zigmund froidis klasikuri fsiqoanalizi · amocana iyo cnobierebis procesebis ZiriTad elementebad...
-
Upload
vuongnguyet -
Category
Documents
-
view
215 -
download
0
Transcript of zigmund froidis klasikuri fsiqoanalizi · amocana iyo cnobierebis procesebis ZiriTad elementebad...
- 1 -
zigmund froidis klasikuri fsiqoanalizi
rodesac fsiqologia gamoeyo filosofias da XIX saukunis meore naxevarSi mecnierul
disciplinad Camoyalibda, misi ZiriTadi mizani iyo janmrTeli zrdasruli adamianis fsiqikis
ZiriTadi elementebis aRmoCena da kvleva introspeqciis (laboratoriul pirobebSi) meTodiT. es
mimarTuleba, romelsac struqturuli skola ewoda, daaarsa vilhelm vundtma, romelmac 1879 wels
laifcigSi pirveli fsiqologiuri laboratoria gaxsna. vundtis azriT, fsiqologiis ZiriTadi
amocana iyo cnobierebis procesebis ZiriTad elementebad daSla da maT Soris arsebuli kavSirebis
kanonzomierebaTa Seswavla. cnobiereba gaigeboda, rogorc struqturuli elementebisgan Semdgari
ram, romelic mWidrod ukavSirdeboda grZnobis organoebSi mimdinare procesebs. magaliTad, feris
SegrZnebebs ukavSirebdnen Tvalis baduris fotoqimiur cvlilebebs, bgeraTa garCevadobas _ imas,
rac xdeba Sida yurSi. rTuli gancdebi ganixileboda, rogorc ramdenime elementaruli SegrZnebis,
xatis, grZnobis gaerTianebis Sedegi. xSirad fsiqologias mentalur qimiasac uwodebdnen.
kritika aseTi fsiqologiis mimarT sxvadasxva mimarTulebidan da sxvadasxva mosazrebiT modioda.
zogi amtkicebda, rom ar unda ganvixiloT mxolod struqtura; rom cnobierebis mniSvnelovani
maxasiaTeblebi aqtiuri procesebia da ara misi pasiuri Sinaarsi. fsiqologiuri mecnierebis sagani
Tavad procesi unda iyos: aRqma da ara _ SegrZneba, azrovneba da ara _ ideebi, warmosaxva da ara _
xatebi. meoreni amtkicebdnen, rom SeuZlebelia cnobieri gancdis aRwera Tavad gancdis arsisa da
mTlianobis darRvevis gareSe. am ideis momxreTa azriT, pirdapiri codna Sedgeba paternebisa da
konfiguraciebisgan da ara gaerTianebuli elementebisgan. mecnierTa kidev erTi jgufi ki amtkicebda,
rom cnobierebis Seswavla SeuZlebelia kvlevis mecnieruli meTodebiT misi dafarulobisa da
subieqturobis gamo, amis nacvlad gvTavazobdnen fsiqologiis, rogorc qcevis Sesaxeb mecnierebis,
gansazRvras.
tradiciuli fsiqologiisadmi froidiseuli dapirispireba sxva mimarTulebiT ganviTarda. igi
fsiqikas aisbergs adarebs, romlis mxolod mciredi nawili mosCans wylis zedapirze _ es
cnobierebaa, misi gacilebiT didi masa ki wyliT aris dafaruli _ es aracnobieris sferoa.
aracnobieris am uzarmazar sivrceSi, Tvaluwvdeneli sasicocxlo Zalebis gigantur sacavSi,
SeiZleba aRmovaCinoT ltolvebi, miswrafebebi, gandevnili azrebi da grZnobebi, romlebic
akontroleben individis cnobier azrebsa da qcevebs. am TvalsazrisiT, fsiqologia, romelic
cnobierebis analiziT ifargleba, absoluturad araadekvaturi da uZluria adamianis qcevis
ZiriTadi motivebis gagebisaTvis.
froidis SromebSi, romelic saTaves iRebs biologiidan, nevrologiidan da fsiqiatriidan,
SemoTavazebulia pirovnebis axleburi gageba, ramac didi gavlena moaxdina dasavlur kulturaze.
froidis mosazrebebma adamianis bunebis Sesaxeb Zlieri dartyma miayena misi epoqis sayovelTaod
miRebul cnebebs da Camoyalibda normaluri da paTologiuri fsiqikuri aqtivobis gagebis
kompleqsuri da saintereso meTodis saxiT. misi ideebi afeTqebas SeiZleba SevadaroT, romelmac
miwasTan gaaswora gviandel viqtorianul epoqaSi adamianis bunebis Sesaxeb arsebuli warmodgenebi
yvela sferoSi. adamianis fsiqikis bneli mxareebis miseuli kvlevebi daexmara adamianebs pirveli
msoflio omis dros gamovlenili SiSis mravali eqstremaluri mdgomareobisa da omiT gamowveuli
travmatuli Sedegebis gacnobierebaSi, romelTac adgili hqonda konfliqtSi CaTrul yvela
qveyanaSi.
froidi fsiqikis iseT sferoebs ikvlevda, romelic daxuruli iyo viqtorianuli epoqis
filosofiisa da zneobisTvis. man SeimuSava fsiqikur daavadebaTa mkurnalobis axali meTodi. misma
- 2 -
Sromebma eWvqveS daayena kulturuli, religiuri, socialuri da mecnieruli akrZalvebi. misi
kvlevebi, sakuTari namuSevris sazRvrebis gafarToebis mcdelobebi aiZulebda froids mudmivad
ecvala megobrebi da mimdevrebi, yofiliyo kritikosTa mudmivi yuradRebis centrSi.
TiTqmis 45 wliani aqtiuri mecnieruli moRvaweobisa da klinikuri praqtikis periodSi froidma
Seqmna: (1) pirveli vrceli Teoria pirovnebis Sesaxeb; (2) Tavis Terapiul gamocdilebasa da
TviTanalizze dafuZnebuli klinikur dakvirvebaTa vrceli sistema; (3) nevrotuli aSlilobebis
mkurnalobis originaluri meTodi; (4) im fsiqikur procesTa Seswavlis meTodebi, romelTa
Seswavlac TiTqmis SeuZlebelia sxva xerxebiT.
biografiuli cnobebi
zigmund froidi (Sigmund Freud) daibada 1856 wlis 6 maiss freibergSi, moraviaSi (axlandeli
CexeTis respublikis teritoria). 4 wlis iyo, rom finansuri siduxWiris gamo misi ojaxi venaSi
gadavida sacxovreblad, sadac froidma cxovrebis udidesi nawili gaatara. 1938 wels faSisturi
okupaciidan Tavis daRwevis mizniT inglisSi gaiqca, sadac gardaicvala kidec erTi wlis Semdeg.
bavSvobaSi froidi niWieri mowafe iyo. miuxedavad finansuri gaWirvebisa (Svidi Svili ojaxSi),
mas, rogorc yvelaze ufross, Tavisi oTaxi da navTis Wraqic ki hqonda samecadinod maSin, roca
danarCenebi sanTlebiT unda dakmayofilebuliyvnen. gimnaziaSic brwyinvaled swavlobda. man kargad
icoda germanuli, flobda, aseve, franguls, inglisurs, espanursa da italiur enebs.
imdroindel avstriaSi gamefebuli antisemituri ganwyobis gamo (froidi ki ebraeli iyo),
profesiaTa didi nawili, medicinisa da iurisprudenciis garda, daxuruli iyo misTvis. amitom
swavlis gasagrZeleblad 1873 wels venis universitetis samedicino fakulteti airCia.
universitetSi swavlam, sadac epyrobodnen, rogorc mdgomareobiT dabal safexurze mdgomsa
da ucxoels, froids kritikisadmi mdgradobis unari ganumtkica. igi rva weliwadi swavlobda (sami
wliT mets, vidre miRebuli iyo). am wlebis manZilze igi fiziolog ernst briuke laboratoriaSi
muSaobda, sadac damoukidebel kvlevebs awarmoebda histologiaSi, kerZod, cxoveluri da
mcenareuli qsovilebis detalur struqturebze, da gamoaqveyna rigi statiebisa anatomiasa da
nevrologiaSi. briukem wamoayena idea, rom cocxali organizmebi dinamikuri energetikuli sistemebia,
romlebic fizikuri samyaros kanonebs eqvemdebareba. froidma gaiziara es Sexeduleba, ramac
mogvianebiT ganviTareba hpova fsiqikuri funqcionirebis dinamikis Sesaxeb mis SexedulebebSi.
1881 wels samedicino mecnieruli xarisxis miRebis Semdeg froidma daikava Tanamdeboba tvinis
anatomiis institutSi da atarebda zrdasruli adamianisa da nayofis tvinis SedarebiT kvlevebs. mas
arasodes itacebda praqtikuli medicina, Tumca, finansuri problemebis gamo (amas Tan daerTo isic,
rom froidi Seyvarebuli iyo da finansuri sakiTxi mogvarebas saWiroebda) male datova Tanamdeboba
da xeli mohkida kerZo praqtikas. Tavidan qirurgad daiwyo muSaoba, Semdeg _ zogadi profilis
eqimad, gaxda mTavari eqim-interni venis mTavar hospitalSi da fsiqiatriis mimarTulebiT wavida, rac
Seesatyviseboda fsiqikur simptomTa da sxeulebriv daavadebebs Soris kavSirisadmi mis interesebs.
1885 wlisTvis damkvidrda venis universitetis maswavleblis prestiJul Tanamdebobaze.
1884-1887 wlebSi Caatara erT-erTi pirveli mecnieruli kvleva, romelic kokains exeboda. froidi
werda kokainis Terapiuli miznebisTvis SesaZlo gamoyenebis Taobaze rogorc fizikuri, ise _
fsiqikuri daavadebebis SemTxvevaSi. SemdgomSi cnobili gaxda am nivTierebis narkotikuli Tvisebebis
Sesaxeb da man Sewyvita kvlevebi.
- 3 -
brukes mxardaWeriT 1885 wels froidma miiRo granti parizSi gasamgzavreblad, sadac oTxi Tve
staJirebas gadioda Jan SarkosTan1 cnobil hospital sal-petrierSi. man Seiswavla hipnozis
meTodika da TarjimnobiT exmareboda Sarkos leqciebze. am leqciebma da klinikurma
demonstraciebma didi STabeWdileba moaxdina masze. am periodis Sedegad nevrologi froidisgan
fsiqopaTologi dadga.
1886 wels froidma iqorwina marta bernaisze, romelTanac naxevar saukuneze met xans icxovra,
hyavda eqvsi Svili, romelTagan erT-erTi, ana froidi SemdgomSi bavSvTa cnobili fsiqoanalitikosi
gaxda.
safrangeTSi muSaobam froids gauZliera interesi hipnozisadmi, rogorc Terapiuli
instrumentisadmi. 80-ian wlebSi igi TanamSromlobda fsiqiatrTan ioseb breierTan2 da swavlobda
isteriis dinamikas. breierma da froidma ganaxorcieles isteriis fsiqologiuri mizezebisa da
Terapiis meTodebis erToblivi kvleva. Sedegebi gaformda erToblivi publikaciis, wignis saxiT
“isteriis kvleva” (1895w.), romelSic avtorebi askvnian, rom pacientTa isteriuli simptomebi
ganpirobebulia cxovrebiseuli STambeWdavi, magram daviwyebuli momentebiT (travmebiT). Terapia
efuZneba imas, rom pacientebs gaaxsenebinon da aRadgeninon es gancdebi hipnotur mdgomareobaSi
(kaTarzisi). (am periods daemTxva uTanxmoeba breierTan, romlis mizezebic bolomde ar aris
garkveuli, da maT gawyvites urTierToba).
Tumca, SemdgomSi, froidi darwmunda, rom hipnozi arc iseTi efeqturia, rogorc egona. is ar
iZleoda pacientis winaaRmdegobaze muSaobis saSualebas, romelsac adgili hqonda mexsierebaSi
travmatuli gamocdilebis aRdgenisas. sabolood man uari Tqva praqtikaSi hipnozis gamoyenebaze.
amis nacvlad man Tavisi unikaluri meTodi _ Tavisufali asociaciebis meTodi SeimuSava, romelic
breieris midgomis erT-erT ZiriTad principze iyo agebuli. breieris mier isteriis mkurnalobisas
gamoyenebuli meTodi, romelsac es ukanaskneli katarsisul an ”saubriT mkurnalobas” uwodebda,
gulisxmobda pacientis mier yoveli Tavisi simptomis pirvelad gamoCenis Sesaxeb Tavisufal
Txrobas. froidis Tavisufali asociaciebis meTodi mdgomareobda imaSi, rom pacients sTxovdnen,
elaparaka yvelaferze, rac TavSi mouvidoda, yovelgvari SezRudvebisa da imis mcdelobis gareSe,
rom naTqvams hqonoda gaazrebuli, logikuri saubris xasiaTi.
1896 wels Tavisi meTodikis aRsawerad froidma pirvelad gamoiyena termini “fsiqoanalizi”. 1896-
1900 wlebi misTvis produqtuli martoobis periodi iyo. am dros iwyebs sakuTari sizmrebis analizs,
xolo 1897 wlidan (mamis sikvdilis Semdeg) iwyebs TviTanalizs. sakuTari da pacientTa sizmrebis
analizis aRweriT dasabuTebuli misi mosazrebebi aracnobieris arsis Sesaxeb Camoyalibda mis
pirvel damoukidebel naSromSi, “sizmrebis interpretacia” (1900w.). es iyo im droisTvis sakmaod
seriozuli da fundamenturi naSromi sizmrebis azris Sesaxeb, romelic SemdgomSi mis erT-erT
yvelaze mniSvnelovan naSromad iqna aRiarebuli. froidma Semdeg Tavisi ideebi ganaviTara axal
wignebSi “yoveldRiuri cxovrebis fsiqopaTologia” (1901w.), “sami narkvevi seqsualobis Sesaxeb”
(1905a), “iumori da misi damokidebuleba aracnobierTan” (1905b).
droTa ganmavlobaSi froidis mimdevrebi gaxdnen iseTi cnobili eqimebi, rogorebic iyvnen
alfred adleri, Sandor ferenci, karl gustav iungi, oto ranki, karl abrahami da ernst jonsi. am
1 Jean Martin Charcot _ im drois erT-erTi cnobili frangi mecnieri, nevrologi. didi wvlili miuZRvis hipnotizmis
ganviTarebaSi. igi ikvlevda isteriis mizezebsa da mkurnalobis saSualebebs; iyenebda hipnotur STagonebas isteriuli
simptomatikis (kidurebis paraliCi, sibrmave, siyrue) reducirebisa da gaqrobisaTvis. 2 Josef Breuer _ gamoCenili veneli eqimi, romelic isteriaze muSaobda. froidTan TanamSromlobis dawyebisaTvis ukve miRweuli
hqonda garkveuli warmatebebisaTvis isteriuli pacientebis mkurnalobaSi pacientTa mier simptomebis Sesaxeb Tavisufali Txrobis
meTodiT.
- 4 -
jgufma daaarsa fsiqoanalituri sazogadoeba, daiwera mecnieruli statiebi, gamodioda Jurnali,
Sesabamisad fsiqoanaliturma moZraobam gavrceleba hpova. maleve sxvadasxva qveynebSic gaCnda
fsiqoanalitikuri jgufebi.
