Waardevolle Agile RetrospectivesEen gereedschapskist met retrospectiveoefeningen

Ben Linders en Luis Gonçalves

Dit boek is te koop bijhttp://leanpub.com/gettingvalueoutofagileretrospectives_NL

Deze versie is gepubliceerd op 2017-02-19

This is a Leanpub book. Leanpub empowers authors andpublishers with the Lean Publishing process. Lean Publishing isthe act of publishing an in-progress ebook using lightweight toolsand many iterations to get reader feedback, pivot until you havethe right book and build traction once you do.

© 2013 - 2015 Ben Linders en Luis Gonçalves

Tweet This Book!Please help Ben Linders en Luis Gonçalves by spreading the wordabout this book on Twitter!

The suggested tweet for this book is:

Het 1e Nederlandstalige boek over Waardevolle AgileRetrospectives is nu beschikbaar! #RetroValue

The suggested hashtag for this book is #RetroValue.

Find out what other people are saying about the book by clickingon this link to search for this hashtag on Twitter:

https://twitter.com/search?q=#RetroValue

Also By These AuthorsBooks by Ben LindersWhat Drives Quality?

Getting Value out of Agile Retrospectives

Tirer profit des rétrospectives agiles

Ottieni il meglio dalle tue Retrospettive Agili

Извлекаем пользу из Agile-ретроспектив

Obteniendo valor de las Retrospectivas ágiles

从敏捷回顾中收获价值

アジャイルふりかえりから価値を生み出す - 日本語版

Wartościowe Retrospekcje Agile

Continuous Improvement

Αποκομίζοντας αξία από τα Agile Retrospectives

Khai thác giá trị Agile Retrospective

Books by Luis GonçalvesGetting Value out of Agile Retrospectives

Tirer profit des rétrospectives agiles

Ottieni il meglio dalle tue Retrospettive Agili

Obteniendo valor de las Retrospectivas ágiles

アジャイルふりかえりから価値を生み出す - 日本語版

Wartościowe Retrospekcje Agile

Αποκομίζοντας αξία από τα Agile Retrospectives

Khai thác giá trị Agile Retrospective

Inhoudsopgave

Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i

Voorwoord bij de Nederlandstalige Uitgave . . . . . . . . iii

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v

Inleiding bij de Nederlandstalige Uitgave . . . . . . . . . vii

Introductie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . x

Wat is een Agile Retrospective? . . . . . . . . . . . . . . . 1

Business Value van Retrospectives . . . . . . . . . . . . . 3Vragen Stellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5Zeilboot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Een Retrospective Boek in Je Eigen Taal . . . . . . . . . . 11

Ontwikkel Je Agile Retrospective Facilitatievaardigheden 12

Waardevolle Agile Retrospectives . . . . . . . . . . . . . . 14

Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

VoorwoordBijna twintig jaar geleden ben ik begonnen met het opzetten enleiden van retrospectives. In de laatste 10 jaar help ik ook anderenom leiding te geven aan retrospectives. Ik heb gezien hoe hetgedisciplineerd uitvoeren van retrospectives een team kan helpen.Met retrospectives verbeteren teams hun werkzaamheden en deonderlinge samenwerking en leveren ze betere producten. Retropec-tives stellen teams in staat om te groeien. Ze kunnen als katalysatordienen voor het proces van verandering in heel de organisatie.

Ik heb ook verhalen gehoord van mislukte retrospectives: teams diemet retrospectives niet in staat waren om veranderingen door tevoeren. Soms veroorzaakt sleur het falen van de retrospective. Deteams herhalen steeds dezelfde activiteiten in dezelfde volgorde.Door deze gewoonte ontstaat er geen vonkje creativiteit of eennieuwe manier van denken. Andere retrospectives mislukten dooronvoldoende tijd te nemen voor robuust onderzoek.

Effectieve retrospectives helpen teams om los te komen van diep-gewortelde denkbeelden. Ze verbreden het perspectief van iederteamlid en helpen teams om te denken, leren, besluiten en samen tehandelen.

Luis en Ben, delen in dit boek een aantal mogelijkheden voor hethouden van retrospectives. Hun advies komt voort uit praktischekennis. Ze hebben geleerd hoe je een organisatie kunt voorbereidenop retrospectives en ook hoe ze te introduceren in een organisatie.Ze hebben met teams gewerkt en ze geleerd om keuzes te maken encontinu kunnen verbeteren. Ze hebben geworsteld met de valkuilenwaarin teams terugvielen door hun gewoonten.

i

Voorwoord ii

Ben en Luis geven jou en je teams advies wat helpt om zoveelmogelijk te profiteren van retrospectives. Ze hebben activiteitenverzameld die jou en je teams helpen bij het samen nadenken enhet hebben van goede discussies.

In dit boek, krijgen teams en retrospective leiders een nieuwe ensolide bron om steeds weer met frisse blik naar retrospectives tekijken, met focus en volop leermomenten.

