Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 1
Ch−¬ng 3. Sinh lý néi tiÕt
§ §¹i c−¬ng vÒ néi tiÕt & hormone
* TuyÕn néi tiÕt (Endocrine gland):
- Kh«ng èng dÉn (gland less duct)
- §æ trùc tiÕp vµo m¸u
- §Æc hiÖu ??
- Cã èng dÉn
- §æ vµo xoang
T’ néi tiÕt T’ ngo¹i tiÕt
TiÕt c¸c chÊt ho¹t tÝnh sinh häc, ®æ trùc tiÕp vµo m¸u, t¸c dông kÝch thÝch, ®iÒu hßa c¸c qu¸ tr×nh trong c¬ thÓ
* Hormone (harman = kÝch thÝch)ChÊt truyÒn tin ho¸ häc tuÇn theo m¸u, tõ n¬i sinh ®Õn nơi tiÕpnhËn (®Ých) ph¸t huy t/d sinh häc cao, ®−îc ®iÒu hoµ = feed-back
1. Nguån gèc
- TuyÕn néi tiÕt (Classical Hormone)
- HÖ TK: (Neuro Hormone): TB TK tiết
+ Hypothalamus, TK TV (Adrenalin, Noradrenalin, Axetylcholin)
- TB, t/c côc bé (Local Hormone): ®iÒu tiÕt c/n TB gÇn kÒ hoÆcngay trong c¬ quan tiÕt hoÆc néi tiÕt (kh«ng cÇn m¸u v/c)
+ Somatostatin (tuyÕn tôy) � ø/c tiÕt insulin, glucagon
+ H¹ vÞ tiÕt Gastrin�tiÕt dÞch vÞ
+ T¸ trµng tiÕt Secretin���� dÞch tuþ
Phạ
m K
im ðăn
g -
Kho
a C
N&
NT
TS
11/0
4/20
09
http
://cn
ts.h
ua.e
du.v
n mụ
c: B
ài g
iảng
2
H. từ TB nội ti ết ñược máu v/c ñến TB ñích
H. từ TB TK theo sợi tr ục vào synap kíchthích TB gần kề (ñích)
= chất dẫn truy ền TK (Acetylcholin, Adrenaline, Noradrenaline)
H. từ TB TK theo vào máu ñến kích thích TB ñích
(Adrenaline, Noradrenalinetuỷ thượng thận thuộc nhóm H. cổ ñiện)
H. từ TB nội ti ết vào dịch ngoại bào
d- ñến
kích
thíc
hT
B ñ
ích
e-kí
chth
ích
bản
thân
TB
tiết
C¸c tuyÕnnéitiÕtquanträngtrongc¬thÓ
Melatonin �
ngñ, nhÞpsinh
häc
Lept
in
M«mì
§iÒukhiÓn
ThÌm¨n
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 3
2. Phân loại hormone: Theo cấu tạo (4 nhãm), tính tan (2 loại)
2.1. DÉn xuÊt cña a.a: dÉn xuÊt tyrosine (T/h ñơn giản vànhanh hơn)
- C/yÕu d¹ng kÕt hîp, d¹ng tù do Ýt
H. tuû th−îng thËn(Adrenalin, Noradrenalin)
Hoà tan trong nước
T/d = H-màng
H. tuyÕn gi¸p(T4 -Thyroxine, T3 -Triiodothyronine )
Hoà tan trong lipid
T/d = H-gen
2.2. Peptide vµ Protein (3���� 400 a.a) Hoà tan trong nước
- T/h ë l−íi néi chÊt nguyªn sinh d¹ng pro–hormone (peptid dµi h¬n)
- T/d = H - mµng
2.3. Steroid (tan trong lipid)
-Ngoµi ra cßn calcitriol (chÊt chuyÓn ho¸ VTM D3 ®−îc t/h ë thËn)
Nh©n: Cyclopentan–perhydro phenantren
- Trong m¸u ë d¹ng k/h protein v/c ñặc hiệu
- Khi t/d k/h receptor ®Æc hiÖu nh©n � t/d lªn ADN TB ®Ých
� adrenalin t/d ngay (phót), steroid ph¶i sau vµi giê
- PhÇn lín h/® trùc tiÕp (trừ testosteron� sp’ h/® dihydro-testosteron)
- T/h tõ cholesterol d−íi xúc tác hÖ enzyme
néi bµo (vá th−îng thËn, sinh dôc, nhau thai)
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 4
2.4. Eicosanoid (hîp chÊt cña a.xÝt bÐo):
• T¹o thµnh tõ arachidonic (axÝt bÐo kh«ng no 20 C, nhiÒu nèi ®«i)
• Prostaglandin (phÇn lín c¸c m«), Leukotriene (b¹ch cÇu), Thromboxane(b¹ch cÇu vµ c¸c m« kh¸c)
• T/d t¹i chç, c¸c tÕ bµo gÇn kÒ
Mét sè vÝ dô vÒ ph©n lo¹i theo cÊu t¹o ho¸ häc
Eicosanoid
Steroid
Dẫn xuất amin
Peptid
Nhãm hormone
PhÇn lín c¸c m«B¹ch cÇu
ProstaglandinLeucotrien, Tromboxan
Vá th−îng thËnBuång trøngTinh hoµnThÓ vµng
Cortisol, Aldosteronββββ_estradiolTestosteronProgesteron
Tuû th−îng thËnTuyÕn gi¸p
Andrenalin, NoradrenalinThyroxin
HypothalamusTiÒn yªnTuyÕn tụyNh©n trªn thÞ, c¹nh n\o thÊt
TRH (Thyrotropin Releasing H)ACTH (Adreno Cortico Tropin H)Insulin, GlucagonVazopressin (Anti Diure H)
N¬i tiÕtHormone
3. Sự vận chuyển hormone
- H. hoà tan trong nước (catecholamine, peptide): tự do (trừ GH, IGF1)
- H. hoà tan trong chất béo (steroid, thyroid): kết hợp protein v/c (ñặchiệu hoặc không ñặc hiệu)
Albumin và prealbumin v/c steroid, thyroid
CBG (Cortisol - Binding Globulin)
SHBG (Sex Hormone Binding Globulin)
DBG (VTM D - Binding Globulin)
Protein v/c không ñặc hiệuProtein v/c ñặc hiệu
NhiÒu H. l−u th«ng trong m¸u b»ng 1 protein v/c ®Æc hiÖu
Mao qu¶n H-VËt t¶i
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 5
4. §Æc tÝnh sinh häc cña hormone
-Kh«ng ®Æc tr−ng loµi: HTNC, HCG
- §Æc hiÖu víi c¬ quan (do receptor)���� H. s.dôc ¶/h c¬quan s/d (¶/h c¬ quan kh¸c nh−ng kh«ng râ)
-Ho¹t tÝnh sinh häc cao (µmol, nmol, pico mol): 1g insulin g©y gi¶m ®−êng huyÕt 125.000 thá
-T/d qua l¹i, hiÖp ®ång hoÆc ®èi kh¸ng
-ðiÒu hoµ nhê TK – TD và feedback
Hµm l−îng rÊt thÊp: µµµµmol=10-6mol , nmol=10-9mol, picomol=10-12mol
� khã t¸ch chiÕt, ®Þnh tính, ®Þnh l−îng chÝnh x¸c
� MiÔn dÞch phãng x¹ RIA (Radio Immuno Assay) & 1 d¹ng cña RIA:
ELISA (Enzym Linked Immunosorbent Assay)
5. C¬ chÕ t¸c dông cña hormoneH – mµng, H-gen vµ H–Enzyme
�Receptor bản chất protein: thiếu hoặc cấu trúc bất thường ???