1919 wels froidi stenli holis mier miwveul iqna klarkis universitetSi, vusterSi,
masaCusetsis StatSi, leqciebis wasakiTxad. misi Sromebi iTargmna inglisurad.
froidma danarCeni cxovreba dauTmo fsiqoanalizis ganviTarebas, gavrcelebasa da ganmartebas.
igi cdilobda fsiqoanalituri moZraobis kontrolirebas im adamianTa CamoSorebiT, vinc ar
eTanxmeboda. Teoriul sakiTxebSi SeuTanxmeblobis gamo datoves igi iungma, adlerma da rankma.
froidi bevrs werda. misi Txzulebebis krebuli 24 toms iTvlis, romelic moicavs klinikuri
praqtikis rTul sakiTxebs, leqciaTa ciklebs, romlebic warmodgenas iZlevian zogadad Teoriaze da
specializirebul monografiebs religiur da kulturologiur sakiTxebze. is cdilobda iseTi
struqturis Seqmnas, romelic masze didxans iarsebebda da SemdgomSi mTel fsiqiatrias Seucvlida
orientacias. zogierT sakiTxSi froidi Zalze kategoriulia, zogSi ki Riaa kritikisadmi da mzad
aris Tavisi poziciebis gadasasinjad. mas aSfoTebda, rom analitikosebi mis mier dadgenili
meTodikebidan gadaxriT daasustebdnen fsiqoanalizis Zalasa da SesaZleblobebs. mas ZiriTadad
surda fsiqoanalizis Teoriis damaxinjebisa da araswori gamoyenebis Tavidan acileba.
janmrTelobis gauaresebis miuxedavad, froidi eweoda kerZo praqtikas da adgenda Tavisi
naSromebis srul katalogs.
gaxda ra froidis Sromebi ufro xelmisawvdomi, kritika gaZlierda. 1933 wels seqsualobis
sakiTxebze misi Ria msjelobebiT gaRizianebulma faSistebma berlinSi saxalxod dawves misi wignebi.
am movlenas froidma aseTi komentari gaukeTa: “ra progress mivaRwieT! Sua saukuneebSi me Tavad
damwvavdnen, Cvens droSi ki Cemi wignebis dawviT kmayofildebian.”
froidis cxovrebis bolo wlebi mZime iyo. 1923 wlidan is avad iyo saylapavi milisa da ybebis
kiboTi (yoveldRiurad 20 kubur sigaras eweoda). TiTqmis ganuwyvetliv ganicdida tkivils, magram
jiutad ambobda uars medikamentur mkurnalobaze da aspirinis mcire dozebiT kmayofildeboda.
uwyvetad muSaobda, mTlianobaSi gadaitana 33 mZime operacia (amis gamo uxdeboda uxerxuli protezis
tareba, romelic avsebda warmoqmnil cariel sivrces cxvirxaxaSi da amitom drodadro ver
laparakobda) avadmyofobis gavrcelebis SesaCereblad. avstriis hitleruli okupaciis periodSi 1938
wels misi qaliSvili ana dapatimrebul iqna gestapos mier da mxolod SemTxvevis wyalobiT daaRwia
iqidan Tavi. amasTan dakavSirebiT, froidi iZulebuli gaxda inglisSi gadasaxlebuliyo, sadac
gardaicvala kidec 1939 wlis 23 seqtembers.
froidis realuri mniSvnelobis Sesaxeb msjeloba SeiZleba ara marto misi qcevebis Sefasebisa da
fsiqoanalizis Teoriis aspeqtebis araerTmniSvnelovani interpretaciis gziT, aramed, umeteswilad,
im ideebis raodenobiT, romelic dasavluri kulturis ganuyofel nawilad iqca. Cven yvelani valSi
varT mis winaSe imis gamo, rom man nawilobriv gadagviSala adamianis samyaro, romelic cnobierebis
farglebs gareT arsebuliT imarTeba.
- 5 -
ideuri wanamZRvrebi
froidis azrovneba misi filosofiuri msoflmxedvelobis, mecnieruli sizustis suliskveTebiT
aRzrdisa da aracnobierTan misi sakuTari kontaqtis SemoqmedebiTi sinTezia.
filosofia
jer kidev studentobis periodSi froidi germaneli poet-romantikosis klemens brentanos mZlavr
zegavlenas ganicdida da amave dros gaecno fridrix nicSes ideebs. nicSe, magaliTad, varaudobda,
rom zneobrivi mosazrebebi internalizirebuli agresiis Sedegia. froidi eTanxmeboda mas. froidis
ideebi, aseve, axlosaa artur Sopenhaueris ideebTan. maTi azrebi nawilobriv Tanxvdeboda nebisyofis,
adamianis qcevis determinaciaSi seqsualobis mniSvnelobisa da gandevnis (anu imis armiRebis, rasac
ganicdis adamiani) pirvelxarisxovani mniSvnelobis sakiTxebSi.
biologia
froidis zogierTi mosazreba cnobierebis biologiuri safuZvlis Sesaxeb am sakiTxze misi
maswavleblis brukes SexedulebebSi iRebs saTaves. brukes mixedviT, ar arsebobs sxva Zala, garda
zogad fizikurisa da qimiurisa, romlebic moqmedeben organizmSi.
Sarkom moaxdina imis demonstrireba, rom SesaZlebelia isteriuli simptomebis gamowveva da
moxsna hipnoturi STagonebis meSveobiT. froidi, sxvebis msgavsad, akvirdeboda isteriuli
pacientebis simptomebs, romelTa arseboba, fiziologiuri TvalsazrisiT, SeuZlebelia. magaliTad,
“xelTaTmanis anesTeziis” (glove anesthesia) SemTxvevaSi adamianis xelis mtevani moklebulia
mgrZnobelobas maSin, roca majasa da mTel xelSi mgrZnobeloba Cveulebrivia. vinaidan nervebi mTel
xels uwyvetad gasdevs mxridan mtevnisken, ar arsebobs am simptomis arsebobis fizikuri mizezi.
froidisTvis naTeli gaxda, rom isteria iyo daavadeba, romlis genezisi iTxovda fsiqologiur
axsnas.
aracnobieri
froids ar aRmouCenia aracnobieri. Zveli berZnebi, sxva sakiTxebis garda, gvirCeven SeviswavloT
sizmrebi. froidamde cota xniT adre iohan volfgang goeTe da fridrix Sileri iseve eZebdnen
aracnobierSi poeturi STagonebis wyaros, rogorc mravali sxva poeti-romantikosi da froidis
Tanamedrovec ki, mwerali-romanisti henri jeimsi. froidis wvlili isaa, rom man fsiqikis es nawili,
misi pirvelsafuZvlebi da arsi gamoikvlia mecnieruli analizis axali meTodiT. misma naSromebma da
maT mimarT yuradRebam sityva “aracnobieri” Cveni yoveldRiuri leqsikonis Semadgenel nawilad
aqcia.
- 6 -
fsiqoanalizi: ZiriTadi koncefciebi da cnebebi
termini “fsiqoanalizi” sami sxvadaxva mniSvnelobis matarebelia:
1. pirovnebis Teoria;
2. pirovnuli aSlilobebis Terapiis meTodi;
3. individumis aracnobieri azrebisa da grZnobebis Seswavlis meTodi.
pirovnebis Teoriis, Terapiisa da Sefasebis es gaerTianeba mTlianobaSi asaxavs froidis
warmodgenebs adamianis qcevaze. unda aRiniSnos, rom mis mosazrebaTa mTel sirTules safuZvlad
udevs mcire raodenobis ZiriTadi koncefciebi da principebi, romelic amomwuravad asaxavs
pirovnebisadmi fsiqoanalitur midgomas.
froidis yvela msjelobas safuZvlad udevs daSveba, rom adamianis sxeuli mTeli fsiqikuri
energiis erTaderTi wyaroa. igi mouTmenlad eloda im dros, rodesac yvela fsiqikuri movlenis
axsna tvinis fiziologiasTan uSualo kavSirSi iqneboda SesaZlebeli. cdilobda ra Teoriis Seqmnas,
romelic mTlianobaSi mimoixilavda fsiqikur aqtivobas, froidma gamoikvlia biologiuri modelebi.
axsnis meTodi ZiriTadi principi aqsiomebi
mkacri fsiqikuri
determinizmi
ganviTarebis principi TviTSenaxvis aqsiomebi
froidma ivarauda, rom
adamianis sulieri cxovreba
uwyvetobiT xasiaTdeba da
rom nebismier azrsa da
nebismier qcevas Tavisi
mniSvneloba aqvs. TiToeul
azrs, grZnobas, mogonebas
an moqmedebas Tavisi mizezi,
mravalricxovani mizezic
ki, gaaCnia. yovel movlenas
iwvevs cnobieri an
aracnobieri ganzraxvebi da
ganisazRvreba misi
winmswrebi movlenebiT.
erTi SexedviT, mravali
fsiqikuri movlena
TviTneburad warmoiqmneba,
Tumca, froidma im
dafaruli kavSirebis
aRwera da gamokvleva
daiwyo, romlebic erT
cnobier movlenas
meoresTan akavSireben.
adamiani viTardeba droSi anu
igi ibadeba, izrdeba, berdeba
da kvdeba. gadis ganviTarebis
garkveul stadiebs. cxovrebis
sxvadasxva periodi
aqtiurobis garkveuli
TaviseburebebiT xasiaTdeba.
cxovrebiseuli ciklis mrudi
(ganviTarebis TvalsazrisiT,
drois WrilSi) daaxloebiT
aseTia:
aqtiurobis done
18 72
patara_mozrdili_sibere
sami ZiriTadi aqsioma:
1. biologiuri arseboba:
sunTqva
SimSili varsebob-
wyurvili ar varsebob
gamoyofa
Zili
seqsualuri
2. fsiqologiuri funqcia:
SemecnebiTi Zlieri
grZnobiTi saSualo = norma
nebelobiTi susti
3. socialuri garemo
meoris dadebiTi
(meoreebis) neitraluri
arseboba uaryofiTi
SeniSvna: roca socialuri garemo
iWreba biologiur funqciaTa
dakmayofilebaSi, Cveulebriv, es
seqsualur sferos exeba xolme,
viTardeba nevrozi.
- 7 -
misi ZiriTadi koncefciebi moicavs struqturul analizs, fsiqikuri organizaciis komponentebs, maTi
ganviTarebis fazebs _ raSi vlindeba maTi moqmedeba da rasTan mivyavarT amas.
froidis fsiqoanalituri Teoriis wyobis zogadi struqtura:
cnobierebis doneebi: topografiuli modeli
fsiqoanalizis ganviTarebis xangrZlivi periodis manZilze froidi iyenebda fsiqikis
organizaciis topologiur models, romelic gulisxmobs cnobierebis sxvadasxva donis arsebobas
masSi moTavsebuli azrebisa da emociebis gacnobierebulobis xarisxis mixedviT.
froidis mixedviT, rasac cnobieri ewodeba, ar saWiroebs ganxilvasa da msjelobas. cnobiereba
aSkaraa, TvalsaCinoa da amitomac igi fsiqikis is nawilia, romelsac mecniereba Seiswavlida
froidamde.
cnobiereba fsiqikuri organizaciis mciredi nawilia da moicavs im SegrZnebebsa da gancdebs,
romelTac Cven vacnobierebT drois mocemul momentSi. magaliTad, am wuTas Tqvens cnobierSi
mocemulia is Sinaarsi, rasac axla kiTxulobT da, aseve, vTqvaT, SimSilis bundovani gancda. froidi
amtkicebda, rom fsiqikuri cxovrebis mxolod umniSvnelo nawili (azrebi, aRqma, grZnobebi,
mexsiereba) Sedis cnobierebis sferoSi. rasac ar unda ganicdides adamiani cnobier doneze drois
mocemul momentSi, unda ganvixiloT, rogorc gadarCevis procesis Sedegi, romelic
mniSvnelovanwilad garegani signalebiT regulirdeba. ufro metic, garkveuli Sinaarsi cnobierebaSi
drois xanmokle periodis manZilze imyofeba, Semdeg ki isev swrafad iZireba aracnobierSi, individis
yuradRebis sxva stimulebze gadanacvlebasTan erTad. SeiZleba iTqvas, rom cnobierebas tvinSi
dagrovili informaciis mxolod mcire procentze miuwvdeba xeli.
zogjer gveCveneba, rom cnobierSi gaCenili azri an grZnoba aranair kavSirSi ar aris masSi
manamde arsebul SinaarsebTan. froidma ivarauda kavSirebis arseboba aracnobier doneze, riTac
moxsna cnobierebis nakadis (erTi SexedviT) araTanmimdevrulobis sakiTxi.
froidis mixedviT, aracnobieris yvelaze Zveli da kargi mniSvneloba aRweriTia. igi aracnobiers
uwodebs fsiqikur process, romlis arsebobazec araferi viciT, magram unda vivaraudoT misi
arseboba da amis Sesaxeb qcevaze misi zemoqmedebis Sedegis mixedviT vmsjelobT da vaskvniT. mis
mimarT iseTive damokidebuleba gvaqvs, rogoric sxva adamianis fsiqikur procesisadmi. ufro
konkretulad rom vTqvaT, process aracnobiers vuwodebT, Tu vvaraudobT, rom is amJamad
gaaqtiurda, Tumca, araferi viciT masze. aracnobieri masala aRqmis sicxoveliTa da uSualobiT
xasiaTdeba. es imas niSnavs, rom aracnobieri fsiqikuri procesebi ar miekuTvnebian drois garkveul
moments anu ar arian dalagebulni qronologiurad, dros ar Seaqvs maTSi aranairi cvlileba,
aranairi koreqtiva, maT mimarT ver gamoviyenebT drois cnebas. mogonebebi, romelic aTobiT wlebs
iTvlian, cnobierSi amotanis SemTxvevaSi mcirediTac ar kargaven TavianT emociur Zalas, muxts.
dinamikuri damokidebulebis TvalsazrisiT froidi ori saxis aracnobierze saubrobs. maT Soris
arsebuli gansxvavebis sailustraciod mas mcdari qmedebebis magaliTi mohyavs: Tu adamians mis mier
ganxorcielebuli mcdari qmedebis (vTqvaT, wamocdenis) Semdeg vetyviT am qmedebaSi gamoxatuli
faruli ganzraxvis Sesaxeb da is dagveTanxmeba, aRiarebs am ukanasxnelis arsebobas, SegviZlia
vTqvaT, rom es ganzraxva mxolod mcire xniT iyo aracnobieri (latenturi); Tu igi masze uars ityvis
da misTvis ucxod miiCnevs, am SemTxvevaSi xangrZliv aracnobierTan gvaqvs saqme.
amrigad, erTi tipis aracnobieris SemTxvevaSi masSi moTavsebuli informacia (xSirad ganmeorebad
pirobebSi) iolad gadadis cnobierSi, xolo meore SemTxvevaSi informaciis cnobierSi gadasvla
Znelad (anu garkveuli ZalisxmeviT) an saerTod ar xdeba. pirvels froidi winarecnobiers uwodebs,
- 8 -
xolo meores _ aracnobiers. amrigad, dinamikuri TvalsazrisiT, sami termini gvaqvs: cnobieri,
winarecnobieri da aracnobieri.
zemoT Tqmulidan gamomdinare, winarecnobieri igive aracnobieria. mas “xelmisawvdom
mexsierebasac” uwodeben. masSi moTavsebulia mTeli Cveni gamocdileba, romelic ar cnobierdeba
mocemul momentSi, magram iolad SeiZleba gacnobierdes spontanurad an minimaluri ZalisxmeviT.
magaliTad, masSi inaxeba codna imis Sesaxeb, Tu ras vakeTebdiT guSin, romel qalaqebSi varT
namyofi, nacnob-megobrebis saxelebi, sayvareli saWmlis dasaxeleba, bolis suniT gamowveuli
SegrZnebebi da a.S. erTi sityviT, es aris Cveni gamocdilebis rezervuari. aqvea moTavsebuli Cveni
sizmrebi, fantaziebi da ocnebebi.
