TableofContentsLờigiớithiệu

Chương1.Thờiniênthiếu

Chương2.“Thờicơđangđến”

Chương3.NhữngchàngtraiMicrosoft

Chương4.Làmănvới“Anhcả”

Chương5.Lớnmạnh

Chương6.Vuamộtcõi

JamesWallace-JimErickson

BillGates-ThamvọnglớnlaovàquátrìnhhìnhthànhđếchếMicrosoftChiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach

LờigiớithiệuNhữngkỷniệmvớiBillGates

Trướcnăm1988tôichẳngbiếtlàBillGateslàai?Microsoftlàgì?BâygiờtôivẫnchưamộtlầngặpBill.Nhưngđếchếphầnmềmnhỏ(microandsoft)doônggâydựngnênđãđểlạinhữngdấuvếtkhôngphaimờtronghơn20nămlàmphầnmềmcủatôi.

•Năm1989,tôithamgiaviếtchươngtrìnhxửlývănbảnchoWindows2.0,khiđócònchưacóaidùngởViệtNam.Đâylàdựánphầnmềmđầutiêncủatôi,lànơitôihọclậptrìnhC,họckháiniệmđồhọacủaWindows,cáchàmnhưBitBlt.

•Năm1995,lầnđầutiênchúngtôi,nhómphầnmềmcủaFPTtổchứcmộtbuổiliênhoannhỏđánhdấusựramắtcủaWin95,giaodiệnmớivới trờixanhmâytrắngquáđẹpđãhúthồnnhữngthanhniêntrẻhammêcôngnghệ.

•Năm1996,cuốnTheroadaheadcủaBillmàtôimuaởsânbayHongkongđãchỉchotôicáchphổcậpmạngtrongcộngđồng.Cuốinăm1996,mạngTrítuệViệtNamcủachúngtôiđãcó10.000ngườisửdụng.

•Năm1998,cuốnBarbariansledbyBillGatesđãdạychochúngtôibiếtlậptrìnhlàmộtquátrìnhchặtchẽnhưkỷluậtquânđội.“Dailybuild”trởthànhmộtthựctếtrongnhómchúngtôi.

•Năm1999,MichaelDavid,nguyêngiámđốcMicrosoftViệtNam,đãnhườngchonhómxuấtkhẩuphầnmềmcủaFPTmộtPMvàkèmtheođólàkháchhàngđầutiêntừnướcngoài.

•Năm2004,MicrosoftMalaysiagửicôngvănchoPetronas,camkếttrongtoànkhuvực,FPTlàđơnvịtốtnhấtđểthựchiệndựánNextGenerationcủahọ.DựánnàyđãđưatêntuổicủaFPTđếnRedmond.

•Năm2007,BillGatesđếnViệtNamvàtuyênbố:“ChúngtôiđãvàsẽtiếptụchợptácvớiFPT”.

•Năm2010,tôivớitưcáchTGĐcủaFPTcóvinhdựđượccùngSteveBalmerkýkếtbiênbảnhợptácvàrathôngbáochungvềĐiệntoánđámmây,mộtkỷnguyênmớicủaCNTTbắtđầu.

Vậyđó,MicrosoftđãlàmchonhữngkháiniệmlậptrìnhtrởnênđơngiảnnhấtchocácthanhniênViệtNam,mangmáytínhcánhânđếnmọimáinhàtrêndảiđấthìnhchữS.Nhưngcũngtrớtrêuthay,chínhhìnhtượngBillGatesluônđammêkhátkhaothayđổitrongcôngnghệvàcựckỳthànhcôngtrongkinhdoanhđãlàmthuichộtrấtnhiềuthếhệtàinăngcủangànhCNTTnontrẻởnướcta.

Chođếngầnđây,rấtnhiềungườivẫntintưởngcáchduynhấtđểthànhcôngvàlàmgiàutronglĩnhvựcphầnmềmlàsảnxuấtrađượccácsảnphẩmnhưWindows,bánratoànthếgiớivớihàngtriệu,hàngchụctriệubản.Chúngtamiệtmàingồicode,màquênmấtnhìnrathếgiới.

ChúngtakhôngbiếtrằngBillGateslàmộthiệntượngđộcnhấtvônhịtronglịchsửnhânloại.Tronglịchsửthươngmạithếgiới,chưatừngcótiềnlệmộtsảnphẩmchiếmđến90%thịphầnnhưWindows.ChúngtakhôngbiếtrằngBill,Steve,Lary…lànhữngnhânvậtchỉcóthểnảysinhởMỹ,mộtxãhộiđangởgiaiđoạnpháttriểncaonhấtcủanhânloại.Tựanhưcâynhorấtngon,chỉcóthểmọcđượctrênnhữngcánhđồngđấtPháp.

ChúngtakhôngbiếtrằngđâuđóởẤnĐộ,TrungQuốccónhữngconngườinhưbácMurthy,nhưDr.Liu,đãtạocơhộichonhữngthanhniênnghèonhưnghammêcôngnghệcủacácnướcthuộcthếgiớithứbađượcchungtayxâydựngnênnhữngđếchếCNTT,tuycóthểchưahoànhtrángnhưMicrosoft,nhưngthựcsựđãmanglạisựđổimớivàdanhdựchođấtnướchọ.

Dùgìđichăngnữa,xinđượcvôcùngcámơnBillvànhữngđồngnghiệpcủaông.KhôngcóMicrosoft,chắcFPTvàcánhântôiđãrấtkhác.

VìthếcánhântôihyvọngBẠNsẽmởlòngđónnhậncuốnsáchnày,cuốnBillGates–ThamvọnglớnlaovàquátrìnhhìnhthànhđếchếMicrosoft,đểcóthểhiểuthêmvềBill,vềmộthiệntượng“độcnhấtvônhị”tronglịchsửnhânloại.

CámơnCôngtycổphầnsáchAlphađãlựachọnBillGatesthànhmộtmảngghépkhôngthểthiếucủabộsách“Trítuệxuấtchúng–Thiêntàikinhdoanh”.

TrântrọnggiớithiệucùngBẠN.

NGUYỄNTHÀNHNAM

ChủtịchHĐQTFPTSoftware

Chương1.ThờiniênthiếuMặtđấttụtxuốngxadầnvàthànhphốhiệnradướichâncậubé11tuổicómáitócmàuvàngcátkhichiếcthangmáylaovútlêncaotrongnắngchiềucuốimộtngàythu.Cáccửasổkínhcủanhữngtoànhàcaonhấtthànhphốđónlấynhữngtianắngcủamặttrờivàphảnchiếusắcvàngrựcrỡ.XaxabêndướivềphíaTây,mộtcontàutrôitheovịnhElliotvớibóngdãynúiOlympicsnằmxaxa.

MặcdùtrêndòngsôngSoundđangcógiómạnh,nhìntừđộcaolạnhgiánàydòngnướcsẫmmàuấygiốngnhưtấmkínhbịámkhóivàdấuhiệuduynhấtchothấycontàuđangchuyểnđộnglàvệtnướcxanhnhạtđangrẽrasaunó.

Cậubégầyốmvànhútnhát len lỏiquachânnhữngngười lớnvànhữngđứatrẻkhácxungquanhchođếnkhicậuđứngđốimặtvớikhungcửakínhcủathangmáyđểnhìnchorõhơn.

“KínhchàoquýkháchđếnthamquanthápSpaceNeedle”,giọngngườiđiềuhànhthangmáyvanglên.“QuýkháchđangởtrongthangmáyphíaTâydichuyểnvớitốcđộmườidặmmộtgiờ,hay800feet/1phút.SpaceNeedleđượcxâydựngnhưmộtcôngtrìnhthuộcHộichợThếgiới1962,đượcxemlàTriểnlãmthếkỷXXI…”

NhưngBillGateschẳngnghethấynhữnglờinày.Đầuóccậuđangchuducáchđó3.000dặm,từmũiCanaveralcậuphóngđitrongmộttênlửadocậutưởngtượng,đượcnạpnhiênliệubằngnhữngcâuchuyệncủaEdgarRiceBurroughsvà IsaacAsimocùngcảchụctácgiảkhoahọcviễntưởngkhácđãtừngđưacậuvàonhiềuchuyếnthámhiểmvàduhànhtưởngtượng.

Saubốnmươigiâyvậnhành,phongcảnhvàánhsángmặttrờikhuấtdầnkhichiếcthangtrôivàokhoangcủanótạinhàhàngSpaceNeedleởđộcao200mtrênthànhphốSeattle.BữaăntốiởSpaceNeedlelàphầnthếtđãicủamụcsưDaleTurnerdànhchotấtcảnhữngaiđãnhậnlờivàvượtquathửtháchhàngnămcủaông–Vànăm1966,ngườiđạtkếtquảtốthơnhếtlàTrey,têngọicủaBillGateslúcấy.

BữaăntốinàylàmộttruyềnthốngcótừnhữngngàymụcsưTurnergiảngdạyởtrườngĐạihọcKansas,Lawrence.Vàođầumỗinămhọc,ôngthườngtháchthứccácsinhviênhọcthuộcchương5,6và7củasáchMatthew,thườngđượcgọilàbàiBàigiảngtrênnúi.TurnerđãrờiLawrencenăm1958vàhiệnđangcaiquảnThánhđườngGiáođoànđạihọctạiQuậnđạihọcSeattle,đốidiệnvớiĐạihọcWashington.Đượcxâydựngchínnămtrướckhibướcsangthếkỷnày,đâylàmộttrongnhữngnhàthờcổnhấtcủathànhphố.

GiađìnhGateslànhữngconchiênngoanđạocủagiáođoàn,BillGatesđãghidanhvàohọclớptínđồcủamụcsưTurner.Mộtbuổisángchủnhật,Turnerđưaralờitháchđốhàngnămchocảlớp–ôngsẽđãibữaăntốiởnhàhàngSpaceNeedlechobấtkỳaithuộcđượcbàithuyếtgiảngtrênnúi.Đócũnglàtháchđốôngđưarachocảnhóm.

Bàithuyếtgiảngtrênnúilànhữnglờikhóthuộc.Từngữkhôngănvần,cấutrúccâurờirạcvàrấtdài–tươngđươnggần4cộtbáointhôngthường.

25nămsau,TurnervẫncònnhớbuổitrưaôngngồivớiGatestrongphòngkháchnhàGatesđểnghecậuđọcbàikinh.

“Vả,Jesusthấyquầnchúng”,cậubécấtgiọng,“Ngàibènlênnúi.KhiNgàingồithìmônđồđếncùngNgàivàNgàidạyhọrằng:

“Phướcchokẻnghèokhó…”

“Phướcchokẻnhumì…”

“Phướcchokẻnhântừ…”

LắngngheGates,Turnercảmthấykinhngạc.Chưamộtai, trongtấtcảnhữngnămônglàmmụcsư,lạiđọctoànbộkinhmàkhônghềvấpvàitừhayvàidòng.ThếmàGatesđãđọcbàikinhmộtmạchtừđầuđếncuối,khônghềsótmộtdòng.”

“Tôiđãđếnnhàcậungàyhômấyđểbiếtrằngcậubélàmộthiệntượngđặcbiệt”,Turnersaunàyđãnhớlại.“Tôikhôngthểhìnhdungnổilàmthếnàomộtcậubé11tuổilạicóđượcmộttrínhớtuyệtvờinhưthế.Vàcuộcchấtvấnsauđócủatôiđốivớicậuđãchothấycậuhiểusâusắcvềbàithuyếtgiảng.”

31ngườikhácthuộcthánhđườngGiáođoànđạihọcnămấycũnggắnggượngthuộcđượcbàikinhvàđếnmùathu,mụcsưTurnerđãđưa32mônđệcủamìnhđếnnhàhàngxoaytránglệtrênđỉnhthápSpaceNeedle.

Trongbữaăntốihômđó,“Trey”Gatesđãđượcngắmthỏathíchvùngđấtmàsaunàycậusẽvang danh. Về phía Đông Bắc là trường đại học Washington bên cạnh khu nhà ở quậnLaurelhurst,nơigiađìnhGatessinhsống,dọctheohồWashington.VềphíaNam,thácSeattleđổxuốngdòngsôngSound,vớinhữngcontàu,cầutàu,nhàhàngđặcsảnvàcáccửahiệuđồcổ.VềphíaĐôngNamsừngsữngnhữngtoànhàchọctrờicủathànhphố,vớingọnnúiRainiercao4.800mẩnhiệnnhưngười línhgácxaxa.VềhướngĐông,nổi trênnềnrặngnúiCascadeở

đườngchântrờilàvùngngoạiôBellevuevàRedmond,nơi13nămsauGatessẽxâydựngcơnghiệpphầnmềmmáytínhcủamình.

Tốihômđó,khiGatesngắmnhìnthànhphố,vùngngoạiô,núinonvàdòngsôngSound,cậuđãkhôngbiếtđếnđịnhmệnhđangxoaychuyểnconngườimình.MặcdùđãthuộcbàikinhvàđượcchiêuđãibữatốitạiSpaceNeeddle,cậubésẽkhôngbaogiờtrởthànhmộtconchiênngoanđạocủanhàthờ.Chẳngbaolâunữacậusẽdànhtấtcảthờigianrảnhrỗicủamìnhđểchìmđắmtrongthếgiớimáytínhmớimẻ,kỳthú.Tuyvậy,GatesvàmụcsưTurnervẫngiữtìnhbạnmãivềsau.

“Anhtathíchthửthách”,Turnernói,khinhớvềconchiênthôngminhcủamình.“MặcdùmộtbữaăntạiSpaceNeeddlelúcấyrấthấpdẫn,rấtnhiềuđứatrẻkhinghetôitháchđốđãchẳngdámthửtài.Treythìdám.”

Hômấytạinhàmình,Gatesđãnóivớimụcsư:“Concóthểlàmbấtcứđiềugìmàconđãđểtâmvàođó.”

***

NếudòngdõigiađìnhlàmộtdấuhiệucủasựthànhđạttrongtươnglaithìBillGatesđượcsinhratrongcáinôidồidàotiềmnăng.

ÔngcốJ.W.Maxwellvềphíamẹcậu, làmộtchủngânhàngnổitiếngkhắpcảnước.Sinhratrongmộtnông trangở Iowavào thếkỷXIX,ôngđãquyếtđịnh thửthờivậncủamìnhsaukhungcửangânhàngchứkhôngcamchịuvớikiếplamlũđằngsauluốngcày.ÔngđãbỏquênhàtìmđếnLincoln,bangNebraskalúc19tuổi–cùngđộtuổimàgầnmộtthếkỷsaucháucốông sẽ sáng lậpMicrosoft – để khởi đầu con đường công danh trong ngành ngân hàng. ỞLincoln,ôngkếtbạnthântìnhvớiWilliamJenningsBryan,nhàhùngbiện,chínhkháchvàJohnJ.Pershing,ngườisẽchỉhuyquânđộiquốcgiatrongChiếntranhThếgiớithứNhất.

Năm1892,dolờikhuyêncủachủbútkiêmnhàlãnhđạochínhtrịHoraceGreeley,MaxwellđãcùngvợthẳnghướngTâytìmđếnthànhphốSouthBendởbangWashington.Ởđó,ôngtiếptụctheonghềngânhàngcủamìnhvàđượcbầulàmthịtrưởng,đươngnhiệmtrongcơquanlậpphápcủatiểubang.GiađìnhôngdờivềSeattlenăm1906,nơiônglậpnênngânhàngNationalCityBankvàgiànhđượcuytíntrongngànhngânhàngtoànquốc.

ContraiMaxwell,JamesWilliardMaxwell,bắtđầutheongànhngânhàngnăm1925vớitưcáchthôngtínviênchongânhàngcủachamìnhsaukhitốtnghiệpĐạihọcWashington.Tạitrường

anhđãgặpngườivợtươnglaicủamình,AdelleThompson,mộtphụnữthôngminh,sôinổivàsaymêthểthaotrướcsốngởEnumclaw,mộtngôilàngnằmdướichândãynúiCascadephíaĐôngNamSeattle.Côgáilàmộttiềnvệngôisaocủađộibóngrổnữtrườngtrunghọcvàlàmộtđạibiểusinhviênđọcdiễnvăntốtnghiệp.

VợchồngnhàMaxwelllànhữnggiađìnhdanhgiánhấtcủaSeattle,cóchântrongnhiềutổchứccộngđồng, trongđócó tổchứcUnitedGoodNeighbors, tiền thâncủaUnitedWay.WilliardMaxwellđạtđượccảsựgiàucóvàquyềnthếởSeattle,cuốicùngtrởthànhphóchủtịchPacificNationalBank(vềsautrởthànhFirstInterstate,ngânhànglớnthứchíncủaMỹ).Nhiềuthậpniênsau,họđểlạichocháunộimộttriệuđô-langânquỹ.Mặcdùgiàucó,vợchồngMaxwellkhôngtỏtháiđộphôtrương,mộttínhcáchđãđượchọtruyềnquanhiềuthếhệ.

Mary,congáihọ,sinhởSeattlenăm1929.CôgáitrẻđẹpvàhoạtbátnàyxuấtthântừmộttrongnhữngdònghọdanhtiếngnhấtmiềnTâyBắc.Cũngnhưmẹcôngàytrước,khiđanghọcởĐạihọcWashington,MaryMaxwellđãquenngườichồngtươnglaicủamình,mộtsinhviêndựbịluậtcaoráokhoẻmạnhtênBillGatesJr..Làmộthoạtnáoviêncủatrường,MarycởimởvàthíchgiaodubaonhiêuthìBilllạinhútnhátvàkínđáobấynhiêu.Mộtngườibạncủahaingười–BrockAdams–đãgiớithiệuhọvớinhaukhianhlàchủtịchhộisinhviênvàMarylàmộtthànhviêntronghiệphộisinhviênchínhphủ.(Adamstiếptụctheođuổisựnghiệpchínhtrị,đảmnhiệmchứcvụtrợlýgiaothôngdướithờitổngthốngJimmyCarter.ÔnghiệnlàmộtthượngnghịsĩcủabangWashingtonvàvẫnlàbạnthâncủagiađìnhGates).

BillGatesJr.khôngcócủacảivàdanhtiếnggiathếnhưvợmìnhnhưnganhcũngcólòngquyếttâmvàthamvọngkhôngkém.AnhsinhraởBremerton,bangWashington,cáchSeattlemộtgiờđitàuthuỷ,nơichaanhlàmchủmộtcửahiệuđồgỗ.Saukhitốtnghiệptrunghọcnăm1943,Gatesgianhậpvàoquânđội.ĐếncuốiChiếntranhThếgiớithứHai,hainămsauđó,anhđãghi têntheohọctrườnghuấn luyệnsĩquanởFortBenning,bangGeorgia.Giảingũnăm1946vớiquânhàmtrunguý,anhghidanhvàoĐạihọcWashingtonvàtrởthànhngườiđầutiêncủadònghọtốtnghiệpđạihọc.

Saukhilấyđượcmảnhbằngluậtcủatrườngđạihọcnăm1950,GatestrởvềBremertonlàmtrợlýluậtsư.MaryMaxwell,họcsauanhvàinămtrongtrườngđạihọc,tốtnghiệpnăm1952vàhọcướinhaumộtthờigianngắnsauđó.NhưngmộtthànhphốcảngnhưBremerton,vớinhannhảnthuỷthủ,nhàhàngthứcănnhanhvànhàtrọ,khôngphảilànơiđểtiếnthânvềđịavịxãhộivàtrongngànhluậtphápnênđôivợchồngđãdọnđếnSeattle,nơiMaryđidạyhọcvàGatesvàonghề luật sư tưnhânđể cuối cùng trở thànhmột cổđông trongcông tyShidler,

McBroom,Gates&Lucas.

Năm1954,MaryGatessinhcongái,Kristi.Mộtnămsaucôlạisinhthêmmộtcậucontrai.

***

WilliamHenryGatesIIIsinhngày28/10/1955ngaysau9giờtối.Bốmẹcậuđặtbiệtdanhchocậulà“Trey”,đểámchỉchữIIIsautêncậu.Thếlàchếttên–khôngaitrongnhàgọicậubằngtênkhácnữa.CậusinhracầmtinhHổcápvànhữngtínhcáchgánchotinhđẩunàytỏrachínhxácđếnmứckỳbí:xôngxáovànhạybénvớinhữngtháchthức;cókhuynhhướngthayđổitrạngtháinhanhchóng;mộtnhâncáchcókhảnănglãnhđạoxuấtsắc.NhữngngườiHổcápđượcxemlànhữngngườiđượckínhtrọng,yêumến(theonhậnxétcủasáchBáchkhoaToànthưThếgiới).TreyGatesđãđọchếtcuốnsáchấykhimớilênbảy,lêntám.

Ngaytừlúccònsơsinh,Treylàmộtđứatrẻnăngđộngkhácthường,cậuđãtìmcáchlàmchochiếcnôitựđuđưavàmỗilầncóthểhànggiờđồnghồ.Khiđãlớnhơn,bốmẹmuachocậumộtconngựagỗ,mộtmónquàtạothúvuichonhữngđứatrẻhiếuđộng.Thậmchíngàynay,thóiquenđuđưacủaGatesđãtrởthànhgiaithoạitrongngànhmáytính,chẳngkhácnàocửchỉ xốcquần củadanh thủArnoldPalmerkhi anhđi bónghay cử chỉ thè lưỡi củaMichaelJordankhianhtungbóngvàorổ.NóđãtrởthànhmộtđiệubộquenthuộcmàcáclậptrìnhviênởMicrosoftưabắtchướctheophongcáchvịchủtịchcủahọ.Gatesthườngđuđưatrênghế,khuỷutaytìlênđầugốiđểtậptrungsuynghĩ,nhấtlàkhinóichuyệnvềmáytính;khôngcógìlạkhibướcvàomộtcănphòngcủacácnhàquảnlýMicrosoftbạnbắtgặphầuhếthọđềuđanglắclưtheonhịptrongmộtcuộchọpquantrọng.

TreyGatesđãcómộtthờithơấukháđiểnhình.Saukhisinhcontrai,MaryGatesnghỉdạyđểởnhàchămsócgiađìnhtrongkhichồngbàlậpvănphòngluậtsư.Thaychocôngviệcdạyhọc,bàđãtheogươngmẹmìnhvà trởthànhmộtngười làmcôngtáccộngđồng.Một trongcáccôngtáctìnhnguyệncủabà,phụcvụchoviệnbảotànglịchsửvàpháttriểnSeattle,làđếncáctrườnghọctrongvùngđểdiễnthuyếtngắnvềvănhoávàlịchsửcủavùngnày.Trey,khiấymớiba,bốntuổi,thườngtheomẹvàngồitrênbàntrướclớptrongkhibàgiớithiệuvềcáchiệnvậtbảotàngchohọcsinh.

Trongmột cuốn sách gầnđây, Công cuộc tạo dựngMicrosoft củaDaniel, Ichbiah và SusanKnepper,cáctácgiảđãnóiđếnthờithơấucủaGatesđầyêmảngoàiviệcmiêutảrằngcậulàmộtcậubétrầmtư,mặccảm,sốnghướngnội.Gateschắcchắnlàmộtchúbétrầmtưnhưngkhôngphải nhưmột thầy tu. Cũngkhônghẳn làGates có thểquen với việc ngồi lâu trong

phòngmình–mộtcănphòngthườngtrongtrạngtháibềbộn.Bốmẹcậukhôngdạycậuthudọnquầnáo.Cuốicùnghọphảidọndẹpquầnáocủacậu.Khicáchấycũngkhôngxong,họđànhchịuthua,chỉyêucầucậunhớđóngcửaphòngđểđừngainhìnthấyđồđạchỗnđộn.

MaryGates, khi kể về con traimình, đã chobiết cậubé hầunhưđã quyết tâm làmnhữngchuyệnmìnhmuốntừlúclêntám.BạnthânnhấtthờithơấucủaTreylàCarlEdmark,ngườibạnGatesquenlúchọclớp4.Edmarkkểvềcậu:“Từlúcấycậutađãrấtlậpdị”.Haingườicùnghọcchungbậctiểuhọc,cùngtốtnghiệptrunghọcvàtiếptụclàbạnthânnhiềunămsau.Giađìnhhọcũngthânvớinhau;chacủaEdmarklànhàphẫuthuậttimnổitiếngởSeattle,ngườiđãchếtạoramộtdụngcụđểhiệuchỉnhnhịptimbấtthườngtrongkhigiảiphẫu.

TừlúccònbéGatesđãbịámảnhvàthôithúcbởinhucầuphảitrởthànhnhânvậtsốmột.“Bấtcứbàivởnàoởtrường,dùlàchơinhạchaysoạnbài,anhtađềucóthểthựchiệnbấtcứlúcnàotrongngày”,lờiEdmark.Tuynhiên,điềucóvẻkháclạđốivớinhữnghọcsinhlớp4chínhlàtinhthầntranhđuacaođộcủacậu.Mộttrongnhữngbàitậpđầutiênkhicậulênlớp4làviếtmộtbàidàibốnđếnnămtrangvềmộtbộphậnđặcbiệtcủacơthểngười.Gatesđãviếthơn30trang.Sauđó,cả lớpđượcgiáoviênbảoviếtmộttruyệnngắnkhôngquáhai trang.TruyệnngắncủaTreydàigấpnămlầnmứcđó.

“BấtcứđiềugìBilllàm,anhtađềulàmhếtmình”,Edmarknói.“Nhữnggìanhtalàmluônluônđạtkếtquảtốt,hơntấtcảmọingười.”

Nhữngđứatrẻthầnđồng–nhữngđứatrẻcóchỉsốthôngminhgầnbằnghaytrênmứcthiêntài–đôikhi lớn lên trởnên thụđộngvềmặtxãhộidonhữnghạnchếvềquanhệvàkinhnghiệmthờithơấu.BillvàMaryGatesđãquyếttâmkhôngđểđiềuđóxảyravớicontraimình.Họtìmcáchtạochocậuthậtnhiềucơhộivàkinhnghiệm.Khicậuđãđủlớn,cậuđượckhuyếnkhíchgianhậpĐoànHướngđạo186.ChacậuthờitrẻtừnglàmộthướngđạosinhChimóvàhiểuđượcgiátrịcủacáchoạtđộngvàtìnhbằnghữuhướngđạo.ĐoànnàyhộihọptạimộtngôitrườngtiểuhọckhôngxanhàGates.Treyđếnvớihướngđạokhôngphảichỉvìthíchhoạtđộngdãngoạimàcònvìluônmongmuốntrởthànhmộthướngđạosinh.

“Chacậulàmộtluậtsưvàrấtbậnrộn,cònBillthìcầncótìnhbạnmàcậuđãtìmthấyởnhữngcậubékhác”,huynhtrưởnghướngđạoDonVanWieringenđãkểlại.

Mộtnămkiatrongmộtcuộcliênhoanhướngđạo–dịpcáchướngđạosinhkhắptiểubangtềtựuđểbiểudiễnkỹnăngthắtnútdâyvàđốtlửatrại–Gatesvàmộtngườibạnđãtìmkiếmthiếtbịmáytínhvàtrìnhdiễnnhữngkhảnăngcủamáytính.Bấygiờ,mộtvàicậubéthậmchí

vẫncònchưanghenóiđếnmáytínhchứđừngnóisửdụng.Ngàynay,phầnnàonhờcócáchệphầnmềmcủaGates,máytínhđãgiúpíchchohướngđạosinhrấtnhiều.

KhôngnhưmộtsốđoànhướngđạokhácquantâmnhiềuđếnviệcbánbóngđènvàbánhkẹotrongmùaGiángsinh,đoàn186quanhnămchỉđidãngoạivàcắmtrạitrongrừng.

Trongmộtdịpđidãngoại50dặm,Gatesđãbộclộphẩmchấtkiênđịnhvàganlì,mộttínhcáchnổibậtcủacậutrongcuộcđờisaunày.Gatesthamgiachuyếnđidãngoạidàimộttuầnlễnàybằngmộtđôigiàyốngmớikhôngthíchhợpchoviệcđibộtámgiờmỗingày.Đếncuốingàyđầu tiên,gót châncậuđãbị trầyvàcácngónchânphồngrộprấtđau.Mộtbác sĩ thamgiachuyếnđi,đãchocậuuốngthuốcgiảmđau.NgàyhômsaumộtsốhướngđạosinhkhácmanggiùmđồđạccủacậuvàTreyvẫntiếptụcbámtheochođếnkhiđếnđượcđiểmhẹnnửachặngđườngvàongàythứtư,nơicóthểtìmđượcphươngtiệncấpcứu.Lúcấycậukhôngcònđiđượcnữa.MọingườiphảigọiđiệnchomẹcậuởSeattleđếnđóncậu.Mộtngười lớn trongchuyếnđicònnhớrằngkhimẹcậuđếnbàđãkhôngvui.Ôngkể:“BàbậnbịuvớicôngtácxãhộivàcứtưởngBillđượcchămlosuốtcảtuần.”

NiềmđammêdạyhọccủaMarythôithúcbàđidạytrởlại,nhưngdựkiếncủabàbịthayđổidosựrađờicủađứacongáithứhai,Libby,kémTreychíntuổi.Đổilại,bàtiếptụcđảmnhiệmcôngtáccộngđồng,điềugiúpbàcóchântronghộiđồngcủanhiềucôngtylớnnhấtvùngTâyBắc,trongđócóFistInterstateBankvàPacificNorthwestBell.MaryGateslàmộtngườinhạybénvớiýchímạnhmẽ,thôngminhsắcsảovànăngkhiếukinhdoanhtốt.

Mộtngườibạnđãnhậnđịnh:“ĐộnglựctronggiađìnhlúcnàocũnglàMaryGates.Bàấychămlomọicôngviệcchogiađình.Marylàmộtngườikhéoléo,BillJr.làmộtngườikínđáo.”

Bấtchấpcáccôngtáctìnhnguyệnkhiếnbàluônbậnbịu,MaryGatesvẫntỏralàngườimẹtậntâm, bà cũng thích giao lưu, thường xuyên cùng chồngmở tiệc đãi bạnbè, trong số đó cónhữngnhânvậtgiàucóvàthếlựcnhấtởSeattle.Tuylànữchủnhânduyêndáng,thanhlịch,nhiệttìnhvàcởimở,bàcũnglàmộtconngườiquyếtđoánvớicáinhìnkiênnghịvàcáchbắttaymạnhmẽ.

Mộtngườibạnchobiết:“Bàấychínhlàngườicóthểđánhgiábạnquacáinhìn,nóichuyệnmộtcáchchóngvánhvàchủđộngrồitừbiệtbạnmộtcáchlịchsựnhưngkiênquyết.”

TrongkhiMaryGateshoạtbátthànhcôngtrongcộngđồngSeattlethìBillJr.trầmlặngcũngtrởthànhmộtnhânvậtđángnể.SựnghiệpluậtsưcủaôngđãthăngtiếnthôngquacácmốiquanhệtừcuộchônnhânvớinhàMaxwell.Ônglàngườitíchcựctronghộiluậtsư,saucùng

trởthànhchủtịchHộiluậtsưtiểubangWashingtonvàđiềuhànhnhiềuuỷbancủaHiệphộiluật sư Hoa Kỳ. Năm 1966, ông trở thành thành viên cao cấp trong công ty luật Shidler,McBroom,Gates&Lucas–mộtcôngtymangchínhkiếncủaĐảngCộnghoà.

“TôicócảmgiácBill Jr. luônmuốnnắmquyềnđiềuhànhthầmlặngtrongcôngty luật,cònMarythìcókhuynhhướnglãnhđạosốđôngvàquyếtđoán”,lờicủamộtluậtsưSeattlequenbiếtgiađìnhnày.

CảMaryvàBillJr.đềutíchcựctronggiớichínhkháchCộnghoà,mặcdùhọgiấumìnhđằngsauchínhtrườngvàkhônglộdiệntrướccôngchúng.Năm1973,thốngđốcEvans,mộtngườibạncủagiađình,đãthầmlặngcổđộngchoGatesứngcửvàochứcvụchánhánliênbangởSeattle.Nhưnghai thượngnghịsĩcủatiểubang lúcấy,Henry JacksonvàWarrenMagnuson,đều làngườicủaĐảngDânchủ,muốntìmmộtluậtsưđịaphươngcóquanđiểmtrunglậphơnđểđảmnhiệmchứcvụnàycủaliênbang.

Trongchínhgiớiđịaphương,BillJr.từchốikhôngraứngcửhaythựchiệnbấtcứđiềugìcóthểlôikéocôngchúngchúýđếnquanđiểmchínhtrịcủaông.Tuynhiên,ôngcóquanđiểmchínhtrịvàoloạikiênđịnh.KhimộtluậtsưmuốntáicửvàocơquanlậppháptiểubangvớitưcáchngườicủaĐảngDânchủnhờôngủnghộchiếndịchtranhcửvàđónggóptàichính,ôngđãđáplại:“LạyChúa!TrongđờitôichưabaogiờđưatiềnchomộtngườinàocủaĐảngDânchủ.”

BillJr.làmộttấmgươngnổibậtchocácconmình.“TôiluônthắcmắckhôngbiếtTreylàmthếnàochobốcậuhàilòng”,mộtluậtsưSeattlecùnglàmviệcvớiBillJr.chobiết:“Ôngấylàmộtngườicứngrắn,khótínhvàđòihỏicao”.Contraiôngcũngkhôngkhác.

***

Mặcdùđềucóýchímạnhmẽ,Treyvàbốcậuvẫnrấthợpnhauvàmốiquanhệcủahaichaconđãảnhhưởngquantrọngđếnthờithơấucủacậu.GiatộcGatescómốiquanhệgiađìnhmậtthiết.Bàngoại củaTreyGates,AdelleMaxwell, cũng có ảnhhưởng lớnđến cậu, đãkhuyếnkhíchcậuđọcsáchthậtnhiều,cổvũcậuđạtđượckếtquảvượtbậctrongmọicôngviệc,tháchđốcậuvậndụngtríóc.Haibàcháuthườngđánhbàivớinhau,nhấtlànhữngloạibàiđòihỏitríócnhạybén.Gatesvẫngầngũivớibàngoạichođếnkhibàquađờinăm1987.

“Giađìnhlúcnàocũnglàmộtyếutốrấtquantrọngcủaanhấy”,lờinhậnxétcủaPaulAllen,ngườiđồngsánglậpMicrosoftvàmộttrongnhữngngườibạnthânthiếtnhấtcủaBill.“Điềuđóchưabaogiờlaychuyển,kểtừlúcchúngtôiquennhaukhicònbé”.Bữaăntốinàocũnglàdịpđểtranhluậnsôinổi.KhilớnlênGatesvàcácchịemgáicủamìnhthườnghỏihanbốmẹvề

côngviệccủahaingườikhingồivàobànăn.“Đólàmộtmôitrườngbổíchđểhọchỏi”,Gatesđãnóivềthờithơấucủamình.

Thờithơấuấycũngđầytínhtranhđuamộtcáchkhácthường.Dòngmáutranhđuacủacậuđượckíchthíchtừbévàđượcnuôidưỡngbằngnhữngtròchơithờithơấu,nhữngmônthểthaovàthamvọngđầynỗlựccủabốmẹ.Dùđuatàivớichịgáitrongtròxếphình300mảnh,chơibóngtrongkỳđuatàihàngnămcủagiađìnhhaybơithivớibạnbèởcâulạcbộbơilội,Gatesđềuthíchtranhđua–vàchiếnthắng.Điềukhôngkémquantrọnglàcậughétsựthấtbại.Cậuthíchthútranhtàinhữngkhithamgiamộthoạtđộngnàođómàcậuamtườngvàtậndụngmọicơhộiđểchứngtỏchínhmình,cảvềmặtthểlựclẫntrítuệ.

MộtngườibạnquenGatestừlúclênmườituổiđãnói:“Billthíchchơibóngvàrấtcótinhthầntranhđua.Anhtathíchchơiquầnvợtvàrấtcótinhthầntranhđua.Anhtathíchchơitrượtnướcvàrấtcótinhthầntranhđua.Mọiviệcanhtalàm,anhtađềulàmvớitinhthầntranhđuachứkhôngđơnthuầnđểgiảitrí.Anhtalàmộtconngườicórấtnhiềuđộnglực.”

GiađìnhcậunhiềulầnbayđếnCaliforniađểdựgiảiRoseBowl,mộtdịpđểMaryvàBillJr.giaolưuvàthămviếngbạnbè.Treyđãdànhhànggiờởcôngviêngiảitrígầnđóđểchơiláiôtôđụng.Dùcònbéđếnđộchưađiềukhiểnđược tay lái, cậuđặcbiệt thích thúkhi laovàoxenhữngngườilớn.

Mộtđịađiểmtranhtàicậuưathíchtrongnhữngtrògiảitrí lúcnhỏlàtrạihè,mộtnơitrênkênhHoodmangtênlàCheerio.Khutrạigồmcósânquầnvợtvàhàngchụccănchòimộcmạcgầnconkênh.HàngnămvàothángBảy,giađìnhGateslạilênxeđivềCheeriovànghỉlạiđóhaituầnvớicảchụcgiađìnhkhác.Đó lànhữngconngườithànhđạtvàđầytinhthầncầutiến,trongđócónhữngluậtsư,cácnhàlãnhđạokinhdoanhvàchínhkhách.

BillJr.lúcnàocũngđượcbầulàm“thịtrưởng”.Cácgiađìnhbàytrò“ThếvậnhộiOlympic”baogồmnhữngtiếtmụcnhưnémtrứngvàchạytiếpsức.Treyđặtbiệtchơigiỏitrò“Cướpcờ”,mộttròchơiđòihỏikỹnăngvàsựnhanhnhẹncũngnhưthểlực.Nhómcủacậuhầunhưluônchiếnthắng.

“Anhtakhôngphảilàloạitrẻemchậmchạphayngớngẩnmàbạnkhôngmuốnchothamgiavàonhómcủamình”,mộtngườibạnởCheeriodđãnhớlại.“ChúngtôiđềubiếtBillkhéoléohơnchúngtôi.Ngaytừlúcấy,khimớilênchín,lênmười,anhtađãnóichuyệnnhưmộtngườilớnvàcóthểtrìnhbàytheomộtphongcáchmàchẳngaitrongchúngtôihiểuđược.Khichúngtacònbé,nếuaigiỏitoánthìngườiđósẽnổibật.Chúngtôiđềubiếtanhtarấtgiỏitoán.”

TreycũngđãhọctrượtnướcvàchơiquầnvợtlầnđầuởCheerio.Cảgiađìnhđềuchơiquầnvợt–chịKristicủaTreyđãthắngnhiềugiảiquầnvợtCheeriodànhchocácthiếunữ.ChínhBrockAdamsđãdạyTreychơiquầnvợtởCheeriovàchẳngbaolâucậutatrởthànhmộttaychơingoạihạng.

MaryGatesđãgópphầntổchứcnhiềuhoạtđộngởCheerio.Lúcnàocũngchuđáoquámức,mỗituầnbàcócảmộtkếhoạchănmặcchoTreytrongcảnăm,địnhracáchphốihợpmàusắcquầnáocủacậumỗingàychophùhợpgiữasơmi,quầntâyvàvớ.Ngàythứhaicóthểcậuđếntrườngvớiquầnáomàuxanhlá,thứbamàube…thứtưmàuxanh…rồiđen…KhicảgiađìnhđếnnhàôngbàngoạiởkênhHoodvớibạnbè,Marythườngchuẩnbịthựcđơnbữaănphùhợpphùhợpvớigiờgiấc.Mọithứđềutheolịchtrình.

Đólàmộttínhcáchmàbàđãtruyềnlạichocontraimình,mộtngườiđãkhôngbỏphímộtgiâyphútnàokhilàmviệchayvuichơi.

***

Nếukhôngvìmộtquyếtđịnhhệtrọngcủabốmẹcậuvàonăm1967thìBillGatescólẽđãtrởthànhmộtnhàtoánhọchaygiáosưđạihọc.Lúc11tuổi,cậuđãvượtxanhữngbạnđồngtranglứavềtoánhọcvàkhoahọcvàcầncónhữngtháchthứctrítuệmới.BốmẹcậuđãquyếtđịnhcậukhôngnênhọcởtrườngcôngnhưchịmìnhnữamàcầnghidanhvàoLakesidemùathuđến,một trường tư thụcnamsinhnổi tiếng làmôi trườnghọcvấnkhắcnghiệt.Đó làngôitrườngvớihọcphíđắtnhấtSeattle,nơiquy tụ concáinhữngngườigiàucóvà thế lực.Cókhoảng300họcsinhtheohọctạiLakeside,vớimứchọcphílúcấylàgần5.000đô-la.GatessẽcócơhộiđốiđầuvớinhữngngườicừkhôivàthôngminhnhấtcủathếhệnhữngngườilãnhđạotươnglaicủaSeattle.

Lakesidelàmộtchiếclòđãthổibùngngọnlửatàinăngsángtạođếnmứcmàchamẹcậucũngkhôngngờ.ChínhnơiđâynhữngtốchấtcầnthiếthunđúcnênngọnlửacủaGatesđãđượcquytụ: sức lực, trí thôngminh,nhiệthuyết, tinh thần tranhđua,niềmđammê,động lực, thamvọng,trựcgiáckinhdoanh,khảnănglãnhđạovàsựmaymắn.CậusẽthựchiệnnhữngthươngvụđầutiênvàlậpnêncôngtykinhdoanhđầutiêncủamìnhởLakeside.CậusẽgâydựngtìnhbằnghữudàilâuvớimộtsốbạntrẻđammêmáytínhởLakeside,nhữngngườiđầutiênsátcánhcùngcậutrongcuộctrườngkỳtạodựngmộtđếchếphầnmềm.

Năm1967,cáchọcsinhlớp7và8họcởkhốiSơcấp.KhốiCaocấpgồmcáchọcsinhlớp9đếnlớp12.Nhữngaivàohọctừlớp7vàvượtquađượcáplựchọctậpởLakesidechođếnkhitốt

nghiệpđượcmệnhdanhlà“tùchungthân”.TreyGateslàmộtngườinhưthế.

Chođếnnhữngnăm1960,Lakesidelàmộttrườngtưthụccóbềdàytruyềnthống.Cácnamsinhmặcáokhoác,thắtnơvàmanggiàyTây.Cáchọcsinhsắpthitốtnghiệpcómộtsốđặcquyền–chẳnghạn,chỉcónhữngngườisắpthitốtnghiệpmớiđượcravàobằngcửachínhvàhútthuốc.

NhưngchiếntranhViệtNamđãgâynênphongtràophảnchiếnvàsựthayđổi.Áokhoácvànơbịdẹpđi,tócđểdàihơnvànhiềunamsinhbắtđầuđểrâu,mặcquầnjeanvàáokhoáclính.

“Thếhệnhữngnăm1960đãnớilỏngcácquyđịnhcủamộttrườngnamsinhmẫumực”,lờihồitưởngcủaRobertFulghum,tácgiảsáchbánchạymangtựađềMọiđiềuthậtsựcầnbiếttôiđãđượchọcởnhàtrẻ,mộtgiáoviênnghệthuậtởLakeside.FulghumtiêubiểuchophíađốilậpởLakeside.Ôngthuộcdạnggiáoviêncócátínhbướcvàolớphọctrongbộđồkhỉđộtđểminhhoạchomộtýtưởngnàođóvàcóthểrađềthivớinhữngcâuhỏinhư:“Giảsửtấtcảconngườiđềucóđuôi.Hãymiêutảđuôicủabạn.”FulghumbiếtkhárõvềGatesmặcdùcậukhônghềdựcácgiờhọcnghệthuậtcủaông.

Lakeside luôn gợi đến những tổ chức bề thế của thành phố. Nhiều chàng trai từng học ởtrườngnàybaonămđã trở thànhnhữngnhânvật tầmcỡ trongcộngđồng.Đó làmộtmôitrườngmangtínhtranhđuaquyếtliệtởmọicấpđộ.“Ngaycảnhữnganhchàngùlìcũngthôngminh”,mộtngườicùngkhóatốtnghiệpvớiGatesnăm1973phátbiểu.TrongsốnhữnghọcsinhởLakesidecóanhemnhàMcCaw,nhữngngườisánglậpnênmộtđạicôngtyđiệnthoạidiđộnghàngtỷđô-la.

Mặcdùnhàtrườngcókhenthưởngnhữnghọcsinhngoan,nhữnghọcsinhthậtsựđượcchúýlạilànhữnghọcsinhvượttrộivềmặtnàođó.Nhữngcậubénàyđượchộiđồngquảntrịvànhàtrườnggiúpđỡvàkhuyếnkhíchrấtnhiều.

“NếuđánhgiáLakesidemộtcáchhờihợt,bạnsẽnghĩđâylàmộtngôitrườnghàngđầuvớinhữngđòihỏicaođộvàchútrọngmạnhmẽđếnviệcchuẩnbịchobậcđạihọc”,Fulghumnói.Thậtra,nhàtrườngcókhuynhhướnghếtsứcquantâmđếntừngcánhânhọcsinh,nhất lànhữnghọcsinhcóđiểmkhácthườngvànhàtrườngthườngtạorấtnhiềuquyềnlợivàđiềukiệnđể các em thựchiệný tưởng, chodùnóvượt xakhỏi giới hạn thông thường củanhàtrường.

Vềmặtnày,Lakesidequảlàđặcsắc:trườngchophéphọcsinhtheođuổinhữngmốiquantâmriêngvàGatesđãnhanhchóngthểhiệnđiềuđó.

***

Saunày, sẽđến lúcmọihọcsinh trong trườngđềubiết cậu làhọcsinhgiỏinhấtLakeside.NhưngđiểmđángchúýduynhấtởBillGateskhibắtđầuvàohọc lớp7 làđôibànchântotướngcủacậu.Mặcdùlàcậubénhỏnhắnnhấtkhốibảy,Gateslạimanggiàycỡ13.Mộtbạncùnglớpkểlại:“Tấtcảchúngtôiđềuthắcmắckhôngbiếtđôibànchânanhtacònlớnnữa

haykhông.”

TrongtấtcảcácmốiquanhệbạnbèởLakeside,khôngcóaigắnbóvàthânthiếtvớiGatesbằngKentEvans.Haicậubégắnbóvớinhaukểtừlớp7.Cảhaiđềucónăngkhiếu,cùngsaymêtoánhọcvàchẳngbaolâucảhailạicùngsaymêmáytínhdữdộihơnnữa.

GatesvàEvanscótínhcáchrấtkhácbiệtnhau.TrongkhiGateslãnhđạmvàcáchbiệtnhưchacậu,Kentlạinồngnhiệtvàcởimở.Làconcủamộtbộtrưởng,vớichiếcmôisứtvàmáitócđendày, Evans rất hoà đồng. Các học sinh Lakeside thường gọi cậu là “anh bạn tốt tính nhấttrường”.

Mùaxuân1968,gầncuốinămđầutiêncủaGatestạiLakeside,nhàtrườngđãcómộtquyếtđịnhhệtrọngđốivớitươnglaicủaBillGates.NướcMỹđangchuẩnbịđưacácphihànhgialênmặttrăng,mộtthànhtựukỹthuậtnhờvàosựpháttriểncủamáytính.Lakesideđãquyếtđịnhgiớithiệuchocáchọcsinhcủamìnhthếgiớimáytínhmớimẻvàkỳthú.Vấnđềlàlàmthếnàomuamộtchiếcmáytínhbằngngânsáchcủatrường,chodù làmộttrườngtưthụckhágiả.Nhữngmáytínhlớn(mainframe)lúcấytrịgiáhàngtriệuđô-lavànằmngoàitầmtaycủatấtcả,ngoạitrừchínhphủ,cáctrườngđạihọcvàcáccôngtylớn.DigitalEquipmentCorporation,haycòngọilàDEC,vừabắtđầutiếpthịmộtmáytínhmini,nhưngngaycảchiếcmáytínhcỡchiếctủlạnhnàycũngnằmngoàitầmngânsáchcủaLakeside.Vìthếnhàtrườngmuavềmộtmáyteletypekhárẻ.Vớichiphínhỏ,ngườisửdụngcóthểđánhlệnhlênmáyteletypevàliênlạcquađườngđiệnthoạivớimộtmáytínhminiPDP-10ởtrungtâmthànhphốSeattle(PDPviếttắttừProgramDataProcessor–Máyxửlýdữliệuchươngtrình).MáyPDP-10,mộttrongnhữngloạtmáytínhrấtnổitiếngdoDigitalEquipmentCorporationchếtạo,sẽđóngmộtvaitròquantrọngtrongquátrìnhpháttriểntrởthànhnhàlậptrìnhmáytínhcủaGates.MáyPDP-10 Lakeside sử dụng thuộc quyền sở hữu của General Electric. Công ty này tính tiền vớiLakesidetheo“giờmáy”cáchọcsinhsửdụngvàgiờmáylúcấyrấtđắt.

Mộtnhómcácbàmẹ,HộicácbàmẹLakeside,đãtổchứcmộtcuộcbáncácvậtdụnglinhtinhđểcótiềntrảgiờmáyvàđãquyêngópđượckhoảng3.000đô-la,vớihyvọngkhoảntiềnấysẽ

đủchiđếncuốinămhọc.ĐiềuhọkhônghìnhdungđượclàcônàngMáytínhcósứcquyếnrũnhưthếnàođốivớimấycậubésớmtinhkhônvàsaymêtoánhọccùngkhoahọc.BillGatesvàEvanssắpsửarơivàomộtcơnnghiệnngậprấttốnkém.

***

Lakeside trở thànhmột trongnhững trườngđầu tiên trongcảnướcsửdụngmáy tính làmphươngtiệndạyhọc.Phòngmáytínhnhanhchóngtrởthànhmộtđiểmthuhútmạnhmẽđốivớinhiềuhọc sinh thôngminhnhất củaLakeside, đặcbiệt làGates. Chẳngmấy chốc,máyteletypeđãtrởthànhmốidâyliênlạccủacậuvớimộtthếgiớimớivàkỳthú.

GatesquansátphòngmáytínhlầnđầutiêntronggiờtoáncủathầyPaulStocklin.Mộtngàymùaxuân,Stocklinđãđưacảlớptoáncủamìnhđếnkhốicaocấpđểxemmáy.TheosựhướngdẫncủaStocklin,Gatesđãđánhmộtvàilệnhvàquansátmộtcáchngạcnhiênkhithấymáyteletype,saukhigiaotiếpvớiPDP-10cáchxahàngdặm,câutrảlờihiệntrởlại.Điềuđócònthúvịhơncảchuyệnkhoahọcviễntưởng.

Gateslậptứcbịlôicuốn.Mỗikhicóthờigiờrảnhrỗi,cậulạichạyđếnkhốicaocấpđểtìmhiểuthêmvềhệthống.NhưngGateskhôngphảilàcậubéduynhấtsaymêmáytínhởLakeside.Cậunhậnthấymìnhphảitranhgiànhgiờmáyvớimộtđámcáchọcsinhkháccũngbịhútđếncănphòngnàynhưthểcómộtlựchấpdẫnmạnhmẽ.TrongsốđócómộthọcsinhkhốicaocấpnóinăngnhỏnhẹtênlàPaulAllen,lớnhơnGateshaituổi.

Bảynămsau,haingườibạnhọcnàysẽtạodựngMicrosoft,côngtythànhcôngnhấttronglịchsửkinhdoanhnướcMỹ.

***

KhiAlbertEinsteinbốn,nămtuổivàbịbệnhnằmtrêngiường,chacậuđãchocậumộtchiếclabàntừmáytínhbỏtúi.TrongcuốnTựthuậtđượcviết60nămsau,Einsteinđãmôtảchiếclabànấylàmột“kỳquan”.Cólẽnóđãđịnhhướngchocuộcđờicậubétrởthànhmộtnhàvậtlýlýthuyết.“Việcchiếckimấytuântheocáchcủariêngnólàmộtsựkiệnkhácthường”,ôngviết:“Tôivẫncònnhớ–ítratôitinrằngtôivẫncònnhớ–điềunàyđãgâychotôimộtấntượngsâusắcvàkhóphai.”

BillGateschắcchắnkhôngthểlýgiảiđượctháiđộcủacậuđốivới“kỳquan”củamình,chiếcmáytính.Nhưngnóđãkhơidậytrongcậumộtniềmđammêmạnhmẽ,mộtnỗiámảnh.KểtừngàyđầutiêntrongcănphòngmáytínhnhỏởLakeside,sứchútcủanóđốivớicậulàkhônggì

laychuyểnnổi.

Gatesđọcngấunghiếnmọithứcậukiếmđượcliênquanđếnmáytínhvàcáchthứcgiaotiếpvớichúng.Nhàtrườngchẳngbiếtgìvềmáytính.Gatesvàcáccậubékháctụtậpsuốtcảngàyđêmởphòngmáytínhvàtựmàymò.

“Chúngtôitựcôlậptrongthếgiớicủachúngtôi”,Gatesvềsaunhớlại:“Chẳngcóaihoàntoànhiểuđượcchiếcmáytínhngoàichúngtôi.Tôimuốntìmhiểuchínhxáckhảnăngcủanó.”

Niềmđammêvôhạnnàyđốivớimáytínhthậtđắtgiá.Trongvòngvàituần,3.000đô-laHộicácbàmẹLakesidequyêngópđãgầnhếtsạch.Cuốicùng,cácbậcchamẹđượcgửiyêucầugiúpthanhtoánsốhoáđơnđangnợdoGeneralElectricgửiđến.

ChươngtrìnhmáytínhđầutiêncủaGates,mộtchuỗimệnhlệnhchomáytính,làmộttròchơitick-tack-toe.Sauđócậuđãviếtmộtchươngtrìnhtròchơiđổbộmặttrăngđòihỏingườichơiphảihạcánhxuốngmặttrăngnhẹnhàngtrướckhidùnghếtnhiênliệutrongphithuyềnvàrơixuốngbềmặtmặttrăng.(Tròchơinàykhôngngờlạimangtínhtiêntri.TàuApollo11đổbộxuốngmặttrăngmangtheoNeilAmrstrongvàBuzzAldrinchỉcònvàigiâynhiênliệukhihạcánhxuốngmặtbiểnimlặngngày20/7/1969).Khikỹnănglậptrìnhđãđượcnângcao,Gatesđãđiềukhiểnmáytínhchơicờtriệuphú,ralệnhchomáytínhchơihàngnghìnvánđểnghiêncứucácchiếnlượcgiànhchiếnthắng.

NhữngchươngtrìnhmáytínhthuởbanđầunàyđượcviếtbằngmộtngônngữmáytínhgọilàBASIC (Beginner’s All Purpose Symbolic Instruction Code). Nó được hai giáo sư Đại họcDartmouthnăm1964viếttheotài trợcủaviệnkhoahọcquốcgianhằmdạysinhviênmộtphươngphápsửdụngmáytínhđơngiảnhơn.Gatesđặcbiệtquantâmđếncácnềntảngtoánhọccủakhoahọcmáytính,cáithếgiớinhịphânmớimẻmàconngườigiaotiếpvớimáytínhchỉdùnghaisố–thườngđượcgánlà0và1.GatesnóivềmốiquanhệnàygiữamáytínhvàtoánhọctrongcuốnCôngviệccủanhàlậptrìnhcủatácgiảSusanLammers:

“Hầuhếtcácnhà lậptrìnhgiỏiđềucónềntảngtoánhọc,vìnógiúpnghiêncứutínhthuầnkhiếttrongviệcchứngminhcácđịnhlý,khimàbạnkhôngđượcđưaranhữngnhậnđịnhmơhồmàchỉđượcđưaranhữngnhậnđịnhchínhxác.Trongtoánhọc,bạnphảipháttriểntrọnvẹnvấnđềvàphảikếthợpcácđịnh lý theonhữngphươngcáchmớimẻ.Bạn thườngphảichứngminhmộtvấnđềcóthểđượcgiảiquyếtnhanhchónghơn.Toánhọcliênquanrấttrựctiếpđếnviệclậptrình,cólẽtheoquanniệmcủatôi,nócònquantrọnghơntheoquanđiểmcủamọingười,bởivìtôinhìnvấnđềtheogóccạnhđó.Tôinghĩcómộtmốiquanhệrấttự

nhiêngiữahailĩnhvực.”

Gatesrấtgiỏitoán.Thựcchấtanhcónăngkhiếu.TrongkỳthigiànhdanhhiệutoánLakesidetổchứcchosinhviên,Gateslàsinhviênsốmộtcủatrường.Vềsauanhđãđạtđiểmtốiđa800vềphầntoántrongkỳthivàođạihọc.

TrongthờigianhọcởLakeside,anhđãdựcáchọcphầntoáncaocấptạiĐạihọcWashington.“Vìđọctrướcmôntoánnênthậtsựtôikhôngmấtnhiềuthờigianchomônhọctoánởtrường.Thậmchítôicóthểbịđiểmxấucácmônkhác,nhưngtôivẫnluônhọctốtmôntoán.”

FredWright,chủnhiệmbộmôntoántạiLakesideđãnóivềGates:“Anhtacóthểtìmracáchvắntắtđểgiảiquyếtmộtbàitoánđạisốhaymộtbàitoánmáytính.Anhtacóthểtìmracáchđơngiảnnhấtđểgiảiquyếtvấnđềtrongtoánhọc.Anhtalàmộtnhàtoánhọcphântíchgiỏinhấtmàtôiđãgặpsuốtbaonhiêunămgiảngdạy.NhưngthựcchấtBillgiỏivềmọimặtchứkhôngchỉvềtoánhọc.Anhcókhảnăngbaoquát.Đólàmộttrongnhữngđiềukhácthườngởanh.”

WrightphụtráchphòngmáytínhởkhốiCaocấpvàđượcghinhậnrấtcócôngtrongviệcvuntrồngthếhệnhântàimáytínhđầutiêncủaLakesidevàomùaxuân1968.Ôngđãnuôidưỡng,khíchlệvàgiúpđỡkhôngchỉGatesvàAllenmàcònnhiềuhọcsinhkhác, trongđócóMarcMcDonald,RichardWeilandvàChrisLarson,banhàlậptrìnhđầutiênđượctuyểndụnglàmviệcchoMicrosoft.

SaukhiLakesidecóchiếcmáyấy,BillvàKentliêntụcgặprắcrốivớinhàtrường.MộtsốghichépcủaKentđãthểhiệnviệcnày.Mọithứđềubêtrễ–bàivởmônhoábêtrễ,bàivởmônlýbêtrễ,sửvàvănchươngcũngchểnhmảng.

***

MặcdùGateschỉmớihọcởkhốisơcấp,chẳngbaolâusaucácanhchànglớplớnđãphảinhờđếncậuvềmáytính.TrongsốđócóPaulAllen,ngườithườngthúcépvàtháchthứcGatesgiảiquyếtcácvấnđềhócbúa.

“Paulcứchorằngtôihiểuhếtmọithứ”,Gateskể.“Chonênkhibịbíanhtathườngnói:‘Nàytớtháchcậugỡđượccúnàyđấy!’Anhtathườngtháchthứctôi…vàvấnđềthườngkhónuốt.”

Đếnphòngmáytínhvớinhaungàycàngnhiều,GatesvàAllenđãtrởthànhbạnbè.Mộthôm,GatesđếnnhàAllenvàsửngsốttrướcbộsưutậpsáchkhoahọcviễntưởngcủaAllen.

“Allenđọcnhiềugấpbốnlầntôi”,Gatesnhớlại.“Vàanhtacònđủthứsáchgiảnggiảimọiđiều.Nêntôithườnghỏianhta:‘Súnghoạtđộngrasao?Lòphảnứnghạtnhânhoạtđộngthếnào?’Paulgiảithíchmọithứrấttài.Vềsau,chúngtôicùnghọctoánvàlývớinhau.Chúngtôiđãtrởthànhbạnbènhưthếđấy.”

PaulAllenđọcsáchnhiềucũngchẳngcógìlạ.Hơn20năm,chacủacậu,KenethAllen,làmgiámđốccácthưviệnchotrườngĐạihọcWashington.

MặcdùAllencũnghăngsayvàcómáutranhđuaynhưGates,anhlạinóinăngnhỏnhẹđếnmứckhôngngờ,vớicáchbắttaycũngnhẹnhàngkhôngkém.Allennóichuyệnnhỏnhẹđếnđộkhicácphóngviênphỏngvấnanh,giọngcủaanhđôilúckhôngkíchhoạtđượcmáyghiâmcủahọ.

NhữnganhchàngkhácởLakesideđềumếnPaulAllen.Đốivớinhiềubạnhọc,dườngnhưanhtalàngườiđángmếnhơncả.Ngườitadễcócảmtìnhvớimộtanhchàngtócvàngđểria,mangkínhrâmphicôngvàcóthóiquenxáchcặp.Allenchẳnghềtựphụ,hoàntoànkhôngcótháiđộtađâythôngminhhơnngười.

“Paullàngườiđiềmđạm”,mộtbạnhọckhôngnằmtrongsốnhữngngườiđếnphòngmáynhậnxét.“Anhtalàmộtconmọtsáchnhưngkhônggiốngmọtsách.BaogiờcũngdễgầnvàthânthiệnhơnBill…Cókhibạnchạmmặtanhtatronghànhlangvàanhtasẽchặnbạnlạiđểnóichuyện.”

AllenvàGateskhôngchỉdànhnhiềuthờigianlàmviệcvớinhautrongphòngmáytínhmàcòndànhnhiềuthờigiannóichuyệnvềtươnglaicủangànhcôngnghệmáytính.

“Cảhaichúngtôiđềubịcuốnhútbởinhữngkhảnăngđadạngmàbạncóthểứngdụngmáytính”,Allennói.“Đólàmộtlĩnhvựctrithứcbaolamàchúngtôiđãcốgắnglĩnhhội…Billvàtôiluônluôncónhữnggiấcmơlớnvềviệcứngdụngmáytính.”

TrongkhiAllenthíchđọccáctạpchínhưĐiệntửPhổthông,Gateslạiđọcnhữngtạpchíkinhdoanhthườngcótrongnhàmình.Nhưmộtkhúcdạođầuchuẩnbịchochuyệnlàmănthựcthụ,Gates vàAllenđã thành lậpnhóm lập trình viênLakeside cùng với hai ngườibạn,RichardWeilandvàKentEvans.WeilandvàAllenđanghọclớp10,cònGatesvàEvansđanghọclớp8.NhómlậptrìnhviênLakesidenhắmđếnchuyệntìmkiếmnhữngcơhộisinhlợinhuậnđểứngdụngmáytínhvàothựctế.

“Tôilàngườiđềxuất”,Gatesnói.“Tôilàngườilêntiếng:‘Tahãychàomờigiớilàmănvàtìm

cáchbánthứgìđó.’”

Nhưngrồichínhgiớilàmănlạigọihọtrước.Vàthậtlàmộtcuộcgiaodịchtuyệtvời–họcóđượctấtcảmáymiễnphítheoýmuốn.

***

ĐượcthànhlậpbởibốnchuyêngiamáytínhĐạihọcWashingtonvàomùathu1968vớisựtàitrợcủacácnhàđầutưSeattle,ComputerCenterCorporationlàmộtcôngtytưnhânởSeattlequytụtiềmnăngmáytínhlớnnhấtBờTây.Côngtynày(màGatesgọilà“C-Cubed”)đãthuênhiềumáy tính từDigitalEquipmentCorporation, trongđócómộtmáyPDP-10giốngnhưmáymàGatesvàcáchọcsinhkhácởLakesideđãsửdụng.

ComputerCenterCorporationcóýđồbándịchvụcủamìnhchocácdoanhnghiệpkhoahọcvàkỹthuậttrongvùng–haybấtcứkháchhàngnàocầnđếnmáytínhvớigiácảphảichăng.

Mộttrongnhữngngườisánglậpcôngtyvàlàtrưởngnhómlậptrìnhkhoahọc,MoniqueRona,cómột con trai học lớp 8ở Lakeside – cùng trang lứa với Gates. Bà đã biết về chiếcmáyteletypecủatrườngvàhợpđồngmuagiờmáycủatrườngvớiGeneralElectric.MộtvịđạidiệncủacôngtybàđãtiếpxúcvớiLakesideđểtìmhiểuxemtrườngcómuốnthuxếpmộtthỏathuậntươngtựvớiComputerCenterCorporationkhông.Cáchọcsinhsẽcócơhộinhiềuhơnđểhọchỏivềmáytính,vịđạidiệnđãtrìnhbàynhưthế.

TrườngLakesidetánthànhvàmộtlầnnữayêucầucácbậcchamẹgiúpđỡtrangtrảigiờmáyconemhọsửdụng.

Gatesvàcáccậubékháclạinhanhchóngkhámphátấtcảnhữngchươngtrình“tinhxảo”ẩntrongphầnmềmcủaC-CubedPDP-10–nhữngchươngtrìnhhọchưagặptrongmáytínhcủaGeneralElectric.Mộtmẹomàcáccậubéhọcđượclàngắtmáymàchươngtrìnhvẫnchạy.Cáchnàynghĩalàmặcdùđãngắtrakhỏihệthống,máyvẫnchạychươngtrìnhcủahọ…vàghilạithờigiansửdụng.Hoáđơnmáytínhchẳngmấychốclênđếnhàngtrămđô-la.

“Nhữnganhchàngnàyrấtthèmthuồnggiờmáy”,DickWilkinson,mộttrongnhữngngườitổchứcComputerCenterCorporationnhớlại.“Mỗilầnchúngtôicóđượcmộtphiênbảnphầnmềmmới,chúngthườngsụcsạokhắptronghệthốngvàchúngtôithườngphảibỏquamộtsốhoáđơnvìchúnghaychạynhữngchươngtrìnhkhôngđượcphép.Chúngtìmđượccờvuatrênhệthốngmàlẽrakhôngđượcphép.ChúngthườngchơinửaváncờvàrờikhỏimáytrạmởLakesideđểtrởvềlớphaylàmgìđó.Chúngkhônghềhiểurằngchúngđangsửdụnggiờmáy

mộtcáchquámức.”

Cuốicùngthìtròtinhnghịchvượtngoàitầmkiểmsoát.GatesvàvàichàngtraikhácđãpháhệthốngbảomậtcủaPDP-10vànắmquyềntruycậpvàocáchồsơkếtoáncủacôngty.Cáccậuđãtìmthấytàikhoảncánhâncủamìnhvàlàmgiảmđisốthờigianmáytínhhọđãsửdụng.Họrấttựhàovềtrònày–chođếnkhibịphátgiác.

WilkinsonđãláixeđếnLakesideđểnóichuyệnvớiFredWright,giáoviêntoánphụtráchdựánmáytínhcủanhàtrường.Nhưnhữngđứatrẻhưnết,Gatesvàcácbạnkhácphảikéonhauvàophònghiệutrưởng.

“Chúngtôithôngbáolàcáccậubịcúpmáysáutuầnlễ”,Wilkinsonkể,“vànếuchúngtôipháthiệnviệcnàytrênmáymộtlầnnữachúngtôisẽgọicảnhsát,bởivìchuyệncáccậulàmlàbấthợppháp.Cáccậurấthốilỗi.Từđótrởđicáccậulànhữnghọcsinhrấtngoan.”

Sau đó không lâu Gates lại gây ra một chuyện vô cùng rắc rối cho Computer CenterCorporation.ChươngtrìnhBASICđầutiênmàGatesviếtbằngmáyPDP-10ởC-Cubedđượcgọilà“Bill”.Thếnhưnglầntiếptheokhicậunốikếtmáytínhvàtìmcáchnạpchươngtrìnhthìhệthốnglạibịtreo.

NgàyhômsauGatesthửlại.“Chươngtrìnhmớihaycũ?’’

Máytínhlạihỏi:“Tênchươngtrìnhcũ?”

Gatesđánhcâutrảlời:“TênchươngtrìnhcũlàBill.”

Bùm!Cứthế,hệthốnglạitreo.GatesđãcốnạpchươngtrìnhcủamìnhnhiềulầntrongvòngmấyngàytiếptheovàlầnnàomáytínhcủaC-Cubedcũngtreo.

ĐâylàmộtchuyệnkhôngvuiđốivớiComputerCenterCorporation,côngtyđangchịuchiphí,tìmcách thuhútkháchhàngmớivàgiữkháchhàng cũ.Mỗikhimáy tính trục trặc,nhữngkháchhàngtrảtiềnkháccũngbịtáchrakhỏihệthống.Tệhơnnữa,máytínhmấttấtcảnhữngdữ liệuđang làmviệc–mộtdạngAlzheimerđiện tử.Khimáytínhphụchồi trở lại,bộnhớtrốngrỗng.

NhữngngườilậptrìnhđangbótayởC-CubedcuốicùngđãhìnhdungđượcsaisótcủaGates.Khimáytínhhỏicậutêncủachươngtrình,lẽracậuchỉđánhmộttừ“Bill”.Chuỗikýtựcậuđánhvào,“TênchươngtrìnhcũlàBill”,quádàiđốivớimáy,mộtnguyênnhânkhiếnnóbịtreo.

Gatescócảmgiáchồhởikhibiếtrằngcậucóthểmộtthânmộtmìnhlàmtrụctrặccỗmáytínhkhổnglồbằngcáchđánhmộtchuỗikýtự.KhônglâusaucậubiếtrằnglàmtrụctrặcPDP-10khôngkhókhăngìcả.

PhầnmềmmàDigitalEquipmentCorporationcungcấpvớiPDP-10thuộc loạidễhỏnghóc.HômnàomaymắnthìhệthốngcủaC-Cubedhoạtđộngđượcbốngiờtrướckhitrụctrặc.Hômnàoxuixẻo,cónhiềukháchhàngsửdụng,trongvòngnửagiờnóđãbắtđầutrụctrặc.Nếumuốntiếptụchoạtđộng,hiểnnhiêncôngtynàyphảicóbiệnphápgìđó.

“Chúngtôibiếtmìnhgặprắcrốivềđộtincậy”,lờikểcủaSteveRussell,mộttrongnhữnglậptrìnhviên làmviệcchoC-Cubed. “Chúngtôibiết làmthếnàođểchốngtrụctrặc…đơngiảnbằngcáchchonhiềungườisửdụnghoặcngănkhôngchonhiềungườisửdụng.Cáimàchúngtôimuốnlàmlàquytụmộtnhómbạnbèthânthiệnsửdụngmàchúngtôicóthểmởchohọđểkiểmtrahệthốngvàtắtchohọkhichùngtôimuốnhệthốngđượcantoàn–bởivìcónhiềukháchhàngsửdụngmáyđemlạichochúngtôinhiềulợinhuận.”

Vìthếcôngtyđãthuêmộtnhómngườisửdụngvàhọtrởthànhnhóm“cađêm”khôngchínhthức.C-CubedđềnghịGatesvàcácchàngtraimêmáytínhởLakesidemộtcơhộithửlàmtrụctrặcmáytính.Đổilại,cáccậusẽcótấtcảgiờmáymiễnphítheoýmuốn.HọchỉviệcđếnC-Cubedbuổitốivàodịpcuốituần,saukhicáckháchhàngtrảtiềnđãrakhỏimáytính,ghinhậtkývàohệthốngvàchơicáctròchơi.Yêucầuduynhấtlàcáccậuphảicẩnthậnghichéptừnglỗimàcáccậupháthiệnđãlàmngưnghệthống.

Nhữnglỗimáytínhđượcgọilà“bọ”.ThángTámnăm1945,trongkhilàmviệctrênmộtmáytínhthửnghiệmmangtênMark1ởĐạihọcHarvard,mộtmạchđiệntrụctrặcvàngườitrợlýnghiêncứuđãtìmkiếmnguyênnhântrongđènchânkhôngvàhệthốngdâyđiện.Ôngđãtìmravấnđềvàgỡnórabằngmộtcáikẹp–đólàmộtconcôntrùng(bướmđêm)dài5cm.

“Kểtừđó”,GraceHopper,mộtthànhviêncủanhómnghiêncứuMark1,kểvớitạpchíTimenăm1984,“khimáytínhgặpbấtcứtrụctrặcgì,chúngtôiđềunóinócó‘bọ’”.(Concôntrùng(bướmđêm)nổi tiếng ấyđượcbảoquản tạiTrung tâmVũkhíHảiquânởDahlgren, bangVirginia).

Tìmkiếm“bọ”tronghệthốngmáytínhcủaC-CubedquảlàmộtlĩnhvựckhảosátphongphúchoGatesvàcácchàngtraikhác.Cáccậuđượcgiaochomộtthứgọilà“sổbáocáotìnhhình”dùngđểghilạinhữngkhámphávàkhảosátcủamình.Sáuthángsau,sổ“bọ”đãlênđếnhơn300trang.HầuhếtcácmụcđềuđượcghibởihaianhchàngBillGatesvàPaulAllen.

ComputerCenterCorporationtoạlạcởQuậnđạihọccủathànhphố,trongmộttoànhàcủaBuick.Saugiờhọc,GatesthườngphóngvềnhàởLaurelhurstđểăntốirồichạyđếnbệnhviệnnhiđồnggầnđóđónchuyếnxebussố30điđếnC-Cubedcáchđókhôngxa.

Thườngquanửađêmcácchàngtraimớixongviệc.Đôikhimộttrongcácôngbốbàmẹghéquavàchởtấtcảvềnhà.

“ChỉđếnkhicógiờmáymiễnphíởC-Cubed,chúngtôimớithựcsựlaovàomáytính”,Gateskể.“Lúcấytôiđãtrởthànhmộtngườichủchốt.Cảngàylẫnđêm.”

LúcnàyGates13tuổivàđanghoàntấtchươngtrìnhlớp8.

“Chúngtôithứcsuốtđêm…Thờigianấythậtvui”,Allennhớlại.

GatesvàAllenkhôngchỉtìmkiếmbọmàcòntìmkiếmnhữngthôngtincóthểgiúpcáccậutìmhiểuthêmvềmáytính,cáchệđiềuhànhvàphầnmềm.AllenthườngcùngGatessụcsạocácthùngrácđểtìmkiếmnhữngthôngtinquantrọngcònsótlạicủa“cangày”.

“Tôiđãtìmđượcnhữngtờghichépdínhcàphêđểnghiêncứucáchệđiềuhành”,Gateskể.

KentEvansthườngởđósuốtđêmvớiGatesvàAllen,cũngnhưRickWeiland.Saubốn,nămgiờlàmviệctrướcmáytính,cáccậuthườngkéonhauđiănpizzavàuốngCoke.Đólàthiênđườngcủanhữngtayhacker.

Thỉnhthoảng,mộtngườicao,trầmlặngcórâumangtênGaryKildallghéquavàobuổitốiđểsửdụngmáytínhvàtròchuyệnvớicáclậptrìnhviên.KildallđanghoàntấtcôngtrìnhtiếnsĩkhoahọcmáytínhcủamìnhởĐạihọcWashington.Mườinămsau,anhsẽcódịptiếpcậnvớinhữngcơhộilàmănlớnnhấttrongcuộccáchmạngmáytínhvàgópphầnlàmchoBilltrởnênmộtngườivôcùnggiàucó.

NộiquydoC-Cubedđặtrachocađêmkháđơngiản.Cácchàngtraicóthểsửdụnghệthốngmáytínhbaolâucũngđược.Cáccậuđượckhuyếnkhíchlàmtrụctrặchệthốngvàkhinóbịđìnhtrệ,cáccậuphảibáochoC-Cubednhữnggìcáccậuđãnhậpvàokhinótrụctrặc.Cáccậucóthểtìmthấy“bọ”mộtlầnnàođóvàcũngchỉmộtlần.C-Cubedsauđóthườngkhửlỗiphầnđócủachươngtrình.

“Thỉnhthoảngchúngtôiphảikhiểntráchcáccậuấyvìđãviphạmnộiquy,tứclàsửdụngconbọấynhiềulầntrướckhichúngtôiđiềuchỉnh”,lờikểcủaSteveRussell.“Vìđượcchúngtôicungcấpmiễnphígiờmáy,cáccậurấthăngháicộngtácvớichúngtôi.”

Russell,khiấyngoài30,đãởđóvàobanđêmđểtrôngcoicácchàngtrai,kểrằng:

“Thôngthường,khitôiđểmắtđếncôngviệccủacáccậu,cáccậuthườnghỏitôimộtmạchbốn,nămcâuvàtôithườngtrảlờicáccâuhỏikhádài.Cácanhchàngrútranhữngthôngtinbổíchtừđó.”

SteveRussell làmộtnhà lập trìnhmáy tínhnổi tiếngvàbọn trẻquấn lấyanhđể tìmhiểu.RussellvàođạihọcởDartmouthnhưngnghỉhọcnăm1958đểlàmlậptrìnhviêntạihọcviệnKỹthuậtMassachusetts,nơigiáosưJohnMcCarthy,mộtvịgiáosưđãngtrívàlàmộtbậcthầytoánhọc,đãnghĩra thuậtngữ“trí tuệnhântạo”hayAI(Artificial Intelligence).VềsauôngchuyểnsangtrungtâmnghiêncứuAIcủaStanfordởBờTâyvàRussellđitheoông.

Năm 1961, khi sử dụngmáy PDP-1, chiếcmáy tính đầu tiên trong loạtmáy tính PDP củaDigital,Russellđãviếtratròchơivideođầutiêntrênmáytínhtênlà“chiếntranhkhônggian”.MáyPDP-1cómộtmànhìnhCRThayốngtiaâmcực.Russellđãlàmviệcnhiềugiờđồnghồđểtạoramộtchấmsángtrênmànhìnhmàngườitacóthểđiềukhiểnnóđổihướngvàtăngtốcbằngcáchgạtcáccôngtắcởphíatrướcmáytính.Cuốicùng,tròchơicủaanhthànhhình–mộtcuộcgiaochiếntrongkhônggiangiữahaihoảtiễn,mỗichiếccó31đạnpháo.(Russelcũnglàmộtngườisaymêkhoahọcviễntưởng).Nhữngchấmsángngẫunhiêntrênmànhìnhthểhiệncác vì sao.Một chương trình về sau đã biến các ngôi sao thành các chòm sao.Một số tayhackerkhácđãcảitiếntròchơicủaanh.Ngườichơicóthểnhảyvàotầngkhônggianbêntrênbằngcáchgạtcôngtắc.

“Chiếntranhkhônggian”đãtrởthànhthuỷtổcủatấtcảnhữngtròchơimáytính.Chẳngbaolâu,mộtthếhệtròchơimớinốibướcrađời.

ỞStanford,Russelllàmviệctrêncáchệthốngmáytínhnhiềungườisửdụng,dùngmáyPDP-6củaDEC.C-Cubedđượcthànhlậpđểvậnhànhphiênbảnkếtiếpcủahệthốngnày,máyPDP-10và khai thác kinhdoanhdịch vụ trênmáy ấy. Russel được công ty C-Cubed tuyểndụng từTrung tâm Nghiên cứu Trí tuệ Nhân tạo của Stanford vào cuối năm 1961 vì anh có kinhnghiệmvớicáchệthốngmáytínhnhiềungườisửdụng.

ĐôikhiRusselđưachoGatesvàAllencáccẩmnangmáytínhvàdặndòtrảlạivàosánghômsau.Thayvìvềnhà,cáccậuởlạiC-Cubedsuốtđêmđểđọc.

GatesvàAllennổibậthơnsovớinhữnganhchàngkhácởlòngsaymê,Russelnhớnhưthế.“Cáccậuấycũngrấtthíchthútrongviệcđộtpháhệthốngsovớicácbạnkhác.”

GatesnổitiếngởC-Cubedlàmộtchuyêngiavềnghệthuậtđộtpháhệthốngbảomậtmáytính.Đặcbiệtcậucótàitrongviệctìmramột“conbọ”tênlà“mộtdòng”.Đâylàmộtchuỗikýtựbệnhlýcóthểđánhvàotrênmộtdòng,chophépGateskiểmsoáthệthốnghoặckhiếnnótrụctrặc.NgườitađồnrằngGatesđãbịkhiểntráchnặngnềtạiC-Cubedvìđãđộtphávàocáchệthốngbảomật.Tuynhiên,ngoạitrừlầnduynhấtsửađổitàikhoảntừLakeside,nhữngchuyệnnhưthếkhôngđượcrõ.CôngtynàykhuyếnkhíchGatesvàcácchàngtraitìmcáchxâmnhậpvàonhữnghồsơmàcáccậukhôngthểvàođược.C-Cubedphảibiếtđượclỗibảomậtthìmớimongsửađượclỗi.DigitalđãcungcấpmộthệthốngbảomậtcôngphuchomáyPDP-10màcácnhânviênởC-Cubedđãbổsungthêmbằngnhữngbiệnphápcủariênghọ.Họmuốnbiếtxemcóaicó thểđộtpháđượchệthốngbảomậthaykhôngvàhọrấtmuốnGates thử làmchuyệnnày.Cậulàmchuyệnấyvớisựtheodõivàchophépcủahọ.

“Chúngtôimuốnbiếtvềnhữngconbọnàyđểcóthểkhửchúng”,Russellkể.

MộtlậptrìnhviênkhácởC-Cubed,DickGruen,kểlại:“Tôikhônggọiđólàđộtphámàtôinói:‘Xemthửcáccậucócáchnàovàođượckhông.’Tôibảomọingườixemthửhệthốngbảomậtcóhoạtđộngtốthaykhông.Điềuđặcbiệtlàcáccậuấykhôngđánhcắpgìcủachúngtôicả,vàcáccậu làmchuyệnđókhôngnhữngđượcsựchấpthuậncủachúngtôimàcòn làmlợichochúngtôi.Chúngtôimuốncáccậubáochochúngtôibiếtvềnhữnglỗitìmthấy.”

MặcdùcósựđónggópcủaGates,AllenvàcácanhchàngkhácởLakeside,DECvẫntiếptụcgặptrụctrặcvớiphầnmềmnhiềungườisửdụngcủacôngty.Muốnkhửhếttấtcảcáclỗi,phảimấtbảynămnữa.Nhưnglúcấy,C-Cubedkhôngcònnữa,cònGatesvàAllenthìnổitiếnghơnnhiềusovớiSteveRussell.

Trungtâmmáytínhbắtđầuchậtvậtvàocuốinăm1969đếntháng3/1970côngtynàyphásản.

Gatesđanghoàntấtnămhọclớp9thìC-Cubedphásản.Lúcấy,cậuđãthựchiệnmộtviệckhởiđầuchonhiềuvụmuabánkhônngoanvàcólợitrongthờigianhọcởLakeside.Cậuđãchứngtỏrằngkhibướcvàochuyệnlàmăn,cậukhôngchophépmộtđiềugìcảntrởmình,kểcảtìnhbạn.

KhôngcầnbànbạcvấnđềvớiAllenvàWeiland,nhữngngườicùngtrongnhómlậptrìnhviênLakeside,GatesvàEvansđãthươnglượngmualạitừC-CubednhữngcuộnbăngtừcógiátrịcủaDECvớigiáthanhlý.CáccậugiấunhữngcuộnbăngnàytrongmáyteletypeởLakeside.Khitìmravànổigiận,Allengiữlấynhữngcuộnbăng.GatesvàEvansđedoạkiệntụngdùcác

cậuchỉmớiởtuổithiếuniên.

“Lúcấychuyệnquảlàcóphầncăngthẳng”,Allenkể,“nhưngrồicũngthuxếpđược”.GatesvàEvanscuốicùngđãbánđượcnhữngcuộnbăngvàkiếmlờihậuhĩnh.

MaryvàBillJr.khônghàilòngvớinhữngtròbịpbợmnhưthế.Họcàngquantâmhơnđếncontraimình.Họcảmthấydườngnhưmáytínhcómộtsứchútmãnhliệtđốivớicậubé.Mặcdùmớihọclớp9,cậuđãbịámảnhbởimáytính,khôngcònbiếtgìkhác,thứcsuốtcảđêm.GatesđangtrởthànhloạinhânvậtmàgiáosưMITJosephWeizenbaum,trongcuốnsáchSứcmạnhmáytínhvàlýtríconngườicủaông,đãmôtả:

“Nhữngchàngtraitrẻbộdạngnhếchnhác,đôimắtsánghõmsâu,ngồitrướcmànhìnhmáytính,đôicánhtayduỗithẳng,nhữngngóntaylúcnàocũngchựcchờgõvàonhữngchiếcnútvàphímmàsựchútâmcủahọdồnvàođónhưconbạctậptrungvàoxúcxắcđanglăn.Nhữngkhikhôngcăng thẳngnhư thế,họ thườngngồibànvớinhữngbản inmáy tínhvungvãimàhọnghiềnngẫmnhưnhữngmônsinhbịámảnhbởithầnchú.Họlàmviệcchođếnkhigầnngãgục,mộtmạchhaimươi,bamươigiờđồnghồ.Thứcăn,nếuhọgọi,đượcmangđến:càphê,coke,bánhmì.Nếuđượchọngủngaytrênghếgầnmáyin.Quầnáonhàunát,gươngmặtkhôngcạokhôngrửavàtóctaibùxùchứngthựcrằnghọđãquênmấtthânthểmìnhvàcảthếgiớimàhọđangsống.Đâylànhữngdânnghiệnmáytính,nhữngkẻlậptrìnhépxác...”

WeizenbaummiêutảnhữngchàngtraiởMITvàocuốithậpniên1960,ởphòngthínghiệmtrítuệnhântạo.Đoạnvăntrongsáchcủaôngđãbịphảnđốitrêncáctạpchímáytính.Nhữngtayhackerchorằngnóvôcăncứvàcóýxấu.Họxemmáytínhlàcôngcụcáchmạngcóthểlàmthayđổithếgiới.NhưngWeizenbaumlạichorằngnólàmmấtđitínhngười.Nhữngchàngtrainghiệnmáytínhkhôngcònbiếtđâulàgiớihạn,ôngnhậnđịnh.Họchìmtrongmêcung,khôngcònnhìnrathếgiớithậtnữa.

MaryvàBillJr.bắtđầuquansátthấytháiđộmáymócvàmêmuộiởcontraimình.Mặcdùtrướcđóchưabaogiờhọthúcépconmộtđiềugì,giờđâyhọđãphảilàmnhưvậy.Họbuộccậubéphảibỏmáytính,ítracũngmộtthờigian.

Gatesphântrần:“Mọingườinhìnthấysựviệcvànghĩrằngbọntrẻchúngtôiđãlúlẫn,nghĩrằngchúngtôichẳngcònthiếtgìđếnchuyệnkhácnữavàmộttìnhtrạngnhưthếquảthậtlàkhôngổn.Chonênbốmẹtôibảo:‘Condẹpcáitrònàyđi.’Thếlàtôidẹp.

Chẳngcógì làghêgớm.Tôidẹpnóđivàhọcnhữngmônkhácnhưkhoahọc, toán.Cóbaonhiêulàthờigianđểđọcsách.Ítnhấtcóđếnchínthángtôikhônghềđụngđếnmáytính.”

Cậuđãđọcsách,cũngsaymênhưđốivớimáytính.Cậuđọcmộtsốsáchtựthuật–trongđócósáchcủaFranklinRooseveltvàNapoléon–đểhiểutưtưởngcủanhữngvĩnhân.NhữngcuốncậuyêuthíchlàBắttrẻđồngxanhvàHòabìnhriêngrẽ.Vềsaucậutríchnhữngđoạndàitronghaicuốnsáchnàygửi chocácbạngái.HoldenCaulfield,nhânvật chính trongcuốnBắt trẻđồngxanh,đãtrởthànhmộttrongnhữnganhhùngcủacậu.

VàthếlàBillGates,taymáytínhlãoluyệnnhấtcủaphòngmáytínhLakesideđãtừbỏmáytínhgầnmộtnăm,từcuốinămlớp9đếngiữanămlớp10.

“Tôiđãcốgắnghếtmứcđểsốngbìnhthường”,anhnói.

***

TrongthờigiantheohọctạitrườngLakeside,BillGatesluônnổibậtsovớinhữngcậubékhác.Độnglực,sựđammê,tháiđộvàtrí thôngminhcủacậukhiếncậunổibậttrongđám.Thựcchất,BillGateschẳngcóđiềugìbìnhthường.GatesthườngbịtrêuchọcởLakesidevìcậutaquáthôngminhsovớinhữnghọcsinhkhác.ThậmchítrongmộtmôitrườngnhưLakeside,nơimàtrẻthôngminhchẳngphảilànổibật,Gatesthôngminhđếnmứcnhữnghọcsinhkhácphảitrêuchọc.Trênxebusđếntrường,Gates,nhỏtuổivànhỏconhơnnhữnganhchàngkhác,luônluônngồiởcuốixevàthườngbịgạtrangoàinhữngcuộcchuyệntrò.Thỉnhthoảng,cậucũngđượccácbạntánđồngkhikểmộtchuyệnđùa.

Sauchínthánggiánđoạn,Gateskhôiphụclạiniềmđammêmáytính.ChẳngmấychốcnhữnghọcsinhkhácnhậnthấycũngnhữnganhchàngấylạitụtậpđếnphòngmáytínhcủaLakeside.Sànnhàthườngvươngvãinhữngthẻđụclỗbịgấpnếp,cắtxénvànhữngđoạnbăngbịngắtra.Máyteletypelạithườngxuyênhoạtđộng.Gatesvàbạnbèthườngngồiởchiếcbàndài,uốngnhữngchaiCokehai lítvàchơicờvuahayđánhcờvâycủaTrungQuốctrongkhimáytínhhoàntấtcôngviệcđangthựchiện.Sauthờigianngồiởphòngmáy,Gatestrởthànhbậcthầyvềđánhcờvâyvàcóthểhạbấtcứhọcsinhnàotrongtrường.

“Gateshầunhưluônđivớinhữnganhchàngtrongphòngmáytính”,mộtbạnhọcnaylàkiếntrúcsưdanhtiếngởSeattlevàlànhàlãnhđạocộngđồngđãnhớlại.“Anhtathụđộngvềmặtgiaotiếpvàkhôngthíchquâyquầnvớinhữnghọcsinhkhác.Anhchànghoàntoànbịámảnhbởimốiquantâmvềmáytính…Cókhingườita thấyanhtachơiquầnvợtnhưngngoàirakhôngthấygìkhác.Thoạtđầu,tôinểsợGatesvànhữnganhchàngkháctrongphòngấy.Thậmchíphầnnàotôiđãthầntượnghoánhữngbạnấy.Nhưngrồitôithấyhọlànhữngconmọtsáchmàtôichẳngmuốngiống.Chínhhọlàmộtphầnlýdomàtôitừbỏmáytính…Họđãtrưởng

thànhrấthạnhẹpvềmặtxãhộivàhọlạikiêucăngngạomạn,còntôithìkhôngmuốntrởnênngườinhưthế…”

Đếnnămlớp11,GatesđượcxemnhưmộtđànanhvềmáytínhđốivớinhữngtaytìmhiểumáytínhnhỏtuổiởLakeside.Cậuthườngdiễnthuyếthànggiờđồnghồtrongphòngmáytính,nóichuyệnchuyênmônvàkểchuyệnvềnhữngtayhackertrongngànhvànhữngtayđạochíchđiệnthoạinhưđạiuýCrunch,ngườinổitiếngkhắpcảnướcvìđãchếtạonhữngcáigọilàhộpxanhchophépngườisửdụnggọiđiệnthoạiđườngdàikhôngtốntiền.MộttrongnhữngđànemđếnđểngheGatesnóichuyệnlàBradAugustine,họcsaucậubốnnăm.

“Anhtasốngvàthởvớimáytínhđếnđộquêncảcắtmóngtay”,Augustinenhớlại.“Móngtayanhtathườngdàiđếncảphân.Vềmặtấythìanhtacẩuthả,chỉmảiquantâmđếnnhữnggìđanglàm.”

“KỷyếuthườngniênvàonămGatestốtnghiệpLakesidecómộtbứcảnhcậuđangnằmtrênbàntrongphòngmáytính,điệnthoạiápvàotai,nóntrượttuyếtđộixùmxụptrênđầu.Dòngchúthíchghi:Anhchàngnàođây?

“Billlàngườinổibật”,mộtbạnhọccũnaylàmộtdoanhnhânthànhđạtkểlại.“MọingườiđềubiếtBillGates.Tôinghĩrằngkhôngcóai trongtrườnglạikhôngbiếtanhấy.Cónhữnganhchàngmọtsáchchẳngaithèmđểývàcónhữnganhchàngmọtsáchaicũngbiết.Billthuộcdạngthứhai.Trônganhtanhưmộtcậubé.Trônganhtatrẻhơntuổitác.Anhtacũnglàngườiđặcbiệtvôcùng.Anhtađượcđánhgiálàhọcsinhthôngminhnhấttrường.NếubạnhỏiaiđóởLakeside:“Ailàthầnđồngnổibậttrongcácthầnđồng?”,mọingườisẽnói:“BillGates”.Anhtađặcbiệt,anhtatựtin,anhtathôngminhđếnmứcđánggờm.NhắcđếnBillngườitathườngnghĩanhchàngnàysẽgiậtđượcgiảiNobel.Nhưnganhtalạikhôngcósựlịchduyệt.Anhtakhôngphảilàloạingườiđángmến.Anhtalàloạingườibiếtrằngmìnhthôngminhhơnmọingườivàbiếtrằnglúcnàomìnhcũngđúng…”

Anhtathểhiệnphongcáchđốichọingaycảvớicácgiáoviên–mộtphongcáchđượcchúýcủaanhngàynay.Nhiệttìnhcủaanhđôikhibiếnthànhmộtthứcảmxúcthôkệch,mạnhmẽvàthỉnhthoảngtrởthànhcơnnónggiậnđầytínhtrẻcon.NhiềubạnhọccũvẫncònnhớnhưincuộctranhluậnsôinổigiữaGatesvàgiáoviênvậtlýGaryMaestrettihồilớp10.Haithầytròtranhcãivớinhaudữdội,lờiquatiếnglại,ngaytrênbụcgiảngtrướclớp.Gateshéttoánglên,vungvẩyngóntay,chỉtrỏliênhồivàoMaestretti,bảorằngthầyđãsaimộtývềvật lý…vàGatesđãcãithắng.

Maestretti,nay làchủnhiệmngànhkhoahọccủa trường,khôngnhớgìvềcuộc tranh luận,nhưngôngnhớngayGatesvàbạnthânnhấtcủacậulàKentEvans.

“BàiviếtcủaBillthườngkhôngtrauchuốtnhiều”,Maestrettichobiết.“KentEvansthườngđisâucặnkẽvàovấnđề.Billlàdạngngườikhôngviếtdài”.CólúcMaestrettiđãkhuyếnkhíchBillvậndụngbàntaycũngnhưtríóc.Trongmộtbàithựcnghiệm,MaestrettiđãyêucầucậulắprápmộtbộlinhkiệnđiệntửRadioShacksaochonóhoạtđộng.

Tôicònnhớcậutamangđếnchotôivànói:‘Xongrồi,emđãhoànthànhbàithựctập.’Vàmốihànchìchảykhắpphíasau…Dĩnhiên,nókhônghoạtđộngđược.Rõràngcậutathiênvềtríóchơnlàthựcnghiệm…”

Chỗchocậutranhđuakhôngphảilàphòngthựctậpmàchínhlàlớphọc,mộtnơigiaotranhvềtrítuệ,nơimàcậucóthểdốcsứcđểgiànhđiểmkiểmtracaonhấthaytranhtàitoánhaylýnhanhhơnmọingười.Cậunổitiếngtronglớpvềviệctrảlờichínhxácnhữngcâuhỏilắtléo–lúcnàocậutacũngnhìnthấyýnghĩaẩngiấutrongmỗicâuhỏicủagiáoviên.

“Anhtalúcnàocũngđitrướcmộtbước”,CarlEdmark,bạnthờithơấukểlại.“Bạnkhôngthểlừađượcanhta.”

Gatesrấtbựcbộivớinhữngaikhôngnhanhtrínhưcậu,kểcảcácgiáoviên.Giáoviênmônkhoahọccủacậu,WilliamDougal,đãcólầnnhậnxét:“Nếumộtgiáoviêntỏrachậmchạp,Billắtsẽbuộtmiệng:‘Hiểnnhiênlàthế.’”

Tháiđộhợmhĩnhcủacậuđãgâyravachạmvớicácbạnhọc.ColbyAtwood,ngườihọctrướcGatesmộtnăm,ngồitrướcGatestronglớpluậtcủaluậtsưGaryLittle.LúcnàyGatesđanglàhọcsinhlớp11.Mộthôm,GatescườimộthọcsinhchậmchạptrongviệctrảlờicâuhỏithầyLittleđặtra.KhiAtwood,ngườikhôngthânvớiGates,nghethấyanhtacườibạnmình,anhtađãquaylại,túmáoGatesvàđuổira.ThầyLittlephảicanvàgiảnghoà.

“PhảnứngđókhôngchỉvìchuyệnhômấymàvìtháiđộcủaGatestrướcđónhiềulầntronglớp”,Atwoodchobiết.AtwoodđãgặplạiGatestrênmáybay20nămsau,khiGateslênkhoangvàophútchót.

“Trônganhtalếchthếch…mệtmỏi…tóctaibùxù…hệtnhưbộdạngngàyđihọc.”

TrongkhimộtsốbạnbènhớrằngGatesứngxửvụngvềvàhoàntoànmảimêvớithếgiớicủamáytínhLakeside thìvớinhữngngườibạnthâncậu lạikhôngphải làngườicáchbiệtnhưthoạttưởng.Cậucókhiếuhàihướcvàphiêulưu.Cậulạilàngườichịuđùa,thíchđùavàvuivẻ

vớibạnbè.Cậucóvốnkiếnthứcvàhiểubiếtrộnglớnvàcóthểnóichuyệnsaysưavềnhiềuđềtài.

“Aichorằnganhtalàmộtconmọtsáchthìhoặclàkhôngchơithânvớianhtahoặcđãlầm”,lờiPaulCarson,ngườiđammêchínhtrịchứkhôngphảimáytính.

Khi16tuổi,GatesmuamộtchiếcMustang1970mớitinhmàuđỏmàcậuvàcácbạnthườngnghỉhọcbuổichiềuđểrongchơi.

NgoàiKentEvans,hầunhưkhôngaigầngũiGatesthờitrunghọchơnCarlEdmark,bạncủacậutừlớp4.Suốtthờitrunghọc,GatesvàEdmarklàmgìcũngchungvớinhau–đixemphim,láixeMustang,điănhamburgervàchơimáybắnbi.Vàodịpcuốituầntrongnhữngthánghè,haicậuđitrượtnướcởkênhCanal.HaicậucũnghọctrượtdiềutrênkênhCanal,đểchomộtchiếcxuồngcaotốckéocondiềurộng5mvớidâykéodàihơn300m.

“Chúng tôi chơiđủmọi tròbình thường,hấpdẫnmàmọi thiếuniênvẫnchơi’,Edmarkkể.“Bill…thậtlàbìnhthường…chúngtôithườngnóivềcôngnghệCD.Cảhaiđứađềuquantâmđếnnhữngvấnđềkỹthuật…Nhưngchúngtôichẳngbaogiờnói‘Tớsẽtrởthànhôngnày’hay‘Tớsẽtrởthànhôngkia’.Thậtsựchúngtôichẳngbiếtmìnhsẽrasao.”

Khihọhọcnămcuốicấp,EdmarklàmcôngviệcmùahèởmộtngânhàngSeattle.Mộthôm,mộtphụnữcótuổibướcvàogửinhiềuhốiphiếumộtnghìnđô-lavàotàikhoảncủabà.TrướcđóEdmarkchưabaogiờnhìnthấytờhốiphiếumộtnghìnđô-la.Tốiđó,cậukểchoGates.“Thếthìtasẽtìmmộttờ”,Gatesnói.Ngàyhômsau,cậuđưachoEdmarkmộtnắmhốiphiếuhaimươiđô-lavàEdmarkđemsốtiềnấyđếnmộtnhàquảnlýngânhàngđểđổilấyhốiphiếumộtnghìnđô-la.

Tốiđó,EdmarkvàGatesđếntiệmDick,mộtquánhumburgernổitiếngcómóngàránbéonhấtthànhphố.Haianhchànggọicheeseburgervàgàrán.Khihoáđơnđưara,Gateshữnghờmởvívàđưachongườithungânhốiphiếumộtnghìnđô-lamớitinh.CôtanhìntờhốiphiếurồinhìnGates,nhìntớinhìnluinhiềulần.Cuốicùngcôtađitìmngườiquảnlý.

“Cótờnàonhỏhơnkhông?”viênquảnlýbướcrahỏimộtcáchnghiêmtúc.Gates,nhìntrẻhơnnămtuổisovớituổithậtcủamình,lắcđầumộtcáchtrịnhtrọng.“Không,khôngcòntờnàocả”,cậuđãquyếtđịnhdiễnhếtmànkịchxemđếnđâu.

“Saubữaăntrưachúngtôimớiđổiđược.Bâygiờthìkhôngthể”,ngườiquảnlýđáp.

GatesvàEdmarkphálêncười.Cuốicùng,họtrảtiềnthứcănbằngvàiđô-lavàleolênchiếc

Mustanglẩnvàomànđêm.

MặcdùGateschưabiếtcậusẽlàmgìtrongthờigianhọctrunghọcnhưngdườngnhưcậutinrằngbấtcứđiềugìcậulàmđềuđemlạichocậunhiềutiền.CậuđãnhiềulầnnóitrướcnhưthếvềtươnglaimìnhvớicáchọcsinhkhácvàgiáoviênởLakeside.Nămlớp11,GatesnóivớiPaulCarsonbạnmìnhrằngcậusẽlàtriệuphútrướcnăm30tuổi.

“Điềuđónghecóvẻngạomạn”,Carlsonkể.“Mộtsốngườinóirađiềuđóvìkhoáclác.Mộtsốngườinóirađiềuđóvìhọđánhgiáđượcchínhhọ.Billthuộcloạithứhai.”

Gates trở lạivớimáytínhvàocuốinăm1970,cậubắtđầutìmnhữngphươngcáchmớiđểkiếmtiền.TrongkhiGatesthuxếpchuyệnsáchvởsuốtchíntháng,PaulAllenlotìmkiếmmáytínhđểchạyởĐạihọcWashington,nơichacậulàmviệctạithưviệncủatrường.Allenbiếtnhiềuchỗ.CậutìmthấymộtmáytínhPDP-10ởkhoavậtlývàmộtmáyPDP-11ởbệnhviệntrườngđạihọc.Cậupháthiệncácmáytínhkhácởkhoakỹthuật.ĐếnlúcGatestrởlại,nhómlậptrìnhviênLakesideđãchuyểnhoạtđộngsangtrườngđạihọc,nơicáccậuthứcsuốtđêm.

“Chúngtôimòmẫmkhắpcácmáyđó”,Gateskể.“Chúngtôilùngkhắptrườngđạihọctìmxemmáynàocóthểsửdụngđược.TừkhiC-Cubedphásản,lúcnàocũngphảitìmkiếmgiờmáy.”

CótinđồnrằngGatesđãpháhỏngCybernet,mộtmạngmáytínhquốcgiadoControlDataCorporationđiềuhành,bằngcáchmòvàohệthốngbằngmộtmáycủaCDCtạitrườngđạihọc.Haicuốnsách,LửatrongthunglũngvàCôngcuộctạodựngMicrosoft,đãghilạirằngGatesđãbịkhiểntráchnặngnềbởicáckỹsưCDClầntheodấuvếtcậu.

NhưngcũngnhưchuyệnnghịchpháởC-Cubed,chuyệnnàycóvẻhuyềnhoặcchứkhôngthựctế.ControlDataCorporationlàmộttrongnhữngcôngtyđượcmệnhdanhlàBảychúlùnsảnxuấtmáytínhlớnvàonhữngnăm1960dướibóngNgườikhổnglồIBM.ĐạihọcWashingtonthật sự cómộtmáy tính CDCmà Gates đã truy cập. Nhưng nó không được nối vớimạngCybernet chonênGateskhông có cáchnàopháđượcmạng, theo lờimột lập trìnhviênhệthốngđãlắpđặtmáyCDCtạitrườngđạihọcnăm1968.

Gatesnóivềchuyệnnày:“ChúngtôitìmhiểuvềcácbộxửlýngoạivitrênmáyCDCtạitrườngđạihọc.NhưngtôikhôngliêncanđếnviệcpháhỏngCybernet…mặcdùtôibiếtmộtsốngườitựxưnghọđãlàm.”

NhómLậptrìnhviênLakesidenhậnđượcmộtcơhộilàmănquantrọngvàođầunăm1971.Information Sciences Inc.,một công tymáy tínhphân thời gian (time sharing)ởPortland,

bangOregongiốngnhưC-Cubed,đã tiếpxúcvớinhómvềviệcviếtmộtchươngtrìnhbảnglươngchomộttrongsốcáckháchhàngcủahọ. ISIcómộtmáyPDP-10vàchủtịchcôngty,TomMcLain,biếtrằngcácanhchàngnàycónhiềukinhnghiệmviếtcácchươngtrình trênmáy.DickWilkinson,mộttrongnhữngngườitổchứcC-Cubed,đãbánhệthốngmáytínhPDP-10 cho ISI trong thời gian ông làm giám đốc kinh doanh khu vực cho Digital EquipmentCorporation.AllenvàRichardWeilandđãquyếtđịnhkhôngcầnđếnnhữngđồngnghiệpđànemvàmờiGatescùngEvansrútluikhỏidựánISI.

Gatesnhớlại:“PaulvàRickthấyrằngkhôngcónhiềucôngviệcnênhọbảochúngtôi:‘Bọntớkhôngcầnđếncáccậu’.Nhưngsauđóhọgặptrụctrặc.Thậmchíhọchưakịpbắttayvàoviếtchươngtrìnhbảnglương.Thếlàhọyêucầutôitrởlạivànóivớihọ:‘Đượcthôi,cáccậumuốntớtrởlạithìtớsẽratay…’kếtcụclàtôivàKentviếtgầnhếtchươngtrìnhtínhlương,mộtchươngtrìnhCOBOL.Chúngtôicógiờmáymiễnphíđểlàmviệcvàđượctrảthùlaobằngmấygiờmáymiễnphí.Mọingườiđềucólợi.”

Dựán“bảnglương”quảthật“khánhàmchán”,theolờiGates.“Chúngtôiphảinắmđượcmứcthuếcủatiểubang,mứcchiếtgiảmlương…vànhữngthứđạiloạinhưvậy.”

ChuyệnlàmănvớiISIchothấynhómlậptrìnhviênLakesidephảicódanhnghĩachínhthức.ChacủaGatesđãgiúpcácthủtụcpháplývàhỗtrợhợpđồngvớiISI.Ôngđãtrởthànhcốvấnpháplýchínhthứccủanhóm.GatesvàEvansmới15tuổi.EvansghichépvềdựánISIvàchothấymộtsựhiểubiếtsâusắccủacáccậubémàkhibướcvàolàmănđãtỏrakhônngoanhơntuổi tác.Evansviết trongmộtmục: “Chúng tôiđangviếtmột chương trìnhbảng lươngrấtphứctạp.Ngày16/3làthờihạnchót.Vụlàmănnàyrấtbổíchvìchúngtôiđãtìmhiểuđượcrấtnhiềukhilàmviệctrongmôitrườngkinhdoanhvàlàmviệcvớicáccơquanchínhphủ.Suốt mấy tuần qua, chúng tôi đang cố gắng hết sức để hoàn thành. Thứ ba, chúng tôi điPortlandđểgiaochươngtrìnhvànhưhọđãnói: ‘Hãynghĩrahợpđồngsắptới.’Mọithứtừtrướcđếnnayđều làmvìmụcđíchhọchỏivàđểcóđượcnhữnggiờmáyđắt tiền.Giờđâychúngtôicũngmuốnkiếmlợinhuậnbằngtiềnnữa.”

Gates,Allen,EvansvàWeilandđápxebusđếnPortlandkhichươngtrìnhđãlàmxongđểgặpcácnhàkinhdoanhcủaISI.Saucuộcgặp,Kentviết:“…tấtcảchúngtôiđượctraogiấyđểviếtlýlịchtómtắtgiúpchohọtuyểndụngchúngtôi…tiềnbạcchưađượcđềcập.Paul,Billvàtôikhôngmuốnlĩnhlươngtheogiờnênchúngtôibànđếnmứcthanhtoánchocácsảnphẩmlậptrìnhvàthỏathuậnvềbảnquyền.Vấnđềbảnquyềntỏrađồsộ.Chúngtôiđượckhoảng10%khoảntiềnISInhậnđượctừmộttrongcácchươngtrìnhcủachúngtôi–Vềlâudài,chúngtôisẽ

cónhiềuhơnvàcôngtykhôngcầnlệthuộcbấtkỳđồngvốnnàocủaISI.”

Khôngrõcảnhómkiếmđượcbaonhiêutiềnbảnquyềntừdựánbảnglương,nhưngISIđãchocáccậugiờmáymiễnphítrịgiákhoảng10.000đô-la.

“NếuaimuốnbiếtvìsaoBillđượcnhưngàynay,theođánhgiácủatôiđólàdosớmcókinhnghiệmtronglàmăn”,lờiMarvinEvans,chacủaKent.

AllentốtnghiệptrườngLakesidenăm1971vàmùathunămấyghidanhvàotrườngđạihọctiểubangWashington, theochuyênngànhkhoahọcmáy tính.NhưnganhvàGatesđã thựchiệnmộtchươngtrìnhkinhdoanhkhácbằngcôngtycủachínhhọmàhọđặttênlàTraf-O-Data.

Ýtưởnglậpcôngtycủahọthậtlàtàitình.Hầuhếtmỗiđôthịđềudùngnhữnghộpkimloạinốivớinhữngốngcaosutrảingangđườngđểđếmxe.Nhữnghộpgiaothôngnàychứabănggiấy16kênh(rộnggấphailầnbăng8kênhdùngtrongcácmáyteletypecũ)vàmỗilầnmộtchiếcxehơivượtquaốngcaosu,máylạibấmlênbănggiấyvớicácsốnhịphân0và1.Cácconsốthểhiệngiờgiấcvàsốlượng.Chínhquyềncácthànhphốthuênhữngcôngtytưnhânchuyểndịchdữliệuthônàythànhthôngtinmàcáckỹsưđôthịcóthểsửdụng–chẳnghạn–đểxácđịnhxemđèngiaothôngcầnđỏhayxanhtrongthờigianbaonhiêulâuchoxecộlưuthôngtốiưu.

Nhưngcáccôngtycungcấpdịchvụnàylạichậmchạpvàđòihỏigiácao.GatesvàAllennghĩrằnghọcóthếlậptrìnhmáytínhphântíchcácbănggiấyđếmxecộrồibánthôngtinchocácchínhquyềnđô thịnhanhhơnvà rẻhơncácđối thủ.Gates thuêcáchọc sinh lớp7và8ởLakesidechuyểnđổisốliệutrêncácbănggiaothôngvàothẻmáytínhđểcậuđưavàomáytínhCDCởĐạihọcWashington.Chươngtrìnhphầnmềmcủacậubiếnđổidữliệuthànhcácsơđồlưulượnggiaothôngdễđọc.

ChrisLarson,họcsauGatesbốnnăm,làmộttrongsốnhữnghọcsinhđượcthuêvớichiphíthấp để chuyển đổi số liệu từ băng giao thông thành thẻ máy tính. Em họ của cậu, BradAugustine,cũngđượcthuêlàmviệcchoTraf-O-Data.Nhiềuhọcsinhkhác,kểcảmộtvàibàmẹcũngthamgiakhibọntrẻquábậnbịulàmbàitập.

