UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

De psychohygienisten. Psychiatrie, cultuurkritiek en de beweging voorgeestelijke volksgezondheid in Nederland, 1924-1970

de Goei, L.M.L.M.

Publication date2001

Link to publication

Citation for published version (APA):de Goei, L. M. L. M. (2001). De psychohygienisten. Psychiatrie, cultuurkritiek en de bewegingvoor geestelijke volksgezondheid in Nederland, 1924-1970. SUN.

General rightsIt is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s)and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an opencontent license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulationsIf you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, pleaselet the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the materialinaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letterto: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. Youwill be contacted as soon as possible.

Download date:23 Aug 2021

BronnenBronnen & literatuur

ARCHIEVEN N

AlgemeenAlgemeen Rijksarchief te s-Gravenhage Archieff Afdeling Armwezen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken 1918-19477 {ArchiefA W) Archieff van de Commissie tot bezuiniging op de kosten van het krankzinnigen-wezenn 1934-1940 {Archief Commissie-Frederiks)

MinisterieMinisterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport te Rijswijk Archievenn van de Inspecteurs van het Staatstoezicht op Krankzinnigen enn Krankzinnigengestichten 1842-1961 {Archieven IK) Archieff Directoraat-Generaal Volksgezondheid 1918-1950 {Archief DG)

Trimbos-instituutTrimbos-instituut te Utrecht Archieff Nationale Federatie voor Geestelijke Volksgezondheid 1934-1972 {ArchiefNF{ArchiefNF GV) Archieff E.C. Lekkerkerker 1920—1973 {ArchiefLekkerkerker)

PreventiefondsPreventiefonds te 's-Gravenhage Archieff Prophylaxefonds 1931-1945

LITERATUUR R

Afkortingen n NTvGNTvG Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde PNBPNB Psychiatrische en Neurologische Bladen MGMG V Maandblad voor de Geestelijke Volksgezondheid TSGTSG Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde TMWTMW Tijdschrift voor Maatschappelijk Werk

Aalders,, C, Samenlevingscritiek en geestelijke gezondheid. Amsterdam 1970 Aben,, P., 'Geestelijke gezondheidszorg staat voor totale ommezwaai', Limburgs

Dagblad,Dagblad, 18 november 1970 Abma,, R., 'De katholieken en het psy-complex', Grafiet, 1 (1981-1982) pp. 156-197 'Adress van de Groep Gestichtsartsen der Ambtenaren-Organisatie in de KNMG

aann gemeenteraad van Hilversum', NTvG, 66 (1922) p. 2965 Ahlers,, J., 'Te gek om los te lopen', De Nieuwe Limburger, 14 november 1970 'Amsterdam',, Tijdschrift voor Ziekenverpleging, 34 (1924) p. 488 'Appendix:: The Conference Who is Who', in: Health and Human Relations.

ReportReport on a conference held at Hiddesen nearDetmold Germany, August 2-J-1951. Neww York 1953, pp. 163-192

Ariënss Kappers, C.U., 'Prof. dr. K.H. Bouman. Een kwarteeuw hoogleraar. Beroemdd psychiater-neuroloog, die te Amsterdam professor Winkler opvolgde', Telegraaf,Telegraaf, 16-4-1941 (ookverschenen in NRC, 16-4-1941, en Gooien Eemlander, 16-4-1941) )

BRONNENN & LITERATUUR 387 7

Baan,, P.A.H., 'Achtergronden van de toenemende behoefte aan Geestelijke Gezondheidszorgg in Nederland (11)', in: Nederlands Congres voor Openbare Gezondheidsregeling,, De geestelijke gezondheid van ons volk. Handelingen congres i960i960 Leeuwarden, pp. 12-17

Bakker,, H., L. de Goei en J. Vijselaar, Thuis opgenomen. Uit de geschiedenis van dede sociale psychiatrie in Nederland. Utrecht 1994

Barnhoorn,J.A.J.,, 'Psychiatrie en geestelijke volksgezondheid', in: Zorg voor dede geestelijke volksgezondheid. Inleidingen gehouden op den 2den Wit-Gele-Kruis-Dagg te Utrecht, 29 juni 1933, pp. 27-42

—,, 'Sociatrie in het leger', Nederlands Militair Geneeskundig Tijdschrift, 4 (1951) pp.. 33-50

—,, 'Sociale psychiatrie, geestelijke hygiëne, geestelijke gezondheidszorg en geestelijkee volksgezondheid', MG V, 10 (1955), extra nummer

—,, 'De geestelijke gezondheid in Nederland', Mens en Onderneming, 14 (i960) pp.. 117-121

Bartels,, A.J.H., 'Doel, middelen en grenzen der bestaande voorzieningen op hett gebied van de geestelijke gezondheidszorg (1)' in: NCOG, De geestelijke gezondheidgezondheid van ons volk. Handelingen Congres i960 Leeuwarden, pp. 20-28

Belzen,, J.A. van, Psychopathologie en religie. Ideeën, behandeling en verzorging in dede gereformeerde psychiatrie, 18'80-1940. Kampen 1989

—,, Zicht op synthese? H. C. Riimke s streven naar integratie in psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg.gezondheidszorg. Z.p. 1988

—— en R.H.J. ter Meulen 'In de ban van de ziel. L. Bouman (1869-1936) en de "psychologische"" psychiatrie', Tijdschrift voor Psychiatrie, 30 (1988) pp. 255-269

—— en J. Vijselaar 'The historiography of Dutch psychiatry and mental health care', HistoryHistory of Psychiatry, 2 (1991) pp. 281-288

—-,, Portretten en landschappen. Tekeningen uit de geschiedenis van de Nederlandse psychiatrie.psychiatrie. Baarn 1994

Beijerman,, W., 'Arts en samenleving. Geneeskundige en krankzinnigenwet', NTvG,NTvG, 66 (1922) pp. 1202-1205

—,—, 'Arts en samenleving. De sociale zijde der psychiatrie', NTvG, 67 (1923) pp. 74-78 —,—, 'Arts en samenleving. De plaats van het krankzinnigenwezen in ons staatsbestuur',

NTvG,NTvG, 69 (1925) pp. 1456-1460 Berg,, C. van den, 'Inleiding' in: De Geestelijke Volksgezondheid. Verhandelingen van het

InstituutInstituut voor Praeventieve Geneeskunde, v m. Leiden 1947, pp. 1-4 Berg,, G.R. van den, 'Procesbeschrijving', MGV, 26 (1971) pp. 7-11 Berg,, J.H. van den, 'Geestelijke gezondheid', overdruk uit: Soteria, 4 (i960)

pp.. 138-144 Bergh,J.. van den, E. Dekker, W.J. Sengers,J.A. Weijel, Verbeterde mensen, veranderde

wereld.wereld. Een verkenning van het welzijnsvraagstuk vanuit de geestelijke gezondheidszorg. Deventerr 1970

'Bevorderingg der geestelijke volksgezondheid', NTvG, 68 (1924) pp. 2528-2529 en 2677-2679 9

Berk,, T., Groepstherapie. Theorie en Techniek. Deventer 1986 Binneveld,J.M.W.,, 'De ontwikkeling van de institutionele zorg voor krankzinnigen

inn Nederland in de 19de eeuw', in: J.M. W. Binneveld e.a., Een psychiatrisch verleden. UitUit de geschiedenis van de psychiatrie. Baarn 1982, pp. 94-119

—,, Filantropie, repressie en medische zorg. Geschiedenis van de inrichtingspsychiatrie. Deventerr 1985

3888 BRONNEN & LITERATUUR

Binneveld,, H., Om de geest van jan Soldaat. Beknopte geschiedenis van de militaire psychiatrie.psychiatrie. Rotterdam 1995

Blok,, G., 'Proefmaatschappij in de duinen. De invoering van de actievere therapie, 1918-1940',, in: J. Vijselaar (red.), Gesticht in de duinen. De geschiedenis van dede provinciale psychiatrische ziekenhuizen van Noord-Holland van 1849-1994. Hilversumm 1997, pp. 122-150

—,'' "Onze kleine wereld". De provinciale ziekenhuizen in het tijdvak 1945-1965', in:: Vijselaar (red.), Gesticht in de duinen, 1997, pp. 166-191

—— en Joost Vijselaar, Terugnaar Endegeest. Patiënten en hun behandeling in het PsychiatrischPsychiatrisch Ziekenhuis Endegeest 1897—1997'. Nijmegen 1998

—,'' "Messiah of the Schizofrenics". Jan Foudraine and Anti-Psychiatry in Holland', in:: M. Gijswijt-Hofstra en R. Porter (eds.), Cultures of Psychiatry and Mental Health CareCare in Postwar Brittain andThe Netherlands. Amsterdam/Atlanta 1998, pp. 151-167

—— en L. de Goei, 'Boze geschiedenis, boze historici. Over A History of Psychiatry van Edwardd Shorter', MGV, 53 (1998) pp. 3-12