aracnobieri winarecnobierisgan siRrmiTa da mniSvnelovnobiT gansxvavdeba. masSi moTavsebulia
primitiuli instinqturi miswrafebebi da miuReblobis gamo cnobieridan gandevnili emociebi da
mogonebebi. aseTi gandevnili da daviwyebuli Sinaarsebis magaliTebia bavSvobis daviwyebuli
travmebi, dafaruli mtruli ganwyobebi mSoblebisadmi da daTrgunuli seqsualuri survilebi,
romelTac ar vacnobierebT. froidis Tanaxmad, aseTi gaucnobierebuli masala mniSvnelovnad
ganapirobebs Cvens yoveldRiur funqcionirebas.
froidi ar iyo pirveli, vinc yuradReba miaqcia adamianis qcevaSi aracnobieri procesebis
mniSvnelobas. XVIII-XIX saukunis zogierTi filosofosi gamoTqvamda varauds, rom Cveni Sinagani
samyaros ZiriTadi Sinaarsi miuwvdomelia cnobierebisTvis. froidis damsaxureba isaa, rom Tavisi
ideuri winamorbedebisgan gansxvavebiT, man aracnobieri cxovrebis koncefcias empiriuli statusi
mianiWa. kerZod, is xazgasmiT aRniSnavda, rom aracnobieri unda ganvixiloT ara rogorc hipoTeturi
abstraqcia, aramed rogorc realoba, romelic eqvemdebareba demonstrirebasa da Semowmebas.
froids mtkiced swamda, rom adamianis qcevis realurad mniSvnelovani aspeqtebi mTlianad
cnobierebis farglebs gareT moTavsebuli impulsebiTa da miswrafebebiT formirdeba da
warimarTeba. es zegavlenebi ara mxolod ar cnobierdeba, aramed, ufro metic, Tu ramenairad iwyeba
maTi gacnobiereba an qcevaSi Riad gamoxatva, Tavad individis mxridan awydeba Zlier Sinagan
winaaRmdegobas. gaucnobierebeli gancdebi, winarecnobierisgan gansxvavebiT, mTlianad miuwvdomelia
gacnobierebisaTvis, magram mniSvnelovani xarisxiT gansazRvraven adamianis moqmedebebs. unda iTqvas,
rom gaucnobierebeli masala SeiZleba gamoixatos SeniRbuli an simboluri saxiT iseve, rogorc
aracnobieri instinqturi miswrafebebi arapirdapir dakmayofilebas naxuloben sizmrebSi,
fantaziebSi, TamaSsa da muSaobaSi.
fsiqikis aseTi samdoniani _ cnobieri, winarecnobieri, aracnobieri _ struqtura TandaTanobiT
yalibdeba da iZens saboloo saxes pirovnebis ganviTarebasTan3 erTad. fsiqikis struqturis
ganviTarebis procesi sqematurad ase SeiZleba warmovidginoT:
3 pirovnebis ganviTarebis sakiTxebze mogvianebiT visaubrebT. aq mxolod am ganviTarebis paralelurad mimdinare, fsiqikis
ganviTarebis process SevexebiT, romelic TavisTavad ganuyofelia pirovnebis ganviTarebisgan, Tumca, aq calke ganvixilavT.
1-3w. 3-5w. 5-8w. 8-12w.
fsiqika cnobieri cnobieri cnobieri
aracnob. winarecn. winarecn.
aracnob. aracnob.
oraluri
faza
analuri
faza
faluri
periodis
faza
latenturi
CaTvliT
- 9 -
fsiqikis struqturis saboloo saxe aseTia:
cenzura
cenzura
kateqsisi
kateqsisi aris saSualeba, romliTac arsebuli libidozuri4, fsiqikuri energia miemagreba anu
Caideba romelime adamianSi, ideaSi an saganSi. libido kateqsisis mdgomareobaSi ukve aRar aris
mobiluri da veRar gadainacvlebs axal obieqtebze. amis mizezi fsiqikis im sferoSia, romelic
miizidavs da akavebs, aCerebs mas.
germanuli sityva “Besetzung”, romelsac froidi am cnebis aRsaniSnad iyenebs, “Cadebas”-ac niSnavs
da “mitaceba”-sac. Tu libidos marags SevadarebT fulis mocemul raodenobas, kateqsisi am fulis
dabandebis analogiuri procesi iqneba. magaliTad, axlobeli adamianis sikvdiliT gamowveuli
dardis SemTxvevebis fsiqoanalituri interpretacia gulisxmobs, rom yoveldRiuri saqmianobisadmi
interesis dakargva da moWarbebuli koncentrirebuloba gardacvlil adamianze Sedegia Cveuli
urTierTobebis sferodan libidos gadanacvlebisa da ganixileba, rogorc ukiduresi zomis
kateqsisi gardacvlilisadmi.
fsiqoanalituri Teoria ukavSirdeba imis garkvevas, Tu sad “miemagra” (cathected) libido
arasaTanado saxiT. rodesac es energia gamonTavisufldeba da sxva mimarTulebiT warimarTeba, maSin
is SeiZleba gamoyenebul iqnas sxva arsebuli moTxovnilebebis dasakmayofileblad. mosazRvre
energiis (bound energies) gamonTavisuflebis aucileblobis idea mocemulia karl rojersisa da abraham
maslous SromebSi, aseve, budizmsa da sufizmSi. TiToeuli am TeoriaTagani gansxvavebul mosazrebas
gamoTqvams fsiqikuri energiis wyaros Sesaxeb, magram yvela eTanxmeba froidis mtkicebas, rom
fsiqikuri energiis identifikacia da mimarTuloba centraluri sakiTxia pirovnebis gagebaSi.
pirovnebis struqtura
froidi Tavis pacientebTan xSirad awydeboda usasrulo raodenobis sulier konfliqtebsa da
kompromisebs. man SeamCnia, rom erTi ltolva ewinaaRmdegeba meores, sazogadoebrivi akrZalvebi
ewinaaRmdegeba biologiuri miswrafebebis
gamovlenas, xolo maTTan gamklavebis
meTodebi xSirad erTmaneTTan modian
winaaRmdegobaSi. 20-iani wlebis dasawyisSi
froidma garkveul struqturaSi moaqcia
pirovnebaSi ganefebuli es, erTi SexedviT, qaosi
da SemogvTavaza pirovnebis organizaciis
samkomponentiani modeli. froidis mixedviT,
pirovnebis struqtura sami ZiriTadi
komponentisagan, sistemisgan Sedgeba, esenia:
4 libido _ laT. libido _ Zlieri miswrafeba, Zlieri survili _ energia, romelsac flobs sicocxlisadmi ltolva. libidos
Sesaxeb mogvianebiT visaubrebT.
racionalizaciis
safexuri
mimReblobis
safexuri
cnobieri
winarecnobieri
aracnobieri
super-ego
moralur-
eTikuri
imperativebi cnobierisTvis
miuwvdomeli
aracnobieri
masala
idi
siamovnebis
principi,
azr.pirv.
proc.
winarecnob.,
gacnobierebadi
masala
cnobiereba, kontaqti
gare samyarosTan
ego
realobis pr.
azr.meor.proc.
struqturuli modelisa da cnobierebis doneebis urTierTmimarTeba
- 10 -
idi, ego da super-ego.5
pirovnebis mocemuli samnawiliani dayofa cnobilia, rogorc fsiqikuri cxovrebis struqturuli
modeli, Tumca, froidi varaudobda, rom es mdgenelebi procesebad ufro unda miviCnioT, vidre
pirovnebis gansakuTrebul “struqturebad.” froids esmoda, rom mis mier SemoTavazebuli
konstruqtebi hipoTeturia, vinaidan neiroanatomiis ganviTarebis froidis droindeli done ar iyo
sakmarisi maTi centralur nervul sistemaSi lokalizaciis gansasazRvrad. am pirovnul
struqturebsa da cnobierebis doneebs Soris mimarTeba sqematurad SeiZleba ise gamoisaxos, rogorc
diagramazea warmodgenili.
rogorc am diagramaze Cans, idis sfero mTlianad gaucnobierebelia, maSin roca ego da super-ego
cnobierebis samive doneze moqmedeben. cnobiereba moicavs samive pirovnul struqturas, Tumca, misi
ZiriTadi nawili idisgan momdinare impulsebiT formirdeba.
miuxedavad imisa, rom pirovnebis am TiToeul nawils Tavisi funqciebi, Tvisebebi, komponentebi,
moqmedebis principebi, dinamika da meqanizmebi aqvs, isini imdenad mWidrod urTierTqmedeben, rom
rTulia, Tu SeuZlebeli ara, maTi urTierTzegavlenis danawevreba da TiToeulis xvedriTi wilis
gansazRvra adamianis qcevis formirebaSi. qceva TiTqmis yovelTvis am sami sistemis urTierTqmedebis
Sedegia; Zalze iSviaTad moqmedebs erTerTi maTgani danarCeni oris gareSe.
idi
idi pirovnebis pirvelsawyisi sistemaa: es aris matrica, romelSic SemdgomSi diferencirdeba ego
da super-ego. idi moicavs yvelafers imas, rac Tandayolilia da mocemulia dabadebisas,
instinqtebis CaTvliT. idi mTlianad aracnobierSi funqcionirebs da mWidrod ukavSirdeba
instinqtur biologiur miswrafebebs (SimSili, Zili, gamoyofa). igi Tavisi bunebiT biologiuria,
mWidrod ukavSirdeba sxeulebriv procesebs, saidanac iRebs energias. idi warmoadgens am energiis
erTgvar rezervuars, saidanac energiiT maragdeba pirovnebis struqturis yvela instancia. froidi
ids ganixilavda, rogorc Suamavals organizmSi mimdinare somatur da fsiqikur procesebs Soris.
miuxedavad imisa, rom pirovnebis danarCeni instanciebi idisgan viTardeba, is TavisTavad
primitiuli da araorganizebulia. froidis mixedviT, idi Cveni pirovnebis bneli, miuwvdomeli
nawilia. masze informacia mopovebulia sizmris muSaobisa da nevrotuli simptomebis warmoSobis
Seswavlis gziT. es aris raRac bneli, qaoturi, romelic ar emorCileba kanonebs, wesebs. misTvis
ucxoa nebisyofa, Sefasebebi, sikeTe da boroteba, morali. idSi ar arsebobs azrovnebis logikuri
kanonebi, pirvel rigSi, winaaRmdegobis Tezisi. urTierTgamomricxavi impulsebi gverdigverd
Tanaarseboben da ukeTes SemTxvevaSi ekonomiuri iZulebis gavleniT kompromisul warmonaqmnebSi
erTiandebian energiis ganmuxtvis mizniT. idSi ar arsebobs uaryofa da dro: drois msvleloba ar
cvlis fsiqikur procesebs. samudamod idSi davanebuli impulsebi aTwleulebis manZilze inarCuneben
pirvandel saxes, maT ar aqvT warsuli da momavali. maTSi warsulis aRiareba anu maTi gaufasureba
da energiisgan dacla (emociuri muxtis dakargva) mxolod maSin aris SesaZlebeli, Tu analizis
Sedegad moxdeba maTi gacnobiereba.6 froidi ids “WeSmarit fsiqikur realobas” uwodebs, vinaidan
masSi asaxulia subieqtur gancdaTa Sinagani samyaro da man araferi icis obieqturi realobis
Sesaxeb.
5 idi, ego, super-ego _ Id, Ego, Super-Ego _ es aris dResdReobiT sayovelTaod miRebuli inglisuri terminebi, Tumca, froidi am
komponentebs sxvagvarad aRniSnavda: Das es (Id) _ igi, Das Ich (Ego) _ me, Das uber-Ich (Super-Ego) _ ze-me. 6 swored am mosazrebas emyareba analitikuri mkurnaloba.
- 11 -
garda amisa, idi ar modificirdeba individis ganviTarebisa da zrdasrul asakamde miRwevis
Sesabamisad da inarCunebs centralur mniSvnelobas individumis mTeli cxovrebis manZilze. is ar
icvleba cxovrebiseuli gamocdilebis gavleniT, rameTu ar aqvs Sexeba gare samyarosTan.
idi SeiZleba absoluturi Zalauflebis mqone brma mefes SevadaroT, romelsac misi xelqveiTebi
miuTiTeben, rogor da sad gamoiyenos es Zalaufleba.
idis Sinaarsi TiTqmis mTlianad aracnobieria. is moicavs aracnobier azrebs, romlebic arasodes
cnobierdeba, da azrebs, romlebic uaryofiTad da miuReblad miiCnia cnobierebam. froidis
mixedviT, uaryofili da gandevnili gancdebi imave intensivobiT mainc zemoqmedeben adamianis qcevaze
cnobieris yovelgvari kontrolis gareSec.
rodesac energia grovdeba da imdeni xdeba, rom idi veRar uZlebs da veRar itevs mas, es
ganicdeba, rogorc daZabulobis diskomfortuli mdgomareoba. idis mizania am daZabulobis
mdgomareobis Sesusteba, siamovnebis gaZliereba da diskomfortis mdgomareobis minimumamde dayvana.
faqtiurad, idi gamoxatavs adamianis mTeli cxovrebis ZiriTad princips: biologiurad
ganpirobebuli ltolvebis (gansakuTrebiT seqsualurisa da agresiulis) mier warmoebuli fsiqikuri
energiis dauyovnebel ganmuxtvas. pirovnebis funqcionirebaSi swored es ltolvebi qmnian
daZabulobas im SemTxvevaSi, Tu xdeba maTi Sekaveba da ver xerxdeba maTi ganmuxtva. daZabulobis
dauyovnebel ganmuxtvas anu idis moqmedebis, funqcionirebis erTaderT princips siamovnebis principi
ewodeba. gamoxatavs ra Tavs impulsuri, iracionaluri da narcisistuli (moWarbebulad
TviTmosiyvarule) maneriT, idi moqmedebs am principiT da ar iTvaliswinebs, Tu ras moutans es qceva
mas an sxvebs. vinaidan idisTvis ucxoa SiSi da SfoTva, is ar iCens sifrTxiles Tavisi miznebis
gamoxatvisas, ramac SeiZleba safrTxe Seuqmnas Tavad individs da Semdeg sazogadoebas.
froidi aRwers or meqanizms, romlis saSualebiTac idi xsnis daZabulobas, esenia:
refleqtoruli moqmedebebi da pirveladi procesebi.
refleqtoruli moqmedebebis SemTxvevaSi idi avtomaturad pasuxobs agznebis signalebze da
imgvarad, rom gamRizianebliT ganpirobebuli daZabuloba maSinve ixsneba. aseTi Tandayolili
refleqtoruli meqanizmis magaliTebia xvela, zeda sasunTqi gzebis gaRizianebis sapasuxod, da
cremlebi an Tvalis xamxami, rodesac TvalSi mtveri gvxvdeba. unda aRiniSnos, rom refleqtoruli
moqmedebebi yovelTvis ver amcireben gaRizianebis an daZabulobis dones. magaliTad, verc erTi
refleqtoruli moZraoba ver uzrunvelyofs mSier bavSvs sakvebiT.
