ผลของโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพตอพฤตกรรมการปองกน โรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

ทชมชนแหงหนงในจงหวดนครปฐม The Effects of Health Literacy Enhancement Program on Hypertensive

Prevention Behavior of pre-hypertension risk group at a Community in Nakhon Pathom Province

รงนภา อาระหง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยครสเตยน

พ.ศ. 2560 ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน

วทยานพนธ

เรอง

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยความกรณาและความชวยเหลออยางดยงจาก รองศาสตราจารยสธรา ฮนตระกล อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก และอาจารย ดร.ศศธร รจนเวช อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม ทกรณาใหความร ค าปรกษา ชแนะแนวทางทเปนประโยชน ตลอดจนชวยตรวจสอบแกไขขอบกพรองตางๆทกขนตอนของการท าวทยานพนธจนเสรจสมบรณ รวมทงใหก าลงใจและเอาใจใสแกผวจยตลอดมา ผวจยขอกราบขอบพระคณอยางสงไว ณ ทนดวย ขอกราบขอบพระคณคณาจารยทกทานทไดประสทธประสาทวชาความรในระหวางท าการศกษา คณะกรรมการสอบวทยานพนธทกทานทกรณาใหขอคดเหน ขอเสนอแนะ แนวทางทเปนประโยชนในการท าวทยานพนธ ผทรงคณวฒทกทานทกรณาตรวจสอบคณภาพของเครองมอทใชในการศกษาครงน ขอกราบขอบพระคณผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร ผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบานตนส าโรง เจาหนาททเกยวของทกทานทกรณาอ านวยความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมล และใหโอกาสในการศกษา โดยเฉพาะกลมเสยงโรคความดนโลหตสงทกทานทกรณาเออเฟอ สละเวลา และใหความรวมมอเขารวมเปนกลมตวอยางจนท าใหการท าวทยานพนธครงนส าเรจลลวงไปไดดวยด สดทายนขอขอบคณครอบครวทคอยใหก าลงใจเสมอมา ขอบคณเพอนรวมงาน และเพอนรวมรนทกคนทใหความชวยเหลอและใหก าลงใจมาโดยตลอด คณความดและประโยชนอนเกดจากการศกษาครงนขอมอบแดบพการ คณาจารย และกลมเสยงโรคความดนโลหตสงทกทาน

ค

ง

582005 : สาขาวชา: การพยาบาลเวชปฏบตชมชน; พย.ม. (การพยาบาลเวชปฏบตชมชน) ค าส าคญ : กลมเสยงโรคความดนโลหตสง/โปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพ

รงนภา อาระหง : ผลของโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสงทชมชนแหงหนงในจงหวดนครปฐม (The Effects of Health Literacy Enhancement Program on Hypertensive Prevention Behavior of pre-hypertension risk group at a Community in Nakhon Pathom Province.) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ: รองศาสตราจารยสธรา ฮนตระกล, สค.ม., อาจารย ดร.ศศธร รจนเวช, ,Ph.D.; 151 หนา

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลองแบบสองกลมวดผลกอนหลงมวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสง กลมตวอยางคอ ประชาชนวยผใหญอาย 35-59 ปทมความเสยงโรคความดนโลหตสงในจงหวดนครปฐม คดเลอกแบบเจาะจง จ านวน 60 คน แบงเปนกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กลมละ 30 คน กลมทดลองไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพ ซงพฒนาจากแนวคดความรอบรดานสขภาพของนทบม เครองมอทใชในการทดลองครงน ไดแก โปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงโดยใชการเรยนรแบบมสวนรวมผานสอรปแบบตางๆ และแอพพลเคชนไลน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามขอมลสวนบคคล แบบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนาและสถตท

ผลการวจยพบวาภายหลงไดรบโปรแกรมกลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ และพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงสงกวากอนไดรบโปรแกรมและสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต นอกจากนยงมคาเฉลยระดบความดนโลหตซสโตลกและไดแอสโตลกต ากวากอนไดรบโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถต อยางไรกตามเมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบพบวาคาเฉลยระดบความดนโลหตซสโตลกไมแตกตางกน แตคาเฉลยระดบความดนไดแอสโตลกต ากวาอยางมนยส าคญทางสถต ผลจากการวจยครงนแสดงใหเหนวาโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพชวยใหกลมเสยงมความรอบรดานสขภาพ มพฤตกรรมการปองกนโรคเพมขน และระดบความดนโลหตลดลง ดงนนจงมขอเสนอแนะวาควรน าโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพโดยการเรยนรแบบมสวนรวมและแอพพลเคชนไลน ท าใหกลมตวอยางเกดการเรยนรไดดยงขน และสามารถน าไปใชในการสงเสรมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงได

จ

582005 : MAJOR: Community Nurse Practitioner; M.S.N. (Community Nurse Practitioner) KEYWORDS : PRE-HYPERTENSION RISK GROPU/HEALTH LITERACY ENHANCEMENT PROGRAM

Rungnapa Arahung: The Effects of Health Literacy Enhancement Program on Hypertensive Prevention Behavior of pre-hypertension risk group at a Community in Nakhon Pathom Province. Thesis Advisors; Associate Professor Sutheera Hoontrakul, M.A., Dr. Sasitorn Roojanavech, Ph.D. 151 pages.

The purposes of this quasi-experimental study of two groups pretest-posttest design was to study the effects of health literacy enhancement program on hypertensive prevention. The samples were comprised of 60 working-aged adults (range 35-59 years) with pre-hypertension risk in Nakhon Pathom Province. The samples were purposively desided into the experimental group (n=30) and comparison group (n=30). The experimental group received the health literacy enhancement program which was developed from Nutbeam’s health literacy concept. The health literacy enhancement program included participatory learning included questions through about a variety of media and on-line application. The research instruments were consisted of demographic questionnaires, health literacy, and hypertension preventive behavior. The data were analyzed using descriptive statistics, independent t-test, and paired t-test.

The research results revealed that after receiving the program, the experimental group had statistically and significantly higher mean scores of health literacy, and hypertension preventive behavior than before receiving the program and their scores were also higher than the comparison group. (p<.05). Moreover, the experimental group had significantly lower systolic and diastolic blood pressure than before receiving the program (p<.05). Whereas, the mean score of the systolic pressure was statistically significantly decreased only diastolic blood pressure, but there was no different in systolic blood pressure between the experimental group and the comparison group. The results of the research found that the health literacy enhancement program improves health literacy, hypertension preventive behavior, and decrease blood pressure in pre-hypertension risk group. Therefore, it is recommended that the health literacy enhancement program including participatory learning and line application increase better learning outcomes, and distribute to preventive behavior in hypertension.

ฉ

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ.................................................................................................................... ค บทคดยอภาษาไทย................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ.............................................................................................................. จ สารบญ..................................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง........................................................................................................................... ซ สารบญแผนภาพ......................................................................................................................... ฌ บทท 1 บทน า............................................................................................................................ 1 ความส าคญของปญหาการวจย.................................................................................. 1 ค าถามการวจย......................................................................................................... 6 วตถประสงคของการวจย........................................................................................... 6 สมมตฐานของการวจย.............................................................................................. 7 กรอบแนวคดการท าวจย.......................................................................................... 7 ขอบเขตของการวจย................................................................................................. 9 นยามตวแปร.............................................................................................................. 10 บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ................................................................................ 14 การสงเสรมความรอบรดานสขภาพ........................................................................ 14 สถานการณโรคความดนโลหตสง……………………………………………….. 32 แนวทางการปองกนโรคความดนโลหตสง................................................................ 35 สรปการทบทวนวรรณกรรม.................................................................................... 43 บทท 3 ระเบยบวธวจย............................................................................................................... 44 การออกแบบการวจย.................................................................................................. 44 วธการด าเนนการวจย................................................................................................ 45 เครองมอทใชในการวจย........................................................................................ 47 การหาคณภาพของเครองมอ....................................................................................... 54 การพทกษสทธผเขารวมการวจย............................................................................... 55 การเกบขอมล............................................................................................................ 55 ขนตอนการศกษาวจย.................................................................................................... 56 การวเคราะหขอมล..................................................................................................... 59

ช

สารบญ (ตอ)

หนา

เอกสารอางอง.............................................................................................................................. 90 ภาคผนวก..................................................................................................................................... 104 ก รายนามผทรงคณวฒ.............................................................................................. 106 ข การพทกษสทธกลมตวอยาง................................................................................... 112 ค เครองมอทใชในการวจย........................................................................................ 115 ง ผลการตรวจสอบคณภาพเครองมอ......................................................................... 130 จ สถตทใชในการวจย................................................................................................ 136 ฉ ตารางเปรยบเทยบความรอบรดานสขภาพรายขอ.................................................... 140 ประวตผวจย................................................................................................................................. 151

บทท 4 ผลการวจย....................................................................................................................... 61 ผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ................................................................................ 61 ผลการวเคราะหขอมลเชงพรรณนา................................................................................ 76 บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ................................................................ 79 สรปผลการวจย............................................................................................................ 79 อภปรายผลการวจย....................................................................................................... 81 ขอเสนอแนะ................................................................................................................ 89

ซ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามขอมลสวนบคคล..................... 62 2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ

ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรม.............. 64 3 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ

รายดาน ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรม.. 65 4 เปรยบเทยบความรอบรดานสขภาพ ภายในกลมทดลองกอนและหลงเขารวมโปรแกรม.. 66 5 เปรยบเทยบความรอบรดานสขภาพรายบคคล ภายในกลมทดลองและกลม

เปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรม............................................................... 67 6 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการปองกน

โรคความดนโลหตสง ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรม................................................................................................................... 68

7 เปรยบเทยบคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความดนโลหต ภายใน กลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรม............................... 69

8 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรม................... 71

9 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ รายดาน ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนเขารวมโปรแกรม.................. 72

10 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ รายดาน ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงเขารวมโปรแกรม.................. 73

11 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรม........................................................................................................ 74

12 เปรยบเทยบคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความดนโลหต ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงเขารวมโปรแกรม.............................. 75

ฌ

สารบญแผนภาพ แผนภาพท หนา

1 กรอบแนวคดการท าวจย….................................................................................... 9 2 กรอบแนวคดความรอบรดานสขภาพ.................................................................. 19 3 แสดงขนตอนการท าวจย....................................................................................... 60

บทท 1

บทน า

ความส าคญของปญหาการวจย

โรคความดนโลหตสงเปนหนงในโรคไมตดตอเรอรงหรอโรควถชวตทระบาดในปจจบน

และมแนวโนมรนแรงมากขนในประเทศตางๆ รวมทงประเทศไทย เนองจากเปนโรคทรกษาไมหาย กอใหเกดภาวะแทรกซอนตอระบบอวยวะตางๆ และเปนปจจยเสยงส าคญของโรคไมตดตอเรอรงอนๆ เชน โรคหวใจและหลอดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง และโรคไตเรอรง (James et al., 2014) หากไมไดรบการรกษาทเหมาะสมและไมสามารถควบคมระดบความดนโลหตได ภาวะแทรกซอนอาจรนแรงจนถงขนเกดความพการ และสงผลใหผปวยเสยชวตกอนวยอนควร (Matsushita et al., 2010)

องคการอนามยโลกรายงานวาทวโลกมผปวยความดนโลหตสงถงหนงพนลานคน และคาดการณวาใน ค.ศ.2025 จะมประชากรวยผใหญปวยดวยโรคความดนโลหตสงถง 1.56 พนลานคน (World Health Organization [WHO ], 2011) โดยในแตละปจะมผเสยชวตจากโรคความดนโลหตสง ประมาณ 8 ลานคน และมผเสยชวตจากโรคหลอดเลอดและหวใจประมาณ 17 ลานคน โดย 1 ใน 3หรอประมาณ 9.40 ลานคน เปนผลมาจากภาวะแทรกซอนของโรคความดนโลหตสง สวนประชากรในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตซงรวมถงประเทศไทยมผเสยชวตในแตละป ประมาณ 1.5 ลานคน และม 1 ใน 3 คนทปวยเปนโรคความดนโลหตสง (WHO, 2013)

สถานการณของประเทศไทย พบวาโรคความดนโลหตสงเปนสาเหตการปวยทพบสงสด รองลงมา คอ โรคเบาหวาน เมอเปรยบเทยบขอมลจาก พ.ศ. 2550–2557 พบวา อตราผปวยในโรคความดนโลหตสงมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง โดยใน พ.ศ. 2550 มอตราปวยตอประชากรแสนคนเทากบ 1,025.44 คน และใน พ.ศ. 2557 เพมขนเปน 1,710.89 สวนอตราตายมแนวโนมเพมขนเชนกนโดยใน พ.ศ. 2550 มผเสยชวตดวยโรคความดนโลหตสงคดเปนอตราตายตอประชากรแสนคนเทากบ 3.64 คน และเพมขนเปน 10.95 คน ใน พ.ศ. 2557 โรคความดนโลหตสงยงสงผลตอสภาพเศรษฐกจ

2

ของครอบครวและสงคม โดยพบวาประเทศไทยตองสญเสยคาใชจายในการรกษาพยาบาลผปวยในโรคความดนโลหตสงเฉลยคนละ 4,586 บาท และคารกษาของผปวยนอกเฉลยครงละ 831 บาทตอคน รวมเปนเงนทงสน 79,763 ลานบาทตอป (เนตมา คนย, 2557)

กลมเสยงโรคความดนโลหตสง (Pre-hypertension risk) คอ ผทมระดบความดนโลหต ซสโตลก 120–139 มลลเมตรปรอท และ/หรอความดนโลหตไดแอสโตลก 80-89 มลลเมตรปรอท (Joint National Committee 7[JNC 7], 2003) ซงเปนกลมทมปจจยเสยงทจะพฒนาไปสการปวยในไมชา แตหากสามารถปรบเปลยนวถชวตเพอลดความดนโลหตใหอยในเกณฑปกต ปองกนไมใหเกดการปวยดวยโรคความดนโลหตสง กจะสามารถลดการสญเสยทเกดจากภาวะแทรกซอนของโรคความดนโลหตสง และน าไปสการลดการเกดโรคไมตดตอเรอรงอนๆอกจ านวนมาก โดยปจจยเสยงของโรคความดนโลหตสงสวนใหญมาจากพฤตกรรมสขภาพทไมถกตอง ไดแก พฤตกรรมการบรโภคทไมเหมาะสม เชน การรบประทานอาหารทมโซเดยมมากเกนไป รบประทานผกและผลไมไมเพยงพอ ภาวะน าหนกเกน ขาดการออกก าลงกาย ไมสามารถจดการกบความเครยด สบบหร ดมสรา หรอเครองดมทมแอลกอฮอล (World health day, 2013) ซงจากการทบทวนวรรณกรรม (Taggart et al., 2012) พบวาหากเพมความรอบรดานสขภาพใหแกประชาชนกลมเสยงเหลานดวยวธการทหลากหลาย อาท การใหสขศกษาแบบกลมซงเปนวธการทพบมากทสดและประสบความส าเรจในการเปลยนแปลงพฤตกรรมในทางบวกมากทสด โดยเฉพาะกลมทสามารถตดตามไดทางโทรศพท หรอไปรษณยอเลกทรอนกส การใหค าปรกษารายบคคล การตดตามทางโทรศพท และการใชสอรปแบบตางๆ โดยบคลากรทางดานสขภาพ เชน แพทย พยาบาล นกโภชนาการ หรอทมสหสาขาวชาชพ (Dennis et al., 2012) จะสามารถกอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทถกตองและลดอตราการเกดโรคได แตในการด าเนนการตองใหเหมาะสมกบกลมประชาชนทมระดบความรอบรดานสขภาพทแตกตางกนดวยจงจะสามารถกอใหเกดความเปนธรรมในการเขาถงบรการ และเกดประสทธภาพในการดแลรกษาสขภาพ (ธระ วรธนารตน, ภทรวณย วรธนารตน, อรจรา วงษดนตร, และมณฑชา เจนพานช-ทรพย, 2558)

ความรอบรดานสขภาพ (Health literacy) เปนแนวคดในการสงเสรมสขภาพทไดรบการพฒนาขนในศตวรรษท 1970 โดยองคการอนามยโลก (WHO, 1998) ใหค านยามความรอบรดานสขภาพ วาเปนกระบวนการทางปญญา และทกษะทางสงคมทกอเกดแรงจงใจและความสามารถของปจเจกบคคลทจะเขาถงเขาใจและใชขอมลขาวสารเพอสงเสรมและรกษาสขภาพของตนเองใหดอยเสมอ ซงนทบม (Nutbeam, 1998) ไดน าเสนอตอองคการอนามยโลกไวในอภธานศพทการสงเสรมสขภาพ ในการประชมสงเสรมสขภาพนานาชาตครงท 4 ณ กรงจาการตา ประเทศอนโดนเซย ประเทศไทยมการใชค าเรยก Health literacy อยหลายค า อาท ความรอบรดานสขภาพ ความแตกฉานดานสขภาพ และความฉลาดทางสขภาพ เปนตน (กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข, 2559; นภาพร

3

วาณชยกล และสชาดา ภทรมงคลฤทธ, 2556) ในการศกษาครงนผวจยใชค าวา ความรอบรดานสขภาพ เมอกลาวถง Health literacy องคการอนามยโลกไดประกาศใหประเทศสมาชกใหความส าคญกบการพฒนาใหประชาชนมความรอบรดานสขภาพ รวมทงสงเสรมและสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (WHO, 2009) โดยมจดเนน คอ การเพมการเขาถงสารสนเทศสขภาพผานเทคโนโลยการสอสาร การเพมการใชสารสนเทศสขภาพผานกระบวนการเสรมสรางพลงอ านาจ การเพมของไหลของขอมลผานการประสานความรวมมอของหนวยงานหรอองคกรตางๆทเกยวของ และการพฒนาการวดหรอประเมนระดบความรอบรดานสขภาพอยางเหมาะสม ในการพฒนาการวดหรอประเมนระดบความรอบรดานสขภาพนน นทบม (Nutbeam, 2000) ไดแบงระดบของความรอบรดานสขภาพไว 3 ระดบ คอ ระดบท 1ความรอบรดานสขภาพขนพนฐาน ระดบท 2 ความรอบรดานสขภาพขนการมปฏสมพนธ และระดบท 3 ความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณ โดยในแตละระดบประกอบดวยทกษะ 6 ดาน ไดแกทกษะการเขาถงขอมล ทกษะความรความเขาใจ ทกษะการสอสาร ทกษะการจดการตนเอง ทกษะการรเทาทนสอ และทกษะการตดสนใจ แนวคดนใหความส าคญตอการพฒนาทกษะและศกยภาพเพอใหบคคลมการควบคมสขภาพและปรบเปลยนปจจยเสยงตอสขภาพ นอกจากนนทบม (Nutbeam, 2000) ยงกลาววาความรอบรดานสขภาพเปนผลลพธทางสขภาพ ทเกดจากการด าเนนงานสขศกษา และกจกรรมการสอสาร ซงมหลายวธการทจะสรางความรอบรดานสขภาพใหเกดขนได การสอนสขศกษาเปนกระบวนการหนงทมความส าคญและเปนวธการพฒนาความรอบรดานสขภาพโดยตรง โดยเปนกจกรรมเพมพนความร สรางความเขาใจ และท าใหเกดการปฏบตจรง ทงนระดบของความรอบรดานสขภาพมความส าคญตอการก าหนดเนอหาความรในกระบวนการสอนสขศกษาดวย (ขวญเมอง แกวด าเกง และดวงเนตร ธรรมกล, 2558)

ความรอบรดานสขภาพมความสมพนธกบพฤตกรรมสขภาพและผลลพธทางสขภาพ กลาวคอ หากมความรอบรดานสขภาพระดบสงหรอเพยงพอจะกอใหเกดผลลพธทางดานสขภาพทด เชน มภาวะสขภาพทด ลดอตราปวย ลดอตราการเขารกษาในโรงพยาบาลและลดคาใชจายทางสขภาพ (Cho, Lee, Arozullah, & Crittenden, 2008) ความรอบรดานสขภาพมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรค เชน สามารถตดสนใจเลกบหรไดงายขนหรอลดความอวนโดยการออกก าลงกาย และเพมสดสวนการบรโภคผกผลไมมากขน (Wagner, Knight, Steptoe, & Wardle, 2007) นอกจากนยงพบวาผทมความรอบรดานสขภาพดจะมการสบคนขอมลทเปนประโยชนตอสขภาพมากกวาผทความรอบรทางสขภาพไมด (Gladdar, Valerio, Carsia, & Hansen, 2012) สวนบคคลทมความรอบรดานสขภาพต าจะสงผลตอการปฏบตตวและการจดการทางสขภาพซงสะทอนใหเหนถงความเสยงตอการเกดโรค (Nutbeam, 2008) ไมสามารถประเมนภาวะสขภาพหรอจดการดแลสขภาพตนเองไดอยางเหมาะสมท าใหเกดความลาชาในการมารบการรกษา (McNaugton et al., 2014; Van de Heide

4

et al., 2014) ซงหากประชากรสวนใหญของประเทศมระดบความรอบรดานสขภาพต า จะสงผลตอสขภาพโดยรวมเนองจากประชาชนขาดการดแลตนเอง ท าใหปวยเปนโรคเรอรงเพมขน คาใชจายในการรกษาพยาบาลสงขน ตองใชยารกษาโรคทมราคาแพง โรงพยาบาลและหนวยบรการสขภาพตองรบภาระหนกและไมสามารถสรางความเทาเทยมในการเขาถงบรการสขภาพได (WHO, 2009)

ประเทศไทยโดยกระทรวงสาธารณสข (2556) ใหความส าคญกบการด าเนนงานสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคความดนโลหตสง ดวยการตรวจคดกรองความเสยงในประชาชนอาย 35 ปขนไป ซงผลการคดกรองใน พ.ศ.2557-2559 พบวามประชาชนมความเสยงตอโรคความดนโลหตสงรอยละ 27.37, 28.61 และ 27.36 ตามล าดบ (ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค, 2559) และไดน าแนวคดความรอบรดานสขภาพมาใชเปนมาตรการในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของประชาชนกลมเสยง เพอสงผลตอการลดอตราการปวยดวยโรคความดนโลหตสง และบรรจไวในแผนพฒนาสขภาพแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) ยทธศาสตรท 1 เรงเสรมสรางสขภาพเชงรก โดยมเปาหมายใหคนไทยมระดบความรอบรดานสขภาพเพมขนรอยละ 5 (คณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนพฒนาสขภาพแหงชาตฉบบท 12, 2559)

กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข (2558) ไดส ารวจความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ในประชาชนวยท างานอาย 15–59 ป จ านวน 2,500 คน จากประชาชนกลมปกตและกลมเสยงโรคเบาหวานและความดนโลหตสง โดยใชแบบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ของกลมวยท างานอาย 15-59 ป ซงพฒนามาจากแนวคดความรอบรดานสขภาพของ นทบม (Nutbeam, 2008) ผลการส ารวจพบวาประชาชนวยท างานสวนใหญมความรอบรดานสขภาพอยในระดบพอใช รอยละ 47.10 รองลงมาระดบไมด รอยละ 39.70 ส าหรบพฤตกรรมสขภาพพบวา สวนใหญมพฤตกรรมสขภาพในระดบไมด (รอยละ 47.90) รองลงมาระดบพอใช (รอยละ 27.50) สวนระดบดมากนอยทสด (รอยละ 24.60) จากการวเคราะหผลการส ารวจพบวาประชาชนสวนใหญมความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพอยในระดบไมดและพอใช ซงไมเพยงพอตอการมพฤตกรรมสขภาพทย งยนและน าไปสการมสขภาวะตอไป จงตองมงพฒนาใหประชาชนมความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพในระดบดมากเพมขนเพอปองกนการเกดโรคไมตดตอเรอรงไดอยางถาวร (กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข, 2559)

งานวจยทเกยวกบการใชโปรแกรมการเสรมสรางความรอบรดานสขภาพในประเทศไทยในชวง พ.ศ. 2551-2560 พบการวจยกงทดลองจ านวน 5 เรอง ผลการวจยทง 5 เรอง แสดงใหเหนวาการใชโปรแกรมการเสรมสรางความรอบรดานสขภาพโดยใชกระบวนการตางๆ เชน กระบวนการกลม การใหค าแนะน ารายบคคล และการตดตามทางโทรศพท รวมถงการใชสอหลากหลายประเภท สามารถเพมระดบความรอบรดานสขภาพของประชาชน ซงกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพในทางทดขน และมความมนใจในการปฏบตตวมากขน

5

จงหวดนครปฐมเปนจงหวดหนงซงพบอบตการณโรคความดนโลหตสงเพมขนอยางตอเนองเชนกน โดยมอตราผปวยในตอประชากรแสนคน ใน พ.ศ. 2550 และ 2557 เทากบ 1,503.56 คน และ 1,976.36 คน ตามล าดบ (ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข , 2558) ซงเปนอตราทสงกวาระดบประเทศ สวนอตราตายพบวาใน พ.ศ. 2550 มผเสยชวตจากโรคความดนโลหตสงจ านวน 24 คน คดเปนอตราตายตอประชากรแสนคนเทากบ 2.90 คน ใน พ.ศ. 2558 มจ านวนผเสยชวตเพมขนเปน 93 คน คดเปนอตราตายตอประชากรแสนคนเทากบ 10.39 คน (ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค, 2559) เปรยบเทยบกบระดบประเทศพบวาพบวามอตราตายตอประชากรแสนคนนอยกวาแตไมแตกตางกนมาก สวนผลการคดกรองความเสยงในประชาชนอาย 35-59 ปขนไป พบวามความเสยงตอโรคความดนโลหตสงรอยละ 32.77, 30.88 และ 28.52 ตามล าดบ (ส านกงานสาธารณสขจงหวดนครปฐม, 2559) แมจะมแนวโนมลดลงแตยงคงมอตราสงกวาระดบประเทศ

ส าหรบชมชนแหงหนงในอ าเภอเมองจงหวดนครปฐมทผวจยปฏบตงานอยผลการคดกรองในภาพรวม พ.ศ. 2557-2559 พบวาประชาชนอาย 35 ขนไปมความเสยงตอโรคความดนโลหตสงถงรอยละ 29.62, 32.73 และ 33.80 ตามล าดบ (ส านกงานสาธารณสขจงหวดนครปฐม, 2559) และมจ านวนผปวยเพมขนทกป โดยใน พ.ศ.2557-2559 มจ านวนผปวยโรคความดนโลหตสง 191, 200 และ 214 คน ตามล าดบ คดเปนรอยละ 8.60, 8.98 และ 9.54 (โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร, 2559) ในการด าเนนงานเพอสงเสรมและปรบเปลยนพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงในกลมเสยงโรคความดนโลหตสงของหนวยงานทผานมา สวนใหญเปนการใหสขศกษารายบคคลหรอรายกลมโดยเจาหนาททมสขภาพ ซงเนอหาทใหจะเหมอนกนและมกเปนการสอสารทางเดยว โดยไมไดมการประเมนความรอบรดานสขภาพของบคคลเหลานนกอน อกทงยงขาดการตดตามประเมนผลอยางเปนระบบ ท าใหไมสามารถลดจ านวนกลมเสยงโรคความดนโลหตสงในชมชนได สงผลใหมจ านวนผปวยรายใหมเพมขนอยางตอเนอง จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบโรคความดนโลหตสงและความรอบรดานสขภาพ พบวาโรคความดนโลหตสงสามารถปองกนไดดวยการปรบเปลยนพฤตกรรมเสยง ซงจ าเปนตองได รบการสงเสรมหรอพฒนาใหเกดความรอบรและทกษะในการปฏบตตวทถกตองมากขนจงจะเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทดได ดงนนเพอเปนการสรางเสรมความรอบรดานสขภาพของบคคลวยท างานทกลมเสยงโรคความดนโลหตสงใหสามารถปรบเปลยนพฤตกรรม ตดสนใจเลอกและปฏบตตนในการดแลสขภาพเพอปองกนการเกดโรคและลดจ านวนผปวยโรคความดนโลหตสงในชมชน ผวจยในฐานะพยาบาลเวชปฏบตชมชนซงมบทบาทส าคญในการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค แกผรบบรการและประชาชนในชมชน จงสนใจศกษาโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ตามแนวคดความรอบรดานสขภาพของนทบม (Nutbeam, 2000, 2008) โดยเนนการพฒนาทกษะทง 6 ดาน ใน 2

6

ระดบคอในระดบพนฐานไดแก ทกษะความรความเขาใจ ทกษะการเขาถงขอมล ทกษะการจดการตนเอง และในระดบปฏสมพนธ ไดแก ทกษะการสอสาร ทกษะการรเทาทนสอและทกษะการตดสนใจ เนองจากความรอบรดานสขภาพเปนแนวคดทเกดขนในประเทศทพฒนาแลว ซงมความแตกตางกนโดยบรบทกบประชาชนไทยในหลายดาน อาท ระดบการศกษา อาชพ การรบรทางดานสขภาพ และความกาวหนาทางเทคโนโลย เปนตน ประกอบกบผลการส ารวจความรอบรดานสขภาพจากหลายงานวจยพบวาคนไทยยงมระดบความรอบรดานสขภาพในระดบพนฐานและระดบปฏสมพนธอยในระดบทไมดพอหรอพอใชซงไมเพยงพอตอการมพฤตกรรมสขภาพทถกตองและย งยน จงควรพฒนาความรอบรดานสขภาพใหเพมขนโดยเนนการพฒนาใน 2 ระดบนใหมประสทธภาพเพยงพอเพอเปนฐานน าไปสการพฒนาในระดบวจารณญาณซงเปนทกษะทางปญญาและสงคมทสงขนตอไป

ค าถามการวจย โปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง มผลตอความรอบรดานสขภาพ พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง และระดบความดนโลหตของกลมเสยงโรคความดนโลหตสงหรอไม อยางไร วตถประสงคของการวจย

1. เพอเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ ภายในกลมทดลองกอนและหลงไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

2. เพอเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง 3. เพอเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงภายในกลมทดลองกอนและหลงไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง 4. เพอเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

7

5. เพอเปรยบเทยบคาเฉลยระดบความดนโลหตภายในกลมทดลองกอนและหลงไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

6. เพอวเคราะหเปรยบเทยบคาเฉลยระดบความดนโลหตระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

สมมตฐานของการวจย

ภายหลงการใชโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง 1. คาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพของกลมทดลองสงกวากอนเขารวมการทดลอง 2. คาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพของกลมทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบ 3. คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมทดลองสงกวากอนเขารวมการทดลอง 4. คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบ 5. คาเฉลยระดบความดนโลหตของกลมทดลองต ากวากอนเขารวมการทดลอง

6. คาเฉลยระดบความดนโลหตของกลมทดลองต ากวากลมเปรยบเทยบ

กรอบแนวคดการท าวจย

ในการศกษาครงนผวจยใชกรอบแนวคดความรอบรดานสขภาพของ นทบม (Nutbeam, 2000, 2008) ซงเปนแนวคดในการสงเสรมสขภาพทใหความส าคญตอการพฒนาทกษะและศกยภาพเพอใหบคคลมการควบคมและปรบเปลยนปจจยเสยงตอสขภาพ มาประยกตกบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง เพอใหมความสามารถในการคนหาปจจยเสยงและตดสนใจเลอกปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง นทบมไดแบงระดบของความรอบรดานสขภาพไว 3 ระดบ คอ ระดบท 1 ความรอบรดานสขภาพขนพนฐาน เปนสมรรถนะในการอาน เขยนและคดค านวณเพอใหสามารถน าขอมลขาวสารดานสขภาพไปใชในชวตประจ าวนเพอคงไวซงสภาวะสขภาพ ระดบท 2 ความรอบรดานสขภาพขนการมปฏสมพนธไดแกทกษะขนพนฐานและทกษะทางสงคมทใชในการเขารวมกจกรรม การเลอกใชขอมล รวมทงการประยกตขอมลขาวสารใหมๆ เพอการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ

8

ระดบท 3 ความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณ ไดแกทกษะทางปญญาและสงคมทสงขน สามารถประยกตใชขอมลขาวสารในการวเคราะหเชงเปรยบเทยบ และควบคมจดการสถานการณในชวต ประจ าวนได เนนการกระท าของปจเจกบคคลและการมสวนรวมผลกดนสงคมไปพรอมกน สอดคลองกบกรอบแนวคดของนทบมทกลาววาความรอบรดานสขภาพเรมตนดวยสมรรถนะพนฐานดานการอาน การคดค านวณและการเรยนรดานสขภาพ กอนน าไปสการปรบเปลยนขอมล การสอสารทเหมาะสมและการศกษาทางดานสขภาพ ซงมวตถประสงคเพอเปนแนวทางในการพฒนาความรและความสามารถสวนบคคล รวมทงทกษะทางสงคม และทกษะการจดการตนเอง ซงสงผลตอการเพมความรอบรดานสขภาพ ผทมพฒนาการความรอบรดานสขภาพดขนจะมทกษะและความสามารถในการด าเนนการเพอเสรมสรางสขภาพรวมถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพ ตลอดจนการเขารวมกจกรรมทางสงคมเพอสขภาพ และมสวนรวมในการเปลยนแปลงแนวทางปฏบตในสงคม ผลลพธทไดคอการมโอกาส มทางเลอกทกวางขนและมสขภาพทดขน

ในการศกษาครงนผวจยศกษาความรอบรดานสขภาพในระดบขนพนฐานและขนปฏสมพนธ เนองจากผลการส ารวจความรอบรดานสขภาพจากหลายงานวจยพบวาคนไทยยงมระดบความรอบรดานสขภาพในระดบไมดพอหรอพอใชซงไมเพยงพอตอการมพฤตกรรมสขภาพทถกตองและย งยน จงควรพฒนาความรอบรดานสขภาพใหเพมขนโดยเนนการพฒนาในระดบขนพนฐาน และขนการมปฏสมพนธใหมประสทธภาพเพยงพอเพอเปนฐานน าไปสการพฒนาในระดบท 3 คอ ระดบวจารณญาณซงเปนทกษะทางปญญาและสงคมทสงขนตอไป นทบม ยงกลาววาความรอบรดานสขภาพเปนผลลพธทางสขภาพ (Health outcomes) ทเกดจากการด าเนนงานสขศกษา (Health Education) และกจกรรมการสอสาร (Communication activities) ดงนนผวจยจงพฒนาโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง โดยเนนการพฒนาทกษะ 6 ดาน ดวยการใหความรเกยวกบโรคความดนโลหตสงและแนวทางการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนโรคความดนโลหตสงดวยวธการทหลากหลาย รวมทงการจดกจกรรมการสอสารดวยกจกรรมการเรยนรอยางมสวนรวมและแอพพลเคชนไลน (รายละเอยดในเครองมอทใชในการวจย หนา 51) ซงจะชวยใหกลมตวอยางมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงเพมขน สงผลใหมการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพในทางทดขน จนเกดผลลพธทางสขภาพทดซงในการศกษาครงนหมายถงระดบความดนโลหตทลดลง ดงแผนภมท 1

9

แผนภาพท 1 แสดงกรอบแนวคดการท าวจย ประยกตจากแนวคดความรอบรดานสขภาพ ของนทบบม (Nutbeam, 2000, 2008)

โปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง 1. การพฒนาความรอบรดานสขภาพ ขนพนฐาน (Functional health literacy) 1.1 กจกรรมเพอพฒนาทกษะความร ความเขาใจเรองโรคความดนโลหตสง และการปองกนโดยการน าเสนอ ภาพนงประกอบชดกจกรรมท 1-10 1.2 กจกรรมเพอพฒนาทกษะการเขาถง ขอมลโดยใชการสาธต และสาธต ยอนกลบ 1.3 กจกรรมเพอพฒนาทกษะการจดการ ตนเองใชเทคนค 3 ค าถาม และการ จดบนทกพฤตกรรมการปองกน โรคความดนโลหตสงของตนเอง

2. การพฒนาความรอบรดานสขภาพขน ปฏสมพนธ (Interactive health literacy) 2.1 กจกรรมเพอพฒนาทกษะการสอสาร โดยใชการเรยนรแบบมสวนรวมและ แอพพลเคชนไลน 2.2 กจกรรมเพอพฒนาทกษะการตดสนใจ และทกษะการรเทาทนสอโดยใช แอพพลเคชนไลน

1. ความรอบรดานสขภาพ 1.1 ทกษะการเขาถงขอมล 1.2 ทกษะความรความเขาใจ 1.3 ทกษะการจดการตนเอง 1.4 ทกษะการสอสาร 1.5 ทกษะการรเทาทนสอ 1.6 ทกษะการตดสนใจ 2. พฤตกรรมการปองกนโรค ความดนโลหตสง 3. ระดบความดนโลหต

10

ขอบเขตของการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi-Experimental Research) แบบ 2 กลมเปรยบเทยบกอนและหลงการทดลอง เพอศกษาโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสงทชมชนแหงหนงในอ าเภอเมอง จงหวดนครปฐม กลมตวอยางคอประชาชนวยผใหญอาย 35-59 ป ทมผลการคดกรองยนยนความเสยงตอโรคความดนโลหตสงเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ทไดรบการสมแบบเฉพาะเจาะจงเปนกลมทดลอง จ านวน 30 คน และเปนกลมเปรยบเทยบซงมคณสมบตเหมอนกลมทดลองแตอยคนละพนทจ านวน 30 คน ระยะเวลาในการศกษาขอมล ระหวางเดอนมถนายนถงเดอนกนยายน พ.ศ.2560

นยามตวแปร

โปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง หมายถง กระบวนการทผวจยไดจดท าขนเพอพฒนาทกษะและศกยภาพของกลมเสยงโรคความดนโลหตสงใหสามารถควบคมและปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงเพอปองกนโรคความดนโลหตสง โดยพฒนาจากแนวคดความรอบรดานสขภาพของนทบม (Nutbeam, 2000, 2008) ซงในโปรแกรมนผศกษาไดน ามาใชใน 2 ระดบ ดงน

ระดบพนฐาน (Functional health literacy) เปนสมรรถนะในการอาน เขยน และคดค านวณเพอใหสามารถน าขอมลขาวสารดานสขภาพไปใชในชวตประจ าวนเพอคงไวซงสภาวะสขภาพ จดกจกรรมเพอพฒนา 1) ทกษะความรความเขาใจเรองโรคความดนโลหตสง และการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. โดยผวจยบรรยายประกอบการน าเสนอภาพนง การสาธตการออกก าลงกายและการจบชพจร การอานฉลากโภชนาการ การค านวณดชนมวลกาย และการฝกลมหายใจผอนคลายความเครยด จากนนใหสมาชกกลมทกคนรวมกนสนทนาแลกเปลยนวเคราะหเรองโรคความดนโลหตสงและแนวทางการปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสง 2) ทกษะการเขาถงขอมล โดยผวจยสาธตการสบคนขอมลทางอนเตอรเนต โดยใชค าสบคน “โรคความดนโลหตสง”ในการคนหาขอมลจากคอมพวเตอรและโทรศพทมอถอ มอบหมายใหสมาชกกลมชวยกนสบคนขอมลเกยวกบโรคความดนโลหตสงจากโทรศพทมอถอและสงตวแทนมาน าเสนอวธการเขาถงขอมลและเนอหาทไดรบมอบหมาย ประเมนผลโดยใหสมาชกกลมรวมกนตอบค าถามในใบงานท 9 เรองการคนหาแหลงขอมล และ 3) ทกษะการจดการตนเอง โดยใชชดกจกรรมท 8 คนหา ตงเปา เราท าได ใชเทคนค 3 ค าถาม ใหสมาชกทกคนตอบค าถามในใบงานของตนเอง หลงจากนนแจกคมอบนทก

11

พฤตกรรมสขภาพแกสมาชกกลม ใหทกคนก าหนดเปาหมายและวางแผนในการปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสงของตน และสอนการบนทกลงในคมอทกวนตามความเปนจรง โดยผวจยจะท าการตดตามเพอประเมนผลโดยนดพบเปนรายบคคลทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทรในสปดาหท 3-4 และตดตามทางแอพพลเคชนไลนในสปดาหท 5

ระดบปฏสมพนธ (Interactive health literacy) ไดแก ทกษะขนพนฐาน และทกษะทางสงคมทใชในการเขารวมกจกรรม การเลอกใชขอมล รวมทงการประยกตขอมลขาวสารใหมๆ เพอการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ จดกจกรรมเพอพฒนา 1) ทกษะการสอสารโดยใชการเรยนรแบบมสวนรวม (Participatory learning) โดยจดเปน 3 กลมกลมละ 8-12 คน ตามความสมครใจของกลมตวอยาง ครงท 1 ในสปดาหท 2 ใหสมาชกกลมพดคยแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนในประเดนตางๆ ตามชดกจกรรมท 1-10 สรปประเดนและสงตวแทนมาน าเสนอใหวทยากรกลมรบฟง และครงท 2 ในสปดาหท 8 ด าเนนกจกรรมโดยใชกลมเดม 3 กลม ใหกลมตวอยางแลกเปลยนสงทไดเรยนร และสรปสงทไดรบจากการเขารวมกจกรรมในครงน ประเมนผลโดยการใชแบบบนทกการสนทนากลม การใชแอพพลเคชนไลน (Line application) ส าหรบการตดตอสอสารเกยวกบโรคความดนโลหตสง และวธปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. จดตงเปนไลนกลม 3 กลม โดยผวจยเปนสมาชกทกกลม ก าหนดขอตกลงในการใชงานแอพพลเคชนไลนรวมกน โดยในสปดาหท 5 ผวจยตดตามทางแอพพลเคชนไลน เพอประเมนทกษะการจดการตนเอง กระตนเตอน และตดตามการปฏบตพฤตกรรมเพอปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. ใหค าปรกษารายบคคลและรายกลมในกรณทพบปญหาเกยวกบการปฏบต โดยใชแบบบนทกการตดตามทางแอพพลเคชนไลน 2) ทกษะการรเทาทนสอ โดยใชชดกจกรรมท 10 เปนขอความโฆษณาอาหารเสรมทชวยรกษาโรคความดนโลหตสง ใหสมาชกกลมชวยกนวเคราะหวาขอความนนถกตอง นาเชอถอหรอไมอยางไร มวธการตรวจสอบความนาเชอถอหรอความถกตองของขอความนนอยางไรบาง และสงตวแทนมาน าเสนอใหวทยากรกลมรบฟง หลงจากนนผวจยสาธตวธการตรวจสอบความนาเชอถอของสอจากเวบไซตทเชอถอได เชน องคการอาหารและยา มลนธหมอชาวบาน กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข และ 3) ทกษะการตดสนใจ ผวจยตดตามทางแอพพลเคชนไลน โดยสงขอความหรอสอทเกยวของกบโรคความดนโลหตสงใหกลมตวอยางวเคราะหและตดสนใจวาจะเลอกปฏบตตามหรอไม ดวยเหตผลใด โดยประเมนเปนรายบคคล ความรอบรดานสขภาพ หมายถง ทกษะทางปญญาและสงคมทชน ากอใหเกดแรงจงใจและความสามารถของแตละบคคลใหเขาถง เขาใจ และใชขอมลขาวสารในวถทางเพอการสงเสรมและคงรกษาสขภาพทดของตนเองอยางตอเนอง (Nutbeam, 2008) ซงประกอบดวยทกษะ 6 ดาน คอ (1) ทกษะการเขาถงขอมล ระดบขนพนฐานหมายถงความสามารถในการเลอกแหลงขอมลดานสขภาพ ระดบปฏสมพนธหมายถง มการเขาถงขอมลสขภาพและมความสามารถในการคนหาขอมลสขภาพ

