1

2

Contents Part 1 Wie is ons? / Who are we? ......................................................................................... 5

Administration ............................................................................................................ 6

Legalities .................................................................................................................... 6

Welcome/ Welkom ..................................................................................................... 6

Voorblad ..................................................................................................................... 7

Dedication .................................................................................................................. 7

Sergeant CHJ Moolman ......................................................................................... 7

General JJ Geldenhuys .......................................................................................... 7

Redaksioneel ............................................................................................................. 7

Lasbrief: Doodvonnis: Kol Len Els ........................................................................... 10

Galghumor: Kol Len Els ........................................................................................ 12

The Portugese in Africa: Tony Fernades .................................................................. 13

Liberation Movements in Portuguese Africa ......................................................... 14

SAP: Col Myburg and Portugese .......................................................................... 15

Diary: Col Myburg: This is the stuff history is made of .......................................... 16

Guerrilla warfare ................................................................................................... 18

Portuguese weapons ............................................................................................ 19

Portuguese Air Force ............................................................................................ 20

Portuguese Elite Parachute Hunters..................................................................... 21

Portuguese Navy .................................................................................................. 22

History: Portuguese Elite Commandos ................................................................. 23

General Jaime Neves ........................................................................................... 24

Flechas: PIDE ....................................................................................................... 25

Profile: Infantry Serviceman .................................................................................. 26

Sgt Danny Roxo.................................................................................................... 27

Rhodesian Light Infantry: Frank Muller ................................................................. 28

The Continuation of the Portuguese Empire ......................................................... 29

The World’s Loneliest Patrol .................................................................................... 31

Memorial Parade: Sunday 8 Nov 2015: Union Buildings Pretoria: ........................... 35

Pretoria Memorial Services Council ...................................................................... 35

Program ................................................................................................................ 36

1985: Gen CL Viljoen, SSA, SD, SOE, SM .............................................................. 45

3

Oorkonde aan genl CL Viljoen .............................................................................. 47

Genl Viljoen se afskeidsboodskap ........................................................................ 48

Zuid-Afrikaansche Republiek Politie ......................................................................... 49

“As hulle staan, het hulle gestaan”........................................................................ 49

Gen JJ Geldenhuys .................................................................................................. 50

Gen Geldenhuys: The father of Coin-training? ..................................................... 50

Course 957G for the Police: Capt JJ Geldenhuys ................................................ 51

Genl Geldenhuys: Die Soldaat en Mens ............................................................... 53

Die troepie en almal se generaal: Dr Dreyer van der Merwe .................................... 55

1962: SAP Kapelaan se Kenteken / SAP Chaplain’s devices ................................. 57

Maj Gen MDV Cloete ............................................................................................ 57

Rev Cloete, MC, in Korea ..................................................................................... 58

Const JD Uys: SAP Kings Rest ................................................................................ 58

Bolsjewisme ............................................................................................................. 58

Die Klassestryd ..................................................................................................... 58

Bolsjewis ............................................................................................................... 63

Verwysings ........................................................................................................... 64

The Hidden Thread ............................................................................................... 65

Kommunisme ........................................................................................................... 67

1960: Genl Johan V van der Merwe ......................................................................... 68

1960: VVV’s en die SAP ........................................................................................... 68

Die Polisie in Brittanje .............................................................................................. 69

Herdenkings parade in Brittanje ........................................................................... 70

BSAP: Dave Holmes & Syd Bristow ......................................................................... 71

BSAP Mounted: Terrence Schwartz ..................................................................... 71

Unsung Heroes: To the Horse! And to Police Dog: Diesel: France ...................... 72

1959: Dr Leon Wessels [Troop 7(Mounted) 1964] ................................................ 72

The Prayer of a Horse .......................................................................................... 74

Eerste SAP Wetenskaplike: Lt Gen (dr) LP Neethling, SOE, SOO .......................... 75

Postal History and the Revolutionary War in Southern Africa .................................. 78

1960: SAP Hulp: Kongolesevlugtelinge .................................................................. 105

Kongolese-polisieoffisiere besoek die Unie van SA ............................................... 105

Wyle genl JG Dreyer en genl JV van der Merwe: Johan Vorster [SAW] ................ 106

4

Oud-sers Nic Arlow se .38 S & W .......................................................................... 107

Lt Genl JG Dreyer: Dicks Dietrichsen ..................................................................... 107

Koevoet Veterane Bond Begrafnis-seremonie: Lt genl JG ‘Sterkhans’ Dreyer ... 111

Boodskappe: Mev Petro Heymans & genl CI Rademeyer ...................................... 116

End of part one ....................................................................................................... 117

“Vir jou...In argief gekry...eergister..” – Nico Moolman

5

Your national security history magazine without malice.

U nasionale veiligheidsgeskiedenistydskrifsonder kwaadwilligheid. Om die verlede te bewaar sonder om in die verlede te leef.

To preserve the past without living the past.

Wie is ons? / Who are we? We are an informal group of police and defence veterans who would like to foster an interest in South Africa’s police, defence and national security history from 1652 with cut-off-date 1994; when the new South Africa came into being. We only tell and explain what we did; for we were the “on the spot” eyewitnesses! In fact we are the ones you saw on TV and in the news reels of the time following orders from parlia-

6

ment. However we have to debate the incidents because our memory is fallible as we grow older. In the terms of the day "we earned the T-shirt and right to tell our stories for you to enjoy with malice towards none." We all can learn from the past.

Administration We are mainly a “one-man-show”, so if we do not respond immediately to your email

– please send a reminder to heymanshb@gmail.com or phone Hennie Heymans at

012-329-4229. We are mainly “writers” and very bad “clerks” – history is such an all

absorbing subject; we have do much reading, research, scanning, liaison and other

tasks - so sometimes we tend to forget, however that’s one of the bonuses or plights

when we get old. We always have vacancies for volunteers, editorial contributors

and the like.

Please also visit: http://issuu.com/hennieheymans/docs/nongqai_vol_6_no_8 and

http://www.enongqaipublications.com/

Legalities This publication is not intended to be a comprehensive review of all developments in

policing/ national security or to cover all aspects of those referred to. Readers should

take legal and other advice before applying the information contained in this

publication to specific issues or transactions.

The eNongqai contains various and sundry personal opinions of different

correspondents and neither the compiler of eNongqai nor eNongqai will be held

responsible for any of their comments which is entirely their own and not necessarily

that of eNongqai or its publishers.

This is not a literary magazine, but a magazine by and for veterans of the SA Security Forces; we want to capture the words and moods as written by our former veterans.

Our languages are Afrikaans and English

Welcome/ Welkom A hearty word of welcome to one and all!

We trust that you will enjoy the magazine

and please free welcome to visit our

website. Photographs and articles

welcome.

Baie welkom – ons hoop u sal die

elektroniese tydskrif sal geniet. Besoek

ook gerus ons webtuiste! Ou foto’s,

herinneringe en artikels is welkom.

7

Voorblad Boet Meintjies en Johannes Wolmarans op Sondag 8 November 2015 tydens die

gedenkdiens by die Uniegebou.

Dedication Apart from all our fallen comrades who we remembered at the memorial parade this

edition is dedicated to two warrior gentlemen:

Sergeant CHJ Moolman

(1) The late No 17995 (M) Sgt CHJ Moolman of the South African Police who served

“Up North” during WW2 as private soldier No SAP 1981991. I thank his son, Nico

Moolman, for all the scanned copies of historical photographs depicting his father.

General JJ Geldenhuys

(2) General JJ “Jannie” Geldenhuys a former Chief of the South African Defence

Force. It is difficult to say one general or one commissioner of police is better than

the other. At each period we had the best Chiefs of the Security Forces South Africa

could offer. Gen Geldenhuys has turned to serious writing after leaving the SADF

and from his writings one could say that he is one of South Africa’s leading generals

in the post-WW2 period. Since he left the SADF he has devoted all his time and

energy to the history of the SADF. [I happen to know him well and I might be

subjective.]

Redaksioneel Ons het ʼn besige maand gehad en die uitgawe kan die maand ietwat “lank” wees.

Dankie vir u interessante insette.

Tyd is ʼn wonderlike geskenk. Met tyd kan ons so baie doen! Ons kan geld maak of

ons kan reis of ons kan een of ander stokperdjie beoefen. Die Bybel sê nie verniet:

“Koop die tyd uit” nie. Ons het elk 86,400 sekondes, of 1440 minute of te wel 24 uur

per dag om iets nuttig te doen. Kom, ons nooi u uit: Kom help om ons geskiedenis te

bewaar.