pirveladi procesebi. rodesac refleqtorul moqmedebas ar xelewifeba daZabulobis Semcireba,
moqmedebaSi modis idis meore funqcia, romelsac warmodgenis pirveladi procesi ewodeba. idi qmnis,
ayalibebs im obieqtis fsiqikur xats, romelic Tavdapirvelad ukavSirdeboda ZiriTadi
moTxovnilebis dakmayofilebas da amiT cdilobs energiis gamonTavisuflebas. pirveladi procesi
adamianis warmodgenaTa aralogikuri, iracionaluri da fantaziuri formaa, romelic xasiaTdeba
impulsebis daTgrunvisa da realurisa da ararealuris, “me”-sa da “ara-me”-s garCevis uunarobiT.
mSieri bavSvis SemTxvevaSi am procesma SeiZleba gamoiwvios dedis mkerdis an sawovaras xati.
halucinatorul gancdas, romelSic sasurveli obieqti warmodgenilia, rogorc mexsierebis xati,
survilis asruleba ewodeba. janmrTeli adamianis SemTxvevaSi pirveladi procesis saukeTeso
magaliTia sizmari, romelic, froidis mixedviT, yovelTvis warmoadgens survilis asrulebas an
survilis asrulebis mcdelobas. aseve, pirveladi procesis magaliTebia fsiqotikebis halucinaciebi
da xilvebi; pirveladi procesis moqmedebis daRi naTlad etyoba autistur metyvelebas. survilis
amsrulebeli es mentaluri xatebi erTaderTi realobaa, romelsac icnobs idi. pirveladi procesis
Sesatyvisad warmarTuli qcevis tragedia isaa, rom individi erTmaneTisgan ver ansxvavebs aqtualur
- 12 -
obieqts, romelsac SeuZlia moTxovnilebis dakmayofileba, da mis xats (magaliTad, rodesac
udabnoSi moxetiale adamiani ver mijnavs erTmaneTisgan wyalsa da wylis miraJs). aseTma aRrevam
SeiZleba fatalur Sedegamde migviyvanos, Tu ar iarsebebs moTxovnilebis dakmayofilebis gare
wyaroebi. radganac pirvelad process ar SeuZlia daZabulobis realuri moxsna, viTardeba axali –
meoradi fsiqikuri procesi – da mis gaCenasTan erTad yalibdeba axali sistema – ego. am
struqturis formireba iwyeba maSin, rodesac patarebi iTviseben im faqts, rom maTi sakuTari
saWiroebebisa da survilebis garda, arsebobs gare samyaroc, da Cndeba droSi gadadebuli
dakmayofilebis unari.
ego
ego pirovnebis struqturuli komponentia, romelic gare samyaros realobasTan imyofeba
kontaqtSi, radgan organizmis moTxovnilebebi saWiroeben Sesatyvis urTierTqmedebas obieqturi
realobis samyarosTan. ego idisgan iRebs Tavis struqturas, funqciasa da energias da misgan
viTardeba. es xdeba maSin, rodesac bavSvi iwyebs sakuTari individualurobis gacnobierebas, idis
ganmeorebadi moTxovnebis dakmayofilebasa da daSoSminebas. ego idis organizebuli nawilia da
imisTvis Cndeba, rom emsaxuros idis miznebs da ar dauSvas maTi frustrireba. mTeli misi energia
idisgan modis. froidis mixedviT, egos ar gaaCnia idisgan damoukidebeli arseboba da, am sityvis
absoluturi mniSvnelobiT, yovelTvis maszea damokidebuli. egos mTavari mizania organizmis
instinqtur moTxovnebsa da garemos pirobebs Soris Suamavloba.
egos funqciaa pirovnebis sicocxlisunarianobis, usafrTxoebisa da janmrTeli fsiqikis
uzrunvelyofa. froidi miiCnevda, rom egos gansakuTrebuli funqciebi aqvs rogorc gare samyaros,
ise _ Sinagani samyaros mimarT, romlis ltolvebis dakmayofilebasac eswrafvis. ego cdilobs idis
survilebis gamoxatvasa da dakmayofilebas im SezRudvebis gaTvaliswinebiT, romelTac gare samyaro
awesebs. idsa da egos Soris ZiriTadi gansxvaveba isaa, rom idma mxolod subieqturi realoba icis,
xolo ego arCevs Sinagansa da garegans; arCevs fantaziasa da realobas. egos moqmedebis ZiriTad
repertuarSi Sedis uneblie moZraobebis kontroli da TviTSenaxvaze mimarTuli aqtivobebi. adarebs
ra warsul movlenebs, is acnobierebs gare samyaros movlenebs. amis Semdeg aqtivobis saSualebiT an
Tavs aridebs garkveul garemoebebs da adaptirdeba maT Sesatyvisad, an ise cvlis gare samyaros
realobas, rom is ufro usafrTxo an komfortuli gaxdes. egos moqmedeba mdomareobs Sinagani an
garegani gamRizianeblebis mier Seqmnili daZabulobis donis regulirebaSi. daZabulobis zrda
ganicdeba, rogorc diskomfortis mdgomareoba, xolo misi Semcireba _ rogorc siamovnebis
mdgomareoba. amitom ego eswrafvis siamovnebas da eZebs tkivilis Semcirebisa da misgan Tavis
daRwevis gzebs.
magaliTad, mSierma adamianma unda moZebnos, ipovos da miiRos sakvebi manamde, sanam Semcirdeba
SimSilis daZabuloba. es niSnavs, rom man unda iswavlos sakvebis mexsierebaSi arsebuli xatis
garCeva gare samyaroSi misi aqtualuri aRqmisgan. rodesac es diferenciacia ganxorcielebulia,
aucilebeli xdeba xatis aRqmaSi gardaqmna, rac xorcieldeba garemoSi sakvebis adgilmdebareobis
gansazRvris saxiT. sxva sityvebiT rom vTqvaT, adamiani sakvebis mexsierebaSi arsebul xats adarebs
sakvebis garegnul saxes an suns, romelsac SeigrZnobs grZnobis organoebis saSualebiT.
gadarCebisTvis brZolaSi rogorc gare socialur samyarosTan, ise idis instinqtur
moTxovnilebebTan, ego mudmivad axdens fsiqikur planSi mimdinare movlenebis diferenciacias gare
samyaroSi mimdinare realuri movlenebisgan. daZabulobis Semcireba garkveul moqmedebaTa
- 13 -
Sesrulebis Sedegad miiRweva, romlebic ids Tavisi instinqturi moTxovnilebebis gamoxatvis
saSualebas aZleven socialuri samyaros normebisa da eTikis Sesabamisad. es mizani aiZulebs
adamians iswavlos, ifiqros, imsjelos, aRiqvas, gadawyvitos, daimaxsovros da a.S. Sesabamisad, idis
survilebisa da moTxovnilebebis dakmayofilebisas ego iyenebs kognitur da perceptul strategiebs.
idisgan gansxvavebiT, romlis mTavari mizania siamovnebis Zieba, ego eqvemdebareba realobis
princips da moqmedebs meoradi procesis meSveobiT.7 realobis principis mizania organizmis
mTlianobis SenarCuneba da daZabulobis ganmuxtvis Sekaveba manamde, sanam ar iqneba napovni
dakmayofilebisTvis Sesatyvisi obieqti anu daZabulobis ganmuxtvis adekvaturi saSualeba da/an
Sesabamisi pirobebi gare samyaroSi. realobis principi droebiT aCerebs siamovnebis principis
moqmedebas, Tumca, saboloo jamSi, saWiro obieqtis aRmoCenisas da daZabulobis Semcirebisas
swored siamovnebis principis “momsaxureba” xdeba. sxva sityvebiT rom vTqvaT, rodesac obieqti da
pirobebi idealuria, qcevas siamovnebis principi marTavs. realobis principi ukavSirdeba
gamocdilebis WeSmaritoba-mcdarobis sakiTxs _ aqvs Tu ara am gamocdilebas garegani arseboba
maSin, roca siamovnebis principi mxolod imiT aris dainteresebuli, am gamocdilebas tkivili moaqvs
Tu siamovneba. realobis principi Cvens qcevas gonierebas matebs, inarCunebs zomier daZabulobas,
icvleba axali gamocdilebis miRebasTan erTad (viTardeba idisgan gansxvavebiT) da monawileobs
racionalur SemecnebiT aqtivobaSi.
meoradi procesi _ es aris realisturi, logikuri azrovneba, romelze dayrdnobiTac egos
xelewifeba qcevis saWiro arxiT warmarTva, raTa instinqturi moTxovnilebebi Tavad individisa da
sxva adamianebisTvis usafrTxo gziT iqnas dakmayofilebuli. meoradi procesis daxmarebiT ego
ayalibebs moTxovnilebis dakmayofilebis gegmas, Semdeg ki amowmebs mas _ rogorc wesi, garkveuli
qmedebebiT, _ raTa gairkves, muSaobs Tu ara is. mSieri adamiani imaze fiqrobs, Tu sad SeiZleba
sakvebis povna, Semdeg ki swored im adgilze eZebs mas. amas realobiT Semowmeba hqvia. Tavisi rolis
damakmayofileblad Sesasruleblad ego akontrolebs yvela kognitur da inteleqtualur funqcias;
es umaRlesi mentaluri procesebi meorad process emsaxureba.
egos pirovnebis aRmasrulebel organos uwodeben, rameTu igi kars uxsnis moqmedebas, garemodan
arCevs imas, rasac unda Seesabamebodes moqmedeba, da wyvets, romeli ltolvebi da rogor unda iqnes
dakmayofilebuli. axorcielebs ra am ukiduresad mniSvnelovan aRmasrulebel funqciebs, ego
iZulebulia moaxdinos im urTierTgamomricxavi da xSirad winaaRmdegobrivi moTxovnebis
integrireba, romlebsac uyenebs mas idi, super-ego da gare samyaro. es arc ise ioli amocanaa, rac
xSirad daZabulobaSi amyofebs mas.
super-ego
imisaTvis, rom adamianma efeqturad ifunqcioneros sazogadoebaSi, mas unda hqondes garemosTvis
misaRebi da adekvaturi RirebulebaTa da eTikuri normebis sistema. am yvelafers igi iZens
sicializaciis procesSi anu, fsiqoanalizis struqturuli modelis eniT rom vTqvaT, super-egos
formirebis meSveobiT.
super-ego ganviTarebadi pirovnebis bolo komponentia da warmoadgens qcevis standartebisa da
sazogadoebrivi normebis internalizirebul versias. super-ego pirovnebis moraluri Zalaa; is
ideali ufroa, vidre realoba da srulyofilebis miRwevas ufro emsaxureba, vidre siamovnebas. misi
ZiriTadi amocanaa raimes siswore-mcdarobis Sefaseba sazogadoebis mier sanqcirebuli moraluri
standartebidan gamomdinare.
7 SeiZleba iTqvas, rom ego gonebisa da saRi azris simboluri gamoxatulebaa, idi ki _ dauokebeli ltolvebis (Freud, 1933).
- 14 -
froidis azriT, adamianis organizmi ar ibadeba super-egoTi. bavSvebi iZenen mas mSoblebTan,
maswavleblebTan da sxva “maformirebel” figurebTan urTierTqmedebis Sedegad. warmoadgens ra
pirovnebis moralur-eTikur Zalas, super-ego bavSvis mSoblebze xangrZlivi damokidebulebis
Sedegia. formalurad is maSin Cndeba, rodesac bavSvi “sworisa” da “arasworis” garCevas iwyebs;
igebs, ra aris kargi da cudi, zneobrivi da arazneobrivi (daaxloebiT samidan xuT wlamde).
Tavdapirvelad super-ego mxolod mSoblebis molodinebs asaxavs imis Taobaze, Tu ras warmoadgens
kargi da cudi qceva. bavSvi swavlobs TiToeuli qcevis am SezRudvebTan SesabamisobaSi moyvanas,
raTa Tavidan aicilos konfliqti da sasjeli. Tumca, bavSvis socialuri samyaros gafarToebasTan
(skolis, religiisa da TanatolTa jgufebis meSveobiT) erTad super-egos sferoc izrdeba im qcevis
sazRvrebamde, romelic misaRebad iTvleba am axal jgufebSi. super-ego SeiZleba ganvixiloT,
rogorc sociumis “koleqtiuri sindisis” individualizirebuli asaxva, Tumca, bavSvis mier
sazogadoebis realur faseulobaTa aRqma SeiZleba damaxinjebuli iyos.
froidi super-egos or qvesistemad yofs: esaa sindisi da ego-ideali. sindisi SeiZineba
mSoblebiseuli sasjelis meSveobiT. is ukavSirdeba iseT qcevebs, romelTac mSoblebi “urC qcevas”
uwodeben da romlis gamoc bavSvi sasjels iRebs. sindisi moicavs kritikuli TviTSefasebis unars,
moralur akrZalvebsa da danaSaulis grZnobis warmoqmnas bavSvSi, rodesac man is ar gaakeTa, rac
unda gaekeTebina. super-egos wamaxalisebel aspeqts ego-ideali warmoadgens. is formirdeba imisgan,
rasac mSoblebi aqeben an maRal Sefasebas aZleven; mas individumi sakuTari TavisTvis maRali
standartebis wayenebisken mihyavs. miznis miRweva TviTpativiscemisa da siamayis grZnobas badebs.
magaliTad, bavSvi, romelsac axaliseben skolaSi miRweuli warmatebebisaTvis, yovelTvis iamayebs
Tavisi akademiuri moRwevebiT. am ori qvesistemis Camoyalibebis procesis meqanizms introeqcias
uwodeben. bavSvi iRebs mSoblebis moralur normebs anu axdens maT introecirebas. amrigad, sindisi
sjis adamians da aiZulebs ganicados danaSaulis grZnoba, xolo ego-ideali ajildovebs da siamayiT
avsebs mas.
super-ego mTlianad Camoyalibebulad iTvleba, rodesac mSoblebis kontrols TviTkontroli
cvlis. Tumca, TviTkontrolis es principi ar emsaxureba realobis princips. eswrafvis ra idisgan
momdinare sazogadoebisTvis miuRebeli nebismieri impulsis mTlianad damuxruWebas, super-ego
cdilobs adamianis warmarTvas azrebis, sityvebisa da qcevebis absoluturi srulyofilebisaken.
mokled rom vTqvaT, is cdilobs egos darwmunebas idelisturi miznebis upiratesobaSi
realisturTan SedarebiT.
TviTkontrolis ZiriTadi funqciebia: (1) idis impulsebis, kerZod, seqsualuri da agresiuli
xasiaTis impulsebis Sekaveba, rameTu maT gamovlenas kicxavs sazogadoeba; (2) egos “dayolieba”
imaze, rom realisturi miznebi idealuriT Secvalos; (3) brZola srulyofilebisaTvis. amgvarad,
super-ego opoziciaSia idTan da egosTan da samyaros Senebas Tavisi warmodgenebiTa da xatebiT
cdilobs. aRsaniSnavia, rom super-ego hgavs ids Tavisi iracionalurobiT da hgavs egos ltolvebis8
kontrolisken swrafviT. egosgan gansxvavebiT, super-ego ubralod droSi ki ar swevs instinqturi
moTxovnilebebis dakmayofilebas, aramed mudmivad axdens maT blokirebas.
urTierTqmedeba pirovnebis struqturis komponentebs Soris
unda aRiniSnos, rom idi, ego da super-ego ar unda ganvixiloT, rogorc cal-calke arsebobis
mqone patara kacunebi, romlebic marTaven pirovnebas. es meti araferia, Tu ara sxvadasxva fsiqikuri
8 ltolva _ Trieb _ es aris froidis originaluri termini, romelsac xSirad froidis Sromebis inglisur TargmanebSi arasworad
Targmnian, rogorc “instinqts”. Sesabamisad, aq termini “instinqti” da termini “ltolva” sinonimebia.