12

ทถกตองและทนสมย กจกรรมตามโปรแกรมคอการสาธตการสบคนขอมลทางอนเทอรเนต และ โทศพทเคลอนท ประเมนผลโดยการสาธตยอนกลบ (2) ทกษะความรความเขาใจ ระดบขนพนฐานหมายถง การรและการจ าในเนอหาส าคญในการปฏบตตวเพอใหมสขภาพด ระดบปฏสมพนธหมายถง มความรความเขาใจและสามารถอธบายถงความเขาใจในการจะน าไปปฏบตตวไดอยางถกตอง กจกรรมคอการใหความรเรองโรคความดนโลหตสง และการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. โดยใชสอรปแบบตางๆ ประเมนผลโดยการตอบค าถาม การใหปฏบตจรงและการสงเกตการมสวนรวม (3) ทกษะการสอสาร ระดบขนพนฐานหมายถง มความสามารถในการพด อาน หรอเขยนขอมลเกยวกบการปฏบตตว ระดบปฏสมพนธหมายถงมความสามารถสอสารใหผอนเขาใจเกยวกบการปฏบตตว กจกรรมคอการเรยนรแบบมสวนรวมในกจกรรมกลม และการใชแอพลเคชนไลนส าหรบการตดตอสอสาร กระตนเตอนและตดตามการปฏบตพฤตกรรม ใหค าปรกษารายบคคลและรายกลมในกรณทพบปญหาเกยวกบการปฏบต โดยใชแบบบนทกการสนทนากลมและแบบบนทกการตดตามทางแอพพลเคชนไลน (4) ทกษะการจดการตนเองระดบขนพนฐาน หมายถง ความสามารถในการก าหนดเปาหมายและวางแผนการปฏบตตน ระดบปฏสมพนธ หมายถง สามารถปฏบตตามแผนโดยมเปาหมายเพอใหมสขภาพทถกตอง กจกรรมคอใชเทคนค 3 ค าถาม ใหสมาชกทกคนตอบค าถามในใบงานของตนเอง ก าหนดเปาหมายและวางแผนในการปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสงของตนและบนทกพฤตกรรมสขภาพทกวนตามความเปนจรง ประเมนผลโดยนดพบเปนรายบคคลและตดตามทางแอพพลเคชนไลนในสปดาหท 5 (5) ทกษะการรเทาทนสอ ระดบขนพนฐานหมายถง ความสามารถในการตรวจสอบความถกตอง นาเชอถอของขอมลสขภาพทสอน าเสนอ ระดบปฏสมพนธหมายถงสามารถเปรยบเทยบวธการเลอกรบสอเพอหลกเลยงความเสยงทจะเกดขนกบตนเองและผอน กจกรรมคอใหวเคราะหขอความโฆษณาอาหารเสรมทชวยรกษาโรคความดนโลหตสงวาขอความนนถกตอง นาเชอถอหรอไมอยางไร มวธการตรวจสอบความนาเชอถอหรอความถกตองของขอความนนอยางไรบาง (6) ทกษะการตดสนใจ ระดบขนพนฐานหมายถง มความสามารถในการก าหนดทางเลอกและปฏเสธหรอหลกเลยงหรอเลอกวธการปฏบต ระดบปฏสมพนธ หมายถง มความสามารถในการใชเหตผลหรอวเคราะหผลดผลเสยในการเลอกวธปฏบตเพอใหสขภาพด กจกรรมคอการสงขอความหรอสอทเกยวของกบโรคความดนโลหตสงทางแอพพลเคชนไลน ใหกลมตวอยางวเคราะหและตดสนใจวาจะเลอกปฏบตตามหรอไม ดวยเหตผลใด โดยประเมนเปนรายบคคล

ในการศกษาครงนผ วจยใชแบบประเมนความรอบรดานสขภาพซงประยกตจากแบบประเมนความรอบรดานสขภาพ ของกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข พ.ศ.2558 และ พ.ศ.2559

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง หมายถง กจกรรมหรอการกระท าใดๆ ของบคคลวยท างานทมวตถประสงคเพอไมใหตนเองปวยเปนโรคความดนโลหตสง ในการศกษาครงน

13

หมายถงพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. ประกอบดวย พฤตกรรมการบรโภคอาหาร โดยการลดการบรโภคโซเดยม การอานฉลากโภชนาการ การออกก าลงกายทมความหนกในระดบปานกลางหรอหนกมาก และการจบชพจรหลงออกก าลงกาย การจดการอารมณหรอความเครยดดวยการฝกเทคนคผอนคลายความเครยดและการท างานอดเรกทชอบ การลดหรองดการสบบหร เทคนคการเลกบหร และการปรบพฤตกรรมการดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล

บทท 2

วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างานทเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสงในครงน ผวจยไดท าการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของในหวขอดงตอไปน 1. การสงเสรมความรอบรดานสขภาพ 2. สถานการณโรคความดนโลหตสง 3. แนวทางการปองกนโรคความดนโลหตสง

การสงเสรมความรอบรดานสขภาพ

ความรอบรดานสขภาพ (Health literacy) เปนแนวคดในการสงเสรมสขภาพทไดรบการพฒนาขนในศตวรรษท 1970 เรมตนจากประเทศสหรฐอเมรกาและไดรบความสนใจจากประเทศตางๆ ทวโลก ในประเทศไทยมการใชค าเรยก Health literacy อยหลายค า ไดแก ความรอบรดานสขภาพ ความแตกฉานดานสขภาพ การรเทาทนดานสขภาพ ความฉลาดทางสขภาวะ และความฉลาดทางสขภาพ (กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข, 2559; นภาพร วาณชยกล และสชาดา ภทรมงคลฤทธ, 2556) ในการศกษาครงนผวจยใชค าวา ความรอบรดานสขภาพ เมอกลาวถง Health literacy

แนวคดความรอบรดานสขภาพ จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา มผใหค าจ ากดความของความรอบรดานสขภาพไวแตกตางกน อาท องคการอนามยโลก (World Health Organization [WHO ], 1998) ใหค าจ ากดความของความรอบรดานสขภาพ วาเปนกระบวนการทางปญญา และทกษะทางสงคมทกอเกดแรงจงใจและความสามารถของปจเจกบคคลทจะเขาถง เขาใจและใชขอมลขาวสารเพอสงเสรมและรกษาสขภาพของตนเองใหดอยเสมอ

15

เบเกอร และคณะ (Baker, Williams, Parker, Gazmararian & Nurss, 1999) ใหค าจ ากดความวา เปนปจจยทสงผลตอความตงใจหรอความสามารถของบคคลในการตดตามขอมลขาวสารทจ าเปนเพอดแลสขภาพของตน สถาบนทางการแพทยของอเมรกา (Institute of Medicine, 2000) ระดบความสามารถของแตละบคคลในการเขาถง มวธการในการท าความเขาใจขอมลขาวสารและบรการพนฐานทจ าเปนในการตดสนใจเพอสขภาพทเหมาะสม นอกจากนยงขนอยกบทกษะ ความพงพอใจ และความคาดหวงในขอมลขาวสารดานสขภาพและผใหบรการ เชน แพทย พยาบาล ผดแล สอมวลชน และปจจยอน คกบซซ (Kikbusch, 2006) ความรอบรดานสขภาพ คอ การกระท าทเปนพลวตร และมพลงจงใจตนเอง เปนทกษะชวตทส าคญในการเขาสสงคม และเปนทางเลอกทมอทธพลตอสขภาพและความสขใจในชวตประจ าวน นทบม (Nutbeam, 2000, 2008) ใหค าจ ากดความวา เปนทกษะทางปญญาและสงคมทชน ากอใหเกดแรงจงใจและความสามารถของแตละบคคลใหเขาถง เขาใจ และใชขอมลขาวสารในวถทางเพอการสงเสรมและคงรกษาสขภาพทดของตนเองอยางตอเนอง รทแมน (Rootman, 2009) เปนทกษะทครอบคลมความจ าเปนเพอการคนหา การประเมนและการบรณการขอมลสขภาพทมความหลากหลายทางบรบท และเปนความตองการรค าศพททางสขภาพและวฒนธรรมของระบบสขภาพนนดวย เอดเวรดและคณะ (Edwards, Wood, Davies & Edwards, 2012) ความรอบรดานสขภาพไดรบการถายทอดจากผมสวนรวมสรางใหเกดความสามารถเหลาน จะเปนผมความรอบรดานสขภาพในการจดการภาวะเงอนไขทางสขภาพของตน ใหสามารถเขาถง และตดตามขอมลขาวสารและบรการ มการปรกษากบผเชยวชาญดานสขภาพ มการเจรจาตอรองและเขาถงการรกษาอยางเหมาะสม มการเปลยนแปลงความสามารถเหลานระหวางสมาชกในกลมสขภาพ บางคนมทกษะในการจดการตนเองด บางคนมการแสวงหาขอมลและมการสอสารเพอปรกษาหารอกนนอย โซเรนเซน และคณะ (Sorensen et al., 2012) กลาววาความรอบรดานสขภาพ คอ การเพมขดความสามารถของบคคลในการดแลสขภาพ การปองกนโรคและการสงเสรมสขภาพ ประกอบดวย 4 ดานคอ การเขาถง การเขาใจ การประเมน และการปฏบต กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข (2559) ใหค าจ ากดความวา ความรอบรดานสขภาพ คอ ความสามารถและทกษะในการเขาถงขอมล ความร ความเขาใจ เพอวเคราะห ประเมนการปฏบตและการจดการตนเอง รวมทงสามารถชแนะเรองสขภาพสวนบคคล ครอบครว และชมชนเพอสขภาพทด จากค าจ ากดความขางตนผวจยสรปไดวา ความรอบรดานสขภาพ คอ ทกษะทจ าเปนในการเขาถงและท าความเขาใจขอมลดานสขภาพดวยวธการตางๆ รวมถงการสอสารเพอใหไดมาซง

16

ขอมลดานสขภาพทถกตอง สามารถตดสนใจเลอกพฤตกรรมสขภาพและน ามาปรบใชในชวตประจ าวนของตนเองเพอใหมสขภาพดได ความรอบรดานสขภาพ (Health literacy) กบการสอนสขศกษา (Health Education) ความรอบรดานสขภาพกบการสอนสขศกษา มความสมพนธกนในลกษณะของเหตและผล นทบม (Nutbeam, 2000) ไดอธบายวาความรอบรดานสขภาพเปนดชนชวดทสามารถสะทอน และอธบายความเปลยนแปลงของผลลพธทางสขภาพทเกดจากการด าเนนงานสขศกษา (Health Education) และกจกรรมการสอสาร (Communication activities) ในดานการสงเสรมสขภาพ (Health promotion) และการปองกนโรค (Disease prevention) โดยความรอบรดานสขภาพเปนการกลาวถงผลลพธทเกดขน ซงมหลายวธการทจะสรางความรอบรดานสขภาพใหเกดขนได การสอนสขศกษาเปนกระบวนการหนงทมความส าคญ และเปนวธการพฒนาความรอบรดานสขภาพโดยตรง โดยเปนกจกรรมเพมพนความร สรางความเขาใจ และท าใหเกดการปฏบตจรง ทงนระดบของความรอบรดานสขภาพมความส าคญตอการก าหนดเนอหาความรในกระบวนการสอนสขศกษาดวย (ขวญเมอง แกวด าเกง และดวงเนตร ธรรมกล, 2558) ความแตกตางของการสอนสขศกษากบความรอบรดานสขภาพ คอ ระดบของผลลพธความรอบรดานสขภาพซงใหความส าคญกบการมสวนรวมของบคคลในหลายระดบ สวนการสอนสขศกษาใหความส าคญกบกระบวนการในการถายทอดความรในระดบทบคคลสามารถจดการกบสขภาพของตนเปนหลก (สรย ธรรมกบวร, 2551)

นทบม (Nutbeam, 2000) ไดแบงระดบของความรอบรดานสขภาพไว 3 ระดบ คอ ระดบท 1 ความรอบรดานสขภาพขนพนฐาน (Function health literacy) คอ สมรรถนะใน

การอาน เขยน ค านวณ และการเรยนรทจ าเปนเพอใหสามารถน าขอมลขาวสารดานสขภาพไปใชในชวตประจ าวนเพอคงไวเพอสภาวะสขภาพ เชน การอานใบยนยอม การอานฉลากยา การเขยนขอมลการดแลสขภาพ การท าความเขาใจตอการใหขอมลทงขอความเขยนและพดจากเจาหนาทดานสขภาพรวมถงการปฏบตตวตามค าแนะน า

ระดบท 2 (Communicative/interactive health literacy) ความรอบรดานสขภาพขนปฏสมพนธ ไดแก ทกษะพนฐานและทกษะทางสงคมทใชในการเขารวมกจกรรม รจกเลอกใชขอมลขาวสารแยกแยะลกษณะการสอสารทแตกตางกน รวมทงการประยกตขอมลขาวสารใหมๆ เพอการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ เชนการมสวนรวมในการแลกเปลยนขอมลกบเจาหนาทดานสขภาพ หรอการสอสารขอมลดานสขภาพดวยวธการพด อาน เขยนใหผอนเขาใจได

ระดบท 3 (Critical health literacy) ความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณ ไดแก ทกษะทางปญญาและสงคมทสงขน สามารถประยกตใชขอมลขาวสารในการวเคราะหเชงเปรยบเทยบ และควบคมจดการสถานการณในชวตประจ าวนได เนนการกระท าของปจเจกบคคลและการมสวนรวมผลกดนสงคม การเมองไปพรอมกน เปนการเชอมประโยชนของบคคลกบสงคมและสขภาพของ

17

ประชาชนทวไป เชน การเปนแกนน าเพอสขภาพหรอการเขารวมชมรมเพอสขภาพในชมชน แนวคดนใหความส าคญตอการพฒนาทกษะและศกยภาพเพอใหบคคลมการควบคม

สขภาพและปรบเปลยนปจจยเสยงตอสขภาพ โดยแบงเปน 2 ดาน คอ ทกษะทางปญญา (Cognitive skill) และทกษะทางสงคม (Social skill) ซงประกอบดวยทกษะ 6 ดาน ไดแก ทกษะการเขาถงขอมล ทกษะความรความเขาใจ ทกษะการสอสาร ทกษะการจดการตนเอง ทกษะการรเทาทนสอ และทกษะการตดสนใจ

ขวญเมอง แกวด าเกง และนฤมล ตรเพชรศรอไร (2554) ไดจ าแนกระดบของความรอบรดานสขภาพเปน 3 ระดบ ตามแนวคดของนทบม เพอเปนแนวทางในการพฒนาความรอบรดานสขภาพ โดยแตละระดบประกอบดวยทกษะ 6 ดานดงน

1. ทกษะการเขาถงขอมล (Access skill) ในระดบขนพนฐาน หมายถง ความสามารถในการเลอกแหลงขอมลดานสขภาพ รวธการคนหาและการใชอปกรณในการสบ อาท คอมพวเตอร ระบบหองสมด เปนตน ระดบปฏสมพนธหมายถง มการเขาถงขอมลสขภาพและบรการระดบขนพนฐานและมความสามารถในการคนหาขอมลสขภาพทถกตองและทนสมยเพอการปรบเปลยนพฤตกรรม ระดบขนวจารณญาณหมายถง มการเขาถงขอมลสขภาพและบรการสขภาพระดบปฏสมพนธและมความสามารถในการตรวจสอบขอมลจากหลายแหลงจนขอมลมความนาเชอถอส าหรบการน ามาใช

2. ทกษะความรความเขาใจ (Cognitive skill) ในระดบขนพนฐานหมายถง การรและการจ าในเนอหาส าคญในการปฏบตตวเพอใหมสขภาพด ระดบปฏสมพนธหมายถง มความรความเขาใจและสามารถอธบายถงความเขาใจในการจะน าไปปฏบตตวไดอยางถกตอง ระดบขนวจารณญาณหมายถงมความรความเขาใจระดบปฏสมพนธและสามารถวเคราะหเปรยบเทยบอยางมเหตผลเกยวกบแนวทางการปฏบตตวไดอยางถกตอง

3. ทกษะการสอสาร (Communication skill) ในระดบขนพนฐาน หมายถง มความสามารถในการพด อาน หรอเขยนขอมลเกยวกบการปฏบตตวเพอใหมสขภาพด ระดบปฏสมพนธหมายถง มทกษะการสอสารระดบพนฐานและสามารถสอสารใหผอนเขาใจเกยวกบการปฏบตตวเพอใหมสขภาพด ระดบขนวจารณญาณหมายถง มทกษะการสอสารระดบปฏสมพนธและสามารถโนมนาวใหผอนยอมรบแนวทางการปฏบตตวทถกตอง

4. ทกษะการจดการตนเอง (Self management skill) ในระดบขนพนฐาน หมายถง ความสามารถในการก าหนดเปาหมายและวางแผนการปฏบตตนเพอใหมสขภาพทถกตอง ระดบปฏสมพนธหมายถง มการจดการตนเองระดบพนฐานและสามารถปฏบตตามแผนโดยมเปาหมายเพอใหมสขภาพทถกตอง ระดบขนวจารณญาณหมายถงมการจดการตนเองระดบปฏสมพนธและมความสามารถในการทบทวนวธการปฏบตตนตามเปาหมายเพอน ามาปรบเปลยนวธปฏบตตนใหมพฤตกรรมสขภาพทถกตอง

18

5. ทกษะการรเทาทนสอ (Media literacy skill) ในระดบขนพนฐาน หมายถง ความสามารถในการตรวจสอบความถกตอง นาเชอถอของขอมลสขภาพทสอน าเสนอเพอน ามาใชในการดแลตนเอง ระดบปฏสมพนธหมายถงมการรเทาทนสอระดบพนฐานและสามารถเปรยบเทยบวธการเลอกรบสอเพอหลกเลยงความเสยงทจะเกดขนกบตนเองและผอน ระดบขนวจารณญาณหมายถงมการรเทาทนสอระดบปฏสมพนธและมความสามารถในการประเมนขอความสอเพอชแนะแนวทางใหกบชมชนหรอสงคม

6. ทกษะการตดสนใจ (Decision making skill) ในระดบขนพนฐาน หมายถง มความสามารถในการก าหนดทางเลอกและปฏเสธ หรอหลกเลยง หรอเลอกวธการปฏบตเพอใหสขภาพด ระดบปฏสมพนธหมายถงมทกษะการตดสนใจระดบขนพนฐานและมความสามารถในการใชเหตผลหรอวเคราะหผลดผลเสยในการเลอกวธปฏบตเพอใหสขภาพด ระดบขนวจารณญาณ หมายถง มทกษะการตดสนใจระดบขนปฏสมพนธและสามารถแสดงทางเลอกทเกดผลกระทบนอยตอตนเองและผอนหรอแสดงขอมลทคดคานความเขาใจผดได

19

แผนภาพท 2 กรอบแนวคดความรอบรดานสขภาพของนทบท (Nutbeam, 2008)

ปจจยทมผลตอความรอบรดานสขภาพ (Determinants of Health literacy) ปจจยทเกยวของกบความรอบรดานสขภาพ แบงไดเปน 3 ระดบ คอ ปจจยระดบบคคล

ระดบปฏสมพนธระหวางบคคล และระดบสงคม โดยปจจยระดบบคคล อาท ความรทวไป คณลกษณะสวนบคคล ความเชอ ทศนคต พฤตกรรมความเสยงทางสขภาพ ทกษะความสามารถสวนบคคล

10. มโอกาส ทางเลอก และมสขภาพดขน 8. รวมกจกรรม

สงคมเพอสขภาพ 9. มสวนรวมในการเปลยนแปลงสงคมและแนวทางปฏบต

7.การเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพ และความสามารถ

6. การเพมความฉลาด ทางสขภาพ

4.ทกษะการจดระเบยบสงคม และการชแนะ

5.ทกษะการเจรจาและจดการตนเอง

3. การพฒนาความร และความสามารถ

2.ปรบเปลยนขอมล การสอสาร

และการศกษา

1.สมรรถนะพนฐาน ดานการอาน การคดค านวณ

และการเรยนร

มผลโดยตรง

มผลโดยออม

20

ไดแก ทกษะในการตอรอง ทกษะการจดการตนเอง ความสามารถในการจดการความเสยง และรปแบบการใชชวต เปนตน ปจจยระดบปฏสมพนธระหวางบคคล ไดแก ทกษะสวนบคคล ประกอบดวย ทกษะทางปญญา ทกษะทางการสอสารและทกษะการมปฏสมพนธกบบคคลอน รวมทงปจจยดานสงแวดลอม ปจจยระดบสงคม ไดแก การจดระเบยบชมชน ความเทาเทยมทางสงคม โครงสรางทางการเมอง การมสวนรวมในประชาธปไตยทางสขภาพ การเขาถงและการใชบรการทางสขภาพ ความทมเทในการด าเนนการเพอสงคม และคาใชจายทางสขภาพ (กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข, 2558)

จากการศกษางานวจยทเกยวของของผวจยพบวา คณลกษณะของประชากร หรอปจจยสวนบคคล มผลตอระดบความรอบรดานสขภาพแตกตางกนไป อาท ปจจยดานเพศ พบวาเพศชายมสดสวนของผทมความรอบรดานสขภาพสงมากกวาเพศหญง (ชะนวนทอง ธนสกาญจน และนรมาลย นละไพจตร, 2559; วรรณศร นลเนตร, 2557) อาจเนองจากเพศชายมโอกาสเขาสสงคมและไดรบขอมลขาวสารมากกวาเพศหญง แตกตางจากการศกษาเกยวกบความรและความรอบรดานสขภาพเรองฉลากโภชนาการแบบจดเอ (GDA) ของนกเรยนชนมธยมศกษา (อรทย ใจบญ, ภรณ วฒนสมบรณ, ลกขณา เตมศรชย, และวราภรณ เสถยรนพเกา, 2558) การศกษาเรองความรอบรดานสขภาพและผลลพธทางคลนกของผทเปนความดนโลหตสง ไขมนในเลอดผดปกต และเบาหวานชนดท 2 (ปทมาพร ธรรมผล, นพวรรณ เปยซอ, และสจนดา จารพฒนมารโอ, 2559) และการศกษาความรอบรดานสขภาพของผปวยผาตดตา (กญญา แซโก, 2552) ทพบวาความแตกตางระหวางเพศไมมผลตอระดบความรอบรดานสขภาพ

ปจจยดานอาย ผลการวจยของ ประภสสร งาแสงใส, ปดรดา ศรเสยน, และสวรรณา ภทรเบญจพล (2557) พบวาผทมอายอยในชวง 18-48 ป มคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพมากกวาผทมอาย 49 ปขนไป ใกลเคยงกบการศกษาของโคบายาชและคณะ (Kobayashi et al, 2015) วรรณศร นลเนตร (2557) และกญญา แซโก (2552) ทพบวาความรอบรดานสขภาพทไมเพยงพอมอตราทสงขนในกลมผทมอายมากขนโดยเฉพาะวยสงอาย เนองจากรางกายมการเปลยนแปลงในทางเสอมลงในทกระบบ เชน การไดยนหรอการมองเหน และสตปญญาทเสอมถอย ท าใหมขอจ ากดในการรบหรอท าความเขาใจกบขอมลขาวสาร ขณะทผลการวจยของปทมาพร ธรรมผล และคณะ (2559) พบวาปจจยดานอายมความสมพนธทางบวกกบความรอบรดานสขภาพขนปฏสมพนธอยางมนยส าคญทางสถต ซงแสดงวาอายทเพมขนเปนปจจยทสงผลตอพฤตกรรมสขภาพของบคคล เนองจากกลมตวอยางสวนใหญมอายในชวง 50-59 ป ซงเปนผใหญตอนกลางหรอวยกลางคนทมประสบการณในการด าเนนชวตสามารถรบรหรอท าความเขาใจขอมลขาวสารและสามารถแลกเปลยนความคดเหนหรอประสบการณกบผอนไดด

ปจจยดานการศกษา พบวาระดบความรอบรดานสขภาพเพมขนตามระดบการศกษาคอผทมการศกษาสงจะมระดบความรอบรดานสขภาพสงกวาผทมการศกษาต า (ชนวน ทองธนสกาญจน

21

และนรมาลย นละไพจตร, 2559; van der Heide et al., 2013; Li et al, 2013; Ozdemir, Alper, Uncu, & Bilgel, 2010) เนองจากการศกษาท าใหมทกษะและชองทางในการสอสารกบบคคลและเขาถงแหลงขอมลขาวสารดานสขภาพไดมากขน สามารถท าความเขาใจสงทไดเรยนรไดมาก มการตดสนใจทด ปฏบตตวไดถกตองเหมาะสม และยงพบวาระดบผลการเรยนมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต โดยนกเรยนทมเกรดเฉลย 3.51 ขนไป มความรอบรดานสขภาพเรองฉลากโภชนาการแบบ จดเอมากกวานกเรยนทมเกรดเฉลยระหวาง 2.30-3.50 (อรทย ใจบญ และคณะ, 2558) ตรงขามกบการศกษาของแสงเดอน กงแกว และนสรา ประเสรฐศร (2558) ทพบวาระดบการศกษาไมมผลตอความรอบรดานสขภาพ

ปจจยดานสถานภาพสมรส มความสมพนธกบความรอบรดานสขภาพอยางมนยส าคญ โดยผทมสถานภาพสมรสคจะมความรอบรดานสขภาพสงกวาผทมสถานภาพสมรสหมาย หยา แยก (แสงเดอน กงแกว และนสรา ประเสรฐศร, 2558; Reisi et al., 2014, Li et al, 2013) ซงอธบายไดวาคสมรสเปนปจจยเสรมทส าคญคอเปนแหลงสนบสนนทางสงคมในดานของขอมลขาวสาร และเปนแหลงสนบสนนทางอารมณทสงผลตอการปฏบตตวของกลมตวอยางดวย แตกตางจากการศกษาของนงลกษณ แกวทอง (2557) และกญญา แซโก (2552) ทพบวาผทมสถานภาพสมรสโสดมความรอบรดานสขภาพสงกวากลมทมสถานภาพค หมาย และหยา เนองจากกลมตวอยางทเปนโสดสวนใหญอยในวยท างาน ซงเปนวยทมความรและความจ าทด ขณะทปทมาพร ธรรมผล และคณะ (2559) และวรรณศร นลเนตร (2557) พบวาสถานภาพสมรสไมมความสมพนธกบความรอบรดานสขภาพ

ปจจยดานอาชพและรายได ผทไมมอาชพหรอมอาชพอสระและมรายไดต ามความรอบรดานสขภาพต ากวาผทมอาชพรบราชการหรอพนกงานรฐวสาหกจ (ปทมาพร ธรรมผล และคณะ, 2559; กญญา แซโก, 2552) ซงสมพนธกบระดบการศกษาเนองจากผทมอาชพรบราชการหรอพนกงานรฐวสาหกจมกมระดบการศกษาสงกวาอาชพอน สวนแสงเดอน กงแกว และนสรา ประเสรฐศร (2558) และวรรณศร นลเนตร (2557) พบวาอาชพและรายไดไมมความสมพนธกบความรอบรดานสขภาพ เนองจากกลมตวอยางทศกษาเปนผสงอายทไมมรายไดจากการประกอบอาชพ นอกจากนยงพบปจจยอนๆ ทสงผลตอระดบความรอบรดานสขภาพ เชนความสามารถในการมองเหนและการไดยน บทบาททางสงคม การรบรสขภาพตนเอง ระยะเวลาของการเจบปวย และจ านวนครงของการเขารวมกจกรรมหรอการรบบรการดานสขภาพ เปนตน รวมทงปจจยเออและปจจยเสรมอนๆ เชน ระยะทาง และความสะดวกในการไปรบบรการทสถานบรการสขภาพ ผดแลหรอบคคลในครอบครวทมศกยภาพตลอดจนทกษะการสอสาร ชองทางการสอสาร และสอตางๆ ทสามารถเขาถงได (กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข, 2558) ซงลวนสงผลตอระดบความรอบรดานสขภาพของบคคลทงสน

22

ผลของความรอบรดานสขภาพ (Effects of Health literacy) ระดบความรอบรดานสขภาพมความสมพนธกบพฤตกรรมสขภาพและผลลพธทางดาน

สขภาพ กลาวคอ หากมความรอบรดานสขภาพระดบสงหรอเพยงพอจะกอใหเกดพฤตกรรมสขภาพและผลลพธทางดานสขภาพทด เชน การมภาวะสขภาพทด ลดอตราปวย ลดอตราการเขารกษาในโรงพยาบาลและลดคาใชจายทางสขภาพ (Cho et al., 2008; Nutbeam, 2000) ในดานการปองกนโรคพบวาประชาชนทมความรอบรดานสขภาพดสามารถตดสนใจเลกบหรไดงายขนหรอลดความอวนโดยการออกก าลงกายและเพมสดสวนการบรโภคผกผลไมมากขน (Wagner et al., 2007) และมโอกาสนอยทจะมพฤตกรรมเสยง เชน สบบหร ดมแอลกอฮอล และขาดการออกก าลงกาย (Suka et al., 2015) ความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบการปฏบตตวเพอปองกนโรคความดนโลหตสง พบวาระดบความรอบรดานสขภาพมความสมพนธอยางมนยส าคญกบการปฏบตตวเพอปองกนโรคความดนโลหตสง คอ ระดบความรอบรดานสขภาพเพยงพอ ปฏบตตวไดดกวาระดบก ากงหรอไมเพยงพอ (นงลกษณ แกวทอง, 2557) สอดคลองกบการศกษาความสมพนธของความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนและควบคมไขเลอดออกของอาสาสมครสาธารณสขในเขตเทศบาลต าบลสวนหลวง (อญชล จนทรนทรากร, 2557) ทพบวาความรอบรดานสขภาพมความสมพนธเชงบวกในระดบสงกบพฤตกรรมการปองกนและควบคมไขเลอดออกของอาสาสมครสาธารณสข และใกลเคยงการศกษาของกญญา แซโก (2552) ทพบวาพฤตกรรมสขภาพโดยรวมมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบความรอบรดานสขภาพของผปวยผาตดตา ความรอบรดานสขภาพยงมความสมพนธเชงบวกกบการคนหาขอมลสขภาพแบบออนไลนดวยตนเอง และพบวาผทมความรอบรดานสขภาพดจะมการสบคนขอมลทเปนประโยชนตอสขภาพมากกวาผทความรอบรทางสขภาพไมด (Gladdar et al., 2012)

หากบคคลมความรอบรดานสขภาพต า จะสงผลตอการปฏบตตว และการจดการทางสขภาพ ซงสะทอนใหเหนถงความเสยงตอการเกดโรค (Nutbeam, 2008) และท าใหบคคลนนไมสามารถประเมนภาวะสขภาพหรอการจดการดแลสขภาพตนเองไดอยางเหมาะสม ท าใหเกดความลาชาในการมารบการรกษา (McNaugton et al., 2014; Van de Heide et al., 2014) หากบคคลใดไมมความรอบรทางสขภาพตงแตการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค รกษา และฟนฟสภาพ บคคลนนมแนวโนมทจะเจบปวยจนตองเขารกษาตวในโรงพยาบาลและใชบรการฉกเฉนมากกวาบคคลทมระดบความรอบรดานสขภาพสงกวา (Taggart et al., 2012; Berkman et al., 2011) ระยะเวลาการอยในโรงพยาบาลยาวนานขน ขาดประสทธภาพในการรบยาตามแผนการรกษา และมอตราการเสยชวตสงขน (Baker et al., 2008) นอกจากนยงพบวาความรอบรดานสขภาพต ามความสมพนธโดยตรงกบคาใชจายในระบบสขภาพทสง จากการประเมนในประเทศแคนาดา ค.ศ.2009 (WHO, 2013) พบวา ความรอบรดานสขภาพต าท าใหเกดคาใชจายดานสขภาพโดยรวมมากกวา 8,000 ลานเหรยญสหรฐ คดเปนรอยละ

23

3-5 ของคาใชจายดานสขภาพทงหมดของประเทศ หากประชากรสวนใหญของประเทศมระดบความรอบรดานสขภาพต า จะสงผลตอสขภาพโดยรวมเนองจากประชาชนขาดการดแลตนเอง ท าใหปวยเปนโรคเรอรงเพมขน คาใชจายในการรกษาพยาบาลสงขน ตองใชยารกษาโรคทมราคาแพง โรงพยาบาลและหนวยบรการสขภาพตองรบภาระหนกและไมสามารถสรางความเทาเทยมในการเขาถงบรการสขภาพได (WHO ,2009)

เครองมอวดความรอบรดานสขภาพ (Assessment tool) จากการทบทวนวรรณกรรมทงในและตางประเทศ พบวา ผพฒนาเครองมอวดความ

รอบรดานสขภาพขนเปนจ านวนมาก แตสวนใหญเปนการก าหนดขนเฉพาะบรบททศกษาและประเมนความสามารถพนฐานเฉพาะในบางดาน เชน การอานและจ าค าศพท มงเนนการวดความรอบรดานสขภาพในระดบพนฐานมากเกนไป ขาดการพฒนาเพอประเมนทกษะ ไดแก ทกษะการสอสาร และทกษะทางสงคมดานตางๆ (นภาพร วาณชยกล และสชาดา ภทรมงคลฤทธ, 2556) เพอใหครอบคลมระดบของความรอบรดานสขภาพในระดบปฏสมพนธและระดบวจารณญาณ ซงสามารถสรางกระบวน การพฒนาขนได (Haun, Valerio, Mc Cormack, Sorensen, & Paasche, 2014) การประเมนยงจ ากดในกลมผปวยโรคตางๆ อาท โรคเบาหวานและเอชไอว ยงไมครอบคลมปญหาสขภาพอนๆ เชน ปญหาพฤตกรรมเสยงหรอปญหาในกลมทมลกษณะพเศษ เชน ตาฝาฟาง หตง พการ เปนตน (ขวญเมอง แกวด าเกง และดวงเนตร ธรรมกล, 2558) นอกจากนในการประเมนยงพบปญหาหลายประการ ไดแก ผถกประเมนอาย ปดบงและไมอยากบอกความจรง อกทงอาจเปนการประทบตราและท าใหผถกประเมนเกดความรสกไมดได การประเมนระดบความรอบรดานสขภาพจงควรกระท าอยางเคารพในศกดศรของบคคลและเลอกใชวธทไวตอความรสกของผถกประเมน ตลอดจนเลอกเครองมอทสามารถจ าแนกระดบหรอคดกรองบคคลทมปญหาออกมาได (ชะนวนทอง ธนสกาญจน และนรมาลย นละไพจตร, 2558)

ตวอยางเครองมอวดความรอบรดานสขภาพทมผพฒนาขน 1. The Rapid Estimate of Adult Literacy in Medicine (REALM) เปนแบบวดทพฒนาขน

เพอวนจฉยและระบตวผปวยทมระดบความรอบรดานสขภาพต า (Davis, Crouch, Wiills & Abdehou, 1991) ใชประเมนทกษะการอานและความเขาใจเกยวกบศพททางการแพทย โดยการคดเลอกค าศพททเกยวของกบการแพทย การรกษา สอการสอนสขศกษา ฉลากยาตางๆโดยเปนค าศพททผปวยจ าเปน ตองทราบเพอใชในการรกษาและปฏบตตว มตวชวด 2 ดาน คอ ทกษะการอาน และทกษะอนทจ าเปน เชนความรทางวฒนธรรมและความคด การฟง การค านวณ การพดและการเขยน

2. The eHealth Literacy scale (eHEALS) แบบวดความรอบรดานสขภาพทางอเลคโทรนคส เปนแบบวดทผท าแบบวดประเมนตนเอง (Norman & Skinner, 2007) เปนการประเมนทกษะการรบรของบคคลในการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอสขภาพและเพอชวยก าหนดความเหมาะสมระหวาง

24

โปรแกรม Eheals วดจาก 6 ดาน คอ วฒนธรรม ขอมลขาวสาร สขภาพ คอมพวเตอร สอ และความรทางวทยาศาสตร

3. Functional Communication and Critical Health Literacy Scale (FCCHL) แบบประเมนความรอบรดานสขภาพขนพนฐาน การสอสาร และการมวจารณญาณ ใชวดระดบความรอบรดานสขภาพของผปวยโรคเบาหวานตามแนวคดของนทบม (Ishikawa, Takeuchi, & Yano, 2008) แบบวดนแบงความรอบรดานสขภาพเปน 3 ระดบ คอ ขนพนฐาน ในขอบเขตทผปวยมประสบการณในการอานค าแนะน าหรอแผนพบจากโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาลทวไป ขนการมปฏสมพนธ เปนขอค าถามเกยวกบการสอสารขอมลทเกยวของกบโรคเบาหวานตงแตไดรบการวนจฉย ขนวพากษเปนค าถามเกยวกบการทผปวยวเคราะหและใชขอมลในการตดสนใจเพอการดแลสขภาพตนเอง

4. Test of Functional Health Literacy in Adult (TOFHLA) แบบวดทใชวดความเขาใจในการอาน ความเขาใจในขอมลขาวสารและความเขาใจเกยวกบการค านวณ (Sharif & Blank, 2010) ถกน ามาใชในการวดความรอบรดานสขภาพในเดกและเยาวชน รวมทงผใหญ มทงหมด 67 รายการ เปนการวดความสามารถในการอานและความเขาใจตวเลข 17 รายการ วดความเขาใจการอานทใชวดความสามารถของผปวยเกยวกบการดแลสขภาพ 50 รายการ

5. เครองมอวดความรอบรดานสขภาพเกยวกบโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 (นฤมล ตรเพชรศรอไร และเดช เกตฉ า, 2554) พฒนามาจากแนวคดของนทบม โดยวดจาก 4 ดาน คอ ทกษะการจดการตนเอง การเขาถงขอมลและบรการสขภาพ ทกษะการสอสารเพอเสรมสรางสขภาพและทกษะการรเทาทนสอ

6. แบบวดความรอบรดานสขภาพตามหลก 3อ.2ส. ของคนไทยทมอาย 15 ปขนไปส าหรบกลมเสยงโรคเบาหวานและความดนโลหตสง ของกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสขรวมกบ สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร และภาควชาสขศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เรมพฒนาขนตงแต พ.ศ.2556 โดยการสงเคราะหองคความรและผานการทดสอบการวดจากประชาชนไทยอาย 15 ปขนไป โดยวดจากองคประกอบ 6 ดาน ไดแก ทกษะการเขาถงขอมล ทกษะความรความเขาใจ ทกษะการสอสาร ทกษะการจดการตนเอง ทกษะการรเทาทนสอและทกษะการตดสนใจ ตอมาใน พ.ศ.2559 ไดพฒนาแบบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ของกลมวยท างานอาย 15-59 ป ซงแบบประเมนนพฒนามาจากแนวคดของนทบม (Nutbeam, 2008)

7. แบบวดความรแจงแตกฉานส าหรบผปวยโรคเบาหวานและความดนโลหตสง กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข รวมกบมหาวทยาลยมหดล พ.ศ.2558 พฒนาขนเพอเปนเครองมอทชวยคดกรองผทมความจ ากดในการเรยนร และชวยใหเจาหนาทจ าแนกกลมเปาหมายได

25

ในการศกษาครงนผวจยไดใชเครองมอวดความรอบรดานสขภาพโดยดดแปลงมาจากแบบวดความรอบรดานสขภาพตามหลก 3อ.2ส. ของคนไทยทมอาย 15 ปขนไป ส าหรบกลมเสยงโรคเบาหวานและความดนโลหตสง พ.ศ. 2558 และแบบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ของกลมวยท างานอาย 15-59 ปของกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข พ.ศ.2559

การสอสาร (Communication) การสอสาร (Communication) เปนอกกระบวนการหนงทมความส าคญตอมนษยทงใน

ดานการด าเนนชวต สงคม เศรษฐกจและการศกษา เนองจากเปนทงเครองมอและวธการในการกอให เกดการเปลยนแปลงอยางใดอยางหนงทงตอบคคล ชมชน และสงคม โดยมองคประกอบส าคญคอ ผสงขาวสาร (Sender) ตวขาวสาร (Massage) ชองทางขาวสาร (Channel) และผรบขาวสาร (Receiver) ซงแบงเปน 2 แบบใหญๆ คอ การสอสารแบบทางเดยว (One-way communication) และการสอสารแบบสองทาง (Two-way communication) (คณศร รกจตร, 2557) การสอสารแบบทางเดยว เปนการสอสารทเดนทางจากผสงสารไปยงผรบสารและไมมปฏกรยายอนกลบมา มจดออนตรงทไมทราบวาผรบสารไดรบขอมลขาวสารทสงไปไดถกตองตรงกบทตงใจหรอไม สวนการสอสารแบบสองทางเปนการสอสารทผรบสารมปฏกรยายอนกลบไปยงผสงสาร มกอยในรปแบบของการประชม สมมนา และการแลกเปลยนความคดเหน ขอดคอกอใหเกดความเขาใจระหวางผสงสารและผรบสารไดดขน แตอาจมขอเสยคอสนเปลองเวลาเพราะการปอนกลบของขอมลไปยงผสงสารตองใชระยะเวลา (จรสโฉม ศรรตน, 2558) การสอสารเปนกลไกส าคญในการถายทอดขอมล ขาวสาร ความร ความคดเหนระหวางบคคล กลม และองคกรสาธารณะผานสอประเภทตางๆ เชน สอบคคล สอมวลชน สอพนบาน เปนตน เพอน าไปสผลสมฤทธทผสงขาวสารไดวางเปาหมายไว (หนงฤทย ขอผลกลาง และกตต กนภย, 2553)

การสอสารสขภาพ (Health communication) หมายถง การใชสอสารมวลชนและการใชสอประเภทตางๆรวมทงเทคโนโลยสารสนเทศ ในการเผยแพรขอมลและเนอหาดานสขภาพทถกตอง เปนปจจบนและเปนประโยชนตอสาธารณชนโดยเนนการสอสารแบบสองทาง ซงองคการอนามยโลกไดสนบสนนใหแตละประเทศพจารณาเลอกใชรปแบบและชองทางการสอสารเพอสงเสรมการเขาถงขอมล การเรยนรและการน าขอมลไปใชใหเหมาะสมกบแตละประเทศ เรมจากสอบคคลและเครอขาย สออปกรณของจ าลอง สออเลคโทรนค รปภาพ กราฟฟค อนโฟกราฟฟค และโซเชยลมเดยทงทเปนเวปไซด เฟสบค อนสตราแกรม สอเทคโนโลยทางโทรศพท เชน แอพพลเคชนไลน อยางไรตามชองทางการสอสารทเพมมากขนจากเทคโนโลยทพฒนาขนใหมๆ และมราคาทคนสวนใหญเขาถงได ท าใหการตดตอสอสารเกดมากขนและเปนอสระมากขนดวย ซงอาจกอใหเกดปญหาการไดรบและสงตอขอมลขาวสารทางดานสขภาพทไมถกตองตรงตามความเปนจรง กระจายสสงคมในวงกวาง

26

อยางรวดเรว จนสงผลรายตอการสรางและการจดการสขภาพและคณภาพชวตของประชาชนอยางหลกเลยงไมได (คณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานสาธารณสขและสงแวดลอม, 2559)

กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข (2557) ศกษาสถานการณการสอสารขอมลความรดานสขภาพของชองทางการสอสารสาธารณะ 4 ประเภท คอ นตยสาร หนงสอพมพ โทรทศน ทวดาวเทยม และเวปไซด พบวาสวนใหญมการน าเสนอเนอหาขอมลความรทเกยวกบสขภาพ โดยเปนเรองการดแลสขภาพรอยละ 25.70 ผลตภณฑเสรมความงามรอยละ 21.50 และการรกษาโรครอยละ 7.20 โดยมการสอสารผานทางสอเวปไซดมากทสด คดเปนรอยละ 40.4 รองลงมาคอหนงสอพมพ รอยละ 33.3 ทงนในดานการสอสารขอมลความรดานสขภาพ สอเนนน าเสนอเนอหาเพอการโนมนาวใหเกดความเชอในสนคาหรอบรการ สงถงรอยละ 52.30 ในขณะทเนนเนอหาทมความถกตองเพยงรอยละ 27.00 และมความถกตองแตไมครบถวนรอยละ 20.00 เทานน โดยสวนใหญพบการสอสารเพอโนมนาวในสอดาวเทยมมากทสดรอยละ 94.40 รองลงมาสอโทรทศนรอยละ 75.80 นตยสารรอยละ 50.30 และเวปไซดรอยละ 33.00 จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนถงแนวโนมการเผยแพรขอมลขาวสารทางดานสขภาพทเปนภยคกคามตอประชาชน โดยเฉพาะผทมความรอบรดานสขภาพในดานทกษะการรเทาทนสอและทกษะการตดสนใจต า ซงอาจน าไปสการตดสนใจเลอกซอหรอเลอกปฏบตตามขอมลเหลานนจนเกดผลเสยตอตนเองและผอนได