� Thiếu receptor GH (còi cọc), receptor VTM D (còi xương), receptor H. sinhdục ñực (rối loạn phát triển giới tính)
Peptide, amin
Steroid
H. tuyến giáp
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 6
5.1. C¬ chÕ H–Mµng: (H. cã träng l−îng ph©n tö lín)
•Hormone (The first messenger): mang tin TK ®Õn TB � thay
®æi tÝnh thÊm mµng � xóc t¸c v/c tÝch cùc vµo ho¹t ho¸ men xóc t¸c
hinh thµnh th«ng tin néi bµo (The second messenger)
•Cã Ýt nhÊt 5 lo¹i th«ng tin thø 2:
ATP � AMPvßng (Adenosine Mono Phosphate Cycle)
GTP (Guanosin Triphosphate) � GMP vßng
IP3 (Inositol Triphosphate)
PI (phosphatidyl inositol) � Diacylglycerol (hay Diglyceride)
Ion Ca2+
H
N
N
NH2
N
N
H
C
H
CC
O
HH
OH OH
C
H
C O P
O
OH
O ~ P
O
OH
O ~ P
O
OH
OH
N
N
NH2
N
N
C
H
C
O
HH
CH2
OHO
H
P
OH
O
O
ATP
Adenylcyclaza
AMPvßngThe second messenger)
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 7
T¸c dông cña Adrenalin vµ glucagon
ATP AMPvßng (chÊt T.T 2)
H ChÊt T.T1
RMµng TB
ho¹t ho¸
KINAZA
Photphorylazab(v« ho¹t)
Photphorylaza a ( ho¹t ®éng)
Glycogen Glucose-1 P
Glucose-6 P GlucoseG.6.photphataza
���� ®−êng huyÕt
Vµo m¸u
ho¹t ho¸Adenylcyclaza
T¸c dông hormone lªn trao ®æi lipit qua AMPc(lipocain, tiroxin liÒu cao ….)
H ChÊt T.T1R
Mµng TB
ho¹t ho¸
triglyxerit-lipaza
ho¹t ho¸
ATP AMPvßng (chÊt T.T 2)
Lipit
Adenylcyclaza
Glyxªrin + AxÝt bÐo
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 8
5.2. C¬ chÕ H–gen: (steroid )
� C¬ chÕ chung
HRE = H. Responsive Element ���� khëi ®éng tæng hîp protein ë bµo t−¬ng
� C¬ chÕ t¸c ®éng lªn ADN
R’R
R-G P O ADN
ADN
ARNm
RibxomProtein
chÊt øc chÕ
Hormon
- Gen t/h protein trªn ADN ∈ ®ãng më gen O (Operator -vËn hµnh, tiÒn khëi ®éng)
- Gen O ®−îc ®/khiÓn bëi R-G (Regular Gene) = sinh chÊtøc chÕ R ( 2 ®Çu: R & R’)
+ NÕu H b¸m vµo R’���� më gen O ���� tæng hîp P
+ NÕu H b¸m vµo R���� ®ãng gen O→→→→ kh«ng më xo¾n kÐp
T/h protein: ADN ARN-polymeraza më xo¾n kÐp
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 9
5.3. C¬ chÕ H–men
- T/d Co-enzim: t¨ng hoÆc ø/c enzyme
VD: men NADF-transhydrogenaza xóc tiÕn sù v/c hydro tõNADFH2 ®Õn NAD d−íi ¶/h cña oestrogen ë m« s.dôc:
Oestrol + NADFH2 →→→→ Oestradiol + NADF
Oestradiol + NAD →→→→ Oestul + NADH2
NADH2 + NAD →→→→ hormon NADF + NADH2
- HiÖu qu¶ nµy xóc t¸c q/tr×nh chuyÓn ®iÖn tö vµ hydro trongh« hÊp, t¨ng chuyÓn ho¸ E, t¨ng h« hÊp m« bµo � gi¶i thÝchHF m¹nh khi ®éng dôc
6. Sù ®iÒu hoµ néi tiÕt vïng d−íi ®åi
- Trung t©m TK, cÇu nèi TK - néi tiÕt, c/n néi tiÕt
- TiÕt 2 nhãm hormone (®iÒu hoµ h/® néi tiÕt ®Æc biÖt tuyÕn yªn)
Nhãm gi¶i phãng
RF: Releasing Factor t¨ng c−êng h/® c¸c tuyÕn
Nhãm øc chÕ
IF: inhibiting Factor
øc chÕ h/® c¸c tuyÕn
[H] trong m¸u rÊt thÊp� thay ®æi � bÖnh (−u, nh−îc n¨ng)�
®iÒu hoµ (TK-TD, feed-back)
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 10
øc chÕ tiÕt MSH tuyÕn yªnPeptit(3 aa)
Melanotropin InhibitingFactor
KÝch h¾c tèMelanocyte Stimulating
Hormone
G©y tăng tiÕt MSH tuyÕn yªnPeptit(5 aa)
