TH. C. CYPRIANIH!;| l,U.

dI ORATIONE DOMINICA

PART I. THE TEXT

y b-r b

LONDTNI: EXCUDEBANT C. WHITTINGHAM ET SOC.

(UA'i

n i

C ^ 3

L

rA

NOTE.

The Text is a reprint of that published by Tauchnitz in 1839.

At the foot of the page are noted any special variations in

other editions of importance. The readings of Hartel’s text

which differ from the Tauchnitz edition in any essential

respect are indicated by the letter H.

tr4

479^5

ORATIO DOMINICA.

Pater noster, qui es in coelis, sanctificetitr nomel

TUUM, ADVENIAT REGNUM TUUM, FIAT VOLUNTAS TUA SICUT IN

OOELO ET IN TERRA, PANEM NOSTRUM QUOTIDIANUM DA NOBIS

HODIE, ET REMITTE NOBIS DEBITA NOSTRA, SICUT ET NOS

REMITTIMUS DEBITORIBUS NOSTRIS, ET NE NOS PATIARIS IN-

DUCI IN TENTAT1 ONEM, SED LIBERA NOS A MALO.

TH. C. CYPRIAN!

DE ORATIONE DOMINICA

I.

VANGrELICA praecepta, fratres dilectissimi, nihil aliudsunt quam magisteria divina, fundamenta aedificandae

spei, firmanienta corroborandae fidei, nutrimenta fovendi cor-

dis, gubernaculadirigendi itineris, praesidia obtinendae salutis,

quae dum dociles 1 credentium mentes in terris instruunt, adcoelestia regna perducunt. Multa et per prophetas servos

suos dici Deus voluit et audiri; sed quanto maiora, quae

Eilius loquitur, quae Dei sermo, qui in prophetis fuit, propria

voce testatur non iam mandans, ut paretur venienti via, sed

ipse veniens et viam nobis aperiens et ostendens, ut qui in

tenebris mortis errantes improvidi et caeci prius fuimus, luce

gratiae luminati iter vitae duce et rectore Domino teneremus.II. Qui inter caetera salutaria sua monita et praecepta divina,

quibus populo suo consuluit ad salutem, etiam orandi ipse

formam dedit> ipse, quid precaremur, monuit et instruxit.Qui fecit vivere, docuit et orare, benignitate ea scilicet, qua

et caetera dare et conferre dignatus est, ut dum prece etoratione, quam Filius docuit, apud Patrem loquimur, faciliusaudiamur. Iam praedixerat horam venire, quando veri adora-tores adorarent Patrem in spiritu et veritate, et implevit,quod ante promisit; ut qui spiritum et veritatem de eius

sanctificatione2 percepimus, de traditione quoque eius vere et

1 docibiles H. 2 Or, satisfactione.

6 CYPRIAN I DE ORATIONE DOMINICA

spiritaliter adoremus. Quae enim potest esse magis spiritalisoratio, quam quae a Christo nobis data est, a quo nobis etSpiritus sanctus missus est; quae vera magis apud Patrempreeatio, quam quae a Pilio, qui est veritas, de eius ore pro-lata est; ut aliter orare, quam docuit, non ignorantia sola sit,sed et culpa, quando ipse posuerit et dixerit: Reiicitis man-datum Dei, ut traditionem vestram statuatis ? 1

III. (2) Oremus itaque, fratres dilectissimi, sicut magisterDeus docuit. Arnica et familiaris oratio est,Deum de suo rogare,ad aures eius adscendere Christi oratione. 2 Agnoscat pater filii

sui verba, cum precem facimus; qui habitat intus in pectore,ipse sit et in voce, et cum ipsum habeamus apud Patrem ad-vocatum pro peccatis nostris, quando peccatores pro delictis

nostris petimus, advocati nostri verba promamus. 1STam cumdicat, quia quodcunque petierimus a Patre in nomine eius,

dabit nobis, quanto efficacius impetramus, quod petimus in

Christi nomine, si petamus ipsius oratione?

IV. Sit autem orantibus sermo et preeatio cum disciplina,quietem continens et pudorem. Cogitemus nos sub conspectu

Dei stare. Placendum est divinis oculis et habitu corporis etmodo vocis. Nam ut impudentis est, clamoribus strepere, itacontra congruit verecundo, modestis precibus orare. Denique

magisterio suo Dominus secreto orare nos praecepit, in abditiset semotis locis, in cubiculis ipsis, quod magis convenit fidei

;

ut sciamus, Deum ubique esse praesentem, audire omnes etvidere, et maiestatis suae plenitudine in abdita quoque et

occulta penetrare, sicut scriptum est: Ego Deus approximanset non Deus de longinquo. Si absconditus fuerit homo inabsconditis, ego ergo non videbo eum? Nonne coelum etterrain ego impleo? 3 Et iterum: In omni loco oculi Dei

speculantur bonos et males. 4 (3) Et quando in unum cumfratribus convenimus et sacrificia divina cum Dei sacerdotecelebramus, verecundiae et disciplinae memores esse debemus,

1 Mark, vii. 9. 2 orationem H.3 Jer. xxiii. 23, 24.

4 Prov. xv. 3.

CYPRIANI DE OliATlONE DOMINICA 7

non passim ventilare preces nostras inconditis vocibus nec

petitionem commendandam modeste Deo tumultuosa loquaci-tate iactare, quia Deus non vocis, sed cordis auditor est, nec

admonendus est clamoribus, qui cogitationes hominum videt,probante Domino et dicente: Quid cogitatis nequam in cordi-bus vestris? 1 Et alio loco: Et scient omnes ecclesiae, quia

ego sum scrutator renis et cordis. 2

Y. Quod Anna in primo Regnorum libro ecclesiae typumportans custodit et servat, quae Dominum non clamosa peti-tione, sed tacite et modeste intra ipsas pectoris latebras pre-

cabatur, Loquebatur prece occulta, sed manifesta fide, loque-

batur non voce, sed corde, quia sic Deum sciebat audire, etimpetravit efficaciter, quod petiit, quia fideliter postulavit.

Declarat scriptura divina, quae dicit: Loquebatur in corde

suo, et labia eius movebantur, et vox eius non audiebatur, et

exaudivit earn Deus. 3 Item legimus in psalmis: Dicite in cor-

dibus et in stratis 4 vestris et transpungimini.5 Per Hieremiam

quoque haec eadem Spiritus sanctus suggerit et docet dicens

:

In sensu autem tibi debet adorari Deus. 6

YI. (4) Adorans autem, fratres dilectissimi, nec illud ignoret,

quemadmodum in templo cum pbarisaeo publicanus oraverit.Non allevatis in coelum impudenter oculis nec manibus insol-enter erectis, sed pectus suum pulsans et peccata intus inclusacontestans divinae misericordiae implorabat auxilium. Et cumsibi pharisaeus placeret, sanctificari hie magis meruit, qui sicrogavit, qui spem salutis non in fiducia innocentiae suaeposuit, cum innocens nemo sit, sed peccata confessus humiliteroravit, et exaudivit orantem, qui humilibus ignoscit. QuaeDominus in evangelio suo ponit et dicit: Homines duo ad-scenderunt in templum orare, unus pharisaeus et unus pub-licanus. Pharisaeus cum stetisset, talia apud se precabatur:Deus, gratias tibi ago, quia non sum sicut caeteri homines