สอสงคมออนไลน (Social Media) ในปจจบนอนเทอรเนต (Internet) และสอสงคมออนไลน (Social Media) เขามามบทบาท

ในชวตประจ าวนของผคนในสงคมมากขน จนท าใหสงคมทกวนนเกดสงคมกมหนาซงหมายถงผคนโดยสวนใหญใหความส าคญและจดจออยกบการเสพขาวสารและการตดตอสอสารผานสอสงคมออนไลนประเภทตางๆ อาท เฟสบค (Facebook) แอพพลเคชนไลน (Application Line) ทวตเตอร (Twitter) และอนสตาแกรม (Instagram) เปนตน จนท าใหมการพดคยหรอมปฏสมพนธกบบคคลรอบขางลดลง (ยพด ทองโคตร, ศรณยา วรนทรเวช และมนนญา ทองบอ, 2559) จากการส ารวจการมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในครวเรอน พ .ศ. 2559 ของส านกงานสถตแหงชาต พบวาในจ านวนประชากรอาย 6 ปขนไปประมาณ 62.8 ลานคน มผใชคอมพวเตอร 20.20 ลานคน ผใชอนเทอรเนต 29.80 ลานคน และผใชโทรศพทมอถอ 51.10 ลานคน คดเปนรอยละ 32.20, 47.50 และ 81.40 ตามล าดบ เมอเปรยบเทยบแนวโนมการใชระหวาง พ.ศ.2555-2559 พบวา ผใชคอมพวเตอรลดลงจากรอยละ 33.70 เปนรอยละ 32.20 ผใชอนเทอรเนตเพมขนจากรอยละ 26.50 เปนรอยละ 47.50 ผใชโทรศพทมอถอทกประเภทเพมจากรอยละ 70.20 เปนรอยละ 81.40 และผใชโทรศพทมอถอแบบสมารทโฟน (Smart phone) เพมจากรอยละ 8.00 เปนรอยละ 50.50

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของพบวามผทสนใจศกษาและพฒนาการใชสอสงคมออนไลน เพอสอสารและเผยแพรขอมลขาวสารดานสขภาพทเปนประโยชนตอประชาชน ดงการศกษา

27

และพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนเรองการดแลตนเองส าหรบผปวยโรคความดนโลหตสง (สชาดา เจะดอเลาะ, นพวรรณ เปยซอ และนรมาลย นละไพจตร, 2559) ซงพบวาคะแนนเฉลยความรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญ และกลมตวอยางมความพงพอใจตอบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนในระดบมาก เชนเดยวกบการศกษาการใชเทคโนโลยสารสนเทศดานสขภาพ (Health information technology–HIT) โดยผานโปรแกรมการใชงานบนโทรศพทมอถอ 4 ประเภท คอ โปรแกรมการออกก าลงกาย โปรแกรมโภชนาการ เครองมอตดตามการออกก าลงกาย และชองทางการสอสารระหวางผปวยและบคลากรดานสขภาพ โดยพบวาความรอบรดานสขภาพมความสมพนธกบความรสกสะดวกตอการใชงานและการรบรประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศดานสขภาพ และมความสมพนธกบความไววางใจในระบบบรการสขภาพ (Mackert, Mabry-Flynn, Champlin, Donovan, & Pounders, 2016)

ซงมความคลายคลงกบการออกแบบและการตรวจสอบขอความแบบสน (Short message service–SMS) ดานสขภาพบนโทรศพทมอถอเพอใชในการปฏบตตวเพอปองกนโรคความดนโลหตสง โดยเนน 4 ประเดนหลก ไดแก เกลอและปรมาณโซเดยม การบรโภคผกและผลไม การบรโภคอาหารไขมนและน าตาลสง และการออกก าลงกาย สงใหกลมตวอยางอานและตอบค าถามเปนระยะตามชดขอความ หลงการทดสอบพบวารอยละ 96.70 ตอบไดถกตองซงแสดงใหเหนถงความเขาใจทถกตองเกยวกบแนวคดทอยในขอความ โดยการศกษาครงนเนนทการพฒนาและตรวจสอบความถกตองของขอความซงมพนฐานมาจากหลกฐานเชงประจกษ ทฤษฎ และการมสวนรวมของผใชปลายทาง (Diez-Canseco et al., 2015) นอกจากนยงพบโปรแกรมการสอนเรองความรอบรดานสขภาพแกนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โดยใชคลปวดโอสนๆ เกยวกบโรคหวใจจากรายการโทรทศนยอดนยมเรองออาร (ER) ซงพบวานาสนใจ มความบนเทงและสามารถชวยเพมระดบความรอบรดานสขภาพได (Primack et al, 2010) จากการศกษาดงกลาวขางตนจะเหนไดวาสอสงคมออนไลนมประโยชนตอการพฒนาความรอบรดานสขภาพเปนอยางมาก อกทงมความทนสมย สะดวก และประหยดเวลา ทงนตองขนอยกบการเลอกใชและเสพขาวสารอยางมวจารณญาณ ซงตองอาศยทกษะการรเทาทนสอ

แอพพลเคชนไลน (Application Line) เปนแอพพลเคชน ส าหรบการสนทนาบนโทรศพท มอถอแบบสมารทโฟน โดยผใชสามารถสอสารดวยการพมพขอความจากอปกรณการสอสารเครองหนงไปยงอกเครองหนง โดยมจดเดนทแตกตางจากแอพพลเคชนส าหรบการสนทนารปแบบอนอน คอรปแบบของสตกเกอร (Sticker) ทแสดงอารมณและความรสกของผใชทหลากหลาย นอกจากนยงสามารถสรางกลมเฉพาะส าหรบการสนทนาทมความเกยวของระหวางบคคลหลายบคคลใหสามารถเชอมตอและสอสารกนไดภายในกลม จดเดนอกประการหนงคอความสามารถในการสนทนาดวยเสยงผานไลน (Voice Call) เสมอนการพดคยโทรศพทไปยงสมาชกบนเครอขายโดยไมเสยคาบรการขณะสนทนา ดวยลกษณะดงกลาวขางตนท าใหผใชโทรศพทมอถอแบบสมารทโฟนและหนวยงาน

28

ตางๆ ดาวนโหลดโปรแกรมแอพพลเคชนไลนมาไวในเครองเพอจดประสงคในการใชงานทแตกตางกน ในปจจบนสามารถใชงานแอพพลเคชนไลนผานคอมพวเตอรตงโตะ (Desktop) และแทปเลต (Tablet) ไดดวย (ศกรนทร ตนสพงษ, 2557)

เนองจากแอพพลเคชนไลนเปนแอพพลเคชนทใชงานคอนขางงาย มการน าไปใชประโยชนไดหลายดาน อาท การตดตอสอสาร ดานสงคม ดานความบนเทงและดานการท างาน (กฤษณ เสอใหญ และพชน เชยจรรยา, 2559) ซงพบวามการน าไปใชประโยชนดานการสอสารมากทสด เปนการสอสารระหวางบคคล รองลงมาเปนการสอสารแบบกลม อกทงไมเสยคาใชจายใดๆ นอกจากคาบรการอนเทอรเนต ท าใหผวจยสนใจทจะใชแอพพลเคชนไลนเปนชองทางตดตอสอสารเพอแลกเปลยนขอมลดานสขภาพระหวางกลมตวอยางและผวจยและเพอเพมทกษะการสอสารในการศกษาครงนรวมกบวธการสอสารอนๆ

การเรยนรแบบมสวนรวม (Participatory learning) การเรยนรแบบมสวนรวมเปนรปแบบการจดการศกษาทใหความส าคญในการทจะพฒนา

ผเรยนใหเกดการเรยนรและมปฏสมพนธกบผอนโดยมผใหความหมายไวดงน สมใจ ปราบพล (2544) กลาววา การเรยนรแบบมสวนรวม หมายถงการทผเรยนแตละคนมสวนรวมโดยการเอาจตใจเขารวมท าใหเกดการเรยนรทงทางตรงและทางออม อาศยหลกการเรยนรเชงประสบการณ และการเรยนรทมประสทธภาพ ไดรบประสบการณทสมพนธกบชวตจรง ไดรบการฝกฝนทกษะการแสวงหาความร ทกษะการบนทกความร ทกษะการคด ทกษะการจดการความร ทกษะการแสดงออก ทกษะการสรางความรใหม และทกษะการทางานกลม สอดคลองกบอรจรย ณ ตะกวทง (2545) ทกลาววาเรยนรแบบมสวนรวมเปนการเปดโอกาสใหผเรยนแสดงความคดเหน ตดสนใจเลอกบทเรยนในลกษณะกลม ไดพดคยปรกษา ไดแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน มความเอออาทรตอกนและกน มบรรยากาศการเรยนรทอบอนและเปนมตรในขณะทผเรยนไดเรยนรรวมกน จะชวยใหผเรยนไดเรยนรพฤตกรรมของผอน เกดความเขาใจในตนเองและเขาใจผอนไดดยงขน ไดเรยนรขอมลประสบการณตางๆ อยางมากมาย มเจตคตทกวางและหลากหลายและทส าคญกคอ ไดเรยนรทจะปรบตวใหสามารถท างานรวมกบผอนไดด มเจตคตทดตอการท างานเปนทม และพฒนาเจตคตทดของผเรยน ดงการศกษาของจราภรณ ชวงศ และปฏญญา กองสกล (2555) ทพบวาภายหลงการเรยนรแบบมสวนรวม ความรเรองโรคความดนโลหตสงของผสงอายโรคความดนโลหตสงในชมรมผสงอาย เขตอ าเภอเมอง จงหวดตรง สงกวากอนไดรบการเรยนรอยางนยส าคญทางสถต สอดคลองกบการศกษาของแสงดาว ถนหารวงษ (2558) ทพบวาการจดการเรยนการสอนในรายวชาวรรณคดส าหรบเดกโดยใชการเรยนรแบบมสวนรวมชวยสงเสรมการเรยนรของนกศกษา โดยชวยใหนกศกษามสวนรวมในการแสดงความคดเหน มความรบผดชอบตอการเรยนรของตนเองและไดฝกปฏบตวางแผนการท ากจกรรมกลม เปดโอกาสใหผเรยนเชอมโยงประสบการณเดมกบความรใหม มสวนรวมในการอภปรายประเดนปญหาขนตอน

29

เหลานซงเปนกระบวนการเรยนทฝกใหนกศกษาไดพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณและการแกไขปญหา เชนเดยวกบ อานนท พงสาย และตอศกด แกวจรสวไล (2557) ทพบวา ผลการจดการเรยนรแบบมสวนรวมท าใหนกเรยนมเจตคตในการเรยนพลศกษาอยในระดบสง และพฤตกรรมของนกเรยนอยในระดบด และนกเรยนมเจตคตกอนและหลงการจดการเรยนรแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต

งานวจยทเกยวของกบแนวคดความรอบรดานสขภาพ ในปจจบนหลายประเทศรวมทงประเทศไทยใหความสนใจในการน าแนวคดความรอบร

ดานสขภาพมาใชอยางแพรหลาย โดยสวนใหญเปนการศกษาเชงส ารวจและการศกษาความสมพนธ สวนงานวจยประเภทอนๆ อาท งานวจยเชงคณภาพ งานวจยเชงทดลอง และงานวจยเชงปฏบตการพบมผศกษาจ านวนนอย จากการทบทวนวรรณกรรมของผวจยพบงานวจยเชงส ารวจและศกษาความสมพนธ จ านวน 12 เรอง ไดแก งานวจยของกองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข ทรวมกบมหาวทยาลยตางๆเปนงานวจยเชงส ารวจความรอบรดานสขภาพในกลมปกต เสยงและกลมปวยโรคไมตดตอเรอรง และกลมเดกวยเรยน การศกษาในกลมอาสาสมครสาธารณสขในเขตเทศบาล จงหวดนครราชสมา (สาวตร วษณโยธน ชนดดา ชาตอนลกษณ สรพร แสงสวรรณ อมร โรจนวราพงษ และภญญดา พรจรรยา, 2558) การศกษาในกลมผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 (นตกล บญแกว, 2557) การศกษาในกลมเสยงโรคความดนโลหตสง (นงลกษณ แกวทอง, 2557) การศกษาในกลมประชาชนทไดรบผลกระทบจากการเขาสประชาคมอาเซยนและบคลากรสาธารณสข (เบญจมาศ สรมตรไมตร, 2556) และการศกษาในผปวยผาตดตา เปนตน สวนงานวจยในตางประเทศอาท การศกษาความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบภาวะเมตาโบลกซนโดรมหรอวถการด าเนนชวตของประชาชนชาวญปนทอาศยอยในชมชน (Yokokawa et al, 2016) การส ารวจระดบความรอบรดานสขภาพของประชาชนชาวจนในเขตชนบทและศกษาความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบการบรโภคอาหารทมเกลอโซเดยมสงในประชาชนทปวยเปนโรคความดนโลหตสงและผทไมเปนโรคความดนโลหตสง (Li et al, 2013) การส ารวจระดบความรอบรดานสขภาพของประชาชนชาวจนในเขตชนบทและศกษาความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบการบรโภคอาหารทมเกลอโซเดยมสงในประชาชนทปวยเปนโรคความดนโลหตสงและไมเปนโรคความดนโลหตสง (Li et al, 2013) และการศกษาผลกระทบของความรอบรดานสขภาพตอการตดสนใจของผปวยในการใชแบบบนทกสขภาพสวนบคคลซงเชอมตอผานระบบคอมพวเตอร โดยใชแบบวด eHealth Literacy Scale (eHEALS) (Noblin, Wan, & Fottler, 2012) เปนตน ซงผลการศกษาสวนใหญทงในและตางประเทศพบวาประชาชนยงมความรอบรดานสขภาพอยในระดบไมดและพอใช มเพยงสวนนอยทอยในระดบด โดยพบวาระดบความรอบรดานสขภาพมความสมพนธกบปจจยตางๆ ดงไดกลาวมาแลว

30

สวนงานวจยกงทดลองในประเทศไทยพบวามผศกษางานวจยกงทดลองจ านวน 5 เรอง ไดแก การศกษาผลของโปรแกรมจดการเรยนรแบบมสวนรวมเพอสรางเสรมความรอบรดานสขภาพของผปวยมะเรงปากมดลกระยะกอนลกลาม (ฐตยา แกวสมบรณ, 2551) เปนการวจยกงทดลองแบบ 2 กลมเปรยบเทยบกอนและหลงการทดลอง จดกจกรรมการเรยนรโดยใชกระบวนการกลมและการเรยนรแบบมสวนรวมโดยจดเปนกลมยอยกลมละ 2-3 คน เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวยเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล และเครองมอทใชในการทดลอง ไดแก วดทศนเรองมะเรงปากมดลก เรอง การตรวจปากมดลกดวยกลองขยาย แผนภาพแสดง แผนผงขนตอนการรกษาของแพทย แผนพบเรองการปฏบตตวหลงการตรวจปากมดลกดวยกลองขยาย และอปกรณตวอยางทใชในการตรวจ เชน ผากอสหามเลอดในชองคลอด ผลการทดลองพบวา หลงทดลอง กลมทดลองมการเปลยนแปลงความรอบรดานสขภาพในเรองความรเบองตนเกยวกบมะเรงปากมดลก และการตรวจปากมดลกดวยกลองขยาย การรบรภาวะแทรกซอนจากการตรวจดกวากอนการทดลอง และดกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต และสามารถลดความวตกกงวลลงได รวมทงพฤตกรรมขณะเขารบการตรวจสามารถปฏบตตวไดถกตองตามขนตอนดกวากลมเปรยบเทยบ และมการวางแผนปฏบตตวภายหลงการทดลองดกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต ผลการศกษานใกลเคยงกบการศกษาของจารวรรณ กองแกว (2551) ทศกษาประสทธผลโปรแกรมเรยนรแบบมสวนรวมตอการสรางเสรมความรอบรดานสขภาพในผปวยทมารบการเจาะชนเนอตบทโรงพยาบาลศรราช เปนการวจยกงทดลองแบบ 2 กลมเปรยบเทยบ เครองมอทใชในการวจยประกอบดวยเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล และเครองมอทใชในการทดลอง โดยใชสอเปนภาพถาย และแผนพบการเจาะชนเนอตบใหกลมตวอยางกลบไปทบทวน และมการตดตามการปฏบตตามแผนทางโทรศพท ระยะเวลาด าเนนการรวมทงสน 20 สปดาห ผลการศกษาพบวา หลงทดลองกลมทดลองมความรอบรดานสขภาพดกวากอนการทดลองและดกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต แตไมสามารถลดความวตกกงวลไดซงแตกตางจากการศกษาของฐตยา แกวสมบรณ (2551)

ใกลรง ค าภลานน, วเชยร ธ ารงโสตถสกล และสายฝน วบลรงสรรค (2559) ศกษาการพฒนาหลกสตรเสรมสรางความรอบรดานสขภาพเกยวกบโรคอวนส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษา ปท 3 ในจงหวดพจตร จ านวน 363 คน โดยใชกระบวนการวจยและพฒนาโดยใชแนวคดของนทบมเปนกรอบในการศกษา เครองมอทใชในการศกษาคอการเรยนการสอนตามแนวคดกระบวนการสบสอบและการแสวงหาความรเปนกลม โดยอาศยกระบวนการกลมชวยกระตนความสนใจหรอความอยากรและชวยด าเนนการแสวงหาความรหรอค าตอบทตองการไดดวยตนเองอยางมเหตผล หลงการทดลองพบวานกเรยนมระดบความรอบดานสขภาพในแตละองคประกอบและมระดบพฤตกรรมปองกนโรคอวนกวาสงกอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 นอกจากนยงพบการเปลยนแปลงทส าคญเกดขนกบนกเรยน ไดแก 1) นกเรยนมความสามารถในการท างานรวมกบเพอน

31

และมกระบวนการท างานกลมดขน 2) นกเรยนมสวนรวมในการเรยนรท าใหมความสข 3) นกเรยนมความมนใจกลาคด กลาแสดงออก ชอบทไดสะทอนการเรยนรโดยการเรยนหรอการพด และสามารถน าไปปรบใชในชวตประจ าวน ผวจยเสนอแนะวาในการน าหลกสตรไปใชควรจดการเรยนการสอนทประยกตเนอหาจากชวตประจ าวน สงเสรมใหนกเรยนไดลงมอปฏบตจรง และใหเวลาในการสะทอนความร ความคด และความรสกใหมากขน รวมทงปรบเปลยนสอใหเหมาะสมกบบรบท สอดคลองกบการศกษาประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาเพอพฒนาความรอบรดานสขภาพดานโภชนาการตามหลกโภชนบญญตและธงโภชนาการของนกเรยนระดบชนมธยมศกษา (ดวงกมล เจยมเงน, 2555) เปนการวจยกงทดลองแบบสองกลมเปรยบเทยบ กลมตวอยางเปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 1 โปรแกรมสขศกษาประกอบดวยกจกรรมการเขาถงแหลงขอมลดานโภชนาการ เสรมสรางความรความเขาใจ วางแผนและก าหนดเปาหมายในการบรโภคอาหารในแตละวน เลอกซออาหารใหเหมาะกบวยและโภชนาการ ประเมนผลตภณฑอาหารโดยการอานฉลากอาหารและขอมลโภชนาการ เปดโอกาสใหนกเรยนสอสาร และน าเสนอขอมลดานโภชนาการแกผอนเปนเวลา 4 สปดาหๆ ละ 50 นาท ผลการวจยพบวาภายหลงการทดลอง กลมทดลองมคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพดานโภชนาการตามหลกโภชนบญญตและธงโภชนาการสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต แตคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพดานโภชนาการตามหลกโภชนบญญตและธงโภชนาการแตกตางอยางไมมนยส าคญทางสถต

จากผลการศกษาพบวา การจะปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพจ าเปนจะตองสงเสรมความรอบรดานสขภาพใหกบบคคลเหลานน โดยวธการตางๆทจะชวยพฒนาความรอบรดานสขภาพใหเพมขน เชน กระบวนการกลม การใหค าแนะน ารายบคคล และการตดตามทางโทรศพทหรอสอสงคมออนไลน รวมทงการใชสอหลากหลายประเภทเชน ภาพถาย วดทศน และแผนพบเปนตน จงจะสามารถเพมระดบความรอบรดานสขภาพของประชาชนจนกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพในทางทดขน และมความมนใจในการปฏบตตวมากขน ดงนนเพอใหบคคลวยท างานมความรอบรดานสขภาพในระดบทเพยงพอตอการปฏบตพฤตกรรมปองกนโรค ผวจยจงสนใจศกษาพฒนาโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบเปนแนวทางในการปฏบตตวของบคคลวยท างานทเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

บทบาทพยาบาลในการสงเสรมความรอบรดานสขภาพ พยาบาลเปนบคลากรในทมสขภาพทมบทบาทส าคญในการปรบเปลยนพฤตกรรมสราง

เสรมสขภาพของประชาชนอยางตอเนอง เนองจากลกษณะงานบรการสขภาพทใกลชดกบประชาชน (พมพพรรณ ศลปสวรรณ, 2553) โดยใชหลกยทธศาสตรการสรางเสรมสขภาพ ไดแก การจดรปแบบการสงเสรมสขภาพทเหมาะสมสอดคลองกบทองถน การพฒนาแนวทาง และสรางสงแวดลอมทเอออ านวยตอสขภาพ การสนบสนนใหประชาชนไดรบขอมลขาวสารดานสขภาพอยางตอเนอง

32

พฒนาบคคลใหมทกษะการเรยนรเรองสขภาพและปญหาดานสขภาพของตนเองโดยการใหค าปรกษา เพอใหประชาชนมการสรางเสรมสขภาพทเหมาะสม สามารถตดสนใจหาแนวทางในการท าใหรางกายตนเองมสขภาพดยงขน โดยเนนการสรางสขภาพมากกวาการซอมสขภาพ (กนนท พมสงวน, 2557) การสงเสรมความรอบรดานสขภาพเปนวธการหนงในการเพมขดความสามารถของประชาชนในการสรางเสรมสขภาพทถกตอง ผประกอบวชาชพดานสขภาพโดยเฉพาะพยาบาลมหนาทในการพฒนาความรอบรดานสขภาพของประชาชนโดยการใหความร และขอมลขาวสารดานสขภาพ (Kennard, 2016) โดยใชกลยทธในการสอสาร การสรางสอใหความรดานสขภาพทเหมาะสม การสรางสงแวดลอมทเอออ านวยตอการเขาถงบรการสขภาพ ลดอปสรรคในการเขาถงทเกดขนโดยผประกอบวชาชพและระบบสขภาพ และใหบรการชวยเหลอดานอนๆโดย ปรบใหเหมาะสมกบผใชบรการทมความแตกตางและหลากหลายในระดบความรอบร ความสามารถ ภาษาและวฒนธรรม (อภญญา อนทรรตน, 2556) พยาบาลจงควรใหความส าคญกบแนวคดความรอบรดานสขภาพ ท าความเขาใจอยางถองแทและพฒนาความสามารถในการประเมนความรอบรดานสขภาพของผปวยซงจะเปนกญแจส าคญในการดแลดานสขภาพส าหรบผปวยทมความแตกตางกนอยางเปนองครวม (Eadie, 2014) ซงสอดคลองกบเคนนารด (Kennard, 2016) ทเสนอวาควรมการบรรจแนวคดความรอบรดานสขภาพไวในหลกสตรของนกศกษาพยาบาล เพอเตรยมความพรอมในการเปนพยาบาลทมความเขมแขงและมความสามารถในการดแลสขภาพของประชาชน

สรปการเพมระดบความรอบรดานสขภาพใหแกประชาชนทงกลมปวยและกลมเสยงมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการปฏบตตวและพฤตกรรมการปองกนโรค ซงกอใหเกดผลลพธทางดานสขภาพทดตามมา บคลากรทางดานสขภาพควรมความตระหนกถงความส าคญของความรอบรดานสขภาพ ผวจยในฐานะพยาบาลวชาชพมความสนใจศกษาพฒนาโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพส าหรบประชาชนวยท างานซงเปนก าลงส าคญของครอบครวในการปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงของกลมเสยงโรคความดนโลหตสงในชมชน เพอใหสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไดอยางถกตอง ลดระดบความดนใหอยในเกณฑปกตและไมปวยเปนโรคความดนโลหตสง

สถานการณโรคความดนโลหตสง

อบตการณโรคความดนโลหตสง (Incidents of Hypertension) โรคความดนโลหตสงเปนโรคไมตดตอเรอรงทมแนวโนมรนแรงมากขนและเปนภยเงยบ

เนองจากไมแสดงอาการในระยะเรมแรก ท าใหประชาชนไมทราบวามภาวะความดนโลหตสง องคการ อนามยโลกรายงานวาทวโลกมผปวยความดนโลหตสงถงหนงพนลานคน โดยสองในสามของผปวยเหลานอยในประเทศก าลงพฒนาและคาดการณวาใน ค.ศ.2025 จะมประชากรวยผใหญปวยดวยโรค

33

ความดนโลหตสงถง 1.56 พนลานคน (WHO, 2011) และในแตละปจะมผเสยชวตจากโรคความดนโลหตสงประมาณ 8 ลานคน สวนประชากรในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตซงรวมถงประเทศไทยมผเสยชวตในแตละป ประมาณ 1.5 ลานคน และม 1 คนใน 3 คนทปวยเปนโรคความดนโลหตสง โรคความดนโลหตสงเปนโรคทรกษาไมหาย เกดภาวะแทรกซอนตอระบบอวยวะตางๆ สงผลกระทบตอดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและคณภาพชวตโดยรวมของผปวย (สมสมย รตน-กรฑากล, อโนชา ทศนาธนชย, ชรญยากร วรยะ, และพรเพญ ภทรากร, 2558) โรคความดนโลหตสงเปนปจจยเสยงส าคญของโรคไมตดตอเรอรงโรคอนๆ เชน โรคหวใจและหลอดเลอด โรคหลอดเลอดสมองและโรคไตเรอรง (James et al., 2014) ถาไมไดรบการรกษาทเหมาะสมและไมสามารถควบคมระดบความดนโลหตได ภาวะแทรกซอนอาจรนแรงจนถงขนเกดความพการ อมพฤกษ อมพาต และสงผลใหผปวยเสยชวตกอนวยอนควร (Matsushita et al., 2010) ในแตละปทวโลกมผเสยชวตจากโรคหลอดเลอดและหวใจประมาณ 17 ลานคน โดย 1 ใน 3 หรอประมาณ 9.4 ลานคน เปนผลมาจากภาวะแทรกซอนของโรคความดนโลหตสง (WHO, 2013) สวนโรคไตเรอรงและความดนโลหตสงมความสมพนธกนอยางใกลชด คอ โรคความดนโลหตสงเปนไดทงสาเหต และภาวะแทรกซอนของโรคไต (ประเสรฐ ธนกจจาร, 2558) โดยพบความดนโลหตสงกวา 140/90 มลลเมตรปรอท ไดรอยละ 50–75 ในผปวยไตเรอรงทวไป หรอรอยละ 85–95 ในผปวยไตเรอรงระยะท 3–5 (Rao, Qiu, Wang, and Bakris, 2008) นอกจากนโรคความดนโลหตสงยงสงผลตอสภาพเศรษฐกจของครอบครวและสงคม ส าหรบประเทศไทยพบวาคาใชจายในการรกษาพยาบาลผปวยในจากโรคความดนโลหตสงเฉลยคนละ 4,586 บาท และคารกษาของผปวยนอกเฉลยครงละ 831 บาทตอคน รวมเปนเงนทงสน 79,763 ลานบาทตอป (เนตมา คนย, 2557)

ส าหรบสถานการณของประเทศไทยจากสรปรายงานการปวยของส านกนโยบาย และยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข (2558) แยกตามกลมสาเหตการปวย ไมรวมกรงเทพมหานคร อตราผปวยนอกตอประชากรหนงพนคน พบวา โรคระบบไหลเวยนเลอด และโรคเกยวกบตอมไรทอ โภชนาการและเมตาบอลซม สงเปนล าดบแรกและล าดบท 2 ในภาพรวมของประเทศ เชนเดยวกนกบรายภาค สวนอตราผปวยในตอประชากรแสนคนพบวาสาเหตการปวยทพบสงทสดคอโรคความดนโลหตสง รองลงมา ไดแก โรคเบาหวาน และโลหตจางจาก ไขกระดกฝอ และโลหตจางชนดอน เมอเปรยบเทยบขอมลจาก พ.ศ. 2550–2557 พบวาอตราผปวยในดวยโรคความดนโลหตสงมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง โดยใน พ.ศ. 2550 มอตราปวยตอประชากรแสนคนเทากบ 1,025.44 คน และใน พ.ศ. 2557 เพมขนเปน 1,710.89 คน เมอพจารณาสาเหตการปวยของประชาชนในชวงอาย 15-59 ปซงเปนวยท างานพบวาอตราปวยสงสดยงคงเปนโรคความดนโลหตสงทงชายและหญง โดยมอตราปวยตอประชากรแสนคนเทากบ 561.51 และ 680.09 ตามล าดบ สวนอตราตายมแนวโนมเพมขน

34

เชนกน โดยใน พ.ศ. 2550 มผเสยชวตดวยโรคความดนโลหตสงคดเปนอตราตายตอประชากรแสนคนเทากบ 3.64 คน และเพมขนเปน 11.58 คน ใน พ.ศ. 2558 (ส านกโรคไมตดตอ, 2559)

กระทรวงสาธารณสข (2556) มนโยบายปองกนควบคมโรคความดนโลหตสง โดยมเปาหมายเพอลดปจจยเสยงและลดโรคความดนโลหตสงในประชาชน กลวธทส าคญ คอ การคดกรองแลวแบงประชาชนเปน 4 กลม คอ กลมปกต กลมเสยง กลมปวย และกลมปวยทมภาวะแทรกซอน โดยกลมปกตจะเนนใหค าแนะน าสรางเสรมสขภาพและตดตามตรวจซ าปละครง กลมเสยงจะเนนใหค าปรกษาเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพปองกนไมใหปวยและตดตามวดความดนโลหตเปนระยะ กลมปวยเนนการจดระบบในการดแลปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ตรวจภาวะแทรกซอนและการดแลรกษาเชอมโยงระหวางโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลศนย สวนกลมปวยทมภาวะแทรกซอนสงพบแพทยเฉพาะทางในโรงพยาบาลทวไปและโรงพยาบาลศนยตอไป จากการวเคราะหผลการคดกรองประชาชน 35 ปขนไปใน พ.ศ.2557- 2559 พบวา ประชาชนอาย 35 ปขนไป มความเสยงตอโรคความดนโลหตสงรอยละ 27.37, 28.61 และ 27.36 ตามล าดบ

จงหวดนครปฐมเปนจงหวดหนงซงพบอบตการณโรคความดนโลหตสงเพมขนอยางตอเนองเชนกน โดยมอตราผปวยในตอประชากรแสนคน ใน พ.ศ. 2550 และ 2557 เทากบ 1,503.56 คน และ 1,976.36 คน ตามล าดบ (ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข, 2558) ซงเมอเปรยบเทยบกบระดบประเทศพบวา จงหวดนครปฐมมอตราปวยตอประชากรแสนคนสงกวา สวนอตราตายพบวาใน พ.ศ. 2550 มผเสยชวตจากโรคความดนโลหตสง จ านวน 24 คน คดเปนอตราตายตอประชากรแสนคนเทากบ 2.90 คน ใน พ.ศ.2558 มจ านวนผเสยชวตเพมขนเปน 93 คน คดเปนอตราตายตอประชากรแสนคนเทากบ 10.39 คน(ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค, 2559) เปรยบเทยบกบระดบ ประเทศพบวาพบวามอตราตายตอประชากรแสนคนนอยกวาแตไมแตกตางกนมาก และจากการด าเนนการควบคมและเฝาระวงตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสข ผลจากการคดกรองประชาชนอาย 35 ปขนไป ใน พ.ศ.2557-2559 พบวามความเสยงตอโรคความดนโลหตสงรอยละ 32.77, 30.88 และ 28.52 ตามล าดบ (ส านกงานสาธารณสขจงหวดนครปฐม, 2559) แมจะมแนวโนมลดลงแตยงคงมอตราสงกวาระดบประเทศ ส าหรบชมชนแหงหนงในอ าเภอเมองจงหวดนครปฐมทผวจยปฏบตงานอยผลการคดกรองในภาพรวมของอ าเภอ พ.ศ. 2557-2559 พบวาประชาชนอาย 35 ปขนไปมความเสยงตอโรคความดนโลหตสงถงรอยละ 29.62, 32.73 และ 33.80 ตามล าดบ (ส านกงานสาธารณสขจงหวดนครปฐม, 2559) ) และมจ านวนผปวยเพมขนทกป โดยใน พ.ศ.2557-2559 มจ านวนผปวยโรคความดนโลหตสง 125, 132 และ 142 คน ตามล าดบ คดเปนรอยละ 5.57, 5.89 และ 6.33 ผปวยโรคความดนโลหตสงรวมกบโรคเบาหวานจ านวน 66, 68 และ 72 คน คดเปนรอยละ 3.03, 3.03 และ 3.21 (โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร, 2559)

35

ปจจยเสยงของโรคความดนโลหตสง (Risk factors of Hypertension) ปจจยเสยงของโรคความดนโลหตสงสวนใหญมาจากพฤตกรรมสขภาพทไมถกตอง

ไดแก พฤตกรรมการบรโภคทไมเหมาะสม เชน การรบประทานอาหารทโซเดยมมากเกนไป รบประทานผกและผลไมไมเพยงพอ เปนตน ภาวะน าหนกเกน ขาดการออกก าลงกาย ไมสามารถจดการกบความเครยด สบบหรหรอดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล (ส านกนโยบายและยทธศาสตร, 2554) จากรายงานสถานการณพฤตกรรมสขภาพของประชาชนอาย 15 ปขนไป จากระบบเฝาระวงพฤตกรรมสขภาพ โดยกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการ กระทรวงสาธารณสข (2557) ท าการส ารวจในประชาชนจ านวน 310,045 คน ในภาพรวมของประเทศ ผลการส ารวจพบวามผทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคความดนโลหตสงจ านวน 42,763 คน คดเปนรอยละ 13.79 ผทมคาดชนมวลกายเกนคามาตรฐานมากกวาหรอเทากบ 23 กก./ ม2 รอยละ 50.80 ประชาชนบรโภคผกและผลไมสดวนละ ½ กก. หรอ 5 ก ามอตอวนรอยละ 11.50 ใน 5-7 วนตอสปดาหมพฤตกรรมบรโภคอาหารกงส าเรจรปหรออาหารหมกดองรอยละ 82.10 พฤตกรรมเตมน าปลา เกลอ และซอสอนๆ เพมในอาหารท าเปนสวนใหญ และเตมทกครงรอยละ 78.40 พฤตกรรมบรโภคอาหารทอดรอยละ 83.9 เนอสตวหรออาหารทมไขมนสงรอยละ 82.00 พฤตกรรมการออกแรงหรอออกก าลงกาย พบผไมออกก าลงกายรอยละ 43.30 ไมไดออกแรงหรอเคลอนไหวรางกายจนเหนอยกวาปกตรอยละ 19.50 พฤตกรรมดานอารมณพบวาสวนใหญมเรองใหคดมากหรอกงวลใจจนท าใหนอนไมหลบทกคนสงถงรอยละ 68.90 เมอมความเครยดสวนใหญจะบรโภคมากกวาหรอนอยกวาปกตทกครงรอยละ 75.10 พฤตกรรมการสบบหรพบผสบบหรรอยละ 14.60 พฤตกรรมการดมสราพบผดมสรารอยละ 14.40 จากการส ารวจดงกลาวชใหเหนวาประชาชนไทยสวนใหญยงมพฤตกรรมเสยงทอาจกอใหเกดโรคความดนโลหตสงตามมาไดหากไมไดรบการแกไขโดยเรว

แนวทางการปองกนโรคความดนโลหตสง ความดนโลหต (Blood pressure) คอแรงดนทหวใจบบตวสงเลอดออกจากหวใจไปตามหลอดเลอดแดงเพอเลยงสวนตางๆ ของรางกาย คาความดนโลหตม 2 คา โดยคาความดนโลหตตวบนหรอซสโตลก (systolic blood pressure, SBP) เปนแรงดนเลอดทวดไดขณะหวใจบบตว สวนคาความดนโลหตตวลางหรอไดแอสโตลก (diastolic blood pressure, DBP) เปนแรงดนเลอดทวดไดขณะหวใจคลายตว ซงคณะกรรมการแหงชาตดานการปองกน การวนจฉย การประเมนผล และการรกษาโรคความดนโลหตสง ประเทศสหรฐอเมรกา (Joint National Committee, 2003) ไดแบงระดบความดนโลหตส าหรบผทมอาย 18 ปขนไปเปน 4 กลม ดงน

36

กลมปกต (Normal) หมายถง ระดบความดนซสโตลกนอยกวา 120 มลลเมตรปรอท และระดบความดนไดแอสโตลกนอยกวา 80 มลลเมตรปรอท กลมเสยงโรคความดนโลหตสงหรอระยะกอนความดนโลหตสง (Prehyertension) หมายถง ระดบความดนซสโตลก 120-139 มลลเมตรปรอท และระดบความดนไดแอสโตลก 80-89 มลลเมตรปรอท กลมโรคความดนโลหตสงระยะท 1 (Stage 1 hypertension) หมายถง ระดบความดนซสโตลก 140-159 มลลเมตรปรอท และระดบความดนไดแอสโตลก 90-99 มลลเมตรปรอท กลมโรคความดนโลหตสงระยะท 2 (Stage 2 hypertension) หมายถง ระดบความดนซสโตลกมากกวาหรอเทากบ 160 มลลเมตรปรอท และระดบความดนไดแอสโตลกมากกวาหรอเทากบ 100 มลลเมตรปรอท

หมายเหต เมอระดบความดนซสโตลก และความดนไดแอสโตลก อยตางระดบกนใหถอระดบทรนแรงกวาเปนเกณฑ

ชนดของโรคความดนโลหตสง (Type of Hypertension) โรคความดนโลหตสงแบงออกเปน 2 ชนดตามสาเหตการเกด คอ โรคความดนโลหตสงปฐมภม (Essencial or Primary hypertension) พบรอยละ 90-95 ของผปวยโรคความดนโลหตสงทงหมด ไมทราบสาเหตการเกดทแทจรงแตเชอวามความสมพนธกบปจจยเสยงหลายประการ อาท ปจจยทางพนธกรรม เชอชาต ปรมาณเกลอทบรโภค การดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอล ภาวะอวน และน าหนกเกน เปนตน (จกรพนธ ชยพรหมประสทธ, 2550; Weber et al., 2014) และโรคความดนโลหตสงทตยภม (Secondary hypertension) ซงเกดจากสาเหตทชดเจนพบเพยงรอยละ 5-10 (Weber et al., 2014; ธนษฐา ศรรกษ และธเนศ แกนสาร, 2552) สาเหตของการโรคเกดความดนโลหตสงชนดน เกดจากโรคของไต เชน ไตอกเสบ ไตวายเรอรง หลอดเลอดแดงของไตมการตบตน หลอดเลอดผดปกตตงแตก าเนด จากหลอดเลอดหวใจ เชน ลนหวใจ หลอดเลอดแดงใหญหดตว จากโรคของระบบประสาทสวนกลาง เชน ฝในสมอง และจากความผดปกตของฮอรโมนทหลงจากอวยวะภายในตางๆ เชน ตอมหมวกไต กลมอาการคชชง (Cushing syndrome) การรบประทานยาเมดคมก าเนดและโรคครรภเปนพษ (ธนษฐา ศรรกษ และธเนศ แกนสาร, 2552) ซงภาวะนสามารถรกษาใหหายขาดได ผลกระทบของโรคความดนโลหตสง (Effects of Hypertension) โรคความดนโลหตสงเปนโรคเรอรงทไมสามารถรกษาใหหายขาด และตองควบคมระดบความดนโลหตเพอปองกนภาวะแทรกซอน จงกอใหเกดผลกระทบในหลายๆ ดานทงดานรางกาย จตใจและสงคม ผลกระทบดานรางกาย (จกรพนธ ชยพรหมประสทธ, 2550) ไดแก ภาวะแทรกซอนตอหวใจ การทมความดนโลหตสงเรอรงท าใหหวใจตองท าการบบตวตานกบความดนโลหตทสง ผลตามมาคอ จะท าใหกลามเนอหวใจปรบตวใหมความหนามากขนเกดภาวะหวใจหองลางซายโต

37

ในทสดจะเกดภาวะหวใจลมเหลวจากความผดปกตของการบบตวท าใหปรมาณเลอดทออกจากหวใจลดลง (Systolic heart failure) ตามมาการทมความดนโลหตสงเรอรงท าใหหวใจตองท าการบบตวตานความดนโลหตทสงขน จะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดได ในผปวยกลมนจะมโอกาสเกดโรคกลามเนอหวใจตาย (Myocardial infarction) ไดงายกวาคนปกต ซงเปนสาเหตการเสยชวตทส าคญ ภาวะแทรกซอนตอสมอง ผลของการทมภาวะความดนโลหตสงเปนระยะเวลานานจะกอใหเกดความผดปกตของระบบประสาทสวนกลาง ซงเปนความผดปกตทมาจากหลอดเลอดแดงทตบแคบลงจนอดตนเกดสองตาย (Cerebral infarction) หรออาจจะเกดเลอดออกในสมอง (Cerebral hemorrhage) ภาวะแทรกซอนตอไต ท าใหเกดพยาธสภาพของหลอดเลอดแดงทไต (Atherosclerotic lesion) สงผลเกดการลดลงของอตราการกรองของหนวยไต (Glomerular filtration rate tubular dysfunction) การเสอมลงของไตจะท าใหเกดปญหาไตวายเรอรง (Chronic renal failure) ซงผปวยทเปนโรคความดนโลหตสงเสยชวตจากสาเหตนถงรอยละ 10 (จกรพนธ ชยพรหมประสทธ, 2550) ภาวะแทรกซอนตอตา ท าใหเกดการเปลยนแปลงของหลอดเลอดฝอยทจอรบภาพ (Retina) ของตา โดยเกดจากภาวะเสอมของหลอดเลอดแดงภายในลกตาอยางชาๆ ในระยะแรกหลอดเลอดจะหนาและแขง เกดการตบแคบลง ตอมาอาจแตกออกทจอรบภาพ ท าใหประสาทตาเสอม ตามวลงเรอยๆ จนกระทงเกดตาบอดได นอกจากนการหดตวของหลอดเลอดฝอยอาจท าใหเลอดออกจากขวประสาทท าใหตาบวม (Papilledema) ซงมผลท าใหเกดตาบอดไดเชนกน (สภาวด ดานธ ารงกล, 2543, อางใน ศรญญา คลายสกล, 2551) นอกจากผลกระทบดานรางกายแลวโรคความดนโลหตสง ยงสงผลกระทบดานจตใจ โดยผปวยทรบรวาตนเองเปนโรคความดนโลหตสง ท าใหเกดความเครยด ความวตกกงวลเกยวกบสขภาพของตน เนองจากเปนโรคทไมสามารถรกษาใหหายขาด ตองควบคมระดบความดนโลหตไปตลอดชวตและมโอกาสเกดภาวะแทรกซอนทท าใหเกดความพการและเสยชวตได โดยเฉพาะวยท างานซงเปนกลมประชากรหลกในการพฒนาสงคม มหนาทหลกในการเปนผน าครอบครว ท างานเพอใหครอบครวมเศรษฐกจทดสามารถด ารงอยได นอกจากนการทผปวยตองไดรบยาอยางตอเนองอาจท าใหเกดความวตกกงวลเกยวกบการรกษา โดยเฉพาะในผทรบประทานยาควบคมความดนโลหตหลายชนด ซงเปนสาเหตหนงทท าใหผปวยรสกทรมานจากผลขางเคยงทไดรบจากยา เชน ออนเพลย มนงง ปวดศรษะ เปนตน (จนดาพร ศลาทอง, 2553) จากผลกระทบดานรางกายและจตใจ สงผลตอการแสดงบทบาททางสงคม ในรายทเกดภาวะแทรกซอน เชน โรคหวใจ โรคหลอดเลอดสมองหรออมพาต ท าใหไมสามารถท างานไดตามปกต บทบาทในสงคมลดลง อาจท าใหตองพงพาผอนและเปนภาระแกสมาชกในครอบครวในการดแลและใหการชวยเหลอ และยงสงผลตอสภาพเศรษฐกจของครอบครวและสงคมตามมา ส าหรบประเทศไทยพบวาคารกษาพยาบาลผปวยในโรคความดนโลหตสงตองเสยคาใชจายเฉลยคนละ 4,586 บาทตอครง และคารกษาของผปวยนอกครงละ 831 บาทตอคน รวมเปนเงนทงสน 79,763 ลานบาทตอป (เนตมา คนย, 2557)