Op een of ander kursus het ons geleer van “tydbestuur” en op ʼn ander kursus van

“toekomsnavorsing”. Ons het geleer om enige handeling uit te voer het jy tyd, geld,

mense en masjiene (uitrusting of toerusting) nodig en om die toekoms te bestuur

moet jy vroegtydig optree.

Gedurende die maand het ʼn paar vriende en ek die oorlogsmuseum in

Johannesburg besoek. Die museum het een of ander nuwe naam: Ek kan die naam

1 The suffix “M” (or “B”) denotes that he was a mounted policeman, affectionately known as a

“Mountie” or a “Bosluis”. Policemen who served during WW2 had the suffix “SAP” before their defence force numbers because they stayed policemen and were paid by the police department. They were then some of the better paid soldiers in the British Commonwealth during the war.

8

doodeenvoudig nie onthou nie. Tydens ons toer het ons twee jong Namibiërs

ontmoet. Hulle kom van Ovamboland en is besig met ʼn internskap by die

oorlogsmuseum want hulle wil leer hoe om Namibië se geskiedenis te bewaar. Hulle

neem die tyd om te leer om te bewaar.

Om geskiedenis navorsing te doen is ʼn wonderlike ervaring – net in hierdie maand

het ek soveel interessante mense ontmoet:

Mnr Nico Moolman: Skerpsinnige woordtowernaar, historikus, bewaarder /

versamelaar van die verlede en seun van ʼn polisieman.

Mnr Ronnie Kasrils: SAKP en oud-minister.

Genl Johan Viktor: SAP & Ciskeipolisiekommissaris.

Genl Denis Earp: Koreaanse vegter en hoof van die lugmag. Kenner van

kommunisme.

Mnr Andries Visser: Rooivalk-helikopters.

Kol Vick McPherson: Polisieman, speurder, hoog gedekoreerde inligtingsman.

Mnre Richard Henry, Hamish Patterson en me Marrietta Venter: personeel

oorlogsmuseum.

BSAP-vriende in Johannesburg: Mnre David Holmes, Steve van den Heever

& Syd Bristow.

Mnr Johan Joubert: Posseëls en nasionale veiligheid.

Mnr Albert van Niekerk: Lesing oor die instandhouding van privaatmotors.

Mnr Gordon Main, filmmaker by Barefoot Rascals en Sandile wie se van ek

vergeet het.

Mnr Gareth Newman en brig Stef Grobler

Filmmaker: Mnr Simon Finch en sy “fixer” mnr Rick Matthews.

Mnr Tony Fernandes: Portugese in Afrika.

Wat vir my interessant is, is wat doen ons vandag met die ekstra tyd? Ons moes

06:00 stalparade gehad het. Die perd was dan gevoer, geroskam en reg vir diens.

Mens self het geëet en dan vertrek op patrollie van twee weke. Vandag doen ons die

patrollie meganies of per helikopter. Of die DK moes die muilewa of perdekar inspan

om inspeksies in die distrik te doen. Is daar oorstromings, dan moes die Oubaas

omdraai. Die pont kon nie gebruik word nie.

As polisieman moes ons almal per trein na Pretoria ry, dit kan ʼn dag en ʼn nag neem

of selfs meer! Toe ry ons sommer per voertuig vinnig tussen bv Pretoria en Durban.

Nou vlieg ons na enige plek. Wat maak ons met die meer tyd tot ons beskikking?

Ons spaar tyd en tog word die poste uitgebrei. Het ons meer produktief geword?

Ons het eers briewe gepos. Die pos is per boot en trein gestuur. Sommige plekke is

die pos met ʼn poskar of kamele of per mikstok afgelewer. Haastige pos te perd

gestuur – daar was die sg “police riders” in die Kaap. Later is haastige pos is per

teleks en radio gestuur. Later het ons die faks gekry. Oproepe moes deur die

sentrale gaan. Toe ek by die SSVR kom, is daar spesiale kriptografiese

9

woordverwerkers wat in Pretoria die brief “deur die lug” na Kaapstad stuur en dan

word die brief plaaslik in Kaapstad getik en daar deur die “baas” aldaar geteken. Ons

in die SAP (V) moes alles per tikmasjien tik – en wee o wee! Maak net ʼn foutjie en

alles moes oorgetik word!

Vandag tik ons op die rekenaar en gesels dadelik wêreldwyd met mense – bekend

en onbekend! “Hennie stuur gou vir Jos ʼn foto van my “30-jaar” ring.” Jos het pas vir

Petro ʼn foto van haar nuwe ring gestuur – sommer dadelik op “what’s app” per

selfoon. Ons is nog nie daar nie! Ons is maar nog op rekenaar, digitale

stemopnemer en digitale kamera – ons Nederlandse vriende is ons al een stap

vooruit! Dis wonderlik, maar wat maak ons nou met hierdie tyd wat tydbesparende

middele vir ons gee?

Maar die ergste van alles waaroor ek my verwonder is dat die Allerhoogste dit so

beskik het, dat iemand iewers die tyd geneem het om ʼn foto te neem. ʼn Honderd jaar

later word daardie foto met ons gedeel sodat ons dit weer met ons lesers op die

Nongqai kan deel. Wonderlik. Ek verwys spesiaal nou na Nico Moolman wat my

foto’s deel van die polisie en verdedigingsmag ʼn eeu gelede. Ook het hy met my

foto’s van sy vader, sersant Moolman, gedeel. Nadat ek na sy vader se agtergrond

gekyk het, het ons vasgestel dat beide van ons vaders dieselfde tyd in Durban aan

die polisie verbonde was.

Weereens spreek ek my verwondering en dankbaarheid uit dat mense my kontak en

bv foto’s met my deel. Dis ʼn wonderlike voorreg om ʼn soort van ʼn “bewaarder van ou

papiere te wees”. Ek gee nie om of u Vader ʼn konstabel of generaal was nie, ek gee

nie om of hy rooilussies gedra het; of tydens die oorlog geïnterneer was nie! As hy ʼn

minister was, wil ek graag van sy dokumente sien en afskrifte bekom.

Wat die grensoorlog betref: Ons het nog reuse werk om te doen. Ons ontvang

graag foto’s wat op die grens geneem is. Datum, tyd, plek en wie is belangrik.

Wat WO1 en WO2 se rol betref het ons reeds die meeste foto’s bekom, of so dink ek

altans!

Argief: Die polisiemuseum stel nie in ons geskiedenis wat tussen 1652 – 1994

gebeur het, belang nie. Dit kan mens verstaan. Dit is maar ʼn tydelike probleem van

amptelike kortsigtigheid omdat die politiek die beleid bepaal. Daarom het ons ʼn

webwerf begin: Toegewyde vrywilligers wat berigte, geskiedenis en foto’s wil oplaai

is welkom. Ons kan nie genoeg mense kry om te help nie. Ons moet ook onderling

skakels met mekaar uitruil want daar is reeds verskeie “polisie-geskiedenis” groepe

in die kuberruimte. Ons moet nie in afsondering opereer nie. So lank iemand die

beeld van die ou SAP wil bevorder, sal ek saamwerk.

Een van die dae bereik ek die Bybelse ouderdom van 70 jaar. Ek het ʼn argivaris by

ʼn universiteit gevind wat bereid is om my versameling dokumente in besit te

neem en dit vir die nageslag te bewaar en daarna ook vir my geskandeerde

10

kopieë van my argiefstukke op laserskyf te voorsien. Ons moet nie skaam wees

vir ons geskiedenis nie! Ons moet elke geleentheid aangryp om ons kant van die

storie te vertel.

My een privaat stokperdjie is spoorweë en modeltreine. Ek beskik ook oor

Suid-Afrikaanse en Rhodesiese modeltreine. Indien u inligting het of oor foto’s

beskik mbt die spoorweë of oor die spoorwegpolisie sal dit persoonlik hoog

op prys gestel word.

Dit is jammer dat na die dood van brig Ronnie Beyl vind mens dat lede van

SASPOL nie meer foto’s of staaltjies instuur nie. Ons eer Ronnie se

nagedagtenis, hy was ʼn groot dryfkrag om SASPOL geskiedenis te bewaar.

ʼn Oud-SAP-speurder het my vanuit die buiteland geskakel. Ons het amper meer as

ʼn uur gesels. Al wat ek kan sê is: “Dankie.” Ons wag vir u storie!