Esther DerbyCo-auteur van Agile Retrospectives: Making Good Teams GreatDuluth, MNNovember 2013

Voorwoord bij deNederlandstalige UitgaveTelkens weer verbaast het mij wat de kracht van communities kanzijn. Voor mij staat een community voor een gemeenschap waarmensen zonder directe winstoogmerk hun kennis delen, ze met el-kaar op basis van die kennis innoveren en die innovaties publicerenwaarna de cyclus zich kan herhalen. Agile komt (voor het overgrotedeel) uit dergelijke communities dat weet ik, maar toch…die krachtblijft me verrassen. Ook de auteurs van dit boek ken ik via dergelijkecommunities, Agile communities wel te verstaan.

Ik herinner mij een Oosterse wijsheid met de strekking van “alsje niet achterom kan kijken, kun je ook niet vooruit denken”. Dewaarde van lessons learned, verbeterpunten, plus-Delta analysesover een afgelopen periode, etc. is bij de meesten van ons welbekend. Binnen de meeste Agile methoden is het principe op eenof andere wijze wel vertegenwoordigd. Probleem blijft voor velenbestaan dat het goed uitvoeren van een dergelijk proces geeneenvoudige taak blijkt.

Zelf zie ik hierin de rol van de facilitator als essentieel. Wat voor mijeen facilitator is kan je terug vinden in de 6 kern competenties zoalsgedefinieerd op www.iaf-world.org, de site van de InternationalAssociation for Facilitators (al weer zo’n robuuste community).Daarmee heb je echter geen invulling. Het beschrijft welke com-petenties iemand moet hebben om sessies (ongeacht wat voor typesessie) goed te kunnen faciliteren voor een groep. Blijft de vraagwelke werkvormen je toepast. Op dit punt komen Luis en Ben meteen aantal goede ideeën en bruikbare oefeningen.

iii

Voorwoord bij de Nederlandstalige Uitgave iv

Laat je als lezer inspireren door hun visie op wat de waarde isvan een goede en regelmatige evaluatie en werkvormen die je kunttoepassen. En als je zelf een nieuwe werkvorm ontdekt in dit kader,laat ze het dan even weten op hun blogs. Inspect and adapt passenze zelf nl. ook toe en dan komt er vanzelf een reden voor een 2.0.

Arie van Bennekum(co-)auteur van het Agile ManifestoVoorzitter van het Agile Consortium Internationalwww.agileconsortium.netMei 2014

InleidingWij zijn beide actieve bloggers op www.benlinders.com en lmsgon-calves.com. Op onze blogs delen we onze ervaringen over verschil-lende agile en lean onderwerpen, waaronder die met retrospectives.

Bloggen is een plezierige en waardevolle manier om onze kennis tedelen. Het commentaar dat wij op onze blogs ontvangen waarderenwij zeer en het is fijn om de ervaringen van mensen met onze tips,oefeningen en adviezen te horen.

Veel lezers hebben ons verteld dat zij onze blogs waardevol vinden.We hebben nagedacht over hoe wij dingen makkelijker konden ma-ken door het schrijven van een boek over een specifiek onderwerp- een boek met praktische informatie dat eenvoudig meegenomenen gebruikt kan worden in het dagelijkse werk. Deze gedachtenresulteerde in het maken van een boek over agile retrospectives.

Dit boek richt zich op agile coaches, Scrum masters, project mana-gers en facilitatoren die ten minste enige ervaring hebben opgedaanin het uitvoeren van retrospectives. Ons uitgangspunt is dat zijbekend zijn met de doelstelling van een retrospective en wetenhoe deze past binnen agile werken en hoe deze wordt opgezet enuitgevoerd.

Door de jaren heen hebben wij zelf veel verschillende retrospectivesuitgevoerd.We denken dat het helpt als je een eigen persoonlijke ge-reedschapskist ontwikkelt met retrospective oefeningen.We hebbendit boek een persoonlijk tintje gegeven door onze eigen ervaringenop te nemen die gemarkeerd zijn met onze initialen (BL) of (LG).

Wij zijn erg vereerd met de voorwoorden van Esther Derby en Arievan Bennekum. Samen met ons hebben velen het “waarom” en het“hoe” van retrospectives geleerd met het boek Agile Retrospectives:

v

Inleiding vi

Making Good Teams Great dat Esther samen met Diana Larsenschreef. Arie is een van auteurs van het Manifest voor AgileSoftware Ontwikkeling. Als voorzitter van het Agile ConsortiumInternational draagt hij bij aan het delen van kennis en ervaringenmet agile tussen organisaties, die dat kunnen gebruiken om zichcontinu te verbeteren.

Wij danken InfoQ voor het publiceren van het mini boek GettingValue out of Agile Retrospectives. Dat heeft ons geholpen ons omeen wereldwijd publiek te bereiken van gepassioneerde professio-nals die betrokken zijn in de adoptie van agile werken.