- 15 -
procesebis dasaxelebebi, romlebic sistemurobis principebs eqvemdebareba. Cveulebriv pirobebSi es
principebi ar ewinaaRmdegeba da ar gamoricxavs erTmaneTs. piriqiT, isini egos xelmZRvanelobiT
muSaoben, rogorc erTiani gundi. normaSi pirovneba funqcionirebs, rogorc erTi mTliani da ara
rogorc sam nawilad danawevrebuli raRac. Zalze zogadad idi SeiZleba ganvixiloT, rogorc
pirovnebis biologiuri mdgeneli, ego _ rogorc fsiqologiuri mdgeneli da super-ego ki _ rogorc
socialuri mdgeneli.
fsiqikuri aqtivobis umTavresi mizania dinamikuri wonasworobis im misaRebi donis SenarCuneba
(xolo roca dakargulia, xelaxla aRdgena), romelic ukiduresad zrdis siamovnebas daZabulobis
Semcirebis Sedegad. gamoyenebul energias qmnis idi, romelsac, rogorc ukve aRvniSneT, primitiuli
da instinqturi buneba aqvs. idisgan ganviTarebuli ego imisaTvis arsebobs, rom realisturad
ganixilos idisgan momdinare ZiriTadi ltolvebi. is, aseve, Suamavlis rols asrulebs idze moqmed
Zalebs, super-egosa da gare samyaros realobis moTxovnebs Soris. egos safuZvelze ganviTarebuli
super-ego zneobrivi muxruWis an kontr-Zalis funqcias asrulebs egos praqtikul aqtivobasTan
mimarTebaSi; is ayenebs ganwyobaTa rigs, romelic ganapirobebs da zRudavs egos moqnilobas.
rogorc ukve aRvniSneT, idi mTlianad aracnobieria maSin, roca ego da super-ego mxolod
nawilobriv iZireba aracnobieris wyvdiadSi. froidi wers: “ueWvelia, rom egosa da super-egos
mniSvnelovani nawilebi aracnobierad arsebobs da es aris kidec aracnobieri, rac imas niSnavs, rom
adamianma araferi icis maTi Sinaarsis Sesaxeb da maT gacnobierebas garkveuli Zalisxmeva sWirdeba.”
(Freud, 1933.).
fsiqoanalizis mTavari amocanaa, misive terminologiiT Tu vityviT, egos gaZliereba, super-egos
zedmetad mkacri damokidebulebisgan misi ganTavisufleba, aRqmis velis gafarToveba da misi
organizaciis imdagvarad gadawyoba, rom ukeTesad SeeZlos warsulSi idSi gandevnili masalis
ganxilva da aTviseba: sadac iyo idi, iq unda damkvidrdes ego.
pirovnebis dinamika
fsiqoanalituri Teoria efuZneba mosazrebas imis Sesaxeb, rom adamianebi rTul energetikul
sistemebs warmoadgenen. XIX saukunis fizikisa da fiziologiis miRwevebis Sesabamisad, energiis
mudmovobis kanonis Tanaxmad (energia SeiZleba gadavides erTi mdgomareobidan meoreSi, magram misi
raodenoba am dros ar icvleba), froidi Tvlida, rom adamianis qceva erTiani, mTliani energiiT
aqtivirdeba. froidma bunebis es zogadi principi fsiqologiur terminTa enaze gadaiyvana da
daaskvna, rom fsiqikuri energiis wyaros agznebis neirofsiqologiuri mdgomareoba warmoadgens. sxva
sityvebiT rom vTqvaT, adamiani energias miRebuli sakvebidan iRebs da iseTi gansxvavebuli
miznebisTvis xarjavs, rogoricaa sisxlis mimoqceva, sunTqva, kunTuri muSaoba, aRqma, azrovneba da
mexsiereba. froidi arsebiTad ar ganasxvavebs (gansxvavdeba mxolod maTi forma) erTmaneTisgan
sunTqvaze an saWmlis monelebaze daxarjul energiasa da im energias, romelic uzrunvelyofs
azrovnebisa da mexsierebis procesebs. misi azriT, energia unda ganisazRvros ganxorcielebuli
samuSaos mixedviT: Tu samuSao fsiqikuri aqtivobis, magaliTad, azrovnebis, saxiT aris
warmodgenili, froidis mixedviT, energiis am formas fsiqikuri energia unda vuwodoT. rogorc
vTqviT, energiis mudmivobis kanonis Sesabamisad, energia SeiZleba transformirdes erTi
mdgomareobidan meoreSi, magram ar SeiZleba gaqres totaluri kosmiuri sistemis farglebSi. aqedan
gamomdinareobs, rom fsdiqikur energias SeuZlia transformirdes fiziologiur energiad da
piriqiT. Sexvedris adgilis, sxeulis energiasa da pirovnebis energias Soris “gadebuli xidis”
funqcias idi da misi instinqtebi asruleben.
- 16 -
froidis mixedviT, TiToeuli adamiani flobs energiis garkveul SezRudul raodenobas, romelic
asazrdoebs fsiqikur aqtivobas. individumis qcevis nebismieri formis mizania daZabulobis
Semcireba.
instinqti
instinqti (ltolva) ganixileba, rogorc agznebis Sinagani somaturi wyaros Tandayolili
fsiqologiuri reprezentacia. fsiqologiur reprezentacias survili ewodeba, sxeulebriv agzebas,
romlisganac is warmoiSoba moTxovnilebas uwodeben. amgvarad, SimSilis mdgomareoba fiziologiuri
TvalsazrisiT SeiZleba aRiweros, rogorc sxeulis qsovilebSi sakvebis deficitis mdgomareoba
maSin, roca fsiqologiurad is warmodgenilia Wamis survilis saxiT. survili moqmedebs, rogorc
qcevis motivi. mSieri eZebs sakvebs. amis gamo instinqtebi pirovnebis mamoZravebel faqtorad iTvleba.
isini aramarto qcevis impulss iZlevian, aramed mis mimarTulebasac gansazRvraven. sxva sityvebiT
rom vTqvaT, instinqti axorcielebs SerCeviT kontrols qcevaze, raTac zrdis senzitiurobas
stimulTa garkveuli saxeobebisadmi. mSieri sakvebis stimulebisadmi ufro mgrZnobiarea,
seqsualurad agznebuli adamiani ki ufro metad albaTuria, rom erotiul stimulebze mogvcems
reaqcias.
sxvaTa Soris, SeiZleba davakvirdeT, rom organizmi garegani stimulaciiTac SeiZleba aqtivirdes,
Tumca, froidi Tvlida, rom garemoSi arsebuli agznebis wyaroebi nakleb mniSvnelovania pirovnebis
dinamikisTvis, vidre Tandayolili instinqtebi. mTlianobaSi, garegani stimulebi organizms nakleb
moTxovnebs uyeneben da dakmayofilebis naklebad rTul formebs saWiroeben, vidre moTxovnilebebi.
garegan stimuls SeiZleba gaeqce, magram moTxovnilebisgan Tavis daRweva SeuZlebelia. miuxedavad
imisa, rom froidi garegan stimulacias meorad rols aniWebda, arasodes uaryofda mis mniSvnelobas
garkveul pirobebSi, magaliTad, cxovrebis adreul wlebSi, rodesac umwifari ego ver axerxebs didi
odenobiT Tavisufali energiis (daZabulobis) marTvas, moWarbebul stimulacias SeiZleba
gadamwyveti zegavlena hqondes.
instinqti fsiqikuri energiis kvantia anu, rogorc froidi uwodebs, “gonebis muSaobaze
gamoTxovnili energiis zomaa”. erTad arebuli, instinqtebi qmnian pirovnebis gankargulebaSi myof
sumarul (jamur) fsiqikur energias. rogorc ukve vTqviT, idi aris am energiis rezervuari da
instinqtTa adgilsamyofeli. idi SeiZleba dinamo-manqanas SevadaroT, romelic awvdis energias
pirovnebis moqmedebis mTel mravalferovnebas. cxadia, energia sxeulebrivi metaboluri
procesebidan modis.
nebismier instinqts gaaCnia oTxi maxasiaTebeli: wyaro, mizani, obieqti da impetusi (stimuli).
wyaro ukve ganvsazRvreT, rogorc sxeulebrivi mdgomareoba anu moTxovnileba. mizani mdgomareobs
sxeulebrivi agznebis gaqrobaSi, magaliTad, kvebiTi instinqtis mizania sakvebis deficitis mospoba,
rac Wamis aqtiT miiReba. mTeli aqtivoba, romelic xorcieldeba survilis gaCenisa da mis asrulebas
Soris, moikuTvneba obieqts. sxva sityvebiT, obieqti aris ara mxolod moTxovnilebis
damakmayofilebeli konkretuli sagani an piroba, aramed is qcevac, romelic mimarTulia aucilebeli
sagnisa Tu pirobebis moZiebaze. magaliTad, roca adamiani mSieria, man unda ganaxorcielos
garkveuli qmedebebi imisaTvis, rom miaRwios mizans _ danayrdes.
impetusi (stimuli) aris instinqtis Zala, romelic ganisazRvreba moTxovnilebis intensivobiT.
sakvebis deficitis zrdasTan erTad, fiziologiuri sisustis mdgomareobis miRwevamdec ki, izrdeba
instinqtis Zalac.
- 17 -
mokled mimovixiloT instinqtisadmi aseTi midgomis Sedegebi: froidis mier SemoTavazebuli
modeli “daZabuloba-reduqciis” modelia. adamianis qceva aqtivirdeba Sinagani gamRizianeblebiT da
aqtivoba mcirdeba imisda Sesabamisad, rogorc amcireben da aqroben daZabulobas Sesabamisi
moqmedebebi. es niSnavs, rom instinqtis mizani Tavisi xasiaTiT regresiulia, vinaidan adamians
abrunebs wina, instinqtis gamovlenamde arsebul mdgomareobaSi. mdgomareoba, romelSic brundeba
adamiani, SedarebiT statikuria. instinqti, aseve, konservatiulad unda miviCnioT, radganac misi
mizania organizmis wonasworobis SenarCuneba agznebis moxsnis gziT. amgvarad, instinqti SeiZleba
aRvweroT, rogorc procesi, romelic imave sixSiriT meordeba, rogoriTac movlenaTa wre,
dawyebuli agznebis warmoqmniT da damTavrebuli dasvenebiT. instinqtis am aspeqts froidma
gameorebis iZuleba uwoda. pirovneba iZulebulia isev da isev gaimeoros agznebisa da simSvidis
gardauvali cikli.
froidis instinqtTa Teoriis Sesabamisad, instinqtis wyaro da mizani ucvleli rCeba cxovrebis
manZilze, Tumca, fizikuri momwifeba cvlis an aqrobs wyaros. axali sxeulebrivi moTxovnilebebis
ganviTarebasTan erTad SeiZleba axalma instinqtebma iCinos Tavi. wyarosa da miznis mudmivobis
sapirospirod, moTxovnilebis dakmayofilebis obieqti da saSualebebi SeiZleba arsebiTad
varirebdes cxovrebis manZilze, rac realurad xdeba kidec. es variaciebi obieqtis arCevaSi
SesaZlebelia, radganac fsiqikur energias SeuZlia gadanacvleba. mas SeuZlia ganimuxtos sxvadasxva
gziT. aqedan gamomdinare, Tu esa Tu is obieqti ar aris xelmisawvdomi (Sidapirovnuli barierebis
arsebobis gamo an ubralod ar aris saxeze), energia SiZleba sxva obieqtSi Caidos. Tu isic
miuwvdomeli aRmoCndeba, Cndeba axali gadanacvleba da a.S., sanam ar iqneba napovni Sesatyvisi
obieqti. sxva sityvebiT rom vTqvaT, obieqtebi SeiZleba Seicvalos, rac namdvilad ver xerxdeba
instinqtis wyarosa da miznis SemTxvevaSi.
rodesac instinqtis energia met-naklebad mudmivad Caideba Canacvlebul obieqtSi, Sedegad
ganxorcielebul Sesatyvis qcevas instinqtisgan warmoebuli ewodeba. magaliTad, Tu bavSvis mier
arCeuli pirveladi seqsualuri obieqti sakuTari sqesobrivi organoebis manipulirebaa da igi
iZulebuli xdeba uari Tqvas am siamovnebaze sxeulebrivi stimulirebis ufro metad uwyinari
formebis, magaliTad, TiTis wovis an saTamaSoebiT TamaSis, sasargeblod, Canacvlebuli aqtivobebi
instinqtisgan warmoebuli iqneba. am SemTxvevaSi sulac ar icvleba seqsualuri instinqtis mizani _
mimdinareobs seqsualuri dakmayofilebis Zieba.
energiis gadanacvleba erTidan meore obieqtze pirovnebis dinamikis yvelaze mniSvnelovani
maxasiaTebelia. is xsnis adamianis bunebis aSkara plastikurobasa da adamianis qcevis gasaocar
mravalferovnebas. zrdasruli adamianis praqtikulad yvela interesi, upiratesobebi, gemovneba,
Cvevebi originaluri instinqturi obieqtebisgan energiis gadanacvlebas warmoadgens. TiTqmis yvela
maTgani instinqtisgan warmoebulia. froidiseuli motivaciis Teoria efuZneba daSvebas, rom
instinqtebi adamianis qcevis erTaderTi wyaroa.
instinqtebis raodenoba da saxeebi
froids ar ucdia instinqtTa CamonaTvalis Seqmna, Tumca, gamoTqvamda mosazrebas, rom arsebobs
instinqtTa ori didi jgufi: sicocxlis instinqtebi da sikvdilis instinqtebi.
sicocxlis instinqtebi (erosi) individis gadarCenisa da gamravlebis miznebs emsaxureba. am
kategoriaSi Sedis SimSili, wyurvili da seqsi. energiis formas, romlis saSualebiTac xdeba am
instinqtTa ganxorcieleba, libido ewodeba.