KhiTraf-O-Datađãđivàohoạtđộng,AllenquyếtđịnhcậuvàGatescầnphảichếtạomáytínhriêngđểphântíchtrựctiếpcácbănggiaothông,khỏicầnđếnthaotácbằngtaynữa.Đólàmộtcôngviệckhókhăn.CáccậuđãthuêmộtkỹsưcủaBoeinggiúpthiếtkếphầncứng.Gatesgóp360đô-lavàcậucùngAllenmuamộtvimạchxửlý8008mớicủaIntel,mộttrongnhữngvi

mạchđầutiênbánquamộtnhàphânphốikhắpcảnước.Họnốikếtmộtbộđọcbănggiấy16kênhvào“máytính”củamìnhvàđưacácbănggiấygiaothôngvàothẳngtrongmáy.

Tuykhôngsánhđượcvềcôngnăngnhưmáyvitínhrađờivềsau,máytínhcủaTraf-O-Datađãhoạtđộngđược–hầunhưmọilúc.MaryGatesnhớcólầncontraibàđãgiớithiệumáygiaothôngcủacậuchomộtviênchứcchínhquyềnthànhphốtrongphòngăncủabà.Khimáygặptrụctrặc,viênquanchứcnàymấthứng.Billđãnănnỉmẹ:“Mẹbảoôngấyđi,mẹbảoôngấymáychạyđượcmà!”

GatesvàAllenthuđượctổngcộng20.000đô-latừTraf-O-Data.NhưngdoanhnghiệpnàychưabaogiờthànhcônglớncảvàcuốicùngnóbịxếpxókhiGatesvàođạihọc.

Nămlớp11tạiLakeside,trongkhitìmkiếmmốilàmănchoTraf-O-Data,Gatescóđượcnhữngkế hoạch kiếm tiền khác. Cậu và Evans thành lập một nhómmáy tính khác, gọi là LogicSimulationCompanyvàcáccậutungracáctờbướmquảngcáocôngviệcvànhânlựcgiárẻ.

MộtbứcthưcáccậugửichohọcsinhLakesideghirằng:“LPGvàLSClàhaitổchứcmáytínhhướngđếnmộtsốdựánthulợinhuận.Trongsốnàycóviệclậptrìnhhọc,thựchiệnnghiêncứudữliệugiaothông,làmsáchdạynấuăn…Chúngtôimuốnpháttriểnnhânlực,hiệnnaycónămthànhviêncủaLakeside.Tổchứcnàykhôngchỉđơnthuầnlàmviệcvềmáytính.Chúngtôicầnnhữngngườicóthểđánhmáy,vẽphácthảovàthựchiệnbảnvẽkiếntrúc.Nếubạnquantâm,hãygặpKentEvans,BillGateshayChrisLarson.”

Láthưđềcậpđến“cơhộibìnhđẳngchonamvànữ”vàđínhkèmmộtbiểumẫuchonhữnghọcsinhquantâmđiềnvàocácchitiếtnhưcóthểlàmviệcbaonhiêugiờ,thờigianrỗitrongmùahèvàkinhnghiệmvềmáytính.

Vàotháng5/1972,gầncuốinămlớp11.GatesvàEvansđượcbangiámhiệuLakesidetiếpxúcvớiýđịnhđiệntoánhoáthờigianbiểulớphọcchogần400họcsinh.Việcsắpxếphệthốngthờikhoábiểutừlâunaylàmộtcôngviệcrấtmấtthờigian.Lakesidemuốnchươngtrìnhmáytínhmớiphảihoànthànhchođầunămhọc1972-1973,vàomùathu.MộtcựukỹsưBoeingđượctuyểndụnglàmgiáoviêntoánởLakesideđangthựchiệnchươngtrìnhnàynhưngôngđãchếttrongmộtvụtainạnmáybay.CôngviệcđượcchuyểnsangchoGatesvàEvans.

Đaubuồnthay,chưađầymộttuầnsau,ngày28/5,kỳcuốituầndịplễChiếnsĩvongtrận,KentEvansđãchếttrongmộttainạnleonúi.VàithángsaukhiEvanschết,trườngmớibiếtrằngcậunằmtrongsố11ứngviênbánkếtcủakỳTrắcnghiệmHọcbổngTàinăngQuốcgia.Gatescũngcótrongdanhsách(nămsaucậuvàođếnchungkết).SaukhiEvanschết,chàngGates

bànghoàngđếnnhờAllengiúpmìnhtrongdựánthờikhoábiểu.CáccậuđãthỏathuậnthựchiệnvàomùahèđókhiAllentừĐạihọcWashingtontrởvề.

(Năm1986,GatesvàAllenđãtặngLakeside2,2triệuđô-lađểxâydựngmộttrungtâmkhoahọcvàtoánhọcmangtênhọ,vớigiảngđườngmangtênEvans).

Đầumùahèấy,đểtưởngnhớEvans,ngườisaymêchínhtrịchẳngkémmáytính,GatesđãđếnWashington,D.C.,phụviệctrongHạnghịviện.BốmẹcậuđãkiếmđượcchocậucôngviệcnàythôngquaBrockAdams,hiệnnaylàmộtdânbiểu.Gatesnhanhchóngtỏrõnăngkhiếuthươngmạicủamình.Cậuđãmua5.000huyhiệuMcGovern-Eagletonvớigiá5xumỗicái–tổngcộng20đô-la.KhiGeorgeMcGovernđánhbạiThomasEagletonkhỏidanhsáchứngcửtổngthống,Gatesđãbánnhữngchiếchuyhiệuhiếmhoinhưmónđồsưutậpvớigiá15đô-lamỗichiếc,thulợihàngnghìnđô-la.

Khiquốchộingưnghọptrongmùahè,GatesquayvềLakesideđểgiúpAllenthựchiệndựánthời khoá biểu. Các cậu đã viết chương trình bằng giờ máy miễn phí tích luỹ được ởInformationSciencesInc.Lakesidecũngthanhtoángiờmáynàychocáccậuvàcáccậukiếmđượcvàinghìnđô-la.ChươngtrìnhthờikhoábiểudohọthiếtkếvẫncònđượcsửdụngtạiLakesidedùđãquacảitiếnnhiềunăm.

Chươngtrìnhnàytỏralàmộtthànhtựuđốivớicáchọcsinhmùathunămđó,nhấtlàđốivớinhữnghọcsinhnămcuốicấp,nhữngngười–nhờcóGatesvàthờikhoábiểuđầysángtạo–khôngphảiđếnlớpvàochiềuthứba.Nhómcácsinhviênnămcuốiđãmặcáothunvớidòngchữ“CâulạcbộThứba”intrênnềnhìnhmộtkétbia.

CácnữsinhđãđượcnhậnvàoLakesidetừđầunămlớp11củaGates,khiLakesidesápnhậpvớiSt.Nicholas,mộttrườngnữsinh.GatesđăngkýhọcgiờkịchnghệtrongnămcuốichungvớimộtsốnữsinhđầutiênvàohọcởLakeside.KếtquảlàGatesđượcnhậnnhữngvaichínhtronghaivởkịchcủanhàtrườngĐêmSậpGiườngcủaJamesThurbervàBiHàiKịchcủanhàbiênkịchPeterShaffer.VởkịchcủaThurberđòihỏiGatesphảithuộcmộtđoạnđộcthoạidàibatrang.Gates,vớimộttrínhớgầnnhưmáy,chỉliếcquamấytranggiấytrongchốclátlàđãthuộc.

“Tôitựnhủ”,AnneStephens,ngườiđãđạodiễncảhaivởkịchcủaGates,nhớlại:“Khôngbiếtcậubénhútnhátnàylàmănrasao?Vởnàyrấtkhôkhan.Thếmàcậuđãdiễnhàohứng.Trôngcậuthậtcóduyên.”

Vớisựthànhcôngcủadựánthờikhoábiểu,Gatestiếptụctìmkiếmnhữngcơhộilàmănkhác

trongnămcuốicấp.Cậugửithưđếncáctrườngtrongvùng,đềnghịđiệntoánhoáthờikhoábiểucủahọ.Cậugiớithiệuhệthốngcủamìnhchốngtrùnglặpđến95%.

“ChúngtôisửdụngmộtchươngtrìnhlậpthờikhoábiểuđộcnhấtvônhịdoLakesidethiếtkế”,thưcủacậuviết.“Chúngtôicũngmongmuốncungcấpchươngtrìnhlậpthờikhoábiểunàychoquýtrường.Mộtchươngtrìnhtốtvớigiáphảichăng–2đô-lađến2,50đô-lachomỗihọcsinh.Chúngtôirấthânhạnhđượcdịpthảoluậnvềviệcnàyvớiquýtrường.”

GatesđãgiànhđượccôngviệcviếtchươngtrìnhmáytínhđầutiênphụcvụviệcghidanhmônhọcởtrườngCaođẳngThựcnghiệmthuộcĐạihọcWashington.TrườngnàydocácsinhviênĐạihọcWashingtonđiềuhànhvàgiảngdạycácchươngtrìnhtươngđươngvớichiphíthấp.Trườngkhôngdophíađạihọcđiềuhànhmàdohiệphội sinhviênđạihọcchínhphủđiềuhành.

Gatesđượchiệphộithuêlàmcôngviệclậptrình.Tuynhiên,cómộtvấnđềphátsinhkhôngliênquanđếnchươngtrìnhdocậuviết.ChịgáiKristicủacậu,sinhviênĐạihọcWashingtonlúcbấygiờ,làmộtthànhviêncủahiệphộisinhviênchínhphủ.Khinhàtrườngbiếtemcủacôcóđượchợpđồnglậpthờikhoábiểu,họđãlênánhiệphộivềtháiđộgiađìnhtrị.Kếtcục,Gateskiếmđượckhôngbaonhiêutừdựánnày–chỉkhoảng500đô-la.

Khibướcvàohọckỳhaicủanămcuối,Gatesvẫntìmkiếmcơhộikiếmtiềnbằngkinhnghiệmmáytínhcủamình.Cậukhôngphảichờlâu.

Mộthôm,GatesnhậnđượcmộtcúđiệnthoạicủamộtngườiđànôngởTRW,nhàthầukhổnglồvềquốcphòng.Ngaysauđó,GatesđãgọiđiệnđếnĐạihọcWashingtonởPullmanđểtìmcáchbáotinchoPaulAllen.

TRW,GateshốihảgiảithíchchoAllen,muốncảhaiđếnVancouverđểphỏngvấncàngsớmcàngtốt.“Paul,đâylàcơhộiđểbọnmìnhkiếmtiềnthựcsự!Phảiđithôi.”

PaulAllenchẳngđợiphảinàiép.MặcdùmớinămhọcthứhaiởđạihọctiểubangWashington,Allenđãchánđờisốngđạihọcvàcảmthấybứtrứt.Anhmuốnlaovàothựctế,ứngdụngnhữnghiểubiếtsâusắcvềmáytínhđểkiếmtiền.CólẽanhvàBillsẽthànhlậpcôngtyphầnmềmcủariênghọ.Họđãbànvềchuyệnấynhiềulần.

Chođếnbấygiờthìthùlaochocôngviệccủahọphầnlớnvẫnlànhữnggiờmáymiễnphí,banđầuởC-CubedvàsauđóởInformationSciences.NhưngTRWđãđềnghịmộtcôngviệctoànthờigiancólương.

Nhàthầuquốcphòngkhổnglồnàycủachínhphủđanggặprắcrối.TRWđangthựchiệnmộtdựánđiệntoánhoámạnglướiđiệnvùngTâyBắcchoBanquảntrịđiệnlựcBonneville.Máytínhsẽphântíchnhucầuđiệnlựccủakhuvựcvàkiểmsoátlượngđiệnphátratừcácđậpthuỷđiện trênsôngColumbia.TRWđã thành lậpcácvănphòngởVancouver,đốidiệnvới sôngColumbiaquaPortland.HệthốngđiềuđộđiệnsửdụngcácmáytínhPDP-10vàTRWphảiứngdụngchocácmáytínhhoạtđộng.Nhưngdựánnàychẳngmấychốcbịchậmtrễ.Nhưthườnglệ,phầnmềmPDP-10bịnhiễmbọ.Hợpđồngđòihỏicómộthệthốngđiềukhiểnthờigianthựcvớiđộtincậy99,9%,nếuTRWkhôngsửachữađượcphầnmềmmộtcáchnhanhchóng,côngtynàysẽphảibồithườnghợpđồngkhátốnkém.

Đãđếnlúcphảigọinhữngtaychuyêndiệtbọ.

BanlãnhđạoTRWởClevelandđãyêucầukhẩncấptìmkiếmnhữngchuyêngiasăntìmbọchophầnmềmPDP-10.LầntheomanhmốitừDigitalEquipmentCorporation,mộtkỹthuậtviêncủaTRWđãpháthiệnra“Sổbáocáotìnhhình”ởComputerCenterCorporationđãphásảntạiSeattle.Têncủahaithợsănbọxuấthiệnhầunhưtrêntừngtrang–BillGatesvàPaulAllen.TRWđãtiếpxúcvớiGatesquađiệnthoạitạinhà,đềnghịcậuvàAllenđếnVancouverđểdựphỏngvấn.

“Billvàtôidiệnbảnhnhấtđểđếnđó”,Allenkể.

Mặcdùcònnhỏtuổi,GatesvàAllenđãđượcđềnghịvàolàmviệcvớimứclương165đô-lamộttuần.

“Chúngtôisướngrunlên”,Allenkể.“Chođếnlúcấy,chúngtôivẫnchưahềkiếmđượctiềnmộtcáchnghiêmtúcbằngcôngviệcvềmáytính…kiếmđượctiềnbằngcôngviệcmìnhyêuthích…chúngtôithấythậttuyệtvời.”

Thayvì làmtrục trặcmáyPDP-10nhưcáccậuđã từng làmởC-Cubed,cáccậuđược tuyểndụngvàođểphụchồihệthốngmỗikhinótrụctrặc.

GatesđượcphépcủatrườngLakesidebảolưuhọckỳhaicủanămcuốiđểlàmviệctoànthờigiantạiTRW.AllenbỏhọcởđạihọctiểubangWashingtonvàhaicậutìmđượcmộtcănhộởVancouver,cáchSeattle160dặm.

ChínhtạiTRW,Gatesbắtđầupháttriểnthànhmộtnhàlậptrìnhthựcthụ.Lậptrìnhmáytínhlàcôngviệcthiênvềnghệthuậthơnlàkhoahọc.Nhữnglậptrìnhviêngiỏinhấtđềucómộtphongcáchriênggiốngnhưnétcọcủacácdanhhoạ.Gatesướcmơlàmmộtlậptrìnhviênbậc

thầy,tuyrằnghiệngiờanhđãthôikhôngviếtmãnhiềunămdobậnrộnđiềuhànhcôngtycủamình.

CónhiềunhàlậptrìnhgạocộithamgiadựánTRW.MộttrongnhữngngườiđólàJohnNorton.Ôngthíchviếtchúthíchtrànggiangđạihảivềmãlệnhcủangườilậptrình.ĐólàlầnđầutiênGatesthấycóngườilàmnhưthếvàcậurấtấntượng.Ngàynay,Gatesnhậnxétvềmãlệnhcủacáclậptrìnhviêncủamìnhbằngcáchgửitinđiệntửchohọ.Lờinhậnxétthườngmangtínhchỉtríchvàchâmbiếm.KhôngítlầncáclậptrìnhviênxuixẻocủaMicrosoftđãnhậnđượcthưđiệntửlúc2giờsángmởđầubằngcâu:“Đâylàđoạnlệnhngớngẩnnhấttrênđời.”

NortonthíchGatesvàtrởthànhmộtngườithầygiúpđỡcậuthiếuniênhăngsayưahọchỏivềcáckỹnănglậptrình.MỗikhiGatesphạmlỗihaylàmviệcluộmthuộm,Nortonthườngxemlạimãvàgiảnggiảicậuđãsainhữnggìvàlàmsaođểcảitiếnchocóhiệuquảhơn.

Tuynhiên,lạicònvấnđềtốtnghiệptrunghọc.Mùaxuân1973,saukhiđượcchấpnhậnvàohọcởHarvardvàomùathu,GatestrởvềSeattleđểhoànthànhhọckỳcuốitạiLakeside.Mặcdùlỡmấtbathánghọctập,cậuđãnhanhchóngđuổikịp.Vớimôntoán,cậulàngườithicuốicùngvàđãđạtđiểmcaonhất.Tuynhiên,toànmônhọccậubịxếploạiBvìgiáoviênchorằngGateskhôngđihọcnênkhôngđánhgiáđượctinhthầnhọctập.

Gatesbaogiờcũngđầytựtin.BillHucks,cũnglàbạnhọcnăm1973ởLakeside,nhớlạimộttrậnbóngchàyởphòngthểdụcnhàtrườngkhisắpsửatốtnghiệpvàothángSáu.SautrậnbóngmàGatesthắng,Hucksđãhỏicậu:“Saochuyệnthếnàorồi?Cậutínhlàmgìtiếp?”

GatesđãbảocậusẽđếnHarvardvàomùathu.Rồicậunóitiếpbằnggiọngnghiêmtúc:“Tớsẽkiếmđượcmộttriệutrướclúc25tuổi”.Cậunóiđókhôngphải là lờikhoác lác,cũngkhôngphảilàlờitiênđoán.Cậuđãnóivềtươnglaicủamìnhnhưthểthànhcôngcủacậulàtiềnđịnh,mộtsựđãrồi,mộtđiềuhiểnnhiênnhưthểmộtvớimộtlàhai.

“Tôicònnhớtôiđãkhôngngạcnhiên”,lờiHucks,ngườivềsautheongànhbáochívàhiệnnaykinhdoanhthiếtbịytếởvùngSeattle.“ChẳngcógìlạkhianhchàngGatesnàytỏrađầythamvọngvàsẽlàmgiàu.Mọingườitrongtrườngđềubiếtthànhtíchcủaanhta.”

Sau khi tốt nghiệp, Gates trở lại Vancouver để tiếp tục công việc với Allen về dự ánTRW.Nhưngmùa hè của cậu hoàn toàn không chỉ là những con số nhị phân không vàmột, haynhữngbữaănpizzavàcokeđêmkhuyatrướcmáytính.Cậudùngmộtphầntiền lươngcủamìnhđểmuamộtchiếcxuồngcaotốcvàcùngcácbạntrượtnướcởnhữngchiếchồkếcậnởOregonvàWashingtonkhirảnhrỗivàocuốituần.

MùahèdầntrôiquavàđếnlúcGatesphảirờiVancouverđểvàođạihọc,cậuvàAllenbắtđầunóichuyệnnghiêmtúcvềviệcthànhlậpcôngtyphầnmềmcủariênghọ.Chođếnbâygiờ,cáccậuđãcùngchungmộttầmnhìn,rằngmộtngàynàođó,máytínhsẽphổbiếntronggiađìnhnhưmáytruyềnhìnhvànhữngchiếcmáytínhđósẽcầnđếnphầnmềm–phầnmềmcủahọ.

“Chúngtôiluôncónhữnggiấcmơlớn”,Allenkể.

Chương2.“Thờicơđangđến”BillGatesnóivớimộtngườibạnrằnganhđếnHarvardđểhọchỏinhữngngườithôngminhhơnmình…vàanhđãrađivớitâmtrạngthấtvọng.

AnhđếnCambridgevàomùathunăm1973tronglúcchưahềcómộtýtưởngmìnhsẽlàmgìtrongđời.Mặcdùđãđăngkýmônhọcchínhlàdựbịluậthọc,anhlạikhôngmấyquantâmđếnchuyệntrởthànhluậtsưnhưchamình.Cảbốmẹanhcũngkhôngmấyhyvọnganhsẽtheođuổinghềnày.Giađìnhkhônghềépbuộcanhphảithếnàyhaythếkhác.Bốmẹchỉđòihỏianhphảivàođạihọcvàhoànhậpcùngcácsinhviênkhác.ThếthìcònmôitrườngđạihọcnàotốtchocontraihọbằngHarvard,trungtâmđàotạobậccaolâuđờinhấtnướcMỹ?Nơinàygắnliềnvớicảmộthuyềnthoại.Nógợichomọingườiliêntưởngđếnhìnhảnhsựthànhđạt,địavịvàthếlực…đỉnhcao.NhữngvịchánhántoàántốicaođềutừnghọcởHarvard.Cáctổngthốngcũngthế.

Giờđâycontraihọđãbướcvàomôitrườngtrítuệnày.MọiýtưởnganhấpủvềviệcthànhlậpmộtcôngtyphầnmềmvớiPaulAllenphảigáclại,bốmẹanhđãyêucầunhưthế.

“Lúcnàotôicũngmơhồkhôngbiếtmìnhsẽlàmgì,cònbốmẹtôithìmuốntôivàođạihọc”,Gateskể.“Bốmẹtôikhôngmuốntôilậpcôngtyvàcũngkhônghẳnmuốntôihoàntấtchươngtrìnhđạihọc.Ôngbàkhônghềcómộtýhướngcụthểtrongđầumàchỉnghĩrằngtôicầnphảisốngvớicácsinhviênkhác,theohọcchươngtrìnhđạihọcbìnhthường…vàtôiđãlàmnhưthế.”

ỞHarvard,hầuhếtsinhviênnămđầuđềusốngởkýtúcxánằmcạnhkhuYard,kềvớiQuảngtrườngHarvardởCambridge.Yardlàtrungtâmcủatrườngđạihọcthuởbanđầu,thànhlậpvàonăm1636,chỉ16nămsaukhinhữngdidânđặtchânđếnPlymouth.Vàocuốinămthứnhất,cácsinhviêncóthểđăngkýsốngtrong12khunộitrú.

Nămthứnhất,Gatesđượcxếpvàomộttrongcáckýtúcxávàởcùngphòngvớihaisinhviênkhác,SamZnaimervàJimJenkins.Họđãđượcxếpcùngphòngmộtcáchtìnhcờ.Họkhônghềquenbiếtnhau.Cảbaxuấtthântừnhữnghoàncảnhvànhữngnềnvănhoávôcùngkhácbiệtnhau–đúnglàdạngmôitrườngmàbốmẹGatesđãkỳvọng.Gateslàmộtchàngdatrắng,giàucó,ngườiSeattle.ZnaimerlàmộtchàngDotháinghèođếntừCanadamàbốmẹđãdicưsangMontrealsaucuộctànsát.AnhvàoHarvardbằngmộthọcbổng,theongànhhoá. Jenkins làchàngdađentầnglớptrunglưungườivùngChattanoongabangTennessee,cóchatrongquân

đội.

“Tôi thấy Bill có nét độc đáo”, hồi tưởng của Znaimer, hiện nay đang là nhà đầu tư ởVancouver,BritishColumbia.“TrướcđótôikhôngquenbiếtnhiềunhữngngườidatrắnggiàucógốcAnglo-SaxontheođạoTinlành.ỞMontreal,tôikhôngquenbiếtnhữngngườinhưthế.Billlàmộtngườixuấtthântừmộtgiađìnhkhágiảvàđãhọctrườngtư.AnhtathườngkểmộtvịgiámđốcnàođócủabangWashingtonhayluitớivớiôngnộianhnhưthếnào…mộtthếgiớikhôngquenthuộcvới tôi.Nhưngngược lại,Billrấthoàđồng.Anhchẳngkhoác láchayhuênhhoang.Tấtcảbọntôiđềusốngnhưnhau.Chúngtôicùngăn,cùnglàmviệcvàchúngtôiđềuquantâmđếnkhoahọc,kỹthuậtvànhữngthứkhácđạiloạinhưvậy.Chúngtôisaymêkhoahọcviễntưởng.”

KhighidanhvàoHarvard,Gatesđượcphépthamdựcảchươngtrìnhđạihọcvàcaohọc.Điềuđócũngkhônglạđốivớinhữngsinhviêncónăngkhiếu.Điềukháclạlàanhđãđượcphépgáclạinhữnghọcphầnđạihọcvềtoán,lý,khoahọcmáytínhđểđăngkýnhữngtínchỉchochươngtrìnhcaohọcvềsau. “Khoảnghaiphầnbacáchọcphầncủa tôinhắmvàobằngđạihọcvàkhoảngmộtphầnbadànhchobằngcaohọc,mặcdùgiờđâytấtcảđềuvônghĩavìtôiđãkhônghoàntấtđượcchươngtrìnhnàocả”,Gateskể.

NămđầutiênanhthamdựnhữnghọcphầnkhónhấtcủaHarvard,gọilà“Toán55”.Hầuhếtmọingườitronglớpđềutừngđạtmứcđiểmhoànhảo800vềtoántrongkỳtrắcnghiệmSAT.Gateshọcgiỏiphầnnàynhưnganhkhôngphảilàngườigiỏinhất.Haisinhviênkhácđãvượttrênanh,trongđócóAndyBraiterman,ngườisốngcùngkýtúcxávớiGates.BraitermanvàoHarvardvớitưcáchsinhviênnămthứhai.AnhtavàGatesđãtrởthànhbạnthânvàvềsauởcùngphòng.

Gatesđãtheonhữngphầnhọcđiểnhìnhcủachươngtrìnhđạihọcnhưkinhtếhọc,lịchsử,vănhọcvàtâmlýhọc.TháiđộhọctậpcủaanhcũnggiốngnhưởLakeside.Anhhọcchămvàđạtkếtquảtốtởnhữngmônmàanhquantâm.Anhkhôngchămvớinhữngmônhọckhônglàmanhquantâm.Tuynhiên,anhvẫnđạtkếtquảtốtvìanhquáthôngminh.ỞmônvănchươngHyLạpnămthứnhất,Gatesđãngủgụctrongkỳthicuốikhoánhưngvẫnkiếmđượcđiểm“B”mônnày.“Anhtarất tựhàovềđiềuđó”,Braitermannhớlại. “Đó làmộtcâuchuyệnanhtathườngkểvềmình.”

ChuyệnGatesngủgụctronglớpkhôngcógìlàngạcnhiên.Anhsốngrấtcăngthẳng.Anhlàmviệcbangàykhôngngủlàchuyệnbìnhthường.“Làmsaoanhtachịuđượcsựthiếungủ,tôikhônghìnhdungnổi”,Znaimerkể.“Tôigầnnhưgụcsau18hay24tiếng,nhưngthóiquencủa

anhtalàlàmviệc36tiếnghayhơnnữa,nằmgục10tiếngrồirangoài,ănpizzavàlạilàmviệc.Vànếunhưanhtalạibắtđầulàmviệclúc3giờsángthìcũngchẳngcógìlạ.”

Giờgiấcnghỉngơicủaanhthậtkỳdị.Gateskhôngbaogiờngủđệm.Anhthườngnằmxuốngchiếcgiườngchưatrảidọncủamình,trùmchănđiệnlênđầuvàngủngaytứckhắctrongtiếnggáy,bấtkểgiờgiấcvànhữnggìdiễnratrongphòng.(HiệnnayGatesvẫnngủrấtnhanh.Khiđitrongmáybay,anhthườngtrùmchănlênđầuvàngủsuốtchuyếnbay).

“Anhtachẳngmấychúýđếnnhữngthứmàanhtakhôngquantâm,dùlàquầnáohaygiấcngủ”,Znaimerchobiết.

Đốivớibạnbècùngphòngvànhómnhỏsinhviênmàanhcùngsinhhoạt,Gateslàmộtnhânvậtrấtsôinổi.Anhthườngrơivàotrạngtháibùngnổnănglượngvàđungđưatớilui,haitayômđầutrongkhinóichuyện,khiđọchaykhitậptrungvàomộtvấnđềtưduy.Đôilúc,anhvungtaymạnhmẽđểthểhiệnquanđiểmkhinóichuyện.

Phần lớnnăng lượngnàyđượcdồn vàomáy tính, như lúcở Lakeside.DùGates chưađịnhhướngcuộcđờikhivàoHarvardnhưngđốivớinhữngngườiquenbiếtanh,chẳngailạgìniềmđammêthậtsựcủaanh.Trongnămđầutiên,anhđãbỏnhiềutuầnlễchomộtchươngtrìnhBASICchơibóngchàytrênmáytínhmànóđòihỏianhphảihìnhdungranhữnggiải thuậtphứctạpđểthểhiệnhìnhtrênmáytínhvềđánhbóng,némbóngvàbắtbóng.Ngaycảnhữnglúcsaygiấcdướichiếcchănđiện,Gatescũngmơđếnmáytính.Mộtlầnvàokhoảng3giờsáng,Gatesbắtđầunóimêtronglúcngủ,lặpđilặplạimãi:“Mộtdấuphẩy,mộtdấuphẩy,mộtdấuphẩy,mộtdấuphẩy…”

Trongnămấy,anhđãdànhnhiềuđêmthứcởtrungtâmmáytínhAikencủaHarvard,nơicũngcómộtmáyPDP-10.ZnaimerđôikhighéquatoànhàmáytínhnàyvàbắtgặpGatesđangngồimàymòtrênmộtchiếcmáytính.Cónhiềutròchơitrênmáytính,trongsốđócó“chiếntranhkhônggian”củaSteveRussellvàGatescùngZnaimerthườngchơitrònàyđếnrạngsáng.

Đểthưgiãn,Gates,ZnaimervàBraitermanthườngđixemphimởCambridgehaychơimáybắnbiởđạisảnhtầngtrênkýtúcxácủahọ.Đạisảnhnàycũngcómộtphiênbảncũcủatròchơivideo“Pong”.(TròchơinàyđãđượcthiếtkếbởiNolanBushnellvàkhiếnanhtrởnêngiàucóvànổitiếng.Anhđãbántròchơinàythôngquacôngtydomìnhthànhlập,Atari).

Thôngthường,khinóiđếntròchơithìchàngGatesđầymáuănthuahầunhưlúcnàocũngchiếnthắng.Anhtrởthànhmộttaychơingoạihạngởcảhaitròmáybắnbivà“Pong”.

“Ngoàichơimáybắnbivàđixemphimlubù”,Znaimernói,“chúngtôicòncùngchungnhữnghoạtđộngkhácnhưchuyệnyêuđươngvàâmnhạc…cóđiềubọnchúngtôibịthôithúcbởilửalòngnhiềuhơnBill.Tôinhớanhtachẳnghềsănđuổibấtcứphụnữnàotrongkhiđãcórấtnhiềucơhội.”

KhôngmộtaiquenbiếtGatesởHarvardthấyanhhẹnhòvớiaikhicònhọcởđó.Thỉnhthoảnganhcóđếnthămmộtcôgáivàonhữngdịpvềnhàtrongkỳnghỉnhưnggiữahọkhôngcóquanhệyêuđương.CôấylàKarenGloyd,sinhviênnămthứnhấttrườngĐạihọcWhitmanởbangWashington.GloydtrẻhơnGatesvàituổi,đãvàođạihọcsớmởđộtuổi16.Họbiếtnhauquacácbậcchamẹ.Chadượngcủacôcũngcóchântronghộiđồngquảntrịhiệphộiluậtsưtiểubang,giốngnhưchaGates.Gateskhônggâymấyấn tượngsâusắcchoGloyd.AnhthiếuvẻsangtrọngmàmộtcôgáitrẻthườnghìnhdungvềmộtchàngtraiHarvard.GloydcũngthấyrõGatesítquanhệvớiphụnữ.ĐiềuđầutiênmàanhmuốnbiếtkhihọgặpnhaulàđiểmsốcôđạtđượctrongkỳthiSATvàođạihọc.

“Lúcấytôicũngkhôngmấyquantâmđếnchuyệnkết thân”,Gloyd,giờđã lậpgiađình,hồitưởnglại.“Nghĩlạithậtbuồncười,nhưnglúcấythậttìnhtôichẳngthấybuồncười.Tôicứngỡmìnhnghelầmanhta.”ThếrồiGatestiếptụcgiảnggiảichoGloydrằnganhđãdựkỳthiSAThailầnđểđạtđiểmsốhoànhảolà1.600.(Điểmsốtoánvàngônngữmỗithứđạt800làtốiđa).Gatesbảocôrằngkhianhthilầnđầu,anhlàmmộtmạchphầntoánnhưngmộtlỗivớvẩnlàmanhrốtcuộcđượccó790điểm.Thilầnthứhaianhđượcđiểmtốiđalà800.“Lúcnóichuyệnđếnđó”,Gloydkể,“tôiđãnghĩrằngchúngtôichẳngcómấyđiểmhợpnhau.”

Họcòngặpnhauvàilầnnữa.Mộtlần,khicảhaitừtrườngvềnhà,họđãtháptùngcùngcácôngbốtrongchuyếndulịchcủahộiluậtsưđếncảngFridayởquầnđảothắngcảnhSanJuan.Buổitối,Gloydvànhữngngườibạntrẻkháctrongchuyếnđiđãlấyxecủacácôngbốláivàothànhphốđểkhiêuvũvàănuống.CònGatesthìngồilạiđánhbàipokervớinhữngngườilớn.

“Billvà tôicóchơiquầnvợtvớinhauvài lầnnữa,nhưngthậtsựchúngtôikhôngmấyhợpnhau”,Gloydkể.“Lúcnàotôicũngnghĩanhấytốttính,nhưngthuộcloạingườichuyênđènsách,còntôithìthíchhộihè,bạnbèvànhữngchuyệnkhác.Billquảthậtbẽnlẽn.Lúcấytôicóấntượngrằnganhkhôngcónhiềukinhnghiệmtrongchuyệnhẹnhòcáccôgáicũngnhưđichơivàthamgiacáchoạtđộngngoàixãhội.Tôinghĩanhtakhôngmuốnmấtthờigianchonhữngchuyệnmàanhkhôngmấyquantâm.”

DùGatescólẽkhônggiaodunhiềuvớicáccôgái,đólàđiềukhiếnanhkhácbiệtvớinhiềubạnbèởHarvard.Anhđãbướcchânvào“chốnlàmăn”.Anhcócôngtyriêngcủamình,Traf-O-

Data.

“ĐólàmộttrongnhữngđiềuđángchúývềBill”,Znaimerkể.“Sovớinhữngngườicònlạitrongchúngtôi,anhtacónềntảngvữngchắchơn.Bạncóthểtìmthấynhữngnhàtoánhọchayvậtlýhọckhácthậtsựtàigiỏi.NhưngBillcónhiềukinhnghiệmthựctế.Anhtađãtừngđilàmviệctrongnhiềumôitrườngkhácnhau,nhưTRW.”

ZnaimernhớrằngGatesđãbỏranhiềuđêmtrongcănphòngkýtúcxávàođầunăm1974đểtínhthuếchodoanhnghiêpTraf-O-Datacủamình.“Tôichẳngbiếtgìvềbiểumẫuthuế.Đólàchuyệncủabốmẹtôi”,Znaimerkể.“NhưngBilllạibiết.”

TrongkhiBillđanghoàntấtnămthứnhấtởHarvard,PaulAllenởWashingtoncốtìmkiếmthươngvụlàmănmớichoTraf-O-Data.AnhđãthươngthuyếtcácthươngvụvớichínhquyềnnhiềutiểubangcũngnhưCanada.Nhưngdoanhnghiệpcủahọbịépgiáthầubởichínhphủliênbang,ngườiquyếtđịnhhỗtrợcácthànhphốvàcácquậnhạtphântíchsốliệugiaothông.

Ngoàichínhphủ,chẳngcóaitrảtiềnchoGatesvàAllenđểthựchiệndịchvụnày.Nhữnghợpđồng của họ ở Canada không đủ để duy trì doanh nghiệp. Có lúc thậm chí họ đã tính đếnchuyệnbáncácmáymóccủaTraf-O-DatachomộtcôngtyBrazil,nhưngviệckhôngthành.Vớitìnhhìnhtuộtdốccủacôngty,GatesvàAllenbắtđầucónhữngcuộcđiệnđàmđườngdàibàntínhxemhọphảilàmgì.AllenquyếtđịnhsẽphốihợpvớibạnmìnhsaukhiGateshoàntấtnămthứnhất.Họsẽcùnglàmviệcvớinhauvàvắtócsuynghĩracáckếhoạchtươnglai.BốmẹGatesrấtnảnlòngkhiGatesnghĩđếnviệctừbỏHarvard.AnhvàAllenrấtchíthúvềviệclậpcôngtymáytínhcủariênghọ,anhđãnóichuyệnvớibốmẹ.Mùahènăm1974ấy,GatesđiphỏngvấnxinviệcnhiềunơiởBoston,kểcảHoneywell,mộttrongBảychúlùnchếtạomáytínhlớndướibóngNàngBạchTuyết–IBMhùngmạnh.MộtnhàquảnlýởHoneywellsaukhiphỏngvấnGatesđãgọiđiệnchoAllenởSeattle.

“Tôivừagặpanhbạncủaanh,vàanhtathậtsựgâyấntượngchotôivềkhảnăngcủaanhta”,ngườinàyđãbảoAllen.“Chúngtôicũngmuốnđềnghịvớianhmộtchỗlàm.HãyđếnBostonvàchúngtasẽngãngũcôngviệc.”

AllenđónggóivàochiếcChryslerNewYorkervànhắmhướngĐônglênđường,vượtquanhiềuvùngđấtnướctrongbangàytrờiđểđếnchỗGates.NhưngkhiđếnBoston,Allenbịbấtngờ.AnhđếnHoneywelltrongbộđồtrịnhtrọngnhấtđểnóichuyệnvớinhàquảnlýđãgọiđiệnchoanhởSeatle.“Cuộctròchuyệnquađiệnthoạiấythậtlàthúvị”,ngườinàybảoAllen,“nhưngthậtrachúngtôiđãkhôngđềnghịvớianhmộtchỗlàm.”Họđãthươngthuyếtkhácăngthẳng

nhưngAllenkiếmđượcviệc.AnhvàGateslàmviệcchungvớinhauởHoneywellsuốtnhữngngàyhècònlại.

GatesvàAllennhấttrírằngngànhmáytínhsắpđạtđếnmứcđộbùngnổvàkhiấynósẽđưađường chomột cuộc cáchmạng kỹ thuậtở tầmvóc trọngđại.Họđangởngưỡng cửa củanhữnggiâyphútmàkhiấylịchsửcũngphảinínthở…vànhẩycẫnglên,nhưtrướcđâykhiconngườichếtạoxehơivàmáybay.Quyềnnăngcủamáytínhđãsắphộitụ.Tầmnhìncủahọvềmộtchiếcmáytínhởtừngnhàđãkhôngcònlàgiấcmơhoangđườngnữa.“Sắprồi”,Allencứbảobạnnhưthế.Vàhoặchọsẽlàngườiđiđầucuộccáchmạngđóhoặcbịnócuốnđi.AllencònháohứcmuốnthànhlậpcôngtyhơncảGates,ngườiđangloâuvềphảnứngcủagiađìnhnếubỏhọc.

“Paulcứnóilậpcôngtyđi,làmđi”,Gatesnhớlại.“Paulđãnhìnthấyvịtrícủangànhnày.”“Anhtacứnói:‘Sẽmuộnmất.Chúngtasẽlỡdịpmất.’”

Cólúchọđãđịnhchếtạomáytínhriêngchomình.Allenquantâmđếnphầncứngmáytínhnhiềuhơn,Gateschỉquantâmđếnphầnmềm–linhhồncủacỗmáy.Lúccònbé,Allenđãđọccáctạpchíđiệntửvàtựrápradiocùngcácbộmáysóngngắn.Anhđãtừngđụngđếnđènchânkhông,transistorvàcuốicùnglàmạchtíchhợpkhianhgópphầnthiếtkếmáyTraf-O-Data.Nhữngkinhnghiệmấycũnggiúpanhbiếtthiếtkếmáytính.NhưnganhvàGatesđãsớmbỏýđịnhấy.Họquyếtđịnhtheođuổithứmàhọthạonhất–phầnmềm.Chếtạomáytínhlàviệcquáliềulĩnh.

“Chúngtôi thấyphầncứng làmộtnghệthuậtbíhiểm”,Allennói. “Đókhôngphải làchuyênmôncủachúngtôi.Thếmạnhcủachúngtôilàphầnmềm.”

Hè1974,Gatesđãquyếtđịnhvẫnở lại trường.Chưađến lúcđểhọ lập công ty.Allenở lạiHoneywelltrongkhiGatestrởvềHarvardđểbắtđầunămthứhai.

GatesdờiđếntoànhàCurrierHouse,nơianhsốngcùngphòngvớianhbạnAndyBraiterman.Những tòa nhà nội trú ởHarvard đều có phòng ăn riêng, được thiết kế theomẫu của cáctrường đại học nội trú Oxford và Cambridge. Anh bạn cùng phòng trước đây của Gates,Znaimer,ngụởNorthHouse,cáchCurrierHousekhoảng100m.

RõràngGatesbănkhoănvềconđườnghọcvấncủamình.Vềsauanhthườngkểrằnganhđãbỏnhiềugiờngồitrongphòngmình“nhưmộtgãtriếtgiachánchường,cốhìnhdungmìnhsẽlàmgìtrongđời.”Anhbắtđầuchơibàipokervàchơirấtnhiều.TròcờbạchấpdẫncủadânđỏđenvàcáctổngthốngMỹđãchiếmlĩnhtâmtríGateshệtnhưmáytính.Anhbỏhếtđầuócvào

việcchơibàipokercũngnhưlàmbấtcứmộtchuyệnquantrọngnàokhác.Thoạtmớichơibàipoker,Gateschơirấttệ.Nhưnganhtarấtcóquyếttâmvàcuốicùngđãtrởnênmộttaychơirấtkhá.“Billcóphẩmchấtsuynghĩđộclập”,Braiterman,bạncùngphòngcủaanhkể.“Anhtađãchútâmvàoviệcgìthìtheođuổiđếncùng.Anhtaquyếttâmnắmvữnglĩnhvựcmàmìnhđanglàm.CólẽsosánhbàipokervớiMicrosoftthìhơikhậpkhiễng,nhưngtrongtừngtrườnghợp,Billđềuxácđịnhmụctiêuđểđặttâmtrívàovàvứtbỏmọithứcònlại.”

Cácchàngtrainàychơipokerratròhẳnhoichứkhôngphảichơiăntiềnxuchovuinhưtronggiađình.Cáctaychơiđượcthuavàitrămđô-lamộtđêmlàchuyệnthường.Cónhữnglầnthuađến2.000đô-la.

HọchơitrònàyhàngđêmtạiCurrierHousetrongmộtcănphòngbỏkhông.Nóđượcgọilà“phòngpoker.”ThườngcómặttạicănphònglàmộtsốtaychơigiỏinhấtcủaCurrierHouse,trongđócóTomWolf,GregNelson,ScottDrillvàBradLeithauser.Braitermancũngchơi,dùkhôngnhiềunhưanhbạncùngphòngcủamình.NgoàiGates,khôngcótaychơinàotrongđámchơipokertrởthànhtỷphú,nhưnghọcũngkhôngtệ.Wolf,đượcgọilà“trùm”củatrònày,làmộtgiáosư toánởHọcviệnkỹ thuậtCaliforniaởPasdena.Nelson làmviệcvới trung tâmnghiêncứucủacôngtyDigitalEquipmentCorporationởPaloAlto.DrilllàchủtịchVaritronicsSystems,một công tymáyvănphòngởMinneapolis. Leithauser làmộtnhà thơ, tácgiảvàngười gópmặt thường kỳ cho tờ The New Yorker. Anh giảng dạy tại Đại họcMt. Holyke.BraitermanlàmộtluậtsưthuếhàngđầuởPhốWall.

“Tôi chơi khá”, Gates kể. “Nhưng khi chúng tôi bắt đầu chơi, các anh chàngở trường kinhdoanhvàtrườngychơikhônggiỏilắmthườngnhậpbọnvào.Thếnênchúngtôităngtiềnlênvànhữngngườinàythườngcháytúivàrútlui.TàncuộcchơipokerởHarvardthườngchỉcònlạinhữngtaychơitriềnmiênnhưchúngtôi.Tôicóđủkhảnăngcầmcựđếnphútcuối.”

Cóvàicanhbạckéodài24tiếng.Đểdứtcơnnghiệnđỏđen,GatescólầngiaochoAllengiữsổngânphiếucủamình.Nhưngrồianhtalạiđòilại.

“CảmnhậncủatôivàcủarấtnhiềungườivềphongcáchsốngcủaBilllàanhtachỉbỏthờigianđểđánhbàipokerhoặcngồitrongphòngmáytính”,Drillnhớlại.

Một sinh viên ở Currier House đã được nghe hết những ngón cờ bạc của Gates là SteveBallmer, sống ngay dưới đại sảnh. Saumột đêmdài cờ bạc, đôi lúc Gates thường ghé quaphòngBallmerđểthuậtlạinhữngnướcphiêulưucủamìnhtrongcanhbạc.Ballmerthườnglúcnàocũngthức.AnhtacũngcókhảnăngnhịnngủtàitìnhnhưGates.Họđềucónhiệthuyếtnhư

nhau,cónguồnsinhlựcvôhạnnhưnhau.Họhợpguvớinhau.Haianhchàngthườngtranhluậnvớinhausôinổi,traođổinhữngthôngtinvớicườngđộcaonhưthểhaichiếcmáytínhkếtnốiquamodem.Khibắtđầumởmiệng,phútchốccảhaiđãbắtđầuđungđưangườivàthinhaunóicùnglúcmàvẫnngheđượclẫnnhau.

Nhiềunămsau,GatesđãđềnghịBallmercùngmìnhđiềuhànhMicrosoft.Anhđãtrởthànhngườicóảnhhưởnglớnthứhaitrongcôngty,sauchủtịchBill.

BallmerhoạtbáthơnGatesnhiều.AnhtadườngnhưquenbiếthếtmọingườiởHarvard.AnhđãthuyếtphụcGatesgianhậpCâulạcbộnamgiớiởCurrierHouse.Theonghithứckếtnạp,Gatesbịbịtmắt,vậntrangphụctuxedovàlôiđếnbànăn,nơianhtabuộcphảithuyếttrìnhvềmáytính.

CũngnhưGatestừngmuốnhộinhậpvớibạnbèlúcởtrườngLakesidetạiSeattle,anhcũngmuốnhộinhậpởHarvardđểthamgiacộngđồngsinhviên.Nhưngbảnchấtcủaanhkhônghợpđiềuđó.MặcdùđãkếtgiaovớianhchàngBallmerhoạtbát,Gatesvẫnlàmộtngườirấtđơnđộcchỉgiaoduvớimộtnhómnhỏbạnbè.Sựnhútnhátcủaanhgâynêntháiđộsốngtáchbiệt.

“BillvàStevelàhaitháicực”,Braitermenkể.“Billthựcsựkhôngphảidạngngườibặtthiệp.Anhtakhôngphảidạngngườigiaodurộngrãi.Tôikhôngcóýnóianhtakhôngbặtthiệptheonghĩakhôngthânthiệnvớimọingườihaygìkhác.Cóđiềuanhtarấtkémhoạtbát.Stevethìhoạtbát.”

BallmerkhôngcóquátrìnhđammêmáytínhhaykỹthuậtnhưGatesnhưnganhcũngsaymêtoán.Ballmerđanglấybằngđạihọcvềtoánứngdụng.Cólúckhicònhọctrunghọc,Gatesđãnghĩđếnchuyệntrởthànhmộtnhàtoánhọc.Đólàmộttrongnhiềukhảnăngnghềnghiệp.Giờđây,tạiHarvard,anhđangsuynghĩlạiđiềuđókhiđánhgiánhữngđốithủcủamình.Nhưnganhvẫntiếptụctheođuổihọcphầntoánđạihọctrongnămthứhai.

Billthườngngồitronglớp,khôngmộtmảnhgiấy,haitaychốngcằm”,lờikểcủaHenryLeitner,ngườihọccùngmôntoánvớiGatestrongphầnLýthuyếttính.“Trônganhtachánnản,thếrồisaunửagiờnghiềnngẫmphầnchứngminhtrênbảng,Billbỗnggiơtayvàbuộtmiệng:‘Thầyđãsai, emsẽchỉ cho thầy’.Rồianh tachỉ rachỗsai.Anh ta thường thách thứcgiảngviên.Dườngnhưanhtathíchthúđiềuđó.”Leitner,naylàmộtgiảngviêncaocấpvềkhoahọcmáytínhtạiHarvard,lúcấyđanglàsinhviênđạihọc.AnhvàGatesthườngngồicạnhnhautronglớpvàcộngtácgiảicácbài tậpnhà.NhưngLeitnerkhôngsaothuyếtphụcđượcanhchàng

Gatesnhỏtuổigiảinhữngbàitậpmàanhtachorằngphíthờigian.Gateschỉthíchđươngđầuvớinhữngbàitoánkhónhất.“Tôithườngthắcmắckhôngbiếtmìnhlàmsaohọcchungvớianhchàngnày”,Leitnerkể.“Anhtathườngchỉlàmkhoảng20%bàitập.Nhưngchúngđángđểlàm.Chỉcầnvàiphútquađiệnthoại,anhtađãchỉrachotôicáchgiảiđốivớimộtbàitoánphứctạp.Anhtathậtlàmộttàinăng.”

ỞLakeside,Gatesđãtừnglàhọcsinhgiỏinhấttrườngvềmôntoán.NgaycảởHarvard,anhvẫnlàmộttrongnhữngsinhviêngiỏitoán.Nhưnganhkhôngphảilàngườigiỏinhất.Anhđãgặpnhiềusinhviêngiỏi toánhơnmình, trongđócóFredCommoner,con traicủavănsĩ–khoahọcgiaBarryCommoner.CuốicùngGatestừbỏýđịnhtrởthànhmộtnhàtoánhọc.Nếuanhkhôngthểtrởthànhngườigiỏinhấtthìviệcgìphảiđâmđầuvào?

“Tôiđãgặpnhiềungườiởkhoatoángiỏihơntôirấtnhiềuvềtoán”,Gateskể.“Điềuđóđãlàmthayđổiquanniệmcủatôivềviệcđivàolĩnhvựctoán.Tavẫncóthểkiêntrìtronglĩnhvựctoánđểthựchiệnnhữngcúđộtphábấtngờ,nhưngcólẽtôiđãngãlòng.Phảimấtrấtlâutôimớicóthểlàmđượcđiềugìđómangtầmcỡthếgiới.Tôibuộcphảisuynghĩnghiêmtúcvềchuyệnấy:Nàynhé,tôisẽphảingồitrongphòng,nhìnbứctườngsuốtnămnămvàchodùtôinghĩrađiềugìđó,cóaihaybiết.Chuyệnấyđãkhiếntôisuynghĩliệutoánhọccóphảilàthứtôimuốnđivàohaykhông.Trongkhilạicóquánhiềusựlựachọn.Đầuóctôikhámởmang.Tôinghĩluậtcũnghay…tôinghĩtâmlýsinhlýhọc–nghiêncứuvềnão–cũnghay…tôinghĩlàmvềtrítuệnhântạocũnghay…tôinghĩkhoahọclýthuyếtmáytínhcũnghay…tôithựcsựchưanhắmvàomộtlĩnhvựcnàocả…”

GatesđãcómộtđónggópnhỏđángghinhậnvềtoánhọckhihọcởHarvardnhưngkhôngđượcnhiềungườibiết,ngoạitrừvàigiáosưcủaanh.Anhđãgópphầnđềxuấtlờigiảichomộtbàitoánđốđượcđặtrađãlâu.Chưacóainghĩrađượcmộtcáchgiảidứtkhoát.

Đâylàbàitoán,theonhưđãtrìnhbàytrongnhiềutạpchítoánhọc:“Đầubếpchỗchúngtôilàngườituỳtiệnvàkhiôngtalàmmộtchồngbánhránthìbánhcóđủkíchcỡ.Vìthế,khitôidọnbánhchomộtkháchhàng,trênđườngrađếnbànăntôisắpxếplại(đểchocáinhỏnhấtnằmlậtmặttrêncùngvàcứthế,chođếncáilớnnhấtnằmdướicùng)bằngcáchcầmnhiềubánhtrêncùnglậtlại,lặpđilặplạinhưvậy(thayđổisốlượngbánhđượclật)thậtnhiềulầnchođếnkhihoàn tất.Nếucó ‘n’bánh rán, tôi có thể sẽphải lật tốiđabaonhiêu lầnđể sắpxếp lạichúng?”

GatesgiảibàitoánnàydướisựgiúpđỡcủagiáosưChristosPapadimitrioucủaHarvardlúcấy,ngườidạymônkhoahọcmáytính.Gatesnhậnthấybàitoánrấtgiốngvớiloạitháchđốmàanh

gặpphảikhilàmviệcvớimộtchươngtrìnhmáytínhphứctạpmàanhphảithiếtkếthuậtgiảiđểgiảiquyếtmộtvấnđềcụthể.

“Đâylàmộtbàitoánđơngiảnnhưngtỏrarấthócbúa”,Papadimitrioukể.“Billđãtuyênbốcómộtcáchgiảihayhơnmọingườivàtôiđãkiênnhẫnnghelờigiảithíchdàivàkhéoléocủaanhta.”Sauđó,PapadimitriouđãquyếtđịnhcôngbốcáchgiảicủaBill,nóđãđượcđăngtảinăm1979trongtạpchíChuyêntoán.CúđộtphácủaGatesvềbàitoánnàyđãtồntạichơivơitrongngành này suốt mười mấy năm qua, theo lời Papadimitriou, hiện giảng dạy tại Đại họcCaliforniaởSanDiego.Vịgiáosưnàythỉnhthoảnglạiđưabàitoánchomộtsốsinhviêncủamìnhvàbảohọrằngnếuhọgiảiđược,ôngsẽnghỉviệcđểlàmviệcchohọ.“ĐúngratôiđãlàmviệcvớiBill”,ôngnói.

GatescólẽchẳngphảilàsinhviêntoángiỏinhấtởHarvardnhưnganhkhôngcóđốithủtronglĩnhvựckhoahọcđiệntoán.Cácgiáosưcủaanhcóấntượngkhôngchỉbởitríthôngminhmàcảbởinguồnsứclựctolớncủaanh.“Trongnhữngngườiđivàokhoahọcđiệntoánsẽcómộtngườimàbạnbiếtngaytừlúcanhtaxuấthiệnởbậccửarằnganhtasẽhếtsứcgiỏi”,lờicủagiáosưTomCheatham,giámđốctrungtâmnghiêncứuvàcôngnghệtínhtoántạiHarvard.“Chắcchắn,anhtasẽlàmnênchuyện.”MặcdùGateshọcnhiềugiờkhoahọcđiệntoáncủaCheatham,hai người lại không thíchnhau. “Gates cómột tính cách tồi vàmột trí óc giỏi.”Cheathamnhớlại.“TrongmộtmôitrườngnhưHarvard,nơicórấtnhiềubạntrẻthôngminh,khingườitagiỏihơnnhữngngườikhác,mộtsốtỏratốttínhcònmộtsốtỏrađángghét.Anhtathuộcdạngsau.”

KhiGateskhôngchơibàipokerbuổitối,anhthườnglàmviệcởtrungtâmđiệntoánAiken.Đólàlúccácmáytínhítđượcsửdụngnhất.Đôikhi,chàngGateskiệtsứcthườngngủgụctrênbànlàmviệcchứkhôngquayvềphòngởCurrierHouse.“Cónhiềubuổisángtôibắtgặpanhtangủnhưchếttrênbàn”,lờikểcủaLeitner,chàngsinhviêntoáncũngquantâmđếnmáytính.“Tôicònnhớanhtakhôngmànggìcả.Trônganhtagiốngnhưmộttayhacker,mộttaymọtsách.Tôibiếtanhtathôngminhnhưngkhibạnmangcặpkínhấy,cógàutrêntócvàngủtrênbànthìbạncũnggâyấntượngnhưthế.Chắchẳntôiđãkhôngnhìnthấytươnglaithấuđáonhưanhta.”

NhưngPaulAllenđãnhìnthấytươnglai.CólẽanhtađãnhìnthấynócònrõrệthơncảGates.

Vàomộtngàymùađônglạnhgiátháng12/1974,trongkhicuốcbộquaQuảngtrườngHarvardởCambridgeđểđếnthămGates,AllendừngchânbênmộtquầybánbáovànhậnrasốthángGiêngcủatờĐiệntửphổthông,mộttờtạpchímàanhđọcthườngxuyêntừbé.Thếnhưngsố

báonàylạikhiếnanhhồihộp.TrênbìalàảnhcủaAltair8080,mộtchiếcmáykimloạihìnhchữnhậtvớicáccôngtắcvàđènnằmphíatrước.“Kiểumáyvitínhđầutiêntrênthếgiớiđượctrangbịđểcạnhtranhtrênthịtrường”,dòngtiêuđềchínhcủatạpchíđậpvàomắtanh.

“Tôimuamộtsố,đọcvàchạyvềkýtúcxácủaBillđểnóichoanhtabiết”,lờikểcủaAllen,lúcbấygiờvẫnđanglàmviệcchoHoneywellgầnBoston.“TôibảoBill:ĐâylàcơhộitốtchochúngtalàmmộtthứgìđóvớiBASIC.”

Anhđãthuyếtphụcanhbạntrẻcủamìnhngưngchơibàipokerđểdànhthờigianlàmmộtviệcgìđóvớingànhcôngnghệmớinày.Allen,mộtmônđệcủaShakespeare,nhớđếnnhữnggìBardđãviết,trongtácphẩmJuliusCaesar:“Cómộtngọnthuỷtriềutrongnhângian,nótràodângvàđưađẩyvậnmệnh.Quênnóđi,tấtcảnhữngcuộchànhtrìnhcủađờingườichỉcònlàhưvôvàđaukhổ.Chúngtađangtrôinổitrênbiểncảmênhmôngấyvàtaphảiđónlấyconnước,nếukhôngsẽmấtcảcơnghiệp.”

GatesbiếtAllennóiđúng–đãđếnlúc–Phépmàuvềmáytínhcánhânsắpsửaxảyđến.

***

Nóđượcđặttêntheomộtvìsaovàcóbộnhớchỉđủđểlưumộtđoạnthôngtin.NhưngmáyAltair,bướcđiđầutiêncủaconngườivàothếgiớimáytínhmớimẻvàrựcrỡ,làthànhquảcủachặngđườnggần150nămpháttriểnvàsángtạokỹthuật.

Mặcdùcáimàchúngtagọilàmáytínhhiệnđạiđãrađờikhoảng30nămtrướcAltair,trongthậpniên1940củaChiếntranhThếgiớithứHai,kháiniệmvềmộtcỗmáynhưthếxuấtpháttừýtưởngcủamộtthiêntàitoánhọclậpdịởthếkỷXIXtênlàCharlesBabbage,ngườiđãđưarabảngdựđoántuổithọđángtincậyđầutiên.Năm1834,saukhisángchếrađồnghồđovậntốcvàbộphậngạtchướngngạiởđầumáyxelửa,Babbagebỏhếttâmhuyếtsángtạovàoviệcthiếtkếmộtcỗmáyhơinướcmàônggọilà“máyphântích”.Thấtvọngtrướcsựthiếuchínhxáccủacácbảngtoánđươngthời,Babbagemuốnchếtạomộtcỗmáygiảicácphươngtrìnhtoánhọc.Trêngiấy,máyphântíchcủaônggồmhàngnghìnbánhrăngvậnhànhbằnghơinướcvàmộttrungtâmluậnlýmàônggọilà“cốixay”.Mẫuthiếtkếcủaôngkhiếncỗmáycókíchthướcbằngmộtsânbóngđá.Côngtrìnhấycũngđòihỏikinhphíkhổnglồ,vàkhichínhphủngưngủnghộdựán,BabbageđượctàitrợbởiAugustaAda,nữbátướcxứLovelacevàlàcongáicủathihàoLordByron.Vịnữbátướcxinhđẹpvàcóđầuóckhoahọcnàycũnglàmộtnhàtoánhọctàigiỏivàngàynayđượcxemlànhàlậptrìnhmáytínhđầutiên.Nữbátướcđịnhdùngthẻđụclỗđểchỉthịchomáygiảitíchcôngviệcphảilàm.Bàđãlấyýtưởngtừnhữngtấm

thẻdùngtrênmáydệtJacquardđểđịnhmẫuvải.“MáyphântíchdệtnhữngmẫuđạisốcũngnhưmáydệtJacquarddệthoalá”,bàviết.

MặcdùBabbageđãcốnghiếngần40nămđờimìnhchodựán,máyphântíchcủaôngchẳngbaogiờhoàntất.Trìnhđộkỹthuậtlúcấychưađủđểbiếnnóthànhhiệnthực.

Tuynhiên,đếncuốithếkỷ,thẻđụclỗđượcsửdụngthửnghiệmđểgópphầnlậpbảngnhữngthôngtintrongcuộcđiềutradânsốnăm1890.ChiếcmáylậpbảngđiệntửđượcsửdụngtrongcuộcthửnghiệmnàyđượcthiếtkếbởimộtkỹsưtrẻtuổitênHermanHollerith.Chẳngbaolâu,thẻđụclỗđãđượcsửdụngrỗngrãitrongmọiloạimáyvănphòng,vàcôngtycủaHollerithđượcsátnhậpvàomộtcôngtytạiNewYorkmàsaunàysẽtrởthànhcáitênlớnnhấttrongngànhmáytính–InternationalBusinessMachines(IBM).

Trongthậpniên1930,IBMđãthỏathuậntàitrợchoviệcchếtạomộtmáytínhlớn.CôngtynàyđãcungcấpchoHowardAiken,mộtgiáosưHarvardmàvềsautênôngđãđượcđặtchotrungtâmmáytínhcủatrườngđạihọcnày,500.000đô-lađểchếtạomáyMark1.Khihoàntấtvàonăm1944,máyMark1cóthểnhân2consố23chữsốtrongvòngnămgiây.Nhưngđólàmộtmáytínhđiệntừ,tứclàcóhàngnghìnrơ-leồnàođóngvaitròchuyểnmạch,đóngmởkhimáythựchiệncácphéptính.

Đènchânkhôngchẳngbaolâusauthaythếchocácbộrơ-lengắtmạchvàchorađờiENIAC,máy tính điện tử số đầu tiên của Mỹ. Nó xuất hiện lần đầu tiên năm 1946 tại Đại họcPennylvania.Được chế tạođể tính toán tọađộpháobinh choquânđội, ENIAC (viết tắt từElectronicNumerical Integrator andCalculator) cânnặng30 tấn và chứa18.000bóngđènchân không, 70.000điện trở và 10.000 tụ điện.Nó choán chỗhơn cả hai cái garage thôngthường.MáyENIACchếtạotốnkémhếtnửatriệuđô-lavàcóthểxử lýkhoảng5.000phépcộngvàphéptrừmỗigiây.Ngàynay,bấtcứmộtchiếcmáytínhgiađìnhrẻtiềnnàocũngănđứtENIAC.Cỗmáynàycóđộtincậykhôngcaolắm.Cácbóngđèncứkhoảng7phútlạitrụctrặcmộtchiếc.ThếnhưngnóđãđượcdùngtronggiaiđoạncuốihoàntấtcácphéptínhtoánhọcchocácnhàvậtlýởLosAlamosđangchếtạobomnguyêntửđầutiên.

BướcđộtphálớntrongcôngnghệmáytínhdiễnrahaingàytrướclễGiángsinhnăm1974,khibanhàkhoahọcđanglàmviệctạiBellLabsthửnghiệmmộtlinhkiệntinhthểgọilàtransistor,viếttắtcủa“transferresistance”.(HọđãgiànhđượcgiảiNobelvềphátminhđó).Nhữnglinhkiệntíhonnày,hayngườitacòngọilàlinhkiệnbándẫn,đóngvaitròcácbộchuyểnmạch,kiểmsoátdòngđiệntrongmạch.Linhkiệnbándẫnđãthaythếđènchânkhông.Chúngnhỏhơnvàđángtincậyhơn.Chúngkhôngtoảranhiềunhiệtnhưđènchânkhôngchonênchúng

cóthểxếpgầnnhau.Chúngkhôngcónhữngphầnrờinênítkhitrụctrặchơn.Vàcólẽquantrọnghơnhếtlàlinhkiệnbándẫnchếtạorẻtiền.Nhữnglinhkiệnbándẫnđầutiênđượcchếtạotừtinhthểgermanium.Vềsau,siliconphổbiếnhơn.

WilliamShockley,mộttrongnhữngnhàphátminhtransistor,đãnghỉviệcởBellLabsđểvềnhàtạiPaloAltoởthunglũngSantaClara,bangCalifornia,thànhlậpcôngtyriêngcủamìnhtạitrungtâmcủanơiđượcgọilàSiliconValley.CáccôngtykhácchẳngmấychốcđãcuỗmmấtcácnhàkhoahọcngôisaocủaBellLabsđểsảnxuấtchấtbándẫn,trongđócóTexasInstruments.

Mộtcúnhảyvọtvềkỹthuậtnữadiễnravàocuốithậpniên1950,khicácmạngtransistorđượcgắntrênmộtmảnhsiliconmỏngvànốibằngnhữngmốinốikimloạimảnh.Nhữngmảchtíchhợpnày,hayvimạch,đãtrởthànhnềntảngcủatấtcảmáymócđiệntửhiệnđại.

Máytínhtrởnênnhỏhơn,nhanhhơnvàmạnhhơn.IBMchiếmưuthếtrongngànhvàothậpniên1950.CáccâyviếtthươngtrườngđãgọinhữngnhàsảnxuấtlớnkhácchuyênchếtạomáytínhlớnlàBảychúlùn–RCA,GeneralElectric,Honeywell,Burroughs,NCR,SperryUnivacvàControlDataCorporation.Nhữngmáytínhkhổnglồdocáccôngtynàysảnxuấtđềukềnhcàngvàđắtgiá.Chúngcóthểchiếmnhiềudiệntíchvàgiátrịhàngtrămnghìnđô-la.

Cầncómộtngườigiámsátkỹthuậtđểtrôngcoichúng.Máytínhcầnphảicómáyđiềuhòakhôngkhí.Việctruycậpthườngtiếnhànhquanhữngngườitrunggian.Cácnhàkhoahọcvàcáckỹsưmuốncómộtchiếcmáytínhmàhọcóthểtựvậnhành,mộtchiếcmáynhỏhơn,rẻhơnvàdễsửdụnghơn.Sựpháttriểncủachấtbándẫnđãgiúpchoviệcchếtạochiếcmáynhưvậycóthểtrởthànhhiệnthực–máytínhmini.KhiIBMquyếtđịnhkhôngđặtchânvàothịtrườngmớinày,họđãbỏmấtmộtlãnhđịamàumỡchocáccôngtymáytínhkhácnhưDigitalEquipmentCorporation,mộtcôngtychẳngmấychốcđãtrởthànhchimđầuđàn.DECđãthiếtlậpthịtrườngmáytínhminivàonăm1965khiđưaramáyPDP-8(viếttắtcủaProgramDataProcessor–MáyxửlýDữliệuChươngtrình),trịgiá18.500đô-la.Vớigiánàycócảmộtmáyteletype.Digitalgọimáytínhcủamìnhlà“máytínhnhỏ”.Giớibáochímuốnchọnmộtcáitênhấpdẫnhơnnênđãgọilà“máytínhmini”,phỏngtheováyminiđanglàthờitrang.“Máytínhmini”làmộtmáytínhcótươngtáccao.Thayvìđưathẻđụclỗvàomáy,ngườisửdụnggiaotiếpvớimáythôngquabànphím–mộtýtưởnglạthườngbấygiờ.

KhicáckỹsưlàmviệcởmộtcôngtytạiSantaClaratênlàIntelchếtạođượccácbộvixửlývàonăm1971,ngườitabiếttấtyếusẽdiễnramộtbướctiếnvũbãovềmáytínhkíchthướcnhỏ.Vimạchnàychophéptoànbộbộxử lý trungtâmcủamáytínhcóthểmãhoávàomộtmạchsilicon không lớn hơn chiếcmóng tay.Nhưng bước tiến này lại không được đón nhận bởi

nhữngcôngtynhưDEChayIBMvốngiàutiềncủavàưuthế.Thayvàođó,nólạiđượcđónnhậnbởinhữngtayhăngmáulàmănvànhữngtaychơinghiệpdưvốnhaymơtưởngđếnmộtngàyđượclàmchủmộtchiếcmáytính.Mộtmáytínhcánhân.Mộtýtưởngkhácấptiến.

MộttrongnhữngtaychơinàylàmộtngườitonhưgấumangtênEdRoberts.Anhcao1,9mvànặng135kg.Robertscósứclựckhủngkhiếp,đòihỏikhôngngừngchuyệnănuốngvàcảthôngtin.Nếucóđềtàinàođómàanhtaquantâmthìđólànhiếpảnhvànuôiong.Robertscóthểđọcmọithứanhtìmthấytrongthưviệnđềtàinày.

Roberts thuộc tuýpngườiưa táymáy.Anh thích lắprápcácphầncứngđiện tử.AnhđãgianhậpquânđộiđểhọchỏithêmvềđiệntửvàcuốicùngđóngquântạitrườngKirtlandởngoạiviAlbuquerque.NơiđâyanhthànhlậpmộtcôngtytênlàModelIntrumentation&TelemetrySystems.(Vềsau,chữ“Model”chuyểnthành“Micro”).

Banđầu,RobertsbiếngaragecủamìnhthànhtrụsởMITS,báncácthiếtbịmôhìnhtênlửatheođơnđặthàng.Anhcũngbáncảnhữngbộphátsóngradiochocácmôhìnhmáybay.Saukhirờiquânđội,Robertsbắtđầubáncácthiếtbịđiệntử.Năm1969,anhchuyểnMITSrakhỏigarageđếnmộtnhàhàngcũởAlbuquerquetênlà“Hiệubánhđammê”.Robertsdốchếtvốncôngtyvàothịtrườngmáytínhthươngmại.MITSlàcôngtyđầutiênởMỹchếtạocácbộmáytính.Côngtyphátđạt.MITSnhanhchónglớnmạnhvớihơn100nhânviên.Thếrồimọichuyệngaygo.Đầuthậpniên1970,TexasInstrumentsbướcvàothịtrườngmáytính.Cáccôngtybándẫnkháccũngtheochân.Tiếpđếnlànhữngcuộcchiếntranhgiácả.MITSkhôngcạnhtranhđượcnữa.

Đến1974,MITSđãlỗhơnmộtphầntưtriệuđô-la.Nhằmcứuvãnsựthualỗcủacôngtymình,Robertsđãquyếtđịnhkhaitháccácbộvixửlýmớiđểchếtạocácbộmáytínhchodânchơilắpráp.Robertsbiếtrằngmạch8008củaIntelquáchậm.Anhtrôngchờthếhệmạchkếtiếp,gọilà8080.Nórađờivàođầunăm1974.Mạch8080làmộthậuduệđángmặt.Nónhanhhơnvàcócôngsuấtmạnhhơn8008nhiều.Mạchmớinàyhẳncóthểlàmnềnchomộtmáytínhnhỏ.Robertsđãtinlàthế.

Anhquyếtđịnhsẽbánmáycủamìnhvớigiá397đô-la.ĐâylàmộtconsốđángngạivàRobertscũngbiếtđiềuđó.Dùgìthìriêngmạch8080củaIntelcũngđãbánvớigiá350đô-la.NhưngRobertsđãépđượcIntelbánmạchsốlượnglớnchoanhvớigiá75đô-lamỗichiếc.

Mặtdùđãcógiá,máynàyvẫnchưacótên.DavidBunnell,mộtcâyviếtkỹthuậtcủaMITS,đãđề nghị chữ “Little Brother” (Chú em). Roberts không thích cái tên này. Dù chưa có tên,

Robertsvànhómkỹsưítỏicủaanhvẫnbắttaychếtạomộtchiếcmáymẫu.Khônglâusau,LesSolomon,biêntậpviênkỹthuậtcủatờĐiệntửPhổthôngđãtiếpxúcvớianh.Solomođangsănmộtcâuchuyệnhayhovềmáytínhđểđưalêntrangbìa.AnhbiếtRobertsvàđãnghenóivềkếhoạchchếtạobộmáytínhtựlắprápcủaanh.SolomođãbayđếnAlbuquerqueđểnóichuyện với Roberts. Liệu Roberts có xong được chiếc máy mẫu trước cuối năm không?RobertscamđoanvớiSolomolàđược.

SaukhitrởvềNewYork,Solomongãichiếcđầuhóicủamìnhsuốtnhiềungàyđểnặnramộtcáitênchochiếcmáytính.Mộtđêm,anhđãhỏiýđứacongái12tuổicủamìnhđangxemphim“StarTrek”trênTV.Saokhônggọilà“Altair”,côbéđáp.ĐólànơimàphithuyềnEnterpriseđangđiđến.

Robertscũnglàmộtngườihâmmộkhoahọcviễntưởng.AltaircũnglàtêncủahànhtinhđượctàukhônggianđếnviếngthămtrongbộphimkhoahọcviễntưởngcũmangtựađềHànhtrìnhcấmkỵ.

MặcdùcongáiSolomolàngườinghĩratêncủamáytính,chínhRobertsđãnghĩrathuậtngữ“máytínhcánhân”đểđưavàochiếndịchquảngcáochoAltair.“Tôimuốngiớithiệuvớicácbạnmộtchiếcmáynhỏđểmua,khôngphảilàđồchơi”,anhnói.

TrướckhiĐiệntửPhổthôngđăngbàivềAltair,Solomocầnnhìnthấymáymẫuđãđượckiểmnghiệmđểđảmbảonóhoạtđộngđúngnhưquảngcáo.RobertsđãgửimôhìnhduynhấthoạtđộngđượccủamìnhđếnNewYorkCitybằngđườnghoảxa.Mónhàngrađiđãkhôngbaogiờđến.Chiếcmáy tínhgiadụngđầu tiên của thếgiớiđãbị thất lạc trênđườngvậnchuyển–Solomomuốnphátđiên.Khôngcònkịpsửalạibìadựtrùchosốbáotháng1/1975nữa.Vàcũngkhôngcònđủthờigianđể làmchiếcmáykhác.CáckỹsưMITSđãnhanhtayrápmộtchiếcvỏkimloạivớicáccôngtắcvàđènnằmbắtmắtphíatrướcrồigửichiếcmáyrỗngruộtđếnNewYork.Vàđólànhữnggìxuấthiệntrêntrangbìacủatờtạpchí.Gầnnửatriệuđộcgiảmêđiệntửcủatờbáokhônghềbiết–mặcdùsauđókhôngbaolâuhọcũngbiếtrằngkhôngphảilúcnàomọichuyệncũngtrôichảy.

BàibáovềAltairgiảithíchrằngmáytínhchỉcó256bytebộnhớ,mặcdùcó18khecắmđểmởrộngmạchnhớbổsunglênđếnkhoảng4K,hay4.096byte.Khôngcómànhìnhhaybànphím.Bởivìchưacóaichếtạongônngữcấpcaochovimạch8080nênAltairchỉcóthểđượclậptrìnhbằngngônngữmáy8080phứctạp.Côngviệcnàyđượcthựchiệnmộtcáchvấtvảbằngcáchgạtcáccôngtắcởmặttrước.Mộtlầngạtcôngtắctươngđươngvớimộtbitthôngtin.(Mộtchuỗi8bit tươngđươngvới1byte,haymộtký tựcủangônngữthôngthường).Máy

Altairđáplạibằngcáchnháyđènđỏởmặttrước.

LúcAltairrađờiđãcókhoảngmộtchụcngônngữphầnmềmcấpcaochocácmáytínhlớnvàmáytínhmini.Mỗingônngữnàyđượcthiếtkếchotừngloạiứngdụngkhácnhau.NgônngữđượcphổbiếnrộngrãiđầutiênlàFORTRAN.ĐượcchếtạobởinhómkỹsưcủaIBMnăm1956,FORTRANđượcsửdụngrộngrãitronggiớikhoahọcvàtrongcôngtáclậptrìnhphứctạp.MộtngônngữkháclàCOBOL,hayngônngữthôngdụngchomụcđíchthươngmại.Nóđượcdùngphần lớnchoviệc lập trình trêncácmáy tính lớn.Ngônngữnàycũngkhósửdụng.NhưngBASIClạidễhọc.Thậmchínócònđượcdạytrongmộtsốtrườngtiểuhọc.JohnKemeny,mộttronghaigiáosưDartmouthviếtngônngữnày,đãtrìnhbày:“QuanhiềunămkinhnghiệmvớiFORTRAN,chúngtôiđãthiếtkếmộtngônngữmớiđặcbiệtdễsửdụngchongườithường”.“BASIC”,ônggiảithíchtiếp,“tạođiềukiệndễdàngchoviệcgiaotiếpgiữangườivàmáy.”

Mùahènăm1974,RobertsđãquyếtđịnhBASICsẽlàngônngữcủaAltair,máytínhcủamọingười.NhưngIntelkhônghềhìnhdungrằngmạch8080lạiđượcsửdụngchomáyvitính.MộtsốkỹsưđãbảoRobertsrằnghọkhôngtincóthểthựchiệnđượcmộtBASICchomạchnày.

ỞHarvard,haichàngtraitrẻđangbắttayvàoviệcđểchứngminhnhữngchuyêngianàysailầm.

***

Trong nỗi hào hứng và mất ngủ, Gates và Allen đã gọi điện thoại đường dài đến MITS ởAlbuquerquetừcănphòngcủaGatestạiCurrierHouse.MớichỉvàingàykểtừlúcanhvàAllenđọcbàibáocủaĐiệntửPhổthôngviếtvềAltair.Chođếnlúcấyhọchỉnóichuyệnchứchưalàmgìnhiều.

Mộtgiọngđànôngtrầmvàcốclốcvanglênbênkiađầudây.“Alô,cóphảiEdRobertskhôngạ?”Gateshỏibằngchấtgiọngcaonhưtrẻconcủamình.Khibiếtđãđúng,Gatestiếptụctrìnhbày,vớigiọngđiệuhàohùng,rằnganhvàbạnanhđãchếtạođượcmộtngônngữBASICcóthểthíchứngchomáytínhAltair.

Thựcchất,họchưacóchươngtrìnhnàocảvàRobertsrấthoàinghi.Anhđãtừngnghenhữnglờikhoáclácnhưthế.“Chúngtôiđãgặp50ngườiđếnbảochúngtôirằnghọcóBASIC”,Robertsnhớlại.“Chúngtôinóivớitừngngười,kểcảnhữnganhchàngnày,aimangBASIChoạtđộngđượcđếntrướcthìngườiđósẽcóhợpđồng.”

Saucúđiệnthoại,GatesvàAllengửitiếpmộtláthưchoRoberts,lặplạirằnghọthựcsựcómột

BASIClàmviệcvớimạch8080Intel.HọđềnghịmộtthỏathuậntheođóhọsẽchophépMITSbánphầnmềmcủahọcùngmáyAltairchonhữngngườimuamáy.HọgửiláthưbằnggiấycótiêuđềcủaTraf-O-Data.KhiRobertsnhậnđược lá thưvàgọiđiệnđếnsốghi trênthư,anhnhậnramìnhđanggọiđiệnchomộttrườngtưthụcởSeattle.ChẳngaiởLakesidebiếtgìvềBASICchomáyAltair.Altairlàcáigì,ngườitamuốnbiết.“Thậtlàkỳquặc”,Robertsnghĩbụng.Mấyanhchàngnàylàai?Phảichănglànhữngchàngtrunghọcưanghịchphá?

TrongkhiđóởHarvard,GatesvàAllenđangvùiđầutrongTrungtâmMáytínhAiken.Nhưhaicậuhọctròbịpháthiệnnóidối,họhốihảtìmcáchchegiấulỗilầm.HọđãbảoRobertsrằnghọcómộtngônngữBASICvàgiờđâyhọphảichếtạora–trướctấtcảnhữngđốithủcạnhtranhkia,nhữngngườichắcchắncũngđangcốsứchoànthànhnhữnglờituyênbốhuyênhhoangcủahọ.

Suốttámtuầnlễ,haichànglàmviệcsuốtngàyđêmtrongphòngmáytính,nỗlựcthựchiệnđiềumànhữngchuyêngiaởIntelnóirằngkhôngthể–hìnhthànhmộtngônngữmáytínhcấpcaochomạch8080.Gateskhôngchỉbỏhọctấtcảcácmônmàcònbỏcảtròcờbạcpokeryêuthíchcủamình.Nhữngngườibạncờbạccủaanhbiếtrằngcóchuyệngìđó.“NgaykhiBillbắtđầubỏđánhbạc,chắcchắnanhtađangtheođuổiđiềugìđó,nhưngkhôngaitrongchúngtôibiếtđólàthứgì”,lờiGregNelson,mộttrongnhữngtaythườngchơiđánhbạc.

GatesvàAllenkhôngcómáyAltairnêncôngviệccủahọrấtkhókhăn.RobertschỉcómộtchiếcmáyAltairduynhất.VàanhtalạiởNewMexico.TạpchíĐiệntửPhổthôngcóđăngsơđồcủaAltair,giúpíchphầnnào.Nhưngcáimàhọthựcsựcầnlàthôngtinchitiếtvềmạch8080.ThếlàhọđếnmộtcửahiệuđiệntửởCambridgevàmuamộtcẩmnangvề8080doAdamOsbornetrìnhbày,mộtkỹsưIntelcónhiệmvụviếtcẩmnangkỹthuậtchonhữngmạchmáytínhmớicủacôngty.Osborne,mộtngườiAnhoaivệsinhratạiTháiLan,khônglâusausẽtrởthànhmộtnhânvậtrấtnổi tiếngtrongcuộccáchmạngmớinày.AnhtasẽphátđạtnhờấnhànhnhữngcuốnsáchvitínhđầutiêntrướckhitựchếtạomộtkiểumáyAltaircủariêngmình.

TrongkhiGatestậptrungcôngsứcvàoviệcviếtmãlệnhchoBASIC,AllennghiêncứunhữngcôngviệcchuyênsâuvớimáytínhPDP-10ởTrungtâmMáytínhAiken.

HọđãsángtạoBASICbằngmộtsángkiếnthôngminh.VìkhôngcómáyAltair,AllenphảilàmchomáyPDP-10bắtchướcmạch8080.Việcnàyđòihỏitấtcảtrithứckỹthuậtvàkỹnăngcủaanh.Nhưnganhđãhămhởđươngđầuvới thách thứcđó.TấtcảnhữngngàyởphòngmáyLakeside…tấtcảnhữngđêmthứctrắngởC-Cubed…sụcsạomáytínhởĐạihọcWashington…chếtạomáyTraf-O-Data…tìmhiểumạch8080…tấtcảnhữngkinhnghiệmtrướcđâyvềmáy

tínhđãchuẩnbịchoAllenđươngđầuvớicôngviệcanhvàGateshiệnđangđốimặt.“Chúngtôiđãởđúngnơivàđúnglúc”,Allenvềsauphátbiểu.“Docókinhnghiệmtừtrước,Billvàtôiđãcóđủsứcđểkhaitháctìnhthếmớimẻnày.”

GatesgặpnhữngkhókhănkhácvớiAllen.Anhphảiviếtnhữnglệnhkhéoléo,chặtchẽvàlàmchonóvừavặnvớibộnhớtốiđa4KcủaAltair.Điềuđógiốngnhưthểcốnhétbànchâncỡ13củaanhvàochiếcgiàycỡ8.Thậtra,cònhơnthếnữa.BASICcủahọkhôngnhữngphảivừavớikhônggiannhớhạnhẹpmàcònphảichừaramộtkhoảngđểchạycácchươngtrình.NếusửdụngBASICmàkhôngcònlạibộnhớđểlàmgìkhácthìcónghĩalýgì?

“Vấnđềkhôngphảilàtôicóthểviếtđượcchươngtrìnhhaykhông”,Gatesnói,“màvấnđềlàtôicóthểnhồinhétnóvàotrong4Kvàlàmchonóchạythậtnhanhhaykhông.”

Anhđãlàmđược.SaunàyGatesđãnóirằngtrongtấtcảnhữngmãlệnhmàanhtừngviết,anhtựhàonhấtvềchươngtrìnhBASIChìnhthànhtrong8tuầnlễởHarvard.“Đólàchươngtrìnhtuyệtnhấttôiđãtừngviết”,Gatesnói.

ChưacóaitừngviếtmộtngônngữBASICchomáyvitính.Vềmặtnày,GatesvàAllenđãmởđườngchocácnhàlàmphầnmềmtươnglaivàđịnhratiêuchuẩncôngnghiệp.Chínhhọ,chứkhôngphảithịtrường,làngườiquyếtđịnhcáctínhnăngtốithiểumàBASICcủahọcầnđến.Haingườilàmviệcvớimộttốcđộđiêncuồngtrongphòngmáy,liêntụcsuốtnhiềungàymàchỉngủmộthaitiếng.Khiđãkiệtsứckhôngcònlậptrìnhnổinữa,GatesnằmxuốngdướimáyPDP-10đểchợpmắt.Thỉnhthoảnganhgụcđầuxuốngbànphím,rồigiậtmìnhchoàngdậyvàlạigõtiếpngaylậptức.

AnhvàAllendànhchoviệcănuốngmột lượngthờigiancũngkhônghơnđểngủ.Mộthôm,trongmộtbữaănnhanhởnhàăncủaCurrierHouse,họbànvềmộtphầnmềmtoáncầnchovàoBASIC.Đâylàmộtchươngtrìnhcòngọilà“thườngtrìnhdấuphẩyđộng”nhằmthaothácsốtrongmáytính.Thườngtrìnhnàygồmcácphéptínhcơbảnnhưcộng,trừ,nhân,chia.CảGatesvàAllenđềubiếtcáchviếtchươngtrìnhconnàynhưngchẳngaimuốnbỏthờigianraviết.

Ngồichungbànvớihọvànghelómđượccâuchuyệnvềthườngtrìnhdấuphẩyđộnglàmộtsinhviênkhác,MonteDavidoff.Câuchuyệnlọtvàotaianhvìtrướckiaanhđãtừnglậptrìnhđạiloạinhưthế.Davidofflêntiếng.

“Tôibiếtcách”,anhnói.

GatesvàAllenmuốnbiếtthêm.SaukhinóichuyệnvớiDavidoffmộtlúc,họkểchoanhvềdựánAltairmàhọđangthựchiện.Davidoffchobiếtmìnhmuốngiúp.Nhiềungàysau,họtrảlờichoanh–anhsẽthamgia.Nhưngthùlaochocôngviệccủaanhkhôngđượcbànđến.“Chúngtôichỉcómộtthỏathuậnmiệng”,lờikểcủaDavidoff,hiệnđanglàmviệcchomộtcôngtymáytínhvàđiệntửởCupertino,bangCalifornia.“Họkhôngbiếtviệcnàycóđemlạitiềnbạchaykhông.Họcảmthấycókhảnăngkiếmđượctiềnvànếuhọkiếmđượctiền,họsẽtrảchotôi…Thếlàtôitintưởngởhọvàkhôngbànđến.”

CũngnhưGates,Davidoffchểnhmảngchuyệnhọchànhđểdànhhếtthờigianchodựán.AnhlàmộtnhânvậtbịlãngquêncủangônngữBASIC.Nhiềunămsau,khiGatesbắtđầuxuấthiệntrêntrangbìacủacáctạpchíquốcgiavàcácphóngviênviếtnhữngcâuchuyệnvềviệcanhchàngbỏhọcHarvardvàngườibạnAllenđãhìnhthànhngônngữBASICđầutiêntrongngànhrasaovàtrởnêngiàucónhưthếnào,chẳngainhắcđếnMonteDavidoffmộtlời.Anhcóđượcnhắcđếnmộtlần,chỉvắntắt,trongcuốnLửatrongthunglũng.Nhưngngaycảlầnấy,tênanhcũngbịghisaithành“Marty”.

“LầnđầutiênnhìnthấyBilltrênbìatạpchíTimevàtờbáođãnêuanhtavàPaulđãviếtngônngữnàyvàkhôngnhắcđếntôi,tôihơibuồn”,Davidoffnói.“Nhưngrồitôicũngquênđi.”

GattesvàAllenthựchiệndựánđượcbốntuầnthìDavidoffcũngthamgia.HọđãnóichuyệnnhiềulầnvớicáckỹsưMITSởAlbuquerqueđểtìmkiếmthôngtinvềAltairkhôngtìmthấytrongbài báo của tờĐiện tửPhổ thông.Robertsmuốnbiết chừngnào các anh có thểđếnAlbuquerqueđểtrìnhdiễnBASIC.BanđầuGatesbảoRobertsrằnganhcóthểtraoBASICchoanhtatrongba,bốntuần.Đâykhôngphảilầncuốicùnganhướclượngsainghiêmtrọngvềthờigianthựchiệnsảnphẩm.Gatesđãviếtchươngtrìnhbanđầutrongkhoảngbatuầnnhưnganhmất thêmbốn tuầnnữađể gọt giũamọi thứ chođếnkhi nó gọn ghẽ vànhanhnhưý.NhưngdohọkhôngcómáyAltairnênhọkhôngtàinàobiếtđượcnóthựcsựhoạtđộngrasao.

Đếncuối thánghaihọcảmthấyđãxong.Allen làngườibayđếnMITS.VàođêmhômtrướcngàyAllenhẹngặpvớiRoberts,Gatesđãbảobạnmìnhvềnhàngủđểngàysauđượctỉnhtáo.Gatesvẫnngồitrongphòngmáytínhđểhiệuchỉnhchươngtrìnhvàogiờchót.AnhchỉvừahoàntấtchoAllenkịpgiờđápchuyếnbaysángsớmđikhỏiphitrườngLoganInternationalcủaBoston.

KhimáybayđangtrênđườngđếnAlbuquerque,độtnhiênAllengiậtmình.“Ồ,trờiđất!”anhbuộcmiệnglớntiếng,làmhànhkháchkếbênphảigiậtmình.AnhvàGatesđãquênkhôngviếtcáigọilà“chươngtrìnhmồi”–mộtchươngtrìnhhướngdẫnmáyAltaircáchnạpBASIC.Soạn

vàomộttờgiấybằngngônngữmáy8080phứctạp,AllenhoàntấtchươngtrìnhvừalúcbánhxemáybaychạmxuốngđườngbăngphitrườngAlbuquerque.(Vềsau,AllenvàchàngGatesvốnluôncómáutranhđuađãtổchứcmộtcuộcthixemaiviếtđượcchươngtrìnhnạpngắnnhất,Gatesđãthắng).

EdRobertsđónAllenởsânbay.Anhtaláimộtchiếcxetảicũkỹ.AllenkhônghềbiếttrướcmọichuyệnrasaokhianhđếnAlbuquerque.Chắcchắnanhkhôngngờmộtngườikhổnglồđãđónanh.NhưnganhcònkinhngạchơnkhiRobertsđưaanhđếnMITS.

MicroInstrumentation&TelemetrySystemsInc.toạlạcgầnđường66,mộtnơitừnglàdãycửahiệukhuphốtrungtâm.Mộtbênlàtiệmmassage,mộtbênlàtiệmgiặtủi.RobertsbảoAllenrằnganhmuốnchờđếnsángđểthửBASICnênsaumộtcuộcdạochơingắn,anhtaláixeđưaAllenđếnkháchsạnsangnhất thànhphố.Nhà tỷphú tương laikhôngđủ tiền trả tiềnphòngkháchsạn.AnhphảimượnthêmtiềncủaRoberts.

Đêmđó,AllengọiđiệnchoGatesđangnóngruộtchờởCambridge.Anhkểvớibạnmìnhvềanhchàngđãrađónmìnhbằngchiếcxecàtàng,kểvềdoanhnghiệpquènmàanhđãnhìnthấychiềuhômđó.Cảhaiđềuthấtvọng…vàloâu.Thếmàhọcứtưởngđanglàmănvớimộtcôngtyđồsộvàthànhcông.Liệunhữngnỗlựccủahọcóuổngphíkhông?

Sánghômsau,RobertsđếnđónAllenvàquaylạiMITS.ĐãđếnlúckiểmnghiệmBASIC.Mãlệnhnằmtrênmộtbănggiấy.KhôngnhưnhữngbộmáyAltairbánchocôngchúng,chiếcmáycủaMITScónhiềuđiểmcóởcáckiểumáyđạitrà.MáyAltairnàychạytrên7Kbộnhớ.Vànóđượcnốivớimáy teletype.AllenkhôngcầnphảiđọcđènnhấpnháymớihiểuđượckếtxuấtcủaAltair.NhưnghaynhấtlàmáyAltairnàyđượcnốivớimộtmáyđọcbănggiấy.Allencóthểnạpbănggiấycủamìnhtrựctiếpvàomáy.Nếukhông,điềuđócónghĩalàphảigạtcáccôngtắcởmặttrướcmáyAltairkhoảng30.000lầntheođúngthứtự.ThứduynhấtmàAllenphảigõvàomáylàchươngtrìnhnạp.

Allenbẻngóntay.ĐâylàlầnđầutiênanhchạmvàomáyAltair.BấtcứmộtlỗinàotrongsuốtquátrìnhcủaanhvàGates,dùtrongkhithiếtkếbộgiảlập8080haykhiviếtlệnhchochínhBASICgiờđâyđềusẽdẫnđếnthấtbại.

Bỗngnhiên,máyAltairbừngsống.Nóhiệnra.“Memorysize?”Allenđánhvào“7K”.Máyđãsẵnsàngnhậnlệnhđầutiên.Allenđánhvào“print2+2”.MáyAltairhiệnracâutrảlờichínhxác:“4”.

“Mọingườithậtsựsửngsốtkhithấymáytínhcủahọhoạtđộng”,Allenkể.“Đâylàmộtcôngty

máytínhnhỏ.Chínhtôicũngkhákinhngạcthấynóhoạtđộngngaylầnđầutiên.Nhưngtôicốtỏrakhôngquángạcnhiên.”

Robertskểlạiphútgiâytrọngđạiấykhimáycủaanhbiếnthànhmộtchiếcmáyhữuích:“Tôisữngsờ.Thậtlàđầyấntượng.MáyAltairlàmộthệthốngphứctạp,vàhọchưahềnhìnthấynótrướcđó.Nhữnggìmàhọlàmđượcvượtxamongđợi.Tôiđãlănlộnvớiviệcviếtchươngtrìnhchomáytínhmộtthờigiandàivàtôirấtbànghoàngvềnhữnggìđạtđượcngàyhômấy.”

Rồitrongbuổisángấy,Allentìmthấymộtcuốnsách101tròchơimáytínhvàđãchạymộtchương trình “ĐổbộMặt trăng” trênmáyAltair.Đó làmột chương trình rất giống chươngtrìnhGatesđãviếtởLakesidekhiniềmđammêmáytínhlầnđầutiênđếnvớicậubéquachiếcmáytínhteletypetrongphòngmáytínhnhàtrường.Tròchơiđòihỏingườichơiphảiđápnhẹnhàngxuốngmặttrăngtrướckhihếtnhiênliệutrênphithuyền.ĐólàphầnmềmđầutiênchạytrêncáisẽđượcgọilàMicrosoftBASIC.

Cuộccáchmạngmáytínhcánhânđãbắtđầubằngmộttròchơichạytrênmộtchiếchộpnhỏmàuxanhcóđènnhấpnháyđượcđặt têntheovìsaosángnhất trongchòmsaoAquila.Bamươinămtrước,dânchúngAlbuquerqueđãchứngkiếnmặttrờimọclênởphươngnamkhiquảbomnguyêntửđầutiêntrênthếgiớinổtrongbóngtốitrướcrạngđônggầnAlamogordocáchxamột trămdặmbáohiệu thờiđạihạtnhân.Giờđây,một thờiđạimớiđã ló rạngởAlbuquerque.Nókhởisựtừmộtcôngtyquènnằmcạnhmộttiệmmassage.Nhữngnhàtiêntricủathờiđạinàylàhaianhbạntrẻchưađủtuổiuốngrượu.Phầnmềmmáytínhcủahọchẳngmấychốcsẽkhiếnchocácnhàkinhdoanhmặcđạiphụctừkhắpcảnướcđổvềthànhphốxalộsamạcnàyđểtiếnhànhnhữnghợpđồnghàngtriệuđô-lavớinhữnganhchàngquầnjeanáothun.GatesvàAllenđãchâmngòichocuộccáchmạngkỹthuậtsẽlannhanhnhưlửa,từnhữngvườncâyăntráicủathunglũngSantaClara,nơimànhữnggiấcmơsẽđâmchồithànhmộtvùngpháttriểnrộnglớngọilàSiliconValley.GatesrồisẽtrởthànhnhàtỷphútrẻnhấttronglịchsửnướcMỹ.

***

KhiAllentrởvềBoston,anhvàGatesănmừngbằngcáchđiănkemvàuốngnướcngọt.GatesdùngnướcShirleyTemplequenthuộc.

“Cảhaichúngtôiđềuthậtsựvôcùngphấnkhởi”,Allenkể.

HọbànxemsẽthảoluậnbảnquyềnnhưthếnàovớiRobertsvềBASICcủamình.Họđãlàmviệc20giờmỗingày,cókhihơn,suốttámtuần.Giờlàlúcđểháitiền.

TrongkhingồiănkemvàuốngShirleyTemplengàyhômấyởCambridge,GatesbiếtrằngcònrấtnhiềuviệcđểlàmtrướckhitungBASICrathịtrường.Phảitìmralỗivàkhửlỗi.Phảitinhchỉnh và cải tiến. Gates trở về Trung tâm Máy tính Aiken, còn Allen trở lại làm việc tạiHoneywell.NhưngGatesgặpngaymộtvấnđềmàanhkhôngthểgiảiquyếtbằngtàilậptrìnhcủamình.CácviênchứcHarvardpháthiệnanhvàAllenđãkhaithácmạnhmẽmáyPDP-10củatrườngđạihọcđểsoạnsảnphẩmthươngmại.Cácviênchứcnàykhônghàilòng.

MáyPDP-10màGatesvàAllenđãsửdụngđểsoạnBASICcómộtlịchsửthúvị.Năm1969,nóđãđượcchuẩnbịđểđưasangViệtNamthìgiáosưCheathamnhậnđượcmộtcúđiệnthoạihỏixemHarvardcómuốnmáyđókhông.VìmáyPDP-10trịgiáhàngtrămnghìnđô-lavàtrườngđạihọcnàychưacónênđươngnhiênCheathamgậtđầu.Nhưnglàmsaođưađượcmáyvàotrườngmàkhônggâyramộtcuộcnổidậy?Máytínhnàyđượcchovàothùngvàchuyểnđitrênxetảihaitấnrưỡicủaquânđội.LúcbấygiờlàcaođiểmcủachiếntranhViệtNam.Quânđộibịphảnđốitrongtrườngđạihọc.ỞHarvard,cáccửasổkínhđượcthaybằngplasticsaunhiềucuộcbiểutìnhphảnchiến.HộiđồngquảntrịHarvardkhôngmuốnnhìnthấyxetảiquânđộilănbánhvàokhunày.Vì thếxetảiphải lẻnđếnbuổisángchủnhật,khoảng4giờsáng.NódừnglạitrướcTrungtâmMáytínhAiken,dỡhàngvàchuồnđitrướckhisinhviênnhìnthấytianắngmặttrờiđầutiên.

ChodùHarvardđãlàmchủmáyPDP-10,mốiquanhệvớiquânđộivẫnchưacắtđứt.MáytínhnàyđượctàitrợbởiBộquốcphòngthôngquaCơquanNghiêncứuDựánQuốcphòngCaocấp,viếttắtlàDARPA.Cơquanítngườibiếtnàyđượcthànhlậpvàonăm1958đểtìmkiếmnhữngứngdụngquânsựdàihạntừnhữngdựánnghiêncứudânsự.Từ“Quốcphòng”vềsauđượcQuốchộibổsungđểnhấnmạnhnhiệmvụquânsựcủanó.NhiềuvũkhíkỹthuậtcaocủaquânđộiđãxuấtpháttừcuộcnghiêncứuvềmáytínhđượctàitrợcủaDARPA,trongđócómáybaychiếnđấutànghìnhStealthvànhữngthứđượcgọilàvũkhíthôngminhsửdụngtrongchiếntranhVùngVịnh.

MặcdùDARPAtàitrợchomáyPDP-10ởHarvard,chẳngcóvănbảnnàonóivềviệcsửdụng.

“Vấnđềởđâylàcácchàngtraicóthểsửdụngmáytínhvàomụcđíchriêng”,Cheathamnói.“NhưngsauvụcủaGates,đãcómộtquyđịnhnghiêmngặthơn.”

KhôngrõGatesđãgặprắcrốiđếnmứcnàovềviệcsửdụngmáytínhchomụcđíchcánhân,hayvềviệcđãđểAllen,mộtngườibênngoàikhôngliênquangìđếnHarvard,sửdụngmáytính.Cheathamđã từchốikểvềchuyệnnày.NhưngmộtgiáosưkhácchobiếtGatesđãbịkhiểntráchvàđedoạđuổihọc.ThếnhưngGateslạibácbỏđiềunày.

“Chẳngcókhiểntráchgìnghiêmtrọngcả,chỉbịnhắcnhởvềviệcthườngxuyênđưaPaulvào”,Gateskể.Sauđóanhđãviếtmộtláthưchohộiđồngquảntrịđạihọcphànnànvềviệcthiếuhướngdẫn.TạisaocácgiáosưcóthểsửdụngthưviệnHarvardđểnghiêncứunhữngcuốnsáchmangđếnchohọtiềnbảnquyềnmàsinhviênlạikhôngđượcsửdụngmáytínhđểlàmthươngmại?Gatesđãhỏitrongthư.Nămsau,mộtquyđịnhđượcđưara:nếusinhviênsửdụngmáy tínhđể làmsảnphẩm thươngmại,Harvardphảiđượcchiaphần lợinhuậnphátsinh.

Sauvụviệcnày,GatesvàAllenmuagiờmáycủamộtdịchvụởBostonđểhoàntấtBASICcủahọ.

AllenliênlạcchặtchẽvớiRobertstừlúcbayđếnAlbuquerqueđểthửBASIC.Ngaysauchuyếnđi, Roberts đã hỏi Allen cómuốn đến làm việc choMITS hay không. Vàomùa xuân 1975,Roberts đã đề nghị Allen làm giám đốc phần mềm của MITS. Allen nhận lời và đếnAlbuquerque. Gates trở lại chơi poker với những chàng trai và hơn bao giờ hết suy nghĩnghiêmtúcvềtươnglaicủamình.

Chương3.NhữngchàngtraiMicrosoftKháchsạnSundownerởAlbuquerque,bangNewMexiconằmởmộtkhunhếchnháccủathànhphốnổitiếngvềnạnmạidâmvànhữngquáncàphêmởcửasuốtđêmhơncáccôngtykỹthuậtcao.NónằmcạnhĐạilộTrungtâm,têngọicủađườngsố66khinóđixuyênquathànhphốsamạcnóngnhưthiêunhưđốtnàycủavùngRioGrande.KhiPaulAllenđếnkháchsạnnàyvàomùaxuân1975,anhbảongườiquảnlýrằnganhkhôngbiếtchắcchắnmìnhsẽởlạibaolâu,nhưngcólẽchođếnlúcngườibạnởHarvardtìmđếnsauvàithángnữa.Allenchẳngmàngchỗởrẻtiềnhaykhungcảnhbuồnbãquanhkháchsạn.ĐiềuquantrọnglàanhđangởcáchMITS,nơianhsẽdànhhầuhếtthờigianđểsoạnBASICchomáyAltair,chỉcónămphútđibộ.Phảitìmkiếmvàkhửcáclỗicủangônngữnàytrướckhitungnórathịtrường.

SovớicôngviệccủaanhởHoneywell,AllengặpphảitìnhtrạnghỗnđộnnáonhiệtởMITS.MặcdùchứcdanhcủaanhlàgiámđốcphầnmềmcủaMITS,thựcchấtcảbộphậnphầnmềmchínhlàanh.NhữngngườikhácdocôngtytuyểndụngđanglàmviệchốihảvềphầncứngcủaAltair.BàibáotrêntờĐiệntửPhổthônglàmộtsựkiệngầnnhưtrọngđại.Nókíchthíchtrítưởngtượngcủanhữngtaychơiđiệntửvànhữngtaymàymòmáytínhkhắptrongnướcđãtừngmơđếnmộtngàyđượclàmchủmộtchiếcmáytính.Giờđâyhọđãtoạinguyện,vớicáigiárấthợptúitiềnlà397đô-la.

“Bạnphảibiếtrằngngàyấy,ýtưởnglàmchủmộtchiếcmáytính,mộtchiếcmáytínhcủariêngmình,cũngkinhkhủngchẳngkémgìýtưởngngàynaybạnlàmchủmộtchiếctàungầmhạtnhân.Nóvượtquásứctưởngtượng”,lờiEddieCurry,ngườigianhậpMITStrongvaitròphóchủ tịchngaysaukhiAllenđến.Họnhanhchóng trở thànhbạnbè. “Máy tính lànhững thứđượcđặttrongcáctoànhàlớnvàchiếmnhiềutầnglầucũngnhưcầncóđộingũbảotrìvàngườitrôngnomchúng.PhầnlớnsựthànhcôngcủaAltairvàmáytínhsauđólàdomọingườiướcmuốnđượclàmchủmộtchiếcmáy.Chuyệnhọcólàmgìđượcvớimáytínhấyhaykhônglàđiềukhôngquantrọng.Aicũngbiếtchúngtacóthểlàmgìđóvớimáytínhnhưngkhôngaibiếtđólàviệcgì.Chỉriêngviệccómộtchiếcmáytínhcũngđãđủoairồi.”

Curry,mộtngườibạn thời thơấucủaRoberts,đanghọcđạihọc thìRobertsbànvớianhýtưởngvềmộtchiếcmáytínhnhỏdànhchođạichúng.Họđãnóichuyệnrấtnhiềuquađiệnthoại, tốnkémcả trămđô-lahàng tháng.Mặcdù thayphiênnhau thanh toán,Currykhôngkhamnổikhoảntốnkémquámứctrongkhicònđihọc,chonênanhtavàRobertsbắtđầutraođổibăngtừ,hoárachúnglạilànhữngsảnphẩmdàycôngsángtạo,gồmcócảhiệuứngâm

thanh,nhạcnền,thơtràophúngvànhữngbàiđọctruyềncảm.

“Chúngtôitraođổivềcôngviệcquahìnhthứcnày”,Currychobiết,“vàtôihỏianhấyquabăngđâulàmụctiêucủatađốivớiMITSvàanhtamuốngìởMITS.Anhtađãbảotôirằnggiấcmơcủaanhtalàchếtạomộtchiếcmáytínhđểaicũngcóthểsởhữuđượcmộtchiếcmáytính”.AnhtavàRobertsđãthảoluậnvềchitiếtkỹthuật,thậmchíđếncảgiácảmàRobertssẽbánrađốivớiAltair.

DoMITSgầnphásản,RobertsđãđánhliềumọithứvớiAltair.Anhtađãvayđượcmộtkhoản65.000đô-latrướcđóbằngcáchtrấnancácchủngânhàngởAlbuquerquerằngcómộtthịtrườnghàngtrămmáytính.Thựctế,MITSđượcnhiềungườihỏimuaAltairtrongvòngvàingàysaukhisốbáoĐiệntửPhổthôngđăngtảivềAltairđượcấnhành.Trongvòngvàituầnlễ,hơn4000đơnđặthàngmáytínhnàyđãđổvề.Hầunhưchỉtrongmộtđêm,mứctiềnmặtcủacôngtytừthâmhụt300.000đô-lađãthặngdư250.000đô-la.Cơhộisởhữumộtchiếcmáytínhcósứccuốnhútđếnđộhàngnghìnngườiđãgửingânphiếuđếnmộtcôngtyhọchưatừngnghenóiđến.MộtsốtayhăngmáucònbayđếnAlbuquerquebằngmáybayriêng,hyvọngkhiđíchthântìmđếnsẽcóđượcmáytrướcnhữngngườikhác.

LesSolomon,nhàbiêntậpkỹthuậtthấpngười,đầuhóicủatờĐiệntửPhổthông,người inhìnhchiếcmáyAltairgiảlênbìa,đãkểlạinhữngphảnứngdiễnrasaukỳấnhànhấytrongcuốnHackercủatácgiảStevenLevy:

“Chỉcómộttừduynhấtcóthểnóisựkiệnnàylàthầnkỳ…Hầunhưngườitachẳngaichịuphí15xuđểgọiđiệnvôbổchomộtcôngty,bạncóđồngýkhông?Khoảng2.000người,khônghềthấymặt,đãgửingânphiếu,chiphiếu,ba,bốn,nămtrămđô-lamỗiđơnđặthàng,đếnmộtcôngtynhỏởmộtthànhphốítbiếtđến,thuộcmộttiểubangchẳngcótiếngtămgìvềkỹthuật.Nhữngngườinàyhoàntoànkhôngbiếtnhau.Họlànhữngkẻphiêulưutrongmộtvùngđấtmới.Họgiốngnhưnhữngkẻphiêulưutrongmộtvùngđấtmới.HọgiốngnhưnhữngngườiđếnmiềnTâyvàothuởsơkhaicủanướcMỹ.CótrờibiếthọsẽđếnCalifornia,Oregonhayđiđâu.”

Trongphầnquảngcáocủamình,MITShứahẹngiaomáytínhtrongvònghai tháng.Nhưngcôngtychưachuẩnbịchosố lượngđơnđặthàngnhiềuđếnmứcchoángvángmàhọnhậnđược.KháchhàngnônnóngđãgửitiềnđặtmuaAltaircứgọiđiệnđếntìmhiểuvìlýdogìmàhọchưanhậnđượcmáytínhnhưđãhứa.HọđượcchobiếtMITScóhồsơđặthàngrấtlớnvàhọphảichờđợi.MộttayhackernônnóngđãláixexuyênquốcgiađếnởnhiềutuầnlễtrongmộtchiếcrờmoócđậugầnMITS,chờnhậnmáyAltaircủamình.

Với397đô-labỏra,nhữngngườiphiêulưunàykhôngthuđượcnhiềunhặngì.HọnhậnđượcmáyAltairdướidạngmộtbộlinhkiện.Kháchhàngphảihìnhdungcáchlắprápchúnglạivớinhau,mộtcôngviệcmấtnhiềugiờđồnghồvàkhôngđơngiản.Hầuhếtcácbộlinhkiệnđềukhông lắpráp,máy tínhnàycũngchẳng làmđượcgìnhiều lắm.Nhưngchiếcmáyđầu tiênđượcbánđầunăm1975khôngcómạchgiaotiếpchophépkếtnốivớimáyteletype.Mạchmởrộngbộnhớcũngchưacó,chonênmáyAltairchỉlàmộtchiếcmáykhôngcónão,vớichỉ256bytebộnhớ.Cácchươngtrìnhthôsơbằngthứngônngữnhịphânphứctạpcủamáychỉcóthểnhậpvàomáybằngcáchgạtcáccôngtắctrênbảngđiềukhiểnhàngtrămlầntheođúngtrìnhtự.Chỉmộtlầnsaisótlàngườisửdụngphảilàmlạitoànbộtừđầu.

NgônngữmáytínhBASIC8080màGatesvàAllenđangtạolậpởHarvardvẫnchưahoàntấtkhinhữngbộlinhkiệnAltairđượcchuyểngiao.Chodùphầnmềmđãcósẵn,MITSvẫnchưathiếtkếcácmạchnhớnhằmchophépngười sởhữucóđủbộnhớbổsungđểchạyBASIC.TráchnhiệmcủaPaulAllentrongvaitrògiámđốcphầnmềmcủaMITSnăm1975làtiếptụcnângcaoBASICvàhoànchỉnhđểchuyểngiao.AnhtavàGatesnóichuyệnđiệnthoạiliêntụcvềcácvấnđềkỹthuậtnảysinh.CảhaiđềunhậnthứcmộtthịtrườngphầnmềmmớiđãrađờicùngvớiAltair,vàhọhyvọngkiếmđượcbộntiềnnhờbánBASICcủamình.Yếutốmàgiờđâyhọcầnđếnlàmộtphápnhânchínhthức.