Afsluitend wil ek graag noem dat die rewolusionêre oorlog afgeloop het en dat dit

hoogtyd is dat ons, ons aandeel daarin moet boekstaaf. Insgelyks bestaan die SAP

(en SAW) glad nie meer nie! Ons moet ons stories aanteken en ons foto’s bewaar.

Dit is ons plig.

In die laaste tyd is Afrikaans – ʼn inheemse Germaanse taal onder geweldige druk.

Ons as Afrikaners, of te wel Boere, moet alles in ons vermoë doen om Afrikaans te

bevorder. Ons moet beleidmakers en meningvormers bereik en beïnvloed.

Afrikaners word te maklik gestereotipeer. Onthou: Ons is ook van Afrika!

Lasbrief: Doodvonnis: Kol Len Els In die staatsdiens is daar ʼn vorm vir elke gebeurlikheid of noodsaaklikheid. Onder

vind u vorm J 221 met opskrif: Lasbrief: Doodsvonnis. Die vorm is gedruk gedurende

1981/1982.

11

12

Galghumor: Kol Len Els2

'Daisy Mahlangu (skuilnaam) you have been duly convicted on a charge of murder

without extenuating circumstances. Do you have anything to say before sentence of

death is passed upon you?'

Die regtersklerk, wat op rondgaan instaan vir die griffier, se stem bewe al hoe

hewiger hoe verder sy lees. Haar hande bewe saam. Ek het gou vir haar die rympie

wat sy voorlees neergeskryf toe dit blyk dat die Skrif aan die Muur is. Die namiddag

son verf somber skaduwees in die hofsaal. Buite pak onweerswolke saam en grom

onheilspellend: natuur in simpatie.

Die balju sit langs my. Die verdedigingsadvokaat het merkbaar verbleek toe die balju

by die hof instap. Hy besef immers die implikasies: in sy aktetas dra die balju die

Lasbrief tot Teregstelling, heel gepas in ʼn dik, swart raam gedruk. Dit is sy funksie

om na afloop van die hofverrigtinge die veroordeelde na die tronk te vergesel, haar

aan die Hoof van die Gevangenis te identifiseer en die Lasbrief te oorhandig.

Die regter en sy twee assessore staar strak voor hulle uit. Die regter weet dat dit

binnekort sy onaangename taak is om te gelas:

'Daisy Mahlangu, it is my duty to inform you that the unanimous sentence of this

court is that you be removed from here and detained in Rooigrond Prison until such

time as determined by the prison authorities, to be hanged by your neck until you are

dead.' Sommige regters voeg as troos by: 'And may God have mercy on your soul.'

Die gravitas van die oomblik dring egter nie deur na Daisy nie. Sy besef ook nie dat

sy op die drumpel van die geskiedenisboeke staan nie: die eerste vrou wat in die

destydse Bophuthatswana ter dood veroordeel is. Sy laat sak haar kop en speel met

haar linker oorbel. Dan kom die versoek via die tolk: 'Edele, ek het drie klein

kindertjies wat tuis wag. Ek vra ʼn opgeskorte vonnis.'

Die balju leun oor na my en fluister sinies: 'Dalk moet die Oubaas (Regter) maar die

helfte van die hangpaal opskort...'

Naskrif: Op appel is die doodvonnis ter syde gestel en vervang met 20 jaar

gevangenisstraf. Daisy is na 12 jaar op parool vrygelaat.

2 Kol Els is ʼn militêre regter, doktor in die regte en oud-adj-PG van Bophuthatswana - HBH

13

The Portugese in Africa: Tony Fernades

As an appetiser here follow the first pages of some chapters, interesting indeed:

14

Liberation Movements in Portuguese Africa

15

SAP: Col Myburg and Portugese

16

Diary: Col Myburg: This is the stuff history is made of

17

[ Ons wens iewers is ʼn Suidwester wat vir ons hoë graad aftastings van die dagboek

kan maak en foto’s kan bekom – HBH].

18

Guerrilla warfare

19

Portuguese weapons

20

Portuguese Air Force

21

Portuguese Elite Parachute Hunters

22

Portuguese Navy

23

History: Portuguese Elite Commandos

24

General Jaime Neves

25

Flechas: PIDE

26

Profile: Infantry Serviceman

27

Sgt Danny Roxo

28

Rhodesian Light Infantry: Frank Muller

29

The Continuation of the Portuguese Empire

30

Comments by Hennie Heymans: This is going to be a gripping book by Tony

Fernandes! The manuscript is fantastic – I could not stop reading it! Tony went all

the way to Namibia to meet the Widow Myburg and he was delighted to have copies

of certain parts of Col (later brigadier) Myburg’s Diary pertaining to the Angolan

Refugees. From a SAP historical point of view I would like to obtain scanned copies

of the Colonel’s diary to preserve for posterity.

Is daar iemand in Namibië wat asb kan help om die info te bekom? Ons sal graag

die info op ʼn CD wil hê van brig Myburg se persoonlike dagboeke en ander

historiese dokumente en foto’s. Sy optrede destyds strek nie net homself, maar ook

die SAP in die algemeen, tot eer.

Facebook via PH Blignaut

31

The World’s Loneliest Patrol Brig Koos Myburg: SA Police in South West Africa (now Namibia)

32

33

General Jannie Geldenhuys once told me he saw this SAAF Ventura bomber engine

exhibited at a base camp in Walvis Bay. He instructed the OC who brought it to the

base to personally return the engine to its original place in the desert where it

belonged!

34

35

Memorial Parade: Sunday 8 Nov 2015: Union Buildings Pretoria:

Pretoria Memorial Services Council

36

Program

37

38

39

40

Diè Sondag was ʼn besondere warm dag. Op pad na die plegtigheid het een van die oud-hoofde van die SAW, genl Jannie Geldenhuys, ietwat vermoeid geraak en ʼn oudlid van die polisiemag en sy gade het hand bygesit. In die middel verskyn genl Geldenhuys en links mnr Andries Greyling en regs sy goeie gade.

Met die groen barette is die oud-SAP-lede wat aan Koevoet en Tin behoort het. Die

man wat so lekker vir die kamera lag is genl Jan “Onse-Jan” du Preez.

Feom left to right: Ina and Dieks, Gen Viktor & Henk van Heerden, in the back with

the beard is Koos Brits and in the front, looking back, Robert van Onselen.

41

Mrs and Gen Denis Earp – a Korean veteran and former Chief of the SAAF.

This old and frail old soldiers was there to pay his respect to fallen comrades.

Gen Gert Opperman came to greet Gen Geldenhuys. The General’s father, Capt

Geldenhuys, also served in WW2.

42

Col Dieks Dietrichsen after laying a wreath for the fallen Koevoet members

43

The Koreans were also represented. When Gen Earp laid his wreath, the stood up

out of respect for the General and the SAAF which fought in Korea.

Two firm comrades of days gone by!

44

Back: Veterans Bruwer Geldenhuys - the son of Gen Geldenhuys - and Dr Dreyer

van der Merwe – a personal friend of the Geldenhuys-family - with the General after

the parade.

After the parade Petro served coffee and cake – in the back row at the right is Dr

Peter Lamb who also attended the parade with us.

45

1985: Gen CL Viljoen, SSA, SD, SOE, SM (Met erkenning aan Paratus)

46

47

Oorkonde aan genl CL Viljoen

48

Genl Viljoen se afskeidsboodskap

(Met erkenning aan Charl Steyn wat die Paratus saam met ander dokumente

oorhandig het.)

49

Zuid-Afrikaansche Republiek Politie

1902: ZARP: Martingale Badge 1901: ZARP: Helmet

“As hulle staan, het hulle gestaan”

Let op voor 2de van links is kommissaris Schutte. Skêrsnit gedateer 27/6/1946.

Die volgende here is ook bekend aan die Nongqai:

50

(Met erkenning aan Charl Steyn wat ʼn sewentig-jarige plakboek saam met ander

dokumente vir bewaring oorhandig het.)

Gen JJ Geldenhuys

Gen Geldenhuys: The father of Coin-training? During the early 1960’s before the battle of Ongulumbashe on 26 August 1966;

police commissioned officers were trained by the SADF at the Infantry School at

Oudtshoorn. I remember fetching Lieut AJ de Villiers at the Durban railway station

after the completion of his course for police officers at Oudtshoorn. He was a WO2

veteran. Gen Geldenhuys told me he instituted the internal safety courses. Indeed, I

have found an article in the police magazine in this regard. It was only in 1966 that

we Durban policemen were trained by the Army and Air Force. It was the Durban

platoon under command of Maj FLC Engels who was involved in the first clash with

SWAPO under the total command of Col (later general) PJ “Pat” Dillon.