38

จากสถานการณขางตนชใหเหนถงแนวโนมความรนแรงและผลกระทบจากโรคความดนโลหตสง ซงนอกจากจะกอใหเกดผลกระทบในดานรางกาย จตใจ และคณภาพชวตของผปวยและครอบครวแลว ยงกอใหเกดปญหาตอสงคมและเศรษฐกจโดยรวมของประเทศดวย เนองจากสาเหตสวนใหญของโรคความดนโลหตสงมาจากพฤตกรรมเสยงทสามารถปรบเปลยนได ดงนนการสงเสรมใหบคคลวยท างานทเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสงมความรความเขาใจและสามารถปรบเปลยนหรอปฏบตพฤตกรรมสขภาพเพอปองกนโรคความดนโลหตสงจงเปนวธทดทสดในการปองกนความสญเสยทจะเกดขน พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง พฤตกรรมการปองกนโรค (Preventive health behavior) หมายถง การกระท าของบคคลทแสดงออกเพอปองกนการเจบปวย ภายใตความเชอวาเมอปฏบตแลวจะท าใหตนเองมสขภาพด (Werle, 2011) เจนกนส (Jenkins, 2003) แบงประเภทพฤตกรรมการปองกนโรคไว 3 ประเภท คอ 1. พฤตกรรมการปองกนโรคปฐมภม (Primary prevention behavior) มงการปองกนตงแตยงไมเกดโรค โดยการก าจดหรอลดสาเหตทท าใหเกดโรค และสงเสรมสขภาพอนามย เชน การสรางเสรมภมคมกนโรค การจดการสงแวดลอม และการตรวจสขภาพประจ าป เปนตน 2. พฤตกรรมการปองกนโรคทตยภม (Secondary prevention behavior) ระยะนเรมมอาการแสดงของโรคออกมาใหเหน มการคนหาสาเหตการเจบปวย และใชบรการทนทเพอยบย งโรคทเกดขนไมใหลกลามจนเกดภาวะแทรกซอน รวมถงการปองกนการแพรกระจายเชอ 3. พฤตกรรมการปองกนโรคตตยภม (Tertiary prevention behavior) เปนการปองกนเพอลดความพการจากโรคทเปนอยใหนอยลงและมการฟนฟสภาพดวยการกายภาพบ าบด โรคความดนโลหตสงมสาเหตสวนใหญมาจากพฤตกรรมสขภาพทไมถกตอง ดงนนการปองกนโรคในระดบปฐมภมซงมงเนนการปองกนตงแตยงไมเกดโรค จงเปนสงส าคญทตองค านงถง ประเทศไทยใหความส าคญกบการปรบพฤตกรรมเพอปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. ซงประกอบดวย พฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย การจดการความเครยด การงดสบบหรและดมสรา (กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข, 2559) โดยการปรบเปลยนพฤตกรรมใหไดในระยะยาวถอเปนหวใจส าคญของการปองกนโรคความดนโลหตสง และยงเปนการรกษาพนฐานส าหรบผปวยโรคความดนโลหตสงทกราย ไมวาจะมขอบงชในการใชยาหรอไมกตาม ในกรณทผปวยใชยาลดความดนโลหตรวมดวย การปรบเปลยนพฤตกรรมจะท าใหประสทธภาพของการรกษาดวยยาสงขน (สมาคมความดนโลหตสงแหงประเทศไทย, 2558) ดงนนบคลากรทางการแพทยควรใหค าแนะน าเพอสงเสรมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงทงในกลมปกต กลมเสยงและเนนการปรบเปลยนพฤตกรรมในกลมปวยทกราย โดยในการศกษาครงนผวจยมงเนนการปองกน

39

โรคระดบปฐมภม แนวปฏบตการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ. 2ส. มรายละเอยดดงน 1. การบรโภคอาหาร

1.1 การจ ากดโซเดยมในอาหาร การบรโภคโซเดยมไมเกน 2,300 มลลกรมตอวน สามารถชวยลดความดนโลหตไดทงผทมและไมมโรคความดนโลหตสง โดยเกลอแกง 1 ชอนชามโซเดยม 2,000 มลลกรม น าปลา 1 ชอนชามโซเดยม 300-500 มลลกรม ซอว 1 ชอนชามโซเดยม 320-455 มลลกรม และผงชรส 1 ชอนชามโซเดยม 492 มลลกรม จากการศกษาในผทมอาย 25-55 ป พบวา หากลดปรมาณเกลอในอาหารเหลอเพยง 1 ชอนชา สามารถลดความดนซสโตลกได 9 มลลเมตรปรอท และสามารถลดความดนโลหตสงระดบทหนงไดผลในบางราย (ผองพรรณ อรณแสง, 2549) จากตวอยางงานวจยในตางประเทศพบวา ผทรบประทานอาหารทมโซเดยมไมเกน 2.4 กรม หรอรบประทานเกลอไมเกน 6 กรมหรอประมาณ 1 ชอนชาตอวน จะสามารถลดความดน ซสโตลกไดประมาณ 2-8 มลลเมตรปรอท (Clobanian et all, 2003 อางในจนดาพร ศลาทอง, 2553) ในแตละวนรางกายไดรบโซเดยมจากหลายแหลงไมเฉพาะอาหารทมรสเคมเทานน เชน อาหารธรรมชาต หรอโปรตนจากสตว เชน นม หรอเนยแขง มโซเดยมคอนขางสง อาหารทใสเกลอ เชน เนอเคม ปลาเคม ผลไมดอง ผกดอง นอกจากนเกลอยงแฝงมากบอาหารอน เชน ขนมกรบกรอบ ขนมขบเคยว และผงชรสทใชในการประกอบอาหาร เปนตน (ดวงกมล เจยมเงน, 2555) การจ ากดปรมานเกลอหรอโซเดยมเปนสงทเปลยนแปลงไดคอนขางยากและผคนสวนใหญไมไดเฝาระวงเนองจากเกลอเปนสวนประกอบทอยในอาหารทวไป นอกจากนยงเกยวของวฒนธรรมในการประกอบอาหารของทองถนดวย (Weber et al., 2014) 1.2 การรบประทานอาหารตามแนว DASH (Dietary Approche to Stop Hypertension) คอ อาหารทเนนการรบประทานธญพช ผก ผลไม ผลภณฑนมไขมนต า การลดปรมาณไขมนโดยเฉพาะไขมนอมตว สามารถลดความดนซสโตลกลงได 8-14 มลลเมตรปรอท (JNC7, 2003) การลดการบรโภคไขมนอมตวและบรโภคไขมนไมอมตวแทน สามารถลดระดบคอเลสเตอรอลในเลอด การมไขมนในเลอดผดปกตท าใหเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดไปเลยงหวใจตบ การรบประทานอาหารใหถกสวนโดยเนนอาหารประเภทผกและผลไม 5 สวนตอหนงวน (ผก 1 สวนมปรมาณเทากบ ผกสด 1 ถวยตวง ผกสกครงถวยตวง น าผก 240 มลลลตร ผลไมขนาดกลาง 1 ผล ผลไมแหงหนงในสถวย ผลไมกระปองครงถวยและน าผลไม 180 มลลลตร) ขาวและธญพชตางๆ วนละ 6-8 สวน (1 สวนเทากบขนมปง 1 ชน ขาวสก 1 ทพพ ขนมจน 1 จบและซเรยลแหง 1 ออนซ) นมไขมนต าวนละ 2-3 สวน (1 สวนเทากนนมพรองมนเนย 240 มลลลตรโยเกรต 1 ถวยหรอชส 1 ออนซ) เนอไมตดมนและปลานอยกวา 6 สวน (1 สวนเทากบเนอหมไมมมน หรอเนอเปดเนอไกเอาหนงออก 30 กรม ปลา 30 กรม และไข 1 ฟอง) ถวและเมลดพชแหง 4-5 สวนตอสปดาห (1 สวนเทากบถวลสง ถวอลมอนด

40

เมดมะมวงหมพานต 1/3 ถวย เมลดทานตะวน 2 ชอนโตะ หรอถวลนเตา ½ ถวย) น ามนวนละ 2-3 สวน (1 สวนเทากบน ามนพชหรอมาการน 1 ชอนชา สลดน าใส 1 ชอนโตะหรอสลดน าใส 2 ชอนโตะ) น าตาล 5 สวนหรอนอยกวาตอสปดาห (1 สวนเทากบน าตาล เยลล แยม 1 ชอนโตะ เชอรเบต หรอ เจลาตน ½ แกว) (National Heart Lung and Blood Instiitutes, 2006)

2. การออกก าลงกาย (Exercise) หรอกจกรรมทางกาย (Physical activities) กจกรรมทางกาย หมายถง การขยบเคลอนไหวรางกาย เกดจากการท างานของกลามเนอ และรางกายตองการใชพลงงานแคลอรมากกวาขณะพก ตวอยางกจกรรมทางกาย ไดแก การประกอบอาชพ การเดนทาง งานบาน งานอดเรก ออกก าลงกาย และเลนกฬา เปนตน กจกรรมทางกายมความหมายกวางขวาง รวมถงการออกก าลง เลนกฬาและสมรรถนะทางกาย (American College of Sport and Medicine, 2005) การออกก าลงกาย (Exercise) หมายถง การเคลอนไหวซ าๆ ทมการวางแผนเปนรปแบบทชดเจน จ าเพาะเพอเพมสมรรถภาพและสขภาวะทด (ชตมา ชลายนเดชะ, วรรธนะ ชลายนเดชะ, สนย บวรสนทรชย, ทพยวด บรรพระจนทร และเวทสน แกวขนต, 2558) การออกก าลงกายใหไดผลประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการ คอ ระดบความหนกของการออกก าลงกาย (Intensity of exercise) ความนานหรอระยะเวลาของการออกก าลงกาย (Duration of exercise) และความบอยหรอความถของการออกก าลงกาย (Frequency of exercise)

2.1 ระดบความหนกของการออกก าลงกาย (Intensity of exercise) มวธประเมนดงน 2.1.1 ประเมนจากอตราการใชพลงงานระหวางการมกจกรรมทางกาย เนองจาก

กจกรรมทางกายแตละประเภทมการใชพลงโดยเฉลยแตกตางกน (Tanomsup et al, 2007 อางใน นวพร วฒธรรม, 2558)

2.1.2 ประเมนจากเปอรเซนตการเตนของหวใจทเรวทสด (Percent of maximum heart rate: MHR) โดยการค านวณการเตนของหวใจทเรวทสดเทากบ 220 ลบดวยอายเปนป อตราการเตนของหวใจทใชเปนเกณฑประกอบดวย 1) ความหนก 50-60 เปอรเซนตของการเตนของหวใจทเรวทสด คอ ระดบทชวยเผาผลาญไขมนในรางกาย 2) ความหนก 60-70 เปอรเซนตของการเตนของหวใจทเรวทสด คอระดบทชวยรกษาสขภาพและหวใจใหแขงแรง 3) ความหนก 70-80 เปอรเซนตของการเตนของหวใจทเรวทสด คอระดบทชวยพฒนาระบบการท างานแบบใชออกซเจนและพฒนาสมรรถภาพหวใจ 4) ความหนก 80-90 เปอรเซนตของการเตนของหวใจทเรวทสด คอ ระดบทชวยพฒนาระบบการท างานแบบไมใชออกซเจน และ 5) ความหนก 90-100 เปอรเซนตของการเตนของหวใจทเรวทสด คอระดบทตองระมดระวงอนตรายทเกดกบรางกาย (สทธา พงษพบลย, 2556 อางใน นวพร วฒธรรม, 2558)

41

2.1.3 ประเมนจากเปอรเซนตการใชออกซเจนมากทสด (Percent of VO2 MAX) เนองจากกจกรรมทางกายมการใชออกซเจนแตกตางกน (Tanomsup et al, 2007 อางใน นวพร วฒธรรม, 2558)

2.1.4 ประเมนจากการพด เปนวธประเมนอยางคราวๆ โดยใชการสงเกต หากพดไมไดเลยขณะออกก าลงกาย อาจเนองจากหายใจล าบากหรอรสกเหนอยมาก เปนสญญาณบอกวาออกก าลงกายหนกเกนไป หากสามารถพดไดคลองราวกบนงคยอยเฉยๆ แสดงวาความหนกในการออกก าลงกายนนนอยเกนไป ไมพอทจะกระตนใหหวใจท างานไดมากพอทจะเกดความแขงแรงได (สทธา พงษพบลย, 2556 อางใน นวพร วฒธรรม, 2558)

2.2 ความนานหรอระยะเวลาของการออกก าลงกาย (Duration of exercise) การออกก าลงแบบแอโรบคระดบปานกลาง โดยท าตดตอกนอยางนอย 10 นาทขนไป สามารถท าเปนชวงๆ และน าเวลาออกก าลงรวมกนใหไดอยางนอย 30 นาทตอครง ซงจะท าใหไดรบผลดตอสขภาพเทาเทยมกบการออกก าลงตอเนอง 30 นาทเชนกน โดยจะชวยลดปจจยเสยงของการเกดโรคเรอรง เพมสมรรถภาพของระบบหวใจและหายใจ ลดภาวะไขมนในเลอด ลดความดนโลหต ลดระดบอนซลนในเลอด และควบคมน าหนกตวได ด (ชตมา ชลายนเดชะ และคณะ, 2558)

2.3 ความถของการออกก าลงกาย (Frequency of exercise) ขนอยกบความหนกของกจกรรมทท า เชน หากท ากจกรรมระดบหนกปานกลาง แนะน าใหท า 30 นาทตอครง เปนเวลา 5 ครงในหนงสปดาห แตหากท ากจกรรมระดบหนกมากกอาจท าไมนาน และและไมบอยตอสปดาห (20 นาทตอครง เปนจ านวน 3 ครงในหนงสปดาห) อยางไรกตามมค าแนะน าวา ควรท ากจกรรมทางกายอยางตอเนองและสม าเสมอในหนงสปดาหโดยท าอยางนอย 3-5 วนตอสปดาห สามารถปรบเปลยนความถและระยะเวลาไดตามสะดวก รวมถงสามารถตงเปาหมายดวยการค านวณคาการใชพลงงานตอสปดาห (ชตมา ชลายนเดชะ และคณะ, 2558)

ประเภทของการออกก าลงกายจ าแนกได 4 ประเภท ดงน 1) การออกก าลงกายชนดแอโรบค เปนการออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจ ลดระดบน าตาลในเลอด ลดไขมนในเลอด ลดความดนโลหตและลดความเครยดได เชน การวง การเดนเรว 2) กายบรหารเปนการออกก าลงกายเพอเพมความแขงแรง ทนทานของกลามเนอ พรอมชวยยดกลามเนอและขอตอใหเคลอนไหวไดคลองตว 3) การออกก าลงกายแบบยดเหยยด ดดตวหรอการยดเสน เปนการออกก าลงกายทเปนการฝกสมาธและการหายใจ เพอใหเกดความผอนคลายทงดานรางกายและจตใจ เชน การฝกโยคะหรอร ามวยจน 4) การออกก าลงกายชนดแรงตานสงโดยไมใชออกซเจน เหมาะส าหรบนกกฬาหรอผทสขภาพด (นวพร วฒธรรม, 2558)

3. การจดการอารมณหรอความเครยด (Stress management) ความเครยดเปนสภาวะของจตใจและรางกายทเปลยนแปลง เปนผลมาจากการตองปรบตวในดานตางๆ ความเครยดอาจท าให

42

เกดความดนโลหตสงขนชวคราว เมอบคคลเผชญปญหาแลวท าใหรสกเครยดจะท าใหความดนโลหตเพมขน และเมอปญหาเหลานนหมดไปความดนโลหตจะลดลงไปดวย เมอเกดความเครยดควรหาวธผอนคลายความเครยดทเหมาะสม การใชชวตประจ าวนอาจกอใหเกดความเครยดในระดบปกต การผอนคลายดวนการจดสรรเวลาจะชวยไมใหสะสมความเครยดมากเกนไป เชน การหยดพกจากสงทก าลงท าชวคราวเปลยนอรยาบถ นงหลบตา ท างานอดเรกทชอบ ออกก าลงกาย พกผอนใหเพยงพอ เปนตน ในภาวะทมความเครยดสง ควรฝกปฏบตเทคนคการคลายเครยด อาท การฝกการหายใจ การฝกเกรงและคลายกลามเนอ การท าสมาธ การใชจนตนาการ และการนวดกดจดตนเอง เปนตน (นวพร วฒธรรม, 2558) 4. การดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอล การดมแอลกอฮอลในความถและปรมาณมาก (มากกวา 2 ดมมาตรฐานตอวนในผชาย และ 1 ดมมาตรฐานในผหญง) (สมาคมความดนโลหตสงแหงประเทศไทย, 2558) จะท าใหหลอดเลอดมการหดตวจากการเพมของฮอรโมนทควบคมความดนโลหต (renin) น าไปสภาวะความดนโลหตสง ประกอบกบปจจยทางสงคม เชน ลกษณะงานและกจกรรมทางสงคม รวมทงคานยมของสงคมไทยทรบรวาการดมสราชวยใหคลายเครยดและเปนเรองปกตของผชาย (ทกษพล ธรรมรงส, 2556) ท าใหสถานการณการดมแอลกอฮอลของคนไทยสงถงรอยละ 32.5 และพบวาวยท างานมความชกในการดมมากทสด (ส านกงานสถตแหงชาต, 2557) ซงกอใหเกดผลเสยตอสขภาพ สงคมและเศรษฐกจของชาตตามมา จงควรงดหรอจ ากดปรมาณเครองดมแอลกอฮอลดงน ผหญงไมเกน 1 ดมมาตรฐาน (standard drink) ตอวน ผชายไมเกน 2 ดมมาตรฐานตอวน ปรมาณ 1 ดมมาตรฐาน หมายถงเครองดมทมแอลกอฮอลประมาณ 10 กรม ไดแก เหลาแดง 35 ดกร ปรมาณ 2 ฝาใหญหรอ 30 มลลลตร เหลาขาว 40 ดกร ปรมาณ 30 มลลลตร น าขาว อ กระแช 10 เปอรเซนต ปรมาณ 3 เปก/ตอง/กง หรอปรมาณ 150 มลลลตร สาโท สราแช สราพนเมอง ปรมาณ 4 เปก/ตอง/กง หรอปรมาณ 200 มลลลตร เบยร 5 เปอรเซนต ปรมาณ 250 มลลลตร เบยร 6.4 เปอรเซนต ปรมาณ ½ กระปอง หรอ 1/3 ขวดใหญ ไวน 12 เปอรเซนต ปรมาณ 100 มลลลตร 5. การสบบหร การเลกบหรอาจไมไดมผลตอการลดความดนโลหตโดยตรง แตสามารถลดความเสยงของการเกดโรคหวใจและหลอดเลอดได (สมาคมความดนโลหตสงแหงประเทศไทย, 2558; Weber et al., 2014) นอกจากการปฏบตพฤตกรรมตามหลก 3อ 2ส ดงกลาวขางตนแลว ในรายทน าหนกเกนหรออวนแนะน าใหลดน าหนกหรอควบคมน าหนกตวใหอยในเกณฑปกตหรอใกลเคยงปกต โดยใหมคาดชนมวลกายอยระหวาง 18.5-22.9 กก./ม2 การควบคมน าหนกควรลดน าหนก ลงรอยละ 7-10

43

ของน าหนกตวภายในเวลา 6 ถง 12 เดอน โดยน าหนกทลดลงทก 1 กโลกรม สามารถลดความดน ซสโตลกไดเฉลย 1 มลลเมตรปรอท โดยรวมการลดน าหนก 10 กโลกรม สามารถลดความดนซสโตลกไดเฉลย 5-20 มลลเมตรปรอท (สมาคมความดนโลหตสงแหงประเทศไทย, 2558) การลดหรอควบคมน าหนกท าไดดวยการควบคมการรบประทานอาหารและการออกก าลงกาย ผวจยไดศกษางานวจยทเกยวของกบกลมเสยงโรคความดนโลหตสงจ านวน 16 เรอง เปนงานวจยเชงส ารวจและศกษาความสมพนธตอการเกดภาวะเสยงโรคความดนโลหตสงจ านวน 8 เรอง ผลการวจยสรปไดวากลมเสยงโรคความดนโลหตสงมกมพฤตกรรมสขภาพทไมถกตองในดานใดดานหนงหรอมากกวา อาท พฤตกรรมการรบประทานอาหารทมโซเดยมสงหรออาหารรสเคม การรบประทานผกผลไมไมเพยงพอ และการไมออกก าลงกายอยางสม าเสมอ เปนตน การสงเสรมใหกลมเสยงเหลานนไดมความรหรอการรบรปจจยเสยงตอการเกดโรค ภาวะแทรกซอนและผลกระทบจากโรคความดนโลหตสง จะท าใหกลมเสยงตระหนกถงความส าคญในการปรบเปลยนพฤตกรรมทถกตอง และการไดรบค าแนะน า กระตนเตอนจากบคคลในครอบครว แพทย พยาบาล และเจาหนาทสาธารณสขมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง สวนงานวจยอก 8 เรองเปนงานวจยกงทดลองเกยวกบการใชโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเพอปองกนโรคความดนโลหตสง ผลการวจยสวนใหญแสดงใหเหนวาหลงไดรบโปรแกรมกลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยความรและคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคสงกวากอนการทดลอง และมคาเฉลยระดบความดนโลหตต ากวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต สรปผลจากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบโรคความดนโลหตสงและความรอบรดานสขภาพ พบวาโรคความดนโลหตสงสามารถปองกนไดดวยการปรบเปลยนพฤตกรรมเสยง ซงการปรบเปลยนพฤตกรรมนจะเกดขนไดตองไดรบการสงเสรมหรอพฒนาใหเกดความรอบรและทกษะในการปฏบตทถกตองจงจะเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทดได ดงนนผวจยจงหวงวาการใชโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง โดยใชกรอบแนวคดของนทบม (Nutbeam, 2000, 2008) จะสามารถชวยใหกลมเสยงโรคความดนโลหตสงเกดความรความเขาใจและเกดทกษะในการปฏบตตวเพอปองกนโรคความดนโลหตสงของตนเองและสามารถสอสารใหบคคลอนเขาใจได

บทท 3

ระเบยบวธวจย

การศกษาครงนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi-experimental) แบบสองกลมวดผลกอนและหลงการทดลอง (Two group pretest-posttest design) เพอศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง โดยมรายละเอยดของการด าเนนการวจยดงน การออกแบบการวจย pre-test post-test A3 A4 A1 A2 A5 กลมทดลอง ………………………….…………............... สปดาหท 1 2 3 4 5 6 7 8 Pre-test post-test กลมเปรยบเทยบ ………………………….…………............... สปดาหท 1 2 3 4 5 6 7 8 A หมายถง โปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงเสยงโรคความดนโลหตสง ประกอบดวย 6 ทกษะ คอ ทกษะความรความเขาใจ ทกษะการเขาถงขอมล ทกษะการรเทาทนสอ ทกษะการสอสาร ทกษะการตดสนใจ และทกษะการจดการตนเอง

45

A1 หมายถง สปดาหท 1 ผวจยแนะน าตนเองเพอสรางสมพนธภาพ อธบายชดแบบสอบถามแตละชดเพอใหกลมตวอยางเขาใจและตอบแบบสอบถามกอนการทดลอง (Pre-test) และนดหมายการท ากจกรรมในสปดาหท 2 หลงจากนนผวจยท าการวเคราะหขอมล A2 หมายถง สปดาหท 2 ผวจยด าเนนกจกรรมโดยใชการเรยนรแบบมสวนรวมโดยจดเปนกลมยอย 3 กลม กลมละ 8-12 คน ตามความสมครใจ ด าเนนการครงละกลม จ านวน 3 ครง มผวจยเปนวทยากรประจ ากลม และมผชวยวทยากรกลม 1 คน โดยมกจกรรมเพอเพมทกษะทง 6 ดาน (รายละเอยดในเครองมอทใชในการทดลอง หนา 51) A3 หมายถง สปดาหท 3 และ 4 ผวจยนดพบกลมตวอยางเปนรายบคคลคนละ 1 ครงตามความสะดวกของกลมตวอยางทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร เพอประเมนทกษะการจดการตนเองโดยตดตามการปฏบต ใหค าปรกษา และประเมนการบนทกพฤตกรรมการปฏบตตามคมอบนทกพฤตกรรมสขภาพ A4 หมายถง สปดาหท 5-7 ผวจยตดตามทางแอพพลเคชนไลน เพอประเมนทกษะการสอสาร ทกษะการรเทาทนสอ และทกษะการตดสนใจ โดยสงขอความหรอสอทเกยวของกบโรคความดนโลหตสงใหกลมตวอยางวเคราะหและตดสนใจวาจะเลอกปฏบตตามหรอไม ดวยเหตผลใด A6 หมายถง สปดาหท 8 ด าเนนกจกรรมดวยการเรยนรแบบมสวนรวม โดยใชกลมเดม 3 กลม ใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามหลงการทดลอง (Post test) ประเมนทกษะการจดการตนเองจากการจดบนทกพฤตกรรมสขภาพตนเอง แลกเปลยนสงทไดเรยนรจากการท ากจกรรม และวดระดบความดนโลหตเพอเปรยบเทยบกบกอนการทดลอง ณ หองประชมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร วธการด าเนนการวจย

สถานทศกษา สถานททใชในการศกษาครงน เปนหนวยบรการระดบปฐมภม ทมการจดบรการตรวจคดกรองความเสยงตอโรคความดนโลหตสงในประชาชนอาย 35 ปขนไปตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสข โดยสถานทส าหรบกลมทดลองคอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร อ าเภอเมอง จงหวดนครปฐม และสถานทส าหรบกลมเปรยบเทยบคอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบานตนส าโรง อ าเภอเมอง จงหวดนครปฐม ซงพนททงสองแหงมลกษณะทางกายภาพทใกลเคยงกนคอเปนชมชนกงเมองกงชนบท ประชาชนมวถชวตทเรงรบมากขน มพฤตกรรมการบรโภคอาหารส าเรจรปจากตลาดนดและรานสะดวกซอมากขน พนทของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทงสองแหงอยหางกนเปนระยะทาง 10 กโลเมตร และอยคนละฟากของถนนเพชรเกษม

46

ประชากร ประชากรทศกษา คอ ประชาชนวยผใหญทมอายระหวาง 35-59 ป ทไดรบการคดกรอง

ความเสยงตอโรคความดนโลหตสงดวยแบบคดกรองของกองทนสงเสรมสขภาพและปองกนโรค ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (2553) ประจ าป พ.ศ.2559 ผลอยในกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ทอาศยอยในเขตรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบานตนส าโรงอ าเภอเมอง จงหวดนครปฐม กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน กลมทดลอง คอ ประชาชนวยผใหญทมอายระหวาง 35-59 ป ทอาศยอยในเขตรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร อ าเภอเมอง จงหวดนครปฐม ชมชนทมารบบรการทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร ในเดอนมถนายน พ.ศ.2560 และมคณสมบตตามเกณฑ จ านวน 30 คน กลมเปรยบเทยบคอประชาชนวยท างานซงมคณสมบตใกลเคยงกบกลมทดลอง แตอาศยอยในเขตโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลตนส าโรง อ าเภอเมอง จงหวดนครปฐมจ านวน 30 คน การค านวณขนาดกลมตวอยาง (Sample size) หาขนาดกลมตวอยางโดยใช power analysis โดยการเปดตารางอ านาจการทดสอบของ โคเฮน (Cohen, 1988) ก าหนดระดบความเชอมน .05 ก าหนดคาอ านาจในการทดสอบ (Power analysis) =.85 ขนาดของกลมตวอยางค านวณจากคาอทธพล (Effect size) การประมาณคาของขนาดอทธพลจากคาเฉลย 2 กลม ผวจยไดศกษาผลการศกษาของจารวรรณ กองแกว (2551) ซงมตวแปรทคลายคลงกนพบวาคาเฉลยคะแนนความรอบรดานสขภาพของผปวยทมารบการเจาะชนเนอตบ หลงการทดลอง กลมทดลองมคาเฉลย 54.57 (SD=5.50) ในกลมเปรยบเทยบมคาเฉลย 50.00 (SD=5.67) น ามาค านวณหาคาขนาดอทธพลไดเทากบ 0.8 เมอเปดตารางจงไดขนาดกลมตวอยางแตละกลมจ านวน 23 ราย แตเพอปองกนการสญหายของกลมตวอยาง (Drop out) จงไดเพมขนาดกลมตวอยางอกรอยละ 20 (อรณ จรวฒนกล, 2551) เปนกลมทดลองจ านวน 30 คน และกลมเปรยบเทยบจ านวน 30 คน วธการสมตวอยาง เลอกกลมตวอยางโดยการสมแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive sampling) ตามคณสมบตท ก าหนดไว โดยเลอกกลมตวอยางจากประชาชนวยผใหญทมอายระหวาง 35-59 ป ทไดรบการคดกรองความเสยงตอโรคความดนโลหตสงและผลอยในกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ประจ าป พ.ศ.2559 ทมารบบรการทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทรและโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบานตนส าโรงในเดอนมถนายน พ.ศ.2560 แหงละ 30 คน เปนกลมทดลอง และกลม เปรยบเทยบตามล าดบ

47

เกณฑคดเขาตวอยาง (Inclusion criteria) 1. ประชาชนวยผใหญทงเพศชายและเพศหญงอายระหวาง 35–59 ป ทไดรบการคดกรองความเสยงตอโรคความดนโลหตสงดวยแบบคดกรองของกองทนสงเสรมสขภาพและปองกนโรค ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (2553) ผลอยในกลมเสยงโรคความดนโลหตสง (pre-hyper-tension risk group) มระดบความดนซสโตลกอยระหวาง 120-139 มลลเมตรปรอท และ/หรอ ระดบความดนไดแอสโตลกอยระหวาง 80-89 มลลเมตรปรอท 2. มความสามารถในการรบร พดคยสอสาร และอานออกเขยนได ไมมปญหาดานการไดยน 3. มความสามารถใชโทรศพทเคลอนททเชอมตอสญญาณอนเทอรเนตได 4. เปนผใหความยนยอมเขารวมในการศกษาวจยและสามารถเขารวมกจกรรมตามโปรแกรมไดครบทกขนตอน เกณฑคดออกตวอยาง (Exclusion criteria) 1. ประชาชนวยผใหญทงเพศชายและเพศหญงอายระหวาง 35–59 ป ทเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสงทไมยนยอมเขารวมการศกษาวจยหรอไมสามารถเขารวมกจกรรมตามโปรแกรมไดครบทกขนตอน 2. มปญหาทางดานสขภาพ หรอภาวะเจบปวย หรอยายทอย ระหวางเขารวมโปรแกรม เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยม 2 ประเภท ไดแก เครองมอทใชในการทดลอง และเครองมอ

ทใชในการเกบรวบรวมขอมล ทผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ โดยมรายละเอยด ดงน 1. เครองมอทใชในการทดลอง คอ โปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง เปนรปแบบการจดกจกรรมทประยกตจากแนวคดความรอบรดานสขภาพของนทบม (Nutbeam, 2000, 2008) ใชระยะเวลาการด าเนนการภายใน 8 สปดาห รายละเอยดของกจกรรมในโปรแกรม มดงน แนะน าตนเองเพอสรางสมพนธภาพ อธบายชดแบบสอบถามแตละชดเพอใหกลมตวอยางเขาใจและตอบแบบสอบถามกอนการทดลอง (Pre-test) และนดหมายการท ากจกรรมในสปดาหท 2 หลงจากนนผวจยท าการวเคราะหขอมล

ผวจยด าเนนกจกรรมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม ครงท 1 ในสปดาหท 2 โดยจดกลมตวอยางเปนกลมยอย 3 กลม กลมละ 8-12 คน ตามความสมครใจของกลมตวอยาง ด าเนนการครงละ

48

กลม จ านวน 3 ครง มผวจยเปนวทยากรประจ ากลมและมผชวยวทยากรกลม 1 คน อธบายขนตอนและกจกรรมตางๆ ในโปรแกรมและก าหนดขอตกลงรวมกน ใชเวลาประมาณ 3 ชวโมง ณ หองประชมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร โดยมรายละเอยดดงน

1. กจกรรมเพอพฒนาทกษะความรความเขาใจ (Cognitive skill) ซงเปนสมรรถนะพนฐานดานการอาน การคดค านวณ และการเรยนรเรองโรคความดนโลหตสงและแนวทางการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. โดยผวจยบรรยายประกอบการน าเสนอภาพนง ใหความรเรองคาความดนโลหต โรคความดนโลหตสง สาเหต ปจจยเสยง ภาวะแทรกซอนของโรคความดนโลหตสง และการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. โดยใชชดกจกรรมท 1-7 ประกอบดวย การใหความรเรองการบรโภคอาหารเพอปองกนโรคความดนโลหตสง การอานฉลากโภชนาการการสาธตการออกก าลงกายและการค านวณระดบความหนกของการออกก าลงกายโดยการจบชพจร โดยการฝกปฏบตจรง การค านวณดชนมวลกาย การประเมนความเครยดดวยตนเองโดยใชแบบประเมน ST-5 การแปลผลและการฝกเทคนคการผอนคลายความเครยดดวยวธการตางๆ การเรยนรเรองโรคทเกดจากสารพษในบหร วธการลดละเลกบหรและการขอความชวยเหลอจากหนวยงานทเกยวของ การเรยนรเรองปรมาณแอลกอฮอลจากเครองดมประเภทตางๆ วธการลดปรมาณเครองดมแอลกอฮอลและการขอความชวยเหลอจากหนวยงานทเกยวของ จากนนใหสมาชกกลมทกคนรวมกนสนทนาแลกเปลยนวเคราะหสงทไดเรยนรและประสบการณทผานมาของกลมตวอยาง โดยมผชวยวทยากรกลมเปนผอ านวยความสะดวก สรปสงทไดเรยนรและเพมเตมประเดนการเรยนร รวมทงสรปกจกรรมกลม และบนทกการสนทนากลม ประเมนผลในรายกจกรรมและในภาพรวมโดยการถามตอบวดความเขาใจ การสาธตยอนกลบ การปฏบตจรง และการสงเกตการมสวนรวม 2. กจกรรมพฒนาทกษะการสอสาร (Communication skill) เพอใหสามารถพด อานหรอเขยนขอมลเกยวกบการปฏบตตวเพอใหมสขภาพด และสามารถสอสารใหผอนเขาใจเกยวกบการปฏบตตวเพอใหมสขภาพด โดยใช 2.1 การเรยนรแบบมสวนรวม (Participatory learning) โดยจดเปน 3 กลมกลมละ 8-10 คน

ตามความสมครใจของกลมตวอยาง ครงท 1 ในสปดาหท 2 ใหสมาชกกลมพดคยแลกเปลยนเรยนร

และแสดงความคดเหนในประเดนตางๆ ตามชดกจกรรมท 1-10 (รายละเอยดในภาคผนวก) สรปประเดน

และสงตวแทนมาน าเสนอใหวทยากรกลมรบฟง และครงท 2 ในสปดาหท 8 ด าเนนกจกรรมโดยใช

กลมเดม 3 กลม ใหกลมตวอยางแลกเปลยนสงทไดเรยนรและสรปสงทไดรบจากการเขารวม

กจกรรมในครงน ประเมนผลโดยการใชแบบบนทกการสนทนากลม

2.2 แอพพลเคชนไลน (Line application) ผวจยน าเสนอการจดตงแอพพลเคชนไลนส าหรบการตดตอสอสารเกยวกบโรคความดนโลหตสง และวธปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสง

49

ตามหลก 3อ.2ส. สอบถามและประเมนความสามารถในการเขาถงแอพพลเคชนไลนของสมาชกในแตละกลม หลงจากนนนดหมายการท ากจกรรมกลมเปนรายกลมยอยเพอเพมทกษะการใชแอพพลเคชน ไลน และจดตงเปนกลมยอย 3 กลม โดยผวจยเปนสมาชกทกกลม ก าหนดขอตกลงในการใชงานแอพพลเคชนไลนรวมกน โดยในสปดาหท 5 เปนการตดตามเพอประเมนทกษะการจดการตนเองโดยตดตามการปฏบตพฤตกรรมเพอปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. และใหค าปรกษารายบคคลและรายกลมในกรณทพบปญหาเกยวกบการปฏบต ใชแบบบนทกการตดตามทางแอพ-พลเคชนไลน และในสปดาหท 6-7 เปนการตดตาม เพอประเมนทกษะการรเทาทนสอและทกษะการตดสนใจ โดยสงขอความหรอสอทเกยวของกบโรคความดนโลหตสงใหกลมตวอยางวเคราะหความนาเชอถอและตดสนใจวาจะเลอกปฏบตตามหรอไม ดวยเหตผลใด โดยประเมนเปนรายบคคล 3. กจกรรมเพอพฒนาทกษะการเขาถงขอมล (Access skill) เพอเพมความสามารถในการเลอกแหลงขอมลดานสขภาพ รวธการคนหา และมความสามารถในการคนหาขอมลสขภาพทถกตองและทนสมยเพอการปรบเปลยนพฤตกรรม โดยผวจยสาธตการสบคนขอมลทางอนเตอรเนต เชน Google และ YouTube โดยใชค าสบคน “โรคความดนโลหตสง”ในการคนหาขอมลจากคอมพวเตอรและโทรศพทมอถอ มอบหมายใหสมาชกกลมชวยกนสบคนขอมลเกยวกบโรคความดนโลหตสงจากโทรศพทมอถอและสงตวแทนมาน าเสนอวธการเขาถงขอมลและเนอหาทไดรบมอบหมาย ประเมนผลโดยใหสมาชกกลมรวมกนตอบค าถามในใบงานท 9 เรองการคนหาแหลงขอมล

4. กจกรรมเพอพฒนาทกษะการรเทาทนสอ (Media literacy skill) เพอเพมความสามารถในการตรวจสอบความถกตอง นาเชอถอของขอมลสขภาพทสอน าเสนอ และสามารถเปรยบเทยบวธการเลอกรบสอเพอหลกเลยงความเสยงทจะเกดขนกบตนเองและผอน โดยใชชดกจกรรมท 10 เปนขอความโฆษณาอาหารเสรมทชวยรกษาโรคความดนโลหตสง ใหสมาชกกลมชวยกนวเคราะหวาขอความนนถกตอง นาเชอถอหรอไมอยางไร มวธการตรวจสอบความนาเชอถอหรอความถกตองของขอความนนอยางไรบาง และสงตวแทนมาน าเสนอใหวทยากรกลมรบฟง หลงจากนนผวจยสาธตวธการตรวจสอบความนาเชอถอของสอจากเวบไซตทเชอถอได เชน องคการอาหารและยา มลนธหมอชาวบาน กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข

5. กจกรรมเพอพฒนาทกษะการตดสนใจ (Decision-making skill) ผวจยตดตามทางแอพพลเคชนไลน โดยสงขอความหรอสอทเกยวของกบโรคความดนโลหตสงใหกลมตวอยางวเคราะหและตดสนใจวาจะเลอกปฏบตตามหรอไม ดวยเหตผลใด โดยประเมนเปนรายบคคล

6. กจกรรมเพอพฒนาทกษะการจดการตนเอง (Self-management skill) โดยใชชดกจกรรมท 8 คนหา ตงเปาหมาย เราท าได ใชเทคนค 3 ค าถาม ใหสมาชกทกคนตอบค าถามในใบงานของตนเอง (รายละเอยดในภาคผนวก) หลงจากนนแจกคมอบนทกพฤตกรรมสขภาพแกสมาชกกลม ใหทกคนก าหนดเปาหมายและวางแผนในการปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสงของตน และสอนการ

50

บนทกลงในคมอทกวนตามความเปนจรง โดยผวจยจะท าการตดตามเพอประเมนผลโดยนดพบเปนรายบคคลทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทรในสปดาหท 3-4 และตดตามทางแอพพล-เคชนไลนในสปดาหท 5 2. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการศกษาครงน ผวจยประยกตมาจากแบบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ของคนไทยทมอาย 15 ปขนไปทเปนกลมเสยงโรคเบาหวาน และความดนโลหตสง ของกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข พ.ศ.2558 ประกอบดวย 9 ตอน จ านวน 54 ขอ รวมกบแบบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ของกลมวยท างานอาย 15-59 ป ของกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข พ .ศ.2559 ซงใชส าหรบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ในประชาชนวยท างานกลมปกตและกลมเสยงโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตสง ประกอบดวย 5 ตอน จ านวน 30 ขอ แตในการศกษาครงนผวจยศกษาเฉพาะในกลมเสยงโรคความดนโลหตสงเพยงโรคเดยว จงดดแปลงขอค าถามในบางขอ เพอใหสอดคลองกบกลมตวอยาง โดยเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลทประยกตประกอบดวย 3 สวน จ านวน 42 ขอ ดงน (รายละเอยดในภาคผนวก)

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของกลมตวอยางเปนแบบเลอกตอบ และเตมค าจ านวน 5 ขอ ประกอบดวย เพศ อาย สถานภาพสมรส การศกษา และลกษณะงานหลกหรออาชพ สวนท 2 แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ ประกอบดวย 3 ตอน 27 ขอ ดงน ตอนท 1 ความร ความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส. (10 ขอ) ตอนท 2 การเขาถงขอมลและบรการสขภาพ การสอสารสขภาพการจดการตนเองและการรเทาทนสอตามหลก 3อ.2ส. (12 ขอ) ตอนท 3 การตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส. (5 ขอ) ตอนท 1 แบบประเมนความร ความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส. เปนแบบเลอกค าตอบทถกตองจ านวน 10 ขอ ขอละ 1 คะแนน (คะแนนเตม 10 คะแนน) แตละขอค าถามม 4 ตวเลอก ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน (คาความเชอมน KR-20=0.71) เกณฑการใหคะแนน 0-5 คะแนนหรอนอยกวารอยละ 60 ของคะแนนเตม หมายถง รและเขาใจในหลก 3อ.2ส. ยงไมถกตองเพยงพอตอการปฏบตตนเพอสขภาพทดย งยน

6-7 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 60 ถงนอยกวารอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถง รและเขาใจในหลก 3อ.2ส. อยางถกตองเพยงพอตอการปฏบตตนเพอสขภาพทด

51

8-10 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถงรและเขาใจในหลก 3.อ2ส. อยางถกตองเพยงพอตอการปฏบตตนเพอสขภาพทดอยางย งยน