- 18 -
aRiarebda ra sicocxlis instinqtebis mniSvnelovnobas individumis fizikuri organizaciaSi,
pirovnebis ganviTarebisTvis yvelaze mniSvnelovnad froidi seqsualur instinqts miiCnevda, Tumca,
arsebobs ara erTi, aramed ramdenime sequaluri instinqti. sxvagvarad rom vTqvaT, arsebobs mTeli
rigi sxeulebrivi moTxovnilebebisa, romelic erotikul survilebs badebs. TiToeul survils
Tavisi wyaro gaaCnia sxeulis garkveul regionSi, am ukanasknels ki erogenul zonas uwodeben.
erogenuli zona _ es aris kanis safarvelis an lorwovani garsis ubani/monakveTi, romelic
gaRizianebisadmi maRali mgrZnobelobiT xasiaTdeba. Tu masze garveuli saxiT movaxdenT
manipulirebas, amiT movxsniT daZabulobas da gamoviwvevT siamovnebas. erT-erTi aseTi zonaa tuCebi
da piris Rru, meore _ analuri sfero, mesame ki _ sasqeso organoebi. Sesabamisad, woviT miiRweva
oraluri siamovneba, defekaciis procesiT _ analuri, xolo masturbaciiT _ genitaluri siamovneba.
bavSvobaSi seqsualuri instinqtebi SedarebiT damoukidebelia erTmaneTisgan, xolo pubertetis
periodSi SeiniSneba maTi Serevisa da reproduqciuli miznisTvis erToblivi samsaxuris gawevis
tendencia.
sikvdilis instinqtebi (Tanatosi) anu, rogorc zogjer froidi uwodebda maT, destruqciuli
instinqtebi, ar vlindeba ise aSkarad, rogorc sicocxlis instinqtebi. amitomac maTze ufro
naklebia cnobili, Tumca, isini gardauvlad asruleben TavianT misias da safuZvlad udevs
sisastikis, agresiis, TviTmkvlelobebisa da mkvlelobebis yvela gamovlinebas. TiToeuli adamiani
sabolood kvdeba; esaa faqti, romelmac dasabami misca froidis cnobil aforizms “sicocxlis
mizani sikvdilia” (1920a, p.38). libidos energiisgan gansxvavebiT, sikvdilis instinqtebis energias ar
gaaCnia gansakuTrebuli dasaxeleba, Tumca, froidi maT biologiurad ganpirobebulad Tvlida da
iseTive mniSvnelovnad miiCnebda adamianis qcevis regulirebaSi, rogorc sicocxlis instinqtebs. igi
varaudobda, rom sikvdilis instinqtebi emorCileba entropiis princips.9
froids miaCnda, rom cocxal organizms axasiaTebs im gaurkvevel mdgomareobaSi dabrunebisken
kompulsiuri swrafva, romlidanac gamovida; Sesabamisad, adamianebs axasiaTebT sikvdilisken
swrafva. am swrafvis fsiqologiur reprezentacias ki mudmivobis principi warmoadgens.
sikvdilis instinqtebis mniSvnelovan derivats agresiuli impulsebi warmoadgenen. agresiuloba
aris gareT da Canacvlebuli obieqtebis winaaRmdeg mimarTuli TviTdamangrevloba. adamiani ebrZvis
sxvebs da destruqciulia imitom, rom sikvdilis survili blokirebulia sicocxlis instinqtebiTa
da Sidapirovnuli sxva garemoebebiT, romlebic win aRudgeba sikvdilis instinqtebs.
sicocxlisa da sikvdilis instinqtebi da maTi derivatebi SeiZleba Seerion erTmaneTs,
gaaneitralon da Caanacvlon erTmaneTi. Wama, magaliTad, warmoadgens SimSilisa da
destruqciulobis narevs da xorcieldeba kbenis, ReWvisa da sakvebis gadaylapvis meSveobiT.
siyvarulma, seqsualuri instinqtis derivatma, SeiZleba moaxdinos siZulvilis, sikvdilis instinqtis
derivatis, neitralizeba; anda siyvarulma SeiZleba Caanacvlos siZulvili, siZulvilma ki _
siyvaruli.
vinaidan instinqtebi Seicaven mTel energias, romliTac moqmedebs pirovnebis sami sistema,
ganvixiloT, Tu rogor axerxeben idi, ego da super-ego fsiqikuri energiis kontrolsa da
gamoyenebas.
9 entropiis principi _ Termodinamikis kanoni, romlis Tanaxmadac nebismieri energetikuli sistema miiswrafvis dinamikuri wonasworobis SenarCunebisken.
- 19 -
fsiqikuri energiis gadanawileba da gamoyeneba
pirovnebis dinamika ganisazRvreba idis, egosa da super-egos mier fsiqikuri energiis
gadanawilebiTa da gamoyenebiT. vinaidan energiis saerTo raodenoba SezRudulia, es sami sistema
ejibreba erTmaneTs energiis flobaSi. erTi sistema axorcielebs energiaze kontrols danarCeni
oris xarjze. erTi maTganis gaZlierebiT danarCeni ori sistema gardauvlad sustdeba, Tu mTliani
sistema ar iZens axal energias.
Tavdapirvelad mTel energias flobs idi da mas refleqtoruli moqmedebebisa da pirveladi
procesebis saSualebiT survilebis asrulebisaTvis iyenebs. es orive aqtivoba siamovnebis princips
emsaxureba, romlis mixedviTac funqcionirebs idi. instinqtis dasakmayofilebeli moqmedebisaTvis
energiis amoZravebas obieqt-arCevani anu obieqt-kateqsisi ewodeba.
idis energia Zalze denadia anu iolad gadanacvldeba erTi moqmedebidan an xatidan meore
moqmedebaze an xatze. am instinqturi energiis gadanacvlebis SesaZlebloba arsebobs imis gamo, rom
ids ar SeuZlia obieqtebis gamijvna erTmaneTisgan (ver ansxvavebs erT obieqts meorisgan).
gansxvavebuli obieqtebi igiveobrivad aRiqmeba, magaliTad, mSieri Cvili yvelafers idebs pirSi, ris
xelSi dakavebasac SeZlebs.
vinaidan egos ar gaaCnia energiis sakuTari wyaro, uwevs energiis idisgan aReba. idisgan energiis
aReba egos procesebisTvis xorcieldeba meqanizmis daxmarebiT, romelsac identifikacia10 ewodeba. es
aris erT-erTi yvelaze mniSvnelovani da Znelad gasagebi cneba froidis fsiqologiaSi.
vinaidan idi ver ansxvavebs erTmaneTisgan gonebis Sinaarsebs, iqneba es percefciebi, mexsierebis
xatebi, ideebi Tu halucinaciebi, kateqsisi SesaZlebelia rogorc realuri aRqmis xatebis, ise
mexsierebaSi arsebuli survilis amsrulebeli xatebis mimarT. amgvarad, energia erTmeva idis
sruliad subieqtur fsiqikur procesebs da gadaiyvaneba egos obieqtur, logikur, ideaciur
procesebSi. orive SemTxvevaSi energia mxolod fsiqologiuri miznebisaTvis gamoiyeneba, Tumca, idis
SemTxvevaSi ar xdeba mentaluri simbolosa da misi fizikuri etalonis erTmaneTisgan gamijvna,
meore SemTxvevaSi ki xdeba. ego cdilobs, rom simbolo etalonis maqsimalurad reprezentatiuli
iyos. sxvagvarad rom vTqvaT, identifikaciis Sedegad pirveladi procesi Canacvldeba meoradiT.
vinaidan meoradi procesi ufro efeqturad xsnis daZabulobas, iqmneba ufro da ufro meti egos
kateqsisebi. TandaTanobiT ego, rogorc ufro efeqturi, iZens monopolias fsiqikur energiaze, Tumca,
es monopolia fardobiTia, radganac instinqtebis daukmayofileblobis SemTxvevaSi idi ukan
ibrunebs Zalauflebas.
sakmarisi raodenobis energiis mopovebis Semdeg egos SeuZlia misi gamoyeneba ara marto
instinqtebis dakmayofilebaze meoradi procesebis saSualebiT. energiis nawili ixarjeba sxvadasxva
fsiqikuri procesebis _ aRqmis, mexsierebis, msjelobis, gansxvavebis, abstragirebis, ganzogadebisa da
gansjis _ ufro maRal doneze gadayvanaze. nawili unda daixarjos idis iracionaluri impulsuri
aqtivobis Sesakaveblad. es Semakavebeli Zalebi cnobilia, rogorc antikateqsisi da moqmedebs
kateqsisis Zalebis sapirispirod. Tu idisdan momdinare safrTxe Zalze didia, ego SeimuSavebs
dacvis meqanizmebs,11 romelTac super-egos zewolis SemTxvevaSic warmatebiT iyenebs.
egos energia imisaTvisac SeiZleba gadanacvldes, rom Seiqmnas axali obieqt-kateqsisebi, amitomac
warmoebuli interesebis, damokidebulebebisa da upiratesobebis sistema egoSi formirdeba. es ego-
10 identifikacia _ mentaluri reprezentaciisa (gonebaSi arsebulis) da fizikuri realobis (garemoSi arsebulis) erTmaneTisgan gamijvnisa, gansxvavebis procesi. 11 dawvrilebiT ixileT gv.22
- 20 -
kateqsisebi SesaZloa uSualod arc akmayofilebdnen organizmis bazisur moTxovnilebebs, magram
asociaciurad ukavSirdebodnen im obieqtebs, romlebic emsaxurebian dakmayofilebas.
dabolos, ego, rogorc pirovnebis aRmasrulebeli organo, iyenebs energias sami sistemis
integraciaze zegavlenisaTvis. egos am integrirebadi funqciis mizania pirovnebis Sinagani harmoniis
Seqmna imgvarad, rom rbilad da efeqturad ganxorcieldes egos urTierTqmedeba garemosTan.
identifikaciis meqanizmi, aseve, pasuxismgebelia super-egos sistemis energetizaciazec. esec
sakmaod rTuli procesia. bavSvis mier kateqsirebul pirvel obieqtTa Soris arian mSoblebic.
mSoblebi asruleben qcevis makontrolirebel funqcias waxaliseba-dasjis meqanizmis gamoyenebiT.
waxaliseba (magaliTad, tkbileuli, Rimili, sityvieri Seqeba) xsnis daZabulobas, an moaswavebs
daZabulobis moxsnas; sasjeli (magaliTad, siamovnebaze uaris miReba, cema, arakeTilganwyobili
mzera) zrdis daZabulobas. bavSvi iwyebs, erTi mxriv, Tavisi qcevis da, meore mxriv, mSoblebis
sanqciebisa da akrZalvebis, identificirebas anu garCevas. bavSvi axdens mSoblebis moraluri
imperativebis introecirebas. igi axorcielebs mSoblebis idealebis kateqsirebas, rac mis ego-
idealad yalibdeba; aseve, axorcielebs maTi akrZalvebis kateqsirebasac, rac sindisad yalibdeba.
amgvarad, super-ego idis energiis rezervuarTan daSvebas bavSvis mier mSoblebTan identifikaciis
gziT iRebs.
super-egos muSaoba xSirad, Tumca, ara yovelTvis, idis impulsebis sawinaaRmdegod miemarTeba,
vinaidan moraluri kodeqsi primitiuli impulsebis, gansakuTarebiT ki agresiulisa da seqsualuris,
sazogadoebis mier gakontrolebisa da Sekavebis mcdelobas warmoadgens.
rodesac identifikaciis meqanizmis saSualebiT instinqtebidan momdinare energia egosa da super-
egosken warimarTeba, SesaZlebeli xdeba agznebisa da Sekavebis procesebis ZalTa rTuli TamaSi.
pirovnebis sworad marTvisaTvis ego iZulebulia akontrolos idic da super-egoc da, amasTanave,
unda darCes sakmarisi energia gare samyarosTan aucilebeli urTierTobis dasamyareblad. Tu idi
inarCunebs kontrols energiis mniSvnelovan nawilze, adamianis qceva impulsuri da primitiuli
xdeba. meore mxriv, Tu energiis did nawils super-ego akontrolebs, qcevis regulireba realisturis
nacvlad moraluri mosazrebebiT ganxorcieldeba, rac sabolood adamianSi sakuTari uunarobis
depresiul grZnobas badebs.
saboloo jamSi, pirovnebis dinamika Sedgeba agznebis Zalebis, kateqsisisa, da Sekavebis Zalebis,
antikateqsisis, urTierTqmedebisgan. yvela Sidapirovnuli konfliqti am ori Zalis
urTierTdapirispirebaze SeiZleba daviyvanoT. xangrZlivi daZabuloba Sekavebisa da agznebis
Zalebis urTierTqmedebas ukavSirdeba.
SfoTva
pirovnebis dinamika ganpirobebulia gare samyaros obieqtebTan urTierTqmedebis saSualebiT
moTxovnilebebis dakmayofilebis aucileblobiT. garemo uzrunvelyofs mSier organizms sakvebiT,
mwyurvals _ wyliT. uzrunvelyofis wyaros rolis garda gare samyaro sxva rolsac asrulebs
adamianis cxovrebaSi. is safrTxesac moicavs; is SeiZleba ara marto akmayofilebdes, aramed
emuqrebodes kidec. garemos iseve SeuZlia tkivilis miyeneba da daZabulobis gazrda, rogorc
siamovnebis motana da daZabulobis Semcireba.
garemodan momdinare muqaraze, romelTan gasamklavebladac ar aris mzad, individis normaluri
reaqcia SiSia. arakontrolirebadi moWarbebuli stimulaciiT daTrgunul egos SfoTva moicavs.
Sesabamisad, fsiqikis mTavari problema SfoTvis mdgomareobasTan gamklavebaa. SfoTvas iwvevs
daZabulobis mdgomareobis an gamRizianeblis mosalodneli an savaraudo gaZliereba; is SeiZleba
- 21 -
nebismier situaciaSi (iqneba es realuri Tu warmosaxuli) ganviTardes, rodesac fizikuri Tu
fsiqikuri safrTxe Zalze Zlieria ignorirebisaTvis, gamklavebisaTvis an Tavis aridebisaTvis.
SfoTvis pirvelwyaro
froidis Teoriis mixedviT, adamianis mier gancdili SfoTvis pirveladi wyaro saTaves iRebs
iqidan, rom axalSobils ar Seswevs garegan da Sinagan gaRizianebasTan gamklavebis unari. vinaidan
ar SeuZlia Tavisi axali samyaros kontrolireba, mas avsebs moaxlovebuli safrTxis difuzuri
grZnoba. es situacia iwvevs matravmirebel mdgomareobas, romelic pirveladi SfoTvis saxeliT aris
cnobili, romlis magaliTad Tavad dabadebis procesi SeiZleba davasaxeloT. froidis azriT,
dedisgan biologiuri gacalkevebis gancda matravmirebelia da amitomac Semdgomi gancalkevebis
situaciebi (magaliTad, bavSvi rCeba marto, datovebulia sibneleSi, anda dedis nacvlad ucnobi
adamiani daxvda) Zlier SfoTviT reaqciebs iwvevs. aseTi Zlieri stresis SegrZneba ganicdeba
dabadebisas, ZuZusgan moSorebisas, SemdgomSi ki vlindeba kastraciis SiSis saxiT.
ram SeiZleba gamoiwvios SfoTva
SfoTvis mdgomareobas SeiZleba iwvevdes Semdegi movlenebi, Tumca, maTi CamonaTvali am
konkretuli SemTxvevebiT ar Semoifargleba:
sasurveli obieqtis dakargva, magaliTad, bavSvma dakarga deda an mama, axlo megobari an
sayvareli cxoveli;
siyvarulis dakargva, magaliTad, rodesac adamiani uars iRebs an ver ibrunebs
sayvareli/mniSvnelovani adamianis keTilganwyobas an siyvaruls;
pirovnuli individualobis dakargva, kastraciis SiSi, sakuTari saxis dakargva anda sxvebis
TandaswrebiT dacnvis obieqtad gaxdomis SiSi;
sakuTari Tavis siyvarulis dakargva, magaliTad, rodesac super-ego kicxavs sakuTari
pirovnebis xasiaTis Strixebs an Taviseburebebs.