Cognizance has been taken of the pioneer role of Lt Gen CA “Pop” Frazer.

Also refer to the “Postal History” section in this edition – HBH

51

Course 957G for the Police: Capt JJ Geldenhuys

52

Top: Capt BP “Ben” Geldenhuys

Below: 2nd Lieut JJ “Jannie” Geldenhuys

53

Genl Geldenhuys: Die Soldaat en Mens

(Met erkenning aan Paratus)

54

55

(Met erkenning aan Charl Steyn wat die Paratus saam met ander dokumente

oorhandig het. Hierdie Paratus is aan genl Geldenhuys en gesin oorhandig.)

Die troepie en almal se generaal: Dr Dreyer van der Merwe

Dit is hy, wie nie net op die slagveld die vyand verslaan het nie, maar ook om die vredestafel opponente uitoorlê het en strategies, “die mat onder hulle voete uitgepluk het”. Ek praat van Jannie Geldenhuys, die gulhartige mens, sportman, militaris, skrywer en gesinsman. Boonop skryf die Amerikaanse diplomaat, Chester Crocker, wie gehelp het om die koue oorlog vir die Weste te wen, onder andere as volg van hom: “Jannie Geldenhuys has an indomitable sense of humour.” Jannie Geldenhuys is op 5 Februarie 1935 te Kroonstad gebore. Voor sy aansluiting by die weermag was hy ʼn Vrystater in murg en been. Hy het Sub A (graad 1) in Frankfort geslaag en einde 1952 op Bethlehem gematrikuleer. In Januarie 1953 sluit Jannie as vrywilliger by die weermag aan en ontvang sy opleiding by die Militêre Gimnasium te Voortrekkerhoogte, Pretoria.

Terselfdertyd studeur kandidaat offisier (K.O). Geldenhuys ook aan die Universiteit van Pretoria. Dit was die begin van ʼn hoogs suksesvolle militêre loopbaan. Jannie

56

Geldenhuys SSA, SD, SOE, SM tree uiteindelik in 1990 af as hoof van een van die sterkste en mees gevreesde weermagte ter wêreld, die SAW. Oom Jannie is ʼn nederige persoon en dit is een van die kentekens van ʼn ware groot leier. Hy kon ewe goed met die troepies kuier, en na hulle luister, as met wêreld staatsmanne. Onder sy vriende en kennisse van weleer vind ons die name van Tom van Vollenhoven (een van die wêreld se beste vleuels ooit), Danie Craven, PW Botha, Magnus Malan, asook internasionale persoonlikhede soos Chester Crocker. Andere sluit ons minder bekendes in, maar wie vir hom ewe belangrik is en met wie hy graag omgang maak. Onder Oom Jannie se helde tel van sy destydse ondergeskiktes – manne soos Kol. Deon Ferreira, Kol. Dick Lord, Kol Chris Serfontein, Kmdt. Mike Muller en andere – die wat gewen het. Generaal Geldenhuys se vyande het vir hom groot respek gehad maar tog het hy hulle uiteindelik om die vredestafel met meer respek behandel as wat hulle van hulle eie politieke meesters ontvang het. Na aanleiding van die Kubaans/Sowjet/Angolese nederlaag by die Lombarivier in Angola in 1987 was sommige Kubaanse offisiere na Havana teruggeroep en gekielhaal. Onder andere, waarvan ons bewus is word een van die leier generaals, Genl. Arnaldo Ochoa Sanches doodeenvoudig voor ʼn vuurpeloton geplaas om oneervol te sterf. Ander het na die VSA gevlug. Suksesvolle oorlogvoering gaan nie net oor die doodmaak van mense nie maar ook om die vyand en veral sy politieke leiers in ʼn hoek te maneuvreer – militêr, finansieel en moraal gesproke. Daarmee was Genl. Geldenhuys meesterlik bedrewe. Crocker skryf in die verband: “Jannie Geldenhuys was a professional’s professional, the sort of person a good negotiator quickly recognises as an ideal counterpart. He gave nothing away, kept his word, and he played a major role in enabling Southern Africa to avoid disaster. His subtle management of diplomacy of war saved many lives”. Dit moet onthou word dat die RSA op daardie stadium ʼn kenvermoë gehad het wat vyandige lande in ʼn oogwink kon uitwis. En soos die geskiedenis aanstap kom die volle waarheid oor die oorlog in Suider Afrika stuk-stuk uit. Een van die Sowjet offisiere wie vir hulle in Angola diens gedoen het, Lt.kol. Igor Zhdarkin, skryf later ʼn boek oor hulle ondervinding in Angola. Die boek se naam vertel eintlik die verhaal - dis getiteld: “We did not see it even in Afganistan”. ʼn Ander skrywer, Jose Milhazes – tans ook in Rusland woonagtig, titel weer sy boek: “Angola the Beginning of the End of the Soviet Union”. Suid Afrika se vasbyt in Suider Afrika was in werklikheid direk oorsaaklik, as laaste strooi wat die kameel se rug gebreek het, tot die Sowjet Unie se nederlaag in die Koue Oorlog wat ook die val van Kommunisme tot gevolg gehad het. Dis ironies dat diegene wie nou rojaal voordeel trek uit ʼn SA wat nie soos ander vervalle lande onder Sowjet juk gekom het nie eintlik glad nie die rede vir hulle onverdiende geluk besef nie. In werklikheid is hulle, asook die “nuwe rykes” in lande soos die hedendaagse Rusland, veel dank verskuldig aan Jannie Geldenhuys en sy makkers van weleer.

57

As gevolg van omstandighede is daar nie, soos in vele ander lande, monumente tot die nagedagtenis van helde soos Generaal Geldenhuys en sy tydgenote nie. Dis ʼn skreiende onreg wat hopelik in die toekoms deur die geskiedenis uitgewys gaan word. Mag ons hulle deur middel van ander mediums onthou. Ons salueer Jannie Geldenhuys – almal se vriend. Mag sy 78e lewensjaar vir hom goeie gesondheid en veel vreugde inhou en mag daar vele meer op hom wag. Dreyer van der Merwe Pretoria 4 Februarie 2013

1962: SAP Kapelaan se Kenteken / SAP Chaplain’s devices

Maj Gen MDV Cloete

During the early 1960’s Col MDV “Doempie” Cloete took over as SAP Chaplain from

Ds Harper Martins – incidentally father-in-law of Genl JJ Geldenhuys of the SADF. I

have various photographs where he is in police uniform but his cap badge is that of a

chaplain in the SADF. Please refer to the photograph. Does anyone have

information in this regard?

From what year did police chaplains wear the SAP-badge on their cap?

It would only be an officer attached to the QM who could answer this question, as the

QM is the official who decides on what uniform to wear and who wears what.

58

Rev Cloete, MC, in Korea

Photo: Heymans-Collection via Paul Els

Lt Gen Denis Earp fondly remembers “Doempie” Cloete as he was known by members of the Defence Force during WW2 and in Korea. The General says when they took off with their planes in Korea, Doempie, would be at the end of the runway giving the pilot a “thumbs up.” “That was very comforting! We knew that somebody was caring about us”, said Gen Earp

Const JD Uys: SAP Kings Rest

During circ 1965 Const Uys was the “Senior” Constable at SAP King’s Rest. The Station Commander was No 22054T WO Willie Marais, the 2nd in command was No 30320P Sgt WJS Wessie” van der Westhuizen. [Known by Const Danarajh as “Sar-gant Vanner Hoestuisen”.] Const Uys was a 32xxx. He respected by the younger Constables, he was a legend in his time at old King’s Rest police station. He is now a retired WO and must now be in his 80’s and he is in hospital after a fall. We wish him a speedy recovery.

Bolsjewisme

Die Klassestryd

Bolsjewisme: Die Klassestryd – gevind in sewentigjarige plakboek – die oorsprong

van die skêrsnit is onbekend. Dit kon die Brandwag gewees het.

59

60

61

62

63

Ons as polisiemanne en soldate het geveg teen die kommunisties geïnspireerde

magte. Hoe meer mens lees, hoe minder verstaan mens eintlik die geskiedenis –

selfs om Suid-Afrika se geskiedenis te verstaan is problematies. Nou die dag gesels

ek met ʼn hoogsopgeleide oud-polisieman, hy was in die veiligheidstak, hy was

Koevoet en was ook in die Spesialetaakmag. Hy ken die vyand beslis baie goed op

die taktiese vlak maar saam met my sukkel hy om kommunisme te verstaan.