ตอนท 2 แบบประเมนการเขาถงขอมลและบรการสขภาพ การสอสารสขภาพ การจดการตนเองและการรเทาทนสอตามหลก 3อ.2ส. จ านวน 10 ขอ เกณฑการใหคะแนนเปนแบบมาตรประมาณคา 5 ระดบคะแนนตงแต 1–5 ดงน (คาความเชอมน Cronbach’s Alpha=0.81)

การปฏบต ไมไดปฏบต ให 1 คะแนน ปฏบตนานๆ ครง ให 2 คะแนน ปฏบตบางครง ให 3 คะแนน ปฏบตบอยครง ให 4 คะแนน

ปฏบตทกครง ให 5 คะแนน 2.1 การเขาถงขอมลและบรการสขภาพ มขอค าถาม 2 ขอ ขอละ 5 คะแนน คะแนนเตม 10 คะแนน

เกณฑการใหคะแนน นอยกวา 6 คะแนนหรอนอยกวารอยละ 60 ของคะแนนเตม หมายถง ยงมปญหาในการแสวงหาขอมลบรการสขภาพจากหลายแหลงทนาเชอถอเพยงพอตอการตดสนใจ 6–7 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 60 ถงนอยกวารอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถง สามารถแสวงหาขอมลและบรการสขภาพไดบางแตยงไมสามารถน ามาใชตดสนใจใหถกตองแมนย าได 8–10 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถง สามารถแสวงหาขอมลและบรการสขภาพจากหลายแหลงทนาเชอถอไดมากพอตอการตดสนใจทถกตองแมนย าได 2.2 การสอสารสขภาพ มขอค าถาม 3 ขอ ขอละ 5 คะแนน คะแนนเตม 15 คะแนน เกณฑการใหคะแนน นอยกวา 9 คะแนนหรอนอยกวารอยละ 60 ของคะแนนเตม หมายถง ยงมปญหาในดานทกษะการฟง การอาน การเขยน และการเลาเรอง/โนมนาวผอนใหเขาใจในการปฏบตตนเพอสขภาพตนเองได 9-11 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 60 ถงนอยกวารอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถง สามารถทจะฟง พด อาน เขยนเพอสอสารใหตนเองและผอนเขาใจและยอมรบการปฏบตตามหลก 3อ.2ส. ไดบางแตยงไมเชยวชาญพอ

52

12–15 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถงมความเชยวชาญพอในดานการฟง พด อาน เขยนเพอสอสารใหตนเองและผอนเขาใจและยอมรบการปฏบตตามหลก 3อ.2ส. ของตนเองไดอยางถกตอง

2.3 การจดการตนเอง มขอค าถาม 5 ขอ ขอละ 5 คะแนน คะแนนเตม 25 คะแนน เกณฑการใหคะแนน นอยกวา 15 คะแนนหรอนอยกวารอยละ 60 ของคะแนนเตม หมายถง มการจดการเงอนไขตางๆทงดานอารมณ ความตองการภายในตนเองและจดการสภาพแวดลอมทเปนอปสรรคตอสขภาพตนเองไมคอยได 15-19 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 60 ถงนอยกวารอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถง มการจดการเงอนไขตางๆ ทงดานอารมณ ความตองการภายในตนเองและจดการสภาพแวดลอมทเปนอปสรรคตอสขภาพตนเองไดเปนสวนใหญ 20–25 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถง มการจดการเงอนไขตางๆ ทงดานอารมณความตองการภายในตนเองและจดการสภาพแวดลอมทเปนอปสรรคตอสขภาพตนเองไดเปนอยางด ตอนท 3 แบบประเมนการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส. จ านวน 5 ขอ ขอละ 4 คะแนน คะแนนเตม 20 คะแนน ลกษณะขอค าถามเปนแบบเลอกตอบ แตละขอม 4 ตวเลอก ระดบคะแนนเปนแบบมาตรประมาณคา 4 ระดบคะแนนตงแต 1–4 ดงน (คาความเชอมน Cronbach’s Alpha=0.81)

1 คะแนน หมายถง ควรปฏบตนอยทสด 2 คะแนน หมายถง ควรปฏบตนอย 3 คะแนน หมายถง ควรปฏบตมาก 4 คะแนน หมายถง ควรปฏบตมากทสด

เกณฑการใหคะแนน นอยกวา 12 คะแนนหรอนอยกวารอยละ 60 ของคะแนนเตม หมายถง ไม

สนใจสขภาพตนเอง ยดมนท าตวตามสบายโดยไมค านงถงผลดผลเสยตอสขภาพตนเอง 12–15 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 60 ถงนอยกวารอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถง มการตดสนใจทถกตองโดยใหความส าคญตอการปฏบตตามหลก 3อ.2ส. ทเกดผลดเฉพาะตอสขภาพของตนเองเทานน

53

16–20 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถงมการตดสนใจทถกตองโดยใหความส าคญตอการปฏบตตามหลก 3อ.2ส. ทเกดผลดตอสขภาพของตนเองและผอนอยางเครงครด

สรปคะแนนรวมความรอบรดานสขภาพ รวมจ านวน 27 ขอ 90 คะแนน เกณฑการใหคะแนน นอยกวา 54 คะแนนหรอนอยกวารอยละ 60 ของคะแนนเตม อยในระดบไมด

หมายถง เปนผมระดบความรอบรดานสขภาพไมเพยงพอตอการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. 54-71 คะแนนหรอมากวาหรอเทากบรอยละ 60 ถงนอยกวารอยละ 80 ของ

คะแนนเตม อยในระดบพอใช หมายถง เปนผมระดบความรอบรดานสขภาพเพยงพอและอาจมการการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. ไดถกตองบาง

72-90 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 80 ของคะแนนเตม อยในระดบดมาก หมายถง เปนผมระดบความรอบรดานสขภาพมากเพยงพอและมการการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. ไดถกตองและย งยนจนเชยวชาญ สวนท 3 แบบประเมนพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง จ านวน 10 ขอ ขอละ 5 คะแนน คะแนนเตม 50 คะแนน แตละขอม 5 ตวเลอกในลกษณะมาตรประมาณคา 5 ระดบคะแนนตงแต 1-5 ดงน (คาความเชอมน Cronbach’s Alpha=0.84)

การปฏบต ไมไดปฏบต ให 1 คะแนน ปฏบต 1-2 วนตอสปดาห ให 2 คะแนน ปฏบต 1-3 วนตอสปดาห ให 3 คะแนน ปฏบต 4-5 วนตอสปดาห ให 4 คะแนน ปฏบต 6-7 วนตอสปดาห ให 5 คะแนน

เกณฑการใหคะแนน นอยกวา 30 คะแนนหรอนอยกวารอยละ 60 ของคะแนนเตม หมายถง ม

พฤตกรรมการปฏบตตนในการดแลสขภาพตนเองตามหลก 3อ.2ส. ไมถกตอง 30-39 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 60 ถงนอยกวารอยละ 80 ของ

คะแนนเตม หมายถง มพฤตกรรมการปฏบตตนในการดแลสขภาพตนเองตามหลก 3อ.2ส.ไดถกตองเปนสวนใหญแตไมสม าเสมอ

40–50 คะแนนหรอมากกวาหรอเทากบรอยละ 80 ของคะแนนเตม หมายถง มพฤตกรรมการปฏบตตนในการดแลสขภาพตนเองตามหลก 3อ.2ส ไดอยางถกตองสม าเสมอ

54

การหาคณภาพของเครองมอ

1. การวเคราะหความตรงเชงเนอหา (Content validity) เพอตรวจสอบความครอบคลมของเนอหา ความถกตองเหมาะสมของเนอหา รปแบบและความเหมาะสมของกจกรรมตางๆ ผวจยไดน าแบบสอบถามขอมลทวไป แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ และแบบประเมนพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. ผวจยประยกตมาจากแบบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ของคนไทยทมอาย 15 ปขนไปทเปนกลมเสยงโรคเบาหวานและความดนโลหตสง ของกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข พ.ศ.2558 ประกอบดวย 9 ตอน จ านวน 54 ขอ รวมกบแบบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ของกลมวยท างานอาย 15-59 ป ของกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข พ.ศ.2559 ซงใชประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ในประชาชนวยท างานกลมปกตและกลมเสยงโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตสง ประกอบดวย 5 ตอน จ านวน 30 ขอ แตในการศกษาครงนผวจยศกษาเฉพาะในกลมเสยงโรคความดนโลหตสงเพยงโรคเดยว จงดดแปลงขอค าถามในบางขอ เพอใหสอดคลองกบกลมตวอยางมาใชในการเกบรวบรวมขอมลซงผานการพจารณาจากอาจารยทปรกษาแลว ใหผทรงคณวฒทมความเชยวชาญตรวจสอบจ านวน 5 ทาน ไดแก อาจารยพยาบาลผเชยวชาญดานความรอบรดานสขภาพ จ านวน 2 ทาน

พยาบาลผปฏบตการขนสง (APN) สาขาเวชปฏบตชมชน จ านวน 2 ทาน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ กลมงานสขศกษา จ านวน 1 ทาน

เพอตรวจสอบความตรงตามเนอหา จากนนน าผลการพจารณาของผเชยวชาญแตละทานมารวมกนค านวณความตรงเชงเนอหา (Content validity index : CVI) มคาเทากบ 0.81 คาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามและวตถประสงค (IOC) มคาเทากบ 0.80-1.00 2. การวเคราะหความเชอมนของเครองมอ (Reliability) ผวจยน าเครองมอทผานการตรวจสอบความตรงของเนอหาจากผทรงคณวฒ และน ามาปรบปรงแกไขเรยบรอยแลว ไปทดสอบคณภาพของเครองมอ (Try out) โดยน าไปทดลองใชกบบคคลวยท างานทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางซงไมใชพนทศกษา จ านวน 30 ราย จากนนน าแบบสอบถามทไดมาวเคราะหหาความเชอมนของเครองมอ โดยมรายละเอยดดงน 2.1 แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ ตอนท 1 ไดแก แบบประเมนความร ความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส. ใชสตรของคเดอร-รชารดสน มคาเทากบ 0.71 2.2 แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ ตอนท 2 ไดแก แบบประเมนการเขาถงขอมลและบรการสขภาพ การสอสารสขภาพ การจดการตนเองและการรเทาทนสอตามหลก 3อ.2ส. ใชสตร

55

สมประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficiency) มคาเทากบ 0.81 2.3 แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ ตอนท 3 ไดแก แบบประเมนการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส. ใชสตรสมประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficiency) มคาเทากบ 0.81 2.4 แบบประเมนพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. ใชสตรสมประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficiency) มคาเทากบ 0.84 การพทกษสทธผเขารวมการวจย ผวจยท าการพทกษสทธของกลมตวอยาง โดยการท าหนงสอขอรบการพจารณารบรอง จรยธรรมเสนอตอคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยของมหาวทยาลยครสเตยน เมอผานการอนมต ผวจยไดชแจงใหกลมตวอยางทราบถงวตถประสงค กระบวนการเกบรวบรวมขอมล การเขามามสวนรวมในการวจยครงน เปนไปดวยความสมครใจและเมอเขารวมในการวจยแลวสามารถถอนตวจากการวจยไดตลอดเวลา โดยไมมผลตอการไดรบการบรการดานสขภาพทพงไดรบจากเจาหนาทดานสขภาพ ขอมลทผวจยไดรบจะถกเกบไวเปนความลบ ผวจยขอน ามาใชตามวตถประสงคในการวจยครงนเทานน ผลการวจยจะเสนอในภาพรวม เมอกลมตวอยางยนยอมเขารวมการวจย ผวจยใหกลมตวอยางเซนลงนามในเอกสารยนยอมเขารวมวจย การเกบขอมล ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยมขนตอนดงน 1. ผวจยท าหนงสอขออนญาตวจยในมนษยจากคณะกรรมการจรยธรรมของมหาวทยาลย ครสเตยน เพอพทกษสทธใหแกผเขารวมวจย 2. ผวจยขอหนงสอแนะน าตวจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน ถงนายแพทย สาธารณสขจงหวดนครปฐม ผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร และผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบานตนส าโรง เพอขออนญาตเกบขอมล และขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล

3. ผวจยเขาพบกบกลมตวอยาง ตรวจสอบคณสมบตของกลมตวอยาง ชแจงวตถประสงคและขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม จากนนใหกลมตวอยางลงนามในใบยนยอมเขารวมการโครงการวจย

56

4. ด าเนนการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามขอมลทวไป แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ และแบบประเมนพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. โดยจะเรมด าเนนการเกบขอมลตงแตเดอนมถนายน ถงเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 5. เมอสนสดการรวบรวมขอมล ผวจยตรวจสอบความถกตองและความสมบรณของขอมลทกชด จนไดขอมลครบตามทก าหนด เพอน ามาวเคราะหทางสถตตอไป ขนตอนการศกษาวจย ขนเตรยมการ 1. ผวจยทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ พฒนา และทดสอบเครองมอทใชในการทดลอง 2. หลงไดรบการพจารณาจากคณะกรรมการจรยธรรมจากมหาวทยาลยครสเตยน ผวจยน าหนงสอพทกษสทธและหนงสอแนะน าตวจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยนเสนอตอนายแพทย สาธารณสขจงหวดนครปฐม ผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร และผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบานตนส าโรง เพอขออนญาตเกบขอมล และขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล

3. คดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑทก าหนด ชแจงวตถประสงคในการวจย ขนตอนในการท าวจย และขอความรวมมอในการเขารวมการวจยจนครบทกขนตอน จากนนใหกลมตวอยางลงลายมอชอในใบยนยอมเขารวมการโครงการวจย 4. วดความดนโลหตและนดหมายการเขารวมกจกรรมตามโปรแกรม 5. การเตรยมผชวยวจย ผวจยเตรยมผชวยวจยจ านวน 1 คน เปนผชวยวทยากรประจ ากลม ผวจยชแจงรายละเอยดเกยวกบขนตอน วธด าเนนการวจย และอบรมใหความรเกยวกบโปรแกรมและแผนการสอนแกผชวยวจยโดยละเอยด เพอใหมความเขาใจตรงกนในการด าเนนกจกรรมตามโปรแกรม ขนด าเนนการทดลอง กลมทดลอง กลมตวอยางเขารวมโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการ

ปองกนโรคความดนโลหตสง ใชระยะเวลาการด าเนนการภายใน 8 สปดาห ดงน (แผนภาพท 3)

A1 สปดาหท 1 แนะน าตนเองเพอสรางสมพนธภาพ อธบายชดแบบสอบถามแตละชดเพอใหกลมตวอยางเขาใจ และตอบแบบสอบถามกอนการทดลอง (Pre-test) และนดหมายการท ากจกรรมในสปดาหท 2 หลงจากนนผวจยท าการวเคราะหขอมล

57

A2 สปดาหท 2 ผวจยด าเนนกจกรรมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม โดยแบงกลมตวอยางเปนกลมยอย 3 กลม กลมละ 8-12 คน ตามความสมครใจ ด าเนนการครงละกลม จ านวน 3 ครง มผวจยเปนวทยากรประจ ากลมและมผชวยวทยากรกลม 1 คน อธบายขนตอนและกจกรรมตางๆ ในโปรแกรมและก าหนดขอตกลงรวมกน ใชเวลาประมาณ 3 ชวโมง ณ หองประชมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร โดยมรายละเอยดดงน 1. ผวจยบรรยายประกอบการน าเสนอภาพนง ใหความรเรองคาความดนโลหต โรคความดนโลหตสง สาเหต ปจจยเสยง ภาวะแทรกซอนของโรคความดนโลหตสง และการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. จากนนใหสมาชกกลมทกคนรวมกนสนทนาแลกเปลยนวเคราะหเรองโรคความดนโลหตสงและแนวทางการปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสง โดยใชใบงานท 1-7 (รายละเอยดในภาคผนวก) โดยมผชวยวทยากรกลมเปนผอ านวยความสะดวก สรปสงทไดเรยนรและเพมเตมประเดนการเรยนร รวมทงสรปกจกรรมกลม และบนทกการอภปรายกลม 2. ผวจยสาธตการสบคนขอมลทางอนเตอรเนต เชน Google และ YouTube โดยใชค าสบคน “โรคความดนโลหตสง” ในการคนหาขอมลจากคอมพวเตอรและโทรศพทมอถอ จากนนวทยากรกลมใหสมาชกกลมชวยกนสบคนขอมลเกยวกบโรคความดนโลหตสงจากโทรศพทมอถอและสงตวแทนมาน าเสนอวธการเขาถงขอมลและเนอหาทไดรบมอบหมาย โดยใชใบงานท 9 การคนหาแหลงขอมล 3. ผชวยวทยากรกลม แจกใบงานท 10 เปนขอความโฆษณาอาหารเสรมทชวยรกษาโรคความดนโลหตสง ใหสมาชกกลมชวยกนวเคราะหวาขอความนนถกตอง นาเชอถอหรอไมอยางไร มวธการตรวจสอบความนาเชอถอหรอความถกตองของขอความนนอยางไรบาง และกลมสงตวแทนมาน าเสนอใหวทยากรกลมรบฟง จากนนผวจยสาธตวธการตรวจสอบความนาเชอถอของสอจากเวบไซตทเชอถอได เชน องคการอาหารและยา มลนธหมอชาวบาน กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข 4. ผวจยน าเสนอการจดตงแอพพลเคชนไลนส าหรบการตดตอสอสารเกยวกบโรคความดนโลหตสง และวธปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. สอบถามและประเมนความสามารถในการเขาถงแอพพลเคชนไลนของสมาชกในแตละกลม หลงจากนนนดหมายการท ากจกรรมกลมเปนรายกลมยอยเพอเพมทกษะการใชแอพพลเคชนไลน และจดตงเปนกลมยอย 3 กลม โดยผวจยเปนสมาชกทกกลม ก าหนดขอตกลงในการใชงานแอพพลเคชนไลน โดยสปดาหท 5 ผวจยจะตดตามเพอกระตนเตอนและตดตามการปฏบตตนตามทวางแผนไว พรอมทงใหค าปรกษากรณทพบปญหาในการปฏบตตน ทงรายบคคลและรายกลม ในสปดาหท 6-7 ผวจยตดตามเพอประเมนทกษะการตดสนใจ โดยสงขอความหรอสอทเกยวของกบโรคความดนโลหตสงใหกลมตวอยางวเคราะหและตดสนใจวาจะเลอกปฏบตตามหรอไม ดวยเหตผลใด โดยประเมนเปนรายบคคล

58

5. แจกคมอบนทกพฤตกรรมสขภาพตนเองและแนวทางการปองกนโรคความดนโลหตสง (รายละเอยดในภาคผนวก) เพอประเมนทกษะการจดการตนเอง โดยใหกลมตวอยางตงเปาหมายในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของตนเองเพอปองกนโรคความดนโลหตสง และปฏบตตามแผนทตงไว โดยบนทกลงในสมดบนทกพฤตกรรมสขภาพตนเองทกวนตามความเปนจรง A3 สปดาหท 3-4 ผวจยนดพบกลมตวอยางเปนรายบคคลคนละ 1 ครงตามความสะดวกของกลมตวอยางทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร เพอประเมนทกษะการจดการตนเองโดยตดตามการปฏบต ใหค าปรกษาและประเมนการบนทกพฤตกรรมการปฏบตตามคมอบนทกพฤตกรรมสขภาพ

A4 สปดาหท 5 ผวจยตดตามทางแอพพลเคชนไลน เปนการตดตามเพอประเมนทกษะการจดการตนเองโดยตดตามการปฏบตพฤตกรรมเพอปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. และใหค าปรกษารายบคคลและรายกลมในกรณทพบปญหาเกยวกบการปฏบต ใชแบบบนทกการตดตามทางแอพพลเคชนไลน สปดาหท 6-7 ผวจยตดตามทางแอพพลเคชนไลน เปนการตดตาม เพอประเมนทกษะการรเทาทนสอและทกษะการตดสนใจ โดยสงขอความหรอสอทเกยวของกบโรคความดนโลหตสงใหกลมตวอยางวเคราะหความนาเชอถอและตดสนใจวาจะเลอกปฏบตตามหรอไม ดวยเหตผลใด โดยประเมนเปนรายบคคล และนดหมายการท ากจกรรมในสปดาหท 8 A5 สปดาหท 8 ด าเนนกจกรรมดวยการเรยนรแบบมสวนรวม โดยใชกลมเดม 3 กลม ให

กลมตวอยางตอบแบบสอบถามหลงการทดลอง (Post test) ประเมนทกษะการจดการตนเองจากการ

จดบนทกพฤตกรรมสขภาพตนเอง หลงจากนนใหแลกเปลยนสงทไดเรยนรจากการท ากจกรรมและ

วดระดบความดนโลหตเพอเปรยบเทยบกบกอนการทดลอง ณ หองประชมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต าบลสนามจนทร

ผวจยสรปกจกรรมและสะทอนใหกลมตวอยางเหนสงทไดรบจากการเรยนร กลาวปดกจกรรมในโครงการวจย กลาวขอบคณและกลาวอ าลา กลมเปรยบเทยบ เปนกลมทไมไดเขารวมโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง และใหมการไดรบบรการหลงการตรวจคดกรองความเสยงตอโรคความดนโลหตสงตามปกตจากเจาหนาทของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบานตนส าโรง โดยมขนตอนการด าเนนการดงน 1. ผวจยเขาพบกลมตวอยางเพอชแจงวตถประสงคในการวจย ขนตอนในการท าวจย และขอความรวมมอในการเขารวมการวจย จากนนใหกลมตวอยางลงลายมอชอในแบบฟอรมใบยนยอมการเขารวมโครงการวจย 2. อธบายชดแบบสอบถามแตละชดเพอใหกลมตวอยางเขาใจและตอบแบบสอบถามกอน

59

การทดลอง (Pre-test) วดความดนโลหตและนดหมายการท ากจกรรมในสปดาหท 8 3. สปดาหท 8 ใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามหลงการทดลอง (Post-test) และวดความดนโลหต หลงจากนนใหความรเรองเรองคาความดนโลหต โรคความดนโลหตสง สาเหต ปจจยเสยง ภาวะแทรกซอนของโรคความดนโลหตสง และแนวทางการปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. 4. กลาวปดกจกรรมในโครงการวจย กลาวขอบคณและกลาวอ าลา การวเคราะหขอมล ผวจยน าขอมลมาวเคราะห โดยใชสถตวเคราะหดงน 1. สถตพรรณนา (Descriptive statistics) ส าหรบอธบายขอมลคณลกษณะทวไปของกลมตวอยางเพอเปรยบเทยบขอมลระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ ไดแก การแจกแจงความถ

รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2. สถตเชงอนมาน (Inferential statistics) 2.1 ใชสถต paired t-test ในการเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงและคาเฉลยของระดบความดนโลหตภายในกลมทดลองกอนและหลงไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขดานสขภาพ และเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงคาเฉลยระดบความดนโลหตภายในกลมเปรยบเทยบกอนและหลงไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพดานสขภาพ 2.3 ใชสถต Independent t-test ในการเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงและคาเฉลยระดบความดนโลหตของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขดานสขภาพ

60

แผนภาพท 3 : ขนตอนการศกษาวจย

กลมทดลอง กลมเปรยบเทยบ

A1 สปดาหท 1 1. ผวจยแนะน าตวเองกบกลมตวอยาง 2. อธบายชดแบบสอบถามแตละชดเพอใหกลมตวอยาง เขาใจและตอบแบบสอบถามกอนการทดลอง (Pre-test) 3. นดหมายการท ากจกรรมในสปดาหท 2

ขนตอนการศกษาวจย กระบวนการ ผลลพธ

ขนเตรยมการ 1. ทบทวนวรรณกรรมและผลงานวจยทเกยวของ 2. พฒนาเครองมอทใชในการวจย 3. ขอ IRB จากคณะกรรมการจรยธรรม มหาวทยาลยครสเตยน 4. คดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑ พทกษสทธกลมตวอยาง

กรอบแนวคดการวจย

โปรแกรมการพฒนาความรอบรดานสขภาพตอพฤตกรรมการปองกน โรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

ขนด าเนนการ

สปดาหท 1 1. ผวจยแนะน าตวเองกบกลมตวอยาง 2. อธบายชดแบบสอบถามแตละชดเพอใหกลมตวอยางเขาใจ และตอบแบบสอบถามกอนการทดลอง (Pre-test)

A2 สปดาหท 2 ด าเนนกจกรรมดวยการเรยนรแบบมสวนรวม 3 กลม ท าครงละ 1 กลมโดยผวจยเปนวทยากรกลมทกกลม 1. บรรยายใหความรเรองโรคความดนโลหตสงและการปองกนโดย PPT ประกอบชดกจกรรมท 1-10 และแลกเปลยน เรยนรรวมกน 2. คนหาปญหาของตน วางแผน และตงเปาหมายในการจดการเพอปองกนโรคความดนโลหตสง โดยใชคมอบนทก พฤตกรรม 3. จดตงแอพลเคชนไลนกลมส าหรบการตดตอสอสาร 3 กลมโดยผวจยเปนสมาชกทกกลม ก าหนดขอตกลงในการ ใชงานแอพลเคชนไลน เพอประเมนทกษะการสอสาร การจดการตนเอง การรเทาทนสอและการตดสนใจ 4. สาธตและฝกทกษะการสบคนขอมลจากแหลงขอมล รวมทงตรวจสอบความนาเชอถอของขอมลได

A3 สปดาหท 3-4 ผวจยนดพบรายบคคลเพอประเมนและตดตามการใชคมอบนทกพฤตกรรมสขภาพคนละ 1 ครงท รพ.สต. A4 สปดาหท 5 ตดตามทางแอพพลเคชนไลน กระตนเตอนและตดตามการปฏบตพฤตกรรม ใหค าปรกษากรณพบปญหา A4 สปดาหท 6-7สงขอความทางแอพพลเคชนไลนเกยวกบโรคความดนโลหตสงใหกลมตวอยางวเคราะหความนาเชอถอ และตดสนใจวาจะเลอกปฏบตหรอไม เพราะเหตใด

สปดาหท 8 1. ตอบแบบสอบถามหลงการทดลอง (Post-test) 2. วดความดนโลหต 3. ใหความรเรองโรคความดนโลหตสงและการ ปองกน

A5 สปดาหท 8 ด าเนนกจกรรมกลมตามกลมเดม 3 กลม 1. ตอบแบบสอบถามหลงการทดลอง (Post-test) 2. ประเมนทกษะการจดการตนเองจากสมดบนทกพฤตกรรมสขภาพ 3. กลมตวอยางแลกเปลยนสงทไดเรยนรจากการเขารวมกจกรรม 4. ผวจยสรปกจกรรมและสะทอนใหกลมตวอยางเหนสงทไดเรยนร 5. วดความดนโลหต

บทท 4

ผลการวจย

การศกษาครงนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi–experimental design) แบบสองกลมวดผลกอนและหลงการทดลอง (Two group pretest-posttest design) มวตถประสงค เพอเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง และคาเฉลยระดบความดนโลหต ซงเปนผลของโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง เกบรวบรวมขอมลระหวางเดอนมถนายน–เดอนกนยายน 2560 ผลการวจยน าเสนอดวยตารางประกอบการบรรยาย ดงน

ผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง ตารางท 1 แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามขอมลสวนบคคล สวนท 2 การเปรยบเทยบผลการวจยภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ ตารางท 2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 3 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายดาน ภายในกลมทดลองกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 4 เปรยบเทยบระดบความรอบรดานสขภาพ ภายในกลมทดลอง และกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 5 เปรยบเทยบระดบความรอบรดานสขภาพรายบคคลภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 6 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 7 เปรยบเทยบคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความดนโลหต ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ

62

สวนท 3 การเปรยบเทยบผลการวจยระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ ตารางท 8 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 9 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายดาน ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 10 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายดาน ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 11 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 12 เปรยบเทยบคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความดนโลหต ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ ตารางท 1 แสดงจ านวนและรอยละของตวอยาง จ าแนกตามขอมลสวนบคคล

ลกษณะกลมตวอยาง กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

เพศ ชาย 7 23.30 13 43.30 หญง 23 76.70 17 56.70 อาย 30-40 7 23.30 5 16.70 41-50 17 56.70 10 33.30 51-60 6 20.00 15 50.00

( X =45.40, S.D.=5.92, ( X =49.00, S.D.=6.90, Min=35, Max=55) Min=35, Max=59 สถานภาพสมรส โสด 4 13.30 2 6.70 สมรส/ค 22 73.30 26 86.70 หมาย/หยา/แยก 4 13.30 2 6.70

63

ตารางท 1 แสดงจ านวนและรอยละของตวอยาง จ าแนกตามขอมลสวนบคคล (ตอ)

ลกษณะกลมตวอยาง กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

ระดบการศกษา ประถมศกษา 9 30.00 9 30.00 มธยมศกษาตอนตน 7 23.30 6 20.00 มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. 2 6.70 9 30.00 อนปรญญา/ปวส. 1 3.30 2 6.70 ปรญญาตร 11 36.70 4 13.30 อาชพ รบจาง/ใชแรงงาน 10 33.30 6 20.00 คาขาย/ท าธรกจ 3 10.00 12 40.00 รบราชการ/รฐวสาหกจ 5 16.70 3 10.00 พนกงานโรงงาน/บรษท 10 33.30 5 16.70 แมบาน 2 6.70 4 13.30

จากตารางท 1 พบวาเพศของกลมตวอยางในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบสวนใหญเปนเพศหญงคดเปนรอยละ 76.70 และ 56.70 ตามล าดบ รองลงมาคอเพศชายรอยละ 23.30 และ 43.30 ตามล าดบ ดานอายพบวาในกลมทดลองมอายอยในชวง 41-50 ปมากทสด รองลงมาคอชวงอาย 30-40 ปคดเปนรอยละ 56.70 และ 23.30 ตามล าดบ อายเฉลย 45.40 ป สวนในกลมเปรยบเทยบมอายอยในชวง 51-60 ปมากทสด รองลงมาคอชวงอาย 41-50 ป คดเปนรอยละ 50.00 และ 33.30 ตามล าดบ อายเฉลย 49.00 ป สถานภาพสมรส พบวาทงกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบมสถานภาพสมรสคมากทสด คดเปนรอยละ 73.3 และ 86.70 ตามล าดบ ระดบการศกษาในกลมทดลองพบวาอยในระดบปรญญาตรมากทสด รองลงมาคอระดบประถมศกษาคดเปนรอยละ 36.70 และ 30.00 ตามล าดบ กลมเปรยบเทยบพบระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษาตอนปลายมากทสดและมจ านวนเทากน คดเปนรอยละ 30.00 รองลงมาคอระดบมธยมศกษาตอนตน รอยละ 20.00 อาชพพบวากลมทดลองมอาชพรบจางหรอใชแรงงานและอาชพพนกงานโรงงานหรอพนกงานบรษทมากทสดและมจ านวนเทากนคดเปนรอยละ 33.30 รองลงมาคออาชพรบราชการหรอรฐวสาหกจคดเปนรอยละ 16.70 และกลมเปรยบเทยบสวนใหญมอาชพคาขายหรอท าธรกจมากทสด รองลงมาคออาชพรบจางหรอใชแรงงาน คดเปนรอยละ 40.00 และ 20.00 ตามล าดบ

64

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ

ความรอบรดานสขภาพ n S.D. t p-value กลมทดลอง

กอนการทดลอง 30 54.53 9.34 -11.72 0.000 หลงการทดลอง 30 68.16 7.38

กลมเปรยบเทยบ กอนการทดลอง 30 54.16 9.73 -0.41 0.343 หลงการทดลอง 30 54.43 9.76

***p-value<0.05 จากตารางท 2 การเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ผลการวเคราะหมดงน กลมทดลอง พบวากอนการทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพเทากบ 54.53 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 9.34 หลงการทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพเทากบ 68.16 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 7.38 และเมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพภายหลงการทดลองสงกวากอนการทดลอง ซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) กลมเปรยบเทยบ พบวากอนการทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพเทากบ 54.16 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 9.73 หลงการทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพเทากบ 54.43 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 9.76 และเมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ พบวาคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพในระยะกอนกบหลงการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.343)

65

ตารางท 3 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายดาน ภายในกลมทดลองกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ

***p-value<0.05

จากตารางท 3 พบวากอนการทดลองคาคะแนนเฉลยของความรอบรดานสขภาพรายดานของกลมทดลองอยในระดบไมดพอมากทสดจ านวน 4 ดาน คดเปนรอยละ 66.66 ประกอบดวย ทกษะการเขาถงขอมลและบรการสขภาพตามหลก 3อ.2ส ทกษะการสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส ทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส และทกษะการรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส รองลงมาคอระดบพอใช 1 ดาน ไดแก ทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส คดเปนรอยละ 16.67 และอยในระดบดมาก 1 ดานคอ ทกษะการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส คดเปนรอยละ 16.67 หลงการทดลองพบวาคาคะแนนเฉลยของความรอบรดานสขภาพเพมขนทกดาน คดเปนรอยละ 100.00 โดยทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส เพมจากระดบพอใชเปนระดบดมาก ทกษะการเขาถงขอมลและบรการสขภาพตามหลก 3อ.2ส ทกษะการสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส

ความรอบรดานสขภาพ (รายดาน)

กอนทดลอง (n=30) หลงทดลอง (n=30) t p-value

S.D. แปลผล S.D. แปลผล 1. ทกษะความรความเขาใจทาง

สขภาพตามหลก 3อ.2ส 6.67 1.99 พอใช 8.70 1.01 ดมาก -7.09 0.000

2. ทกษะการเขาถงขอมลและบรการ สขภาพตามหลก 3อ.2ส

5.36 1.94 ไมดพอ 6.90 1.51 พอใช -5.14 0.000

3. ทกษะการสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส

7.10 2.84 ไมดพอ 9.83 2.33 พอใช -6.38 0.000

4. ทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส

13.70 3.49 ไมดพอ 17.50 2.59 พอใช -7.41 0.000

5. ทกษะการรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส

5.13 1.83 ไมดพอ 6.93 1.28 พอใช -6.22 0.000

6. ทกษะการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส

16.57 2.43 ดมาก 18.26 1.68 ดมาก -5.89 0.000

โดยรวม 54.53 9.34 พอใช 68.16 7.38 พอใช -11.72 0.000

66

ทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส และทกษะการรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส เพมจากระดบไมดพอเปนระดบพอใช สวนทกษะการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส ยงอยในระดบดมากเชนเดม แตพบวาคาคะแนนเฉลยของความรอบรดานสขภาพเพมขนเชนกน ดานทพบคาคะแนนเฉลยของความรอบรดานสขภาพเพมขนมากทสดไดแกทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส เพมขน 3.8 คะแนน สวนดานทคาคะแนนเฉลยของความรอบรดานสขภาพเพมขนนอยทสด ไดแก ทกษะการเขาถงขอมลและบรการสขภาพตามหลก 3อ.2ส เพมขน 1.54 คะแนน เมอพจารณาเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพรายดานกอนและหลงการทดลอง พบวาคาคะแนนเฉลยของความรอบรดานสขภาพหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองในทกดาน ซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) ตารางท 4 เปรยบเทยบระดบความรอบรดานสขภาพ ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ

***p-value < 0.05

ระดบความรอบรดานสขภาพ กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30)

กอนทดลอง หลงทดลอง กอนทดลอง หลงทดลอง ระดบพนฐาน 1. ทกษะความรความเขาใจทาง

สขภาพตามหลก 3อ.2ส พอใช ดมาก พอใช พอใช

2. ทกษะการเขาถงขอมลและบรการ สขภาพตามหลก 3อ.2ส

ไมดพอ พอใช ไมดพอ ไมดพอ

3. ทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส

ไมดพอ พอใช ไมดพอ ไมดพอ

ระดบปฏสมพนธ 4. ทกษะการสอสารสขภาพตาม

หลก 3อ.2ส. ไมดพอ พอใช ไมดพอ ไมดพอ

5. ทกษะการรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส

ไมดพอ พอใช ไมดพอ ไมดพอ

6. ทกษะการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส

ดมาก ดมาก พอใช พอใช

67

จากตารางท 4 เปรยบเทยบระดบความรอบรดานสขภาพภายในกลมทดลอง และกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ ผลการวเคราะหมดงน กลมทดลอง กอนการทดลอง พบวาความรอบรดานสขภาพระดบพนฐานซงประกอบดวย ทกษะความรความเขาใจอยในระดบพอใช สวนทกษะการเขาถงขอมล และทกษะการจดการตนเองอยในระดบไมดพอ หลงการทดลองพบวามการเปลยนแปลงทง 3 ดาน คอ ทกษะความรความเขาใจอยในระดบดมาก สวนทกษะการเขาถงขอมล และทกษะการจดการตนเองอยในระดบพอใช ในระดบปฏสมพนธ ประกอบดวย ทกษะการตดสนใจ กอนการทดลองอยในระดบดมาก ทกษะการสอสารและทกษะการรเทาทนสออยในระดบไมดพอ หลงการทดลองพบวามการเปลยนแปลง 2 ดาน คอ ทกษะการสอสารและทกษะการรเทาทนสออยในระดบพอใช ทกษะการตดสนใจอยในระดบดมากเชนเดม แตเมอพจารณาจากคาคะแนนเฉลยพบวาเพมขน กลมเปรยบเทยบ กอนการทดลอง พบวา ความรอบรดานสขภาพระดบพนฐาน ไดแก ทกษะความรความเขาใจอยในระดบพอใช ทกษะการเขาถงขอมล และทกษะการจดการตนเองอยในระดบไมดพอ ระดบปฏสมพนธ ประกอบดวย ทกษะการตดสนใจอยในระดบพอใช ทกษะการสอสารและทกษะการรเทาทนสออยในระดบไมด หลงการทดลองพบวาไมมการเปลยนแปลงทง 6 ดาน ตารางท 5 เปรยบเทยบระดบความรอบรดานสขภาพรายบคคลภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ

ความรอบรดานสขภาพ กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

กอนการทดลอง ไมดพอ 15 50.00 15 50.00 พอใช 15 50.00 15 50.00 ดมาก 0 0.00 0 0.00 หลงการทดลอง ไมดพอ 1 3.30 16 53.30 พอใช 16 53.30 14 46.70 ดมาก 13 43.30 0 0.00

***p-value < 0.05

68

จากตารางท 5 การเปรยบเทยบระดบความรอบรดานสขภาพรายบคคลภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโปรแกรมฯ ผลการวเคราะหมดงน กลมทดลอง กอนการทดลองพบวากลมตวอยางมคาคะแนนความรอบรดานสขภาพอยในระดบไมดพอและพอใชมากทสดและมจ านวนเทากน ระดบละ 15 คน คดเปนรอยละ 50 และรอยละ 50 หลงการทดลองพบวากลมตวอยางมคาคะแนนความรอบรดานสขภาพอยในระดบพอใชมากทสด จ านวน 16 คน คดเปนรอยละ 53.30 รองลงมาคอระดบดมาก 13 คน คดเปนรอยละ 43.30 สวนระดบไมดพอเหลอเพยง 1 คน เมอพจารณาจากคาคะแนนความรอบรดานสขภาพพบวาคะแนนเพมมากขนถง 19 คะแนน จาก 39 คะแนนเปน 52 คะแนน กลมเปรยบเทยบ กอนการทดลองพบวา กลมตวอยางมคาคะแนนความรอบรดานสขภาพอยในระดบไมดพอและพอใชมากทสดและมจ านวนเทากน ระดบละ 15 คน คดเปนรอยละ 50 และรอยละ 50 หลงการทดลองพบวากลมตวอยางมคาคะแนนความรอบรดานสขภาพอยในระดบไมดพอมากทสดคอ 16 คดเปนรอยละ 53.30 รองลงมาคอระดบพอใช 14 คน คดเปนรอยละ 46.70 ตารางท 6 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรม

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง n S.D. t p-value กลมทดลอง

กอนการทดลอง 30 32.16 7.56 -7.32 <0.001 หลงการทดลอง 30 40.36 3.88

กลมเปรยบเทยบ กอนการทดลอง 30 32.93 8.58 -0.23 0.411 หลงการทดลอง 30 33.10 6.67

***p-value < 0.05 จากตารางท 6 การเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ผลการวเคราะหมดงน กลมทดลองพบวากอนการทดลองมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงเทากบ 32.16 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 7.56 หลงการทดลองมคา

69

คะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง เทากบ 40.36 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 3.88 และเมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงภายหลงการทดลองสงกวากอนการทดลอง ซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) กลมเปรยบเทยบ พบวากอนการทดลองมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงเทากบ 32.93 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 8.58 หลงการทดลองมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงเทากบ 33.10 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 6.67 และเมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง พบวากลมเปรยบเทยบมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงกอนและหลงการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.411)

ตารางท 7 เปรยบเทยบคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความดนโลหต ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ

ระดบความดนโลหต n S.D. t p-value

กลมทดลอง SBP กอนการทดลอง 30 131.36 5.40 3.03 0.002 หลงการทดลอง 30 126.80 9.77 DBP กอนการทดลอง 30 85.30 5.64 4.98 <0.001 หลงการทดลอง 30 80.10 6.11 กลมเปรยบเทยบ SBP กอนการทดลอง 30 125.96 5.32 -2.22 0.170 หลงการทดลอง 30 128.33 6.35 DBP กอนการทดลอง 30 82.63 3.53 -0.21 0.416 หลงการทดลอง 30 82.80 4.97 ***p-value < 0.05

จากตารางท 7 การเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความดนโลหต ภายในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ผลการวเคราะหมดงน

70

กลมทดลองระดบความดนซสโตลก พบวากอนการทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก เทากบ 131.36 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 5.40 หลงการทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก เทากบ 126.80 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 9.77 และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก พบวากลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลกภายหลงการทดลองต ากวากอนการทดลอง ซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.002) กลมทดลอง ระดบความดนไดแอสโตลก พบวากอนการทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลกเทากบ 85.30 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 5.64 หลงการทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลกเทากบ 80.10 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 6.11 และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลกพบวากลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลกภายหลงการทดลองต ากวากอนการทดลอง ซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) กลมเปรยบเทยบ ระดบความดนซสโตลก พบวากอนการทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก เทากบ 125.96 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 5.32 หลงการทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก เทากบ 128.33 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 6.35 และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก พบวาคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลกในระยะกอนกบหลงการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.170) กลมเปรยบเทยบ ระดบความดนไดแอสโตลก พบวากอนการทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลก เทากบ 82.63 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 3.53 หลงการทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลก เทากบ 82.80 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 4.97 และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลกพบวาคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลกในระยะกอนกบหลงการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.416)

71

ตารางท 8 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ

ความรอบรดานสขภาพ n S.D. t p-value กอนการทดลอง

กลมทดลอง 30 54.53 9.34 1.99 0.441 กลมเปรยบเทยบ 30 54.16 9.73

หลงการทดลอง กลมทดลอง 30 68.16 7.38 6.142 0.000 กลมเปรยบเทยบ 30 54.43 9.76

***p-value < 0.05 จากตารางท 8 การเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพ ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ผลการวเคราะหมดงน กอนการทดลอง พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพเทากบ 54.53 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 9.34 สวนกลมเปรยบเทยบมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพเทากบ 54.16 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 9.73 และเมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ พบวา กอนการทดลองคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.441) หลงการทดลอง กลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพเทากบ 68.16 คะแนนสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 7.38 สวนกลมเปรยบเทยบมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพเทากบ 54.43 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 9.76 และเมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพภายหลงการทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบ ซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000)

72

ตารางท 9 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายดาน ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนเขารวมโปรแกรมฯ

***p-value < 0.05 จากตารางท 9 พบวา กอนการทดลองทงกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพโดยรวมอยในระดบเดยวกน คอ ระดบพอใช เมอจ าแนกรายดานพบวาม 5 ดาน อยในระดบเดยวกน คอทงสองกลมมคาคะแนนเฉลยทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส อยในระดบพอใช และมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพอก 4 ดาน คอ ทกษะการเขาถงขอมลและบรการสขภาพตามหลก 3อ.2ส ทกษะการสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส ทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส และทกษะการรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส อยในระดบไมดพอ สวนทกษะการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส พบวาทงสองกลมมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพแตกตางกน คอกลมทดลองอยในระดบดมาก ในขณะทกลมเปรยบเทยบอยในระดบพอใช

ความรอบรดานสขภาพ (รายดาน)

กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) t p-value S.D. แปลผล S.D. แปลผล

1. ทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส

6.67 1.99 พอใช 6.60 1.99 พอใช -0.13 0.448

2. ทกษะการเขาถงขอมลและบรการ สขภาพตามหลก 3อ.2ส

5.36 1.94 ไมดพอ 5.53 1.50 ไมดพอ -0.37 0.355

3. ทกษะการสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส

7.10 2.84 ไมดพอ 9.83 2.33 พอใช -6.38 0.000

4. ทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส

13.70 3.49 ไมดพอ 13.73 3.15 ไมดพอ -0.04 0.484

5. ทกษะการรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส

5.13 1.83 ไมดพอ 5.86 1.50 ไมดพอ -1.69 0.048

6. ทกษะการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส

16.57 2.43 ดมาก 14.60 3.01 พอใช 2.78 0.003

โดยรวม 54.53 9.34 พอใช 54.16 9.73 พอใช 1.99 0.441

73

เมอพจารณาเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพรายดานของทงสองกลม พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท p-value<0.05 จ านวน 2 ดาน ไดแก ทกษะการรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส และทกษะการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส และไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตจ านวน 4 ดาน ไดแก ทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส ทกษะการเขาถงขอมลและบรการสขภาพตามหลก 3อ.2ส ทกษะการสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส และทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส ตารางท 10 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายดาน ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงเขารวมโปรแกรมฯ

***p-value < 0.05 จากตารางท 10 พบวา หลงการทดลอง กลมทดลองและกลมเปรยบเทยบมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพโดยรวมแตกตางกน คอ กลมทดลองอยในระดบพอใช สวนกลมเปรยบเทยบอยในระดบไมดพอ เมอจ าแนกรายดานพบวาคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพของทงสองกลม

ความรอบรดานสขภาพ (รายดาน)

กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) t p-value S.D. แปลผล S.D. แปลผล

1. ทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส

8.70 1.01 ดมาก 6.70 1.89 พอใช 5.18 0.000

2. ทกษะการเขาถงขอมลและบรการ สขภาพตามหลก 3อ.2ส

6.90 1.51 พอใช 5.56 1.54 ไมดพอ 3.37 0.000

3. ทกษะการสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส

9.83 2.33 พอใช 7.93 3.37 ไมดพอ 6.33 0.001

4. ทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส

17.50 2.59 พอใช 13.76 3.38 ไมดพอ 4.79 0.000

5. ทกษะการรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส

6.93 1.28 พอใช 5.73 1.61 ไมดพอ 3.18 0.000

6. ทกษะการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส

18.26 1.68 ดมาก 14.73 2.91 พอใช 5.76 0.000

โดยรวม 68.16 7.38 พอใช 54.43 9.76 ไมดพอ 6.14 0.000

74

แตกตางกนทง 6 ดาน โดยในกลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพอยในระดบพอใชมากทสด รองลงมาคอระดบดมาก คดเปนรอยละ 66.67 และ 33.33 ตามล าดบ กลมเปรยบเทยบมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพอยในระดบไมดพอมากทสด รองลงมาคอระดบพอใชคดเปนรอยละ 66.67 และ 33.33 ตามล าดบ เมอพจารณาเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพรายดานของทงสองกลม พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท p-value<0.05 ทง 6 ดาน ตารางท 11 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง n S.D. t p-value กอนการทดลอง

กลมทดลอง 30 32.16 7.56 -0.36 0.350 กลมเปรยบเทยบ 30 32.93 8.58

หลงการทดลอง กลมทดลอง 30 40.36 3.88 5.15 0.000 กลมเปรยบเทยบ 30 33.10 6.67

***p-value < 0.05 จากตารางท 11 การเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ผลการวเคราะหมดงน กอนการทดลอง พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงเทากบ 32.16 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 7.56 สวนกลมเปรยบเทยบมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงเทากบ 32.93 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 8.58 และเมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงพบวา กอนการทดลองคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.350) หลงการทดลอง กลมทดลองมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงเทากบ 40.36 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 3.88 สวนกลมเปรยบเทยบมคาคะแนน

75

เฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง เทากบ 33.10 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 6.67 และเมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ภายหลงการทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบ ซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) ตารางท 12 เปรยบเทยบคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความดนโลหต ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ

ระดบความดนโลหต n S.D. t p-value

กอนการทดลอง SBP กลมทดลอง 30 131.36 5.40 3.90 0.000 กลมเปรยบเทยบ 30 125.96 5.32 DBP กลมทดลอง 30 85.30 5.64 2.87 0.003 กลมเปรยบเทยบ 30 82.63 3.53 หลงการทดลอง SBP กลมทดลอง 30 126.80 9.77 -0.72 0.237 กลมเปรยบเทยบ 30 128.33 6.35 DBP กลมทดลอง 30 80.10 6.11 -1.87 0.033 กลมเปรยบเทยบ 30 82.80 4.97 ***p-value < 0.05

จากตารางท 12 เปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความดนโลหต ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรม ผลการวเคราะหมดงน กอนการทดลอง ระดบความดนซสโตลก พบวากลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก เทากบ 131.36 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 5.40 กลมเปรยบเทยบมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก เทากบ 125.96 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 5.32 และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก พบวากลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลกกอนการทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบ ซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000)

76

กอนการทดลอง ระดบความดนไดแอสโตลก พบวากลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลก เทากบ 85.30 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 5.64 กลมเปรยบเทยบมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลก เทากบ 82.63 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 3.53 และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลก พบวากลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลกกอนการทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.003) หลงการทดลอง ระดบความดนซสโตลก กลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก เทากบ 126.80 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 9.77 กลมเปรยบเทยบมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก เทากบ 128.33 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 6.35 และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลกหลงการทดลอง พบวาคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลกของกลมทดลองต ากวากลมเปรยบเทยบ แตไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.237) หลงการทดลอง ระดบความดนไดแอสโตลก กลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลก เทากบ 80.10 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 6.11 กลมเปรยบเทยบมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลก เทากบ 82.80 มลลเมตรปรอท สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 4.97 และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลก พบวากลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลกหลงการทดลองต ากวากลมเปรยบเทยบซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p = 0.033) จากการทผวจยจดบนทกคาความดนโลหตของกลมตวอยางทงสองกลมทงกอนและหลงการทดลองและเปรยบเทยบโดยการแจงนบเปนรายบคคล พบวา กลมทดลองมความเปลยนแปลงของคาความดนโลหตซสโตลก โดยพบกลมตวอยางทความดนโลหตซสโตลกลดลงมากทสดจ านวน 21 คน รองลงมามคาความดนโลหตซสโตลกเพมขนจ านวน 6 คน และพบคาความดนโลหตซสโตลกเทาเดมนอยทสดจ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 70.00, 20.00 และ 10.00 ตามล าดบ สวนกลมเปรยบเทยบพบกลมตวอยางทความดนโลหตซสโตลกเพมขนมากทสดจ านวน 20 คน รองลงมามคาความดนโลหตซสโตลกลดลงจ านวน 7 คน และพบคาความดนโลหตซสโตลกเทาเดมนอยทสดจ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 66.67, 23.33 และ 10.00 ตามล าดบ ส าหรบความเปลยนแปลงของคาความดนโลหตไดแอสโตลก พบกลมตวอยางทความดนโลหตไดแอสโตลกลดลงมากทสดจ านวน 24 คน รองลงมามคาความดนโลหตไดแอสโตลกเพมขนจ านวน 5 คน และพบคาความดนโลหตไดแอสโตลกเทาเดมนอยทสดจ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 80.00, 16.67 และ 3.33 ตามล าดบ สวนกลมเปรยบเทยบพบกลมตวอยางทความดนโลหตไดแอสโตลกเพมขนและลดลงมากทสด โดยมจ านวนเทากนกลมละ 13 คน และพบคาความดนโลหตไดแอสโตลก เทาเดมนอยทสดจ านวน 4 คน คดเปนรอยละ 43.33, 43.33 และ 13.34 ตามล าดบ

77

ผลการวเคราะหขอมลเชงพรรณนา คาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยางทง 3 กลมกอนการทดลองพบวาไมแตกตางกนมากคออยในระดบไมดพอและระดบพอใช ซงถาพจารณาเปนรายดานจะพบวาทกษะความรความเขาใจอยในระดบพอใช แตทกษะการสอสาร ทกษะการเขาถงขอมล ทกษะการจดการตนเอง และทกษะการรเทาทนสออยในระดบไมดพอ ยกเวนทกษะการตดสนใจทอยในระดบดมาก ซงกลมตวอยางใหเหตผลวาทสามารถตอบแบบสอบถามไดเนองจากในปจจบนมการประชาสมพนธเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรมตามสอตางๆ อยางแพรหลายบางคนเคยไดรบค าแนะน าจากเจาหนาทสาธารณสข หรอไดอานจากเอกสารทหนวยงานของรฐแจกให จงท าใหทราบวาควรปฏบตเชนไร สงผลใหคาคะแนนเฉลยของทกษะการตดสนใจอยในระดบดมาก แตในทกษะดานอนๆไมเคยทราบหรอไดรบการแนะน ามากอน สวนในเรองการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง บางรายเคยไดรบค าแนะน าในการปรบเปลยนพฤตกรรมมากอน แตยงไมไดลงมอปฏบตอยางจรงจง บางรายเหนวาเปนเรองคอนขางยาก เชน การออกก าลงกาย การรบประทานอาหาร หรอการเลกสบบหร บางรายเหนวาโรคความดนโลหตสงไมไดเปนโรคทรนแรงแตอยางไรเพราะไมมอาการใดๆ จงยงไมสนใจทจะปรบเปลยนพฤตกรรม จากการด าเนนกจกรรมตามโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง เปนระยะเวลา 8 สปดาห โดยผวจยไดพบกลมตวอยางเปนรายบคคลจ านวน 2 ครง ครงแรกเปนการสรางสมพนธภาพและเกบขอมลกอนการทดลอง ครงท 2 เปนการตดตามและใหค าปรกษารายบคคลในสปดาหท 3 หรอ 4 และพบกลมตวอยางเปนรายกลมยอยกลมละ 8-12 คน แบงกลมตามความสมครใจจ านวน 2 ครงในสปดาหท 2 เปนการด าเนนกจกรรมโดยใชการอภปรายกลมยอย ประกอบการบรรยายโดยใชสอรปแบบตางๆและชดกจกรรมท 1-10 และในสปดาหท 8 เปนการสรปผลการด าเนนการตามโครงการโดยใชกลมเดม เพอใหสมาชกกลมไดมโอกาสแลกเปลยนเรยนรสงทไดจากการเขารบโปรแกรม นอกจากนในระหวางสปดาหท 5-7 เปนการตดตามประเมนผลรายกลมและรายบคคลทางแอพพลชนไลน ผลจากการด าเนนการมดงน กลมท 1 สมาชกกลมประกอบดวยเพศหญงจ านวน 8 คน และเพศชายจ านวน 2 คน ส าหรบกลมนมความหลากหลายในดานอายและอาชพ อายต าสด 36 ป อายสงสด 55 ป อาชพรบราชการ รบจางและคาขาย สมาชกกลมสามารถพดคยแสดงความคดเหนและแลกเปลยนประสบการณทตนเองเคยประสบมาใหเพอนรวมกลมฟงได บางรายเลาวามญาตทอายยงนอยเปนอมพาตจากสาเหตของโรคความดนโลหตสง บางรายเลาประสบการณการออกก าลงกายของตนเอง กลมตวอยางสวนใหญเหนวาการไดเรยนรจากสอตางๆ การทดลองปฏบตจรง และการมโอกาสไดเรยนรแบบมสวนรวม และแลกเปลยนความคดเหน ชวยใหไดเรยนรในประเดนทกวางขน ไดรบมมมองหรอแนวคดใหมๆ จาก

78

เพอนรวมกลม จนสามารถน าไปปฏบตตวได บางรายเสนอวาหากมาคยกนเปนกลมเลกๆ เชน ในกลมทท างานเดยวกนหรออาชพเดยวกน จะสามารถพดคยแลกเปลยนกนไดบอยขน และกลาทจะแสดงความคดเหนมากขน สวนการสอสารและตดตามทางแอพลเคชนไลนกลมตวอยางสวนใหญเหนวามประโยชน ชวยอ านวยความสะดวกและทกคนใชกนเปนประจ าอยแลว แตมกใชเพอการสนทนาและเพอความบนเทง หากสามารถน ามาใชใหเปนประโยชนตอสขภาพดวยกจะดมาก กลมท 2 สมาชกกลมสวนใหญประกอบอาชพพนกงานโรงงานและพนกงานบรษท การด าเนนกจกรรมกลมในระยะแรกยงไมคอยมคนแสดงความคดเหนแตเมอไดรบการกระตนจงเรมมผน า และคนอนแสดงความคดเหนตอกนมา สมาชกสวนใหญเหนวาโปรแกรมทไดรบ ท าใหรจกโรคความดนโลหตสงมากขน สามารถน ากลบไปบอกเลาใหบคคลในครอบครวหรอเพอนรวมงานฟงได และมความมนใจในการปฏบตตวมากขน จากการไดทดลองปฏบตจรง เชน การประเมนความหนกของการออกก าลงกายโดยการจบชพจรหรอการการอานฉลากโภชนาการจากผลตภณฑจรงซงเปนสงทไมเคยทราบมากอน การไดรวมกจกรรมการเรยนรแบบกลมและไดแลกเปลยนประสบการณ ท าใหคนพบวามหลายวธการทสามารถน าไปปฏบตเพอปองกนโรคความดนโลหตสงได อกทงมทปรกษาไดทงแบบเปนกลมและแบบรายบคคลทางแอพลเคชนไลน ซงสะดวกและไมตองเสยเวลาไปพบผวจย เนองจากบางคนท างานเปนชวงเวลา และยงไดเพมทกษะในการใชสอสงคมออนไลนดวย บางรายเหนวามประโยชนและตองการเชญเพอนรวมงานมาเขารวมกลมดวย กลมท 3 สมาชกกลมมหลากหลายอาชพ อาท พอคากวยเตยว แมคาขายขาวแกง พนกงาน องคการ บรหารสวนต าบล และแมบาน กลมตวอยางบางรายแสดงความเหนวาการไดรบโปรแกรมชวยใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมไดโดยการเรยนรจากการเรยนรแบบมสวนรวม ท าใหตนเองตระหนกถงปญหาทจะเกดขนหากไมรบแกไข สามารถคนหาปจจยเสยงของตนไดตรงจด มการวางแผนและตงเปาหมาย รวมทงการบนทกพฤตกรรมสขภาพทกวนเปนตวชวยเตอนและก ากบพฤตกรรมของตนได การมบคคลอนเปนแนวรวมท าใหมก าลงใจทจะปรบเปลยนตนเอง กลมตวอยางบางรายมกสงรปภาพใหสมาชกดวาตนเองไดปฏบตอยางไรบาง ซงชวยกระตนใหคนอนเกดความกระตอรอรนทจะปฏบตบาง หลายคนท างานทเดยวกน จะชวยเตอนกนเวลาเหนเพอนปฏบตไมถกตอง และมการตงกลมไลนเลกๆ ประมาณ 3-4 คน เพอคอยเตอนและชกชวนกนไปออกก าลงกาย บางรายเหนวาการใชแอพลเคชนไลนกลมชวยในเรองการสอสารและไดรบรในสงใหมๆ แตตนเองไมคอยกลาแสดงความคดเหนในกลมใหญ จงคดวาการปรกษาทางแอพลเคชนไลนสวนบคคลเปนเรองทดกวา

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi–experimental design ) แบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง (Two group pretest-posttest design) มวตถประสงค เพอเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง และคาเฉลยระดบความดนโลหต ซงเปนผลของโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ทผวจยไดสรางขนโดยประยกตแนวคดความรอบรดานสขภาพของนทบม (2000, 2008) กลมตวอยางคอประชาชนวยผใหญอาย 35-59 ป ทมผลการคดกรองยนยนความเสยงตอโรคความดนโลหตสงเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสงตามเกณฑของส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ทไดรบการสมแบบเฉพาะเจาะจง ตามคณสมบตทก าหนดจ านวน 60 คน แบงเปนกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กลมละ 30 คน โดยกลมทดลอง (Experimental group) ไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสง กลมเปรยบเทยบ (Control group) ไดรบการสงเสรมสขภาพตามปกตของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลระหวางเดอนมถนายน ถงเดอนกนยายน พ.ศ. 2560

เครองมอทใชในการวจยครงน ม 2 ประเภท ดงน 1. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประยกตจากแบบประเมนความรอบรดานสขภาพ

และพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ของคนไทยทมอาย 15 ปขนไปทเปนกลมเสยงโรคเบาหวานและความดนโลหตสง (กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข, 2558) รวมกบแบบประเมนความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ของกลมวยท างานอาย 15-59 ป (กองสขศกษา กระทรวง สาธารณสข, 2559) ซงผานการตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหาจากผเชยวชาญ 5 คน

80

2. เครองมอทใชในการทดลอง คอ โปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ประกอบดวย กจกรรมเพอพฒนาทกษะทง 6 ดาน ไดแก ทกษะการเขาถงขอมล ทกษะความรความเขาใจ ทกษะการสอสาร ทกษะการจดการตนเอง ทกษะการรเทาทนสอ และทกษะการตดสนใจ โดยใชการบรรยาย การน าเสนอภาพนง การสาธต การทดลองปฏบตจรง ประกอบชดกจกรรมท 1-10 การสนทนากลม และการใชแอพพลเคชนไลน สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง ผลการวเคราะหขอมลสวนบคคลพบวา เพศของกลมตวอยางในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบสวนใหญเปนเพศหญงคดเปนรอยละ 76.70 และ56.70 ตามล าดบ ดานอายพบวาในกลมทดลองมอายอยในชวง 41-50 ป มากทสด คดเปนรอยละ 56.70 อายเฉลย 45.40 ป สวนในกลมเปรยบเทยบมอายอยในชวง 51-60 ป มากทสด คดเปนรอยละ 50.00 อายเฉลย 49.00 ป สถานภาพสมรส พบวาทงกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบมสถานภาพสมรสคมากทสด คดเปนรอยละ 73.3 และ 86.70 ตามล าดบ ระดบการศกษาในกลมทดลองพบวาอยในระดบปรญญาตรมากทสด คดเปนรอยละ 36.70 กลมเปรยบเทยบพบระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษาตอนปลายมากทสด มจ านวนเทากน คดเปนรอยละ 30.00 อาชพพบวากลมทดลองมอาชพรบจางหรอใชแรงงานและอาชพพนกงานโรงงานหรอพนกงานบรษทมากทสดและมจ านวนเทากนคดเปนรอยละ 33.30 และกลมเปรยบเทยบสวนใหญมอาชพคาขายหรอท าธรกจมากทสด คดเปนรอยละ 40.00 สวนท 2 ผลการทดสอบสมมตฐาน สมมตฐานท 1 เมอเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ ภายในกลมทดลอง พบวาคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพภายหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต p–value<0.05 เปนไปตามสมมตฐาน สมมตฐานท 2 เมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพภายหลงการทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต p–value<0.05 เปนไปตามสมมตฐาน สมมตฐานท 3 เมอเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ภายในกลมทดลอง พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงภายหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต p–value<0.05 เปนไปตามสมมตฐาน สมมตฐานท 4 เมอเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงภายหลงการทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบอยางม นยส าคญทางสถต p–value<0.05 เปนไปตามสมมตฐาน

81 สมมตฐานท 5 เมอเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยของระดบความดนโลหต ภายในกลมทดลอง พบวากลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลก และระดบความดน ไดแอสโตลกภายหลงการทดลองต ากวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต p–value<0.05 เปนไปตามสมมตฐาน สมมตฐานท 6 เมอเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยของระดบความดนโลหต ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ พบวาคาเฉลยของระดบความดนโลหตซสโตลกของกลมทดลองต ากวากลมเปรยบเทยบ แตไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต p–value<0.05 ซงไมเปนไปตามสมมตฐาน สวนคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลก พบวากลมทดลองมคาเฉลยของระดบความดนโลหตไดแอสโตลกหลงการทดลองต ากวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต p–value<0.05 เปนไปตามสมมตฐาน การอภปรายผล ผวจยไดอภปรายผลการทดลองดงน สมมตฐานท 1 เมอเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพ ภายในกลมทดลอง พบวาคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพภายหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต p–value<0.05 เปนไปตามสมมตฐาน

การเปลยนแปลงดงกลาวเปนผลมาจากการไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสง ทผวจยประยกตจากแนวคดความรอบรดานสขภาพของ นทบม (Nutbeam, 2000, 2008) ซงเปนแนวคดในการสงเสรมสขภาพทใหความส าคญตอการพฒนาทกษะและศกยภาพเพอใหบคคลมการควบคมและปรบเปลยนปจจยเสยงตอสขภาพ ตามกรอบแนวคดของนทบมทกลาววาความรอบรดานสขภาพเรมตนดวยสมรรถนะพนฐานดานการอาน การคดค านวณและการเรยนรดานสขภาพ กอนน าไปสการปรบเปลยนขอมล การสอสารทเหมาะสมและการศกษาทางดานสขภาพ ซงมวตถประสงคเพอเปนแนวทางในการพฒนาความรและความสามารถสวนบคคล รวมทงทกษะทางสงคม และทกษะการจดการตนเอง ซงสงผลตอการเพมความรอบรดานสขภาพ ผทมพฒนาการความรอบรดานสขภาพดขนจะมทกษะและความสามารถในการด าเนนการเพอเสรมสรางสขภาพรวมถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพ ตลอดจนการเขารวมกจกรรมทางสงคมเพอสขภาพ และมสวนรวมในการเปลยนแปลงแนวทางปฏบตในสงคม ผลลพธทได คอ การมโอกาส มทางเลอกทกวางขนและมสขภาพทดขน เพอใหสอดคลองกบกรอบแนวคดของนทบม ผวจยจงพฒนาโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง โดยเนนการพฒนาทกษะ 6 ดาน ดวยการใหความรเกยวกบ

82 โรคความดนโลหตสงและแนวทางการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนโรคความดนโลหตสงดวยวธการทหลากหลาย รวมทงการจดกจกรรมการสอสารดวยกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวมและแอพพลเคชนไลน ซงนทบมไดแบงระดบของความรอบรดานสขภาพไว 3 ระดบ ในการศกษาครงนผวจยศกษาความรอบรดานสขภาพในระดบขนพนฐานและขนการมปฏสมพนธ โดยไดมการจดกจกรรมเพอพฒนาทกษะทง 6 ดาน ไวในโปรแกรม ไดแก กจกรรมการพฒนาความรอบรดานสขภาพในระดบขนพนฐาน ประกอบดวย กจกรรมเพมทกษะความรความเขาใจโดยใชชดกจกรรมท 1-10 ซงชวยใหกลมตวอยางมความรความเขาใจเกยวกบโรคความดนโลหตสงเพมขน ตระหนกถงความเสยงและผลกระทบทจะเกดขนหากไมปองกนโรค และสามารถประเมนปจจยเสยงของตนเองได การเพมทกษะการเขาถงขอมลโดยการสาธตและการน าเสนอภาพนง และใหสาธตยอนกลบ ท าใหกลมตวอยางสามารถสบคนขอมลจากแหลงทนาเชอถอและสามารถน าเสนอใหกลมรบทราบได การเพมทกษะการจดการตนเองโดยใชเทคนค 3 ค าถามและการจดบนทกพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของตนเอง การใชเทคนค 3 ค าถามชวยกระตนใหกลมตวอยางไดคดวเคราะหถงปญหาสขภาพหรอปจจยเสยงของตน สงทตองท าเพอแกปญหาหรอก าจดปจจยเสยงและผลกระทบหากไมปฏบตตามนน การวางแผนและตงเปาหมายการปฏบตตวและการจดบนทกพฤตกรรมการปองกนปองกนโรคความดนโลหตสงของตนเองทกวนเปนสงทคอยกระตนเตอนใหกลมตวอยางทราบวาตนเองปฏบตตามแผนไดหรอไม ถาหากยงไมไดตามแผนกจะชดเชยในสวนทขาดไป ท าใหสามารถควบคมการปฏบตตวได สวนกจกรรมการพฒนาความรอบรดานสขภาพในระดบขนปฏสมพนธ ไดแก กจกรรมเพมทกษะการสอสาร ทกษะการรเทาทนสอ และทกษะการตดสนใจ โดยจดกจกรรมใหเกดการเรยนรอยางมสวนรวมโดยใชการสนทนากลม เปดโอกาสใหสมาชกกลมมโอกาสแลกเปลยนประสบการณและแสดงความคดเหนหรอขอเสนอแนะเกยวกบขอมลขาวสารดานสขภาพ รวมทงมการจดต งแอพพลเคชนไลนกลมส าหรบการสอสารของสมาชกกลม และส าหรบผ วจ ยตดตามประเมนผลรายบคคล การเรยนรแบบมสวนรวม สามารถเพมความรอบรดานสขภาพใหกบกลมตวอยางได เนองจากกลมตวอยางมความหลากหลายทงดานอาย ระดบการศกษา อาชพ และวถการด าเนนชวต การกระตนใหสมาชกกลมมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรทผวจยก าหนดประเดนขนอยางทวถง มโอกาสแสดงความคดเหนและแลกเปลยนประสบการณในบรรยากาศทเปนกนเอง ชวยใหกลมตวอยางเกดการเรยนรในประเดนทอภปรายกวางขน มความรความเขาใจเกยวกบโรคความดนโลหตสงมากขน มมมมองหรอทศนคตตอการปรบเปลยนพฤตกรรมในทางบวก สามารถคนหาปจจยเสยงของตน วางแผนและตงเปาหมายการแกไขปญหาของตน และมก าลงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงเพมมากขนเมอมแนวรวมและมสมพนธภาพทดกบสมาชกกลมคนอนๆ สอดคลองกบผลการศกษาของการศกษาของประภาศร ภมถาวร (2560) ทพบวากระบวนการเรยนรแบบกลมสามารถพฒนา

83 ความรอบรดานสขภาพในเดกนกเรยนชนประถมศกษาทมภาวะน าหนกตวเกนได เชนเดยวกบการศกษาของวณา เทยงธรรม อาภาพร เผาวฒนา และอรนช พงษสมบรณ (2553) ทแสดงใหเหนวาการสนทนากลมเปนตวกระตนทส าคญทท าใหสมาชกไดเขามสวนรวมอยางเตมท สรางโอกาสการแสดงความคดเหน แลกเปลยนความคดและประสบการณ รวมปรกษาหารอ แกไขปญหารวมกน ซงอทธพลและบรรยากาศของกลมมสวนชวยใหสมาชกเกดการเรยนรในมมมองทหลากหลายมาก ใกลเคยงกบการศกษาประสทธผลของโปรแกรมพฒนาพฤตกรรมสขภาพตอความฉลาดทางสขภาพ พฤตกรรมลดน าหนก และน าหนกของบคลากรทมภาวะโภชนาการเกนในโรงพยาบาลรอยเอด (สภาพ พทธปญโญ, นจฉรา ทลธรรม และนนทพฒน พฒนโชต, 2559) ทพบวากระบวนการสนทนาแบบมสวนรวมชวยใหสมาชกกลมไดมสวนรวมและเสนอความคดเหน ท าใหมปญญารแจงโดยองครวมลกซงมากขน มผลใหเกดความคดและขอสรปทชดเจน น ากลมใหสามารถลงมตเกยวกบแนวทางการกระท าและความมงมนทชดเจน และการศกษาประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวมเพอสรางเสรมความรอบรทางสขภาพเกยวกบการปองกนความรนแรงทางดานรางกายของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสระบรเขต 2 (ศรสดา พรหมภกด, กรณฑรตน บญชวยธนาสทธ และประเสรฐศกด กายนาคา, 2560) ทพบวากระบวนการเรยนรอยางมสวนรวม สงผลใหเกดการเปลยนแปลงทางดานพฤตกรรมเกยวกบการปองกนความรนแรงทางดานรางกายของนกเรยนไดดขน

แอพพลเคชนไลนชวยใหการตดตอสอสารระหวางผวจยและกลมตวอยางสะดวกรวดเรวขน สามารถตดตาม กระตนเตอน และใหค าปรกษาท งรายกลมและรายบคคล ประหยดเวลาและคาใชจาย สามารถสงรปการปฏบตสขภาพ เชน อาหารทรบประทาน หรอขณะออกก าลงกาย ใหกบสมาชกในกลมได นอกจากนยงสามารถสนทนาดวยเสยงผานไลน (Voice Call) เสมอนการพดคยโทรศพทไปยงสมาชกกลมโดยไมเสยคาบรการเพมขน ท าใหกลมตวอยางมความพงพอใจในการใช แอพพลเคชนไลนและตองการทจะดงเพอนรวมงานใหมาเขากลมเพมขนดวย นอกจากนยงพบวามกลมตวอยางบางสวนไดตงแอพพลเคชนไลนกลมเลกๆเพอใชส าหรบการตดตอสอสาร และกระตนเตอน รวมทงชกชวนกนไปออกก าลงกายดวย โดยเปนกลมทท างานทเดยวกน ซงกลมตวอยางเหนวามประโยชนมาก เพราะมเพอนคอยกระตนเตอนและคอยปรกษากนท าใหมก าลงใจทจะปฏบตตอไป สอดคลองกบการศกษาของสภาพ พทธปญโญและคณะ (2559) ทใชกจกรรมไลนกลมเปนชองทางการสอสาร การนดหมายท ากจกรรม การใหก าลงใจซงกนและกน การแลกเปลยนเรยนรใหค าแนะน าในขอสงสย ท าใหสมาชกกลมไดทบทวนเปาหมายในการดแลสขภาพและสรางแรงบนดาลใจในการดแลสขภาพ เชนเดยวกบการศกษาของแมคเครทและคณะ (Mackert, Mabry-Flynn, Champlin, Donovan, & Pounders, 2016) ทพบวาความรอบรดานสขภาพมความสมพนธกบความรสกสะดวกตอการใชงานและการรบรประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศดานสขภาพ และมความสมพนธ

84 กบความไววางใจในระบบบรการสขภาพ นอกจากนการใชสอรปแบบตางๆ ไดแก สอการน าเสนอภาพนง การแจกคมอ การสาธตและการปฏบตจรง เชน การค านวณดชนมวลกาย การจบชพจรตนเองเพอค านวณระดบของการออกก าลงกาย การอานฉลากโภชนาการจากผลตภณฑประเภทตางๆทใชในชวตประจ าวน ซงแมจะมเวลาในการน าเสนอเพยง 1 ครง เนองจากกลมตวอยางอยในวยท างานและมภาระครอบครว แตกท าใหกลมตวอยางมความสนใจ กระตอรอรนทจะทดลองปฏบตและสามารถน าความรทไดไปปรบใชในชวต ประจ าวน มการก ากบและกระตนเตอนตนเองดวยการบนทกการปฏบตในคมอบนทกพฤตกรรมสขภาพตนเอง ซงมค าแนะน าและแนวทางในการปฏบตตวส าหรบใหกลมตวอยางกลบไปอานทบทวนทบานได สอดคลองกบผลการทบทวนวรรณกรรมของแทกการท และคณะ (Taggart et al., 2012) ทพบวามวธการและสถานททหลากหลายทมความสมพนธกบการเปลยนแปลงของระดบความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมเสยง และใกลเคยงกบศกษาการพฒนาหลกสตรเสรมสรางความรอบรดานสขภาพเกยวกบโรคอวนส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในจงหวดพจตร (ใกลรง ค าภลานน และคณะ, 2559) ทเสนอแนะวาการน าหลกสตรการเรยนการสอนไปใชควรประยกตเนอหาจากชวต ประจ าวน สงเสรมใหนกเรยนไดลงมอปฏบตจรง และใหเวลาในการสะทอนความร ความคด และความรสกใหมากขน รวมทงปรบเปลยนสอใหเหมาะสมกบบรบท สมมตฐานท 2 ภายหลงการทดลองโดยใชโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างาน คาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพของกลมทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบ ภายหลงการใชโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างาน พบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต เปนไปตามสมมตฐาน โดยกอนการทดลองคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต หลงการทดลองพบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพภายหลงการทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต อธบายไดวาเปนเพราะกลมทดลองไดรบโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างาน ท าใหเกดการพฒนาทกษะทง 6 ดานดงไดกลาวขางตน ในขณะทคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพของกลมเปรยบเทยบกอนและหลงการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต คลายคลงกบการศกษาโปรแกรมการจดการเรยนรแบบมสวนรวมเพอสรางเสรมความแตกฉานดานสขภาพของผปวยมะเรงปากมดลกระยะกอนลกลาม (ฐตยา แกวสมบรณ, 2551) ทพบวาหลงการทดลองกลมทดลองมความรเบองตนเกยวกบมะเรงปากมดลกและการตรวจปากมดลกดวยกลองสองขยายดกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต ซงแตกตางจากผลการศกษาโปรแกรมการ

85 เรยนรแบบมสวนรวมตอการสรางเสรมความแตกฉานดานสขภาพในผปวยทมารบการเจาะชนเนอตบทโรงพยาบาลศรราช (จารวรรณ กองแกว, 2551) ทพบวาภายหลงการทดลอง กลมทดลองและกลมเปรยบเทยบมคาคะแนนความแตกฉานดานสขภาพเพมขนเชนเดยวกน และเมอเปรยบเทยบผลตางของคาคะแนนของทงสองกลมพบวาไมแตกตางกน ซงผศกษาอธบายวาปจจบนสทธผปวยมความส าคญ แพทยจงตองใหขอมลกอนท าการเจาะชนเนอตบและวางแผนรวมกนกบผปวย นอกจากนยงพบวาผปวยบางรายศกษาขอมลจากแหลงอน เชน อนเทอรเนต หรอจากญาตทมประวตเปนโรคตบ จงท าใหคาคะแนนความแตกฉานดานสขภาพเพมขนไดเชนกน สมมตฐานท 3 ภายหลงการทดลองโดยใชโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างาน คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมทดลองสงกวากอนการทดลอง ภายหลงการใชโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างาน คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถตเปนไปตามสมมตฐานอธบายไดวาภายหลงการใชโปรแกรมท าใหความรอบรดานสขภาพของกลมตวอยางสงขน สงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงในทางทดขน สอดคลองกบการศกษาของอญชล จนทรนทรากร (2557) ทพบวาความรอบรดานสขภาพมความสมพนธทางบวกทระดบสงกบพฤตกรรมการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกของกลมตวอยาง และการศกษาของนงลกษณ แกวทอง (2557) ทพบวากลมตวอยางทมความรอบรดานสขภาพเพยงพอ จะมการปฏบตตวเพอปองกนโรคความดนโลหตสงไดถกตองกวากลมทมความรอบรดานสขภาพต า นอกจากนยงอธบายไดวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงเกดจากกลมตวอยางไดแลกเปลยนเรยนรโดยผานการสนทนากลม ไดรบความรผานสอตางๆ ไดทดลองและปฏบตจรง ท าใหเกดความตระหนกถงปญหาสขภาพ คนพบปจจยเสยงของตนเอง และการไดรบแนวทางในการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนโรค ท าใหเกดทกษะและความมนใจในการทจะปฏบตตน นอกจากนการใชแอพพลเคชนไลนกลมยงชวยใหสามารถไดรบความร ขอมลขาวสารใหมๆ และไดเหนการปฏบตตนจากสมาชกกลมซงชวยสรางแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรม อกทงการไดรบการตดตาม กระตนเตอนและตอบขอสงสย หรอใหค าปรกษาเปนรายบคคลจากผวจยผานทางแอพพลเคชนไลนยงชวยใหกลมตวอยางรสกมคณคา มก าลงใจทจะดแลตนเองไมใหปวยเปนโรคความดนโลหตสง กลมตวอยางบางคนไดชกชวนใหเพอนหรอบคคลในครอบครวปฏบตตามดวย สอดคลองกบผลการศกษาของอตญาณ ศรเกษตรน, รงนภา จนทรา, รสตกร ขวญชม และลดดา เรองดวง (2560) ทพบวาหลงการใชโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพซงประกอบดวยการบรรยายใหความรเกยวกบการสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพตามหลก 3อ.2ส. การสาธตและสาธตยอนกลบเกยวกบการออกก าลงกาย การ

86 ยกตวอยางภาพประกอบอาหารและการใชคมอเพอเสรมสรางพฤตกรรมการดแลสขภาพตามหลก 3อ.2ส. กลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวากอนการใชโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพอยางมนยส าคญทางสถต และผลการศกษาโปรแกรมการปองกนโรคความดนโลหตสงในระดบปฐมภมในชมชนจงหวดนครปฐม (อรนช พงษสมบรณ, 2552) พบวาภายหลงการทดลองกลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงซงประกอบดวย พฤตกรรมการควบคมอาหาร การออกก าลงกาย การผอนคลายความเครยด การหลกเลยงการดมแอลกอฮอล การหลกเลยงการสบบหร และการตรวจวดความดนโลหต สงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญ สมมตฐานท 4 ภายหลงการทดลองโดยใชโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างาน คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมทดลองสงกวากลมเปรยบเทยบ โดยกอนการทดลองคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต หลงการทดลองกลมทดลองมคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง สงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต เปนไปตามสมมตฐาน อธบายไดวาเนองจากกลมทดลองไดรบโปรแกรม ท าใหความรอบรดานสขภาพของกลมตวอยางสงขน สงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงในทางทดขน สวนกลมเปรยบเทยบไมไดรบโปรแกรมฯ ท าใหความรอบรดานสขภาพไมเพมขน จงไมเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม สอดคลองกบผลการศกษาวณา เทยงธรรมและคณะ (2553) ทพบวาภายหลงการใชโปรแกรมการปองกนโรคความดนโลหตสงในระดบปฐมภมในชมชนจงหวดนครปฐม กลมทดลองมคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงสงกวากลมเปรยบเทยบ และการศกษาผลของโปรแกรมการสรางเสรมสขภาพตอพฤตกรรมการปองกนกลมอาการอวนลงพงของอาสาสมครสาธารณสข (ปารฉตร พงษหาร, จรรจา สนตยากร, ปกรณ ประจญบาน และวโรจน วรรภระ, 2554) ทพบวาหลงการทดลองใชโปรแกรมซงประกอบดวยกจกรรมตางๆ เชน การใหความรโดยการบรรยายประกอบภาพนง การเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนโดยแบงเปนกลมยอยและสอบถามประเดนทสงสย กลมทดลองมคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการปองกนกลมอาการอวนลงพงสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต สมมตฐานท 5 ภายหลงการทดลองโดยใชโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างาน คาเฉลยระดบความดนโลหตของกลมทดลองลดลงกวากอนการทดลอง จากตารางท 12 พบวาภายหลงการใชโปรแกรม กลมทดลองมคาเฉลยระดบความดนโลหตทง ซสโตลกและไดแอสโตลกต ากวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต เปนไปตาม

87 สมมตฐาน อธบายไดวาเนองจากกลมทดลองไดรบโปรแกรม ท าใหความรอบรดานสขภาพของกลมตวอยางสงขน สงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงในทางทถกตองมากขน เมอปฏบตไดตอเนองจงท าใหระดบความดนโลหตลดลง สอดคลองกบผลการศกษาผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมตอความร พฤตกรรมการดแลตนเอง และระดบความดนโลหตของกลมเสยงตอโรคความดนโลหตสงโรงพยาบาลแกงครอ จงหวดชยภม (ทรพยทว หรญเกด, พรอมจตร หอนบญเหม และสรชาต สทธปกรณ, 2556) ทพบวาหลงการใชโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรม กลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรและพฤตกรรมการดแลตนเองเพมขน สงผลใหคาเฉลยระดบความดนโลหตต ากวากอนการทดลอง และสอดคลองกบผลการทดลองใชแนวทางการสรางเสรมสขภาพกลมเสยงระยะกอนความดนโลหตสงในชมชนแหงหนงของจงหวดสราษฎรธาน (สารภ แสงเดช และเพชรไสว ลมตระกล, 2555) ซงพบวาในระยะเวลา 3 เดอนไมมผปวยโรคความดนโลหตสงรายใหมในชมชน สมมตฐานท 6 ภายหลงการทดลองโดยใชโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างาน คาเฉลยระดบความดนโลหตของกลมทดลองต ากวากลมเปรยบเทยบ จากตารางท 13 แสดงใหเหนวากอนการทดลอง คาเฉลยความดนโลหตของทงสองกลมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต โดยกลมทดลองมคาเฉลยความดนโลหตสงกวากลมเปรยบเทยบทงระดบความดนโลหตซสโตลกและไดแอสโตลก หลงการทดลองพบวาคาเฉลยความดนโลหตซสโตลกของกลมทดลองต ากวากลมเปรยบเทยบ แตไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต สวนคาเฉลยความดนโลหตไดแอสโตลกของทงสองกลมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต อธบายไดวาเนองจากผวจยไมสามารถคดเลอกกลมตวอยางทมคาเฉลยความดนโลหตเทากนหรอใกลเคยงกนและมปจจยเสยงทเหมอนกนได ท าใหคาเฉลยความดนโลหตของทงสองกลมแตกตางกนตงแตกอนการทดลอง ประกอบกบมปจจยหลายอยางทสงผลตอการเปลยนแปลงของระดบความดนโลหตของกลมตวอยาง เชน อารมณหรอความเครยด และระยะเวลาในการทดลอง ท าใหภายหลงการทดลองพบวาถงแมกลมทดลองจะมคาเฉลยความดนโลหตซสโตลกต ากวากลมเปรยบเทยบ แตเมอเปรยบเทยบทางสถตกลบพบวาไมแตกแตกตางกนอยางมนยส าคญ ซงแตกตางจากการศกษาของทรพยทว หรญเกด และคณะ(2556) ทพบวาหลงการทดลองใชโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรม กลมทดลองมคาเฉลยระดบความดนโลหตต ากวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต และแตกตางจากการศกษาประสทธผลของโปรแกรมปรบเปลยนความเชอดานสขภาพและการจดการพฤตกรรมสขภาพของตนเองตอความเสยงการเกดความดนโลหตสง (นรเศรษฐ พนสวรรณ, สมทนา กลางคาร และโกเมนทร ทวทอง, 2558) ทพบวาหลงการทดลองกลมทดลองมมคาเฉลยระดบความดนโลหตต ากวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต

88 ผลจากการวจยครงนแสดงใหเหนวาโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพสามารถเพมระดบความรอบรดานสขภาพ พฤตกรรมการปองกนโรค และลดระดบความดนโลหตของกลมเสยงได โดยเฉพาะการเรยนรแบบมสวนรวมและการใชแอพพลเคชนไลนชวยใหกลมตวอยางเกดการเรยนรไดดยงขน ขอจ ากดในการวจย

การวจยกงทดลองแบบสองกลมวดผลกอนและหลงครงน มวตถประสงคเพอศกษาผล

ของโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ตามกรอบแนวคดความรอบรดานสขภาพของนทบม โดยผวจยคาดวาหลงการใชโปรแกรมควรจะมผลตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมเสยง ซงสงผลใหระดบความดนโลหตนอยกวาหรอเทากบกอนการไดรบโปรแกรม แตในการศกษาครงนมขอจ ากดคอผวจยไมสามารถควบคมปจจยเสยงของพฤตกรรมการปฏบตตว ไดแก พฤตกรรมการรบประทานอาหาร การออกก าลงกาย การจดการความเครยด การสบบหร และการดมสราของกลมตวอยางได รวมทงระยะเวลาในการด าเนนการมจ ากด อาจไมเพยงพอตอการเปลยนแปลงของระดบความดนโลหตของกลมตวอยางทชดเจนได

จดออนของแนวคดความรอบรดานสขภาพและเครองมอ แนวคดความรอบรดานสขภาพ เปนแนวคดทพฒนาขนในประเทศทพฒนาแลว เชน ประเทศแถบยโรปและอเมรกา ซงประชาชนสวนใหญมความแตกตางกนกบประชาชนไทยหลายดาน โดยเฉพาะดานการศกษา การรบรทางดานสขภาพ และความกาวหนาทางเทคโนโลย การน าแนวคดนมาใชจงตองปรบใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย และพฒนาเครองมอทใชในการประเมนความรอบรดานสขภาพใหเหมาะสมกบประชาชนไทย ส าหรบเครองมอทใชในการศกษาครงนพบวามจดออนหลายประการ ไดแก จ านวนขอค าถามไมครอบคลมในทกพฤตกรรมเสยงและเปนขอค าถามทไมเฉพาะเจาะจงกบเรองปจจยเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง การใชค าทเปนวชาการมากไปไมเหมาะสมกบกลมตวอยาง เกณฑการใหคะแนนในแตละสวนใชค าจ ากดความไมเหมอนกน และคาคะแนนไมเทากน

89 ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช

1.1 พยาบาลเวชปฏบตชมชนและบคลากรสาธารณสขควรน าโปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงไปใชในการด าเนนงานปองกนและควบคมโรคความดนโลหตสงและโรคเรอรงอนในชมชนตอไป โดยประยกตใหเหมาะสมกบบรบทของแตละพนท 2. ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช 2.1 การคดเลอกกลมตวอยางควรเพมปจจยเสยงอนๆ ทเกยวของ อาท ภาวะน าหนกเกน การสบบหร หรอพฤตกรรมเสยงอนๆ ของกลมตวอยางดวย โดยใชวธจบค (Match pair) เชน อาย การศกษา หรออาชพ เพอปองกนปจจยกวน 2.2 ในการศกษาครงตอไปควรท าการวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวม โดยเชญผทเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสง และผทเปนภาคเครอขายรวมท าการวจย และควรเพมระยะเวลาการตดตามผลเปนระยะเพอประเมนความย งยนของโปรแกรม 2.3 ในการศกษาครงตอไป ควรพฒนาเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลโดยสรางขนใหม เพมขอค าถามใหครอบคลมและมความเฉพาะเจาะจงกบประเดนทตองการศกษา ปรบขอค าถามใหมความเหมาะสมกบกลมตวอยาง ก าหนดเกณฑการใหคะแนน และค าจ ากดความในการใหคะแนนใหเปนแนวทางเดยวกน

เอกสารอางอง

ภาษาไทย กฤษณ เสอใหญ และพชน เชยจรรยา. (2559). พฤตกรรมการใชแอพพลเคชนไลน ความพงพอใจ

และการน าไปใชประโยชนของคนในกรงเทพมหานคร. ใน การประชมสมมนาวชาการ ระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑต พฒนบรหารศาสตร. ม.ป.ท.