SfoTvis saxeebi
imisda mixedviT, Tu saidan momdinareobs safrTxe egosTvis (gare samyarodan, idisgan Tu super-
egosgan), fsiqoanalituri Teoria ganarCevs sam saxis SfoTvas:
realisturi SfoTva _ gare samyarodan momdinare (magaliTad, saSiSi cxoveli an gamosaSvebi
gamocda) realur saSiSroebaze emociuri reaqciaa. is, ZiriTadad, SiSis sinonimia da SeiZleba
asustebdes safrTxis wyarosTan efeqturad gamklavebis unars. realuri SfoTva maSinve mcirdeba,
rogorc ki qreba Tavad safrTxe. mTlianobaSi realuri SfoTva TviTSenaxvis uzrunvelyofas uwyobs
xels.
nevrotuli SfoTva _ es aris emociuri reaqcia idis miuRebeli impulsebis mosalodneli
gacnobierebis saSiSroebaze. mas ganapirobebs SfoTva imis Taobaze, rom ego ver SeZlebs
instinqturi miswrafebebis, gansakuTrebiT ki seqsualurisa da agresiulis, gakontrolebas. am
SemTxvevaSi SfoTva momdinareobs imis SiSisgan, rom rodesac me raRac saSinels gavakeTeb, es mZime
uaryofiT Sedegebs gamoiRebs. nevrotuli SfoTva Tavdapirvelad ganicdeba, rogorc realisturi,
radganac dasja, Cveulebriv, garemodan modis.
moraluri SfoTva _ aris emociuri reaqcia, romelic warmoiqmeba maSin, rodesac ego ganicdis
super-egos mxridan dasjis saSiSroebas. moralur SfoTvas maSin aqvs adgili, rodesac idi
arazneobrivi azrebisa da qmedebebis aqtiurad gamoxatvas cdilobs da super-ego amaze danaSaulis
- 22 -
gancdiT, sircxviliT an TviTdadanaSaulebiT reagirebs. moraluri SfoTva saTaves iRebs iseT
qcevebze an moqmedebebze mSoblebis mier ganxorcielebuli dasjis obieqturi SiSisgan, romelic
arRvevs super-egos perfeqcionistur moTxovnebs.
rogor SevamciroT SfoTva
Tu egos aiZuleben, rom aRiaros Tavisi sisuste, is SfoTvaSi garbis: realur SfoTvaSi gare
samyaros winaSe, super-egodan momdinare moralur SfoTvaSi da ididan momdinare Zlier sulier
Relvaze reaqciis saxiT arsebul nevrotul SfoTvaSi.
arsebobs SfoTvis Sesustebis ori ZiriTadi gza:
uSualod ganvixiloT situacia. vumklavdebiT ra siZneleebs, pirispir vejaxebiT usiamovnebebs
an gavurbivarT maT, riTac vwyvetT arsebul problemebs, anda kompromisze mivdivarT da amiT
minimumamde dagvyavs misi zemoqmedeba. ase vmoqmedebT sirTuleebis mosagvareblad, maTi ganmeorebis
albaTobis Sesamcireblad da momavalSi SfoTvis warmoqmnis perspeqtivis Sesamcireblad.
SfoTvis mdgomareobidan Tavis daRwevis alternatiuli meTodia Tavad realuri situaciis
damaxinjeba an uaryofa. ego SeiZleba icavdes individs safrTxisgan am safrTxis bunebis
falsificirebiT. meTodebs, romlis daxmarebiTac xorcieldeba es damaxinjebebi, dacvis meqanizmebi
ewodeba.
dacvis meqanizmebi
yvela dacvis meqanizms axasiaTebs ori ram: (1) isini moqmedeben aracnobier doneze da amitom Tavis
motyuebis saSualebas warmoadgenen da (2) isini amaxinjeben, uaryofen an ayalbeben realobis aRqmas
imisaTvis, rom SfoTva naklebad safrTxis momtani gaxdes inidividisaTvis. unda aRiniSnos, rom
adamianebi iSviaTad iyeneben mxolod erT meqanizms; Cveulebisamebr, isini sxvadasxva meqanizmebiT
operireben konfliqtis gadawyvetisaTvis an SfoTvis SemcirebisaTvis.
mokled ganvixloT ZiriTadi dacvis meqanizmebi:
gandevna. am meqanizmis daxmarebiT raime movlena, idea an aRqma, romelmac SeiZleba SfoTva
gamoiwvios, ganidevneba cnobierebidan, riTac xels uSlis mis nebismier gamovlenas. samwuxarod,
gandevnili elementi isev fsiqikis nawilad rCeba, Tumca, adamiani amas ver acnobierebs da inarCunebs
aqtivobas. gandevnas arasodes aqvs erTjeradi xasiaTi, moiTxovs ra energiis sistematur xarjvas
aracnobierSi misi SenarCunebisTvis, vinaidan gandevnili yovelTvis cdilobs gamosasvlelis povnas.
uaryofa. am terminis qveS igulisxmeba im movlenebis aRiarebis survilis ar qona, romelic
aforiaqebs egos. zrdasrul adamianebs axasiaTebT Tavis ise daWera, rom TiTqos zogierTi movlena
iseTi ar aris, rogoris aris; rom realurad is arc momxdara. fantaziaSi aseTma gaqcevam
mravalnairi saxe SeiZleba miiRos, romelTagan zogierTi gare damkvirvebelma SeiZleba absurdulad
miiCnios.
racionalizacia. es aris dauSvebeli azrebisa da qmedebebis daSvebuli mizezebis Ziebis
procesi. am procesis meSveobiT adamiani poulobs axsnas, romelic an eTikurad misaRebia
sxvebisaTvis, an logikurad Tanxvdeba romelime ganwyobas, moqmedebas, ideas an grZnobas, romelic
sxva motivaciuri wyaroebidan momdinareobs. Cven mivmarTavT racionalizacias, raTa gavamarTloT
Cveni qceva, rodesac realurad am qmedebebis mizezebi ar imsaxurebs gamarTlebas anda verc ki
vigebT maT.
- 23 -
reaqtiuli formacia. es dacvis meqanizmi qcevebsa da grZnobebs iseTiT cvlis, romelic
diametralurad ewinaaRmdegeba WeSmarit survils; es aris survilis aSkara da, Cveulebisamebr,
aracnobieri inversia.
proeqcia. proeqcias uwodeben sxva adamianisTvis, cxovelisTvis an sagnisTvis im Tvisebebis,
grZnobebis an ganzraxvebis miweras, romelic Tavad adamianSi iReben saTaves. es aris dacvis
meqanizmi, romlis drosac adamianis pirovnebis aspeqtebi gamodiferencirdeba misgan da gadaitaneba
garemocvaze. safrTxe fasdeba, rogorc raRac garegani Zalidan momdinare. amasTanave, adamians
SeiZleba realur grZnobebTan hqondes saqme, magram ar aRiarebdes an ver acnobierebdes, rom
SemaSinebeli idea an moqmedeba Tavad mas ekuTvnis.
izolacia. izolaciis dros raime situaciis SfoTvis gamomwvevi aspeqtebi gancalkevdeba
danarCeni fsiqikidan. es aris danawevrebis operacia, romlis Sedegadac mocemul movlenasTan
kavSirSi, saukeTeso SemTxvevaSi, emociur reaqciaTa umniSvnelo nawili rCeba.
pirovnebis danarCeni nawilidan izolirebul problemebze saubrisas adamini maT yovalgvari
grZnobebis gareSe aRwers ise, TiTqos es yvelaferi viRac mesame pirs gadaxda Tavs. aseTi midgoma
SeiZleba sirTuleebis daZlevis dominantur stilad iqces. adamiani SeiZleba sul ufro da ufro
metad dakavdes ganyenebuli ideebiT, dakargos ra kontaqti sakuTar grZnobebTan.
regresia. es aris ganviTarebis ufro adrindel doneze an gamoxatvis ufro martiv, bavSvur
maneraze dabruneba. regresia SfoTvis Semcirebis xerxia realur azrovnebaze uaris Tqmis gziT im
moqmedebaTa sasargeblod, romelic warsulSi amcirebdnen SfoTvas. realobidan wasvlis gzad
regresiis dros adamianma SeiZleba upiratesoba mianiWos gemriel nayins, romelsac igi bavSvobaSi
miirTmevda, an mTlianad dakavdes sayvareli wignis kiTxviT.
sublimacia. es aris procesi, rodesac Tavdapirvelad seqsualur an agresiul miznebze
mimarTuli energia axali, xSirad mxatvruli, inteleqtualuri an kulturuli xasiaTis mqone
miznebisken miemarTeba. sublimacia “warmatebuli dacvis” saxeliT aris cnobili. Tu Tavdapirvel
energias mdinares SevadarebT, romelic periodulad diddeba, gadmodis napirebidan da zaralis meti
araferi moaqvs, maSin sublimacia _ es aris jebiris mSenebloba da damxmare arxebis gayvana. eseni,
Tavis mxriv, SeiZleba gamoyenebul iqnas, eleqtroenergiis gamomuSavebisTvis, damSrali miwebis
irigaciisTvis, parkebis gaSenebisTvis da sxva rekreaciuli SesaZleblobebis SeqmnisTvis. xerxdeba
mdinaris sawyisi energiis mimarTva socialurad daSvebuli an kulturulad misaRebi arxebSi. sxva
dacvis meqanizmebisgan gansxvavebiT, sublimacia realurad xsnis da mTlianad aqrobs daZabulobas.
zigmund froidi amtkicebda, rom civilizaciisTvis damaxasiaTebeli udidesi energia da
garTulebuloba daTrgunuli energiisTvis misaRebi da sakmarisi gamosavlis povnis survilis
arsebobis Sedegia. civilizacia xels uwyobs pirveladi ltolvebis transcendentulobas (sxva
xarisxobriv doneze gadasvlas) da, zog SemTxvevaSi, qmnis alternatiul miznebs, romlebmac
SeiZleba gacilebiT meti siamovneba mianiWon ids, vidre pirveladi miswrafebebis dakmayofilebam. es
transformacia civilizacias ZalTa udides marags aZlevs da amas akeTebs im SesaniSnavi unaris
xarjze, rasac hqvia miznis Secvla misi intensivobis Semcirebis gareSe.
pirovnebis ganviTareba: fsiqoseqsualuri stadiebi
ganviTarebis fsiqoanalituri Teoria efuZneba or wanamZRvars:
1. genetikuri wanamZRvari aqcents akeTebs imaze, rom adreuli bavSvobis gamocdileba kritikul
rols asrulebs mozrdilis pirovnebis formirebaze. froidi darwmunebuli iyo, rom induvidumis
pirovnebis ZiriTadi saZirkveli Zalze adreul asakSi, kerZod, 5 wlis asakamde, iqmneba.
- 24 -
2. adamiani garkveuli raodenobis seqsualuri energiiT (libido) ibadeba, romelic SemdgomSi
ganviTarebis ramdenime fsiqoseqsualur stadias (organizmis instinqtur procesebSi iRebs saTaves)
gaivlis.
froids ekuTvnis hipoTeza pirovnebis ganviTarebis oTxi Tanmimdevruli stadiis Sesaxeb. es
stadiebia oraluri, analuri, faloturi da genitaluri. ganviTarebis srul sqemaSi froidma
latenturi periodic CarTo (ix. cxrili), romelic normaSi bavSvis cxovrebis 6-7 wlebsa da
sqesobrivi momwifebis dasawyiss emTxveva, Tumca, unda iTqvas, rom latenturi periodi ar aris
stadia. ganviTarebis pirveli sami stadia moicavs dabadebidan xuT wlamde asakobriv periods da
pregenitaluri stadiebis saxeliT aris cnobili, radganac sasqeso organoebis zonas jer kidev ar
SeuZenia mTavari roli pirovnebis CamoyalibebaSi. meoTxe stadia pubertetis dasawyiss emTxveva.
stadiaTa dasaxelebebi momdinareobs sxeulis im nawilebis saxelwodebebidan, romelTa
stimulirebac libidos energiis ganmuxtvas iwvevs.
fsiqoseqsualuri ganviTarebis stadiebi froidis mixedviT
stadia asakobrivi
periodi
libidos koncentrirebis zona ganviTarebis mocemuli donis Sesabamisi
amocana da gamocdileba
oraluri 0-18 Tve piris Rru (wova, kbena, ReWva) gadaCveva (ZuZusgan an sawovarasgan). sakuTari
Tavis dedis sxeulisgan gamocalkeveba.
analuri 1,5-3 weli anusi (fekaliebis Sekaveba an
gamodevna)
tualetSi gasvlis swavla (TviTkontroli).
faloturi 3-6 weli sasqeso organoebi (masturbacia) identifikacia imave sqesis mozrdilTan,
romelic mibaZvis magaliTis rols asrulebs.
latenturi 6-12 weli ar aris (seqsualuri
umoqmedoba)
TanatolebTan socialuri kontaqtebis
gafarToveba.
genitaluri puberteti sasqeso organoebi
(heteroseqsualuri urTierTobis
unari)
intimuri urTierTobebis damyareba an
Seyvarebuloba; sazogadoebaSi SromiTi
wvlilis Setana.
froidis Teoriuli mosazrebebi or faqtors emyareba: frustraciasa da zemzrunvelobas.
frustraciis SemTxvevaSi mSoblebi an aRmzrdelebi krZalaven bavSvis fsiqoseqsualur
moTxovnilebebs (magaliTad, wova, kbena an ReWva) da amitom es moTxovnilebebi ver aRweven
optimalur dakmayofilebas. mSoblebis mxridan zemzrunvelobis SemTxvevaSi bavSvs mcired Tu (an
saerTod ar) eZleva sakuTari Sinagani funqciebis (magaliTad, gamoyofis funqciebis) marTvis
saSualeba, rac bavSvSi damokidebulobisa da arakonpetenturobis grZnobis Camoyalibebis mizezi
xdeba. froidi varaudobda, rom nebismier SemTxvevaSi Sedegi erTia: libidos moWarbebuli
raodenobis dagroveba, rac SemdgomSi, zrdasrul asakSi SeiZleba “daleqili” qcevis (xasiaTis
Strixebi, Rirebulebebi, ganwyobebi) saxiT gamovlindes, romelic im fsiqoseqsualur stadiasTan
iqneba kavSirSi, romelzec ganxorcielda frustrireba an zemzrunveloba.
fsiqoanalitur TeoriaSi mniSvnelovani cnebaa regresia anu fsiqoseqsualuri ganviTarebis ufro
adreul stadiaze dabruneba da am ufro adreuli periodisaTvis damaxasiaTebeli qcevis
ganxorcieleba. magaliTad, mozrdili adamiani SeiZleba Zlieri regresirdes stresis situaciaSi,
rasac Tan daerTveba cremlebi, TiTis wova, raimes dalevis (alkoholianis) survili. regresia
gansakutrebuli SemTxvevaa im movlenisa, romelsac froidi fiqsacias12 uwodebs. froidis mimdevrebi
12 fiqsacia _ ganviTarebis Seferxeba an SeCereba garkveul fsiqoseqsualur stadiaze.