Melanotropin ReleasingFactor
H. h−íngthuúgiua
H chèng lîi niÖuChèng bµi niÖu (ADH-Antidiure
H.)Peptit(9 aa)
Vazopressin
oxytoxinTõ nh©n trªn thÞ & nh©n c¹nh n·o thÊt theo sîi trôcxuèng thuú sau tuyÕn yªn
G©y co bãp c¬ tr¬n tö cung, èngdÉn tuyÕn vó
Peptit(9 aa)
OxytoxinH. h−íngthuúsau
øc chÕ tiÕt Prolactin cña tiÒn yªnaminProlactin Inhibiting
Factor (PIF)
KÝch nhò tèProlactin
G©y tiÕt Prolactin tiÒn yªnPeptitProlactin Releasing
Factor (PRF)
øc chÕ tiÕt STH cña tiÒn yªnPeptit
(14 aa)Somatotropin Inhibiting
Factor (SIF)
KÝch tè sinh tr−ëng(Growth H)
Somato Tropin Hormone
G©y tiÕt STH tiÒn yªnPeptit(44 aa)
Somatotropin ReleasingFactor (SRF)
KÝch dôc tèGonado Stimulin Hormone
(FSH-LH)G©y tiÕt FSH vµ LH tiÒn yªn
Peptit(10 aa)
Gonadotropin ReleasingFactor (GnRF)
KÝch vá th−îngthËn tè
Adeno Cortico TropinHormone
G©y tăng tiÕt ACTH tiÒn yªnPeptit(41 aa)
Cortico Releasing Factor(CRF)
KÝch gi¸p tr¹ng tèThyroid Stimulating
HormoneG©y tăng tiÕt TSH tiÒn yªnPeptit
(3 aa)Tirotropin Releasing
Factor (TRF)
H. h−íngthuútr−íctuyÕnyªn
Tªn tiÕng viÖtTªn ®Çy ®ñ
Hormon tuyÕn yªn t−¬ng øngT¸c dông
CÊutróc
Hormone Hypothalamus
C¸c hormone Hypothalamus cã t¸c dông ®iÒu hoµ néi tiÕt (RF, IF)
Hypothalamus
thuúsau
thuútr−íc
thuúgi÷a
RF+
IF-
(MiÒn vá TT, Gi¸p tr¹ng,, SD, Gan)
Hocmon
C¬ quan ®Ých
Feed-back vßngng¾n
Feed-back vßngdµi
Ngo¹i c¶nh(to, a/s, ®é Èm …)
KÝch thÝch tõbªn trong
(TuyÕn ®Ých)
Tham kh¶o
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 11
B. SInh lý c¸c tuyÕn néi tiÕt
I. CÊu t¹o (3 thuú)
- VÞ trÝ: hè yªn cña x−¬ng b−ím
Hypothalamus
thuúsau
(thuúTK)th
uútr−íc
(thuútuyÕn)
RF+
IF-
thuúgi÷a
• §/m vµo 2 lÇn mao qu¶n:
- HÖ thèng 1 nhËn chÊt tiÕthypothalamus vµo hÖ mao qu¶nthø cÊp
- HÖ mao qu¶n thø 2 ph©n bècho c¸c TB tiÕt
§ 1- TuyÕn yªn (Hypophyse)
Tham kh¶o
II. C¸c kÝch tè tuyÕn yªn
1. Hormone thuú tr−íc
C¸c hormone thuú tr−íc tuyÕn yªn vµ c¸c tuyÕn ®Ých cña chóng
1.1. H. sinh tr−ëng (STH -Somatotropin HormoneGH - Growth Hormone)
- Protein, 2 LK disulfur. Kh«ng c¬ quan ®Ých (duy nhÊt)
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 12
� Chøc n¨ng sinh lý “chuyÓn ho¸”
- Tæng hîp protid (GH t/® lµm a.a dÔ dµng vµo TB)
- KT gan t¹o Somatomedin kÝch thÝch sulfat ho¸ canxi (cèt ho¸)
- ↑ ®−êng huyÕt = KT tiÕt glucagon� ®¸i ®−êng s.lý
- Tho¸i ho¸ lipit cung cÊp E � ↑axÝt bÐo tù do huyÕt t−¬ng
GH
KT biÖt ho¸ TB sôn
KT s¶n xuÊt IGF-1
KT tæng hîp Protein
KT ph©n gi¶i Lipit
Gi¶m s/d glucose
KT c¬ thÓ sinh tr−ëng
KT t¹o glucoseT¨ng ®−êng huyÕt
� KiÓm so¸t � Rèi lo¹n
� ThiÕu hôt (nh−îc)
Tr−íc dËy th× → chøngng−êi lïn, tÝ hon (trÝ tuÖ b×nhth−êng, bÊt th−êng gen tænghîp STH)
� Thõa GH (−u)
Tr−íc dËy th× → chøngkhæng lå
Sau dËy th×→ chøng to cùc
GH-IFGH-RF
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 13
1.2. KÝch gi¸p tè (TSH: Thyroid Stimulating H.)
glycoprotein, tuyÕn ®Ých: tuyÕn gi¸p
� Chøc n¨ng sinh lý
- Qua H. t’ gi¸p ↑ chuyÓn ho¸ c¬ b¶n (nhÞp tim, h« hÊp),↑chuyÓn ho¸ glucid vµ nit¬.