Bogaarts,, M.D., Parlementaire geschiedenis van Nederlandna 1945. De periode van hethet kabinet Beel, 3 juli 1946-7 augustus 1948. 's-Gravenhage 1989

Bosch,, M., Het geslacht van de wetenschap. Vrouwen en hoger onderwijs in Nederland 1878-1948.1878-1948. Amsterdam 1994

Boschma,, G., 'Naar een professionele psychiatrie, 1884-1918', in: J. Vijselaar (red.), GestichtGesticht in de duinen. De geschiedenis van de provinciale psychiatrische ziekenhuizen van Noord-HollandNoord-Holland van 1849-1994. Hilversum 1997, pp. 91-121

Bouman,, K.H., 'Opening en Inleiding', in: Nederlandsche Vereeniging ter Bevorderingg der Geestelijke Volksgezondheid (Vereeniging voor Psychische Hygiëne),, Verslag van de vergadering op 5 april 1930 te Amsterdam WUhelmina Gasthuis.Gasthuis. Amsterdam 1930, pp. 1-4

—,, 'Psychische Hygiëne', in: J. van der Hoeve (red.), Praeventieve geneeskunde, 11. Groningen/Bataviaa 1938, pp. 439-462

—,, 'Een woord ter inleiding', Mededeelingen van de NFGV, 1 (1945) pp. 3-6 —,—, 'De Geestelijke volksgezondheid in het algemeen en de taak die ons heden wacht',

TSG,TSG, 24 (1946) pp. 158-160 Brants,, L., en A. van Gennep, 50 jaar tegendraads. Een historische schets van het werk

vanvan de Willem Schrikker Stichting. Amsterdam 1992 Brinkgreve,, C., 'De zorg voor zenuwlijders in Nederland rond de eeuwwisseling

enn de opkomst van de psychoanalyse', in: J.M. W. Binneveld e.a., Een psychiatrisch verleden.verleden. Uit de geschiedenis van de psychiatrie. Baarn 1982, pp. 181-205

—,—, Psychoanalyse in Nederland. Een vestigingsstrijd. Amsterdam 1984 —,—, J.H. Onland en A. de Swaan, Sociologie van de psychotherapie. Deel 1: De opkomst

vanvan het psychotherapeutisch bedrijf. Utrecht 1979 Brody,, E.S., The Search for Mental Health. A History and Memoir of'WFMH,

1948-1997.1948-1997. Baltimore 1998 Bulhof,, I.N., Freud en Nederland. De interpretatie en en invloed van zijn ideeën. Baarn 1983

Carp,, E.A.D.E., De sociale waarde van geestelijke volksgezondheid. Assen 1939 Centralee Archief Selectiedienst, Inventaris van het archief van de afdeling Armwezen van

hethet Ministerie van Binnenlandse Zaken (1866-) 1918-1947 (-1966). Winschoten 1985 Centrumm voor Beleid en Management, Vier gevaarlijke kruispunten. Een voorzet voor

eeneen geestelijke-volksgezondhetdsbeleid. Utrecht 1991

BRONNENN & LITERATUUR 389 9

Cabot,, Richard C, Social Work. Essays on the meeting-ground of doctor and social worker. Boston/Neww York 1917

Cohenn Stuart, M.H., Geestelijke gezondheidszorg in deze tijd. 's-Gravenhage 1967 Congresmapp Programma, 'Te gek om los te lopen', 1970 Cox,, W.H., 'Nog eens de kosten onzer krankzinnigenverpleging', PNB, 14 (1910)

pp.. 230-244 —,, 'Psychiatrie contra Wet', PNB, 19 (1915) pp. 467-483 —,, 'Idealen in de krankzinnigenverzorging, mede in verband met het instituut

Schuurmanss Stekhoven', PNB, 21 (1917) pp. 53-70 —,, 'Een rapport en een nieuwe vereeniging', NTvG, 62 (1918) pp. 1818-1823 —,, 'Heeft een krankzinnigengesticht een individualiteit?', Maandblad Het Ziekenhuis,

12(1921)) pp. 91-96 —,, 'Feuilleton. Maatschappelijk werk voor krankzinnigen 1', NRC, 18 juni 1922 —,, 'Feuilleton. Maatschappelijk werk voor krankzinnigen 11', NRC, 26 juni 1922 —,, 'Verlegenheid eens psychiaters, naar aanleidingvan het parool bezuiniging',

PNB,PNB, 27 (1923) pp. 323-330 'Crisiss inn geestelijke gezondheidszorg. Dilemma psychiatrie: aanpassen of solidariteit

mett mensen in de knel', De Volkskrant, 3 oktober 1970

Dankers,, J., enj. van der Linden, Van regenten en patiënten. De geschiedenis van dede Willem Arntsz Stichting: Huis en Hoeve, Van der Hoeven Kliniek en Dennendal. Amsterdam/Meppell 1996

Dehue,, T., De regels van het vak. Nederlandse psychologen en hun methodologie 1900-1985.1900-1985. Amsterdam 1990

Dekker,, J.J.H., Straffen, redden en opvoeden. Het ontstaan en de ontwikkelingvan dede residentiële heropvoeding in West-Europa, 1814-1914, met bijzondere aandacht voorvoor 'Nederlandsch Mettray\ Utrecht 1985

—,'Wittee jassen en zwarte toga's. Medici, juristen en de opvoedingvan verwaarloosde enn achtergebleven kinderen in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw',, Pedagogisch Tijdschrift, 15 (1990) pp. 111-121

'Deprimerendd congres in de RAI. Chaotische disputen geestelijke gezondheid', Volkskrant,Volkskrant, 21 november 1970

Dercksen,, A., en R. Dercksen, Therapie in werktijd. Een halve eeuw geestelijke gezondheidszorggezondheidszorg in het Dercksencentrum te Amsterdam. Amsterdam 1996

Dercksen,, S.J.P., 'De ontwikkelingvan de psychiatrie in de laatste decennia', MGMG V, 16 (1961) pp. 161-174

Dijkhuis,, J.H., 'Studentenproblemen', MGV, 22 (1967) pp. 422-434 —,, 'Psychotherapie in beweging', MGV, 25 (1970) pp. 102-114 —,—, 'Geestelijke gezondheidszorgers en sociale optimalisering', MGV, 25 (1970)

pp.. 429-444 Dimmendaal,, G., Groningen ingericht. 125 jaar residentiële hulpverlening in

dede provincie Groningen. Groningen 1990 'Discussie',, in: De geestelijke volksgezondheid. Verhandelingen van hetlPG, v m.

Leidenn 1947, pp- 59-62 Drees,, W., 'Dr. L.J.M. Beel gaf mede stoot aan nieuwe bloei', Het Nieuwsblad van

hethet Zuiden, 1-7-1972 Duyvendak,, J .W, 'Opkomst en ondergang van welzijn', De Helling, 10 (1997)

nr.. 4, pp. 14-15

390 0 BRONNENN & LITERATUU R

Duyvendak,, J.W., De planningvan ontplooiing. Wetenschap, politiek en de maakbare samenleving.samenleving. Den Haag 1999

Eijk,, P. van der, 'Congres in Amsterdam:: "Te gek om los te lopen". Geestelijke gezondheidszorgg blaast zich uit onvrede op', De Tijd, 17 oktober 1970

Engelen,, Th., 'Stiekem en met mate? Huwelijk en voortplanting in Nederland tijdenss de jaren vijftig' , in: P. Luykx en P. Slot, Een stille revolutie? Cultuur en mentaliteitmentaliteit in de lange jaren vijftig. Hilversum 1997, pp. 131-145

Engelhard,, C E, 'Inleiding tot de discussie', in: Geestelijke volksgezondheid. VerhandelingenVerhandelingen van hetIPG,vui. Leiden 1947, pp. 52-58

Esch,, P. van der, Geschiedenis van het Staatstoezicht op krankzinnigen. Delenn 1 en 11: 's-Gravenhage 1975; deel 111: 's-Gravenhage 1980

Flugel,, J.C., e.a. (eds.), International Congres on Mental Health, London 1948. DD eel 1 v: Proceedings of the International Conference on Men tal Hygiene, 16-21A ugust. Londen/Neww York 1948

Fortmann,, H.M.M., Een nieuwe opdracht. Poging tot een historische plaatsbepaling enen tot taakomschrijving van de geestelijke gezondheidszorg in het bijzonder voor het katholiekekatholieke volksdeel in ons land. Utrecht/Antwerpen 1955

Fox,, B., B. van Herk, R. Esselink, R. Rijkschroeff, Psychiatrische tegenbeweging in Nederland.Nederland. Amsterdam 1983

Geelen,, F., 'Praatjes over gezondheidsleer', Sint-WUlibrordusvereeniging ter verspreidingverspreiding van goedkoope katholieke Volkslectuur, 9 (1904/1905) p. 30