Wat is Bolsjewisme? Ek het in Wikipedia gaan loer:

Bolsjewis in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

3

Die Bolsjewiste (Russies: afgelei van die woord bolsje, "meer") was ʼn faksie van die Marxistiese Arbeidersparty (RSDAP). Dit het ontstaan toe die party geskeur het; die ander faksie was die Mensjewiste (afgelei van mensje, "minder").

Die skeuring het plaasgevind op die tweede partykongres in 1903. Die Bolsjewiste het later die Sowjetunie geword.[1] Die Bolsjewiste het die bewind in Rusland oorgeneem tydens die Oktober-rewolusie, wat deel was van die Russiese Rewolusie (1917) en het die Sowjetunie in 1922 gestig ná die Russiese Burgeroorlog.

Die Bolsjewiste (of "die Meerderheid") was ʼn organisasie van professionele rewolusionêre met ʼn streng interne hiërargie wat hulself beskou het as ʼn voorhoede van die rewolusionêre proletariaat. Die party is gestig deur Wladimir Lenin, onder wie se leiding die Oktober-rewolusie plaasgevind het.

Die skeuring Op die tweede kongres van die RSDAP, wat in Augustus 1903 in Brussel en Londen gehou is, was daar groot meningsverskille tussen Lenin en Julius Martof, tot in dié tyd ʼn groot vriend van Lenin. Hulle kon nie hul verskille bylê nie en die party het in twee faksies geskeur[2] Lenin was die leier van die Bolsjewiste en Martof van die Mensjewiste.

3 https://af.wikipedia.org/wiki/Bolsjewis

64

Die twee faksies het in 1903–1904 voortdurend verander soos wat talle lede heen en weer oorgeloop het. Die Bolsjewiste het ʼn relatief klein rol gespeel in die rewolusie van 1905 en was ʼn minderheid in die Sint Petersburg-sowjet van Werker- afgevaardigdes wat deur Leon Trotski gelei is. In die minder belangriker Moskou-sowjet was hulle egter die meerderheid. Hierdie twee sowjets het die model geword waarop ander sowjets in 1917 gestig is.

Die twee faksies het in Januarie 1912 finaal bande verbreek toe die Bolsjewiste ʼn partykongres in Praag gereël het net vir hul eie lede. Hulle het die Mensjewiste finaal uit die party geskors en ʼn onafhanklike party gestig met die naam RSDAP (Bolsjewiste).

Politieke filosofie Die Bolsjewiste het die party georganiseer met ʼn sterk gesentraliseerde hiërargie en hul doel was om die tsaar se bewind omver te werp en die mag oor te neem. Die party het gewoonlik geweier om saam te werk met liberale en radikale partye (wat hulle "bourgeois") genoem het of later selfs met ander sosialistiese organisasies, hoewel Lenin soms taktiese bondgenootskappe aangegaan het. Van Bolsjewisme na Kommunisme Onder Lenin en Stalin was die woorde Bolsjewisties en Kommunisties sinoniem en die amptelike naam van die party was die Kommunistiese Party (Bolsjewiste). In 1952, by die XIX Partykongres, het Stalin egter verklaar dat hulle nie meer die bolsjewiste (meerderheid) is nie, maar die hele party. Die party is hernoem na die Kommunistiese Party van die Sowjetunie.

Verwysings

Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel

Jump up↑ Ná die skeuring het die Bolsjewiste hulself RSDAP(b) (Russies:

РСДРП(б)) genoem, waar "b" staan vir "Bolsjewiste". Kort nadat hulle in

November 1917 die bewind oorgeneem het, het die party sy naam verander in

die Russiese Kommunistiese Party (Bolsjewiste) (РКП(б)), algemeen bekend

as die Kommunistiese Party. Eers in 1952 het die party die woord

"Bolsjewiste" uit sy naam verwyder.

Jump up↑ Israel Getzler. Martov: A Political Biography of a Russian Social

Democrat, Cambridge University Press, 2003 (eerste uitgawe 1967), ISBN 0-

521-52602-7 p.78

Om sake verder te vererger oor wat oor hierdie politieke filosofieë word na die

volgende boek verwys:

65

The Hidden Thread

66

In die boek op bladsy 41 word genl Hertzog aangehaal: “ ... Dan zijn wij feitlik

Bolsjewisten....” Genl Hertzog verduidelik op 19 November 1919 (vandag presies 96

jaar gelede) tydens ʼn Nasionale Party konvensie wat Bolsjewisme behels. Hy

verklaar dat Bolsjewisme die “wil van die mense is, mense wat vry wil wees, om

hulself te regeer en nie onderdanig aan ʼn vreemde veroweraar te wees nie”.

67

Voormalige predikant, dr DF Malan, verklaar in dieselfde boek (op bladsy 42) te

Vryburg op 23 Januarie 1920 dat dit die doel van die Bolsjewisme is om Rusland te

bevry sodat hy sy eie sake kan bestuur sonder enige inmenging van buite.

Die Nasionale Party het egter nie lank die gedagte van Bolsjewisme gesteun nie.

Ander persone in Suid-Afrika het wel. Sonder die kommuniste se invloed in Afrika,

veral na die Koue-oorlog, sou Suid-Afrika se geskiedenis heel te maal ʼn ander

wending ingeneem het.

Met die verskillende woelinge in Suider-Afrika is dit miskien weer nodig om presies

vas te stel wat bolsjewisme en kommunisme alles behels.

Kommunisme in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

4

Kommunisme verwys na ʼn klaslose stelsel van politieke en ekonomiese organi-sering, ingevolge waarvan eiendom en die produksiemiddele deur die staat besit word en alle burgers deel in die gesamentlike rykdom deur te produseer na hul vermoë en te neem volgens hul behoeftes.

In die praktyk word met kommunisme veral die stroming bedoel wat op die idees van Marx (Marxisme) en Lenin (Leninisme) gebaseer is, en die uitwerking van die idees in die Sowjetunie, Kuba, Noord-Korea en ander "sosialistiese" state.

4 https://af.wikipedia.org/wiki/Kommunisme

68

1960: Genl Johan V van der Merwe

Regs: ‘Sant Johan van der Merwe by die opening van ʼn Johannesburg se kaserne

deur die minister van Justisie, adv CR Swart, wat vergesel is deur die

afdelingskommissaris, kol Lemmer. Nongqai:19600109.

1960: VVV’s en die SAP Verlede maand het ons na die VVV verwys wat te Fort Beaufort opgemerk is. Hierdie

maand kyk ons na ʼn voorwerp wat uit die lug (of ruimte?) geval het naby

Soekemaar. In Fort Beaufort se geval is die aangeleentheid na die Buro vir

Staatsveiligheid verwys. Die Soekmekaar voorwerp is deur speurder

speurderkonstabel Koos Kruger en konstabel Lukas Dingale gevind.

Die veiligheidstak het verder aandag geskenk. (Mmmm ......., so dis

“geheim”.) Ek wonder of iemand weet wat met die voorwerp gebeur het? Is dit

miskien na die lugmag gestuur? Of na die WNNR? Of selfs die weerburo? Of

na die VSA se ambassade? Of na buitelandse sake verwys? Wie weet? Dis

beslis nie in die veiligheidspolisie se registrasie gestoor nie, die voorwerp is

ook nie in die SAP Museum, so ver ek weet, uitgestal nie?

69

Die Polisie in Brittanje Die aard en wese van die Britse Bobbie sedert 1829 – “Bobbie” is afkomstig van die

stigter Sir Robert (“Bob”?) Peel, hulle is ook eers “Peelers” genoem – drasties besig

om te verander. Ons het nog altyd verklaar dat die publiek die aard en wese van die

polisie bepaal. Nou het terreur bepaal dat die een vriendelike Bobbie op rondtediens

– slegs bewapen met fluitjie en versteekte knuppel - ewe skielik ʼn gedaante

verwisseling moes ondergaan.

Die Ierse polisie was altyd ʼn gewapende konstabelmag agv die Ierse stryd om

onafhanklikheid. In Brittanje met sy eens homogene wetsgehoorsaamde bevolking

moet die polisie nou noodgedwonge in Engeland ʼn gedaante verwisseling

ondergaan. ʼn Nuwe Britse polisie-etos is aan die ontwikkel. Hou die spasie dop.

70

Ja

niggie, as ʼn vrou moet gaan, moèt sy gaan!

Met erkenning aan Mac in die Daily Mail.