- KT trùc tiÕp qu¸ tr×nh tho¸i ho¸ lipit ë m« mì
- T¨ng c−êng hÊp thu I2 m¸u t/h tiroxin vµ thóc ®Èy ho¹t tÝnh men ph©n gi¶i tireoglobulin t¹o tiroxin
� KiÓm so¸t
- TRH (d−íi ®åi) � tiÕt TSH
- øc chÕ b»ng feed-back tõ c¸c H. tuyÕn gi¸p (T3, T4)
1.3. KÝch vá th−îng thËn tè (ACTH: Adenocorticotropin H.)
- Polypeptid 39 a.a, vÞ trÝ 25�39 thay ®æi ∈∈∈∈ loµi
- TuyÕn ®Ých: vá th−îng thËn
� T¸c dông
- §iÒu tiÕt trao ®æi ®−êng qua KT tiÕt glucocorticoid vµtrao ®æi kho¸ng qua Mineralocorticoid
�KiÓm so¸t: CRH: Corticotropin R.H (d−íi ®åi) vµ c¸c H. váth−îng thËn qua feed-back
- Stress g©y t¨ng tiÕt ACTH → t¨ng tiÕt H. vá th−îng thËn
� −u n¨ng: héi chøng Cushing (t¨ng c−êng tiÕt H. chuyÓn ho¸ ®−êng)
- GÇn ®©y ph¸t hiÖn ACTH ¶/h ®Õn n\o, trÝ nhí, hµnh vi
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 14
1.4. KÝch dôc tè (GSH: Gonado Stimulin Hormone)
FSH: Folliculo Stimulin H.(kÝch no\n tè)
LH: Luteino Stimulin H.(kÝch hoµng thÓ tè)
§Òu lµ glycoprotein
C¸i: KT bao no\n ph¸t triÓn →tiÕt oestrogen → t/d lªn ®−êng sinh dôc
§ùc:KT èng dÉn tinh, sinh tinhph¸t triÓn → KT t¹o tinh
C¸i: KT chÝn & rông trøng � thÓvµng � tiÕt progesteron
§ùc: KT s¶n xuÊt testosteroncña tÕ bµo kÏ (Leydig)
� KiÓm so¸t: do GnRH (Gonadotropin RH.) & H. sinh dôc
1.5. KÝch nhò tè (prolactin): protein, 3 cÇu disulfur
� T¸c dông
- Cã thai tiÕt liªn tôc, KT thÓ vµng tiÕt progesteron tr−íc khi
tiÕt ë nhau thai vµ KT tiÕt s÷a ngay sau ®Î
- øc chÕ tiÕt FSH, LH � −/c ®éng dôc
- G©y b¶n n¨ng lµm mÑ. Gµ l¬go kh«ng Êp do [prolactin] thÊp.
Tiªm prolactin→→→→ Êp
- Thµnh thôc vÒ tÝnh, bao no\n tiÕt oestrogen � tuyÕn vó
ph¸t dôc (®Öm, èng dÉn). Trøng rông → thÓ vµng tiÕt
progesteron → KT bao tuyÕn ↑, s÷a ®−îc tiÕt khi cã prolactin
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 15
� KiÓm so¸t: PRH vµ PIH (dopamine) d−íi ®åi
- TRH (d−íi ®åi), oestrogen, stress, c¸c chÊt KT (thuèc phiÖn, nicotin & mét sè thuèc an thÇn)
T¨ng c¶m gi¸c TK
3. C¸c hormon hËu yªn: Oxytoxin & Vazopressin
- Peptit (9 a.a), tõ TB TK nh©n trªn thÞ & nh©n c¹nh n\o thÊt
- §V cã vó: ADH cã a.a8: Arg (lîn, hµ mm: Lys), a.a3: Phe
- Oxytoxin ≠ ADH ë 2 a.a (sè 8: Leu, sè 3: Isoleu)
- Tõ peptit dµi c¾t ng¾n t¹o 2 neurophysin ®Æc hiÖu
(neurophysinI cho oxytoxin, neurophysinII cho ADH). Phøc
oxytoxin-neurophysinI & vazopressin-neurophysinII theo
sîi trôc vµo hËu yªn.
2. Hormon thuú gi÷a (MSH: Melanocyte Stimulating H.)
- KÝch h¾c tè→ thay ®æi mµu da , ®iÒu hoµ: MIF vµ MRF
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 16
2.1. T¸c dông
� ADH: chèng lîi niÖu, ↑t¸i hÊp thu H2O ë thËn. Co m¹ch→↑Pa- C¬ chÕ: ho¹t ho¸ hyaluronidaza ph©n gi¶i hyaluronic th−îng b×èng thËn → hÊp thu n−íc ë èng thËn
- Khi thiÕu (tæn th−¬ng d−íi ®åi) → ®¸i th¸o nh¹t (®¸i nhiÒu, kh¸tn−íc→ uèng nhiÒu). Sù t¨ng tiÕt → ø n−íc, t¨ng Pa nh−ng nhanhchãng nhÊt thêi
� Oxytoxin:
- Co c¬ tr¬n tö cung, ®−êng sinh dôc c¸i nãi chung → thóc ®Î
- KT co bãp c¬ tr¬n tuyÕn vó → KT tiÕt s÷a
- ø/d: Thô tinh nh©n t¹o→→→→ KT nhu ®éng t/c ®−a nhanh tinh trïnggÆp trøng →→→→ t¨ng tû lÖ thô thai. Thóc ®Î
2.2. KiÓm so¸t- §iÒu hoµ ADH th«ng qua ASTT m¸u: (↑↑↑↑ASTT→→→→ tiÕt nhiÒu, ASTT↓→↓→↓→↓→ ↓↓↓↓ tiÕt) ���� khi mÊt n−íc���� m¸u ®Æc���� ↑↑↑↑ tiÕt- Khi KT nóm vó, c¬ quan s.dôc����t¨ng tiÕt oxytoxin
§iÒu hoµ tiÕt ADH
-TB nhËn c¶m thÈm thÊu ë Hypothalamus
- TB nhËn c¶m ASTT trong hÖ tuÇn hoµn
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 17
- MÆt ngoµi khÝ qu¶n : 2 thuú 2 bªn + mét eo ë gi÷a
§ 2. tuyÕn gi¸p tr¹ng (Thyroid gland)
Bao tuyÕn
TB tiÕt (TB nang tuyÕn)
TiÕt T3 vµ T4
TB c¹nh nang(canxitonin����↓↓↓↓Ca
++ huyÕt
ChÊt keo
T4Thyroxine
T3Triiodothyronine
1. Sinh tæng hîp T3& T4
- DÉn xuÊt cña a.a tyrosine.