***

Cólúc,GatesđãcốgắngmàođầuvớibốmẹmìnhvềviệccuốicùnganhsẽbỏhọcHarvardđểlậpmộtdoanhnghiệpmáytínhvớiAllen.Nhưngtinmớinhấtđãlàmbốmẹanhbấtngờ.AnhmuốnlậpmộtcôngtykhôngphảitạiSeattle,quênhà,nơianhcóthểsốnggầngiađình,màlạiởAlbuquerque,khuấtnẻogiữanhữngsamạccủabangNewMexico.

DướimắtMaryGates,cậucontrai19tuổicủabàsắpsửalàmmộtchuyệnchẳngkhácnàotựkếtliễuconđườnghọcvấn.Bàcựclựcphảnđốichuyệncontraibỏhọctrướckhitốtnghiệp.DanEvans,thốngđốcbangWashingtonvàlàmộtngườibạnthâncủagiađình,vừađềcửMaryGateslàmthànhviênHộiđồngQuảntrịđạihọcWashington,mộttrongnhữngđịavịchínhtrịcóuytínnhấtcủatiểubang.Giờđây,contraibàbỏhọcởHarvardthìbàchẳngbiếtsựthểrasaonữa.ChacủaGatescũngphảnđốimạnhmẽchuyệnanhlậpcôngtytrướckhiratrường.NhưngmặcdùcảôngvàMaryđềuthúcépcontiếptụchọc,cảhaicũngnhậnthấymìnhkhôngcóđủhiểubiếtchuyênmônđểphântíchlýlẽcủaviệcthànhlậpmộtcôngtyphầnmềm.

Vì thế,MaryGatesđãnhờđếnmộtngườibạnmới,SamuelStroum,mộtnhà lãnhđạokinhdoanhđángkínhvàcóthanhthếmàbàđãgặptrongmộtchiếndịchcủatổchứcUnitedWay,

giúpđỡvềviệcconbà.BàđãthuxếpchoBillnóichuyệnvớiStroum,vớihyvọngStroumsẽthuyếtphụccậucontraitừbỏýđịnhlậpmộtcôngty,ítracũngtronggiaiđoạnhiệntại,đểtiếptụcviệchọcởHarvard.

Làmột nhà triệuphú tự lập,một người nhân ái vàmột nhà lãnhđạoquần chúng, SamuelStroumthườngđượcmọingườixinýkiến,thậmchíngaycảnhữngngườicầmtrịchcóthếlựcnhấttrongvùng.CũngnhưMaryGates,StroumlàmộtthànhviêncủaHộiđồngQuảntrịĐạihọcWashington, Stroum chưa bao giờ học đại học. Sau Chiến tranhThế giới thứHai, ôngthànhlậpmộtcôngtyphânphốihàngđiệntửởSeattlevàsauđótíchluỹđượcmộtcơnghiệptừviệckinhdoanhShuck’sAutoSupply,đầumốiphụtùngxehơidanhtiếngnhấtmiềnTâyBắc.Vàothờiđiểm1975,ônglàmộttrongsốvàingườitrongcộngđồngdoanhnghiệpSeattlekhôngamhiểuvềcôngnghệmáytínhnhưngcótầmnhìnthấuđáovềtươnglaicủangànhnày.

KhiGatestừHarvardvềnhàvàokỳnghỉ,StroumđưaanhđiăntrưaởCâulạcbộRainier,trungtâmquyềnlựcvàkinhdoanhcủathànhphố.Sánglậpnăm1888vàcóbềdàytruyềnthống,câulạcbộtưnhânnàyđượcxemlànơiăntrưatronggiớichínhkhách,cácnhàmôigiớichínhtrịvàcácvịchứcsắccáccôngty.“Rõràngtôiđãbịthuyếtgiáo”,StroumhồitưởngmấygiờđồnghồmàôngđãngồikhaithácsuynghĩcủaGates.“Anhchàngđãgiảnggiảichotôingheanhđanglàmgì,anhtahyvọngsẽlàmgì.Tôiđãtừngbướcchânvàongànhtừlúccòntrẻ.Anhchàngchỉcầnnóivềnhữnggìanhtađanglàm…bấtcứaibiếtchútítvềđiệntửđềuthấyrằngvấnđềrấthứngthúvàmộtkỷnguyênmớiđangmởra.”

GatesđãnóivềtầmnhìncủaanhvàPaulAllen.Cuộccáchmạngmáytínhcánhânchỉmớiđangbắtđầu,anhnóivớiStroum.Rồisẽđếnlúctấtcảmọingườiđềucómộtchiếcmáytính.Hãytưởngtượngđếnnhữngkhảnăngthulợinhuận…vôsốmáyđềuchạyphầnmềmcủaanh.

StroumkhôngnhữngkhôngthuyếtphụccậutừbỏkếhoạchlậpmộtdoanhnghiệpmàsaukhilắngnghechàngthanhniêntâmhuyếtnàyôngcònkhuyếnkhíchGatesthựchiện.“Maryvàtôiđãđùavềchuyệnấysuốtbaonhiêunăm”,lờikểcủaStroum,nayđã70tuổi.“Tôibảobàấytôiđãphạmmộtsailầmkhủngkhiếp–tôiđãkhôngđưachoanhchàngmộtngânphiếutrốngđểđiềnvào.Ngườitađánhgiátôilàmộtnhàđầutưkhônngoan,nhưngquảlàtôiđãkhôngnhậnravụnày.”

KhiGateshọchếtnămthứhaiởHarvard,anhcùngthamgiavớiPaulAllenởAlbuquerque,dùanhvẫnchưaquyếtđịnhvềchuyệnbỏhọc.Đólàmộtquyếtđịnhmàmộtnămrưỡisauđóanhmớithựchiện.

Microsoft–viếttắttừMicrocomputerSoftware(phầnmềmmáyvitính)–rađờivàomùahènăm1975.(Tênbanđầulà“Micro-Soft”,dấunốiđượcbỏđisauđókhônglâu).Mộtsốnguồntin cho rằng Gates và Allen lập nênMicrosoft từ Traf-O-Data đơn giản bằng cách đổi tên.Khôngphảinhưthế.Haicôngtynàylúcnàocũngcótỷlệănchiariêngbiệt.ThỏathuậnănchiabanđầucủaMicrosoftquyướclà60/40nghiêngvềphíaGates,vìanhchorằnganhđãbỏcôngnhiềuhơntronggiaiđoạnđầupháttriểnBASIC.Tỷlệnàyvềsauđượcđổithành64/36.(VàolúcMicrosoftpháthànhcổphiếuracôngchúngvàonăm1986,Gatessởhữuhơn11triệucổphầncôngtycònAllenhơn6triệucổphần).

MặcdùGatesgiàucónhờbốmẹvàdichúcôngngoạiđểlạichoanh,anhquyếttâmphảitựkiếmtiềnvàkhôngdựavàosốtiềnđóđểtàitrợchodoanhnghiệpcủaanhvàAllen.Bốmẹvàôngbàanhđãdạyanhrằngphảithậntrọngvềtàichínhvàđólàcáchmàanhmuốnđiềuhànhcôngtycủamình.NgườitakhônghềthấyMicrosoftcónhữngkhoảnchitiêunàophungphí.KhiGatesđếnAlbuquerque,anhvàAllenởcùngphòng tạiMotelSand&Sage, chỉkháhơnSundownerchútít.Sauđó,họchuyểnđếnmộtcănhộrẻtiềndướiphố.

Đầumùahèấy,MITStổchứcmộtchuyếnđiquảngcáocổđộngAltair.NhiềukỹsưphầncứngcủacôngtyđãdồnvàocănnhàdiđộngmàuxanhcủaRobertsvàđixuyênnướcMỹ.NhàdiđộngMITS,hay“Ngỗngxanh”,nhưngườitanhanhchóngđặtbiệtdanhchonó,mangtheomộtchiếcAltairhoànchỉnhvớicảnhữngthứkhôngcótrongnhữngbộmáytínhđãbánchongườisửdụng.MáyAltairnàyđượckếtnốivớimáyteletypevàmáyđọcbănggiấy,chạyphiênbảnBASIC4KdoGatesvàAllensoạn.Đólàmộtchuyếnđivậnđộngtạomốiquanhệ.BấtcứnơiđâunhàdiđộngMITSdừnglại,cuộctrìnhdiễnAltairliềnđượcdựnglên.Cáchộithảođượctổchứctrongphòngmotel.Nhữngngườihâmmộmáytínhrủnhauthànhlậpcáccâulạcbộmáytínhtrongcácnhàđểxe,tầnghầmvàbấtcứnơiđâuhọcóthểgặpgỡđểtraođổithôngtinkhôngbiếtchánvềmáytínhvàchiasẻniềmđammêđốivớicuộccáchmạngmớimẻnàyvànhững tiềmnăngcủanó.Đoàn lữhànhMITScũngđóngvai tròđoànbácsĩphẫu thuật lưuđộng.CácchuyêngiaphầncứngsửachữakỹthuậtchonhữngsởhữuchủAltaircómáygặptrụctrặckhônghoạtđộngđược.ChínhGatescũngthamgiachuyếnđitrongnhàdiđộngMITSvàomùahèđầutiênanhđếnAlbuquerque.AnhthấyđócũnglàmộtchiếnlượctiếpthịtốtđểquảngcáochotêntuổicủaBASIC.

NhàdiđộngMITSkhôngphảilàchiếnthuậttiếpthịduynhấtRobertsápdụngđểcổvũchoAltair.AnhvàDavidBunnell,câyviếtkỹthuậtcủacôngty,đãthànhlậpmộtcâulạcbộtoànquốcvớiquyềnhộiviênmiễnphídànhchonhữngngườisởhữuAltair.BunnellcũngbắtđầuấnhànhmộtbảntingọilàBảntinMáytính.Robertsviếtmộtmụcthườngkỳchobảntinvà

GatescùngAllentrởthànhnhữngcâyviếtthườngxuyêncóbàivềphântíchphầnmềmcủahọ.Bunnell,ngườiđãbỏcôngviệcdạyhọcởvùngđấtbảotồncủangườidađỏtạiSouthDakotađểgianhậpMITSnăm1972,đãtrởthànhbạnthâncủaGates.BunnellđãthiếtkếbiểutượngvàtiêuđềđầutiênchoMicrosoft.Anhsẽtrởthànhmộttrongnhữngnhàxuấtbảnhàngđầuvềtạpchímáytínhcánhân.

Gates,khikhônglênđườngvớinhàdiđộngMITSthìthứcsuốtđêmvớiAllenđểtiếptụccảitiếnBASIC.Đếngiữamùahè,họđãcómộtphiênbảnBASIC8Kđivớiphiênbản4KvàhọđangthựchiệnmộtphiênbảnBASIC“mởrộng”đòihỏi12Khay16Kbộnhớ.Ngày22/7/1975,họkýmộtthỏathuậnbảnquyềnchínhthứcvớiEdRobertsvềcácquyềnlợiđốivớiBASICcủahọdànhchomạchmáytính8080.Bảnthỏathuậnnày,doGatessoạnvớisựgiúpđỡcủabốvàmộtluậtsưcủaAlbuquerque,làmộtbướcđộtphámới.Gates,mớichỉ19tuổi,khôngchỉamhiểukỹthuậtphứctạpmàcònnắmđượckhíacạnhpháplýcủaviệcbảohộphầnmềm.Bảnthỏathuận,cógiátrịmườinăm,chophépMITSđộcquyềntrêntoànthếgiớitrongviệcsửdụngvà cấpgiấyphépBASIC, trongđó cóquyền cấpgiấyphép chobên thứba.MITS thỏathuậnkhôngcấpgiấyphépchobênthứbanàotrướchếtkhôngchịucamkếtbảomậtBASIC.Điềukhoảnvềsautỏralàphầnquantrọngnhấttrongthỏathuậncóđoạnghi:“Côngty(MITS)thỏathuậnnỗlựctốiđađểcấpgiấyphép,cổđộngvàthươngmạihoáchươngtrình(BASIC).ViệcCôngtykhôngchịunỗlựchếtmức…sẽlàcơsởvànguyêndohữuhiệuđểchấmdứtthỏathuận…”BảnhợpđồngvớiMITSđóngvaitròmôhìnhchonhữngbảnthỏathuậnbảnquyềnphầnmềmtrongtươnglaicủangànhmáyvitínhvànóđãgópphầnthiếtlậpnhữngtiêuchuẩncủangànhnày.

GatesvàAllennhậnđược3.000đô-latừMITSkhiđăngkýthỏathuận.BảnthỏathuậnquyđịnhcảquyềnlợitừviệccấpgiấyphépBASIC,chodùcóhaykhôngcóviệcbánkèmtheophầncứngcủaMITS.Microsoftnhậnđược30đô-lamỗiphiênbản4KcủaBASICdoMITSbánkèmtheophầncứng,35nghìnđô-lachomỗiphiênbản8K,và60đô-lachomỗiphiênbản“mởrộng”.KhiMITSbánbấtcứphiênbảnBASICnàokhôngcóphầncứng,GatesvàAllennhậnđược50%giábán.Họcũngnhậnđược50%sốtiềncóđượctừviệcnhượngbảnquyềncủamãnguồnBASIC.Mãnguồnnàychophépcáccôngtycóbảnquyềncóthểsửađổinótheonhucầucủahọvàpháttriểnnhữngphầnmềmứngdụngđểchạybêntrênngônngữcấpcaonày.

ThỏathuậnbảnquyềnlàmộtthànhcôngcủaMicrosoftnhưngnóchẳnghềlàmchoGatesvàAllentrởnêngiàucó.Họchỉcóthểkiếmđượctốiđa180.000đô-latiềnbảnquyềntheocácđiềukhoảncủahợpđồng.Nhưnghiệntại,họcầnMITSgiúptiếpthịBASICvớimáyAltair.

***

KhiMicrosoftpháttriển,Gatesđãtìmkiếmnhữngngườibạnđángtincậyđểđicùngmìnhtrongcuộchànhtrình.CuộctìmkiếmcủaanhthườnglầnđếntrườngLakesideởSeattlevànhữngngườibạncũtrongphòngmáyấy.

MùahèđầutiênnămấyởAlbuquerque,khithấyrõanhvàAllenkhôngthểtựcángđánghếtcôngviệclậptrìnhđốivớiBASIC,GatesđãliênlạcvớiChrisLarson,mộtđànemởLakeside.Larsonmớichỉlàhọcsinhnămcuốinhưngcũngcónhiệttình,niềmđammêvàchíhướnghệtnhưbậcđànanhcủamình.TronghainămtừkhiGatesrờiLakesidevàoHarvard,LarsonđãđảmnhiệmchươngtrìnhthờikhoábiểuđiệntoánhoácủaLakeside.CậutacũngchămnomchoemgáiLibbycủaBillđangtheohọcởLakeside.LarsonhọctrênLibbybốnlớp,đãlochọnlớpchocôbé.Larsonvàcácbạncủamìnhcũngchọnđượclớpnhưý.Larsonkểlại:“Tôichorằngcómộtsựhiểubiếtbấtthànhvăngiữachúngtôivànhàtrườngrằngchúngtôikhôngđượclợidụngquáđáng,nếukhôngnhàtrườngsẽngưngcôngviệccủachúngtôi.”

GatestuyểndụngLarsonlàmcôngviệcmùahèvàtìmđượcmột lậptrìnhviênthứhaichomùahètừHarvard–MonteDavidoff,ngườiđãpháttriểnphầntoáncủaBASIC.KhiLarsonvàDavidoffđếnAlbuquerque,họởchungvớiGatesvàAllen,thườngngủtrênsànphòngkhách.Cảbốnđềuthứckhuya,vàquenmặtvớicáctiệmpizzavàcàphêbánkhuyaquanhđó.VănphòngphầnmềmMITSnơicácnhânviênMicrosoft làmviệcđượctáchrờivănphòngđiềuhànhchínhcủacôngty,nằmcạnhmộtcửahiệumáyhútbụi.TrongkhicáckỹsưphầncứngMITSchếtạocácmạchnhớvàhiệuchỉnhAltair,GatesvànhómcủaanhlovềBASICvàcácchươngtrìnhphầnmềmkhácchophépsửdụngAltairvớimáyteletype,máyinvàmáyđọcbănggiấy.

Nhữngngười làmviệc choMITSvàMicrosoft đều lànhững tayđammêmáy tính trẻ tuổi,nhữngkẻcuồng tín tônsùng thầnmáy tính. “Đó làmộtdạngcôngviệcgiốngnhưmộtnhàtruyềngiáo,ởchỗ,chúngtôitạorađiềugìchomộtngườinàođómàhọkhôngbaogiờnghĩhọcóthểcóđược”,EddieCurrynhớlại.“Cómộtthứquanhệmàbạnkhôngthểnàotìmthấyởmộtdoanhnghiệpbìnhthườnggiữakhôngchỉnhữngngườitrongcôngtymàcảvớikháchhàng.Mọingườithườnglàmviệctừsángsớmđếnchiềutối.Rồihọchạyvềnhàănuống,rồiquaytrởlạilàmviệcđếnkhuya.Nóichung,lúcnàoởMITScũngcóngườisuốt24giờtrongngày,7ngàytrongtuần.”

Mộthôm,CurrygặpmộtnhàkinhdoanhnóirằngôngtađãmấtmộttuầntìmcáchgặpGateshayAllen.Nhàkinhdoanhnàycảmthấyhứngthúnhưthểkhámpháđượcmộtbímậtnhỏcủa

nghềnày–dânphầnmềmchỉravàobanđêm.ĐôilúcGatesngủtạivănphòngMicrosoft,nhưanhđãtừngnhiềulúcngủtạiphòngmáytínhcủaHarvardthayvìvềphòngmìnhởCurrierHouse.Mộthôm,trongkhiEdRobertsđangđưamộtđoànkháchđithamquanvòngquanhMITS,anhbướcquamộtthânngườiởkhuvựcphầnmềm.ĐólàGates,nằmcotrênsànnhà,ngáykhòkhò.

“BillvàPaulcựckỳhăngsay”,Currykể.“Họhiểurõcôngviệchọđanglàmvàhọnhìnthấynósẽđiđếnđâu.KhôngchỉđơnthuầnhọđangpháttriểnBASIC.Tôinghĩhầuhếtmọingườiđềukhôngthựcsựnhìnrađiềunày,cònBill,hiểnnhiên,từlúctôigặp,anhtaluônnhìnthấysứmạngcủaMicrosoftlàcungcấptấtcảcácphầnmềmchocácmáytính.”

Gates,AllenvàcáclậptrìnhviênkháchợpvớiCurry,nhưngđángngạcnhiên–lạikhônghợpvớiRoberts.CácnhânviênMicrosoftđểtócdàivàsinhhoạtgiờgiấcthấtthường.Họnghenhạcrockn’rollcònRobertsthíchnhạcêmdịu.“NgaykhiRobertsđikhỏi”,DavidBunnellnhớlại,“họthườngnhúnnhảynhạcrock’n’roll.Tôikhônghiểunổitạisaohọlàmviệcđượcvớitiếngnhạcrockinhỏimọilúc,cảngàylẫnđêm.”

RobertsđánhgiáGates thuộcdạng thôngminh.Cảhaiđềuđọc sáchnhiềukhủngkhiếpvàthườngtranhluậnvềnhữngđềtàichẳngliênquanđếnmáytính.LiệunướcMỹcócầnphảithảbomnguyêntửxuốngNhậtBảnkhông?KhôngcầnbiếtGatestheoquanđiểmnào,Robertsluôngiữquanđiểmngượclại…dườngnhưdođốiđịchvớinhauchứkhônghẳndolýlẽ.ĐámthanhniênrõràngcũngkhônghợpvớiRoberts.Khôngthểtránhkhỏichuyệnhaibênvachạmvớinhauvềnhữngchuyệnquantrọnghơn,vàthựctếđãxảyranhưvậy,thườngxuyênvàdữdội.ChàngRobertslựclưỡngcótínhcáukỉnh,độcđoánvàưadoạdẫmthườngkhăngkhăngmộtmực.KhôngaiởMITShoàntoànhợpvớiRoberts.Cácnhânviênhoặclàmtheoýanhta,hoặclàgặpphảixungđộtnảylửa.CònGatesthìkhônghềnhượngbộbấtchấpRobertslàmdữđếnmứcnào.

Mặcdùchưađủđộtuổiđểgọibiamộtcáchhợppháp,anhchàngGatescao1m76khôngngạiđươngđầuvớiRoberts,đấukhẩuvớigãkhổnglồthôlỗnặng135kg,cao1m90,lớnhơnmình13tuổi.“Billngangtàng,rấtthôngminhvàhăngmáu”,Bunnellnhớlại.“TrướclúcgặpGates,tôichưathấyaidámđốiđầuvớiEd.”

TheoquanđiểmcủaGates,tấtcảnhữngýtưởnghayởMITSđềuchỉđượcthựchiệnnửavờivàanhđãkhôngngầnngạinóichoRobertsbiếtýnghĩcủamình.“MITSđanghoạtđộngtheomộtphongcáchrấtkỳcục”,anhnói,“vàmỗingườiởđóđềucảmthấykhôngổn…Tấtcảchúngtôiđềunghĩrằngcôngtynàyđangtrongtìnhtrạnghỗnđộn.Nóthiếungườilãnhđạo.Thậttình

nókhôngbìnhthường.Mặcdùtôikhônghềchínhthứclàmộtnhânviênhaygìcả–tôichỉlàmcôngviệcphầnmềmcủatôi–tôiđãcómộtsuynghĩvềđườnglốihoạtđộngcủanó,thếlàchúngtôithườngngồilạivàbànluậnvàmọingườithườngthúcgiụctôiđứnglênnóivớiEd.Lúcnàochúngtôicũngthấycóthểlàmđượcchuyệngìđóđểcảitiếncáchoạtđộng.”

TìnhtrạngtrìtrệcủacôngtylàmchochàngGatesnặngđầuóckinhdoanhgặptìnhtrạngbếtắc,nhất làvấnđềMITSđanggặpphảivềcácmạchnhớđộngchomáyAltair.NhữngmạchcôngnghệcaonàycungcấpchoAltairđủsứcmạnhđểchạyBASICvàrấtcầnthiếtchoviệckinhdoanhBASIC,mộtthứđòihỏitốithiểu4Kbộnhớ.Nhưngcácmạchnàyhiếmkhihoạtđộngđược.Gatesđãviếtmộtchươngtrìnhkiểmtracácmạchnàyvàkhôngthấymạchnàohoạtđộngđượcnhưquảngcáo.“Chuyệnnàydễgâynổicáuvàbẽmặtchomọingười,trongđócóchúngtôi”,Currykể.ChuyệnnàyđúnglàbẽmặtbởivìnhiềumạchbịlỗiđãđượcgiaochokháchhàngAltairvốnđãbựcdọcvìchờđợimáytínhquálâu.Cáccôngtyphầncứngkhác,nhìnthấytriểnvọngtronglĩnhvựcmáyvitính,đãnhanhchóngchếtạovàgiaonhữngmạchnhớ hoạt động được. Chuyện này làmRoberts bẽmặt và nổi cáu dữ dội. Gates đã nói vớiRobertsvềvấnđềanhnhậnthấy.AnhvàAllencầntiềnquayvòngđểthúcđẩycôngtypháttriển.HọlàmsaotrôngmongđượcởvềlợinhuậnbảnquyềntừthỏathuậncủahọvớiMITSkhimọichuyệnởMITSđềulộnxộn?

MặcdùRobertsnểnănglựckỹthuậtcủaGates,anhtalạikhôngthíchphongcáchđốiđầucủaGates.“Chúngtôibiếtnênthậmchíđãkhôngmờianhtađếnhọpkhichúngtôiđịnhđềramộtphươnghướngphầnmềmmớihaygìđóvìkhôngthểbànbạcvớianhtađược”,Robertsnhớlại.“Anhtalàmộtanhchàngphárối.Anhtađúnglàmộtanhchàngphárối,vấnđềlànhưthế.PaulAllencótínhsángtạohơnBillrấtnhiều.Billchỉphíthờigiantranhcãichứkhôngđưarađượcgiảiphápgì.Paulthìhoàntoànngượclại.”

CuốimùahèđầutiênởAlbuquerque,LarsontrởvềtrườngLakesidevàDavidofftrởvềtrườngHarvard.CảGatescũngquyếtđịnhtrởvềHarvardmùathuđó.Anhvẫncòntrăntrởvớitươnglaicủamìnhvàbốmẹanhtiếptụcgâyáplựcbuộcanhphảihoàntấtviệchọc.Suốtmộtnămrưỡitiếpđó,Gateschiathờigiancủamìnhrađểhọc,đánhbàipokerởHarvardvàsoạnphầnmềm,thươnglượnglàmănchodoanhnghiệpmớicủamìnhởAlbuquerque.

DoGates, LarsonvàDavidoff về trường,Allenbị bỏ rơimộtmình làmviệc vớiRoberts vàMITS.MITSlàcôngtyđầutiênchiếmlĩnhthịtrườngbằngmáyvitínhgiáphảichăngnhưngcáccôngtykhácnhanhchóngtheochân.MộtvàicôngtymớiralòđangchếtạomáyvitínhsửdụngvimạchMC68000mớicủaMotorolathaychomạch8080củaIntel–bộnãocủaAltair.

RobertsmuốnMITSchếtạomộtAltairmớidùngmạchcủaMotorola.Allenphảnđối.ĐiềuđócónghĩalàphảiviếtlạiphầnmềmBASICvàsokèvớicácsảnphẩmphầncứngcạnhtranhtrênthươngtrường.NhưngRoberts,nhưthường lệ,vẫnkiênquyếtgiữnguyênýkiếncủamình.Allen kéo thêm RichardWeiland, một trong các thành viên sáng lập nhóm Lập trình viênLakeside,đểviếtphiênbảnBASIC68000.MITSsauđóđãsảnxuấtmộtmáyAltairtênlà680b,mặcdùđúngnhưAllenđãtiênđoán,nókhôngthànhcônglắm.

Cuốinăm1975,MITSquyếtđịnhtungramộthệthốngbộlưutrữđĩamềmchoAltair8800.KếtquảlàAllen,vớivaitrògiámđốcphầnmềm,đượcyêucầupháttriểnnhanhmộtBASICđĩa.Đĩatừlưutrữdữliệuđãđượcsửdụngtừnhiềunămchocácmáytínhlớnvàmáytínhmini,nhưngchỉđếnkhiAltairchiếmlĩnhthịtrườngthìđĩamềmmớiđượcthiếtkếchomáyvitính.Đĩamềmlàmộtphươngtiệnlưutrữdữliệuhữuhiệuhơnbănggiấyrấtnhiều.

ThậmchítrướckhiMITSloanbáoýđồđưarathịtrườngmộtphiênbảnAltairBASICtrênđĩa,Allen,tiênđoánđượcnhucầuđốivớimộtsảnphẩmnhưthế,đãbảoGatesviếtmãphầnmềmmới.NhưngGatesbậnrộnvớicácdựánkhácvàgáclạiyêucầuấy.Giờđây,Gateskhôngcònthoáithácđượcnữa.Khihọckỳmùathukếtthúc,GatesbayđếnAlbuquerquevànghỉởkháchsạnHiltonvớimộtchồnggiấy.Nămngàysauanhxuấthiệntrởlại,chồnggiấyđầymãlệnhchophiênbảnBASICmới.RồiGatesđếnphòngmáycủaMITSđểphôithaiBASICmới,dặndòmọingườiđừngquấyrầymình.Nămngàysau,GatesđãcócáigọilàDISKBASICchạytrênAltair.Ítra,đóchínhlàmộtkỳcông“chínhthức”củachủtịchBill,theolờitựatrongkỷyếucủacôngty,cuốnBáchkhoa toàn thưMS-DOS.MặcdùGates thườngđượcxem là chađẻcủaMicrosoftBASIC,mộtngônngữđãtrởthànhtiêuchuẩncôngnghiệpvàlànềntảngpháttriểncủacôngtyanh,cónhữngngườitrongngànhchorằngAllenítracũngcócônglaoynhưGatesvàcóthểhơn.Theohọ,huyềnthoạiGatesđôikhiđãlàmnhoàmấtthựctế.EdCurry,mộttrongsốđó,chorằngAllenchưabaogiờđượcghinhậnđúngmứccônglaocủaanhđốivớiBASIC.

“NhữnggìđượctraochochúngtôilúcbanđầuấyởAlbuquerque”,Currykể,“làcáiđượcgọilàphiênbản4K,nókhôngcóchứcnăngquảnlýtậptinvàrấthạnchế,chỉlàmộtphầnmềmcủaBASICvàcũngđượcgọilàBASIC.ChínhPaulAllenđãtriểnkhainó…”KhibạnđọcthấyngườitaviếtrằngBillviếtBASICchẳnghạn,đốivớitôi,chuyệnấyhơingộnghĩnh.Anhtalàmộtngườitrongnhóm.NếubạnquaytrởlạinhìnBASICba,bốnnămsauvàhỏi:“Thếaiđónggópphầnquantrọng?”TôinghĩchínhxácphảinóiđóchínhlàPaulAllen.Bướcđầulàmộtphầnrấtquantrọng,nhưng…TôikhôngmuốnđưarachuyệnnàyđểnóirằngBillđãkhôngviếtBASIC.Tôikhôngnóinhưthế.Billlàmộtphầnnỗlựccủanhóm.Anhtađãgópphầnquantrọng.NhưngnếuphảichọnmộtngườilàmtácgiảcủaBASIC,tôinghĩđólàPaul.Nếubạnhỏiailàđộnglực

đằngsauBASIC,đólàBillvàPaul.Nếubạnhỏiaiđãgiảiquyếtnhữngvấnđềhócbúa,đólàBillvàPaul.NhưngnếunóiaiđãngồivàthựchiệncôngtrìnhBASICnhưchúngtabiếtngàynay,chínhPaullàngườicócônglớn.”

***

NhữngngườiđủkiênnhẫnđểnhậnđượcbộmáyAltair,đủkhéoléođểlắprápcácbộphậnvàđủmaymắnđểchomáyhoạtđộngđượccólẽchẳngmấyquantâmailàtácgiảBASIC.Họchỉmuốnsửdụngnóvàkhikhôngcóđược,họbèn“đánhcắp”phầnmềmđánggiánàyđểcóđượcsứcmạnhlậptrìnhbiếnnhữngbộphậnđiệntửvàmạchIntel8080trịgiá397đô-lathànhmộtchiếcmáytínhhữudụngmàkhảnăngcủanókhôngngoàiviệclàmchonhấpnháyhaihàngđènLEDmàuđỏ.

Nhữngtayhackermáytínhnàylànhững“đạochíchphầnmềm”đầutiên,mộtcụmtừcóphầnmỹmiềumiêutảnhữngtayduthủduthựckỹthuậtcaotunghoànhtrênmànhìnhmáytínhnhưErrolFlynn.NhưngtheoBillGates,đó lànhữngtayđạochíchbất lương.VàanhđãgọinhữngkẻấynhưthếtrongmộtláthưcôngkíchđăngtrênbảntinAltair,đượcinlạitrêncáctạpchíkhác.

Gatesviếtbàiđảkíchvàođầutháng2/1976nhưngvấnđềđánhcắpnàyvànhữngbiệnphápcầnthiếtđãlàmanhtrăntrởmấythángtrời,saukhianhbiếtđượcnhữngbảnsaotráiphépcủaBASICđãđượcchuyềntaynhaunhưvéxổsốmiễnphíởcáccuộchọpmặtcâulạcbộmáytínhkhắptoànquốc.NhữnggìdiễnratrongmộtđêmởCâulạcbộmáytínhHomebrewtạiBắcCalifornialàmộttrườnghợpđiểnhình.

CáccâulạcbộmáytínhđãthổibùngcuộccáchmạngkhởisựtừAlbuquerquevớimáyAltairvàlanđikhắpcácquốcgianhưngọnlửacháykhôngthểkiềmchế.Cáccâulạcbộlànhữnghộinhómkỹthuậtcủanhữngngườiyêuthíchmáytính.ChínhGatesđãđilưuđộngtrongđoàncủaMITSđểcổvũthànhlậpmộtsốcâulạcbộ.Vànhiềucâulạcbộđãthànhlập:tronggarage,nhàkho,nhàở,nhàtrường,vănphòng…bấtcứnơinàocáchộiviêncóthểgặpgỡvànóichuyệnvềmáytính.Cáccâu lạcbộđượctổchứcbởicáckỹsư,kỹ thuậtviên,các taychơinghiệpdư,hacker,dânđiệntử…nhữngngườinhiệttìnhbịcuốnhútbởicáckhảnăngdườngnhưvôtậncủamáyvitính.CólẽkhôngcócâulạcbộnàotrongnướcgiàutinhthầnhơnHomebrew.TừhàngngũcủanósẽxuấthiệnrấtnhiềunhânvậttiênphongcôngnghiệpmởđườngvàoSiliconValleyvàkhaiphámộtngànhcôngnghiệphàngtỷđô-la.

Tháng6/1975,đoànlữhànhMITStớiBờTâyđểdựHộinghịMáytínhQuốcgia.Mộttrong

nhữngđiểmdừngchânlàHyattHousecủaRickeyởPaloAlto.Lúcbấygiờ,mộtsốthànhviêncủaHomebrewđãđặtmuamáyAltair.KhinhàlưuđộngMITSđến,khoảng200ngườiđãchenchúcvàophòngEdwardscủaHyattđểxemAltair.HọpháthiệnrachiếcmáyAltaircónhữngtínhnăngkhôngcótrêncácmáyhọđãđặt.Nóđượcnốivớimáyteletypevàmáyđọcbănggiấy và chạy phiên bản BASIC 4K của Gates và Allen. Vào thời điểm này, chưa có ai ởHomebrewđặtmuaAltairmànhậnđượcmộtbảnBASICcả,mặcdùhọđãgửitiềnchoMITSđểmuachươngtrình.Theomộtngườikể,cóaiđóởHomebrewđãnhặtđượcbănggiấyđụclỗchứaBASICnằmtrênsànnhàgầnmáyAltair.MộtngườikhácsauđóđãsaoranhiềubảnvàtrongcuộchọpmặtlầnsaucủaHomebrew,mộtchiếchộplớnđựngbănggiấyđượcchuyềnđichonhữngaimuốnlấy.Dầndần,theocấpsốmũ,BASIClantruyềntừcâulạcbộmáytínhnàysangcâulạcbộmáytínhkhác.Vàchẳngaitrảtiềncả.

KhiGatesbiếtchuyện,anhkhôngkiềmchếđược.ThảonàoanhvàAllenchỉnhậnđượcchútíttiền từ bản thỏa thuận bản quyền vớiMITS, anhnghĩ bụng.Một hôm, anh đã xộc vào vănphòngRobertsvàdứnắmđấmmànhiềungườiởMITSđãquennhìn.“Tôicònnhớnhưincuộcnóichuyệnấy”,Robertskể,“anhtavàovănphòngtôivàlahétkhảncổrằngmọingườiđangđánhcắpphầnmềmcủaanhta,vàanhtachẳngkiếmđượcđồngnào,vàanhtachẳnglàmgìnữanếuchúngtôikhôngtrảtiềnlươngchoanhta.”

RobertsđãđưaGatesvàodanhsáchlươngcủacôngtygầnmộtnămvàtrảchoanhta10đô-lamộtgiờ.Tuynhiên,vềsauGatestuyênbốanhchưahềlàmviệcchoMITS.Xétkỹra,anhtanóiđúng.TheoDavidBunnell,tiềnlươngmàGatesnhậnđượcchothờigiananhlàmviệcđểcảitiếnBASICthựcchấtlàkhoảnứngtrướctiềnbảnquyền.AnhtachẳnghềnằmtrongdanhsáchnhânviêncủaMITS.

Cuốicùng,GatesđãbiếtrằngBASICbánkhôngchạylắmvìquánhiềungườiđãkiếmđượcbảnsaomàkhôngmấttiềnmua.Cólúc,bựcbộivàmấttinhthần,GatesđãđềnghịbánchoRobertstấtcảbảnquyềnBASICvớigiákhoảng6.500đô-la.Suýtnữađâylàvụmuabándạidộtnhấtthếkỷ.“Rõràng,suýtnữaBillđãđiđếnmộtquyếtđịnhtồitệ,bởivìnếuquyếtđịnhđượcthựchiệnngàynaysẽchẳngcóMicrosoftnữa”,EddieCurrynói.NhưngRobertsđãquyếtđịnhtừchốilờiđềnghịcủaGates.VềsauRobertsđãtâmsựvớiCurryrằnganhthíchcảGatesvàAllenvàkhôngmuốnlợidụnghọvìhọcònquátrẻ.Thậtra,RobertsthấyrằngtốthơnnêntiếptụctrảtiềnbảnquyềnchocảhaivàcóđượcnhữngcảitiếnmàhọđangthựchiệnvớiBASIC.NếuAllentừbỏchứcgiámđốcphầnmềm,mộtđiềumàhầunhưchắcchắnanhsẽlàmnếuanhvàGateskhôngcònquantâmđếnlợiíchtàichínhcủaBASIC,thìchẳngcònailoviệcnângcấpvôcùngcầnthiếtchongônngữấy.“Nhìnlạisựviệc”,Currynói,“mọichuyệnđãdiễnratheomột

chiềuhướngmàngàynaytôikhôngnghĩrằngEdhàilòng,nhưngbấygiờquyếtđịnhđúngđắnấyđượcdựatrênnhữnggìmọingườiđềubiết.”

Gatesđãquyếtđịnhbiệnpháptốtnhấtmàanhcóthểlàmđểngănchặnmọingườiđánhcắpphầnmềmlàcôngkíchcôngkhainhữngkẻđánhcắp.AnhyêucầuBunnellđăngmộtláthưtrênbảntinAltair,TintứcMáytính.Vớinhanđề“Láthưngỏgửinhữngngườihâmmộ”,Gatesđãnhấnmạnhrằngđiềuhạnchếquantrọngnhấtđốivớidânchơilàsựthiếuthốnphầnmềmtốt.

“Gầnmộtnămtrước,PaulAllenvàtôi,hyvọngthịtrườnggiớihâmmộpháttriển,đãtuyểnmộMonteDavidoffvàhìnhthànhAltairBASIC.Mặcdùcôngviệcbanđầuchỉmấthaitháng,cảbachúngtôiđãdànhgầntrọnnămngoáiđểsoạntàiliệu,cảitiếnvàbổsungcáctínhnăngchoBASIC.Giờđâychúng tôiđãcóBASICdạng4K,8K,mởrộng,ROMvàDISK.Giá trịgiờmáychúngtôiđãsửdụngvượttrên40.000đô-la.”

Gatesnêurằngmặcdùnhữngngườihâmmộphảnhồitíchcực,anhvẫnnhậnthấyhaiđiểm:

1.Hầuhếtnhững“ngườisửdụng”nàykhônghềmuaBASIC(chưađến10%tấtcảnhữngngườisởhữuAltairmuaBASIC).

2.SốtiềnbảnquyềnchúngtôinhậnđượctừviệcbánchonhữngngườihâmmộkhiếnchogiờcôngdànhchoAltairBASICtrịgiáchưađến2đô-lamộtgiờ.

Thếrồianhlênánnhữngngườihâmmộđãđánhcắpchươngtrìnhphầnmềm.“Điềunàycótốtkhông?KhiđánhcắpphầnmềmcácbạnsẽkhôngthểtìmđếnMITSmỗikhigặptrụctrặc.MITSkhôngkiếmđượctiềnquaviệcbánphầnmềm.Tiềnbảnquyềntrảchochúngtôi,tàiliệu,băngtừvàchiphíkhiếnđâylàmộtcôngviệckinhdoanh.Cácbạnđãgópphầngâytrởngạiviệcviếtranhữngphầnmềmtốt.Ailạichấpnhậnlàmcôngviệcchuyênmônkhôngcông?Vấnđềlà,khôngcóaingoàichúngtôiđãđầutưrấtnhiềutiềnchophầnmềm…thếmàlạikhôngcómấyđộnglựckhiếnphầnmềmnàyđếnđượcvớinhữngngườihâmmộ.”

AnhtiếptụcnóithêmrằngnhữngngườibánlạiphầnmềmBASIC“làmôdanhgiớihâmmộvàcầnphảitốngrakhỏinhữngcuộchọpmặtcâulạcbộkhihọxuấthiện.”

“Tôirấthânhạnhđượcnhậnnhữngláthưtừbấtcứaimuốnthanhtoántiền,hoặccómộtđềnghịhaynhậnxét…Tôikhôngthíchgìhơnlàcóthểtuyểndụngmườilậptrìnhviênđểtungrathịtrườngnhiềuphầnmềmtốt.”Láthưđượcđăngvàongày3/2/1976.BunnellkhôngchỉinláthưchỉtríchtrênbảntinAltairmàcònchođăngtrênhầuhếtcácẩnphẩmlớntrongngành,trongđócóbảntincủaCâulạcbộMáytínhHomebrew.

LáthưcủaGatesđãgâytácđộngthậtsự.HộimáytínhNamCaliforniamàđoànlưuđộngMITSđãđếnthămvàođầunăm1975vàhiệnđangcóhàngnghìnhộiviên,đãđedoạkiệnanhta.“HọbấtbìnhvềviệcGatesđãgọihọlàkẻcắp”,Bunnellkể.“Khôngphảitấtcảhọlàkẻcắp…màchỉđasốthôi.”Chỉmột ítngườiđang làmchủnhữngbảnBASICđánhcắpgửi tiềnđếnchoGatesnhưanhđãyêucầuhọtrongláthư.Mộtsốgiậndữviếtthưđáplại.HọnóilàmsaophânbiệtđượcgiữaviệcthựchiệncácbảnsaoBASICvàthuâmnhạcsốngthayvìmuanhạcđãthucủanhạcsĩ?MộtsốkháctranhluậnbằngquanđiểmchủnghĩavịtharằngBASICthuộcvềđạichúng,mộtquanđiểmcólýphầnnàovìGatesvàAllenđãtừngsángtạoBASICbằngmáyPDP-10tạiHarvard,mộtmáytínhđượctàitrợcủaCơquanNghiêncứuCácdựánQuốcphòngCaocấp.Nóicáchkhác,nhữngngườinàycãilạirằnggiờmáymàhọsửdụngđãđượctrangtrảibằngtiềncủanhữngngườinộpthuế.

BấtchấpnhữnglýlẽbiệnminhmàgiớihâmmộđưarađểbiệnluậnchoviệchọkhôngtrảtiềnmuaBASIC,cómộtđiềuchínhđáng:MITSphầnnàocólỗitrongviệcđưaramộtchínhsáchgiácảkhiếntấtcảnhữngngườisởhữuAltair,ngoạitrừnhữngngườiđãđượcbảođảm,đềucốgắngtránhtrảtiềnmuaBASIC.ChẳngaimuốnmuanhữngmạchnhớmàMITSđưara.NhưngaicũngmuốncóBASIC.ThếnênngaytừđầucôngtyđãquyếtđịnhtínhgiáriêngBASIClà500đô-la,caohơngiácủaAltairkhoảng100đô-la.Nhưngchỉcần150đô-la,kháchhàngcóthểcócảmạchnhớvàBASIC.Dĩnhiên,ngườitanhanhmiệngđồnrằnghầuhếtcácmạchnhớđềukhônghoạtđộngđượcvàMITSbiếtđiềunày,đólàlýdocôngtyđãnânggiáBASICvượtquátầmtaycủangườihâmmộ.MITSđãépbuộckháchhàngmuốncóBASICphảimuathêmnhữngmạchđiệntồi.

Gateskhôngngưngchiếndịchchốngnạnđánhcắpbằngthưcủamình.VàocuốithángBa,anhlêntiếngvềvấnđềđánhcắptạiHộinghịMáytínhAltairThếgiớitạiAlbuquerquetrongbàidiễnvănnghềnghiệpđầutiêncủamình.Hộinghịnày,hộinghịđầutiêncủamáyvitính,làýtưởngcủaRobertsvàBunnell.Chođếnlúcấy,MITScódoanhsốhàngnămvượttrênmộttriệuđô-lavàRobertsmuốnramắtcôngtybằngmộthộinghịquytụcácnhânvậtchủchốttrongngành.Bunnellđãtổchứcvàcổđộnghộinghị,diễnravào26-28/3/1976,tạimộtkháchsạngầnphitrườngAlbuquerque.Hàngtrămngườiđãđếndự,trongđócómộtvàiđốithủkhôngmờimàđếnđãphárốibữatiệc.MộttrongcácđốithủnàylàProcessorTechnology,mộtcôngtyphầncứngmớirađờichuyênsảnxuấtcácmạchnhớ4KcóthểdùngvớiAltair.CôngtynàymuốnmởmộtquầytrưngbàyởhộinghịnhưngRoberts,ngườingàycàngbịámảnhbởicácđốithủ,đãtừchốiyêucầucủahọ.CácmạchnhớcủaProcessorTechnologykhôngngừnghoạtđộngtốtmàcònbánrấtchạy,chạyhơnnhiềusovớinhữngmạchcólỗidoMITSthiếtkế.Lýdo

duynhấtmàkháchhàngmuamạchcủaMITSlàđểcómộtphiênbảnBASICvớigiá150đô-latrọnbộ.

KhiRobertsnóivớiBobMarsh,ngườisánglậpProcessorTechnology,anhtakhôngthểdựnggianhàngtrưngbàytạimộthộinghịAltairdoMITSbảotrợđược,Marshđãthuêdãynhàphụcủakháchsạnvàtreonhữngbảnghiệuviếttayhướngdẫnnhữngngườidựhộinghịtìmđếngianhàngcủaanh.Vềsau,RobertsđãđăngbàiđảkíchcủamìnhtrênbảntincủaAltair,gọiProcessorTechnologyvàcáccôngtykhácdámsảnxuấtmạchnhớchomáytínhcủaanhlà“đồkýsinh.”Rốtcuộc,anhtachỉcànglàmtổnhạichochínhmìnhtrongngành.

Hộinghịbangàynày,trongđócómộtchuyếnthămquanMITS,thiênvềmộthộinghịhơnlàmộtcuộctrưngbày.Chẳngcóphầncứngnàođượctriểnlãm,ngoạitrừgiannhàphụ.Hầuhếtcáchộithảođềudiễnratrongmộtcănphònglớncủakháchsạn.Nhữngngườithamdựlắngnghecáccuộcthuyếttrìnhvàbànluậnvềmáytính.KhiGatesphátbiểu,anhlạilêntiếngtấncôngnhữngngườihâmmộmàanhchorằngđã“đánhthó”phầnmềmcủaanh.Lúcbấygiờ,Gateskhávôdanhtrongngành.NgườitabiếtanhlàtácgiảcủabứcthưgaygắttrêntờTintứcMáytínhnhiềuhơnlàtácgiảBASIC.Giờđâyđãhaimươituổiđời,trônganhcứnhưmườibốn.Đầuócbùxùkhôngchải,cặpkínhquákhổdàycộmcànglàmchoanhcóvẻtrẻcon.Giọngnóicaocủaanhcũnglàmtăngnéttrẻ.NhưngGatescókhảnănggâylòngtin.Lờinóicủaanhvanglênvớibềdàycủamộtngườilớntuổivàkhônngoanhơn.Saucuộcthuyếttrình,mọingườivâyquanhanhđểđặtcâuhỏi.Mặcdùtỏrangangtàngvàngạomạnvớinhiềungười,Gatesvẫncónhữngngườiủnghộ.“Tôirấtcảmthôngvớitháiđộcủaanhta”,lờikểcủaWinkless,biêntậpviêntạpchíPersonalComputing.“Làmsaolấylạiđượcnhữnggìđãđầutư?”

RobertssauđóđãnhờEddieCurrynóichuyệnvớiGatesvàthuyếtphụcanhtaviếtmộtláthưthứhainhằmkhôiphụcphầnnàonhữngtổnhạivềquanhệvớicôngchúng.RobertsđãnổicơnthịnhnộvớiGatesvềláthưthứnhấtvìnóđãđượcviếtbằnggiấycủaMITS.“Cứnhưthểchúngtôiđanglênántấtcảkháchhàngvềtộigianlận…tôirấtbấtbình”,Robertschobiết.

GatesnhìnnhậnanhđãphạmsailầmkhisửdụngmẫugiấyviếtthưcủaMITSvàanhđồngýlàmviệcvớiCurryvềmộtláthưthứhaiphùhợphơn.“Vềsaumớithấylênánmọingườilànhữngkẻăncắpchẳngđượcgìcả”,Currynói.“MọichuyệnchỉcóhạichoBill.Anhtakhôngthấymìnhđã làmmộtchuyện tồi tệ,nhưngrồikhibình tâmanh tahiểumìnhđã làmmộtchuyệnvôcùngthiếukhônngoan.”

LáthưsaucủaGates,nhanđề“Láthưthứhaivàcuốicùng”,đăngtrênbảntinAltairthángTư.

“Kểtừlúcgửiláthưgửinhữngngườihâmmộvàongày3/2,tôiđãnhậnđượcnhiềuhồiâmvàcómộtdịpnóichuyệntrựctiếpvớinhữngngườihâmmộ,biêntậpviênvàcácnhânviêncủaMITStạiHộinghịMáytínhAltairThếgiớicủaMITS,tổchứcngày26-28/3”,Gatesviết.“Tôingạcnhiênvềsựquantâmrộngrãiđếnláthưvàtôihyvọngđiềuđócónghĩalàmọingườiđangquantâmnghiêmtúcđếnvấnđềtươnglaicủasựpháttriểnvàphânphốiphầnmềmđếntaynhữngngườihâmmộ…”

Gatesviếttiếp:“Tiếcthay,mộtsốýkiếntranhluậndobứcthưcủatôidấylênlạitậptrungvàocánhântôivàvôlýhơnnữalàvàoMITS.TôikhôngphảilànhânviêncủaMITSvàcólẽmọingườiởMITScũngnhấttrínhưvậy,nhưngtôichorằngtấtcảmọingườiđềuvuikhithấyvấnđềtôinêurađãđượcquantâm.Tôinhậnđượcbaláthưphảnđốiviệctôinêurằngmộttỷlệlớnnhữngngườihâmmộmáytínhđãđánhcắpphầnmềmlàmcủariêng.ÝđồcủatôilàđềcậpđếnviệcmộtsốđángkểcácbảnsaoBASIChiệnđượcsửdụngđãkhôngđượcmuahợpphápchứkhôngđịnhbuộctộitấtcảnhữngngườihâmmộmáytính.Ngượclại,tôithấyphầnđôngmọingườiđềulànhữngngườisángsuốtvàtrungthực,đãcùngchiasẻmốiquantâmcủatôiđốivớitươnglaicủasựpháttriểnphầnmềm…cólẽvấnđềhiệnnaylàdonhiềungườichưanhậnthứcđượcrằngMicrosofthaybấtcứaikháccũngkhôngthểpháttriểnphầnmềmcôngphumàkhôngđượcbùđắpthỏađángvềkhoảnđầutưthờigiankhổnglồcầnthiết.”

Gateskếtthúcbằngcáchnóirằnganhxemvấnđềnạnđánhcắpđãkếtthúc.AnhtiênđoánrằngBASICsẽtrởthànhnềntảngchosựpháttriểncủacácchươngtrìnhứngdụnglýthúmớimẻdànhchomáyvitính.

BASICmàGatesvàAllenđãviếttrong8tuầnlễtạiHarvardmộtnămtrướcđóhiệnđãtrànlankhắpcảnước,phầnlớnlànhờchínhnhữnghànhvicôngkíchgaygắtcủaGates.BASICđãtrởthànhmộttiêuchuẩnkhôngchínhthứctrongngànhmáytínhnontrẻ.KhicáccôngtymáytínhmớigianhậpvàocuộccáchmạngvàcầnngônngữBASIC,họđếnAlbuquerquevàlàmviệcvớiGatesvàMicrosoft.Vàkhiđihọđemtheođầytúitiền.

***

MộtphầnnguyênnhânkhiếnMicrosoftthànhcôngtronggiaiđoạnsơkhailànhómlậptrìnhviênmàGatesvàAllenđãquy tụ.Người ta gọi làMicrokid–nhữngchàng traiMicrosoft –nhữngkẻcóchỉsốthôngminhcaovàhaybịmấtngủ,muốndựphầnnàovàocuộchànhtrìnhcủamáytínhcánhân,nhữngbạntrẻcómộtniềmsaymêmáytínhgiúphọpháthuytốiđanănglựcvàsứcmạnh.

ChrisLarson,ngườiđầutiêntrongsốcáclậptrìnhviên,vẫncònhọctrunghọcvàchỉcóthểlàmviệcmùahè.RichardWeilandđếnvàrađiluônsauvàinăm.CònMarcMcDonaldlàngườiđượcMicrosofttuyểndụnglàmlậptrìnhviênthườngtrựcđầutiên,vàtrởthànhMicrokidđầutiên.McDonal,đếnAlbuquerquevàothángTư,làmộtngườitốtnghiệptừphòngmáytínhcủaLakeside.AnhvàGatesđãbiếtnhau từnhữngngàyởC-Cubebmàymòpháhỏnghệ thốngPDP-10.DoMicrosoftchưacóvănphòngriêng,McDonallàmviệctrênmộtmáytrạmởcănhộanhsốngcùngAllenhoặcanhdùngcácmáy trạmtạiMITS.Không lâusaukhiMcDonalgianhậpnhóm,Weilandtrởlại.AnhđãđitrướcđónhiềuthángsaukhipháttriểnBASICchomạch6800. Weiland, dọn đến với Allen và McDonal, và đảm nhiệm vai trò tổng giám đốc củaMicrosoft.SaucùnganhđượcGatesvàAllenđềnghịmộtsốcổphầntrongcôngtyđểthuyếtphụcanhởlạinhưnganhđãquyếtđịnhtheohọckinhdoanhtạitrườngĐạihọcStanford.

Hailậptrìnhviênnữađếnvàocuốimùathunăm1976.SteveWoodvàAlbertChu.WoodlớnlênởSeattle,nhưngđihọctrườngcôngvàkhôngbiếtGatesvàAllen.AnhđãhoàntấtbằngcaohọctạiĐạihọcStanfordchuyênngànhkỹthuậtđiệnvàđangtìmkiếmviệclàmthìthấythôngbáotuyểndụngcủaMicrosoftdánởvănphòngStanfordLinearAcceleratorCenter,nơianhlàmtrợlýnghiêncứu.Trungtâmnàylàmộttrongnhữngcơsởtrongcảnướccóphòngmáyvitính;nócũnglànơihọpmặtthườngkỳcủaCâulạcbộMáytínhHomebrew.

KhôngnhưnhữngngườikháctừnglàmviệcchoMicrosoft,Woodđãcóvợ.AnhtrẻhơnAllenvàWeilandmộttuổi.SaukhiWoodphỏngvấnxinviệcvàtrởvềvớimộtđềnghị,anhvàvợchấtđồđạcvàomộtchiếcxeU-HaulnhỏvàđithẳngđếnAlbuquerque.Microsoftvừamớithuêtrụsởđầutiêntrêntầngtámmộttoànhàngânhànggầnphitrường.Địachỉnày,TwoParkCentralTower,sẽlàbảndoanhcủaMicrosofttronghainămrưỡisắptới.

MặcdùMicrosoftgiờđâyđãcóvănphòng,họvẫnchưacómáytínhriêng.CôngtyhợpđồnggiờmáyvớicáctrườngởAlbuquerquesửdụnghệthốngDECPDP-10.CácnhàlậptrìnhcủaMicrosoftlàmviệctạimộttrạmảokhôngcómáyinvàmỗingàymộtaiđóphảiđếntrườngđểthuthậpcácbảnin.

GatesvàAllenđãquyếtđịnhrằngFORTRANsẽlàngônngữcấpcaokếtiếpđượcpháttriểnkhiMicrosoftgiatăngcácsảnphẩm;khiWoodvàChuđến,ngaylậptứchọbắttayvàoviếtmãFORTRAN, có lẽ làngônngữmáy tínhphổbiến thứhai sauBASIC. Chiến lượcdựđoán thịtrườngvàđiđầutrongviệctungrasảnphẩmmớinàylàmộtđặctínhcạnhtranhmàMicrosoftđãkhôngngừngápdụngtrongnhữngnămvềsau.Allen,cònhơncảGates,cókhảnănghìnhdungxuhướngcủangànhtrướcba,bốnnăm.Côngtynontrẻnàylúcnàocũngđứngtrướccâu

hỏiliệuMicrosoftcónênđầutưvàosảnphẩmnàyhaysảnphẩmkiakhông,nhữngtínhnăngphầnmềmnàyhaynhữngtínhnăngphầnmềmkiahaykhông.GatesvàAllenphảixácđịnhthịtrườngsẽđivềđâu,côngnghệsẽrasao.“Microsoftrõràngcómộttầmnhìnvềhướngđi.Nóbaoquáthơnsovớimộtsốcôngtychỉtậptrunghạnhẹpvàochỉmộtsảnphẩm”,Allenvềsaucho biết. “Có thể thấy điều này vào thời Bill và tôi thực hiện các ngôn ngữ mới củaAlbuquerque.Mỗilầncómộtngônngữmớimàchúngtôinghĩrằngsẽphổbiến,chúngtôilạixemđólàmộtthịtrườngkhảdĩchocôngnghệphầnmềmcủachúngtôi.”

Cuốinăm1976,Microsoftgặpđượchaikháchhànglớnnhấtvàbéobởnhấtcủamìnhtừtrướcđếngiờ,NationalCashRegister(NCR)vàGeneralElectric.CảhaiđềumuốncóBASIC.GeneralElectricchỉmuốnmuamãnguồn.NhưngNCRcầncóBASICdạngDigitalCassettelàmviệcvớihệthốnghồsơ8080củahọ.CôngviệcấyđượcgiaochoMarcMcDonald,ngườisauđóđãchorađờithứgọilàStand-aloneDISKBASICchoNCR.Đólàmộttrongnhữngsảnphẩmphầnmềmthành công vàquan trọngnhất chođến lúc bấy giờ,mặcdù tiếng tăm thuộc vềGates chứkhôngphảiMarcMcDonald.

AllenvẫngiữchứcvụgiámđốcphầnmềmcủaMITSchođếntháng11thìanhnghỉđểlàmviệctoànthờigianchoMicrosoft.Côngtypháttriểnnhanh.Doanhthutrongcảnămđầutiênlàhơn100.000đô-la.Consốnàydựđịnhsẽtănggấpbatrongnămsau.MọichuyệndiễnrađúngnhưAllenvàGatesđãhìnhdungvàomùahènămnàotạiTRW,Vancouverkhihọbànvềmộttươnglailàmchủmộtcôngtyphầnmềm.

Tháng1/1977,haithángsaukhiAllennghỉviệctạiMITS,GatesbỏhọcởHarvard,lầnnàythìbỏhẳn.SamZnaimer,ngườisốngcùngphòngvớiGateskhihọcònlàsinhviênnămthứnhất,nhớrằngGatesđãbảoanhngaytrướclúcbỏhọcrằnganhđếnHarvardbởivìanhmuốntìmkiếmnhữngconngười thôngminhhơnmình. “Anhtabảotôirằnganhtakhôngtìmthấy”,Znaimerkể,“TôinghĩBillđãchán.”NhưngAndyBraiterman,ngườisốngcùngphòngvớiGateslúcsaucùng,nóirằngGatesnhậnthấychínhmìnhcũngcónhữnghạnchế.“Billđangcóquánhiềuthứ.Thậttìnhanhcũngthấyrằngmọithứđangrối.Anhkhôngcóthờigianvừalàmvừahọc,chưanóiđếnchuyệnđánhbàipoker.Cuốicùng,anhtađãthựcsựmệtmỏi…Nếuanhtaởlạitrường,đósẽlàmộtsailầmkhủngkhiếp.”

BởivìBraitermanvàoHarvardvớitưcáchsinhviênnămthứhai,anhtốtnghiệpcùnglúckhiGatesbỏhọc.Tronghọckỳcuốicùngsốngvớinhau,họthườngbànvềmáytínhvàtươnglai.“Billlàngườiđầutiêntôibiếtđãcóýnghĩvềviệcphổcậpmáytínhkhắpnơi”,Braitermankể.“Anhtanhìnthấyđólàtươnglai.Tôikhôngdámchắcanhtacóthựcsựnhìnthấymọichuyện

đúngnhưchúngđãdiễnrahaykhông.Anhnhìnthấymáytínhcánhâncómặtkhắpmọinhàcũngnhưởvănphòng.Nhưngrõrànganhtađãsuynghĩđúnghướng.Anhtacũngnóivớitôivềýtưởngmọingườikhôngcầnđếnsổsáchgiấytờmàcứtruycậpmọithứmìnhmuốnquamáytính–giaotiếphoàntoànbằngmáytính.”

ỞSeattle,bốmẹGateschoángvángđónnhậntinanhtabỏhọcởHarvardđểlàmviệctoànthờigianchoMicrosoft.“Họrấtmấttinhthần”,mụcsưDaleTurnernhớlại.Tuynhiên,họcảmthấyanủiphầnnàokhibiếthồsơchínhthứcởHarvardđãghicontraihọbỏhọc“vớivịtrícao”.Thựcra,nhàtrườngvẫnxemnhưanhvắngmặtcóxinphép.Harvarddườngnhưkhôngmuốngiữ lạinhữngaiđãbỏhọcmàkhông cóýđịnhmộtngàynàođóquay trở lạiđể tốtnghiệp.

***

SaukhirờiHarvard,BillGatestậptrungtấtcảnănglựcvàoMicrosoft.Khôngcònđiềugìlôikéosựchúýcủaanhrakhỏicôngtynữa.Thựctếlàtrongnămnămsauđó,anhchỉcóhailầnđinghỉvàingày.

VấnđềcăngthẳngnhấtởMicrosoftkhiGatesđếnAlbuquerquevàotháng1/1977làmốiquanhệlàmăncàngngàycàngthấtvọngvớiMITS.Lẽrahọkiếmđượcrấtnhiềutiền,anhthấynhưthế,nếukhôngvìchuyệnMicrosoftvẫnphụthuộctàichínhvềmặtpháplýđốivớiMITS.HìnhảnhEdRobertsđãphủchiếcbóngkhổnglồxuốngtươnglaitươisángcủaMicrosoft.

BảnthỏathuậnbảnquyềnvớiMITSngăncảnkhôngchoMicrosoftbán8080BASICchocáccôngtymàkhôngđượcsựchấpthuậncủaMITS.Robertsnóirằnganhtasẽkhôngngăncảnviệcbánhàngnếukhôngbánchođốithủ.Thoạtđầuđâykhôngphải làvấnđềbởivìAltairkhôngcóđốithủ.NhưngtrongvònghainămsaubàibáotrêntờĐiệntửPhổthông,hàngchụccôngtyphầncứngmáytínhđãthamgiacuộccáchmạng.Đầunăm1977,CommodoretungrathịtrườngmáytínhPETcủamình.CònởTexas,côngtyTandykhổnglồđangchạythửmộtmáyvitínhmangtênraTRS-80màchẳngbaolâusẽcómặttrênthịtrường.ỞSiliconValleytạiCalifornia,mộtcôngtymớithànhlậptừmộtgarageđangchuẩnbịtungrathànhquảlaođộngcủamình–máyAppleII.Ngànhnàyđangpháttriểnnhanh,vàmộtcôngtyngônngữnhưMicrosoftchophépngườisửdụngkhaithácmáycủahọhữuhiệuhơnsẽbộithulợinhuận.

TrongkhiGatesnhìnnhữngcôngtymáytínhnàyvàthấythịtrườngmớichosảnphẩmcủaMicrosoftthìRobertslạixemchúnglàmốiđedoạ.Hiểnnhiên,anhvàGatesxungđộtvớinhau.Mặcdùhaingườiđãtranhcãi,lahétvàquáttháovàomặtnhautừngàyđầugặpgỡcáchđóhai

năm,Robertsnhận thấyanhphụ thuộcvàoGates.Nếunhàsáng tạophầnmềmnàyrờibỏMITSvàlôiAllentheo,MITSsẽgặprắcrốinghiêmtrọng,nhấtlàkhiMicrosoftliênminhvớimộtcôngtyphầncứngmới.ThếnênRobertsgiớihạnkhôngtranhcãiquánhiềuvớiGates.Ngượclại,GatesbiếtRobertskhôngphảilàđốithủcủaanhkhinóivềchuyệnamhiểuphầnmềm.MộtphầnvấnđềgiữaRobertsvàGateslàGatesbiếtmìnhgiỏivàđôilúcanhtatỏrakhóưa.Anhtakhôngngầnngạigọingườikháclà“ngu”hay“khờ”,trongđócóRoberts.

Một cuộc đụng độ nảy lửa giữa hai người đã diễn ra năm 1976, khi một công ty tên làIntelligentSystemsCorporationtiếpxúcvớiMITSvềbảnquyềnBASIC.Robertsxemcôngtynày làmột đối thủ và hét giá BASIC quá cao khiến thương vụ thất bại. Sau đó trong năm,Microsoft thương lượngkinhdoanh vềBASIC với nhiều công ty khác, trongđó có Zilog vàRydacom.ZilogvừamớichoravimạchZ80,mộtmạchthuộchọIntel8080.Nhưngmộtlầnnữa,Robertslạicanthiệp,từchốikýthỏathuậnbảnquyềnBASICchomộtsốcôngtymáytính,trongđócóADDS,DeltaData,Courier,ControlData,Lexar,Astro,Rand,LawrenceLivermore,IsyxvàMagnavox.MicrosoftvàMITSmỗibênkiếmđượchơn100.000đô-la.NhưngRobertslại một lần nữa từ chối không chịu ký các thỏa thuận. Một lá thư Roberts gửi cho ADDS(AppliedDigitalDataSystems)nêulênquanđiểmcủaanh.

“TrongcuộcthảoluậngầnđâyvềtriểnvọngcấpchoADDSgiấyphéptungrathịtrườngBASICmởrộngcủaMITS,chúngtôiđãgặpkhókhăntrongviệcthiếtlậpcácđiềukhoảnthỏamãnsongphươngvềmụctiêu tiếp thị lâudàicủacảhaicông ty.Saukhinghiêncứukỹvấnđề,chúngtôicảmthấytốtnhấtcảADDSvàMITSnênchấmdứtnhữngcốgắngđểđiđếnmộtthỏathuậnbảnquyền.”RobertstiếptụcghirằngADDS“nênbiếtrằngMITSgiữđộcquyềnđốivớicácchươngtrìnhphầnmềmđượcpháttriểnbởiGatesvàcácđồngsự,vàbấtcứmộtcamkếtnàovềquyềnlợiđốivớichươngtrìnhBASIC,haycácphiênbảnhaycácbộphậnđãhiệuchỉnhcủanó,khôngdongườicủaMITSthựchiện,đềukhônghợppháp.”

RobertscũngtốngthưchoMicrosoft,báochoGatesvàAllenrằnganhđãthôngbáovớiADDSvà Delta Data rằngMITS không nhượng giấy phép BASIC cho họ vì “những tranh chấp thịtrường”. Roberts còn ghi thêm trong thư: “Mọi giao dịch với các bên thứ ba, thí dụ, Intel,Motorola,v.v…dườngnhưđềungừnglạivìnhiềulýdo.Tôixinnhắclạilàtôimongcácanhkhôngliênlạctrựctiếpvớicácbênkháchhàngthứbamàkhôngcósựchấpthuậnvàlàmviệccủachúngtôi.”

Microsoftgặpmộtvấnđềcònnghiêmtrọnghơn.RobertsđangtínhđếnchuyệnbánMITSvàchuyểnđếnGeorgiađểmuamộttrangtrại.Ngườimuacôngtychuyênvềổđĩavàbăngcho

máyvitínhvàmáytínhlớn,đãnêurõrằngbảnthỏathuậnbảnquyềnvớiMicrosoftcũngnằmtrongvụmuabán.MITSđạtdoanhthutổngcộng13triệuđô-latrongnăm1976,nhưngAltair,từnglàmộtsiêusao,giờđâyđangngắcngoải.Khôngcóbảnthỏathuận,MITSchẳngcònmấygiátrị.BASIClàconbòsữacủaMITSchứkhôngphảiAltair.

KhiGateshaybiếtvềvụmuabánchưangãngũ,anhbiếtrằnganhvàAllenphảilàmmọicáchđểlấylạiBASIC.TừlúckýbảnthỏathuậnvớiMITS,GatesvàAllenđãnhậnđượcgần180.000đô-latiềnbảnquyền,trongđócógần105.000đô-lachoviệcbánkèmBASICvớiphầncứngcủaMITS;10.000đô-latừviệcbánBASICkhôngkèmphầncứng;và55.000đô-latừviệcbánmãnguồnBASIC.Dobảnthỏathuậnquyđịnhmứctiềnbảnquyềntốiđa180.000đô-la,MSkhôngthểkiếmthêmđượctiềntừBASICtrừphihọdứtkhỏiMITS.Ngày20/4/1977,saukhithamvấnchaGatestạiSeattlevàthuêmộtluậtsưởAlbuquerque,GatesvàAllenbáochoRobertsbằngthưrằnghọđangchấmdứthợpđồngbảnquyềnvềBASIC,cóhiệulựctrongmườingàynữa.Họviệnnhiềulýdo:MITSđãthấtthuhàngtrămđô-latiềnthanhtoánbảnquyền,khôngcốgắng“hếtmức”đểcổđộngvàthươngmạihoáBASICvàkhôngbảovệbímậtkhinhượnggiấyphépchomộtsốbênthứbamàphầnlớnlàdânhâmmộ.

Bảnthỏathuậnbảnquyềnyêucầumọitranhchấpphátsinhphảiđượcgiảiquyếtbằngtrọngtài.NhưngvàituầnsaukhinhậnđượcthưcủaMS,RobertsđãnộphồsơxintrìhoãntạitoàánhạtBernalilloởAlbuquerque.Mộtchánhánchấpnhậnđềnghịcủaanhta:Chođếnlúcvụtranhtụngbảnquyềnđượcgiảiquyếtxong,MSkhôngđượcphépcấpgiấyphépBASICchoTexasInstruments,côngtysắpsửatungramáytínhcủariênghọ.TexasInstruments,dĩnhiên,đãdựphầntranhchấpgiànhthịtrườngtừkhiMITScònlàmộtcôngtyđangbươnchảibáncácbộmáytínhcơđiện.

Phảimấtnhiềuthángmớigiảiquyếtđượcvấnđềvàđâylàlầnduynhấttronglịchsửcôngty.Microsoftđãgặpphảikhókhănvềtiềnbạc.

“Mùaxuânvàmùahènămấyquảlàgaygo”,SteveWoodnhớlại.“Chẳngcóđồngbạclợitứcnào.ChúngtôithuđượcmộtíttừFORTRANmàchúngtôibắtđầuchuyểngiaovàchúngtôicómộtíttừcácphiênbảnBASIC6800và6502.Nhưngđókhôngphảilànguồnthulớn.”

Ngày22/5/1977,RobertsbánMITSchoPertec.Thựcchấtđólàvụtraođổicổphần–Robertsrađivớihàngtriệuđô-lagiátrịcổphầncủaPertec.

KhiluậtsưchínhcủaPertecđếnAlbuquerqueđểđánhgiátìnhhìnhvànóichuyệnvớiGates,thoạtnhìnanhchàngtócdài,gầygò,21tuổiôngđãnghĩvụkiệncáovớiMicrosoftsẽdễdàng

thuxếp.RobertsđãbáotrướcchoPertecrằngnêndèchừngvớiGates,nhưngkhôngaingheanh.“Perteccứbảotôivôlývànóihọcóthểloliệuvớianhchàngnày”,Robertskể.“CứnhưlàRooseveltđangbảoChurchillrằngôngtacóthểthuxếpvớiStalin.”

Eddie Curry thuyết phụcGates gặp gỡRoberts và luật sư củaPertec.Họ tề tựu trongmộtphònghọptạiMITS,trongkhiđóCurrychờbênngoài.Sauvàiphút,anhnghethấycảbalahétvàquáttháo.CurrycứlorằngGatessẽẩuđảthậtsự.AnhtahoảnghốtgọivềMicrosoftchoAllen,bảoanhgọichoGatesvànóirằnghọcầnthảoluậnmộtchuyệnlàmănkhẩncấp.ĐólàmộtmẹođểlôiGatesrakhỏiphòng.AllengọiđiệnvànhàođếnMITSđểchờGatesrangoài.CurrynhớlạikhiGatesxuấthiện,“BilllớntiếngkểvớiPaulđạiý:‘Mấytaynàycứtưởngtôidễbị lừa,nhưngcònkhuya’.Thếrồianhtaquayvàongay.Sauđótôikhôngcòn lochoanhtanữa.”

Rõràngcuộcnóichuyệnấysẽkhônggiảiquyếtđượcđiềugì.Vụkiệncáocuốicùngphảinhờđếntrọngtài.NgoàiviệcđánhgiáthấpGates,Perteclạiphạmmộtsailầmnữa.CôngtynàyđãgửimộtláthưvớilờilẽrấtdứtkhoátchoMicrosoft,tuyênbốrằnghọsẽkhôngtiếptụctiếpthịBASIChoặccấpbảnquyềnnữavìhọchorằngtấtcảcáccôngtyphầncứngkhácđềulàđốithủ.Láthưtrởthànhbằngchứngquantrọngtạiphiênhoàgiảiởchỗnóhoàntoànđingượclạiđiềukhoản“nỗlựchếtmức”trongbảnthỏathuậnbảnquyền.“Nóđãlàmbênkiayếuthế”,Woodnhậnđịnh.“Họvàocuộcmộtcáchrấtngạomạn,nhấtlàlạinói: ‘Chúngtôi làcôngtykhổnglồtrịgiáhàngtriệuđô-lacòncácanhchỉlàmấytaythanhniênvàchúngtôisẽchẳngxemcácanhlàquantrọng’.Vàđólàmộtsailầmlớn.”

Cuộcchấtvấndiễnratrongbatuần,từ8giờsángđến5giờchiềumỗingày.“CứnhưthểcôngtykhổnglồPertecnàyđangchõmũivàocôngviệccủanhữnganhchàng19,20vàtìmcáchđánhcắpcôngtrìnhcảđờicủacáccậu”,Robertskể.“Họđãlàmnhưthếvàlàmrấtdữ…TôiđãbảoPertec rằnghọcần thận trọngvớiGates.Nhưnghọkhông làm.Đó làmột sai lầmkinhkhủng.Hoáraanhtathắngtất.”

Đólàmộtvụphứctạpvàkháchuyênsâu.NếutrọngtàiphảiquyếtđịnhvụkiệnbằngcáchdựavàohiểubiếtcủaôngtavềcôngnghệthìMicrosoftsẽphảichờđợiphánquyết.“Tôikhôngnghĩrằngôngtahiểuđượcnhữnggìaiđónóira”,Currykể.Thayvàođó,trọngtàiphánquyếtdựavàolýlẽpháplý.Microsoft,ôngquyếtđịnh,đượchưởngcácquyềnđốivớiBASICvàcóthểtiếpthịsảnphẩmtheoýmình.

“NếuPertecthắngkiện,cólẽđãkhôngcóMicrosoftngàynay”,DavidBunnellnói.“DùGatesđúnghaysai,việcanhthắngkiệnđãcólợichongànhPC.”

SaukhiPertecthuakiệnvàlượngkháchhàngchờđợiBASICđượcgiảiquyết,Microsoftchẳngbaogiờcònphảilolắngvềtiềnbạcnữa.

EdRobertsởlạivớiPertecvàinămrồitrởvềquêngoạiởvùngtrungtâmGeorgiathanhbình,nơianhdùngmộtphầncủacảimớinhấtcủamìnhmuamộttrangtrại.Vàinămsau,anhbántrangtrạivàvàotrườngy–lúcnàoanhcũngmuốntrởthànhbácsĩ.Ngàynay,anhlàmộtbácsĩgiađìnhởCochran,mộtthịtrấn5.000dânphíanamMacon.ÍtngườidânthịtrấnbiếtrằnganhđãtừngchếtạomộtmáytínhtíhontênlàAltairtoảsángnhưngôisaoGiángsinhtrênbầutrờiđêmcủanhữngngàyđầucuộccáchmạngmáytínhcánhân.MườimấynămsaukhiánhsaođãtắtvàRobertsrờiAlbuquerque,anhvẫncòncaycúkhinóivềGates,cólẽvìGatesđãtiếpbướcđiđếnthànhcôngto lớnnhưthế, trongkhiRoberts lại trởthànhmộtngườinhưRobertsGoddard,khoahọcgiađãđặtnềnmóngchongànhtênlửahiệnđạiđểrồibịlịchsửlãngquên.ThếgiớisẽchẳngbaogiờđềcaonhữnggìEdRobertsđãthựchiệnchongànhmáytính,theolờingườibạnEddieCurrycủaanh.

RobertsvẫnchorằngMITSlàchủnhânhợpphápcủangônngữBASICđãgiúpGatestrởthànhtỷphú.AnhkhôngtranhcãivềviệcGatesvàAllenlàtácgiả.NhưngMITS,anhnói,đãchitrảchiphípháttriểnđểbiếnBASICthànhmộtsảnphẩmthươngmạidànhchomáyvitính.AnhướctínhGatesvàAllenđãsửdụnggiờmáytrịgiáhàngtrămnghìnđô-latrongkhithựchiệnBASICtạiMITS.“Tôiquảlàngờnghệch”,Robertsnói.“Billmới19cònAllenthìhơnvàituổi,nhưnghọgiàdặnhơntôinhiều–Billthìhiểnnhiênrồi.Paulthìlàmộtanhchànghoàntoànđángnể.”

***

NhữnggìEdRobertshiểuravàPertecphảitrảgiáđắtđểhọcchínhlàdiệnmạocủaBillđãđánhlừangườikhác.Mặcdùtrônggiốngmộtanhchàngcạogiấyvănphònghơnlàmộtnhàquảnlýcôngty,Gatesđãchứngtỏmìnhlàmộtdoanhnhânghêgớm.Ởđộtuổi20,anhcóthểungdungngồitrongvănphòngthươngthảonhữngvụlàmăngaygovớicácdoanhgiamặcđạiphụcgiàdặnhơnnhiềuhoặcngồilậptrìnhthâuđêmtrướcmáytính,vừaănpizzalạnhvừanốcCoke.

Anhchàngkhẳngkhiuvớigàubámtrênmáitóckhôngchảinàykhôngchỉhiểubiếtphầnmềmnhưmộtsốítngườitrongngànhmàcònamhiểuchuyệnkinhdoanhvàtiếpthịđểđiềuhànhmộtcôngtysiêulợinhuậntrongmộtmôitrườngcạnhtranhgaygắt.Anhhiểuđượcnhữngyếutốtiềmẩntrongthươnglượngvàtinrằnganhcóthểgiảiquyếtổnthoả.Vớiđộnglựcvôcùngmạnhmẽ,lòngquyếttâmvượtquatrởngạivàýchíthựchiệnmọithứđểvươnlênthịtrườngphầnmềm,sựkếthợphiếmhoigiữatàinăngkỹthuậtcùngsựnhạybénvềquảnlýlà

mộtsựkếthợpvượtbậc.

SteveWoodcònnhớnhữngnhàkinhdoanhđãđếnAlbuquerquevàbịkhuấtphụcbởinhữnganhchàngMicrosofttócdài.“Phảnứngcủahọlà:Mấyanhchàngnàylàai?Sếpcủahọlàai?ThếrồiBillphụtráchcuộchọpvàtrongvòng10phútvàkhôngaicònthắcmắcnữa.”Thôngthường,nhữngcuộchọplàmănnàyđượctổchứcvớinhữngngườiđànôngởđộtuổibamươivàbốnmươitrongtrangphụckinhdoanhtrịnhtrọng.Đốivớinhữngvịkháchquantrọng,mộtsốlậptrìnhviênMicrosoftsẽmặcquầntâythaychoquầnjeanvàbảoMarcMcDonaldmanggiàythayvìsandal.Nhữngnỗlựccủahọđểhoàhợpvớinghithứckinhdoanhnghiêmtúccũngchỉđếnthế.

“Giờđâynhìnlại,chúngtôiquảlàkhábuồncười”,Woodnói,“nhưnglúcbấygiờchúngtôihầunhư chẳngđể ý. Thậm chí chúng tôi cũng chẳngnghĩ đếnđiềuđó. Chúng tôi có sảnphẩmnhữngngườinàycần.Chúngtôichorằngchúngtôinắmđượcnhữnggìhọcầnvềchiếnlượcpháttriểnsảnphẩmvàphầncứng.Vàchúngtôicảmthấymìnhnắmđượcvấnđềcònthấuđáohơnhầuhếthọ,vàchúngtôiđãbảohọchúngtôimuốnhọnênlắngnghevàlưuý.Vàphầnlớnhọđãnghetheo.”

Mặc dù vụ kiện tụng với MITS và Pertec diễn ra gần hết năm 1977, nhịp độ làm việc tạiMicrosoftkhônghềchậmlại.Côngtythựchiệncácngônngữmới,nhưCOBOL,vàtiếptụctiếpthịFORTRANcũngnhưBASICchocácvimạchkhácngoài8080.

GatesdànhnhiềuthờigiankhaipháthịtrườngOEM.MộtOEM,haynhàsảnxuấtnguyêngốc,lànhãnhiệumàtheođósảnphẩmđượcbánra.KhimộtngườimuaxehơimuamộtchiếcxeGeneralMotorvớivỏxeGoodyear,GeneralMotorslàOEMvìhọmuavỏxeđểsửdụngchothiếtbịmàhọbánra.Trongtrườnghợpngànhmáytính,mộtOEMsẽmuamáytínhcủanhàsảnxuấtkhác,chếtạothànhthiếtbịcủamìnhrồibánlạibộmáytínhđãsẵnsàngchạy.Chẳnghạn,nhiềuOEMchếtạocácthiếtbịkỹthuậtcaochobệnhviệnnhưcáchệthốngquétảnh.Mộtsốkhácchuyênvềđồhoạhayngườimáy.NhưngtấtcảhọđềucầncómộtngônngữcấpcaonhưBASIChayFORTRANchomáymóccủahọ.ĐólàmộtthịtrườngrấtbéobởvàmộtphầnđángkểlợitứcbanđầuMicrosoftthuđượclàtừcáchợpđồngvớicácOEM.

TrongkhiGateslocáchợpđồng,Allentậptrungvàoviệclậptrìnhvàhìnhdungcôngviệcsắptới.Đólàmộtquanhệđồngtâmhiệplực.

“Lúcnàotôicũngchútâmđếncácýtưởngmớivàviệcsángtạocôngnghệmới”,Allennói.“Billthỉnhthoảnglạinhảyvàonhưnglúcnàoanhtacũngtậptrungvàoviệckinhdoanh,bịlôicuốn

bởikhíacạnhkinhdoanhnhiềuhơn.”

ỞHarvard,GatesđãnghiếnngấunhữngcuốnsáchkinhdoanhgiốngnhưnhữnganhchàngkhácđọctạpchíPlayboyvậy.Anhmuốnbiếtmọithứmìnhcóthểlàmđểđiềuhànhmộtcôngty,từviệcquảnlýnhânsựchođếntiếpthịsảnphẩm.Thậmchíanhcònmượnsáchvềluậtcôngty.AnhđãứngdụngtốtnhữngnghiêncứucủamìnhtạiMicrosoft.AnhkhôngchỉthươnglượngcácthươngvụmàcònthảohợpđồngnhưmộthômWoodđãthấykhianhtìmGatesđểthảoluậnvềmộtthỏathuậnbảnquyềnchặtchẽchoFORTRANmàWoodđãviếtmã.Gatesnhanhnhẹnthảobảnthỏathuận.TheoWood,Gatesdườngnhưhiểubiếthơncảluậtsư.Gateskhôngchỉhiểucầnphảilàmgìmàanhcòncóthểtựsoạnrấtnhiềuhợpđồng,tiếtkiệmchoMicrosoftkhoảnchiphíthuêcácchuyêngiapháplýtốnkém.

“Billlàmtất”,mộtlậptrìnhviênnói.“Anhlàngườibánhàng,ngườilãnhđạokỹthuật,luậtsư,nhàdoanhnghiệp…Bạncứviệckểtiếp.”Gatescónhờtrợgiúpvềpháplýđốivớimộtsốhợpđồng lớncủacông ty.Một trongnhữnghợpđồngnhư thế làhợpđồngGateskývớiTandy.QuanhvùngFortWorthởTexas,TandyCorporationđượcmệnhdanhlà“McDonaldcủathếgiớiđiệntử.”Đượcthànhlậpnhưmộtdoanhnghiệpngànhdanăm1927,đếnnăm1962,nócócửahàngkhắptrongnướckhimualạidâychuyềnbaogồmchíncửahiệuđiệntửbántheothưđặthàngmangtênRadioShack.Đếnnăm1975,khiRadioShackđãcóhàngtrămcửahàngtrêntoànquốc.SaukhiAltairthamgiathịtrường,RadioShackthuêmộtvàikỹsưđểchếtạomáyvitính.MáyTRS-80,rápbằngmạchZ80củaZilog,ramắtlầnđầuvàotháng8/1977tạikháchsạnWarwickởNewYorkCity.Nócógiá399đô-lavàđượcphânphốiquacác cửahàngRadioShacktrênkhắpnướcMỹ.Trongthángđầutiên,10.000máytínhđãđượcbánra.Máyvừalắprápxongđãđượctiêuthụnhưhamburger.MáyTRS-80khôngthuộcdạngbộ linhkiệnnhưAltairmàđượcrápsẵnđểchạy.

KhithươnglượngvớiTandyvềviệccungcấpBASICchomáyTRS-80,GatesđãgặpJonhRoach,bấygiờlàphóchủtịchphụtráchtiếpthị.AnhvàGatescũnggiốngnhau.RoachgầnnhưmộtbậcthầycủaGates,dạybảochàngmônsinhtrẻtuổivàháohứccủamìnhvềchiếnlượckinhdoanhvàtiếpthị.Trongvòngbốnnăm,RoachđãtrởthànhchủtịchTandy.

MicrosoftkhôngchỉliênkếtvớiTandytrongnăm1977màcònnhượngbảnquyềnBASIC6502chocôngtyAppleđểđưavàomáyAppleII.Microsoftbắtđầuđịnhratiêuchuẩncôngnghiệpvớiphầnmềmcủamình.VàđóchínhlàýmuốncủaGates,điềumàanhmuốnđạtđếntrongcáccuộchọpbànvớinhómlậptrìnhcủamình.“Chúngtatạoratiêuchuẩn”trởthànhphươngchâmcủacôngtytạiAlbuquerque.NóthểhiệntriếtlýkinhdoanhcơbảncủaGates.Dĩnhiên,

việccốgắngtrởthànhngườitiênphongvớisảnphẩmphầnmềmmớinhằmtạoramộttiêuchuẩncôngnghiệpđôikhicũnggâyrarắcrối.Gatesrấtthườngxuyênđịnhranhữngmụctiêukhôngthựctếchoviệcpháttriểnsảnphẩm.Thờihạnbịtrễ,sảnphẩmđượcthiếtkếkhôngtốtvàcáchợpđồngphảixemxétlạidonhữngtrởngạihaynhữngtrìhoãnkhôngtiênliệutrước.

“ĐườnglốicủaBill,vàbạncũngcóthểthấyđiềuđóhiệnnaytrongnhữngthứnhưWindows,làluôn luôn tạoramột tiêuchuẩnđểchiếm lĩnh thị trường”,Woodchobiết. “Anh taghét lùibước.Nếunhưphảihạgiáđểcạnhtranhthìanhtathườngrấtsẵnlòngthuyếtphụcchúngtôilàmđiềuđó…”

“ỞAlbuquerque,mỗikhicócuộcthảoluậnhaytranhcãivềgiácả,cáchthứccủachúngtôilàngồilạivàbànbạc,nàynhé:Họyêucầuđiềugì?Chúngtacầnbaolâuđểthựchiệnđiềuđó?Dĩnhiên,thườnglúcnàochúngtôicũngđánhgiáthờihạnđó.Thếrồichúngtôilạingồixuốngbàn,nàynhé,mọingườinghĩnhữnganhchàngnàysẽtrảbaonhiêu?Chúngtacóthểkiếmđượcbaonhiêutiềnởhọ?Họtrảbaonhiêulàphảichăng?Chúngtacầnthươngvụnàyđếnmứcnào?Billlúcnàocũngtranhluậnđểđạtđượcmộtgiáthấphơnvàmộtthờihạnđánggờm.‘Ồ,chúngtacóthểthựchiệnviệcnàytrongbatháng.Tahãytínhhọ50nghìnvìsựthậtchúngtacầnhợpđồngấy’.Paulthườngtranhluậnđểđạtgiácaohơn,việnlẽrằng:‘Tahãythửđòithêmtiềnnhữngngườinày’.Rốtcuộcchúngtôithườngngãngũởgiữacácmứcgiánày.”

MặcdùGatesdànhhầuhếtthờigiancủamìnhđểloliệucôngviệckinhdoanh,anhvẫnthamgiavàomộtsốcôngviệckỹthuậtcủaMicrosoft.Anhsaymêlậptrìnhvàthườngtranhtàivớicácnhânviêncủamình,thỉnhthoảnglạithamgiavàonhữngcuộcthikhôngchínhthứcmàcácanhchàngMicrosofttổchứcxemaiviếtđượcchươngtrìnhngắnnhất.

TrongcuốnCôngtáclậptrìnhcủaGates,cóđoạnviết:“Trongbốnnămđầutiêncủacôngty,khôngcómộtchươngtrìnhnàocủaMicrosoftmàtôikhôngthựcsựthamgiaviếtvàthiếtkế.Trong tất cả các sảnphẩmbanđầu, chodù làBASIChayFORTRAN,BASIC6800hayBASIC6502,khôngmộtlệnhnàomàtôikhôngxemqua.”

Gatesnhìnnhậnphongcáchcủaanhđãgâykhókhănchocáclậptrìnhviên.“Đôikhiquảlàphứctạpkhingườinàokhácthamgiavàodựán.Họchẳngbaogiờviếtchínhxácnhưýbạn.TôicònnhớkhichúngtôithựchiệnBASIC,tôiphảitrởlạiviếtlạimãcủamộtsốngườimàkhôngsửađổiquánhiều.Mọingườiphiềnlòngkhibạnxenvàovàlàmnhưthếnhưngđôikhibạncảmthấyphảilàmthế.”

ThậtlàtệkhiGatesphảiviếtlạimãcủacáclậptrìnhviênkhác.Nhưngítnhấtcómộtlầnanh

đãgiànhcônglaolàmviệccủahọ.KhiMicrosoftấnhànhBáchkhoatoànthưMS-DOS,lờigiớithiệucủacuốncẩmnangkỹthuậtkhổnglồnàyđãghicôngGatestrongviệcpháttriểnStand-aloneDISKBASIC.Thựctế,chươngtrìnhnàyđượcpháttriểnbởiMarcMcDonaldchoNationalCashRegiternăm1977.ThờiđiểmấyMcDonaldđãrờicôngty,nhưngkhiđọclờigiớithiệu,anhđãviếtmộtláthưvớilờilẽchuacaychoGates.“KhitôiđọcthấyđiềuđótrongcuốnBáchkhoatoànthưMS-DOS”,McDonaldnhớlại,“tôitựnhủ:‘Cáiquáigìthếnày?’Billthừabiếttôiđãthựchiệnnó.”DISKBASICdoMcDonaldpháttriểnđãsửdụngmộtkỹthuậtquảnlýtậptinmangtínhchấtcáchmạnggọilàFAT,haybảngđịnhvịtậptin.TheoMcDonald,GatesđãkhônghềviếtmộtdòngnàochoStand-aloneDISKBASIC.NónhanhhơnvàhiệuquảhơnnhiềusovớiDISKBASICmàGatesviết choAltairkhi thumìnhnămngày trời trongkhách sạnHiltonởAlbuquerque.

“Billcómộttrínhớrấttốt”,McDonaldnóivềGates.NhữnglầnấnbảnsaucủacuốnbáchkhoatoànthưđãghicôngMcDonaldđốivớiStand-aloneDISKBASICchứkhôngphảiGates.TrướckhirờiMicrosoft,McDonaldcũngđãgiúppháttriểnmộtphiênbảnStand-aloneDISKBASICsửdụngrộngrãitrêncácmáytínhNhật.

GatesbắtđầuxôngxáonhắmvàothịtrườngNhậtBảntừnăm1977vàcóưuthếmạnhsovớicácđốithủ.“TôiđếnNhậtchỉhainămsaukhithànhlậpMicrosoftvìbiếtđượcthôngqualàmviệcvớicáccôngtyphầncứngrằngđólàmộtthịtrườngbéobở”,anhnói.“Rấtnhiềucuộcnghiêncứulớnđangtiếnhànhởđó.Vàđồngthời,đócóthểlàmộtnguồncạnhtranhngoàinướcMỹ.Tôikhôngmuốnbỏmặcthịtrườngấyđểcáccôngtylớnmạnhbằngthịtrườngnộiđịavàsauđótrởnênquámạnhđếnnỗicạnhtranhvớichúngtôitrênphạmvithếgiới.”(Ngàynay,NhậtBảncũnglàthịtrườnglớnthứhaicủaMicrosoft,sauMỹ).

NhânvậtchủchốttrongviệcMicrosoftxâmnhậpnướcNhậtvàViễnĐônglàKuzuhikoNishi,mộtdoanhnhâncótàihùngbiệnvàlàmộtanhchàngđammêmáytínhcựckỳnăngđộngcùngtuổivớiGates.Mặcdùthấpngườivàmậpmạp,Nishithôngminhvàkhoatrương.Anhsẽđượcbiếtđếnnhư“BillGatescủanướcNhật”.CómộtthờigiananhvàGatesthânnhaunhưanhem.

Hoàncảnhgiađìnhcủahọcũngkhágiốngnhau,vàhọđãđitrênnhữnghướngđisongsongởhaibáncầutráiđấtchođếnkhidiễnracuộcgặpgỡđịnhmệnhtạiDallas,bangTexasvàonăm1977.Cảhaiđềuxuấtthântừnhữnggiađìnhgiàucó,sớmsaymêmáytínhvàbỏhọcđểthànhlậpcông tyriêng.Nishi lớn lênở thànhphốcảngKobecủaNhật,nơigiađìnhanhmởmộttrườngtưthụcnữsinh.Lên9tuổi,anhthườnglẻnvàochỗbốmìnhlàmviệckhuyavànghịchngợmmáytínhWangcũkỹ.ĐếnlúcvàoĐạihọcWasedadanhtiếng,anhđãmêmẩnvớimáy

tínhnhưGates.Anhbỏhọcsauhainămđểthànhlậpmộttạpchímáytính,nhưnganhđãbánlạitạpchísaumộtvụkiệncáovớinhàxuấtbản.Sauđóanhlậpmộtnhàxuấtbảnkhác,ASCII,trởthànhcôngtyphầnmềmlớnnhấtcủaNhật.

TìnhbằnghữuvớiGatesvàquanhệlàmănvớiMicrosoftcủaanhbắtđầutừđầunăm1977,khiNishbaytừNhậtđếnNewMexicođểnóichuyệnvới“nhữngngườithiếtkếBASIC”.NhiềucôngtyởNhậtđangtínhđếnchuyệnxâmnhậplĩnhvựcvitínhvàNishimuốngópphầnthiếtkếmáytínhchohọvàcungcấpphầnmềm.AnhvàGatesnóichuyệnvớinhaumộtlúcthìNishimờianhmộtvéhạngnhấtđểbaysangNhậtbàncôngviệc.Gatesphântrầnrằnganhkhôngthểbỏđi,nhưnghọthỏathuậngặpnhaumộttiếngđồnghồtạiHộinghịMáytínhQuốcgiasắpdiễnratạiDallas,bangTexas.Khigặpnhau,họđãnóichuyệntámtiếng.Gatesđãtìmthấymộttâmhồntrikỷvềmáytính,cùngchiasẻvớianhmộttầmnhìnvềmáytínhcánhânvàcũngcùngquyếttâmvànhiệttình.Sauđó,họkýbảnthỏathuậnmộttranggiấysẽlàmănvớinhau,vàNishitrởthànhđạilýViễnĐôngđầutiêncủaMicrosoft.BảnthỏathuậnấykhônglâusauđãđemlạihàngtriệuđôchocảNishivàMicrosoft.

HộinghịMáytínhQuốcgia1977cóđồngchủtịchlàPortisIsaacson(ngườimànămsausẽgianhậphộiđồnggiámđốccủaMicrosoft).BàđãépbuộccácnhàtổchứchộinghịtrưngbàymáyvitínhtạitriểnlãmDallascùngvớicácmáytính“thựcthụ”.Cácquầytrưngbàymáyvitínhđượcđặtởtầngdưới,trongmộthộitrườngkhôngcócửasổ,nóngbứcvàtồitàn,trongkhicácmáytính“thựcthụ”đượcđặttrongmộthộitrườngcómáyđiềuhoàởtầngtrên.Thếmàhầuhếtnhữngngườithamdựtụtậpởtầngdướitronghộitrườngchậthẹpấy.

“Thậtlàthúvị”,NelsonWinklessnói.“Cuốicùngmọingườiđãthayđổiquanđiểmvềmáytínhđểnhìnnhậnđâylànhữngmáytínhthựcthụ.”

Khibuổitriểnlãmkếtthúc,mộtsốngườitrongngànhđãđicùngchuyếnbayđếnAlbuquerqueđểlàmviệcvớiMITShoặcMicrosoft.Chuyếnbaytrễhaigiờnênnhómchuyêngiamáyvitính,trongđócóGates,đãgiếtthờigiantrênsângaphitrườngbằngmộttròchơixúcxắctênlà“Petalsaroundtherose”(Nhữngcánhhoaxungquanhbônghồng).TrướcđóGateschưahềchơi trò này nhưng anh rấtmuốn so tài. Trò chơi được nghĩ ra bởi các sinh viênĐại họcCalifornia.Nămhộtxúcxắcđượcnémravàngườichơiđượcchobiếtbađiều:têncủatròchơilà“Petalsaroundtherose”,sốgiảiđápluônluônchẵnvàcómộtsốgiảiđápchínhxácchomỗilầnnémxúcxắc.Ngườichơikhôngđượcchobiếtgìthêm.Nếuaiđótrảlờiđúngnămlầnliêntiếp,đólàbằngchứnghọhiểutròchơivàphảihứagiữbímật.

Đólàmộttròchơikhó.Cóngườinắmđượcchỉsauvàilầnnémxúcxắc,cóngườimấthàng

tuầnvàmộtsốítchẳngbaogiờhiểuđược.Loạingườichơithấtvọngtrongnhómcuốicùngnàythườngtìmcáchchạymôphỏngbằngmáytính.Gateslàngườikhônghìnhdungđượctròchơi.Anhđãtrảlờiđúngnămlầnliêntiếpnhưngkhôngphảivìanhhiểucáchchơi.Thựctếanhchẳngcómộtmanhmốinào.Nhưngvớitrínhớnhưmáycủamình,Gatescóthểnhớđượctừngcâutrảlờichínhxáctronglầnnémtrướccủangườikhác.Vớinămxúcxắc,việcghinhớnàylàmộtkỳtài.

NelsonWinklessnhậnraGatesđãchơigiảvờkhianhnhặtđượcmảnhgiấyGatessơýbỏrơitrênsànmáybaygầnchỗanh.TrênđóGatesviết “Peddlearound therose” (Điquanhhoahồng).Nắmđượctênchínhxáccủatròchơilàrấtquantrọngtrongviệcgiảibàitoán.Việcanhtaghisaichứngtỏanhtakhôngnắmđược.

CáchộichợvàtriểnlãmthươngmạimáytínhrấtquantrọngđốivớicáccôngtynontrẻnhưMicrosoft.Đólàcơhộitìmhiểutìnhhìnhtrongngành,traođổithôngtin,cổđộngsảnphẩmmới,gặpgỡtrựctiếpmọingườivàtạomộtsốquanhệcógiátrị.Nhữngdịpđócũngrấtvui.TạimộttriểnlãmthươngmạiởLasVegasnăm1977màanhthamdựvớiDavidBunnellvàRicardWeiland,Gatesđãdànhbuổitốichơitròxúcxắc.Khoảngbốngiờsáng,khiGatesđãthuavàinghìnđô-la.BunnellvàWeilandquyếtđịnhtrởvềkháchsạn.Tuynhiên,Gatesđãkhoácửavàbỏquênchìakhoátrongchiếcxethuê.Họphảimờithợkhoáđếnđụcmộtlỗtrênthânxe,mộtđiềumànhữngngườiởhãngchothuêxeđãkhôngvừalòngvàhọđãtínhthêmvớiGates300

đô-la.“Anhtacảmthấychuyệnđórấtvui”,Bunnellkể.

HọthuêmộtmáybaytưnhântrởvềAlbuquerque.Weilandbay,BunnelldẫnhướngcònGatescomìnhtrênghếsau,trùmchănlênđầuvàngủ.

***

PhongcáchcủaMicrosoftngàynaykhônghẳnkhácvớiphongcáchcôngtytrướcđâyởphòng819tạiTwoParkCentralTowerởAlbuquerquenăm1977.Phongcáchcủacôngtyphảnánhrấtnhiềuphong cách củavị lãnhđạo trẻ tuổi.Mặcdù công tyđã lớnmạnh từnhữngnămtrưởngthành,lềlốicôngtyvẫnnhưcũ:tháiđộlàmviệc,nhiệttình,tâmhuyết,sứcsángtạo,sựtrẻtrungvàthânmậtđãdệtnêntinhthầnMicrosofttừngàyđầu.Mọingườiănmặctheosởthíchkhilàmviệc,tựđịnhgiờgiấcchomìnhvàcónhiềumốiquantâmkhácngoàilề.Nhưnghọlàmộtphầncủamộttậpthể,mộtgiađình.Họcùngchungmụctiêuvàmụcđích–làmviệcchămchỉ,tạorasảnphẩmtốthơnvàgiànhchiếnthắng.

“Chúngtôicứvuichơivàlàmviệcchămchỉ”,lờikểcủaSteveWood,ngườiđảmnhiệmchứcvụtổnggiámđốcvàomùathukhiRickWeilandrađi.“Khinghĩlạichuyệnđó,tôithấykinhngạc.Cứnghĩlạilúcấyxem,chúngtôichỉcónăm,sáungười.GiờđâyMicrosoftlàmộtcôngtycóthunhậphàngtỷđô-lamộtnăm.”

Trongnămđầutiên,nhưđãđềcập,Microsoftthuđượckhoảng100.000đô-la.Đếncuốinăm1976,lợitứcđãtănghơngấpđôi.MặcdùbiệnphápkhốngchếcủatoàándoEdRobertsvàPertecgâyrađãngăncảnMicrosoftcấpbảnquyềnBASIC8080nổitiếngcủamìnhtronghầuhếtnăm1977,côngtyvẫnkiếmđượcđủtiềnthuêmướnthêmnhiềungười,trongđócómộtlậptrìnhviêntoànthờigian,BobGreenberg,ngườicóbốlàchủtịchColecoIndustries,mộtcôngtytròchơivàđồđiệntửởmiềnĐôngvừamớibướcvàolĩnhvựcmáyvitính.CùngthamgianhómMicrosofttrongnăm1977làAndreaLewis,ngườiđãgiúpDavidBunnellđiềuhànhtờTintứcMáytínhởMITS.CôđượcMicrosofttuyểnviếtcẩmnangkỹthuậtchocácsảnphẩmphầnmềmcủacôngty.ChrisLarsonvàMonteDavidoffcũngtrởlạilàmviệcvàomùahè.

MộttrongnhữngvụtuyểnngườithúvịnhấtcủaMicrosofttrongnăm1977làMiriamLubow,ngườikhôngbiếtgìvềmáytínhvàchưabaogiờnghenóiđếnphầnmềm.Lubowlàmộtbàmẹ42tuổicóbốnconđãnhìnthấymẫuquảngcáo“tuyểnngười” trêntờbáođịaphươngtìmngườilàmcôngviệcthưkýtạiMicrosoft.Chịtrởthành“nhũmẫu”củavănphòng,ngườiloliệumọichuyệnvàchămsócchocáclậptrìnhviêntrẻtuổigầnnhưchỉphânnửatuổimình.Côngviệccủachịgồm:đánhmáy,lưuhồsơ,kếtoán,muasắmvàtrảlương.

VìGatesđivắngvìcôngviệcnênLubowphỏngvấnxinviệcvớiWood.Mộtbuổisáng,sauvàingàylàmviệc,LubowchạyàovàovănphòngWoodbáorằngcómột“cậubé”nàođóvừađiquabànchịđểvàovănphòng“ÔngGates”vàđangbậtmáyvitính.Cậubéđó,Woodbảochị,làGates.Vàiphútsau,LubowquaylạigặpWood.

“Cậutabaonhiêutuổi,Steve?”

“Haimươimốt”,Woodđáp.

LubowđặcbiệtmếnGates.Chịtrởthànhbàmẹthứhaicủaanh,nhắcnhởanhđicắttócvàxemlạitóctaichoanhkhicókháchhàngquantrọng.Lolắngvềchuyệnanhítănuống,chịđãmangchoanhthứcănanhưathích,hamburger,đểăntrưa.ChịcũngloliệuchoanhđếnkịpgiờtạiphitrườngAlbuquerquetrongcácchuyếncôngtác.

ThờigianấyGatesđirấtnhiều,giaodịchvớicáckháchhàngOEMkhắpcảnước.Thóiquencủaanhlàrờivănphòngđếnphitrường,nằmcáchđóvàidặm,thậtsátgiờkhởihành–khôngbao

giờhơnmườiphútvàthườngchỉkhoảngnămphút.Anhthườngrakịpmáybaykhinhânviênphihànhđangđóngcửa.Anhthíchchơitròđóvàhiệnnayvẫnthế.Gatesthíchđẩymọithứđếngiớihạn.“Đólàcáchhầunhưbạnhoạtđộnghiệuquảnhất”,cólầnanhnói.“Tôikhôngthích lãngphí thờigian.Tôicó thờigianbiểurấtkínvà tôiđi lạinhiềunênphảidànhbaonhiêuthờigianđểđếnphitrườngkịpgiờlênmáybay.Tôikhôngphảilàloạingườiđếntrướcchuyếnbaymộtgiờđồnghồ,cóthểnóinhưvậy.Nhưthếquảlàlãngphíthờigian.”Đócũnglàsựtháchđốtrongviệcchạyđuavớichiếcđồnghồ.VàGatesluônchiếnthắng.LubowbắtđầuthôngbáovớiGatesthờiđiểmkhởihànhchuyếnbaycủaanhsớmhơn15phútsovớithựctếđểkhỏilolắngchoanh.

Gatesthườngđivắnghai,bangàyđểthươnglượnggiaodịchvàbánphầnmềmcủacôngty.SauđóanhtrởvềAlbuquerque,làmviệcsuốtđêmvàhọpvàosánghômsau.Lubowđôikhibắtgặpanhnằmngủtrênsànnhàvănphòngkhichịđếnlàmviệc.

“Anhtacóthểhồiphụcrấtnhanh”,mộttrongcácanhchàngMicrosoftnhớlại.“Chỉcầnmộttáchcàphêhaygìđólàanhtacóthểthamgiabấtcứcuộchọpgì.”

BầukhôngkhíởMicrosoftcựckỳxuềxoàtrừnhữngbộcom-lêđicôngtácđốivớinhữngcuộcgặpquantrọng.Tấtcảnhânviên,kểcảLubow,thườngcởigiàyvàđilạibằngchânđất.Cácchàngtraimặcquầnjeanvàáothểthao.CómộtmáyđựngCoca-Colamiễnphí,mộttruyềnthốngvẫnduytrìởMicrosoftngàynay(Côngtycungcấpnướcngọt,sữavànướctráicâymiễnphíchohơn8.000nhânviên).Cóđủcácloạimáytínhcánhânkhắpvănphòngvàcácthùnghộplănlóckhắpnơi–nhữngcôngtygửiphầncứngcủahọđếnMicrosoftđểkếtnốivớiphầnmềmvàsauđóphầncứngđượcgửitrảlạicũngtrongthùngấy.Cáclậptrìnhviênthườngđếnlàmviệctrễvàobuổisáng.Dohệthốngmáytínhphânthờigianquáchậm,họviếtmãtrêngiấymàkiểmtrachúngcẩnthậntrướckhiđưavàomáytrạm.ChỉcóbốntrạmđượcnốivớimáyPDP-10ởtrườnghọcmàcôngtychiathờigiansửdụngmáynênmọingườikhôngthểlàmviệccùngmộtlúc.Mỗingàymột,hailần,mộtnhânviênđếntrườnghọcđểlấycácbảnin.MọicôngviệckhửlỗichươngtrìnhđềuđượctiếnhànhtrựctiếptrênmáyPDP-10vàmộtkhichươngtrìnhhoạtđộngchínhxác,nósẽđượctảixuốngcácmáytínhtạiMicrosoft.

Mặcdùkhôngkhívănphòngxuềxoànhưngnókhôngkémtínhđốiđầu.Gatesđòihỏirấtcaovàcôngviệctrởnêncăngthẳng.

“Billlúcnàocũnghốithúc”,mộtlậptrìnhviênchobiết.“Chúngtôithựchiệnđượcđiềugìđómàchúngtôinghĩlàrấthay,thếrồianhtabảo:‘Tạisaolạilàmthếnày,tạisaoanhkhônglàmchuyệnđócáchđâyhaihôm?’Đôilúcđiềuđócũnggâybựcmình.”

NhưngcácchàngtraiMicrosoftthíchtháchđố.VàhọmuốnđượctháchđốGates.Thựcchất,Gatesmuốnhọcùngtranhluậnvớianh.PhongcáchquảnlýđốiđầucủaanhđãgiúpMicrosoftduytrìđượcưuthế,tinhthầndẻodai.Nókhiếnchonhữngailàmviệcvớianhphảisuynghĩđếnnơiđếnchốn.ĐâylànhữngphẩmchấtngàynayvẫnkhiếnMicrosoftnổibật–đólàmộtmôitrườngkhôngbaogiờtạođiềukiệnchonhânviênthỏamãnbởivìmỗikhihọthỏamãnlạicóngườikháctháchthứchọ.Gateskhôngngạithayđổiýkiếncủamìnhkhiaiđóđưaraluậnđiểmthíchhợp,mộttínhcáchmàStaveWoodvôcùngmếnphục.“Billkhônggiáođiềuvềmọiviệc.Anhtarấtthựcdụng”,Woodnói.“Anhtacóthểcựckỳhùnghổthuyếtphụctheohướngnàyvàmộtngàysauanhnóimìnhđãsaivàhãytheohướngkia.Khôngdễgìcónhữngngườicóđộnglực,nhiệttình,phẩmchấtlãnhđạovàthànhcôngđếnthếmàlạicókhảnăngdẹpbỏcáitôicủamình.Đólàmộttínhcáchhiếm.”

MáytínhcủatrườngAlbuquerquebậnrộnvàobuổichiềuvàthờigianđápứngvôcùngtệnênhầuhếtcácchàngtraiMicrosoftlàmviệcđếnkhuya.TinhthầnlàmviệctạiMicrosoftkhôngxuấtpháttừGates–nómangtínhtựgiác.Cómộtgiaoướcbấtthànhvănrằngmọingườiphảilàmđếnkhixongviệc.