1 Matth. ix. 4. 2 Rev. ii. 23.3

1 Sam. i. 13 (LXX.). 4 cubilibus H.6 Ps. iv. 4. 6 Baruch, vi. 6.

8 CYPRIANI DE ORA'MONE DOMINICA

iniusti, raptores, adulteri, quomodo et publicanus iste. Ieiunobis in sabbato, decimas do omnium, quaecunque possideo.Publicanus autem de longinquo stabat et neque oculos volebat

ad coelum levare, sed percutiebat pectus suum dicens: Deus,propitius esto mibi peccatori. Dico vobis, descendit bic iusti-

ficatus in domum suam magis, quam ille pharisaeus. Quiaomnis, qui se extollit, humiliabitur, et qui se bumiliat, exal-

tabitur.1

YII. Quae nos, fratres dilectissimi, de divina lectione di-scent es postquam cognovimus, quabter ad orationem accederedebeamus, cognoscamus docente Domino et quid oremus. Sic,inquit, orate : Pater noster, qui es in coelis, sanctificetur nomentuum, adveniat regnum tuum, fiat voluntas tua sicut in coeloet in terra, panem nostrum quotidianum da nobis bodie, etremitte nobis debita nostra, sicut et nos remittimus debitoribus

nostris, et ne nos patiaris induci in tentationem, sed libera

nos a malo. Amen. 2

VIII, (5) Ante omnia pacis doctor atque unitatis magister

singillatim noluit et privatim precem fieri, ut quis cum pre-catur, pro 3 se tantum precetur. Hon enim dicimus: Patermeus, qui es in coelis, nec: Panem meum da mibi bodie, necdimitti sibi tantum unusquisque debitum postulat aut, ut in

tentationem non inducatur atque a malo liberetur, pro se solo

rogat. Publica est nobis et communis oratio, et quando

oramus, non pro uno, sed pro toto populo oramus, quia totus

populus unum sumus. Deus pacis et concordiae magister, quidocuit unitatem, sic orare unum pro omnibus voluit, quomodoin uno omnes ipse portavit. Hanc orationis legem servaverunttres pueri in camino ignis inclusi, consonantes in prece et

spiritus consensione Concordes; quod declarat scripturae di-

vinae fides et, dum docet, quomodo oraverint tales, dat exem-plum, quod imitari in precibus debeamus, ut tales esse possi-

mus. Tunc illi tres, inquit, quasi ex uno ore bvmnum canebant1 Luke, xviii. 10-14. 2 Mattli. vi. 9-13.3 Or, non pro.

CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA 9

et benedicebant Dominum. 1 Loquebantur quasi ex uno ore, etnondum illos Christus docuerat orare. Et idcirco orantibusfuit impetrabilis et efficax sermo, quia promerebatur Dominumpacifica et simplex et spiritalis oratio. Sic et apostolos cumdiscipulis post adscensum Domini invenimus orasse. Erant,

inquit, perseverantes omnes unanimes in oratione cum muli-eribus et Maria, quae fuerat mater Iesu, et fratribus eius.2

Perseverabant in oratione unanimes orationis suae et instantia

simul et concordia 3 declarantes, quia Deus, qui inhabitare

facit unanimes in domo, non admittit in divinam et aeternam

domum nisi eos, apud quos est unanimis oratio.IX. Qualia autem sunt, fratres dilectissimi, orationis dom-

inicae sacramenta, quam multa, quam magna, breviter insermone collecta, sed in virtute spiritaliter copiosa, ut nihil

omnino praetermissum sit, quod non in precibus atque ora-

tionibus nostris coelestis doctrinaecompendio comprehendatur

!

(6) Sic, ait, orate: Pater noster, qui es in coelis. Homo novus,renatus et Deo suo per gratiam eius restitutus Pater primo in

loco dicit, quia filius esse iam coepit. In sua, inquit, propria

venit, et sui eum non receperunt. Quotquot autem eum rece-perunt,deditillispotestatem,ut filii Dei fierent, his, qui credunt

in nomine eius. Qui ergo credidit in nomine eius et factus

est Dei filius, hinc debet incipere, ut et gratias agat et pro-

fiteatur se Dei filium, dum nominat patrem sibi esse in coelisDeum, contestetur quoque inter prima statim nativitatis suaeverba, renuntiasse se terreno et carnali patri et patrem solum

nosse se et habere coepisse, qui sit in coelis, sicut scriptum

est: Qui dicunt patri et matri: non novi te, et filios suos non

agnoverunt, hi custodierunt praecepta tua et testamentum

tuum servaverunt. Item Dominus in evangelio suo praecepit,ne vocemus nobis patrem in terra, quod sit scilicet nobis unus

pater, qui est in coelis. Et discipulo, qui mentionem defuncti

1 Song of the Three Children, 28. 2 Acts, i. 14.3 Others : et instantiam simul et concordiam.4 Cf. Deut. xxxiii. 9 with Matth. xxiii. 9 and Matth. viii. 22.

A 2

10 CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA

patris fecerat, respondit: Sine mortui mortuos snos sepeliantv

Dixerat enim patrem suum inortuum, cum sit credentium patervivus.

X. (7) Xec hoc solum, fratres dilectissimi, animadvertereet intelligere debemus, quod appellemus patrem, qui sit in

coelis, sed coniungimus et dicimus: Pater noster, id est eorum,

qui credunt, eorum, qui per eum sanctificati et gratiae spiritalisnativitate reparati filii Dei esse coeperunt. Quae vox etiam

Iudaeos perstringit et percutit, qui 1 Christum sibi perprophetas

annuntiatum et ad se prius missum non tantum infideliter

spreverunt, sed et crudeliter necaverunt; qui iam non possunt

patrem Deum vocare, cum Dominus eos confundat et redar-guat dicens: Vos de diabolo patre nati estis et concupiscentias

patris vestri facere vultis. Ille enim homicida fuit ab initio

et in veritate non stetit, quia yeritas non est in illo. 2 Et per

Esaiam prophetam Deus clamat indignans: Filios generavi

et exaltavi, ipsi autem me spreverunt. Agnovit bos possess-orem suum, et asinus praesepe domini sui; Israel autem menon cognovit, et populus meus me non intellexit. Vae gens pec-catrix, populus plenus 3 peccatis, semen nequam, filii scelesti.4

Dereliquistis Dominum et in indignationem misistis iliumsanctum Israel. 5 (8) In quorum exprobrationem Christianiaquando oramus, Pater noster dicimus, quia noster esse coepit

et Iudaeorum, qui eum reliquerunt, esse desiit. Xec peccatorpopulus potest esse filius, sed quibus remissa peccatorum

datur, eis filiorum nomen adscribitur, et eis aeternitas repro-mittitur, Domino ipso dicente: Omnis, qui facit peccatum,servus est peccati. Servus autem non manet in domo inaeternum, filius autem manet in aeternum. 6

XI. Quanta autem Domini indulgentia, quanta circa nosdignationis eius et bonitatis ubertas, qui 7 sic nos voluerit ora-

tionem celebrare in conspectu Dei, ut Deum patrem vocemus1 quia H. 2 John, viii. 44. 3 genti peccatrici, populo pleno H.4 Others: semen pessimum, filii sine lege, 5 Isa. i. 2-4.6 John, viii. 34, 35. 7 ut H.

CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA 11

et, ut est Cliristus Dei filius, sic et nos Dei filios nuncnpemus,1

quod nomen nemo nostrum in oratione auderet attingere, nisi

ipse nobis sic permisisset orare! Meminisse itaque, fratres

dilectissimi, et scire debemus, quia quando patrem Deumdicimus, quasi filii Dei agere debemus, ut quomodo nos nobis

placemus de Deo patre, sic sibi placeat et ille de nobis. Con-

versemur quasi Dei templa, ut Deum in nobis constet babitare.Nec sit degener actus noster a spiritu, ut qui coelestes et

spiritales esse coepimus, non nisi spiritalia et coelestia cogit-

emus et agamus, quia et ipse Dominus Deus dixit: Eos, qui

clarificant me, clarificabo ; et qui me spernit, spernetur

;

2

beatus quoque apostolus in epistola sua posuit : Non estisvestri, emti enim estis pretio magno. Clarificate et portate

Deum in corpore vestro. 3

XII. (9) Post hoc dicimus: Sanctificetur nomen tuum; nonquod optemus Deo, ut sanctificetur orationibns nostris, sed

quod petamus ab eo, ut nomen eius sanctificetur in nobis.Caeterum a quo Deus sanctificatur, qui ipse sanctificat? Sed

quia ipse dixit: Sancti estote, quoniam et ego sanctus sum,4

id petimus et rogamus, ut qui in baptismo sanctificati sumus,

in eo, quod esse coepimus, perseveremus. Et hoc quotidie

deprecamur. Opus est enim nobis quotidiana sanctification e,5

ut qui quotidie delinquimus, delicta nostra sanctificatione

assidua repurgemus. Quae autem sit sanctificatio, quae nobis

de Dei dignatione confertur, apostolus praedicat dicens : Nequefornicarii neque idolis servientes neque adulteri neque molles

neque masculorum appetitores neque fures neque fraudulent

neque ebriosi neque maledici neque raptores regnum Dei con-sequentur. Et haec quidem fuistis, sed abluti estis, sed iusti-ficati estis, sed sanctificati estis in nomine Domini nostri IesuChristi et in spiritu Dei nostri.6 Sanctificatos nos dicit in

nomine Domini Iesu Christi et in spiritu Dei nostri. Haec1filii nuncupemur H.