- T3, T4 + globulin� Tireoglobulin dù tr÷ ë xoang baotuyÕn. D−íi t/d cña TSH tiÒn yªn → thyroxine
- Tæng hîp cÇn 2 yÕu tè: Iod (ngo¹i sinh, néi sinh) & protein
tuyÕn gi¸p thyroglobulin. Qua 4 b−íc:
B2: Oxy ho¸ iod: 2I- peroxydaza 2e- + I2
B1: TB tuyÕn gi¸p thu nhËn, c« ®Æc Iodur
Iod (T.¨n, n−íc) hÊp thu ë ruét d¹ng (I-) ®Õn tuyÕn gi¸p gi÷ l¹i
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 18
B3: G¾n Iod lªn a.a tirozin t¹o MIT vµ DIT
B4: T¹o T3 vµ T4
HO CH
COOH
CH2
NH2
IHO CH
COOH
CH2
NH2
I 2 +MITTyrosine
Iodinaza
COOH
HOI
O CHCH2
NH2
I
I
I
IO CHCH2
NH2
I
I
COOH
HO
IHO CH
COOH
CH2
NH2I DIT
* MIT + DIT ���� T3
* DIT + DIT ���� T4
2. T¸c dông cña Thyroxine
TB ®Ých: c¸c TB c¬ thÓ, ®/b c¬, TK, gan, phæi, thËn
� ChuyÓn ho¸
- T¨ng dÞ ho¸ (oxy ho¸) sinh nhiÖt (nh−îc n¨ng→→→→ chèng rÐtkÐm, th©n nhiÖt gi¶m)
- ↑↑↑↑ ph©n gi¶i gluxit, lipit, protein���� n¨ng l−îng(−u n¨ng →→→→ con vËt gÇy, ↓↓↓↓ thÓ träng)
+ Gluxit: →→→→ ↑↑↑↑ hÊp thu glucose ë ruét
→→→→ ↑↑↑↑ chuyÓn glycogen →→→→ glucose ë gan
+ Protein:→→→→ ↑↑↑↑ dÞ ho¸, bµi xuÊt nit¬, c©n b»ng protein
+ Lipit:→→→→ ↑↑↑↑ huy ®éng axÝt bÐo tù do
+ N−íc: ø/c t¸i hÊp thu n−íc èng thËn →→→→ n−íc tiÓu nhiÒu
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 19
� Sinh tr−ëng ph¸t dôc
- ¶/h dinh d−ìng da, l«ng. KT sôn liªn hîp� sinh x−¬ng
- G©y biÕn th¸i nßng näc
- KT sinh tr−ëng, ph¸t dôc bµo thai, hÖ TK, x−¬ng bµo thai(thiÕu ë thêi kú bµo thai → ®Çn ®én, kÐm ph¸t triÓn)
- Gia cÇm: ↑ tû lÖ Êp në → bæ sung KI cho gµ ®Î
- KT biÓu m« tuyÕn vó, ↑t/h protein, mì s÷a � ↑s¶n l−îng s÷a
- Khi thiÕu → ngõng ®éng dôc
- ¶/h TKTW & thùc vËt (c¾t tuyÕn gi¸p → kh«ng lËp ®−îc PXC§K)
3. Khi rèi lo¹n
* −u n¨ng: Basedow
- ↑ H. gi¸p tr¹ng → thiªu ®èt hÕt dinh d−ìng → cung cÊp E → gÇy gß → m¾t låi, dÔ xóc c¶m, ↑ th©n nhiÖt
* Nh−îc n¨ng
- B−íu cæ (thiÕu I→ nhu cÇu lín→↑gian chÊt tuyÕn gi¸p→ b−íu)
- ThÇn kinh kÐm ph¸t triÓn → ®Çn ®én
- ↓ nhÞp tim, ↓ Pa
4. T¸c dông cña canxitonin
- ↓ caxi huyÕt. C¬ quan ®Ých: x−¬ng, thËn
↓ gi¶i phãng Ca x−¬ng, ↑ bµi xuÊt Ca++ ë thËn
- §iÒu hoµ: qua sù ↑[Ca++] huyÕt
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 20
§ 3. tuyÕn cËn gi¸p (Parathyroid gland)
- C¹nh tuyÕn gi¸p, tiÕt Parathyroid (PTH) cïng canxitonin vµVTM D tham gia vµo chuyÓn ho¸ Ca, P
-B/chÊt: protein
1. T¸c dông cña PTH: ®iÒu hoµ canxi, photpho
ThËnèng thËn xa: ↑↑↑↑t¸i hÊp thu Ca++èng thËn gÇn: ↓↓↓↓ hÊp thu PO4---
X−¬ngHuy ®éng Ca++ tõ x−¬ng
T¨ng Ca++ huyÕt
2. Rèi lo¹n
� −u n¨ng
• ↑ PTH �mÊt Ca x−¬ng, th−êng g©y sái thËn (ø ®ängphotphat Ca c¸c m« mÒm)
• BÖnh Reckling-Hausen: mÊt Ca++ x−¬ng, t¹o hèc, dÔ g\y
� Nh−îc n¨ng: ↓↓↓↓ canxi huyÕt→ co giËt → chÕt
3. §iÒu hoµ: ∈[Ca++] huyÕt, khi [Ca++]↑→ gi¶m tiÕtPTH vµ ng−îc l¹i
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 21
§ 4. TuyÕn tuþ (panereas)
- Ngoµi ra, TB F (PP) tiÕt 1 polypeptid (36 aa) t/d lªn ®−êng ruét
Ngo¹i tiÕt Néi tiÕt
DÞch tuþ(tiªu ho¸)
TB αααα (A)(Glucagon)
Hocmon (3TB tiÓu ®¶o Langerhans)
TB ββββ (B) (Insulin)
TB δδδδ (D)(Somatostatin)
↑↑↑↑®−êng huyÕt ↓↓↓↓®−êng huyÕt
A B
D
F (PP)
Glucagon Insulin
Somatostatin
Polypeptide Pancreatic(PP)
(-)
(-)(-)
(-)
(-)
(+)
(+)
Nguồn gốc và sự ñiều tiết lẫn nhau giữa các hormone tuyến tuỵ
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 22
1. C¸c hormon tuyÕn tôy1.1. Insulin
• Polypeptid
M¹ch αααα 21 a.a
M¹ch ββββ 30 a.a
↑↑↑↑ ph©n gi¶i & sö dông glucose
↓↓↓↓ t¹o ®−êng
↑↑↑↑ V/c glucose vµo c¬, m«
↑↑↑↑o.x.h glucose m«bµo
↑↑↑↑T/h glycogen ë gan