'Geestelijkee gezondheidsleer en geestelijke gezondheidszorg. Baanbrekend proefschriftt van dr. C. Trimbos', in: De Tijd-Maasbode, 29 april 1959

Gersons,, B.P.R., 'Querido's bijdrage aan de psychiatrie', MG V, 36 (1981) pp. 780-793 Gijswijt-Hofstra,, M., 'In search of Dutch Neurastenics from the 1880s to the early

1920s',, in: M. Gijswijt-Hofstra en R. Porter, Cultures of Neurasthenia from Beard toto the First World War. (Amsterdam/Atlanta 2001)

—— en H. Oosterhuis, 'Psychiatrische geschiedenissen', Bijdragen en Mededelingen betreffendebetreffende de Geschiedenis der Nederlanden, zomer (2001)

Goei,, L. de, 'E.C. Lekkerkerker in de oorlogsjaren', MG V, 45 (1990) pp. 384-398 —,, In de kinderschoenen. Ontstaan en ontwikkeling van de universitaire kinderpsychiatrie

inin Nederland, ly^S-iy^S. Utrecht 1992 —,, 'Psychiatrie en de Tweede Wereldoorlog. Een verkenning te Zeist', in:

G.. Hutschemaekers en C. Hrachovec (red.), Heer en heelmeesters. Negentig jaar zorg voorvoor zenuwlijders in het Christelijk Sanatorium te Zeist. Nijmegen 1993, pp. 197-216

—,, 'Curium: de ontstaansgeschiedenis van een kinderpsychiatrische kliniek, 1936-1955',, in: L. de Goei, Sonja van 't Hof en Giel Hutschemaekers (red.), CuriumCurium 1955-199 5. Bladzijden uit de geschiedenis van de Nederlandse kinder- en jeugdpsychiatrie.jeugdpsychiatrie. Utrecht 1995, pp. 5-32

—,, 'Boekbespreking van: H. Westhoff. Geestelijke bevrijders. Katholieken en hun bewegingg voor geestelijke volksgezondheid in de twintigste eeuw.', MG V, 52 (1997)) pp. 189-193

—,, 'Psychiatry and Society: The Dutch Mental Hygiene Movement 1924-1960', in: M.. Gijswijt-Hofstra en R. Porter (ed.), Cultures of Psychiatry and Mental Health CareCare in Postwar Brittain andThe Netherlands. Amsterdam/Atlanta 1998, pp. 61-78

BRONNENN & LITERATUU R 391 1

Goudsblom-Oestreicher,, M.E.I., 'De Kongres-themagroepen. Verslag van dee diskussie', MG V, 26 (1971) pp. 30-37

—— en W.M. Hirs, 'Oranje kongresenquête. Verantwoording en resultaten', MGMG V26 (1971) pp. 26-29

Graaf,, R. de, en R. Bijl , 'Ondanks de dijken. Psychische gevolgen van de waters-nooddreigingg en evacuatie in Nederland', MG V, 52 (1997) pp. 485-493

Grandiek,, G., 'Te gek om los te lopen. Congres over geestelijke volksgezondheid inn Amsterdam signaleert veel mistoestanden', De Typhoon, 21 november 1970

Grinten,, T. van der, De vorming van de ambulante geestelijke gezondheidszorg. EenEen historisch beleidsonderzoek. Proefschrift Rotterdam (Baarn 1987)

—,—, De vorming van de ambulante geestelijke gezondheidszorg. Achtergrondstudie 194.0-1952.194.0-1952. NCGv-reeks 94 (Utrecht 1987)

—,, 'Ordening van gezondheidszorg. Een beschouwing naar aanleidingvan hett advies van de commissie Dekker', TSG, 65 (1987) pp. 678-681

—,, 'Integratie en differentiatie in de geestelijke gezondheidszorg; het moeilijke evenwicht',, in: B.P.R. Gersons, T.E.D. van der Grinten, AJ. Heerma van Vosss e.a. (red.), In het spoor van Kees Trimbos. Denkbeelden over preventieve en socialesociale psychiatrie. Deventer 1990, pp. 65-75

'Groeiendee belangstelling voor de geestelijke volksgezondheid. Interview met dr.. J.P. de Smet', Katholieke Gezondheidszorg, 28 (1959) pp. 108-109

Grob,, G., Mental illness and American society, 1871-1940. Princeton 1983 —,, The Mad Among Us. A history of the care of America s mentally ill. New York 1994

Haan,, I. de, 'De maakbaarheid van de samenleving en het einde van de ideologie 1945-1965',, in: J.W. Duyvendak en I. de Haan (red.), Maakbaarheid. Liberale wortels enen hedendaagse kritiek van de maakbare samenleving. Amsterdam 1997, pp. 89-103

Haen,, F. de, Zorg in cijfers- 1977. Utrecht, z.j. Hartt de Ruyter, Th., 'De afdeling Geestelijke Hygiëne', TSG, 28 (1950) p. 538 Heermaa van Voss, A.J., 'De baas is de basis. Over democratie en leiderschap in

Dennendall en de Pompekliniek', MG V, 29 (1974) pp. 574-587 —,—, 'Portret van Trimbos', MG F, 32 (1977) pp. 707-723 —,, 'De geschiedenis van de gekkenbeweging. Belangenbehartiging en beeldvorming

voorr en door psychiatrische patiënten (1965-1978)', MGV, 33 (1978) pp. 398-428 —,, 'Het ambulante leven van Mej. mr. dr. E.C. Lekkerkerker', MG V, 40 (1985)

pp.. 1275-1296

—,, 'Redactioneel', MG V, 46 (1991) p. 721 —,, 'Querido, een levensverhaal', MG V, 46 (1991) pp. 722-810 Hof,, S. van 't, J. Broerse en L. de Goei, Tulpenburg en Amstelland 1951-1994. Blad-

zijdenzijden uit de geschiedenis van de Nederlandse kinder- en jeugdpsychiatrie. Utrecht 1997 Horn,, M., Before It Is Too Late. The Child Guidance Movement in the United States

1922-1945.1922-1945. Philadelphia 1989 Horst,, L. van der, 'Geestelijke volkgezondheid in oorlogstijd en toekomst', in:

HandelingenHandelingen Nederlands Congres voor Openbare Gezondheidszorg, 1943-1946, pp.16-26 6

Houte,, I.C. van, 'De moeilijkheden der leerkrachten', MG V, 2 (1947) pp. 235-236 —,, 'Waarom dit congres?', in: Nederlands Volksherstel, Congres voor Geestelijk

Herstel.Herstel. Utrecht 1945 Houwaart,, E., De hygiënisten. Artsen, staat & volksgezondheid in Nederland 1840-1890.

Groningenn 1991

392 2 BRONNENN & LITERATUU R

Hut,, L.J., 'Geestelijke gezondheidszorgen geestelijke gezondheidsleer', deel i, Gezondheidszorg.Gezondheidszorg. Maandblad van het Groene en Witte Kruis, 52 (i960) nr. 10, pp.. 19-21; deel 2, nr. 11, pp. 16-17

Hutschemaekers,, G., Neurosen in Nederland. Vijfentachtigjaar psychisch en maatschappelijkmaatschappelijk onbehagen. Nijmegen 1990

—— en L. Neijmeijer, Beroepen in beweging. Professionalisering en grenzen van eeneen multidisciplinaire GGZ. Utrecht-Houten 1998

IJsselmuiden,, P.G. van, Binnenlandse Zaken en het ontstaan van de moderne bureaucratie inin Nederland 1813-1940. Kampen 1988

Ingleby,, D., 'The View from the North Sea', in: M. Gijswijt-Hofstra and R. Porter, CulturesCultures of Psychiatry and Mental Health Care in Postwar Britain and The Netherlands. Amsterdam/Atlantaa 1998, pp. 295-314

Jansen,, H.M.C., 'Arts en samenleving. Bezuiniging in de krankzinnigenverpleging', NTvG,NTvG, 58 (1922) pp. 2960-2964

Jansen,, J., 'De wieding der mensheid. S. Steinmetz en het sociaal-darwinisme', TijdschriftTijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 20 (1994) pp. 170-197

Jansenn de Jonge, A.L., 'Criteria der geestelijke volksgezondheid', Geloof en wetenschap, 544 (1956) pp. 21-31

Jelgersma,, G., 'Zenuwinrichtingen', PNB, 1 (1897) pp. 185-191 Jongh,, J.F. de, 'Geestelijke volksgezondheid: een aspect van alle zorg voor de mens',

MGV,MGV, 5 (1950) pp. 263-270 Jongmans,, J.W.M., 'Overwegingen over geestelijke volksgezondheid', Katholieke

Gezondheidszorg,Gezondheidszorg, 28 (1959) pp-120-124

Kamphuis,, M., Kijken in de spiegel van het verleden. Veertig jaar avonturen in en om welzijnsland.welzijnsland. Deventer 1989