“Cónhữnglần,khôngphảilàhiếm,tôivềnhàđểchợpmắtvàitiếngvàolúcMarla(vợWood)đangthứcdậy”,Woodnhớlại.“Chúngtôithườngởđó24tiếngmộtngàyđểcốgắnglàmkịpthờihạnchomộtOEMhaychosảnphẩmkịptungra.Chúngtôibiếtgiờgiấctrễnảinhưngkhôngcảmthấynặngnề.Điềuđólạivui.Chúngtôilàmviệcnhưthếvìcóngườinàođóđangđứngtrênchúngtôicầmroivànói:‘Cácanhphảilàm’.Chúngtôilàmviệcnhưthếvìchúngtôicónhiềuviệcphảihoàntất.”Nhưngkhôngaicóthểngồisuốtđêmtrướcmáytínhmàkhôngnghỉ.GatesvàAllentrởthànhnhữngtaynghiệnphimbanđêm.Albuquerquekhôngphải làthánhđịaMeccavềvănhoánhưngvẫncócácrạpchiếubóng,thựcchấttínhtrênđầungườilạicaohơnbấtkỳmộtthànhphốnàokháctrongcảnước.GatesvàAllenxemhếttừngphimrồimớira.Họthíchnhất thể loạiphimhìnhsựbíhiểmvàhọtháchnhauxemaiđoánra“thủphạmtrước.”

“Chúngtôithườngđixemphimrồiquayvềlàmviệctiếp”,Allenkể.

ĐêmkhuyacũnglàthờigianđểGateslượntrênđườngphốAlbuquerquebằngchiếcPorsche911màuxanhmàanhmuabằngtiềnlờitừMicrosoft.Gatesthíchchạynhanh,thửnghiệmgiớihạncủachínhmìnhvàmáymóc.Đólàcáchanhthưgiãnhaynghĩravấnđề.PaulAllenthưgiãnbằngcáchchơiguitar.

ChiếcMustangcủaGateshồitrunghọccóhộpsốtựđộng.GatesvàAllenđềubiếtchạyxesố

taykhimớiđếnAlbuquerque.Họtậptrongmộtbãiđậuxe,saukhiAllenđếnmộtđạilýChevymuamộtchiếcMonza.CảhaidànhtrọnbuổichiềutậpsangsốmàkhôngđểMonzachồmtớihaychếtmáy.“Thậtlàvui”,Allenkể.

KhônglâusaukhimuachiếcPorsche911,GatesmangtrảlạichođạilýAlbuquerquevàthanphiềnrằngnóchỉchạyđược125dặmmộtgiờ–nhanhkhôngthấmgìsovớicẩmnangđãhứahẹn.Gatesrấthăngmáu.MiriamLubowcứlolắngcóngàysángracầmbáolênvàthấyGatesbịbắtvìchạyquátốcđộchưanộpphạt.Chịliêntụcthấyvéphạtcủaanhđượcgửiquabưuđiện.

GateskểvớimộtngườibạnrằnganhđãbịtốnggiammộtlầnsaukhibịchặnvìchạyquátốcđộởAlbuquerque.AllenlàmộtkhángiảtrênchiếcPorschevàanhcùngGatesnhảyrakhỏixevàtìmcáchlàmchocảnhsátbốirốikhôngbiếtaithựcsựcầmlái.DoGateslàchủxe,anhbịtốnggiamvàphảiđóngtiềnbảolãnhlà1.000đô-la.ChuyệnnàyxảyraquáthườngxuyênđếnđộGatesmangtheothừatiềnđểnộpbảolãnhchomìnhngaylậptức.Nhiềungàysauđó,cảnhsátđãtheodõiGateskhắpthànhphố,cứnghirằnganhbuônmatuý.HọkhôngthểtinđượcmộtngườitrẻnhưGateslạicóthểchạyxePorsche,túiđầytiềnmặtvàlạicódoanhnghiệphợppháp.

NhữngngườiquenbiếtGatesởAlbuquerqueítnhấtmộtlầndựngtócgáykhingồitrênchiếcPorscheyêudấucủaanhta.“ĐixevớiBill làmộtchuyệnkinhhoàng”,EddieCurrynhớlại.“Anhtakhôngbaogiờchịuchạydưới80dặmmộtgiờ.”CurrycómộtchiếcxethùngìạchvàmộthômđãchạytheosauGatesđếnmộtcuộcgặpngoàithànhphố.“Anhtarúgavàtôicũngrúgaphíasau,thếrồiđộtnhiêntôithấymìnhđangláichiếcChevroletcũkỹquagiữagiaolộ,cònanhtathìlaovútđitrênchiếcPorsche.”

DavidBunnellđãtừngcómộtchuyếnđikinhhoàngđếnphitrườngAlbuquerquevớiGates.“Chúngtôiđangđitrênđườngnơitốcđộgiớihạnlà35dặmmộtgiờtrongkhichúngtôiđangđivớivậntốchơn80.”

Mộthôm,GatesđónmộtkháchngườiNhậtquantrọngtạiphitrườngvàchởanhtavàothànhphốđếnvănphòngcủaMicrosoft.“Anhtatrắngbệch,cứtrắngbệchra”,Allenkể.“Anhtahỏitôi:‘AnhchàngGates,lúcnàoanhtacũngchạynhanhnhưthếà?’”

VớiGates,mọithứđềubiếnthànhmộthìnhthứctranhđuavàkểcảtàiláixecủaanh.AnhvàAllen thường thi thố xem ai đến trước tạimột đích đến ở Albuquerque. Vì Allen lái chiếcMonza,mộtchiếcxechậmhơnnhiều,nênanhrấtgiỏitìmđườngtắttrongthànhphố.“KhiBill

láixe,anhtathậtsựthíchthửgiớihạnxecóthểđạt”,Allennói.“Nhưnganhtalàmộttàixếtuyệtvời”,Allennói.“Anhtathườngđẩymọithứđếnsátgiớihạnnhưngluônkiểmsoátđược.”

Mùahè1977,Gates thường rangoài lúc3 giờ sáng saunhữnggiờ lập trình và chạy loanhquanhvớianhbạnChrisLarson.Mộttrongnhữngđườngphốanhthíchnhấtlàmộtxalộhẹp,hailànxecáchthànhphốvàidặmvềhướngĐôngrẽtừxalộLiênbangsố40điđếnmộtxưởngximăngbỏhoang.Nơi đây, động cơđược tu chỉnhhoànhảo của chiếcPorschemàu xanhthườngrítlêngiữamànđêmsamạckhiGateslượnhếtkhúcquanhnàyđếnkhúcquanhkháctheotừngnhịpsangsố.Tuynhiên,trongmộtchuyếnđiđêmmùahènàyvớiLarson,Gateskhônggiữđượctaylái.Anhvăngrangoài,cònxethìlaovàomộtđêđất.“TheoChrismiêutảlại”,SteveWoodkể,“họđanglaođivớivậntốckhoảng120dặmmộtgiờvàthếrồihọvăng120dặmsangbênhông.”CảGatesvàLarsonđềukhôngbịthương,cònxethìchỉhưhạinhẹ.

Larson lại làbạnđồnghànhđêmkhuyavớiGates trongnhữngvụpháphách tạimột côngtrườnggiaothôngphíađôngAlbuquerqueởchânđồiSandia,nơinhữngcôngnhânvôtưđểlạichìakhoácácthiếtbịhạngnặngkhivềnhà.GatesvàLarsonthườnglẻnvàocôngtrườngvàthửtậpvậnhànhcácmáymócphứctạpvàchạyloanhquanhtrongcôngtrường.MộtlầnchỉcònmộtchútnữalàGatesđãủilậtnhàovàochiếcPorschecủamìnhbằngmáyủi.Saukhiđãbiếtcáchsửdụngmáymóc,họthườngthitàivớinhau.Mộtđêm,GatesvàLarsontổchứcmộtcuộcđuamáyủiđểxemmáynàonhanhhơn.Độngcơgầmrú,ốngxảphunkhóiđenkịt.Chẳngaithắngcuộccả.CuộcđuamáyủiđãđivàotruyềnthuyếtcủaMicrosoft.

“Tôicứnghĩthếnàocũngcóhômsángrachúngtôinhậnđượcđiệnthoạivàphảiđếnbảolãnhanhtarakhỏinhàđá”,Woodkể.

SamạcNewMexicoquanhAlbuquerquecólẽlàmộtnơilýtưởngchocáctàixếđêmkhuyathíchchạynhanh,nhưnglàmộtnơikhôngthíchhợpchomộtcôngtyphầnmềmpháttriểnnhanhnhưMicrosoft.Đếncuốinăm1977,Gates,AllenvàWood,hiệnlàtổnggiámđốc,đãbànđếnchuyệndờicôngty.Vấnđềlà:ởđâu?SiliconValley,phíanamSanFrancisco,nơiđãsảnsinhrangànhcôngnghiệpbándẫn,làmộtsựlựachọnhiểnnhiên.Hiệnnólàtrungtâmcủangànhvitínhmớimẻ,thủđôcủathếgiớicôngnghệcao,đồngnghĩavớinhữngýtưởngsánggiá,nhữngnhàtriệuphúmộtđêmvànhữngcôngtygiỏimớiphấtlênnhưApple.KhôngcótuầnnàokhôngcómộtcôngtymáytínhkhaitrươnglàmănởSiliconValleyhaypháthànhcổphiếutớicôngchúng.

“ChúngtôiđãbànnhiềuxemcónêndờiđếnkhuvựcVịnhhaykhông”,Woodnhớlại.“Chẳngmấyaibàncãivềviệcchúngtôicónêndờiđihaykhông.Chúngtôibiếtmìnhsẽdờiđi.Khómà

lôi kéomọi người đếnAlbuquerque khi tuyểndụng. Chuyệnđi lại quả là bất tiện.Nơi nàykhôngthíchhợp.”

AllenmuốntrởlạiquênhàởSeattle.“Saukhiởsamạc,bạnsẽmuốnnhìnlạicâycốivàsôngnước”,anhnói,Allennhớnhà,Gatescũngthế.Seattlelàquênhàhọ,cộirễcủahọ.HọsẽkhôngphảigặprắcrốikhituyểndụngnhântàiđếnmiềnĐôngBắclàmviệcchoMicrosoft,Allenbiệnluận.Seattlelàmộtnơisinhsốngtuyệtvời.Ngoàira,trờimưalàmôitrườnglýtưởngchocácnhàlậptrìnhsángtạophảilàmviệctrongnhà.BiếtrằngGatesrấtgầngũivớigiađình,AllenđãnhờMaryvàBillJr.bànvớicontraihọvàđộngviênanhtarờiMicrosoftđếnSeattle“ChúngtôiđãbànnhiềuthángxemliệukhuvựcVịnhhaySeattlelànơitốtnhấtđểđi”,Woodkể.

GateskhôngquantâmMicrosoftsẽchuyểnđếnWashingtonhayCalifornia,miễnsaođảmbảođượcsựpháttriểncủacôngty.Cảhaiđịađiểmtrênđốivớianhđềutốt.CuốicùngGatesngãvềphíaAllen–họsẽvềSeattlevàocuốinăm1978.Còngầnmộtnămnữa,nhưngphảitínhtoántrướcrấtnhiều.

MộtngườicólợitrongviệcMicrosoftquyếtđịnhchuyểnđếnSeattlelàBobWallace.Cuốinăm1977,WallaceđanglàmviệctạimộtcửahàngmáytínhtạiSeattlethìđọcđượcmộttờgiấyquảngcáotuyểndụngchoMicrosoftdoPaulAllenđăngtảitronglầnvềthămSeattlegầnđó.

“TôichorằngtấtcảlậptrìnhviêntrênthếgiớiđềumuốnlàmviệcchoMicrosoft,bởivìthếnàohọcũngthốnglĩnhcảthếgiới,lúcấytôinghĩnhưthế”,lờiWallace.

MặcdùWallace,ngườiđãhoàn tấtchương trìnhcaohọcvềkhoahọcmáy tính tạiĐạihọcWashington, rất muốn làm việc cho Microsoft, anh lại không muốn rời Seattle để đếnAlbuquerque.KhiAllenbảoanhcôngtysắprờivềSeattletrongvòngmộtnămnữa,WallacelấylàmmừngvàAllencũngmừngchoWallace.WallaceđãkýhợpđồngthỏathuậnkhởisựlàmviệcchoMicrosoftvàocuốinămvớimứclươngkhoảng20.000đô-la.TrướckhiWallaceđếnAlbuquerque,mộtlậptrìnhviênkhác,BobO’Rear,đãgianhậpnhóm.ChàngO'Rear35tuổiđãtừnglàmviệctạiTexaschocôngtyTexometricmàanhthànhlậpcùngmộtngườibạn.Côngtynàychếtạomáymóctựđộngtheođơnđặthàng;dựánlớnnhấtcủanólàmộtchiếcmáylắprápnútchaipolyurethane.Máynàysửdụngthiếtbịquanghọcvàmáytínhđểđảmbảocácnútchaiđượclắprápchínhxác.ĐólàbộmáysiêuđẳngvàO'Rearlàbậcthầyphầnmềmcủacôngty.NhưngTexometricđangxuốngdốcvàothờiđiểmO'RearphỏngvấnvớiMicrosoft.“Chúngtôilànhữngkỹsưgiỏivàlànhữngnhàtàichínhtồi”,anhnói.KhiO'ReargianhậpMicrosoftvàotháng1/1978.AnhđượcgiaonhiệmvụgiảiquyếtmộtsốvấnđềtồnđọngvớiBASICvàTRS-80củaRadioShack.Hầuhếtcôngviệcđãhoàntất,chỉcònvấnđềvớicáctườngtrìnhdấu

phẩyđộng.

O'Rearkhôngthíchlàmviệcbanđêm.Lớnhơn10tuổisovớinhânviênlớnthứhaitrongcôngty,anhcóvợ,haiconchó,mộtconmèovàthíchđilàmsớm.AnhthườngđếnvănphòngmộtlúclâuthìMiriamLubowmớiđến.

“Tôilàngườithíchđếnthậtsớmvàlàmxongcôngviệcrồiravềđúnggiờ”,O'Rearchobiết.“Tôinhớcónhữngdịptôicóquánhiềuviệcvàtôithườngđếnsớmcỡ4giờsángvàđôilúctôigặpnhữnganhchàngkiađangravề,bởivìhọđãlàmviệcsuốtđêm.Tôihơikhácngườimộtchút.”

WallaceđếnvàothángNămvàbắttaythựchiệnBASICchoTexasInstruments.Mộtlậptrìnhviênkháccũngđượctuyểnvào.KhivụrắcrốiPertecgiảiquyếtxongvàMicrosoftđượctoànquyềncấpbảnquyềnBASICtiềnbạcđổvàoàoạttừcáccôngtynhưCommodore,Apple,RadioShack,NCR,GeneralElectric,TaxesInstruments,IntelvàcáckháchhàngOEMkhác.

“MộtphiênbảnnhưDISKBASICcógiá50.000đô-lavàchúngtôicóthểthựchiệntrongvàigiờ”,MarcMcDonaldkểlại.

Cứvàitháng,tàikhoảnngânhàngcủaMicrosoftlạităngthêm150.000đô-lahayhơnnữavàWoodthườngmuachứngchỉkýthác.Microsoftcấtgiữtấtcảtiềnbanđầucủamìnhdướidạngchứngchỉkýthác.Ngoàira,thịtrườngNhậtsắpsửamởra.TừlúckýbảnthỏathuậnmộttranggiấyvớiGatesvàonămtrước,NishiđãlàmcôngviệctuyêntruyềntạiNhậtchochínhmìnhvàMicrosoft.VụbánhànglớnnhấtcủaanhdiễnrakhianhthuyếtphụcđượcYakuzaWanatabe,mộtnhàquảnlýcủahãngđiệntửkhổnglồNEC,chếtạomáytínhcánhânđầutiêncủaNhật.SauđóanhthuyếtphụcđượcWatanabebayđếnAlbuquerquenăm1978đểnóichuyệnvớiGatesvàAllenvềphầnmềmchomáytính.

GatesgặpôngtatạiphitrườngtrongchiếcPorschecủamình.ChuyếnviếngthămngắnngủinhưngWatanabecóấntượngvềnhữnggìGates,AllencùngcôngtyMicrosoftđãlàmđểhìnhthànhcácngônngữchocácmáytínhMỹ.KhitrởvềTokyo,ôngthuyếttrìnhchocácnhàquảnlý NEC khác về việc sản xuất máy vi tính đầu tiên của quốc gia và thuyết phục họ thuêMicrosoftcungcấpphầnmềm.MáyNECPC8001ramắtnămsauđó.Trongvòngbanăm,hầunhưmỗinhãnhiệumáytínhNhậtđềucóphầnmềmMicrosoftthuộcdạngnàyhaydạngkhácchạytrongđó.

“Microsoftđãđóngvaitròlớntrongquyếtđịnhcủachúngtôi”,WallacevềsauđãthổlộtrêntạpchíWallStreetJournal.“Lúcnàotôicũngcảmthấychỉcónhữngngườitrẻtuổimớicóthể

hìnhthànhphầnmềmchomáytínhcánhân–nhữngngườikhôngthắtcàvạt, làmviệcvớinướcCokevàhamburger–chỉcónhữngngườinhưthếmớikhiếnchiếcmáytínhcánhântrởnênxứngđángchonhữngngườitrẻtuổikhác.”

VàđiềuđóđãmiêutảkháđúngbầukhôngkhíWatanabeđãgặptạiMicrosoft.Nhìnlạithờiấysau14năm,Woodđãcốgiải thíchthànhcôngvangdộibanđầucủaMicrosoft: “Điềuquantrọng làconngườichứkhôngphải làmộtthờicơđặcbiệtnào.Mộttrongnhữngchìakhoáchính,vàđiềunàyluônluônđúngvớiMicrosoft,làchúngtôiđãtiênđoánđượcthịtrườngkháhữuhiệu…Chúng tôi luônđi trướcmột,hainămsovớinhucầu thực sự.Nhưngchúng tôithườngphánđoánchínhxác.PhầnlớnlàdoBillvàPaulcókhảnăngnhậnđịnhtìnhhình.Rấtnhiềungườicũngnhậnđịnhđượcnhưthế,nhưngchúngtôilạicónhiệttình,độnglựcvàthamvọngmạnhmẽ.Khôngcóviệcgìchúngtôikhônglàmđược.Chưacóailàmđượcđiềunàychomáytínhcánhân.Chúngtôilàmđượcvàthậmchícũngchẳngainghĩxemnhữngviệcchúngtôilàmcókhảthihaykhông.Chúngtôichỉnóichúngtôilàmđược.Chúngtôiđãquátựtin.Chúngtôiđãtrễcảthờihạn.Chúngtôiliêntụcđánhgiáthấpthờilượngcầnđểthựchiệnmộtdựán,vàchúngtôikhamquánhiềudựáncùnglúc.Nhưngbaogiờchúngtôicũnglàmxongvàthườngkháthànhcông.”

Vớithànhcôngđó,Gateschẳngbaogiờphảisửdụngcủacảihayvốnliếngcủagiađìnhđểvậnhànhcôngty.Microsoftđãcósứcbậtngaytừđầu.VàothờiđiểmGatesbắtđầutìmkiếmmộtđịađiểmmớichocôngtyởSeattlevàomùahènăm1978,doanhsốcủaMicrosofttrongnămđãgầnđếnmứcmộttriệuđô-la.

“Chúngtôilàmviệchếtsức”,O'Rearnói.“Nhưngchúngtôicũngchơihếtsức”trướckhikếtthúcmùahè,mùahècuốicùngcủahọởAlbuquerque,toànthểMicrosoftdànhthờigianthựchiệnmộtchuyếndulịchcắmtrạivàtrượtnướcđếnhồchứaElephantButtetạiRioGrandephíanamAlbuquerquegầnvớiTruthhayConsequences.Cầnphảinghỉngơi.ViệcdichuyểnđếnSeattlesắptớisẽđòihỏirấtnhiềuởmọingười.Ngaytrướcchuyếnđipicnic,GatesđãthuêvănphòngmớitạitoànhàCựuNgânhàngQuốcgiaởBellevue,từSeattleđivòngquahồWashington.Microsoftlạinằmtrêntầng8–phòng819.Sốđiệnthoạimớirấtdễnhớ–8080,consốcủavimạchIntelđãbiếntấtcảmọithứtrởthànhhiệnthựcbốnnămvềtrước.ViệckiếmđượcsốđiệnthoạiấyởcôngtyđiệnthoạimộtcáchdễdànglànhờMaryGatescóchântronghộiđồngquảntrịcủahãngPacificNorthwestBell.

MọingườilàmviệcchoMicrosoftởAlbuquerqueđềudựtínhchuyểnđếnBellevuengoạitrừMiriamLubow,ngườiđãquyếtđịnhởlạivìcôngviệccủachồng.VợcủaSteveWood,Marla,đã

làmviệctạiMicrosofttừmùaxuânvớivaitròthưkývàchịsẽthếchỗLubow.Marlakhôngcónghiệpvụthưkývàcũngkhôngbiếtgìvềkếtoán.LúcgầnchuyểnđếnBellevue,chịđã“đánhmất”mộttrongsốcácchứngchỉkýthácmộttrămnghìnđô-la.

“Chúngtôihơihoảngvìkhôngbiếtnónằmđâu”,chịnhớlại.“Nónằmđâuđó,cóđiềuchúngtôikhôngtìmra.”

Mộtlậptrìnhviênnữađượctuyểnvàotrướckhidờitrụsở–GordonLetwin,ngườiđượcđíchthânGatestuyểnmộ.LetwinđãthiếtkếmộtBASICchoHealth-kit,vàtrongmộtcuộctrìnhdiễncủaGatestrongmộtphòngđầycácnhàquảnlýHealth-kit,LetwinđãngangnhiênnóirằngBASICcủamìnhtốthơn.ThếlàLetwinđãcóchuyệnđểlàmvớiMicrosoft,vàsauđóGatesnhiệt tìnhđềnghị. Cuối cùng, khiHealth-kit cóđượcbảnquyềnBASIC từGates, Letwinđãchuyển sang Microsoft. Nhiều năm sau, anh sẽ trở thành người kiến tạo hệ điều hànhMicrosoftOS/2.

Vài tuầntrướccuộcdidời,BobGreenbergquyếtđịnhMicrosoftcầncómộtbứcchândungcôngty.Mọingườitrảchothợảnhthêm50xuđểcóhình.Bứcảnh11ngườiMicrosoftchụpảnhngàyấyvềsauđã trởnênnổi tiếng,xuấthiện trêncác tạpchídanh tiếngnhưPeople,Time,Newsweek,Fortune,Moneyvàcáctạpchíkhắpcảnước.NgoạitrừGates,nhìncứnhưsinhviênnămthứnhất,chínchàngtraicònlạitrôngnhưđangthamgiamộtcuộctuầnhànhhoàbìnhthậpniên1960hơnlànhânviêncủamộtcôngtyphầnmềmmáytính.

CuộcdichuyểnđếnSeattlediễnravàotháng12vàthángGiêng.SteveWoodgiámsátviệclắpđặtmộtmáytínhmớitạivănphòngSeattle–cuốicùngMicrosoftđãcóđượchệthốngmáytínhriêng,trịgiámộtphầntưtriệuđô-la,máycaocấpDEC20.MicrosoftphảiđổitiềnmặttừmộtsốchứngchỉkýthácđểtrảtiềnmáytínhmớivìDigitalkhônggiahạnnợchocôngty.Microsoftlàmộtcôngtyquámớimẻđếnnỗichẳngcótàisảngì,theoýDigital.

Khimáytínhđãđượclắpđặt,nhiềulậptrìnhviên,trongđócóMcDonaldvàAllen,xúctiếnchohệthốnghoạtđộng.GatesvànhữngngườikhácởlạiAlbuquerqueđểduytrìcôngviệccònlại.Cuốicùng,vàothángGiêng,đếnlượthọcũngrađi.Mộttrongnhữngnhânviêncuốicùngrađi,BobWallace,trongkhiláixedọcđường66vềhướngSeattletrongchiếcxeHondaCivic,đãnhìnthấymộtchấmxanhtrongkínhchiếuhậucủamình.Ítgiâysau,nóvọtquaanhvớitốcđộtrênmộttrămdặmmộtgiờ.ĐólàBillGatestrênchiếcPorsche.

“Anhtarấtnônnóngkhiđi”Wallacenhớlại.“Chuyệnláixechỉlàlãngphíthờigian.Bạnkhôngthểlậptrìnhđược.”

Gatesđãdừnghailầnngoàidựđịnhtrênchặngđường1.400dặmtrởvềquênhàSeattle.Anhđãbịchặnxehailầnvìchạyquátốcđộ,cảhailầnđềubịbắtbởicùngmộtchiếcmáybayphíatrênxa lộ,mộtchiếcbẫyvôhìnhtrêntrờimàmáydòradartrênxecủaGatesvôtácdụng.Nhưngmột,haivéphạtchẳngănthuagìvớianh.Microsoftđangtiếnnhanh,nhưchiếcPorchevàGateskhôngđểchobấtcứđiềugìlàmgiảmtốcđộcủaanh.

Chương4.Làmănvới“Anhcả”CóthểnóiđólàcuộcgặpmặtlàmănquantrọngnhấttrongsựnghiệpcủaBillvàanhkhôngcócàvạt.

AnhđãthứctrắngđêmtrênchuyếnbaytừSeattleđếnMiamiđểghinhớnhữngthôngtinkinhdoanhvàkỹthuậtchocuộcgặpcủaanhvớiIBM.Anh,SteveBallmervàBobO'RearđượchẹngặpcácnhàkinhdoanhcủaIBMtạicơsởcủahọởBocaRaton.GatesmangtheobáocáocuốicùngvềcáchthứccáclậptrìnhviênchuyênmặcquầnjeanvàmanggiàytenniscủaMicrosoftsẽlàmviệcvớinhữngngườichuyênmặcsơmitrắngvàmanggiàytâycủaIBMvềDựánCờvua,mậtdanhkếhoạchtốimậtcủaIBMvềchếtạomộtmáytínhcánhân.

Cuộchọpđượchoạchđịnhsẽbắtđầulúc10giờsánghômđóvàlầnnàymọingườisẽxácđịnhdứtkhoátliệuIBMvàMicrosoftcólàmănvớinhauhaykhông?Suốthaitháng,haicôngtyđãtiếnhànhnhiềucuộchộiđàmbímậtchưatừngcó.TrướcđóchưabaogiờBigBlue,tứcIBM,lạitínhđếnchuyệnđểchomộtkẻbênngoàiđóngmộtvaitròhệtrọngnhưthếtrongviệcchếtạomáytínhcủamình.BâygiờlàlúcGatesđưarabáocáothamvấnmàcácviênchứcIBMmongđợi.Thờigiangấprút.MáytínhcánhânmàIBMchếtạophảirađờitrong10thángnữa.LiệumộtcôngtyngônngữnhỏnhưMicrosoftcóđápứngđượcmộtyêucầuvềthờihạnnhưthếkhông?

GatesphảiđươngđầuhaingàyvớicuộcchấtvấngaygocủanhómthựchiệnphíaIBM.Ởtuổi24,anhphảichốngchọivớinhữngnhàkinhdoanhcaotuổivàlãoluyệnhơnnhiều.Ballmer,bạn học của anh ởHarvard, người thường nghe anh tường thuật sau những đêm chơi bàipokerkhuyakhoắt,đãđicùngđểgiúpđỡcùngvớiO'Rear,“lãogià”trongsốcáclậptrìnhviênMicrosoft.MặcdùmớigianhậpđộingũMicrosoftchỉvàithángvàkhôngcóbềdàykỹthuậtvềmáytính,Ballmerlạicótrựcgiáclàmănlõiđời.AnhcũnglàngườiGatescóthểtintưởng.

TrênchuyếnbayđêmkhôngnghỉđếnMiami,bangườibạnhàohứngvàmấtngủđãliếcquabảnbáocáocuốicùng,xemlạivàsửachữavàophútchót.MộtphầnbáocáođãđượcsoạnbởiKay Nishi và giấy tờ của anh cần phải sửa chữa rất nhiều. Nó được viết bằng thứ mà ởMicrosoftmọingườigọiđùalà“tiếngAnhcủaNishi”.Khôngcóthờigiantrauchuốttàiliệutrước khi rời Seattle. “Chúng tôi đã làm việc cảmột, hai ngày về đề xuất”, O'Rear nhớ lại.“Chúngtôigầnnhưgiậtlấybảnđềxuấttừmáyinvàphóngđếnphitrường,rồisauđóxemlạitrên chuyếnbay.”Bảnbáo cáođề xuấtMicrosoft cung cấpbốnngônngữ cấp cao –BASIC,

FORTRAN,COBOLvàPascal–chomáyvitínhmớicủaIBM.Quantrọnghơnnữa,nóđềxuấtMicrosofthìnhthànhhệđiềuhànhđĩachomáytính,tứcDOS.

MáybaycủahọđápxuốngphitrườngquốctếMiamikhoảngtámgiờsáng.Saukhinhậnhànhlý,Gates,BallmervàO'Rearvàonhàvệsinhcủaphitrườngvànhanhchóngthaycom-lê.ĐếnlúcấyGatesmớipháthiệnramìnhquênmangcàvạt.Nhưnghọgầnnhưkhôngcònkịpthờigianđếncuộchọpchứđừngnóiđếnchuyệnđimuasắm.

Bìnhthường,Gateskhôngquantâmđếnchuyệnănmặcnghiêmchỉnh.NhưngdùsaothìđâycũnglàIBM.GatesbiếtmìnhsẽgặpphảinhữngcâuhỏidồndậpcủacácdoanhnhânchờđợianhởBocaRatonvàanhsẽbịđánhgiákhôngchỉởnhữngcâutrảlờimàcảdiệnmạovàphongcáchcủamình.Anhphảicómộtchiếccàvạt,chodùcóđếntrễcuộchọp.Anhcóthểnóimáybaybịtrễ.Nhưngđốivớinhữngngườimặcáosơmitrắngvàcom-lêxanh,khôngcólýdogìđểbiệnminhchoviệcxuấthiệnmàthiếucàvạt.

Trênđường chiếc xe thuê củahọ lao vềhướngBắcdọc theoXa lộ Liênbang số94 từphitrườngMiamivềBocaRaton,chàngGatesđầyâulođãdừngởmộtcửahiệubáchhoánhỏvàchờnómởcửađểmuamộtchiếccàvạt.CửahiệunhỏđếnmườigiờmớimởcửavàmấyphútsauGatesđãđứngtrướcquầytrangphụcnamgiớiđểmuamộtchiếccàvạtnghiêmtrang.SauđóanhtrởraxevàlaovềhướngBocaRatonđểdựcuộchọplẽrađãbắtđầu.

Ởghếsau,BobO'RearngắmnhìnphongcảnhFloridalướtqua.VớitưcáchngườiphụtráchthiếtkếhệđiềuhànhđềxuấtchomáytínhmớicủaIBM,bụnganhquặnđau lạivìsựcăngthẳngcủamấygiờbayháohứctrênmáybay.Mọiviệcđangdiễnranhanhquá,nhưcảnhvậtmờnhoèbênngoàicửasổxehơi,anhtựnhủ.MớicómộtnămrưỡitừngàyanhchuyểngiađìnhtừAlbuquerqueđếnSeattle.GiờđâyMicrosoft,mộtcôngtyvới7triệuđô-ladoanhsốhàngnămvàgần40nhânviên, sắp sửa làmănvới IBM,một công tyquốc tếkhổng lồvớidoanhsốgần30tỷđô-lamộtnămvànhânlựcđônghơnmộtnửadânsốSeattle.

***

ViệcBillGatesphóngxedọctheobờbiểnFloridađếncuộchẹnđịnhmệnhvàobuổisángmùathunăm1980cóthểcoilàchuyệnmaymắnhơnlàmộtkếhoạchthôngminh,nhiềunhàbìnhluậncôngnghiệpvềsauđãbìnhluậnnhưvậy.ThậmchíGatesđãnhìnnhậnnếukhôngcócơhộinày,mọichuyệncókhiđãkhácđirấtnhiều.Nhưngtrongchuyệnnàykhôngchỉcómaymắnmàthôi.AnhvàPaulAllenđãđemlạichoMicrosoftmộtvị tríchiến lượcđúngchỗvàđúnglúckhiIBMphálệđitìmmộthãngbánphầnmềmđểgiúpmìnhbướcvàothịtrườngmáy

tínhcánhân.

Họđã thựchiệnmột trongnhữngbướcđi chiến lượcnàyvàođầunăm1979,ngaysaukhiMicrosoftđặtvănphòngtạitầngtámcủatoànhàCựuNgânhàngQuốcgiaởBellevue.Intelvừatungramộtvimạchmớimangtên8086vàmặcdùmộtsốngườitronggiớibáochíđãchorằngnóchẳngbaogiờtrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệpnhưvimạch8080,GatesvàAllentinvàođiềungượclại.Họtinchắcrằngvimạchmớinàysẽtrởthànhđộngcơchothếhệmáytínhcánhânkếtiếp.KếtquảlàhọđãyêucầuBobO'RearbắtđầuthựchiệnngayBASICcho8086.

ĐãbốnnămkểtừkhiAltairxuấthiệntrênbìatạpchíĐiệntửPhổthông,vimạch8080đãthựcsựtrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệpvàngànhcôngnghiệpnàyđãđầutưmạnhmẽvàocácchươngtrìnhchạytrênvimạchđó.Nhưngngườitađãkhôngcóýđồbuộcnócungcấptiềmnăngchocácnhucầutiêntiếncủamáyvitính.NhữngngườichếtạonótạiIntelchỉhìnhdungnóvàonhữngcôngviệcnhưđiềukhiểnđèngiaothông.Tuynhiên,vớivimạch8086cókiếntrúc16bit,thayvì8bítnhưvimạch8080bịgiớihạnvới64.000kýtự.VimạchmớicủaIntelcóthểchạynhanhgấptrămlầnvimạchcũ.Vimạchmớikhôngnhữngchạynhanhhơnmàcòncóthểchạynhữngchươngtrìnhphầnmềmphứctạphơn.

KhiO'RearbắtđầuhìnhthànhBASIC8086choMicrosoft,chưaaitrongngànhchếtạomáytínhbằngvimạchmớinày.O'RearmượnmộtphầnmềmtừcôngtrìnhcủaGatesvàAllenởphòngmáytínhAikentạiHarvardkhihọhìnhthànhBASIC8080màkhôngcóAltair.O'Rearđãgiảlậpvimạch8086trênmộtmáytínhDEC.Vàithángsau,mùaxuânnăm1979,O'RearđãchoBASICgiảlậpcủaanhchạythử.Tuynhiên,anhvẫnchưacómộtmáytính8086.

Trên xa lộ ở Tukwila, bangWashington, tạimột doanh nghiệpmáy tínhmang tên SeattleComputerProducts,mộtngườiđànôngcómáytính8086–TimPaterson.Làmộtdânchơiđiệntửtừlúcđihọc,chàngPatersongầygò,râuriavànóichuyệnliếnthoắnglàmộttaymêlậptrìnhvàthíchquầnjeanbạcmàu.Anhtađãmàymòtrênchiếcmáyvitínhđầutiêncủamình tạiĐạihọcWashingtonvàonăm1976,khianhbạncùngphòngmuamộtmáy IMSAI8080với4Kbộnhớ.CũngnhưmáyAltairmànóbắtchước,IMSAIhầunhưchỉthíchhợpđểgiảitrívàchơigame.Cùngnămấy,PatersonthấymộtmẫuquảngcáotrongphòngmáytínhnhàtrườngghicửahàngRetailComputerởSeattleđangtìmmộtngườibánhàng.Patersonxinviệcvàđượcnhận.AnhsớmtrởthànhbạnbèvớiRobBrock,mộtkháchhàngquenlàmchủSeattleComputerProducts, công tychuyênchế tạomạchnhớchomáy tính,nhưngsaukhiPatersonthamdựmộtcuộchộithảođịaphươngcuốimùahè1978vềvimạch8086vừarađời

củaIntel,anhđãthuyếtphụcBrockrằngcôngtynênthiếtkếmộtbộxửlýtrungtâm,hayCPU,giốngvimạchmớinày.CPUlàtráitimcủamáytính.PatersonđãcómẫumạchCPU8086hoạtđộngtừtháng5/1979vàanhmang“máytính”củamìnhđếnMicrosoft.“ChúngtôigiúphọbởiSeattleComputercầnBASIC8086màMicrosoftđangthựchiện”,Patersonkểlại.“ThậtlàmộtsựtrùnghợpkhichúngtôicóphầncứnghoạtđộngcùnglúchọcótrìnhgiảlậpBASIC.NhưnghọkhôngbiếtBASICcủahọcóchạyhaykhôngnênchúngtôiđãmangmáytínhthựcsựđếnđểthửnghiệm.”

KhácvớiBASIC8080chạyngay lầnđầuAllennạpvàotrongAltair tạiMITSởAlbuquerque,BASIC8086khônghoạtđộngtronglầnđầutiênnạpvàomáycủaPaterson.NhưngmộtvàilỗinhỏđãđượckhửvàtrướccuốithángNămMicrosoftđãcómộtBASIC8086hoạtđộngtốt–vừakịptrưngbàytạiHộinghịMáytínhQuốcgiaởNewYorkCity,hộichợngànhmáytínhhàngnăm.MộtcôngtyphânphốiphầnmềmtênLifeBoatAssociatesđãmờiMicrosoftcùngđứngchunggianhàngrộngmỗibề3métcủahọtạihộichợ,vàPaulAllenđãmờiPatersonđicùngđểtrìnhdiễnBASIC8086củaMicrosoftchạytrênmộtmáytínhcủaSeattleComputer.

“Máycủachúngtôitrưngbàytrôngthậttuyệt”,Patersonkể.“ChúngtôicómộtmáytrạmcóBASIC8086hoạtđộngvàbạncóthểnhậpdữliệuvàbắtnólàmbấtcứđiềugìbạnmuốn.”

Như thường lệ khi đến những buổi quy tụ nhộn nhịp như Hội nghị Máy tính Quốc gia,Microsoftlạinổiđìnhnổiđám.GatesvàAllencómặtởđó,cảO'Rear,KeyNishi,SteveWoodvàMarlavợanh.ChrisLarsoncũngđến.AnhđangtheohọctạitrườngPrincetonnhữnglàmviệcmùahètạiMicrosoft.

Patersonthuêmộtvănphòngkháchsạnrẻtiềnởcuốithànhphố,cònGatesđưanhómcủamìnhvàokháchsạnParkPlazalỗnglẫy,nơicácvịvuavàtổngthốngthườngnghỉlạikhihọđếnthànhphố.GatesvàAllenởhaiphòngtiếpgiápnhaumàhọnhanhchóngbiếnnótrởthành“phòngkhánhtiết”đầutiêncủacôngty.

“Đólàmộtchuyệnmàgiớicôngnghiệplúcấyítailàm”,Woodnhớlại.“Chúngtôiđãquyếtđịnhmởtiệccocktailtrongphòngkháchsạn.”

Khuyahômđó,khoảng2giờ,Woodkể,“Khikhôngaitrongchúngtôithấymệtmỏivàkháchkhứađãvềhết”,cácchàngtraiMicrosoftlấyramộttúipháothăngthiênmàLarsonđãmangtheo,tìmmộtchairượukhông,mởcửasổtrongphòngkháchvàlàmmộtchiếcbệphóng.Suốtmộttiếngđồnghồsau,họbắnpháothăngthiênrakhắpCôngviênTrungtâmcạnhđó.

TrongkhiGatesvàAllentiếpkháchtạiphòngkhánhtiếttrongthờigianhộinghị,KayNishiđi

loanhquanhtìmkiếmcácquanhệlàmăntừphíaNhật.Mộtđêmnọtrongthờigianhộinghị,NishixuấthiệntạikháchsạnPlazavớikhoảngmộtchụcdoanhnhântừcáccôngtyphầncứngNhậtquantâmđếnviệclàmănvớiMicrosoft.“Họkhôngcóchỗđểnghỉnênchúngtôibảohọcóthểnghỉđêmtạiphòng lớn”,Woodkể. “Chúngtôigọingườiphụcvụvàbảohọđemlênkhoảng10chiếcgiườngxếp”

***

BASIC8086củaMicrosoftđượcchúýnhiềutạiHộinghịMáytínhQuốcgiatổchứctạiNewYorkCitytháng6/1979nhưngkhôngbằngmộtchươngtrìnhbảngtínhđiệntửđượctungrabởiAppleIIComputer.LàđứacontinhthầncủaanhchàngDanBricklin26tuổi,VisiCalcđượctrìnhdiễnlầnđầutạihộinghị,mặcdùnhiềuthángsaumớiđượcbàybántrênthịtrường.

VisiCalc,viếttắtcủa“VisibleCalculator–máytínhhiểnthị”,làmộtchươngtrìnhphầnmềmgiảiquyếtcácvấnđềhoạchđịnhtàichínhphứctạpbằngcáchthiếtlậpquanhệtoánhọcgiữacácsốliệu.Khigiátrịcủamộtconsốthayđổi,chươngtrìnhtínhtoáncósựtácđộng,nếucó,trêncácconsốkhác.Khảnăngcủanhữngchươngtrìnhứngdụngnhưthếlàvôtận.BạncóthểsửdụngVisiCalcđểxácđịnh,chẳnghạn–lợitứcdoanhnghiệpnhỏcủabạnsẽbịtácđộngthếnàonếugiánhâncôngtănghaynhiềusảnphẩmhơnđượcrađời,hoặcmộtthayđổinhỏvềgiácổphiếutácđộngđếngiátrịdanhmụcđầutưthếnào.

Bricklinđãhìnhthànhýtưởngvềmộtbảngtínhđiệntửnăm1978,nămđầutiêncủaanhtạitrườngKinhdoanhHarvard.KhiBricklintiếpxúcvớimộttrongsốcácgiáosưcủaanhđểxinlờikhuyênvềý tưởngchochương trìnhbảng tínhcủamình,vịgiáosưđãđềnghịanhnóichuyệnvớimộtsinhviêncũcủaông,DanFylstra,ngườivừathànhlậpmộtcôngtytiếpthịphầnmềmnhỏtênlàPersonalSoftware.FylstrathíchýtưởngcủaBricklinvàchoanhmượnmộtmáy tínhApple II để thực hiện dự án. Bricklin khi ấy đã kêu gọi sự trợ giúp của BobFrankston,mộtlậptrìnhviênmàanhđãkếtbạnkhicònhọcởMIT.Họdànhmùađôngnăm1978đểphát triểnchươngtrìnhmangtênVisiCalcvàvàotháng1/1979Bricklin thành lậpcôngtyriêng,SoftwareArts,trongmộtxưởngchocolatetântrangởBostonngoạiôWellesley.AnhvàFrankstonsauđókýhợpđồngvớiPersonalSoftwaređểtiếpthịVisiCalc.Mặcdùdoanhsốbanđầuìạch,VisiCalcrốtcuộcđãbùngnổvàtrởthànhmộttrongnhữngsảnphẩmphầnmềmbánchạynhấttronglịchsửmáytínhcánhân.

Khoảng cùng thời gian VisiCalc tham gia thị trường, vào mùa thu 1979, một công ty tênMicroProbắtđầubánmộtchươngtrìnhxửlývănbảntênlàWordStar.CácsảnphẩmứngdụngnhưVisiCalcvàWordStarchothấymộtthịtrườngmớitolớnvàbéobởđốivớicácnhàphát

triểnphầnmềm,mộtcơhộimàBillGateskhôngbỏqua.MicrosoftđanglovềngônngữthìGates–lầnđầutiênnhìnthấyVisiCalctronghộichợmáytínhởNewYorkCity.AnhbiếtrằngcácchươngtrìnhứngdụnghữuhiệucóthểkhiếnchocôngchúngchúýđếnmáytínhnhưthểAltairđãthuhútsựchúýcủagiớihâmmộ.Cácchươngtrìnhứngdụnglàsảnphẩmdànhchongườitiêudùng,xemnhưkháchhàngcuốitrongngànhcôngnghiệpmáytínhcánhânđangpháttriểnnhanh.

VàithángsaukhiGatesvàcácnhânviênMicorosoftkhácbắnpháothăngthiênchaitừcửasổkháchsạnPlaza,Microsofttuyênbốthànhlậpbộphậnsảnphẩmtiêudùng.Gateschọnmộtngườibạn–VernRaburn–đứngđầubộphậnnày.

GatesvàRaburngặpnhaulầnđầukhiMicrosofttoạlạcởAlbuquerque.Năm1978,RaburnvàmộtđốitácthànhlậpmộtcôngtyphầnmềmnhỏvàbắtđầubánmộtphiênbảnBASICchomáyvi tính chođếnmộtngàyhọnhậnđượcmột lá thư từ luật sưđạidiện choMicrosoft.MicrosoftchobiếtRaburnvàđốitáccủaanhđangcầnbánBASICmộtcáchbấthợppháp.“Láthưkêugọichấmdứtnếukhôngsẽbịkiện”,lờikểcủaRaburn,ngườiđãđápchuyếnbayđếnAlbuquerqueđểgiảiquyếttrựctiếpvớiGates.“TôigặpBillvàhỏi:‘Thếnàylàthếnào?’Anhtagiảithíchchotôi.Tôinói:‘Anhnóiđúngđấy’.ThếlàRaburnlàmviệcchomộtcôngtytênlàGRTởSunnyvale,ngaytrungtâmSiliconValley.

“ẤntượngcủatôikhigặpGateslầnđầu”,Raburnnhớlại,“làanhtachỉlàmộtanhchàngdânmáytínhnhưmấytaykhác.Nhưngchúngtôicónhữngđiểmgiốngnhau.Chúngtôiđềuthíchláixenhanh.”

Họchẳngmấychốctrởthànhbạnbè.KhiGatesđilàmănởCalifornia,anhvàRaburnđãcùngđuaxengựatạigiảiMalibuGrand.RaburnđãnhanhchóngnhậnraýchítranhđuatrongconngườiGatesquacuộcđua.

Raburn gia nhậpMicrosoftmột thời gian ngắn sau khi VisiCalc xuất hiện. Khi tuyển dụngRaburnđứngđầubộphậnsảnphẩmtiêudùngcủacông ty,Gatesđãchọnđượcngườianhmuốn góp phần tổ chức hướng đi cho Microsoft nhắm vào các phầnmềm ứng dụng nhưVisiCalc.Gatesđãđặtnềnmóngthứhaichosựpháttriểntươnglaicủacôngty.

Chođến lúcnày,Microsoftvẫnchỉ sảnxuất cácngônngữ.Ởbộphậnsảnphẩm tiêudùng,RaburnchủtrìviệcđưarathịtrườngnhữngphầnmềmứngdụngbánchạynhấtcủaMicrosoftnhưTypingTutorvàmộttròchơimangtênAdventure.

“Chúngtôithậtsựmuốngiànhchiếnthắng,vàkhibạncónhiềusảnphẩm,bạncónhiềucơ

mayhơnđểchiếnthắng”,lờiSteveSmith,giámđốctiếpthịđầutiêncủaMicrosoftvàlàmộtnhàquảnlýkinhdoanhđíchthực.SmithgianhậpMicrosoftvàotháng7/1979,mộtthờigianngắntrướcRaburn.“ĐểtôikểchobạnnghevềtìnhhìnhđốivớiBill:Chúngtôitungranhiềusảnphẩm(ngônngữ),chúngtôibánchúngvàchúngtôithấykhôngthểtrởthànhmộtcôngtylớnhơnsovớiDigitalResearchhayMicroPro…Điềuchúngtôinhậnthấylúcbấygiờlàchúngtôicónhiềusảnphẩm,chúngtôithốnglĩnhvềngônngữnhưngsảnphẩmduynhấtthựcsựđemlạichochúngtôinhiềutiềnlàBASIC.ĐólàdobạnphảicómộtphiênbảnBASICtrênmỗimáy tínhđểchạycácứngdụng.Chúng tôinhận thấyWordStarvàMicroPro làmộtcông typhầnmềm.RồichúngtôilạithấyVisiCalc.Giờđâychúngtôikhôngcóýđịnhtrởthànhmộtcôngtyngônngữ.Điềuchúngtôinhậnthấylàcầnphảithamgiavàothịtrườngấy.”

Smithcóbằngcửnhânvềkhoahọctiếpthịvàbằngcaohọcvềquảntrịkinhdoanhngànhtàichính.TrongthờigiancòntạingũanhđãdạyđiệntửtạiColoradagần10năm.Tháng1/1977,SmithđếnlàmviệcchoTektronix,mộtcôngtytrịgiá1,2tỷđô-laởbangOregonchuyênsảnxuấtthiếtbịkỹthuật.Smithđượctuyểndụngđểgiúpcôngtythànhlậpmộtnhómpháttriểnmáyvi tính.KhinhómTektronix cầnđến cácphầnmềmngônngữmáy tính, cốvấnAdamOsborneđã đề xuấtGates vàMicrosoft. Simth bay đếnAlbuquerqueđể thương lượng giấyphép cho FORTRAN mà Steve Wood đang phát triển. Sau đó, Smith thương lượng vớiMicrosoftđểhọcungcấpchoTektronixngônngữPascal(đượcđặttheotênnhàtoánhọcvàtriếthọcBlaisePascal,PascalxửlýcácchươngtrìnhphứctạpnhanhhơnBASICvàthườnglàngônngữmáytínhđượcchọnchocácnhàlậptrìnhthươngmại).

TạiTektronix,Smithđượcxemnhưmộtngườilạclõng.Cuốinăm1978,SmithbảoWoodsáuthángnữaanhsẽsẵnsàngrờiTektronix.Microsoft,Smithnói,làloạicôngtymàanhmuốnvàolàmviệc.

SmithnhậnthấyMicrosoftlàmộtcôngtyđầycáctàinăngkinhdoanh.Anhđãxácđịnhrằngnếumộtchuyêngiakinhdoanhnhưanhgianhậpcôngty,Microsoftsẽcònthànhcônghơnnữa.“Theoquanđiểmcủatôi”,anhnói,“họchỉmaymắnmàthôi,vànếutôithamgia,chúngtôisẽbổsungvàođómộtsốkỷluậtvềphươngdiệnkinhdoanh.Chẳngphảirấtlâusautôimớinhậnthấyhọthựcsựkhôngphảichỉmaymắn.Gatesthậtsựhiểuđượcviệcmìnhlàm.”

NhậnthứcấyđếnvớiSmithkhônglâusaukhianhbắtđầulàmviệcchoMicrosoft,khimộthômGatesbướcvàovănphòngSmithvàquátanh:“Tạisaoanhlạimấtquánhiềuthờigianchohợpđồngnàynhưvậy?Hoàntấtđichứ!”

Smithnhớ lạicuộc làmviệcngắnngủinhưngbổ íchấyvớianhsếp trẻ tuổihơnnhiềucủa

mình: “Tôinghĩ rằng tôi cần tập trungbắthợpđồngvớikháchhàng.Banđầu tôi làmviệcnhiềuvấnđềquảnlýnhưngsauvàilầnlàmviệctôinhậnthấyhiệusuấtcánhânmớilàvấnđề.”

***

Khi tuyển dụng Smith, Gates hy vọngmang đến choMicrosoft nhiều uy tín hơn trên bànthươnglượng.Ởđộtuổi34,Smithlớnhơn10tuổisovớihầuhếtnhữngngườilàmviệcchocôngty,ngoạitrừBobO'Rear.Gateschỉmới23vàtrôngcứnhư17,mộtyếutốanhnhậnthấylàtrởngạitrongnhiềutìnhhuốnglàmăn.GatesbảoSmithtrongkhiphỏngvấnxinviệcrằnganhđangtìmmộtngườitrônggiàdặnhơn.

SmithlànhânvậtphikỹthuậtđầutiêncủacôngtythựchiệncáccuộckinhdoanhOEMmàphầnlớntừtrướcđếnnayđềudoGatesđảmnhiệm.SmithvàolàmviệcchỉvàituầnthìanhkiểmtrasổsáchngânhàngcủaMicrosoftvàtìmra10chứngchỉkýthácloạimộttrămnghìnđô-la.Saulầnđó,anhchẳngbaogiờlongạivềngânsáchtiếpthịcủamình.

NóiđếngiaodịchchoMicrosoft,nhữnggìGatesthiếuvềtuổitácvàkinhnghiệmđãđượcanhbùđắpbằngsựtựtinvàtrựcgiáckinhdoanh.Thôngthường,khicáckháchhàngOEMđếnMicrosoft,họđượcđưavàovănphòngSmith.Gatesthườngmặcbấtcứthứgìanhvẫnmặcngàyhômtrướcsaumộtđêmthứctrắngtrongvănphòng.“Họlúcnàocũngtưởnganhtalàmộttrongcácanhchàngphụtráchkỹthuậtcủatôi,chođếnkhitôigiớithiệuvềanhta”,Smithkể.“Tôichorằnghọcóấntượngvềsựtrẻtrungvàkiếnthứckỹthuậtcủaanh,vàthậttìnhkhianhtabắtđầunóithìlộrõsựđángtincậy.SựđángtincậybắtđầulộrakhianhkhởisựbànvềkhảnăngcủaMicrosoft,khảnăngcủaBASIC.”

Mùathu1979,GatesvàSmithđimộtchuyếnđếnmộtbộphậncủaXeroxCorpởDallas,bangTexas,đểthươnglượngvềthỏathuậnbảnquyềnchoStand-aloneDISKBASIC.BASICnàythựchiệnnhiềuchứcnăngthườngđượcxửlýbởihệđiềuhànhmáytínhvàđólàthứmàXeroxđangtìm kiếm. Lúc ấy, Xerox đang thực hiện dự án Surf,một liên doanh với công tymang tênConvergentTechnologies,đểpháttriểnmộtmáytínhcánhân.Đólàmộtvụlàmănlớn,vụlớnnhấtmàMicrosoftchưatừngthamgia.KhiGatesbướcvàophòngnghỉcủaXerox,anhsửngsốtvìđámngườiuynghixungquanh.Ngồiquanhchiếcbànkhổnglồlàhơnmộtchụcnhàlãnhđạocôngtyvàgiớikỹthuậtănvậnnhữngbộcom-lêvàcàvạtđắttiền.GatesnghiêngngườivềphíaSmithvànóikhẽ:“Đâylàcáibànhọplớnnhấtmàtôitừngthấy.”SmithkhẽđáplạirằngởTektronixcócáibànhọpcòntohơn.

CuộchọplàmộtcuộckhámphánhỏcủaGates.Trướcgiờ,nhiềucôngtymáytínhanhgiao

dịchđều lànhữngcôngtymớithànhlập,điềuhànhbởinhữngngười lạ lẫmnhưchínhbảnthânGates.Giờđây,GatesđanglàmviệcvớimộttrongnhữngcôngtylớnnhấtnướcMỹ.

Nhưngliệuđiềuđócólàmtimanhđậpmạnhkhôngthìchẳngaitrongphòngmìnhbiếtđược.Khianhbắtđầulêntiếngtrìnhbàyphầncủamình,Gatesđãthuhútđượcsựchúýcủaphòng,bộclộkiếnthứcvềsảnphẩmvàsựamtườngcôngviệc.Nhiềunămsau,mộtngườiđãthamdựcuộchọpvớitưcáchnhàquảnlýcủaXeroxđãmôtảGateslà“rấtbìnhtĩnh.”“Tôinghĩrằngngàynàoanhtacũnglàmcôngviệcnhưthế.”

Hoárađólạilàmộtthươngvụtrôichảy,mặcdùdựánSuftkhôngthểsảnxuấtđượcmộtmáytínhnàocóthểđưaratiếpthị.Trongngày,MicrosoftvàXeroxđãkýmộthợpđồng150.000đô-la–gầngấpđôitầmcỡhợpđồnglớnnhấttrướcđócủaMicrosoft.

Gateskhôngmuốnđểmấtcácmốilàmăn.AnhbảoSmithrằngkhitamấtmộtmốilàmăn,tathiệthạiđếnhailần–takhôngkiếmđượctiềnvàmộtcôngtykháclạikiếmđược.Nếuthươngvụtrịgiá50.000đô-lathìtađãthiệthạithựcchất100.000đô-labởivìđólàkhoảnchênhlệchgiữamứcmàlẽratacósovớimứcmàngườikhácđạtđược.“Chúngtôicómộtnguyêntắcmàcảhaiđềunhấttrí”,Smithnhớlại.“Chúngtôikhôngbaogiờđượcđểmấtmốilàmăn.”

Vớitrựcgiáccủamình,Gatescũngtỏrathiếukinhnghiệmtrongnghệthuậtgiaodịch.KiểucáchcủaGateslàđedoạkháchhàngchođếnkhihọnảnchívàưngthuận.Nhưngquáhăngháitrongthươnglượngnênanhthườngthúcépquámạnhvàgâynguycơchothươngvụ.MộtcựudoanhnhâncủaMicrosoftnóirằngGatescótháiđộhăngháiđếnmức“gầnnhưdữdằn”khicốtìmcáchgiànhlấythươngvụtừkháchhàng.“TôiđãchứngkiếnGatesbịmấtmốitrongkhithươnglượngvìđiềuđó”,mộtdoanhnhânnói.“Hầuhếtnhữngtaybánhàngđềutếnhị.Anhtalạinổinóngvớikháchhàng.”

Sauthờigianlàmviệcvớinhau,GatesvàSmithhìnhthànhmộtchiếnlượcthươnglượngđểkhắcphụcnhữngnhượcđiểmcủahọ.Gatesđóngvailàngườikhótính,cóquyềnquyếtđịnhtrongviệcthỏathuậnmuabán.ChàngSmithdàydặnhơnđóngvaingườihoànhã,ngườithựcsựđứngrathươnglượng.Anhsẽngonngọtmoitiềncủakháchhàngvànếugặptrụctrặc,anhsẽviệnlẽrằngmìnhkhôngcóquyền,anhchỉcóthểđềxuấtnhưthế–Gateslàngườiquyếtđịnhsaucùng.

Chiếnthuậtnày,vàtháiđộGateskhôngmuốnđểtuộtmấthợpđồng,tỏrahữuhiệu.Nhưngcũngcónhữngcạmbẫy.GatesvàSmithcólầnđãđểlỡmấtmộtthươngvụquantrọngvớichinhánhIntelsaukhiGateskhôngkiềmchếđượctháiđộcủamình.SmithvàGates,ởnhữngvăn

phòngkhácbiệttạitrụsởMicrosoft,đãhộiđàmvớiIntelquađiệnthoại.Tronglúcnóichuyện,GatesbấtbìnhvềlờinhậnxétxấucủamộtbộphậnkhácthuộcIntel–vềviệcMicrosoftgiaohàng trễ.Thông thường, Smith sẽ can thiệpvào cuộcnói chuyệnvàxoadịu trướckhimọichuyệnđiquáxa.

Tuynhiên,SmithbịgọirangoàimàGateskhônghaybiếtvàtrướckhianhtakịpxenvào,nhàđạidiệncủaIntelđãbịGatescôngkíchàoạt.Sauvụlớntiếngđó,côngtyđãquyếtđịnhmuaphầnmềmtừnhữngnguồnkhác.ĐóhẳnlàmộtbàihọcđắtgiánếunhưchinhánhIntelcuốicùngkhôngnối lạiquanhệsáuthángsauvàMicrosoftgiànhđượchợpđồng.MicrosoftrốtcuộcđãcấpphéptấtcảcácngônngữcủamìnhchoIntel.

Mặcdùtínhkhíưathịnhnộ,Gateslàmộtngườibánhàngtuyệtvời.Microsoftđãquátựtinvàđặtranhữngthờihạnkhôngthựctế,nhưngtheoGatesthìđiềuquantrọnghơnlàcứgiànhđượcthươngvụrồisauđóhãylonghĩđếnhậuquả.VàGatesrấttựtinrằnganhcóthểgiảiquyếtnhữnghậuquảấy.

Hoạtđộngcủacác lập trìnhviênMicrosoftkhôngổnđịnh trongnhữngnămđầu.Thờihạnthườngbịtrễ,sảnphẩmkhôngphảilúcnàocũngđượcthiếtkếtốtvàcáchợpđồngthườngphảixétlạidonhữngtrởngạihaytrìtrệkhôngdựliệuđượctrước.ĐiềucứuvãnđượccôngtykhôngphảilàkhảnăngviếtchươngtrìnhcủaGates.GatescứuvãnđượcMicrosoftnhờtàibánhàngkhôngmệtmỏi.Suốtnhiềunăm,mộtmìnhanhgọiđiện làmquenvà traođổi, thuyếtphục,doạnạtvàkêugọicácnhàsảnxuấtphầncứngcủangànhmáytínhcánhânmớiphấtlên,thuyếtphụchọmuadịchvụvàsảnphẩmcủaMicrosoft.

Anhlàngườibánhànggiỏinhất:anhbiếtsảnphẩmvàtintưởngởnó.Hơnnữa,anhđếnvớikhách hàng bằng niềm tin cao độ củamột người cuồng tín từ lúc nghĩ đến tương lai củaMicrosoft:“MộtchiếcmáytínhtrênbànlàmviệcvàphầnmềmMicrosofttrongmỗimáytính.”

CácdoanhnhâncủacácnhàsảnxuấtmáytínhNhậtvàchâuÂuthườngđếnthămvănphòngcủaMicrosoftởBellevue,Washington,vớiýđịnhdoạnạtGatesvìcáclậptrìnhviêncủaanhhaytrễnảinghiêmtrọngtrongviệcgiaocáchợpđồng.Nhữngngườiđànôngtócbạcbệvệđếnvớibộcom-lêđầyuyquyềnvànhữngngườituỳtùngsẵnsànggiởluậtphápra.ĐóntiếphọthườnglàGates,cứtrôngnhư17tuổi,mặcáothunvấybẩnbánhpizzatừngàyhômtrước,bụiđóngmờcặpkính,râuriachưacạosaumộtđêmthứctrắngởvănphòng.

Trướclúchọkịpnhậnratoànbộdiệnmạocủaanhchàngmàtrướcđókhônglâuhọđãtincậyvớicảmộtphầntương laivàocôngty, trướckhichủđềviphạmhợpđồngđượcnhắcđến,

Gatesđãmởmộtcuộcphảncông.

“BillthườngtôvẽbứctranhtìnhhìnhMicrosoftcùngtầmquantrọngcủacácvấnđềhiệnthờivàsauđóchuyểnsangnóivềtìnhhìnhđósẽdẫnđếnnhữngbướcpháttriểnmớithếnào”,mộtcựulậptrìnhviêncủaMicrosoftkể.“Anhtathườngnói:‘Chúngtôirấtáynáyvềsựtrễnảivànhữnggìchưalàmxongvàđâylànhữnggìchúngtôicóthểlàmchocácông’,rồianhvẽnênmộtbứctranhhoànhtrángvềkhảnăngcủaMicrosoft,viễncảnhcủaGates.”

Điềuquantrọnglàbánchohọnhiềuhơnnữa.“Chúngtôixinlỗiđãkhônghoànthànhxongđợtgiaohàngnày,nhữngđâynày,chúngtôisẽđưacácôngđếnviễncảnhtolớnnàycủachúngtôi,vàđiềuđósẽđemlạichocácôngmộtvịthếtốtđẹphơnnữa”.Lờiphànnànvềmộtthươngvụnhỏthườngbiếnthànhmộthợpđồngmuabánlớnhơnnhiều.Anhtatựtin,đôikhicòntỏmặtdạnmàydày.Anhtachỉcóthểgâyấntượngchứkhôngthểbịlúngtúng.

***

TrongkhiMicrosofttiếnvàothậpniên1980,cáccôngcụpháttriểnphầnmềmnhưBASIClàmiếngmỗingoncủacôngty.Cứvàituần,KayNishilạibayvéhạngnhấttừTokyođếnSeattlemangđếnthêmchuyệnlàmăn.Gates,ngườithườngbayvéhạngthường,đặcbiệtkhôngthíchchiphívétốnkémmàNishitínhvớiMicrosoft,nhưngthóiquentiêuxàixaxỉcủaNishisorakhôngquantrọng.

“ChúngtôibánBASICchoNhậtđắtnhưtômtươi”,MarcMcDonaldkể. “ChúngtôibánDISKBASICchocácmáyNhậtvàkhoảnđómangvềchochúngtôitừ150.000đến200.000đô-lamỗiđợt.”

Microsoftkếttoánnăm1979vớikhoảng4triệuđô-ladoanhsốtrongnăm,phầnlớntừBASIC.NhưngBASICchỉlàmộtphầnmềmthiếtyếucầncótrênmỗimáytínhcánhân.Trêncùnglàcácchươngtrìnhứngdụngnhưxửlývănbản,cókhảnăngbiếnmáytínhthànhchiếcmáyhữudụngchomọingười.CácngônngữnhưBASIClàlớpgiữa,cungcấpchongườilậptrìnhcôngcụhọcầnđếnđểhìnhthànhphầnmềm.Lớpphầnmềmdướicùngmàkhôngcónóthìmáytínhthựcsựvôdụnglàhệđiềuhành.Đâylàmộtngônngữcấpthấpthậtsựvậnhànhmáytính,thựchiệncácthaotáccơbảnnhấtcầnđếnbộvixửlýtrongthếgiớingônngữmáybíhiểm.Nếungườisửdụngmuốnghilạidữliệutrênđĩa,chẳnghạn,hệđiềuhànhsẽkiếmchỗtrốngtrênđĩa.

Trongnhữngnămđầucủacuộccáchmạngmáytínhcánhân,khôngcótiêuchuẩnnàochohệđiềuhành.Hầuhếtmọimáytínhmớitungrathịtrườngđềudùngmộthệkhácnhauđểđiều

khiểnbộvixửlý.NhưngdầndầnmộthệđiềuhànhđượcgọilàChươngtrìnhĐiềukhiểnMáyvitính,hayCP/M,đãtrởthànhmộtthứnhưtiêuchuẩncôngnghiệpvàonăm1979.NóđượcpháttriểnbởiGaryKildallthuộcDigitalResearch.

Tháng 2/1980,Microsoft cũng bước vào thị trường hệ điều hành. Gates thương lượng vớiAT&TvàcóđượcgiấyphépchomộtphiênbảntiêuchuẩncủahệđiềuhànhUNIX,bándướicáitênXENIXcủaMicrosoft.Hệđiềuhànhđượcnhiềungườisửdụngnàyđãtrởlênphổbiếnvàothậpniên1960khiBellLabsđưavàohệthốngmáytínhcáctrườngđạihọc.Microsoftsửađổiphiênbảncủamìnhchocácmáyvitính16bítmới.“ThậtrachúngtôiđãgiớithiệuXENIXtrongkhivẫncònđangthươnglượnghợpđồngvớiAT&T”,mộtnhàquảnlýMicrosoftnhớlại.“Nhưngchúngtôitinchắcrằngchúngtôisẽgiànhđượchợpđồng.”

Mỗimáytínhđềucầncácứngdụng,mộtngônngữcấpcaonhưBASICvàmộthệđiềuhành.Microsoftgiờđâyđãchạmtayđếncảbalớpcủachiếcbánhphầnmềmmáytínhcánhân.Chỉcócácngônngữcủacông tyđã trở thành tiêuchuẩncôngnghiệp,nhưngGateshyvọngcảXENIX.Hoáravềsau,hệđiềuhànhcủaMicrosoftsẽtrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệpnhưnghệnàykhôngphảilàXENIX.

KhigiànhgiấyphépđểphânphốiUNIX,Microsoftđãđộngđếnmộthệđiềuhànhmàngườikhácđãbỏtiềnrađểhìnhthành.BấtcứcôngtymáytínhnàocũngcóthểxingiấyphépUNIXtừAT&Tvàrấtnhiềucôngtyđãlàmthế.NhưngMicrosoftlàcôngtyđầutiênchútrọngđếnmáyvitínhvàxinthỏathuậnphânphốilớn.GatesđượcAT&TgiảmgiáđểMicrosoftcóthểthulạitiềnbảnquyềncủatấtcảcáccôngtymànócấpphépXENIX.MicrosoftđãkhôngbỏchútthờigianhaytiềnbạcnàođểsửađổiXENIXchocácmáytínhkhác.HọthuêmộtcôngtynhỏởCaliforniatênlàSantaCruzOperationlàmviệcđó.CôngtynàyphụtráchphầnlớncôngviệckỹthuậtvàMicrosoftchỉviệcchialạimộtphầntiềnbảnquyền.ĐólàmộtthươngvụcólợichoSantaCruz,cólợihơnnữachoAT&TvàhờinhấtchoMicrosoft.Côngtygiờđâyđãcómộthệđiềuhànhvàđangthulợitứcmàkhôngphảibỏranhiềuvốnliếng.

MộttrongcáckháchhàngđầutiêncủaMicrosoftvềXENIXlàmộtcôngtyphầnmềmtênlà3ComCorporation,đượcthànhlậpnăm1979bởiBobMetcalfeởSantaClara,bangCalifornia.MetcalfemuốnsửdụngXENIXchosảnphẩmđầutaycủamình,mộtphầnmềmmangtênlàTCP/IPđểliênkếtcácmáytínhcánhân.

GatesvàMetcalfeđãgặpnhaulầnđầuởChicagonăm1979,mộtthờigianngắntrướckhihọlàmănvớinhau,trongdịphọxuấthiệntạimộtdạhộitrongngànhđểthuyếttrìnhvềtươnglaicủamáytínhcánhântrướccácnhàkinhdoanhcủaSearsRoebuck&Company.Dịpnàyđược

tổchứcbởimộtnhânvậttrongngànhtênlàBlairNewmanmàGatesđãbiếttừlúcởHarvard.

TrongcuộcnóichuyệncủamìnhhômấytạiChicago,NewmanđềnghịSearsthiếtlậpcáccửahàngkỹthuậtcaokhắptrongnướcđểbáncácthiếtbịgiadụngđiệntoánhoáđượckiểmsoáttoànbộbằngmộttuyến“buschủ”.(Trongtrườnghợpnày,“bus”cónghĩalàmộttuyếnmàthôngtinsốđượctruyềnđigiữabộxửlýcủamáytínhvàphầncứng).Newmantiếptụcđềcaoý tưởng bus chủ củamình tại triển lãm Hàng điện tử Tiêu dùng tại Las Vegas vào tháng1/1980.

Newmanthôngminhnhưngthiếukiênnhẫnvàkiênđịnh.Anhđãsốngbuồnthảm,chậtvậtvànghiệnngậpchođếnkhitựtửnăm1990.AnhđãvàotrườngKinhdoanhHarvardnăm1975ởtuổi28vớiđiểmtrắcnghiệmcaonhấttrongsốnhữngngườiđượctuyểnvào.KhiGateskhôngđượcphépdùngmáyPDP-10củanhàtrườngđểcảitiếnBASICchomáyAltairthìNewmansửdụngmáytínhđểnghiêncứutrongmộtkháchsạntạiLasVegasdoHugheslàmchủmộtdựánvà về sau đã đem lại cho anh việc làm với công ty bất động sản của Hughes, SummaCorporation. Năm 1979, sau khi làm cố vấn cho Apple Computer, Newman thành lậpMicrotype,một công tydựđịnh sản xuất cácmáyđánh chữđiện tử.Newman thuyếtphụcGatesvànhữngngườikhácđầutưkhoảngmộtphầntưtriệuđô-lavàoviệcnày.GatesvàStevegianhậphộiđồngquảntrịcũngnhưMetcalfe.NhưngMicrotype,hoạtđộngngaytrêncùngconđườngvới3ComcủaMetcalfe,chẳngbaolâuthìchết.Ngaytrướckhicôngtyphásản,BallmerđãgọiđiệnchoMetcalfevàbáo rằnghọphải từchứckhỏihộiđồngngay lập tức.Tại sao?Metcalfehỏi.Bởivì,Ballmergiảithích,Newmanvừabảoanhrằngbỏtiềnramuacocainlàmộtkiểukinhdoanhchấpnhậnđược.

“Chúngtarútrathôi,trướckhivỡlởmọichuyện,vàcôngtytantành”,Metcalfenhớlại.

Sau khiMicrosoft cấp phép XEMIX cho 3Com,Metcalfe trở thànhmột cố vấn cho GeneralElectricvàthuxếpmộtcuộcgặpbímậtgiữaGatescùngmộttrongcácnhàlãnhđạocaocấpcủacôngtyđểthảo luậnvềkhảnăngGeneralElectric thamgiavàothị trườngmáytínhcánhân.MặcdùGEđãcóBASIChợpphápcủaMicrosofttừ1976,côngtykhôngcómáytínhcánhânsonglạidựđịnhsửdụngngônngữnàytrênmáytínhmini.CuộcgặpgiữaGatesvànhàlãnhđạoGEdiễnratạimộtcănphòngMetcalfeđặttrướcởphitrườngSanFrancisco.GatestừBellevue bay xuống. Nhà đại diện General Electric kỳ cựu bay đến từ Stamford, bangConnecticut.Họgặpnhauchưađầyhaigiờvàmỗingườilạilênmáybaytrởvề.

“Gates thật sự không cảm thấy GE có hứng thú vềmáy tính cá nhân, và anh ấy đã đúng”,Metcalfenói. “GEthấyBillxoàngxĩnh.Anhtatrôngnhư17tuổi,vàanhtacũngkhôngmặc

com-lêkẻsọcnhưhọ.Cứnhưdầuvớinướclã.”

Trong khiGates đi vắngđể chàobán sảnphẩmMicrosoft choAT&T, Xerox và các công tytươngtự,cũngnhưđithuyếttrìnhvàinơi,PaulAllenthầmlặngtuyểnmộcáclậptrìnhviênvàchỉđạocôngtáckỹthuậtcủacôngty.Đầunăm1980,AllenđưaramộtgợiýsẽtrởthànhmộtbướcđẩymạnhvềtàichínhchoMicrosoftnhưcácthươngvụmàGatesđangthunhập.DoanhsốAppleIIđãtăngvọt,nhấtlàtừkhinólàmáytínhduynhấtcấpbảnquyềnđểchạychươngtrìnhứngdụngVisiCalccựckỳphổbiến.MáyAppleII,tuynhiên,cóvimạchriêng,mạch6502,vàmộthệđiềuhànhđộcquyền.Applekhôngmuốnbấtcứaikhác“nhái”máytínhcủamình.Microsoftđứngtrướcmộtvấnđềnangiải.Hầuhếtcácchươngtrìnhngônngữcủacôngty,gồmhơnmộtphầntưtriệubytemãlệnh,đãđượcpháttriểnchomạchIntel8080vàhệđiềuhànhCp/MicrosoftcủaDigitalResearch.CácchươngtrìnhvàứngdụngviếtchoCp/M,hệđiềuhànhđãtrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệp,khôngchạyđượctrênhệđiềuhànhApple.Cáccông ty phần mềm khác với các sản phẩm CP/Microsoft cũng cùng chung số phận nhưMicrosoft.

GatesrấtmuốnchiếmmộtphầnthịtrườngphầnmềmmàAppleđangpháttriểnrấtnhanh.Nhưngquảlàkỳcôngkhichuyểndịchtấtcảmã8080củaMicrosoftsangmã6052.Mộthôm,tronglúcngồisauxetảinhẹtrongbãiđậuxecủacôngty,AllenđangcùngGatesvắtócvềvấnđềApplethìnghĩramộtýtưởng.Tạisaokhôngdùnggiảiphápphầncứngchovấnđềphầnmềm?ĐềxuấtthôngminhcủaanhlàthiếtkếmộtmạchmởrộngcóthểgắnvàomáyAppleđểchạycácchươngtrìnhvàứngdụngđượcviếtchoCP/M.Vớimạchnày,ngườisửdụngAppleIIcóthểchạybấtkỳchươngtrìnhnàocủaMicrosoftviếtchovimạch8080vàhệđiềuhànhcủaGaryKildall.

AllenyêucầuTimPatersoncủaSeattleComuterProductsthửchếtạothứmàMicrosoftquyếtđịnhđặttênlàSoftCard.Patersonlàmramộtmẫu,nhưnganhkhônglàmchonóchạychínhxácđược.Allenkiếmthêmmột lập trìnhviênnữavà trả lươngcủaMicrosoftđểgiúphoànthànhdựán.SoftCardđượctungravàomùahè1980.AllenhyvọngMicrosoftcóthểbánđược5.000mạch.Côngtyđãbánđượcchừngấytrongvàitháng.Đếncuốinăm,hơn25.000mạchđãvềtaynhữngngườisởhữuApple II.Tổngcộng,hơn100.000mạchđãbánra.SoftCard,vớimạch vi xử lý Z80 của Zilog (một mạch nhái nhanh hơn của 8080), đã phối hợp vớiCP/Microsoft, hệ điều hành mà Microsoft có bản quyền từ Digital Research và MicrosoftBASIC.

SoftCardlàsảnphẩmphầncứngđầutiêncủaMicrosoft,sảnxuấtbởibộphậnsảnphẩmtiêu

dùngmớicủacôngtydoVernRaburnđứngđầu.

“ChođếnkhimáyAppleIIrađời,mọingườimớinhậnthứcđượcthịtrườngphầnmềmcótiềmnăngtolớnđếnthếnào”,Allennói.

TrongkhiGatesđóngvaitròđốingoại,giaotếvàquảnlýMicrosoft,Allenhài lòngvớiviệcphíasauhậutrường,thựchiệnnhữngcảitiếnkỹthuậtnhưSoftCard.Nhưngcáckhảnăngvàtínhcáchcủahọdườngnhưbùđắpchonhauvàchocôngty.

SteveWood,ngườirờikhỏiMicrosoftđểlàmviệcnơikhácvàokhoảngthờigianSoftCardrađời,giảithíchsựkhácbiệtvàtươngđồnganhnhìnthấyởhaingười:“Billcựckỳhănghái,rấtnồngnhiệt,rấtnônnóng,vàvềmặtquanhệcánhân,anhtỏrarấttháchthức.Anhcũngtỏrahếtsứcđốikháng.Nhiềungườithấykhólàmviệcvớianhlâudàicũngvìđiểmđó.Bạnphảirấttựtin.NhưngđiềumànhiềungườikhônghiểuđượcđólàPaul,vềmặtnàođó,cũngcónhữngtínhcáchnhưvậy.Chúngchỉbiểuhiệnkhácđimàthôi.Anhtacũngrấtthamvọngvàtranhđua.NhưngPaulcóvẻkiênnhẫnhơnnhiềutrongvấnđềSoftCardvớiBill.Điềuđóluônluônlàmộtđiểmđốilậphayho.”

Allencũngcónhiềumốiquantâmngoàicôngviệc.AnhthíchxembóngrổởSeattleSuperSincsvớibố,mẹ,emgáivàchơinhạccùngcácnhạccôngMicrosoftkháctạinhàmình.Anhvàmộtvàilậptrìnhviênmớicủacôngtythậmchícònlậpmộtbannhạc.Gates,ngượclại,chútrọngvàocôngviệcnhiềuhơn.AnhítcóhoạtđộngxãhộinàongoàiMicrosoft.“Bill làmộtngườikhácthườnghơnPaulnhiều”,mộtlậptrìnhviênđếnlàmviệcởMicrosoftđầunăm1980chobiết.“Anhtalàmviệcnhiềuhơn.NếubạnmuốngầnGates,hãylàmviệcvớianhta.”

NhưngGates thỉnh thoảng cũngxuấthiện tại cácbữa tiệc củaMicrosoftđược tổ chứckháthườngxuyên,thườngtạinhàhaycănhộcủaaiđóvàođêmcuốituần.Nhữngbữatiệcnàylàmộtdịpnghỉngơithânmậtvàcũnglàdịpđểvuichơi.Mộttròchơiđặcbiệtđượcchơihầunhưmỗilầncôngtytổchứctiệcấylàtrò“giànhmuỗng”.Trònàykếthợpgiữađánhbàivàgiànhgiậtnhữngchiếcmuỗng.Cũngnhưpoker,tháucáylàphầnvuinhấtcủatròchơi.

“Trongtấtcảnhữnglầnchơitròấy,khoảngvàilầnmỗitháng,tôichưabaogiờthấyBillthấtbại”,lờikểcủaMichaelOrr,mộtnhàquảnlýdựánpháttriểnngônngữCOBOLcủaMicrosoftđượctuyểndụngvàocuốinăm1979.

Tinhthầncạnhtranhcaođộđóđãthấmvàobảnchấtcủacôngtyvàthểhiệncảtrongvuichơilẫncôngviệc.Gatesvànhữnglậptrìnhviêncaocấpcủamình,nhữngngườithườngcôngtyviệcngoàithànhphốvớicáckháchhàngOEM,đãthixemairờivănphòngBellevuegầngiờ

baynhấtmàvẫnbắtkịpchuyếnbayởphitrườngSeatleTacomaInternationalAirport,cáchđókhoảng18dặm.Gatesgiữkỷlụckhoảng12phút,mộtthànhtíchnổibậtchodùkhôngcóxenàokháctrênđường.VàđườngphốquanhSeattle,nhấtlàđườngđếnsânbay,lúcnàocũngchậtchội.

ĐẩymọiviệcđếngiớihạnlàphongcáchcủaGates.TinhthầnlàmviệcởMicrosoftđãđượcđẩymạnhtừlúcchuyểnvềBellevue.ThựctếcómộtđiềubíẩnvềnhữnggiờlàmviệcdàidằngdặccủanhânviênởMicrosoft.Cómộtquyđịnhbấtthànhvăntrongcôngviệcrằngcácnhânviênphảiởlạivănphòngtrễđếntốivàvàokỳcuốituần,bấtkểhọđãlàmviệcbaolâutrongngày.Khôngaimuốnlàngườiđầutiênravề.

“Lúcnàochúngtôicũngbịđẩyđếngiớihạn”,mộtlậptrìnhviênnói.

***

GiờgiấclàmviệcquáđộvàphongcáchđòihỏicủaGatescuốicùngphảiluỵđếnMarlaWood,ngườigiữsổsáchcủacôngtyvàgiúpviệcvănphòngsau lầndờiđikhỏiAlbuquerque.Chịthường phải lấy hamburger và sữa bên kia đườngmỗi ngày cho các lập trình viên, nhữngngườikhôngbaogiờrờivănphòngđiăntrưa.

Mộtthờigian,Marlalànhânviênvănphòng,nhưngdầndầncôngtytuyểnmộtthưký,mộttiếptânvànhiềungườikháclàmcôngviệcthưký.ThếrồiGatesbắtđầuhẹnhòvớithưkýcủaMicrosoft,gâyxìxàotrongvănphòng.Côgáitrẻnàybắtđầuđitrễvềsớm–khôngđúngvớikiểucáchcủangườilàmviệcchoMicrosoftchútnào.

Gatesthườngcótháiđộkẻcảvớinăm,sáungườiphụnữtrongvănphòngnhữngngườikhônghiểubiếtgìvềkỹthuật.Gatescũngthườngnổitambành,mộtđiềugâysửngsốtchonhữngnhânviênkhôngquenvớiphongcáchcủaanh.

“Pauldễlàmviệchơnnhiều”,Marlanói.“Anhtacũngnổicơn,nhưngnămphútsaulạinhưthểkhôngcógìxảyra…tronghaiconngười,tôithàlàmviệcvớiPaulhơnlàBill.Họlànhữngnhâncáchrấtkhácnhau…Chúngtôibaogiờcũngthấythoảimáikhianhtarakhỏithànhphố.”

Năm1980,StevevàMarlaWoodđãmuamộtcănnhàmớivàtìmcáchtrangtrílạikhuvườnvàsửasangnhàcửa.NhưngdogiờgiấclàmviệcquáđộởMicrosoft,họchẳngbaogiờvềnhàtrướckhitrờitốimịt.Họngủvàitiếng,hômsauthứcdậyvàlạilaođếnvănphòng.HọchỉcóthểdànhthờigianchămsócnhàcửavàomỗidịpcuốituầnvàthậmchínhữnglúcấyStevecũngkhôngrảnhrỗi.

“Tôirấtbựcmìnhvềmọichuyện”,Marlanhớlại.“Thậtlàquáđáng.”

Giọtnướccuối cùng làmtràn lyxảyravàomộthômtrong lúc làmviệc, chịđếngặpSteve,ngườikhôngchỉlàchồngmàcònlàsếpcủachị,đểthôngbáochoanhrằngcácnhânviênnữtrongvănphòngmuốnđượctrảlươngchotấtcảnhữnggiờphụtrộihọlàm.Ngoàira,họcònmuốn nhậnmọi khoản truy lĩnhmà họ được hưởng. Không như nam giới được trả lươngtháng,cácphụnữphảiđượctrảlươngtheogiờ.

SteveWoodtrìnhbàylờiphànnàncủahọvớiGates.Anhđồngýbắtđầutrảcônggiờphụtrộinhưngtừchốicáckhoảntruylĩnh.

MarlađãcảnhbáoSteverằngcácnhânviênnữcóthểnộphồsơkhiếunạilươngbổnglênBộNhândụngvàCôngnghiệpnếuyêucầucủahọkhôngđượcđápứng.“Mặchọ”,GatesbảoSteve,“tôikhôngsợ”.Thếlàcácnhânviênnữđãhànhđộng.

“Billxộcvàophòngtôi,mặttímlạivàquáttháorấtdữ”,Marlanhớlại.“Anhtanóichúngtôiđãlàm tổnhại thanhdanhcông ty củaanh ta.”ChịđãvàovănphòngSteve,khócvànói rằngkhôngthểchịuđựngđượcnữa.Lúcấy,Stevebảochịrằnganhcómộtcuộchẹnvớimộtvị“sănđầungười”chocôngtyvàongàyhômsau.Lầnđầutiên,Marlahiểuđượcrằngchồngmình,tổnggiámđốccủaMicrosoft,cũngmuốnrađi.

KhoảnthanhtoánbùgiờphụtrộicủaGateschỉlênđếnvàitrămđô-la.Cuốicùngthìcácnhânviênnữđãthắng.

KhiMarlaWoodnghỉviệc,Microsoft tuyểnmộtkế toánchuyênnghiệp.Ngườikế toánnàysửngsốtkhithấymộtcôngtycódoanhsố8triệuđô-lamộtnămlạitheodõitiềnbạcbằngnhữngcuốnsổviếttay.Microsoftđãnhanhchóngđiệntoánhóacôngviệckếtoán,mặcdùchỉsửdụngmộtmáyRadioShackTRS-80nhỏ.

SteveWoodrờicôngtyđểgianhậpmộthãngkinhdoanhtrẻtuổiởTexastênlàDatapoint.Khácvớivợmình,khôngphảigánhnặngcôngviệcđãkhiếnanhrađi.MicrosoftlàsựkếthợpgiữaGatesvàAllenvàkhôngcóbấtcứphầnhùncủaaikhác,côngtycũngkhôngcókếhoạchcổphầnchonhânviên.Đốivớianh,Microsoftkhôngmấyhấpdẫnvềtàichínhđểởlạivàlàmviệccậtlực.ĐồngthờiWoodtinrằngDatapointđangởđỉnhcaocủacôngnghệmáytính,sởhữunhữngthànhtựusiêuđẳngvềtựđộnghoávănphòng,xửlývănbảnvàthưtínđiệntử.

DoWoodsắpsửarađi,Gateslạimờimộtngườibạnvàođảmnhiệmvịtríquảnlýthenchốttrongcôngty.Tháng6/1980,anhđưaSteveBallmervàolàmtrợlýchủtịch.

VềsauGatescónóitrongmộtcuộcphỏngvấn:“Khichúngtôicó30(nhânviên),cũngchỉcótôi,mộtthưkývà28lậptrìnhviên.Tôiviếttấtcảngânphiếu,trảlờithư,gọiđiệnthoại–đólàmộtnhómnghiêncứuvàphát triển,khôngcòngìkhác.Thếrồi tôimờiStaveBallmerđến,ngườibiếtrấtnhiềuvềkinhdoanhvàkhôngrànhvềmáytính.”

LàconcủanhữngdidânngườiThuỵSĩ,BallmerlớnlênởDetroit,nơichaanhlàmviệcchocôngtyFordMotor.SaukhilấyđượcbằngtoánứngdụngởHarvard,BallmerlàmviệcvàinămvớichứcvụgiámđốcsảnphẩmtạiProcter&GambletrướckhitheohọctạitrườngkinhdoanhStanford.AnhđãhọcởđótrongmộtnămthìGatesgọitới.

ỞProcter&Gamble,BallmerđãnổitiếngvềviệcthiếtkếhộpbánhDuncanHineschocôngtyđểxếpnónằmngangtrênkệthayvìnằmdọcnhằmtiếtkiệmkhônggiankệ.BallmervềsaunóirằngđólàđiềuanhmuốnlàmtạiMicrosoft–giúpGateschenchântrongcuộccạnhtranh.

SẽcóngàyBallmerđượcmệnhdanhbằngnhiềucáitên,từconngườithứhaicủaGates,ngườilĩnhxướngsốmộtcủaMicrosoftchođếnchuyêngiatiếpthịsốmộtcủathếgiới.Bấtchấpđộchínhxáccủanhữngdanhhiệunày,tầmquantrọngcủaanhđốivớicôngty–vàđốivớiGates–làkhôngthểphủnhận.

“Nếu bạn định viết về Bill”, lời kể của một trong những nhà lãnh đạo cao cấp nhất củaMicrosoft,“bạnphảichúýđúngmứcđếnSteveBallmer.Anhtađóngmộtvaitròquantrọnghơncảnhữngýtưởngcủachínhanh.Anhtaquáthôngminh,quáhănghái.AnhtakhôngđơngiảnlàmộtngườigiúpđỡchoBill.Giữahaingườicómộttầnsốthônghiểuvàtintưởngnhau.Họtincậyởtríthôngminhcủanhau.Họđềucónhiệthuyếtnhưnhau.”

PhảisaumộtthờigianBallmermớitìmđượcvịtrícủamìnhtạiMicrosoft.Trướclúcđó,anhlàmnhữngviệcthuộcvềchứcnăngtrợlýchủtịch.Vàanhsẵnsàngcốnghiến.TrongnămthứhaitạiHarvard,anhtừnglànhàquảnlýdụngcụcủađộibóngđá.

“Stevethườngnóivềtầmquantrọngcủakinhnghiệmvớiđộibónglúctrước”,cũngchínhnhàlãnhđạocaocấpấychobiết.“Tôithấyanhtakhôngchỉlàmộttrongsốcáccầuthủ,màcònlàngườilosẵnnướcuốngđểđộibóngcóthểgiànhchiếnthắng.Billlàtiềnvệ,cònStevelàngườilomọithứđểcôngviệchoànthành.”

BallmerkhôngphảichờđợilâukhigianhậpMicrosoftđểtrởthànhtrợthủđắclựcchoGates.Tháng7/1980,GatesđangbậnrộngiúppháttriểnmộtBASICchoAltair.Côngtytròchơiđiệntửnàyđangthửthờivậnvớimáytínhcánhân,vàGatesđãcónhiềucuộcgặpvớichủtịchRayKassar.

MộtbuổisángthángBảy,trongkhiGatesđangchuẩnbịmộtcuộcgặpvớiKassar,anhnhậnđượcmộtcúđiệnthoạicủamộtngườiđànôngtựgiớithiệulàJackSamscủaIBM.SamsbảoGatesrằnganhmuốnbayđếnSeattleđểnóichuyện.Anhchưađịnhthờigiancụthể.Gatesnhìnvàolịchđểbàncủamình.“Tuầntớiđượckhông?”Anhhỏi.Samsđáp,“Ngàymaiđượckhông?”KhiGatesgácđiệnthoại,anhgọichoKassar,khiđóđangởCalifornia,đểkhấtcuộcgặpngàyhômsaucủahọ.ThếrồiGatesđivàophòngBallmer. “IBMsắpđến”,anhbảobạnmình.“Hãylấycom-lêrađi”,Ballmernói.

***

Họlàhaicôngtykhácthườngởhaiđầuquốcgia.ÝtưởngvềviệcmộtMicrosoftphóngkhoánglạicùngchungchăngốivớimộthãnghuênhhoangnhưIBMquảlàphilý,chẳngkhácnàosựkiệncôngtymáytínhlớnnhấtthếgiớibịloạirakhỏithịtrườngmáytínhđểbànnăm1980.

Trongnămnămkể từ khiAltair rực sángngắnngủi trênbầu trời đêmởAlbuquerque, soiđườngchocácnhàkinhdoanhtrẻtuổicótàinăngvàtầmnhìn,gần200nhãnhiệumáytínhkhácnhauđãthâmnhậpvàothịtrườngkỹthuậtcaonày,cònnhữngngườimangdanhIBMlạithầmlặngrútluitrongxấuhổ.NgàiThomasJ.Watson,St.,chắchẳnsẽtrởmìnhdướimồnếubiếtrằngtháng7/1980cáclãnhđạocaocấptrongcôngtyđãđềnghịIBMđimuamáytínhcánhâncủahãngkhácnhưAtarivàdánnhãnhiệucủamìnhlên.

Năm 1924, Watson đã đổi tên Công ty Computing – Tabulating – Recording thànhInternationalBusinessMachinesvàchếtạomộtmáykếtoánđộcquyền.Từđó,côngtytrảiquamột lịchsửthànhcông lâudài.Trongthậpniên1950,chodùUNIVACIBMcủaSperry-Randlàmáytínhthươngmạiđầutiên,IBMđãnhanhchóngnắmbắt90%thịtrườngbằngcácmáy“Đạinão”dùngthẻđụclỗcủamình.Sêrimáytínhlớn360củahãngramắtnăm1964đãchiếm70%thịphầnvàđịnhramộttiêuchuẩnchomáytínhvẫncònđượcduytrìchođếnnay.IBMlàmộttrongnhữngcôngtythànhcôngvàđángnểnhấtthếgiới,đánggiánhấttrongthếgiớiđầutư,cổphầncủahãnglàmộtthứđượcưachuộngtạiPhốWall.Nhưngcôngtykhổnglồnàycũngtrìtrệvàbảothủ,mộtdoanhnghiệpquanliêucókhuynhhướngbópnghẹtcátính,sứcsángtạovàlàmtêliệthoạtđộng.Đãnhiềunăm,cómộtquyđịnhbấtthànhvănvềtrangphụcrằngcácnhàkinhdoanhchỉmặcáosơmitrắngvàcom-lêxanhkiểucũ,dođómàcóbiệtdanhBigBlue–Chàngkhổnglồxanh.Cácnhânviêndánbảnghiệu“HÃYSUYNGHĨ”trongvănphònghọvàhátbàihátcôngty,“HoanhôIBM”,kếtthúcbằnglờihứahẹn“chúccáitênấysốngmãi”–IBM.

NhưngchínhquyềnLiênbangkhôngmuốnIBMsốngmãi,ítracũngtrongtìnhtrạnghiệnthời

củanó.Tháng1/1969,chínhquyềnJohnson,trongngàylàmviệccuốicùng,đãphátđơnkiệnIBMvềviệcgiữđộcquyềnngànhcôngnghiệpmáytính.BachínhphủsauđóđãtranhluậnrằngsựthốnglĩnhthịtrườngcủaIBMphảiđượcxoábỏ.Tínhmạngcủachínhcôngtyđangbịđedoạ.KhichínhquyềnReaganrốtcuộcbácbỏvụkiệnchốngđộcquyềnvàotháng1/1982,thủtụctoàánđãlênđếnhơn200.000trangvàngườitađãlậpcảmộtcôngtyluậtđểtìmcáchcứuvãnIBM.

VụkiệntreolơlửngtrênđầucôngtynhưlưỡigươmDamoclesvàonăm1975khiPaulAllennạpBASICvàomáyAltairvàđánhchữ“Ready”,báohiệukhởiđầucuộccáchmạngmáyvitính.MộtphầndotâmlýphòngthủphátsinhtừvụkiệnmàIBMđãdàndầnmấtchântrongthịtrườngmáytính.Đếnnăm1980,thịphầncủacôngtysụtxuốngcòn40%vàtoànbộlợinhuậnđềutừviệcbánmáytính lớnvàmáytínhmini. IBMgầnnhưchếtchìmvớinỗ lựcđầutiênthămdòthịtrườngmáytínhnhỏbằngloạtmáy5100cuốithậpniên1970.Nhữngmáynàyđãbịloạikhỏithịtrường.

NhữngnỗlựccủacôngtynhằmsảnxuấtmộtsảnphẩmthươngmạigiáthấpđượctậptrungtạixưởngởBocaRaton,bangFlorida,gọi làbộphậnHệthốngsơcấp.Nơiđó,nhiềudựánđang được thực hiện.Một nhóm kỹ sư đứng đầu là Bill Sydnes đang thực hiện Sydnes 23Datamaster,hậuduệcủaloạtmáy5100xấusố.MáySydnes23sửdụnghỗnhợpcáclinhkiệnIBMvàkhôngphảicủaIBM.MộtnhómcạnhtranhtạiBocađangtínhđếnmộtmáytínhnhỏdùnghoàntoànlinhkiệnbênngoàiIBM–nóicáchkhác,muamáycủacôngtykhác.

HầuhếtnhữngngườiđanglàmviệcởBocaRatonđềukhôngtinrằngIBMcóthểchếtạothànhcôngmáytínhcánhâncủariêngmình,vớicơcấuvàtìnhhìnhhiệnthờicủacôngty.MáytínhcánhânđượcrađờitừtinhthầntáobạokhônghiệnhữuởIBM.Nhữngnhàthiếtkếmáytínhcánhânlànhữngtayhackervànhữngtaychơi,nhữngtaynghịchphátrẻtuổiđểtócdài,mặcquầnjeanvànghenhạcrockn’rollầmĩ.Nơichàođờicủamáytínhcánhânhàngđầulúcấy,máyApple,làmộtgarage,chứkhôngphảimộtcôngtykhổnglồkhôngkhắcphụcnổisựtrìtrệ,quanliêucủamình.

Tháng7/1980,BillLoweđãlêntiếngvớicácnhàlãnhđạocủamìnhtạitrụsởchínhIBMởArmonk,bangNewYork,khoảngmộtgiờđixehướngvềhướngBắcNewYorkCityởthunglũngHudson.TrongcuộcgặpvớiUỷbanQuảntrịCôngty(CMC),LoweđãđềxuấtIBMđimuamáytínhcủaAltair.

Lowe,giámđốcphòngthínghiệmBocaRaton,nhậnđượccâutrảlờirằngđâylàmộtýkiếnbángbổ,“điềungớngẩnnhấtmàchúngtôitừngnghethấy.”AnhđượcchotrởvềFloridavới

chỉthịphảilàmmọigiáđểchếtạomáytínhriêngcủaIBM.Anhtaphảitổchứcmộtlựclượngvàmangđến“Apple”củaIBMtrong30ngày!

TrongtácphẩmĐiềukỳdiệumàuxanh,mộtcáinhìnhấpdẫnvềcôngcuộcpháttriểnIBMPC,cáctácgiảJamesChposkyvàTedLeonsischobiếtLoweđãcẩnthậndựtrùchiếnlượcnày,biếtrằngCMCchẳngbaogiờchấpnhậnđềxuấtcủaanhvàhọsẽbảoanhsảnxuấtsảnphẩmriêngcủacôngty,bấtchấpcơcấuhiệnthời.

LowetrởvềBocaRatonvàquytụnhómcủamình,13kỹsưkhôngtheotruyềnthốngáoxanhcủaIBM–hơnmộtchụccáiđầuphóngkhoáng.

“Nếubạnphảicạnhtranhvớinhữngngườikhởisựtừgarage,bạnphảikhởisựtừgarage”,lờiDonEstridge,ngườiđượcLowechọnlàmgiámđốcdựánvàngườilãnhđạonhóm.TrongtấtcảnhữngngườithamgiadựánPC,Estridgevềsaucótiếngtămnhất.

Nhómcôngtácnàynhấttrírằngmáytínhmớiphảilàmộthệ“kiếntrúcmở”.Nóicáchkhác,nhữngbộphậntrọngyếucủamáytính,nhưbộvixửlý,phảixuấtpháttừcôngnghệhiệnhànhtrênthịtrườngvàkhôngđượctheodạngđộcquyềnnhưcácbộphậncủaApple.ChuyêngiabậcthầyAdamOsbornenóirằngônglàmộttronghaicốvấnngoàicôngtyđãtưvấnchoIBMchếtạokiếntrúcmở.Ngườikia làPortia Isaacson.Osbornenhớ lại: “Lúcấy tôikhôngbiếtrằngcảhaichúngtôiđềuđangbảoIBM:‘Đừngtựchếtạophầncứngvàphầnmềmcủariêngcácanh.’”

BướcđộtphávượtkhỏitruyềnthốngcủaChàngKhổnglồXanhhoáralạilàquyếtđịnhquantrọngkhiếnchoIBMPCtrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệp.Nhưngnóđãdiễnrakhôngphảivìnhucầumàvìtiếtkiệmthờigian.

Họđãquyếtđịnhphầnmềmcủamáy,kểcảhệđiềuhànhthiếtyếu,cũngsẽlấytừnhàcungcấpbênngoài.TráchnhiệmbảođảmphầnmềmthuộcvềthànhviênJackSamscủanhómcộngtácvà cuối tháng7/1980anhđãgọiđiệnđếnMicrosoftởBellevue,bangWashingtonyêu cầuđượcnóichuyệnvớiBillGates.

SamskhôngphảihoàntoànxalạvớiMicrosoft.LàmộtthànhviênkỳcựutrongnhómpháttriểnIBM,từngsảnxuấtloạtmáytínhlớn360nổitiếng,Samslàmộtchuyêngiaphầnmềmvàhệđiềuhành.Trướcđó, anhđãbắt tay vớiBill Sydnes thựchiệndựán System23ởBocaRaton.Thựcra,SamsđãđềxuấtvớiLowerằngIBMnênhợpđồngvớiMicrosoftđểtriểnkhaiBASICchodựánđó,nhưngđềxuấtcủaanhđãbịtừchối.IBMtạoraphầnmềmriêngchomáySystem23.“Điềuđóchỉkhiếnchúngtôitốnkémhơnvềthờigianvàtiềnbạc”,Samsnói.

ThángBảy,khiSamsgọichoGates,nhómcôngtáccònchưađầymộtthángđểđưaramáymẫuvàthunhậpthôngtinLowecầnđếnđểlậpbáocáochoCMCvàothángTám.CôngtyvẫnchưachấpthuậndựánPC.NhiệmvụcủaSamskhiviếngthămMicrosoftchỉlàquansátvàbáocáolạichonhómcôngtác.GateskhôngđượcbiếtgìvềkếhoạchcủaIBM.Họchỉđượcanhtagiảiđápnhữngcâuhỏichungchung.DựánnàybímậtngaycảtrongIBM,vàbấtcứđiềugìbàntạicuộchọpvấncònlàbímật.

“Trongcuộchọpđầutiênđó,chúngtôichỉthămdò.Chúngtôimuốnxácđịnhxemhọcókhảnănggiaohàngđúngtheolịchmàchúngtôisẽphảiđápứnghaykhông”,Samskể.“Nếuchúngtôiđếnnơivàthấyhọchỉcóvàibangườithìchúngtôisẽphảixemxétthậtkỹliệuhọcóthểhoànthànhcôngviệchaykhông.”

SamsđếnMicrosoftcùngvớihaingườikháccủaIBM,mộtnhàquảnlýbênbộphậnthumuavàmộtngườivềđốingoại.Họđitheocũngchỉlàm“nhânchứng”khônghơnkhôngkém,Samskể.IBMcẩntrọngquámứcvềviệcbảomật.KhihọbướcrakhỏithangmáytrêntầngtámcủatoànhàCựuNgânhàngQuốcgiaởBellevue,tiếptânviênbáochoGatesđangởtrongvănphòng.

“TôibiếtBillcòntrẻ,nhưngtôichưagặpanhtabaogiờ.”Samskể.“Khicóngườiđếnđưatôivàovănphònganhta,tôicứnghĩrằnganhchàngấylànhânviênvănphòng.HóarađólàBill.TôisẽbảobạnhaybấtcứaikhácvàtôisẽbảocácnhàquảnlýIBMvàotuầnsaurằngkhibạngặpBill15phút,bạnkhôngcònnghĩđếnviệcanhtabaonhiêutuổihaytrônganhtathếnàonữa.Anhtacóbộócthôngminhnhấttrongsốnhữngngườitôiđãtừnglàmviệc.”

GatesvềsaunóirằngnhómIBMđãhỏianh“rấtnhiềucâuhỏingớngẩn”trongcuộcgặpđầutiênấy.Ngàyhômsau,SteveBallmerviếtmộtláthưchoGateský,cámơnIBMvềchuyếnviếngthăm.

KhiSamstrởvềBocaRaton,anhbáocáomộtcáchthânthiệnvềMicrosoftvàvịchủtịchtrẻtuổi.“Tôiđềxuấtchúngtôiđặtkếhoạchcủamìnhtrêncơsởkhaitháccôngtyhọ”,Samskể.“Chúngtôikếtthúccuộcgặpđầutiênấyvớivàcảmthấyhọcóthểđápứngyêucầucủachúngtôi.Tôithấyhọtrảlờicởimởvàtôinghĩhọnóiđúng.”

Vàituầnsau,trongnhữngngàythángTám,BillLowebaytrởlạiArmonk.ĐicùngvớianhlàBillSydnes,LewisEggebretchvàchiếcmáymẫusaunàysẽtrởthànhIBMPC.Sydneslàgiámđốckỹthuậtcủadựán.Eggebretch,mộtkỹsư,đãcùnganhthựchiệnmáymẫu.SaukhixemtrìnhdiễnmáymẫuvànghebáocáocủaLowe,CMCquyếtđịnhxúctiến.Dựánsẽcóbídanhlà“Cờvua”vàLowecóđúngmộtnămđểđưamáyrathịtrường.

NhómkỹthuậtđượcquytụởBocaRatonvàlàmviệcvớitưcáchđơnvịkinhdoanhĐộclập,haycòngọilàIBU.CựuchủtịchFrankCarycủaIBM,trongmộtcâuquenmiệng,đãnhậnxétIBUlà“lờiđápcủaIBMchocâuhỏi:‘Làmthếnàochoconvoinhảymúa?’”

Đâylàđơnvịđặcnhiệmmũnồixanhkỹthuật,mộttángườinàychẳngbaolâusẽlênđếnhàngtrămngười.

***

CuộcgặpthứhaigiữaMicrosoftvàIBMđượctổchứcvàocuốithángTám,khônglâusaukhiDựánCờvuanhậnđượclờichúcmừngtừbanlãnhđạocôngtytạiArmonk.SamsthôngbáovớiGatesquađiệnthoạirằnganhsẽđưatheobốnngườikháccủaIBM,trongđócómộtluậtsư.Khinăm“bộcom-lê”đếnMicrosoft.CùngvớiGatescóAllen,Ballmer,Nishivàmộtluậtsưởcôngtyluậtcủachaanh.

Mộtlầnnữa,Gatesvànhómcủamìnhđượcyêucầukýkếtthỏathuậnkhôngtiếtlộbímậtvàsauthủtụcnàyhọđượcxácnhậnđiềuhọđãnghingờ:IBMđangthựchiệnmộtdựántuyệtmậtđểpháttriểnmộtmáytínhcánhân.

NhiềubàibáotrongnhiềunămquađãnóirằngchínhGates,saukhinghevềdựánnày,đãnóivớinhómIBMrằngmáyvitínhcủahọnênchếtạovớivimạchIntel16bitchứđừngdùngvimạch 8080 8 bit cũ. Gates biết rằng vimạch tiên tiến hơn sẽ cho phépMicrosoft viết cácchươngtrìnhmạnhhơnchomáyvitínhmới.PhầngiớithiệutrongcuốnBáchkhoatoànthưMS-DOScủaMicrosoftđãghirằngGatesvàMicrosoftđãthuyếtphụcIBMlấynềntảngmáycủamìnhtrênvimạchmớinhấtvànhanhnhất.“Tuynhiên,IBMlạikhôngvữngvềcôngnghệvitínhvàthịtrườngvitính…”,lờigiớithiệuviết.“MộttrongcácgiảiphápcủaIBM–donhómSamsvạchra–làđặtnềntảngmáymớitrênsảnphẩmcủacácnhàsảnxuấtkhác.Tấtcảphầncứngcầnthiếtđềucósẵn,nhưngphầnmềmthìlạikhác.VìthếmàcóchuyếnđiđếnMicrosoftvớicâuhỏi:Vớitiêuchuẩnkỹthuậtcủamáytính8bit,MicrosoftcóthểviếtmộtROMBASIC(choIBM)trướcthángTưnămsaukhông?Microsoftđáplờimộtcáchtíchcực,nhưngđưaracâuhỏiriêngcủahọ:Tạisaolạilàmáytính8bit?Tạisaokhôngtungramộtmáytính16bitdựatrênvimạch8086củaIntel?Cuốicuộchọpnày–lầnđầutiêntrongnhiềucuộchọp–SamsvànhómcủamìnhtrởvềBocaRatonvớimộtđềxuấtchếtạomộttrạmlàmviệcthươngmại16bitgiáthấp.KếhoạchnàymangtênlàDựánCờvua.”

Tuynhiên,sáchgiớithiệucủaMicrosoftđãquálời,theocácthànhviênchủchốtcủanhómcôngtácDựánCờvua.TấtcảđềuxácnhậnrằngcáckỹsưIBMởBocaRatonđãquyếtđịnháp

dụngkiếntrúc16bittừlâutrướckhiGatesđượcbiếtvềchiếcmáy.BillSydes,giámđốckỹthuậtcủadựánvàlàngườiđầutiênđượcLowechọnlàmthànhviênthứ13củanhómcôngtác,đãnóivềlờituyênbốcủaMicrosoft:

“Thậtlàcũkỹ.Hoàntoàncũkỹ.ChúngtôiđãthựchiệnSystem23vớikiếntrúc8bitcùngphầncứngđãhoàntấtđểsẵnsàngchuyểngiaovàhệđiềuhànhđãcótừmộtnămnayhaymộtnămrưỡikhichúngtôikhởisựchươngtrìnhPC.Thếnênkhichuyểnhướngchúngtôiđãquảquyếtrằngđóphảilàkiếntrúc16bitvìchúngtôibiếttheothờigianmáymócsẽrasao.”

NhiềuvimạchđãđượccânnhắcchomáytínhcánhâncủaIBM,theoSydnes,trongđócòncảMotorola 68000. Nhưng vi mạch 32 bit này cómột số khuyết điểm kỹ thuật. “Về cơ bản,Motorolachưasẵnsàng”,Sydneschobiết.“Họcònphảimấttừsáuđếnchínthángnữamớiđạtđượcmứcmàchúngtôicần.”Nhómcôngtáccuốicùngđãsửdụngvimạch8088củaIntelthayvì8086.Mạch8088làmộtvimạch16bitvớimộtsốđặctínhcủacôngnghệ8bit.Lýdochínhđểsửdụngmạchnàylànókhôngquánhanhnhư8086,điềumàSydneschorằnghơiquásứcvớichiếcmáyviễncảnhcủahọ,bằngcáchsửdụngmạch8088,cáckỹsưcóthểdễdàngnângcấpthành8086khicần.SamsxácnhậnrằngnhómBocaRatonđãquyếtđịnhsửdụngmạch16bittrướckhitiếpxúcvớiGates.NhưngGatesđãkhôngbiếtđiềunàytrongcuộcgặpthứhai,dochínhsáchbảomậtcủaIBM,nênGatescứchắcmẩmmìnhđãđưaramộtđềxuấtđượcIBMchấpthuận.

“Chúngtôiđãchọn8088vìcáclýdoriêng,nhưngchúngtôikhôngnóiđiềuđóvớiBill”,Samskể.“Chúngtôiđãyêucầuanhtađưarakiếnnghịvàtrongsốđócómụcđềxuấtchúngtôihãydùngkiếntrúc16bit.Tôidámchắcanhtatinrằnganhtađãđềnghịđiềuđóvớichúngtôi.NhưngrõràngchúngtôikhônghềcóýđịnhsửdụnglạiCPU8bit.”

GatescũngđềnghịrằngmáytínhIBMnêncómàu,Samskể,vàanhtađãđềxuấtnhiềuđiềuvềbànphím.