↑↑↑↑Ch.ho¸glucose���� mì+ a.bÐo
↓↓↓↓T¹o glucose míi
↓↓↓↓ qu¸ tr×nhglycogen���� glucose
= Ho¹t ho¸ photpho-diesteraza chuyÓn AMP→→→→ATP
Hexokinaza Insulin Hexokinaza*
Glucose Hexokinaza* Glycogen
• T¸c dông: ↓↓↓↓ ®−êng huyÕt (2 h−íng)
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 23
•↑↑↑↑ hÊp thu glucose ë nhiÒu TB•↑↑↑↑ tæng hîp glycogen ë gan• Gi¶m t¹o glucose
↑tæng hîp triglyceride
•↑↑↑↑ hÊp thu a.a ë nhiÒu TB•↑↑↑↑ tæng hîp protein
• Gi¶m glucose huyÕt
•↑↑↑↑ dù tr÷ glycogen ë TB
•↑↑↑↑ dù tr÷ triglyceride TB• ↓↓↓↓ [axÝt bÐo tù do] huyÕt t−¬ng
↓↓↓↓ [a.a] huyÕt t−¬ng
C¸c t¸c dông chÝnh cña Insulin
Insulin
1.2. Glucagon- Polypeptit (29 a.a) do TB αααα , l−u th«ng d¹ng tù do- T/d:↑↑↑↑ [glucose] huyÕt (cïng chiÒu Adrenalin)
↑↑↑↑glycogen →→→→ glucose
ø/c t/h lipit ëganChuyÓn
a.a→→→→glucose
KT tuûth/thËn tiÕtadrenalin
tho¸i ho¸protein
1.3. Somatostatin
- Peptit (14 a.a), do TB D tuþ (ngoµi ra cßn do hypothalamus)
- ø/c gi¶i phãng c¸c H: insulin, glucagon vµ GH (STH)
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 24
2. §iÒu hoµ bµi tiÕt
• [glucose] huyÕt cao→ KT d©y X→ tôy→ tiÕt insulin
• STH tuyÕn yªn, [a.a]↑ m¸u � tiÕt c¶ hai
3. Rèi lo¹n
• ¦u n¨ng: (u) thõa insulin�↓↓↓↓®−êng huyÕt ¸c tÝnh�må h«i, ↓↓↓↓ Pa
• Nh−îc n¨ng:↑↑↑↑®−êng huyÕt�®¸i ®−êng� ®ãi, kh¸t, sót c©n�mÊt G �c¹n dù tr÷ hydratcarbon � oxh lipit t¹o E � xªton niÖu
Lipit oxy ho¸ a.axetic→→→→ Axetyl CoA���� axªto axÝt→→→→ axªton→→→→ thÓ xªton
- Xªton k/hîp kiÒm dù tr÷→ ↓↓↓↓[kiÒm] → mÊt c©n b»ng acid-baz¬ →tróng ®éc, h«n mª, chÕt
- C¬ thÓ mÊt n−íc → ph¸ ho¹i tuÇn hoµn n\o, h«n mª, chÕt
§ 5: TuyÕn th−îng thËn (Adrenal gland)
- N¹o bá miÒn tuû → con vËt sèngC¾t bá 2 tuyÕn → con vËt chÕtMiÒn nµo quan träng h¬n?
VáTuû
Líp l−íi
Líp bãLíp cÇu
Sîi tr−íc h¹ch giao c¶m
TB s¶n xuÊtcatecholanin
TB TuyÕn
TB TK
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 25
Nhãm glucocoticoid(oxycocticoid)
• ChuyÓn ho¸ gluxit, protein vµ sinh ®−êng míi
(Cocticosteron, Coctisol)
Nhãm minera cocticoid(Deoxycocticoid)
C©n b»ng ion, ch/ ho¸ kho¸ngDeoxycocticosteron (DOC)
Aldosteron
Nhãm H. sinh dôc
Androgen, Oestrogen, Progesteron.
I. Vá th−îng thËn
®Òu lµ steroid (3 nhãm)
Chøc n¨ng c¸c nhãm (xem s¬ ®å)
GLUXIT• ↑↑↑↑®ång ho¸ (glycogen ë gan)• ↓↓↓↓ sö dông glucose ngo¹i vi� KT t¹o ®−êng tõ a.a→→→→ ®iÒu trÞ
coctisol l©u →→→→ ®¸i ®−êng
� ↑↑↑↑ hÊp thu glucose ë ruét →→→→ ↑↑↑↑®−êng huyÕt
PROTEIN� KT ph©n huû protein t¹o a.a ë da,
c¬, hÖ lympho →→→→ ↑↑↑↑ nit¬ n−íc tiÓu� ø/c vËn chuyÓn a.a qua mµng
� ë gan cã t/d ®ång ho¸, t¨ng thu
nhËn a.a, t¹o nhiÒu men cho sinh
®−êng míi & chuyÓn ho¸ a.a
LIPIT- ø/c tæng hîp lipit
- ↑↑↑↑ph©n gi¶i lipit→↑→↑→↑→↑ [a.bÐo] tù do & [cholesterol] m¸u
Trao ®æiNa+, K+-T¸i hÊp thu Na+ ë èng thËn
& th¶i K+ ra n−íc tiÓu
+Do gi÷ Na+→→→→ gi÷ n−íc,
→→→→nÕu c¾t→→→→ chÕt (mÊt n−íc)
T¸c dông sinh lý hormone vá th−îng thËn
TRAO ðỔI CHẤTChuyÓn ho¸ Gluxit, Lipit, protein &
trao ®æi muèi kho¸ngC¸c t¸c dông kh¸c
SINH DỤCnhãm H. sinh dôc
Androgen, oestrogen, progesteron
B×nh th−êng kh«ng biÓu hiÖn, khicã u →→→→ nam ho¸ ë con g¸i
(androgen) & dËy th× sím ë con trai* Corticoid:
- G©y suy gi¶m MD →→→→ duy tr× m¶nh
ghÐp (do ↓↓↓↓ b/c eosin & b/c lympho)- Chèng viªm: −/c h/® colagen →chèng viªm ë 1 sè bÖnh thÊp khíp
* Chèng stress:
C¬ chÕ: stress →→→→ vá n·o →→→→ CRF
(vïng d’ ®åi) →→→→ ACTH (tiÒn yªn)
→→→→ coctisol, aldosteron (vá th.thËn)→→→→t¨ng ®Ò kh¸ng
* Chèng viªm, chèng dÞ øng:
Cortisol KT TB ®Ých t¹o
Macrococtin (chèng viªm rÊt m¹nh).
