi 2005 (www.mebnet.net).
Ogretmenler Yasasi s/85
Ozdernir, Servet (2002). Egitimde Orgiitsel Yenilesme. Ankara, Pegem Yaymlan.
118
Ost Kademe Yoneticileri Yasasi. 53/1997
Sleight (1951). Egitim Raporu (Akt: Halil Aytekin). A.D. Yayinlanrnarms Doktora Tezi.
Talim Terbiye Dairesi Kurulus ve Cahsma Esaslan Yasasi: 31/2000
Weir (1952). Egitim Raporu (Akt: Raif Yucelten). Y.D.D. Yaymlanmarms Yuksek
Lisans Tezi.
Yuksek Ogretim ve D1~ Iliskiler Dairesi Kurulus, Gorev ve Cahsma Esaslan Yasasi: 12/1990
119
KUZEY KIBRIS TURK CUMHURiYETi MiLLi EGiTiM VE KULTUR BAKANLIGI
TALiM VE TERBiYE DAiRESi MUDURLUGU
{&\ ~
Say1: 3/2004 Tarih: 10/05/2004
Saym Ergin <;uvalc1oglu, K.K.T.C. Milli Egitim Bakanhg1 Lefkosa.
ilgi: Talim Ve Terbiye Dairesi Mudurlugu'ne 10/05/2004 tarihli ve "K.K.T.C. Milli Egitim Ve Kultur Bakanhg1" konulu anket izni basvurunuz hk.
llgi basvuruda, K.K.T.C. Milli Egitim Ve Kultur Bakanhqi bakanhk yoneticilerine yonelik hazirlanan "K.K.T.C. Milli Egitim Ve Kultur Bakanhg1 Egitim Yonetlcilerlnde Degi~ime Olan Yatkmhk" konulu anket sorulan incelenrnistir.
Yaptlan incelemede, anketin uygulanmas1 mOdOrlOgOmOzce uygun gorOlmO§tor. Anket uyguland1ktan sonra, sonuclarmm Talim Ve Terbiye Dairesi
MOdOrlOgO'ne utastmlmast gerekmektedir. Bilgilerinize sayq: ile rica ederim.
1)-cL~.S.K./
Tel , : (90) (392) 228 1791-228 3136 Fax : (90) (392) 227 6073 E-mail : [email protected]
Lefko~a-KIBRIS
ANKETFORMU
GENEL A(:IKLAMA:
Saym Mustesanm, Bakanhk Mildilrilm, Bakanlik Ozel Kalem Mildfirilm, Daire
Mudurlerim , Mufettis ve Egitim Uzmam arkadaslanm,
Bu anket, K.K.T.C Milli Egitim ve Killtilr Bakanhgmdaki Ost duzey egitim
yoneticilerinin donil~ilm ve degisime olan yatkmhklanm belirlemek amaciyla hazirlanan
yuksek lisans tezine bilimsel veri toplamada kullarulacaktir. Bu nedenle Ust duzey egitim
yoneticisi olan sizlerin gorusleri, bu cahsmaya 1~1k tutacaktir ve kesinlikle baska bir amac icin kullarulmayacaktir.
Sorular, cahstrgunz birimdeki isinizi nasil degerlendirdiginizi belirlemeye yardimci
olacak bicimde tasarlanrms ve iki bolumden meydana gelmistir, I.BolUmde kisisel bilgiler
bulunmakta, Il.Bolumde ise Orgutsel Teshis sorulan yer almaktadir.
I. Bolumde lutfen size uygun olan secenegin yanmdaki parantezin icine (x) isareti koyunuz
Il.Bolurnde ise cahsngimz birimdeki uygulamalan "katthyorum"dan "kanlrmyorumva
kadar uzanan besli gosterge uzerinde isaretleyiniz.
A B C D E Katthyorum Onemli i51¢de kattbyorum Notr Katrlmtyorum Onemsiz olr;iide kanlmiyorum
Kosullann yamtlanmasinda kendinize kar~1 durust olmaya cahsm, Bu, bir test
uygulamasi olmadigmdan dolayi dogru veya yanhs yamtlar mevcut degildir, Dilzeltici yamtlar,
kararlanmiz uzerinde etkili olabilir. Kendiniz acismdan uygun olan yamtlan, ilgili secenegin
altmdaki ( ) icine "x" isareti koyarak belirleyiniz.