IBMmuốnMicrosoftcungcấpcáccôngcụtriểnkhaiphầnmềmnhưBASICchomáytínhcánhâncủamìnhvàGatesthỏathuậnhợptáckhigặpSamslầnthứhaivàocuốitháng8/1980.DonEstridge,ngườilãnhđạonhómDựánCờvua,vềsauđãgiảithíchvớitạpchíBytetạisaoIBMkhôngdùngBASICcủariêngmình:“IBMcómộtBASICtuyệthảo–nóđãđượcđónnhậnnồngnhiệt,chạynhanhtrêncácmáytínhlớnvàcónhiềucôngnănghơncácBASICcủamáyvitínhhiệncónăm1980.NhưnglượngngườisửdụngrấtnhỏsovớisốngườisửdụngMicrosoftBASIC.MicrosoftBASICcóhàngtrămnghìnngườisửdụngtrênthếgiới.Làmsaophủnhậnđiềuđó?”

KhicònởAlbuquerque,khẩuhiệucủaMicrosoftđãlà“Chúngtatạoratiêuchuẩn.”Tầmnhìnấygiờđâysắpmanglạikếtquả.

DokhôngđủthờigianđểtriểnkhaiphầnmềmriêngchoDựánCờvua,IBMkhôngnhữngcầnmuaBASICmàquantrọnghơnlàcómộthệđiềuhànhmáyvitính.VàhệđiềuhànhphổbiếnnhấtlúcbấygiờlàCP/Microsoft,hệđiềuhànhtriểnkhaibởiGaryKildallcủaDigitalResearch.SamschobiếtanhđãtưởngrằngMicrosoftcóthẩmquyềnđốivớimãnguồncủaCP/MkhianhtiếpxúcvớiGates lầnđầuvàothángBảy.MicrosoftvừatungraSoftCard,chophépcácsảnphẩm viết cho CP/M chạy trên Apple II. “Thị trườngmục tiêu của chúng tôi là phầnmềmApple”,Samschobiết.“MọingườiđangmuamáyAppleđểsửdụngchocácmụcđíchthươngmạivàchúngtôibiếtsảnphẩmsẽbánđược.NhiềusảnphẩmtrongsốnàydựatrênCP/M,chonênrõràngchúngtôicầnmộtmáytươngthíchCP/M.Đềxuấtcủachúngtôi,đềxuấtmàbanđầuchúngtôiđãbànvớiMicrosoft,làdùngmãnguồncủaSoftCardmàhọđangtiếpthịchomáyApple…Tôicứtưởnghọcóthểđềxuấtvớichúngtôimộtphiênbảnhệđiềuhành16bit.Nhưngđếnlầngặpthứhaihaythứbachúngtôimớipháthiệnrađiềuđókhôngthểđược,bởivìtronglầngặpđầutiênchúngtôiđãkhônghỏinhữngcâuhỏichitiếtcóliênquan.”

Microsoft không những không có quyền bán và cấp phépmã nguồn CP/M cho IBMmà cảDigitalResearch,côngtyhiệnsởhữuCP/M,cũngchưatriểnkhaiphiênbản16bitchophầnmềmnày.RõràngSamsvànhómIBMkhôngnắmbắtđượctìnhhìnhcủangànhcôngnghiệpmớimẻnày.

SamsbaynhiềulầnđếnBellevueđểgặpGatestrongthángChín.Tronglầngặpthứbahaythứtư kể từ lần gặp đầu tiên, họ đã bàn nhiều về hệ điều hành chomáy PCmới. IBMmuốnMicrosoftcungcấpkhôngchỉBASICmàcảnhữngngônngữnhưFORTRAN,COBOLvàPASCAL.

Stand-aloneBASICcó thểhoạtđộngkhôngcầnhệđiềuhànhnhưngcácngônngữkháccủaMicrosoftthìkhông.IBMcầnphảiquyếtđịnhdứtkhoátvềhệđiềuhành,Gatesnói.Thờigiangấprút.“BillbảochúngtôimuốnCP/M16bitthìnênlàmviệcvớiKildall”,Samskể.“Chúngtôithậttìnhchỉmuốnlàmviệcvớimộtngười.NhưnggiờđâychúngtôiphảilàmviệcvớiKildall.TôihỏiBillliệuanhcóthểdànxếpmộtcuộcgặpchochúngtôikhông.”

GatesnhấcđiệnthoạitrongvănphòngvàgọiKildallởDigitalResearch.GatesbảoKildallrằngsắpđưađếnchoanhtamộtsốkháchhàngquantrọng,“chonênhãytiếpđãihọđúngmực.”RồisauđóanhtatraođiệnthoạichoSams,ngườiđãthuxếpcuộchẹnchonhómcủamìnhđếngặpKildallngàyhômsau.

***

GaryKildall vàBill Gates đã biết nhau từ lâu, hồi cònở Computer Center Corporation, khiGateslàmộttrongnhữngcậubésaymêvitínhởLakesideđượctuyểnmộđểpháhỏngmáytínhcủaC-Cubed.

GateskhôngngờnhữngnămvềsaulạigặpKildallthườngxuyên,ngườithỉnhthoảngđếnthămnhữngtaylậptrìnhviêntrẻtuổitạiC-Cubedvàobuổitối,vàmốiquanhệsaunàylạimậtthiếtnhưvậy.LàmộtngườigốcSeattlecóchalàchủmộttrườnghàngkhông,KildallđãghidanhtheohọcĐạihọcWashingtonvớiýtưởngtrởthànhmộtgiáoviêntoántrunghọcchođếnkhimộtngườibạnchoanhxemmộtchươngtrìnhmáytínhviếtbằngFORTRAN.Ngaylậptức,anhmêmẩn.Sauđóanhđãthiếtkếmộtchươngtrìnhgiúpchamìnhtínhtoánlịchthuỷtriều,mộtcôngviệcmàtrướcđódomộtcôngtyinấnđịaphươngđảmtrách.

Saukhilấyđượcbằngđạihọcvềkhoahọcmáytínhnăm1972,KildalldờiđếnthànhphốbiểnPacificGrovecủabangCaliforniatạibánđảoMonterey,nơianhdạykhoahọcmáytínhchotrườngCaohọcHảiquângầnđó.Kildallmuamộttrongnhữngvimạchxửlý4004đầutiêncủaIntelvàviếtmộtngônngữlậptrìnhđơngiảnchonó,mộtcôngviệcđãđemlạichoanhchỗlàmtạiIntelởSiliconValleyvớitưcáchcốvấnmỗituầnmộtngày.KhiInteltungramạch80088bit,mạchmàGatesvàAllenđangsửdụngđểchếtạomáyTraf-O'Rear-DatatạiSeattle,Kildallcũngtriểnkhaimộtngônngữlậptrìnhchonó.Đểtrảcôngchocôngviệcthamvấncủaanh,InteltặngchoanhmộtmáytínhnhỏmàanhđặttronglớphọccủamìnhtạitrườngCaohọcHảiquân.Kildall,ngườikhôngcóchuyênmônvềphầncứng,đãnhờJohnTorode,mộtngườibạnởĐạihọcWashington,triểnkhaimộtổđĩachochiếcmáytínhđãđượcnângcấpvớimạchIntel8080.ĐồngthờiKildallcũngthựchiệnmộthệđiềuhànhđơngiảnmangtênChươngtrìnhĐiềukhiểnchoMáyvitính(CP/M)đểlưutrữthôngtinvàođĩamáytínhcủaTorode.Đếnnăm1974,họđãcómộtmáyvitínhthôsơvớimộthệđiềuhành,vàhọđãbánhaimáychomộtcôngtymáytínhthuộckhuvựcVịnh.SựkiệnnàydiễnranhiềuthángtrướckhiAltairxuấthiệntrênbìatạpchíĐiệntửPhổthông.Lúcnày,KildallbắtđầubánphầnmềmcủamìnhvàhệđiềuhànhCP/MchocácnhàsảnxuấtthôngquaIntergalaticDigitalResearch,mộtcôngtydoanh thành lập cùng vợ, Dorothy McEwen. Họ nhanh chóng rút ngắn cái tên thành DigitalResearch.Năm1977,SeymourRubinstein,giámđốctiếpthịcủaINSAIManufacturingtạiSanLeandro,bangCalifornia,đãtrảKildall25.000đô-lachoquyềnchạyCP/MtrêncácmáytínhIMSAI 8080. IMSAI được thành lập không lâu sau khi Altair trình làng năm1975 và nhanhchóngdẫnđầuvềdoanhsốmáyvitính.

CùnglúcởAlbuquerque,GatesđanglàmmọithứtrongtầmtayđểgiúpbiếnCP/Mthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệp.

ĐốivớimộtcôngtyngônngữnhưMicrosoft,hỗtrợchocáchệđiềuhànhmáyvitínhkhácnhaulàmộtcôngviệcđầyácmộng.Mỗihệđiềuhànhcócáccách làmviệcriêng,nhưcáchquảnlýbộnhớvàhệthốngtậptin.NếucáclậptrìnhviênMicrosoftđượcviếtphầnmềmchohệđiềuhànhgiốngnhautrêntừngmáyvitính,họchỉviệcsửađổichútítmãlệnhchotừngthiếtbịcụthểcủamáytínhkháchhàng.

“KhichúngtôinóichuyệnvớimộtOEMkhác,mộtkháchhàngphầncứngmuốnchạybấtcứsảnphẩmnàocủachúngtôi,khoảngnăm1977hay1978chúngtôiluônluônthuyếtphụchọđếnDigitaltrướctiênvàlấyCP/Mbởivìnósẽgiúpchocôngviệccủachúngtôidễdànghơnnhiều”,SteveWoodnhớlại.“KhichúngtôithựchiệnnhữngthứđặcbiệtnhưphiênbảnNCRcủaGeneralElectric,vấnđềrấtrắcrối.MọichuyệnsẽdễdàngchochúngtôirấtnhiềunếuaiđóxingiấyphépCP/Mvànạpvàomáycủahọ,phầnmềmcủachúngtôisẽchạytốt.VàGarycũnglàmtươngtự.NếuaiđóđếnchỗanhxinbảnquyềnCP/Mvàđangtìmkiếmcácngônngữ,họthườngđượcgiớithiệuđếnMicrosoft.Quảlàsựphốihợpăný.”

Thựctế,cómộtthỏathuậnbấtthànhvăngiữaGatesvàKildallrằngMicrosoftsẽđứngngoàilĩnhvựchệđiềuhànhvàKildall sẽkhông thâmnhậpvào cácngônngữmáy tính, theo cácnguồntincôngnghiệp.

KhôngphảiMicrosoftkhôngmuốnbướcvàothịtrườngnày.“TrướcđóởNewMexicochúngtôiđãbànđếnchuyệntriểnkhaimộthệđiềuhành”,Woodkể.“ChúngtôitựhỏicónênnhườnglĩnhvựcnàychoGarykhông.Câutrảlờiluônluônlà:Chúngtôicầnphảithamgiavàolĩnhvựcnày.”

Cólúc,hìnhnhưcuốinăm1978,GatesđãtínhđếnchuyệnsátnhậpvớiDigital,mộtđiềuhẳnsẽlàmthayđổibộmặtngànhcôngnghiệpnày.GatesbayđếnMontereyvàbànvềvấnđềkhảdĩđótrongbữaăntốitạinhàKildall.“Đólàmộtcuộcbànluậnkhánghiêmtúc”,Kildallkể.“Lúcấy,Microsoftđangtínhchuyệndờiđinhưnghọchưabiếtđiđâu,hoặcvềSeattlehoặcđếnbờTây…Tôichorằngđólàmộtýtưởnghay(vụsátnhập),nhưngchúngtôikhôngđiđếnđượcthỏathuậncuốicùngnào.Tôikhôngbiếtlàmthếnàodunghoàtínhcáchcủachúngtôi.Tôicóthểlàmviệcvớianhtaổnthỏanhưngchúngtôiphảitìmhiểukỹhơnnữa…”

MicrosoftkhôngphảilàcôngtyduynhấtcốgắngcổđộngCP/Mthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệp.LifeBoatAssociates,mộtnhàphânphốiphầnmềmNewYorkđãthànhlậpmộtcâulạc

bộ cho những người sử dụng CP/M, cũng cổ động cho nó, in ấn catalog về phầnmềm củaDigitalResearch.MicrosoftcũngbáncácngônngữdựatrênCP/McủamìnhnhưFORTRANquacatalognày.CáckháchhàngOEMthườngxinphépCP/MtừDigitalrồinhờLifeBoatnhằmcốgắngbiếnCP/Mthànhmộttiêuchuẩn.“HọđãnỗlựchếtmìnhđểkhiếntấtcảcácnhàsảnxuấtmáytínhhỗtrợhệđiềuhànhđóvàcảcácngônngữcủaMicrosoft”,lờimộtlậptrìnhviênMicrosoft.“BillvàTonyGoldcủaLifeBoatAssociatesđãvậnđộnghăngsay.Tìnhtrạnglúcđócủangànhcôngnghiệpmáyvitínhlàtấtcảnhữngnhàsảnxuấtphầncứngkhôngthựcsựnắmđượctìnhhìnhcủacảngànhvàhọđượcvậnđộngrấtmạnhmẽđểhỗtrợchomộthệđiềuhànhnhấtquánđểcóthểcóđượcmộtthịtrườngchocácứngdụng.”

Nhưng cuối năm 1979, quan hệ hợp tác giữaMicrosoft và Kildall bắt đầu rạn nứt sau khiKildallđóngbộhệđiềuhànhcủamìnhvớimộtBASICđượctriểnkhaibởiGordonEubanks,mộttrongcácsinhviêncủaanhởtrườngCaohọcHảiquân.CBASICcủaEubanksđãthamgiathị trường gần hai năm và nó là bản thay thế duy nhất và đích thực đối với BASIC củaMicrosoft.

“Đókhôngphảilàmộtđốithủthựcsựghêgớmnhưnglạilàmộtđốithủ”,WoodnóivềCBASIC.“KhiDigitalbắtđầutiếpthịnó,mọiviệchơigâybấtbình.Điềuđólạicàngtiếpthêmđộnglựcchocuộcbànbạcnộibộcủachúngtôivềviệccónênbướcvàocáchệđiềuhànhkhông.Cómộtthịtrườnglớnvềlĩnhvựcđó.CP/Mkhôngphảilàquátinhvi.Chúngtôicónênthửlàmmộtthứcủariêngmìnhkhông?”

Kildallnóirằngvềphầnmìnhchưahềcómộthứahẹnsẽđứngngoàilĩnhvựcngônngữ.DigitalResearch,thựctế,đãtriểnkhainhiềungônngữ,nhưBASICvàFORTRAN,màcôngtyđãđưavào thị trường thươngmại. “Cómột thỏa thuậnvềnguyên tắc rằngMicrosoft sẽ thựchiệnngônngữcònchúngtôithựchiệnhệđiềuhành.Nhưngchỉvìlúcbấygiờchúngtôiđangthựchiệncáchệđiềuhànhvàhọđangthựchiệncácngônngữ.Khôngphảichúngtôiđãphânchiathịtrường.Chuyênmôncủatôilàcácngônngữ,chonênchắcchắntôisẽkhôngbỏlĩnhvựcđó.”

CBASICkhônglàmốiđedoạthịtrườngđốivớiMicrosoft,Kildallchobiết.Dùcólàmộtmốiđedoạthựcsựđichăngnữa,lúcấyGatesđãđáplạibằngcáchđếnAT&TvàxingiấyphépchohệđiềuhànhUNIXcủahọmàMicrosoftbángiảmgiávớicáitênXENIX.“Billkhônghàilòng”,lờikểcủaSteveSmith,vịgiámđốctiếpthịcủaMicrosoftgianhậpcôngtynăm1979.“Digitalgiờđâyđangbướcvàolĩnhvựcngônngữcủachúngtôivàkhôngđầymột,haithángsauchúngtôiđãđưaraXENIX.Đơngiảnthếthôi.Khihọbướcvàothịtrườngcủahọ…Chúngtôibiếtrằng

cuốicùngsẽphảicạnhtranhvớitấtcảcáccôngtyphầnmềm.Nhưngkhihọlànhữngngườichủđộngchiếmthịtrườngcủachúngtôi,chúngtôisẽphảnứngtrảđũa.”

Kildallnói rằnganhkhônghềbận tâmkhibiếtGatesđãđượccấpphépmộthệđiềuhành.“XENIXkhôngđặcsắclắm”,Kildallnói.“Nóchẳnglàmtôibậntâmchútnào.Chẳngcógìkhácbiệt.UNIXkhôngxâmphạmvàothịtrườngcủachúngtôi.Nóđượcdùnghầuhếtchocáctrạmlàmviệckhoahọcnhưngàynay.Nókhôngbaogiờlàmốiđedoạvớithịtrườngthươngmạicủachúngtôi.”

Đó là tìnhhìnhquanhệgiữaMicrosoftvàDigitalResearchvàotháng9/1980khiGatesgọiđiệnthoạichoKildall.Mộtlầnnữa,anhsắpđemmốilàmănđếnchomộtngườigiờđâyanhxemlàđốithủ,nhưnganhkhôngcócáchnàokhác.IBMmuốnCP/Mlàhệđiềuhànhchomáytínhcánhânđầutiêncủahọ.

***

Nhữnggìdiễnravàongày IBMđếnđặtquanhệvớiDigitalResearchởPacificGrove,bangCalifornia,gầnxalộsố1đầythắngcảnh,đãđivàolịchsửcủangànhmáytínhcánhân,mộtcâuchuyệnđượcngườitakểđikểlạimỗikhicódịpchuyệntròtạicáchộinghịcôngnghiệphaydạtiệcđềcậpđếnMicrosoftvàsảnphẩmhốtbạcđộcquyềncủahãng,DOS.GaryKildallđãbỏlỡcơhộicủathếkỷ,ngườitasẽnóithế.CâuchuyệnkểrằngKildallđãbayđitrênchiếcmáybayhaiđộngcơcủaanhnhưthếnàotrongkhinhữngngườiáoxanhcủaIBMđangchờanhdướiđất.

Mườimấynămsaucáingàyđịnhmệnhđó,nhiềulờikểđãxuấthiệntrênsách,tạpchí,báovàcácchuyênsannhànghề.Nhưng ít có lời tường thuậtnàochínhxác tuyệtđối.Cácchi tiếtthườngkhácnhaukhôngítthìnhiều.

Hainhânvậtchínhtrongcâuchuyện,GaryKildallvàJackSams,cũngnhớnhữngsựkiệnngàyhômđómộtcáchkhácnhau.Samskểrằngnhómcủaanh,gồmcóanhvàhai,bangườikháccủaIBM,baytừSeattlexuốngđểnóichuyệnvớiKildallnhưđãdựtrùsauhômGatesgọiđiệntừvănphòngcủaanh.HọđượcđóntiếpbởivợKildall,DorothyMcEwen,ngườithựcsựđiềuhànhdoanhnghiệptronglúcGaryloliệucôngtáckỹthuật.MộtluậtsưcủaDigitalResearchcũngcómặt.NhưngGarylạikhôngcóởđó.

“Cuộcgặplàmộtthấtbại”,Samsnhớlại.

TrướckhiSamslêntiếngvềlýdoanhđến,McEwenvàvịluậtsưđượcyêucầuphảiđồngýký

mộtbảnthỏathuậnbảomậtthôngthườngcủaIBM,nhưGatesđãký.Họkhôngchịulàmthế.Đốivớinhữngngườingoàikhôngbiếtđến thủ tụccủa IBMvớicácnhàcungcấp,bản thỏathuậnnàycóphầndoạdẫm,nhưngnógiúpchoIBMtránhđượccácvụkiện.Nóquyđịnhrằngngườicungcấp,trongtrườnghợpnàylàDigital,khôngđượcphépnóichoIBMbấtcứđiềugìbímậttrongcuộcgặpvànếucóđiềugìbịlộra,họkhôngđượckiệnIBMvìđãhànhđộngtheothôngtinấy.Ngượclại,nếuDigitaltiếtlộhayhànhđộngdựavàonhữnggìbímậtngheđượctừIBMtrongcuộcgặp,họsẽbịkiện.”

“Chúngtôicốgắngthôngquabướckýkếtthỏathuậnbảomậtnàyđểnóivềchuyệnmàchúngtôiđếnđểbànthảo”,Samskể.“Đếnbagiờchiều,rốtcuộchọthoáithácviệckýbảnthỏathuậnvớinộidungchúngtôiđãđếnvàhọkhôngtiếtlộđiềuđó.Tôihoàntoànthấtvọng.ChúngtôitrởvềSeattlengàyhômsauvàtôibảoBillchúngtôiđãkhôngthànhcôngtronggiaodịchvớiGaryvàanhtaxemcócáchnàotựloliệumộthệđiềuhành16bit.”

SamskểrằngGarykhônghềxuấthiệnchođếnkhianhvànhómcủaanhdờiDigitalResearch.BillSydnes,giámđốckỹthuậtcủaDựánCờvua,xácnhậnrằngSamssauđóđãtuyênbốvớinhómcôngtácrằngKildallđừngbaogiờgặpanh.

MộtngườibạntrongngànhcủaKildall,ngườikhôngmuốnnêutênvìtìnhbạn,đãnóirằnganhcólầnnóichuyệnvớimộtthànhviêntrongnhómcủaSamsđếngặpDorothyMcEwenvàluậtsưcủaDigitalngàyhômđó. “Một thànhviên IBMnóivới tôi rằnghọchưabaogiờ thấyai(McEwenvàvịluậtsư)lạikhiếmnhãvàngạomạnnhưthếtrongđời.”

Kildallxácnhậnrằnganhđangláimáybaycủamìnhvàothờiđiểmcuộcgặpdiễnra,nhưnganhnóirằnganhđangđicôngviệcđếnkhuvựcVịnh.“Tôiđangbayđivìcôngviệc,cũngnhưngườikhácláixeđicôngtác.TôibiếtngườicủaIBMđangđến”,KildalltuyênbốanhđãquayvềDigitalvàođầubuổitrưa,thừathờigiangặpnhómIBM.

“Vợtôiđãlolắngtrướckhitôivềđếnnơi,chắcchắnlàthế.Nếuanhkýthỏathuậnnày,nóghirằnghọcóthểlấybấtcứýgìcủaanhvàsửdụngtheoýhọ.Khálàđángsợ.Vợtôitrướcđóchưahềgặpchuyệnnhưthế.Tôigiảnggiảirằngđâykhôngphảilànhữngngườixấu,họchỉmuốntựbảovệhọtránhnhữngvụkiệntrongtươnglai.Tôichẳngngạigìbảnthỏathuậnbảomật.”

Kildallkểrằngkhicuộcgặpkếtthúc,anhcảmthấyrằngDigitalsẽcungcấphệđiềuhànhCP/MchoIBM.Đêmđó,Kildallkểtiếp,anhvàvợtìnhcờđicùngchuyếnbaytừSanFranciscođếnMiamivớinhómnhânviênIBM,vàhọcònbànthêmmộtítnữa.VợchồngKildallđangtrên

đườngđinghỉởCaribbe,chuyếnđimàhọhàngmongđợi.KildallkểrằnghọkhuyênanhnênliênlạcvớiSamskhiđinghỉtrởvề,“nhưngtôikhônglàmđượcđiềuđó.AnhtađãrờikhỏiIBM.Cứnhưanhtabiếnmấtkhỏitráiđất.”Điềutiếptheoanhbiết,Kildallkể,làMicrosoftvàIBMđanglàmănvớinhauvềmộthệđiềuhành.

SamskểrằngcóthểmộtthànhviêntrongnhómanhđếnDigitalResearchhômđóđãbayvềBocaRatonchứkhôngcùnganhtrởvềSeattle.Anhnóianhkhôngnhớđược.NhưngSamsnóirằnganhhoàntoànkhôngmuốngặp lạiKildall. “Trừphianhtađếnvớitưcách làmộtconngườikhác.”

SamssauđóbịtáchrakhỏiDựánCờvuavàđượcgiaonhiệmvụkhác.Nhưngchuyệnnàydiễnracuốitháng10,hơnmộtthángsau.

KildallkểrằngchínhGates,trongmộtcuộcphỏngvấnvớibáoLondonTimessaukhiIBMPCramắtthếgiớivàotháng8/1981,làngườiđầutiênkểlạicâuchuyệnviệcKildallbayđitrênmáybaykhiIBMmuốnlàmănvớianhta.“ĐólàphiênbảncủaMicrosoft”,Kildallkể.“Nóđãtrởthànhhuyềnthoại.Vàlờingườithắngcuộc,chứkhôngphảingườithuacuộc,sẽđượcghinhớ.”Kildallđãthấmthíachuyệnnàysuốtmườimấynămsau.RõrànganhnhạycảmvớilờiphêbìnhrằnganhđãđánhgiáchuyệnlàmănkémcỏiđểGatestiếntớithỏathuậnsảnxuấthệđiềuhànhchoIBM.

JohnTorode,bạncủaKildall,ngườiđãthiếtkếhệđĩachomáyvitínhcủahọ,hiệnđangđiềuhànhmộtcôngtymáytínhởSeattleđãkểlại.“NhưngDigitalđãchuẩnbịđếnđâu?HọcóbiếtIBMđếnkhông?Họcóthờigiansửasoạnmộtchiếnlượckhông?HọcóđiđếnkếtluậnrằngcầnkhônngoankhuyênIBMrútlui,haydiễnrachỉvìtínhcáchcủanhữngconngườicómặtlúcấy?TôikhônghềbànchuyệnđóvớiGary.Tôichẳngbaogiờmuốntráchanhtavềchuyệnđó.”

Dùchuyệngìxảyrangàyhômđóđinữa,hầuhếtnhữngngườitrongngànhmáytínhđềutinrằnghànhđộngcủaKildallđãgópphầnkhiếnMicrosofttrởthànhcôngtyphầnmềmkhổnglồnhưngàyhômnay.

Sams kể rằng anh đã gọi điện cho Kildall sau chuyến đi không mấy tốt đẹp đến DigitalResearch.“Tôinóivớianhtarằngchúngtôinghiêmtúc,chúngtôithậtsựmuốnnóichuyệnvớianhta.Tôicứcoinhưphớtlờkhúcdạođầukhôngvuivàchorằnganhtakhôngcốýtừchốilàmănvớichúngtôimàcólýdonàođó.Anhtanói:‘Không,không,không,chúngtôithậtsựmuốnlàmănvớicácanh.’”

NhưngSamskểrằnganhtavàcácthànhviêncònlạicủaIBMkhôngthuyếtphụcđượcKildallđồngýbỏtiềntriểnkhaimộtphiênbảnCP/M16bittrongkhoảngthờigianeohẹpmàIBMđòihỏi.“ChúngtôiđãcốgắngthuyếtphụcGaryrấtnhiều”,Samskể.“Khikhôngđược,cuốicùngtôibảoanhta:‘Thôi,chúngtôikhôngxúctiếnđượcvớianh.Chúngtôicóthờihạn.ChúngtôisẽlấysảnphẩmcủaGates.’”

TrongmộtloạtcuộcgặpvớiMicrosoftsaulầnbịDigitalResearchcựtuyệt,SamsđãquẳngvấnđềhệđiềuhànhchoGates.“Đâylàchiếnthuậtthươnglượngchúngtôiđãtiếnhànhvớihọ”,Samskể.“Chúngtôimuốnđiềunàytrởthànhvấnđềcủahọ,họphảitìmrachochúngtôimộthệđiềuhànhthíchhợp,mộthệmàchúngtôicó thểtíchhợpthànhcôngvới lịchtrìnhcủachúngtôi.”

Maymắnlạimột lầnnữađếnvớiBillGates.MộthệđiềuhànhchovimạchIntel16bitvừađượctriểnkhaibởiTimPatersontạiSeattleComputerProducts,cáchMicrosoftkhôngquá20phútláixe.

***

TimPatersonlúcnàocũngmuốnthiếtkếmộthệđiềuhànhchomáyvitính.Nhưngnếu“chađẻcủaDOS”biếtrằngmìnhsẽgâyranhiềurắcrốithìcólẽanhđãchẳngrờinhữngchiếcxeđua,thứmàanhsaymêkhôngkémgìlậptrình.

SaukhitrưngbàyCPU8086tạiHộinghịMáytínhQuốcgiavàomùaxuân1979,PatersontrởvềSeattlehoànthiệncácmạchnàyđểđưachúngrathươngtrường.Trongthờigiannày,anhđượcDigitalResearchtiếpxúc,côngtymuốnmuamộttrongcácmạchCPUnàyđểtriểnkhaiphiênbảnCP/M16bit.NhưngSeattleComputerkhôngcómạchnàodư.PatersonđãhỏikhinàoDigitaldựtrùsẽcóphiênbảnCP/Mmớihoànthiện.Trướctháng12,anhđượcchobiết.

SeattleComputerbắtđầugiaonhữngmạchCPU8086đầutiêncủamìnhchokháchhàngvàotháng11/1979.Stand-aloneBASICcủaMicrosoftđượcchàobánkèm.Nhữngkháchhàngđầutiênnàyhầuhếtlàcácnhàtriểnkhaiphầnmềm.Đếntháng4/1980,DigitalResearchvẫnchưathiếtkếCP/M-86.Patersonquyếtđịnhkhôngchờđợinữa;anhsẽtriểnkhaihệđiềuhànhcủariêngmình.

“Ởđâychúngtôicóthứchạyđược,thếmàchúngtôihếtchờlạichờDigitalđưarahệđiềuhànhmới cho8086”,RodBrock, chủnhânSeattleComputerProducts, dẫn lời. “Họ cứbảochúngtôisắpcóngay.Sựtrìhoãnnàythựcsựlàmthiệthạidoanhsốchúngtôi.Chúngtôicólẽbánđược5đến10mạchmỗitháng,nhưngphảihìnhdungrằngcóthểbánhơnthếrấtnhiều.

Chúngtôicầnmộthệđiềuhành.”

Nămthángsau,vàothángChín,khoảngthờigianJackSamsbịDorothyMcEwenvàvịluậtsưởDigitalResearchdồnvàothếbí,Patersonđãhoàntấthệđiềuhànhcủamìnhvàchochạythửlầnđầu.Anhtagọinólà86-QDOS,viếttắttừchữ“QuickandDirtyOperatingSystem”.

SeattleComputerbắtđầugiaoQDOS-86củaPatersonchokháchhàng.“Đâylàmộtsảnphẩmthựcsự”,lờiPaterson.

“MọingườicứnghĩIBMlàcôngtyđầutiênlàmrahệđiềuhành.Khôngphảithế.Chúngtôiđãgiaonótrướchọmộtnăm.Nóđượcsửdụngtrênmáytínhcủachúngtôi.ChúngtôiđangbánmộtmáytínhnhanhgấpđôiSoftCardvớimáyIBMsắpđưara.”(NguyênnhâncủasựchênhlệchvềtốcđộnàylàIBMPCdùngmạch8088chậmhơn).

GaryKildallhẳnphảisuynghĩnhiềunămvềchuyệnđãđểlỡviệclàmănvớiIBMvìmảibaytrêntrời,PatersonthìsuynghĩvềchuyệnanhđãđánhthóCP/Mthếnàotrongviệctriểnkhaimộthệđiềuhànhtrởthànhtiêuchuẩncôngnghiệp.ĐiểnhìnhlàlờinhậnxétsauđâycủamộtnhânviênẩndanhcủaDigitaltríchđăngtrongmộtbàibáocủaBusinessMonth,miêutảGatesnhưmộtkẻlưumanhtrongngành:“ChúngtôikhônghềtìmcáchđăngkýbảnquyềnsángchếCP/M.Lúcbấygiờ,chẳngaiđăngkýbảnquyềnsángchếphầnmềmcả;điềuđógầnnhưtráivớibìnhthường.NhưngnếuchúngtôilàmthếthìMicrosoftđãkhôngthểtriểnkhaiđượcMS-DOSvìmộtphầnmãnguồntrôngrấtgiốngcủaCP/M.LàmthếnàoPatersonvàGatescóthểđưaramộthệđiềuhànhmớituyệtdiệuấytrongphútchốc?”

Cólần,KildallgọiđiệnchoPatersonvàlênánanhđã“chôm”CP/M.

“Lúcấy”,Patersonkể,“tôibảoanhtatôichẳngsaochépgìcả.Tôichỉxemtàiliệucủaanhtavàlàmramộtthứhoạtđộngtươngtự.Điềuđóchẳnghềviphạmbấtcứluậtsởhữutrítuệnào.Ghicôngthứcvàosáchkhônghềviphạmbảnquyềncủacôngthức.Tôirấtsẵnsàngtranhluậnvấnđềnàytrướcbấtkỳaihaybấtkỳquantoànào.”

Mặc dù bắt chướcmột số chức năng CP/Microsoft, song hệ điều hành của Paterson lại cónhữngbướccảitiếnđầyýnghĩa.QDOSlưutrữdữliệutrênđĩatheomộtcáchthứchoàntoànkhácvớiCP/Mvànócũngtổchứchệthốngtậptintheocáchkhác.MụctiêucủaPatersonlàtạođiềukiệndễdànghếtmứcchocácnhàtriểnkhaiphầnmềmchuyểndịchsốlượngphầnmềm8080khổnglồchạyphổbiếntrênCP/Msangchạytrênhệđiềuhànhcủaanh.TrướctiênanhthuthậpcẩmnangcủaIntelvềmạch8086cóghinguyêntắcchitiếtvềviệcchuyểnđổicáclệnh8080thànhcáclệnh8086.Patersonviếtmộtchươngtrìnhchuyểnđổitheohướngdẫn

củaIntel.SauđóanhthuthậpcẩmnangCP/McủaDigitalvàứngvớitừngchứcnăng8080anhviếtmộtchứcnăng8086tươngứng.

“Mộtkhiđãchuyểnđổinhữngchươngtrìnhnày,hệđiềuhànhcủatôisẽnhậnrachứcnăngCP/Msaukhichuyểnđổivànósẽđápứngnhưcũ”,lờiPaterson.“ĐểlàmđiềunàykhôngcầnphảicóCP/M.ChỉcầnlấycẩmnangcủaDigitalvàviếthệđiềuhànhcủatôi.Vàtôiđãlàmđúngnhưthế.TôichẳngbaogiờxemmãcủaKildall,màchỉxemcẩmnangcủaanhta.”

Khi Paterson đã có QDOS-86 hoạt động, anh tiếp xúc với Paul Allen và hỏi anh ta xemMicrosoft có muốn chuyển đổi phần mềm nào của họ cho hệ điều hành mới của SeattleComputerkhông.“Đólàlúchọbiếtchúngtôicónó”,Patersonchobiết.

Cho đến lúc ấy, Microsoft vẫn chưa biết chắc sẽ làm gì để có một hệ điều hành. DigitalResearchnằmngoài tầmtay. IBMkhôngcóthờigianđểtriểnkhaimộthệđiềuhànhtrongvòngthờihạn12thángnhưbanlãnhđạocôngtyđềra.Microsoftcũngvậy,ítranếuphảibắtđầutấtcảtừđầu.Khôngcóhệđiềuhành,toànbộdựánPCsẽđứngtrướcnguycơbịsụpđổ.“Chúngtôicảmthấynếukhônggiảiquyếtđượcchuyệnđó,dựánkhôngthểxúctiếnđược”,lờiBobO'Rear,nhàlậptrìnhcủaMicrosoftsắpđượcgiaotráchnhiệmkỹthuậtvềhệđiềuhành.“ChúngtôichẳngcóngônngữnàođểbántrênIBMPC.Việcđềrađápsốchophươngtrìnhhệđiềuhànhmangtầmvóchếtsứcquantrọng…Chúngtôiphảilàmgìđóđểdựánnàycóthểxúctiến.”

CuốithángChín,AllentiếpxúcvớiRodBrockvàthôngbáorằngMicrosoftcómộtkháchhàngOEMtriểnvọngcó thểquan tâmđếnhệđiềuhànhmớicủaSeattleComputer.Allen,ngườikhôngđượctiếtlộtungtíchkháchhàng,muốnbiếtliệuMicrosoftcóthểđượccấpphépnhưđạilýhaykhông.Brocktrảlờilàcóthể.

GatesvềsauđãnóirằngviệccóđượchệđiềuhànhcủaSeattleComputerđãgiúpMicrosofttiếtkiệmđượcmộtnămlaođộng.

IBMđãthôngbáoGatesrằnghọmuốncóđềxuấttàichínhcuốicùngtừMicrosoftvàotháng10vàthờigianđangcạndần.

Gatesđứngtrướcmộtquyếtđịnhsinhtử.LiệuMicrosoftcógiaocácngônngữvàhệđiềuhànhđápứngkịpthờihạnmàIBMđãấnđịnhđểmáytínhsẵnsàngthamgiathịtrườngtrongvòngmộtnămkhông?Phầnmềmphảihoàntấttrướcthờihạnđó,cólẽkhoảng6,7tháng.BốnngônngữmàIBMmuốn–BASIC,COBOL,FORTRANvàPascal–đòihỏikhoảng40.000bytelệnh.Mộthệ điều hành thì chỉ khoảng 2.000 byte lệnh. Theo Microsoft, vào đêm chủ nhật ngày

28/9/1980,Gates,AllenvàNishiđãngồiởvănphòngGatesgóctầng8toànhàngânhàngđểvắtócsuynghĩvềvấnđềhệđiềuhành.Họcónênnhậnlờikhông?Độtnhiên,Nishinhảydựnglên,vungtaylênkhôngvàhét:“Làmđi!Làmđi!”

ĐólàlúcGatesthấyrõràng2.000bytemãlệnhchohệđiềuhànhchẳnglàghêgớm.Dĩnhiên,họphảithựchiện.“Kay là loạingườikhoatrương,vàkhitinởđiềugì,anhtatintưởngrấtmạnhmẽ”,vềsauGatesthườngnói.“Anhtađứnglên,trìnhbàylýlẽvàchúngtôichỉviệcđáp:‘Ừ!’”

Khônglâusauđó,Gatesđilạinônnóngtrongvănphòngmìnhđêmkhuya,sốtruộtchờđợinhữngtranggiấycuốicùngcủabảninmáytínhdàilêthê.Khichiếcmáyngắtmạchhoạtđộng,anhchụpngaychồnggiấyvừainra,nhétvàocặpvàlaorakhỏitoànhàcùngBallmervàO'Reartiếnvềphitrường.BảnbáocáocuốicùngcủaMicrosoftgửichoIBMđãxong.BâygiờlàlúcbắttayđàmphánphầncốtlõivớinhữngtayáoxanhởBocaRaton.

NhữngtàiliệuinấntrướcđâyvềcuộcgặphệtrọngnàygiữaMicrosoftvàIBM,trongđócócuốnĐiềukỳdiệumàuxanh,LửatrongthunglũngvàCôngcuộctạodựngMicrosoftđềutườngthuậtrằngPaulAllenđiđếnBocaRatoncùngvớiGatesvàBallmer.Nhưngthựctếkhôngphảinhưvậy.“ChínhBill,Stevevàtôi”,lờiO'Rear.“TôikhôngbiếttạisaoPaulkhôngđi,bởivìrõrànganhtacóliênquanrấtnhiều.Cólẽanhtabậnrộnvớidựánkháctốiđó.ChúngtôihoàntấtbảnđềxuấtchoIBM,giậttậptàiliệurakhỏimáy,laođếnphitrường,vừakịpchuyếnbay,baysuốtđêm,đếnnơi,muamộtchiếccàvạtchoBillvàlaovào”

BảnbáocáoGatesmangtheođềcậphàngtrămvấnđềkỹthuậtliênquanđếncảnhữngđềxuấtphầncứngvàphầnmềmchoPC.Nócũngđềcậpchitiếtcácvấnđềtàichính.Trướcđó,SamsđãbànvớiGatesvềmộtgiácốđịnhchovôsốcácbảnsaobấtcứphầnmềmnàoMicrosoftcấpphépchoIBM.Càngnghĩvềđềxuấtnày,Gatescàngthấynókhôngcólợi.Microsoftsẽđầutưtàichínhkhổnglồvàodựánnày,vàmộtkhoảnthanhtoántínhgộpcủaIBMsẽkhôngtạođiềukiệnchocôngtytrẻtuổinàythulợilâudàitừkhoảnđầutưcủahọ.KhiGateslênchuyếnbayDeltakhôngnghỉđếnMiami,anhđãquyếtđịnhđòithỏathuậnbảnquyềnvớiIBM.

SamsđãnóirõtừnhữngcuộcgặpđầutiêncủaanhvớiGatesrằngMicrosoftvẫnlàchủsởhữucủabấtcứphầnmềmnàohọtriểnkhai.Thựctế,IBMkhônghềđịnhcanthiệpvàomàchỉđềnghịtừbênngoài.ĐãcórấtnhiềusuyđoánvềnguyênnhântạisaochúngtôilạiđểMicrosoftđộcquyềnnhưthế”,Samsgiảithích.“Nguyênnhânthuộcvềnộibộ.Chúngtôigặpvấnđềrắcrốinghiêmtrọngvìbịkiệnbởinhữngngườiquykếtchúngtôiđãđánhcắpsảnphẩmcủahọ.Sẽphảitrảgiárấtđắtnếucáclậptrìnhviêncủachúngtôinhìnvàomãcủaaikhácbởivìhọ

thườngquaylạibảochúngtôiđánhcắpvàlàmtiền.ChúngtôiđãthuamộtloạtvụkiệnnhưvậynênchúngtôikhôngmuốncómộtsảnphẩmrõrànglàcủangườikhácđượcthựchiệntiếpbởingườicủaIBM.ChúngtôiđếnMicrosoftvớiđềxuấtrằngchúngtôimuốnđâylàsảnphẩmcủahọ…Tôiluônnghĩđólàquyếtđịnhđúngđắn.”

***

KhichiếcxethuêchởGates,BallmervàO'ReardừngtrướcbộphậnHệthốngsơcấpcủaIBMtạiBocaRaton,đồnghồchỉhơnmườigiờrưỡisáng.Họđãtrễ30phút.NhưngGatescóchiếccàvạtmớivàanhbướcđầytựtinvàophònghọplớnnơibảy,támnhânviênIBMđangchờanh,trongđócóvàiluậtsư.

Gatesdựđịnhlờilẽtrìnhbày.BallmervàO'Rearcómặtđểbổsungýkiếnnếucầnvàtrảlờicáccâuhỏi.“Billđangnằmtrongtầmđạn”,lờiBallmersauđó.

NếuGateshồihộpthìanhcũngkhôngđểlộra.Nhưthườnglệ,anhhoàntoànlàmchủchínhmìnhvàkhángiả.Nhữngnhàlãnhđạolớntuổihơnnhiềuhỏiliêntụchếtcâunàysangcâukhác,vừanhậnxétvềcácbảnghivừathayphiênnhauđiquanhbàn.NhiềucâuhỏiđềcậpđếnhệđiềuhànhmàMicrosoftđềnghịcungcấpchoIBM.Gatestrảlờimộtcáchtựtinvàchữngchạc,thườngxuyênđungđưatớiluivìsựnhiệttìnhcủatínhcách.Vìquyềnlợicủacảhaibênmàmọingườirasứcgiảiquyếtmọibấtđồngtrongcuộchọpnày.Lầnđầutiêntronglịchsửcôngty,IBMsắpsửaliênkếtvớimộtnhàcungcấpbênngoài.MicrosoftsẽcungcấpchomáyPCmớihệđiềuhànhthiếtyếu,nóicáchkhácchínhlàlinhhồncủamáy.

“ChúngtôicórấtnhiềugợiýtừnhữngngườicủaIBM,họthậtsựmuốnthựchiệncôngviệc”,lờiO'Rear. “Chúng tôinóivớihọchúng tôimuốn làmgìvà làmnhư thếnàovàhọđềnghịchúngtôinênlàmthếnày,thếkia…Mọingườiđềutìmkiếmmộtgiảipháp.Mọingườitrongphòngđềumuốnthựchiệndựán.Họchỉmuốnkhảosáttấtcảmọikhíacạnh.”

Tốihômđó,Gates,BallmervàO'RearăntốivớiJackSams,ngườiởtrongnhómIBMđãchấtvấnhọsuốtbuổisángvàchiều.Trongbữatối,SamsđãgợiýGatescáchthứchiệuchỉnhmộtsốphầntrongbảnđềxuấtcủaanhđểnóđượcthíchhợphơn.Sauđó,banhânviênMicrosoftmệtlửvềphòngởkháchsạnHolidayInngầnđó.Đãhaingàyrồihọmớiđượcngủ.

Khicuộchọpkếtthúcngàyhômsau,GatesvàBallmerngaylậptứcbayvềSeattle.O'RearởlạiMiamihaingàyđểthămbạnbè.Đólàlầncuốicùnganhđượcnghỉliêntụcmấyngàytrong10thángsắptới.

CuộcđốithoạidiễntiếntốtđẹpởBocaRaton.Gatescùngnhómcủaanhđãgâyấntượngtốt.Trongcuộcgặpmặthaingày,GatesđãcódịpquenbiếtbiếtvớiDonEstridge,nhàlãnhđạothôngminhvàkhácngườicủanhómDựánCờvua.MặcdùEstridgehơnGatesgần20tuổi,họđãtrởthànhnhữngngườibạnthântìnhvớinhau.Khinóiđếnmáytính,họlànhữngtâmhồnđồngđiệuchiasẻchungmộttầmnhìn.EstridgenóivớiGatesrằngtổnggiámđốcJohnOpelcủaIBM,ngườiđượccảcôngtygọilà“Nãobộ”đãnhắcvớianhrằngôngbiếtMaryGates,đãcùngcóchânvớibàtronghộiđồngquốcgiacủaUnitedWay.(Trướckhigianhậphộiđồngquốcgiamàthànhviêncủanó,nhưOpel,hầuhếtlànhàlãnhđạocủacáccôngtyFortune500,MaryGatestừnglànữchủtịchđầutiêncủaUnitedWayởSeattle).MốiliênhệnàyvớiUnitedWaycógiúpMicrosoftbắtđượcquanhệvớiIBMhaykhôngvẫncònlàđiềubíẩn.Opel,nayđãnghỉhưu,khônghềnhắctớichuyệnđó.SamskểEstridgecũngđềcậpnhưvậyvớianhvềGatesvìôngbiếtmẹanhta.Xétchocùng,Gatesmới24tuổicònIBMthìđangđặtcượcuytíncủacôngtyvàoGatesvàMicrosoft.

Không lâu sau cuộc gặpở Florida giữaMicrosoft và IBM thì Estridge thay thế Sams trongnhómDựánCờvua.NhưngSams,ngườisẽtiếptụcgặpgỡGatestrongnhữngnămsauđó,đãcómộtấntượngkhóphaivềngườiđồngsánglậptrẻtuổicủaMicrosoft.“Anhtalàmộtngườihếtsứcquyếtliệt”,lờiSams.“Hơnbấtcứaikhácmàtôiđãbiết,Billkhépmìnhvàoýtưởngchuẩnbịchonhữnggìtrongtươnglaitừtrướckhinódiễnra.Anhtasẵnsàngđầutưvàotiềmnănganhthấysẽdiễnrahaihaybanămsau…Tôichưabaogiờlàmviệcvớimộtngườicóấntượngnhưthế.”

Đầutháng11/1980,haicôngtychínhthứckýhợpđồng.MicrosoftsẽtriểnkhaiphầnmềmchomáytínhcánhânđầutiêncủaIBMvàcungcấphệđiềuhànhđĩaquantrọng,hayDOS.Cácthờihạnđượcấnđịnh,nhiềulịchtrìnhcôngtácđượcthiếtlập,cáccamkếtvàhứahẹnđượcđưara.Lịchlàmviệcthậtkinhkhủng.IBMmuốncóphiênbảnbanđầucủahệđiềuhànhvàBASICvàotrướcgiữathángGiêng.“Họkhiếnchúngtôichưabắtđầuđãthấymìnhtrễ3tháng”,Gatesnhớlại.

Vàonhữngtốichủnhật,Gatesthườngnghỉviệcdànhthờigianđếnnhàbốmẹăntối.Nhưnggiờđâyanhbảomẹmìnhrằngsáuthángnữabàmớigặplạianh.

***

Vài ngày sau lễ tạ ơn, haimẫu Acorn tốimật được giao đếnMicrosoft, trao tay bởi DaveBradley,mộtkỹsưIBMthuộcdựánPCởBocaRaton.“Acorn”làbiệtdanhmàcácnhàlãnhđạocôngtyởArmonkđãđặtchosảnphẩmmàhọhyvọngsẽlàthànhviênmớinhấtvànhỏnhất

củagiađìnhmáytínhIBM.Toànbộdựánvẫnđượcgọilà“Cờvua”.Chàngkhổnglồxanhrấtthíchbiệtdanhvàsựbímật.VàobuổisángkhiBradleyhạcánhvớinhữngchiếcmáyAcorntạiphitrườngSeatleTacomaInternational,anhthuêmộtxethùngđểláiđếnBellevue.ĐólàcáchduynhấtđểđưatấtcảchínthùngphụliệnđếnMicrosoft.

AnhđượcSteveBallmerđóntiếptạivănphòngMicrosoft,đưavàomộtcănphòngphíasaubộphậngiaohàng.Nhữngtúivàthùngnhựavươngvãitrênsàn.NhữngmẫumáyqúygiácủaIBMsẽđượccấtởđấy,Ballmernói,cùngvớitấtcảhồsơvềdựánbímật.

CácnhàquảnlýIBMđãnóirõvớiGatestạicuộcgặphaingàyởBocaRatonrằnghọxemvấnđềbímậtlàưutiênhàngđầu.ThếgiớibênngoàikhôngđượcbiếtgìvềAcorn.Bứcmànbímậtkhôngđượcvén lênchođếndịptuyênbốchínhthứckhimáytínhramắtbáogiớivàcôngchúng–mộtsựkiệnđượcdựtrùấnđịnhvàokhoảngmùahè1981.Bấtcứmộthànhđộngtiếtlộbímậtnàocùngcóthểđedoạdựán,họnhấnmạnh.Máytínhphảiđặttrongphòngmọilúc.Tấtcảcẩmnangvàtàiliệucũngphảiđểtrongphòng,cấttrongcáctủhồsơvàkétsắt.IBMgửiđếnMicrosoftnhữngổkhoáhồsơđặtbiệt.Họcũngcửngườilắprápkhoá.NhưngkhiIBMđòiMicrosoftlắprápcácđườngdâytrêntrầnnhàđểbảovệcănphòngtrướcsựtấncôngtừbêntrên,Gatessaucùngđãbảoquáđủvàgạtđi.

Tấtcảcôngviệcvềmáytínhấyphảiđượcthựchiệntrongcănphòngkhôngđượcthônggióvàkhôngcócửasổmàkíchthướcchỉcó3mvà1m8.Sứcnóngtoảratừmáytínhvàcácthiếtbịđiệntửkhácnhanhchóngtíchlạitrongcănphòngtýhon,bưngbítnày.Nhiệtđộ,thườnglênđếngần38o,khôngchỉgâynênmộtmôi trường làmviệckhóchịumàcònkhiếnphátsinhnhiềuvấnđềchophầncứng.Cáclậptrìnhviênthườngphảimấthànggiờđểkhắcphụctrụctrặcmàhọtưởnglàlỗiphầnmềm,đểrồipháthiệnravấnđềlàphầncứngkhôngổnđịnh.

Thỉnhthoảng,IBMcửnhữngthámtửđếnMicrosoftđểthămdòxungquanhvàkiểmtrabảomật.Trongmộtchuyếnđếnthăm,nhânviênanninhcủaIBMnhìnthấymộtphầnmáytínhcủacôngtynằmtronghànhlangbênngoàicănphòngấy.Vàcánhcửađãđượchérađểđónchútkhôngkhíchonhữnglậptrìnhviênnhễnhạibêntrong.BallmerbịIBMgọiđiệnrầyla.“Saulầnđóchúngtôiphảicắtcửngườicanhchừng”,Gateskể.

MộtlậptrìnhviênMicrosoftcònnhớmộthômBallmerchạydọchànhlanghétlên:“Đóngcửalạivàkhoátủsắt!Bọnhọđếnkìa!”HoáraBallmerngheđiệncủamộtnhânviênIBM,vàkhianhhỏithờitiếtởBocaRatonthếnào,anhchàngIBMbảokhôngbiết.AnhtađangởBellevuevàsẽnhanhchóngđếnnơi.

MộthệthốngthôngtincôngphuđượcthiếtlậpgiữaMicrosoftvàđơnvịHệthốngsơcấpởBocaRaton.Thưtínđiệntửchophépcácthôngđiệpđượctruyềnđitứckhắcgiữacácmáytínhởhaicôngty.CácbưukiệnvàphầncứngđượcgiaobằngDeltaDash,mộtdịchvụhoảtốccủahãngDeltaAirLines.GatesthườngxuyênbayđêmđếnBocaRatonđểhọpvắntắtvàquayvềSeattletrongngày.

Khôngcóhai thànhphốMỹnào trong48bang trên lụcđịa lạicáchxanhaunhưSeattlevàMiami,nằmhaiđầuquốcgia,vàcólẽkhôngaiởMicrosoftvàIBMlạithườngxuyênđiđivềvề4.000dặmnhiềubằngBradley,ngườiđãmangcácmáyPCmẫuđếnMicrosoft.VaitròcủaanhtrongdựánlàtriểnkhaiBIOS,bộxuấtnhậpcơbảncủahệthốngmáytínhmàMicrosoftđanggiúpIBMviết.MỗilầnBradleyđếnSeattle,trờilạimưa.Gates,cóvănphòngtronggócnhìnraquangcảnhCascade,thườngbảoBradleymỗilầnanhđến–rằngnếutrờikhôngcómâyanhtasẽ thấyđượcngọnnúiRainier.NhưngBradleychẳngbaogiờnhìn thấyngọnnúi.Vàinăm,BradleyđãđinghỉmátởSeattleđểtậnmắtnhìnthấythậtsựcómộtngọnnúiRainier.

VàokhoảngthờigiancácmáyAcornđượcchuyểnđếnMicrosoft,MiriamLubowcũngđếnđó.ChịthưkývàbảomẫutừnhữngngàyởAlbuquerqueđãchuyểngiađìnhđếnBellevueđểcóthể làmviệc lại choMicrosoftvà tiếp tụcchămsócchàngchủ tịch trẻ tuổi.Mộtbuổi sáng,khônglâusaukhiLubowtrởlạilàmviệc,chịngạcnhiênthấyGatesđếnvănphòngtrongbộcom-lê.Một lúcsau,bangười lạmặtđếnmang theocácva livàmặcquần jean,manggiàytennisvàáosơMITSthường.NhữngngườinàylàmLubowsửngsốtkhinóirằnghọđếntừIBMđưamắtnhìnchàngGatesăndiệnbảnhbaovàanhnhìnlạihọ,thếrồimọingườibậtcười.

NhữngkỹsưphầncứngvàphầnmềmởBocaRatonrấtgiốngvớicácnhânviênMicrosoftchứkhônggiốngnhữngnhàquảnlýmàhọlàmviệcởIBM.“Rấtnhiềungườitrongnhómkhôngtheophongcáchcủa IBM”, lờiBillSydnes,giámđốckỹ thuậtcủaDựánCờvua. “Chúng tôikhôngtuyểnmộmẫungườiáoxanhđiểnhìnhcủaIBMđểthựchiệnchươngtrìnhPC.Họđềulànhữngnhânvậtkhácthường.”

MộttìnhbạnđặcbiệtnảysinhgiữahainhómIBMvàMicrosoftlàmviệcchodựán.Nhữngbứcthưđiệntửriêngtư,chẳngliênquanđếnkỹthuậtđượcgửiđimỗingàyvàhainhómhoànhãvớinhaukhicómộtnhómtrễthờihạn,chuyệnthườngxảyra.TrongmộtcuộcphỏngvấnvớiPCMagazinesaukhidựánhoànthành,Gatesđãnóivềtìnhbạnnày:

“DựánIBMnàylàmộtdựánsiêuhàohứng,vuinhộn.Chúngtôi,dùlàmộtcôngtynhỏ,đãđượcrộngquyềnsửađổiphươngphápthựchiệntrongquátrìnhtiếnhànhdựán…Vàchúngtôithậtsựgiaolưuthânthiệnvớiphíakháchhàng(IBM),chodùhọởxavôcùng…Chúngtôi

thíchđùavớihọvềchuyệnbảomật–chúngtôiphảidùngkhoá,cácbiểnbáonhưthếnào,dùngbiệtdanhhaynhữngthứđạiloại…Tôirấtcóấntượngvềnhómngườihọquytụ…Thậmchígầnđếnlúctuyênbố,hầuhếtcácnhàthươngmạicũngkhônghaybiếtgìvềtầmvócvàtìnhhìnhnóichung.Vìthếchúngtôiđãthíchthúcóchungmộtmốiquanhệcómộtkhônghai.”

GatesmiêutảquangcảnhởMicrosofttrongthờigiandiễnradựándàimộtnămrấtgiốngvớinhữnggìTracyKidderđềcậptrongcuốnsáchcủaông,Linhhồnchiếcmáymới,vềmộtnhómbạntrẻsaymêmáytínhởDataGeneralđãcốgắnghếtsứcmìnhđểchếtạomộtloạimáytínhmới.

ƯutiênhàngđầucủaMicrosoftlàhìnhthànhhệđiềuhànhvàchạytrênAcorn.TráchnhiệmnàythuộcvềBobO'Rear.

CácphầnmềmkhácđượctriểnkhaichoPCphảichạytrênhệđiềuhànhvànếuO'Rearkhôngchuyểnđổiđược86-DOScủaSeattleComputerđểthíchứngvớimáymẫu,cảdựánsẽtiêutan.

“Mởmắtralàtôilạinghĩđếndựán”,lờiO'Rear,ngườilàmviệcsuốtcảtháng12màkhôngnghỉGiángsinhhayLễmừngnămmớinhưnhiềungườikháctạiMicrosoftcùngthamgiadựán.

Mặc dù Seattle Computer đã trang bị cho Microsoft một bản 86-DOS hồi tháng Chín, khiMicrosoftbáochocôngtyrằnghọcómộtkháchhàngOEMtriểnvọngvềhệđiềuhành,chưacóthỏathuậngiấyphépnàođượckýchođếncuốinăm1980.Điềuđódườngnhưchẳnglàmchomọingườibậntâm.“Chúngtôikhôngngầnngạichohọthửnghiệm”,lờiTimPaterson.Bướcsangnămmớisáungày,MicrosoftvàSeattleComputercuốicùngđãkýmộtthỏathuậntraocho Microsoft quyền không độc nhất được tiếp thị 86-DOS. Điều này có nghĩa là SeattleComputercóthểtiếptụccấpphéphệđiềuhànhcủahọchocáckháchhàngkhác.CuộcthươnglượngđượcđảmtráchbởiPaulAllenvàRodBrock,chủnhâncủaSeattleComputer.MặcdùbảnthỏathuậnđượckýbởiGates,anhvàBrockkhônghềgặphaybànvớinhau.Vớimỗigiấyphépconcủa86-DOS,MicrosoftthỏathuậntrảchoSeattleComputer10.000đô-la,cộngthêm5.000đô-lanếucócảmãnguồn.SeattleComputercũngnhậnđược10.000đô-la từviệckýthỏathuận.

“Chúngtôiđiđếnthỏathuậnkhádễdàng”,lờiPaterson,phóchủtịchcủaSeattleComputer.“ChúngtôithậmchícòngọiDigitalResearchđểbiếthọbánsảnphẩmrasao.Chúngtôicảmnhậnđượcmứcgiácả.”

Dĩnhiên,khôngaiởSeattleComputerbiếtrằngkháchhànhvôdanhcủaMicrosoftđimuahệ

điềuhànhlàIBM,vớidoanhsốgần30tỷđô-la.

Mộtđiềukhoảnquantrọngtronghợpđồngghirằng:“KhôngcóđiềugìtrongthỏathuậngiấyphépnàybuộcMicrosoftphảixácđịnhkháchhàngvớiSeattleComputerProducts.”

Brocknhớlại:“Điềuđócóvẻbấtthườngđốivớichúngtôi,nhưngchúngtôiđồngý.”

MicrosoftcuốicùngtrảchoSeattleComputertổngcộng25.000đô-latheocácđiềukhoảnhợpđồng,bởivìhọchỉcấpphéplại86-DOSvàmãnguồnchomộtkháchhàngduynhất,IBM.

MộtnguồntinởMicrosoftnắmđượcbímậtcuộcthươnglượngvớiIBMvềhệđiềuhànhkểrằng–MicrosoftđãcấpphépphiênbảnDOSđầutiênchoChàngKhổnglồXanhchỉcó15.000đô-la.Microsoftcũngnhậnđượctiềnchủquyềntrongviệccấpgiấyphép,mặcdùthỏathuậnchủquyềnlúcnàocũnglàmộtbímậtđượcgìngiữcẩnmậttạiIBMvàMicrosoft.“Chúngtôilàmộtcôngtynăngđộng”,mộtnhânviênMicrosoftchobiết.“Chiếnlượccủachúngtôilà,kiếmtiền bằng các ngôn ngữ. Nên nhớ, chúng tôi đã làm ăn với tất cả các ngôn ngữ, vàDigitalResearchthìlàmănvớiCP/M.VàkhigặpnguycơmấtmốilợingônngữvìIBMkhôngcóhệđiềuhành,chúngtôiđươngnhiênsẽgiảiquyếtvấnđề.Vàchúngtôigiảiquyếtvấnđềđóvớigiákhoảng15.000đô-la.Nhưng tôidámchắcvớibạnrằngchúng tôikiếm tiềnnhờBASIC.Chúng tôikiếm tiền từcácgiấyphépđãcóvàchúng tôiphảigiànhđượcvụhệđiềuhành.Khôngphảiđểkiếmtiền,khôngphảiđểấnđịnhtiêuchuẩnthếgiới,màđơngiảnchỉvìchúngtôikhôngthểbắtmốilàmănvềngônngữmàkhôngcónó.”

Có lúcO'Rear thắcmắckhôngbiếtanhcóchạyđược86-DOStrênphầncứngđangsửdụngtrongcănphòngnhỏ,chậtchộivàkhôngcửasổnàytạiMicrosofthaykhông.Cácvấnđềkỹthuậtvềphầnmềmvàphầncứngdườngnhưvôtận.CácmáymẫugiaođếnchoMicrosoftngaysaulễTạơnchỉlàmẫuphácthảothôsơ.Chúngchạykhôngtốtlắm.O'RearliêntụcgửithưchonhữngđốitáccủaanhtạiBocaRatonvềcácvấnđềthiếtbịvàphànnànvềkhókhăntrongviệcđápứngthờihạngiaohàng12/1củaDOSvàBASICdocáctrụctrặctrongphầncứngIBMcungcấp.

Microsoftkhôngkịpthờihạn12/1.MãichođếnthángHai,O'Rearcuốicùngmớicho86-DOSchạyđượctrênmáymẫu.Anhvẫncònnhớnhưinkhoảngkhắcấy:“Hìnhnhưlúcấykhoảngnửađêm.Đólàmộttrongnhữngkhoảnhkhắcvuisướngnhấtđờitôi,cuốicùngsaubaonhiêusựchuẩnbị,làmviệcvàđilại,hệđiềuhànhấykhởiđộnglênvàbáorằngnóđãsẵnsàngnhậnlệnh.Đólàmộtphútgiâykỳthú.”

Nhóm IBM ở Boca Ratonmuốn thực hiện nhiều sửa đổi trong hệ điều hành và Allen nhờ

Patersongiúpviệcnày.Cácthayđổiđềukhánhỏnhặt.Chẳnghạn,IBMđãmuốncómộttínhnăngvẫncòntrênDOSngàynay–nhãnngàygiờ.MộtthayđổikhácliênquanđếncáigọilàdấunhắcDOSđểlạitrênmànhìnhsaukhihệthốngđãkhởiđộng.DấunhắcmàPatersonthiếtkếcho86-DOSlàmộtchữcáitheosaulàdấuhaichấm.Gọnvàđơngiản.NhưngIBMmuốndấunhắccủaCP/Microsoft,làchữcáitheosaulàdấuhaichấmphảiđượctheosautiếptụcbằngdấu“lớnhơn”dùngtrongtoánhọc.

“Điềuđólàmtôimuốndẹpquáchmọithứ”,PatersonnóiđếnyêucầuvềdấucủaCP/M.Nhưnganhđãchấpthuận.Patersonđãkhônghaybiếtgìkhianhthựchiệncácsửađổitheoyêucầu.Anhkhôngcómáymẫu.Anhcũngchẳnghềbiếtnótồntại.

SeattlehơinghingờkháchhàngvôdanhcủaMicrosoftcóthểlàIBM.Mộtngàyđầuxuân1981,BrocknhậnđượcmộtcúđiệnthoạicủamộtngườithôngbáorằnganhtalàmviệcvớiIBMvàanhtađặtmộtcâuhỏivềhệđiềuhành.Brockbiếtcôngtymìnhchưacấpphép86-DOSchoIBMnênanhhỏingườigọixemanhtaởđâu.Ngườitagọingaylậptứccúpmáy.SauđóBrockcóđềcậpvớimộtđạidiệnkinhdoanhthỉnhthoảnggọiđếnSeattleComputerrằngMicrosoftđanglàmănvớimộtOEMbímậtvàhọkhôngmuốnchobiếttên.VìđạidiệnkinhdoanhmáytínhnóivớiBrockrằnganhtacũngnghecâuchuyệntươngtựtừmộtngườibạnởIntel.NhàsảnxuấtvimạchcũngcómộtthỏathuậnvớimộtOEMgiấutên.

TheonhưphạmvicủadựánPCvàsốlượngngườicủaIBMhoặcđangthựchiệnmáytínhhoặcviếtvềnóthìtintứcvềcôngviệccólẽlộraởMicrosofthoặcđơnvịHệthốngsơcấpởBocaRaton.Nhưngngoàinhữngtinđồn,cácchitiếtcụthểkhônglọtra,ítnhấtchođếnphútcuối.

Nhómkỹsư13ngườibanđầuđượcgiaochoDựánCờvuanhanhchóngđônglênthànhmấytrămngười.CáclậptrìnhviênởMicrosoftđùarằngđâylàdựánnhỏnhấtcủaIBMvàlớnnhấtcủaMicrosoft,IBMcósốngườiviếtyêucầuchomáytínhnhiềuhơnsốngườicủaMicrosoftviếtmã.O'Rear thườngbị chìm trongbiểnngườimàanhgiaodịch tạiBocaRaton.AnhcóquyềnđồngývớibấtcứđiềugìmànhómIBMyêucầuởanh.NhưngchỉcóGatesđượcphéptừchối.

“Nếuhọbảochúngtôiphảithếnàyhaythếkhác,cóthểchấpthuậnngaylậptức”,O'Rearkể.“Nhưng nếu không thì phải thông qua Bill. Tôi làm việc với rất nhiều người. IBM cómộtchươngtrìnhđểvạchkếhoạchtừngthờiđiểmnhỏvàtừngcuộcnóichuyện.Tôithườngnhậnđượcđiệncủamọingườiởtấtcảcáckhâu,từbanquảntrịhợpđồngđếnkhâuxemxétcácchitiếtkỹthuật,chođếnđánhgiátiếnđộcủachúngtôitrongviệcviếttàiliệu.Tấtcảnhữngcuộcgọinàycóthểtừnhữngngườikhácnhau.Tôicốgắngviếttấtcảnhữngthứnàychochạytrên

PC.Cứgọiđiệnba,bốncuộcmỗingàyvàlàmhếtnhữngchuyệnnày,rồitheodõinhữngcuộcđiệnthoại,xemxéttừngkhíacạnhnhỏ,haycốgắnghướngdẫnhọvềdựán,rấtnhiềuviệc,rấtcăngthẳng.”

NhữngngườithamgiadựántạiMicrosoftđềucăngthẳngkhôngthểtưởngtượng.Từngngàyqua,cácthờihạnchocácgiaiđoạnkhácnhaucủadựánbịtrễnảidocácvấnđềkỹthuật.HầuhếtcáclậptrìnhviênviếtmãchoPClàmviệcbảyngàymộttuần,thườngxuyênthứcsuốtđêm.Gateskhôngrờivănphòngnhiềungàyliền,trừkhianhcóviệcởBocaRatonđểbànvềviệcthiếtkếmáytínhvớiEstridgehaynhữngngườikhác.

Mặcdùkhôngviếtnhiềumã,nhưngGateslàngườixemlạihầuhếtmãphầnmềmdocáclậptrìnhviêncủaanhviếtchoPC.VàanhcũnggiúpđỡcácvấnđềkỹthuậtnhưAllen.Cảhaiđềnghịhayralệnhsửađổivềmãkhihọtìmthấychỗhọkhôngthíchhaynghĩrằngcóthểcảitiến.

Bradley,kỹsưphầnmềmcủaIBM,cònnhớmộtchuyếnđiđếnMicrosoftđểmangbộnguồnmớichomộtmáymẫubịhỏng.TrụctrặcđượcsửachữavàongàythứbảynhưngBradleyđượcvănphòngmìnhthôngbáoởlạiBellevueđếnthứhaiđểnhậnphiênbảnBASICmớimàlúcấyMicrosoftdựtrùsẽlàmxong.Nhưngđếnthứhai,GatesbảoBradleyrằngnóchưaxongvàthứbaquaylại.Khoảngđầugiờsánghômsau,BradleyrakhỏithangmáyvănphòngMicrosoft,đidọchànhlangvàthấyGatesnằmbòtrênsànvănphòngphíasauxemxétmộtbảninmáytínhkhổnglồvớimộtcâybútđỏvàsửađổitheoýanh.AnhđãthứcsuốtđêmđểkhửlỗiBASIC.

Mặcdùnhịpđộcôngviệckhôngngơinghỉ trongsuốtmùaxuân1981,Allenvàmộtvài lậptrìnhviênđãnghỉngắnngàyvàbayđếnFloridavàogiữathángTưđểxemphóngtàuconthoilầnđầu.“Đâylàlầnđầutiênvàrấtquantrọng”,lờiCharlesSimonyi,ngườiđãthuyếtphụcanhchàngAllenmệtlửcùngđi.Nhưngsuýtnữahọkhôngđiđược.Gatesđãlênkếhoạchmộtcuộchọpcôngtyvàothứsáungày11/4,ngàytàuColumbiadựtrùsẽphóng lên.Nhưngmột lỗiphần mềm của NASA đã làm hoãn chuyến bay đến chủ nhật nên Simonyi, Allen và MarcMcDonaldbayđivàothứbảy.HọthuêmộtchiếcxeởMiamivàláisuốtđêmdọctheobờbiểnFloridađếnMũiKennedy.TàuCrippen,phónglênquĩđạolúcbảygiờsáng.BaanhchàngnhiệttìnhcủaMicrosoftsauđóláixevềMiamivàbayvềnhà.

SimonyikhônglàmviệcchoDựánCờvua.AnhvừađượctuyểnđểđảmtráchtriểnkhaicácứngdụngcủaMicrosoft.MặcdùtậptrungphầnlớnvàodựánIBM,Microsoftkhôngthểlãngquênchuyệnlàmănkhác.CácmốilàmănvớikháchhàngOEMởtrongnướcvàởNhậtvẫntiếpdiễn.Các lập trìnhviênnhưSimonyi thựchiệnnhiềuứngdụng.Tronggiaodịchvớikhách

hàngkhác,MicrosofttậndụngsựhiểubiếtbímậtcủamìnhvềviệcIBMsắptungramáytínhcánhâncủariênghọdựatrênmạchIntel8088,theolờimộtnhàquảnlýđanglàmviệcchoMicrosoftlúcấy.“Chúngtôithườngcốgắngkhuyênmộtsốkháchhàngchọnbộxửlý16bit”,anhnói.“KhôngaibiếtrằngchúngtôiđangthựchiệnhợpđồngIBM.”

Ngày1/5,TimPatersonđếnlàmviệcởMicrosoft,nơianhđượcbiếtlầnđầukháchhàngmuahệđiềuhànhcủamìnhlàai.AnhđãhỏiAllenvềmộtchỗlàmtrướcđóvàituần.PatersonquyếtđịnhrờiSeattleComputervìBradleykhôngquyếtđịnhđượcnênbánsảnphẩmcủacôngtythôngquathưđặthàngcònPatersonkhôngmuốnlàmviệctheokiểuđó,côngviệcmàanhcholàgiốngnhưchămsóctrẻnhỏ.ỞMicrosoft,PatersonphốihợpvớiO'Rearvềhệđiềuhành.Đếncuốithángsau,DOSđãhoànthànhkhánhiều.

Côngtylớnmạnhnhanh,mộtphầndoquánhiềungườiđượctuyểnvàođểgópphầnthựchiệndựánIBM.ĐếnthángSáu,sốnhânviênMicrosoftđãgấpđôinămtrướckhoảng70người.

MộtlậptrìnhviênđượctuyểnvàothángSáu,RichardLeeds,cứtưởnganhgianhậpMicrosoftđể thụchiệnchuyệngìkhácchođếnkhianhđến làmviệcbuổi sángđầu tiên,kýbản thỏathuậnbảomậtvàđượcchobiếtanhsẽthamgiaDựánCờvua.MỗinhânviênMicrosoftthamgiadựánđềuphảikývănbảnnày.LeedsngạcnhiênkhinhìnthấymáyPClầnđầu.Nócóbànphímnhựatrongvàanhcóthểnhìnxuyênquacácphímđểthấycơcấubêndưới.“ChúngtôigọiIBMlàcôngtymáyđánhchữ”,anhkể.“Nhưngđiềungộnghĩnhởđâylàmộtcôngtymáyđánhchữkhôngnghĩrađượcbànphímhữudụng.”

LeedsđượccửlàmgiámđốcdựánvềCOBOL,mộttrongcácngônngữmàMicrosoftdựtrùgiaochoIBM.CôngviệccủaanhlàchuyểnđổiphiênbảnCOBOL8bitcủaMicrosoftthànhmộtphiênbảnchạytrênmạch16bit.

“Côngviệcởđấyrấtsôinổi”,Leedsnhớlại.“Mọingườithậtsựhăngsay,thậtsựtựhàođượcthamgiathựchiệnmáytươnglaicủaIBM…Côngviệckhôngngừngnghỉ.Tôilàmviệchơn65giờmỗituần.Tôicómộtngườibạngáivàtôiđãbịphànnànlàlàmviệcchưađủnhiều.Họmuốnconsốđólà80giờmỗituần.Cónhữnglúctôiđãlàmviệctới80giờ.”

KhidựánCOBOLhoàntất,Leedschỉđượchưởng14%thayvì15%nhưđãhứa.

LeedscóthóiquenthunhậpnhữngcâybútđãbịGatesnhai.Trongvòngvàitháng,bộsưutậpđãrấtlớn.Gateskhôngngớtloâuvềdựán.AnhbiếtrằngIBMcóthóiquentungrấtnhiềutiềnvàocácdựánnghiêncứuđểrồikhôngđiđếnđích.IBMthườngchorasảnphẩmkhôngthểtiếpthịđượcvàsaucùngchônvùinóvĩnhviễntronghệthốngquanliêukhổnglồcủamình.Mãi

chođếnnhữngngàycuốicùngtrướckhiPCđượccôngbố,GatesvẫnbịámảnhbởiýnghĩIBMsẽhuỷdựán.Nếucơnácmộngnàybiếnthànhsựthật,Microsoftsẽbị thươngtổnnghiêmtrọngbởivìGatesđãđầutưquánhiềunguồnlựccôngtyvàodựán.

“LúcnàomọingườicũngsợIBMsẽquyếtđịnhkhôngcôngbốmáynày,sợaiđólêntiếng:‘Khálắmcácbạn,nhưngchúngtôikhôngmuốnđivàolĩnhvựcmáytínhcánhânnày’”,O'Rearnhớlại.

GatesđặcbiệthốthoảngkhichuyênsancôngnghiệpInfoWorld,trongsốrangày8/5,tườngthuậtmộtcáchvôcùngchitiếtvềdựánPCởBocaRaton.GateslorằngnhữngcâuchuyệnnhưthếsẽlàmlộbímậtcủaIBMvàkhiếnhọhuỷbỏcôngviệc.

BàibáotrênInfoWorldđượcđặttựalà“IBMnhảyvàothịtrườngMicro.”NóđượcghiởBocaRaton.“MộtnguồntinđángtincậytrongnhómHệthốngsơcấpcủaIBMởBocaRatonđãcungcấpchoInfoWorldcácchitiếtđộcnhấtvềmáytínhcánhânmớicủaIBM”,bàibáoviết.“Hệthốngđượcdự trùcôngbốởNewYorkvàogiữa tháng7/1981.Bộxử lý trung tâmchohệthốngmớinàysẽlàIntel808816bit.”

Bàibáođềcậptiếpvềkíchthướcbộnhớmáytính,mànhìnhvàbànphím.Bàibáothậmchícònnóiđếnhệđiềuhành.“IBMđãtoantínhchuyệnsửdụngCP/Mlàmhệđiềuhànhđĩachomáytínhcánhân,nhưngđiềunàysẽlàmộtbướcphálệkhôngngờSoftCardvớichiếnlượctriểnkhaisảnphẩmcủaIBM”,InfoWorldđăng.“Thayvàođó,hệđiềuhànhchomáytínhmớinàysẽtươngtựnhưCP/Mvềnhiềuphươngdiện.Cácnhàthiếtkếkhôngnhắmđếnsựtươngthíchmàchỉtươngđồng.”

BàibáokếtthúcbằnglờiphảnbácmạnhmẽcủaphátngônviênIBM.“ChúngtôihỏiHarrySmiththuộcnhómHệthốngsơcấpxemanhtacóthểchochúngtôibiếtthôngtinvềphầnmềmứngdụngdựtrùchomáytínhkhông.Anhtađáp: ‘Theotôibiết,chúngtôikhôngđịnhđưarabấtcứsảnphẩmnàonhưthế’.”

GatesrấtkhóchịuvớicâuchuyệncủaInfoWorldđếnmứcngaylậptứcgọiđiệnchocácbiêntậpviênvớitưcáchmộtnhàphátngônviêncôngnghiệpvàsỉvảhọvềviệcđãđăngtinđồn.Thựctế,điềuduynhấtbàibáoghisailàthờiđiểmcôngbốchínhthức.IBMcôngbốmộtmáymớivàothángBảynhưngđólàmáySystem23DatamastermàBillSydnesvànhữngngườikháccủaDựánCờvuađãtừngthựchiệnPC.MáyDatamasterlàmộtmáytínhthươngmạinhỏtrịgiá9.830đô-lađượcthiếtkếđểcạnhtranhvớicáckiểutươngtựcủaDataGeneralvàDEC.

ViệccôngbốSystem23hiểnnhiênlàmchogiớibáochíthươngmạimấtcảnhgiác.Họđãtin

vàotinđồnIBMđangthựchiệnmộtmáytínhcánhân.TạpchíBusinessWeekđăngmộtbàingắn về buổi lễ công bố Datamaster ngày 28/7. “Khả năng của International BusinessMachinesCorp làmngạcnhiêncácđối thủvànhữngngườiquansát IBMvẫnkhônghềsuysuyển”,tạpchíviết.“IBMđãđịnhđưaramộtmáytínhcánhângiáthấpđểcạnhtranhvớicácmẫuphổbiếncủaAppleComputerIncvàRadioShackDivisioncủaTandyCorp.”

MộtngàytrướcIBMkhônngoanđánhlạchướngbáochívềmáyPCmớicủahọbằngcuộccôngbốDatamaster,Gatesđãkýbảnthỏathuậntàichínhchínhthứcgiúpanhtrởthànhmộttỷphúvànhiềungườilàmviệcchoanhtrởthànhtriệuphú.

Vớichỉ50.000đô-la,Gatesmuatấtcảbảnquyềnđốivới86-DOStrướcđóthuộcsởhữucủaSeattleComputerProducts.Đólàmộtcuộcmặccảthếkỷ.Mộtlầnnữa,Gateslạichứngtỏanhlàmộtdoanhnhânbậcthầy.

ChuyệnGatesđiđếnthươngvụnàykhởisựtừmộtngườibạncũtừthuởGatescònởMITS,EddieCurry.

SaukhiPertecmuađứtMITSvàonăm1977,CurrylàmviệcvớiPertecgầnbốnnăm,chờđợiđượctraotoànbộcácchếđộcổphầnanhnhậnđượctừcôngty.Tháng6/1981,anhgianhậpLifeBoatAssociates,nhàphânphốiphầnmềm.LifeBoatvừamớiđượcDatapointđếntiếpxúc(SteveWoodhiệnđang làmviệcchocôngtynày)để tìmhiểuxemLifeBoatcókiếmđượcCP/Mchạytrênmáytínhmới16bitcủahọkhông.NhiệmvụđầutiêncủaCurryởLifeBoatlàđếnDigitalResearchvàthươnglượngvềgiấyphépphiênbảnCP/M16bitcóthểsửdụngtrênmáycủaDatapoint.Khikhôngđạtđượcthỏathuận,CurrytìmđếnSeattleComputerởbờTâymàanhbiếtđangtiếpthịmộthệđiềuhành16bittênlà86-DOS.CurryđềnghịvớiBrockmứcgiá25triệuđô-lađểđổilấycácquyềnvớiDOS.TrongthờigianởSeattle,Curryđếnthămmộtnơikhác,đólàMicrosoft.AnhnóichoGatesbiếtlýdoanhđếnthànhphốấy.

“ChẳngcólýdogìkhôngnóivớianhấybởivìtôikhônglàmănđượcvớiBrockvàđểanhấytìmhiểuxemsao”,Currynói.“LifeBoatcócácquanhệkinhdoanhvớiBillvàtôinênnóichoanhtabiếtchuyệngìđókhôngổn.Hơnnữa,tôicóquanhệcánhânvớiBill.Chonêntôinóivớianhvềlờiđềnghị.”

Allen,ngườilàmviệcvớiSeattleComputertrướckia,đãviếtchoBrockmộtláthưđềnghịtraochoMicrosoftgiấyphépđộcquyềnbán86-DOS.AllennóiMicrosoftmuốncạnhtranhtrựctiếpvớiDigitalResearch.

“TôicảmnhậnPaulđangcầmđiệnthoạivàchúngtôiđãđiđượcnửađườngđếnthỏathuận

nghiêmchỉnh,tôicứnghĩthế”,Brockkể.“Họđịnhtrảgiá50.000đô-lavàchochúngtôicácđiềukhoảnưuđãivềviệcmuatấtcảcácngônngữcaocấpdoMicrosoftđưara.”

NhưngkhiBrocknhậnđượcthỏathuậndoluậtsưcủaMicrosoftthảora,khácvớinhữnggìAllennóivớianhquađiệnthoại.Giờđâynólàthỏathuậnbánhàng.Microsoftmuốnmuađứthệđiềuhành.SauđóhọsẽcấpphépngượclạichoSeattleComputer.

Vịluậtsư,ngườinhìnthấybảnthỏathuậnbanđầunày,kểrằngGatesđíchthânxemquavănbảnnàyvàtựtaysửađổinhữngquanđiểmchínhthànhmộtvụmuabánDOSthayvìmộtvụcấpphépđộcquyền.“Quảlàmộtquyếtđịnhsángsuốt”,vịluậtsưnói.“Microsoft,chứkhôngphảiSeattleComputer,sẽnắmquyềnsởhữuDOS.”

Brocknhớlại:“TôigọichoPaulvềviệcđó.AnhnóiluậtsưcủaMicrosoftchorằngnhưthếtốthơn.Tôithấychưathuyếtphụchoàntoàn,nhưngtôinghĩđến50.000đô-lavàchúngtôicầnvốnvàolúcấy.”

BrockkhôngchấpnhậnđềnghịcủaCurrygấpnămlầnmứcđóbởivìMicrosoft thỏathuậncungcấpchoSeattleComputercácphiênbảnnângcấpcủaDOS.BrockhìnhdungđiềunàysẽrấtcólợichoSeattleComputerbởivìTimPatersonkhôngcònthựchiệnhệđiềuhànhnữa.

“Microsofthẳnrấtnônnóng”,Brockkể,“vìhọcửSteveBallmerđến.Anhtatìmcáchhốithúcchúngtôithỏathuậnhợpđồngvàkýkết.Tôiđíchthângặpanhta.Anhtanóisơlượcvớitôichuyệnấycólợinhưthếnào,vàchẳngcógìthayđổidùhọsởhữuhaychúngtôisởhữu.TôiđoánanhtathuyếtphụctôibởivìPaulgọiđếnvàingàysauvàbảođếnBellevueđểcùngkýkết.”

Khi Brock đến Microsoft ngày 27/7, Allen gọi Paterson vào khi xem qua bản thỏa thuận.PatersonbảoBrockanhnghĩrằnglờiđềnghịnhưthếlàtốt.

“ChúngtôikhônghềbiếtIBMsắpbánnhiềumáytínhnày”,Patersonkể.“Họlàkẻngoạiđạotrongngành.Vềmặtnàođómọingườidườngnhưchorằngchúngtôinghingờsắpcóvụthànhcônglớnnày.Thậttìnhtôikhôngbiết.VìthếmuaDOSvớigiá50.000đô-lalàmộtcanhbạclớnđốivớiMicrosoft,nămănnămthua.”

TrướckhiBrockkýkếtthỏathuận,AllenđưaquachoGatesđangngồiởvănphòngkhác.BrocknghethấyGatesvàAllennóichuyện.NhưngGateskhônghềrachàoanh.Vàiphútsau,AllenquaylạivớibảnthỏathuậnvàBrockkýchuyểngiaoquyềnsởhữu86-DOSchoMicrosoft.

BrocktìnhcờgặpGateslầnđầuvàinămsau,trongmộtnhàhàngBellevuenổitiếngtên“Chàng

xấusốvàcávoi”.Cáitênthíchhợp.Cálớnđãnuốtcábé.HệđiềuhànhmộtthờitừngthuộcvềSeattleComputerkhiấyđãtrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệp;đến1991Microsoftđãthuđược200triệuđô-lamỗinămtừdoanhsốMS-DOS.

***

Ngày12/8/1981,hai tuầnvàhaingàysaukhiMicrosoftgiànhđượcquyềnsởhữuhệđiềuhànhtừSeattleComputer,IBMđãhớnhởgiớithiệumáytínhcánhânmớicủamìnhvớigiớibáochítạikháchsạnWaldorf-AstoriaởNewYorkCity.

Ngànhmáytínhđãkhôngcònnhưtrướcnữa.Microsoftcũngthế.LễcôngbốcủaIBMđượcdiễnragầnmộtnămsaungàybộsậucôngtyởArmonk,bangNewYorkchophépBillLowexúctiếnDựánCờvua,vớichỉthịphảihoàntấtmộtchiếcmáyđểchorathịtrườngtrongvòng12tháng.

“CôngtyInternationalBusinessMachinesđãkiênquyếtbướcvàothịtrườngmáytínhcánhânvà cácnhà chuyênmôn tin rằng công ty khổng lồ vềmáy tính có thểdẫnđầungành côngnghiệpnon trẻnày trongvònghainăm”,đoạnviếtcủamộtphóngviên trên tờWallStreetJournal,ngườiđãtheodõibữatiệcramắtPC.

Chiếcmáyđơnsơđượcgiớithiệungàyấychỉcóổđĩa,16kilobytebộnhớtruycậpngẫunhiênvàcógiálà1.565đô-la.Tínhthêmcácphầntựchọnkhác,giácảsẽnhanhchóngtănglên6.000đô-la.IBM,cùnghợptácvớiSearsRoebuck&Co..VàComputerLandCorp.đểbánPC,đãchàomờikháchhàngmộtbộcácphầnmềmvàsảnphẩmứngdụngchạytrênmáycủamình.ChẳngcóphầnmềmnàodoIBMchếtạo.

PhầnmềmcủaMicrosoftdànhchoPCgồmcóBASICvàtròchơiAdventure,sảnphẩmđầutiêncủacôngtykhôngthuộcdạngngônngữhayhệđiềuhành.“MicrosoftAdventuređưangườichơivàothếgiớitưởngtượngcủacáchangđộngvàkhotàng”,phátbiểucủaIBMvớibáochí.Đólàphiênbảnmáyvitínhcủatròchơiđãđượccáchackervàngườihâmmộchơinhiềunămtrên cácmáy tínhmini. Adventure nguyên thuỷ được viết trênmột lớn tại Viện Kỹ thuậtMassachusetts.NgườichơithamgiatròchơibằngcáchgõnhữnglệnhnhưWALKNORTHhayOPENTHEDOOR.Trênđườngđi,ngườiđiphảigiảiquyếtcácbàitoánđố,lừađốithủvàtìmrakhotàngđượcchôngiấu.

IBMgiớithiệunhiềuchươngtrìnhứngdụngchoPC,trongđócóchươngtrìnhbảngtínhnổitiếngVisiCalcvàmộttrìnhxửlývănbảntênEasyWritercủaInformationUnlimitedSoftware.CácứngdụngnàykhôngdínhdángđếnIBM,anhchàngĐạiuýCrunchđạochíchđiệnthoạiđã

viếtEasyWriter,ngheđâutrongthờigianthụántùsaukhicảnhsátliênbangbắtquảtanganhgọiđiệnthoạiđườngdàikhôngtrảtiềnbằngdụngcụcủamình.(ĐạiuýCrunchlàmộtbiệtdanhđượcđặtchoanhsausựkiệnanhkhámphácáicòiđồchơitrongcáchộpngũcốcđiểmtâmcùngtênphátramộtâmsắckhiếntổngđàicủacôngtyMáytínhBellnốituyếnđườngdàichongườigọi).

MặcdùDOSlàhệđiềuhànhduynhấtdànhchoPCkhinóđượcđưaragiớithiệutạiNewYorkCity,IBMcuốicùngđãđiđếnđượcmộtthỏathuậnvớiGaryKildallvềmộtphiênbảnCP/M16bit.NhưnghệđiềuhànhcủaDigitalphảisáuthángsaumớihoàntấtvàkhitungra,CP/McógiácaohơnnhiềusovớiDOS.Ngoàira,IBMcũngchobiếthọchỉhỗtrợtiếptụcchoDOS.

Chẳngcólễ lạtgìnhiềuởMicrosofttrongngàytrọngđạikhibứcmànbímậtđượcvénlên.SteveBallmerxétờtelexcủabảntinDowJonesvàdánlêncửachính.Mọingườicườivuivẻ,bắttayvàvỗlưngnhau.Nhưngkhôngcótiệctùnglinhđình;khôngcótiếngchampagnenổ.Cònquánhiềuviệcđểlàm.MộtphiênbảnmớicủaDOSđãđượcbắttaythựchiện.

Khôngaithậtsựbiếtphảitrôngđợiđiềugì.“Chúngtôichorằngnósẽtrởnêntrọngđạibởiđólà IBM”, lờiO'Rear. “Nhưngtôikhônghìnhdungđượctầmvóc.Tôichỉnghĩnhiềuđếnkhíacạnhphầncứng.Lúcấytôikhôngnghĩnhiềuđếnsựphânrẽcủahệđiềuhànhvàtácđộngnósẽgâyra.Tôicònnghĩrấtnhiềurằng86-CP/MsẽcựckỳquantrọngvàIBMDOSchỉdànhchoPC.”

Từ“clone”(nhái)chưacótrongngữvựngcủangành.

KhoảngmộttuầnsaubuổilễcôngbốcủaIBM,MicrosoftnhậnđượcmộtláthưcủaIBM.“Kínhgửinhàcungcấp”, láthưviết.“Cácanhđãthựchiệncôngviệctốtđẹp.”Đólàmộtcáchxácnhậnrấtthântìnhđốivớicuộchônnhân.MặcdùIBMxinlỗiGatesrấtnhiềulầnvềláthư,đólàdấuhiệucủanhữngchuyệnsắpxảyđến.MộtcôngtyhônphốivớiIBM,nóthườngbịđárađườngsaukhituầntrăngmậtkếtthúc.

Chương5.LớnmạnhNgàythứsáu,13/11/1981,nhưthườnglệvàothờigianấytrongnămởvùngTâyBắcbênbờTháiBìnhDương,mộtcơnmưanhẹrơikhắpSeattle.NhưngcảcơnmưaphùnlạnhlẽolẫncáingàyxuixẻotrênlịchcũngkhônglàmmấtđinỗihàohứngcủađámngườihuyênnáođangtụtậpởphòngSeahawkscủaquánRamadacạnhxalộliênbangsố520,đốidiệnvớiSeattleởbênkiahồWashington.Đôilúctiếnghòhéttrongcănphòngnghenhưmộtcuộctụtậpcổđộngcủacácsinhviênđạihọctrướcmộttrậnbóng lớn.Đó làcuộchọptoàncôngty lầnthứhaicủaMicrosoft.

Bầukhôngkhírấtsôinổi.BillGatesvàngườibạnnốikhốSteveBallmertunghoànhcứnhưnhữnghoạtnáoviênchứkhôngphảinhữngnhà lãnhđạo,kíchđộngtinhthầncủahơn100nhânviênthànhmộtlànsóngphấnkhíchqualờitrìnhbàyhăngsayvềtươnglaicủacôngty.

GatesvàBallmerđãthiếtlậpmộttruyềnthốngcôngtyvàongàymưatháng11ấy:CuộchọpcácnhânviênMicrosoftlúcnàocũnglànhữngsựkiệnsốngđộngvàthúvị.

Hằngnăm,Gatesvàcácnhàlãnhđạokhácđềucốgắngsángtạovượtbậcsovớinhữnggìđãthựchiệnđượctrướcđóđểtạophấnchấnchonhữngnhânviêntrungthànhđếnnghebáocáovềsốliệulợitứcvàdoanhsố.Năm1991,chẳnghạn,GatesđếncuộchọphàngnămtrênmộtchiếcmôtôHarleyDavidson,dẫnđầumộtđoànmôtô.Hơn7.000nhânviêntrungthànhđãcổvũnhiệtliệt.

Năm1981,Gatesđãkhôngxuấthiệnngoạnmụcnhưthế.Thựctế,anhđãnhườngvịtríchomộttrongcáclậptrìnhviênmớicủaMicrosoft,CharlesSimonyi,ngườiđãđưarabàithuyếttrìnhđivàolịchsửcôngtyvớitêngọi“QuảbomDoanhthuSimonyi”.

“Charleslàcâyđinhcủacuộchọp”,lờikểcủaJeffRaikes,ngườimớichỉlàmviệcvớiMicrosoftvàingày,đượctuyểnmộtừAppleComputerđểtiếpthịcácsảnphẩmphầnmềmứngdụngcủaMicrosoftđangđượctriểnkhai.

AnhchàngngườigốcHungarynàylàlậptrìnhviênnòngcốtphụtráchviệctriểnkhaicácứngdụngMicrosoft.Khiđứngtrướccácnhânviêntrongngàymưahômấy,anhgiảnggiảirằngcôngtysắpsửađầutưmạnhmẽvàocácứngdụng.Thịtrườngchomáytínhcánhânvẫncònrấtphânmảnh;máyIBMPCvớihệđiềuhànhmớicủaMicrosoftvẫnchưatrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệp.

SimonyinóirằngmụctiêucủaanhlàlàmchocócàngnhiềuứngdụngkhácnhaucủaMicrosoftchạytrêncàngnhiềunềnmáytínhkhácnhaucàngtốt.Anhchỉvàomộtbiểuđồlớnmôtảkếtquảcủachiếnlượcnày.Mỗidòngbiểuđồ,từdoanhthuchođếnnhânlực,khởiđầukhábằngphẳngvàrồibùngnổtăngvọtđilên.Trong15nămhaykhoảngđó,theobiểuđồcủaSimonyi,mọingườitrongtiểubangWashingtonđềusẽlàmviệcchoMicrosoft.

Khinhìnthấycácconsốtrênbiểuđồ,khoảng100nhânviêntrongphòngSeahawksđãvôcùngphấnkhích.

DoanhthucủaMicrosoftítnhấttănggấpđôihàngnămkểtừkhiGatesvàAllenthànhlậpcôngtynăm1975.Đến1981,doanhthuđãlênđếngần16triệuđô-la.Nhưngbướcpháttriểnthậtsựchỉmớibắtđầu.

“Thậtlàhàohứngkhilàmviệcởmộtnơiđangpháttriểnnhanhđếnthế”,lờilậptrìnhviênBobWallace.“Cólúctôikhôngcònnhớchúngtôiđãtănggấpđôinhânviênvàgấpbadoanhsốmỗinămhayngượclạinữa…”

KhônglâusaukhicuộcdichuyểncủaMicrosoftđếnvùngSeattle,Gatesbảomộttrongcáclậptrìnhviêncủaanhtrongmộtbữatiệcrằnganhcóhaimụctiêu–thiếtkếphầnmềmkhiếnchomáytínhtiệníchđếnmứcmẹanhcũngdùngđượcvàgâydựngmộtcôngtytolớnhơncôngtyluật của bố anh. Đến tháng 11/1981,một trong haimục tiêu ấy đã biến thành hiện thực.Microsoftcónhiềunhânviênhơnvàđang thu lợinhiềuhơncôngty luậtShidlerMcBroomGates&Lucas.Thựctế,Microsoftđãpháttriểnnhanhđếnđộvàocuộchọpnhânviênlầnthứhai tháng11, công tyđã chuyểnhết từ toànhàngânhàng trung tâmBellevueđến cácvănphòngrộnglớnởtoànhàNorthup,cáchvàitrămmétsovớiquánRamadacạnhxalộliênbangsố520.

MộtphíatoànhàNorthupđốidiệnvớimộtnhàhàngănnhanhtênlàTheBurgermastervàthưkýcủaGateschẳngmấychốcđãlưusốđiệnthoạiđểcóthểnhanhchónggọimónănGatesưathích:hamburger,thịtránvàchocolate.KhônglâusaukhihọdờiđếntoànhàNorthup,MiriamLubowđếnăntrưavớiGatesvànhữngngườikhácởmộtnhàhàngsangtrọngcủaBellevue.Gatesgọirượuđắttiềnchobànănvàhamburgernhưthườnglệchomình.

KhôngchỉsựpháttriểnnhânlựcbuộcMicrosoftphảidờiđếnvănphòngmớinăm1981màcònvìcôngtyđangtáitổchứccôngty.Gatestrởthànhchủtịchhộiđồngquảntrị,Allengiữchứcgiámđốc.Thếrồi,trongmộtbướctiếnđượchoạchđịnhcẩnthậnvàđãđượcthảoluậnkỹ, Chủ tịchBill đã bán5%cổphần củaMicrosoft, trị giámột triệuđô-la, choTechnology

VentureInvestors,mộtcôngtyđầutưvốnởMenloPark,California,trungtâmSiliconValley.DavidMarquardt,mộtchânquantrọngtrongTVI,đượccửlàmgiámđốccủahộiđồngquảntrịmớicủaMicrosoft,GatesđãđượcgiớithiệuvớicácviênchứcTVImộtnămtrướcbởiBlairNewman,mộtchuyêngiamáytínhvềsauđãtựtử.

Microsoftkhôngcầnvốnliêndoanh;Gatesthựcchấtmuốnhuyđộngkinhnghiệmchuyênmôncủacôngtyấybằngthủtụcliênkết.Anhcũngxácđịnhcôngtynêncổphầnhoáđạichúng,nhưAppleComputerđãlàmnămtrước,tháng12/1980.ChínhBallmerđãthuyếtphụcGatesbánđimộtphầncôngtynhưmộtkhoảnđầutưlâudàitrongtươnglai.

“Chúngtôichỉnémmộttriệuđô-laấyvàongânhàngnhưtấtcảnhữngtriệukia”, lờiSteveSmith,giámđốckinhdoanhđầutiêncủaMicrosoft.

Làmộtcôngtytưnhân,Microsoftgiờđâycóthểđềxuấtchếđộcổphầnkhuyếnkhíchchonhânviên.Mặcdùđãcólờiphànnànvềviệcthiếuchínhsáchcổphầncôngty,hầuhếtnhữngtaynghềkỹthuật làmviệcchoGateshẳnsẽvẫnở lạivớiMicrosoftchodùkhôngcóchínhsách.Nhưngchínhsáchchiacổphầntrongcôngtykhiếndễthuhútngườigiỏihơn.Cácnhânviêncóthểmuacổphiếukhoảng1đô-la.Việcsởhữucổphầncôngtytạonêntinhthầnlàmviệctíchcựcvớimứclươngthấp.Microsofttrảlươngkhônghậuhĩnhlắmsovớicáccôngtykháctrongngànhnhưngrấthàophóngvềcácchínhsáchcổphần.(Khicôngtychàobáncổphầnracôngchúngvàonăm1986,mộtsốnhânviênkỳcựuđãtrởthànhtriệuphútrêngiấytờ).

“Lươngbổnglúcnàocũngtốt,nhưngkhôngbaogiờquáhậu”,mộtlậptrìnhviênđanglàmviệcchoMicrosoftnăm1981khichínhsáchcổphầnđượccôngbốtheosauviệctáitổchứcnói.“ChẳngaithậtsựlàmviệcnghiêmchỉnhởMicrosoftchođếnkhibắtđầucócổphần.Họtrảlươngkhônghậu,nhấtlàkhibạnxemxétđếngiờgiấclàmviệc.Sựđềnbùlớnlaođốivớihầuhếtmọingườilàđượclàmviệcởmộtnơimàbạnbiếtnhiềuvềtươnglaicủangànhhơnởcácnơikhác.Mặcdùphảimấtmộtthờigiandàicảthếgiớimớinhậnthấyđiềuđó,mọingườiởMicrosofthiểuýnghĩacủacôngtyngaytừtrước.Chưabaogiờtôicómộthoàinghitrongđầu,kểtừlúctôiđượctuyểndụng,vềviệcMicrosoftsẽtrởthànhcôngtyquantrọngnhấttrongngànhmáytínhcánhân.”

Gatesluônnhấnmạnhthôngđiệpđóvớicáclậptrìnhviêncủamìnhmỗikhicódịp.

***

Mộtngàycuốinăm1981,GatesđếngặpRichardLeeds,giámđốcdựánCOBOL,mộttrongcác

ngônngữMicrosoftgiaochoIBMdànhchomáyPC,trongmộtcănphòngcủatoànhàNorthupbênngoàivănphòngLeeds.GatesđangcốgắngtrìnhbàyvềđiềumàanhcholàưutiênhàngđầucủaMicrosoft.VàđầuanhđangnghĩđếnchiếnlượchệđiềuhànhcủaMicrosoft.“ChúngtaphảiloạiDigitalResearchrangoài”,anhnóivớiLeeds,taynàyđấmvàolòngbàntaykia.

Cùnglúcấy,MicroProđangcóchươngtrìnhxửlývănbảnbánchạynhấtmangtênWordStar.Lotuscôngbốmộtchươngtrìnhbảngtínhtênlà1-2-3vàocuốinăm1982nhanhchóngquamặtVisiCalc.

RõràngMicrosoftthắngcuộccạnhtranhkhôngthôichưađủ;Gatesmuốnloạicácđấuthủrakhỏithịtrường.“Billđãsớmbiếtluậtcủatròchơilàhuỷdiệtsựcạnhtranh”,lờimộtnhàquảnlýMicrosoftlàmviệcvớicôngtyđầuthậpniên1980.“Sauđósẽkhôngcónhiềuđốithủđươngđầuvớibạnnữa.Theolýthuyếtxácsuất,bạnsẽgiatăngxácsuấtchiếnthắngnếubạncóítđốithủhơn.”

VàolúcGatesđưaralờiđedoạ,DigitalResearchđangthựchiệnmộtphiênbảnhệđiềuhànhCP/M16bit chomáy tínhcánhân.KhiCP/Msaucùngđược tungrachoPCvàomùaxuân1982,nócógiá240đô-la,đắtgấp4lầnDOS.RốtcuộcDigitalphảihạgiáđểcótínhcạnhtranhhơnvớiMicrosoft.

Gatesmuốn loại trừDigitalResearch trướckhiCP/Mđượcbáncho IBMPCvà có thể cạnhtranhtrựctiếpvớiDOS.KhônglâusaukhiPCcủaIBMramắt,GatesđềnghịvớingườibạnEddieCurrythuộcLifeBoatAssociatesrằngcó lẽMicrosoftphảiđưaDOSracôngchúngđểloạitrừdứtkhoátCP/M.CólẽGateschỉnửađùanửathật,theolờiCurry,nhưnglờinóiấychothấyGatesrấtmongmuốnloạitrừđượccôngtymàanhchorằngcóthểlàđốithủquantrọngđốivớihệđiềuhànhPC.

“BillvôcùngquyếttâmloạiDigitalrakhỏithịtrường”,lờiCurry.“ĐólàmộtphầnchiếnlượccủaBill.”

Gatesquytụquanhmìnhnhữngcánhtaytincậycócùngýchísátphạt.Haitrongnhữngngườinày,KayNishivàSteveBallmer,thamgiavàomỗibướcchiếnlượcGatesthựchiệnvàođầuthậpniên1980,theomộtnhàcựuquảnlýcủaMicrosoft.“KaycũngquyếttâmnhưBillmuốnhạgụcDigital”,anhnói.“VàbạnphảikểcảBallmernữa.Bangườinàylànhữngkẻrấthănghái.Digitallàmộtmụctiêurấtquantrọngđốivớitấtcảchúngtôi.”

MộtphầnchiếnlượccủaGateslàhuyđộngthậtnhiềulợithếtrongcôngnghiệphỗtrợchoDOSđểCP/Mtrởthànhmộtthứlỗithời.Đếnlúcnày,anhcốgắngthuyếtphụccácnhàsảnxuất

sửdụngDOS trênmáyhọ.Đôikhi, anhphảiápdụngcảnhữngbiệnphápmạnh.Một trongnhữngtrườnghợpnhưthếlàvụmáytínhRainbowdoDigitalEquipmentCorporationđưaranăm 1982. Bấy giờ, DEC thống lĩnh thị trườngmáy tínhmini với loạtmáy PDP nổi tiếng.Rainbowlàcuộcthửnghiệmđầutiêncủacôngtyvềmáytínhcánhân.MáyRainbowđộcnhấtvônhịởchỗnócóhaibộxửlýchophépchạycácphầnmềm8bitvà16bit.Theomộtnguồntintìnhbáokinhtếđángtincậy,máyRainbowbanđầuđượcdựtrùthiếtkếchỉchạyCP/M.NhưngGates“thuyếtphục”DECcuốicùngthêmcảkhảnăngchạycảDOS.Theonguồntinnày,DECmuốnđưađượcMicrosoftWordvàoRainbow.Ứngdụngxử lývănbảnnàyđangđượctriểnkhaitạiMicrosoftnăm1982,nhưngđếnnămsaumớiđượctungRainbowchínhthức.MặcdùcácphiênbảnWordđượcthiếtkếhoạtđộnghoặctrênmáyCP/MhoặcDOS,GatesvẫnđòithươngvụWordvớiDigitalEquipmentphảikèmcảhệđiềuhànhDOS.

“Tôicònnhớhọ(cácviênchứcDEC)bảotôihọsẽkhôngtheochânIBMtrongsựvươndậycủaDOS”,nguồntinchobiết.“VàđólàmộtcáigaiđốivớiBillvìnướccờđầucủaanhlàgiànhđượcthỏathuậncủatấtcảcácOEMvớiDOSđểDigitalbịloại,vàquantrọnghơn,đểDOSđượcbảođảm.SựkiệnDECchọnmộthệđiềuhànhkháclàmộttrởngạichoBill…Nhưngkhisuyxétlại,DECđãđưaDOSvàonhưmộtphươngántuỳchọn.TôichẳnglạgìvềviệcBillbảohọnếuhọmuốnMicrosoftWord,ítrahọphảiđềxuấtDOS.”

CurrychorằngsẽcólợichongànhvềlâudàinếuMicrosoftđánhbạiđượcDigitalđểgiànhquyềnkiểmsoáthệđiềuhànhsẽtrởthànhtiêuchuẩnmáytínhcánhân.

“TakhôngthểtintưởngởnhữngngườinhưGaryKildall”,lờiCurry.“Anhtakhôngcótầmnhìn,sựamhiểuvấnđề…NếubạnnóichuyệnvớiBillvềbấtcứcôngtyphầnmềmhaybấtcứcôngtyphầncứngnào,rấtcókhảnănganhtasẽkểđượcchobạntênngườilãnhđạo,doanhsốcủahọnămngoái,sảnphẩmhọđangthựchiện,sảnphẩmhọgặpvấnđềgì.Anhtahếtsứcamtườngvàtựhàovềviệcnắmvữngtìnhhìnhtrongngành.Kildallkhôngbaogiờđượcnhưthế.”

RốtcuộcthìMicrosoftkhôngphảibậntâmvềCP/Microsoft,mặcdùphảimấtmộtthờigiansốđôngcácnhàsảnxuấtmáytínhmớinhấttríhỗtrợchoDOS.MáyIBMPClàmộtcúchấnđộngtức thời và với DOS đóng vai trò hệ điều hành duy nhất của máy trong sáu tháng đầu,Microsoftđãsớmnhảyvàovịtrídẫnđầu,cònCP/MthựcsựbịdạtkhỏithịtrườngIBMPC.

MS-DOSđãtrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệpdođàthànhcôngtolớncủaPCcũngnhưdotácđộngcủavịchủtịchMicrosoftxôngxáo,cókhảnăngcạnhtranh.TrongkhiIBMPCdầnphổbiến,ngàycàngnhiềucáclậptrìnhviênthamgiaviếtphầnmềmchomáytínhvàhệđiềuhànhmàGatesđãchiếmhữu.

TrướccuộccôngbốPCvàotháng8/1981,Commodore,ApplevàTandyđãlàbaanhcảtrongngànhmáytínhcánhân,với75%thịphần.KhôngaitrongsốhọnghiêmtúcnhìnnhậnIBM,bởivìnóchẳngcótínhcảitổ.Máytínhnàychỉsửdụngcôngnghệvàphầnmềmhiệncó.

NhưngđóchínhlàýđồcủanhómBocaRaton.“Khichúngtôilầnđầunhennhómýtưởngvềmáytínhcánhânnăm1980,chúngtôiđãnóiđếnviệcIBMcóvịtríđặcbiệtđểthiếtlậpcáctiêuchuẩnnhưngchúngtôiquyếtđịnhkhôngđưaracáctiêuchuẩn”,nhàlãnhđạoDựánCờvuaDonEstridgelýgiảitrongmộtcuộcphỏngvấnvớitạpchíBytehainămsaukhiPCđượccôngbố.“Chúngtôitintưởngmạnhmẽrằnglàmtheohướngkhácbiệtlàđiềusailầmnhất.Chúngtôiđiđếnkếtluậnđóbởivìchúngtôinghĩrằngứngdụngmáytínhcánhânsẽvượtxagiớihạntầmnhìncủamọingườinăm1980.Chúngtôinhậnđịnhrằngkhôngcómộtnhàcungcấpphầnmềmhaymộtnhàsảnxuấtphầncứngđơnlẻnàocóthểcungcấptoànbộcácchứcnăngmàkháchhàngmuốn.Chúngtôikhôngchorằngmìnhđangđưaracáctiêuchuẩn.Chúngtôichỉcốgắngkhámpháthịtrườngvàsauđóchếtạomộtchiếcmáy,mộtchiếnlượctiếpthịvàmộtkếhoạchphânphốiphùhợpvớinhữnggìđãđượctiênphongvàthiếtlậpbởinhữngngườikhácvềmáymóc,phầnmềmvàcáchệthốngtiếpthị.”