- ↑↑↑↑ tÝnh thÊm mao qu¶n���� b/c xuyªn m¹ch vµ di chuyÓn vÒ phÝa
tæn th−¬ng (MD Ko ®Æc hiÖu)
Aldosteron
Glucoco
ctico
id
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 26
O
O
Androstenedione
C17
O
OHCH3
CH3
Testosteron
O
OH
Dehydroepiandrosterone
Androgen (líp l−íi) Glucocorticoids (líp bã)
Pregnenolone
C
OH
O
CH2OH
CH3
CH3
Cholesteron
C
OH
CH3
CH3
CC
CCH3
CH3
CH3
a b
c d1
3
56
1911
17
20
21 25
Enzyme P-450scc
Ho¹t ho¸ bëiACTH
Cortisol
C
O
O
CH2OH
OHOH
Corticosterone
C
O
O
CH2OH
OH
Tæng hîpAndrogen & Glucocorticoidë miÒn vá
II. Tuû th−îng thËn
- B/chÊt: Catecholamin tæng hîp tõ a.a tyrosine
- Cßn cã ë tËn cïng d©y TK g/c.
- CÊu t¹o, c¬ chÕ t/d biÕt râ� m« h×nh n/c c¸c H. kh¸c
HO CH2CH
NH2
OH
OH
Noradrenalin (Nor –No radical)
CH3HO CH2CH NH
OH
OH
Adrenalin
M« ®Ých: gan, c¬ tr¬n, tim, m¹ch
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 27
• T/d nh− TKg/c & cã t/d ch/ho¸ (noradrenalin kh«ng râ)
• Mµng TB ®Ých cã 2 receptor α, β (khi k/h t/d ng−îc nhau)
- Adrenalin + α ë TB da →→→→ co m¹ch (sî hYi lµm mÆt t¸i nhît)
- Adrenalin + β →→→→ ↑ nhÞp tim, ↑huyÕt ¸p, ë gan ↑ glycogen �↑glucose m¸u,
ë x−¬ng t¹o lactat, m« mì ↑ ph©n huû triglycerid
Tim, m¹ch: ↑ h/® tim, co m¹ch (trõ m¹ch vµnh)
→→→→ can thiÖp truþ tim m¹ch
C¬ tr¬n: gi\n c¬ tr¬n d¹ dµy, ruét, tói mËt, bµng quang,
phÕ qu¶n, co c¬ vßng p/x¹ → gi\n ®ång tö
ThËn: ↑ t¹o renin (cÇu thËn)→ ↑ Pa → phï nÒ (viªm thËn→tuÇn hoµn cÇu thËn trë ng¹i, TB §M cÇu thËn tiÕt renin)
•↑trao ®æi ®−êng: KT p/gi¶i glycogen ë gan, ø/c s/d glucose
- M« mì, c¬ v©n: kh«ng cã G-6 phosphatase →→→→ ph©n huûglucogen kh«ng dõng l¹i ë glucose mµ lµ lactat
•TKTW: ↑ c−êng HF
•Vá th−îng thËn: ↑tiÕt ACTH (Adre & Nor chèngstress th«ng qua sù tiÕt c¸c H. miÒn vá →↑ ®Ò kh¸ng)
•TuyÕn må h«i: ↑ tiÕt
§iÒu hoµ: ↓®−êng huyÕt, ↓h/¸, stress lµ nh©n tè KT tiÕt H. miÒn tuû ./.
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 28
§ 6: TuyÕn sinh dôc
A. TuyÕn sinh dôc ®ùc (tinh hoµn)
Do TB kÏ n»m gi÷a c¸c èng sinh tinh(leydig)
1. H. sinh dôc ®ùc (Androgen - tÝnh ®ùc)
•C/yÕu Testosteron ngoµi ra Androsteron, dehydroepiandrosteron
•Steroid 19C, cã nhãm OH ë C17
TB kÏ tiÕt 95% Vá th/thËn: 5%
C17
O
OH
CH3
CH3
Testosteron
2. T¸c dông sinh lý
• §Æc tÝnh s/d s¬ cÊp: duy tr×, KT c¬ quan s/d & tuyÕn s/d phô
• §Æc tÝnh s/d thø cÊp: giäng nãi, r©u, c¬ b¾p (mµo, cùa,…)
• KT T§C, ↑®ång ho¸, t¹o m¸u (h/c, Hb ♂>♀), t/h protit c¬, ↑ ph©n gi¶i lipit → c¬ ↑
• ↑ Melanin dù tr÷ → da dµy ®en h¬n
• KT chøc n¨ng ngo¹i tiÕt c¬ quan s/d ♂
• KT TK g©y ph¶n x¹ s/d
• KT tuyÕn nhên, tuyÕn b\ ↑tiÕt→ VK dÔ x©m nhËp → môn
• KT sinh c¸c feromon → mïi hÊp dÉn
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 29
→→→→ Khi thiÕn (mÊt k/n t/h testosteron):
+ C¬ quan s/d vµ tuyÕn s/d phô teo
+ MÊt p/x¹ s/d
+ Gi¶m h/® TK (HF, ø/c ®Òu yÕu) → g/s thiÕn → hiÒn
+ T¨ng tæng hîp lipit → bÐo (vç bÐo)
3. §iÒu hoµ bµi tiÕt
- Thµnh thôc vÒ tÝnh, c¸c KT ngo¹i c¶nh (mïi, con c¸i, To, as,
thøc ¨n…)→ hÖ TK→ vá ®¹i n\o→ hypothalamus→ RF →tuyÕn yªn→ FSH, LH. LH kÝch tinh hoµn tiÕt testosteron.