Tenslotte willen wij alle mensen bedanken die hun tijd geïnvesteerdhebben in het lezen en becommentariëren van onze blogs. Julliefeedback heeft ons geholpen in het vergroten van ons begrip overhet onderwerp waarover wij schreven en het maakt het voor ons demoeite waard om te blijven bloggen!

Als je op enig ogenblik meer wilt weten over het uitvoeren vanWaardevolle Agile Retrospectives neem gerust contact met ons op.Je kunt je ook registreren op onzeWaardevolle Agile Retrospectivesmailing lijst (URL: eepurl.com/Mem7H) om up to date te blijven.

Ben Linders & Luis Gonçalves

Inleiding bij deNederlandstalige UitgaveHet originele Engelstalige boek Getting Value out of Agile Retro-spectives is in veel talen vertaald met vrijwilligersteams in verschil-lende landen. Je leest nu deNederlandse editie van het Engelse boek.

Waaromwerken we samen met vrijwilligers aan de vertalingen vanons boek? Omdat het kan! Mensen vroegen ons of ze mochten hel-pen met de vertalingen (net zoals mensen zich vrijwillig aanmeldenom de Engelse editie te reviewen). Toen we mensen vroegen om onste helpen, lieten ze ons weten dat ze graag mee wilden werken. Wevroegen diezelfde mensen of ze ook nog anderen kenden in hunnetwerk. Ze nodigden hun netwerkpartners uit om mee te doen inhun team. Het werkt echt!

Hulde voor de vele vertalers, reviewers en auteurs: dank voorjullie inzet, tijd en verbeteraanbevelingen. Jullie feedback heeft onsgeholpen om onze boeken nog beter te maken en helpt ons om onzedroom waar te maken: teams over de hele wereld te helpen bij hetuitvoeren van waardevolle agile retrospectives!

We bedanken de InfoQ-medewerkers voor hun continue steuntijdens het schrijven en vertalen van onze boeken. Tevens dankenwe InfoQ voor het publiceren en promoten van onze boeken alsmini-books op InfoQ.com.

Het Engelse boek is in het Nederlands vertaald door:

Jelle de Vries - Solution Manager bij Ordina voor het bedenkenen coördineren van business en ICT oplossingen. Jelle is vooralgeïnteresseerd en betrokken in allerlei High Performance, AgilePeople, Lean en Sustainability initiatieven, zie voor een overzichtLinkedIn.

vii

Inleiding bij de Nederlandstalige Uitgave viii

Angelo Hulshout - Zelfstandig software architect en trainer/advi-seur/coach, actief aan zowel de technische als organisatorische kantvan (modelgedreven) softwareontwikkeling. Gedetailleerde infor-matie op Delphino consultancy, LinkedIn, twittert onder @lang-workbenches en @angelohulshout.

Sabina Renshof – Zelfstandig Agile Transformation Coach, ScrumMaster en Productowner zowel binnen als buiten Software. Ini-tiatiefnemer van Scrum4gov en businessdevelopment specialist.Sabina is vooral geïnteresseerd in de verander- en managementkantvan agile transformations met Scrum. Gedetailleerde informatie opLinkedIn, twittert onder @sabinarenshof.

Douwe Attema - Zelfstandig Agile Coach, Certified Scrum Masteren Certified Agile Advanced Practitioner. Hij heeft meer dan 20jaar ervaring in diverse management- en adviserende rollen. Deafgelopen jaren heeft hij de focus gelegd op Agile Lean, Agile Scrumen Toyota Kata. Kernwaarden voor zijn aanpak zijn Focus, Open-heid, (zelf)Respect, Waardering, Uitdaging, Fun en Commitment.Gedetailleerde informatie en Douwe’s blog vind je op Forcu.nl. Hijis ook te vinden op twitter onder de naam @DouweAttema en opLinkedin.

Berend van Duijvenvoorde - Projectmanager, bij het Ministerievan Economische Zaken, Rijksdienst voor Ondernemend Neder-land. Scrumtrainer / coach en bestuurslid van Agile Overheid.

Jan Toes - Projectmanager bij Ordina. Van huis uit geschoold inde waterval-methode. Nu enthousiast aanhanger van Scrum.Werk-zaam met Scrum-teams bij verschillende opdrachtgevers. Vertalervan ‘How to change the world’ van Jurgen Appelo. Voor meerinformatie, zie LinkedIn.

Vertalen is voor ons een andere manier om kennis van en ervaringmet agile retrospectives te delen. Onze teams van vrijwilligersbestaan uit zeer gemotiveerde, professionele en gedreven mensen.Zij wilden meer weten over retrospectives en lid zijn van eenscrumvertaalteam is voor hen een manier om retrospective oefe-

Inleiding bij de Nederlandstalige Uitgave ix

ningen te leren en deze toe te passen in hun dagelijkse werk. Alsauteurs helpen we ze door de oefeningen toe te lichten, vragen tebeantwoorden en onze kennis en ervaring met hen te delen.