3 1 Cor. vi. 19, 20.5 sanctificatio H.

21 Sam. ii. 30.

4 Levit. xi. 44.6 1 Cor. vi. 9-11.

12 CYPUIANI DE ORATIONE DOMINICA

sanctificatio ut in nobis permaneat, oramns et, qnia Dominuset iudex noster sanato a se et vivificato comminatnr iam nondelinquere, ne quid ei deterins fiat, banc continuis orationibus

precem facimus, hoc diebus ac noctibns postulamus, nt sanc-

tificatio et vivificatio, quae de Dei gratia sumitur, ipsius pro-

tectione servetur.

XIII. (10) Sequitur in oratione: Adveniat regnum tuum.Eegnum etiam Dei r&praesentari nobis petimus, sicuti etnomen eius ut in nobis sanctificetur, postulamus. Nam Deusquando non regnat, aut apud eum quando incipit, quod etsemper fuit et esse non desinit? Nostrum regnum petimusadvenire a Deo nobis repromissum, Cbristi sanguine et passionequaesitum, ut qui in saeculo ante servivimus, postmodumChristo dominante regnemus, sicut ipse pollicetur et dicit:

Yenite, benedicti patris mei, percipite regnum, quod vobis

paratum est ab origine rnundi. 1 Potest vero, fratres dilect-

issimi, et ipse Christus esse regnum Dei, quern venire quotidiecupimus, cuius adventus ut cito nobis repraesentetur, optamus.

Nam cum resurrectio ipse sit, 2 quia in ipso resurgimus, sic etregnum Dei potest ipse intelligi, quia in illo regnaturi sumus.

Bene autem regnum Dei petimus, id est regnum coeleste, quia

est et terrestre regnum. Bed qui renuntiavit iam saeculo,

maior est et honoribus eius et regno. Et ideo qui se

Deo et Christo dedicat, 3 non terrena, sed coelestia regna

desiderat. Continua autem oratione et prece opus est, ne

excidamus a regno coelesti, sicut Iudaei, quibus hoc prius

promissum fuerat, exciderunt, Domino manifestante et pro-

bante: Multi, inquit, venient ab oriente et occidente et re-

cumbent cum Abraham et Isaac et Iacob in regno coelorum.Eilii autem regni expellentur in tenebras exteriores; illic erit

ploratio et stridor dentium.4

Ostendit, quia ante filii regni

Iudaei erant, quando et filii Dei esse perseverabant, postquam

cessavit circa illos nomen paternum, cessavit et regnum. Et

1 Matth. xxv. 34. 2 Many : ipse nostra sit.8 dicat H. 4 Matth. viii. 11, 12.

CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA 13

ideo Christiani, qui in oratione appellare patrem Deum coep-imus, nos et ut regnum Dei nobis veniat, orainus.

XIY. (11) Addimus quoque et dicimus: Fiat voluntas tuasicut

1in coelo et in terra, non ut Deus faciat, quod vult, sed

ut nos facere possimus, quod Deus vult. Nam Deo quis obsistit,quominus quod velit, faciat? Sed quia nobis a diabolo obsist-

itur, quominus per omnia noster animus atque actus Deoobsequatur, oramus et petimus, ut fiat in nobis voluntas Dei,

quae ut fiat in nobis, opus est Dei voluntate id est ope eius

et protectione; quia nemo suis viribus fortis est, sed Deiindulgentia et misericordia tutus est. Denique et Dominusinfirmitatem hominis, quern portabat, ostendens ait: Pater,

si fieri potest, transeat a me calix iste, et exemplum discipulissuis tribuens, ut non voluntatem suam, sed Dei faciant, addidit

dicens: Verumtamen non quod ego volo, sed quod tu. 2 Etalio loco dicit: Non descendi de coelo, ut faciam voluntatemmeam, sed voluntatem eius, qui misit me. 3 Quodsi filiusobaudivit, ut faceret patris voluntatem, quanto magis servus

obaudire debet, ut faciat domini voluntatem, sicut in epistola

sua Ioannes quoque ad faciendam Dei voluntatem liortatur et

instruit dicens: Nolite diligere mundum neque ea, quae inmundo sunt. Si quis dilexerit mundum, non est caritas patrisin illo, quia omne, quod in mundo est, concupiscentia carnisest et concupiscentia oculorum et ambitio saeculi, quae non

est a patre, sed ex concupiscentia mundi. Et mundus transibitet concupiscentia eius; qui autem fecerit voluntatem Dei,

manet in aeternum, quomodo et Deus manet in aeternum. 4

Qui in aeternum manere volumus, Dei, qui aeternus est,

voluntatem facere debemus.

XY. Yoluntas autem Dei est, quam Christus et fecit etdocuit. Humilitas in conversatione, stabilitas in fide, vere-

cundia in verbis, in factis iustitia, in operibus misericordia,

in moribus disciplina, iniuriam facere non nosse et factam

1 Om. sicut H. 2 vis H. Matth. xxvi. 39.3 John, vi. 38. 4 1 John, ii. 15-17.

14 CYPRIAN! DE ORATIONE DOMINICA

posse tolerare, cum fratribus pacem tenere, Deum toto cordediligere, amare in illo, quod pater est, timere, quod Deus est,Christo nihil omnino praeponere, quia nec nobis quidquamille praeposuit, caritati eius inseparabiliter adhaerere, cruci

eius fortiter ac fidenter assistere, quando de eius nomine et

honore certamen est, exhibere in sermone constantiam, quaconfitemur, in quaestione fiduciam, qua congredimur, in morte

patientiam, qua coronamur; hoc est cohaeredem Christi esse

velle, hoc est praeceptum Dei facere, hoc est yoluntatem patris

adimplere.1

XYI. (12) Fieri autem petimus yoluntatem Dei in coelo

et in terra; quod utrumque ad consummationem nostrae in-

columitatis pertinet et salutis. Nam cum corpus e terra etspiritum possideamus e coelo, ipsi terra et coelum sumus et,

in utroque id est et corpore et spiritu ut Dei yoluntas fiat,

oramus. Est enim inter carnem et spiritum colluc-tatio et dis-

cordantibus adyersus se inyicem quotidiana congressio, ut non,

quae yolumus, ipsa faciamus, dum spiritus coelestia et diyinaquaerit, caro terrena et saecularia concupiscit. Et ideo pet-

imus,2inter duo ista ope et auxilio Dei concordiam fieri, ut

dum et in spiritu et in carne yoluntas Dei geritur, quae pereum renata est, anima seryetur. Quod aperte atque manifesteapostolus Paulus sua yoce declarat: Caro, inquit, concupiscit

adyersus spiritum et spiritus adyersus carnem. Haec enim

inyicem adyersantur sibi, ut non, quae yultis, ipsa faciatis.