C¬ chÕ ®iÒu hoµ tiÕt H. sinh dôc ®ùc
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 30
B. TuyÕn sinh dôc c¸i
ThÓ vµngProgesteron
Buång trøngOestrogen
Nhau thaiProgesteron, oestrogen, prolan (A, B), Relaxin
1. Hormone buồng trứng
a. Oestrogen: TB h¹t biÓu m« buång trøng
O
OH
Oestrone
OH
OH
Oestradiol
OestriolOH
OH
OH
� T¸c dông
+ §Æc tÝnh s/d s¬ cÊp: KT c¬ quan s/d ♀: èng dÉn trøng, tö
cung, ↑kÝch th−íc tuyÕn vó
+ §Æc tÝnh SD thø cÊp (mµo, l«ng, tiÕng kªu…)
+ KT x−¬ng ↑, ®Æc biÖt x−¬ng chËu
+ ↑t/h protein (< H. s/d ♂)
+ ↑ m¹ch m¸u d−íi da→ Êm h¬n
+ TÝch n−íc, muèi kho¸ng→ da c¨ng, ®Çy ®Æn
+ ↑ ®é mÉn c¶m c¬ tr¬n tö cung víi oxytoxin khi ®Î
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 31
b. Progesteron: (streroid 21 C)
• Trøng rông → thÓ vµng → progesteron
- Chöa → tån t¹i gÇn hÕt thêi gian chöa
- NÕu kh«ng→ 1 thêi gian → teo (bß:16-18 ngµy) → chöa gi¶?
• C¬ quan s/d ♀ ↑, ®.b mÆt trong èng dÉn (t¹o sãng) →chuÈn bÞ ®ãn thai (néi m¹c t¨ng sinh, ↑ tiÕt dinh d−ìng)
• §Æc tÝnh s/d thø cÊp: b¶n n¨ng lµm mÑ, ®i ®øng cÈn thËn
• KT tuyÕn vó (bao tuyÕn)
• ¦/c co bãp t/cung, ®−êng s/d ♀ → an thai (ø/c oxytoxin)
• ¦/c tiÕt GSH → ngõng ®éng dôc → tr¸nh thai
2 . Hormon nhau thai
�tiÕt cuèi kú chöa (t/d nh− H. buång trøng)• Oestrogen
• Progesteron
���� c¾t t/vµng kú chöa ®Çu→ sÈy thai
���� Oestrogen kú cuèi nhiÒu→↑ mÉn c¶m T/C víi oxytoxin
• Prolan A, Prolan B: t−¬ng tù FSH, LH
• Relaxin: cuèi kú chöa → gi\n d©y ch»ng x/chËu, më cæ t/c, g©y ®Î. Ngoµi ra, lµm t¨ng sinh truëng tuyÕn s÷a
� Thµnh thôc vÒ tÝnh: H. B.trøng + t/vµng � ph¸t triÓn s/d c¸i.
� Chöa: Trøng ngõng, t/vµng vÉn tiÕt→ an thai
� Sù ph¸t triÓn ®−êng s/d c¸i vÉn cÇn→ nhau thai tiÕt thay thÕ.
�Cuèi kú chöa, T/vµng teo→ hÕt progesteron→ ph¶n x¹ ®Î
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 32
� KÝch dôc tè (c¸c H. tiÕt trong kú chöa)
• HTNC (PMS-Pregnant Mare Serum): prolan A, prolan B.
Ngµy 40-45 (HT)→ ®Ønh 70-75→ gi¶m & mÊt h¼n ngµy 150
• HCG (Human Chorionic Gonadotropin)→ prolan A, prolan
B. Ngµy thø 8 (n−íc tiÓu)→ ®Ønh (50-60) → gi¶m ®Õn ngµy
80 vµ duy tr× ®Õn khi ®Î
• T/d: KT ®éng dôc, rông trøng, siªu bµi no\n (nu«i cÊy ph«i)
• Khi chöa trøng, ung th− nhau→ [HCG] rÊt cao
C¬ chÕ ®iÒu hoµ tiÕt H. sinh dôc c¸iNgo¹i c¶nh: T0,
as, d2, mïi vÞ …
Hypothalamus
Progesteron
Feed-back
Feed-back
TÝn hiÖu tõ vá n·o
(+)GnRH
FSHLH
Trøng chÝnvµ rông
(-)
(-)
ThÓvµng
(-)
Inhibin
Oestrogen
(-)
(-)
Phạm Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 11/04/2009
http://cnts.hua.edu.vn mục: Bài giảng 33
3. øng dông
• Vç bÐo: dïng slilboestrol tæng hîp: cho ¨n, tiªm hoÆc ghÐpd−íi da (dõng tr−íc giÕt thÞt) ???
• HTNC + HCG � ®éng dôc nh©n t¹o, kh¾c phôc chËm sinh, v« sinh, siªu bµi no\n.
• Sinh ®Î KH: progesteron (−/c rông trøng)� phèi ®ång lo¹t
• Sö dông FSH, LH, GnRH kÝch thÝch rông trøng
• Prostaglandin → phá thÓ vµng
• ���� cã thaiMD ®Þnh tÝnh
SVH→→→→Õch ®ùc (tiªm d−íi da ®ïi, dÞch lç huyÖt soi)
§Þnh l−îng progesteron
mét sè hormone kh¸c
1. Melatonin (tuyÕn tïng): tõ a.a tryptophan� serotonin
� Melatonin. T¸c dông ®iÒu hoµ giÊc ngñ vµ nhÞp sinh häc
2. Leptin (m« mì), peptit, cã t−¬ng quan d−¬ng víi dù tr÷ mì
cña c¬ thÓ , kÝch thÝch tÝnh thÌm ¨n ....
3. H. ®−êng tiªu ho¸: (d¹ dµy, ruét): gastrin, secretin, ...
4. Atrial Natriuretic Peptide (ANP): Peptit, tiÕt tõ thµnh t©m
nhÜ, liªn quan ®Õn bµi tiÕt Na+ ë thËn ./.
-
Top Related