Herdenkings parade in Brittanje

ʼn Pragtige foto wat die rol van die polisie uitbeeld. “Ons gee om! Ons beskerm en Dien!” Ons weet nie hoe die konstabel in pas gaan bly met die oudstryder langs hom nie?

71

BSAP: Dave Holmes & Syd Bristow Former BSAP members of the Transvaal Branch of the BSAP Asso-ciation at their Friday meeting in Johannes-burg. Fltr: Priscilla, Dave and Syd.

BSAP Mounted: Terrence Schwartz

72

Unsung Heroes: To the Horse! And to Police Dog: Diesel: France

1959: Dr Leon Wessels [Troop 7(Mounted) 1964]

73

Leon Wessels and Hennie Heymans were in the same class at Port Natal Primary

School and a few years later both were in the same troop. Leon became the troop-

leader of Troop 7 Mounted. He was an accomplished horseman. He also became

Deputy-Minister of Police:

74

The Prayer of a Horse

75

Eerste SAP Wetenskaplike: Lt Gen (dr) LP Neethling, SOE, SOO

76

77

Met erkenning aan “Die Generaal”

Vir meer inligting oor genl Neethling raadpleeg: “Die Gloriejare van die Suid-Afrikaanse Polisiemag 1913 – 1994”

78

Postal History and the Revolutionary War in Southern Africa

Johan Joubert – seun van ʼn vorige stasiebevelvoerder te Balfour, AO JS Joubert

alias die “Witleeu” - het kom kuier en ons het land en sand gesels oor die

geskiedenis van die Suid-Afrikaanse Poswese tydens oorloë en die pas afgeloopte

rewolusionêre stryd in Suidelike-Afrika.

Johan Joubert was presented with some examples of postal history from my

collection to add to his excellent collection. We must compliment him on the

excellent work he has done so far.

He has preformed sterling work of gigantic proportions! We have chosen some 27

different sheets to show how interesting postal history with a police, military and

revolutionary flavour can be! Note some stamps depict pure propaganda. The

exhibition cards were randomly selected from various sections and chapters.

Nongqai is proud to be associated with this worthwhile research project:

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

1960: SAP Hulp: Kongolesevlugtelinge

Ek wonder wat het diè polisiemanne alles met hul ewekniee te polisie hoofkwartier, Pretoria, gedeel? Mnr Harold McMillan se “winde van verandering”-toespraak is op 3 Februarie 1960 reeds in die Parlement aangehoor. Die skrif was toe al teen die muur ... Dis jammer ons geskiedenis is so onvolledig, veral ons SAP se korporatiewe geskiedenis.

Kongolese-polisieoffisiere besoek die Unie van SA

106

Wyle genl JG Dreyer en genl JV van der Merwe: Johan Vorster [SAW] Johan Vorster van die Nuusbrief van Militêre Veterane berig:

Hallo generaal en Hennie Die volgende berig sal in die volgende uitgawe van die Nuusbrief vir die Militêre Veterane verskyn. Goeie wense Johann

7. SAW: Huldeblyk aan Genl Hans Dreyer van die SAP Chris Serfontein van die Infanterie verklaar “... dat ʼn groot yster nie meer met ons is nie. Ek het die voorreg gehad om saam met genl Hans Dreyer die oorlog teen SWAPO te voer. Vanuit die gesamentlike bevelspos te Oshakati het ons ʼn suksesvolle operasionele strategie gevolg, waarin Koevoet se vermoë tot die maksimum in Ovambo benut is, terwyl die SAW hoofsaaklik die eksterne gebied beheer het. Hans was waarskynlik die enigste persoon wat daarop kon aanspraak maak dat hy beheer oor Koevoet gehad het. Tydens die donker dae wat na die SWAPO inval van 01/04/1989 gevolg het, het hy op sy eie manier kalmte en respek afgedwing. My meegevoel aan tannie Marietjie en die familie”.

Hennie Heymans antwoord: Hallo Johan

cc Generaal Dankie vir die hulde aan genl Dreyer. Ek wag vir Diecks om vir my ʼn volledige verslag en foto's van genl Dreyer se begrafnis te stuur. ʼn Opmerking: "Genl Dreyer was Koevoet en Koevoet was genl Dreyer" - daar was geen amptelike tweede-in-bevel nie, maar wel bevelvoerders van die verskillende eenhede - dit het kol W Fouche (Ops "K") my meegedeel.

Genl Van der Merwe sal my verskoon as ek die aap uit die mou laat: Hy herstel tans na ʼn breinoperasie. Volgens alle aanduidings was die operasie ʼn sukses. Hy het gaan stap met 2 hondjies - hy is baie fiks - en het neergeslaan agv bloeding op die brein. Inwoners van ʼn huis het dit waargeneem, sy vrou geskakel en hy is hospitaal toe - terwyl hy sy bewussyn verloor het, het hy steeds die hondjies se bande vasgehou. Dit bewys maar net; ons word ouer en moet liefs nooit die woning sonder identifikasie & mediese besonderhede (soos bv Polmed-kaart) verlaat nie.

Ek haal jou berig hierbo aan, in die Nongqai. Zarp-groete

107

Oud-sers Nic Arlow se .38 S & W

Nongqai Sept 1957

Lt Genl JG Dreyer: Dicks Dietrichsen Wat weet ons van Johannes Gerhardus Dreyer, beter bekend as ‘Sterkhans’

Dreyer?

Geboorte: Hy is op 20 November 1931 gebore. (ID 311120 5059 084).

Attestasie by SAP: Na voltooiing van sy skoolloopbaan het hy besluit om ʼn

polisieman te word. Sterkhans Dreyer het op 01 Februarie 1949 by die Suid-

Afrikaanse Polisie aangesluit. Toe het ek nog doeke gedra.

Wat generaal Sterkhans Dreyer laat besluit het om by die polisie aan te sluit weet ek

nie want ek het hom daardie tyd nie geken nie. Dit was lank voor my tyd. Wat hy

gedoen het en waar hy hom oral begewe het kan ek wel vir u vertel want dit staan in

ʼn dokument wat in die argiewe van die Suid-Afrikaanse Polisiediens gehou word. Ek

het so dokument in die hande gekry en dit staan bekend as die SAP 96. Waarin die

generaal hom alles begewe het staan egter nie in die dokument nie. Of alles die

waarheid en korrek in die dokument opgeteken staan sal ek ook nie weet nie maar

laat ons hoop dit is wel die geval.

Meeste polisiemanne streef daarna om opgang in die range te maak en baie hoop

om eendag Kommissaris te word. Elke polisieman is egter al van jongs af ʼn

kommissaris ------ van ede natuurlik.

108

Werkplekke: Hy het verskillende plekke gewerk waar hy met die harde werklikheid

van die lewe as polisieman te doen gekry het.

Hy het onder andere by die volgende plekke diens gedoen (en ek gaan nie die

tydperke noem nie): Brits; Komatipoort; Derdegelid; Nelspruit; Pretoria Sentraal;

Pietersburg; Johannesburg; Pietermaritzburg; Oshakati; en Hoofkantoor, Pretoria.

Bevorderings: Die jong Sterkhans Dreyer het ook nie op hom laat wag nie.

Skrander soos hy was, het hy aan bevorderingseksamens deelgeneem en geslaag.

Vir u wat nie weet nie het ʼn bevorderingseksamen daardie jare, lank gelede,

bestaan uit agt vakke wat onder andere wette, volkekunde, ondersoek van misdaad

en polisie-administrasie ingesluit het. Jy moes al agt vakke gelyktydig slaag. Dop jy

een van die agt vakke dop jy die eksamen en moes dan die volgende jaar weer al

agt vakke skryf. Jy het nie erkenning vir vakke gekry nie al het jy dit geslaag.

Op 01 Oktober 1963 het hy Luitenant geword en is deur die range tot by Luitenant-

Generaal toe hy op 31 Desember 1991 die tuig neergelê het na ʼn loopbaan van

bykans 43 jaar in die Polisie..

Huwelik: In Desember 1953 is hy met Hester Susanna SCHUTTE getroud. Uit die

huwelik is twee dogters, Annemarie en Maritha, aan ons beter bekend as Toesie,

gebore.

Koevoet: Sterkhans Dreyer het hom onderskei van ander lede van die Mag toe hy

as bevelvoerder van ʼn spesiale teeninsurgensie-eenheid genaamd Koevoet, in

Ovamboland, Suidwes-Afrika (nou Namibië) diens gedoen het.