Als je op een vergelijkbare manier met ons wilt samenwerken,voel je dan vrij om contact met ons op te nemen via BenLin-ders@gmail.com of luis.goncalves@oikosofy.com.

IntroductieIn dit boek vind je - naast een schat aan oefeningen, die je kuntgebruiken om retrospectives te faciliteren - veel achtergrondinfor-matie over het “wat” en “waarom van retrospectives, de businessvalue en voordelen die je ermee kunt behalen en tips voor hetinvoeren en verbeteren van retrospectives.

Agile retrospectives zijn een geweldige manier om continu je werk-wijze te verbeteren. Ze helpen verbeteracties te vinden die er toedoen en ze ook daadwerkelijk uit te voeren. Ze ondersteunen teamsom continu te leren en te verbeteren. We hopen dat dit boek jehelpt om retrospectives op een efficiënte en effectieve manier uitte voeren, met als doel om continu te reflecteren over je maniervan werken om te verbeteren.

Het boek begint met 2 hoofdstukken die antwoorden geven op devragen wat is een agile retrospective? en waarom doen we agileretrospectives? De antwoorden helpen je om het doel van eenretrospective te begrijpen en om mensen te motiveren om ze tedoen.

Het hoofdstuk business value van retrospectives legt uit waaromorganisaties zouden moeten investeren in retrospectives en hoe zeer meer business value mee kunnen creëren.

In het hoofdstuk over randvoorwaarden voor retrospectives be-schrijven we hoe je je organisaties kunt voorbereiden op retrospec-tives. Bovendien gaan we in op het profiel van de facilitator van deretrospectives: over welke vaardigheden beschikt hij of zij?

Waarom hebben we verschillende oefeningen nodig en hoe kunje een retrospective samenstellen die past bij teams in de situatiewaarin ze zich bevinden?. En hoe kun je je eigen gereedschapskist

x

Introductie xi

met oefeningen ontwikkelen? Deze onderwerpen komen allemaalaan bod in het hoofdstuk ontwerpen van retrospectives.

Het belangrijkste deel van dit boek is het hoofdstuk met daarinveel praktische retrospective oefeningen die je kunt inzetten omretrospectives van je team te leiden. Er is ruime keuze zodat je vooriedere gelegenheid en ieder doel wel een oefening kunt vinden.

In het hoofdstuk voordelen van retrospectives geven we inzicht inde uitkomsten en resultaten die je als team mag verwachten vanagile retrospectives.

Invoeren van retrospectives beschrijft wat je kunt doen om jeorganisatie te begeleiden bij het invoeren van retrospectives en hoeje het toepassen van retrospectives kunt verbeteren.

Het laatste hoofdstuk geeft bruikbare informatie om op de hoogtete blijven over het doen van waardevolle agile retrospectives.

Dit boekWaardevolle Agile Retrospectives pretendeert niet de theo-rie te bespreken die ten grondslag ligt aan retrospectives. Daarvoorraden we je aan om boeken te lezen als Agile Retrospectives vanEsther Derby en Diana Larsen en Project Retrospectives van Nor-man Kerth (zie de bibliografie voor een volledige lijst van boekenen links).

Met alle oefeningen die we je bieden voor je persoonlijke retrospec-tive gereedschapskist helpt dit boek je om zeer vaardig te wordenin het faciliteren van retrospectives met teams om zo meer waardete creëren.

Wat is een AgileRetrospective?Het Agile Manifesto stelt dat een ‘team reflecteert over hoe heteffectiever kan worden”. Agile retrospectives zijn een manier vanevalueren voor teams om daarmee hun manier van werken teonderzoeken en aan te passen.

Aan het eind van een iteratie worden gewoonlijk twee bijeenkom-sten georganiseerd:

• de sprint review (of demo), gericht op het verkrijgen vanfeedback op het resultaat van de sprint en te bespreken watde volgende stap wordt;

• de retrospective, gericht op het team en de processen die zijningezet bij het opleveren van de software.

Het doel van deze retrospectives is om teams te helpen voortdurendhun manier van werken te verbeteren (continuous improvement).Dit boek gaat over het uitvoeren en verbeteren van retrospectives.

Een agile retrospective, of zoals Scrum het noemt een sprint retro-spective, is een manier voor teams om hun manier van werken teevalueren en voortdurend beter te worden in wat ze doen.

Het 12de principe van agile stelt dat teams met regelmatige tussen-pozen reflecteren over hoe ze effectiever kunnen worden, en in lijndaarmee hun werkwijze aanpassen.

Alle leden van een team nemen deel aan de retrospective bijeen-komst. Tijdens die bijeenkomst “onderzoeken” ze hoe de iteratieis verlopen en stellen zij vast wat verbeterd en “veranderd” moet

1

Wat is een Agile Retrospective? 2

worden in hun houding en manier van werken. Retrospectives zijneen effectieve manier om te komen tot kort cyclische verbeteringen.