- 25 -
regresiasa da fiqsacias urTierTSemavsebel movlenebad miiCneven, rameTu regresiis ganxorcielebis
albaToba, ZiriTadad, fiqsaciis Zalazea damokidebuli. fiqsacia aris erTi fsiqoseqsualuri
stadiidan meoreze gadasvlis unaris arqona. is iwvevs im stadiisaTvis damaxasiaTebeli
moTxovnilebebis moWarbebulad gamoxatvas, romelzec moxda fiqsacia. magaliTad, 10 wlis biWTan
TiTis dabejiTebuli wova oralur stadiaze fiqsaciis maniSnebelia. am SemTxvevaSi libidos energia
ganviTarebis ufro adreuli stadiisaTvis damaxasiaTebel aqtivobaSi vlindeba. rac ufro naklebad
warmatebulad axerxebs adamiani ama Tu im asakobrivi periodis mier wamoyenebuli moTxovnebisadmi
da amocanebisadmi gamklavebas, miT metia momavalSi regresiis albaToba emociuri an fizikuri
stresis pirobebSi. amgvarad, TiToeuli individumis pirovnebis struqtura xasiaTdeba
fsiqoseqsualuri ganviTarebis Sesabamisi stadiis kategoriebiT, romelsac miaRwia man anda
romelzec moxda fiqsacia. ganviTarebis TiToeul stadias xasiaTis gansxvavebuli tipebi
ukavSirdeba.
axla mokled ganvixiloT fsiqoseqsualuri ganviTarebis stadiebis Taviseburebani.
oraluri faza
oraluri faza iwyeba dabadebis momentidan, rodesac moTxovnilebebic da maTi dakmayofilebac
tuCebis, enisa da, cota mogvianebiT, kbilebis monawileobas moiazrebs. axalSobilisTvis ZiriTadi
stimuli arc socialuria da arc interpersonaluri; misTvis mTavaria ubralod miiRos sakvebi da
amiT Seamciros SimSiliTa da wyurviliT gamowveuli daZabuloba. amasTanave, kvebis dros bavSvs
amSvideben, ixuteben da arweven. Sesabamisad, bavSvTan siamovneba da daZabulobis Sesusteba kvebis
procesTan asocirdeba.
piris Rru pirveli zonaa sxeulze, romlis gakontrolebasac axerxebs bavSvi; libidozuri
energiis didi nawili swored masze miemarTeba. momwifebasTan erTad bavSvs unviTardeba sxeulis
sxva nawilebic, Tumca, energiis garkveuli raodenoba oraluri dakmayofilebis saSualebebze rCeba
permanentulad mimagrebuli anu “Cadebuli” (cathected). mozrdil mdgomareobaSi arsebobs mravali
srulyofili Cveva, romlis saSualebiTac xdeba oraluri siamovnebebisadmi interesis SenarCuneba. am
interesTa fizikuri gamoxatulebis magaliTad SeiZleba movitanoT sakvebis STanTqma, wova, ReWva,
sigaretis moweva, kbena, lokva da a.S. is, vinc mudmivad RrRnis raRacas, mwevelebi an isini, vinc
bevrs Wams, SesaZloa nawilobriv oralur fazaze iyvnen fiqsirebulni; es arian adamianebi, romelTa
fsiqologiuri momwifeba SesaZloa ar iyos dasrulebuli.
gviani oraluri faza, rodesac bavSvs ukve kbilebi amosdis, moicavs agresiuli instinqtebis
dakmayofilebas, magaliTad, kbena ZuZuze, rac tkivils da sabolood ZuZusgan moSorebas iwvevs.
oraluri siamovnebebisadmi garkveuli interesis SenarCuneba normaluri mdgomareobaa. oraluri
siamovneba im SemTxvevaSi SeiZleba ganvixilod, rogorc paTologiuri, rodesac is dakmayofilebis
dominirebul saSualebad iqceva anu maSin, rodesac adamiani oralur Cvevebzea damokidebuli
SfoTvisa da daZabulobis mdgomareobis Semcirebisas.
analuri faza
bavSvis zrdasTan erTad cnobierebaSi daZabulobisa da siamovnebis axali zonebi Sedis. 1,5-dan 3
wlamde bavSvi, ZiriTadad, analuri spinqterisa da Sardis buStis marTavs swavlobs. igi
gansakuTrebul yuradRebas uTmobs gamoyofis procesebs. tualetis Cvevebis daswavlis procesi
TviTSecnobis bunebriv interess iwvevs. fiziologiuri kontrolis momateba asocirdeba imis
gacnobierebasTan, rom aseTi kontroli siamovnebis axal wyaros warmoadgens.
- 26 -
garda amisa, bavSvebi swrafad swavloben, rom mzard kontrols mSoblebis yurdReba da Seqeba,
warumateblobis SemTxvevaSi ki gulwrfeli wyena, axlavs Tan. amitom bavSvi yuradRebas iTxovs
rogorc warmatebuli kontrolis SemTxvevaSi, aseve _ Secdomis drosac.
mozrdil adamianTan analur fazaze nawilobriv fiqsaciasTan dakavSirebuli xasiaTis Strixebis
magaliTad SeiZleba davasaxeloT mowesrigebuloba, xelmomWirneoba da dabejiTebuloba. froidi
aRniSnavs, rom es sami maxasiaTebeli, Cveulebriv, erTad gvxvdeba xolme. igi saubrobs analur
xasiaTze, romlis Se,TxvevaSic qcevis manerebi mWidrod ukavSirdeba bavSvobaSi am periodSi gancdil
mZime STabeWdilebebs.
faloturi faza
sami wlis asakidan bavSvi gadadis ganviTarebis falotur fazaze, romelic genitaliebze
fokusirdeba. froidi amtkicebda, rom es faza xasiaTdeba, rogorc faloturi, vinaidan bavSvi am
periodSi iwyebs imis gacnobierebas, aqvs Tu ara mas penisi. es pirveli fazaa, rodesac bavSvebi
sqesTa Soris gansxvavebis gagebas iwyeben. fsiqoseqsualuri ganviTarebis falotur stadiaze bavSvebi
SesaZloa aTvalierebdnen da ikvlevdnen TavianT sasqeso organoebs, masturbirebdnen da iCendnen
interess dabadebasTan da sqesobriv urTierTobasTan dakavSirebuli sakiTxebisadmi. aRsaniSnavia,
rom miuxedavad imisa, rom bavSvebs Zalze bundovani da araswori warmodgena aqvT sqesobriv
urTierTobaze, maT mainc gacilebiT ukeT esmiT misi arsi, vidre hgoniaT mSoblebs. rogorc wesi,
bavSvebis umravlesoba sqesobriv aqts ganixilavs, rogorc mamis mier dedisadmi ganxorcielebul
agresiul qcevas.
dominirebuli konfliqti am fazaze isaa, rasac froidma oidiposis kompleqsi uwoda (analogiur
konfliqts gogonebSi eleqtras kompleqsi ewoda). am kompleqsis siuJeturi qarga sofokles
tragediidan13 aris aRebuli. froidis Tanaxmad, tragediis siuJeti simbolurad aRwers adamianTa
modgmis erT-erT udides konfliqts. faqtiurad, am miTSi simbolurad aris mocemuli TiToeuli
bavSvis gaucnobierebeli survili imisa, rom flobdes sapirispiro sqesis mSobels da amave dros
Tavidan moiSoros misive sqesis mSobeli. cxadia, Cveulebrivi bavSvi ar klavs mamas da ar amyarebs
sqesobriv urTierTobas dedasTan, magram froidistebi darwmunebulni arian, rom mas (bavSvs) aqvs
amis gakeTebis aracnobieri survili.
normaSi oidiposis kompleqsi garkveuli gansxvavebebiT viTardeba biWebTan da gogonebTan:
biWebTan Tavdapirvelad siyvarulis obieqti deda an misi Semcvleli figuraa. dabadebis
momentidan igi bavSvisTvis dakmayofilebis mTavari wyaros warmoadgens. mas surs flobdes dedas,
surs iseve gamoxatos erotiuli elferis mqone grZnobebi, rogorc amas ufrosebi akeTeben. amitom
igi SeiZleba Tavisi sasqeso organos amayad demonstrirebiT Seecados dedis cdunebas. es faqti
imaze metyvelebs, rom biWi Tavisi mamis rolis Sesrulebas cdilobs, Tumca, amavdroulad, igi mas
konkurentad aRiqvams, radganac mama xels uSlis mas genitaluri siamovnebis miRebis survilis
asrulebaSi. aqedan gamomdinare, mama mTavar mowinaaRmdeged da mtrad iqceva. amave dros biWi xvdeba,
rom mamasTan SedarebiT naklebad momgebian situaciaSi imyofeba (mamas ufro didi zomis penisi aqvs);
mas esmis, rom mama ar apirebs dedisadmi misi romantikuli grZnobebis arsebobis moTmenas. aseTi
Sejibri biWSi badebs SiSs imis gamo, rom mama mas penisis gareSe datovebs. mamis mxridan
warmosaxuli SurisZiebis SiSi, romelsac froidma kastraciis SiSi uwoda, aiZulebs biWs, uari Tqvas
dedasTan incestze.
13 “oidipos mefe” _ sofokles tragedia, romlis mixedviTac mefe oidiposma winaswari ganzraxvis gareSe mokla sakuTari mama da dedasTan daamyara urTierToba. rodesac oidiposi mixvda, Tu ra saSineli codva Caidina, man Tvalebi daiTxara da dabrmavda.
- 27 -
daaxloebiT 5-dan 7 wlamde asakSi oidiposis kompleqsi gadaiWreba: biWi daTrgunavs (gandevnis
cnobierebidan) dedisadmi seqsualur survilebs da iwyebs mamasTan identificirebas (baZavs mis
qcevas). mamasTan identifikaciis procesi, romelmac agresorTan identifikaciis saxeli miiRo,
ramdenime funqcias asrulebs: (1) biWi iZens faseulobaTa, moralur normaTa, ganwyobaTa, sqesobrivi-
roluri qcevis modelebis konglomerats, romelic mas warmodgenas uqmnis imaze, Tu ras niSnavs
mamakacad yofna. (2) identificirdeba ra mamasTan, biWs SeuZlia dedis, rogorc siyvaruli obieqtis,
SenarCuneba CanacvlebiTi gziT, rameTu is imave atributebs flobs, rpmelsac deda afasebs mamaSi.
oidiposis kompleqsis gadaWris ufro mniSvnelovani aspeqti isaa, rom biWi mSoblebidan momdinare
akrZalvebisa da ZiriTadi moraluri normebis internalizacias axdens. es aris identifikaciis
specifikuri Tviseba, romelic, rogorc Tvlida froidi, super-egos anu sindisis ganviTarebisaTvis
amzadebs niadags. anu super-ego oidiposis kompleqsis gadaWris Sedegs warmoadgens.
gogonebTan oidiposis kompleqsis versiam eleqtras kompleqsis saxeli miiRo14. biWebis msgavsad,
gogonebTanac siyvarulis pirvelad obieqts deda warmoadgens. Tumca, falotur fazaze gadasvlis
Semdeg gogona acnobierebs, rom mamisgan an Zmisgan gansxvavebiT mas ar aqvs penisi (rac Zalis
deficitis simboluri gamoxatuleba SeiZleba iyos). akeTebs ra gogona am analitikur aRmoCenas, mas
undeba, rom hqondes penisi. froidis mixedviT, gogonas unviTardeba penisis Suri, rac garkveuli
TvalsazrisiT biWebTan kastraciis SiSis fsiqologiuri analogia. amis Sedegad igi aSkara mtrul
damokidebulebas avlens dedisadmi, radganac adanaSaulebs mas, rom penisis gareSe gaaCina anda
akisrebs pasuxismgeblobas imaze, rom man waarTva penisi cudad moqcevisaTvis dasjis mizniT. froidi
varaudobda, rom zog SemTxvevaSi gogona SeiZleba ver afasebdes saTanadod Tavis qalurobas,
miiCnevdes ra sakuTar garegnobas “defeqturad”. amave dros igi mamis flobisken iswrafvis, rameTu
mas aqvs es sanatreli organo. icis ra, rom ver miiRebs peniss, gogona seqsualuri dakmayofilebis
sxva wyaroebs eZebs penisis Semcvlelebis saxiT. seqsualuri dakmayofileba klitorze fokusirdeba
da amitom 5-7 wlis gogonebTan klitorul masturbacias zogjer maskulinuri fantaziebic axlavs
Tan, romlebSic klitori penisad iqceva.
froidi amtkicebda, rom gogona droTa ganmavlobaSi Tavs aRwevs eleqtras kompleqss mamisadmi
ltolvis daTrgunvisa da dedasTan identifikaciis gziT. sxva sityvebiT rom vTqvaT, emsgavseba ra
ufro metad dedas, amiT gogona simbolur daSvebas iRebs mamasTan, riTac zrdis Sanss, rom rodisme
mamis msgavs mamakacs gahyveba colad. mogvianebiT zogierTi qali ocnebobs, rom pirveli Svili biWi
hyavdes _ fenomeni, romelsac froidistebi penisis Canacvlebis gamoxatulebad miiCneven.
falotur stadiaze garfveulwilad dafiqsirebuli mamakacebi uxeSebi da trabaxebi arian. isini
eswrafvian warmatebas da mudmivad cdiloben sakuTari mamakacurobisa da sqesobrivi simwifis
damtkicebas. isini arwmuneben sxvebs, rom “namdvili mamakacebi” arian. am miznis miRwevis erT-erTi
gza qalTa daundobeli damorCilebaa (dom Juanis tipis qceva). falotur fiqsacias qalebTan,
rogorc aRniSnavda froidi, flirtisadmi da mouwesrigebeli sqesobrivi kavSirebisadmi
midrekilebamde mivyavarT, Tumca, isini SeiZleba sruliad gulubryvilod da uwyinarad
gamoiyurebodnen seqsualuri TvalsazrisiT. zogierTi qali, piriqiT, SeiZleba mamakacebze
batonobisaTvis ibrZodes anu zedmetad dabejiTebuli, TviTdajerebuli da direqtiuli iyos.
froidis mixeviT, iodiposis kompleqsis gadauWreli problemebi SemdgomSi nevrotuli qcevis
(gansakuTrebiT ki impotenciasTan da fsigidulobasTan dakavSirebuli) modelebis ZiriTad wyarod
gadaiqceva.
14 eleqtras kompleqsi _ am SemTxvevaSi prototipia berZnuli miTologiis personaJi eleqtra, romelic iTanxmebs Zmas, rom moklas maTi deda da misi sayvareli da amiT iZion Suri mamis sikvdilisTvis.
- 28 -
latenturi periodi
konfliqtebis gadaWris rogori formebic ar unda ganvixiloT, aRmoCndeba, rom bavSvebi saxes
ucvlian mSoblebTan mijaWvulobas da TanatolebTan urTierTobebze, skolaSi swavlaze, sportsa da
sxva saqmianobebze koncentrirdebian. faza, romelic 5 an 6 wlidan iwyeba da mozardobis periodis
dasawyisamde grZeldeba, latenturi periodis saxeliT aris cnobili. es aris dro, rodesac
faloturi fazis gadauWreli seqsualuri survilebi egos yuradRebis miRma rCeba da warmatebiT
iTrguneba super-egos mier. rogorc mSoblebisTvis, ise _ SvilebisTvis es SedarebiT mSvili, mwiri
movlenebiani periodia.
genitaluri faza
biologiuri da fsiqologiuri ganviTarebis bolo etapia genitaluri faza, romelic sqesobrivi
simwifis dadgomisas modis da seqsualuri organoebisadmi libidozuri energiis dabrunebis Sedegs
warmoadgens. axla biWebi da gogonebi iZulebulni arian gaacnobieron TavianTi seqsualuri
gansxvavebani da daiwyon TavianTi erotiuli da pirovnebaTSorisi moTxovnebis dakmayofilebis
gzebis Zieba. froidi varaudobda, rom am stadiaze gamovlenili homoseqsualizmi adekvaturi
ganviTarebis ararsebobis Sedegia da rom heteroseqsualoba jansaRi pirovnebis Tvisebaa.
froidi darwmunebuli iyo, rom idealuri genitaluri xasiaTis Camosayalibeblad adamianma uari
unda Tqvas adreuli bavSvobisaTvis damaxasiaTebel pasiurobaze, rodesac siyvaruli, usafrTxoeba
da fizikuri komforti, faqtiurad dakmayofilebis yvela forma, iolad miRebadi iyo da araferi
moeTxoveboda amis sanacvlod. adamianebma unda iswavlon Sroma, dakmayofilebis droSi gadadeba,
sxvebisadmi siTbosa da zrunvis gamovlena da, upirveles yovlisa, cxovrebiseuli problemebis
gadawyvetisas sakuTar Tavze ufro aqtiuri rolis aReba. da, piriqiT, Tu adreul bavSvobaSi adgili
hqonda libidos fiqsaciis sxvadasxvagvar travmatul gamocdilebas, rTuli, Tu ara SeuZlebeli,
xdeba adekvaturi gadasvla genitalur fazaze. froids miaCnda, rom zrdasruli pirovnebis
cxovrebaSi arsebuli seriozuli konfliqtebi bavSvobaSi arsebuli seqsualuri konfliqtebis
gamoZaxilia.