Kappelhof,, A.C.M., Tussen aansporen en opsporen. Geschiedenis van 25 jaar Staatstoezicht opop de Volksgezondheid 1965-1990. 's-Gravenhage 1990

Katholiekk Nationaal Bureauvoor Geestelijke Gezondheidszorg, Geestelijke Gezondheidszorg.Gezondheidszorg. Structuur en organisatie. Utrecht 1964

Kat,, J., 'De beteekenis der Krankzinnigenwet voor de Geestelijke Hygiëne', in: Nederlandschee Vereeniging ter Bevordering der Geestelijke Volksgezondheid (Vereenigingg voor Psychische Hygiëne), Verslag van de vergadering op 5 april 1930 tete Amsterdam Wilhelmina Gasthuis. Amsterdam 1930, pp. 8-23

Kennedy,, J., Nieuw Babylon in aanbouw. Nederland in de jaren zestig. Amsterdam 1995 Kerkhoven,, A., Beeldvan de psychiatrie 1800-1970. Historisch bezitvan de psychiatrische

ziekenhuizenziekenhuizen in Nederland. Zwolle z.j. Kerkhoven,, A., enj. Vijselaar, 'De zorg voor zenuwlijders rond 1900', in:

G.. Hutschemaekers en C. Hrachovec (red.), Heer en heelmeesters. Negentigjaar zorgzorg voor zenuwlijders in het Christelijk Sanatorium te Zeist. Nijmegen 1993, pp.27-59 9

Klijn ,, A., Tussen caritas en psychiatrie. Lotgevallen van zwakzinnigen in Limburg 1819-1952.1819-1952. Hilversum 1995

Koekk van Leeuwen, J.A.C. de, 'Structuur van de Geestelijke Gezondheidszorg. Samenvattingenn discussie',MG V, 21 (1966) pp. 33-43

Koekebakker,, J., De zorg voor onze geestelijke gezondheid. Leiden 1946

BRONNENN & LITERATUUR 393 3

—,—, 'De na-oorlogsche mentaliteit', in: Geestelijke volksgezondheid. Verhandelingen vanvan het Instituut voor Preaventieve Geneeskunde, v in. Leiden 1947, pp. 34-42

Koenis,, S., De precaire professionele identiteit van sociale werkers. Utrecht 1993 Kortbeek,, L.H.Th.S., 'Medische kolonie proclameert zelfstandigheid',

R.K.R.K. Artsenblad, 38 (1959) pp. 119-126 Kortenhorst,, C.T., 'De organisatie der charitatieve Vereeniging voor geestelijke

Volksgezondheid',, in: Nederlandsche Vereeniging ter Bevordering der Geestelijkee Volksgezondheid (Vereeniging voor Psychische Hygiëne), VerslagVerslag van de vergadering op 5 april 1930 te Amsterdam, Wilhelmina Gasthuis. Amsterdamm 1930, pp. 3-8

Koster,, W., De Wetten der Erfelijkheid en het toenemen der Krankzinnigheid. EenEen medisch-sociale studie. Haarlem 1900

Kraus,, G., Krankzinnigheid in Nederland. Een sociaal psychiatrische studie. Groningenn 1933

—,—, 'De huidige ontwikkelingsfase van de geestelijke gezondheidszorg in ons land', MGV,MGV, 11 (1956) pp. 208-227

Kroef,, R. van der, 25 Jaar en nogsteeds geen normaal mens ontmoet. Pandora, psychiatrie enen beeldvorming. Baarn 1990

'Kroniek',, MG V, 19 (1964) p. 68 Kruisinga,, R.J.H., 'Ten geleide', in: E. Dekker, Psychohygiënisch onderzoek in

Nederland.Nederland. Rotterdam 1971, pp. v-vi Krul ,, W.E., 'Nederland in hetfin-de-siècle. De stijl van een beschaving', Bijdragen

enen Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden, 106 (1991) pp. 581-594 Kuiper,, P.C., 'Geestelijke gezondheidsleer en gezondheidszorg', MGV, 15 (i960)

pp.. 77-83

Lameijn,, A.J., 'Civilisatie en zenuwziekte in de achttiende eeuw', In: L. de Goei (red.), InIn de geest van het lichaam. De geschiedenis van het dualisme van lichaam en geest in dede psychiatrie. Utrecht 1988, pp. 23-46

Lange,, D. de, Vijf jaar Katholiek Nationaal Bureau voor Geestelijke Gezondheidszorg. Utrechtt 1957

Leeuw-Aalbers,, A. de, E.C. Lekkerkerker en A. Querido, Report on present-day psychologicalpsychological problems in The Netherlands. Amsterdam 1947

Legemaate,, J., De rechtspositie van vrijwillig opgenomen psychiatrische patiënten. Arnhemm 1991

Lekkerkerker,, E.C., 'Nederlandsche Vereeniging ter Bevordering van Consultatie-bureauxx voor Moeilijke Kinderen', Tijdschrift voor Armwezen, Maatschappelijke HulpHulp en Kinderbescherming, 6 (1927) pp. 1323-1325

—,—, 'Geschiedenis', in: J.H. van der Hoop e.a. (red.), Het moeilijke kind. Tien jaren medisch-opvoedkundigemedisch-opvoedkundige bureaux. Eibergen 1938, pp. 7-22

—,—, 'Taak en opzet', in: Van der Hoop e.a. (red.), Het moeilijke kind, 1938, pp. 23-40 —,—, 'Geestelijke Gezondheidszorg in bezettingstijd', in: Mededeelingen van de Nationale

FederatieFederatie voor de Geestelijke Volksgezondheid, 1 (1945) pp. 3-8 —,—, 'Geestelijke hygiëne en volkshersteF, Mededeelingen van de Nationale Federatie

voordevoorde Geestelijke Volksgezondheid, 1 (1945) pp. 9-14 —,—, 'Ter inleiding. Nationaal Congres voor de Geestelijke Volksgezondheid',

MGV,MGV, 2 (1947) pp. 195-198 —,—, 'Algemene indrukken. Het derde Internationale congres voor geestelijke hygiëne',

MGV,MGV, 3 (1948) pp. 355-361

394 4 BRONNENN & LITERATUU R

Lekkerkerker,, E.C., 'Geestelijke volksgezondheid i en 11', Weekblad van den Neder-landschenlandschen Protestanten Bond, 1950, nr. 19, pp. 2-3, en nr. 20, pp. 4-5

—,, 'Nabeschouwing over de bespreking inzake de nota Querido', MG V, 9 (1954) pp.. 16-20

—,, 'Wat is geestelijke volksgezondheid?', MGV, 9 (1954) pp. 33-50 —,, 'Tien jaar na de bevrijding', MG V, 10 (1955) pp-173-200 —,, 'Geestelijke gezondheidsleer en geestelijke gezondheidszorg', TMW, 14 (i960)

pp.. 215-221

—,, 'Enkele kommunikatieproblemen tussen psychiater en maatschappelijk werker', MGV,MGV, 16(1961) pp. 186-195

—,, De ontwikkeling van de geestelijke gezondheidszorg sinds de oorlog. (Z.p. 1962) —,, 'Jeugd en toekomst. Verslag van de jaarlijkse studiedag van het Centrum

Katholiekee MOBW,MGV,21 (1966) pp. 399-402 Liagree Böhl, H. de, 'Inleiding', in: H. Galesloot en M. Schrevel (red.), In fatsoen

hersteld.hersteld. Zedelijkheid en wederopbouw na de oorlog. Amsterdam 1988, pp. 7-13 —,, 'Zedeloosheidsbestrijding in 1945. Een motor voor wederopbouw', in:

Galesloott en Schrevel (red.), In fatsoen hersteld, 1988, pp. 15-28 —,, 'Consensus en polarisatie. Spanningen in de verzorgingsstaat 1945-1990', in:

R.. Aerts, H. de Liagre Böhl, P. de Rooy en H. te Velde, Land van kleine gebaren. EenEen politieke geschiedenis van Nederland ifSo-iyyo. Nijmegen 1999, pp. 263-342

Lieshout,, P.A.H. van, 'Veertig jaar geestelijke volksgezondheid. Een analyse van hett Maandblad Geestelijke Volksgezondheid', MG V, 40 (1985) pp. 1243-1273

Lit ,, A.C., 'Buiten zinnen. Gegevens en beschouwingen over eenzaamheid en geestesziekte',, MG V, 19 (1964) pp. 231-255

Loon,, L. van, 'Perspectief van de ontwikkeling der geestelijke volksgezondheid', in:: Vereniging voor Geestelijke Volksgezondheid op Gereformeerde Grondslag, ActieActie voor en perspectief van de geestelijke volksgezondheid. Kampen 1959, pp. 24-39

Loon,, P. van, 'Het verminkte gezin (n)' in: Nationaal Congres voor de Geestelijke Volksgezondheid.Volksgezondheid. Deel 11. Zwolle 1947, pp. 62-74