Liltfen hicbir soruyu yamtsiz birakrnaym .
Ilginizden ve katkilanmzdan dolayi tesekkur ederim
ERGiN (:UVALCIOGLU
Y akm Dogu Oniversitesi
Egitim Bilimleri EnstUtilsU
Egitim Yonetimi Denetimi Planlarnasi
Ve Ekonomi Bolilmil
Yuksek Lisans Ogrencisi
I.B0L0M
Bu boliimde kisizel bilgilere iliskin sorulara yer verilmistir. LUtfen size uygun
secenegin yanmdaki parantezin icine (x) isareti koyunuz.
1. Cinsiyetiniz
( )l.Kadm
( ) 2.Erkek
2. Gorev yaptig1mz okul
( ) 1. llkokul
( ) 2. Anaokul ( ) 3. B~ka ( LUtfen varsa yaznuz ) .
3. Goreviniz
() 1. MUst~
( ) 2. Bakanhk MUdilrU
( ) 3. Oze! Kalem Mildilrii
( ) 4. Daire MUdilrii
( ) 5. Daire MUdilr Muavini
( ) 6. Mufettis
( ) 7. Egitim Ogretim Uzmam
4. En son mezun oldugunuz okul
( ) 1. Onlisans
( ) 2. Lisans ( ) 3. Ogretmen Koleji I Akademisi
( ) 4. YUksek Lisans ( ) 5. Baska ( Liltfen yaz1n1z ) .
5. Meslekteki Kideminiz
( ) 1. 5 yil ve daha az
( } 2. 6-10 yil
( ) 3. 11-15 yil
( ) 4. 16-20 yil
( ) 5. 21 yil ve daha fazla
6. Atanma sekliniz
( ) 1. Kamu Hizmeti Komisyonu tarafmdan
( ) 2. Uylil Karamame ( siyasi )
( ) 3. Baska ( Liltfen yazmiz ) .
7. Hizmetici Egitim Kursuna kanldimz mt?
( ) 1. Hiy kanlmadirn
( ) 2. Bir defa kanldim
( ) 3. iki defa kanldim
( ) 4. Uy defa katildim
( ) 5. Dort ve daha fazla kanldim
II.BO LUM
Bu bolumu lutfen aciklama bolumunde belirtildigi gibi size uygun olan secenegin
altmdaki "( )" isaretinin icine "x" isaretini koyunuz.
ORGUTSEL TE~HiS SORULARI
Kosullar A- B C D E
1. Orgiltiln amaclanru anhyorum. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2. Etkin bir bicimde cahsiyorum ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
3. Yoneticiler fikirlerimi her zaman dinlerler. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4. Ti.im potansiyelimi geli~tirmede cesaret sahibiyim. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
5. Bir ust kademe yoneticim fikirleriyle cahsma
gurubuma ve bana yardnncrdu. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
6. Bir Ilst kademe yoneticim destekleyicidir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
7. Orgiit ~agd~ ve uygun prosedilr ve politikalan izler. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
8. Hedeflerimizi dOzenli olarak ~maktay1z. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
9. Orgilti.in amaclan ve hedefleri aytkya bellidir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
10. Emir-kumanda zinciri ve gorevler esnektir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
11. Isle ilgili bir sorunum oldugunda i~imdeki herhangi
birisiyle her zaman konu~urum. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
12. -Ocretimi, b~ard1g1m gorevle baglant1h olarak algilarrm ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
13. Gorevimin yerine getirilmesinde ihtiya~ duydugum
turn bilgi ve kaynaklara sahibim. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
14. Yonetim stili yardrmctdrt ve etkin tecrUbeli
yoneticiler tarafmdan uyarlamr. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
15. Yontem ve iyile~irmelerimizi siirekli olarak
degerlendiririz. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
16. Sonu9lara her insamn istekli olrnasi nedeniyle ulasihr. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
17. lsirni yerine getirmede gudulenmis hissederim. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
18. i§ sorurnluluklarmda i~ bolumu duyarh ve acikca
yapilrmstrr. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
19. Cahsma gurubumun diger Uyeleriyle Illskllcrim iyidir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
20. Orgutte sorumlu luk artist ve terfi/ilerleme icin . firsatlar mevcuttur. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
21. Oigilt gercekci plantar olusturmustur. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
22. Performans1m Ustilrn tarafmdan duzenli