KhônglâusaucuộcvénmànbímậtchínhthứccủaPCởNewYorkCity,AppleComputerđãdươngdương tựđắcđăngnguyênmột trangquảngcáo trong tờWallStreet Journal. “ChàomừngIBM”,làtiêuđềcủabàiquảngcáo.“Chàomừngquývịbướcvàothịtrườngkỳthúvàhệtrọngnhấttừlúccáchmạngmáytínhkhởixướng35nămvềtrước.ChúngtôitrôngchờsựcạnhtranhđầytráchnhiệmnhằmnỗlựcvượtbậcphânphốicôngnghệMỹnàyrathếgiới.”

ChủtịchAppleJohnSculleyvềsauphátbiểutrêntạpchíPlayboyrằngđăngmộtquảngcáonhưthếchẳngkhácnàocôbéquàngkhănđỏmờichósóivàonhàbàngoại.“Giữatựtinvàtựphụlàmộtranhgiớitinhvi”,Sculleynóivớingườiphỏngvấnông.“Tấtcảchúngtôiđãhọcđượcrấtnhiều.”

IBMPCchẳngmấychốcđãápđảoAppleIIvàmọimáytínhkháctrênthịtrường,mộtphầnnhờmộtchiếndịchquảngcáotruyềnhìnhkhiếnPCtrôngnhưmộtchiếcmáythânthiệnvàdễsửdụng.ThịtrườngnhắmđếnchoPCkhôngphảilàgiađìnhmàlànơilàmviệc,nơimàtừlâuIBMđãthiếtlậpđượctêntuổi.Rốtcuộc,IBMđãđánhgiáthấpnhucầuthịtrường.Doanhsốsovớibanđầuđãtăngđến800%.CơsởBocaRatonkhôngsảnxuấtkịpPCđểđápứngnhucầuthịtrườngvàdẫnđếntồnđọngrấtnhiềuđơnđặthàng.Từtháng8đếntháng12năm1981,IBMđãbán13.533máytínhcánhân,vớidoanhthu lênđến43triệuđô-la.Đếncuốinăm1983,hãngđãbánhơnnửatriệuPC.

Cuốinăm1981,Microsoftbắtđầuthựchiệnmộtphiênbảnnângcấphệđiềuhànhmớicủamình.TimPatersonlotấtcảviệcmãhoáđợtnângcấpđầutiênnày,đượcgọilàDOS1.1.Nóchophépthôngtinđượcghitrênhaimặtđĩa,nhờthếnânggấpđôidunglượngđĩacủamáyIBMtừ160Klên320K.

KhibảnnângcấpDOS1.1hoàntấtvàotháng3/1982,GatesvàPetersonlênđườnggiớithiệuhệđiềuhànhcủaMicrosoftchạytrênPC.Cáccuộctrìnhdiễnvớicáccôngtyphầncứngvàdânchúngởhaibênbờbiển thườngđược tổchức trongcácphòngkháchsạn.NógợinhớđếnchuyếnđingàynàoGatesthamgiatrongđoànlưuđộngMITSnăm1975đểbiểudiễnBASICchạytrênAltair.

Mặcdùchuyếntrưngbàylưuđộngnàylàmộtthànhcông,PatersonnghỉviệctạiMicrosoftvàtrởvềlàmviệcvàocuốithángBavớiRodBrocktạiSeattleComputerProducts.NhờthươngvụvớiGates chophépBrockkếthợpDOSvàngônngữ lập trìnhMicrosoftvớiphầncứngcủaSeattleComputer,SeattleComputerđã thànhcôngrựcrỡtrongnăm1982, thuđượchơn1triệuđô-lalợitứctừ4triệuđô-ladoanhthu.

Sauđó,MicrosoftbắtđầuthựchiệnDOS2.0,phiênbảnkếtiếpcủahệđiềuhànhMicrosoftchoIBMPC/XT(“XT”viếttắtcủaExtendedTechnology–côngnghệmởrộng),máytínhđầutiênlưutrữdựliệutrênđĩacứngthayvìđĩamềm,DOS2.0làchươngtrìnhtinhvihơnnhiềusovớiDOS1.0.Nócó20.000dònglệnh,sovới4.000dònglệnhcủaphiênbảnhệđiềuhànhđầutiên.

MáyPC/XTđượcIBMchínhthứccôngbốởNewYorkCityvàotháng3/1983.Vớigiá4.995đô-la,gồmmộtđĩacứng10megabytecũngnhưổđĩamềm360K.Máytínhấycũngcó128Kbộnhớtruycậpngẫunhiên,tứclớngấphailầnmáyPCnguyênthuỷ.

Joe Sarubbi, người phụ trách nhóm IBM PC ở Boca Raton, làm việc chặt chẽ với Gates vàMicrosoftvềdựángầnsuốtnăm1982.“Billngạomạnnhưngsắcsảovềchuyênmôn”,Sarubbi,hiệnnaynghỉhưuvàsốngởFlorida,hồitưởnglại.“Anhtathíchtrắcnghiệmkiếnthứcchuyênmôncủabạn.Anhtacũngthườngphảnđốitôibởivìtôithúcépdữdộinhómanhtathựchiệncáchiệuchỉnh.Anhtathườngnói:‘TôisẽgặpDonEstridgengàythứsáu,’thếlàtôinói:‘Bill,tôichảcầnbiếtanhsẽgặpaihayanhđịnhlàmgì.Tôilàgiámđốcdựánvàanhphảihoàntấtcôngviệcthôngquatôicònkhôngthìkhôngxongđâu.’”Hơn500điềuchỉnhđãđượctiếnhànhtrênDOS2.0trướckhinóhoạtđộngtrênPC/XT.

***

Trongnỗlựckhôngngừngđểthốnglĩnhngànhphầnmềmmáytínhcánhân,kếhoạchcạnh

tranhcủaGateslúcnàocũnglàcốgắngthiếtlậptiêuchuẩncôngnghiệp.

“Chúngtatạoratiêuchuẩn”từlâuđãlàphươngchâmcủaMicrosoftvàđượcGatesraogiảngchođếnkhinóthấmvàolinhhồncôngty.Microsoftgiànhquyềnkiểmsoátthịtrườngngônngữvàhệđiềuhànhbằngcáchápdụngchiếnlượcấnđịnhtiêuchuẩnnày.NhưngBASICvàMicrosoft–DOSkhôngchỉtrởthànhnhữngtiêuchuẩncôngnghiệp.Chúngđãtrởthànhnhữngconbòsữađemlạilợinhuậnổnđịnhđểtàitrợchosựpháttriểnvựơtbậccủacôngty.KhiGatescuốicùnghướngsựchúýđếnthịtrườngbánlẻphầnmềmứngdụngđanggiatăngvàonăm1982,anhcũngmuốnMicrosofttrởthànhmộtngườiấnđịnhtiêuchuẩntronglĩnhvựcấy.Anhdựđịnhđánhchiếmthịtrườngtiêuthụbéobởấybằngmộtcuộctấncôngồạtchớpnhoáng,nhưnghoárađólàmộtcuộcchiếngaygohơnanhtưởng.

Làmộtkẻchânướtchânráotronglĩnhvựcứngdụng,Microsoftđứngtrướcmộtcuộccạnhtranhgaygo,chốngchọivớinhữngtêntuổikỳcựutrongngànhnhưMicroProvàVisiCorp.VềsauGatesđãnhìnnhậnanh“ngớngẩn”khikhôngthamgiavàolĩnhvựcứngdụngsớmhơn.

Năm1982,VisiCalc,conngựagiàcủaVisiCorp,vẫncòn làbảngtínhbánchạynhất trênthịtrường.Nóđãdẫnđầunhóm,ngàycàngtỏrakhôngcóđốithủsovớilúcđượcđưarabanămtrướctạiHộinghịMáytínhQuốcgiaởNewYorkCity.GatesquyếtđịnhVisiCorpsẽlàmụctiêuhàngđầucủaMicrosoft.GatesđãđểmắtđếnVisiCorpkểtừlúcanhvàVernRaburncốgắngbấtthànhlạinhằmmuamộtnửacôngtytừDanFylstranăm1979.

GatesdựđịnhđánhbạiVisiCorpbằngsảnphẩmứngdụngđầutiêncủaMicrosoft,mộtbảngtínhtên làMultiplan.Mùaxuân1982, trongkhimộtnhómlậptrìnhviêntạiMicrosoft thựchiệnDOS2.0,mộtnhómkhác,đứngđầulàCharlesSimonyi,đangđiđếnhoàntấtMultiplan.Đượctriểnkhaimấtvàinăm,MultiplanlàứngdụngđầutiêntrongmộttácáigọilàứngdụngMulti-Tool(Đacôngcụ)màGatesmuốnSimonyivànhómcủaanhtatriểnkhaitrongvònghainămsauđó.

SimonyiđãnghỉviệcởXeroxPARC,mộttrongnhữngtrungtâmnghiêncứumáytínhhàngđầucủaquốcgia,đểlàmviệcchoGates.Họcùngchungcáinhìnvềviệcsángtạophầnmềmkhiếnchomáytínhdễdàngsửdụnghơnbaogiờhết.GatesmuốncácứngdụngtrởnênquantrọnghơnđốivớiMicrosoftsovớihệđiềuhànhcủahãngvàSimonyilàthiêntàilậptrìnhanhlựachọnđểthựchiệnđiềuđó.AnhsẽtrởthànhmộttrongnhữngcánhtaytrungtínnhấtvàđángtincậynhấtcủaGates,mộtthànhviêncủagiới lãnhđạoMicrosoft luônluônđượcchủtịchlắngngheýkiến.Họrấtgiốngnhau,ngoạitrừhoàncảnhxuấtthân.CharlesSimonyi là loạinhânvậtcóthểbướcratừtrongcâutruyệncủaHoratioAlger,mộtchàngtraikhởisựtừtay

khôngvàrốtcuộccóđượcchiếcphảnlựcLearcủariêngmình.

SinhởBudapest,Hungary,banămsauChiếntranhThếgiớithứHai,Simonyikhicònlàmộtthiếuniênđãnhìnthấychiếcmáytínhđầutiên,mộtchiếcmáytocỡcănphòng,doNgasảnxuấtvớivàinghìnchiếcbóngđènđiệntửđượcgọilàUralII.ChacủaSimonyi,mộtgiáosưkỹthuậtđiệntử,đãthuxếpchoconmìnhlàmtrợlýmộtkỹsưlàmviệcvớimáytính.MáyUralIIcó4Kbộnhớ,bằngcỡAltair.

“SựkỳthúmàtôicóđượcvớiUralIInăm1964cũnggiốngnhưsựkỳthúmàBillcóđượcvớiAltairnăm1974”,SimonyiđãkểvớitácgiảSusanLammers.(ThựcraGatestriểnkhaiBASICchoAltairnăm1975).

Chươngtrìnhmáytínhđầutiêncủaanhlàmộtngônngữcaocấpmàanhbánchonhànước.Trongmộthội chợởBudapest, Simonyi trao chođoànđại biểumáy tính thươngmạiĐanMạchmộtchươngtrìnhmẫuanhđãviếtvàbảohọmangchươngtrìnhcủamìnhvềĐanMạchvàtrìnhbàyvớinhữngngườicóquyềnquyếtđịnh.HọđãmờiSimonyilàmviệc.Ởtuổi13,anhđãtừbiệtgiađìnhbướcvàothếgiớiphươngTâyvàlãnhđịakỹthuậtcaobaolacủamáytính.

SimonyilàmcôngviệclậptrìnhviênmộtnămởĐanMạch,dànhđủtiềnghidanhvàoĐạihọcCaliforniatạiBerkeley.Năm1972,anhđượctuyểnmộlàmviệctạiPARC, trungtâmnghiêncứumáytínhcủaXeroxmởtạiPaloAlto,California,gầnĐạihọcStanford.SimonyilấybằngcaohọctạiStanfordtrongkhilàmviệctạiPARCvàviếtluậnántiếnsĩvềphươngphápviếtmãriêngcủaanh.(KhiSimonyiđếnlàmviệctạiMicrosoft,phongcáchlậptrìnhcủaanhđượcgọilà“phươngphápHungary”).

VớitàitrợtừXerox,PARCnhanhchóngtrởthànhmộtcơsởnghiêncứuvàtriểnkhaihàngđầutrongcảnước.ChínhPARCđãthiếtkếmáytínhthửnghiệmAlto–mạnhhơnnhiềulầnsovớiAltair.Công trìnhhuyềnhoặcấyđãgợi cảmhứngchoSteve Jobs triểnkhaiMacintoshchoAppleComputervàBillGatestriểnkhaiWindows.CácnhàkhoahọcnghiêncứutạiPARC,pháthuycôngtrìnhthựcnghiệmtạiTrungtâmNghiêncứuStanford,cũngđãkhaiphámộtcôngnghệgọilàGUI,haygiaodiệnngườidùngđồhoạ,triểnkhaimộtchươngtrìnhngônngữtiêntiếnmangtínhcáchmạngchomáyAltogọilàSmallTalk,hoạtđộngnhưmộtphiênbảnsơkhaicủaWindows. SmallTalk hiển thịmenu trênmàn hình và sử dụng công nghệ trỏ-ấn gọi là“chuột”đượctriểnkhaibởiViệnNghiêncứuStanford.

Năm1981,XeroxgiớithiệuStar,mộtmáytínhchếtạotạiPARCđưacôngnghệphầnmềmGUItiếnmộtbướcxahơn.Đểhoàntấtmộttácvụcụthể,ngườisửdụngtrỏvàocácbiểutượng,

nhữngkýhiệunhỏtrênmànhìnhmáytính, thayvìđánhcác lệnhphứctạp.Đểxoátậptin,chẳnghạn,chuộtđượcdùngđểđặtmộtcontrỏlênbiểutượngthểhiệnsọtrác.Chỉvớimộtcúnhấpchuột,tậptinbiếnmất.

Starlẽrađãđượcđưarasớmhơn,nhưngXeroxvừakhôngquantâmđếntiềmnăngthươngmạicủacôngtrìnhđangthựchiệntạiPARC,vừaphảnứngquáchậmchạpvớithịtrường.KếtquảlàPARCbắtđầumấtđimộtsốngườigiỏinhấtcủamìnhvàotaynhữngcôngtyíttrìtrệhơnnhưApplevàMicrosoft.

“TôimấttintưởngởkhảnăngcủaXerox”,Simonyinhớlại.

Ngaysaukhiquyếtđịnhbắtđầutìmkiếmmộtcôngviệcmớivàocuốinăm1981,SimonyiđãăntrưavớimộtcựuđồngnghiệpPARC,BobMetcalfe,ngườivừathànhlậpcôngtyphầnmềmcủariêngmình,3Com.MetcalfechoSimonyimộtdanhsáchnhữngngườitronggiớiđểtiếpxúctìmviệc.DẫnđầudanhsáchlàtênBillGates.

“TôigọichoBillvàSteveBallmervàbảohọphảichộplấycơhộimàgiữSimonyi”,Metcalfekể.“Vàdĩnhiênhọđãlàm.”

“Chúngtôicómộtcuộcgặpmặttuyệtdiệu”,SimonyinóivềchuyếnđầutiênđếnMicrosoftđểdựphỏngvấnvớiGatesvàBallmer.“Tôithậtlàcóấntượng…Billthấuđáovềtươnglaiđếnkhôngngờ.Đólàđiềumàtôikhôngngờởmộtdoanhnghiệp,sovớiXerox,chỉlàmộthãngđànem.ChúngtôinhưnhữngtaytrưởnggiảhọclàmsangởXerox.ChúngtôicứtưởngAppleIIlàthứnhảmnhí.”

SimonyicũngcóấntượngvềviệcGatesbiếtquáthạovềlậptrình.“MọingườibànvềsựmaymắncủaBill,vềbốmẹanhthậttuyệtvời.Nhưngkhiđếnđây,tôikhôngquantâmđếngiađìnhanh.Tôitrôngmongvàokhảnăngamhiểukinhdoanhvàtầmnhìncủaanhvềtươnglai,mộtcáinhìntỏrasángsuốt.”

SaukhituyểnmộSimonyi,Gatesbỏ100.000đô-lamuamộtmáyXeroxStarvàmáyinlaser,khiếnMicrosofttrởthànhmộttrongcáccôngtyđầutiênmualoạimáytínhnày.

GatesđangđặtnềnmóngchocuộctriểnkhaiWindowscủaMicrosoft,cũngnhưcáctrìnhứngdụngchomáytínhMacintoshcủaApple,nhữngthứtíchhợpgiaodiệnđồhoạngườisửdụngvàotrongthiếtkế.

“Starkhôngphảimộtchiếcmáythựcsựphổbiến,nhưngnóđượctạorađểbạnsửdụngnhằmtìmhiểuđôiđiềuvềnguyênlýgiaodiệnngườisửdụng”,lậptrìnhviênBobWallacekểlại.

MặcdùMacintoshcủaAppleđếnđầunăm1984mớiđượcchínhthứccôngbố,cuộctriểnkhaibímậtcủanóđãđượctiếnhànhởCupertinotrước1981.Thựctế,Gatesđãđượcxemquamáymẫuđầutiênvàkhicácmẫubổsunghoànthànhđầunăm1982,AppleđãâmthầmchuyểngiaochoMicrosoft.ApplemuốnMicrosofttriểnkhaiphầnmềmchoMacintoshvàhoàntấtsẵnđể giao hàng cùng nhữngmáy tính đầu tiên. Microsoft có số người thực hiện phầnmềmMacintoshcũngnhiềunhưSteveJobscósốngườithamgiadựánấyởApple.

CũngcónhữngmáymẫutừcáccôngtykhácgửiđếnMicrosoft,hầuhếtđượcđặttrongnhữngcănphòngcógiấydánlênváchkínhđểkhôngaicóthểnhìnvàobêntrong.

CácnhàsảnxuấtmáytínhthườngcungcấpchoMicrosoftmáymẫunhiềuthángtrướckhimáytính của họ tung ra để có thể cài đặt phầnmềm hệ thống. Mặc dù không khí làm việc ởMicrosoftvẫnrấtthânmật,cáclậptrìnhviênvẫnmặcquầnjeanvàáothun,nhưngvấnđềanninhtrởnêncẩnmậthơnnhiềusovớinhữngngàyđầuởAlbuquerque.

“Trước dạo làm việc nghiêm chỉnh với IBM, mọi thứ đều bày ra, nằm phơi trên bàn”, lờiWallace,người rờiMicrosoftđể thành lập công typhầnmềmriêng củamìnhvàođầunăm1983.“ỞAlbuquerque,chúngtôicómộtcáibànlớnvàbạncóthểthấychừng20máytínhcánhânkhácnhautrênbànchuẩnbịtungravàonămsau.Mọithứsẽdiễnratrongthếgiớimáytínhđềunằmtrênchiếcbànấy.Chẳngcógìlàbímậtvàchẳngainghĩđếnchuyệnấy.NhưngrồiIBMápđặtrấtnhiềuvềvấnđềbảomật.VàcôngviệcvớiMacintoshcũngthế.Đãđếnlúcbạnbiếtsẽcómộtcuộccôngbốtrọngđạitrongngànhvềmáytínhmới…Mộtsốcănphòngđượcdángiấybêntrongkínhđểbạnkhôngthểnhìnvào,bạnbiếttrongđóđangcómộtdựánbímật.Thếrồibạnđọcthấytrênbáorằngmộtmáytínhmớiđãđượccôngbốvàbạnđidọchànhlangthấytấtcảgiấyđãđượcgỡrakhỏimộtcănphòngvàthếlàcómộtchiếcmáymới.”

NhữnglậptrìnhviênduynhấtkhônglàmviệctheonhữngyêucầubảomậtnghiêmngặtđượcápđặtbởihoặcApple,IBM,hoặccácnhàsảnxuấtmáytínhkháclànhữngngườiđangtriểnkhaiMultiplan.

VớiMultiplan,CharlesSimonyiđãthừakếmộtdựánđangđượctiếnhànhhơnmộtnăm.Năm1980,khidựánđượcbắttaythựchiện,GatesthuêmộtcốvấnbênngoàiđểkiểmtratoànbộVisiCalcvàlậpmộtbáocáovềviệccảitiếnnórasao.GateskhôngthíchphươngpháplàmviệccủaVisiCalcvàanhdựđịnhcảitiếnkhôngchỉcáchhoạtđộngcủanómàcảhìnhthức.Mộtbảngtínhgồmnhiều“ô”khácnhau,vàtrongVisiCalcnhững“ô”nàyđượcthamchiếubằngtoạđộ,chẳnghạnnhư“A10”.GatesmuốndùngtiếngAnhchocácôcủaMultiplan,chẳnghạnnhư

“Doanhsố.ThángSáu”.SimonyicảitiếnMultiplannhiềuhơnnữa.RútratừcôngviệccủaanhtạiPARC,anhđãtíchhợpcácmenuthânthiện–ngườisửdụngvàosảnphẩm.

Multiplanđượchoàntấtnăm1981,nhưngcuộcthửnghiệmbetatoàndiệnđãlàmtrễdịpramắtcủanó.(Trongmỗilầnthửbeta,sảnphẩmđượctraomiễnphíchomộtsốkháchhàngchọnlọcđểsửdụngmộtthờigian.Bằngcáchnày,cáclỗikhôngtìmthấytrongquátrìnhtriểnkhaicóthểđượcpháthiệnvàloạitrừtrướckhisảnphẩmđượcđưaratiếpthịchínhthức).CuộcramắtMultiplancũngbịhoãnlạitrongkhiMicrosofthoànthiệncáccôngcụphầnmềmcho phép chuyển đổi dễ dàng bảng tính của mình sang các nền máy tính khác. Mặc dùMicrosoftđãtriểnkhaihệđiềuhànhchomáytínhcánhânIBM,ngaycảGatescũngkhôngtinrằngmáyấyhayDOScủaanhsẽtrởnênthànhcôngnhưthựctế,thốnglĩnhcảthịtrường.VìthếmộtmụctiêuthenchốtcủaMicrosoftđốivớiMultiplanlàtínhtươngthích.Multiplanphảilàmộtứngdụngcóthểchạytrêncácmáykhácnhauvàcáchệđiềuhànhkhácnhau;rốtcuộcnóđãđượchiệuchỉnhđểchạytrênhơn80nềnmáytínhkhácnhau.

“Mọingườiđềuphỏngđoánvề tương lai của thị trườngmáy tính cánhân”, lời JeffRaikes.“Thậttìnhchúngtôiđãđoánsai.Chúngtôicứtưởngsẽcóhàngchụcnền,cólẽcóđếnhàngtrăm.”

Multiplanđượcchínhthứcgiớithiệuvàomùahè1982vàđượcchàođónkhắptrongngành.TờSoftwareReview(ĐiểmtinPhầnmềm)đãchobiếtMultiplandễsửdụngvàđánhgiánó“xuấtsắc”vềtấtcảcáckhíacạnhkiểmnghiệm,vàcònnóithêmrằng:“Multiplandườngnhưđượcthiết kế vớimục tiêuđộcnhất là chiếm lấy vị trí thủ lĩnh thị trường củaVisiCalc”. Lúc ấy,VisiCalcđãbánđượcgần400.000bảnkểtừlầnramắtnăm1979.

GatestinrằngMicrosoftgiờđâyđãcóbảngtínhcóthểtrởthànhtiêuchuẩncôngnghiệp.Hoáraanhđãlầm.VisiCalccuốicùngcũngbịđánhgụcnhưngngườihạnókhôngphảilàMicrosoft.

***

NhữngphiênbảnMultiplanđầutiênđượctungradànhchoAppleIIvàIBMPC.SauđólàmộtphiênbảnchocácmáychạytrênhệđiềuhànhCP/M.Multiplanchẳngmấychốcđãchạytrênhàngchụcmáytínhkhácnhau,từmáytínhminiPDP-11doDECchếtạochođếnOsborneIBM,máytínhnhỏnhấttrongngành.

OsborneIBMvớibángiá1.795đô-lalàconđẻcủanhàcôngnghiệpbậcthầyAdamOsborne.Đólàmáytínhthươngmạixáchtayđầutiênkinhdoanhthànhcôngtrênthếgiới.

ThoạtđầukhiOsbornetriểnkhaimáytínhmớicủamình,ôngxincấpphéphệđiềuhànhCP/MtừGaryKildallvàlàmviệcvớiGordonEubanksvàGatesđểcóngônngữBASICcủahọ.ÔngđềxuấtvớiGatesvàKildallcổphầntrongcôngtymình.OsbornerấtquýnểGatesvàôngmuốncónhàlãnhđạotrẻtuổinàytronghộiđồngquảntrịcủamình.Gateschấpthuậnđềxuấtcổphầnnhưngkhôngnhậnchứcvụấy.

“Anh ta là một trong số ít người trong ngành cómột sự nhạy bén chuyênmôn sâu sắc”,OsbornenóivềGates. “Anh ta lànhànghiệpchủduynhất trongngànhbiếtxemxétmãvàđánhgiávềchúng.Anhtacókhảnăngxemxétvànhậnxétngườilậptrìnhđúnghaysai.”

NhưngOsborne,mộtconngườirấtđứngđắn,nóigiọngAnhchuẩn,đãđặtnghivấnvềcungcáchcủaGatestrongmộtlĩnhvựckhôngchuyênmôn–quanhệvớiphụnữ.Năm1982,GatesngheđâuđãcóquanhệvớivợmộtnhàquảnlýởhảingoạicủaOsborneComputer.Ngườiphụnữnày40tuổivàđãlậpgiađìnhnhiềulần.

“Khi ấy Bill quả thật thích những phụ nữ lớn tuổi hơn”, một quản lý khác của OsborneComputerchobiếtvềmốiquanhệnày.Ngườiphụnữấyđãchủđộng,theolờinhàquảnlý.“ChịtađãquyếtđịnhsẽdandíuvớiBillGates.”KhiOsbornepháthiệnquanhệnày,ôngđãnóichuyệnvớiGatesvàyêucầuGateschấmdứt;anh tađang làm tổnhạimộtcuộchônnhân.GatesbảoOsborneđãxenvàochuyệnriêngcủaanhta.

Cuộchòhẹnkéodàikhônglâu.VàOsborneComputercũngthế.Năm1983,côngtytuyênbốphásản.Trongvònghainăm,doanhthuđãvọttừsốkhônglênđếnhơn100triệuđô-la.Nhưngsựtăngtrưởngấykhôngđượckiểmsoát.Côngtysụpđổdonợchồngchấttừkếtquảcủachiếnlượccóvấnđề.

OsbornebướcvàothịtrườngrộnglớnvàbéobởvớimáyOsborneI.Microsoftcũngthấytiềmnăngđốivớimáytínhnhỏ.Suốtnăm1982,côngtyđãgópphầntriểnkhaicáigọi làRadioShackModel100,mộtmáytínhxáchtaynhỏđủđểđặttrênlòng.MáylaptopModel100làconđẻcủaKayNishi,đạidiệnlưuđộngthếgiớicủaMicrosoftởViễnĐông.ÝtưởngcủadựánđãkhởinguồntừcabinhạngnhấtcủamộtchiếcBoeing747JumboJet,bayởđộcaogần11.582mtrênTháiBìnhDương.

NishiđangbaytrởvềTokyosaumộtcuộchọpthườngxuyêncủaanhvớiGatesthìpháthiệnramìnhđangngồicạnhKazuoInamori,chủtịchcôngtygốmcôngnghiệpkhổnglồKyoceraCorporation.Nishi,ngườicótàilàmxiêulòngcảmộtcănphòngtoànnhữngngườihoàinghi,bắtđầumiêutảchoInamorivềmộtmáytínhxáchtaycómànhìnhtinhthểlỏng.Nishibảo

máytínhcóthểnhỏđủđểcấtvàocặp.

AnhchàngNishisaysưa,tóctaibùxù,gươngmặtbúngrasữa,vậnquầntâyvàáokhoáchẳnphải trông rất ngộnghĩnh.Rõ ràng, anh ta khôngphải doanhnhânNhật điểnhình.NhưngNishinóirấtxuôitai.InamorinóiKyoceraCorporationsẽrấtsẵnsàngsảnxuấtmáytínhấy.

Chẳngmấychốc,Nishiđãtìmđượcnhữngngườikhácthamgiadựán.Hitachiđồngýsảnxuấtsốlượnglớnmànhìnhtinhthểlỏng8dòng.

Vài thángsau,NishiđápmáybayđếnFortWorth,bangTexas,đểđưaramộtmôhìnhchoRadioShack.GatesmuốnRadioShacktiếpthịmáytínhởMỹvàanhđãthuxếpchoNishigặpJonShirley,ngườikhiấy làphóchủ tịchvề tiếp thịmáy tínhchoTandyCorporation.Nishitrìnhbàymộtmẫuđãđăngkýbảnquyềncủaanhvàkếhoạchtiếpthịđượckhởisự.NECsauđóđãkýkếtbánmáytínhấytạiNhật.

RadioShackModel100thểhiệnýtưởngcủaanhvềmộtmáytínhlýtưởng.

“TôicònnhớNishichạyloanhquanhvớichiếcmáytínhcỡmáytínhtiềncủaanhta,khoevớimọingười:‘Tươnglailàđây,mọithứđềutíxíu’,lờiRaymondBily,ngườigianhậpMicrosoftvớivaitrònhàtriểnkhaiphầnmềmnăm1982.”

MặcdùModel100bánhàngkhôngchạynhưTandydựtrù,nóvẫnđượcxemlàmộtthànhcôngvềtiếpthịvàkỹthuậtvàđượchàngnghìnnhàđạidiệnkinhdoanhvàphóngviênlưuđộngsửdụng.

***

CùngvớiviệcđẩymạnhMicrosoftvềkinhdoanhứngdụngvàbánlẻ,GatescũngmuốnmởrộngthịtrườngcôngtyrangoàinướcMỹ.AnhđãđếnNhậttrướccácđốithủvà,vớitàikinhdoanhxôngxáocủaKayNishi,giànhđượcthịphầnlớncủathịtrườngngônngữtạiđây.Kếtquảlàhàngtriệuđô-ladoanhsốđổvàokétcủaMicrosoft,gầnbằngnhữnggìcôngtythuđượctừtấtcảcácthươngvụởnướcMỹ.NhưngchâuÂuvàcácthịtrườnghảingoạikhácvẫnchưađượcđộngđến.

Đầunăm1982,GatesquyếtđịnhMicrosoftcầncómộtBộphậnQuốctế.AnhtraonhiệmvụchoScottOki,mộtngườimớituyểntừtậpđoànSequoiachuyênchếtạohệmáytínhchocácbácsĩ.

OkisửngsốtkhiGatesyêucầuanhtổchứcBộphậnQuốctế.AnhchỉmớiđếnchâuÂumộtlần

trongđời.Khônglâusau,OkibáochoGatesanhđãsoạnxongmộtdựánkinhdoanhchoBộphậnQuốctế.

“Dựánkinhdoanhlàgì?”Gateshỏi.VịchủtịchMicrosoftchưabaogiờnghenóitớimộttrongnhữngcôngcụhoạchđịnhkinhdoanhcơbảnnhấtnày.

DựáncủaOkiđịnhthờiđiểmthànhlậpchínhthứccủaBộphậnQuốctếvàotháng4/1982.Microsoft sẽ thành lập các chi nhánh tại châuÂu và các nơi khác, tìm kiếm các đại lý địaphươngđểlocôngviệc.VớiOki,đólàkhởiđầucủanhiềunămlàmviệcthấtthường20giờmỗingày.“Tôilàmviệchàngtuầnvớinhịpđộđó”,anhnói.

Thoạtđầu,sựthànhcôngtrongcôngviệcthâmnhậpcácthịtrườngnướcngoàidiễnrachậmchạp.Đếnnăm1983,DigitalResearchchiếmlĩnhthịtrườnghệđiềuhànhởchâuÂu.PhảimộtthờigianmáyIBMPCvàcácmáytươngthíchchạytrênMicrosoft-DOSmớitrởnênphổbiếnnhưởMỹ.Tuynhiên,trongvòngvàinăm,MicrosoftđãcóđầyđủcácchinhánhởÝ,ThuỵĐiển,Úc,Canada,Nhật,MexicovàHàLan.

ĐólàthờikỳsungmãncủaMicrosoftởcảhaibờĐạiTâyDương.Mộttrongcácnhàquảnlýcôngty,nhớvềnhịpđộhoạtđộngvàocuốimùahè1982,đãnói:“Chúngtôiđanggiớithiệucácsảnphẩmvàonhiềuthịtrường.ChúngtôiđanglậpcácvănphòngtạichâuÂu.ChúngtôiđangpháthuyDOS,rasứchạCP/M.ChúngtôiđangrasứcpháttriểnvịthếcủaMultiplan.ChúngtôibắtđầunóiđếnWord.ChúngtôivẫncònđẩymạnhXENIX.ChúngtôiđangthựchiệnCOBOLmới.Quảlàkhủngkhiếp.”

GatesvẫncònđiềuhànhMicrosoftkháđơn thươngđộcmã.Nhưngcácvấnđềvềkỹ thuậtchoánrấtnhiềuthờigiancủaanh–anhluônmuốnxemxétlầncuốimọiviệc.Allen,ngượclại,lạiđangthamgianhiềuhơnvàoquảnlý.Anhđãđảmđươngtráchnhiệmvềcáchệđiềuhànhvà loạt sản phẩm ứng dụngMulyi-Tool. Steve Ballmer, trong hai năm làm việc, đã thuyênchuyểnkhắptrongcôngty,giữvaitrògiảiquyếtcácrắcrốilưuđộngchoGates,tổnggiámđốcBộphậnSảnphẩmTiêudùng,phóchủtịchcôngtyvàcuốicùng làgiámđốctàichính.Anhcũngphụtráchviệctuyểndụngvàthuêngười.

VớiviệctuyểnmộnhữngngườinhưRaikes,OkivàSimonyivàocácvịtríquảnlýthenchốttrongcôngty,MicrosoftđãnhắmđếngiớikỹthuậtcótinhthầncạnhtranhcaohơnlàcácnhàquảnlýlãoluyệnvớibằngMBAQuảntrịKinhdoanh.Trọngtâmcủaviệctuyểndụnglàtìmkiếmnhữngnhânviêntrẻtuổiđặcbiệtthôngminhvới lònghăngsay,nănglựckỹthuậtvànhiệttìnhmạnhmẽ.Biếtviếtmãquantrọnghơnbiếtviếtdựánkinhdoanh.

NhưngBallmernhậnthấyMicrosoftcầnmộtnhàquảnlýchuyênnghiệp.Côngtyđangrơivàoquátrìnhđadạnghoávàđứngtrướcnhữngvấnđềquảnlýtấtyếuphátsinhdosựpháttriểnvàkhuếchtrươngquánhanhchóng.MọingườirấtquantâmvấnđềliệuMicrosoftcónhântàiquảnlýtrụcột,cũngnhưcócơcấuquảnlýthíchhợp,đểtiếnvàotấtcảnhữnglĩnhvựccạnhtranhdữdộinàyngayhaykhông.Mùahè1982,BallmerthuyếtphụcGateschophépanhbắtđầutìmkiếmchủtịchđiềuhànhđầutiênbênngoàicôngty,mộtngườicóthểđỡđầnmộtphầngánhnặngchoGates.

Mặcdùđãcótiếngtămđángkểtrongngành,Microsoftvẫncònlàmộtcôngtykhánhỏ,vớichưatới200nhânviên.HầuhếtnhữngbướcpháttriểnbùngnổtrongngànhmáytínhcánhânđềudiễnratạiSiliconValleyởCaliforniavàkhólòngchiêudụcácnhàquảnlýcôngnghiệphàngđầuchuyểnđếnOregonhayWashington.Nhiềuứngviênkhảdĩđượctiếpxúcđãkhôngcònmuốn đến đó. Thất vọng, chuyên viên săn đầu người doMicrosoft thuê đã gọi JamesTowne,mộtbạncũởtrườngKinhdoanhStanfordđanglàmviệcchoTektronix,mộtcôngtytrịgiá1,2tỷđô-lachuyênsảnxuấtthiếtbịkỹthuật.

ỞTektronix,Towneđanglầnbướctrênnấcthangđịavị,thăngtiếnsuốt12nămtừmộtnhânviêncấpthấp lênthànhphóchủtịchphụtráchbộphậnlớnnhấtcủacôngty,vớidoanhsốhàngnămkhoảng700 triệuđô-la và khoảng7.000nhânviênkhắp thế giới.NhưngTownemuốn thayđổi.VàTowne làmộtngười gốcPortland-TektronixnằmởBeaverton, chỉ cáchSeattle180dặmvềhướngNam.

Saucuộcthuyếtphụcngắn,TowneđồngýnhậncôngviệctạiMicrosoft.

TownechẳngphảimẫungườiđiểnhìnhcủamộtanhchàngMicrosoft.Trạc40,cóvợvàhaicon,anhlớnhơn15tuổisovớituổitrungbìnhcủamộtnhânviênMicrosoftvàkhôngcóbềdàykỹthuật.Yếutốmàanhcólàtríthôngminhvàsứclực,nhữngphẩmchấtmàBallmervàGatesđòihỏiởnhữngngườithenchốtlàmviệcchocôngty.Townelàmộtngườihoạtbát,tintưởngcấptrênvàlàmviệcmộtcáchtếnhị.AnhlàmộtsựtươngphảnvớiGatesvàBallmer,nhữngngườimàphong cáchkhônghề tếnhị.Bất chấpnhững thành công tài chính to lớn,Microsoftrấtcầnmộtcungcáchquảnlýthíchứng,điềumàTownesớmpháthiện.Côngtáckếtoáncủacôngtyhàngtriệuđô-lanàyvẫncònđượcthựchiệntrênmộtmáytínhRadioShack.Nhữngngườitiếpthịkhônghềbiếthọcóthểbánmộtsảnphẩmvớigiábaonhiêu.Khôngcóhệthốngngânsáchhaycơcấulương.Chẳnghạn,cósựchênhlệchlớntrongcácchínhsáchcổphầndànhchonhữnglậptrìnhviênlàmviệcnhưnhau.TownethấydườngnhưởMicrosoftcómộttriếtlýrằngđểtrởnêngiàusángtạo,conngườiphảiquênđimọichuyện.

“Đâylàthờiđiểmhệtrọngđốivớicôngty”,TownenóitrongcuộcphỏngvấnvớiSoftaik,tạpchíchuyênngànhchongườisửdụngmáytínhcánhânIBM.“Côngviệccủatôilàdẫndắtcôngtyđiqua thờikỳ từ20 triệuđến60 triệuđô-ladoanhsố…Tôikhôngphảidânphầnmềm,nhưngtôithíchcôngtynày…thíchgiúphọgiảiquyếtcácvấnđềchuyênmôn.Tấtcảcơcấuởcáccôngtylớnđềukhácnhau,nhưngchúngtaphảinhậnthấyrằngđốivớinhữngngườithôngminh,lớnthìkhôngđẹp.”

MộttrongsốcácnhàquảnlýcủaGatesđãkhôngchốngchọinổibướcpháttriểnbùngnổcủacôngty.VernRaburn,chủtịchBộphậnSảnphẩmTiêudùng,chịutráchnhiệmtriểnkhaicácthị trườngbán lẻnơibáncácphầnmềmứngdụngmới củaMicrosoft.Microsoft ít cókinhnghiệmtronglĩnhvựcbánlẻnhiềurủiro.Hãngthườnglàmănvớicácnhàsảnxuấtmáytínhcầnđếnngônngữhayhệđiềuhành.Việcthâmnhậpthịtrườngbánlẻtiêudùngđòihỏikhôngchỉnănglựckỹthuật.Nócònđòihỏimộtbộphậntiếpthịvàkinhdoanhmạnh.

ƯuthếtolớncủaRaburnnằmởcácmốiquanhệvớinhữngngườiđitiênphongthuởbanđầutrongngành.Anhbiếttừngngườivàanhlàmănđơngiảnbằngcáchnhấcđiệnthoạigọichobạn bè. Trước đó ởMicrosoft anh đã đạt những kết quả rực rỡ bằng những tình bạn này.NhưngcáchlàmăncủaanhkhôngđápứngđượcMicrosoftkhicôngtylớnmạnh.Cầncómộtđườnglốitiếpthịnghiêmtúcvàbàibảnhơn.

“Chúngtôicầnđạtđếnmứcđộtinhvivềphânphối”,lờimộtnhàquảnlýMicrosoft.“ChúngtôicầncácchiếnthuậtkinhdoanhbaoquáthơnvàxôngxáohơnápdụngchomộtIBMchứkhôngphảichomộtcôngtynhỏ.”

Gatesphải cam lòngnhìnnhận rằngRaburn,dù làmộtngườibạn tốt, khôngphải làngườithíchhợpđểđưaMicrosoftđếnmứctinhviđó.Raburnbácbỏchuyệnanhbịsathảihayyêucầutừchức.“Nhiềuchuyệnđãxảyra.NếutôikhôngthôiviệcchắchẳnBillsẽphảisathảitôi”,Raburnnói.“Chỗđókhôngphảicủatôi…TôirờiMicrosoftvìđókhôngphảilàmộtchỗthúvịđểtôilàmviệc.Đólàmộtmôitrườngmàtôiđãkhônghoạtđộnghữuhiệu.Tôiđanglàmtổnhạicôngty.”

TìnhbạncủaanhvàGatesvẫnkhônghềsuysuyển,bấtchấpcuộcchiataykhôngdễchịu.GateslàngườihăngháinhấttronglễcướicủaRaburnnhiềunămsau.

Khi rờiMicrosoft cuốinăm1982,Raburn lạiđảmnhiệmchứcvụ tổnggiámđốc choLotusDevelopmentCorporation.ỞMicrosoft,RaburntrướcnayvẫnrasứcmởthịtrườngmớichobảngtínhMultiplan,phầnmềmứngdụngđầutiêncủacôngty.KhianhgianhậpLotus,côngty

nàycũngsắpđưarabảngđiệntửcủariênghọvànótỏrathànhcôngđếnđộdoanhsốrốtcuộcđãđẩyvọtLotusquamặtMicrosoftđểtrởthànhcôngtysảnxuấtphầnmềmdoanhsốcaonhấttrongngành.PhảimấtnhiềunămvậtlộngaygoMicrosoftmớilấylạivịtrídẫnđầucủamình.

Lotusđưarabảngtính1-2-3vàotháng11/1982tạihộichợmáytínhmùathu,Comdex,tổchứctạiTrungtâmHộinghịLasVegas.Hơn1.000côngtymáytính,trongđócóMicrosoft,thamdự,trìnhdiễncácsảnphẩmmớinhấtcủahọvớihơn50.000ngườiháohứcquantâm.Microsoftđãdự tínhđó làmộthộinghị thành công.NhưngkhiCharles Simonyinhìn thấyLotus1-2-3nhaingấunghiếnsốliệutrênmộtchiếcmáytínhIBMPC,anhbiếtMultiplanvốnchậmchạphơnnhiềucủaMicrosoftđãgặpnguynghiêmtrọng.

***

Đếncuốinăm1982,doanhsốởMicrosoftđãtănghơngấpđôi,lênđến34triệuđô-la,vàsốnhânviênđãvượtqua200người.NhưngMicrosoftkhôngphải công tymáy tínhduynhấtđangtrảiquabướcphát triểnbùngnổ.Thựctế, toànthểngànhmáytínhcánhânđềutăngtrưởng.

Tháng1/1983,cácnhàbiêntậptạpchíTimesphávỡ55nămtruyềnthốngvàchọnmáytínhcánhânlàmsựkiện“Chiếcmáytrongnăm”.

OttoFriedrichviếttrongbáochuyênđề:“Đôikhi…tácđộngcóýnghĩanhấttrongmộtnămkhôngphảilàmộtconngườiđơnđộcmàlàmộttiếntrình,vàsựnhậnthứcsâurộngcủatoànthểxãhộirằngtiếntrìnhnàyđanglàmđổithaytấtcảnhữngtiếntrìnhkhác.Đólàlýdotạisao,saukhicânnhắcnhữngsựkiệntrênkhắpthếgiới…Sựkiện,nhânvậttrongnămcủatạpchíTimestrongnăm1982…lạikhôngphảilàngười.Đólàmộtchiếcmáy:máytính.”

CuộccáchmạngthôngtinđượctiênđoántừlâuđãđếnvàcảnướcMỹcũngnhưcảthếgiớikhôngbaogiờcònnhưtrướcnữa.Mộtcuộctrưngcầuýkiếntoànquốccủatạpchínàychothấy80%ngườiMỹđinhninhtrongmộttươnglairấtgầnmáytínhcánhânsẽtrởnênquenthuộctrongnhànhưtruyềnhình.Đếncuốithếkỷ,ướctínhcóđến80triệumáytínhcánhânsẽđượcsửdụngkhắpthếgiới.Đếncuốinăm1991,riênghệđiềuhànhcủaMicrosoftđãđượcsửdụngtrêngần80triệumáytínhcánhânIBMvàcácmáytươngthíchtoànthếgiới.

Bàibáobànvềsựthiếuthốnphầnmềmtốtởcáccửahàngbánlẻ.AlanKay,chuyêngianghiêncứuchínhcủaAtari,đãnói:“Phầnmềmsẽtrởnênhỗnđộn”.

Gatescũngđãnóigầngiốngnhư thếvài tháng trước trongmộtbàichuyênđề trên tạpchíMoneysốra11/1982.Đólàlầnđầutiênhìnhảnhanhxuấthiệntrênbìamộttạpchípháthànhtoànquốc,vàGatesthanphiềnvớiMiriamLubowrằngbứcảnhlàmchoanhtrôngquátrẻ.Nhàchủtịchdoanhnghiệp27tuổitrôngcứnhưmới19.

“Khôngcònkiểmsoátđượcvớicôngnghệ”,GatesnóivớiMoney.“Ởngoàicóvôsốphầnmềm.Phầnlớnđềuđángbuồn.Tôiđãmuanhữngchươngtrìnhkhôngchạyđược,vàvớimộtsốtôithậmchíkhôngthểhiểuđượccẩmnang”.NhưngGatesnóianhhyvọngphầnmềmsẽtốthơn.“Hơnhainămnữa,Currysẽcónhữngphầnmềmthậtsựđápứngnhucầumọingười…Hiệnthờiđasốphầnmềmđềuhoặctồihoặckhósửdụng.Nhưngnhữngtrởngạinàysắpbịloạibỏ.”

MITScủaMicrosoftđươngnhiênđápứngnhucầungườitiêuthụmuốnmộtbảngtínhtốthơnđểđiệntoánhoácôngviệckếtoánvấtvả.Cuốinăm1982,tạpchíInfoWorldđãgọiMultiplanlà“phầnmềmtrongnăm”.Tiếc thaychoMicrosoft,Lotus1-2-3 lại tốthơn.Chỉvài thángđầunămmới,nóđãhoàntoànquamặtcảMultiplanvàVisiCalctrênthịtrườngbánlẻhếtsứcquantrọng.

“KhiLotusđưara1-2-3,Billđiêntiết”, lờikểcủaJonathanPrusky,mộtnhàtriểnkhaiphầnmềmđếnlàmviệcvớiMicrosofttrongnăm1983.“Billbiếtnhữngứngdụngấyhốtbạc.”

GatesnểphụcnhữnggìnhàsánglậpLotusMitchKaporđãlàmđượcvớiLotus1-2-3,mặcdùchuyệnthuamộtđốithủkhiếnanhbựctức.ChàngKapor32tuổi,mộtcựuDJvớisởthíchnhạcrockvàthiền,đãthànhlậpLotusnăm1982vớinhiềutriệuđô-lavốnliêndoanh,trongđócóvàitriệuđô-lacủariênganh.AnhgâydựnggiatàibằngcáchviếthaibộphầnmềmtàichínhchoVisiCalc(khiấymangtênPersonalSoftware)vàsauđóbánbảnquyềncácchươngtrình.

ChiếnlượccủaKaportrongviệctriểnkhaibảngtínhđốinghịchvớichiếnlượccủaMicrosoft,Lotus1-2-3chỉchạytrênmộtmáy:IBMPC.NókhaitháctrọnvẹnphiênbảnPCmớivới256Kbộnhớ.Multiplan,sora,đãđượcthiếtkếtheoyêucầucủaIBMvừavặnvới64KbộnhớcủaphiênbảnPCđầutiên.Kếtquả,đươngnhiênlà1-2-3dễdàngchạytốthơnMultiplan.LotuschứkhôngphảiMicrosoftđãấnđịnhtiêuchuẩnbảngtính.

ĐiềugópphầngiếtchếtMultiplanlànóđượchìnhthànhđểchạytrênmọinềnmáytính.Trongquátrìnhtriểnkhai,Gatesđãlàmviệcvớihàngchụcnhàsảnxuấtmáytính.MặcdùMicrosoftsởhữuhệđiềuhànhchoIBMPC,họlạikhôngnhậnraPCsắptrởthànhnềnmáytínhduynhấtcóýnghĩa.Kapor,ngượclại,đãmạohiểmchorằngcómộtthịtrườnglớnxứngđángnếuanhtậptrungduynhấtvàoIBMPC;vàanhđãđúng.MultiplantốthơnLotusvềnhiềumặt,nhưng

nóchậm.Lotus1-2-3chạynhanhhơnmườilầnsovớibấtcứbảngtínhnàotrênthịtrường.

“Đây làmột thấtbạihết sứcnặngnề”, lờimộtnhàquản lý côngnghiệp,nói về cú triệthạMicrosoftcủaLotus.“NólàmđảolộnkhôngchỉMultiplan.NólàmđảolộnmọiýtưởngcủaBill(cácsảnphẩmMulti-ToolMicrosoftdựtrùlàbướctheosauMultiplan).ChúngđềuđượcxâydựngquanhquẩncùngcấutrúcvớiMultiplan,vàđókhôngcònlàmộtphươngpháptriểnkhaiứngdụngthíchhợpnữa.LotusrõrànglàmđảolộnvàđánhdạtMicrosoft.”

Nhưngkhôngai,kểcảLotus,biếtrằngnăm1982(khiLotus1-2-3đượctriểnkhai)IBMPCsẽtrở thành tiêu chuẩn.Theogiámđốc tiếp thịMultiplan JeffRaikes,Kapor chỉ tình cờđoántrúng.“Thậmchítôikhôngnghĩrằnghọ(Lotus)hiểuđượcyếutốchínhtrongthànhcôngcủahọ.”

Tuynhiên,trongmộtthờigianrấtngắnđầunăm1983,Multiplanvẫncònchútưuthếsovới1-2-3.MicrosofttungraDOS2.0nângcấpcủamìnhchoIBMPC/XT,gâyracácvấnđềcho1-2-3trênhệđiềuhànhnângcấp.

TheomộtlậptrìnhviênMicrosoft,cácvấnđềLotusgặpphảikhôngmangtínhbấtngờ.VàingườithựchiệnDOS2.0,chobiết,đãcómộtcâunóilúcấyrằng:“DOSvẫnchưahoàntấtchừngnàoLotuscònchạy.”HọđãtìmcáchmãhóamộtvàibọẩnvàoDOS2.0khiếnchoLotus1-2-3trụctrặckhiđượcnạp.“Chỉcó3,4ngườibiếtđượcchuyệnnày”,anhnói.AnhlinhcảmrằnganhchàngGatescómáuănthuadữdộichínhlàngườiđầutêu.

RồicũngđếnlúcLotus1-2-3đemlạichoIBMPCnhữnggìVisiCalcđãđemlạichoAppleII.Trướcđó,nhiềungườitiêudùngđãmuamáytínhcủaApplevìhọmuốncómộtbảngtínhtốt,vàthoạtđầuVisiCalcchỉchạytrênAppleII.KhiLotusđưara1-2-3,nhữngngườitiêudùnglẽraquyếtđịnhchọnmáytínhkhácđãmuaIBMPCđểcóbảngtínhLotus.

ĐiềugópphầncủngcốIBMPCthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệplànhữngmáynháiPCnhannhảnbắtđầuxuấthiệntrênthịtrườngđầunăm1983.IBMkhônghềcóýđồchếtạomộtmáytínhhếtsứcdễdàngbắtchước,nhưngđóchínhlàđiềuđãxảyrakhihọdùngcác linhkiệnriênglẻcủacácnhàsảnxuấtkhácchohơn80%phầncứngcủamáytính.IBMquyếtđịnhsửdụng“kiếntrúcmở”bởivìhọkhôngcóthờigianthiếtkếcácbộphậnđộcquyềncủariêngmìnhđểđưaraPCtrongmộtnăm.Đồngthời,giớiquảnlýIBMđơnthuầnkhôngtinrằngđứabésơsinhcủagiađìnhmáytínhđủquantrọngđểbảođảmcuộcđầutưvàomộthệthốngđộcquyền.CompaqComputerCorporation,đặttạiHouston,bangTexas,làcôngtyđầutiênđưaramáytươngthíchPCvàotháng1/1983.Trongvòngbanămtừkhithànhlập,Compaqđãlen

vàodanhsáchFortune500cáccôngtyMỹhàngđầu,hạkỷlụcnămnămtrướcđócủaAppleComputer.

CácmáynháilàmhạiIBMnhưngcólợichoMicrosoft.“TínhtươngthíchIBM”cónghĩalàcácnhàsảnxuấtphảixincấpphépDOStừMicrosoft.Ngoàira,bấtcứứngdụngnàotriểnkhaichạy trên PC cũng phải chạy được trên nhữngmáy rẻ tiền hơn này. Đến cuối năm 1983,Microsoftđãthuđượchơn10triệuđô-lariêngtừdoanhsốMS-DOS.

“VớimáytínhCompaq,chúngtôithấysứcmạnhthậtsựcủatínhtươngthíchIBM”,lờiRaikesthuộcMicrosoft.“Mọingườitrướcđếnnaychếtạomáytínhđềunói:‘Chúngtôikhácvớimọingười’.Compaqxuấthiệnvànói: ‘Chúngtôikhôngkhác.ChúngtôicóthểchạybấtcứphầnmềmnàobàybánđượcviếtchomáytínhtươngthíchIBM’.ĐólàsựkhởiđầucủatínhtươngthíchPC.”

ĐócũnglàbướckhởiđầumộtđổithayvềchiếnlượccủaMicrosoft.Nhữnglậptrìnhviêncủahọtrướcnayđãvấtvảchuyểnđổiphầnmềmsangmộtsốmáykhôngtươngthích.

“ChúngtôiphícôngrấtnhiềumộtcáchvôbổkhiIBMPCnổilênnhưmộttiêuchuẩnvàcácmáy nhái tương thích bắt đầu xuất hiện”, lời Bily, nhà triển khai phầnmềm đã gia nhậpMicrosoftnăm1982saukhitốtnghiệpMIT.

BilyđượcgiaophólàmviệcvớiPaulvềviệctriểnkhaimộtBASICcóthểnhanhchóngchuyểnđổichobấtcứnềnmáytínhnàochỉvớivàigiờthựchiện.Microsoftcảmthấydựánnàycótriểnvọngmanglạilợinhuậnkếchxùchocôngtymàíttốnnguồnlựcđầutư.Dựánđangđượckiểmnghiệmbetanăm1983thìđộtnhiênbịhuỷbỏ.RấtnhiềudựánkháctạiMicrosoftcũngbịxếpxóvìsựthayđổitrongchiếnlượcnhằmtáchrờikhuynhhướngđanềnmáytính.

“Bạnbỏtâmhuyếtvàomộtdựánvàthếgiớiđổithaydướichânbạn”, lờiBily.“Côngnghệphầnmềmkhôngphảilàcôngviệccủachúngtôi,nólàmộtsựámảnh…rấtnhiềutàinguyêntổnthấtvìcôngnghiệpđổithayvàcáckỹsưkhôngđượcbiếtvềchuyệnđó.”

KhônglạgìcácnhàtriểnkhaiphầnmềmkhắptrongMicrosoftđềukhôngnhìnthấytìnhhìnhcủangành.Họthườnggiammìnhtrongvănphòngnhưnhữngthầytutrongtuviện,chỉrađểngủhayuốngbiabanđêmtạiquánMustardSeedởBellevue.Đôikhi,họngủcả trongvănphòng.Bilymiêutảkhungcảnhnăm1982và1983khianhđangthựchiệndựánBASICvớiAllen:“Tấtcảđềutraitrẻ…Tôikhởisựnăm21tuổivàkhoảngmộtnămsautôilàanhchànggiànhấttrongđám.Mọingườiđếnđâytừngoàitiểubang,vàkhôngquenbiếtai…Vìthếmọingườichônvùimìnhtrongcôngviệcvàlàmđượcrấtnhiềuviệc.”

Mỗiđêmthứnăm,nhiềungườitrongsốcáclậptrìnhviêntrẻnàythườngđiuốngbia,chơibắnbóngtrongmáycủaquánrượuvàtánchuyệnkhoahọcviễntưởngtrướckhivềnhàhaytrởlạilàmviệc.MặcdùPaulAllenthườngnhậpbọnvớihọđiuốngbia,Gateslạikhông.

GatesquábậnbịuđiềuhànhMicrosoftđếnđộanhkhôngcòncảthờigianchongườibạnthiếuthời Carl Edmark củamình.Đầu năm1983, tình bạn của họ bị sứtmẻmột cách khó hiểudườngnhưdomộtviệcnhỏ.Họđãdựđịnhđixembộphimmớira“Star80”dựatrênchuyệncóthậtcủaDorothyStratton,mộtngườimẫuPlayboyvàlànữdiễnviêntrẻđanglênbịngườibạntraighentuônggiết.NhưngkhiđixemphimEdmarkđếnnhàGatestrễ.“Từđótrởđi,mốiquanhệcủachúngtôicăngthẳng”,Edmarknhớlại.“Đólàđiềutôichẳngbaogiờhiểuhết.Cuốicùng chúng tôi hoàn toàn xa cách. Sauđêmđó, anh ấy không còn thời gian cho tìnhbạn.”EdmarkcảmthấyGatesđãtuyệtgiaovớianhvìanhđãkhôngđủnghiêmtúcvềgiờgiấcvớiGates.ThờigiancủavịchủtịchMicrosoftđãtrởnênquáhạnhẹp.

***

DựánBASICPaulAllenthựchiệnvớiRaymondBilyhoáralàmộttrongnhữngdựáncuốicùngcủaanhtạiMicrosoft.Allenpháthiệnramìnhbịbệnhnặngvàocuốinăm1982.TrongkhiđicôngtácởParisvớiJamesTowne,ScottOkivàvàingườikháccủaMicrosoft,anhđãcáotừtrongmộtcuộchọpđểluivềphòngkháchsạnvìsốt.Allenbảonhữngngườikiarằnganhsợđâylàbệnhnghiêmtrọnghơnchứkhôngchỉlàcúm.Sauvàingàykhôngthấykhoẻ,anhđếnkhámởmộtbácsĩngườiPháp.Nhưnganhkhôngantâmkhiđixanhàđếnmộtxứsởmàanhkhônghiểungônngữ.Vẫncònbịsốtcao,AllenbỏlạinhữngngườikiaởParis,đápchuyếnbayphảnlựcsiêuâmConcordeởphitrườngOrlybayvềSeattle.CuộcchẩnđoánmấtmộtkhoảngthờigianvàsaunhữngxétnghiệmkỹcàngcácbácsĩxácđịnhanhmắcbệnhHodgkin,mộtdạngungthưbạchhuyết.Đểcứumạngsống,họbảo,anhcầnphảitrảiquaxạtrịkếthợpvớihoátrị–ngaytứckhắc.

CácđồngnghiệpnóirằngquanhệgiữaGatesvàAllenđãtrởnêncăngthẳngthậmchítừtrướckhi Allen nhuốm bệnh; điều này đã góp phần tác động đến quyết định của anh rời khỏiMicrosoft.Chắcchắncónhiềuvấnđềgiữahaingườisauquánhiềunămcùng làmviệcvớinhau.HọnhậnđịnhrằngrấtkhóởgầnmộtngườigaygắtnhưGatesthậmchídùchỉtrongquãngthờigianngắn.

“Hầunhưrõràngkhingườitalàmviệcquágầngũinhau”,lờiDavidBunnell,câyviếtkỹthuậtcủaMITSquenbiếtGatesvàAllentừhồiởAlbuquerque,“nógiốngnhưmộtcuộchônnhân.”Làmộtnhàấnhànhmộttạpchímáytínhquốcgia,Bunnellvẫngiữliênlạcvớihaingườikhi

MicrosoftdờiđếnBellevue.

“Họcótínhcáchrấtkhácnhau”,BunnellnóivềGatesvàAllen.“Paulluônluônkhiêmnhườnghơnnhiều.NgaytừđầutôiđãchorằngPaulmuốntậnhưởngthànhquảhơnBillrấtnhiều.Billmuốntiếnbướcliêntục.TôichorằngPaulquảthậtkhôngmuốnlàmviệcquáđộ.Tôibiếtanhấycómộtbannhạcrock’n’roll.Anhcórấtnhiềuthúvuiởđời.

MộtnhàquảnlýMicrosoftđãkểanhthấyrõràngvàogiữanăm1982AllenvàGatesđangcóvấnđề.“Họkhônghoàhợpvớinhau…Hơicóphầnđốikháng.Chuyệnxảyratừtrướclúctôiđếnđó.Paulthíchđọctiểuthuyếtkhoahọcviễntưởng,chơiđànguitarvànghenhạchơnlàvào công ty.”Thỉnh thoảng anh lại nghỉ vài ngày,mộtđiềuGates khôngbao giờ làmvàđingượclạitinhthầnlàmviệccốtlõiởMicrosoft,nhấtlàvàomộtthờiđiểmmàmọingườiđanglàmviệc14giờmộtngày.

Thayvìtranhluậnnhữngbấtđồngtrựctiếpvớinhau,GatesvàAllentraođổichủyếuquae-mail,theolờimộtnhàquảnlýkhác.CácnhânviênhầunhưkhôngbaogiờthấyAllentrongvănphòngGates,dùSteveBallmervàođóthườngxuyên.

Khiđượchỏivề sự suyđoánanhvàGatesđãbấthoà,Allenđáp: “Chuyệnvớvẩn.”Làmộtngườihếtsứctếnhị,AllendườngnhưrấtbuồnvềviệcaiđóởMicrosoftnghĩrằnganhkhôngmuốnlàmviệcnhiềunhưmọingườikhác.Anhđangtrảiquaquátrìnhxạtrịvàhoátrị,anhnóirõ,trongkhitiếptụclàmviệc,vàđâylàlýdocónhữnglúcanhnghỉviệc.Mộtsốngườitrongcôngtythậmchíkhôngbiếtanhmắcbệnh.Allen,mặcdùnóichuyệncóduyên,làmộtngườikínđáovàkhôngbaogiờđểlộcảmxúccủamình.

VềmốiquanhệcủaanhvớiGateslúcấy,Allennói:“HiểnnhiêncónhữnglúcBillvàtôicóbấtđồng.Gaygắtnữa làkhác.Chúngtôikhôngphải lúcnàocũngđồngývớinhau.Nhưngcuốicùnglúcnàocũngxongviệc.”Allennhìnnhậnbệnhtậtđãlàmthayđổiquanniệmsốngcủaanh,vàđólàlýdoanhquyếtđịnhrờicôngty.“Cólúc,tôichỉmuốnxalánhcôngviệc…Taphảicốcânbằnggiữacôngviệcvàtậnhưởngnhữngthứkháctrongcuộcsống.”NgườiđồngsánglậpkiacủaMicrosoftkhôngbaogiờnóimộtcâunhưthế.VớiGates,côngviệclàcuộcsốngcủaanh.

Đầunăm1983,sautámnămvùimìnhlàmviệc80giờ/tuầnvàhiếmkhicókỳnghỉ,Allenrờicôngtymàanhđãgópphầnsánglậpvàthoátkhỏicănbệnhungthưđểtậnhưởngcuộcsốngdườngnhưgiờđâyvớianhquýgiáhơn.MặcdùtừchứcphóchủtịchđiềuhànhMicrosoft,AllenvẫncòntronghộiđồngquảntrịvớiGates.

SaukhirờiMicrosoft,AllendulịchquaPhápvàdànhthờigianchogiađìnhvớibạnbè.Bệnhungthưcủaanhđãluiđếnnay.ĐólàmộtnămgiannanvớiAllen.Vàotháng11,bốanhquađờiđộtngộtsaumộtcuộcgiảiphẫu,trongkhichốngnạngđibộquanhnhà,ôngngấtvàchếtvìtụmáu.Mới 62 tuổi, ông vừa về hưu sau vai trò phó tổng giámđốc các thư viện tạiĐại họcWashington.Allenvàbốrấtgầngũinhauvàanhrấtbuồntrướccáichếtcủabố.

***

TạihộichợComdexmùaxuânởAtlantanăm1983,sáuthángsaukhiLotuscôngbốbảngtính1-2-3tạihộichợComdexmùathuởLasVegas,Microsofttungcúđấmthứhaivàothịtrườngbánlẻ.TrênmộtmáyIBMPCtạigianhàngMicrosoft,côngtyđãtrưngbàyứngdụngxửlývănbảnmớicủamìnhtênlàMicrosoftWord.CharlesSimonyi,hãnhdiệntrìnhdiễnvớicáckháchhàngtòmònhữngtínhnăngcủachươngtrình.

MicrosoftWordđãđượcthựchiện trongkhoảngmộtnăm,vànó tíchhợpnhiềukháiniệmgiaodiệnngườisửdụngđồhoạ(GUI)nhạybénmàSimonyiđãtừngtiếpcậntạiXeroxPARC.Điểmchúýkhácthườngnhấtlàmột“conchuột”chophépngườisửdụngđịnhvịmộtcontrỏtrênmànhìnhmáytínhbằngcáchdichuyểnthiếtbịtrênmộtbềmặtbằngphẳng.HầuhếtnhữngngườixemtrìnhdiễntạiComdexchưahềnghenóiđếnchuột.Ngoàira,cóđếntámvănbảnkhácnhaucóthểxemvàsoạnthảocùnglúctrongcáigọilàWindows(cáccửasổ)chiamànhìnhrathànhtừngphần.Wordcũngcónhữngtínhnăngnhưnhiềukiểuchữ,chữnghiêngvàđượcthiếtkếđểlàmviệcvớicôngnghệinlasermớinhất.

SimonyivànhómcủaanhđãtriểnkhaiMicrosoftWorddànhriêngchoIBMPCvàcácmáytương thích. Nhưng nó cũng có thể hoạt động trên các nềnmáy tính khác. Theo Gates vàSimonyi,cáckháiniệmGUIdùngtrongứngdụngxử lývănbảnđầutiêncủaMicrosoft tiêubiểuchothếhệphầnmềmmáytínhcánhântiếptheo,nhữngkháiniệmchẳngmấychốctrởthànhnềntảngcủamộtsảnphẩmmớiđượccôngbốsauđótrongnăm–Windows.

KhitungraMultiplan,GatesmuốnquamặtvàloạitrừVisiCalcmàlúcbấygiờđangđưarathịtrườngbảngtínhVisiCalcbánchạynhất.VớiMicrosoftWord,GateshiệnnayđangnhắmvàoMicroPro.Chỉvàithángtrướcđó,anhđãbảolậptrìnhviênRichardLeedsrằngMicrosoftsắphạbệMicroPro.

MicroProđangthắngthếvớiWordStarănkháchnhấtcủamình,chiếm50%thịtrườngxửlývănbản.WordStarđãnhẹnhànglênngôitừkhiramắtlầnđầunăm1979.Doanhsốnăm1983đạt25triệuđô-la.SeymourRubinstein,ngườisánglậpMicroPro,quáquenbiếtGates.Họlàm

ănlầnđầuvớinhaunăm1978khiRubinsteinđanglàmviệcchoIMSAIManufacturing,côngtyđãsảnxuấtmộtmáytínhcánhânlàđốithủcủaAltair.RubinsteinđãthươnglượngvớiGatesvềngônngữFORTRANcủaMicrosoftcũngnhưthứđượcgọilà“trìnhsoạnthảooverlay”chophépngônngữđượcchiarathànhtừngđơnthểcóthểđặtvàobộnhớtheonhucầu–mộtchươngtrìnhrấthữuíchvớicácbộnhớhạnhẹpcủacácmáytínhsơkhai.Dĩnhiên,GatesrấtháohứcmuốnnắmđượchợpđồngvớiRubinstein,mặcdùMicrosoftchưabaogiờthựchiệnmộttrìnhsoạnthảooverlaytrướcđó.NghingờkhảnănggiaophầnmềmtheothờihạnthỏathuậncủaGates,RubinsteinnhấtquyếtđòihợpđồngấnđịnhkhoảnphạttrongtrườnghợpMicrosoft trễ hẹn.Quả vậy. “Bill chẳng cóphầnmềmnàođể giao cả”, Rubinstein chobiết.NhưngIMSAIsớmphásảnvàkhôngthểthucáckhoảnphạttừMicrosoft.

SauđợtpháthànhWordStartừcôngtymớicủamình,RubinsteinthỉnhthoảnggặpGatestạicáchộichợthươngmạivàtạichâuÂu.LúcnàyGatesđangtrợgiúpthiếtlậpBộphậnQuốctếcủacôngtyvàđẩymạnhMS-DOS.RubinsteincảmthấyGatesmaymắnđãđưarađượchệđiềuhànhtrênIBMPC.

“Anhđãpháthuyđượctốiđamộtloạtcáccơhộitốtvàmaymắn”,Rubinsteinnói.“Anhtađãvướngrấtnhiềusailầmvàkhắcphụcđược.AnhtabanđầukhôngthamgiavàocáchệđiềuhànhnhưngdonhữngrắcrốicủaGaryKildall,GaryđãmấtvịtríđóvàIBMlựachọnGates.Đóhoàntoànlàmaymắn.Khônghềcósựtiênliệu,hìnhdunghaytàithaolượcsángsuốt,chỉlàmộtdịpmaykếthợptừchuyệnDigitalResearchlàmráchviệcvàSeattleComputerProductscómộtsảnphẩmkhôngtốtlắmcầnđượchiệuchỉnhchoIBM.”

NhưngRubinsteinnể trọngGates.AnhbiếtkhôngsớmthìmuộnMicrosoftcũngsẽ tungrachươngtrìnhxử lývănbảncủahọđểcạnhtranhvớiWordStar. “TôiđãnóichuyệnvớiBillnhiềulần”,Rubinsteinnói.“Anhtarấtthamvọng.”

Cáccôngtycủahọtraođổisảnphẩmqualại.MicrosoftcầncáctrìnhsoạnthảochươngtrìnhdoMicroPro thực hiện, vàMicroPro cần các ngôn ngữ củaMicrosoft. Không lâu, trước khiWordđượcgiớithiệuvàonăm1983,RubinsteinđếnthămGatestrongmộtdịpđượcxemlàmộttrongnhữngcuộcgặpgỡlàmănbấtthườngnhấtmàRubinsteincònnhớ.Gatescótrátđến toàángiao thôngvànếuanhkhôngđếnhầu, cảnh sátđedoạ tốnggiamanh, theo lờiRubinstein.GatesđãrủRubinsteinđicùngmìnhvàanhđãđi.

Gates trước nay bị phạt tốc độ rất nhiều lần. Anh đã đổi chiếc Porsche 911 lấymột chiếcPorsche930nhanhvàmạnhhơnnhiều.Gatescónhữngluậtsưgiỏicóthểxinmiễntrừmộtsốthẻphạtvìlýdochuyênmôn,nhưnghồsơgiaothôngcủaanhthìtệ.Anhđangcónguycơmất

bằnglái.

TrênđườngđếntoàángiaothôngvớiRubinstein,GatesgiảnggiảirằnganhcómộtmáydòradartrênxePorschecủamình.Anhchorằngcảnhsátphạtanhvìanhtanhìnthấythiếtbịấy.Gatessẽtranhluậnvớichánhánrằnganhtacóquyềngắnmáydòradar.RubinsteinđãthântìnhkhuyênGates:

“TôibảoBill:‘AnhhoàntoàncóquyềngắnmáydòradartrênchiếcPorschesiêutốc.Nhưngvấnđềlàhọsẽkhôngthíchchuyệnđóvìhọnghĩrằnglýdochínhanhlàmthếlàđểquamặtphápluật.Tốtnhấtanhnênnóivớihọlàanhsắpvứtmáydòradarđi.Anhthậtsựlấylàmtiếcvìchuyệnđãlàm,vàsẽkhôngphóngquátốcđộnữa.Nếukhônghọsẽchoanhlãnhđủ’.”

TạitoàánGatesđãlàmnhưRubinsteinđềnghịkếtquảlàsựviệctrótlọtvàchỉphảiđóngtiềnphạt.

Khônglâusaungàyratoàgiaothông,Gates,sợrằngsẽmấtbằngláinếukhôngchạychậmlại,đãmuamộtchiếcMercedesdieselcómui.Anhnóichiếcxelàmộtcuộctrắcnghiệmtốtđốivớikỷluậttinhthầncủaanhvìnóquáchậm.Vàkhôngcònmáyvôtuyếnnàolàmanhngắtdòngsuynghĩ.Thựcra,chiếcMercedeschỉcómộttộilàtăngtốcchậmhơnmộtít.Gatesvẫnchạybạtmạngvàlãnhthêmnhiềugiấyphạtnữa,nhưnganhkhônghềmấtbằnglái.Tuynhiên,chiếcMercedesnâuđãtrởthànhđềtàicâuchuyệntạicuộchọpmặthọcsinhtrunghọclầnthứmười.GatesđãquênđổdầuchoMercedesvàlàmđộngcơbốccháy.

ChiếcMercedesđượcsửachữangay.Tuynhiên,GatesvẫntiếptụcsửdụngchiếcPorsche930trongnhữngchuyếnđiđêmkhicóchuyệncần.JonathanPrusky,ngườiđượcMicrosofttuyểnvàonăm1983đểthựchiệnWord,cònnhớGateskểvớianhrằnganhtathườngđiđêmvàláivới tốcđộhợp lệvào lànxe cao tốc củaxa lộ liênbang số5 (xa lộ liênbang chínhđiquaSeattle),thămdòcảnhsátvàrúgatrênđườngvớivậntốc150dặmmộtgiờnếubờbiểntrốngtrải.

ChắcchắnGatesmongmuốnMicrosoftcũngchạynhanhđượcnhưPorsche.Wordđangđượcthửnghiệmbảnbetathìcôngtythấychươngtrìnhnàychạyquáchậm.

RichardBrodie,lậptrìnhviêntrưởngcủaWordcùngvớiSimonyi,đãlàmviệchàngtuầnlễđểlàmchonóchạynhanhhơn,nhưngGatesnhậnđịnhnóvẫnchưađủtốt.Saumộttuầnnữa,bằngmọicách,Brodieđãlàmchonónhanhhơnhaiđếnbalần,theolờiPrusky.Nhưngnóvẫnchưathậtnhanh.

“Billthậtsựkhôngthamgiavàoviệcthiếtkếsảnphẩm,tráingượcvớimộtsốtàiliệutôiđãđọcthấy”,lờiBrodie.“Tôithựchiệnhầuhếtviệcmãhoábanđầu.Billxemnósaukhiđãhoànthànhcănbản,nhưanhthườngthíchlàm.Anhgửilạie-mailvớikhoảng17điềuanhkhôngvừaý.Thếlàtôicứtheoe-mail.Vàcứthếbắtđầulàmtheoýanhtamuốn.LầnkếđótôithấyBillthậtsựngạcnhiênvìrõràngđólàlầnđầutiêncóngườiđãphảnhồinhưthếđốivớimộtbứcthư.Mọingườinhậnđượce-mailcủaanhtasuốt,nhưngđâylàlầnđầutiêncóngườilàmtheoýanh.”

KhiMicrosoftWordđượctungranhiềuthángsauđótạihộichợComdexởAtlanta,Microsoftthựchiệnmộtchiếndịchđồsộtrịgiá3,5triệuđô-lađểtiếpthịphầnmềmbằngcáchgửikèmđĩatheotạpchíđểkhuyếnmãi.Microsoftdựtrùphânphối450.000đĩamẫucủaWord.Côngtykýkếthợpđồng350.000đô-lavớiDavidBunnellđểđínhkèm100.000đĩamềmmiễnphítrênmộtấnbảntạpchíPCWorldđặcbiệt.Cácấnbảnkháccủatạpchíbàybáncóđínhphiếukhuyếnmãi14tuầnlễvớiđĩamẫuMicrosoftWord.Cácđĩamềmcònlạiđượcphânphốiquanhiềuphiếuđăngkýtạpchí.

ChiếndịchkhuyếnmãivớiWordlàmộtphầnphươngthứckinhdoanhtíchcựccủaRowlandHanson,thànhviênmớinhấtcủanhómquảnlýMicrosoft.TrướckhiđếnMicrosoftđầunăm1983,HansonlàphóchủtịchtiếpthịcủaNeutrogenaCorporationchuyênsảnxuấtxàphòngvàcácsảnphẩmkhác.AnhcũngtừnglàgiámđốctiếpthịchoGeneralMills.Anhđềnghị,tạisaokhôngtiếpthịphầnmềmnhưcôngnghiệpmỹphẩmtiếpthịxàphòngvàcungcấpmộtsốmẫumiễnphí?Hansonchẳngbiếtgìvềmáytính,nhưnganhbiếtđôiđiềuvềxàphòngvàcôngviệctiếpthị.

QuyếtđịnhđưamộtkẻngoạiđạovàongànhcôngnghiệpmáytínhthểhiệnsựchútrọngngàycànggiatăngcủaGatesđốivớivấnđềtiếpthị.Microsoftđangởgiaiđoạnchuyểntiếptừmộtcôngtyngônngữvàhệđiềuhànhsangmộtcôngtybántrìnhứngdụngvàothịtrườngbánlẻ.Chỉtriểnkhaiphầnmềmtốtkhôngthôichưađủ–Microsoftphảilàmchokháchhàngmuốnmuanónữa.

TạiMicrosoft,chứcdanhcủaHansonlàphóchủtịchtruyềnthông,phụtráchtấtcảviệcquảngcáo,giaotếvàdịchvụsảnphẩm–mọithứliênquanđếnđónggói,giaohàngvàtiếpthịcácsảnphẩmMicrosoft.

WordthoạtđầusẽđượctungravớitưcáchMulti-ToolWord,mộtsựtiếpnốiloạtsảnphẩmứngdụngMulti-TooltheosauMulti-Plan.Hansonđềnghịmộtchiếnlượcđặttênsảnphẩmkhác.Điềuquantrọnglàsảnphẩmphảinổibậtbởinhãnhiệu,anhchỉrõ.Microsoftphảiđưa

têncủamìnhkèmvàosảnphẩm,giốngnhưNeutrogena.

Hansonvềsautrìnhbàytỉmỉhơnvềkháiniệmnàynhưsau:“Nếubạnxemlạimộtsốbàibáocũviếttrongngành,bạnsẽthấytừ‘Multiplan’nhưngkhôngthấy‘Microsoft’đikèmtheo.Nóbắtđầucóýnghĩa riêng,khôngdínhdángđếnMicrosoft,nhưchữWordStar.Nhữngngườimuốnmộtchươngtrìnhxửlývănbảnbiếtđếntên‘WordStar’nhưnghọkhôngthểbảochobạnbiếtMicroProlàcôngtylàmranó.”

HansonmuốnlàmchoMicrosofttrởthànhmộtSaraLeetrongngànhphầnmềm.MọingườiđềubiếtnhãnhiệuSaraLee,chodùhọbánbánhtáohaybánhbột.

“Nhãnhiệuchínhlàbiểutượng”,Hansonnói.“Mọingườisẽbắtđầuliêntưởngmộtsốhìnhảnhnhấtđịnhvớinhãnhiệuvàđiềuđótrởnênquantrọnghơnbấtcứsảnphẩmđơnđộcnào.Điềumàcáccôngtyhàngtiêudùngnhậnthứcđượctừlâulàsảnphẩmđếnrồiđi.Bạncómộtsảnphẩmvànósẽlênvàxuống.Nhưngnếubạntạoramộthàoquangquanhnhãnhiệuvàtạoragiátrịchonhãnhiệu,khibạnđưarasảnphẩmmớidướihàoquangquanhnhãnhiệuấynósẽdễdàngcóđượcsứcmạnh,ưuthế…ChúngtôiquyếtđịnhcầnphảilàmchoMicrosofttrởthànhbiểutượng.”

GatesngaylậptứcnhậnralogictronglýlẽcủaHanson.TừnỗlựccủaHanson,nhữngcáitênMulti-Tool bị loại đi. Thay vào đó là Microsoft Word, Microsoft Plan, Microsoft Chart vàMicrosoftFile.

Chiến lượcấyđãcó tácđộngđúngnhưHanson trù tính.Wordđượcbiếtđếnnhưmột sảnphẩmcủaMicrosoft.Tiếcthay,phiênbảnWordđầutiênlàmộtchươngtrìnhkháxoàngxĩnh.Wordbịchỉtríchrộngrãilàquáchuyênsâuvàkhóhọc.Doanhsố,dùđủmạnhđểbiếnWordthànhmộttrong100sảnphẩmphầnmềmbánchạyhàngđầutrênthịtrường,nhưngchưađạtmứctrùliệu.

TheoSimonyi,Wordđitrướcquáxathờicủanó.Mộtsốkháiniệm,nhưchuột,khiếnngườidùngengại.VàSimonyichịutráchnhiệmvềsailầmtrongviệccươngquyếtápdụngchoWordkháiniệm“folio”củacôngnghệấnloátmàsaunàyanhchorằngkhiếnquátrìnhkhởiđộngbịchậm.

“KhôngthểchốicãirằngphiênbảnđầutiêncủaWordhayMultiplankhôngthànhcôngbấtngờnhưcácchươngtrìnhcùngloạikhác”,Simonyinói.“Chúnglànhữngthấtvọngvềchiếnthuật,nhưngtôichorằngchúnglànhữngthànhcôngngoạnmụcvềchiếnlược.”

MicrosoftsaucùngđãhoànchỉnhWordnhưngphảitrảiquanhiềuđợtsửađổilớn.ĐiềunàytrởthànhmộtthônglệvớihầuhếtcácsảnphẩmứngdụngbanđầucủacôngtychoIBMPCvàcác máy tính tương thích. Vern Raburn, cựu chủ tịch Bộ phận Sản phẩm Tiêu dùng củaMicrosoft,đãbànvềkhíacạnhnàytrêntạpchíFortune:

“Hầunhưchẳngbaogiờhọgiaođượcsảnphẩmtốttrongphiênbảnđầutiên.Nhưnghọkhôngbaogiờbỏcuộcvàcuốicùngsẽhoànchỉnhđượcnó.”

Vềmặtnàođó,đólàtoànbộđườnglốichínhyếucủaGates.Nhưbậcthầyvềchiếnlượcgiaotranhquânsự,tướngGeorgeS.Patton,thườngnói,mộtkếhoạchtốt,đượcthihànhmạnhmẽngaybâygiờ,tuyệthơnnhiềumộtkếhoạchhoànhảovàotuầnsau.

***

VớiviệctuyểnmộRowlandHanson,mộtngườibênngoàingành,vàochứcvụquảnlýchủchốttạiMicrosoft,Gatesđangphầnnàomạohiểmtạithờiđiểmchuyểntiếphệtrọngtrongquátrìnhphát triển của công ty. Gatesđãđánh liều tương tự với chủ tịchmới của anh, JamesTowne,vàcanhbạcvẫnchưangãngũ.

TrongmộtbàiphỏngvấnvớiBussinessWeekvàotháng5/1983,TownebácbỏtintứcvềsựcăngthẳngnghiêmtrọnggiữaanhvàGates:“Chúngtôiđangtrảiquatiếntrìnhchuyểntiếptừmộtdoanhnghiệpcơcấutậpquyềnsangmộthìnhthứcmàmọingườinhiềucótráchnhiệmhơn.”Nhưngkhônglâusaucuộcphỏngvấnấy,Townerađi.VịchủtịchđầutiêncủaMicrosoftchỉlàmviệc11tháng.GatesvềsaunóirằngTowne“thấtthường”–mộtthuậtngữkỹthuậtđượcưachuộngởMicrosoft,cónghĩalàhànhvilộnxộnvàngẫunhiên,thườngdùngđểmiêutảaiđóbạnkhôngthích.TowneđãbácbỏlờibànvềlýdoanhrờiMicrosoft.Gatescũngnóirấtít.NhưngdựatrênnhữngcuộcphỏngvấnvớicácnhàquảnlýkháctạiMicrosofttrongnhiệmkỳcủaTowne,ngườitahìnhdunghaingườirấtghétnhau.Cuộcchiataycònkémthânáihơnnhiềusovớinhữnggìđượcvẽvờitrênbáochíbởicảhaibên.

CốtlõicủavấnđềlàTownechẳngbaogiờchiếmđượcsựnểtrọngcủaGates.AnhkhôngđủtrìnhđộchuyênmônđểnóichuyệnbytevàbitvớiGates,ngườisốngtrongthếgiớikỳdịcủangônngữmáytính.

“TôiđếnkhoảngcùngthờigianvớiTowne”, lờiRaymondBilykể lại. “JimxuấtpháttừmôitrườngcôngtyTektronixđếnđểgiúpMicrosofttrảiquacácgiaiđoạntăngtrưởngvàanhchorằngcầncónhữngnhàquảnlýđượcđàotạochuyênnghiệpởvàocácvịtríquảnlý.CònBillthìchorằngcầncáckỹsưcôngnghệquảnlýnhữngngườilàmkỹthuật.Vấnđềlàcôngtynàysẽ

đượcđiềuhànhthiênvềcôngnghệhayquảnlý.”

NhữngngườikhácnóirằngTownechỉmuốnđưaphươngphápquảnlýtruyềnthốngvàolĩnhvựckinhdoanhcủacôngty,chứkhôngvàolĩnhvựctriểnkhaiphầnmềmmàGatesđảmtrách.“Bộphậncủacôngtycầnmangcơcấusángtạo làbộphậntriểnkhaiphầnmềm”,mộtnhàquảnlýnói.“Luônluônkhóquảnlýhọ.BộphậnấylúcnàocũngnằmdướitrướngBill.Anhtakíchđộngđượcnhữngchàngtrai.Nhưngmặtkiacủacôngty,cơcấutàichính,thậtsựkhôngcầntínhsángtạođếnthế.”

Tuynhiên,cònnhữngvấnđềsâuxahơnchứkhôngchỉnhữngbấtđồngvề triết lýquản lý.TownechưabaogiờđượcmờivàocănphòngquyềnlựccủaMicrosoftmàlúcbấygiờchỉcóGatesvàBallmer.Mặcdùvềcơcấuquảnlý,BallmerchínhthứcdướiquyềnTowne,Townelạithườngbịgạtrangoàiviệcquyếtđịnh.ThườnghàngtuầnlễsauanhmớihaybiếtvềđiềugìđóGatesvàBallmerđãquyếtđịnhvàolúc3giờsáng.Mộtphầnvấnđềlàdophongcáchsốngcủahọkhôngănkhớpnhau.

Towne40tuổi,cóvợvàhaiconởnhànêndễhiểuanhmuốndànhthờigianchovợcon.Gateskhôngcónhữngướcmuốnvànghĩavụnhưthế.Thườnganhcànghăngháihơnvàobuổitối,lúcmàTowneđangchuẩnbịvềnhà.

“Billthườngnóirằngnhữnglúctuyệtnhấtcủaanhlàngồitrongvănphònglúchaigiờsáng”,mộtnhàquảnlýMicrosoftlàmviệctừngvớiTownenhớlại.“KhiấyBillcảmthấyhưngphấnhơnbấtcứlúcnàokhác,biếtrằngcôngtycủaanhđanglàmviệc.VàphầnlớnTownevắngmặtvàonhữngthờikhắcđó.Anhấyởbêngiađình.”

Saukhi thứcgần trọnđêm,Gates thường trễ các cuộchọpquan trọngbuổi sáng,điều làmTownebựcbội.AnhcólầnphànnànvớimộtđồngnghiệprằngGatesthiếuchínchắn.Đôilúcanhcảmthấynhưvúemhơnlàchủtịchcôngty.Mộtlần,khiGatesvàTowneđidựmộthộichợchuyênngành,GatesbảoTownerằngmìnhđểquêntúixáchtrongphòngvànhờTowneđilấy.KhiTownevàophòng,anhthấyđồlótbẩncủaGatestrênsàn,quầnáothìvứtvungvãi.AnhphảinhặtđồlótcùngquầnáovàchovàovalicủaGates.Đâykhôngphảilàchuyệnmộtvịchủtịchcôngtyphảinhúngtay,Townebảomộtngườibạn.

“Billthúnhậnrằngrấtnhiềulầnanhcầnphảitỏrachínchắnnhưngkhôngbiếtlàmsao”,mộtnhàlãnhđạolàmviệcvớicôngtykhiTownerađinói.“Thànhthậtmànói,anhtacầnmộtngườianhhơnlàcầnmộtchủtịch.”

Mộtthờigiansau,haingườihếtsứctránhnhau.Townecảmthấycáccuộchọpcủaanhvới

nhữngngườikháctrongcôngtydiễnraổnthỏahơnnhiềukhikhôngcóGates.Nhưngtìnhhìnhnhưthếrõràngkhônghay.Mộtbuổisángthứsáu,GatesgọiTownevàovănphòngmìnhvàbáorằnganhcóchínthángđểtìmcôngviệckhác.TownecómộtchỗlàmmớiởPortlandvàongàythứhaisauđó.Vềsauanhđượcphongdanhhiệu“Nhàlãnhđạotrongnăm”củabangOregon.

GateslạinắmvaitròchủtịchcôngtymộtlầnnữasaukhiTownerađi.NhưnganhhiểuđượcsailầmanhđãmắcphảitrongcôngviệctuyểnTowne.Ngaytừđầuđãchẳnghềcómộtmốiquanhệgìgiữahaingười.Gatescầntìmrangườinàođóanhđãquenbiết,ngườianhthíchvàcảmthấythoảimáikhitiếpxúc.Điềuđócũngquantrọngkhôngkémgìsovớisựnhạybénvềquảnlývàkỹthuậtcủaứngviên.VớiJonShirley,mộtphóchủtịchcủaTandyCorporationởTexas,Gatesđãcócảhai:cảmộtngườibạnvàmộtngườiamhiểuvềngành.

Khôngnhưnhiềunhàlãnhđạocôngty,Gatescókhảnănggạtbỏcáitôicủamình,nhìnmìnhmộtcáchtrungthựcvàhọchỏitừsailầmcủamình.AnhbiếtmìnhđãphạmmộtsailầmtrongviệctuyểndụngTowne.KhituyểndụngShirley,anhsẽkhôngphạmsailầmấylầnthứhai.

“KhibạnquansátquátrìnhpháttriểncủaMicrosoft,bạnsẽthấyGatesnhậnthứctrướcđâulàđiểmyếucủaanhvàtìmkiếmđúngngườiđểđảmtráchcôngviệc”,StewartAlsop,mộtnhàquansátcôngnghiệpcóuytínvàmộtngườihâmmộGateslâunăm,câybútcủamộtbảntinmáytínhquốcgianhậnxét.“Điềunàyrấthiếm.Trướcnaytôitừngtheodõicáccôngtymớinổitrongnhiềunăm.Tôithấyđiềunàyhếtsứchiếmhoi.HãyxéttrườnghợpJamesTowne.Gatesđượcchobiết,vớitưcáchngườisánglậpcôngty,ngườianhcầnlàmộtnhàquảnlý,mộtngườitổchứccôngty.ThếnênanhtìmTowne.NhưngGatesnhanhchóngnhậnthấyTownekhôngxemtrọnglịchsửvàvănhoácủaMicrosoft.AnhtatổchứcMicrosofttheomộtphươngthứccổđiểnthayvìtheocáchhoạtđộngcủanó.AnhnhậnthấyTownekhôngtồi,nhưnganh,GatesđãphạmmộtsailầmvàTownelàngườikhôngthíchhợpvớicôngviệc.ThếnênGatesđitìmvàtuyểndụngJonShirley.Vàanhhoàntoànđúngđắn…Quátrìnhnhậnrasailầm,hìnhdungvấnđềvàkhắcphụcnhiềuđiềulàmBillkhácbiệt.Tôiđãquansátthấyanhnhưthếnhiềulần.”

ShirleyđếnMicrosoftvàotháng8/1983,sau25nămlàmvớiTandyCorporation,nơianhgâyđượcthanhthếtrongvaitròmộtnhàtổchứckỳtài,nổitiếngvềsựbềnbỉvàhiệuquả.AnhmớivừalàphóchủtịchkinhdoanhmáytínhcủaTandy.Anhcũngtừnglàmviệctronglĩnhvựcthươngmại,thươngvụquốctếvàsảnxuất.Ởtuổi45,ShirleylớnhơnTowne5tuổinhữnganhvàGatesđãbiếtnhaunhiềunămvàtừngngồivàobànthươnglượngnhiềulần.Haingườiđã

làmviệcgầngũitrongnămtrướcvềmáytínhxáchtayModel100.Họmếnnhau,bấtchấpsựviệcShirley,trongmộtcuộcphỏngvấnvàithángtrướckhianhgianhậpMicrosoft,đãnóivềGates:“Anhtakhólàmviệcchung”.GatesbiếtvànểtrọngShirleyđủđểtintưởnggiaoanhtađiềuhànhmộtphầnMicrosoftmàkhôngcầnsựgiámsáttrựctiếpcủaGates.ĐiềunàygiúpGatesthoảimáitậptrungnhiềuhơnvàoviệcpháttriểnMicrosoftvàbớtquantâmvàocácvấnđềquảntrịhàngngày.

Haingườicótínhcáchrấtkhácnhau.Gateshăngsayvàgiàunhiệthuyết,nhưmộtconcámậpnăngđộng.Shirleythìngượclạinghiêmkhắcvàưahúttẩu,trầmlặngvàkínđáo,thíchlýlẽlạnhlùnghơncảmxúcnóngbỏng.Anhcócáchlàmănchínhquy.

“NếubạntrìnhbàyvớiJonđiềugì,đừngxencảmxúcvào”,mộttrongnhữngnhàquảnlýđầutiênmàShirleytuyểnkểlại.“Rấtnhiềungườithấyđiềuđóquálạnhlùngvàkhôngchịuđược.Tôilạithíchđiềuđó.”

Shirleymangđếnmộtphongcáchquảnlýtrầmtĩnh,thuầnthụchơnchoMicrosoft.AnhlàmộtphầnbùđắphoànhảochochàngGateshiếuchiếnkhianhcầnđếnkỹnăngngoạigiao.Anhđóngvaitrò“hoàgiải”vớinhữngngườikháctrongngànhkhiquanhệcủaGatestrởnênquácăngthẳng.

“Shirleylàmộtngườirấtdễlàmviệccùng,rấtdễnóichuyệncùng”,lờiRaymondBily.“Anhtagiúpcủngcốtậpthể.AnhkhôngnhưBillhaySteveBallmer.Anhcóbàntaychiêudụ.Anhcótàikhiếnbạncảmthấyanlòngvềmộtquyếtđịnhsailầmvàtáiđịnhhướngcácnỗlựccủabạn.”

KhigianhậpMicrosoft,Shirleybắttaylàmviệcngayvàovấnđềnhượcđiểmtổchứcvàquảnlýcủacôngty.Anhtáitổchứclựclượngkinhdoanhbánlẻ,đưaBallmervàochứcphóchủtịchtiếpthị.ShirleymuốnkhaitháchơnnữakinhnghiệmquảnlýnhãnhiệutừnhữngngàyanhnàyởProcter&Gamble.

ShirleytìmranhữngnhàcungcấpmớivàgiảmchiphísảnxuấtcủaMicrosoftxuốngcòn20%.NhưTowneđãpháthiệnratrongnhiệmkỳcủamình,nhữngngườilàmtiếpthịkhôngnắmrõhọsẽbánđượcbaonhiêusảnphẩm.Shirleychỉthịsảnxuấttrêncơsởcácdựán90ngàythayvìdựáncảnăm.Cáchnàysớmthanhtoánmộtkhoảnứđọngkhổnglồcácđơnđặthàngchưagiảiquyết.VàcuốicùngShirleygiảiquyếtđếnhệthốngmáytínhthờiđồđádobộphậnkếtoánsửdụng.

***

Antâmđãcóvịchủtịchđảmtrách,giờđâyGatescóthểquaysangtậptrungvàosảnphẩmsẽtrởthànhnhiệmvụđầythamvọngvàkhókhănnhấtcủaMicrosoft–cuộctriểnkhaiWindows,mộtchươngtrìnhphầnmềmmàGateshyvọngsẽkhiếnchomáytínhdễsửdụnghơnbaogiờhết.Dễđếnđộmẹanhthựcsựcóthểdùng.

ĐiềumàGateskhôngtiênliệuđượcvàonăm1983làmụctiêuấysẽngốnmấtmộtlựclượng30lậptrìnhviêngiỏinhấtcủaanhtronghainămkếtiếp,làmviệcliêntụcđểbiếnýđồcủaGatestrởthànhhiệnthực.TrướckhiphiênbảnWindowsđầutiênđượchoànthành,cáclậptrìnhviênđóđãbỏratámnămcônglaođộngthiếtkế,lậptrìnhvàkiểmnghiệmWindows,sovớisáunămcônglaođộngđầutưbanđầuđượcBallmerchấpthuận.KhảnăngquảnlýcủaGatesvớicácchươngtrìnhtriểnkhaiphứctạpsẽđượcthửthách,cũngnhưquanhệcủaanhvớicáccốvấnthâncậnnhất.Nhiềunhàquảnlýanhtuyểnchọnsẽrađi,khôngchịuđựngđượcnhững cơn tam bành của anh và Ballmer khi dự án chậm trễ thảm hại so với kế hoạch.Microsofttáitổchứcmộtnămsaukhithựchiệndựánđểcảithiệnhiệunăngnhưngphảigánhchịutổnthấtuytínnghiêmtrọngđầutiênvớibáogiớivàcôngluận.VàitácgiảvềmáytínhcònmạomuộinóirằngGatesđãsailầmtệhạikhilựachọnlaovàogiaodiệnngườisửdụngđồhoạ.ĐếnmộtngàyGatessẽchứngtỏhọsai.NhưngphảimấtmộtthậpkỷMicrosoftbiếnlờihứathànhhiệnthực.

VớiWindows,GatescóýđồdựavàocôngnghệđượctriểnkhaitạiTrungtâmNghiêncứuPaloAlto,nguồnsángtạođãchorađờicácmáytínhAltovàStar.

Mùahè1981,SteveJobsđưaGatesxemquamẫucủamáytínhApplemớiđangđượctriểnkhai–máyMacintosh–sửdụngkháiniệmGUIhìnhthànhởtrungtâmnghiêncứuXerox.Sauđótrong năm Microsoft chính thức khởi sự một dự án GUI của riêng mình tên là InterfaceManager.Gatescóýtưởngriêngvềmụcđíchchươngtrình.Cácchươngtrìnhphầnmềmứngdụngphổbiếnđềucócáchhoạtđộngriêngtrênmáytính.Ngườisửdụngkhôngdễgì,chuyểntừWordStarsangVisiCalc,chẳnghạn,bởivìcáclệnhinmộttậptinhaydờivăntựkhácnhau.GatesmuốnInterfaceManagerlàtrunggiangiữaDOSvàcáctrìnhứngdụng.Bằngcáchđóngvaitròtrìnhthôngdịchchongườisửdụng,InterfaceManagersẽlàmchocácchươngtrìnhứngdụngkhácnhautrôngnhưnhauvàngườisửdụngcóthểvậnhànhchúnggầnnhưnhau.Mànhìnhhiểnthịđượcchiaralàmthànhtừng“cửasổ”riêngrẽđểchạynhiềuứngdụngcùnglúc.

CuộctriểnkhaiInterfaceManagerđượctiếnhànhbímậttạiMicrosoftcùngvớicácchươngtrìnhkhácsuốtnăm1982.Đếngiữanăm,tuynhiên,ngườitathấyrõràngcáccôngtyphầnmềmkháccũngđangtriểnkhaicácchươngtrìnhGUIcủariênghọchomáytínhcánhânIBM.

TạihộichợComdexmùathu1982,VisiCorpcôngbốhọđangthựchiệnmộtthứgọilàVision.Đây làmộtcúđấmképvớiMicrosoft.CharlesSimonyiđãtrôngthấybảngtínhLotus1-2-3thần tốc tại hội chợ, giờ mục kích Vision, anh thấy nó có diện mạo rất giống những gìMicrosoft cố gắng thực hiện cho InterfaceManager. Không lâu sau đó, vào đầu năm1983,AppleđưaraLisa,máytínhcánhânđầutiêncógiaodiệnđồhoạvàchuột.Nóđãđượcthựchiệntừnăm1979.JobsđãtuyểnmộtngườitrongsốcácnhàkhoahọchàngđầucủaPARCđểthựchiệnLisa.Máynàyđãgâychấnđộngtrêncáctạpchíchuyênđề,bấtchấpgiácủanólà10.000đô-la.

Không chấp nhận đểVisiCorp quamặtMicrosoft, Gates tiết lộ với báo chí rằng vào tháng1/1983MicrosoftsẽtungramộtsảnphẩmtrướckhiVisiCorpcóthểđưaVisionrathịtrường.LờihứanàyđượcphátbiểuvàituầntrướckhimộtmẫuInterfaceManagerđượcchochạytrênmáyIBMPC.ĐólàlầnđầutiêntrongnhiềulầncôngbốcủaMicrosoftlàmchínhhọbẽmặtvềsau.

MộtgiaodiệnngườisửdụngđồhoạlàyếutốthenchốttrongchiếnlượccủaMicrosoftnhằmquamặtLotusvềlĩnhvựcứngdụng.Đâylàkếhoạchkép.ThôngquaviệcviếtchươngtrìnhchomáyMacintosh,vẫncònđangđượctriểnkhaibímật,Microsoftsẽđitrướccácnhàtriểnkhaiphầnmềmkháctrongviệcsángtạoứngdụngchomôitrườngđồhoạ.VànếuGatescóthểlàmchoInterfaceManagertrởthànhtiêuchuẩncôngnghiệpchoIBMPC,anhcóthểchuyểnhàngtriệungườisửdụngDOSsangcácứngdụngcủamìnhthayvìcácứngdụngcủaLotus.Đểthiết lậpmộttiêuchuẩngiaodiện.AnhcũngcầnthuyếtphụccácnhàsảnxuấtmáytínhcánhânlớnbánInterfaceManagercủaMicrosoftcùngvớimáycủahọ.

Vớinhiệttình,GatesđãdànhnhiềuthángtrìnhbàyvớicácnhàsảnxuấtmáytínhvàtriểnkhaiphầnmềmýđồcủaanhvềGUI.Mộtnhàlãnhđạomộtcôngtyphầnmềmcònnhớrằngđầunăm1983,GatesđãtrảtiềnvéchoôngvàmộtđồngnghiệpbayđếnMicrosoft.GatesmuốnthuyếtphụchọviếtcáccôngcụtriểnkhaichươngtrìnhchoInterfaceManagerthayvìlàmviệcvớiLotusđểtriểnkhaicáccôngcụcho1-2-3.“AnhtađưachúngtôiđikhắpSeattlevànóivớichúngtôivềdựánlớnnày”,nhàlãnhđạokể.“AnhtađangthựchiệnMultiplan,Multifilevàcốtlõicủadựánlàgiaodiệnngườisửdụngđồhoạnày.Anhnóinósẽhoàntấttrongmộtnămnữa.”

ChínhRowlandHansonlàngườiđưaracáitênWindowsthaychoInterfaceManager.Lúcbấygiờ,cácbàibáochuyênngànhvềgiaodiệnngườisửdụngđồhoạmiêutảkháiniệmnàynhưmộthệthống“chiacửasổ”.ThậmchíVisiOncũngđượcmiêutảtheocáchđó.“Dườngnhưsắp

cónhiềuhệ thốngnhư thế này trên thị trường”,Hansonnói. “Chúng tôimuốn cái tên củachúngtôiđịnhnghĩamộtcáchcơbảnkháiniệmchungấy.”

Nhưngmộtcái tên thậtkêukhônggiúpWindowsgiànhchiến thắng.Microsoftđangbị tấncôngtrênnhiềulĩnhvựcvìcáccôngtytiếnxahơnviệctriểnkhaihệGUIcủariênghọ.Tệhơnnữa,GatesgặpkhókhăntrongviệcchiêudụIBMvềsảnphẩmấy.Hơn20nhàsảnxuấtmáytính,trongđócóCompaqvàRadioShack,đãtỏthiệnchítánthànhWindows.Nhưngrõràngcòn thiếumộtcái tên trongdanhsách liênminh:Windows– IBM.Gatesmuốn IBMủnghộWindows,nhưnghọtừchối.CácnhàlãnhđạoIBM,nhữngngườichưabaogiờthíchchiasẻdoanhthuvớicôngtykhác,muốnnắmcảviệctriểnkhaiphầnmềm.IBMquyếtđịnhthiếtkếgiaodiệnngườisửdụngđồhoạcủariêngmình,gọilàTopView.

Rõràng,Microsoftcầnnhiềucônglựchơnnữađểđốiphóvớicácmốiđedoạđanggiatăng.NhưSteveJobsđãlàmtrướcđó,GatesnhắmvàoXeroxPARCđểtìmcácnhàtriểnkhaiphầnmềmcókinhnghiệmvềGUInhằmtăngtốccuộctriểnkhaiWindows.CharlesSimonyilàngườiđầu tiên từ PARC gia nhập Microsoft. Giờ đây, trong mùa hè 1983, Gates tìm được ScottMacGregor.

“Microsoftđangtìmkiếmngườitrướcđãtừnglàmviệcnày”,MacGregornhớlại.“Họkhôngmuốntáisángchếchiếcbánhxe.ĐólàlýdohọtìmđếnXerox.”

***

VũcôngmúabụngđanguốnlượnmềmmạiquanhBillGatescũngkhôngthểkhiếnanhxaonhãng.

TrướcđótrongngàythángTámnàyanhđãbaytừSeattleđếnSanFranciscođểđíchthânloliệuviệctuyểndụngMacGregorvàonhómWindows.GiờđâyanhđangngồitạimộtnhàhàngMaRốcởPaloAlto,lắngnghebầuâmthanhsiêuthựccủaâmnhạcTrungĐôngvàđánhgiángườiđànôngngồiđốidiệnvớianh.

MacGregor,26tuổi,làmộtngườibạncủaCharlesSimonyi.Mấytuầntrước,SimonyiđãđềnghịGates có thể chiêu dụ MacGregor rời Xerox PARC để tìm đến môi trường dễ chịu hơn.MacGregor,sớmhóiđầuvớidángvẻtrítuệ,đứngđầumộtnhómnhỏcôngnghệlậptrìnhgiúptạorahệchiacửasổchoXeroxStar.KhiSimonyigọi,MacGregorđồngýmộtcuộcphỏngvấnsaukhinóichuyệnđiệnthoạivớiGates.MặcdùchỉbiếtmậpmờvềMicrosoft,sựtòmòcủaanhđãđượcgiảitoảkhiGatestiếtlộanhtamuốnnóichuyệnvớianhvềmộtgiaodiệnngườisửdụngđồhoạchomáytínhcánhân.

Cuộcnóichuyệntrongbữaăntốiđódiễnratrôichảy,bấtchấpsựquấyrầycủangườivũnữmúabụng.MacGregornhớ lại: “Có khá ít người trongngànhnhanh chóngnắmđược các ýtưởngvàmộttrongnhữngđiềutôithíchlàcóaiđóthựcsựthôngminhvàhiểuđượcđiềubạnđangnói,tacóthểnóinốtýcủalẫnnhau.Tanóichuyệntheokiểuvắntắt…Billvàtôihiểuýnhaungaytứckhắc.TôichorằnganhtakếtluậntôinắmđượcWindowsvàtôikếtluậnanhtabiếtvềngànhPCvàcóýđồvàmụctiêumuốnthựchiện.”

Cảhaithấyhọđềucùngchungnhiệttìnhvềcáctriểnvọngcủamộthệthốngchiacửasổcóthểkhiếnchomáytínhcánhândễdàngtruycậphơnnhiềuvớingườilàmviệcvănphòngbìnhthườngvàngườisửdụnggiađình.MáyStarđãtíchhợptấtcảcáctínhnăngcầnthiếtchomộtmôhìnhmôitrườngvănphòngđiểnhình:cácbiểutượng,nhiềucửasổbiểuthịbàngiấy,tủhồsơ,điệnthoại,cáchộpxuất-nhậpvàsọtrác.Dữliệucóthểnhậpxuấtmáytínhbằngchuột,vàhệthốngđượcthiếtkếđểngườisửdụngnhìnthấytrênmànhìnhnhữnggìsẽđượcinrakhiđượcphátlệnh“in”.TấtcảcóvẻrấtgiốngvớiđiềuGateshìnhdungvềWindows.

“ChúngtôibànvềWindowsvàcáchthứcchúngtôisẽlàmthayđổithếgiớitrongkhingắmnhìnmộtvũnữmúabụngbiểudiễn”,MacGregorkể.“TôichorằngBillvềmặtnàođónhậnthứcđượcGUIlàthứquantrọngmàanhphảinhanhchânhoàntấtvìmọiđốithủcủaanhđềuđangthựchiệnnó.AppleđangxônglêndựavàoMacintosh,cũngnhưmộtsốnhàcạnhtranhkhácnhưVisiCorpvàDigitalResearch.Tôichorằnganhtakhônghiểubiếthoàntoànvềnónhưnganhkhôngmuốnbịgạtsanglề.”

MacGregorđếnthămMicrosoftvàilầntrướckhikýkếtvớilãnhđạonhómcôngnghệWindowsmới.VàongàylàmviệcđầutiêncủaMacGregor,anhvàGatesbànvềviệcđặttênchonhómtriểnkhai.CuốicùnghọthỏathuậnđặttênlànhómCáchệthốngTươngtác.

CùngthờigianGateschiêumộMacGregor,anhtuyểnthêmhaingườinữatừXerox:mộtlậptrìnhviêntàinăngtênDanLipkie,vàLeoNikora,mộtnhàcựuquảnlýdựánStarvới17nămkinhnghiệmlậptrình.

Tìmranhữngkẻđàongũ trongXeroxkhôngkhó.MacGregorvàNikora, cũngnhưSimonyitrướchọ,đãbấtmãnvớiviệcquánhiềuýtưởngdoPARCtriểnkhainhưngchẳngbaogiờcósảnphẩmởthịtrườnghoặccóracũngthấtbại.

“Xeroxlàhìnhảnhthunhỏcủamôitrườngcôngty”,Nikoranói.“Mọithứđềudouỷbanđiềuhànhvàkhôngcónhiềuchỗchokhíacạnhcánhân– tôiđangnóimặtsáng tạocủaXerox.Microsoft,ngược lại, làmột tậphợpnhữngngười theochủnghĩa cánhânmà toànchương

trìnhđượcđiềuhànhtừngphútbởiBillGates.Anhtathamgiavàomọiquyếtđịnh,từtrênxuốngdưới.”

NikoraquyếtđịnhrờiXeroxkhianhnhìnthấyStartrụctrặcvàphásảnsaunhiềunămpháttriển.Anhcảmthấy lỗi lầmkhôngnằmtrongviệc thiếtkếsảnphẩmmàởkhâutiếp thịvàquyếtđịnhđãđếnlúcthayđổicôngviệc.NgườiđầutiênanhgọiđiệnlàGates,ngườimàanhcònnhớtừcuộctrìnhbàyGatesthựchiệnchoXeroxcùngvớiSteveSmithmấynămtrước.AnhđặcbiệtcóấntượngvớiGates.ỞGates,anhkhámphára,khôngchỉlàlậptrìnhviênvànhàkỹthuậtsánggiámàcònlàmộtdoanhnhânvànhàtiếpthịghêgớm.