Lumeij,, L., 'Het Medisch Opvoedkundig Bureau in het geheel der geestelijke gezondheidszorg',, Het sociaal octaaf, 3 (juli 1959) pp. 6-17

Lumeij,, J.L.J., 'Het werk van de Sociaal-Psychiatrische Dienst. Een kritische bezinningg op de huidige werkwijze en inhoud van het werk', MGV, 16 (1961) pp.. 207-218

Mans,, L, Zin der zotheid. Vijf eeuwen cultuurgeschiedenis van zotten, onnozelen en zwakzinnigen.zwakzinnigen. Amsterdam 1998

Meijer,, L.S., 'Krankzinnigenverpleging', Vragen destijds, 29 (1903) pp. 1-18 —,, 'De kosten onzer tegenwoordigen krankzinnigenverpleging', PNB, 13 (1909)

pp.. 402-417 Meijers,, F.S., 'Een en ander over de z.g. onmaatschappelijken en hunne verzorging

doorr de gemeente Amsterdam', Pais. Maandblad uitgegeven door de Nederlandsche VereenigingVereeniging van Schoolartsen, de Vereeniging van Onderwijzers en Artsen, werkzaam aanaan Inrichtingen voor Onderwijs aan Achterlijke en Zenuwzwakke Kinderen en de VereenigingVereeniging van Spraakleeraren, 3 (1919) pp. 105-109

—,, 'Het congres van de hygiëne van den geest', NTvG, 66 (1922) pp. 2543-2546 —,, 'Eenige cijfers betreffende de verpleging in krankzinnigengestichten van on-

enn minvermogende Amsterdammers', PNB, 26 (1923) pp. 346-351

BRONNENN & LITERATUU R 395 5

—,, 'De zorg voor de zenuw- en geesteszieken en maatschappelijk ongeschikten', TSG,TSG, 2 (1924) pp. 120-124

—,, 'Indrukken van het ie Internationale Congres voor "Mental Hygiene" te Washingtonn en van de "Mental Hygiene Movement" in Amerika', PNB, 34 (1930)) pp. 496-518

—,—, 'Verslag van de 2de Algemeene vergaderingvan het "Deutscher Verband fiir Psychischee Hygiene"', NTvG, 76 (1932) pp. 3621-3626

—,, 'Eenige beschouwingen over de beteekenis der psychische hygiëne', Afkomst enen Toekomst, 6 (1940) pp. 65-81

—,, 'Het probleem der onmaatschappelijkheid', MG V, 7 (1952) pp. 309-314 Meulen,, R.H.J. ter, Zielen zaligheid. De receptie van de psychologie en van de psycho-

analyseanalyse onderde katholieken in Nederland 1900-1965. Nijmegen/Baarn 1988 —,, 'Het appèl van de ander. Christelijk personalisme en sociale bevlogenheid in

dee psychiatrie van Trimbos', Psychiatrie en Maatschappij, 14 (1990) pp. 39-48 Meurs,, A.F.W. van, 'Sociaal-psychologische en geestelijk-hygiënische aspecten', in:

DeDe adolescent en de welvaart. Enkele aspecten van het volwassen worden in het huidige welvaartsbestel.welvaartsbestel. 's-Gravenhage 1964, pp. 5-13 3

Ministeriee van w v c, Onder Anderen. Geestelijke gezondheid en geestelijke gezondheidszorg inin maatschappelijk perspectief. Rijswijk 1993

Mol,, A., en P. van Lieshout, 'Geestelijke hygiëne en de wereldvrede', in: H. Galesloot enn M. Schrevel (red.), In fatsoen hersteld. Zedelijkheid en wederopbouw na de oorlog. Amsterdamm 1988, pp. 75-88

—— en —, Ziek is het woord niet. Medicalisering, normalisering en de veranderende taal vanvan huisartsgeneeskunde en geestelijke gezondheidszorg, 1945-1985. Nijmegen 1989

Mooij ,, A., Geslachtsziekten en besmettingsangst. Een historisch-sociologisch e studie 1850-1990.1850-1990. Amsterdam 1993

Moreno,, J. (ed.), Group psychotherapy: a symposium. New York 1946

'Naa 25 jaar geestelijke gezondheidszorg. Congres geteisterd door verbaal geweld', AlgemeenAlgemeen Handelsblad Amsterdam, 21 november 1970

Nationaall Protestants Centrum voor Geestelijke Volksgezondheid in Nederland, 'Structuurr en organisatie van de Geestelijke gezondheidszorg', MG V, 20 (1965)

PP-- 355"369 Nationalee Federatie voor Geestelijke Volksgezondheid (NFG v), Rapport betreffende

dede maatregelen welke in de eerstkomenden tijd ter bevordering van de geestelijke volks-gezondheidgezondheid genomen moeten worden en meer in het bijzonder omtrent de taak die de overheidoverheid daarbij beeft te vervullen. Amsterdam 1945

Nationalee Federatie voor Geestelijke Volksgezondheid (NFGV), Nationaal Congres voordevoorde Geestelijke Volksgezondheid, Deel 11, Zwolle 1947

—,—, Gids voor de Geestelijke Gezondheidszorg in Nederland. Amsterdam 1958 e.v. —,—, 'Resolutie inzake huwelijk, seksualiteit en geboorteregeling', afgedrukt in:

MGMG V, 20 (1965) pp. 403-405 —,—, 'Advies Seksuele voorlichtingen opvoeding', afgedrukt in: MGV, zi (1966)

pp.. 209-217

NFGV-staf,, 'Kommentaar'jMGr7,24 (1969) pp. 181-183 Nederlandss Gesprekscentrum (NGC), Geestelijke Volksgezondheid.

Kampen/Utrecht/Antwerpen/Denn Haag 1959

396 6 BRONNENN & LITERATUUR

Nederlandsee Vereeniging ter bevordering der Geestelijke Volksgezondheid (NVGV) , VerslagVerslag van de vergadering op 5 april 1930 te Amsterdam Wilhelmina Gasthuis. Amsterdamm 1930

Nederlandschee Vereeniging voor Geestelijke Volksgezondheid, Gids betreffende dede Geestelijke Volksgezondheid (psychische hygiëne) in Nederland. Amsterdam 1936

Nederlandschee Vereeniging voor Gestichtsartsen, 'Is het doelmatig, verpleegden vann de psychiatrische inrichtingen daaruit over te brengen in eenvoudiger verzorging?',, Het Ziekenhuiswezen, 8 (1935) pp- 68-76

'Nederlandschee vereeniging tot bevordering der geestelijke volksgezondheid', TijdschriftTijdschrift voor Sociale Hygiëne, 26 (1924) pp. 179-181

Neij,, R., Vooruitgang zonder samenhang. 1: De organisatie van het maatschappelijk werk. Zutphenn 1989

Nieuwenhuize,, H., 'Enige denkbeelden betreffende de ontwikkelingvan het geestelijk-hygiënischh werk in Nederland. Verslag van een discussie op vrijdag 188 december 1953', MGV, 9 (1954) pp. 8-15

Nijhof,, G.J., 'Collectief ontslag en psychische volksgezondheid', MG V, 22(1967) pp.. 140-150

Noordman,, J., Om de kwaliteit van het nageslacht. Eugenetica in Nederland 1900-1950. Nijmegenn 1989

—,, 'Eugenetica en geestelijke volksgezondheid in Nederland, 1930-1960', MG V, 455 (1990) pp. 1267-1281

NotaNota betreffende de geestelijke gezondheidszorg. Brief van de staatssecretaris van Sociale ZakenZaken en Volksgezondheid (Nota Kruisinga) Handelingen Staten-Generaal 11, Zitting 1970-1971,111 059

'Notulenn van het vijf en dertigste Congres voor Openbare Gezondheidsregeling, gehoudenn op 27 en 28 Juni 1930 in het Congresgebouw "de Vereeniging" te Nijmegen',, Tijdschrift voor Sociale Hygiëne, 32 (1930) pp. 426-435

'Onzee volksgezondheid is een beetje ziek', Vrij Nederland, 28 november 1970 Oosterhuis,, H., Homoseksualiteit in katholiek Nederland. Een sociale geschiedenis

1900-1970.1900-1970. Amsterdam 1992 'Oprichtingg der Vereeniging en Verslag der iste Conferentie', Geschriften van

dede Nederlandsche Hervormde Vereeniging voor Geestelijke Volksgezondheid, 1. Utrechtt 1934

Petri,, M., 'Er is een kliënt in de zaal: enkele gevoelens en gedachten rondom een incident',, MGV, 16 (1971) pp. 12-15

Peype,, D.C.J, van, 'Social Action', MG V, 23 (1968) pp. 437-441 Pols,, J.C., 'Genezen van de moraal. Over katholieken en de geestelijke gezondheids-

zorgg in Nederland 1930-1950', Kennis en Methode, 11 (1988) pp. 4-19 —,—, De haperende hoeksteen. Ontwikkelingen in de katholieke huwelijksbureaus,

1936-1965.1936-1965. Ongepubliceerd onderzoeksverslag, Utrecht 1989 —,, Managing the Mind. The Culture of American Mental Hygiene, 1910-1950.