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ส านกงานสถตแหงชาต. (2557). การส ารวจพฤตกรรม การสบบหรการดมสราของประชากร พ.ศ.2557. กรงเทพฯ: บรษท เดอะ เทกซ แอนด

เจอรนล พบลเคชน จ ากด. กระทรวงสาธารณสข กรมสนบสนนบรการสขภาพ. (2558). แผนยทธศาสตรการพฒนาพฤตกรรม

สขภาพปงบประมาณ พ.ศ.2559-2568. นนทบร: กระทรวงสาธารณสข. กระทรวงสาธารณสข กรมสนบสนนบรการสขภาพ กองสขศกษา. (2556). การศกษาสถานการณ

ความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพของกลมเสยงโรคเบาหวาน/ ความดน โลหตสง ปงบประมาณ 2556. นนทบร: กระทรวงสาธารณสข.

__________. (2556). ระบบการเฝาระวงพฤตกรรมสขภาพเพอปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงของกลม ปกต/เสยง/ปวย โรคเบาหวาน ความดนโลหตสงในประเทศไทย: นโยบายสการปฏบต ส าหรบสถานบรการสขภาพระดบปฐมภม. นนทบร: กระทรวงสาธารณสข.

__________. (2557). การศกษาสถานการณการสอสารขอมลความรดานสขภาพของชองทางการสอสาร สาธารณะ (พมพครงท 2). นนทบร: โรงพมพกองสขศกษา.

__________. (2558). การประเมนและการสรางเสรมความรอบรดานสขภาพ. นนทบร: กระทรวง สาธารณสข. __________. (2559). การเสรมสรางความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพกลมเดกวยเรยน

และกลมวยท างาน. กรงเทพฯ: โรงพมพนวธรรมดาการพมพ (ประเทศไทย) จ ากด. กระทรวงสาธารณสข ส านกนโยบายและยทธศาสตร. (2554). แผนยทธศาสตรสขภาพดวถชวตไทย

พ.ศ.2554-2563. กรงเทพฯ: โรงพมพส านกพระพทธศาสนาแหงชาต. __________. (2558). ยทธศาสตร ตวชวด และแนวทางการจดเกบขอมล กระทรวงสาธารณสข

ปงบประมาณ 2559. นนทบร: กระทรวงสาธารณสข. กระทรวงสาธารณสข ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. (2559). รายงานประจ าป 2558. กรงเทพฯ:

ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปถมภ.

91

กนนท พมสงวน. (2557). สขภาพและการสรางเสรมสขภาพ: บทบาททส าคญของพยาบาล. วารสาร พยาบาลทหารบก, 15(2), 10-14. กญญา แซโก. (2552). ความแตกฉานดานสขภาพในผปวยผาตดตา. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตร-

มหาบณฑต สาขาวชาเอกสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลย มหดล. ใกลรง ค าภลานน, วเชยร ธ ารงโสตถสกล, และสายฝน วบลรงสรรค. (2559). การพฒนาหลกสตร

การเสรมสรางความฉลาดทางสขภาวะเกยวกบโรคอวนส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษา ปท 3. วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร, 18(3), 250-264.

ขวญเมอง แกวด าเกง และดวงเนตร ธรรมกล. (2558). การเสรมสรางความรอบรดานสขภาพในประชากร ผสงวย. วารสารวจยทางวทยาศาสตรสขภาพ, 9(2), 1-8.

ขวญเมอง แกวด าเกง และนฤมล ตรเพชรศรอไร. (2554). ความฉลาดทางสขภาพ. กรงเทพฯ: โรงพมพ นวธรรมดาการพมพ (ประเทศไทย) จ ากด.

คณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนพฒนาสขภาพแหงชาต. (2559). รางแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ.2560-2564). เขาถงเมอ 10 เมษายน 2560, จาก http://wops.moph.go.th/

ops/oic/data/20161115144754_1_.pdf คณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานสาธารณสขและสงแวดลอม. (2559). รายงาน

คณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานสาธารณสขและสงแวดลอม สภาขบ เคลอนการปฏรปประเทศ เรอง การปฏรปความรอบรและการสอสารสขภาพ. เขาถงเมอ

3 มนาคม 2560, จาก http://library2.parliament.go.th/giventake/content_nrsa2558/ d111459-03.pdf

คณศร รกจตร. (2557). กลยทธบนเวบเพอการสอสารสขภาพทองถนกบประชาชนในสามจงหวดชายแดน ภาคใต. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสารสนเทศ มหาวทยาลยสงขลานครนทร. จารวรรณ กองแกว. (2551). ประสทธผลการเรยนรแบบมสวนรวมตอการสรางเสรมความแตกฉาน

ดานสขภาพในผ ปวยทมารบการเจาะชนเนอตบทโรงพยาบาลศรราช . วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกสขศกษาและ พฤตกรรมศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

จกรพนธ ชยพรหมประสทธ. (2550). โรคความดนโลหตสงในวทยา ศรมาดา (บก.). ต าราอายรศาสตร 4. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

92

จนดาพร ศลาทอง. (2553). ปจจยท านายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลม เสยงในชมชนบานแหลม จงหวดเพชรบร. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน.

จราภรณ ชวงศ และปฏญญา กองสกล. (2555). ผลของการเรยนรแบบมสวนรวมตอความรเรองโรค ความดนโลหตสงและการบรโภคอาหารของผสงอายโรคความดนโลหตสงในชมรม ผสงอายในเขตอ าเภอเมอง จงหวดตรง. วารสารวจยทางวทยาศาสตรสขภาพ, 6(2), 30-37.

จรสโฉม ศรรตน. (2558). ปญหาการตดตอสอสารของบคลากรในองคกร:กรณศกษา ส านกหอสมดกลาง มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ชะนวนทอง ธนสกาญจน และนรมาลย นละไพจตร. (2558). การพฒนาเครองมอวดความรแจงแตกฉาน ดานสขภาพ (Health literacy) ส าหรบผ ปวยโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตสง . กระทรวงสาธารณสข กรมสนบสนนบรการสขภาพ กองสขศกษา รวมกบมหาวทยาลย มหดล.

__________. (2559). การส ารวจความรแจงแตกฉานดานสขภาพ (Health literacy) ผปวยโรคเบาหวาน และโรคความดนโลหตสง. กระทรวงสาธารณสข กรมสนบสนนบรการสขภาพ กองสข

ศกษา รวมกบมหาวทยาลยมหดล. ชตมา ชลายนเดชะ, วรรธนะ ชลายนเดชะ, สนย บวรสนทรชย, ทพยวด บรรพระจนทร และเวทสน

แกวขนต. (2558). หวขอกจกรรมทางกายของไทย: คมอการสงเสรมกจกรรมทางกายใน ชมชน. ม.ป.ท.

ฐตยา แกวสมบรณ. (2551). โปรแกรมจดการเรยนรแบบมสวนรวมเพอสรางเสรมความรอบรดาน สขภาพของผปวยมะเรงปากมดลกระยะกอนลกลาม. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตร-

มหาบณฑต (สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร บณฑต- วทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. ดวงกมล เจยมเงน. (2555). ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาเพอพฒนาความฉลาดทางสขภาวะ

ดานโภชนาการตามหลกโภชนบญญตและธงโภชนาการของนกเรยนระดบมธยมศกษา. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ทองวนชนะ สวนสาล. (2559). พฤตกรรมการควบคมอาหารทมเกลอโซเดยมสงของผปวยโรคความ ดนโลหตสงในโรงพยาบาลมโหสดประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว . วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการเวชปฏบตชมชน คณะ พยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

93

ทศนา แขมมณ. (2553). ศาสตรการสอน: องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ (พมพครงท 13). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทกษพล ธรรมรงส. (2556). สถานการณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลและผลกระทบในประเทศไทย ป 2556 (พมพครงท 2). นนทบร: บรษท เดอะ ทราฟโก ซสเตมส.

ทรพยทว หรญเกด, พรอมจตร หอนบญเหม และสรชาต สทธปกรณ. (2556). ผลของโปรแกรม ปรบเปลยนพฤตกรรมตอความร พฤตกรรมการดแลตนเอง และระดบความดนโลหต ของกลมเสยงตอโรคความดนโลหตสงโรงพยาบาลแกงครอ จงหวดชยภม. วารสาร สมาคมพยาบาลฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 31(4), 97-104. ธนษฐา ศรรกษ และธเนศ แกนสาร. (2552). ความดนโลหตสงในปฐมภม ใน กฤษณะ สวรรณภม

และธเนศ แกนสาร. บรการปฐมภมทนสมย 2550 update in primary care 2009. สงขลา: ชานเมองการพมพ. ธระ วรธนารตน, ภทรวณย วรธนารตน, อรจรา วงษดนตร, และมณฑชา เจนพานชทรพย . (2558).

การทบทวนสถานการณและกลไกการจดการความแตกฉานดานสขภาพ . นนทบร: สถาบนวจยระบบสาธารณสข.

นงลกษณ แกวทอง. (2557). ความแตกฉานดานสขภาพในกลมเสยงโรคความดนโลหตสงโรงพยาบาล สงเสรมสขภาพต าบลบานหนองหอย จงหวดสระแกว. วารสารวทยาลยพยาบาลบรม- ราชชนนกรงเทพ, 30(1), 45-56.

นภาพร วาณชยกล และสชาดา ภทรมงคลฤทธ. (2556). ความแตกฉานทางสขภาพของคนไทย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล คณะพยาบาลศาสตร.

นรเศรษฐ พนสวรรณ, สมทนา กลางคาร และโกเมนทร ทวทอง. (2558). ประสทธผลของโปรแกรม ปรบเปลยนความเชอดานสขภาพและการจดการพฤตกรรมสขภาพของตนเองตอความ เสยงการเกดความดนโลหตสงชนดไมทราบสาเหต ต าบลโคกมะมวง อ าเภอปะค า จงหวดบรรมย. วารสารมหาวทยาลยทกษณ, 18(2), 70-78.

นวพร วฒธรรม. (2558). การพฒนารปแบบการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพในบคคลทมภาวะเมตา โบลกซนโดรมโดยการมสวนรวมของภาคเครอขายในชมชนแหงหนงในจงหวดเพชรบร. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน.

นตกล บญแกว. (2557). ความสมพนธระหวางความตงเครยดทางอารมณ ความแตกฉานดานสขภาพ กบพฤตกรรมควบคมน าตาลในเลอดของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2. วารสารพยาบาล กระทรวงสาธารณสข, 24(3), 119-131.

94

เนตมา คนย (บก.). (2557). การทบทวนวรรณกรรมสถานการณปจจบนและรปแบบการบรการดาน โรคไมตดตอเรอรง. นนทบร: บรษท อารต ควอลไฟท จ ากด.

นฤมล ตรเพชรศรอไร และเดช เกตฉ า. (2554). การพฒนาเครองมอวดความรอบรดานสขภาพ เกยวกบ โรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ระยะท 1. กรงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสข กรมสนบสนนบรการสขภาพ กองสขศกษา.

เบญจมาศ สรมตรไมตร. (2556). การศกษาความฉลาดทางสขภาพ (Health literacy) และสถานการณ การด าเนนงานสรางเสรมความฉลาดทางสขภาพของคนไทยเพอรองรบการเขาสประชาคม อาเซยน. รายงานการศกษาสวนบคคล หลกสตรนกบรหารการทต สถาบนการตางประเทศ เทวะวงศวโรปการ, กระทรวงการตางประเทศ.

ประภาศร ภมถาวร, นงพมล นมตรอานนท และศศธร รจนเวช. (2560). ผลของโปรแกรมการสงเสรม ความฉลาดทางสขภาพส าหรบนกเรยนระดบประถมศกษาทมภาวะน าหนกตวเกน. วารสาร โรงพยาบาลชลบร, 42(2), 169-178.

ประภสสร งาแสงใส, ปดรดา ศรสยน, และสวรรณา ภทรเบญจพล. (2557). กรณศกษาความฉลาด ทางสขภาพของอาสาสมครประจ าหมบาน. วารสารเภสชศาสตรอสาน, 9(ฉบบพเศษ), 82-87.

ประเสรฐ ธนกจจาร. (2558). การรกษาความดนโลหตสงในผปวยโรคไตเรอรง. วารสารกรมการแพทย, 5(4), 36-48.

ปารฉตร พงษหาร, จรรจา สนตยากร, ปกรณ ประจญบาน และวโรจน วรรภระ. (2554). ผลของ โปรแกรมการสรางเสรมสขภาพตอพฤตกรรมการปองกนกลมอาการอวนลงพงของ อาสาสมครสาธารณสข. วารสารการพยาบาลและสขภาพ, 5(3), 54-64.

ปทมาพร ธรรมผล, นพวรรณ เปยซอ, และสจนดา จารพฒนมารโอ. (2559). ความรอบรดานสขภาพ และผลลพธทางคลนกของผทเปนความดนโลหตสง ไขมนในเลอดผดปกต และเบาหวาน ชนดท 2. วารสารการพยาบาลและการดแลสขภาพ, 34(3), 176-182.

ผองพรรณ อรณแสง. (2549). การพยาบาลผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด (พมพครงท 2). ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา.

พมพพรรณ ศลปสวรรณ. (2553). ทฤษฎ ปรชญา ความรสการปฏบตในงานพยาบาลอนามยชมชน (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล คณะสาธารณสขศาสตร.

พระ บรณะกจเจรญ. (2553). โรคความดนโลหตสงปฐมภม. กรงเทพฯ: หมอชาวบาน. ยพด ทองโคตร, ศรณยา วรนทรเวช และมนนญา ทองบอ. (2559). ผลกระทบการใชแอพลเคชน

Line ในการด าเนนชวตของนกศกษามหาวทยาลยราชธาน วทยาเขตอดรธาน . ใน การ ประชมวชาการและเสนอผลงานวจยระดบชาตครงท 3 กาวสทศวรรษท 2: บรณาการ งาน

95

วจย ใชองคความร สความยงยน (หนา 96-100). ม.ป.ท. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร. (2559). ทะเบยนผปวยโรคเรอรงยอนหลง 5 ป. เอกสาร อดส าเนา. วรรณศร นลเนตร. (2557). ความฉลาดทางสขภาพของผสงอายไทยในชมรมผสงอายในเขตกรงเทพมหานคร.

ดษฎนพนธปรญญาวทยาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยและการจดการดานสขภาพ, คณะแพทยศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วชย เอกพลการ. (2553). การส ารวจสขภาพของประชาชนโดยการตรวจสขภาพครงท 4 พ.ศ. 2551-2.

นนทบร: เดอะกราฟโกซสเตมสจ ากด. วณา เทยงธรรม, อาภาพร เผาวฒนา และอรนช พงษสมบรณ. (2553). โปรแกรมการปองกนโรค

ความดนโลหตสงในระดบปฐมภมส าหรบประชากรกลมเสยงในชมชน จงหวดนครปฐม. วารสารพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 22(1-3), 11-28.

ศตาพร ยงคง และนยนา ประดษฐสทธกร. (2557). รายงานฉบบสมบรณ โครงการพฒนาขอเสนอ เพอการปรบปรงชดสทธประโยชนและระบบบรการดานการสรางเสรมสขภาพและ ปองกนโรคส าหรบผใหญ/วยท างานภายใตหลกประกนสขภาพถวนหนา. เขาถงเมอ 10 เมษายน 2560, จาก http://www.hitap.net/projects_tags

ศรสดา พรหมภกด, กรณฑรตน บญชวยธนาสทธ และประเสรฐศกด กายนาคา. (2560). ประสทธผล ของโปรแกรมสขศกษาโดยกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวมเพอสรางเสรมความรอบร ทางสขภาพเกยวกบการปองกนความรนแรงทางดานรางกายของนกเรยนชนมธยมศกษา ตอนตน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสระบรเขต 2. วารสารศกษาศาสตร ปรทศน, 32(2), 144-150.

ศรญญา คลายสกล. (2551). ผลของโปรแกรมก ากบพฤตกรรมรวมกบการปฏบตโยคะตอความดน โลหตและคาดชนมวลกายในผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน . วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาพยาบาลศาสตร, คณะพยาบาลศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศกรนทร ตนสพงษ. (2557). ปจจยทสงผลตอการยอมรบแอพพลเคชนไลน. การคนควาอสระหลกสตร วทยาสาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ, มหาวทยาลย กรงเทพ.

สถาบนวจยและประเมนเทคโนโลยทางการแพทย. (2555). คมอการใหความรเพอจดการภาวะความ ดนโลหตสงดวยตนเอง. กรงเทพฯ: ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหาร ผานศก.

96

สมาคมความดนโลหตสงแหงประเทศไทย. (2558). แนวทางการรกษาโรคความดนโลหตสงในเวช ปฏบตทวไป. ม.ป.ท.

สมใจ ปราบพล. (2544). การจดกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ. ในการสอนแบบทกษะ ชวตแบบมสวนรวม. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ส านกนายก รฐมนตร.

สมฤทย เพชรประยร. (2555). อทธพลของการรบรความรนแรงของโรค ความแตกฉานดานสขภาพ และการสนบสนนจากครอบครวตอพฤตกรรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวานชนดท 2.

วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. สมสมย รตนกฑากล, อโนชา ทศนาธนชย, ชรญยากร วรยะ และพรเพญ ภทรากร. (2558). การพฒนา

รปแบบการพฒนาคณภาพชวตของผปวยโรคความดนโลหตสงบนพนฐานการมสวนรวม ของครอบครวและชมชนในเขตเทศบาลบานบง จงหวดชลบร.วารสารการพยาบาลและ การศกษา, 8(3), 52-65.

สารภ แสงเดช และเพชรไสว ลมตระกล. (2555). แนวทางการสรางเสรมสขภาพกลมเสยงระยะกอน ความดนโลหตสงในชมชนแหงหนงของจงหวดสราษฎรธาน. วารสารพยาบาลศาสตร และสขภาพ, 35(1), 39-47.

สาวตร วษณโยธน, ชนดดา ชาตอนลกษณ, สรพร แสงสวรรณ, อมร โรจนวราพงษ และภญญดา พรจรรยา. (2558). ความแตกฉานทางสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขในเขตเทศบาล จงหวดนครราชสมา ประเทศไทย. วารสารสาธารณสขและการพฒนา, 13(1), 37-54.

สทธา พงษพบลย. (2556). การปองกนและบ าบดโรคไมตดตอเรอรงดวยการออกก าลงกาย (พมพครงท 2). นนทบร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

สจนดา รมศรทอง (บก.). (2552). พยาธสรรวทยาทางการพยาบาลเลม 1. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ภาควชาพยาบาลศาสตร.

สชาดา เจะดอเลาะ, นพวรรณ เปยซอ และนรมาลย นละไพจตร. (2559). การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร ชวยสอนเรองการดแลตนเองส าหรบชาวไทยมสลมทเปนโรคความดนโลหตสง. วารสาร สภาการพยาบาล, 31(1), 83-93.

สภาพ พทธปญโญ, นจฉรา ทลธรรม และนนทพฒน พฒนโชต. (2559). ประสทธผลของโปรแกรม พฒนาพฤตกรรมสขภาพตอความฉลาดทางสขภาพ พฤตกรรมการลดน าหนกและน าหนก ของบคลากรทมภาวะโภชนาการเกนในโรงพยาบาลรอยเอด อ าเภอเมอง จงหวดรอยเอด. วารสารการพยาบาลและการศกษา, 9(4), 42-59.

97

สภาวด ดานธ ารงกล. (2543). คมอการเรยนรดวยตนเองส าหรบบคลากรทางสขภาพ. กรงเทพฯ: ลดาวลย พรนตง.

สรย ธรรมกบวร. (2551). การรอบรสขภาพเพอการสงเสรมสขภาพ: การวเคราะหแนวคด. วารสาร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 31(2), 53-58.

แสงดาว ถนหารวงษ. (2558). การเรยนรแบบมสวนรวม : จากทฤษฎสการปฏบตในรายวชชาวรรณคด ส าหรบเดก. วารสารมนษยสงคมปรทศน, 17(1), 1-11.

แสงเดอน กงแกว และนสรา ประเสรฐศร. (2558). ความสมพนธระหวางความฉลาดทางสขภาพของ ผสงอายทเปนโรคเรอรงหลายโรค. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข, 25(3), 43-54. ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ส านกนโยบายและยทธศาสตร . (2558). สรปรายงานการปวย

พ.ศ. 2557. กรงเทพฯ: ส านกงานกจการโรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศกใน พระบรมราชปถมภ.

ส านกงานสาธารณสขจงหวดนครปฐม. (2559). กลมรายงานมาตรฐาน การคดกรอง. เขาถงเมอ 3 กนยายน 2559, จาก http://203.157.102.173/hdc/main/?sele_kpiyear=2016&level=1&sele_kpi =442f204be9d6aec9da15786ad707d5a. ส านกงานสถตแหงชาต. (ม.ป.ป.). การส ารวจการมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใน ครวเรอน พ.ศ. 2559. เขาถงเมอ 3 มนาคม 2560, จาก http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/

themes/files/icthh_exc_59.pdf หนงฤทย ขอผลกลาง และกตต กนภย. (2553). งานวจยดานการสอสารสขภาพ : กลไกในการพฒนา สงคม. Suranaree Journal of Social Science, 4(1), 65-77. อตญาณ ศรเกษตรน, รงนภา จนทรา, รสตกร ขวญชม และลดดา เรองดวง. (2560). ผลของโปรแกรม

ปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพตามแนวทาง 3อ.2ส. ของอาสาสมครสาธารณสขประจ า หมบาน (อสม.) ต าบลคลองฉนาก อ าเภอเมอง จงหวดสราษฎรธาน. วารสารเครอขาย วทยาลยพยาบาลและการสาธารณสขภาคใต, 4(1), 253-264.

อภญญา อนทรรตน. (2557). ความฉลาดทางสขภาพของผประกอบวชาชพดานสขภาพ. วารสารพยาบาล ทหารบก, 15(3), 174-178.

อรจรย ณ ตะกวทง. (2545). สดยอดพฒนาการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนทบคส. อรทย ใจบญ, ภรณ วฒนสมบรณ, ลกขณา เตมศรชย, และวราภรณ เสถยรนพเกา. (2558). ความร

และความแตกฉานดานสขภาพเรองฉลากโภชนาการแบบจดเอ (GDA) ของนกเรยนชน มธยมศกษา. ใน การประชมวชาการเรองบทบาทของประชาชนกบการปรบเปลยน พฤตกรรมสขภาพ (หนา 39-51). ม.ป.ท.

98

อรณ จรวฒนกล. (2551). ชวสถตส าหรบงานวจยทางวทยาศาสตรสขภาพ (พมพครงท 3). ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา.

อานนท พงสาย และตอศกด แกวจรสวไล. (2557). ผลของการจดการเรยนรแบบมสวนรวมทมตอ เจตคตในการเรยนพลศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5. วารสารศลปากรศกษาศาสตร วจย, 6(1), 233-245.

องศนนท อนทรก าแหง. (2556). การสงเคราะหและการพฒนาดชนวดความรอบรดานสขภาพของ คนไทยอาย 15 ปขนไป ในการสงเสรมดานอาหาร ออกก าลงกาย จดการอารมณ งดสราและ สบบหร. เขาถงเมอ 28 พฤษภาคม 2559, จากhttp//www.bsris.swu.ac.th/research_public.asp.

อญชล จนทรนทรากร. (2557). ความสมพนธของความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกน และควบคมไขเลอดออกของอาสาสมครสาธารณสขในเขตเทศบาลต าบลสวนหลวง อ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ภาษาองกฤษ American College of Sport and Medicine. (2005). ACSM, s resource manual for guidelines for exercise testing and prescription (5th ed). USA: Lippincott Williams and Wilkins. Baker, D. W., Williams, M. V., Parker, R. M., Gazmararian, J. A., & Nurss, J. (1999). Development

of a brief to measure functional health literacy. Patient Education and Couseling, 38(1), 33-42.

Baker, D. W., Wolf, M. S., Feinglass, J., & Thompson, J. A. (2008). Health literacy, cognitive abilities, and mortality among elderly persons. Journal of General Internal Medicine, 23(6), 723-726.

Berkman, N. D., Sheridan, S .L., Donahue, K. E., Halpern, D. J., & Crotty, K. (2011). Low health literacy and health outcomes: an updated systematic review. Annals of Internal Medicine, 155(2), 97-107.

Cho, Y. I., Lee, S. Y., Arozullah, A. M., & Crittenden, K. S. (2008). Effects of health literacy on health status and health service utilization among the elderly. Social Science & Medicine, 66(8), 1809-1816.

Clobanian, A. V., Bakris, G. L., Black, H. R., Cushman, W.C., Green, L. A., Izzo, L.a., et al. (2003). The seventh report of the Joint National Committee on prevention, detection, evaluation and treatment of high blood pressure. JAMA. 289(19), 2560-2572.

99

Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nded.). USA: Lawrence Erlbaum associates. Davis, T., Crouch, M., Wills, G., & Miller, S. (1991). Rapid assessment of literacy levels of adult

primary care patient. Family Medicine, 23(6), 433-435. Dennis, S., Taggart, J., Williams, A., S., Newall, A., Shortus, T., Zwar, N., et al. (2012). Which providers can bridge the health literacy gap in lifestyle risk factor modification education: a systematic review and narrative synthesis. Retrieved May 25, 2016 from

http://www.biomedcentral.com. Dietz, E. O. (1995). Epidemiology in nursing practice. Mosby: Donnelly & Sons company. Diez-Canseco, F., Zavala-Loayza, J. F., Beratarrechea, A., Kanter, R., Ramirez-Zea, M., Rubinstein,

A., et al. (2015). Design and multi-country validation of text messages for and Health Intervention for primary prevention of progression to hypertension in Latin America. Journal of Medical Internet Research, 3(1), e19. doi: 10.2196/mhealth.3874.

Eadie, C. (2014). Health literacy: a conceptual review. Academy of Medical-Surgical Nurses, 23(1), 9-13.

Edwards, M., Wood, M., Davies, M., & Edwards, A. (2012). The development of health literacy in patient with a long term health condition: the health literacy pathway model. Retrieved May 25, 2016 from http://www.biomedcentral.com.

Gladdar, S. F., Valerio, M. A., Garcia, C. M., & Hansen, L. (2012). Adolescent health literacy: the importance of credible sources for online health information. Journal of School Health, 82(1), 28-36.

Haun, J., Valerio, M., Mc Cormack, L., Sorensen, K., & Paasche, O. (2014). Health literacy measurement: an inventory and descriptive summary of 51 instruments. Journal of Health Communication,

19(sup 2), 302-333. Ishikawa, H., Takeuchi, T., & Yano, E. (2008). Measuring functional, communicative, and critical health literacy among diabetic patients. Diabetes Care, 31(5), 874-879. Ishikawa, H., & Yano, E. (2008). Patient health literacy and participation in the health-care process.

Health Expect, 11(2), 113-122. James, P. A., Oparil, S., Carter, B. L., Cushman, W. C., Himmelfarb, C. D., & Handler, J. (2014).

2014 Evidence-based guideline for the management of high blood pressure in adult

100

report from the panel members appointed to the eight Joint National Committee. Japan Medical Association Journal, 311(5), 507-520.

Jenkins, C. D. (2003). Building better health a handbook of behavioral health. n.p. Joint National Committee. (2003). The seventh report of the joint national committee on prevention,

detection, evaluation and treatment of high blood pressure. n.p. Jordan, J. E., Buchbinder, R., & Osborne, R. H. (2010). Conceptualizing health literacy from the

patient perspective. Patient Education and Counselling Journal, 79(1), 36-42. Kennard, D. K. (2016). Health literacy concepts in nursing education. Nursing Education Perspective, 37(2), 118-119. Kikbusch, I. (2006). Health literacy: empowering children to make healthy choices. Virtually Healthy, 41(3), 3. Kobayashi, L. C., Smith, S. G., Conor, R. O., Curtis, L. M., Park, D., von Wagner, C., et al. (2015).

The roles of cognitive function in the relationships between age and health literacy: a cross-sectional analysis of older adults in Chicago, USA. BMJ Journal, 5(4), doi:10.1136/ bmjopen-2014-007222.

Li, X., Ning, N., Hao, Y., Sun, H., Gao, L., Jiao, M., et al. (2013). Health literacy in rural areas of China: Hypertension knowledge survey. International Journal of Environmental Research and Public Health, 10(3), 1125-1138.

Mackert, M., Kahlor, L., Tyler,D., & Gustafson, J. (2009). Designing e-health intervention for low- health-literate culturally diverse parents: addressing the obesity epidemic. Telemedicine Journal and E Health, 15(7), 672-677.

Mackert, M., Mabry-Flynn, A., Champlin, S., Donovan, E. E., & Pounders, K. (2016). Health literacy and health information technology adoption : the potential for a new digital divide. Journal of Medical Internet Research, 18(10), e264. doi:10.2196/jmir.6349

Matsushita, K., van der Velde, M., Astor, B. C., Woodward, M., Levey, A. S., Jong, P. E., et al. (2010). Association on estimated glomerular filtration rate albuminuria with all cause and cardiovascular mortality: a collaboration meta-analysis of general population cohort. Lancet, 375( 9731), 2073-2081.

McNaughton, C. D., Kripalani, S., Cawthon, C., Mion, L. C., Wallston, K. A., & Roumie, C. L. (2014). Association of health literacy with elevated blood pressure: a cohort study of hospitalized patients. Medical Care Journal, 52(4), 346-353.

101

National Heart Lung and Blood Institute. (2006). Lowering your blood pressure with DASH. Retrieved May 25, 2016 from https://www.nhlbi.nih.gov/files/docs/public/heart/new_dash.pdf. Neupane, D., Mclachlan, C. S., Gautam, R., Mishra, S. R., Thorlund, M., Schlutter, M., et al. (2015).

Literacy and motivation for the prevention and control of hypertension among female community health volunteers: a qualitative study from Nepal. Retrieved May 25, 2016

from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26679406. Noblin, A. M., Wan, T. T. H., & Fottler, M. (2012). The impact of health literacy on a patient, s decision to adopt a personal health record. Retrieved May 25, 2016 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles. Norman, C. D., & Skinner, H. A. (2007). Eheals: The health literacy scale. Journal Medication

International Research, 8(4), e27. doi:10.2196/jmir.8.4.e27 Nutbeam D. (1998). Health promotion glossary. Health Promotion International, 13(4), 349-364.

________ . (2000). Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and community strategies into the 21st century. Health Promotion International, 15(3), 259-267.

________ . (2008). The evolving concept of health literacy. Social Science and Medicine, 67(12), 2072-2078.

Nutbeam D. (2009). Define and measuring health literacy: what can we learn from literacy studies?. International Journal Health, 54(5), 303-305.

Ozdemir, H., Alper, Z., Uncu, Y., & Bilgel, N. (2010). Health literacy among adult: a study form Turkey. Health Education Research, 25(3), 464-477.

Primack, B. A., Wickett, D. J., Kraemer, K. L., & Zickmund, S. (2010). Teaching health literacy using popular television programming: a qualitative pilot study. American Journal of Health Education, 41(3), 147-154.

Rao, M. V., Qiu, Y., Wang, C., & Bakris, G. (2008). Hypertension and CKD: kidney early evaluation program (KEEP) and national health and nutrition examination survey (NHANES), 1999- 2004. American Journal of Kidney Disease, 51(2), 30-37.

Reisi, M., Javadzade, S. H., Heydarabadi, A. B., Mostafavi, F., Tavassoli, E., & Sharfrad, G. (2014). The relationship between functional health literacy and health promoting behavior among older adult. Retrieved May 25, 2016 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles.

102

Rootmam, I. (2009). Health literacy, what shoud we do about it? Presentation the faculty of education at the University of Victoria, BC.Canada. Retrieved May 25, 2016, from

http://www.who.int/healthpromotion/conferences/7gchp/Track1_Inner.pdf. Sharif, I., & Blank, A. E. (2010). Relationship between child health literacy and body index in

overweight children. Patient Education and Couselling, 79(1), 43-48. Sorensen, K., Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonsska, Z., et al. (2012). Health

literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and model. Retrieved May 25, 2016, from https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/ 10.1186/1471-2458-12-80

Suka, M., Odajima, T., Okamoto, M., sumitani, M., Igarashi, A., Ishikawa, H, et al. (2015). Relationship between health literacy , health information access, health behavior, and health status in Japanese people. Patient Education and Counselling, 98(5), 660-668.

Tanomsup, S., Aekplakom, W., Woodward, M., Yaamwong, S., Tunlayadechano, T., Tatsan, A., et al. (2007). A comparison of components of two defininitions of the metabolic syndrome relate to cardiovascular disease and all-cause mortality in a cohort study in Thailand. Diabetes Care, 30(8), 2138-2140.

Taggart, J., Williams, A., Dennis, S., Newall, A., Shortus, T., Zwar, N., et al. (2012). A systematic review of interventions in primary care to improve health literacy for chronic disease behavioral risk factors. Retrieved May 25, 2016, from http://www.biomedcentral.com/1 1471-2296/13/49/prepub. Van der Heide, I., Uiters, E., Rademarkers, J., Struijs, J., Schuit, A. J., & Baan, C. A. (2014).

Associations among health literacy, diabetes knowledge, and self-management behavior in adults with diabetes: result of a Dutch cross-sectional study. Journal of Health Communication, 19(sup 2), 115-131.

Van der Heide, I., Wang, J., Droomers, M., Spreeuwenberg, P., Rademakers, J., & Uiters, E. (2013). The relationship between health, education and health literacy: results from the Dutch adult literacy and life skills survey. Journal of Health Communication, 18(sup 1), 172-184.

Von Wagner, C., Knight, k., Steptoe, A., & Wardle, J. (2007). Functional health literacy and health promoting behavior in a national sample of British adults. Journal Epidemio Community Health, 61(12), 1086-1090.

103

Weber, M. A., Schiffrin, E. L., White, W. B., Mann, S., Lindholm, L. H., Kenerson, J. G., et al. (2014). Clinical practice guidelines for the management of hypertension in the community a statement by the American Society of Hypertension and the International Society of Hypertension. The Journal of Clinical Hypertension, 32(1), 3-15.

Werle, C. (2011). The determinants of preventive health behavior: literature review and research perspective. Retrieved September 10, 2016, from https://halshs.archives-ouvertes.fr /hal-00638266/document

World Health Organization. (1998). Health Promotion Glossary. Geneva, Switzerland: Author. ________ . (2009). Health Literacy and Health Promotion. Definitions, Concepts and Examples in the Eastern Mediterranean Region. Individual Empowerment Conference Working Document. 7th Global Conference on Health Promotion Promoting Health and Development. Nairobi, Kenya; Author. ________ . (2013). A global brief on hypertension world health day 2013. Switzerland: Author. World Health Organization regional office for Europe. (2013). Health literacy: The solid facts. Denmark: Author. World Health Organization regional office for South–East Asia. (2011). Hypertension Fact Sheet.

Retrieved September 10, 2016, from http://www.searo.who.int/entity/noncommunicable diseases/media/non_communicable_diseases_hypertension_fs.pdf.

Yokokawa, H., Fukuda, H., Yuasa, M., Sanada, H., Hisaoka, T. & Naito, T. (2016). Association between health literacy and metabolic syndrome or healthy lifestyle characteristics among community‑dwelling Japanese people. Retrieved May 25, 2016 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles.

ภาคผนวก

105

ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ

106

รายนามผทรงคณวฒ

1. รองศาสตราจารย ดร.นพวรรณ เปยซอ ประธานหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน

2. พ.ท.หญง ดร.อภญญา อนทรรตน อาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก 3. นางนตยา ถนอมศกดศร หวหนางานผปวยนอก และปฏบตการ

Nurse Case Manager ประจ าคลนกโรคเรอรง โรงพยาบาลพทธมณฑล จงหวดนครปฐม

4. นางอจฉรพรรณ คายาด พยาบาลวชาชพช านาญการโรงพยาบาลบานไร จงหวดอทยธาน

5. นางสาวสนนทา อยเพนยด นกวชาการสาธารณสขช านาญการ

กลมงานสขศกษา โรงพยาบาลนครปฐม

107

108

109

110

111

112

ภาคผนวก ข การพทกษสทธกลมตวอยาง

113

การพทกษสทธผมสวนรวมในการวจย

ค าชแจงและการพทกษสทธผมสวนรวมในการวจย

การท าวจยครงนผานการรบรองจรยธรรมการวจยในมนษย โดยคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมในมนษยมหาวทยาลยครสเตยน เอกสารเลขท น. 21/2559 เมอวนท 26 เมษายน 2560 โดยผวจยค านงถงการพทกษสทธของกลมตวอยางเปนส าคญ ผวจยอธบายถงวตถประสงค และขนตอนในการเขารวมโปรแกรมการพฒนาความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบบคคลวยท างานทเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสง กลมตวอยางสามารถซกถามขอของใจเพมเตมจนเกดความกระจางหากตองการสอบถามขอมลเพมเตมจากผวจยภายหลงหรอตองการตดตอกบผวจย ในกรณเกดเหตการณไมพงประสงคอนเนองมาจากการวจย กลมตวอยางสามารถตดตอกบผวจยไดทบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน รวมทงสามารถยตการเขารวมกจกรรมในโปรแกรมฯ ไดตลอดเวลา การปฏเสธการเขารวมโปรแกรมฯ จะไมมผลกระทบใดๆ ตอทานทงสน เมอกลมตวอยางยนยอมเขารวมโครงการวจย ผวจยจะขอใหทานลงนามในเอกสารยนยอมเขารวมวจยไวเปนหลกฐาน ขอมลของทานจะไมถกเปดเผยตอบคคลอนนอกเหนอจากคณะผวจย หรอคณะบคคลอนทมหนาทตรวจสอบการด าเนนการวจยในมนษย และเกบขอมลดงกลาวไวจนกวาผลการวจยจะไดรบการตพมพเผยแพรจงท าการท าลาย ผวจยจะเปดเผยขอมลของกลมตวอยางเพอประโยชนในการวจยและ/หรอทางวชาการ โดยไมระบชอของกลมตวอยาง แตจะรายงานผลการวจยในภาพรวม ขาพเจา (นาย, นาง, นางสาว) ……………………………………ไดอานขอความขางตนแลว มความเขาใจดทกประการ มความยนดทจะเขารวมโครงการวจย และไดลงลายมอชอไวเปนหลกฐานประกอบการตดสนใจเขารวมโครงการวจยในครงน ลงนาม………………………… ผเขารวมโครงการวจย (……………………………….) ลงนาม………………………….. ผวจย (……………………………….) วนท………….เดอน……………..พ.ศ……………. หากมขอสงสยเกยวกบโครงการวจยสามารถตดตอสอบถามไดทผวจย คอ นางรงนภา อาระหง หมายเลขโทรศพท 099-593-6155 และอาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก รองศาสตราจารยสธรา ฮนตระกล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน หมายเลขโทรศพท 0-3422-9480 (ในเวลาราชการ)

114

115

ภาคผนวก ค เครองมอทใชในการด าเนนการวจย

ค-1 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

116

แบบประเมน ความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

ของกลมเสยงโรคความดนโลหตสงอาย 35-59 ป

ค าชแจง : แบบประเมนนใชเพอเกบขอมลเกยวกบความสามารถ ทกษะและการปฏบตดานสขภาพของกลมเสยงโรคความดนโลหตสง อาย 35-59 ปในเรองการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย การจดการอารมณหรอความเครยด การสบบหรและการดมสรา (3อ.2ส.) ซงประกอบ 3 สวน ดงน

สวนท 1 : ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมน (5 ขอ) สวนท 2 : แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ ประกอบดวย 3 ตอน 27 ขอ

ตอนท 1 : ความร ความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส. (10 ขอ) ตอนท 2 : การเขาถงขอมลและบรการสขภาพ การสอสารสขภาพ การจดการตนเอง

และรเทาทนสอตามหลก 3อ.2ส. (12 ขอ) ตอนท 3 : การตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส. (5 ขอ)

สวนท 3 : พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. (10 ขอ)

ขอมลทไดจะน ามารวบรวมและวเคราะหผล เพอใหทราบระดบความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ตามหลก 3อ.2ส. ของกลมวยท างาน ซงจะไมมผลกระทบตอผตอบ จงขอใหทานตอบขอค าถามตามความเปนจรง เพอน าขอมลมาพฒนากจกรรมดานสขภาพ ใหกลมวยท างานเกดทกษะและมการปฏบตทางสขภาพไดถกตองตอไป ค านยาม : ความรอบรดานสขภาพ หมายถง กลมวยท างานมความสามารถและทกษะในการเขาถงขอมลและบรการสขภาพ มความร ความเขาใจ เพอวเคราะห ประเมนการปฏบต และจดการตนเอง รวมทงสามารถชแนะเรองสขภาพสวนบคคล ครอบครวและชมชนเพอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงทถกตองตามหลก 3อ.2ส. (พฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย การจดการความเครยด การสบบหร และการดมสรา) ตามเกณฑทก าหนด พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง หมายถง กลมวยท างานมการปฏบตตวเพอปองกนโรคความดนโลหตสง ตามหลก 3อ.2ส. (พฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย การจดการอารมณหรอความเครยด การสบบหร และการดมสรา) ไดอยางถกตองตามเกณฑทก าหนด

117

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมน

ชมชน / หมบาน................................ ต าบล..........................................................