De facilitator van de retrospective (vaak de Scrum master) beschiktover verschillende retrospective oefeningen en moet in staat zijn inelke situatie demeest effectievewerkwijze te kiezen en te gebruiken.

Een retrospective bijeenkomst begint meestal met het nalopen vande status van alle acties uit de voorgaande restrospective om tecontroleren of deze zijn uitgevoerd. Zijn ze niet uitgevoerd en isdit wel nog steeds nodig, dan wordt er actie ondernomen om ditalsnog te doen. Acties die worden gedefinieerd in een retrospectiveworden gecommuniceerd en uitgevoerd in de volgende iteratie.

Om er zeker van te zijn dat het team de acties uit een retrospectiveuitgevoert voegt het team ze bijvoorbeeld toe aan de backlog, in devorm van user stories. Deze worden meegenomen in het planninggame en op het planning board geplaatst, zodat ze zichtbaar zijn enblijven blijven voor het team.

Business Value vanRetrospectivesRetrospectives helpen agile teams om te leren en zich te verbeteren.Het resultaat hiervan is het vergroten van de organisatie waarde vanteams en uiteindelijk een toegenomen onderscheidend vermogenvoor klanten en stakeholders. Agile retrospectives maken je organi-satie sneller, efficiënter en innovatiever.

Een aantal maatregelen die je kunt nemen om met retrospectiveswaarde te creëren:

• Versterk teams: Maak teams ervan bewust dat ze alleen dieactiviteiten en bijbehorende verbeteracties benoemen, die zezelf uitvoeren. Een van de voordelen van retrospectives is datteams zelf hun taken kiezen, benoemen en uitvoeren.

• Leg de nadruk op leren en kweken van begrip, niet op hetafrekenen. Maak gebruik van de Prime Directive waarmeehet team een eigen gedragscode afspreekt om een cultuur teborgen van continu verbeteren.

• Beperk het aantal kwesties en activiteiten dat je in retro-spectives wilt onderzoeken. Het is beter om een klein aantalverbeteracties vast te stellen met veel impact op de kwaliteitsdan veel acties te bedenken met het risico dat het team zeniet kan uitvoeren. Probeer verbeteringen één voor één doorte voeren.

• Maak gebruik van de gouden regels voor agile procesverbete-ring. Deze regels helpen teams om op een efficiënte, positieveen vrije manier samen te werken terwijl teams tegelijkertijdhun manier van werken verbeteren.

3

Business Value van Retrospectives 4

• Richt je op duidelijk gedefinieerde problemen. Help teams omverbeteracties te identificeren die voor hen belangrijk zijn endie het werk voor hen verbeteren. Gebruik retrospectives omteams en teamprofessionals te versterken.

• Gebruik oorzaak-gevolg analyse om de oorzaken (en niet desymptomen) van problemen te vinden. Stel dan die acties vastdie kunnen voorkomen dat deze problemen zich opnieuwvoordoen. Als mensen de oorzaken van problemen begrijpen,zijn ze vaak gemotiveerder om er aan te werken.

• Volg de verbeteracties op en visualiseer en evalueer de uit-werking ervan. Op deze manier begrijpt het team waaromsommige verbeteracties effect hadden en andere niet (double-loop learning). Maak de voortang zichtbaar.

• Gebruik verschillende oefeningen in de retrospectives, afhan-kelijk van het type van kwesties die op dat moment spelen ende houding en volwassenheid van het team. Zorg ervoor datje beschikt over gereedschapskist met retrospective oefenin-gen. Als je twijfelt je over welke oefening het meest geschiktis, probeer dan eens iets nieuws uit!

Als je regelmatig retrospectives uitvoert waarbij iedereen in hetteam de ontwikkelingen tijdens iteraties analyseert en op basishiervan de verbeteracties vaststelt, dan leidt dit tot continue verbe-tering. Hierdoor wordt op lange termijn een aanmerkelijke hogeretoegevoegde waarde gecreëerd.

Business Value van Retrospectives 5

Vragen Stellen

Een oefening die vaak wordt gebruikt in agile retrospectives ishet stellen van vragen en het verzamelen en groeperen van deantwoorden. De uitkomsten kunnen door teams gebruikt wordenom verbeteracties voor de volgende iteraties vast te stellen.

Wat kun je van deze oefening verwachten

Vragen stellen helpt teams die net begonnen zijn om over hunwerkwijze na te denken en om deze te verbeteren op weg ommeer agile en lean te worden. Het besef dat je verbeteracties ookdaadwerkelijk zelf kunt uitvoeren, motiveert teams om continu teleren en te verbeteren. Ervaren teams kun je helpen door meergedetailleerde en gerichte vragen te stellen waarmee teams hunwerkwijze verder aan kunnen scherpen.