Manifesta autem sunt opera 3 carais, quae sunt adulteria, for-

nicationes, immunditiae, spurcitiae, idololatria, yeneficia, ho-

micidia, inimicitiae, contentiones, aemulationes, animositates,

proyocationes, simultates, dissensiones, haereses, inyidiae,

ebrietates, comessationes et his similia, quae4 praedico yobis,

sicut praedixi, quoniam 4 qui talia agunt, regnum Dei non

possidebunt. Fructus autem spiritus est caritas, gaudium,

pax, magnanimitas, bonitas, fides, mansuetudo, continentia,

1 implere H. 2 Many add : impense.3 facta H, 4 quae to quoniam om. H.

CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA 15

castitas.1 Et idcirco quotidianis imo continuis orationibus

hoc precamur, et in coelo et in terra voluntatem circa nos

Dei fieri; quia haec est voluntas Dei, ut terrena coelestibuscedant, spiritalia et divina praevaleant.

XVII. Potest et sic intelligi, fratres dilectissimi, ut quoniammandat et monet Dominus, etiam inimicos diligere et pro iisquoque, qui nos persequuntur, orare, petamus et pro illis, qui

adhuc terra sunt et necdum coelestes esse coeperunt, ut etcirca illos voluntas Dei fiat, quam Christus hominem con-servando et redintegrando perfecit. Nam cum discipuli ab eonon iam terra appellentur, sed sal terrae, et apostolus primumhominem vocet de terrae limo, secundum vero de coelo, meritoet nos, qui esse debemus patri Deo similes, qui solem suumoriri facit super bonos et malos et pluit super iustos et in-

iustos, sic Christo monente oramus et petimus, ut precem pro

omnium salute faciamus; ut quomodo in coelo id est in nobisper fidem nostram voluntas Dei facta est, ut essemus e coelo,

ita et in terra hoc est in illis credentibus 2 fiat voluntas Dei,

ut qui adhuc sunt prima nativitate terreni, incipiant esse

coelestes ex aqua et spiritu nati.

XVIII. (13) Procedente oratione postulamus et dicimus:

Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Quod potest etspiritaliter et simpliciter intelligi, quia et uterque intellectus

utilitate divina proficit ad salutem. Nam panis vitae Christusest, et panis hie omnium non est, sed noster est. Et quomododicimus : Pater noster, quia intelligentium et credentium pater

est, sic et panem nostrum vocamus, quia Christus eorum, quicorpus eius contingunt, 3 panis est. Hunc autem panem darinobis quotidie postulamus, ne qui in Christo sumus et euchar-

istiam quotidie ad cibum salutis accipimus, intercedente aliquo

graviore delicto, dum abstenti et non communicantes a coelestipane prohibemur, a Christi corpore separemur, ipso praedicante

1 Gal. v. 17-22.a Many : in illis non credentibus. credere nolentibus H.3 Others: quia Christus noster

,qui corpus eius contingimus.

16 CYPRXANI DE ORATIONE DOMINICA

et monente: Ego sum panis vitae, qui de coelo descendi. Siquis ederit de meo pane, vivet in aeternum. Panem 1 autein,quem ego dedero, caro mea est pro saecnli vita. Quando ergodicit in aetemum vivere, si qnis ederit de eins pane, nt mani-festum est eos vivere, qni corpus eius attingunt et eucharistiam

iure communicationis accipiunt, ita contra timendum est etorandum, ne dum quis abstentus separatur a Christi corpore,procul remaneat a salute, comminante ipso et dicente: Nisi

ederitis carnem filii hominis et biberitis sanguinem eius, non

babebitis vitani in vobis. 2 Et ideo panem nostrum id estChristum dari nobis quotidie petimus, ut qui in Christo

manemus et vivimus, a sanctificatione eius et corpore nonrecedamus.

XIX. (14) Potest vero et sic intelligi, ut qui saeculo re-nuntiavimus et divitias eius et pompas fide gratiae spiritalisabiecimus, cibum nobis tantum petamus et victum, quando

instruat Dominus et dicat:Qui non renuntiat omnibus, quae

sunt eius, non potest meus discipulus esse. 3 Qui autem Christicoepit esse discipulus secundum magistri sui vocem renuntians

omnibus, diurnum debet cibum petere nec in longum desideriapetitionis extendere, ipso iterum Domino praescribente etdicente: Nolite in crastinum cogitare; crastinus enim 4 ipsecogitabit sibi. Sufficit diei malitia sua.

5 Merito ergo Christi

discipulus victum sibi in diem postulat, qui de crastino

cogitare prohibetur, quia et contrarium sibi fit et repugnans,

ut quaeramus in saeculo diu vivere, qui petimus regnuni Dei

velociter advenire. Sic et beatus apostolus monet formans etcorroborans spei nostrae ac fidei firmitatem. Nihil, inquit,

intulimus in hunc mundum, veruin nec auferre possumus.Habentes itaque exhibitionem et tegumentum his contentisimus. Qui autem volunt divites fieri, incidunt in tentationem

et muscipulam et desideria multa et nocentia, quae mergunt

hominem in perditionem et in interitum. Radix enim omnium1 Others: panis. 2 John, vi. 51, 53. 3 Luke, xiv. 33.4 dies H. 5 Matth. vi. 34.

CYPRIANI DE ORATION E DOMINICA 17

malorum est cupiditas, quam quidam appetentes naufragav-erunt a fide et inseruerunt se doloribus multis.

1

XX. Docet non tantum contemnendas, sed et periculosasesse divitias, illic esse radicem malorum blandientium, caecit-

atem mentis humanae occulta deceptione fallentium. Undeet divitem stultum saeculares copias cogitantem et se ex-

uberantium fructuum largitate iactantem redarguit Deus

dicens : Stulte, hac nocte expostulatur anima tua. Quae ergo

parasti, cuius erunt P 2 Laetabatur stultus in fructibus ipsa

nocte moriturus, et cui vita iam deerat, victus abundantiam

cogitabat. (15) Contra autem Dominus perfectum et con-summatum docet fieri, qui omnibus suis venditis atque inusurn pauperum distributis thesaurum sibi condat in coelo.

Euin dicit posse se sequi et gloriam dominicae passionis

imitari, qui expeditus et succinctus nullis laqueis rei familiaris

involvitur, sed solutus ac liber facultates suas ad Deum antepraemissas ipse quoque comitatur. A.d quod ut possit unus-

quisque 3 parare se, sic discat orare et de orationis lege, qualis

esse debeat, noscere.

XXI. Neque enim deesse quotidianus cibus potest iusto,cum scriptum sit : Nonoccidet Dominus fame animam iustam

;

4

et iterum: Iunior fui et senui et non vidi iustum derelictum

neque semen eius quaerens panem; 5 item Dominus promittatet dicat: Nolite cogitare dicentes: Quid edemus aut quidbibemus aut quid vestiemur? Haec enim nationes quaerunt.Scit autem pater vester, quia horum omnium indigetis. Quae-rite primum regnum Dei et iustitiam eius, et haec omniaapponentur vobis. 6 Quaerentibus regnum et iustitiam Deiomnia promittit apponi. Nam cum Dei sint omnia, habentiDeum nihil deerit, si Deo ipse non desit. Sic Danieli in 'leo-num lacu 7 iussu regis incluso prandium divinitus procuratur,et inter feras esurientes et parcentes homo Dei pascitur. Sic

11 Tim. vi. 7-10. 2 Luke, xii. 20. 3 Add: nostrum H.

4 Prov. x. 3. 5 Ps. xxx vii. 25. 6 Matth. vi. 31-33.7 lacum H.

18 CIPRIANI DE ORATIONE DOMINICA

alitnr Helias in fuga et in solitudine corvis ministrantibns etvolucribus cibum sibi apportantibus in persecutione nutritnr.Atque o humanae malitiae detestanda crudelitas, ferae parcunt,aves pascnnt, et homines insidiantur et saeviunt

!