อ าเภอ................................................ จงหวด........................................................

ระดบความดนโลหต....................มลลเมตรปรอท วนท……..เดอน………..พ.ศ……………

โปรดท าเครองหมาย ลงใน หรอเตมขอความลงในชองวางทตรงกบความเปนจรงของทาน

1. เพศ 1. ชาย 2. หญง

2. ปจจบนทานอาย............................................ป

3. ทานมสถานภาพสมรสเปนแบบใด

1. โสด 2. สมรส/ค 3. หมาย/หยา/แยก 4. อนๆ....................

4. ทานจบการศกษาสงสดในระดบชนใด

1. ไมไดเรยนหนงสอ 2. ประถมศกษา 3. มธยมศกษาตอนตน 4. มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. 5. อนปรญญา/ปวส. 6. ปรญญาตรขนไป

5. ลกษณะงานหลก (อาชพ) ทท าในชวตประจ าวนเปนแบบใด

1. ใชแรง เชน ท าไร ท านา ท าสวน ใชแรงกลางวน เปนตน

2. คาขาย / ท าธรกจ

3. รบราชการ /พนกงานรฐวสาหกจ

4. พนกงานโรงงาน / บรษทเอกชน

5. นกเรยน / นกศกษา

6. อยบานไมไดมอาชพ / เปนแมบาน / ท างานบาน

7. รบจาง ระบ…………………

118

สวนท 2 แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ ประกอบดวย 3 ตอน 27 ขอ ตอนท 1 ความร ความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส. โปรดท าเครองหมาย หรอ ท ตวเลอก ก ข ค ง ตามททานเหนวาถกตองทสดเพยงขอเดยว 1. พฤตกรรมการปองกนโรคตามหลก 3อ.2ส. คออะไร

ก. อาหาร ออกก าลงกาย อารมณ งดสบบหร งดดมสรา ข. งดอาหาร ออกก าลงกายสม าเสมอ อารมณ งดสบบหร งดดมสรา ค. ควบคมอาหาร ออกก าลงกายสม าเสมอ อารมณทออนไหว งดสบบหร งดดมสรา ง. ควบคมอาหาร ออกก าลงกายสม าเสมอ ควบคมอารมณเครยด งดสบบหร งดดมสรา

2. อาหารชนดใดทเสยงตอการท าใหเกดโรคความดนโลหตสงมากทสด ก. อาหารทมรสเคมจด ข. อาหารทใชน ามนทอดซ าบอย ค. อาหารทมรสหวานจด ง. อาหารทปรงคางคน

3. นดหนอยชอบกนขนมขบเคยวหรอขนมกรบกรอบ นดหนอยจะเสยงเปนโรคใดมากทสด ก. ไขมนในเลอดสง ข. มะเรง ค. ความดนโลหตสง ง. เบาหวาน

4. การออกก าลงกายอยางไรถงจะลดความเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงได ก. ออกก าลงกายอยางหนกแลวพกดมน าใหมาก อยางนอยสปดาหละ 3 วน ข. ออกก าลงกายอยางหนกทกวนตอเนอง อยางนอยวนละ 60 นาท ค. ออกก าลงกายดวยการท างานบานทกวน อยางนอยวนละ 30 นาท ง. ออกก าลงกายตอเนองจนเหนอยมเหงอออก อยางนอยสปดาหละ 5 วน วนละ 30 นาท 5. บคคลในขอใดเปนตวอยางทดในการออกก าลงกายทกครง

ก. ธงชยดมน าใหมากทงกอนและหลงออกก าลงกาย ข. ธานอบอนรางกายกอนและยดเหยยดกลามเนอหลงออกก าลงกาย ค. ทวปทานอาหารใหอมทงกอนและหลงออกก าลงกาย

ง. เทวญออกก าลงกายอยางหนกตลอดชวงเวลาของการออกก าลงกาย

119

6. ขอใดถกตองทสดเกยวกบความสมพนธของอารมณหรอความเครยดตอโรคความดนโลหตสง ก. ความเครยดท าใหเกดอาการซมเศราได ข. ความเครยดท าใหกนอาหารมากและบอยขน สงผลตอระดบความดนโลหตได ค. ความเครยดท าใหตองการสบบหร ดมสรา ง. ความเครยดเปนตวกระตนใหหวใจเตนเรวขน สงผลตอระดบความดนโลหตได

7. การคลายเครยดวธใดชวยปองกนโรคความดนโลหตไดดทสด ก. กนอาหารทชอบ อานหนงสอนยาย ข. ออกก าลงกายจนเหงอออก สวดมนตนงสมาธ

ค. ดละครหลงขาว นอนพกใหมาก ง. ท างานใหมาก หยดพกไปทองเทยว 8. การสบบหรมผลอยางไรจงท าใหเกดโรคความดนโลหต ก. ท าใหปวดศรษะ จงท าใหความดนโลหตสงขน

ข. ท าใหควบคมระดบความดนโลหตยากมากขน ค. ท าใหหลอดเลอดแขงและตบตนงาย ง. ควนบหรท าใหคนในครอบครวเสยงตอโรคความดนโลหตสงมากขน

9. สารใดในบหรทเปนสาเหตใหความดนโลหตสงขน ก. ทาร ข. นโคตน ค. คารบอนมอนอกไซด ง. แอมโมเนย

10. การดมสราท าใหระดบความดนโลหตสงขนไดอยางไร ก. ท าใหขาดสต ข. ท าใหความดนโลหตต าลง ค. ท าใหหลอดเลอดหดตว ความดนโลหตจงสงขน ง. ท าใหเสยงตอโรคความจ าเสอมเพมขน

120

ตอนท 2 การเขาถงขอมลและบรการสขภาพ การสอสารสขภาพ การจดการตนเองและรเทาทนสอ ตามหลก 3อ.2ส. โปรดท าเครองหมาย ลงในชองความถในการปฏบตทตรงกบความเปนจรงของทาน

ขอความ

ความถในการปฏบต

ทกครง

บอย

ครง บาง

ครง นานๆ

ครง ไมได

ปฏบต

การเขาถงขอมลและบรการสขภาพตามหลก 3อ.2ส.

1. เมอตองการรเรองขอมลเกยวกบการปฏบตตนเพอปองกนโรคความดนโลหตสง ทานสามารถคนหา และเลอกแหลงขอมลโดย สอบถามผร ดจากสอ อานหนงสอ คนอนเตอรเนต ไดบอยครงแคไหน

2. ทานมการตรวจสอบขอมลเกยวกบการปฏบตตน ในดานอาหาร ออกก าลงกาย ควบคมอารมณ และลดปญหาจากสบบหร ดมสรา หรอการเขารบบรการสขภาพจากหลายแหลงเพอใหไดขอมลทถกตองทนสมย นาเชอถอ บอยครงแคไหน

การสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส.

3. ทานเขาใจเนอหาทอานหรอจากการฟงค าแนะน าจากบคคลอน เรองการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสงบอยครงแคไหน

4. ทานสามารถเลาเรอง หรอพดคยหรอเขยนขอมลเกยวกบการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ใหครอบครว เพอนหรอผอนเขาใจ บอยครงแคไหน

5. ทานมการโนมนาวหรอแนะน าใหบคคลอน ยอมรบขอมลทถกตอง ใหสามารถปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสงไดบอย ครงแคไหน

121

ขอความ

ความถในการปฏบต

ทกครง

บอย

ครง บาง

ครง นานๆ

ครง ไมได

ปฏบต

การจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส.

6. ทานสามารถควบคม ปรมาณและคณคาอาหารทกนใหพอเหมาะกบตนเองในแตละมอ ไดบอยครงแคไหน

7. ทานวางเปาหมายการออกก าลงกายของตนเองและท าใหไดตามเปาหมายทตงไว ไดบอยครงแคไหน

8. เมอรสกเครยด ทานสามารถประเมนและจดการเพอลดความเครยดนนลงดวยวธทดตอสขภาพของทาน ไดบอยครงแคไหน

9. ทานสามารถทบทวนวธการปฏบตตนตามทไดตงใจไว เพอการเสรมสรางสขภาพตนเองตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ไดบอยครงแคไหน

10. ทานสามารถจดสภาพแวดลอมทชวยใหทานปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ไดบอยครงแคไหน

การรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส.

11. เมอทานสนใจในสนคาหรอกจกรรมทโฆษณาผานสอตางๆ ทานจะหาขอมลเพมจากหลายแหลงเพอตรวจสอบความนาเชอถอกอนตดสนใจซอสนคาหรอเขารวมกจกรรมนน บอยครงแคไหน

12. ทานไดแลกเปลยนพดคย วพากษ วจารณ เกยวกบการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. โดยทานมการวเคราะหเปรยบเทยบขอมลทไดรบกอนตดสนใจเชอและปฏบตตาม บอยครงแคไหน

122

ตอนท 3 การตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส. โปรดท าเครองหมาย หรอ ทตวเลอก ก ข ค ง ทตรงกบททานปฏบตในชวงปจจบนน 1. เมอทานไดรบเชญไปงานขนบานใหมทบานเพอน แลวเพอนเชอเชญใหกนอาหารทไมดตอ สขภาพ เชน เคม หรอ มนจนเกนไป ทานตดสนใจท าอยางไร ก. กนตามค าเชอเชญนนทนท เพอรกษาความเปนเพอนทเหนยวแนน ข. กนตามค าเชอเชญนน แตกนชาๆ ในปรมาณทนอยๆ ค. ขอบคณและบอกวาตนเองมปญหาทางสขภาพ ไมสามารถกนอาหารดงกลาวได ง. ขอบคณและเตอนเพอน พรอมเลยงไปกนอาหารอนทดตอสขภาพแทน 2. หากทานและเพอนของทาน ออกก าลงกายดวยกนเปนประจ า แตปรากฏวามอยวนหนง ทเพอน บอกวาไมอยากออกก าลงกายอกแลว ทานจะปฏบตเชนไร ก. หยดออกก าลงกายไปพรอมๆ กบเพอน ข.ไปออกก าลงกายตอตามล าพง ถาหากเบอคอยหยดตามเพอน ค. ไปออกก าลงกายตามล าพง ไมวาจะไมมเพอนไปออกก าลงกายดวยกตาม ง. พยายามชกจงเพอนใหไปออกก าลงกายดวยกน โดยชใหเหนประโยชนทจะเกดขน 3. หากทานมความเครยดจากสถานการณทรมเราตวทาน ทานจะเลอกปฏบตตนในขอใด

ก. หากจกรรมทตนเองชอบท าแทน ข. ออกก าลงกาย เพอใหเหงอออก ค. สวดมนตภาวนา ตามศาสนาทตนเองยดถอ ง. ท าใจเปนกลาง มองโลกในแงด 4. หากบคคลในครอบครวของทานสบบหร และมกจะสบบหรในบานเสมอๆ ทานจะท าอยางไร

ก. ไมวาอะไร ปลอยตามสบาย ข. เลยงออกไปหางๆ จากควนบหร ค. ขอรองใหเลกสบ เพอเหนแกสขภาพของตวเขาเอง ง. ขอรองใหเลกสบ เพอเหนแกสขภาพของตวเขาเองและบคคลในครอบครว 5. หากทานขบรถไปงานเลยง แลวเพอนชวนดมสรา ทานจะปฏบตตนอยางไร ก. ตอบรบตามค าชวนของเพอนทนท เพอไมใหเสยความเปนเพอนไป ข. ดมแตพอเลกนอย เพอไมใหเสยมารยาท ค. นงเปนเพอนไดโดยไมดมตามค าชวน เพอคอยชวยเพอนเมอจ าเปน ง. ปฏเสธพรอมใหเหตผลถงความไมปลอดภยในการดนทาง

123

สวนท 3 พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส. โปรดท าเครองหมาย ในชอง ของแตละขอความทตรงกบการปฏบตของทานในชวงปจจบน

ขอปฏบต

ความถในการปฏบตโดยเฉลย/สปดาห

6-7 วน/สปดาห

4-5 วน/สปดาห

3 วน/สปดาห

1-2 วน/สปดาห

ไมไดปฏบต

1.

ทานมการควบคมปรมาณอาหาร และควบคมรสอาหารไมให มน หรอเคมจดทกมอ

2. ทานกนผก เชน ผกสด ผกตม ผดผก และ ผลไมสด รวมกนวนละอยางนอยครงกโลกรม

3. ทานออกก าลงกายจนรสกเหนอยมเหงอออก วนละ 30 นาท

4. ทานท างานบานหรอเคลอนไหวตอเนองจนรสกเหนอยมเหงอออก วนละ 30 นาท

5. เมอรสกไมสบายใจ ทานพดคยกบบคคลใกลชด หรอสวดมนต หรอนงสมาธ

6. ทานผอนคลายความเครยดดวยการฟงเพลง ดโทรทศน หรองานอดเรกททานชอบ เชน ปลกตนไม อานหนงสอ

7. ทานงดสบบหร หรอยาเสน (อยางใดอยางหนงหรอทงสองอยาง)

8. ทานหลกเลยงการไดรบควนบหร หรอยาเสน จากบคคลอน (อยางใดอยางหนงหรอทงสองอยาง)

9. ทานงดดมสรา 10. ทานงดดมเครองดมทมแอลกอฮอล เชน

เบยร ไวน หรออนๆ

124

ภาคผนวก ค เครองมอทใชในการด าเนนการวจย ค-2 เครองมอทใชในการทดลอง

125

โปรแกรมการสงเสรมความรอบรดานสขภาพในการปองกนโรคความดนโลหตสงส าหรบกลมเสยงโรคความดนโลหตสง เปนรปแบบการจดกจกรรมทผศกษาสรางขน โดยประยกตแนวคดความรอบรดานสขภาพของนทบม (Nutbeam,2000,2008) โดยการจดกจกรรม เพอพฒนาความรอบรดานสขภาพส าหรบบคคลวยท างานทเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

กจกรรม/วตถประสงค กจกรรมพฒนาความรอบรดานสขภาพ ระยะเวลา สอ การประเมนผล 1.

ขนเตรยมการ ขนเตรยมการ

1. คดเลอกกลมตวอยางคอประชาชนวยผใหญอาย 35-59 ป ทเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสง 2. ชแจงวตถประสงคในการท าวจย ขนตอนการ ท าวจย และขอความรวมมอในการท าวจยครบ ทกขนตอน จากนนใหกลมตวอยางลงลายมอชอ ในแบบฟอรมใบยนยอมเขารวมการศกษา 3. วดความดนโลหตและนดหมายการเขารวมกจกรรม ตามโปรแกรม

1. แบบฟอรมใบยนยอม เขารวมการศกษา 2. เครองวดความดน โลหต

ไดกลมตวอยางตามเปาหมาย 100%

125

126

กจกรรม/วตถประสงค กจกรรมพฒนาความรอบรดานสขภาพ ระยะเวลา สอ การประเมนผล 2. ขนด าเนนการทดลอง

สปดาหท 1 1. เกบขอมลกอนการทดลอง (Pre-test)

ขนด าเนนการทดลอง 1. สรางสมพนธภาพ และกลาวขอบคณผเขารวมวจย 2. อธบายชดแบบสอบถามแตละชดใหกลมตวอยางเขาใจ 3. การเกบขอมลกอนการทดลองดวยแบบประเมน ประกอบดวย

3.1 แบบสอบถามขอมลทวไป เปนแบบเลอกตอบและเตมค าจ านวน 5 ขอ ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส การศกษา และอาชพ

3.2 แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ ประกอบดวย 3 ตอน 27 ขอ

3.2.1 แบบประเมนความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส. เปนแบบเลอกค าตอบทถกตองจ านวน 10 ขอ ตอบถกได1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน

3.2.2 แบบประเมนการเขาถงขอมล และบรการสขภาพ การสอสารสขภาพ การจดการตนเอง และการรเทาทนสอตามหลก 3อ.2ส. จ านวน 12 ขอ ลกษณะขอค าถามเปนแบบมาตรประมาณคา 5 ระดบตงแต 1-5

3.2.3 แบบประเมนการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส. จ านวน 5 ขอ ลกษณะขอค าถามเปนแบบมาตรประมาณคา 4 ระดบตงแต 1-4

1. อปกรณเครองเสยง 1 ชด 2. แบบประเมนความ รอบรดานสขภาพและ พฤตกรรมการปองกน โรคความดนโลหตสง ของกลมวยท างานอาย 35-59 ป

126

127

กจกรรม/วตถประสงค/ องคประกอบ Health literacy

กจกรรมพฒนาความรอบรดานสขภาพ ระยะเวลา สอ การประเมนผล

วตถประสงค 1. เพอใหกลมตวอยางสามารถ ตดสนใจหลกเลยงหรอเลอก ปฏบตเพอปองกนโรคความ ดนโลหตสงได สปดาหท 8

ด าเนนกจกรรมกลมโดยใชกลมเดม ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร 1. เกบขอมลหลงการทดลอง (Post-test) 2. กลมตวอยางแลกเปลยนสงทไดเรยนรจากการท ากจกรรม 3. ประเมนทกษะการจดการตนเองจากคมอบนทกพฤตกรรมสขภาพตนเอง 4. วดระดบความดนโลหตเพอเปรยบเทยบกบกอนการทดลอง 5. ผวจยสรปกจกรรมและสะทอนใหกลมตวอยางเหนสงทไดรบจากการเรยนร 6. ผวจยกลาวปดกจกรรมในโครงการวจย กลาวขอบคณและกลาวอ าลา

1. แบบประเมนความ รอบรดานสขภาพ และพฤตกรรมการ ปองกนโรคความดน โลหตสงของประชาชน อาย 35-59 ป 2. เครองวดความดนโลหต 3. คมอบนทกพฤตกรรม สขภาพตนเอง

127

ภาคผนวก ค เครองมอทใชในการด าเนนการวจย

ค-2.2 คมอบนทกพฤตกรรมสขภาพตนเอง

129

คมอบนทกพฤตกรรมสขภาพตนเอง

และ

แนวทางการปองกนโรคความดนโลหตสงตามหลก 3อ.2ส.

(ควบคมอาหาร ออกก าลงกายสม าเสมอ การควบคมอารมณ

งดสบบหร และงดดมสรา)

130

ภาคผนวก ง ผลการตรวจสอบคณภาพเครองมอ

131

ตารางแสดงการค านวณคา IOC

ขอค าถาม

คะแนนของผทรงคณวฒ (n=5) ∑R

IOC = ∑R/N

Item CVI ดาน คนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

1 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1

ความรความเขาใจ

2 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 3 1 1 1 0 1 4 0.8 4/5=0.8 4 1 1 1 0 1 4 0.8 4/5=0.8 5 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 6 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 7 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 8 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 9 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1

10 1 1 0 1 1 4 0.8 4/5=0.8 11 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1

การเขาถงขอมล 12 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 13 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1

การสอสารสขภาพ 14 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 15 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 16 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1

การจดการตนเอง 17 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 18 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 19 1 1 1 0 1 4 0.8 4/5=0.8 20 1 1 1 0 1 4 0.8 4/5=0.8 21 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1

การรเทาทนสอ 22 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 23 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1

การตดสนใจ

24 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 25 1 1 1 1 0 4 0.8 4/5=0.8 26 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 27 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1

132

ตารางแสดงการค านวณคา IOC (ตอ)

ขอค าถาม

คะแนนของผทรงคณวฒ (n=5) ∑R

IOC = ∑R/N

Item CVI ดาน คนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

28 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1

ประเมนพฤตกรรม

29 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 30 1 1 1 1 1 5 1 5/5=1 31 1 1 1 1 0 4 0.8 4/5=0.8 32 1 1 1 1 1 5 5 5/5=1 33 1 1 1 1 1 5 5 5/5=1 34 1 1 1 1 1 5 5 5/5=1 35 1 1 1 1 1 5 5 5/5=1 36 1 1 1 1 1 5 5 5/5=1 37 1 1 1 1 1 5 5 5/5=1

CVI รวม = จ านวนขอทผเชยวชาญ (5 คน) เหนวาสอดคลอง จ านวนขอทงหมด

CVI = 30 37 S-CVI/UA = 0.81

133

ตอนท 1 ความรความเขาใจ

คน/ขอ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 x X2

1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 6 36 2 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 5 25 3 0 0 0 0 1 0 1 1 0 0 3 9 4 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 7 49 5 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 9 81 6 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 9 81 7 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 7 49 8 0 1 1 0 1 0 0 0 0 1 4 16 9 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 9 81

10 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 1 11 0 0 1 1 1 0 1 0 0 1 5 25 12 1 1 1 0 1 0 1 0 1 1 7 49 13 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 5 25 14 1 0 0 1 1 0 1 0 0 1 5 25 15 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 9 81 16 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 2 4 17 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 3 9 18 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1 5 25 19 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 7 49 20 0 1 0 1 1 0 1 0 1 1 6 36 21 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 100 22 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 3 9 23 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 1 24 1 1 0 0 1 0 0 0 1 0 4 16 25 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 6 36

134

ตอนท 1 ความรความเขาใจ

คน/ขอ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 x X2

26 0 1 0 0 1 0 1 0 1 1 5 25 27 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 8 64 28 0 0 0 0 0 1 0 0 1 1 3 9 29 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 2 4 30 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 3 9 รวม 12 16 11 14 24 13 18 10 19 22 159 1029

P 0.40 0.53 0.37 0.47 0.80 0.43 0.60 0.33 0.63 0.73 Q 0.60 0.47 0.63 0.53 0.20 0.57 0.40 0.67 0.37 0.27 pq 0.24 0.25 0.23 0.25 016 0.25 0.24 0.22 0.23 0.20 2.27

∑pq=2.27 ∑x=159 ∑x2=1029 คาความแปรปรวน (S2)= {30(1029)-(159*159 )} / (30*30)

= (30807- 25281) / 900 = 5589/900 คาความแปรปรวน = 6.21

kr-20 = (10/10-1) (1- (∑pq/s2) kr-20 = (10/9) (1- (2.27/6.21) kr-20 = (1.11) (1- (0.36) kr-20 = (1.11) (0.64) kr-20 = 0.7104

135

Reliability แบบประเมนความรอบรดานสขภาพ สวนท 2 ตอนท 2,3

Case Processing Summary

N %

Cases Valid 30 100.0

Excludeda 0 .0

Total 30 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha

Cronbach's Alpha Based on Standardized Items N of Items

.819 .829 17

แบบประเมนพฤตกรรม

Case Processing Summary

N %

Cases Valid 30 100.0

Excludeda 0 .0

Total 30 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha

Cronbach's Alpha Based on Standardized Items N of Items

.845 .842 10

136

ภาคผนวก จ สถตทใชในการวจย

137

T-Test

เปรยบเทยบภายในกลมทดลอง กอน-หลงการทดลอง Paired Samples Test

Paired Differences

t df Sig. (2-tailed) Mean

Std. Deviation

Std. Error Mean

95% Confidence Interval of the

Difference

Lower Upper

Pair 1 ความรอบร – ความรอบรหลง

-13.63333 6.37064 1.16311 -16.01217 -11.25450 -11.721 29 .000

Pair 2 ระดบความรอบร - ระดบความรอบรหลง

-.90000 .48066 .08776 -1.07948 -.72052 -10.256 29 .000

Pair 3 พฤตกรรม – พฤตกรรมหลง

-8.20000 6.13301 1.11973 -10.49010 -5.90990 -7.323 29 .000

Pair 4 ระดบพฤตกรรม – ระดบพฤตกรรมหลง

-.90000 .60743 .11090 -1.12682 -.67318 -8.115 29 .000

Pair 5 P1SBP - POSBP 4.56667 8.26160 1.50835 1.48173 7.65160 3.028 29 .005 Pair 6 P1DBP - PODBP 5.20000 5.71387 1.04320 3.06641 7.33359 4.985 29 .000

138

เปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนการทดลอง Independent Samples Test

Levene's Test for Equality of

Variances t-test for Equality of Means

F Sig. t df

Sig. (2-

tailed)

Mean Differe

nce

Std. Error

Difference

95% Confidence Interval of the

Difference

Lower Upper

ความรอบร Equal variances assumed

.055 .815 .149 58 .882 .36667 2.46297 -4.56351 5.29685

Equal variances not assumed

.149 57.904 .882 .36667 2.46297 -4.56369 5.29702

พฤตกรรม Equal variances assumed

1.350 .250 -.367 58 .715 -.76667 2.08884 -4.94794 3.41460

Equal variances not assumed

-.367 57.088 .715 -.76667 2.08884 -4.94936 3.41602

P1SBP Equal variances assumed

.061 .806 3.900 58 .000 5.40000 1.38462 2.62839 8.17161

Equal variances not assumed

3.900 57.986 .000 5.40000 1.38462 2.62837 8.17163

P1DBP Equal variances assumed

.016 .899 2.877 58 .006 2.66667 .92678 .81151 4.52182

Equal variances not assumed

2.877 57.953 .006 2.66667 .92678 .81148 4.52186

ระดบความ รอบร

Equal variances assumed

.000 1.000 .000 58 1.000 .00000 .13131 -.26284 .26284

Equal variances not assumed

.000 58.000 1.000 .00000 .13131 -.26284 .26284

ระดบพฤตกรรม

Equal variances assumed

.035 .852 -.806 58 .424 -.16667 .20687 -.58077 .24744

Equal variances not assumed

-.806 57.740 .424 -.16667 .20687 -.58081 .24748

139

เปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ หลงการทดลอง Independent Samples Test

Levene's Test for Equality of Variances t-test for Equality of Means

F Sig. t df

Sig. (2-

tailed) Mean

Difference Std. Error Difference

95% Confidence Interval of the

Difference Lower Upper

ความรอบรหลง

Equal variances assumed

3.627 .062 6.142 58 .000 13.73333 2.23595 9.25760 18.20907

Equal variances not assumed

6.142 53.991 .000 13.73333 2.23595 9.25051 18.21616

ระดบความรอบรหลง

Equal variances assumed

.383 .538 6.743 58 .000 .93333 .13841 .65628 1.21039

Equal variances not assumed

6.743 57.379 .000 .93333 .13841 .65621 1.21045

พฤตกรรมหลง

Equal variances assumed

19.024 .000 5.487 58 .000 8.73333 1.59162 5.54736 11.91931

Equal variances not assumed

5.487 42.517 .000 8.73333 1.59162 5.52247 11.94420

ระดบพฤตกรรมหลง

Equal variances assumed

8.659 .005 5.415 58 .000 .90000 .16621 .56730 1.23270

Equal variances not assumed

5.415 48.405 .000 .90000 .16621 .56589 1.23411

POSBP Equal variances assumed

7.365 .009 -.720 58 .474 -1.53333 2.12902 -5.79503 2.72836

Equal variances not assumed

-.720 49.783 .475 -1.53333 2.12902 -5.81006 2.74339

PODBP Equal variances assumed

.835 .365 -1.877 58 .066 -2.70000 1.43819 -5.57885 .17885

Equal variances not assumed

-1.877 55.697 .066 -2.70000 1.43819 -5.58139 .18139

140

ภาคผนวก ฉ ตารางเปรยบเทยบความรอบรดานสขภาพรายขอ

141

ตารางท 1 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนเขารวมโปรแกรมฯ

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

ทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส

1. พฤตกรรมการปองกนโรคตามหลก 3อ.2ส คออะไร

0.46 0.51 ไมดพอ 0.30 0.46 ไมดพอ

2. อาหารชนดใดทเสยงตอการท าใหเกดโรคความดนโลหตสงมากทสด

0.80 0.47 ดมาก 0.76 0.43 พอใช

3. นางสาวนดหนอยชอบกนขนมขบเคยวหรอขนมกรบกรอบ นดหนอยจะเสยงเปนโรคใดมากทสด

0.27 0.45 ไมดพอ 0.56 0.50 ไมดพอ

4. การออกก าลงกายอยางไรถงจะลดความเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงได

0.63 0.38 พอใช 0.70 0.46 พอใช

5. บคคลในขอใดเปนตวอยางทดใน การออกก าลงกายทกครง

0.83 0.38 ดมาก 0.70 0.46 พอใช

6. ขอใดถกตองทสดเกยวกบความสมพนธของอารมณหรอความเครยดตอโรคความดนโลหตสง

0.80 0.41 ดมาก 0.83 0.37 ดมาก

7. การคลายเครยดวธใดชวยปองกนโรคความดนโลหตสงไดดทสด

0.80 0.41 ดมาก 0.73 0.44 พอใช

8. การสบบหรมผลอยางไรจงท าใหเกดโรคความดนโลหตสง

0.50 0.51 ไมดพอ 0.50 0.50 ไมดพอ

9. สารใดในบหรทเปนสาเหตใหความดนโลหตสงขน

0.70 0.34 พอใช 0.76 0.43 พอใช

10. การดมสราท าใหระดบความดนโลหตสง ขนไดอยางไร

0.70 1.17 พอใช 0.73 0.45 พอใช

142

ตารางท 1 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนเขารวมโปรแกรมฯ (ตอ)

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

ทกษะการเขาถงขอมลและบรการสขภาพตามหลก 3อ.2ส

11. เมอตองการรเรองขอมลเกยวกบการปฏบตตนเพอปองกนโรคความดนโลหตสง ทานสามารถคนหาและเลอกแหลงขอมลโดย สอบถามผร ดจากสอ อานหนงสอ คนอนเตอรเนต ไดบอยครงแคไหน

2.93 0.73 ไมดพอ 2.80 0.84 ไมดพอ

12. ทานมการตรวจสอบขอมลเกยวกบการปฏบตตน ในดานอาหาร ออกก าลงกาย ควบคมอารมณและลดปญหาจากสบบหรดมสรา หรอการเขารบบรการสขภาพจากหลายแหลงเพอใหไดขอมลทถกตองทนสมย นาเชอถอ บอยครงแคไหน

2.43 1.00 ไมดพอ 2.73 0.98 ไมดพอ

ทกษะการสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส 13. ทานเขาใจเนอหาทอานหรอจากการฟง

ค าแนะน าจากบคคลอน เรองการปฏบต ตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง บอยครงแคไหน

2.56 1.04 ไมดพอ 2.76 0.81 ไมดพอ

14. ทานสามารถเลาเรอง หรอพดคยหรอเขยนขอมลเกยวกบการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ใหครอบครว เพอนหรอผอนเขาใจ บอยครงแคไหน

2.30 1.02 ไมดพอ 2.43 0.93 ไมดพอ

143

ตารางท 1 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนเขารวมโปรแกรมฯ (ตอ)

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

15. ทานมการโนมนาวหรอแนะน าใหบคคลอน ยอมรบขอมลทถกตองใหสามารถปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ไดบอยครงแคไหน

2.23 1.19 ไมดพอ 2.63 0.99 ไมดพอ

ทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส 16. ทานสามารถควบคม ปรมาณและคณคา

อาหารทกนใหพอเหมาะกบตนเองในแตละมอ ไดบอยครงแคไหน

2.40 1.00 ไมดพอ 2.83 0.64 ไมดพอ

17. ทานวางเปาหมายการออกก าลงกายของตนเองและท าใหไดตามเปาหมายทตงไว ไดบอยครงแคไหน

2.73 1.08 ไมดพอ 2.56 0.89 ไมดพอ

18. เมอรสกเครยด ทานสามารถประเมนและจดการเพอลดความเครยดนนลงดวยวธทดตอสขภาพของทานไดบอย ครงแคไหน

3.03 0.85 พอใช 2.76 0.77 ไมดพอ

19. ทานสามารถทบทวนวธการปฏบตตนตามทไดตงใจไวเพอการเสรมสรางสขภาพตนเองตามหลก 3อ 2ส เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ไดบอยครงแคไหน

2.70 0.98 ไมดพอ 2.90 0.76 ไมดพอ

20. ทานสามารถจดสภาพแวดลอมทชวยใหทานปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ไดบอยครงแคไหน

2.70 0.93 ไมดพอ 2.67 0.92 ไมดพอ

144

ตารางท 1 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนเขารวมโปรแกรมฯ (ตอ)

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

การรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส.

21. เมอทานสนใจในสนคาหรอกจกรรมทโฆษณาผานสอตางๆ ทานจะหาขอมลเพมจากหลายแหลงเพอตรวจสอบความนาเชอถอกอนตดสนใจซอสนคาหรอเขารวมกจกรรมนน บอยครงแคไหน

2.60 1.00 ไมดพอ 3.10 0.75 พอใช

22. ทานไดแลกเปลยนพดคย วพากษ วจารณ เกยวกบการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. โดยทานมการวเคราะหเปรยบเทยบขอมลทไดรบกอนตดสนใจเชอและปฏบตตาม บอยครงแคไหน

2.53 0.97 ไมดพอ 2.76 0.97 ไมดพอ

การตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส.

23. เมอทานไดรบเชญไปงานขนบานใหมทบานเพอน แลวเพอนเชอเชญใหกนอาหารทไมดตอสขภาพ เชน เคม หรอ มนจนเกนไป ทานตดสนใจท าอยางไร

3.03 0.85 พอใช 2.90 0.96 พอใช

24. หากทานและเพอนของทานออกก าลงกายดวยกนเปนประจ า แตปรากฏวามอยวนหนง ทเพอนบอกวาไมอยากออกก าลงกายอกแลว ทานจะปฏบตเชนไร

3.60 0.81 ดมาก 3.00 0.87 พอใช

25. หากทานมความเครยดจากสถานการณทรมเราตวทาน ทานจะเลอกปฏบตตนในขอใด

2.90 1.42 พอใช 2.20 1.32 ไมดพอ

145

ตารางท 1 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนเขารวมโปรแกรมฯ (ตอ)

จากตารางท 1 เมอพจารณาคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพรายขอ จ านวน 27 ขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกอนเขารวมโปรแกรมฯ พบวา ทงสองกลมมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพรายขออยในระดบไมดพอมากทสด คดเปนรอยละ 51.85 และ 55.55 ตามล าดบ รองลงมาคอระดบพอใช คดเปนรอยละ 33.33 และ 37.04 ตามล าดบ และระดบดมากนอยทสด คดเปนรอยละ 14.81 และ 7.41 ตามล าดบ

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

26. หากบคคลในครอบครวของทานสบบหร และมกจะสบบหรในบานเสมอๆ ทานจะท าอยางไร

3.63 0.71 ดมาก 3.33 0.88 ดมาก

27. หากทานขบรถไปงานเลยง แลวเพอนชวนดมสรา ทานจะปฏบตตนอยางไร

3.40 0.81 ดมาก 3.17 0.87 พอใช

146

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงเขารวมโปรแกรมฯ

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

ทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส

1. พฤตกรรมการปองกนโรคตามหลก 3อ.2ส คออะไร

0.86 0.34 ดมาก 0.40 0.50 ไมดพอ

2. อาหารชนดใดทเสยงตอการท าใหเกดโรคความดนโลหตสงมากทสด

0.96 0.18 ดมาก 0.83 0.37 ดมาก

3. นางสาวนดหนอยชอบกนขนมขบเคยวหรอขนมกรบกรอบ นดหนอยจะเสยงเปนโรคใดมากทสด

0.93 0.25 ดมาก 0.63 0.49 พอใช

ทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส

4. การออกก าลงกายอยางไรถงจะลดความเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงได

0.86 0.34 ดมาก 0.73 0.44 พอใช

5. บคคลในขอใดเปนตวอยางทดใน การออกก าลงกายทกครง

1.00 0.00 ดมาก 0.76 0.43 พอใช

6. ขอใดถกตองทสดเกยวกบความสมพนธของอารมณหรอความเครยดตอโรคความดนโลหตสง

0.80 0.40 ดมาก 0.70 0.46 ไมดพอ

7. การคลายเครยดวธใดชวยปองกนโรคความดนโลหตสงไดดทสด

0.90 0.30 ดมาก 0.73 0.44 พอใช

8. การสบบหรมผลอยางไรจงท าใหเกดโรคความดนโลหตสง

0.50 0.50 ดมาก 0.46 0.50 ไมดพอ

9. สารใดในบหรทเปนสาเหตใหความดนโลหตสงขน

0.96 0.18 ดมาก 0.70 0.46 พอใช

10. การดมสราท าใหระดบความดนโลหตสง ขนไดอยางไร

0.93 0.25 ดมาก 0.66 0.48 พอใช

147

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงเขารวมโปรแกรมฯ (ตอ)

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

ทกษะการเขาถงขอมลและบรการสขภาพตามหลก 3อ.2ส

11. เมอตองการรเรองขอมลเกยวกบการปฏบตตนเพอปองกนโรคความดนโลหตสง ทานสามารถคนหาและเลอกแหลงขอมลโดย สอบถามผร ดจากสอ อานหนงสอ คนอนเตอรเนต ไดบอยครงแคไหน

3.46 0.93 พอใช 3.00 0.83 พอใช

ทกษะความรความเขาใจทางสขภาพตามหลก 3อ.2ส

12. ทานมการตรวจสอบขอมลเกยวกบการปฏบตตน ในดานอาหาร ออกก าลงกาย ควบคมอารมณและลดปญหาจากสบบหรดมสรา หรอการเขารบบรการสขภาพจากหลายแหลงเพอใหไดขอมลทถกตองทนสมย นาเชอถอ บอยครงแคไหน

3.43 0.81 พอใช 2.56 0.89 ไมดพอ

ทกษะการสอสารสขภาพตามหลก 3อ.2ส 13. ทานเขาใจเนอหาทอานหรอจากการฟง

ค าแนะน าจากบคคลอน เรองการปฏบต ตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง บอยครงแคไหน

3.63 0.80 พอใช 2.90 0.92 ไมดพอ

14. ทานสามารถเลาเรอง หรอพดคยหรอเขยนขอมลเกยวกบการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ใหครอบครว เพอนหรอผอนเขาใจ บอยครงแคไหน

3.23 0.85 พอใช 2.50 0.86 ไมดพอ

148

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงเขารวมโปรแกรมฯ (ตอ)

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

15. ทานมการโนมนาวหรอแนะน าใหบคคลอน ยอมรบขอมลทถกตองใหสามารถปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ไดบอยครงแคไหน

2.96 1.06 ไมดพอ 2.53 0.89 ไมดพอ

ทกษะการจดการตนเองตามหลก 3อ.2ส 16. ทานสามารถควบคม ปรมาณและคณคา

อาหารทกนใหพอเหมาะกบตนเองในแตละมอ ไดบอยครงแคไหน

3.40 0.81 พอใช 2.76 0.67 ไมดพอ

17. ทานวางเปาหมายการออกก าลงกายของตนเองและท าใหไดตามเปาหมายทตงไว ไดบอยครงแคไหน

3.46 0.89 พอใช 2.66 0.92 ไมดพอ

18. เมอรสกเครยด ทานสามารถประเมนและจดการเพอลดความเครยดนนลงดวยวธทดตอสขภาพของทานไดบอย ครงแคไหน

3.63 0.61 พอใช 2.83 0.78 ไมดพอ

19. ทานสามารถทบทวนวธการปฏบตตนตามทไดตงใจไวเพอการเสรมสรางสขภาพตนเองตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ไดบอยครงแคไหน

3.53 0.81 พอใช 2.86 0.68 ไมดพอ

20. ทานสามารถจดสภาพแวดลอมทชวยใหทานปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. เพอปองกนโรคความดนโลหตสง ไดบอยครงแคไหน

3.46 0.77 พอใช 2.63 1.03 ไมดพอ

149

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงเขารวมโปรแกรมฯ (ตอ)

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

การรเทาทนสอและสารสนเทศตามหลก 3อ.2ส.

21. เมอทานสนใจในสนคาหรอกจกรรมทโฆษณาผานสอตางๆ ทานจะหาขอมลเพมจากหลายแหลงเพอตรวจสอบความนาเชอถอกอนตดสนใจซอสนคาหรอเขารวมกจกรรมนน บอยครงแคไหน

3.73 0.78 พอใช 2.96 0.80 ไมดพอ

22. ทานไดแลกเปลยนพดคย วพากษ วจารณ เกยวกบการปฏบตตนตามหลก 3อ.2ส. โดยทานมการวเคราะหเปรยบเทยบขอมลทไดรบกอนตดสนใจเชอและปฏบตตาม บอยครงแคไหน

3.20 0.84 พอใช 2.76 0.97 ไมดพอ

การตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองตามหลก 3อ.2ส.

23. เมอทานไดรบเชญไปงานขนบานใหมทบานเพอน แลวเพอนเชอเชญใหกนอาหารทไมดตอสขภาพ เชน เคม หรอ มนจนเกนไป ทานตดสนใจท าอยางไร

3.56 0.70 ดมาก 2.83 0.83 พอใช

24. หากทานและเพอนของทานออกก าลงกายดวยกนเปนประจ า แตปรากฏวามอยวนหนง ทเพอนบอกวาไมอยากออกก าลงกายอกแลว ทานจะปฏบตเชนไร

3.73 0.58 ดมาก 3.00 1.01 พอใช

25. หากทานมความเครยดจากสถานการณทรมเราตวทาน ทานจะเลอกปฏบตตนในขอใด

3.16 1.08 พอใช 2.30 1.20 ไมดพอ

150

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรอบรดานสขภาพรายขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงเขารวมโปรแกรมฯ (ตอ)

จากตารางท 2 เมอพจารณาคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพรายขอ จ านวน 27 ขอ ของกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบหลงเขารวมโปรแกรมฯ พบวา กลมทดลองมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพรายขออยในระดบดมากมากทสด รองลงมาระดบพอใช และระดบไมดพอนอยทสด คดเปนรอยละ 51.86, 55.55 และ 3.70 ตามล าดบ สวนกลมเปรยบเทยบมคาคะแนนเฉลยความรอบรดานสขภาพรายขออยในระดบไมดพอมากทสด รองลงมาคอระดบพอใช และระดบดมากนอยทสด คดเปนรอยละ 59.26, 33.33 และ 7.41 ตามล าดบ

ความรอบรดานสขภาพ (รายขอ) กลมทดลอง (n=30) กลมเปรยบเทยบ (n=30) S.D. แปลผล S.D. แปลผล

26. หากบคคลในครอบครวของทานสบบหร และมกจะสบบหรในบานเสมอๆ ทานจะท าอยางไร

3.90 0.40 ดมาก 3.30 1.05 ดมาก

27. หากทานขบรถไปงานเลยง แลวเพอนชวนดมสรา ทานจะปฏบตตนอยางไร

3.90 0.30 ดมาก 3.30 0.87 ดมาก

151

ประวตผวจย

ชอ นางรงนภา อาระหง วน เดอน ปเกด 20 กมภาพนธ พ.ศ. 2518 สถานทเกด จงหวดตราด ประวตการศกษา พ.ศ. 2541 จบการศกษาหลกสตรประกาศนยบตรพยาบาลศาสตร วทยาลยพยาบาลพระปกเกลา จนทบร พ.ศ. 2560 จบการศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยครสเตยน ประวตการท างาน พ.ศ. 2541 - พ.ศ. 2546 โรงพยาบาลคลองใหญ จงหวดตราด พ.ศ. 2546 - พ.ศ. 2548 โรงพยาบาลแมลาน จงหวดปตตาน พ.ศ. 2548 - พ.ศ. 2554 โรงพยาบาลนครปฐม จงหวดนครปฐม พ.ศ. 2554 – ปจจบน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสนามจนทร จงหวดนครปฐม