Koevoet het tot stand gekom toe die destydse Hoof van die Suid-Afrikaanse

Weermag, Generaal Magnus Malan, die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse

Polisie in 1978 genader het vir hulp om ʼn eenheid van die SA Polisie in Ovamboland

te vestig om inligting in te samel oor SWAPO-terroriste bedrywighede waarop

reageer kon word om SWAPO se vordering en houvas in Ovamboland die nek in te

slaan.

Die keuse vir die taak het op kolonel Sterkhans Dreyer geval wat met ʼn klein groepie

lede, deur homself uitgesoek van die destydse Veiligheidstak, op 11 Januarie 1979

in Oshakati aangekom het. Aanvanklik is die dae omgekry deur navorsing oor

109

SWAPO-aktiwiteite te doen by die Veiligheidstak op Oshakati, die Weermag en deur

ondervraging van opgeleide terroriste en hulpverleners.

Suksesse

Deur ondervraging is inligting opgevolg wat tot sukses met arrestasies van saboteurs

in Ovamboland en ook in die Suide van Suidwes-Afrika behaal is. Die omvang van

die terroriste se bedrywighede was so groot dat Koevoet deurgaans uitgebrei het om

die terreuraanslag die hoof te bied. Meer polisiemanne is tot die getalle van Koevoet

gevoeg en meer Ovambo’s is gebruik om spanne vol te maak. Die Ovambo’s,

Kavango’s en Ovahimbas is vernuftige spoorsnyers wat grootliks tot die suksesse

van die Eenheid bygedra het.

Die mens: Sterkhans Dreyer

Generaal Dreyer het ʼn manier gehad om met jou om te gaan wat jou laat sleg voel

het as jy nie jou beste vir hom sou lewer nie. Wat ook al jou take en

verantwoordelikhede was het hy jou laat doen sonder om heeltyd oor jou skouer te

loer. Koevoet se aktiwiteite was, behalwe vir die operasionele aksies in die veld en

bos waar terroriste gesoek is en kontakte afgedwing is, veelvuldig om die masjien

heeltyd aan die gang te hou.

Hy het jou duidelik laat verstaan dat jy weet of behoort te weet wat van jou verwag

word. Hy was nie voorskriftelik hoe jy dinge moes doen nie maar het jou vertrou om

jou evaluasies van ʼn situasie te maak en dienooreenkomstig daarop te reageer. Jy

moes ook pa staan vir jou besluite en die uitvoering daarvan en as jy verkeerd sou

doen moes jy ook weet dat jy die gevolge van jou handelinge of versuime moes dra.

Hy het groot deernis gehad met veral die manne wat in die operasionele

hoedanighede moes werk. ʼn Ongeval van ʼn makker het hom erg ontstel. Hy was

bekend met die operasionele omstandighede en die moeite en opofferinge wat

daarmee gepaard gegaan het omdat hyself soms saam met die spanne uitgegaan

het op soek na terroriste. Om nat te reën, warm te kry, dors te raak, koud te slaap

op ʼn kampbedjie onder die sterre was nie vir hom vreemd nie. Hy het dit saam met

ons meegemaak.

Hy was ons bevelvoerder, ʼn pa, raadgewer, leermeester, leier, en ook groot vriend.

110

Na sy terugkeer uit Ovamboland het hy weereens bewys hoever sy menslikheid

strek toe hy alles probeer het om die omstandighede van die voormalige Ovambo-

lede van Koevoet wat uit Namibië met hul gesinne gevlug het, plaaslik gehuisves te

kry sover as wat finansies en politiek hom sou toelaat.

Sy siekte en heengaan is vir ons ʼn groot skok en verlies want mens kon tot onlangs

so lekker met hom gesels oor die verlede. Die hartlikheid waarmee hy en Tannie

Marietjie mens ontvang het, sal my altyd bybly.

Dekorasies en medaljes

Vir sy toewyding, lojaliteit en harde werk het hy die volgende toekennings ontvang :

Die Suid-Afrikaanse Polisie-medalje vir die bekamping van terrorisme en twee

balkies;

Die Troue Diens medalje;

Die Suid-Afrikaanse Polisie Ster vir Onderskeide diens;

Die Suid-Afrikaanse Polisie Ster vir Uitstaande diens;

Die Instelling van die Suidwes-Afrikaanse Polisie;

Die Suid-Afrikaanse Polisie se 75-jarige herdenkingsmedalje;

Die Suid-Afrikaanse Polisie Ster vir Meriete – 30 jaar diens.

Die SSAS-medalje het hy van mnr F.W. de Klerk ontvang toe die nog

Staatspresident was.

Dwarsdeur sy loopbaan het hy hom onderskei as ʼn hardwerkende, pligsgetroue en

lojale polisieman, ʼn rolmodel vir enigeen wat deursettingsvermoë het om die

uitdagings wat op jou pad kom met ywer aan te pak.

Suid-Afrika het ʼn mens verloor maar sy nagedagtenis sal vir lank bly voortbestaan.

Ons salueer ʼn man wat sy Skepper gaan ontmoet het.

Ons betuig meegevoel met sy naasbestaandes, familie en vriende. Hy sal gemis

word maar ons gun hom sy ewige rus want hy het sy kant hier op aarde gebring.

Baie dankie.

Opgestel en voorgedra deur Dicks Dietrichsen: 07 November 2015.

111

Koevoet Veterane Bond Begrafnis-seremonie: Lt genl JG ‘Sterkhans’ Dreyer

Nota: Die Koevoet Veteranebond-organiseerder moet vooraf met die predikant (dr

Jan du Preez) reël dat die lede van die Bond ʼn seremonie gaan hou voordat die

predikant die Seën uitspreek.

Predikant: Voordat ek die Seën gaan uitspreek versoek ek Dicks Dietrichsen van

die Koevoet Veterane Bond om na vore te kom om die Koevoet Veterane Bond se

Begrafnis-seremonie uit te voer.

Bekendstelling Dicks: Goeiemore vriende. Ek is Dicks Dietrichsen. Ek het die

voorreg gehad om vir 6 jaar en 4 maande – van Aug 1979 tot einde 1985 - as lid van

Koevoet onder bevel van Generaal Sterkhans Dreyer te werk.

Daarom wil ek aan tannie Marietjie en generaal Dreyer se twee dogters, Annemarie

en Toesie baie dankie sê vir die eer en voorreg wat hulle my aangedoen het om

namens die Koevoet Veterane Bond en die TIN Veterane bond ʼn laaste eerbetoon

aan die ontslape generaal te bewys om hierdie seremonie vandag te kan lei. Ek wil

net meld dat hierdie nie ʼn militêre seremonie is nie en dat ons nie by enige militêre

protokol hou nie hoewel daar ʼn stukkie militêre aksie daarin is omdat die Suid-

Afrikaanse Polisiemag ʼn militêre agtergrond en dissipline gehad het. Dit is ons

manier om eer te betoon aan ʼn ontslape makker.

Namens die bestuur van die Koevoet Veterane Bond en die TIN Veterane Bond

betuig ons, ons innige meegevoel met Tannie Marietjie, Annemarie, Toesie en hul

gesinslede. Mag u in hierdie tyd van rou krag en genade van ons Skepper ontvang.

Bond: Dicks: Sal al die lede van die Koevoet Veterane Bond en die TIN Veterane

Bond asseblief opstaan en hul hoofbedekkings opsit.

Bond: Dicks: Sal die Vaandeldraers, Hannes Strauss van die Koevoet Veterane

Bond en Martin Loubser van die TIN Veterane Bond, asseblief die vaandels kom

oplig.

Dicks dra voor:

In herinnering, in eerbied, in stille mymering Bring ons hulde aan hom wat gedurende sy leeftyd vir vryheid geveg het. Hy het opgeoffer, selfs wanneer kamerade gaan rus het.

112

Koevoet- en TIN-lede sal hom onthou asʼn Polisieman wat sy beste gegee het.

Bond: Dicks dra voor:

My swaard sal ek vir hom gee, wie sal my volg op hierdie pelgrimstog? My krag en kennis sal ek deel met hom wat dit wil gebruik. My wonde en littekens sal ek dra as getuienis dat ek sy gevegte vir hom geveg het, wie sal vir my erkenning gee? En hy het heen gegaan en die trompette het sy aankoms in die hiernamaals aangekondig.