XXII. (16) Post haec et pro peccatis nostris deprecamurdicentes: Et remitte nobis debita nostra, sicut et nos remitti-mus debitoribus nostris. Post subsidium cibi petitur et veniadelicti, ut qui a Deo pascitur, in Deo vivat, nec tantumpraesenti et temporali vitae, sed et aeternae consulatur, adquam veniri potest, si peccata donentur, quae debita Dominusappellat, sicut inevangelio suodicit: Dimisi tibiomne debitum,

quia me rogasti. 1 Quam necessario autem, quam providenteret salutariter 2 admonemur, quod peccatores sumus, qui propeccatis rogare compellimur, ut dum indulgentia de Deopetitur, conscientiae suae animus recordetur! Xe quis, sibiquasi innocens placeat 3 et se extollendo plus pereat, instruitur

et docetur, peccare se quotidie, dum quotidie pro peccatisiubetur orare. Sic denique et Ioannes in epistola sua monetdicens: Si dixerimus, quia peccatum non habemus, nos ipsos

decipimus, et veritas in nobis non est. Si autem confessi

fuerimus peccata nostra, fidelis et iustus est Dominus, qui

nobis peccata dimittat. 4 In epistola sua utrumque complexus

est, quod et rogare pro peccatis debeamus et impetremus

indulgentiam, cum rogamus. Ideo et fidelem dixit Dominumad dimittenda peccata fidem pollicitationis suae reservantem,

quia qui orare nos pro debitis et peccatis docuit, paternam

misericordiam promisit et veniam secuturam.

XXIII. (17) Adiunxit plane et addidit legem certa nos

conditione et sponsione constringens, ut sic nobis dimitti

debita postulemus, secundum quod et ipsi debitoribus nostris

dimittimus, scientes impetrari non posse, quod pro peccatis

petimus, nisi et ipsi circa debitores 5 nostros paria fecerimus.

1 Matth. xviii. 32. 2 salubriter H.3 Others add : cum innocens nemo sit. 4 1 John, i. 8, 9.5 peccatores H.

CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA 19

Idcirco et alio in loco dicit: In qua mensura mensi fueritis,

in ea remetietur vobis.1 Et qui servus post dimissum sibi a

domino omne debitum conservo suo noluit ipse dimittere, incarcerem religatur. Quia indulgere conservo suo noluit, quod

sibi a domino indultum fuerat, amisit. Quae adhuc fortius

Christus in praeceptis suis maiore censurae suae vigore pro-

ponit. Cum steteritis, inquit, ad orationem, remittite, si quidbabetis adversus aliquem, ut et pater vester, qui in coelis est,

remittat peccata vestra vobis. Si autem vos non remiseritis,

neque pater vester, qui in coelis est, remittet vobis peccata

vestra.2 Excusatio tibi nulla in die iudicii superest, cum

secundum tuam sententiam iudiceris et, quod feceris, hoc etipse patiaris. Pacificos enim et Concordes atque unanimes

esse in domo sua Deus praecipit et, quales nos fecit secundanativitate, tales vult renatos perseverare, ut qui filii Dei esse

coepimus, in Dei pace maneamus, et quibus spiritus unus

est, unus sit et animus et sensus. (18) Sic nec sacrificium

Deus recipit dissidentis et ab altaifi revertentem prius fratri

reconciliari iubet, ut pacificis precibus et Deus possit essepacatus. Sacrificium Deo maius est pax nostra et fraternaconcordia et de unitate Patris et Eilii et Spiritus sancti plebs

adunata.

XXIV. Neque enim in sacrifices, quae Abel et Cain primiobtulerunt, munera eorum Deus, sed corda intuebatur, ut illeplaceret in munere, qui placebat in corde. Abel pacificus et

iustus, dum Deo sacrificat innocenter, docuit et caeteros,quando ad altare munus offerunt, sic venire cum Dei timore,cum simplici corde, cum lege iustitiae, cum concordiae pace.Merito ille, dum in sacrificio Dei talis est, ipse postmodumsacrificium Deo factus est, ut martyrium primus ostendensinitiaret sanguinis sui gloria dominicam passionem, qui etiustitiam Domini habuerat et pacem. Tales denique a Dominocoronajitur, tales in die iudicii cum Domino vindicabuntur. 3

Caeterum discordans et dissidens et pacem cum fratribus non1 Matth. vii. 2. 2 Mark, xi. 25, 26. 3 Others: iudicabunt.

20 CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA

habens, secundum quod beatus apostolus et scriptura sanctatestatur, nec si pro nomine Christi occisus fuerit, crimen dis-

sensionis fraternae poterit evadere, quia sicut scripturn est:

Qui fratrem suum odit, homicida est, 1 nec ad regnum coelorumpervenit aut cum Deo vivit homicida. Non potest esse cumChristo, qui imitator Iudae maluit esse quam Christi. Qualedelictum est, quod nec baptismo sanguinis potest ablui! Quale

crimen est, quod martyrio non potest expiari!

XXY. (19) Illud quoque necessarie admonet Dominus, utin oratione dicamus : Et ne nos patiaris induci in tentationem.

Qua in parte ostenditur, nihil contra nos adversarium posse,nisi Deus ante permiserit, ut omnis timor noster et devotio

atque observatio ad Deum convertatur, quando in tentationibusnostris nihil malo liceat, nisi potestas inde tribuatur. Probat

scriptura divina, quae dicit: Yenit NabuchodonosorrexBaby-

loniae in Hierusalem et expugnabat earn, et dedit earnDominusin manu eius. 2 Datur autem potestas adversus nos malosecundum nostra peccata, sicut scripturn est: Quis dedit in

direptionem Iacob et Israel eis, qui praedantur ilium? NonneDeus, cui peccaverunt et nolebant in viis eius ambulare neque

audire legem eius, et superduxit super eos iram animationis

suae? 3 Et iterum Salomone peccante et a praeceptis atque aviis Domini recedente positum est: Et excitavit DominusSatanan ipsi Salomon! 4

XXYI. Potestas vero dupliciter adversus nos datur, vel adpoenam, cum delinquimus, vel ad gloriam, cum probamur;sicuti de lob factum videmus manifestante Deo et dicente:Ecce omnia, quaecunque habet, in manus tuas do

;sed ipsum

cave ne tangas. 5 Et Dominus in evangelio suo loquitur tem-pore passionis: Nullam haberes adversum me potestatem, nisidatum 6 esset tibi desuper. 7 Quando autem rogamus, ne in

1 1 John, iii. 15.2 Usually referred to 2 Kings, xxiv. 11, but better to Dan. i. 1, 2.3 Isa. xlii. 24, 25.

41 Kings, xi. 23. 6 Job, i. 12.

6 data H. 7 John, xix. 11.

CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA 21

tentationemvenianms,adinoiiemur infirmitatis et imbecillitatis

nostrae, dum sic rogamus, ne quis se insolenter extollat, nequis sibi superbe atque arroganter aliquid assumat, ne quis

sibi aut confessionis aut passionis gloriam suam ducat, cumDominus ipse humilitatem docens dixerit: Vigilate et orate,ne veniatis in tentationem; spiritus quidem promtus est, caro

autem infirma; 1 ut dum praecedit humilis et summissa con-fessio, et datur totum Deo, quidquid suppliciter cum timoreet honore Dei petitur, ipsius pietate praestetur.