KhiNikoratiếpxúcvớiGatesvàotháng8/1983vàtraođổivềmốiquantâmcủaanhmuốnchuyểnsangtiếpthị,Gatesđãđáplờimộtcáchnhiệttình:“Tôithàdạytiếpthịchomộtnhàkỹthuậtchứkhôngdạykỹthuậtchomộtnhàtiếpthị”.GatesđềnghịNikoragiữchângiámđốctiếpthịchoWindowsvàdạyanhvềlĩnhvựctiếpthịtrongkinhdoanh.

Sau lờiđềnghịnhậnviệc chính thứccùngvớinhiềuchếđộcổphầnhàophóng,NikorađãchuyểnsangMicrosoft.Ngàylàmviệcđầutiên,anhđượclệnhđápmáybayđếnlàmviệcvớiIBMởBocaRaton.GatesvàBallmerđãcómặtởđóđểdựhộinghị.KhiđếnvănphòngIBM,NikoratháptùngGatesvàBallmercùngbướcvàocuộchọpmàchẳngbiếttígìvềcuộchọp.

“TôiđượcgiớithiệulàgiámđốctiếpthịcủaWindows”,Nikoranhớlại,“vàchúngtôibắtđầubànvớiIBM.Tôikhôngđượcbiếtchuyệngìsẽdiễnra,tạisaocómặttôi,tôiphảilàmgìvàtôichẳngbiếtgìvềnhữnggìdiễnrahômđó.Tôihoàntoànlạclõng.”

Cảmgiácđótiếpdiễnsuốtngàyhômấy.Trênchuyếnbaytrởvề,GatesvàBallmerbàntánvềDOS,mặcchoNikorakhônghềbiếttígìvềnhữngđiềuhọđangtraođổi.HainhàlãnhđạođangtranhluậnmộtývềdấunhắcdònglệnhtrongDOS–“A:>”–báochongườisửdụngbiếtổđĩanàođangvậnhành,NikorachẳnghiểugìkhiGatesvàBallmerđềcậpđếndấunhắc“lớnhơn”.“TôichưabaogiờdùngDOStrongđời.TôiởXerox.ChúngtôiởtrongThápNgà.Chúngtôitựlàmlấymọithứ.ThếnêntôichưabaogiờnhìnthấyDOS.”

Tháng10/1983,VisiCorpcôngbốdựđịnhbắtđầubánVisiOn.Trướcđóchíntháng–Gatesđãkhoekhoangrằng–Microsoftsẽlàngườiđầutiênđưarathịtrườngmộtgiaodiệnngườisửdụngđồhoạ–đãtanbiếnnhưmâykhói.CúhíchgâyxônxaodưluậncủaVisiCorpđượcnốitiếpbởimộtcúramắtgâyxônxaotừQuarterdeck,nhàsảnxuấtphầnmềmcũngcôngbốrằnghọsẽxâydựngmộtgiaodiệnngườisửdụngđồhoạtênlàDESQ.ThịtrườngngàycàngthuhẹpvàMicrosoftcónguycơtrởthànhmộtcôngtychẳngcótiếngtămgì.

Gatesgiậndữ.ĐểgiànhlấymộtphầnưuthếtừVisiCorpvàQuarterdeck,anhchỉthịcôngbốchínhthứcWindows.Trongvònghaituần,MacGregorvàGatesbayđếnNewYork.

GatescảmthấyanhkhôngthểgiữWindowstrongvòngbímậtđượcnữa.Anhhiểurarằngmộtcáchđểngănchặnnhữngkháchhàngtriểnvọngkhôngđổxôvàosảnphẩmcủađốithủlàcôngbốngaycôngtymìnhđangthựchiệnsảnphẩmcòntốthơn.Lốichơithử-và-đúngcủaIBMcóhiệuquảtốtkhikháchhàngtrôngchờcôngtybạnấnđịnhtiêuchuẩn;họthườnghàilòngchờđợingườidẫndắtthịtrườngxuấthiện.

Tạp chí InfoWorld về sau đã tạp ra một thuật ngữ mới cho một sản phẩm như thế –“vaporware”(sảnphẩmhưảo).

“Vìtấtcảcácđốithủcủachúngtôiđềuđangcôngbốsảnphẩmảo,chúngtôicũngphảilàmthế”,mộtnhàquảnlýMicrosoftnhớlạivềquyếtđịnhcôngbốWindows.

Gatescũngcónhữngđộngcơkhác.AnhbiếtrằngmáyMacintosh,vẫncòntrongvòngbímật,cógiaodiệnngườisửdụngđồhoạvàchuộtsẽkhuấyđộngngànhnàykhinóđượctungravàođầunăm1984,vàbằngcáchcôngbốWindowshiệngiờMicrosoftcóthểtungramộtđònloạitrừtrước.GatesmuốntronggiớibiếtrằngMicrosoftcũngđangđộtphávàolĩnhvựcGUIchứkhôngchỉ làngônngữ lập trìnhnhư trướcđây.Lời côngbốcũng sẽgópphần làmvôhiệukhôngchỉcácnhàsảnxuấtphầnmềmcạnhtranhmàcảIBM.IBMvừatáchrờiMicrosoftvớiquyếtđịnhấnhànhTopViewcủamình.GatesđãđánhtrảnhưmộtlãnhchúaTrungHoabằngcáchliênminhvới24nhàsảnxuấtmáytínhthỏathuậnủnghộWindows,trongđócóCompaq,Texas Instruments, Hewlett-Packard, Zenith, Burroughs và Digital Equipment Corporation.CácnhàsảnxuấtmáynháikhôngmuốnIBMloạihọkhỏithịtrườngbằngcáchấnđịnhtiêuchuẩnchomôitrườngWindowsnênhọrấthămhởcùngnhauủnghộMicrosoft.SựphụcthùcủaIBMhùngmạnhlàkhôngtránhkhỏi–côngtynàykýkếtthỏathuậnvớiVisiCorpđểIBMlàmnhàphânphốiVisiOn.

Sángngày10/11,tạikháchsạnHelmsleyPalaceởNewYorkCity,Microsoftcómộtcuộcgiớithiệuramắtmàchođếnbâygiờlàđìnhđámnhấttronggiới,khiếnchocuộcramắt1-2-3củaLotusCorporationtrởnênxoàngxĩnh.Suốtbuổisáng,cácnhàkỹ thuậtcủaMicrosoft thaynhaulêndiễnđàn,giớithiệuchitiếtvềmẫuWindowsvàchothấykhảnăngcủasảnphẩmkhihoàn tất, ít ra về lý thuyết.Đókhôngphải là cuộc trìnhbày lầnđầuvề sứcmạnh củaGUI.NhưngýtưởngcóthểdùngchiếcmáyIBMPCđểchạyđồhoạđượcxemlàkhábấtngờ.

Trướccửtoạ,GatesgiảnggiảivớibáogiớirằngWindowssẽvĩnhviễnchấmdứtvấnđềtính

tươngthíchcủacácứngdụngvànócókhảnăngchạyhầuhếtphầnmềmviếtchoDOS.Lờituyênbốnàylàmộtcốgắngnhằmđánhbạinhữngnỗlựckhôngngừnggiatăngtrongngànhvềviệctạoraphầnmềmbaogồmnhiềuchứcnăng,nhưtrìnhxửlývănbảnvàbảngtính.Lotusđãbắttaythựchiệnchươngtrìnhtíchhợp,SymphonyvàMicrosoftchưanhắmtớiứngdụngtíchhợpnàotươngtự.GatesmuốnmọingườitinrằngWindowscóthểkhiếnchophầnmềmtíchhợptrởnênlỗithời.

Cuốinăm1984,GatesmạnhdạntiênđoánWindowssẽđượcsửdụngtrênhơn90%tấtcảcácmáytínhtươngthíchIBM.ĐólàmộtlờitiêntringạonghễmàMicrosoft,vànhấtlànhómtriểnkhaiWindowscònnonnớt,sẽphảihốitiếcnhiều.

***

NgàytrướchômcôngbốWindowstạiNewYorkCity,SteveBallmervàScottMacGregorđếnĐạihọcCarnegieMellonởPittsburghđểtuyểnchọnnhânviên.

BallmerđãlànhàtuyểndụngcủaMicrosofttừngàyanhđượclàmtrợlýcủaGates,vàđólàmộtnhiệmvụanhthíchthú.Vềmặtnàođó,nógiốngnhưnhữngngàyanhlàmphụtráchquảnlýthiếtbịchođộibóngđátrườngHarvard.Mộtlầnnữa,anhđanggópphầngiúpchonhómmìnhgiànhchiếnthắng.

TưduysắcbénvàchỉsốthôngminhcaolàđiềuthiếtyếuđểvàolàmcôngtáckỹthuậttạiMicrosoft.Ngoạitrừnhữngtrườnghợprấthiếmhoi,Gatesmuốntìmnhữngngườitrẻtuổivừarờitrườngđạihọcvàcónềntảngkhoahọc,toánhọchaymáytính.Cácứngviênthườngđượcphỏngvấn tại trườngđạihọc và sauđóđượcmờiđến thamquanMicrosoft.MặcdùMicrosofttrảlươngkhônghậu,côngtythườngvẫntuyểnđượcngườimàhọthậtsựcầnbằngcáchhứahẹncácchínhsáchcổphầnhàophóngvàcơhộilàmviệctrongmộtmôitrườngvớitinhthầnthoảimái.

“Thoạtđầuchúngtôitìmcáchtuyểnngườitừcáccôngtykhác”,IngridRasch,giámđốcnhânsựđầutiêncủaMicrosoftnằmtronglànsóngcácnhàquảnlýmớituyểntrongnăm1983hồitưởng.“Nhưngchúngtôikhôngbaogiờtìmđượcngườicókinhnghiệmnhưchúngtôimuốn.Chúngtôibuộcphảitrởlạicáctrườngđạihọcvàtuyểnnhữngbạntrẻmới.”

NgoàiviệccóchỉsốIQcao,ngườituyểnmộcòntìmkiếmngườinăngđộngvàcósángkiến.Trongmộtcuộcthămdòquađiệnthoại,ngườicủaMicrosoftthườnghỏimộtloạtcâuhỏibỏngỏ:“Chúngtôithườngđểchohọmiêutảmộttuầnlàmviệcđiểnhình,haymộtngàylàmviệcđiểnhìnhcủahọ.Chúngtôimuốnbiếthọthứcbaonhiêugiờđồnghồ,họlàmgìtrongthời

gianđó.Chúngtôitraođổivớihọvềnhữngdựánkhôngthựchiệnxong.Loạingườimàchúngtôimuốnlàloạingườiđáprằng:‘Chúaơi,tôighétđiềuđó!’…Chúngtôitìmhiểucôngviệccủahọ,sựnhiệttìnhtronggiọngnóicủahọthườngchochúngtôibiếtnhữnggìmuốnbiết.Chúngtôimuốnbiếthọcóđủkhảnănghoànhậpvớichúngtôitiếptụcpháttriển.”

NhữngđịađiểmtuyểnmộưathíchcủaMicrosoftlàĐạihọcHarvard,Yale,HọcviệnKỹthuậtMassachusetts, Carnegie Mellon và một trường đại học nhỏ gần Toronto tên là Đại họcWaterloo,chuyênvềtoán.Rốtcuộc,họđểýđến15trườngđạihọcởMỹ,bốnởCanadavàsáuởNhật.NhữngnhàtuyểndụngcủaMicrosoftđíchthânđếntừngtrườngđểtìmkiếmnhữngsinhviênsánggiá,siêngnăngvàhănghái,nhữngngườikhácbiệtvớinhữngbạnđồngmôn.Nóitómlại,Microsofttuyểndụngnhữngbảnsaocủangườilãnhđạonó,luônluônnhưthế.

Nhữngứngviênthườngđượchỏinhữngcâuhỏikhóchẳngliênquanđếnlậptrình.Ballmerthíchnhanhchóng tìmramứcđộ thôngminhcủangườikhácvàgiữacuộcphỏngvấnanhthườngđưaramộtvấnđềlýluậnchonhânviêntươnglainhằmlàmchoanhtarốitrí.“Khôngcầnphảilàmộtlậptrìnhviênmớibiếtaithôngminh”,lờiBallmer.

Ballmerđôikhihỏinhữngcâuhỏilýthuyếtxácsuất.Anhthườnghỏiứngviênmộtcâuhỏicơbảnvàkhicâuđóđượctrảlờianhthườngthayđổicácdạngcủacâuhỏiđócànglúccàngkhó.

“Điềuchúngtôiquantâmkhôngphảichỉlàaiđócóbiếttrảlờihaykhôngmàhọcóbiếtsuynghĩhaykhông”,một lập trìnhviêncaocấpcủaMicrosoftđã từngthựchiệncácchuyếnđituyểndụngđếncáctrườngđạihọcnăm1983kểlại.“RấtnhiềungườithôngminhkhôngphảilúcnàocũngvượtquađượctrongcáccuộcphỏngvấncủaMicrosoftvìhọkhônggiảiquyếtđượcsựcăngthẳng…ngườiđầutiênmàphỏngvấnbạnlàngườiquyếtđịnhbạncóxinđượcviệchaykhông.Nếubạnkhôngvượtqua,thếlàhết.”

NhữngnhàtuyểndụngcủaMicrosoftthỉnhthoảngphảithayđổicáccâuhỏicủahọvìnhữngsinhviênkhôngxinđượcviệcthườngmáchbạnbènhữngcâuđãhỏi.Vàthôngtintruyềnđinhanhchóng,từtrườngnàyquatrườngkhác.

MặcdùBallmerphỏngvấntấtcảnhữngnhàtriểnkhaiphầnmềmđượctuyểnvàoMicrosoft,Gates vànhữngnhàkỹ thuật cao cấpkhác của công ty thường tháp tùng anh trongnhữngchuyếnđituyểndụngđểhỏinhữngcâuhỏikỹthuậthócbúa.

“Chúng tôi phanh phui người ta ra từngmảnh”, lời MacGregor. “Chúng tôi thường hỏi họnhữngcâuhỏikỹthuậtrấtkhó,traochohọgiấybútvàbảohọgiảiquyếtvấnđề.Chúngtôicóthểđãmấtmộtsốngườinhưngnhữngngườichúng tôi tuyểnđượcrấtgiỏi trongviệcgiải

quyếtvấnđềkhókhăntrongđiềukiệncăngthẳng.”

VớichặngdừngtạiĐạihọcCarnegieMellonvàongày9/11,BallmervàMacGregorđangtiếnhànhnốtchuyếnđituyểndụngđãđượcthôngbáotrướcđónhiềutuầntạitrường.NhữngsinhviênmuốnviệclàmtạiMicrosoftđăngkýphỏngvấnvànộpmộtbảnlýlịchtómtắt.MộtsinhviênđãkhôngđăngkýphỏngvấnlàNealFriedman.Anhtakhôngquantâmnhiềuđếnmáytínhcánhân.Anhtachorằngtươnglainằmởnhữngmáytínhlớn,nhưmáymàanhđanglàmviệctạitrườngđạihọc.

“TôihìnhdungmáyPCnàychỉlàthứlặtvặtvàchẳngcótươnglai”,lờiFriedman.“KhitôinhìnthấythôngbáorằngMicrosoftsắpđếntrườngđạihọc,tôinghĩbụng:‘Đâylàmộtthứcôngviệcbìnhthườngvàtôikhôngquantâm.’”

NhưngMicrosoftđãgửithưxintrườngđạihọccungcấplý lịchtríchngangcủanhữngsinhviênđangtốtnghiệp.Vàingàytrướckhicácnhàtuyểndụngcủacôngtyđếntrường,FriedmannhậnđượcmộtbứcđiệncủaSteveBallmerviếtrằngMicrosoftcóấntượngvềlýlịchcủaanhvàđãdànhchoanhmộtcuộcphỏngvấn.TrướcnaychưabaogiờnhậnđượcmộtbứcđiệnriêngnênFriedmancũngcóấntượng.Anhquyếtđịnhđidựphỏngvấn.

Ballmerđảmtráchmộtnhómsinhviên,MacGregormộtnhómkhác.Mỗicuộcphỏngvấnkéodài30phút.FriedmanđượcMacGregorphỏngvấn,ngườimặcáothunvàquầnjean.FriedmanquađượccâuhỏikhóđầutiêncủaMacGregor,mộtbàitoánsốcao-thấp.Đâylàmộtcâuhỏidạnglýthuyếtxácsuấtmàcácứngviênphảiđoánmộtsốtừ1đến100màngườiphỏngvấnđãchọn.Ứngviênđượcchobiếtlờiđoáncaohaythấpvàtiếptụcchođếnkhiđoánraconsố.Đâylàmộtchiếnlượctoánhọcnhằmtìmđượcconsốvớiítlầnđoánnhất,khoảngbảylần.

Friedmancũngđượchỏimộtcâuhỏikhóhơn:Làmthếnàothểhiệncácconsốtheocơsốâmmột?(Ngônngữnhịphâncủamáytínhlàhệđếmcơsốhai).Anhcũnggiảiquyếtđượcbàitoánhócbúađó.

Khicuộcphỏngvấnhoàntất,MacGregortungramộttinđểlôicuốnanhta.AnhbảoFriedmanrằng mình đang đến New York City nơi Microsoft dự định công bố một dự án lớn tên làWindows.

FriedmanbịlôicuốnvàđồngýbayđếnNewYorkđểviếngthăm.AnhđãtừngđượcphỏngvấntrướcđótạiIBM.

“SựkhácbiệtvềtinhthầnlàmviệcbiểuhiệnrõràngkhibạnđếnthămMicrosoftvàsosánhnó

vớicáccôngtykhác”,anhnói.“Khôngcóquyđịnhvềtrangphục.Ởcáccôngtykhácbạnkhôngthểthấymọingườimanggiàytennisvàmặcáothun.TôiđượcchobiếttạiIBMnamgiớiphảithắtcàvạtítnhấthailầnmỗituần.TạiIBMtôichỉthấymộtngườithắtcàvạtmàusắcsặcsỡ.ĐólàgiớihạntạiIBM.ỞMicrosoftbạnkhôngphảithắtcàvạt”.FriedmancuốicùngthuhẹpsựlựachọncôngviệccủamìnhvàoMicrosoftvàTektronix,côngtykỹthuậtnơiJamesTowneđãlàmviệctrướckhigianhậpMicrosoftvớitưcáchchủtịchđầutiênđượcmờitừbênngoài.TektronixcũngđềnghịvớiFriedmanmộtvịtrí.Vàituầnsaukhianhđãgiớihạnsựlựachọn,trongkhingồiởphòngkháchsạntạiPortlandchờcuộcphỏngvấnđầubuổisángvớingườicủaTektronix,FriedmanmởTVvàthấyJanePauleyđangdẫnchươngtrìnhNBCTodaygiớithiệuvềMicrosoft.Friedmanthấymộtcảnhquayhainhàlậptrìnhtronghànhlangđọkiếmnhựavớinhau.

“TôitựnhủkhithấycảnhđótrênTV:‘Ôichao!Đâychínhlàcôngtydànhchomình!’”

Khiđượctuyển,Friedmanđượcyêucầugiữbímậtvớicácđồngnghiệpvềchếđộcổphầnanhđãđượctrao.Mỗinhânviênmớiđềuđượcdặndònhưnhaunhưngcóchếđộcổphầnkhácnhau.Chếđộmuacổphầntrongcôngtylàmộtcôngcụtuyểndụngmạnhmẽvàtriểnvọnglàmgiàu ấy đã thuyết phục không ít các tay lập trình trẻ tuổi vừa ra trường đến làm việc choMicrosoft.Cácchếđộnàytreotrướcmắthọnhưnhữngchuỗingọccámdỗ.

Ngàyđầutiênđếnlàmviệc,Friedmannhậnphònglàmviệccócửasổ.Mộttuầnsauanhcódựán lớnđầu tiên – kết nối các vănphòngMicrosoft ngoại quốc với trụ sở chính công ty tạiBellevuebằnge-mail.KhiđếnIBMtrướckia,anhđượcchobiếthơnmộttrămngườithườngxuyên thựchiệndựán tương tự.ỞMicrosoft, anh thựchiện côngviệce-mail chủyếumộtmình.KhônglâusauanhđếnParisđểkếtnốihệthốngtạiđó.

“Mọingườiđềulàmviệcquágiờ”,Friedmankể.“Mọingườiđềuthôngminhđúngnhưhìnhdungkhitôiđượchọphỏngvấnlầnđầu.Môitrườngthânthiệnvàcởimở.Tôirấttựdovềtinhthần,tựdosángtạo.Chẳngcóbấtkỳgiớihạnnàovềcáchthứctôilàmviệc.E-mailđếnchâuÂuphảihoạtđộngvàhọchẳngmấyquantâmtôithựchiệnrasao.”

FriedmancảmthấymộtkhôngkhíthoảimáitrongcáchànhlangcủatoànhàNorthupnơicáclậptrìnhviênkhôngchỉđấugươmvớinhaumàcònlănnhữngquảbóngtenniscónhétnhữngđồngxuvàocáclonrỗngnhưchơibowling.Nhữngtròđùachơikhămdiễnramọilúcngàycũngnhưđêm.Ballmerlànạnnhâncủamộttròđùanhưthế.Trongmộtlầnđicôngtáctrởvề,anhthấyvănphòngmìnhđầyắpnhữngquảbóngcaosunhỏtừsànlênđếntrần.Ítrađócũnglàcảnhtượngnhìntừngoàivănphòngquakhungcửakính.Khianhđivắng,cácnhânviênđã

làmmộtváchngănvánépđằngsaulớpkínhvàđổđầybóngvàođó,khiếnchovănphòngtrôngnhưchấtđầybóng.

BóngnỉđãtrởthànhmộtđồvậtquenthuộctrongcôngtytừtrướcvụBallmer,mặcdùkhôngrõđiềunàybắtđầuthếnào.Mộtsốlậptrìnhviênmangđếnvàkhicáclậptrìnhviênkhácđếnlàmviệchọthườngthấychúngtrênbànphím,táchcàphêhaytrênbàngiấy–chúngdườngnhưgiatăngnhưTribbetrongmộttậpphimnổitiếngcủa“StarTrek”.Bênngoàicótròchơinhặtbóngnỉcòntronghànhlangcótròhockeybóngnỉ.Thậmchí,cóngườicólầncònđemcảcamđểchơinémbóng.Tròchơithậtlàbẩn.Đếnmộtlúc,mộtthôngbáocấmviệctungnémởhànhlangtronggiờlàmviệcđượcgửiđi,thếlàmộtnhómlậptrìnhviêndànhriêngmộtcănphòngđặcbiệtchỉđểnémbóng.

Cuốinăm1983,sốlậptrìnhviênMicrosoftlênđếnhơn100ngườitrêntổngsố450nhânviêncủacôngty,làmviệccậtlựcvàchơicậtlực,hệtnhưmộtnhómcácđồngnghiệpcủahọnhữngnămtrướcđóởAlbuquerque.TấtcảhọđềudođíchthânGatesvàBallmertuyểnchọn.Họlàngườiđượcquantâmđặcbiệtvàmọingườitrongcôngtyđềubiếtđiềuđó.Nhữngkỹsưlậptrìnhlàmáuhuyếtcủacôngty.

FriedmanđặcbiệtcóấntượngvềviệcGateskhôngchỉbiết tênvàkhuônmặtcủatừng lậptrìnhviênmàcònnhớsốmáyđiệnthoạicủahọ.Gatescònbiếtsốxecủatừnglậptrìnhviên.MộtcựuquảnlýMicrosoftnhớcólầnđiquabãiđậuxecủatoànhàNorthupcùngGatesvàomộtbuổisángnăm1983.Gatesnhìntừngbảngsốxevàkểtênnhânviên–anhtanhớtừngngười.VịquảnlýkhôngchorằngGatesđãcốghinhớchúng–“anhtachỉchúývànhớchúng.”

Văn phòng của Friedman cách văn phòng Gates năm phòng. Gates là người rất dễ gặp vàthườngnóichuyệnvớicáclậptrìnhviêntronghànhlangvàođêmkhuyavềcácdựánmàhọđangthựchiện.Cơcấuquảnlývềmặt“sángtạo”củacôngtyđượcchủđịnhsắpxếprấtnganghàng.Khôngcócấpquảnlýtrunggiankhicầntiếpxúcvới“Bill”,nhưmọingườigọianh.

Lực lượnglậptrìnhviêntrẻtuổicủaMicrosoftchẳngmangnhiềuýnghĩanếuthiếuđi tinhthầntậntuỵ.Gatesmuốncáclậptrìnhviênlàmviệccậtlựcnhưmình,cónghĩalà60–80giờmộttuần.Tiềnthưởngchỉdànhchokhoảnlàmviệcngoàigiờ,thứbảy,chủnhậtvàcácngàylễ.

“Quanhbạnlànhữngngườihệtnhưnhauvànhữngngườiđiềuhànhcôngtycũngthế,nênbạnchỉcòncáchlàmviệcvàlàmviệc”,Rasch,giámđốcnhânsựcủacôngtynhớlại.“Cónhữnglúcmọingười làmviệcnhiềuhơncảýmuốncủachúng tôivàchúng tôiphải tìmcáchcảnhọ.Nhưngđôikhikhôngthểngănđượchọ.Khihọgụcxuốngbàn,bạnchỉviệcđắpmềnvàtắtmáy

tínhchohọ.Đôikhichúngtôitạmthờikhoácửakhôngchohọvàovănphòng.”

MộtcựuphóchủtịchMicrosoftnóithêm:“TôiđãthấynhữngbạntrẻlàmviệcchoMicrosoftmấynămvàthậttìnhtôikhôngbiếthọcóthểtiếptụclàmviệcđượcnữahaykhông.”

CómộtchuyệnlưutruyềntrongngànhrằngcólúcGatesđãyêucầucácnhàquảnlýcủamìnhđậuxetheothứtựkhihọđếnlàmviệcvàobuổisáng.Khôngaimuốnravềchođếnkhingườiđếnsớmhơnvàđậuxeởchỗkếhọmệtlửngồivàosautayláiđểravề.

CácviênchứcMicrosoftnhấtquyếtchorằngcâuchuyệnchỉmangtínhnguỵtạo.NhưngMarkEisner,chủtịchSoftbridgeMicrosystem,mộtcôngtyphầnmềmởMassachusetts,cònnhớlầnđếnthămGatesnăm1983.“Chúngtôiđangđirakhỏitoànhàkhoảng8giờtốivàmộtlậptrìnhviênlúcnàymớikýgiấyravề.Anhtanói:‘NàyBill,tôiởđâyđã12tiếngrồiđấy’.VàBillnhìnanhtanói:‘À,lạilàmviệccảnửangàyà?’.Thậtbuồncười,nhưngkhôngphảiBillđangđùa.”

Gatesthườnglàmnảnlòngngườikháckhôngchỉbằngtínhkiêntrìmàđôikhicònbằngsựthiếukhéoléođếnmứcđángkinhngạccủamìnhtronggiaotiếp.Trongcáccuộcbànluận,anhsửdụngtrítuệcủamìnhnhưmộtcôngcụlỗmãng.Anhcóthểtỏrathôlỗvànhạobáng,thậmchíxúcphạm,khimuốntrìnhbàymộtýkiến.Nếunổigiận,mộtcựunhânviênkể,anhtatrởnên“nổicáu”.

Vớinhiềulậptrìnhviên,thamdựmộtcuộchọpkỹthuậtvớiGatesgiốngnhưtrảiquamộtkỳsáthạchvấnđápvớimộttaysátthủbằngmiệng.Anhtacókhảnăngchỉranhữngđiểmyếukémmộtcáchcólýlẽlogicnhất.Mộtkhiđãchỉđượcnhượcđiểm,anhsẽphanhphuingườitara,rồitungnhữnglờilẽxúcphạmnhư“ngungốc”hay“cẩuthả”.

“Dạoấy”,mộtnhàquản lýMicrosoftkể, “khibạn thamdựmộtcuộchọpvớianh ta,anh tathườngđungđưatrênghếvàđầugốilắclư.Tôiđoánrằngsựcửđộngnàylàbiểuhiệnnănglượngbên trongcủaanh ta.Bạnbiếtngaycómộtnguồnnăng lượngbên trong.Bill làmộtngườitưduyrấtmạchlạc.Nhưnganhtacóthểbốcđồng…Anhtathườnghămdoạmọingười.Tháiđộápđảotinhthầnkẻkháckhônggiúpgiànhchiếnthắngvàanhtakhôngbiếtđiềuđó.Lấnátđểđưaraýkiếncủamìnhlàđiềukhônghay.Billrấtgiàucóvàrấtbốcđồng.Anhtachưahềchínchắnvềmặtcảmxúc.”

***

Tiếtmụcquảngcáochỉphátmộtlần,ngày22/1/1984trongkhihàngtriệungườiđangtheodõiđộiOaklandRaidershạgụcđộiWashingtonRedskins,vớitỷsố38-9,trênsânSuperBowlXVIII.

AppleComputersắpsửagiớithiệumáytínhMacintoshvớithếgiớivàchươngtrìnhquảngcáođượcdựtrùtrởthànhmộtsựkiệnlớn.Cảnhquaychothấymộtcănphòngtoànnhữngcông

nhânhốchác,tiềutuỵvớicáiđầutrọc,vậnnhữngbộpyjamanhưcáctùnhântrạitậptrung,đangxemmộtmànảnhlớntrongkhiChàngkhổnglồXanhngâmngathànhtíchcủathờiđạimáytính.Cảnhvậthoangvu,buồntẻvớinhữngtảngđáxám.Độtnhiên,mộtphụnữtrẻđẹpvậntrangphụcđỏchóilaovàophòngvàvungmộtcáibúatạvàomànhìnhlàmnóbùngnổtốiđen.Thôngđiệpxuấthiện:“Ngày24/1,AppleComputersẽgiớithiệumáyMacintosh.Vàbạnsẽhiểutạisaonăm1984sẽkhôngphảilànăm1984nữa.”

Nếutiếtmụcquảngcáotrịgiá400.000đô-lanàychưalàmsángtỏngụýIBMlàmộtkẻchuyênquyềnthìđãcóSteveJobslàmđiềuđókhianhlêndiễnđàntrướcđôngđảocửtọatạitrụsởchínhcủaAppletạiCupertinoởSiliconValleytrongcuộcramắtchínhthứccủaMacintosh.

“IBMmuốntấtcảvàđangnhắmvàotrởngạicôngnghiệpcuốicùng,Apple.LiệuIBMcóthốnglĩnhđượctoànngànhkhông?”Jobshôhàotrướcđámđông.

“Không!”họhétlên.

“GeorgeOrwellđúngkhông?”

“Không!”họlạihétlên.

Macintosh,têngọitrìumếncủachiếcmáytínhthờithượngtrịgiá2.500đô-la,đượcquảngcáolà“máytínhchotấtcảmọingười”.Chiếcmáycóchuộtvàđồhoạdễsửdụngkhiếnnókhácbiệtvới IBMPC.Appleđangcổvũxuhướng“tươngthích”.HãnghyvọngMacintoshcó thểtháchthứcIBMtrênthươngtrường,nơiIBMđangthốnglĩnh.

BillGatesdẫnđầumộtđoànđạibiểutừMicrosoftđếndựtiệcramắtMacintosh.BấtchấpquanhệchiếnlượccủamìnhvớiIBM,GatesđãđánhcượcnửaphầnchothànhcôngcủamáytínhmớicủaApplevàcôngnghệcảitiếncủahãng.CáccôngcụvănphòngcủaMacintosh,nhưđồnghồbáothứcvàmáytínhcánhân,đãđượctriểnkhaibởiMicrosoft.MộtnhómlậptrìnhviênMicrosoft, dưới sự chỉ đạo của Charles Simonyi, đã thực hiện các ứng dụng bí mật trênMacintoshtừkhiGatesvàJobskýthỏathuậnlàmănvớinhaungày22/1/1982.Giờđây,sauhainăm,MultiplanchoMacintoshđãsẵnsàngbánkèmvớiMacintosh,cũngnhưBASIC.VànhómMicrosoftvẫnđangthựchiệnWordvàiứngdụngkhácchoMacintosh.

Gates tiênđoánvớimộtnhómcácnhàtriểnkhaiphầnmềmtạibuổi lễcôngbốMacintoshrằngMicrosoftsẽdựtrùmộtnửadoanhthucủahãngthuđượctừdoanhsốphầnmềmchomáytínhmớiấy.

TrongmộtcuộcphỏngvấnvớitạpchíRollingStonengaysaubuổicôngbố,Gatesnóivớitác

giảStevenLevyrằngcáckỹsưAppletriểnkhaiMacintoshđã“làmđượcđiềukỳdiệu”.GatesbịmêhoặcbởisựđơngiảncủaMacintoshtừkhinhìnthấymáymẫumùahè1981,ngaysaukhiIBMcôngbốPC.AndyHertfeld,mộttrongsốcáckỹsưphầnmềmApplethamgiadựán,đãchoGates xemcuộc trìnhdiễnđầu tiên.Gates khôngquenvới côngnghệ chuột sửdụng trongMacintosh và câu đầu tiên anh hỏi Hertzfeld là phần cứng nào được sử dụng để DigitalResearchchuyểncontrỏquanhmànhìnhđáplạisựdichuyểnchuột.Thựcchất,Appleđãgiảiquyếtvấnđềbằngphầnmềmchứkhôngphảilàphầncứng.

“TôiđãápdụnghệthốngchuộttươngtựtrênmáyAppleII”

“Hai tuầntrước”,Hertzfeldnhớlại, “khiGateshỏicâuđótôiđangđịnhnói,chúngtôihoàntoànchẳngcóphầncứngnàochonócả.ChúngtôithậmchícònthựchiệnđiềuđótrênAppleII.NhưngStevenJobsquáttôi:‘Im!’”

JobsmuốnGatesbiếtcàngítcàngtốtvềphầnmềmgiaodiệnngườisửdụngđồhoạ.

MicrosoftnhậnđượccácmáymẫuMacintoshđầutiênvàocuốitháng1/1982.Cáclậptrìnhviêncầnmộtmáyđểcóthểthiếtkếứngdụngchonó.

KhitạoraMacintosh,StevenJobsđãthiếtlậpmốiquanhệvớicảPARC.AnhđãgặpcácviênchứccủaXeroxCorporationnăm1978vàđềxuấtmộtvụliêndoanhvốnmàtheođóXeroxcóthểsởhữumộtphầnApplenếuJobsđượcxemquacôngnghệđangđượcthựchiệntạiTrungtâmNghiêncứuPaloAlto.Jobsđãnóinguyênvănlà“Tôisẽđểcácanhđầutưmộttriệuđô-lavàoApplenếucácanhvénáokimonotạiPARC.”

CảGatesvàJobshiểnnhiênđềunhìnracáihayvàchiếmhữutấtcảnhữnggìcóthểđượctừPARC,kểcảnhữngcáiđầugiỏinhấtcủahọ.SaunàykhiđượchỏivềnhữngđiểmtươngđồnggiữaWindowsvàgiaodiệnđồhoạdùngtrongMacintosh,GatesđãđùarằnganhvàJobssốngcạnhmộtgãlánggiềngtênlàXeroxvàkhianh(Gates)độtnhậpvàođánhcắpchiếcmáyTV,anhpháthiệnraJobsđãlấymấttrướcđó.ÝanhlàWindowsphátxuấttừcôngnghệđượctriểnkhaitạiXeroxchứkhôngphảiApple.

CuộctriểnkhaiMacintoshlàmộtcôngcuộcbímậttừđầu,đượctáchriêngvớitoànbộphầncònlạicủacôngtytrongmộttoànhàtênlàTexacoTowervìnónằmngaycạnhmộtnhàgaTexaco.Cáckỹsư,hầuhếtđềulàngoàihaimươi,treomộtlácờcướpbiểntrêntường,logoApplebảymàucầuvồngthaychonhữnghốcmắtcủacáisọtêncướpbiển.JobsxemmáyMaclàconcưngcủamìnhvàđãxaonhãngcácphầnkháccủacôngtyđểđiềuhànhcôngtrìnhnày,nhưngthoạtđầuanhđãphảnđốidựánấy,theolờingườilãnhđạonhómMacJeffRaskin.

RaskinđãbímậtgửimộtthôngbáolênchủtịchAppleMikeMarkkulaphànnànrằngJobslàmộtnhàquảnlýhếtsứctồivàApple“nênchoanhtađượcđàotạoquảnlýtrướckhichophépanhtaquảnlýcácdựánkháccủacôngtycóliênquanđếncôngviệcsángtạo”.KhiJobsnhậnđượcbảnsaocủathôngbáobímậtnày,Raskinđãbịsathải.

Ítratrướccôngluận,GateschỉcóthểnóinhữngđiềutốtvềJobskhimáyMacintoshđượctungra.Anh trả lời tờRollingStonerằng: “mọingười tập trung tìmkiếmkhuyếtđiểmcủa Jobs,nhưngkhôngcóJobsthìnhómnàykhôngthểthựchiệnđượcbấtcứmộtđiềugìtrongchuyệnnày.”

Tuynhiên,vềmặtcánhânGateslạicóquanđiểmkhác,theocácđồngnghiệptạiMicrosoft.HọnóiGateskhôngtôntrọngnănglựckỹthuậtcủaJobs.

“GatescoithườngSteveJobs”,lờimộtnhàquảnlýMicrosofttrongnhómthựchiệnứngdụngchoMacintosh.“TôinghĩrằnganhtachorằngJobslàtaygiảtạo,anhtakhoáclácvàvôtíchsự.TôinghĩanhtachorằngJobskhôngcókhảnăngtựthiếtkếbấtcứthứgì.”

***

CũngnhưSteveJobs,BillGatesbắtđầutạodanhtiếngchomìnhtrênbáochíquốcgia.Anhđượcmệnhdanhlàtàinăngtrongcuộccáchmạngmáytínhcánhân,mộtSteveJobsmới.Cácphóng viên, nhữngngười tìmđến Seattle để viết về nhà lãnhđạo trẻ tuổi thôngminh củaMicrosoft,đãgặpmộtanhchànggầygònóigiọngthanhthanh,đeokínhquákhổ,tócbùxùvàđầygàu.PhongcáchgiảndịcủaGateslànéttươngphảnvớiSteveJobs.

“CóđườngnétcủaAndyHinttrongnụcườitrẻconvàmáitócxuềxoàcủaanh”,tạpchíPeopleviết.TạpchínàyđãtặngGatesdanhhiệumộttrong25người“đượcquantâm”nhấttrongnăm1983.“Hiện28tuổi,GatesđốivớiphầnmềmcũngnhưEdisonđốivớibóngđèn–vừalànhàphátkiến,nghiệpchủ,vừalàdoanhnhânvàthiêntài.”

ViệcsosánhGatesvớiThomasAlvaEdisonlàthíchđáng.Mặcdùđượcghinhớcônglaophátminhbóngđiện,Edisonđãsốnghầuhếtcuộcđờivớitưcáchlàmộtnhànghiệpchủ,đemđếnchocôngchúngtầmnhìntươnglaicủamình.

RấtnhiềutrongsốcácbàibáotầmcỡquốcgiachútrọngđếnthóiquenlàmviệcquámứcvàtínhcáchtranhđuacủaGates.MộtbàibáotrongtạpchíFortunexuấthiệnngaysaubàitrêntờPeopleđãchạy tít “Microsoftquyết tâmthống lĩnhphầnmềm”.Bàibáomiêu tảGatesnhư“mộtphầnmềmđặcbiệtcủachínhanh.Đôilúcanhvụngvềnhưtrẻcon,némđồđạckhinổi

giậnvàngọnguậykhôngyênkhinóichuyện.Nhưnganhlàmộtbậcthầylậptrìnhthôngminhkhácthường,amtườngvềkiếnthứcchuyênmôntronglĩnhvựcphứctạpcủamình.Đồngthời,anhcũngcótinhthầncạnhtranhkhủngkhiếp.”

PhóngviêncácbáovàtạpchíđổxôđếnBellevueđểviếtbàivềGatesvàMicrosoftđãphảicạnhtranhlẫnnhautrongviệctìmranhữngyếutốgópphầnbiếnGatesthànhhuyềnthoại,nhưthờiđiểmđầuthậpniên1980,khianhbiếnbấtngờ40.000đô-la tiềncượcthànhmộtmónhờilớntrịgiámộttriệuđô-labằngcáchđầutưvàocổphầndướigiá,trongđócóApple.NhưngđiểmchungcủatừngcâuchuyệnlàdiệnmạotrẻtrungcủaGates.Anhkhônggiốngvớimẫungườilãnhđạokinhdoanhđiểnhình.Thựctế,trônganhtrẻnhưchưađủtuổiláixechứđừngnóiđếnviệcđiềuhànhcôngtyphầnmềmpháttriểnnhanhnhấtthếgiới.

NgaycảtạpchíTimecũngthamgiabằngmộtchuyênđềvềGatestrongsốrangày16/4/1984.“TrônganhnhưmộtsinhviênđạihọcsuydinhdưỡngtrongkhingồichờchuyếnbaytạiphitrườngquốctếTacoma,Seattle”,đólàlờinhậnxétcủaTimedànhchoGates.BàibáomiêutảGatesnhưmộttàiphiệttrongngànhphầnmềmMỹvớigiasảncánhânlênđến100triệuđô-la.Bàibáoghinhậnrằngnăm1978Microsoftcó15nhânviênvàhiệngiờconsốđólà510,vớidoanhsốdựtrùnăm1984là100triệuđô-la.

TạpchíTimelàtạpchíđầutiênđềcậpđếnviệcGatescóbạngái,JillBennett,mộtđạidiệnkinhdoanhmáytính27tuổicủahãngDigitalEquipmentCorporation.GatesbắtđầuhẹnhòvớiBennettlầnđầunăm1983.Mặcdùthỉnhthoảngcóđichơivớibạngáitừkhihọctrunghọc,đâylàmốiquanhệnghiêmtúcđầutiêncủaanh.HọđãgặpnhautrongmộtbữatiệccủamộtbạnhọcthờitrunghọccủaBennettđanglàmviệcchoMicrosoft.“Mộttrongnhữngcâuđầutiêntôihỏianhtalàtạisaocôngtykhôngtriểnkhaiphầnmềmchomáytính32bit”,lờikểcủaBennett,hiệnđangsốngtạivùngBoston.“Anhtacườikhánhiềuvàđặtchotôibiệtdanhlà‘32-bit’”(ChỉmớigầnđâyMicrosoftmớibắtđầuthamgiathịtrườngphầnmềm32-bit).

CóngườimiêutảGates làmộtsựkếthợpgiữaAlbertEistein,WoodyAllenvà JohnCougarMellancamp,casĩnhạcrockquenthuộc.Đốivớicô,Gateshộitụtấtcảnhữngtínhcáchđó.Nhưnghẹnhòvớianhkhôngphảidễvìanhhoàntoànchútâmvàocôngviệc.“Cảhaichúngtôiđềugặpphảikhókhănvàtrởngại”,cônói.“Anhthườngđếnnhàtôitrongtìnhtrạngkiệtsức.Bạngáirõràngchỉlàchuyệnbênlềsovớimọithứ.”

Mặcdùcónhữngnềntảngvànhữngmốiquantâmchung,rõrànggiữahọcũngcónhữngđiểmkhácbiệt.GateslàngườikhépmìnhcònBennettlàngườihoạtbát.Gatesvôcùngtậptrungvàkhôngchịuđượckhibịquấyrầy.Kếtquảlàanhtakhôngcómáytruyềnhìnhvàtháoradio

trongxe.“Billlàmột…conngườicócảmxúcvàtinhthầncạnhtranhcaođộ.Anhcũnglàngườinhạycảmvàthôngcảm.Tuynhiên,ítngườicóthểgầnGatesđủđểnhìnthấyđượcsựnhạycảmấy”,côchobiết.

“Mặcdùchegiấukỹvàkhôngchịunhìnnhận,Billrấtdễdàngbịtổnthương”,côkể.“AnhấyđặcbiệtcăngthẳngkhinhữngnhânviênchủchốtrờiMicrosoft.Billlúcnàocũnglàmộtngườicôđơn.”Câungạnngữxưanóiđúng:ởđỉnhcaorấtcôđơn.CônhìnthấyởGatessựnhạycảmdễtổnthươngđếnmủilòng.“Điềuđókhiếntôimuốnbảovệanhấy.”CôchorằngGatesđãlớnlênmộtcáchcôđơnvàkhiđãtrưởngthành,cũngvẫncôđơn.

Tuynhiên,theoBennett,việccómốiquanhệgiađìnhmậtthiếtđãgiúpGatesgiảitoảđượcnỗicôđơn.Chẳnghạn,đêmGiángsinh,Gatesvàhaichịemgáiluôntrởvềnhàvàngủtrênnhữngchiếcgiườnglúcnhỏcủahọ.Đồpyjamamớiđượcđemđếnchohọ.Buổisáng,cảnhàthứcdậy,cùngnhaumởquà.Sựgầngũinày,trongcáinhìncủaBennett,đãgiúpđemlạichoGates sự cânbằng cảmxúc và tình cảmanh cần. “Anhấy cóđược sứcmạnh to lớnvànơinươngtựatừgiađình,vàrấtyêuthươngmọingười,hơncảnhữnggìhọbiết…Anhsẽkhôngđượcnhưngàynay…nếukhôngcógiađình…Giađìnhanhlàmộttrongnhữngtàisảnlớnlaonhấtcủaanh.”

GatesvàBennettthôiđilạivớinhaunăm1984,khônglâusaukhibàibáocủaTimexuấthiện.“Rốtcuộckhómàduytrìmộtmốiquanhệvớimộtngườihãnhdiệnkhichỉnghỉ‘bảytiếng’–cónghĩalàthờigiantừlúcanhrờiMicrosoftđếnlúctrởlạivàosánghômsauchỉcóbảytiếng”.Cólúctrongthờigiancònyêunhau,khiGatescảmthấyhếtsứcquátảivìcôngviệc,anhnóivớiBennettrằnganhmongcôvàSteveBallmersẽđếnvớinhau.Nhưthếthìcôvẫngầnbênanhvàanhvẫncóthểtậptrunghơnvàocôngviệc.ĐóhoàntoànkhôngphảilàđiềuBennettmuốnngheởGates.

“Anhấyrấthăngháitrongviệctạoramộttấmgươnglàmviệctrongcôngty”Bennettkể.“Tôichorằngđiềunày…làsiêuthực,quásứcconngườivàcuốicùngsẽlàmanhgụcngã.”

Gatesvẫnlàmộtngườibạntrungthành,lờiBennett.“Tôibiếtanhấyvẫnthếvàsẽlàmbấtcứđiềugìtôinhờcậy”.Tuynhiên,GateschẳngquáđaukhổvìchiatayvớiBennett.Chẳngbaolâu,anhtagặpmộtphụnữkhác,AnnWinbad,mộtnhàtưbảnđầutưphầnmềmlàmviệcvớiHummer/WinbladởSanFrancisco.

***

Điềuítngườinhậnthấylàvềnhiềumặt,Billlàmộtđứaconhiếuthảo.Khiđigiaotếvớikhách

hàng,Gatesthườngmờimẹđicùng.MaryGatesgọiđiệnchoconnhiềulầntrongngàyvàthậmchícònviếtthưchoanh,cũngnhưgửithiệp,theolờimộtnhàcựuquảnlýMicrosoft.Gatesthườnggiữcácláthưcủamẹthànhchồngtrênbàn.“Tôithấythậtkhóhiểu”,nhàquảnlýnhớlại,“bởivìhaimẹconvừamớinóichuyện…”

AnhnhậnxétMaryGateslàmộtngườiphụnữnồngnhiệt,môphạmvàrấtkhácbiệtcontraibà,mộtngườikhôkhanvà“khôngnồngnhiệt”.“Bàlolắngvềanhvàthườngnóichuyệnvớicácnhàquảnlýchủchốtvềanh.”

MaryGatesthíchcontraiởgầnmình.KhiMicrosoftdờiđếnBellevuenăm1979,Gatesđãthuêmộtcănhộtrongnhiềunăm.Năm1983,mẹanhtìmchoanhmộtcănnhàởLaurelhurst,cáchnhàgiađìnhGateschưađếnmộtdặm.MộtngườiquencủagiađìnhcònnhớMarymuốnchămsóccontraimình.Chẳnghạn,bốmẹGatesvàbàngoạianhdọnđồrakhỏicănhộđểchuyểnđếnnhàmớitrongkhianhbậnđicôngtácxa.Billtựlochomìnhtrongthếgiớicủaanh,còncácnhucầuvàhammuốnthìdogiađìnhchămlo.

Cănnhàvớibaphòngngủnày,vớigiá889.000đô-latrênbờhồWashington,làcănnhàđầutiêncủaGates.Trongnhiềunăm,nhiềubàibáokhácnhauvềGatesđãtảcănnhàcủaanhlà“khiêmtốn”vàquảthựcnhưvậy,sovớimộtsốcănnhàtânkỳhơntrongvùng.Nhưngbêntrongnhàcómộthồbơi10mvàmộtnhàđậuthuyền.Từsânsau,GatescóthểnhìnratoàncảnhngọnnúiRainiervềhướngĐôngNamvàĐạihọcWashingtonvềhướngTây.ĐiềuđángngạcnhiênlàchínhchaGateslàngườithậtsựmuacănnhà.Ngườichủtrước,JoeDiamond,đãlậpnghiệptrởthànhvuabãiđậuxeởSeattle.DiamondthươnglượngtrựctiếpvớingàiGatesvềcănnhàvàhồsơtoàánchothấyBillGatesConvẫnlàchủnhânhợpphápvàlàngườiđóngthuếnhà,mặcdùlýdocủaviệcnàychưarõ.Cảhaibốconđềukhôngbìnhluậngì.

NhữngvịkháchđầutiênđếnnhàchủtịchBillđềungạcnhiênkhithấyrằnganhtakhôngchỉthiếumáytruyềnhìnhmàcònthiếuđồđạcphòngkhách.MộtmáytínhđượcđặttrongphòngvàGatesdànhhầuhếtthờigiantạiđónhữnglúcanhcómặtthấtthườngởnhà.Mộtbảnđồthếgiới totướngđượcdán lêntrầnnhàphòng làmviệcđểanhcóthểnhìn lênbảnđồmỗikhibuôngmáynghỉngơi.Trínãocórấtnhiều“tầnsốkhôngsửdụng”,Gatesgiảithích,màtacóthểlấpđầytrongkhimắttangóquanh.AnhđặtmộtbảnđồchâuPhitrêntườnggaragecủamìnhđểmắtanhcóthểliếcquakhiđưaxeravào.

VănphòngcủaMicrosofttrongtoànhàNorthupbênkiahồWashingtonchỉcáchnhàGatesmườiphútláixe.Anhthườngđếnlàmviệcvàogiữabuổisángvàđếnquásaunửađêmmớivềnhà.Sauđóanhdànhítnhấtvàigiờtrảlờivàviếte-mailchocácnhânviên.Máytínhởnhà

anhđượckếtnốivớicácmáytínhởMicrosoft.MaryGatescũngnằmtronghệthốnge-mailvàcóthểgửithôngđiệpchocontraikhiđanglàmviệchayởnhà.

KhiMicrosoft lớnmạnh,Gateschủyếudựavàoe-mailđểgiao tiếpvới cácnhânviên.Anhkhuyếnkhíchhọgiaotiếpvớimìnhtheocáchđó.Anhcốgắngphúcđáptừngthôngđiệpcánhân. “Hầu hếtmọi người đều thích thư tín điện tử”, lời Ingrid Rasch, giám đốc nhân sựMicrosoftnăm1984.“Tôichonólàthứtuyệtvờinhấtkểtừkhibánhmìlátrađời.ThưtínđiệntửlàthứkhódứtranhấtkhitôirờiMicrosoft(năm1987).Mọingườiđềuđượckếtnốivớinhau…”

Nhưng hệ thống này còn cómột tác dụng bímật. Khởi sự từ năm 1984, các nhà quản lýMicrosoftđãbímậtsửdụnghệthốnge-mailđểxácđịnhnhữngnhânviênnào làmviệcănlương theo giờ trong ngày cuối tuần, theomột nguồn tin quản lý hệ thống thông thạo tạiMicrosoft.Mỗikhimộtnhânviênđăngnhậpvàoe-mail,anhtađểlạimộtdấuấnđiệntửtrênbộnhớmáytính.Thôngtinnàyđượctruycậpvàsauđóđượccôngtysửdụngđểxácđịnhtiềnphụtrộichonhânviên.Tiềnthưởngphụtrộikhôngphụthuộcvàohiệusuất làmviệc,khốilượngcôngviệchaytầmquantrọngcủadựáncụthểmàvàosốgiờphụtrộinhânviênlàmtrễbanđêmhaymỗibuổicuốituần.Sauđó,cótinđồnrằngcấptrênđangtheodõivàmộtsốnhânviênbắtđầuđăngnhậpvàoe-mail củahọbằngmodemtừnhàđểvờnhưhọđãđến.NhưngcấpquảnlýMicrosoftcũngtìmracáchpháthiệntrònày,nguồntintrênchobiết.

Mặcdùhệthốngtiềnthưởnghoạtđộngkháhiệuquả,songnócũnggâyrabấtbình.Vìhầuhếtnhânviênlàmviệcthấtthườngvàkhôngairavàotheođồnghồnêncấpquảnlýkhóbiếtmộtngườilàmviệcbaolâu.Nhiềunhânviênphànnànrằnghệthốngkhôngcôngbằng.

E-mailcòncómộtmặttráinữa–bùngnổthôngtin.Cácnhânviênđôikhiphảidànhrahaigiờđầutiêntrongngàyđểtrảlờiđến100thôngđiệpđiệntử.Mỗithôngđiệpđềuđượcgắngiờđểthấyrõnóđượcgửiđigiờnàovànhiềuthôngđiệpđượcgửithậttrễsaugiờlàmviệc.“Gửie-mailtrễbanđêmlàcáchhay”,lờimộtphụnữtrẻđượctuyểnvàođầunăm1984làmbiêntậpkỹthuậtchocácứngdụng.“Tôithườnggửichocấptrênmộtthôngđiệpvànhìnđồnghồ:‘Ồ!Haylắm!Anhtasẽthấymìnhởđâytrễ…’Khôngphảibạnsợvềnhà,nhưngđiềuđókhônghay.Thựcchất,họbịvướngvàocôngviệcđếnnỗikhôngaimuốnvềnhànữa.”

ChínhGatescũnggửie-mailsuốtđêmvàvàosángsớm.KhônglạgìchuyệnlậptrìnhviênđếnlàmviệcvàthấymộtthôngđiệpđiệntửcủaGatesđượcviếtvàosángsớm,nhậnxétvềmãhọđãlậptrình.Thôngđiệpcủaanhcólốinóithẳngthừngvàthườngnhạobáng.RaymondBilychobiếthầuhếtgiaotiếpcủaanhvớiGateslàbằnge-mailsaukhianhchuyểntừbộphậntriển

khaiphầnmềmsangtiếpthịcuốinăm1983.“Tôithườngnhậnđượcnhữngbứce-mailkhổnglồnàycủaanhtaviếtvào2giờsáng”,lờiBily.NhiềuthôngđiệpgửiđếnBilybànvềBorlandInternationalvàvịchủtịchcủahãng,PhilippeKahn.

Bấy giờ, Borland đã tung ra thành côngmột loạt các ngôn ngữmáy tínhmang tên TurboPascal,nhanhhơnnhiềusovớibấtcứsảnphẩmnàocủaMicrosoft.TurboPascalkhiếncácnhàtriểnkhaiphầnmềmcóthểviếtcácchươngtrìnhứngdụngchoIBMPCvàcácmáytươngthíchnhanhhơnbaogiờhết.GatestứcgiậnvềviệcMicrosoft,côngtyngônngữmáytínhsơkhai,lạibịđánhbạithảmhạibởimộtcôngtymớiphấtlênchỉmộtnămtuổi.

ScottMacGregor,nhàtriểnkhaiphụtráchdựánWindows,chobiếtGates“khôngthểhiểutạisaosảnphẩmcủachúngtalạiquáchậm.Anhthấtvọngkhôngngờ.AnhđãlôiGregWhitten(giámđốclậptrìnhcácngônngữMicrosoft)vàotrongvàlớntiếngvớianhtanửagiờđồnghồ.”

GatesnhìnthànhcôngcủaKahntheoquanđiểmrấtcánhân,Bilychobiết.AnhkhôngthểhiểutạisaoKahncóthểhạmộtđốithủvữngvàngnhưMicrosoft.

“Đólàcáchnhìnvấnđềcủaanhta”,lờiBily.“KhiTurboPascalthànhcông,đókhôngphảilàthànhquảcủaBorland,màlàcủaPhilippe.Vấnđềđốivớianhrấtcánhân…Đólàkiểucáchcánhânhoácủaanh.BillđốiđầuvớiPhilippechứkhôngphảiMicrosoftđốiđầuvớiBorland”.LửacạnhtranhcủaGateslạimộtlầnnữabốcngùnngụt.

***

Trongvài thángđầunăm1984,Gatescũngbịmộtđối thủcạnh tranhkhácquamặt,MitchKaporcủaLotusDevelopmentCorporation.ĐãmộtnămrưỡitừkhivịchủtịchbỏphiếuđóngcửaLotus.Tuynhiên,nóvẫnthốnglĩnhthịtrườngbảngtính.

Kaporthấybấtbình.SốtạpchíTimeđănghìnhGatestrênbìađãxemMicrosoft làcôngtyphầnmềmsốmột.Thếmàdoanhsốchỉriêngtừ1-2-3củaLotusđãhơnconsốphátsinhtừtấtcảcácsảnphẩmcủaMicrosoftgộplại.(Với12thángkếtthúcvàotháng6/1985,Lotusbáocáodoanhsốlà200triệuđô-lasovới140triệuđô-lacủaMicrosoft).

MặcdùLotusđãthiếtlậptiêuchuẩnbảngtínhchoPC,GateshyvọngphảncôngbằngOdyssey,mậtdanhcủamộtbảngtínhthầntốcmớiđangđượctriểnkhaitạiMicrosoft.Dựánbắtnguồntừmộtcuộckiểmthảobangàyvàocuốinăm1983màGates,JeffRaikes,CharlesSimonyivànhiềulậptrìnhviênkhácthảoluậnnhữngviệcphảilàmtrướcmốiđedoạtừLotus1-2-3.Đơn

thuầncảithiệnMultiplanchưađủ.Họphảiđưaramộtsảnphẩmmới.Dựánmàhọđưara,Odyssey,sẽtíchhợpnhiềutínhnăngsửdụngtrong1-2-3nhưngchạynhanhhơnvàđềxuấtnhiềucảitiến.DougKlunderđượcgiaonhiệmvụlậptrìnhchính.GatesmuốnOdysseyhoàntấttrướccuốinăm.

“ĐâylàmộtsảnphẩmrấtchiếnlượcvớiBill”,lờimộtnhàquảnlýthựchiệnOdyssey.“NgaytừđầuanhtabiếtviệcphảilàmđểđươngđầuvớiMitchKapor.Đâylàmộtcuộcchiếnthậtsự.”

DoGatesdànhphần lớn thờigianvàoviệc triểnkhaiWindowsvàOdyssey, JonShirley tậptrungnỗlựcvàocácvấnđềởbộphậnbánlẻcủacôngty.MicrosoftgiờđâyđangbáncácứngdụngchoMacintoshcũngnhưPCvàmáynháiPC,vàquantrọnglàphảiđẩymạnhlĩnhvựcbánlẻ.Nhàquảnlýđượcđưavàođểđiềuhànhbộphậnnàynăm1983saukhiVernRaburnrađiđãkhông làmnênchuyện.Tháng3/1984,saumột thờigian tìmkiếmcật lực,Microsoft tuyểnJerryRuttenburlàmphóchủtịchkinhdoanhbánlẻ.

Ruttenburđãcó13nămkinhnghiệmtrongngànhbánkẹo,điềuhànhkinhdoanhvàtiếpthịchoM&MMars.AnhcũngtừnglàmgiámđốckinhdoanhnộiđịachoAtarivàphóchủtịchkinhdoanhchoKoalaTechnologiesCorporation,mộtnhàsảnxuấtphầncứngvàphầnmềmchomáytính.RuttenburlàmộttrongmộtloạtcácnhàquảnlýcókinhnghiệmmàShirleyđưavàocôngtyđểchỉnhđốncácvấnđềbêtrễtừlâu.

“Các sản phẩmứng dụng củaMicrosoft bắt đầu được tung ra”, Ruttenbur kể, “và quả thậtchẳngcóaitrongcôngtycókinhnghiệmtronglĩnhvựcbánlẻ,cáchìnhthứcbánhàngkhácnhau,tấtcảnhữngvấnđềphânphối,xungđộtgiữacáctuyến,làmthếnàoquytụnhânlựckinhdoanhvớinhauvàkhíchđộnghọ.Córấtnhiềuvấnđềlúcbấygiờ.Nhưngtháchthứclớnnhấtởthờiđiểmấykhihọđangtrênđàtiếntriểnlàlĩnhvựcphụcvụkháchhàng.Đólàmộtthảmhọa…Họkhôngnhận thứcđược tầmquan trọngcủanóchođếnkhicóngườixuấthiệnvàkhiếnhọhiểutácđộngcủanóđốivớitoànbộcôngcuộckinhdoanh.”

Tuầnlàmviệcđầutiên,Ruttenburbướcvàovănphòngdịchvụkháchhàngvàthấyđộingũnhânviêngồmhaiphụnữđangcầmđiệnthoạitrảlờikháchhàngmuốnmộtphiênbảnnângcấpcủamộttrongcácsảnphẩmcủacôngty,hoặcphànnànhaythắcmắcgìđó,Ruttenbursửngsốtnhìnthấyhaichồngthôngđiệpđiệnthoạichưahồiâmcaovúttrênbànmỗingười.Chẳngcógìcả,haingườiphụnữbảoanhta,taychỉvàomộtchiếcbànkhácvớihàngtrămthôngđiệpkháccũngchưahồiâm.

“Đólàlúctôibiếtmìnhgặpmộttháchthứclớntrướcmắt”,Ruttenburkể.

Ruttenburđượctraotoànquyềnthựchiệnnhữngcảitổanhthấycầnthiết.BộphậnDịchvụkháchhàngchẳngbaolâulênđếnhơn30nhânviên,trongkhiđộingũtrợgiúpkỹthuậttănggấpbađếnkhoảng60người.Ruttenburcũngkhuếchtrươngmạnhmẽlựclượngbánlẻcủacông ty. Chỉ có những cải tổ quan trọng liên quan đến chiến lược công tymới thông quaShirley.

“ShirleyđiềuhànhcôngviệchàngngàyởMicrosoft,anhtagiỏichuyệnđó,mộtanhchàngtỉmỉ”,Ruttenburnhậnxét.“AnhtatậptrunggiảiquyếtnhữngchuyệnvặtvãnhđểBillcóthểsuynghĩsảnphẩmvàthựchiệnchiếnlược.MặcdùrấtnhiềungườikểvềBillnhưvậytrongthờigianđó,anhtacũngthamgiarấtnhiềuvàomọiviệcdiễnratrongcôngty.Billmuốnbiếtmọiviệcđangdiễnra.Anhtamuốnbiếtmọingườiđanglàmgìvàanhtamuốnhọgiảithíchvàbiệnluận…”

Đếnkỳhọpđiềuhànhsảnxuấtlầnthứhaihaythứba,Ruttenburnhậnthấyrằnganhphảiđứnglênphátbiểuquanđiểmnếuvấnđềđãquárõràng.Mộtsốnhàquản lýdườngnhưengạiGates,ngườithườngngồiđungđưatrênghế,mắtnhìnbângquơnhưthểanhkhôngchúý.Thếrồiđộtnhiên,khianhnghethấyđiềugìanhkhôngthíchhoặcđồngý,anhngừngđungđưa,bậtthẳngdậyvàlộrõtứcgiận,đôikhinémcảbútchì.Anhthườngquáttháohayđấmbànđểtrìnhbày.Thoạtđầu,RuttenburchorằngGateslàmbộlàmtịch.Anhkhôngtinmộtnhàlãnhđạocôngtylạiphảnứngvớitừngvấnđềmộtcáchđầycảmxúcnhưthế.Nhưnganhsớmnhậnrađâykhôngphảilàđiệubộ;rõràngGatesphảnứngvớisựviệcởmộtmứcđộcảmxúcdữdội.

“Anhtathườngbựcdọcnếuchúngtôithuakémtrongcuộccạnhtranhvềbấtcứphươngdiệngì”,Ruttenburnói,“cónghĩalàvềmặtlĩnhvựcsảnxuất,phânphối,kếtoán,hànghoábàybiện,tấtcảmọithứ.Chúngtôihiểurõcôngviệccủamìnhlàđảmbảochomìnhởvịtrísốmột…Nhưngsaumộtthờigiantôibiếtrằnganhtatôntrọngnhữngngườinàophảnđốianhta.Anhtakhôngmuốnmọingườiluônđồngývớimình,vàđôikhianhphảnđốichỉđểxemaiđócóvữngtinđếnmứcthậtsựbênhvựcchoquanđiểmcủahọhaykhông.Vớimộtsốngườithíchứng,cáchấycótácdụngtốt,nhưngvớimộtsốngườicáchấykìmhãmsứcsángtạocủahọ”.AnhchorằngnếuGatesbiếtcáchsửdụngsựhùnghổvàgiậndữcủamìnhvớinhữngnhânviêncứngcỏicóphảnứngtốtvớihìnhthứckíchđộngấyvàdịudàngvớinhữngngườiengạihìnhthứcấy,anhsẽtrởthànhmộtnhàquảnlýhiệuquảhơn.

Ruttenbur là thànhviên củanhómđãđưa ra cái tên chodựánbảng tínhOdyssey–Excel.Nhưngdựángặpmộtbướcngoặtkhácthường.Vàogiữanăm1984,GateshoàntoànthayđổichiếnlượcvàquyếtđịnhExcelsẽđượctriểnkhaichoMacintoshthayvìchỉIBMPCvàcácmáy

nhái.LotusđangtriểnkhaimộtbảngtínhmớitênlàJazzdànhchoApple,vàMicrosoftkhôngthểđểchoLotusthiếtlậpchỗđứngvềứngdụnggiaodiệnngườisửdụngđồhoạ.Đólàtươnglai,anhthấythế.Jazzrõrànglàmộtmốiđedoạmớivàanhkhôngthểđểchonótunghoành.

VớiJazz,Lotusdựđịnhcungcấpchokháchhàngthậtnhiềutínhnănghơnnữachứkhôngchỉmộtbảngtínhnhư1-2-3.Phầnmềmkếthợpnhiềuứngdụngkhácnhauthànhmộtchươngtrìnhdễsửdụngtrởthànhkhuynhhướngsôiđộngtrongcuộctriểnkhaicácứngdụng.Ngườisửdụngcóthểchuyểnđổitừmộtbảngtínhsangtrìnhxửlývănbảnmàkhôngcầnphảinạpcácứngdụngkhác.Jazzkếthợpnhiềuchứcnăng,trongđócómộtcơsởdữliệu,xửlývănbảnvàđồhoạcũngnhưbảngtính.

ApplenhiệttìnhủnghộJazz.SựhàohứngbanđầuvớiMacintoshđãlụitànvàdoanhsốđangtrìtrệ.ĐiềumàcôngtynàycầnlàmộtứngdụngnổibậtkhiếnmọingườiđổxônhauđimuaMacnhưhọđãmuahàngnghìnmáyAppleIIvìhọmuốncóVisiCalc.

“Lúcấy,Applegặpgaygo.HọthậtsựnghĩrằngJazzsẽlàcứutinhcủahọ”,lờiIdaCole,ngườinăm1984làgiámđốctriểnkhaisảnphẩmmớicủaApple.

KhiLotustrìnhdiễnchươngtrìnhmẫucủaJazztạimộthộichợ,Gatescửhailậptrìnhviêncủamìnhđếnxemxétnó.HaingườihíhoáyghichépkhiMitchKapornóivềJazzvàtrìnhdiễn.MộtsốtínhnăngcủaJazzvềsauđãxuấthiệntrongExcel.

MicrosoftgặpphảinhữngbấtđồngnộibộkhitiếnhànhdựánExcel.MặcdùGatesđãquyếtđịnhtriểnkhaiExcelchoMacsaukhibànvớicácgiámđốctiếpthị,anhchưahềthảoluậnsựthayđổichiếnlượcấyvớiDougKlunder,lậptrìnhviênphụtráchmãhoáExcelchocácmáyPC.BởivìviệcmãhoáExcelchođến lúcấyvẫnđượcthựchiệnchoPC,việcchuyểnđổicónghĩalàsựkhởiđầusaunhiềuthánglàmviệccậtlực.Klundergiậndữvàđedoạnghỉviệc,điềumàrốtcuộcanhlàmvàithángsau.

“VềmặtquảnlýBilllàmđảolộnmọithứ.TôiđangtựsátvớiExcel”,Klindervềsauphátbiểu.

Gatesđưavàomột lậptrìnhviênmớitừcôngtyWangđểđứngđầudựán,PhilipFlorence.TrướckhilàmviệcchoWang,FlorenceđãlậpnhómnghiêncứuvàpháttriểntạiLeadingEdge,mộtnhàsảnxuấtmáynháiPC.

“Khôngkhínhưmộtcáinồiápsuất”,FlorencenóivềMicrosoft.“TôilàmviệctrựctiếpdướiquyềnBillvàanhtaquantâmđặcbiệtđếnExcel.”

Florencecứtưởngrằnganhđượcđưavàođểquảnlýdựán.NhưngkhônglâusauGatesbảo

Florenceviếtcảmãkiểmtrabọtrongchươngtrìnhnữa.Dựánngàycàngtrễkếhoạch.KhiFlorencebảoGatesanhkhông thểcùng lúcvừaquản lýdựánvừaviếtmã,Gatesnổixungthiên,đấmtayxuốngbànvà tiếp tụccơn thịnhnộ.Một trongcácnhàquản lý làmviệcvớiFlorence,kểlại:“Hãyhìnhdungmộtthiêntàitriệuphúhếtsứcthôngminhmới14tuổi,hậmhựcvàtínhkhíthịnhnộthấtthường.”

RõràngFlorencekhônghợpvớichuyệnlàmviệctrongmộtmôitrườngtheocảmtínhvàcăngthẳngnhưMicrosoftđểthựchiệnmộtdựánmàchínhGateshếtsứcquantâm.Vàithángsaukhiđến,Florence,ngườiđãlàmviệc100giờmỗituần,bịđautim.Kếtquảlàanhphảitrảiquaphẫuthuật.

Trongthờigiannày,SteveJobsvẫntìmcáchthuyếtphụcGatestíchhợpcáctínhnăngphầnmềmvàoExceltươngtựnhưcủaJazz.NhưngGatestừchối.AnhchorằngLotusđangđisaihướng.Vàlầnnày,khôngnhưchiếnlượcvớiMultiplan,Gatesđãđúng.

VìMicrosoftchưacóchươngtrìnhtíchhợpnào,hãngcầnmộtcáchđáptrảtrựctiếpvớitínhnăngphụtrộinàycủaphầnmềmJazz.GateskhônkhéonhậnrarằngMicrosoftcóthểtriểnkhai một phương pháp nhanh chóng chuyển đổi giữa các chương trình nhỏ hơn trênMacintosh,cáchđóhiệuquảhơndùngmộtchươngtrìnhtíchhợpkhổnglồnhưJazz.Thếlàrađờikháiniệmvề“trìnhchuyểnhướng”rađời.

AndyHertfeld,ngườiđãrờiAppleđể làmănđộc lập,đangthiếtkếnửachừngtrìnhchuyểnmạchcủamìnhthìanhnhậnđượcđiệncủamộtngườibạnởMicrosoft.Bạnanhmờianhđếnvà nói chuyện vềmột dự án nóng sốtmàMicrosoft đang thực hiện trênMacintosh. ChínhHertzfeldnhiềunămtrướcđãchoGatesxemcuộctrìnhdiễnđầutiêncủamáymẫuMacintoshtạivănphòngApple.KhiHertzfeldđếnMicrosoft,anhpháthiệnracôngtymuốnanhviếtmộttrìnhchuyểnmạchrấtgiốngvớichươngtrìnhanhđãkhởisựvàituầntrướcđó.

Hertzfeldtinrằngthiếtkếcủaanhcònhayhơn.CuốicuộcgặpvớinhiềunhàquảnlýMicrosoft,anhđượcgặpriêngGates.Hertzfeldsắpsửađượcxemôngchủtrẻtuổitrìnhdiễnnghệthuậtlàmăn.

TheoHertzfeld,Gatescưxửvớianhnhưthểanhlàmộttaykỹthuậtngờnghệchkhôngbiếtmấyvềchuyệnlàmăn,mộtngườimàGatestìmcáchlợidụngquamộtcuộcthỏathuậnbấtlợi.

Cuộcthươnglượng,theoHertzfeld,diễnranhưsau:

“Anhlàmộtlậptrìnhviêngiỏiphảikhông?”Gateshỏi.

“Vâng…tôikhôngbiết.Chắclàthế”,Hertzfeldđáp,mấtcảnhgiácvàkhôngbiếtGatesđangcóýgì.

“Thếthì”,Gatesnói,“mộtnhàlậptrìnhthậtsựgiỏiphảiviếtđượcchươngtrìnhkhánhanh,đúngkhông?”

“Vâng,chắcthế…tôikhôngbiết”,Hertzfeldđáp.

“Thếanhnghĩcầnbaolâu?”Gateshỏi.

“Thậtsựtôikhôngbiết.”

“Thếthì”,Gatesnói,“nếuanhđúnglàgiỏi,vàđúnglàanhgiỏithìsẽkhôngquálâu.”

ChiếnlượccủaGatesđãnhanhchónghiệnrõvớiHertzfeld.GatesđangcốgắngkhíchđộngcáitôicủaHertzfeld,tínhtựđắccủaanh,đểkhiếnanhướclượngthậtsaivềthờigianviếtchươngtrình.Nhưmộtkỳthủđánhcờlãoluyện,Gatesđangtrùtínhchiếnlượcthươnglượngtrướcnhiềutháng.CuốicùnghọthỏathuậnHertzfeldcóthểviếtchươngtrìnhtrongtámtuần.

SauđóGateshỏiHertzfeldanhkiếmđượcbaonhiêutiềnmỗituần.Hertzfeldbảoanhkhoảng5.000đô-la.

“Thếthì”,Gatesnói“anhkhôngđịnhkiếmhơnmứcđóđấychứ?Vậytámlần5.000là40.000đô-la.”

NhậnthấychươngtrìnhcủamìnhcótầmquantrọngtrongchiếnlượcvớiApplevàMicrosoft,HertzfeldphảnđốithủđoạncủaGatesvàtừchốiđềxuất40.000đô-la.Nhưnghọvẫnchiataythânthiện.“BillbảochodùtôikhôngbánnóchoMicrosoft,họvẫnmuốnủnghộnó.”

HertzfeldquaysangbántrìnhchuyểnmạchchoApplevớigiá150.000đô-la.NóđượcđónggóimiễnphíkèmvớimáyMacintoshvàcũngđượcbánriêng.Trìnhchuyểnmạchchophépngườisửdụngchạyđếnbốn trìnhứngdụngkhácnhau trênMaccùng lúc, lưu từngchương trìnhtrongbộnhớtrongkhichuyểnđổigiữachúngbằngmộtcúbấmchuột.

Khinhậnđượcbảnmẫucủatrìnhchuyểnmạch,GatesgửigiấychoHertzfeldnóirằnganhthấychươngtrình“thậttuyệt”.“Tôiđãtrìnhdiễnnóchomọingườivàovănphòngtôi”.AnhcònnóithêmrằngviệctrìnhchuyểnmạchhoạtđộngtốtlàquantrọngđốivớiMicrosoftđếnđộanhđangbổsungcácphầnvàocẩmnangphầnmềmcủaMicrosoftmiêu tảcáchsửdụng trìnhchuyểnmạch. “Anhđúng làngườiduynhấtbiếtmọingócngáchcủahệthốngđểthựchiện

đượcđiềuấy”,anhtaviếtthêm.“Cứpháthuycôngviệc.”

Lotus chính thức côngbố Jazzvào tháng11/1984.Kapor chobiếtđã sẵn sàngbánnó chokháchhàngtrongvàithángnữa.CảJobsvàchủtịchApplemớiJohnSculleyđềukhôngthểhồhởitánthưởngchươngtrìnhấy.Nhưngđếntháng3/1985,LotusthúnhậnJazzsẽbịtrễvàitháng.LúcnàyAppleđangbựcbội.Ngànhcôngnghiệpmáytínhcánhânđangtrảiquagiaiđoạnkhókhăn.KinhdoanhxuốngdốcvàAppleđãsa thảihàng trămcôngnhân.DoanhsốMacintoshkhựnglạiđếnmứcnhỏgiọt.ChỉcódoanhsốmáyAppleIIvẫnnổitiếnglàgiữchotìnhhìnhtạiApplekhôngtrởnêntrầmtrọnghơn.

MicrosoftquyếtđịnhchínhthứccôngbốExcelởNewYorkCityngày2/5/1985,nhiềutuầnlễtrướckhiLotusbánnhữngbảnJazzđầutiên.Mộtcuộcchàohànglinhđìnhđượclênkếhoạch,vớihọpbáovàtrìnhdiễnkhảnăngchươngtrình.GatesmờiSteveJobsthamdự,mặcdùApplevẫnđangủnghộJazz.

BộphậngiaotếcủaMicrosoftđăngkýchoGatesvàđoàncủaanhđếntạiPierre,mộtkháchsạnthanhlịchcạnhCôngviênTrungtâm.BuổicôngbốExcelsẽdiễnratạiQuántrênBãicỏgầnCôngviênTrungtâm.NhưngkhiđếnNewYorkngày1/5vàthấychỗnghỉ,Gatesnổigiận.AnhbảomọingườirằngkháchsạnPierrequáđắt.

“TôinghĩrằngPierrethậttuyệt”,lờimộtthànhviêntrongnhómMicrosoftđếncùngvớiGates.“NhưngBillkhôngchịulàmđiềugìphungphí…”

Khôngcònthờigianđăngkýphòngởnơikhác.GatesngaylậptứcbắttayvàoviệccùngnhiềulậptrìnhviênkhácchuẩnbịcuộctrìnhdiễnExceltạiTaverontheGreen.Mộtmànảnhtruyềnhìnhlớnđượckếtnốivớitrạmmáytính,hiểnthịnhữnggìhiệnlênmànhìnhmáytính.MọithứđãhoạtđộngtrôichảytạiMicrosoft.NhưngđộtnhiênGatesvàcáclậptrìnhviênkhôngthểchochươngtrìnhbiểudiễnchạyđược.KhiExcelđượcnạpvàomáytính,máytínhkhựngngaytứckhắc.Gatestrởnênhốthoảng,quáttháocáclậptrìnhviên,nhữngngườicũngbắtđầuquátlạianh.Cólúctìnhhìnhtưởngnhưsắpbiếnthànhmộtvụbêbối.Cuốicùng,vàigiờsau,họlàmchochươngtrìnhchạyđượchailầnliêntiếp.

SánghômsaumộtchiếcxelimousineghéđếnPierređónGatesvàvàinhàquảnlýcaocấpđếndựcuộccôngbốchínhthứcExcel.Gates,mặtđầyâulo,trôngnhếchnhác.Anhchẳngcạorâumàcũngchẳngtắmgộivàchắcchắnanhkhôngngủđượcnhiều.Tócanhrốivàbóngdầu,vàanhrấtcầnchấtkhửmùi.

Ítnhấtcómộtnhàquảnlýđãpháthoảng.“RõràngđãlâuBillchưatắm.Tôikhôngthểtinnổi.

Đâylàcuộccôngbốquantrọngnhấtcủachúngtôixưanay.VàSteveJobscómặtởđóđểủnghộsảnphẩm,cũngnhưrấtnhiềungườiquantrọngkhác.VàBillthếnàyđây…tôikhôngthểhìnhdung,chỉcầnnămphútđểtắm.”

Tuynhiên,nếubáochínhậnrathìcũngkhôngaiviếtvềdiệnmạocủaBill.Cólẽhọđãquentrôngthấyanhnhưthế.

Gatesnhẹnhõm,buổicôngbốdiễnrakhôngmộttrụctrặc.Bấtchấpsựlosợcủaanh,Excelchạyhoànhảo.JohnShirleyphátbiểu,vàcảJobs,lầnđầutiêncôngkhaiủnghộExcel.

ExcelrathịtrườngvàothángChín,vàđượcghinhậnxuấtsắc.Lotuschikhoảng7,5triệuDavidBunnellchochiếndịchtiếpthịJazz.Microsoftchiíthơn1triệuđô-lađểcổđộngExcelcùngnhữngchươngtrìnhcủaMicrosoftđánhbạiJazz.MộtsốấnphẩmchuyênngànhnhậnxétExceltrênMacchạy tốthơn1-2-3 trênPC.Macgiờđâyđã cómột chương trìnhứngdụnggiànhchiếnthắngvàApplecóthểantâmhơn.CònGatesmộtlầnnữalạiấnđịnhtiêuchuẩn.SẽđếnlúcMicrosofttrởthànhnhàkinhdoanhhàngđầucácphầnmềmứngdụngchoMac.LotushoárađãtínhtoánsaivớiJazzvàchiếnlượcphầnmềmtíchhợp.

JeffRaikes,giámđốctiếpthịứngdụngcủaMicrosoft,phátbiểutrêntờNewYorkTimes:“Họ(Lotus)cứtưởngtấtcảnhữngchủnhânmáyMacđềulànhữngtaynhàgiàumớiphấtchạyxeBMW.Họbảo: ‘Tahãynhảymúavới Jazzđinào’.Cònchúng tôiđưara thị trườngmộtsảnphẩmchứngtỏbạncóthểlàmđượcnhiềuhơntrênmáyMacsovớiIBMPC.”

NiềmvuivớiExcel tuynhiên lạibị lấpđibởinỗi thấtvọngcủaMicrosoftvềWindows.Saunhiềulầntrìhoãn,WindowsvẫnchưađượccôngbốchínhthứcvàolúcExcelramắt,mặcdùdựánđãbướcsangnămthứhaitừlâu.

***

BộdạngnhếchnháccủaGateskhirờikháchsạnPierređếndựcôngbốcủaExcelkhônglàmngạcnhiênnhữngngườithâncậnđãlàmviệcvớianhtạiMicrosoft.Mặcdùsắpkỷniệmsinhnhậtlầnthứ29,GateschẳngthayđổigìnhiềusovớinhữngngàynghịchphátạiphòngmáytínhởLakesidekhianhcònquêncắtmóngtay.

KhôngphảiGateskhônghềquantâmđếndiệnmạocủamìnhnhưnganhkhôngcóđủthờigianđểvệsinhcánhânnhưthườnglệ.Lúcnàocũngcónhữngvấnđềthúcéphơnnữacầnđếnsựchúýcủaanh.Khicóđượcthờigian,anhcạorâu,tắmvàthayáo.Nhưngphầnviệcđókhôngphảilàưutiênnhấttrongđờisống.

“KhibạnnhìnthấyBill,bạnluônluônthắcmắc,anhtangủởđâuđêmqua,trongvănphòngà?”lờimộtphụnữtrẻlàmviệctạiMicrosofttừ1983đến1986.“Lúcnàobạncũngmuốnbảoanhta: ‘NàyBill,tôikhôngbiếtanhcótắmmỗingàykhông,nhưngnếucóanhnêngộiđầuluônmộtthể.’”

Dĩnhiên,chưatừngcóainóinhưthếvớiGates,mặcdùcólẽnhiềunhânviênđãnghĩthế.AnhnổitiếngkhắpMicrosoftvềviệckhôngbaogiờlaukính,tròngkínhlúcnàophủmộtlớpdầuvàbụi.

KhiGatesbắtđầuxuấthiệntrênbìacáctạpchíquốcgia,bắtđầutừtờMoneycuối1982,bộphậngiaotếcủaMicrosoftgiaochothưkýcủaanhnhiệmvụlàmsaochoanhtrôngtềchỉnhnhất.“Côphảiđếnnhàanhtavàtìmkiếmđồđạc,mangchoanháosơmisạch”,lờimộtnhânviênMicrosoft.

Vàituầnsaubuổi lễcôngbốExcel,tờWallStreetJournalgọiđếnMicrosoftvềviệcthuxếpchụpảnhGates.Tờbáođangđăngloạtbàiquảngcáocổđộngliênquanđếnnhiềunhàlãnhđạokinhdoanhkhắptrongnước.TờWallStreetJournalbảoMicrosofthọmuốncóảnhchụpGatescầmtờbáovớidòngchữ,“sauphầnmềmcủatôi,khôngcógìthânthiệnvớingườisửdụngbằngtờWallStreetJournal”.Gatesmiễncưỡngđồngý,miễnlànókhôngchiếmcủaanhquámộtgiờđồnghồ.

KhinhómWallStreetJournalđếnMicrosoft,họđưatheothợlàmtóc.Microsoftchưabaogiờthuê thợ làm tóc chăm sóc choGates khi các tạp chí quốc giamuốn chụp ảnh. “Cuối cùngchúngtôinghĩrằngnếumuốnanhtagộiđầu,cólẽchúngtôinênnhờthưkýsắpxếpchoanhtađi cắt tóc vào ngày chúng tôi cần anh ta bởi vì ít ra phải gội đầu”, lời một nhà quản lýMicrosoft.

NhómWallStreetJournaltưởngGatessẽkhoáichíkhiđượcchụpảnhchochiếndịchquảngcáotoànquốc.Thựctế,Gatesghétchụpảnh.“AnhtaxemchuyệnđólàmấtthờigianvàanhchỉđồngývìaiđónóirằngcólợichoMicrosoft”,nhàquảnlýMicrosoftnhớlại.

Vàongàychụpảnh,GatesmặcchiếcáokhoácxanhvớibiểutượngMicrosoft.Anhđượcthôngbáocụthểcầnănmặcbìnhthườngđểchụpảnhtrongvănphònganh.Trongkhivănphòngđượcbàybiện,Gatesđira,nóivớimộttrongcácnhânviênrằnganhkhôngthểđứngnhìnquánhiềungườixúmxítmàchẳngđượcviệcgì.Khoảngmộtgiờsau,khimọithứđãđượcbốtríthíchhợp,Gatesđượcmờivào.Anhngồivàochỗvàcầmbáolênnhưhướngdẫn.Nhưngcómộtlỗthủngrấtrõdướinácháokhoáccủaanh.ThayvìbảoGatescólỗthủngtrênáokhoác,

nhómphóngviêncủaWallStreetJournalnóirằngbứcảnhkhôngchụpđượcởgócđộđóvàhọcầnanhnângtờbáobằngtaykia.Họgiảithíchrằngcầnvàiphútđểchỉnhlạiánhsáng.

“Đếnlúcnày,Billhếtsứcbựcdọc.Nhưnganhngồilạivànhấctờbáobằngtaykia,và,thậtlàngộnghĩnh,cómộtlỗcònlớnhơnởnácháokhoáctaybênkia.Thếlàhọnói:‘Bill,nàyBill,cáiáokhoácnàylênphimquátối’.Phảichụpmàkhôngmặcáokhoác,mọingườibảoGates.Thếlàanhtacởiáokhoácravàcầmbáolênvàcómộtvếtdơkhổnglồxấuxídướinácháosơmicủaanh.”

“CácphóngviêncủatờbáonóivớiBillrằngmáyảnhcótrụctrặcvàhọcầnhộiýbênngoài.LầnnàythìBillthậtsựbựcbội”,nhàquảnlýMicrosoftnhớlại.“Mọingườirahànhlangvàmộtphụnữbảotôi:‘Chúngtaphảithônggiócănphòngđó!Mùicủanókhiếntôimuốnbệnh’.Đốivớichúngtôithìchuyệnđókhábìnhthường.”

Trướcđãtừnggặpchuyệnnhưthếnày,ngườiphíaMicrosoftvàovănphòngtìmngườicùngcỡvớiGates.NgườinhânviênấyđượcđưavàovănphòngGatesvàGatesđượcchobiếtmàuáosơmicủaanhkhônghợp.Anhvànhânviênđượcyêucầuđổiáochonhau.Cuốicùng,mọiviệcđượcchuẩnbịvàviệcchụpảnhbắtđầu.Nhưngsauvàilầnchụp,Gatesthấyđủvàanhgiậndữđuổimọingườirakhỏiphòng.Buổilàmviệckếtthúc.

NgườithợlàmtócchuyênnghiệpvềsaugiảnggiảivớinhữngngườicủaMicrosoftrằnghọđãphảihiệuchỉnhđặcbiệtmộtbứcảnhđểxoáđicácvếtnhờntrêntócGates.NhưngmọingườiđềungạinóirađiềugìlàmphậtlòngchủtịchMicrosoft.

***

Consốngàycànggiatăngcácnhàlãnhđạocaotuổihơnvàlãoluyệnhơnđượctuyểndụngtrongnăm1983và1984nhằmgiúpđiềuhànhsựpháttriểnvượtbậccủaMicrosoftđềucómộtđiểmchungdễthấy–tấtcảhọđềulànamgiới.Mặcdùcóvàinữlậptrìnhviên,hầuhếtcácphụnữlàmviệctạiMicrosoftđềuđượcgiaocácchứcvụphikỹthuật.ChínhnamgiớicầmtrịchtạiMicrosoft.

Tuynhiên,tháng2/1985,côngtydườngnhưđảongượcxuhướngnàykhituyểndụnghainữlãnhđạođầutiên, IdaColevàJeanRichardson.Cảhaiđềucókinhnghiệmquảnlýđángnể.Cole,37tuổi,đãlàmviệcbốnnămchoApple,saucùnglàgiámđốctriểnkhaisảnphẩmmới;trướcđóchịtừnglàgiámđốcphầnmềmứngdụngvàgiámđốctriểnkhaiphầnmềmứngdụngtạiApple.Richardson,48tuổi,cũnglàngườicủaApplevàđãlậpnênbộphậntruyềnthôngcủacôngtytừlúctrứngnước.

ColeđượctuyểndụngtrongkếhoạchcủaMicrosoftnhằmtái tổchứcphầnứngdụngvàhệđiềuhànhthànhcácbộphậntáchbiệt.SteveBallmerđượccửlàmphóchủtịchphụtráchhệđiềuhành, bao gồmdựánWindows. Coleđược cử làmphó chủ tịch truyền thông công ty.(RowlandHanson,ngườiđứngđầutrướcđó,vừarờicôngty)

PhảichăngGatesđãcótháiđộmớivềphụnữ?TheomộtnguồntinkỳcựutạiMicrosoft,ngườicóthamgiavàoquátrìnhtuyểndụng,thìkhôngphảithế.Thựcchất,cảhaiđềuđượctuyểnvàotấtyếutừnỗlựccủaMicrosoftnhằmgiànhmộthợpđồngbéobởcủachínhphủtrongviệccungcấpphầnmềmmáytínhchokhôngquân.Côngtyđượcchobiếthọchưacóphụnữtrongcác vai trò lãnh đạo cấp cao đủ để đạt được hợp đồng theo nguyên tắc của chính phủ.(MicrosoftđãthuêmộtcốvấnởWashingtonD.Cđểtheodõicáchợpđồngcủachínhphủvềsảnphẩmliênquanđếnmáytính.)

Gatesvànhiềunhàquảnlýcủaanhnhiềulúcđãthảoluậnxemnêntuyểnmộtnamgiớihayphụnữvàomộtchứcvụcụthể,theolờinguồntinnày.“Họnói:‘Nào,tahãytuyểnhaiphụnữnàyvìtacóthểtrảlươngchohọmộtnửamứctasẽtrảchonamgiớivàtacóthểgiaochohọnhữngviệclinhtinhkhácbởivìhọlàphụnữ’.LờiđóchínhtừmiệngBill…Tôingạcnhiênthấyanhtakhôngtếnhịhơntrongvấnđềấy.Bốmẹanhtađềulànhữngnhânvậtnòngcốttrongcộngđồng.”

Trênhồsơ,IdadườngnhưlàsựlựachọnhoànhảođểlãnhđạobộphậnứngdụngmớicủaMicrosoft.Chịbiếtlậptrình,vàcókinhnghiệmquảnlýcácnhómlớntừhồiởApple.Chịthậmchícònamhiểukhíacạnhtiếpthị–lýlịchcủatừngghichứcvụtrưởngtiếpthịchoAppleII.

GatesgặpColenăm1983tạilễcướiJeffRaikes,ngườitrướctừnglàmviệcvớitạiApple.ChịvàGatestiếptụcgặpnhautrongcácdịpcủangànhvàdườngnhưhợpvớinhau.

ChưađầymộtthángsaukhiđếnMicrosoft,ColeđượcyêucầunóichuyệntạicuộchọptoàncôngtyMicrosoft.Bốnnămtrước,CharlesSimonyiđãkhíchđộnggần100nhânviênbằngbàidiễnvănquảbomdoanhthunổitiếngtạiRamadaInn.Đầunăm1985gần900nhânviênđãtềtựutạinhàhátBellevueđểtándươngcácbáocáotriểnvọngvềtươnglaicôngty.Nhữngcuộctụhọpnàypháttriểnthànhnhữngchươngtrìnhkhácôngphu.Quàđượctraochocácnhânviênmấynămquagồmcótừgiàytennisnhãnhiệunổitiếngchođếnghếgiámđốc.CácnhânviênthoảimáiđặtcâuhỏivớiGatesvàcácviênchứckháccủacôngty.

ColekhôngbiếtnóigìvớiđộingũMicrosoft,chịmớiđếnMicrosoftvàituần.Sauvàilờichungchung,chịcámơnmọingườiđãlàmtốtcôngviệc,đãlàmviệcngoàigiờvàchoraquánhiều

sảnphẩm.

“Tôinóivớihọ,tôicámơnvềsựchàođóntôinồngnhiệt,tôimongmuốnđượcgặptấtcảhọ,vàtôimongmuốncómộtvịtríthànhcôngtạiMicrosoft”,Colephátbiểu.“Bàiphátbiểurấtriêngtư,vàchưatừngainóichuyệnmộtcáchriêngtưvớihọtrướcđó.Ballmerlàhoạtnáoviênnhưngkhônggâyấntượng.”

Colerờisânkhấutrongtiếngvỗtaynhiệtliệt.

Mộtsốnhàquảnlýkỹthuậtkỳcựuhơnkhilắngnghelờinhậnxétcủachịđãcảmthấyngạcnhiên.CácnhânviênMicrosoftchẳngmấykhinghethấynhữnglờitándươngtừmiệngcácnhàquảnlýhọ.

“Thậtlàkỳlạ”,mộtnhàquảnlýnhómtriểnkhaiWindowsnhậnxét.“Quảlàquásứcuỷmị,riêngtư…Chưaaitừngkhuyếnkhíchhọquantâmđếnnhauvềmặtcánhân,thếmàIdalạinóivềcácgiátrịcánhânvàmọithứnhưthế.

Rõràngcôtalàmộtngườilạclõng.ChúngtôichẳnghiểutạisaoBilllạichọnngườinày.”

Khônglâusaucuộchọp,Colechonhânviênnghỉhaituầnđểchămsócconnhỏtrongkhivợanhtatĩnhdưỡngsaukhisinhđứaconthứba.Côngtykhônghềcóchínhsáchnàochongườibốnghỉ,vàGatesbảoColequyếtđịnhấylà“khôngkhônngoan”.

Đếntháng9/1985,quanhệcủaColevớiGatesđangtrởnêncăngthẳng.Cole,ngườitừnglàmviệcvớimộttàinăngkháctrongngành,SteveJobs,rấtnểtrọngGates,nhưngchịgặprắcrốivớitínhcáchđốikhángcủaanhta.

Chịnói:“Billbiếtchuyệnanhđanglàm.Anhtasuynghĩcặnkẽ.Anhtađòihỏisựtuyệthảoởmọingười.Tôikhôngphànnànđiềuđóvìtôicũngthế.NhưngcáchlàmviệccủaBillkhiếntôicảmthấybịxúcphạm.Billluônluônởtrạngtháiđốikháng,chodùchuyệnđócónghĩalýhaykhông.Thỉnhthoảnganhtagửichotôinhữngbứce-mailquáquắt…”

ĐầuthángChín,Colebiếtmìnhcầnđạiphẫu.NhưngvìbộphậncủachịsửasoạngiaoExceltrướccuốitháng,chịhoãncuộcphẫuthuậtvàđểhoàntấtmộtloạtchuyếnđitronggiớibáochívàcácnhiệmvụkhácliênquanđếnviệctungrasảnphẩm.Batuầnsaukhimổ,màsauđóchịnhậnralàquásớm,chịđãtrởlạilàmviệcđểhoàntấtgần200hồsơcôngtácnhânviênphảithựchiệntrướccuốitháng10.Vàongàythứbatrởlạilàmviệc,ColegặpGatesđểbànvềviệcchoPhilipFlorence,giámđốcExcelđãbịđautim,nghỉviệc.Lúcấyanhtađãtrởlạilàmviệcnhưngchưahoàntấtcôngviệc.Giữacuộcbànluận,Gatesđộtnhiênbắtđầuquáttháo

Colerằngchịkhôngtheokịptiếnđộtrongviệcthayđổilịchtrìnhmộtsảnphẩm.

“Tôivừabìnhphụcsaucuộcphẫuthuật…Tôigặptìnhhuốngkhánguyhiểmđếntínhmạng.Họcho rằng tôibịung thưbuồng trứng.Tôiđãđược cắtbỏkhốiứngdụng lớn.Đó làmộtchuyệnđángsợvàchẳngvuivẻgì.Lúcấytôi37tuổi.ThếmàBillquáttôi,khiếntôiquyếtđịnh:‘Tôisẽkhônglàmviệcnữa.’”

ColeđứngdậyvàvàonóichuyệnvớiJonShirleyvàbảo:“Tôikhôngthểđếnlàmviệchàngngàymàcứnghĩrằngmọichuyệnsẽnhưthếmãi.”

Cuốicùng,ColeđượcchuyểnđếnBộphậnQuốctế,táchxahẳncáccuộcgặphàngngàyvàđụngđộvớiGates.Gatesđảmnhiệmviệc lãnhđạobộphậnứngdụng;hainămsauanhmới tìmđượcngườithaythế.

KhôngcónhàquảnlýMicrosoftdùnamhaynữnào,thoátkhỏinhữngcơnlớntiếngvànặnglờicủaBillGates,nhưngkhôngaigặpphảiđiềuđónhiềubằngnhữngngườithựchiệnWindows.

***

Dựánnày,đượccôngbốtrướcđómộtcáchầmĩ,đãtụtquáxasovớilịchtrìnhđếnđộGatesđãtáitổchứccôngtyvàcửSteveBallmerphụtráchnhómtriểnkhai.BallmerthậmchícòntoátranhiềunộkhíhơncảGates.

NhữngtuầnđầutiênsaubuổiramắtWindowstháng11/1983tạiNewYorktrởnênsôinổi.Dựánmangkhôngkhíhếtsứckhẩntrương.Nhữngcuộchọpđầutiên,tuynhiên,chủyếubànvềviệcgiảithíchcặnkẽdựánvớibáochíhơnlàthiếtkếmã.

“Thậtlànựccười”,ScottMacGregor,nhàquảnlýtuyểntừXeroxđểhướngdẫncuộctriểnkhaiWindows, chobiết: “Vì chúng tôi ngồi nói với báo chí về thứ sẽ là phiênbảnđầu tiên củaWindowstrongkhichúngtôichưahềthiếtkếsảnphẩm.”

SaubuổicôngbốcủacôngtyởNewYork,WindowsđượctrìnhdiễnlầnthứhaivàituầnsautạihộichợComdexởLasVegas.Gates,diễngiảchínhcủachươngtrình,dànhramộtítthờigianđểchuẩnbị.Anhsoạnlờitrìnhbàychưađếnmộtgiờ,xuấthiệnchỉmườiphúttrướcgiờlênsânkhấuvàtrôngbộdạng lôi thôi trongbộcom-lênhàunát.Bốanhđiềukhiểnmáychiếuslidechocuộcgiớithiệu.

Qualờihứahẹnmộthệthốngphầnmềmvớihơnhaichụcnhàsảnxuấtmáytínhcũngnhưhàngtrămnhàpháthànhphầnmềm,Gatesđãkhiếnchomọingườikỳvọngrấtnhiều.Nhưng

trongnộibộMicrosoftlạicónhữngngườihoàinghi.

“TôikhôngnghĩrằngBillhiểuđượctầmquantrọngcủamộtdựánnhưWindows”,MacGregorvềsauphátbiểuvềtoànbộsựviệc.“TấtcảnhữngdựánBilltừngthựchiệnđềucóthểdomột,haingườihoàntấttrongmộttuầnhaymộtkỳcuốituần.Cònđâylàmộtdựánrấtkhácbiệtchứkhôngchỉlàđơngiảncầnnhiềungườithựchiệnvàtốnhơnmộtnăm.Cótrên30ngườitrongnhómWindowsvàothờiđiểmchúngtôiquytụđôngđủ.VớiMicrosoftđólàdựánlớnnhấthọtừngthựchiện.”

Cáctháchđốvềkỹthuậtrấtkinhkhủng.Vềsauhọmớinhậnthấy,đểvậnhànhhiệuquảnhất,chươngtrìnhcầnnhiềubộnhớhơnhiệncótrêncácmáytươngthíchIBMđượcsửdụngrộngrãihiệnthời.Nhữngmáyấy,dựatrênvimạchIntel8088,chỉcó256Kbộnhớ.MụctiêucủaWindowslàtạoramộthệthốngcóthểdungnạpcácứngdụngrấtkhácbiệtnhauvàchophépchúngchạyđồngthờimàchỉcầnbấmchuột.

Nhưnghầuhếtchươngtrìnhứngdụngđượcviếtlúcấyđều“hếtsứcthôsơ”,theoMacGregor.“Khichúngtôikhởiđộngchúngchorằngchúnglàchươngtrìnhduynhấtđượcchạyvàchiếmbộnhớnhiềuhếtmức.MộtcuộctròchuyệnđiểnhìnhcủamộtsảnphẩmnhưLotus1-2-3vớihệđiềuhànhkhinókhởiđộng là: ‘Anhcóbaonhiêubộnhớ?’Vàhệđiềuhànhtrả lời: ‘Baonhiêuđây’,thếlàLotusnói:‘Tốt,tôilấyhết’.”

ThếnênWindowsphảitậndụngtốthơnkhảnăngbộnhớhạnhẹpcủacácmáytínhhiệncótrênthịtrườngthươngmại.Mộttrongnhữngtháchthứclớnlàviếtmãchứacáctínhnăngtiêntiếncóthểchạynhanhtrênvimạch8088vànhồinhétthậtgọnvàobộnhớ.CáclậptrìnhviênnhómWindowsphảitìmmộtphươngphápcungcấpchoứngdụngchỉmộtphầnbộnhớnócầnđểchạy,vàochínhxácthờiđiểmnócần.

Trongnhiềuthángđầucủadựán,chẳngmấyaichorằngcôngviệcđólàbấtkhảthi.Thựctế,chẳngcógìtỏrabấtkhảthi.Khôngkhíthậtsôinổi.

“Khôngkhíhồhởi,hàohứngvàvuinhộn.Chúng tôiđangcạnh tranhvới thếgiớivà chiếnthắng”,lờimộttrongcáclậptrìnhviên.“Cáccôngtykhácđãcôngbốcácsảnphẩmchiacửasổ,nhưngchúngtôithuyếtphụcđượccácOEMchờđợisảnphẩmcủachúngtôi.Báochívôcùngquantâm,vôcùngphấnkhíchvềWindows.Nămđầutiênấythậtlàphấnkhởi.”

Nhưnggiaiđoạngaygonằmởphíatrước.DựánWindowschẳngmấychốclộramộtsốvấnđềtổ chức và quản lý nghiêm trọng trong nội bộ công ty. Tạp chí Fortune, trongmột bài vềMicrosoftđăngcuốitháng1/1984,đưaramộtđánhgiátỏrarấtchínhxácvềcáccơcấuquản

lýthiếukinhnghiệmcủacôngty:

“Rất nhiều công sức đang đổ vàoWindows. Nếu nó không thể trở thành tiêu chuẩn côngnghiệp,Microsoftcólẽkhôngcòncơhộinàokhácđểgâybãotáptrênthịtrườngngườitiêudùng.Độnglựclàmộtphẩmchấtchóngtàntrongbấtcứdoanhnghiệpnàovàtrongmộtngànhtiếntriểnnhanhnhưphầnmềmmáyvitính,nócóthểtanbiếntrongnháymắt…”

Nhưcáccôngtypháttriểnàoạtkhácđangchạyđuagiànhlấycáccơhộithoángqua,Microsoftđãbỏkhôngnhiềuthờigianthiếtlậpchiềusâuquảnlýcầnthiếtđểbiếnnhữngchiếnthắngtạmthờithànhsựngựtrịlâudài.

SựthamgiacủaMacGregorvàNikoracuốinăm1983thểhiệnnỗlựcmuốnđưathêmtrìnhđộquảnlýcókinhnghiệmvàocôngty.Microsoftphảicầncóthêmcácnhàquảnlýđểgiữchođộingũhoạtđộng tươngđốichỉnh tề.Lúcbấygiờ, trongMicrosoftchẳngcómấychứcvụ.Cácnhómtriểnkhai sảnphẩmriêng lẻđều ítngười, thườngkhôngquábangười.Simonyiphụtráchtriểnkhaicácứngdụng.MacGregorđứngđầunhómCáchệthốngTươngtáchoàntoànmới,vớinhânsựbangười.Cómộtnhómtriểnkhaicácngônngữvàmộtnhómvớicáchệđiềuhành.Mỗinhómcómộtbậcthầyriêng,tàinăngthườngtrựccủanhóm.VìPaulAllenrađi,việcsángtạophầnmềmhầunhưnằmdướisựchỉđạotrựctiếphàngngàycủaGates.

“Tôi không nghĩ rằng Bill có nhiều kỹ năng quản lý nghiêm túc vào thời điểm ấy”, lờiMacGregor.“Anhtalàloạingườiyếukémvềđiềuhànhconngười.Córấtnhiềungườilúcấychẳng có kỹ năng nhân sự gì cả, họ hoàn toàn thiếu khả năng điều hành nhân viên. Đó làNguyêntắcPeter:nhữngngườirấtthànhcôngvềkỹthuậtsẽđượcđềbạtvàocácvaitròquảnlý.Bạnđặt30ngườidướiquyềnmộtngườikhôngbiếtcáchnóichuyệnvớihaiphầnbanhóm,mộtchuyệnkhôngthểhiểunổi.”

MacGregorcốthuyếtphụccôngtygửicácnhàquảnlýđidựchươngtrìnhđàotạongắnhạnnhưngchuyênsâudoXeroxđềxuất.AnhvấpphảisựphảnkhángvàcólầncòngặptháiđộthùđịchcủaGordonLetwin,ngườiphụtráchcáchệđiềuhành.

LewinlàlậptrìnhviêncuốicùngđượcMicrosofttuyểntrongthờigianđầutạiAlbuquerque.

Môi trường làmviệc của các lập trìnhviên tạiMicrosofthỗnđộnmột cách có chủđíchvàLetwinthíchnhưthế.Ngườitachorằngvớiítcơcấubạnsẽcótinhthầnsángtạonhiềuhơnvàchoranhữngsảnphẩmđầycảitiến.Mộtlậptrìnhviênđốithủđithamquancôngtynăm1983nhậnthấycôngviệcquảnlýchínhthứcchẳngcólàbao,ítratronglĩnhvựctriểnkhaiphầnmềm.

“Họcómộtmôhìnhtheođóhọhoàntoànquênđitínhhiệuquả”,anhtanói.“Chúngtôithậtbấtngờ.ChúngtôithuộcgiớimáytínhlớnvàchúngtôiđếnMicrosoftởđóđểquansáttấtcảnhữngcôngcụphầnmềmnàyđượcxâydựngbởinhữngnhómhoàntoànđộclậpvàchẳngaibànvớiai,thếmàchúngsẽhoạtđộngphốihợpvớinhau.Họchẳngthểsửdụngmãcủanhauvàhọchẳngchiasẻthứgì.Nhưngquanhiềunăm,điềuđóhoáralàmộttrongnhữngmôhìnhhiệuquảnhấttrongthếgiớiPC.”

Vớikinhnghiệm tạiXerox,MacGregordườngnhư là sự lựachọnhoànhảođểdẫndắt tiếntrìnhsángtạo.KémGatesmộttuổi,anhgiàutưduy,trítuệvàkínđáo.Haingườiấylàmviệcnhiềuvớinhautrongnhữngtuầnđầunăm1984,họthườngngồivớinhautrongvănphòngvàothứbảyhaychủnhậtđểtranhluậnphươngthứcthíchhợpchocuộctriểnkhaiWindows.

“Billvàtôithườngxuyêngặpgỡđểbànvềthiếtkếvànhiềuviệccầnthiếtkhác”,MacGregornhớlại.“TôitintưởngBill,anhấyrấtnhanhnhẹntrongviệcnắmbắtvấnđề.NhưngnếumuốngặpBill,bạnđừngbaogiờtìmanhtatrongtuần.Lịchlàmviệccủaanhkínhết.Nếuthậtlòngmuốnnóichuyệnlâubạnhãyđếnvàongàythứbảyhaychủnhật.Khiấybạncóvàigiờđểnóichuyện.”

Họnóichuyệnrấtnhiều.Làmthếnàoquảnlýbộnhớ?Cáccửasổtrênmànhìnhcóbịchồnglấphay không, như trênMacintosh, hay cái nọnằmdưới cái kia nhưmột chồng chénđĩa?Windowscócầnchuộtkhông?

MacGregorhiểucáchnóichuyệnhunghăngcủaGatesvàkhâmphụccáchnắmbắtnhanhnhẹncácgiảiphápkhácnhaucủatừngvấnđềcủaanh.

“Nhiềungườikhôngthíchcôngviệccủamìnhvìhọkhôngcóđượcphảnhồi”,MacGregornói.“Ởđấythìkhông.BạnbiếtđượcchínhxácBillnghĩgìvềcôngviệccủabạn.MụctiêuvàđộnglựcđốivớinhiềulậptrìnhviênlàlàmchoBillthíchsảnphẩmcủamình.”

MacGregorcũngthíchGatesởchỗkhôngđểcáitôilấnátcôngviệc.

“Nếuanhtathựcsựtintưởngđiềugì,anhtasẽhăngháiủnghộnó,hôhàochấpnhậnnó,bênhvựcnóvàmỗikhigặpmọingườithìtándươngnó”,MacGregornói.“Nhưngnếuđiềuđókhôngcònhayhonữa,anhtasẽbỏmặcvànóbịquênlãng.Nhiềungườikhôngdễgìlàmđượcnhưthế.Điềuđókhiếnanhhếtsứclinhhoạttrongchuyệnlàmăn.”

Cuốitháng2/1984,bốnthángsaubuổicôngbốWindowstạiNewYork,khoảng300đạidiệncủacácnhàấnhànhphầnmềmvàsảnxuấtmáytínhđãtrảmỗingười500đô-lađểthamdự

mộthộinghịWindowsdoMicrosoftbảotrợ.Hầuhếtcáccôngtytừngcôngkhailêntiếngủnghộđềucómặt.NếuWindowstrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệpmàGatesmongmuốn,nhữngnhàtriểnkhaiphầnmềmnàyphảiviếtứngdụngchonó.ThếnênđiềucấpthiếtlàGatesphảiquytụđượcliênminhấy.