Bond : Dicks kondig aan : Die Laaste Taptoe gaan nou gespeel word gevolg deur

twee minute stilte waarna die Oggend Sinjaal gaan speel. Sodra die Laaste Taptoe

begin speel salueer alle lede van die Koevoet en TIN Veterane Bonde wat in

seremoniële drag geklee is, tot aan die einde van die Laaste Taptoe. Wanneer die

Laaste Taptoe begin speel, word die Vaandels laat sak en daar gehou tot aan die

einde van die twee minute stilte. Wanneer die Oggend-sinjaal begin speel word die

vaandels gelig. Bondslede staan op aandag tot die Oggend Sinjaal klaar gespeel

het.

Die redes vir die twee minute stilte: Die eerste minuut is ter ere van die ontslapene.

Die tweede minuut is ter ere van die kamerade wat nog die uitdagings van die lewe

moet aandurf.

(Aksie deur musiekoperateur: Trompetter speel die Laaste Taptoe, die Vaandels

word gesak deur die Vaandeldraers en seremoniëel-geklede Bondslede salueer. Na

die Laaste Taptoe volg twee minute se stilte en dan speel die Oggend Sinjaal,

Vaandeldraers lig die vaandels terwyl die Oggend Sinjaal gespeel word en die lede

in Bondsdrag salueer totdat die Laaste Taptoe klaar gespeel het.)

Bond: Dicks dra voor:

Laat dit nou bekend gemaak word aan alle mense dat Johannes Gerhardus Dreyer,

Ere-president van die Koevoet Veterane Bond, ook erelid van die TIN Veterane

Bond en stigterslid en bevelvoerder van die voormalige Koevoet-Eenheid, opgeroep

is na Hoër Gesag.

113

Aksie : Gee bevel dat Vaandels in staanders geplaas kan word. Vaandeldraers bly

staan by Vaandels.

Bond: Dicks dra voor:

En ek sê aan die man, wat by die hek van die hemel staan: Gee vir my ʼn lig sodat ek veilig in die onbekende kan beweeg. En hy antwoord: Gaan voort en beweeg in die donkerte en plaas jou hand in die hand van God, want dit sal vir jou meer beteken as enige lig wat jy sou ontvang en veiliger wees as enige bekende pad wat jy sou stap. En hy het voort gegaan en die hand van God gevind, en vrolik voort beweeg in die nag in en God het hom gelei na die heuwels en die sonsopkoms in die Ooste.

Bond: Dicks dra voor:

For he shall not grow old, as we that are left grow old. Age shall not weary him, nor the years condemn him At the going down of the sun; And in the morning, We will remember him.

Aksie: Vaandeldraers kan hul plekke in banke gaan inneem.

Bond: Lê van kranse/blomme :

Dicks kondig aan: Daar gaan nou geleentheid wees vir die lê van ʼn kransie deur

Paul Fouche namens die Koevoet Veterane Bond en daarna deur luit-generaal

Johan Viktor namens die TIN Veterane Bond. Daarna gaan lede van die Koevoet en

TIN Veterane Bonde geleentheid kry om ʼn blom op die staander by die kis te lê. Ter

wille van die familie en vriende wat nie met die prosedure vertroud is nie verduidelik

ek hoe dit gebeur. Die lid wat die kransie en die lede wat die blomme lê, stap na die

staander waarop die foto is , halt, tree vorentoe en lê die kransie/ blom op die

staander, tree terug, salueer, draai en stap terug na sy/haar sitplek. Daarna stap al

die ander lede van die Bonde in enkel gelit na die staander by die kis, halt, plaas ʼn

blom op die staander , tree terug, salueer, draai en stap terug na sy/haar sitplek toe.

Al die lede van die Bonde bly staan totdat die laaste lid terug is by sy/haar sitplek

waarna hulle gelyktydig gaan sit.

Vriende en familie gaan daarna geleentheid kry om ʼn blom op die staander te plaas.

Sal Paul Fouche nou na vore kom om die Kransie namens die Koevoet Veterane

Bond te lê.

114

Sal generaal Johan Viktor nou na vore kom om ʼn Kransie namens die TIN Veterane

Bond te lê.

Nou kan die lede van die twee Bonde hul blomme kom lê.

(Nota: Gewyde musiek kan gespeel word terwyl die kranslegging plaasvind – indien

moontlik trompet-musiek)

Generaal Johan van der Merwe, laaste kommissaris van die Suid-Afrikaanse

Polisiemag betuig meegevoel met die familie namens die generaalsklub van die SA

Polisie.

Huldeblyk namens die Koevoet Veterane Bond: Dicks Dietrichsen bring ʼn

huldeblyk aan generaal Dreyer. (Sien aparte dokument).

Huldeblyk namens die Spoorsnyers: Adjudant-Offisier Jonas Kampulu bring

namens die Ovambo’s, Kavango’s en Ovahimbas ʼn huldeblyk aan generaal Dreyer

(geen dokument).

Bedankings: Annemarie Potgieter doen bedankings namens die familie.

Verskonings: Ek wil net graag ʼn paar persone se name noem wat versoek het dat

ek verskoning moet maak dat hulle nie hier kan wees nie omdat omstandighede

hulle verhoed het. Hulle betuig egter hulle innige meegevoel met die familie.

Hulle is:

Pine Pienaar – Voorsitter van die Koevoet Veterane Bond;

Herman Potgieter – ondervoorsitter van die Koevoet Veterane Bond

Verversings by Kerksaal: Dicks kondig aan: Na afhandeling van die verrigtinge

buite die kerk is u welkom om verversings in die Kerksaal te geniet. Diegene wat

daarna nog met mekaar wil kuier kan by die IPA-huis bymekaar kom. Daar is

reëlings met die bestuur getref om julle daar te ontvang.

Afsluiting in Kerk: Ds Jan du Preez verduidelik verder.

Die naaste familie sal eerste die kerkgebou verlaat. Almal teenwoordig staan

terwyl die familie uitstap.

115

Die volgorde: Die begrafnisondernemer stap voor; gevolg deur die twee

vaandeldraers; gevolg deur ds Jan Du Preez; gevolg deur luit-genl Johan

Viktor en kol Dicks Dietrichsen langs mekaar gevolg deur die familie; gevolg

deur die res van die begrafnisgangers.

Terwyl die familie en ander teenwoordiges uitstap, sing die Ovambo’s van hul

tradisionele liedere.

Ds Jan du Preez doen die laaste gedeelte van die roudiens by die lykswa.

Lede van die Koevoet- en TIN-Veterane Bonde vorm ʼn erewag vanaf die

voorkant van die lykswa tot by die uitgangshek van die kerkperseel. Ander

persone kan agter hulle inval.

Die twee vaandeldraers neem stelling in voor die lykswa.

Op die bevel “Aandag, Saluut” begin die trompetter die Laaste Taptoe speel

en alle persone in uniform/seremoniële drag salueer tot aan die einde van die

Laaste Taptoe/die lykswa die kerkperseel verlaat het. Terselfdertyd kom die

lykswa in beweging en ry stadig agter die twee vaandeldraers aan.

Net voor die hek maak die twee vaandeldraers ʼn links- en regsom en laat die

vaandels teen 45-grade sak.

Op die bevel “Saluut Af” word saluut gestaak. Op die bevel “Uittree” maak

lede van die erewag ʼn links- en regsom, stap drie treë en verdaag.

Daarna kan verversings in die kerksaal geniet word.

(Opgestel en voorgedra deur Dicks Dietrichsen)

Pretoria: 07 November 2015.

116

Boodskappe: Mev Petro Heymans & genl CI Rademeyer

Gedurende 1991 het die SK in die Oranje Vrystaat, genl TI “Tom” Erasmus my opdrag gegee om my gade te vra om ʼn boodskap aan ons SAP-lede in die SERVAMUS van Julie 1991 te rig. Destyds het ek diens verrig as DK van Welkom-distrik (Dis-trik 79). Ons almal was nogal trots op haar want dit was die eerste keer in ʼn lang tyd dat een van ons gades gevra is, om so ʼn boodskap aan die Mag te rig. Na jare in ʼn raampie, het Petro nou van die beriggie ontslae geraak en ek kan aan geen beter plek dink as om dit hier te verewig nie! Dankie aan haar en die duisende polisiegades wat ons altyd onder-steun het en altyd met die “tweede beste” te vrede moes wees! Ons het die beste tyd van ons lewens vir die Mag en die inwoners van SA gegee. Ons familie het aan die spreekwoordelike agter-speen gedrink! Hulle het maar tweede kom. Regs: Die afskeidsbood-skap van genl-maj CI Rademeyer. Hy was die eerste speurder om kommissaris te word. Hy was kommissaris van polisie gedurende 1954 – 1960.

117

End of part one