Wanneer gebruik je deze oefening

Als je nog nooit een retrospective hebt begeleid, dan is het stellenvan vragen een eenvoudige manier om te starten. Enmet het vragenstellen kun je makkelijk variëren waardoor deze oefening voor veelsituaties geschikt is.

Hoe doe je de oefening

Voor een team dat nog nooit een retrospective heeft uitgevoerd,kun je het beste de 4 kernvragen gebruiken die opgesteld zijn doorNorman Kerth:

• Wat deden we goed en moeten we bespreken omdat we hetanders vergeten?

• Wat hebben we geleerd?• Wat zouden we de volgende keer anders kunnen doen?• Wat houdt ons nog bezig?

De vier retrospective vragen zijn over het algemeen heel effectief.De vraag “Wat zouden we de volgende keer anders kunnen doen”

Business Value van Retrospectives 6

dwingt team leden te kijken naar aspecten die ze willen veranderen.Deze vraag helpt om de discussie te begeleiden, te ontdekkenwaarom een team hun proces zou moeten veranderen en om eengemeenschappelijk begrip en draagvlak te creëren voor de actiesdie het team gaat uitvoeren.

“Wat deden we goed” is een oplossingsgerichte benadering die jekunt gebruiken in een sterktegerichte retrospective. De toevoeging“en moeten we bespreken omdat we het anders vergeten” maaktdeze vraag nog sterker; als iets per ongeluk goed gaat, dan is datgeweldig. Echter wat kunnen we doen om te borgen dat we hetgoed blijven doen?

De vraag “Wat houdt ons nog bezig” geeft goed inzicht in datgenewat voorheen in het team onuitgesproken bleef. Als er een kwestieop tafel komt kun je de 1-woord Retrospective gebruiken om metde emoties in het team om te gaan.

De vraag “Wat hebben we geleerd” maakt mensen ervan bewustdat ze moeten leren om te kunnen verbeteren. Als deze vraag niettot antwoorden leidt in verschillende opeenvolgende retrospectives,dan kan dat er een signaal zijn dat het team onvoldoende nieuwedingen uitprobeert. Hier kun je dieper op in gaan met de oorzaak-gevolg analyse.

Vragen stellen is een oefening die eenvoudig te leren is. De matevan effectiviteit van deze oefening hangt echter af van de vragendie je stelt. (BL) In mijn ervaring met agile en non-agile teams, hebik vele verschillende soorten van feedbacksessies gehouden: projectevaluaties, retrospectives en assessments uitgevoerdmet behulp vanCMMI en de People-CMM. Hier volgt een mix van vragen diegebaseerd zijn op dit raamwerk. Zij zijn hierbij op een dusdanigemanier verwoord, dat je ze in agile retrospectives kunt stellen omteams te helpen hun verbeteraspecten te vinden.

Business Value van Retrospectives 7

Voorbeelden van vragen:

• Wat helpt je om als team succesvol te zijn?• Hoe heb je het gedaan?• Waar en wanneer ging er iets mis tijdens een iteratie?• Wat verwacht je en van wie verwacht je dat?• Welke tools en technieken zijn bruikbaar en welke niet?• Wat is het grootste obstakel?• Als je 1 aspect zou mogen veranderen, wat zou dat dan zijn?• Wat was de oorzaak van de problemen die het teams tijdensde iteratie ondervond?

• Kun je zelf iets doen aan de oorzaken?• Wat heb je nodig van mensen buiten het team om de proble-men op te lossen?

Het is de kunst om die vragen te stellen die het team helpen ominzicht te krijgen in hun belangrijkste kwesties. Het is tevens vanbelang om vragen te stellen die teams helpen om hun verbeter-potentieel inzichtelijk te maken. Stel vooral open vragen om deantwoorden te vinden omdat deze nog meer informatie geven. Enmaak gebruik van vervolgvragen om teams inzicht te geven inwat er gebeurde. Vraag naar voorbeelden om situaties concreet temaken, vat antwoorden samen om een gemeenschappelijk begrip inhet team te creëren en om verbeteracties te benoemen die het teamgaat uitvoeren.

Business Value van Retrospectives 8

Zeilboot

De redenwaarom deze oefening zo interessant is, is omdat hij teamsde ruimte geeft om aan hun eigen doelstellingen, belemmeringen,risico’s en good practices te werken door enkel gebruik te makenvan een l stuk papier.

(LG) Ik leerde deze oefening een paar jaar geleden op het momentdat ik samenwerkte met Vasco Duarte. Kort geleden zag ik eenverbeterde versie in de blog van Pedro Gustavo’s. Uit eigen ervaringmet teams heb ik gemerkt, dat deze oefening breed geaccepteerdwordt vanwege zijn eenvoud.

Wat kun je van deze oefening verwachten

Deze oefening helpt teams om een visie te definiëren. Het helpt henom risico’s te identificeren die ze tegen kunnen komen, en geeft hende mogelijkheid om maatregelen te treffen waardoor zij hun doelkunnen bereiken.