XXVII. Post ista omnia in consummatione orationis venitclausula universas petitiones et preces nostras collecta brevitate

concludens. In novissimo enim ponimus: Sed libera nos amalo, comprebendentes adversa cuncta, quae contra nos in boc

mundo molitur inimicus; a quibus potest esse fida et firmatutela, si nos Deus liberet, si 2 deprecantibus atque implorant-

ibus opem suam praestet. Quando autem dicimus: libera nosa malo, nibil remanet, quod ultra adbuc debeat postulari,

quando semel protectionem Dei adversus malum petamus;qua

impetrata contra omnia, quae diabolus et mundus operantur,securi stamus et tuti. Quis enim ei 3 de saeculo metus est, cui

in saeculo Deus tutor est?XXVIII. (20) Quid mirum, fratres dilectissimi, si oratio

tabs est, quam Deus docuit, qui magisterio suo omnem precemnostram salutari sermone breviavit? Hoc iam per Esaiampropbetam fuerat ante praedictum, cum plenus Spiritu sanctode Dei maiestate ac pietate loqueretur. Verbum consummans,inquit, et brevians in iustitia, quoniam sermonem breviatumfaciet Deus in toto orbe terrae.4 Nam cum Dei sermo Dominusnoster Iesus Cbristus omnibus venerit et colligens doctos

pariter et indoctos omni sexui 5 atque aetati praecepta salutis

ediderit, praeceptorum suorum fecit grande compendium, ut

in disciplina coelesti discentium memoria non laboraret, sed

1 Mattli. xxvi. 41.2 Others: nisi, and in previous clause a quibus.non potest.8 vel H. 4 Isa. x. 22, 23. 6 sexu H*

22 CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA

quod esset simplici fidei necessarium, yelociter disceret. Siccum doceret, quid sit vita aeterna, sacramentum vitae magnaet divina brevitate complexus est dicens : Haec est autem vita

aeterna, ut cognoscant te solum et verum Deum et quernmisisti, Iesum Christum. 1 Item cum de lege et prophetispraecepta prima et maiora decerperet: Audi, inquit, Israel.

Dominus Deus tuus Deus unus est. Et diliges DominumDeum tuum de toto corde tuo et de tota anima tua et de totavirtute tua. Hoc 2 est primum mandatum. 2 Et secundum simileest huic: Diliges proximum tibi tanquam te ipsum. 3 In hisduobus'praeceptis tota lex pendet et prophetae. 4 Et iterum:

Quaecunque volueritis ut faciant vobis homines bona, ita et

vos facite illis. Haec est enim lex et prophetae. 5

XXIX. (21) Nec verbis tantum, sed et factis Dominusorare nos docuit ipse orans frequenter et deprecans et, quid

facere nos oporteret, exempli sui contestatione demonstrans,

sicut scriptum est: Ipse autem fuit secedens in solitudinem

et adorans;6

et iterum: Exivit in montem orare et fuit per-noctans in oratione Dei.7 Quodsi ille orabat, qui sine peccato

erat, quanto magis peccatores oportet orare, et si ille per

totam noctem iugiter vigilans continuis precibus orabat,

quanto nos magis in frequentanda oratione debemus nocte

vigilare

!

XXX. Orabat autem Dominus et rogabat non pro se

—

quid enim pro se innocens precaretur?—sed pro delictis nos-tris, sicut et ipse declarat, cum dicit ad Petrum: Ecce satanaspostulavit, ut vos vexaret quomodo triticum. Ego autemrogavi pro te, ne deficiat tides tua.8 Et postmodum proomnibus Patrem deprecatur dicens: Non pro his autem rogosolis, sed et pro illis, qui credituri sunt per verbum ipsorumin me, ut omnes unum sint, sicut tu, Pater, in me et ego inte, ut et ipsi in nobis unum sint. 9 Magna Domini propter

1 John, xvii. 3. 54 Hoc primum. 3 Mark, xii. 29-31.4 Matth. xxii. 40. 5 lb. vii. 12. 6 Luke, v. 16.7 lb. vi. 12. 8 lb. xxii. 31, 32.

9 John, xvii. 20, 21

CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA 23

salutem nostram benignitas pariter et pietas, ut non con-

tentus, quod nos sanguine suo redimeret, adhuc pro nobis

amplius et rogaret. Rogantis autem desiderium videte quod

fuerit, ut quomodo unum sunt Pater et Filius, sic et nos inipsa unitate maneamus; ut bine quoque possit intelligi,

quantum delinquat, qui unitatem scindit et pacem, cum proboc et rogaverit Dominus volens scilicet, sic plebem suamsalvam fieri et in pace vivere, 1 cum sciret ad regnum Deidiscordiam non venire.

XXXI. (22) Quando autem stamus ad orationem, fratresdilectissimi, vigilare et incumbere ad preces toto corde debe-

mus. Cogitatio omnis carnalis et saecularis abscedat, nec

quidquam tunc animus quam id solum cogitet, quod precatur.Ideo et sacerdos ante orationem praefatione praemissa parat

fratrum mentes dicendo: Sursum corda, ut dum respondetplebs: Habemus ad Dominum, admoneatur, nihil aliud seqnam Dominum cogitare debere. Claudatur contra adver-sarium pectus et soli Deo pateat nec ad se bostem Dei tem-pore orationis adire patiatur. Obrepit enim frequenter et

penetrat et subtiliter fallens preces nostras a Deo avocat, utaliud habeamus in corde, aliud in voce, quando intentione sin-

cera Dominum debeat non vocis sonus, sed animus et sensusorare. Quae autem segnitia est, alienari et rapi ineptis cogita-tionibus et profanis, cum Dominum deprecaris, quasi sitaliud, quod magis debeas cogitare, quam quod cum Deoloqueris. Quomodo te audiri a Deo postnlas, cum te ipse nonaudiasp Yis esse Deum memorem tui, cum rogas, quando tuipse memor tui non sis? Hoc est ab hoste in totum noncavere, boc est, quando oras Deum, maiestatem Dei negli-gentia orationis offendere, boc est vigilare oculis et corde

dormire, cum debeafc Christianus, et cum dormit oculis, cordevigilare, sicut scriptum est ex persona ecclesiae loqnentis in

Cantico canticorum : Ego dormio, et cor meum vigilat. 2 Qua-propter sollicite et caute apostolus admonet dicens: Instate

1 Others:plebem suam unire. 2 Cant. v. 2.

24 CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA

orationi vigilantes in ea,1 docens scilicet et ostendens, eos im-

petrare, quod postulant, de Deo posse, quos Deus videat inoratione vigilare.

XXXII. (23) Orantes autem non infructuosis nec nudisprecibus ad Deum veniant. Inefficax petitio est, cum precaturDeum sterilis oratio. Xam cum omnis arbor non faciensfructum excidatur et in ignem mittatur, utique et sermo nonhabens fructum promereri Deum non potest, quia nulla estoperationefoecundus. Et ideo scriptura divina instruit dicens:Bona est oratio cum ieiunio et eleemosyna. 2 Xam qui in dieiudicii praemium pro operibus et eleemosynis redditurus est,bodie quoque ad orationem cum operatione venienti benignusauditor est. Sic denique Cornelius centurio, cum oraret,meruit audiri. Euit enim faciens multas eleemosynas in

plebem et semper orans Deum. Huic circa horam nonamoranti adstitit angelus testimonium reddens sui operis et

dicens: Corneli, orationes tuae et eleemosynae tuae adscend-

erunt ad memoriam coram Deo. 3

XXXIII. Cito orationes ad Deum adscendunt, quas adDeum merita nostri operis imponunt. Sic et Raphael angelusTobiae oranti semper et semper operanti testis fuit 4 dicens

:

Opera Dei revelare et confiteri honorificum est. Xam quandoorabas tu et Sarra, ego obtuli memoriam orationis vestrae inconspectu claritatis Dei. Et cum sepelires tu mortuos sim-pliciter, et quia non es cunctatus exsurgere et derelinquere

prandium tuum, sed abisti et condidisti mortuum, missus

sum tentare te;et iterum me misit Deus curare te et Sarram

nurum tuam. Ego enim sum Raphael, unus ex septem angelisiustis, qui assistingus et conversamur ante claritatem Dei. 5

(24) Per Esaiam quoque Dominus admonet et docet similia

contestans. Solve, inquit, omnem nodum iniustitiae, resolvesuffocationes impotentium commerciorum

;dimitte quassatos

in requiem et omnem consignationem iniustam dissipa; frange1 Col. iv. 2.

4 adstitit H.