Dissertationn in History and Sociology of Science, Pennsylvania 1997 Ponsioen,, J., 'De sociometrische revolutie', Mensch en Maatschappij, 27 (1952)

pp.. 291-308 Postel,, J., en C. Quétel (eds.), Nouvelle histoire de la psychiatrie. Toulouse 1983

BRONNENN & LITERATUUR 397

Querido,, A., 'Het eerste internationale congres voor geestelijke hygiëne', NTvG,NTvG, 74 (1930) pp. 3312-3317

—,, Krankzinnigenrecht. Haarlem 1939 —,, 'Groepsbehandeling en groepsselectie', TSG, 24 (1946) pp. 160-162 —,—, 'De ipc. Een proeve van internationale en meerzijdige samenwerking',

MGV,MGV, 3 (1948) pp. 387-393 —,, 'Sociale psychiatrie: doel, middelen en grenzen', TSG, 27 (1949) pp. 267-273

(ookk verschenen in: A. Querido, Werk in uitvoering. Een keur uit de geschriften vanvan Prof. dr. A. Querido, Amsterdam. Leiden 1970, pp. 60-75)

—,, 'Algemene en bijzondere vraagstukken van de Geestelijke Gezondheidszorg', TSG,TSG, 27 (1949) pp. 453"462

—,, 'Geestelijke hygiëne en wonen', TSG, 28 (1950) pp. 470-471 —,, 'Naschrift', MG V, 5 (1950) pp. 270-271 —,, 'Openbare gezondheidszorgen geestelijke gezondheidszorg', MG V, 6 (1951)

pp.321-326 6 —,, 'Ontwikkelingen op Nederlandse bodem', MGV, 14 (1959) pp. 127-139 —,—, 'Bevordering geestelijke volksgezondheid', Medisch Contact, 14(1959) pp. 204-205 —,, 'Geestelijke gezondheidszorgen persoonlijke vrijheid', De Groene Amsterdammer,

200 juni 1959 —,, 'De verantwoordelijkheid voor de geestelijke gezondheidszorg (1)', in: Nederlands

Congress voor Openbare Gezondheidsregeling, De geestelijke gezondheid van ons volk.volk. Handelingen congres i960 Leeuwarden, pp. 37-40

—,, 'De huisarts en de maatschappelijke problematiek van zijn patiënten', in: Inleiding ArtsencursusArtsencursus Huisartsengenootschap. Nijmegen 1961, pp. 1-8

—,, 'Geestelijke gezondheid in de wereld van vandaag. Beschouwing naar aanleiding vann het Statement 1961 van de World Federation for Mental Health', MGV, 17 (1962)) pp. 40-46

—,, 'Geestelijke gezondheidszorg in de wereld van vandaag', MG V, 17 (1962)

PP-- 337-345» —,—, 'Mental Health Programmes in Public Health Planning', 1, TSG, 40 (1962)

pp.. 667-647; 11, pp. 715-722; u i, pp. 751-758 —,—, 'Bevolkingsproblemen en geestelijke volksgezondheid', MGV, 18 (1963)

pp.. 331-340 —,, 'De vermaatschappelijking van de psychiatrische zorg', MGV, 19 (1964) pp. 47-51 —,, 'The Preventive Aspects ofMental Health Care', in: WHO, Public Health Practice

andand the Prevention ofMental Illness. Report on a seminar convened by the Regional Office forfor Europe of the WHO in London, 6-17July 1964. Kopenhagen 1965, pp. 7-24

—,, 'Geestelijke gezondheidszorg, structuur en organisatie. Naar aanleidingvan eenn rapport', TSG, 43 (1965) pp. 244-248

—,, Een eeuw Staatstoezicht op de volksgezondheid. 's-Gravenhage 1965 —,—, 'De Volksgezondheidsnota 1966 en de geestelijke volksgezondheid', MG V, 21

(1966)) pp. 79-84 —,—, Over mijn schouder kijkend. Z.p. 1967 —,, 'Projekten gevraagd. Geld beschikbaar', MGV, 25 (1970) pp. 206-208 —— (red.), De wit-gele vlam. Gedenkboek ter gelegenheid van het $o-jarige bestaan van

dede Nationale Federatie het Wit-Gele kruis 1923-1973. Utrecht 1973 —,—, Doorgaand verkeer. Autobiografische fragmenten. Lochem 1980

398 8 BRONNENN & LITERATUU R

Raadd voor de Zorg, Professionals in de gezondheidszorg. Zoetermeer 2000 RapportRapport van de commissie voor vereenvoudiging en ineenvoeging van medische rijksdiensten,

uitgebrachtuitgebracht aan de minister van Arbeid, Handelen Nijverheid. 's-Gravenhage 1925 Redaktie,, 'Het Maandblad in nieuwe lay-out', MG V, 23 (1968) p. 415 Redaktie,, 'Inleiding', MG V, 24 (1969) p. 368 Rees,, J.R., 'International responsibilities in Mental Health', MG V, 14 (1959)

pp.. 292-300 Reijzerr H.M., Naar een nieuw beroep. Psychotherapeut in Nederland.

Houten/Zaventemm 1993 Reimann,, H., Die mental health Bewegung. Ein Beutragzur Kasuistiek und Theorie

derder Socialen Bewegung. Tubingen 1967 Ridder,, D. de, Geschiedenis van de diskussie over psychiatrische behandelbaarheid en

behandelingbehandeling in Nederland 1890-1930. Doctoraalscriptie RU Utrecht, 1984 Righart,, H., De eindeloze jaren zestig. Geschiedenis van een generatieconflict.

Amsterdamm 1995 Righart,, H., en P. de Rooy, 'In Holland staat een huis. Weerzin en vertedering over

dee jaren vijftig' , in: P. Luykx en P. Slot, Een stille revolutie? Cultuur en mentaliteit inin de lange jaren vijftig. Hilversum 1997, pp. 11-18

Rigter,, H., en R.B.M. Rigter, 'Volksgezondheid: een Assepoester in de Nederlandse politiek.. Een analyse toegespitst op de sociaal-democratie', Gewina, 16 (1993) pp.. 1-17

Rigter,, R.B.M., Met Raad en Daad. De geschiedenis van de Gezondheidsraad 1902-1985. Rotterdamm 1992

Rigter,, R.B.M.,en A.H.M. Kerkhof, 'In hethuisvan Hygieia\ Het Nederlands Congres voorvoor Openbare Gezondheidsregeling honderdjaar (1896-1996). Utrecht 1997

Robben,, P.B.M., 'Het psychiatrisch ziekenhuis en de bejaarde patiënt, 1890-1990', MGV,MGV, 48 (1993) pp. 1198-1214

Roosjen,, K., Ontwikkelingen binnen de Nederlandse psychiatrie 1920-1940. De invoering enen ontwikkelingvan een aantalnieuwe therapieën. Doctoraalscriptie RU Leiden, 1992

Rümke,, H.C., 'K.H. Bouman', in: Idem, Studies en voordrachten over psychiatrie. Amsterdamm 1943, pp. 368-384

—,—, 'De bestrijding van de neurose als volksziekte', TSG, 24 (1946) pp. 330-333 —,—, 'Samenvatting en opdracht', in: Nationaal Congres voorde Geestelijke Volksgezond-

heid.heid. Deel 11, Zwolle 1947, pp. 131-138 —-,, 'De plaats van de psychiater en zielszorger in de geestelijke gezondheidszorg', in:

VerslagVerslag van de twaalfde conferentie van hetAntonia Wilhelmina Fonds. Utrecht 1947, pp.. 7-15, opgenomen in: J. van Belzen en A. Uleyn (red.), Rümke over geestelijke gezondheidgezondheid en levensbeschouwing. Baarn 1986, pp. 86-94

—,—, 'De psychische stoornissen van de gezonde mens', in: NTvG, 92 (1948) pp. 156-165;; opgenomen in: Van Belzen en Uleyn (red.), Rümke over geestelijke gezondheid en levensbeschouwing,levensbeschouwing, 1986, pp. 75-85

—,, 'Het individu en de gemeenschap', als: 'The Individual and Society', in: j .C. Flugel e.a.. (eds.), International Congres on Mental Health, London 1948, deel iv: Proceedings ofof the International Conference on Mental Hygiene, 16-21 August. Londen/New York 1948,, opz; Ned. vert, opgenomen in: Van Belzen en Uleyn (red.), Rümke over geestelijkegeestelijke gezondheid, 1986, pp. 95-107

—,, 'Psychiatrie en maatschappij', Nederlandsch Tijdschrift voor de Psychologie en haar grensgebieden,grensgebieden, 6 (1951) pp. 1-22