Wanneer gebruik je deze oefening

Deze oefening is gemakkelijk uit te voeren en er is geen specifiekeaanleiding voor nodig. Hij is ook bruikbaar voor retrospectivesmet meerdere teams. (LG) Ik heb een situatie meegemaakt, niet zolang geleden, waar twee teams samenwerkten. Doordat beide teamsafhankelijk waren van elkaar, besloten ze tot een gezamenlijke re-trospective om een oplossing te vinden voor sommige aanhoudendeproblemen. Tijdens deze oefening werden de namen van beideteams op het blad met de tekening van de zeilboot geschreven enherinnerden we iedereen er aan dat zij samen op het zelfde schiponderweg waren in dezelfde richting.

Deze oefening onthult goede en minder positieve zaken. Het staatteams toe om mogelijke risico’s te identificeren en herinnert hen eraan welke route ze als team hebben te gaan. De zeilboot oefeningis bruikbaar voor ieder team. Er is niet een bepaalde mate vanteamvolwassenheid nodig.

Business Value van Retrospectives 9

Hoe doe je de oefening aan

Teken een boot, rotsen, wolken en een paar eilanden zoals te zien isop het plaatje.

Zeilboot

De eilanden geven de doelen en de visie van de teams weer. Teamswerken iedere dag aan de opdrachten om deze eilanden te bereiken.De rotsen geven de risico’s weer, die ze onderweg tegen kunnenkomen. Het anker, dat onder de zeilboot hangt, vertraagt hun reis.De wolken en de wind staan voor alles dat hen helpt om hun doelte bereiken.

Met de tekening op demuur, ga je de visie en de doelen van het teamopschrijven. Vervolgens start je een brainstormsessie om ideeën teverzamelen over de verschillende gebieden op de tekening. Geefze 10 minuten om hun gedachten op te schrijven met behulp vanpost its. Daarna geef je iedere persoon vijf minuten om zijn of haarideeën voor te lezen.

Vervolgens begeleid je een discussie met het team over de wijzewaarop de teamleden de komende tijd hun ideeën kunnen reali-seren, die ze bij de wolken en wind hebben opgeschreven – doelen visie dus . Dit zijn goede ideeën die het team nodig heeft omverder te kunnen. Daarna discussieert het team over manieren omde geïdentificeerde risico’s te kunnen verkleinen.

Business Value van Retrospectives 10

Tenslotte, laat het team de belangrijkste belemmering voor hunwerk kiezen. Als er geen overeenstemming in het team is over welkezaak de belangrijkste is om op te pakken, kan je de teamleden latenkiezen door punten toe te kennen aan de voor hen belangrijkstezaak. Op die wijze kan je dan de rangorde bepalen. Aan het eindkan het team de stappen beschrijven die nodig zijn om het probleemop te lossen, en kan de retrospective worden beëindigd.

Een Retrospective Boek inJe Eigen TaalDit boek wordt vertaald in vele talen met teams van vrijwilligers inverschillende landen. De vele vertalers, recensenten en redacteurenhelpen ons om onze droom waar te maken: teams over de helewereld te helpen om waardevolle agile retrospectieven doen!

Waaromwerken we met vrijwilligers bij het vertalen van ons boek?Omdat het kan! Mensen vragen ons of ze kunnen helpen met devertaling (net als mensen die vrijwillig aanboden om de Engelseversie te reviewen). Als we om hulp vragen laten mensen ons wetendat ze dat graag doen. We vragen hun of ze andere mensen in hunnetwerk willen benaderen en vervolgens nodigen ze die uit om hetteam te versterken. Het werkt!

Vertalen is voor ons is een anderemanier om kennis en ervaring vanagile retrospectives te delen. Onze teams van vrijwilligers bestaanuit zeer gemotiveerde en gedreven mensen. Ze willen dingen wetenover retrospectives en dit is voor hun een manier om retrospectiveoefeningen te leren en ze te gebruiken in hun dagelijks werk.Als auteurs steunen wij hen door de oefeningen uit te leggen,vragen te beantwoorden en onze kennis en ervaring te delen. Alsje op een vergelijkbare manier met ons wilt samenwerken, voel jevrij om contact op te nemen via luis.goncalves@oikosofy.com ofBenLinders@gmail.com.

Het boek Getting Value out of Agile Retrospectives is beschikbaar invele talen. De huidige lijst van beschikbare vertalingen is te vindenop Leanpub. Registreer jezelf op een vertaling zodat je op de hoogteblijft en daarmee tot de eerste lezers behoort wanneer het boek injouw taal uitgegeven wordt!

11

Ontwikkel Je AgileRetrospectiveFacilitatievaardighedenOmwaarde uit agile retrospectives te halen moeten ze goed wordengedaan door geschoolde facilitators. Die moeten in staat zijn ombruikbare retrospective oefeningen te selecteren tijdens het plannenen ontwerpen van een retrospective, de retrospective vergaderingeffectief kunnen leiden en zorgen voor de juiste follow-up van deacties.