2 Tob. xii. 8. 3 Acts, x. 2, 3, 4,5 Tob. xii. 11-15.

CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA 25

esurienti panem tuum et egenos sine tecto indue in domumtuam; si videris nudum, vesti et domesticos seminis tui non

despicies. Tunc erumpet temporaneum lumen tuum, et vesti-

menta tua cito orientur, et praeibit ante te iustitia, et claritas

Dei circumdabit te. Tunc exclamabis, et Deus exaudiet te et,

dum adhuc loqueris, dicet: Ecce adsum. 1 Adesse se repro-mittit et audire ac protegere se eos dicit, qui iniustitiae nodos

de corde solventes et eleemosynas circa domesticos Dei secun-

dum eius praecepta facientes, dum audiunt, quod Deus prae-cipit fieri, ipsi quoque a Deo merentur audiri. Beatus apos-tolus Paulus in necessitate pressurae adiutus a fratribus opera

bona, quae fiunt, sacrificia Dei dixit esse. Saturatus sum,

inquit, recipiens ab Epaphrodito ea, quae a vobis missa sunt,

odorem suavitatis, sacrifieium acceptum et placitum Deo.2

Nam quando quis miseretur pauperis, Deum foenerat, et quidat minimis, Deo donat, spiritaliter Deo suavitatis odorem.sacrificat.

XXXIY. (25) In orationibus vero celebrandis invenimusobservasse cum Daniele tres pueros in fide fortes et in cap-tivitate viefcores horam tertiam, sextain, nonam, sacramento

scilicet trinitatis, quae in novissimis temporibus manifestari

habebat. Nam et prima hora in tertiam veniens consummatumnumerum trinitatis ostendit, itemque ad sextam quarta pro-cedens declarat alteram trinitatem, et quando a septima nona

completur, per ternas horas trinitas perfecta numeratur.

Quae horarum spatia iampridem spiritaliter determinantesadoratores Dei statutis et legitimis ad precem temporibus

serviebant.3 Et manifestata postmodum res est, sacramenta

olim fuisse, quod ante sic iusti precabantur. Nam super dis-cipulos hora tertia descendit Spiritus sanctus, qui gratiam

dominicae repromissionis implevit. Item Petrus hora sexta intectum superius adscendens signo pariter et voce Dei monentis

instructus est, ut omnes ad gratiam salutis admit teret, cum1 Isa. lviii. 6-9. 2 Phil. iv. 18.

3 Others: servabant.

26 CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA

de emundandis gentilibus 1 ante dubitaret. Et Dominus borasexta crncifixus ad nonam peccata nostra sanguine suo abluitet, ut redimere et vivificare nos posset, tunc victoriam suampassione perfecit.

XXXY. (26) Sed nobis, fratres dilectissimi, praeter borasantiquitus observatas orandi nunc et spatia et sacramentacreyerunt. Xam et mane orandum est, ut resurrectio Dominimatutina oratione celebretur. Quod olim Spiritus sanctusdesignabat in psalmis dicens: Rex meus et Deus meus,quoniam ad te orabo, Domine; mane exaudies vocem meam,mane 2 assistam tibi et contemplabor te. 2 Et iterum perprophetam loquitur Dominus: Diluculo vigilabunt ad medicentes: Eamus et revertamur ad Dominum Deum nos-trum. 3 Recedente item sole ac die cessante necessario rursus

orandum est. Xam quia Christus sol verus et dies est verus,sole ac die saeculi recedente, quando oramus et petimus, ut

super nos lux denuo yeniat, Cbristi precamur adyentum lucis

aeternae gratiam praebiturum. Christum autem diem dictum

declarat in psalmis Spiritus sanctus. Lapis, inquit, quern

reprobaverunt aedificantes, hie factus est in caput anguli. ADomino factus est iste et est admirabilis in oculis nostris.Iste est dies, quern fecit Dominus; ambulemus et iucundemur

in eo.4 Item quod sol appellatus sit, Malacbias propbeta

testatur dicens: Yobis autem, qui timetis nomen Domini,orietur sol iustitiae, et in alis eius curatio est.

5

(27) Quodsi

in scripturis sanctis sol yerus et dies yerus est Christus, bora

nulla a Christianis excipitur, quominus frequenter ac semper

Deus debeat adorari, ut qui in Christo hoc est in sole et in

die yero sumus, insistamus 6 per totum diem precibus et

oremus; et quando mundi lege decurrens yicibus alternis

nox revoluta succedit, nullum de nocturnis tenebris esse

orantibus damnum potest, quia filiis lucis et in noctibus dies

1 gentibus H. 2 adstabo tibi et videbo te H. Ps. v. 3, 4.3 Hos. v. 15; vi. 1. 4 Or, laetemur et epulemur. Ps. cxviii. 22-24.5 Mai. iv. 2 (iii. 20, LXX.). 6 instemus H.

CYPRIANI DE ORATIONE DOMINICA 27

est. Quando enim sine lumine est, cui lumen in corde est?

Aut quando sol ei et dies non est, cui sol et dies Ckristusest?

XXXYI. Qui autem in Christo hoc est in lumine sempersumus, nec noctibus ab oratione cessemus. Sic Anna viduasine intermissione rogans semper et vigilans perseverabat in

promerendo Deo, sicut in evangelio scriptum est. Non rece-debat, inquit, de templo ieiuniis et orationibus serviens nocte

ac die.1 Yiderint vel gentiles, qui necdum illuminati sunt,

vel Iudaei, qui deserto 2 lumine in tenebris remanserunt.

Nos, fratres dilectissimi, qui in Domini luce semper sumus,

qui meminimus et tenemus, quid esse accepta gratia coeperi-mus, computemus noctem pro die. Ambulare nos credamussemper in lumine, non impediamur a tenebris, quas evasimus.

Nulla sint horis nocturnis precum damna, nulla orationum

pigra et ignava dispendia. Per Dei indulgentiam recreati

spiritaliter et renati imitemur, quod futuri sumus. Habituri

in regno sine interventu noctis solum diem sic nocte quasi inlumine 3 vigilemus. Oraturi semper et acturi gratias Deo hiequoque orare et gratias agere non desinamus.

1 Luke, ii. 37. 2 deserti H. 3 luce H.

*

LONDINl: EXCUDEBANT C. WHITTINGHAM ET SOd

Messrs. Bell’s Books,.NEW EDITION OF SCRIVENER’S GREEK TESTAMENT.

|, / | /

NOVUM TESTAMENTUM GRAECE.(Editio Major).

Edited, with Various Readings, Parallel Passages, etc., byF. H. A. SCRIVENER, M.A., D.C.L., LL.D.

Fourth Edition, Revised and Corrected by Prof. Dr. EB. NESTLE.Printed on India paper, limp cloth , 6s. net; li?np leather, Js. 6d. net; or

interleaved with writing paper, limp leather, 10s. 6d. net

.

“ This beautiful little volume will be a joy to Biblical students. Since 1859 Scrivener’sGreek Testament has been their companion and guide. . . . Now we have a fourth edition,most carefully revised and corrected by Nestle. . . . The corrected edition is beautifullyprinted on thin paper, it will remain open anywhere without pressure, and it can be carriedquite conveniently in the pocket.”

—

Guardian.“This will now be to some of us our Greek New Testament till the end come.”

—

Expository Times.

Prospectus, with specimen pages, will be sent on application .

Large post Svo, 6s. net.

BEDE’S ECCLESIASTICAL HISTORY OFENGLAND.

Revised Translation with Notes by A. M. SELLAR,LATE VICE-PRINCIPAL AND RESIDENT LECTURER, LADY MARGARET HALL, OXFORD.

With a Map.“ Miss Sellar’s aim has been to give in a convenient form the substance of the views

held by the best authorities, and to play the intermediary between the student and the morerecondite works on the subject. In this she has admirably succeeded.”—PallMallGazette.

Prospectus will be sent on application.

THE IDEAL DICTIONARY FOR THE DESK.1,100 Pages Large 8vo. 1,400 Illustrations.