BRONNENN & LITERATUU R 399 9

—,, 'Eenige psychiatrische ervaringen in den bezettingstijd', in: Geestelijke volks-gezondheid.gezondheid. Verhandelingen van het InstituutvoorPraeventieve Geneeskunde, v in. Leidenn 1947, pp. 5-21

—,, 'Naar aanleidingvan de derde "Annual-Meeting" van de W.F.M.H.', MG V, 6 (1951)

PP-52'57 7 —,, 'De betekenis van Gerard Kraus (1898-1956) voor de Nederlandse psychiatrie',

FoliaFolia Psychiatria, Neurologia et Neurochtrurgia Neerlandica, 59 (1956) pp. 467-484 —,—, 'De ontwikkeling der psychiatrie in het tijdvak 1907-1957', in: Psychiatrisch

JuridischJuridisch Gezelschap. Gedenkboek igoj-ig^j. Amsterdam 1957, pp. 23-64 —,, 'Geestelijke Volksgezondheiden ... Psychiatrie',MGV, 14(1959)pp. 139-144 Rütte,, Dr. Le, 'Een belangrijke dag voor de Nederlandsche Volkshygiëne', Tijdschrift

voorvoor Sociale Hygiëne, 32 (1930) pp. 299-303

Schade,, H J.M., 'Hoe kunnen de genezingskansen voor lijders aan psychosen verbeteren?',, PNB, (Bijblad Neurotherapie) 23 (1919) pp. 63-70

Schenk,, V.W.D., 'Geestelijke Volksgezondheid', TMW, 14 (i960) pp. 192-194 Schermers,, D., 'Is de kans op genezing in een krankzinnigengesticht thans grooter

dann vroeger?', PNB, 13 (1909) pp. 167-175 —,, 'De toeneming van het aantal krankzinnigen in ons land', NTvG, 57 (1913)

pp.. 589-601 Scheer,, W.M., van der 'Psychiatrie en maatschappij', PNB, 32 (1928) pp. 80-82 —,, 'De nieuwere inzichten in de behandeling van Geesteszieken en de in ons

ziekenhuiss bereikte resultaten', PNB, 32 (1928) pp. 101-115 —,, Een blik in het arbeidsveld van den psychiater. Klinische en sociale psychiatrie.

Inaugurelee rede bij zijn benoeming tot hoogleraar aan de RUG, Groningen 1930 —,, 'Geestelijke Gezondheid en Volkskracht', Het Groene en het Witte Kruis, 42 (1950)

pp.. 133-137 Schnabel,, P., 'Het eigene van de geestelijke gezondheidszorg', in: P. van Lieshout

enn P. Schnabel, Vragen naar GGZ. Ondersteunende stukken voorde Nieuwe Nota GeestelijkeGeestelijke Volksgezondheid. Utrecht 1984, pp. 9-51

—,—, 'De toekomst heeft tijd nodig. De geestelijke gezondheidszorg, de Nota Geeste-lijk ee Volksgezondheid en de Nota 2000', in: C.A.L. Hoogduin, B.P.R. Gersons, H.G.M.. Rooymans e.a. (red.), Jaarboek voor Psychiatrie 198J-1988. Deventer 1988, pp.. 315-342

—,, 'Geestelijke volksgezondheid: nieuw beleid voor een oud idee?' in: E. Borst-Eilers e.a.. (red.), Continuïteiten verandering. Dezorgagenda voordejaren '90. Rijswijk 1991,

PP-497"5°6 6

—,, 'Dutch Psychiatry after World War 11: An Overview', in: M. Gijswijt-Hofstra andd R. Porter Cultures of Psychiatry and Mental Health Care in Postwar Britain andTheandThe Netherlands. Amsterdam/Atlanta 1998, pp. 29-42

Schnabel,, P., R. Bijl en G. Hutschemaekers, Geestelijke volksgezondheid in de jaren '90. VanVan ideaal tot opgave. Utrecht 1992

Schrijver,, A.M., 'Aktiedag Onmiddellijke Hulpverlening', MG Vz$ (1970) pp. 293-294 Schuurmanss Stekhoven, J.H., 'Sociaal-Psychiatrische Kroniek xix' , Geneeskundige

Gids,Gids, 7 (1930) pp. 417-420 Schuurmanss Stekhoven, W., Maatschappelijke gezondheidszorg. Groningen 1928 Shorter,, E., A History of Psychiatry. From the Era of the Asylum to the Age of Prozac.

Neww York 1997

4 0 0 0 BRONNENN & LITERATUUR

Smit,, N.W. de, 'Laat je ontploffen, heus het helpt', MGV, 24 (1969) pp. 383-389 Soesman,, F.J., Hygiëne van den Geest. Tucht als middel tegen zenuwzwakte.

's-Gravenhagee 1908 (2de, herziene druk) Spek,, J. van der, Geestelijke volksgezondheid, een nieuwe taak voorde kerk. Utrecht 1936 —,, 'Wat kan in dezen tijd in het belang der geestelijke volksgezondheid gedaan

worden?'' NTvG, 85 (1941) pp. 221-229 Spek,, P.A.F, van der De huidige problematiek der geestelijke volksgezondheid.

Utrechtt 1947 Starcke,, A., 'In Memoriam Willem Hendrik Cox, 29 november 1861-6 december

1933',, PNB, 38 (1934) pp. 13-14 Stel,, J. van der, Drinken, drank en dronkenschap. Vijf eeuwen drankbestrijding en

alcoholhulpverleningalcoholhulpverlening in Nederland. Hilversum 1995 Stichtingg Algemeen Centraal Bureau voor de Geestelijke Volksgezondheid,

'Beschouwingenn naar aanleiding van Rapport Katholiek Nationaal Bureau', MGV,MGV, 20 (1965) pp. 311-318

—,, 'Organisatie van het werk ten behoeve van de psychische gezondheid', MGV,MGV, 21 (1966) pp. 201-206

Stuurgroepp Toekomstscenario's Gezondheidszorg, Zorgen voor geestelijke gezondheid inin de toekomst. Utrecht-Antwerpen 1990

Swaep,, E.J., 'Psychologie en misdadigheid. Rede ter opening van de 69ste algemene vergaderingg der Nederlandsche maatschappij tot bevordering der geneeskunst', NTvG,NTvG, 62 (1918) pp. 9-19

Tasmen,, C, Louter Kabouter. Kroniek van een Beweging 1969-1974. Amsterdam 1996 'Tee gek om los te lopen. Deelnemers aan congres nog meer in verwarring', De Tijd,

211 november 1970 Thomson,, M., 'Mental hygiene as an international movement', in: P. Weindling (ed.),

InternationalInternational Health Organisations and Movements, 1918-1939. Cambridge 1995, pp.. 283-304

Tiemens.. B.G., Management of mental health problems in primary care. The doctor, thethe patient, and the medical model. Groningen 1999

Tonkens,, E.,, Het zelfontplooiingsregime. De actualiteit van Dennendal en de jaren zestig. Amsterdamm 1999

Trimbos,, C.J.B.J., 'Medisch Opvoedkundig Bureau en preventie', MGV, 13 (1958) pp.. 41-56

—,—, Geestelijke gezondheidsleer en geestelijke gezondheidszorg. Utrecht/Antwerpen 1959 —,—, 'De geestesgestoorde mens in sociaal perspectief', Katholieke Gezondheidszorg, 19

(i960)) pp. 312-315 —,—, 'De betekenis van het Wereldjaar voor de Geestelijke Volksgezondheid', in: NFG v,

Jaarverslag,Jaarverslag, i960, pp. 19-37; ook gepubliceerd in: MG V, 16 (1961) pp. 248-266 —,—, Samen een. Enige beschouwingen over psychische hygiëne en de huidige zorg voor het

huwelijk.huwelijk. Openbare les bij de aanvaarding van het privaatdocentschap in de geeste-lijk ee gezondheidsleer en sociale psychiatrie aan de Rijksuniversiteit Utrecht op 31 meii i960. Utrecht/Antwerpen i960

—,—, 'De arts en de geestelijke gezondheid', in: NederlandsTijdschrift voorMedische Studenten,Studenten, 6 (i960) pp. 167-172

—,, 'Televisie, gezin, jeugd', in: Prof. dr. M. Rooij e.a. (red.), Televisie: vraagstuk, waagstuk.waagstuk. Assen 1961, pp. 59-85

y y

BRONNENN & L ITERATUU R 4OI I

—,, 'Wereldprobleem nummer één: de bevolkingsgroei', De Bazuin, 46 (1963), septembernummer,, pp. 4-6

—,, 'Verrassende benoeming van dr. Bartels: kans voor "meesterplan" in warwinkel vann geestelijke volksgezondheid', De Nieuwe Linie, 31 augustus 1963

—,, 'Neurotiserende factoren om het gezin', MG V, zo (1965) pp. 147-162 —,, Man en Vrouw. De relatie tussen de seksen in een veranderende wereld. Hilversum 1965 —,, 'De geestelijke gezondheidszorg in de Volksgezondheidsnota 1966', De Volkskrant,

11 maart 1966 —,, 'De gezondheidsnota: wat er nodig is om een gezond volk te zijn', De Nieuwe Linie,

122 februari 1966 —,, 'Enige problemen rond de geestelijke gezondheidszorg voor studenten',

MGV,MGV, 22 (1967) pp. 441-451 —,, 'Voorkomen is beter dan genezen, hoe blijven wij in deze tijd geestelijk gezond?'