bir bicimde degerlendirilir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
,.:_
23. i§imdeki degisiklikleri serbestce geryekle§tirdigim
zamanlar nadirdir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
24. insanlar kaynaklan en iyi bicimde kullanmayi
arasnrmahdir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
25. OrgUtUn oncelikleri cahsanlarca anlastlmaktadtr. ( ) ( ) ( ) ( } ( )
26. Isimizi iyilestirme yollanm silrekli arastmnz. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
27. Isin yerine getirilmesinde etkin isbirligi ir;erisindeyiz. ( ) ( } ( ) ( ) ( )
28. OrgUtteki tilm gorev ve sorurnluluklara saygi
duyulur ve cesaretlendirilir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( }
29. Bolumler iyi bir performansa ulasmada hep birlikte
yah§trlar. ( ) ( ) ( } ( } ( )
30. Orgtitlerin yonetim takirm, liderlik ruhu ve etkinlik
saglar, ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
31. Orglit degisim kapasitesine sahiptir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
32. i~ bizler icin her zaman zorunlu ve etkin olarak
gerceklestirilmelidir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
33. Calisma alarumdaki hedefler a91k9a bellidir ve
her bir cahsamn rolU acikca saptanmistir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
34. Orgutteki i~ yapilan genellikle doyum uretecek
bicimde duzenlenmistir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
35. GorU~lerdeki cansmalar anlama ve kabul etme
biciminde 9oziillir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
36. Turn bireylerin i~ performanslan daha onceden
belirlenen standartlar karsismda gozden gecirilir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
37. Diger bolumler zorunlu oldugu olyilde boliimilne
yardimci olur. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
38. OstUmUn yonetim stili isimin basanlmasmda bana
yardrmcidir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
39. Yarancilik ve bulusculuk cesaretlendirilir. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
40. insanlar her zaman isin yerine getirilmesiyle
ilgilenirler. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
ANKETFORMU
GENEL A(;IKLAMA:
Saym Mustesanm, Bakanhk Mildilrilm, Bakanhk Ozel Kalem Mildilrilm, Daire
Mudurlerim , Mufettis ve Egitim Uzmam arkadaslanm,
Bu anket, K.K.T.C Milli Egitim ve KilltUr Bakanligmdaki Ost dUzey egitim
yoneticilerinin donii~iim ve degisime olan yatkmhklanm belirlemek amaciyla hazirlanan
yuksek lisans tezine bilimsel veri toplamada kullamlacaknr. Bu nedenle Ust dUzey egitim
yoneticisi olan sizlerin gorusleri, bu cahsmaya 1~1k tutacaknr ve kesinlikle baska bir amac icin kullamlmayacaknr,
Sorular, cahstrguuz birimdeki isinizi nasil degerlendirdiginizi belirlemeye yardrmci
olacak bicimde tasarlanrms ve iki bolumden meydana gelrnistir. I.Bolilmde kisisel bilgiler
bulunmakta, Il.Bolumde ise Orgutsel Teshis sorulan yer almaktadir, "' I. Bolumde IUtfen size uygun olan secenegin yanmdaki parantezin icine (x) isareti
koyunuz
Il.Boltlmde ise cahsnguuz birimdeki uygulamalan "kanhyorum'tdan "kanlrmyorum'ta
kadar uzanan besli gosterge ilzerinde isaretleyiniz.
A B C D E Kanhyorum Onemli Ol~e katthyorum NOtr Kanlnuyorum Onemsiz Ol~O.de kanlmtyorum
Kosullann yarutlanmasinda kendinize karst dilrilst olmaya cahsm, Bu, bir test
uygulamasi olmadigmdan dolayi dogru veya yanhs yamtlar mevcut degildir, Diizeltici yanrtlar,
kararlanrmz ilzerinde etkili olabilir. Kendiniz acistndan uygun olan yamtlan, ilgili secenegin
altmdaki ( ) icine "x" isareti koyarak belirleyiniz.
Liitfen hicbir soruyu yanitsiz birakmaym .
ilginizden ve katkilanmzdan dolayi tesekkur ederim
ERGiN cuv ALCIOGLU Y akm Dogu Oniversitesi
Egitim Bilimleri Enstiltilsil
Egitim Yonetimi Denetimi Planlamast
Ve Ekonomi Bolnmu
Yuksek Lisans Ogrencisi
Top Related