WEBSTER’S COLLEGIATE DICTIONARY.The Largest and Latest Abridgement of Webster’s

International Dictionary.This recently issued work retains all the essential features of “The Inter-national.” It has a very full vocabulary, complete Definitions, and adequateEtymologies, and indicates Pronunciation by familiar Diacritical Marks andRespellings. Numerous and valuable Appendixes are included.

Price,in Cloth

, with Thumb Index, 12s. net.,, Sheepskin ,, ,, ,, i6x. net.

Also a Special Thin Paper Edition.Art Canvas

,with Thumb Index

, 14s. net.Sealskin, ,, ,, ,, 21 s. net.

Full Prospectus, with specimen pages, will be sent on application .

LONDON: GEORGE BELL AND SONS.

r

Sadler’s Commentarieson the

New TestamentWith Notes Critical and Practical, Introductions

and Excursuses.

In Twelve Vols., crown 8vo, £2 14s. the set;or 4s. 6d. each Volume.

“ Mr. Sadler’s Commentary is decidedly one of the most unhackneyedand original of any we have. It will often be found to give help whenothers quite fail to do so.”

—

Guardian.(i Mr. Sadler’s excellent Commentaries.”—Saturday Review.“ It is far the best practical Commentary that we know, being plain-

spoken, fearless, and definite, and containing matter very unlike the milkand water which is often served up in (so-called) practical Commentaries.. . . For solid Church teaching it stands unrivalled.”—Church Quarterly .“ Incomparably the best Commentary on the New Testament extant.”

—

Irish Ecclesiastical Gazette .

THE GOSPEL OF ST. MATTHEW. Eighth Edition.THE GOSPEL OF ST. MARK. Sixth Edition.THE GOSPEL OF ST. LUKE. Fifth Edition.THE GOSPEL OF ST. JOHN. Seventh Edition.THE ACTS OF THE HOLY APOSTLES. Fifth Edition.THE EPISTLE TO THE ROMANS. Fourth Edition.THE EPISTLES TO THE CORINTHIANS. Fourth Edition.THE EPISTLES TO THE GALATIANS, EPHESIANS, AND

PHILIPPIANS. Fifth Edition.

THE EPISTLES TO THE CO LO S SIAN 3, THESSA-LONIANS, AND TIMOTHY. Third Edition.

THE EPISTLES TO TITUS, PHILEMON, AND THEHEBREWS. Fourth Edition.

THE EPISTLES OF SS. JAMES, PETER, JOHN, ANDJUDE. Third Edition.

THE REVELATION OF ST. JOHN THE DIVINE. FourthEdition.

LONDON; GEORGE BELL AND SONS.

Works by the late Rev. M. F. Sadler.UNIFORM WITH THE (t CHURCH COMMENTARY.”

SERMON OUTLINES FOR THE CLERGY AND LAY-PREACHER.S. 321 Outlines, arranged according to the Church’sYear. Third Edition. Crown 8vo, 5^.

CHURCH DOCTRINE—BIBLE TRUTH. By the Rev. M. F.Sadler. Fifty-first Thousand. Fcap. 8vo, 2s.

THE CHURCH TEACHER’S MANUAL OF CHRISTIANINSTRUCTION. Being the Church Catechism expanded and ex-plained in Question and Answer. For the Use of Clergymen, Parents,

and Teachers. Forty-eighth Thousand. Fcap. 8vo, 2s.

Confirmation: An Extract. Ninetieth Thousand, id.THE ONE OFFERING. A Treatise on the Sacrificial Nature of the

Eucharist. Eleventh Thousand. Fcap. 8vo, 2s. 6d.

JUSTIFICATION OF LIFE: Its Nature, Antecedents, andResults. Written with Special Reference to Plymouth Brethrenism

and Revivalism. Second Edition. Crown 8vo, 4s. (id.

THE SECOND ADAM AND THE NEW BIRTH; or, the Do^trine of Baptism as contained in Holy Scripture. Thirteenth Edition.

Fcap. 8vo, 4j. 6d.

PLAIN SPEAKING ON DEEP TRUTHS. Ninth Edition. 6*.THE SACRAMENT OF RESPONSIBILITY; or, Testimony of

the Scripture to the Teaching of the Church on Holy Baptism, with

especial references to the Cases of Infants ; and Answers to Objections.

Ninth Thousand. Sewed, fcap. 8vo, 6d. With the Addition of an

Introduction, in which the Religious Speculations of the last twenty

years are considered in their bearings on the Church Doctrine of Holy

Baptism, and an Appendix giving the testimony of writers of all ages

and schools of thought in the Church. Eighth Edition. On fine paper,in cloth, fcap. 8vo, 2s. 6d.

SCRIPTURE TRUTHS. A Series of Ten Tracts on Holy Baptism,the Holy Communion, Ordination, etc. 9d. per set. Sold separately.

THE COMMUNICANT’S MANUAL: being a Book of Self-Exam-ination, Prayer, Praise, and Thanksgiving. 121st Thousand. Royal

32mo, is. 6d.

;

roan, gilt and red edges, rounded corners, 2s. 6d.

;

best

padded calf, gilt and red edges, rounded corners, in case, .55*.

A Cheap Edition, in limp cloth, 8d.

LONDON : GEORGE BELL AND SONS.

V I h 1 I

j

foiuji io i

.. /. 1, / |; l

BOHN’S ECCLESIASTICAL ANDTHEOLOGICAL t trpadv

UNIVERSITY OF ILLINOIS-URBANA

14 w/?. at $s. each

3 0112 072866079

BLEEK. INTRODUCTION. T(Friedrich Bleek. Edited byhausen. Translated from the s>Venables. 2nd edition, with C

EUSEBIUS. ECCLESIASTIC.PAMPHILUS, Bishop of Caesalvu* x lanaiaicu nruill me Lxreek DyRev. C. F. Cruse, M.A. With Notes, a Life of Eusebius, and anIndex.

HARDWICK. HISTORY OF THE ARTICLES OF RELIGION;to which is added a Series of Documents from a.d. 1536 to a. d. 1615,together with Illustrations from Contemporary Sources. By the lateC Hardwick. 3rd and cheaper edition, revised.

HENRY’S (Matthew) EXPOSITION OF THE BOOK OF PSALMS,with Practical Remarks and Observations. With numerous Woodcuts.

PEARSON (John, D.D.). EXPOSITION OF THE CREED. Editedby E. Walford, M.A. With Notes, an Analysis, General Index, andIndexes of Texts and Authors quoted.

PHILO-JUDAEUS. WORKS OF. The Contemporary of Josephus.Translated from the Greek by Prof. C. D. Yonge, M.A. With Index.4 vols.

SOCRATES (surnamed “ Scholasticus ”). THE ECCLESIASTIC-AL HISTORY OF. Comprising a History of the Church in SevenBooks, from the Accession of Constantine, A.D. 305, to the 38th yearof Theodosius II, including a period of 140 years. Translated fromthe Greek, with a Short Account of the Author, Notes selected fromValesius, and an Index.

SOZOMEN’S ECCLESIASTICAL HISTORY. Comprising a Historyof the Church from A.D. 324-440. Translated from the Greek, withShort Notes, Prefatory Remarks by Valesius, and Short Memoir of theAuthor. Together with the Ecclesiastical History of Philos-torgius, as epitomized by Photius, Patriarch of Constantinople.Translated from the Greek by Rev. E. Walford, M.A. With Notesand brief Life of Philostorgius.

THEODORET and EVAGRIUS. Histories of the Church fromA.D. 332 to the Death of Theodore of Mopsuestia, a.d. 427 ; and fromA.D. 431 to A.D. 544. Translated from the Greek. With Memoirs ofthe Authors and a General Index.

WIESELER’S (Karl) CHRONOLOGICAL SYNOPSIS OF THEFOUR GOSPELS. Translated by the Rev. Canon Venables,Canon Residentiary and Precentor of Lincoln. 2nd and cheaperedition, revised.

LONDON: GEORGE BELL AND SONS, YORK HOUSE,PORTUGAL STREET, W.C.