De auteurs Luis Gonçalves en Ben Linders bieden workshops aanom je vaardigheden te ontwikkelen en effectieve retrospectives tefaciliteren.

Agile Retrospectives workshop by Oikosofy - Luis Gonçalves(English only)

The Agile Retrospectives workshop is a one day workshop madeby leaders, for teams, project managers, scrum masters and anyonewho is involved in running a retrospective. The Agile RetrospectiveWorkshop helps you and your teams to conduct retrospectiveseffectively and efficiently to reflect upon your ways of working,and continuously improve them!

For more information please see the workshop description on theOikosofy website.

Waardevolle Agile Retrospectives workshop door Ben Linders(Nederlands- en Engelstalig)

In de Waardevolle Agile Retrospectives workshop leer je hoe jeretrospectives kunt toepassen in je eigen organisatie en hoe je

12

Ontwikkel Je Agile Retrospective Facilitatievaardigheden 13

retrospective facilitators kunt voorzien van een gereedschapskistmet oefeningen zodat ze waardevolle agile retrospectives met teamszullen doen, die bijdragen aan de doelstellingen en de resultaten vande organisatie!

Voor meer informatie zie de workshop Waardevolle Agile Retro-spectives en de workshop Valuable Agile Retrospectives op Ben-Linders.com.

Waardevolle AgileRetrospectivesTen eerste willen we je bedanken voor het lezen van ons boek. Alsje dit punt hebt bereikt betekent het dat je de ervaring van hetlezen hebt overleeft :) We hopen dat het een leuke ervaring wasen dat je volop nieuwe ideeën hebt opgedaan om in je volgenderetrospectives toe te passen.

Dit boek is de start van een reis. We laten een klein ecosysteemrond dit boek ontstaan om in de toekomst meer oefeningen uit tebrengen en how to’s, retrospectives advies en vele andere zakente delen. De beste manier om op de hoogte te blijven is door jete abonneren op onze Valuable Agile Retrospectives mailing list -URL: eepurl.com/Mem7H.

We bieden een half jaar van ons werk aan de community om teamsover de hele wereld te helpen om beter te worden in het doen van re-trospectives. Als tegenprestatie vragen wij aan jou om ons te helpenbij het verspreiden: geeft het boek door aan je collega’s, vrienden,R&D organisaties of ieder ander die er er zich een voordeel mee kandoen. Als je erover wilt tweeten, gebruik alsjeblieft #RetroValue ominformatie over waardevolle agile retrospectives te delen.

We zijn altijd op zoek naar feedback. Voel je geïnspireerd omeen Goodreads review te schrijven of neem contact met ons opvia luis.goncalves@oikosofy.com of BenLinders@gmail.com. Wehoren graag van je

Je kan onze blogs lezen: lmsgoncalves.com & www.benlinders.com.Als je het te druk hebt om onze blogs te bezoeken kunnnen weook een email sturen als wij nieuws voor je hebben. Voeg je-

14

Waardevolle Agile Retrospectives 15

zelf toe aan onze mailing-list: Luis´ (eepurl.com/JOTXL) en Ben’s(www.benlinders.com/subscribe/)

Het is nu tijd om afscheid te nemen en we wensen je het allerbestetoe.

Luis en Ben

BibliografieOnze Blogs

Welcome to the World of Luis Gonçalves - lmsgoncalves.com

Ben Linders - Sharing my Experience - www.benlinders.com

Boeken

Lyssa Adkins. Coaching Agile Teams: A Companion for ScrumMas-ters, Agile Coaches, and Project Managers in Transition. Addison-Wesley, 2010.

Rachel Davies and Liz Sedley. Agile Coaching. The PragmaticProgrammers, LLC, 2009.

Esther Derby and Diana Larsen. Agile Retrospectives: Making GoodTeams Great. The Pragmatic Programmers, LLC, 2006.

Jutta Eckstein.Agile Software Development with Distributed Teams.Dorset House, 2010.

Norman Kerth. Project Retrospectives: A Handbook for Team Re-views. Dorset House, 2001.

Henrik Kniberg. Scrum and XP from the Trenches. InfoQ, 2007.

Patrick Kua. The Retrospective Handbook: A guide for agile teams.Leanpub, 2013.

Dean Leffingwell. Scaling Software Agility: Best Practices for LargeEnterprises. Addison-Wesley, 2007.

Mary Poppendieck and Tom Poppendieck. Lean Software Develop-ment: An Agile Toolkit. Addison-Wesley, 2003.

Mike Rother. Toyota Kata.McGraw-Hill, 2009.

16

Bibliografie 17

Jean Tabaka. Collaboration Explained: Facilitation Skills for Softwa-re Project Leaders. Addison-Wesley, 2006.

Links

Manifesto for Agile Software Development - agilemanifesto.org

retrospectives.eu

retrospectives.com

retrospectivewiki.org