WijWij vrouwen (1967) maartnummer, pp. 12-13 —,, 'Sociale actie ten behoeve van de geestelijke gezondheidszorg', Gezondheidszorg,

600 (1968) pp. 8-12 —,, 'De geestelijke gezondheidszorg in ontwikkeling', in: Voordrachtenreeks, 10 (1968)

pp.. 69-82; opgenomen in: Tijdschrift voor Psychiatrie, 25 (1983) pp. 83-93 —,, Sociale evolutie en psychiatrie. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt

vann gewoon hoogleraar in de Preventieve en Sociale Psychiatrie aan de Medische Faculteitt te Rotterdam op donderdag 1 mei 1969. Bussum 1969

—,, 'Perspektieven en wensen in de Sociale Psychiatrie', MGV, 25 (1970) pp. 248-262 —,, 'Enige korte reflekties', MG V, 26 (1971) pp. 16-18 —,, 'Voorwoord', in: E. Dekker, Psychohygiënisch onderzoek in Nederland. Rotterdam

i97i,pp.. vn-xi

'Uitnodiging.. Te gek om los te lopen. Kongres 20 november, RAI Amsterdam', MGV,MGV, 25 (1970) p. 244

Valk,, L. van der, Van Pauperzorg tot bestaanszekerheid. Armenzorg in Nederland 1912-1965.1912-1965. Amsterdam 1986

Velde,, H. te,' "In onzen verslapten tijd met weeke hoofden". Neurasthenie, fin-defin-de siècle en liberaal Nederland', De Gids, 152 (1989) pp. 14-24

—,, 'Van grondwet tot grondwet. Oefenen met parlement, partij en schaalvergroting, 1848-1917'' in: R. Aerts, H. de Liagre Böhl, P. de Rooy en H. te Velde Land van kleinekleine gebaren. Een politieke geschiedenis van Nederland ij8o-iggo. Nijmegen 1999, pp.. 99-175

Velden,, H.F. van der, 'De doos van pandora. Ziekenhuisgeschiedenis: het archief vann de Commissie Frederiks', in: Gewina, 20 (1997) pp. 143-145

Veldheer,, V , Kantelend bestuur. Onderzoek naarde ontwikkeling van taken van hethet lokale bestuur in de periode 1851-1985. Rijswijk 1994

'Verslagg voordrachtenvergadering NVPN, 9-12-1915', PNB, 20 (1916) pp. 80-84 'Verslagg discussie over het Instituut Schuurmans Stekhoven', PNB, 20 (1916)

pp.. 560-564 'Verslagg vergadering Nederlandsche Vereniging voor Gestichtsartsen',

PNB,PNB, 26 (1922) pp. 422-429 Verwey,, G., 'Freud en de psychiatrie rond 1900', NTvG, 139 (1995) pp. 2187-2190

402 2 BRONNENN & L ITERATUU R

Vijselaar,, J., 'Van kleine en grote gestichten. Een overzicht van de institutionalisering vann de krankzinnigenzorg vanaf 1400'in: Voor gek gehouden. Geschiedenis van de krankzinnigenzorginkrankzinnigenzorgin Nederland. Frans Halsmuseum/NcGv, Haarlem 1982, pp.. 42-50

—,, Krankzinnigen gesticht. Psychiatrische inrichtingen in Nederland 1880-1910-Haarlemm 1982

—,, 'Zonder Curium; het Medisch Opvoedkundig Bureau als spil van de Leidse kinderpsychiatriee en kinderpsychotherapie 1962-1969', in: L. de Goei, S. van 'tt Hof en G. Hutschemaekers(red.), Curium 1955-1995. Bladzijden uit de geschie-denisdenis van de Nederlandse kinder- en jeugdpsychiatrie. Utrecht 1995, pp. 101-125

—/"Vrijheid,, gelijkheid en broederschap". Een revolutie in de psychiatrie 1965-1985', in:: J. Vijselaar (red.). Gesticht in de duinen. De geschiedenis van de provinciale psychiatrischepsychiatrische ziekenhuizen van Noord-Holland van 1849-1994. Hilversum 1997, pp.192-237 7

'Vol',, Vrij Nederland, 17 oktober 1970 Voorthuijsen,, A. van, 'Onderwijs en werkverschaffing voor de imbecielen in de vrije

maatschappij',, TSG, 2 (1924) p. 207 —,, 'Bespreking van wettelijke bepalingen voor Krüppelfürsorge in Duitschland',

TSG,TSG, 5 (1927) pp. 59-60 Vries,, T. de, Complexe consensus. Amerikaanse en Nederlandse intellectuelen in debat

overover politiek en cultuur 1945-1960. Hilversum 1996

Waaldijk,, B. Het Amerika der vrouw. Sekse en geschiedenis van maatschappelijk werk inin Nederland en de Verenigde Staten. Groningen 1996

Walter,, B., Psychiatrie und Gesellschaft in der Moderne. Geisteskrankenfursorge in derProvinzderProvinz Westfalen zwischen Kaiserreich undNS-Regime, SchÖningh 1996

Waterink,J.,, 'Vijfentwintig jaar actie voor geestelijke volksgezondheid', in: Verenigingg voor Geestelijke Volksgezondheid op Gereformeerde Grondslag, ActieActie voor en perspectief van de geestelijke volksgezondheid. Kampen 1959, pp. 7-23

Weijel,, J.A., 'Het maatschappelijk effect van de psychologie', MGV, 19 (1964) pp.270-278 8

—,, 'De derde revolutie', Socialisme en Democratie, 25 (1968) pp. 1-21 Weijers,, I., Terug naar het behouden huis. Romanschrijvers en wetenschappers in de jaren

vijftig.vijftig. Amsterdam 1991 —,, 'De slag om Dennendal. Een terugblik op de jaren vijfti g vanuit de jaren zeventig',

in:: P. Luykx en P. Slot, Een stille revolutie? Cultuur en mentaliteit in de lange jaren vijftig.vijftig. Hilversum 1997, pp. 45-65

Westhoff,, H., Geestelijke bevrijders. Nederlandse katholieken en hun beweging voor geestelijkegeestelijke volksgezondheid in de twintigste eeuw. Nijmegen 1996

—— en J. Roes, 'Seelische versus geistliche Fürsorge. Die Fürsorge der psychohygie-nischenn Bewegung bei der Transformation des Niederlandischen Katholizismus imm 2o.Jahrhundert', Kirchliche Zeitgeschichte, 7 (1994) pp. 137-160

'Wetenschappelijkee Berichten. Nederlandsche vereeniging tot bevordering der geestelijkee volksgezondheid', NRC, maandag 2 juni 1924

Wetering-dee Rooy, J. van de, 'Conferentialia. Te gek om los te lopen: Véél leven omm véél', MG V, 25 (1970) pp. 563-565

Williams,, F.E. (ed.), Proceedings of the First International Congres on Mental Hygiene. Deelii en 11, New York 1932

BRONNENN & LITERATUUR 403 3

Wolf,, H.R., 'Een wissel op de toekomst. Mislukte ziekenhuiswetgeving, 1935-1951', in:: W.P Blockmans en L.A. van der Valk, Van particuliere naar openbare zorg en weerweer terug? Sociale Politiek in Nederland sinds 1880. Amsterdam 1992, pp. 195-208

Wurff,, A. van der, 'Inbedding in een groter geheel - Fragmenten uit de geschiedenis vann de jeugdhulpverlening', in: M.C.J. Dresen en A. Botros (red.), Aggmoeder, watwat nu? Jongeren in de hulpverlening. Rotterdam 1986, pp. 14-28

—,—, 'Aspecten van medicalisering en normalisering bij de opkomst van het medisch-opvoedkundigg werk in Nederland in het begin van de twintigste eeuw', Pedagogisch Tijdschrift,Tijdschrift, 15 (1990) pp. 102-110

Zanden,, J.L. van, en R.T. Griffiths Economische geschiedenis van Nederland in dede 20ste eeuw (Utrecht 1989)

OVERIGEE PERIODIEKE BRONNEN

Jaarverslagenn Nationale Federatie voor de Geestelijke Volksgezondheid Jaarverslagenn Prophylaxefonds Jaarverslagenn Katholieke Stichting voor Geestelijke Volksgezondheid voor

Amsterdamm en Omgeving Jaarverslagenn Katholiek Nationaal Bureaux voor Geestelijke Gezondheidszorg Verslagenn der Handelingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal {H.S. G.)