Trướchộinghị,tintừbanlãnhđạoMicrosoftlọtrangoàirằngWindowssẽcótrướcthángBa.NhưngnhữngngườithamdựhộinghịWindowslạicótinkhôngvui.Microsoftvẫnchưathểcungcấpchúngcùngvớicáccôngtytriểnkhaiđểviếtcácứngdụng.ThờihạnWindowsđãđượcdờiítlạiđếnthángNăm.

Bêntrongcôngty,rắcrốingàycàngnhiềugiữanhómCáchệthốngTươngtáccủaMacGregorvànhómCáchệđiềuhànhdoLetwinđiềuhành.

TừlúcbắtđầucuộctriểnkhaiWindows,chínhnhómCáchệđiềuhànhđangthựchiệnmộtphiênbảnmớicủaMS-DOS,lànhómphảiđảmnhiệmlậptrìnhchínhmộtsốphầnmãphứctạpnhất để giao chonhómCác hệ thốngTương tác chuyểnđổi choWindows.Nhưng trải quanhiềutháng,mãvẫnkhôngđượcbàngiaonhanhchóng.ThếlàMacGregorchonhómcủaanhthựchiệnmộtphầnmã.ViệcđókhiếnLetwinnổixunglên.

Vớicáclậptrìnhviênlãoluyệnvàthamvọng,vịtríhọmongmuốnởMicrosoftlàtrongnhómCáchệthốngTươngtác.Windowsđangthuhúttấtcảbáochí,gâynêncảmộtsựphấnchấn.MacGregorthườngđượccáclậptrìnhviênthuộccácnhómkháctìmgặp,muốnxinthamgia.ĐiềunàycàngkhiếnchoLetwinkhônghài lòng.AnhchàngLetwinrâurậmlàmộtlậptrìnhviênphithườngvàmộttrongnhữngnhânvậtkỳcựucủaMicrosoft.Anhtagiànhđượcvịtrílãnhđạomộtnhómcôngtácvìnănglựckỹthuậtchứkhôngvìkhảnăngquảnlý.Anhtathườngxungkhắcvớicáclậptrìnhviêncấpdướivàhaylàmmặtlạnhvớihọmấyngày,cókhimấytuần.

“Đólàmộttrongnhữngvấnđềnảysinhkhimộtcôngtynhỏchútrọngcaođộvàokỹthuật,vớimộtchủtịchcóđầuóckỹthuật,đangđilên”,lờimộtlậptrìnhviên.“Tấtcảnhữngngườibạnlậptrìnhcủachủtịchđềutrởthànhcácnhàquảnlýcaocấp.”

Gateskhôngcanthiệpmàcũngchẳngbênhvựcai.Hệđiềuhànhrõràngvẫncònlàmộtsảnphẩmquantrọng.SaukhiIBMcôngbốquyếtđịnhtiếptụcphânphốiVisiOntrongkhitiếptụctriểnkhaiTopView,Gates chobiếtMicrosoft sẽ trảmiếngbằngmộtphiênbảnMS-DOSđanhiệm,hoànchỉnhvớiđồhoạ,khảnăngđiềukhiểnbằngchuộtvàchứcnăngquảnlýcửasổ.NhữngtínhnăngGUInàychưacótrongDOS.NhưngWindowsthìcó.

“ChúngtôiđãquyếtđịnhWindowsphảilàsảnphẩmđầutiêntungra,chonênnólàthứmàchúngtôikhôngmuốntrìhoãn”,MacGregornói.

KhiWindowsđượctriểnkhai,chươngtrìnhkhôngcònđượcxemlàlớpvỏmỏngmanhcủahệđiềuhànhnữa.Nótrởnênphứctạphơnnhiềuvàtiêntiếnvềmặtkỹthuật.Nhưngkhimứcđộphứctạpcủamãtănglên,thờigianđểviếtcũngtănglên.CácnhàtriểnkhaiWindowscàngtụtlạiphíasau.ThờihạnthángNămlạibịtrễvàthờihạnmớiđượcthiếtlậpvàocuốithángTám.CáckháchhàngOEMđangtrởnênnônnóng.JonShirley,trongcácbuổiphỏngvấnvớibáochí,quảquyếtrằngMicrosoftvẫncươngquyếtthựchiệndựán.Mùahènăm1984,cácviênchứccôngtyđượccửđếncácnhàsảnxuấtmáytínhvàcácnhàấnhànhphầnmềmquantrọngnhấtđểđíchthânxinlỗivềsựtrễnảilịchlàmviệc.

Microsoftchínhthứcquytráchnhiệmsựchậmtrễchoviệcthayđổicáchthứcthểhiệnhìnhảnhtrênmànhình,mộtquyếtđịnhdựatrênphảnhồiquaquátrìnhthửnghiệmchươngtrìnhchưahoànchỉnh.Nhưngrõràngvấnđềngàycànggaygo.

GatescứthayđổiýkiếnvềdiệnmạođồhoạcủaWindows–cáccửasổriêngbiệthiệnrachồnglấphaylợptrênmànhình.Anhquyếtđịnhbổsungcáctínhnăngvàosảnphẩmhoặcđòihiệuchỉnhgiữachừng.Và,mặcdùanhtuyểnMacGregorvàNikoratrôngcoidựán,Gateschẳnghềlưuýđếncấpbậclàmviệc.Giaophóquyềnquyếtđịnhvềmộtdựánquantrọngnhưthếlàđiềuanhcựckỳcămghét,vàanhcứcanthiệpvàotừngquyếtđịnh,chodùnhỏnhặtđếnđâu.

“Hàngngày,anhtacứxuốngđiềuhànhchilitừngcôngviệcvàlúcnàocũngcóchuyện”,mộtthànhviêncũcủanhómCáchệthốngTươngtáckểlại.“Mọingườicứlàmviệcvàpháthiệnra,saulưngchúngtôi,Billhoàntoànđảolộnhướngchúngtôiđimàchẳngthèmbáomộttiếng.”

Đókhôngphải làmộtphiềntoáinhỏ.Mỗikhithựchiệnmộtsửađổihaypháthiệnmộtlỗi,côngtylạimấtthêmthờigian.NhữngsửađổicủaGatesthườnggópphầncảitiếnsảnphẩmnhưngsựtrìhoãntácđộngngàycàngxấuđếntinhthầnlàmviệc.MacGregortranhluậnđòithêmcáclậptrìnhviênvàthêmthờigian.AnhvàGatesthườngbấtđồngdữdộivàlớntiếngvềthờigianthựchiệndựán.

KhiMacGregorđưaralịchtrìnhtriểnkhaisaucùng,anhtínhthêmthờigiannghỉbệnhcủanhânviên,sửacáclỗibấtngờ,kiểmnghiệmthựctếsảnphẩmvàcáckhoảnphátsinhđộtxuất,Gatesxemquatoànbộlịchtrìnhvàgạtbỏhếtnhữngkhoảngthờigianđộtxuất,bảorằnganhkhônghiểutạisaolạicầnchúng.

“TôichorằngBillnghĩtôiđedoạanhta”,MacGregorkể.“Anhtachorằngsửađổilàviệcdễ

dàng.AnhtatừngthựchiệncácdựánkhánhỏvàMicrosoftkhiấyhầunhưkhôngkiểmnghiệmthựctế.ĐiềuBillkhônghiểulàkhibạncócácdựánvàphứctạpvớinhiềuvănkiệnvànhiềungười,mộtsửađổinhỏcũngtốnnhiềuthờigian.Taphảisửamã,sửatàiliệuvàtáikiểmtranó,đảmbảonóchạyđượcvớitấtcảnhữngphầnchươngtrìnhcònlại.Nếucứbathángtathayđổimộtlầnthìchẳngbaogiờgiaosảnphẩmđược…ĐâylàđiểmrấtmâuthuẫncủaBillgiữaướcmuốncảithiệnWindowsvàmongmuốncómộtkếhoạchkhảthiđểthựcsựchorasảnphẩm.”

Mộttrongnhữngđảolộnđắtgiánhấtxảyrakhidựánthựchiệnđượckhoảngmộtnămsau.Lúcbắtđầu,WindowsđượcthiếtkếchạyvớichuộtnhưMacintoshcủaApple.NhưnghầuhếtngườisửdụngPCchỉquenthuộcvớiviệcđánhlệnhtrênbànphím.Ngườisửdụngngàycàngphảnđốiphầncứngbổsung.Đồngthời,Microsoftcũngkhôngmuốnliềulĩnhvớicơhộikiếmđượchợpđồngbéobởcủaquânđội.

NhưlờiMacGregor:“Ngườitaquantâmvềviệcsửdụngchuộttrongkhiláixetăng.”

Bất chấp áp lực gia tăng từDigital Equipment Corporation, Tandy và Intel về chuyển giaoWindows,GatesvàMacGregorbuộclòngquyếtđịnhrằngWindowscũngcầnphảichạyvớibànphím.Đólàmộtquyếtđịnhđánggiátừbađếnsáuthángnỗlựctriểnkhai.

“Quảlàthấtvọng,bởivìnếuchúngtôibiếtngaytừđầuchúngtôiđãthiếtkếtheohướngđó”,MacGregorkể.

ThếsaoanhtalạithuậntheoGates?

“Anhtabuộctôichấpnhận.”

Khithờihạncuốicùngđãhếtphảikéodàisangnăm1984vàáplựcđènặnglênviệcchorasảnphẩm,lúcnàocũngcónhữngcuộctranhluậntrongvănphòngGates.“Lúcnàocũngvậy”,lờiNikora,ngườiởcạnhvănphòngGates.“Anhtathườngvạchrakhuyếtđiểmquantrọng(tronglậpluậncủađốithủ)vàphanhphuira.”

Mộtsốngười,trongđócóMacGregorchorằngtháiđộđángghétcủaGateslàcáchanhtakiểmnghiệmýtưởngcủamìnhcũngnhưcủangườikhác.

“Phongcáchcủaanhtalàquátnạtrấtnhiều.TôinghĩrằngnhữngngườihợpvớiBillhơncảnhữngngườicóthểquátlạianhtavàkhiếnanhtathấydườngnhưhọđúng”,MacGregornói.“Billkhôngtụtậpquanhmìnhnhữngngườihayưngthuận.”

Điềuquantrọnglàđừngtranhluậnvềmặtcánhân.Gateskhôngtranhluậnvớimọingười,anhtatranhluậnvớicáctìnhhuống.

“Khôngphảianhtacốtìmcáchtrútbựcdọcvàohọ”, lờiVernRaburn,ngườiđãtừchứcdophảichịuquánhiềuáplựcnăm1982vớitưcáchchủtịchBộphậnSảnphẩmTiêudùngcủacôngty.“Dotinhthầntranhđua,anhtadễnổinóngvớicácsựviệc,giốngnhưmộttênlửalạcđường–mọithứtrongtầmcôngphácủanóđềugặpnguyhiểm.”

MacGregornóirằnganhcónhữngcuộctranhluậnthườngxuyênvàcăngthẳngvớiGates.“Billchỉsôimáuvớicácsựviệc…đólàcáchanhtabộclộcảmxúcvớimọiviệc.”

“Chúngtôilớntiếngvớinhaunhưngkhitranhluậnxongchúngtôilạihỏinhau:‘Sao,ăntốithếnàođây?’”

NhưngRuthannQuindlen,ngườichuyênvềcácthươngvụphầnmềmchochủngânhàngđầutưAlexBrownvàđãquenbiếtGatestừđầuthậpniên1980,nóirằnganhtahoàntoànkhôngtếnhịvớimọingười.“Dođịavịvàtiếngtămcủaanh,mọingườicóxuhướngthuậntheoýanhta”,chịnói.“NhưngGateskhôngphânbiệtđượcnhữngngườikhôngthểtánđồngvànhữngngườicóthể.Anhtachẳnghềlưutâmđếnnhữngđiềutếnhịtronggiaotiếp.Bạnhaytôicóthểchỉtríchaiđóvớigiọngđiệudèdặt.Anhtakhônghềlàmđượcđiềuđó.”

TrongdựánWindows,phongcáchxungđộtnàyđãlàmNikoramệtmỏicũngnhưgiờgiấclàmviệcquáđộ.

“BillđòihỏimọingườicốnghiếncảcuộcđờichoMicrosoft,nhưanhta,vàđólàđiểmxungđộtgiữatôivàanhta”,lờiNikora,khiấytrạcngoài40.“Tôicòncuộcsốngkhác.Tôicógiađình.Tôisẵnsànglàmviệc60giờmộttuần.Nhưngngàycuốituầnlàcủatôi,dànhchogiađìnhtôi…Tôibịxemlàngườilàmviệcchưachămchỉ.Tôithấyanhtađangđộngchạmđếntôivàanhtachorằngtôikhôngphụctùng.”

Gateskhôngthíchnghenhữnglờithoáithác.Bấtchấpnhữngtrọngtráchquảnlý,anhmuốnMacGregorvàNikorathậtsựthamgiacôngviệc.ChínhvàothờiđiểmđóanhtaquyếtđịnhhọcầnbắttayviếtmãWindows.

MacGregorbántínbánnghi.“Bill”,anhcãi,“đókhôngphảilàviệccủatôi.Tôilàmcôngviệcxâydựngđộingũ,tuyểndụngnhânsự,phânchiacôngtác…Tôikhôngxuốngdướiđóviếtmã.”

Nikoracũngkhôngtánđồng,nhưngvẫnanhchấphànhtheophậnsự.

***

MộtnhàcựuquảnlýMicrosoftmiêutảkhôngkhíbêndướiGatesnăm1984làkhủnghoảngquảnlý.“Mọithứđềukhủnghoảng.”

Tháng Tám,Microsoft và Gates đứng trước thực trạng rằng ít ramột phần kiểu cách thấtthườngđó, thứđãgópphầnđẩymạnhmộtnhàsảnxuấtphầnmềmđángchúýtuyđôikhithiếuhiệuquảgần10năm,đanggâyraquánhiềuvấnđềquản lý.Chương trình triểnkhaiWindowsđãkéodàigầnmộtnămvàvẫnchưathểthấybóngdángsảnphẩm.Gates,dướisựthúcépmạnhmẽcủaJonShirley,đồngýrútrakhỏicáccôngviệchàngngày.Anhtađanggiámsátnămloạtsảnphẩmvàcácquyếtđịnhthenchốtthườngtrễnảihoặcchẳngđiđếnđâu.

“Đólàmộtcơcấukhácthường”,GatesnhìnnhậntrongmộtcuộcphỏngvấnvớitờBusinessWeeksaucôngcuộctáitổchứccôngty.“Chúngtôichẳngbaogiờcóthểtậptrungđầyđủvàotừngphầnriêngbiệtcủadoanhnghiệp.”

SaukhiMicrosoftđượctáitổchứcthànhcácbộphậnphầnmềmhệthốngvàứngdụngthươngmạitáchbiệt, tráchnhiệmcủaGatescóphầnnàogiảmbớtquyềnhạnhơn.Anhkhôngcònnhânviêntrựctiếpdướiquyềnmình.Anhcầnnghĩđếntươnglai,mộtchuyệnmàanhgiỏitừtrước.AnhcũngcónhiềuthờigianhơnđểtrởthànhmộtngườiphátngônchínhcủaMicrosoft.

Nhưngcómộtnguyênnhânkháccủaviệctáchrathànhbộphậnriêngbiệtmàbáochíkhôngbiết.CónhữnglờiphànnàntừcácnhàtriểnkhaiphầnmềmrằngMicrosoftcóưuthếcạnhtranhvìnhómứngdụngcủahãng lấy thông tinnộibộ từnhómhệđiềuhành, trongđó cónhómtriểnkhaiWindows.Cácnhà lậptrìnhthựchiệnứngdụngtạiMicrosoftđểchạytrênWindows.Với thông tinnộibộnày, sảnphẩmcủaMicrosoftđươngnhiênsẽ tốthơn.Đồngthời,mỗisửađổinhỏvềphầnmềmbuộccáccôngtynàyphảigặpMicrosoftđểđảmbảosửađổiấychạyvớiMS-DOS.ĐiềunàychophépMicrosoft,mộtcôngtycócácchươngtrìnhứngdụngriêng,nhìnvàobêntrongnhữngsảnphẩmtốtnhấtcủađối thủ.Đó làmột lợi thếmàkhôngcôngtynàotrongngànhphầnmềmchấpthuận.

GatesquảquyếtrằngMicrosoftsẽgiữcôngbằngbằngcáchdựnglênmộtràocảngiữanhómCáchệthốngTươngtácvàBộphậnứngdụngcủahọ.Ràocảnnàyđượcngườitronggiớigọilà“BứctườngTrungHoa.”

MacGregorchobiếtvàothờiđiểmtáitổchức,thôngtinđượctraođổitựdogiữacácnhàtriểnkhaiứngdụngvàcácnhàtriểnkhaiWindows.DanLipkie,cựulậptrìnhviênXerox,thựchiệnMicrosoftWordtrướckhiđượcchuyểnsangWindows.VàNeilKonzen,mộtkỹsưphầnmềm

hàngđầucủaMicrosoft,chuyểntừnhómứngdụngsangWindowsnăm1984.

“TấtcảbạnbèKenzonđềuởnhómứngdụngvàlúcnàohọcũngtròchuyệntrongbữaăntrưa,nênmọichuyệnđúnglànhưvậy”,MacGregornói.“CácnhàtriểnkhaiứngdụngtạiMicrosoftbiếtnhiềuhơnvềWindowssovớicáclậptrìnhviênbênngoàicôngty.”

Haithángsau,côngcuộctáitổchứcthángTám,LeoNikoralạiphảigọiđiệnchobáochíđểphântrầnvềmộtlầntrìhoãnnữa.Windowsdựtrùhoàntấtvàotháng11.Nhưngsaumộtnămtriểnkhai,cácviênchứcMicrosoftđãđiđếnkếtluậnrằngchươngtrìnhngốnquánhiềubộnhớvàquáchậmđểcóthểchạytrênvimạch8088mộtcáchhiệuquả.Cácphầnchínhcủachươngtrìnhphảiđượcthiếtkếlại.BuổitrưngbàysảnphẩmtạiComdexmùathuphảihuỷbỏvàcuộcramắtđượcdờilạimùaxuân1985.

Tìnhhìnhrấtđángthấtvọng.MỗilầnGatesthôngbáovớinhómtiếpthịWindowscủaanhlịchtrìnhbịdờilại,anhđềunóivớihọlầnnàythờihạnramắtsẽđượcđápứng.VàrồiNikoralạiphảiđiđếncácnhàcungcấpphầnmềmđộclậpđểthôngbáovớihọrằngmụctiêulạibịchậmtrễ.“Tôithấymìnhnhưmộtthằngngốcsauhai,balầnnhưthế”,Nikorakể.

MọichuyệnchẳngêmxuôihơnvớiGates,đầutháng10/1984,anhđãphảiviếtmộtláthưchomộtnhàấnhànhphầnmềmthiếukiênnhẫngiải thíchvềsựcốsaucùng:“WindowslàsảnphẩmchiếnlượcnhấtmàMicrosoftđangthựchiện”,Gatesviết.“Chúngtôimuốnnólàmôitrườngđượclựachọnchothếhệứngdụngđồhoạtiếptheo.Đểđạtmụcđíchnày,nóphảicótínhnăngvàhiệusuấttheođòihỏicủathếhệứngdụngđồhoạmớinày.Điềunàykhôngđơngiản;đósẽlàmộtbướctiếntrọngđạivềchuyênmôn.”

AnhtiếptụcgiảithíchvềtháiđộcủamìnhkhichưacótiếntriểnđúngmứctrongviệccảithiệnhiệusuấtcủasảnphẩmvàanhbảonhàtriểnkhairằngWindowssẽđượchoãnđến15/4.Báochí,anhnói,sẽđượcthôngbáorằngthángSáumớicóWindows.ĐâylànỗlựccủaGatesnhằmlàmchocôngtyvốnđangbẽmặtvìtrễthờihạntỏracóvẻnhưđãthựcsựvượtmứcthờihạntựđềrakhiramắtvàothángTư.GatescũngviếtrằngcôngtydựđịnhdừngởtấtcảcácchặngđườngđiđểcổđộngWindowstạiComdexvàomùaxuân.Microsoft,anhchobiết,sẽgây“chấnđộnglớn”.

“ChúngtôihyvọngcácanhcũngkịpthờihạnvớicácứngdụngcủacácanhtrướcthángSáu”,Gatesviết:“Chúngtôisẽnóichuyệnvớibáochítừgiờđến15/10.Nếucácanhnhậnđượcyêucầugìtừbáochítrướclúcấy,xingiớithiệuhọđếnMicrosoft;sauđó,xinủnghộchúngtôibằngcáchtrôngcậyvàokhungthờigianthángSáu.”

LầnnàythìkhôngcógìcứuvãnđượcuytíncủaMicrosoft.Tintứcvềlầntrìhoãncuốicùnggâyrarấtnhiềuthắcmắctrêncácấnphẩmmáytínhvềnhucầuvàcôngdụngcủagiaodiệnngườisửdụngđồhoạ.TạpchíForbesnhấnmạnhrằngVisiCorpvàQuarterdeckđangngắcngoảivìnhữngtròmạohiểmtốnkémvàphùphiếmkhingườisửdụngPCđổxôvàocácsảnphẩmchiacửasổnày.MộtđặcsantiênđoánrằngtấtcảnhữngkỳthúcủaGUIchỉlàthoángquavàsẽtanbiến.InfoWorddùngtừ“vaporware”(sảnphẩmbayhơi)đểmiêutảWindowsvàtấtcảnhữngphầnmềmkhácđượcquảngcáoầmĩnhưngchẳngbaogiờbàybán.

Trướckia,chiếnlượccủaGatesluônlàtrướctiênđưarasảnphẩmđểnắmlấymộtphầnthịtrườngvàkhắcphụccácvấnđềsauđó.VớiWindows,rõrànganhtađãđitheohướngngượclại.Anhkhôngchịuđưanórachođếnkhimọithứđềuhoànhảo.

“PhầnlớnnguyênnhânWindowskhôngrađượclàdoBillcứliêntụcbổsungcáctínhnăngvàthayđổinguyêntắc”,Nikoranói.“Tấtcảnhữngsảnphẩmkháctươngtựthếnàyđềuđãrathịtrường,tôinóivớianhta:‘Này,Bill,anhphảichora,cứthếmàchora’.Lúcnàoanhcũngcóthểhoànchỉnhnó,sauđólúcnàocũngcóthểcảithiệnnó,nhưngcứchora.QuanđiểmcủaBilllà:‘Không,taphảichoramộtthứănđứtmọingười.Nóphảilàmộtsảnphẩmratrò.’”

Gatesngàycànghứngchịubúarìucủagiớichuyênmôn.Lầnđầutiên,ócđánhgiávàsựnhạybénkinhdoanhcủaanhbịhồnghi.

NhữnglầntrìhoãnWindowskhôngđemlạiniềmkhíchlệchocácnhàấnhànhphầnmềmtriểnkhaicácứngdụngchomôitrườngđồhoạPC.VisiOnđãrathịtrườnghơnmộtnămvàchiếmđượcítngườisửdụngmặcdùVisiCorpđãđầutưbanămhết10triệuđô-la.VisiCorpsắpsửaphásảnvàtiêutùng.QuarterdeckđưarasảnphẩmđịnhcửasổDESQ,nhưngnócũngthấtbạivềdoanhsố.DigitalResearchcómộtsảnphẩmgiaodiệnngườisửdụngđồhoạtênGEMsắpramắt.Nhưngcuộcchiến,nhưbáochítrongngànhnhậnđịnh,sẽlàgiữaWindowsvàTopViewmàIBMdựtrùchorathịtrườngđầunăm1985.

Nhữngngàyđầunăm1985,Microsoftvướngphảimộtsựxoaychuyểntìnhthếchiếnlượctiếpthịhệtrọng.Saunhiềuthángthửnghiệmvàchắpvá,GatesphảinhìnnhậnWindowskhôngchạyđủnhanhhoặckhánhanhtrênphầncứnghiệnthời.ĐiềuđókếtliễucáckếhoạchđónggóiWindowsthànhmộtthànhphầntrongkiệnPCmớisảnxuấtcủaCompaq,TandyvàcácnhàOEMcònlạiđãủnghộchươngtrìnhngaytừbanđầu.

DoIBMcổvũTopViewthayvìWindows,Microsoftchỉcònmộtnướccờduynhấtnếuhọmuốnchươngtrìnhấytrởthànhmộttiêuchuẩn.HọphảibánWindowsriêngtrênthịtrườngbánlẻ

vàhyvọngngườisửdụngmuanhiều.

Trongnộibộ,đồngthời,cóthêmrắcrốivềdựán,BallmerkhôngthuậnvớiNikora.AnhxôngvàovănphòngcủaNikorahầunhưmỗingày,nệnxuốngbàn,gọiNikoralà“ngớngẩn”vàgọinhữngýtưởngcủaanhtalà“tròđùa”.

“Họkhôngthíchcôngviệctiếpthịcủatôi”,Nikorachobiết.“Họkhôngchorằngtôilàmộttaytiếpthịđíchthực.Vàbạnbiếtkhông,họđúng”.Nikoradùgìcũngđãđếncôngtytrongvaitrònhàlậptrìnhvànhàquảnlýtàinăng.“Tôichưabaogiờlàmcôngviệctiếpthịmộtngàynào–vàhọchẳngchỉbảogìchotôi.”

ChẳngbaolâusaukhiNikoranghỉviệc.“TôirađivìMicrosoftchưaổnđịnhvềcấpquảnlýtrunggian.Tôicứtưởnghọđãổnđịnhnhưngkhôngphải.”

MacGregorcũnggặpvấnđềvớiBallmer.CựuquảnlýthiếtbịchođộibóngđátrườngHarvardđãtrởthànhmộtngườicuồngnộ.AnhlàbảnsaocủaGates,nhưngkhôngcóbềdàychuyênmônnhưGates.

LờimộtthànhviêntrongnhómWindows:“ChẳngcónhàtriểnkhainàonểtrọngBallmervìBillđãnhậnđịnhratậptụcrằngcácnhàquảnlýcuộctriểnkhaiđềutừnglậptrình.ThếmàanhđềcửSteveBallmer,ngườichưatừngviếtmộtdòngmãtrongđời.”

GatesvàBallmercóphongcáchrấtkhácbiệtnhau.Ballmerthiênvềhoạtnáohơn.ThayvìlàmviệcvớinhómlậptrìnhthôngquaMacGregor,Ballmerluônđíchthânxenvào,hôhàocáckỹsưlàmviệcnhanhhơn.Vớibảnchấtcủahọ,cáckỹsưphầnmềm,khihứngthúvớimộtdựán,luônluônđánhgiáthấpthờigiancầnthựchiện.Thếnhưngkhigặpcáckỹsư,nhìnvàolịchtriểnkhaicủahọ,Ballmerlớntiếngvàchêbai:“Cácanhphảilàmnhanhhơnthếchứ!”

Anhtalớntiếngtrongkhinệnnắmđấmxuốngbàn.

Ballmerchorằnglịchtrìnhnàylàmộtthứđể“xêdịch”thayvìlàmộtdịpđểthửhoạchđịnhchínhxáccầnbaonhiêuthờigian.“ĐiềuđócónghĩalàchúngtôiđưaranhữngthờiđiểmvớicácnhàấnhànhphầnmềmviếtứngdụngchoWindowshoàntoànphithựctế”,lờiMacGregor.

Nhưnglượngkháchhàngkhiếnhọlongạingàycànggiảmđi.TheochủtịchmộtcôngtyấnhànhphầnmềmủnghộWindows,nhữngsựtrễnảilặplạiđãgâynênmộtcuộckhủnghoảnguytíntrongngành:“ĐiềuphấnkhởitrướcđólàLotuschođếnAshton-Tate,tấtcảmọingườitạihộinghịcácnhàtriểnkhaiWindowsđầunăm1984đềulêntiếngủnghộWindows.Nhưngđếngiữa1985họđềubỏcuộc.MộtphầndohọđãchánMicrosoft.Nửachừnghọlạithayđổi

thiếtkếvàchúngtôiphảivứtbỏnhữnggìđãlàmvàbắtđầulạitừđầu.”

MộttrongnhữngđiềugâythấtvọnglớnnhấtvớiMicrosoft làLotusquyếtđịnhkhôngthựchiệnđếncùngmộtcamkếtủnghộWindows.MitchKaporbiếtanhkhôngthểđểMicrosoftấnđịnhtiêuchuẩngiaodiệnngườisửdụngđồhoạchoPC.ChophépWindowschạy1-2-3,bảngtínhbánchạynhấttrênthịtrường,sẽtạođiềukiệnquánhiềuchoMicrosoft.“NếuMitchtánthànhWindows,đósẽlàmộtvụlàmănlớn,vàanhtakhôngmuốnlàmthế”,lờimộttrongcácnhàquảnlýMicrosoft.CảGatesvàBallmerđãcốsứclôikéoKapornhưnganhtatừchối.

Đếnmùaxuân1985,cảMacGregorcũngquyếtđịnhrađi.Tôithấtvọng,muốnchuyểncôngviệckhác”,anhkể.“Nhómđãkhánản.Cốsứcđãquálâu.Tôikhôngđồngývớimộtsốđiểmtrongchiếnlược…Tôikhôngthấyhứngthú.Tôinghĩđiềuđórấtquantrọng,nếubạnđượclựachọncôngviệc,hãychọnmộtviệccóhứngthú.Nhưngtôicócảmgiáctốtvềcôngty.Tôivuiđãđượclàmviệcởđó,đượcbiếtmọingười.Nhưngđôikhitamuốnlàmchuyệnkhác.”

NhữngbấtđồngvớiBallmergópphầnkhiếnMacGregorquyếtđịnhrađi.

“ViệctôivàStevecónhữngbấtđồngcólẽlàmộttrongnhữngnguyênnhânkhiếntôikhôngởlại.Tôichorằngphongcáchtrực tiếpxenvàocác lậptrìnhviênvà theodõihọcủaanhấykhôngphảilàmộtkỹthuậtquảnlýhay.Cólẽanhtachorằngtôiđangkéodàidựánvàcóthểđólàlýlẽcủaanhta.”

GateslàmhếtsứcđểthuyếtphụcMacGregorởlại.TrongnhữngtuầntrướckhiMacGregorrađi, họ thường đi ăn tối và bàn về công ty. Gates nhìn vấn đề theo quan điểm cá nhân khiMacGregorquyếtđịnhnghỉviệc.Anhkhônghiểuđượctạisaomốiquanhệlạikhôngthểkhắcphục,theoMacGregor.MộtngàysaukhiMacGregorrađi,Ballmerchuyểnđếnvănphòngbỏtrốngcủaanhta.

Mộtlầnsauđótrongmùaxuân,khimộtthờihạnchótnữađangđến,GatesgọiBallmervàovănphòngmìnhmộtbuổisángmưatầmtã.Đêmtrước,GatesđãkhắcphụcmộtlỗitrongphiênbảnchươngtrìnhWindowsmớinhất.Anhthấyquáđủ.NhìnchằmchằmBallmerbằngánhmắtlạnhlùng,Gatesbắtđầuquátanhta.NếuWindowskhôngđượcbàybántrướccuốinăm,Gatesđedoạ,Ballmersẽphảiđitìmchỗlàmkhác.

TốihậuthưấykhiếnBallmersửngsốt.Anhtụhọpđộingũkỹthuậtlạivàtruyềnđithôngđiệp:“Chúngtôiphảigiaosảnphẩmnàytrướckhituyếtrơi.”

GabeNewell,mộttrongnhữngngườikiểmnghiệmWindows,ngườiđãlàmviệc lâunămvà

thànhcôngtạiMicrosoft,đếnvănphòngvớimộtchiếctúingủ.Mộtthángròng,anhcắmtrạitrongvănphòng,làmviệcliêntụcvàchợpmắtkhikhôngthứcnổi.TừlúcđóanhđượcmọingườigọilàNewell“điên”.

Tuynhiên,tìnhtrạnggấprútthỉnhthoảngcũngcầncómộtcuộcgiảikhuây.Trongkhichờđợimãđượcbiêndịchvàorạngsáng,nhiềulậptrìnhviênthamgiachếtạobomvàhoảtiễnbằngđườngvàkalinitrat.Nhữngkhốithuốcnổđượcđưarangoàivàkhaihoảtrongbầutrờiđêmngoạiôyênả.Tròchơichấmdứtkhicảnhsátđếncùngvớichódòbom,mặcdùkhôngaibịbắt.

Mộtlầnđịnhkhếchtrươngsứccôngphácủathuốcnổtựtạo,mộtlậptrìnhviêntrẻtuổiđãnghĩracáchnấuchảyđườngtronglòvibacủaquầycafeterisnhằmnénchặthỗnhợp.Nhiênliệunàyphátnổtrongkhiđiềuchế,làmnổtunglòvàbốckhóimùmịtkhắptoànhà.

Cảnhsátlạiđượcbáođộngvàomộtlầnkhác.Lầnnày,nhữngngườimênhạc,saukhiđãchánvớimànmởâmlượnghếtcỡtronghànhlang,đãđemamplicủahọlênnócnhàvàdạoguitarđiệnchocảvùngxungquanhnghe.

Cảnhsátkhôngnhanhchânbằng;lúchọđếnnơi,cáclậptrìnhviênđangchúimũivàocáctrạmmáytínhcủamình.

TrongComdexdiễnrathángNămnămđó,MicrosofttrìnhdiễnmộtphiênbảnWindowstiêntiến.NhưngkhôngcógìghêgớmnhưGatesđãhứahẹntrongthưvớicácnhàấnhànhphầnmềmbảythángtrước.ThànhtíchcủacôngtytạiComdexhếtsứckhiêmnhường.Windowschưaxong.ĐíchmớiđãđượcđịnhvàothángSáu.ThángSáuđếnvàtrôiqua.

Cuối cùng,đến tháng11Windowsmớihoàn thành, tạiComdexmùa thu.MaychoBallmer,hiếmkhituyếtrơiởSeattletrướcGiángsinh.Ballmergiữđượcchỗlàm.

“ChúngtôisẽkhôngbaogiờcómộtsựtrễnảinàokhácnhưWindows”,BallmerthềthốtvớimộtphóngviêncủatờBusinessWeek.

KhôngkhíhếtsứctrầmlắngtrongbuổicôngbốsảnphẩmcuốicùngMicrosofttiếnhànhtối21/11/1985tạihộichợmùathuComdex.CácphóngviênvàbiêntậpviêncáctạpchíPClớncũngnhưđạidiệncáchệthốngphânphốiphầnmềmvàmáytínhđãđếnthamdự.Sựkiệnnàydiễnrakèmvớimộtcuộcphêbình,mộtdịpchoGatesvàBallmerđóngvaiconthiêuthân.

Sauhơnhainămtrìhoãn,thấtvọng,bẽmặttrướccôngluậnvớinhữnglờihứahẹnthổiphồngquáđáng,Windows“chínhthức”hoàntất.Trongthờigianđó,GatesvàBallmerđãthúcgiục

độingũthựchiệnWindowsđếnhếtsứcchịuđựngcủahọ.Họlahét,quáttháovàmắngmỏnhânviênthôbạokhicácthờihạnchótnốitiếpnhautrôiqua.Giờđâylàlúcmọingườiđượcbùđắpniềmvui.

StewartAlsop thuộc InfoWordkhai lờianủikhianh traochoGatesGiảiSảnphẩmbayhơiVàng,từngữđượctờbáosángtácđểmiêutảnhữngsảnphẩmphầnmềmchỉxuấthiệntrênđầumôi, phô trương và vượt ngoài tầm kế hoạch tiếp thị. Một khách diễn giả khác, JohnDvorakcủatờPCMagazine,châmbiếmdídỏmrằngkhiWindowsđượctuyênbốvàocuốinăm1983,chàngBallmerhóivẫncònmộtíttóc.ĐiềuôngkhôngbiếtlàBallmermaymắnkhôngmấtviệc.

Cuốicuộcphêbình,Ballmerbắtnhịpchocử toạhátvàGatescũng thamgia trongkhimộtchiếcxeđẩyhàngkhổnglồđầyắp500bộchươngtrìnhWindowstiếnvàosânkhấu.Đêmđó,khi tiếngcườivà tiếnghátvangkhắpcănphòng,mọichuyệndườngnhưđềuđượcbỏqua.NhưngcuộchuynhđệtươngtànvềnhânsựđãđểmộtvếtthươngsâuđậmtạiMicrosoft,ghidấucuộchànhtrìnhtriểnkhaiWindowsdữdộivàquyếtliệt.

CuộcchuyểngiaonhữngsảnphẩmWindowsđầutiênlàmộtbướctrênđườngtiếnhoácủaPC,cũngnhưlàthànhquảmộtýđồGatesđãấpủnhiềunăm.NhưngphiênbảnWindowsđầutiênkhôngphảilàsựthànhcôngmàGateskỳvọngvàhứahẹn.Thựctế,nólàmộtthấtbại.PhảimấthailầnhiệuchỉnhlớnWindowsmớiổnthoả.MãiđếnlầnramắtWindows3.0năm1990hãngmớiđạtđượclờihứa.

“Windowslàmộtconlợn”,lờinhậnxétcủamộttrongcáclậptrìnhviênđãlaolựcgầnhainămđểtriểnkhainó.Chươngtrìnhquáthamvọngnênkhôngthểchạyhiệuquảtrênhầuhếtcácmáytínhcánhânhiệnthờisửdụng.Cácmáyđềuthiếubộnhớvàtốcđộđểkhaithácnhữngtínhnăngtốtnhấtphầnmềmđưara.Ngoàira,dosựchậmtrễcủaMicrosoft,ítcóứngdụngchạytrênWindows.Môitrườngđồhoạ,vớitấtcảnỗlựccủaGates,trôngchánngắt.MaythaychoMicrosoft,TopViewcủaIBMcũngchẳngthànhcông,bấtchấpkếhoạchtiếpthịrầmrộcủaIBM.Windowsdườngnhưlàmộtsảnphẩmchưađếnthời.

***

Xétvềmặtnàođó,BillGates,nhàlãnhđạokinhdoanhmàTimemiêutảtrôngnhưmộtsinhviênsuydinhdưỡng,đãtrởthànhmộttêntuổiởSiliconValleynăm1985,quamặtnhữngđốithủcạnhtranhvớimình.AppleComputercũngthấymìnhbịGateschoquamặtsaunhiềunămrắcrốivớiGatesvềviệctriểnkhaiWindows.

Ngày22/11,mộtngàysaubuổiphêbìnhởComdex,MicrosoftvàApplekýmộtthỏathuậnmậtmãbanămsausẽtrởthànhmấuchốtcủavụkiệntụnghệtrọngnhấttronglịchsửngànhcôngnghiệpmáytínhcánhân.GatesđãlôiApplemiễncưỡngvàobànthươnglượng.ApplechorằngWindowslàmộtsựđánhcắpcôngnghệMacintosh.NhưtờWallStreetJournalviếtsaunày,Gatesdùng“cácchiếnthuậtáplựcmạnh…đểvaymượncácýtưởngMacintoshchocácsảnphẩmriêngcủaMicrosoft.Nhưngýtưởngnàygồmcómenukéo-xuốngkíchhoạtbằngchuộtvàcáccửasổchứacácvăntựhiểnthịchồnglấpnhau.”

Suốtnăm1985,cácviênchứcApplengàycàngquantâmđếnviệcMicrosoftđangvaymượncácýtưởngtừMacintoshđểdùngtrongWindowsvàcácsảnphẩmkhácxâmphạmđếnmộtthỏa thuận năm 1982 ký kết giữa Gates và Jobs. Theo các điều khoản của thỏa thuận ấy,Microsoft sẽ triển khai các chương trình ứng dụng choMacintosh. Qua việc cung cấp choMicrosoftcácmáyMacmẫu,cũngnhưcáccôngcụphầnmềmđểviếtcácứngdụngđó,AppletintưởngMicrosoftđangtriểnkhaicácchươngtrìnhgiaodiệnngườisửdụngđồhoạduynhấtchoMac.Thayvìvậy,MicrosoftquaylưngvàtriểnkhaiWindowschocácmáynháiIBMđangcạnhtranh.

KhiAppleđedoạkiệnMicrosoftnăm1985vềviệcxâmphạmbảnquyền,GatesnóirằnganhsẽngưngtriểnkhaiExcelvàWordchoMac,lúcấylànhữngứngdụngphầnmềmhếtsứccầnmàApplehyvọngđẩymạnhdoanhsốtrìtrệcủaMacintosh.Applekhôngcòncáchnàokhácphảirútlạinhữnglờiđedoạkiệncáo.Thayvàođó,họkýkếtmộtthỏathuậncấpgiấyphépchoMicrosoftquyềnsửdụngkhôngphảitrảtácquyềncôngnghệhiểnthịđồhoạtriểnkhaichoMacintosh.

“Cácbênđãcólịchsửhợptáclâudàivàmongmuốnduytrìquanhệcólợisongphương”,bảnthỏathuậnghi.“Tuynhiên,mộtcuộctranhchấpđãphátsinhvềquyềnsởhữuvàxâmphạmbảnquyềnkhảdĩvềmộtsốchếđộhiểnthịmànhìnhtrongnhiềusảnphẩmphầnmềmcủaMicrosoft.”

NhữngsảnphẩmđógồmcóExcel,Windows,MultiplanvàWord.

“VìmụcđíchgiảiquyếtcuộctranhchấpnàyvàxétđếngiấyphépbảnquyềncấpbởiApple”,bản thỏa thuận ghi tiếp, “Microsoft nhìn nhận rằng các màn hình hiển thị (trong Excel,Windows,WordvàMultiplan)làcácdẫnxuấtcủamànhìnhhiểnthịphátsinhtừcácchươngtrìnhgiaodiệnngườisửdụngđồhoạcủaLisavàMacintoshcủaApple.”

BảnthỏathuậnđượckýbởiGatesvàJohnSculley,chủtịchmớicủaApple.Trongmộtcuộctái

tổchứcApple,SculleyvừaépbuộcSteveJobsrađi.SculleyvànhữngngườikháctrongbanlãnhđạoApplecảmthấyJobskhôngphảilàmộtnhàquảnlýcôngtyđủhiệuquảđểđưacôngtyvượtquanhữnggiaiđoạnkhókhănmàSculleyđãthấytrước.

ApplechẳngnhậnlạiđượcbaonhiêutừviệccấpphépđộcquyềnchoMicrosoftsửdụngcôngnghệđồhoạMacintosh.NhưnglờihứahẹnsửachữacáclỗitrongWord,đãđượcMicrosoftđưarachoMacintoshcuốinăm1984vớinhiềulỗi.(GatesvềsauthúnhậnMicrosoftđãlàmtắtquánhiềuđểnhanhchóngchorasảnphẩm).

CùnglúcGatesđanglôiSculleyđếnbànthươnglượngmộtcáchđầyhămdoạvàonăm1985,anhtacũngsửdụng thếmạnhcủamìnhđểbuộcApplengưng thựchiệnmộtchươngtrìnhMacintoshcủariênghọ.AppleđangcókếhoạchchoraphiênbảnMacBASICcủahọ,mặcdùMicrosoftđãcómộtsảnphẩmtươngtựđãbáncùngmáytính.CáckỹsưAppletinrằngBASICcủahọtốthơn.KhiGatesnghethấykếhoạchcủaApple,anhmấttựchủ.AnhcảmthấybịlừavìMicrosoft đã bỏ quá nhiều nguồn lực của mình vào việc triển khai các ứng dụng choMacintosh.MicrosoftđãcứuMacbằngviệcgiớithiệuExcel.GatesyêucầuSculleyhuỷbỏdựánvàkýkếtvềcácquyềncủaMicrosoftvớicáitênMacBASIC.Đểgâyáplực,Gatestuyênbốvới Sculley rằng anh sẽkhông thương thuyết trở lại về giấyphép choAppleđược sửdụngBASICcủaMicrosoft trênmáyAppleIIbánchạynhất.Lúcbấygiờ,doanhsốchoMacintoshđangtụtxuốngthảmhạivàAppleIIlàmiếngbánhmìcủacôngty.

“Thực chất, từ khiMicrosoft khởi sự với BASIC, họmuốnnắmđộc quyền về nó”, lời AndyHertzfeld,kiếntrúcsưphầnmềmAppleđãtừngthựchiệndựánMacintosh.“HọcảmthấybịđedoạbởiBASICcủaApple,mộtthứtốthơnnhiềusovớicủahọ.VàBillGatescảmthấybuộcphảithuyếtphụcApplekhôngchorasảnphẩmmàDonnDenmanđãtriểnkhai.Vàanhtađãthànhcông.”

DenmanđãthựchiệnMacBASICtronghainămtạiApple.KhiSculleyđộtnhiênhuỷbỏdựán,Denmanrấtbuồn.“Tôicảmthấynhưđứaconhaituổicủatôibịcướpđi”,anhkể.Mấtbìnhtĩnhsauhainămlàmviệcmiệtmài,DenmancưỡimôtôphóngbạtmạngquacácchânđồivùngCupertino.Trongkhi lượnởmộtkhúcquanhgắtanhlạctay láivàgặptainạn.Mặcdùtrầychântaykhánặng,anhkhôngbịthươngnghiêmtrọng.“Tôicảmthấytôichẳngcòngìđángđểsốnglúcbấygiờ”,anhkể.CuốicùngDenmannghỉphépởApple.Macbánkhôngchạylắm,cảngànhđìnhtrệ,nhânviênbịsathảy,cònSteveJobsvừabịtốngrakhỏicôngty.

“Mọingườiđãchán”,Denmankể:“Tôibiếtvấnđềđượcđưaranhiềulầntrongcáccuộchọpcôngkhai.MọingườihỏiJohnSculley:‘ChuyệngìđãxảyravớiBASIC?’Tôiđangthựchiệndự

ánnàyvàlàmsaotôibiếtnósẽkhôngbịhuỷbỏnhưBASIC…?CâutrảlờicủaSculleylà:‘Chúngtaphảichịumayrủi.Đólàquyếtđịnhđúngđắnchocôngty.Đólàmộtquyếtđịnhkinhdoanh.’Saucùng,tôiđiđếnchấpthuậnquanđiểmđó.Tôimuốntạorasảnphẩmchomọingườisửdụngvànóđãkhôngđượcsửdụng.Vớitôiđólàmộtbikịchlớn.NhưngđólàconátchủbàimàAppleđổichácvớiMicrosoftvàtôikhôngcóquyềnxétđoánchuyệnđótốthayxấu.”

Cónhữngngườikhác tạiApple thìmạnhdạnhơnkhinóivềchiến thuậtcủaMicrosoft.BillAtkinson,mộttrongnhữngnhàtriểnkhaiphầnmềmhàngđầucủacôngty,nóivềGates:“AnhtanhấtquyếtđòiApplerútlạimộtsảnphẩmđượcxemlàđặcbiệt.Anhtachĩasúngvàođầuchúngtôi.”

CáccôngtykhácchẳngmấychốccũngcónhữngchuyệntươngtựđểkểvềcáchlàmăncủaGatesvàMicrosoft.ĐiềuđặcbiệtlàmnhữngngườitrongngànhesợlàMicrosoftvẫncònlàmộtcôngtytưnhânkhánhỏnăm1985.NhưngmặcdùđangđôicovớiApple,nhàlãnhđạotrôngnhưthiếuniêncủaMicrosoftđãbắttayvàomộtloạtcôngviệcđưacôngtyracổphầnhoáđạichúng.CỗmáytànsátMicrosoftchỉmớibắtđầulấyđà.

Chương6.VuamộtcõiLenlỏigiữanhữngngườitrượtpatinmỗilúcmộtnhanhdần,BillGatestrổtàimộtcáchkhéoléo.Trênsàngỗcứngcủasântrượt,phầnlớnhơn100nhânviênMicrosoftđãđếndựtiệcsinhnhậtthứ30củaGatesvàngạcnhiêntrướctàitrượtpatincủaanh.Nhạcnềnrockn’rolltừbannhạc củaAllenvangdội.Nhạc càng sôinổi,Gates càng trượtnhanh, chạy tới chạy luiđiêuluyện.

ChẳngcómấythờigianchơipatinsuốtmườinămquatừlúcanhvàAllenthànhlậpMicrosoft,nhưngGates,biếtchơipatintừbé,đãnhanhchóngquendầntrởlạivớitròchơithờithơấu.

Trongngàytháng10năm1985này,mặcdùnhàlãnhđạoMicrosofttỏravuitươitrongkhiuốnlượntrênsân,anhđangcónhiềuviệctrongđầu.Hộiđồngquảntrịsẽhọptrongvòngchưađến24giờnữađểnghequyếtđịnhcủaanhvềviệccổphầnhoáđạichúngMicrosoft.Gatesđãtránhnéhếtmứcchuyệnkhôngthểtránhné,vàanhchẳnghềmuốnnhữngchuyệnsắpdiễnranhữngthángsắptới.Phảisửasoạngiấycáobạchpháplývàsauđóanhphảiđikhắptrongnướcđểchàomờicácnhàđầutưcổphầncôngty,mộtchuyệnsẽngốnnhiềuthờigianquýbáucủaanh.VàGatesbiếtrằngcuốicùng,kèmvớisựgiàucócánhân,chắcchắnsẽđếnlúccácnhânviênxaonhãng,cáclậptrìnhviênvừaviếtmãvừađểmắtlonhìngiácổphầncủahọ.

Trongvàinămqua,nhiềucôngtymáytínhmớithànhlậpđãcổphầnhoáđạichúng,côngtynổitiếngnhấtlàApple.Khicổphầncủađượcmuabáncôngkhailầnđầutháng12/1980,giátrịcủaAppleướctínhlà1,8triệuđô-la,hơncảFordMotorCompany.Trêngiấytờ,SteveJobsđộtnhiêntrịgiáhơn250triệuđô-la.Năm1983,haiđốithủnguyhiểmcủaMicrosoft,LotusDeverlopmentCorporationvàAshton-Tate,cũngcổphầnhoáđạichúng,đạtđượcthànhcôngtàichínhto lớn.NhưngGateskhôngvộichoMicrosoft trảiquachặngđườngtươngtự.AnhkhôngmuốnmởcửaMicrosoftchocôngchúng.Mộtlýdolàcôngtykhôngcầngấpnguồntiềnmặtmàviệcđạichúnghoásẽđemlại.Họđanglàmănphátđạt.Lợinhuậnchưađóngthuếlênđến34%doanhthu.Vàviệcgiữởmứccôngtytưnhâncómộtsốthuậnlợinhấtđịnh.Khôngcónhững cổđôngđểphải chiều lònghọ, khôngphải thựchiệnhồ sơphiềnhàvớiUỷbanchứngkhoán.ĐiểmbấtlợiduynhấtlàcácnhânviênvànhàquảnlýchủchốtcủaMicrosoftkhôngcócổphiếuđểmuabán.TrướclúcGatesquyếtđịnhcổphầnhoácôngty,khônghềcóthịtrườngtiềnmặtvớicổphầnMicrosoft.

Tuynhiên,dùGatesmuốngì,anhcũngđãrơivàotìnhtrạngbịthúcép.ViệcMicrosoftphải

đưacổphầnracôngchúngchỉcònlàvấnđềthờigian.Luậtchứngkhoán1934đòihỏitấtcảcôngtyđăngkývàcôngbốbáocáođạichúngngaykhicổphầnđượcphânphốicho500nhânviêntrở lên.Năm1983,GatesđãđềxuấtMicrosoftđạtđếnconsốđótrướcnăm1986hay1987.GiờđâyđãđếnthờiđiểmhợplýđểMicrosoftlàmchủtươnglaimình.

“Chúngtôiquyếtđịnhlàmkhichúngtôimuốnlàmchứkhôngphảikhichúngtôiphảilàm”,JonShirley,chủtịchMicrosoft,nóivớitờFortune.

Đầunăm1985,Shirley,GatesvàDavidMarquardt,nhàtưbảnđầutưduynhấtvàoMicrosoft,đãbắtđầuthảoluậnnghiêmtúcvềđợtđầucổphầnhoá.NhưngGatesmuốnchờhaisảnphẩmlớnnữa,ExcelvàWindows,đượctungra.Anhđềnghịvớihộiđồngđếncuốitháng10.

Buổitiệcpatinđượctổchứcngàychủnhật27/10, trướcngàysinhnhậtGates.Khigặphộiđồngngàyhômsau,anhquyếtđịnhxúctiếnviệcchọnnhữngnhàbaotiêumặcdùvẫncònrấtngầnngạivềtoànbộquátrìnhấy.Saukhiđưaraquyếtđịnhnày,GateslaođếnkháchsạnFourSeasonsởtrungtâmSeattle,nơimẹanhđangtổchứcchoanhmộtbữatiệcsinhnhậtthânmậthơnnhiều.

NgườichủchốtcủaMicrosoftgiaodịchvớiWallStresslàôngFrankGaudette,50tuổi,đứngđầuvềtàichínhcủacôngty,đếnlàmviệcvàonămtrước.Trướckiaôngđãloliệuviệccổphầnhoá đại chúng ba công ty phần mềm. Nhưng những công ty đó không có thế mạnh củaMicrosoftvàGaudettekhôngchậmtrễkhởisựthươngthuyếtvớicácnhàbaotiêuđãchờđợimấynămtrongkhithúcgiụcMicrosoft,cốsứctiếpcậnvớiGateschờtrôngngàyGatesquyếtđịnhđưacôngtyrađạichúng.Lầnnày,Gaudettechứkhôngphảicácchủngânhàngđầutưsẽấnđịnhcácđiềukhoản.GaudetteđềxuấtMicrosoftchọnhainhàbaotiêuđồngđiềuhànhcuộcđạichúnghoá.MộtnhàsẽlàcôngtyđầutưhàngđầucủaPhốWall,đóngvaitrònhàbaotiêuchính,quytụmộtnghiệpđoàncácnhàbaotiêuvàphânbốcổphầntrongsốhọ.Côngtyđồngđiềuhànhthứhaicầnphảilàmộtcôngtychuyênvềcổphầnkỹthuật.Chọnlựacôngtyđặcbiệtnàyđơngiảnhơn,vìchỉcóbốncôngtycóchuyênngànhmàMicrosoftđangtìmkiếm.Tuynhiên,chọnlựacôngtyởPhốWall,khóhơnnhiều.Saucùng,Gaudettegiớihạncòntámcôngtyvàbáochotừngcôngtyrằnghọsẽcónửangàyđểthuyếttrìnhvớiông.CuốicùngGaudetteđặcbiệtchúýđếnGoldmanSachs.Theođềxuấtcủaông,GoldmanSachsđếngặpgỡcácquanchứcMicrosofttrongbữaăntốitạiCâulạcbộRainiertạiSeattleđêm11/12.

Cuộcnóichuyệntrongbữaăntốidiễnrakhálúngtúng.Gates,banđầukhôngấntượngvớichuyệncổphầnhoáđạichúngvàđãnghenhữngcâuchuyệnkinhkhủngkhiếpvềcácchủngânhàngđầutưtừmiệngcácnhàlãnhđạoLotusMitchKapor.Gatesmệtmỏivàsắpsửachánnản

trong bữa ăn. Shirley thì châm chọc gay gắt,mặc kệ những cố gắng thiết lập quan hệ củaGoldman.Cuốibuổi,EffMartin,phóchủtịchGoldmanSachs,bảoGatesrằngMicrosoftcóthểtrởthành“đợtđạichúnghoánổibậcnhấtnăm1986–hayítracũngnổibậtnhấttừtrướcđếnnay”.TrongbãiđậuxecủaCâulạcbộRainier,GatesbảoShirley,“Này,họkhônglàmvãithứcănvàcóvẻtửtếđấy.Tôichorằngmìnhnênlàmvớihọ.”

Vàingàysau,công tyAlex.Brown&SonsởBaltimore, từngsănđuổiMicrosoftnhiềunăm,đượcchọnlàmchủngânhàngđầutưchuyênngành.

Cònmộtvấnđềrắcrốiphảigiảiquyết.

GatesđãkýkếtmộtthỏathuậnvớibiêntậpviênđiềuhànhtờFortunechophépmộttrongcácphóngviêncủahọtheodõisuốtcuộcđạichúnghoá.Thựcra,Gates,rấtnhiệttìnhvớiýnày.AnhchorằngcácnghiệpchủkháccóthểhọchỏitừkinhnghiệmMicrosoft.Côngluậncũngchẳnghạigì.Khoảngmộtnămtrước,FredGibbonsthuộcSoftwarePublishingCorporationđãmuốnFortuneviếtmộtbàitươngtựkhicôngtyôngđạichúnghoá,nhưngcácnhàbaotiêuvàluậtsưkhôngchịu.Cổphầnhoáđạichúnglàmộtvấnđềtinhtếđốivớicácchủngânhàngđầutưvàcácluậtsư;bấtcứthôngtinnàotiếtlộtrongmộtbàibáonhưthếmàkhôngnằmtrongcáobạchcủacôngtyđềucóthểsửdụngbởicáccổđôngbấtbìnhlàmcơsởchomộtvụkiệnnếucổphầnkhôngtrôichảy.

Các cuộc thương thuyết giữaMicrosoft vàFortunediễn rahơnmột tháng.Bản thỏa thuậnđượckýkếtsaucùngchophépcácluậtsưcủaMicrosoftvàcácnhàbaotiêuđọcbàibáovàđềnghị–chứkhôngchấpthuận–cácsửađổitrướckhiấnhành.Bàibáokhôngđượcin–chừngnàocuộcđạichúnghoáchưahoàntất,khicổphầnhoáđãổnđịnh.PhóngviênBroUttalcủaFortune,chánhvănphòngbờTâycủatạpchíởMenloPark,California,đượcgiaonhiệmvụấy.

KhibiếtvềquanhệvớiFortune,hainhàbaotiêuchínhmàMicrosoftlựachọnchẳngmuốndính đến giới báo chí. NhưngGates giữ vững lập trường – nếu họ không đồng ý, anh bảo,Microsoftsẽchọncácnhàbaotiêukhácđểđiềuhànhcuộcđạichúnghoá.NhưGatesvạchra,cáccôngtyđangchầuchựcởcửamuốnđượcbaonhiêuđô-lachiphí.Hainhàbaotiêuliềnchùnbước.

Đếncuốinăm,báochíquốcgiabắtđầuviếtcácbàivềchươngtrìnhcổphầnhoákhảdĩcủaMicrosofttrongtươnglaigần.Mặcdùcáccuộcthươnglượngchọnnhàbaotiêuđãđượctiếnhànhbímật,códấuhiệuròrỉthôngtinđốivớicáckếhoạchcủacôngty.MicrosoftvừatuyênbốWilliamNeukom,cựuđốitáccaocấpcủaShidlerMcBroomGates&Lucas,đãtrởthànhphó

chủtịchpháplývàđốinộicủaMicrosoft,mộtchứcdanhmớiđặtra.MicrosoftcũngtuyênbốPortiaIsaacson,43tuổi,ngườisánglậpFutureComputingvàlàmộtnhàdựđoáncôngnghiệpđángnể,đãđượcmờivàohộiđồngquảntrị.TăngcườnghộiđồngquảntrịvàđưaluậtsưvàothườnglàdấuhiệuchắcchắnrằngmộtcôngtytưnhânnhưMicrosoftchuẩnbịcổphầnhoáđạichúng.

Suốttháng1/1986,Neukomsoạnthảocáobạchcầnthiết.Theoluật,cổphầncủaMicrosoftchỉcóthểđưaratrênnềntảngthôngtinghitrongcáobạch.Nếucổphầncôngtytụtxuốngsaukhiđượcmuabáncôngkhai,cácnhàđầutưcóthểkiệnMicrosoftnếucácthôngtinchínhxácvềtìnhhìnhcôngtykhôngđượcghivàocáobạch.

RuthannQuindlen,nhàphântíchchứngkhoánchonhàbaotiêuAlex.Brown,nóirằngGatesrấtquantâmđếnmộtsốvấnđềMicrosoftgặpphảivàothờiđiểmchuẩnbịcáobạch.CôngtyđãđầutưnhiềuvàoviệcviếtcácứngdụngchomáytínhMacintoshcủaApplenhưngkhôngbánchạynhưdựtính.VàMicrosoftWindowsđanggặpphảinhậnđịnhxấutừbáochítrongngành.Quindlennằmtrongcuộckhảosát “cầnmẫn”đượccácnhàbao tiêuvà luật sư tiếnhànhvớiGatesvàMicrosoftnhằmtìmkiếmnhữngdấuhiệubấtlợi.TrongkhiAlex,Brown&Sons thường làm ăn với các công ty phầnmềm và những nhân vật trong ngànhmáy tính,GoldmanSachslạikhông.

BướccuốicùngtrướckhilậphồsơvớiUỷbanchứngkhoánlàđịnhgiácổphầnbánchocácnhàđầutư.Cácnhàbảohiểmđềnghịmứcgiátừ17đô-lađến20đô-lamộtcổphần.Banđầu,Gatesnhấtquyếtấnđịnhmứcgiá16đô-lađến19đô-la.Thậtkỳlạkhimộtnhàlãnhđạocôngty lại nhất quyết đòi giá thấp hơn. Nhưng Gates cảm thấy bất an. Cái giá 16 đô-la sẽ choMicrosoftmộtmứclợitứclớngấpmườilầnmứcdựtính,nằmgiữamứccủacáccôngtyphầnmềmvàcáccôngtymáytínhlớn.Với20đô-lamộtcổphần,trịgiáthịtrườngcủaMicrosoftsẽlênđếnhơnnửatỷđô-la.Billcảmthấybấtanvớiconsốvượtbậcấy.Đơngiảnlàanhkhônghìnhdungđượccôngtysẽxoayxởrasao.

Microsoftđangcânnhắcconsố40triệuđô-la.Trongđó,30triệuđô-latừviệcbángần2triệucổphiếuvớigiáướcđịnh16đô-lamộtcổphiếu.Phần10triệuđô-lacònlạisẽthuđượcviệcbáncổphiếucủacáccổđôngtrongcôngty,nhữngngườiđãthỏathuậntrướckhôngbánquá10%sốhọcó.Nếucácnhàbaotiêuthựchiệnthêm300.000cổphầnnữa,khoảng12%cổphầnMicrosoftsẽđượcmuabáncôngkhai.

Đếncuối thángGiêng,cáobạchđãhoàntất.Ngày3/3MicrosoftđăngkývớiUỷbanchứngkhoán,vàcácnhàbaotiêugửiđi38.000bảncáobạch.Lầnđầutiên,phươngtiệntruyềnthông

cómộtcáinhìnchitiếtvàohoạtđộngbêntrongcủaMicrosoft.Bảncáobạchlàmộtmỏvàngchobáochí,đầyắpchitiếttrảidàisuốt50trang.

CácthànhviênđồngsánglậpMicrosoft,GatesvàAllen,sắptrởthànhbộilầntriệuphú.Gatessởhữu11.222.000cổphầnMicrosoft,gần49%.Anhdựđịnhbán80.000cổphần.Allensởhữu6.390.000cổphần,hay28%.Anhdựđịnhbán200.000cổphần.

SteveBallmer, sởhữu17.100.000cổphần, cũngrấtgiàucó. JonShirleysởhữu400.000cổphần.Các cổđôngkhác gồmcóCharles Simonyi, với305.667 cổphần;GordonLetwin, với293.850cổphầnvàbốmẹGatescùngsởhữu114.000cổphần.SauGates,AllenvàBallmer,cổđônglớnnhấtlàTechologyVenturerInvestors,với1.378.901cổphần.

Bảncáobạchcũngtiếtlộrằnggiớilãnhđạocaocấpcôngtyđượcvaylớnđểmuacáccổphầntrongcôngty.Shirleytrướcđãvay810.751đô-lavàvẫncònnợ600.000đô-la.SteveBallmerđãvay533.711đô-lavàchưahoàntrả.ScottOkicònnợ56.211đô-latrongsố198.711đô-lađãvay.VàFrankGaudette,ngườiđứngđầuvềtàichínhphụtráchviệcđạichúnghoáMicrosoft,đãvay143.000đô-lacủaMicrosoft.

Lầnđầutiên,mứclươnghàngnămcủaGates,cũngnhưcủacácnhàquảnlýhàngđầu,đãđượccôngbố.ShirleylànhàquảnlýhưởnglươngcaonhấtMicrosoft,vớimứclươngnăm1985là228.000đô-la.Gateschỉđược133.000đô-latiềnlương,thuaxahầuhếtcácnhàlãnhđạokinhdoanhcủacáccôngtyMỹ.Ballmerkiếmđược88.000đô-lanăm1985.

Bảncáobạch liệtkêba thànhviênhộiđồngnữangoàiGates:Marquardt, ShirleyvàPortiaIsaacson.

Allenkhôngcòntronghộiđồng.Mặcdùkhônggiữvaitròtíchcựctrongcôngtytừ1983,anhtừchứckhỏihộiđồngđểthànhlậpcôngtyphầnmềmriêngcủamình,Asymetrix.Hailậptrìnhviênđầutiên,SteveWoodvàMarcMcDonald,đãcùnganhthànhlậpAsymetrix.

“Tôiđãthuyếtphụcanhtanhiều”,GatesnóivềAllensauđó.“Anhtamuốnrađivàchứngtỏanhtacóthểlàmriêng.TôiđãcốthuyếtphụcanhtalàmăntrongkhuônkhổMicrosoft,nhưnganhtaquyếtđịnhlàmmộtmình.”

Bản cáo bạch cho thấyMicrosoft kinh doanh tốt hơn hầu hết những người bên ngoài vẫntưởng.Tínhđếnthờiđiểm30/6/1984,Microsoftđạtdoanhsố140triệuđô-la.Lợinhuậntổngcộnglà31,2triệuđô-la,hay19%doanhsố.Mứcđócaohơnhaiđốithủchínhcủahọ,Ashton-TatevàLotus.Trongtổngsốdoanhthu,75triệuđô-latừphầnhệđiềuhànhvà54triệuđô-la

từcácphầnmềmứngdụng.Phầndoanhthucònlạitừphầncứng,nhưMicrosoftMouse,vàtừcácsáchvềmáytínhấnhànhbởiMicrosoftPressmàcôngtythànhlậptừ1983.BộphậnQuốctếcủaMicrosoft chiếmđến34%tổngdoanh thu tínhđến thờiđiểm30/6/1985.Trongđó,12%làtừNhậtBản.Khôngcókháchhàngriênglẻnàochiếmđến10%doanhsốMicrosoft.

Khithôngbáođãđượcphátđi,GatesvàcácnhàlãnhđạokháccủaMicrosoftbịbaovâybởinhữngcúđiệnthoạicủabạnbè,giađìnhvàngườiquenmuốnmuacổphầncủacôngty.Gatescònnhậnđượcđiệnthoạitừbácsĩcủaanh.TheotạpchíFortune,ngoạitrừkhoảngtrênmườingười,trongđócóbàngoạivàcựuquảngiacủaanh,Gatestừchốihầuhếtcácyêucầu.

“Tôisẽchẳngchấpnhậnnhữngyêucầunày”,anhnói“Tôighétchuyệnđó.Tôichỉnghĩvàmơđếnviệcbánphầnmềmchứkhôngphảicổphần.”

NhưngBillGatescònmộtnhiệmvụnữaphảihoàntấttrướckhitrởlạiđiềuhànhcôngty.Mộtbuổiramắtlưuđộngđãđượctổchứcđểcổđộngchocổphầncôngtyvớicácthểchếđầutư.BuổilễkhởihànhtạiPhoenixngày18/2.Theokếhoạch,Gatesvàcôngtysẽdừngchântạitámthànhphố,trongđócóLondon,trongvòngmườingày.

MọingườirấthàohứngvàchờđợiquanhchiếndịchcổphầnhoáMicrosoftvàGatescùngGaudetteđãnóichuyệnvớicửtoạđôngđảotạimỗithànhphố.Cácthểchếđầutưnóirằnghọsẽmuatốiđacáccổphầncóthểđượcvàbuổiramắtnhanhchóngmangkhôngkhíhộihè.ThậmchíGatesthấydễchịukhinhậnraanhcóthểlợidụngchuyếnđinàyđểcổđộngcácsảnphẩmcũngnhưcổphầncủaMicrosoft.TạiLondon,mọingườiănmừngbằngcáchđiăntốitạiAnnabel’s,mộtcâulạcbộnổitiếngmànamgiớiAnhhayđưangườitìnhđến.Saubữaăn,GatesvàQuindlen,nhàphântíchchứngkhoáncủaAlex.Brown&Sons,khiêuvũđếnkhuya.

“Bill thíchkhiêuvũ”, lờiQuidlen,ngườiquenbiếtGates từđầuthậpniên1980. “Khirasànnhảy,anhtachìmtrongmộtthếgiớicủariêngmình.”

Trongsuốtchuyếnđi,QuindlenkhámpháramộtkhíacạnhcủaGatesmàítaibiết:vịchủtịchtrẻtuổicủaMicrosoftđangđượcđánhgiácaotrướccôngchúngvàanhtalosợthấtbại.

“Anhtachưahềthấtbạiđiềugì.Anhtađãchọnnhữngviệcmàanhtasẽthắng”,chịchobiết.“Trongmỗitìnhhuống,dùriênghaychung,Billđềucốkhôngthấtbại.Đólàđộnglựcmạnhmẽcủaanh…Tôikhôngdámchắcanhtachịuđựngđượcthấtbại.”

VìGateschưahềbiếtđếnthấtbại,theoQuindlen,anhthiếutatínhnhânbản,vàanhchưathấtbạithêthảmtrongchuyệngìđócóýnghĩatolớn,anhsẽkhôngbaogiờtrởthànhmộtcon

ngườivĩđại,bấtchấptấtcảnhữngthànhquả.

Trởvềsauchuyếnđicổđộng,Gatesđộtnhiêncảmthấybứcxúcvềgiácổphiếu.GiờđâyanhcảmthấybịthôithúcphảigiànhđượcgiátốtnhấtchocổphiếuMicrosoft.ĐólànhữngngàysôiđộngtạiPhốWall,nơithịtrườngđangcuồngnhiệt.Cácnhàbaotiêuchorằngcổphiếucóthểđượcmuabáncôngkhaivớigiá25đô-lamộtcổphiếu.Giờđây,Gatesmuốnđịnhgiáchocácthểchếđầutưởmức21đô-lađến22đô-lamộtcổphiếu.Anhcảmthấy,tạisaophảitraochocáckháchhàngthểchếcủaGoldmanSachshàngtriệuđô-latiềncủaMicrosoft–khoảnchênhlệchgiữagiácổphầnhoávàgiámàcácnhàđầutưchorằngcổphiếubánđượccôngkhai?SaunhiềungàythươngthuyếtcăngthẳngvớiGoldmanSachs,vớinhiềulờiđedoạrútluinếugiáquácaocủacácnhàđầutư,mọingườiđồngývớigiámứcgiácuốicùng–21đô-lamộtcổphiếu.

Đếnngày12/3,vấnđềduynhấtcòntồnđọnglàphíđiềuhànhtrangtrảichocácnhàbaotiêu.Banđầu,Microsoftđãnóihọsẽkhôngtrảchocácnhàbaotiêuhơn6,5%giábáncổphiếu.Nhưngtrongvàingàycuốicùng,mộtcôngtymáytínhkhác,SunMicrosystems,đãthanhtoánđến6,31%phítrongchiếndịchcổphầnhoáđạichúng64triệuđô-lacủahọ,thấphơnnhiềusovớithôngthường.GatesnóivớiGaudetterằngMicrosoftcóthểtrảítracũngtươngtự.

GoldmanSachstừchốimứcthấpđó.Vớigiácổphiếuhọthảo luận,mỗixucổphiếutrịgiá31.000đô-laphíđiềuhành.SaumộtngàytrờiđềnghịmặccảvớiFrankGaudetteởNewYork,cuốicùnggiátốtnhấtGoldmanSachslà1,33đô-lamộtcổphiếu.Tìnhhìnhcăngthẳng.KhôngthuyếtphụcđượcGates,Gaudetteđãbỏđinghỉởnướcngoàivàingàyđểtỏtháiđộhoàntoànkhôngquantâmđếnsựcuốnhútcủacuộccổphầnhoá,buộckhôngvượtquá6,13%,tức1,29đô-lacổphần.Họbắtbẻnhautừngxu.

Tối12/3,tứcgiậnvìkhônggặpđượcGates,GaudetteđãtómlấyShirleykhianhsắprờimộtnhàhàngđểmuaxechocongáimìnhnhândịpsinhnhậtthứ16.Gaudetteđãépcácnhàbaotiêuchấpnhậnmức1,31đô-la.Đólàmứcthấpnhấthọchấpnhận,ôngnói.Shirleychấpthuậnvàmọiviệchoàntất.

AnhchàngGatesthịnhnộsauđóđãnóivớicácnhàquảnlýMicrosoftrằnglẽraanhnênđìnhchỉcuộccổphầnhoáđạichúngkhianhđivắngmàcácnhàbaotiêutừchốigiácủaanh.Vàanhhếtsứcnghiêmtúc.

9giờ35sángngày13/3/1986,cổphiếuMicrosoftđượcbáncôngkhaitrênthịtrườngChứngkhoánNewYorklầnđầutiên.Nómởcửavớimứcgiá25,75đô-lamộtcổphần.Đếncuốingày

đầutiên,3,6triệucổphiếuđãđượctraotay.Nólênđếncaođiểm29,25đô-latrướclúcđóngcửatrongngàyvớigiá27,75đô-la.

TheotạpchíFortune,GaudettegọichoShirleytừsàngiaodịch.“Khiếpthật!”ôngtahéttrênđiện thoại. “Tôi chưabaogiờ thấycảnh tương tự–mọingườiởđâychỉmuacổphiếucủaMicrosoftchứkhônggìkhác.”

Cuộcmuabáncuồngnhiệtngoàidanhmụclàmkinhngạccảcácnhàbáotiêu.Đếntrưa,cổphiếuđangđượctraotayvớinhịpđộhàngnghìncổphiếumỗiphút.Nếubánởcaođiểm,cácnhàđầutưtrướcđãmuacổphiếugiá21đô-lacóthểthulợinhuận40%trongbuổitrưa.

Cácnhàphântíchchobiếthọkhôngnhớnổicómộtcổphiếunàolạicóthểbánranhiềuhơnthếtrongngàyđầutiên.

“Tôirấtvui”,PaulAllennóivớibáoSeattePost-Intelligencerkhithấygiácổphiếucứtănglênsuốtbuổisáng. “Mọingười thamgiaMicrosoft từngàyđầu lâunayvẫntrôngchờgiờphútnày.”

Trongvòngvàituần,cổphầnđạtđến35,5đô-lamộtcổphiếu.MặcdùGateschỉthuđược1,6triệuđô-latừcáccổphiếuanhbán,45%cònlạicủaanhtatrongcôngtyướctính350triệuđô-la.Mộtnămsaukhicổphầnhoáđạichúng, tháng3/1987,cổphiếuMicrosoftđạtđếnmức90,75đô-lavàvẫncòntănglên.Ởtuổi31,BillGateschínhthứclàmộttỷphú.ChưaaitronglịchsửnướcMỹ,từnhữngnhàđạitưbảnvàtàichínhcủathếkỷXIXđếncácnhàcôngnghiệphiệnđại, lạikiếmđượcnhiềutiềnởđộtuổi ítỏiấy.AnhchàngmêmáytínhtừngmộtthờidườngnhưlàmọtsáchgiờđâytrởthànhtỷphútrẻnhấtnướcMỹ.

***

VàongàyMicrosoftcổphầnhoáđạichúngvàcácnhânviênđangănmừngsựthịnhvượngcủahọ,BillGatesđangởngoàikhơinướcÚctrênmộtchiếcthuyềnbuồmdài18m,đọcsáchvàngắmnhìncậncảnhMũiGreatBarrier.Anhđãthuêchiếcthuyềnvàthủđoàntrongnămngày.Đâylàmộttrongnhữngkỳnghỉgọilàdulịchđọcsáchmàanhdànhthờigianmộtmìnhđọcngấunghiếnthậtnhiềusách.

ĐócólẽlàkỳnghỉdàinhấtcủaGatestrongnhiềunămnếuanhkhôngrútngắnnóđểvềhọpvớingườibạncũKayNishimộtngàysaucuộccổphầnhoácủaMicrosoft.

Quanhệlàmăncủahọđãtanvỡtrongnhiềutháng,vàgiờđâyGatesphảiquyếtđịnhchọnlựagiữatìnhbạnvàlợiíchcaonhấtcủacôngty.Nishiđãtrởnênquáthấtthường,quábốcđồng

vàGatestinrằngNishisẽkhôngbaogiờthayđổiphongcáchlãngtửcủaanhta.AnhchorằngNishiđãkhôngđẩymạnhđúngmứccácsảnphẩmcủaMicrosoft,nhưMultiplanđãlàm,màlạichạyquanhđểcổđộngcácdựánkỹthuậtcaongẫuhứngcủaanhta.Chẳnghạn,Nishimuốnthamgiavàongànhchấtbándẫn.Gatesmuốntrụlạitronglĩnhvựcphầnmềm.Nishichorằngcácvimạchphảiđượcthiếtkếđểđảmnhiệmchứcnăngcủahệđiềuhành.GatesxemthườngnhữngnỗlựctriểnkhaivimạchcủacôngtycủaNishi,ASCII.HệđiềuhànhcủaMicrosoftlàmộttiêuchuẩn,anhnói,vànhữnggìNishiđưarakhôngcóýnghĩa.

Mặcdù cóđiểmchung làniềmđammêmáy tính,Nishi cómột tính cáchngông cuồngmàGateschưabaogiờbộclộ,nhấtlàtrongchuyệnlàmăn.“Cảhaiđềurấtthôngminh,hăngsay,thamvọngvàcóđộnglực”,mộtnhàlãnhđạoMicrosoftlàmviệcthâncậnvớihaingườinhậnxét.“NhưngKaylúcnàocũngmuốnrađivàlàmchuyệnkhác.Sựtậptrungcủaanhtakéodàikhônglâu.Anhtaluônmuốnkhởisựchuyệngìmớivàanhtaluônluôncócảchụcýtưởngcùnglúc,trongđómộtnửathìkháhayvàmộtnửathìđầyngẫuhứng.Chẳngaibiếtanhtasẽlàmgìtiếptheo?Vìthếkhókiểmsoátđượcanhta.”

NishigầnnhưđãtrởthànhmộtanhhùngdângianNhậtBản.AnhxuấthiệntrongấnbảntiếngNhậtcủatạpchíPlayboy.Vàanhtatiêutiềnnhưđiên,điềukhiếnchàngGatesvốncẩnthậntrongcácvấnđềliênquanđếntiềnbạckhônghàilòng.Nishisốngtrongnhữngphòngkháchsạnđắttiềnnhất.Anhđếncáccuộchẹnbằngtrựcthăng.Mộtlần,khitìmcáchthuxếpmộtcuộchẹnvớichủtịchFujitsuLtd.Nishichờbênngoàingôinhàcủavịlãnhđạovàchặnđườngkhiôngtađến.PhongcáchnàykhôngtạođượclòngtincủacácnhàlãnhđạokinhdoanhrấtquantrọngởNhật.

GiọtnướccuốicùnglàmtrànlylàviệcNishichi1triệuđô-lađểlàmmộtmôhìnhkhủnglongkíchcỡnhưthật,đầyđủcáchiệuứngđặcbiệtđểlàmđạocụchomộtchươngtrìnhtruyềnhìnhdạy trẻemvềmáy tính, cũngnhưđểcổđộngchocông tymáy tínhriêngNishi,ASCII.ConkhủnglongđượcdựngbênngoàinhàgaxelửaTokyo.MặcdùcâuchuyệntruyềnhìnhnóivềmộtcâubésửdụngphầnmềmMicrosoftđể tái tạomộtconkhủng long trênmáytínhcủamình,GatesđãđiêntiếtkhibiếtchuyệnchitiềncủaNishi.CóhàngtácáchhayhơnđểtiếpthịphầnmềmMicrosoft,GatestứcgiậnnóivớibạnmìnhtrongmộtloạtcácbứcđiệntínthịnhnộgửiđếnTokyo.

NgaysaukhiMicrosoftđạichúnghoá,theoWallStreetJournal,GatesnhậnthấyanhphảikiểmsoátNishi.GatesđềxuấtvớianhtamộtchỗlàmtoànthờigiantạiMicrosoft,cũngnhưmộtkhoảncổphầnhấpdẫn.MặcdùNishilàmộtgiámđốctrongcôngtyvàmộtphóchủtịch,vớitư

cáchđạidiệnViễnĐôngcủaMicrosoft,anhđượctrả30%hoahồngtrêndoanhsốOEM.Anhkhôngđượcxemlàmộtnhânviênchínhthức.

Nishitừchối lờiđềnghịcủaMicrosoft.“BillGatesđòihỏitrungthành100%vàđòihỏitrởthànhngườidướiquyềnanhta”,Nishinói.“TôirấtthíchlàmviệcvớiGates,nhưngtôikhôngmuốnbánlinhhồnchoanhta.”

MộtngàysaukhiMicrosoftcổphầnhoá,mốiquanhệgiữahọtuộtdốc,NishivàGatesgặplạinhautạivănphòngMicrosofttạiSydney,Úc.SauđóhọbayđếnTokyovàdànhbangàytìmcáchgiảiquyếtcácbấtđồngvàcứuvãnquanhệ.“Chúngtôinóivềcácýtưởngvàchúngtôinổixungthiênvớinhaurồilạixinlỗi”,Gateskể.

Nhưnghọkhôngthểhàngắnsựviệc.CuộcchiatayphũphànglàmGateshếtsứckhổsở.AnhvàNishi trướcgiờ rất thânnhau. “Kaygiống tôi hơnbất cứ aimà tôi từnggặp”,Gateskể.“Nhưnganhtađãrađi.”

Vàothờiđiểmmốiquanhệkếtthúctháng3/1986,NishinợMicrosoft509.850đô-la.Vìkhôngmuốnkhởikiện,Microsoftkhôngthểthuhồiđượcnợ.Nishiđãmượntiềnsaumộtloạtcácvụđầutưthấtbại.Chẳnghạn,vàinămtrướcGatesđangởphitrườngSanJosechuẩnbịđápmáybaythìđượcNishinhắntin.Nishiđãmua275.000đô-lacổphiếucủamộtcôngtyMỹ,vàgiờđâyngườimôigiớicủaanhđòithanhtoán.Nishikhôngcótiềnđểtrảnợ.Gateschoanhmượntiền–vớimứclãisuất12%mộtnăm.“Tôilàmgìđây,bạntốtnhấtcủatôilạivàotùvìnợnầnsao?”VềsauGateskểđểgiảithíchlýdoanhbảolãnhchoNishi.

KhimốiquanhệvớiNishikếtthúc,MicrosoftmởchinhánhcủahọtạiNhậttháng5/1986vàtuyểnhơnmộtchụcnhânviênhàngđầutừASCII,điềukhiếnNishitứcđiênlên.Trongnhiềucuộcphỏngvấn,NishigọiGatesbằngđủthứtên.Gatescũngtrảmiếng.

TrongsốnhữngnhânviênGatescửđếnNhậtđểgiúpthiếtlậpchinhánhmớicủaMicrosoftcóngườibạncũcủaanhtạiLakeside,ChrisLarson.GatescuốicùngđãthuyếtphụcđượcLarsonđếnlàmviệctoànthờigianchoMicrosoft,thayvìtiếptụchọctạiStanford.GatesluônhứavớiLarsonrằngngàycàngcónhiềucổphầnhơnnữatrongcôngty,chođếnkhilờiđềnghịquáhấpdẫnLarsonkhôngthểtừchối.LarsonlàmộttrongnhiềungườitạiMicrosofttrởthànhtriệuphúngaykhiMicrosoftcổphầnhoáđạichúng.

***

SựpháttriểncủaMicrosoftvàothờiđiểmcổphầnhoáđạichúngtiếptụcbùngnổvượtbiểu

đồdự trù của công ty,hệtnhưCharlesSimonyiđã tiênđoán trongbàidiễnvăn “quảbomdoanhsố”nổitiếngcủaanhnăm1981.GateslorằngMicrosoftsẽmấttínhcạnhtranhnếunótrởnênquálớn,nhưngdườngnhưanhchẳnglàmđượcgì.

Không lâu sau lần dời từ Albuquerque đến toà nhà Cựu Ngân hàng Quốc gia ở trung tâmBellevue,Gatesđãnóivớimộttrongcáclậptrìnhviênrằnganhtamuốncôngtycóhơnvàitrămnhânviên.Nhiềunămsau, tạimộtbữa tiệcvớicácnhàquản lýcủamình tại toànhàNorthup,GatesmộtlầnnữanhấnmạnhmongmuốncủaanhlàduytrìchoMicrosoftởquymônhỏbé. “Mọingườibắtđầu longạisựpháttriểnvượttầmtay”, lờikểcủaLeoNikora,mộttrongnhữngngườiănpizzahômấytrongkhivịchủtịchbànvềtươnglai.“Billchobiếtanhcũngcảmthấythế.Anhđồngýsựtăngtrưởnglàcầnthiếtnhưnganhnóinósẽchậmlại.Anhnóianhkhônghềmuốncôngtylớnhơn1.000người.”

“Sựpháttriểnkhôngchỉkhôngchậmlạimàcòntăngnhanh.Đếntháng3/1986,Microsoftđãcógần1.200nhânviên.CôngtyđãlàmquátảitoànhàNorthupvàsắpsửadờiđếntrụsởmớicáchđókhoảngtámdặm,ởngoạiôRedmond.Microsoftđãmua29mẫuAnh(khoảng11,745ha)đấtcôngsởchưakhaithácvànhanhchóngxâynênbốntoànhàchữExcel,thiếtkếđặcbiệtđểmọinhânviênđềucócửasổcủamìnhnhìnracảnhrừngxungquanh.Cáckỹsưphầnmềmđượcxếpvàohaitoànhàvànhữngngườikhácđượcxếpvàohaitoànhàkia.Mỗitoànhà,đượcđánhsốtừmộtđếnbốn,cómộtcửahàngthứcănnhanh.Tấtcảnướcuốngđềumiễnphí.Cácnhânviêncũngđượctraoquyềnhộiviênmộtcâulạcbộthểthaocáchđóchưatớimộtdặm.Cácsânthểthaosauđóđượcbổsungvàokhuônviênđểmọingườicóthểchơibóngchày,bóngđávàbóngchuyền.GiữabốntoànhàlàmộtcáihồnhântạonhỏđượcgọilàhồBill.

Cáckếhoạchđầutưcảitạodàihạnđòihỏixâydựngthêmkhôngdướibatoànhàtrụsởnữatrongvòng25nămkếtiếp.Thếnhưngtrongnămấy,toànhànămvàsáuđượcbắtđầuxâydựngvàchưahoàntấtđãchậtcứngngười.Toànhàsốbảybịhuỷbỏvìnóđượcquyhoạchvàovịtrítoàncâycốiđẹpđẽ.Đếntoànhàsốtámvàsốchínhoàntất,Microsoftchiếmvịtrítươngđốivớimộttoànhàchọctrời60tầng.Saucùng,côngtymuatoànbộkhuđấtvàđổitênconđườngxungquanhthànhđườngMicrosoft.MộtnămsaukhidờiđếntừtoànhàNorthup,trụsởđãlênđến22toànhànằmtrên260mẫuAnh(khoảngtrên105,3ha).

Từnhữngngàyđầu,trụsởmớicôngtyđãcókhôngkhíêmảcủamộtkhutrườngđạihọc.Bầukhôngkhíđókhôngphảingẫunhiên.

“Ýđồcủachúngtôilànhằmcủngcốkhôngkhíđạihọc”,lờiIngridRasch,giámđốcnhânsựcủaMicrosoftvàolúcchuyểndời.“Cơbảnmànóichúngtôicórấtnhiềubạntrẻ,nhiềungườichưa

hềxanhàhaychỉxanhàđểđếntrườngđạihọc,vàchúngtôiđưahọđisuốtnửachiềudàixứsở.Làmsaochohọcảmthấythoảimái?Khôngnhấtthiếthọlànhữngngườicóthểgiaoduvàhoàđồngvàokhôngkhíxãhội.Họkhôngnhấtthiếtphảigiaoduvàkếtbạndễdànghaynhanhchóngthamgiatíchcựcvàomọichuyệnxungquanh,vàngoàira,chúngtôicầnhọlàmviệc.Vìthếchúngtôimuốngiữchobầukhôngkhílàmộtmôitrườnghọquenthuộc,vàthứhai,cũngđểđảmbảochohọcảmthấyhoàhợp.”

Cácnhânviênđượckhuyếnkhíchtrangtrívănphònghọtuỳý.“Giốngnhưphòngkýtúcxávậy”,lờiRasch.

“Ngoàimáytính,họmuốnbàybiệnthứgìtrongđócũngđược.Đólàkhônggiancủahọ.”

Ngaysaukhichuyểndời,cácđồngnghiệpcủamộtlậptrìnhviênđivắngvàingàyđãchuyểnhếtđồđạcvănphòngcủaanhtarahànhlang,đổđấtkhắpphòngrồimangbànghếvàotrởlạicùngvớinhiềuhoatrongchậu.Khianhchànglậptrìnhviêntrởvềlàmviệcvàbướcvàosâncỏmớicủaanhta,mộtbảnnhạcvanglêntrênmáynghenhạccủaanhta.

Dogiờgiấclàmviệcquáđộvànhịpđộcôngviệcsôiđộng,cómộtmôitrườnglàmviệcdễchịulàđiềuthiếtyếuđốivớitinhthầnlàmviệcvàsứckhoẻ.

Chẳngcóchỗđậuxeấnđịnhởkhutrụsởmới,ngaycảchochủtịchBill.Nhữngchỗtốtnhấtthuộcvềnhữngngườiđếnlàmviệcsớmnhất.SaukhiMicrosoftcổphầnhoá,nhữngbãiđậuxenàybắtđầulácđácnhữngchiếcPorche,MercedesvàthậmchícảmộthaichiếcFerraridomộtsốnhânviênđãlàmviệcđủlâunămđểmuacổphầnvớigiáhờivàtrởthànhtriệuphútrêngiấytờhaykhágiảvềtiềnbạc.(Mãiđếnnăm1991,Gatesmớicóchỗđậuxengầmriêng.Lýdo,theoMicrosoft,làđôikhianhbịquấyrầytrongkhiđilấyxebởinhữngngườimuốnmượntiềnanh).

ĐúngnhưGateslosợ,việccổphầnhoáđạichúnglàmchuyểnhướngtậptrungcủamọingườitrongcôngviệc.CácbiểuđồvạchgiácủacổphiếuMicrosoftbắtđầuxuấthiệntrongcácvănphòng.

“Đâycóphảilàmộttròpháđám?”Gatesloâuhỏimộtlậptrìnhviênkhingườinàyđemmộtbiểuđồcổphiếubỏvàotrongvănphòngcủaôngta.MấyngàysauđócácchuyênviênbắtđầuđilàmvớichiếcáokhắchàngchữFYIV(viếttắtcủacâu“Fuckyou,I’mFullyVested”).

Gatescảnhcáocácnhânviênđừngmêmẩnvớisựgiàucótrêngiấytờ.“Thậtngốcnghếch”,anhnóivớitạpchíFortune.“Côngtylàmộtcổphầnkỹthuậtcaovàcáccổphầnkỹthuậtcao

đềuhaythayđổi.”

Vềphầnmình,Gatessửdụngmộtphầnrấtnhỏgiatàimớichoriêngmình.Tháng8/1986anhvàPaulAllenđãtặngmộtkhoảntiềnchotrườngLakeside,nơihìnhthànhgiấcmơlàmchủmộtcôngtymáytínhmàhọđãphôithai.Họtraotặng2,2triệuđô-lađểxâydựngmộttrungtâmkhoahọcvàtoánhọcmớimangtênhọ.Khôngquyếtđịnhđượcđặttênaitrước,họtungđồngxu.Allenthắng.ToànhàđượcgọilàĐạisảnhAllenGates.

VàGatescònmuamộtchiếcxuồngcaotốc.Nhưngchođếnlúcấyanhvẫntrầmtĩnhtrongviệctiêu tiền, theo Vern Raburn, người đimua sắm với Gates tạimột hội chợ thuyền bè vùngSeattle.

“Billđãnóinhiềunămrằnganhtamuốncómộtchiếcthuyềnnhưnganhtakhôngđànhlòngtiêutiền”,lờiRaburn.“Tạihộichợtàuthuyền,chúngtôiđiloanhquanhsuốtngàyvàanhvẫnkhôngmua.Cuốicùng,nửagiờtrướckhihộichợđóngcửa,anhmuamộtchiếcthuyềntrượtnước.Chẳngphải là loạicựckỳghêgớm,khoảng12.000đô-la.Đó làmộtchiếc thuyềnđẹpnhưngkhôngphảichiếcnhanhnhấthayđắtnhấtởđó.Anhtakhổsởnhưthểanhtatiêumất50triệuđô-lakhimuanó.”

Chứngnàotậtấy,chẳngmấychốcGateslạibịphạtvìláithuyềnquátốcđộ.

“Billkhôngphảilàmộtkháchhàngphungphí”,AnnWinblad,ngườicùngđimuathuyềnvớiGates.“Báochíđịaphương,họchútâmvàonhữngthứvớvẩn,nhưchiếcxePorschecủaanhta.MọingườiđềubiếtBillmuaxePorsche.Saocứnhắclại?BillGateskhôngphảilàmộtngườigiàucóvàtiếngtăm.Billlàngườiyêucôngviệccủamình.”

GatesvàWinbladđãhẹnhòvớinhautừnăm1984.Họgặpnhaukhithuyếttrìnhtạimộthộinghịcôngnghiệp.Hainghiệpchủcórấtnhiềuđiểmgiốngnhau.WinbladvừabáncôngtyphầnmềmmớimởcủamìnhtạiMinneapolismàcôthànhlậpbằng500đô-lavớigiá15triệuđô-la.WinbladvềsauliênminhvớiJohnHummer,mộtcựutuyểnthủbóngrổSeattleSupersonicsđểthànhlậpHummer/WinbladVenturePartners.

Winblad,lớnhơnGates6tuổi,nhậnthấyGateschẳnggiốnggìvớiconngườiđènsáchmàbáochívẫnmôtả.“LúcnàotôicũnghọchỏiđượckhitôiởbênBill”,Winbladnói.“Anhtalàmộtngườiphiêulưu,mộtngườimạohiểmsốnggầnkềgiớihạn…”

WinbladcònnhớmộtchuyếnđivớiGatesđếnMexicokhicôvàonhàvệsinhvàquayrathìthấyGatesđangchomộtcặphippythuêlạichiếcxehọđithuêvớigiá10đô-lamộtbuổitrưa.

CôđoánchắcBillkhôngbaogiờcònthấylạichiếcxe.Bốngiờsauhọquaytrởlại,trôngnhếchnhác,nhưngchiếcxevẫncònnguyên.

WinbladcómộtngôinhàbãibiểnkhôngxasovớiKittyHawk,trênbờphíangoàicủabangNorthCarolina.Mộtlần,Gatesđếnchỗcôđểnghỉngắnngàymàkhôngmangvali;côphảiđưaanhđimuasắmtạicửahàngBenFranklinởKittyHawk.Vẫnnhưxưa,Gateslạiphốihợpchọnmàusắcchoquầnáocủamình,hệtnhưmẹanhthườnglàmchoanhnhiềunămvềtrước.

Trongmộtkỳnghỉkhác,WinbladvàGatesláixeđếnmộtvùngcáttênlàdãyRockycáchkhôngxaKittyHawk,nơianhemnhàWrightđãtậpbay.ChàngchủtịchBillcũngmuốntậpbayởđó,nênđãghidanhvàocáclớpdiềulượn.Lầnbayđầutiên,Gatesđâmchúivàosườnđụncátngaysaukhicấtcánh,cũngnhưhầuhếtcáchọcviênkhác.Lầnbaythứhai,anhlàmtheohướngdẫncủangườihuấnluyệnvàbayđượcđếnđáyđụncátdốcđứng.Đếnlầnbaythứba,Gatescảmthấyđãnắmđượcchỉdẫn.Anhlaovàocơngió,bấtchấpmệnhlệnhphảivònglạivàbayxađếnhàngtrămméttậnchânđồicát,chođếnkhivướngvàocácbụimâmxôi.

GatesvàWinbladthườngđịnhracácchủđềchonhữngkỳnghỉngắnngủicủahọ.Chẳnghạnmộtkỳnghỉmangchủđềvậtlýhọc–họđọcthậtnhiềusáchvậtlývànghebăngcácloạtbàigiảngcủaFeynmanmàGatesmangtheo.WinbladkhôngtinnổiGatesđọcnhiềuđếnthế;trithứccủaanhđôi lúc làmcôchoángngợp.Có lầnchỉ trongmộtbữaăn trưaởBurgerKing,Gatesmangtheobốncuốntạpchíđểđọc,trongđócóScientificAmericanvàcuốnEconomistanhưathích.Tuynhiên,cónhữnglỗhổngquantrọngtrongnhữnggìGatesđọc.KhimộttácgiảcủatờNewYorkerđếngặpanhđểphỏngvấn,Gateslúngtúngđáp:“NewYorkernào?”

ChàngGatesluônhăngmáutranhđuavàthíchthithốtrithứccủaanhvớimọingười,nhấtlàkhicóănthuagìđó.Cuộccácượcthườngtăngdầnđếnmứcđượcăncảngãvềkhông.Mộtlần,GatescượcvớimộtsốbạnbèvềnămkháchsạnMGMởLasVegasbịcháy.Đểkiểmchứngthờiđiểm,cảnhómphảigọiđếnMGM.Tròcácượcdiễnrasuốtbuổitốivàsaucùng,Gatesthuakhoảng1.200đô-la.

Conngườianhcũngrấtvuitươi,theoWinblad.Gateslàmộttaykểchuyệnmồmmép,thườngtríchdẫnkịchtuồngđểtrìnhbàyýtưởngvàkểchuyệntrongbữaăn.

“Nếuanhtacóchuyệnđểkểthìchẳngcầnbiếtcóbốnngườihaymộtnghìnngườitrongnhàhàng”,côkể.“Billbậtdậy,đứngđâuđóvàbắtđầudiễnlạicâuchuyện.CứnhưkịchHamlet!Thậmchícònkịchtínhhơncảtruyện.”

Theobạnbè,GatesvàWinbladcó lúcđãbànđếnhônnhân.Winbladmuốnkếthôn,nhưng

Gateskhôngmuốn.Anhcảmthấykhôngcóthờigiandànhchomộtngườivợ.Microsoftlàtìnhyêucủaanh.Saugầnbanăm,haingườichiatay.

Chẳngbaolâu,Gateslạiđichơivớinhữngngườiphụnữkhác.NhưnganhvớiWinbladvẫnlàbạntốt,vàảnhcôvẫnđượctreotrêntườngvănphònganhtạiMicrosoft.

***

Mộtngàymùađông1986,BillGatescómặttạitoàánSeattle,lắngngheluậtsưsosánhMS-DOSvớimộtconchótênlàSpud.SeattleComputerProducts,doanhnghiệptừngsởhữucácđộcquyềnđốivớihệđiềuhànhđãgópphầngiúpchoMicrosofttrởthànhcôngtyphầnmềmmáytínhlớnthứhaitrênthếgiới,đangkiệnMicrosoftđòi60triệuđô-la.KellyCorr,luậtsưcủaRodBrock,chủnhânSeattleComputer,đangtrìnhbàyvụkiệnvớibồithẩmđoàn.Đólàmộtvụánmangtínhchuyênmôncaođộmàhồsơlênđếntámbộvàhàngtrămtranggiấytrongnhữngthángtrướcvụxétxử.Khibắtđầulêntiếng,Corrđặtbứctượngmộtconchóbằngđồngtrênbànđểmọingườinhìnthấy.

“Tôicamđoanquývịnghĩđâylàmộtvụánvềmáytính”,Corrcấtlời.“Thậtrađâylàmộtvụvềchó.RodBrockthườnggọinólàSpudvàmộthômBillGatesđếngặpanhtavànói:‘Tôithậttìnhthíchchó,tôimuốnnuôichóvànếuanhchotôiconchóSpudnàytôisẽbiếnnóthànhvôđịchvàđổilạitôisẽluônluônchoanhtùyýlựachọnnhữngchúchócondonósinhra.’”

Vụ tranh chấp đã khởi sự nhiều tháng trước khi Brock quyết định bán Seattle ComputerProducts.Doanhnghiệpnàyphásản.TàisảnduynhấtBrockcòn lại làgiấyphépanhnhậnđượckhikýchuyểngiaoquyềnsởhữuDOSđểlấy50.000đô-langàyấytrongvănphòngPaulAllennăm1981.GiấyphépnàychophépSeattleComputertiếptụcbánDOSvớiphầncứngmáytínhcủahọ.VàMicrosoftcũngđồngýcungcấpchoSeattleComputercácphiênbảnnângcấpcủahệđiềuhành.VìBrockkhôngphảitrảbấtcứtiềnbảnquyềnnàochoMicrosoftvềDOS,nayđãtrởthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệp,giấyphépvĩnhviễnnàycóthểcógiáhàngtriệuđô-lađốivớimộtcôngtybánmáytính.

Brock dự định mời chào giấy phép này cho nhà thầu cao giá nhất. Anh nghĩ đến TandyCorporation.Nhưngtrướctiên,anhchoMicrosoftcơhộimualạigiấyphép.TrongmộtláthưgửichoGates,anhthôngbáorằnganhđãquyếtđịnhbánSeattleComputer,vàrằngvìthỏathuậncủaSeattleComputervớiMicrosoftlàtàisảnlớnnhấtcủahọ,hẳnnócó“giátrịquantrọng”vớicácnhàsảnxuấtmáytínhdựatrênhệđiềuhànhMS-DOS.“ChúngtôitinrằnggiátrịcủaSeattleComputervàokhoảng20triệuđô-la.Trướckhigiớithiệuvớicáckháchhàngtriển

vọng,chúngtôimuốnbiếtxemquývịcóquantâmđếnviệcmuaSeattleComputerhaykhông.”

Bockkhôngphảichờphúcđáplâu.JonShirleyhồiâmngaytrongngàyanhnhậnđượcthư,chobiếtanhsửngsốtvìcách“thổiphồngquámức”bảnthỏathuậncủaSeattleComputer.

KhiShirleybáochoBrockrằnggiấyphépbánDOScủaanh takhôngchuyểnnhượngđược,Brockđãquyếtđịnhkhởikiện.Brockđượcđạidiệnbởi công tyBogle&Gates (không liênquan),mộttrongnhữngtrụsởpháplýlớnnhấtvàcóuytínnhấtSeattle.ChiếndịchphảncôngtrướctoànhàcủaMicrosoftđượcchỉđạobởiDavidMcDonald,mộtlậptrìnhviênmáytínhthôngthạovàlàcửnhântrườngluậtHarvard,cùngmộtđồngsựởShidlerMcBroomGates&Lucas.

SeattleComputerlàcôngtyduynhấtđượcgiấyphépmiễnphítácquyềncủaMicrosoftđểbánsảnphẩmDOS.Mộtbướcđichiếnlượctrướcđótrongnăm,Gatesđãđòi lạimộtgiấyphéptươngtựtraochoTimPaterson,tácgiảcủaDOS.SaukhirờiMicrosoftnăm1982,PatersonđãtrởlạilàmviệcchoSeattleComputermộtthờigianngắntrướckhithànhlậpcôngtymáytínhcủariênganh,FalconTechnology.NhưmộtkhoảnthùlaochocôngviệclậptrìnhPatersonlàmviệcvớiMicrosoft,PaulAllenchoanhgiấyphépđónggóiDOSvớicácsảnphẩmphầncứngFalcon.Tuynhiên,đếnnăm1986,FalconthấtbạivàPatersonđangxemxétđềnghịcủamộtnhóm doanh nhân nước ngoàimuốnmua Falcon chỉ để nắm được giấy phép DOS vô giá.PatersongặpGates,Gatesnổigiận.Saukhithươnglượngcăngthẳng,MicrosoftmuatàisảnFalconvớigiá1triệuđô-la,vàPatersontrởlạilàmviệcvớiMicrosoftchođếnnay.

VụxétxửvớiSeattleComputerdiễnrabatuầnlễ.PhầnlớnthờigianGatesthườngcùngvớimẹởtạiphòngxử.CảanhvàAllenphảilàmchứng.Cuốicùng,mọingườiđiđếnmộtcuộcdànxếpbênngoàitrongkhibồithẩmđoànnghịán.MicrosofttrảchoSeattleComputer925.000đô-lavàlấylạigiấyphépquantrọngvớiDOS.CácluậtsưcủaBrockthămdòbồithẩmđoànchobiếthọcóthểđổiýtheosốđôngnếucuộccânnhắcdiễnralâuhơn.Brockchỉcầnsốphiếubiểuquyết10-2làthắngkiện.

Họcũngdànxếprằngcác luậtsưcủahaibênthỏathuậnkhôngthảo luậnchi tiếtcáccuộcthươnglượngdàimườimộtgiờnhằmchấmdứtvụtranhchấp.NhưngBrockđãdànxếptừđầuvớigiánửatriệuđô-la.TuynhiênGatestừchối.AnhnóivớiluậtsưMicrosoftanhđãtrảtiềnchoDOSmộtlần;anhkhôngtrảtiềnchonónữa.

Trongthờigianxétxử,MicrosoftcóđềnghịBrock50.000đô-lađểdànxếp,đềnghịliềnbịbácbỏ.Khibồithẩmđoànhộiý,giáđềnghịcứvàigiờlạitănglênkhoảng100.000đô-la.Corrngạc

nhiênthấyGateskhôngchịuthiệtđểnhượngbộgiảiquyếttừtrướcvụxử.“Tôingồiđótrongphiêntoàvàtựhỏi:‘Tạisaoanhchàngnày(Gates)lạingồitrongtoànàyphungphíthờigiancủaanhta?Thờigiancủaanhtaquýgiáhơnnhiều.NếuanhtacóthểmuachuộcBrockvớigiánửatriệuđô-la,tiềnấycũngđángđểchi…’TôikhôngchắcanhtacóđịnhtìmcáchănthuavớiBrockhaylàmgì…Nhữnganhchàngnày(Microsoft)thíchmạnhtay.Họchènépmọingười.Điềuđódườngnhưkhôngphảilàcáchlàmănhay.”

Nhưngsauvụxử,CorrthấynênđimuamộtsốcổphiếuMicrosoft,đãtănggầngấpbagiátrịtừkhicôngtycổphầnhoá9thángtrướcđó.

MộtsốngườitrongngànhmáytínhbắtđầuphànnànvềcáchMicrosoftlàmănvớihọđãtiếpxúcvớiBogle&GateskhivụxửxétkếtthúcđểhỏivềviệcchínhhọmuốnkhởikiệnMicrosoft.KhôngcóvụkiệnnàohìnhthànhtừnhữnglầntiếpxúcđónhưngnhữnglờiphànnànchothấymộtsựbấtbìnhsâusắcvềthếlựcđanglêncủaMicrosoftvàcáchxửsựcủachủtịchBill.

KellyCorrbịtrảđũabởicácluậtsưMicrosoftkhônglâusauvụdànxếpSeattleComputer,lầnnàytạitoàánliênbangởSanFranciscovềmộttrongnhữngvụđánhcắpphầnmềmđầutiên.CáctácgiảởkhuvựcVịnhđãtómđượcmộtchiếctàuchấtđầyphầnmềmMS-DOSlậu.Mộtnhóm nghiệp chủ Đài Loan vớimột doanh nghiệpmang tên VCCP (Very Cheap ComputerProducts–CácsảnphẩmMáytínhcựcrẻ)chobiếthọcógiấyphéphợpphápđểbáncácbảnMS-DOS.Microsoftbácbỏvàtiếnhànhkhởikiện.MặcdùCorrtrướcđãđượcthuêđạidiệnchoVCCP,ôngđãkhôngđượctrảtiềnkhivụviệcdẫnđếnnhữngcuộctranhcãitrướcvụxử.CáckháchhàngĐàiLoancủaôngđôikhigọiôngvàonửađêmđểhứahẹnsẽtrảtiền.Họđãkhôngtrả.Cuốicùng,chánnảnvìtiếnhànhcôngviệcpháplýtốnkémchocôngtyấymàchẳngđượcgì,Corrquyếtđịnhbỏsựvụ.Nhưngtạitoàliênbang,luậtsưphảiđượcgiấyphépcủachánhánmớiđượcrútlui.Toàphảinghekiếnnghị.Thôngthường,luậtsưpheđốilậpquávuimừngđồngývớisựrútluivìbiếtcơmaythắngkiệncủahọgiatăngđángkể.Nhưngtrongvụnày,MicrosoftphảnđốisựrútluicủaCorr.KhithấycôngtyluậtcỡlớncủaCorrtạiSeattlemắckẹttạitoà,khôngthuđượclợinhuận,họthấythíchthúvôcùng.ĐólàlúctrảđũachovụSeattleComputertrịgiámộttriệuđô-la.

“Tạisaohọlàmthế?”Corrhỏimộtcáchhùnghồn.“Nhưtôiđãnói,họthíchmạnhtay.”

***

Trongcáccuộcthươnglượngcủavụdànxếptrịgiámộttriệuđô-lavớiSeattleComputer,cácluậtsưcủaMicrosofttrongnỗlựcthuyếtphụcRodBrockdànxếpsựviệcmộtcáchđỡtốnkém

nhất,đãcảnhbáoanhtarằngchodùanhtacóthắngvụkiệndânsựấy,cuốicùnganhcũngsẽthua.Microsoft,họchobiết,đangthựchiệnmộthệđiềuhànhmớimởIBMkhiếnchoMS-DOSsaucùngtrởnênmộtthứđồcổlỗsĩtrongngànhmáytínhcánhân.

“Họcứnói:‘Chodùnếucácanhthắngmọichuyện,cũngchỉđượchainămkểtừbâygiờbởivìmọingườisắpđitheohệđiềuhànhmới’”,luậtsưKellyCorrkểlại.

HệđiềuhànhMicrosoftđềcậpđến,vẫnđangđượctriểnkhaivàocuốinăm1986,đượcmangtênbímậtlúcấylàOS/2.Nóđượcthiếtkếđểkhaithácsứcmạnhcủathếhệmáytínhcánhânthứhaiđang thay thếnhữngchiếcmáyPCsơkhai.KhiOS/2đượcchính thứccôngbốvàotháng4/1987,cảMicrosoftvàIBMđềutiênđoánnósẽtrởthànhhệđiềuhànhcủathậpniên1990chocácmáytínhcánhân.ThếnhưngOS/2hoáralạilàmộtthấtbạinặngnề.LiênminhgiữaMicrosoftvàIBMchorakhôngphảilàmộtchiếcCadillacmàlàmộtchiếcEdsel.Thấtbạicủaliêndoanhlàmlunglayngànhmáytínhđếntậnchântơkẽtóc.

Câu chuyệnOS/2vẫnđangđượcđề cập.Khôngainóiđượcnóđãkết thúc ra sao,hay cốttruyệnsẽđiđếnnhữngbướcrẽbấtngờnào.Nhưngcâuchuyệnbắtđầunăm1984,vớimộtmáytínhcánhântênlàPC/AT.

SauthànhcôngrựcrỡtừPCcủamình,IBMđãnốitiếpbằngmộtloạttaihoạtiếpthị,đángkểnhấttrongsốđólàPCJuniortrịgiá699đô-la,vớimộtbànphímmàmộtphóngviênmiêutảgiống như những miếng chewing-gum “Chiclets”. Không may cho IBM, tiếng xấu đồn xa.Nhưngngày14/8/1984,hainămvàhaingàysaukhimáyPCnguyênthuỷramắttạiNewYorkCity,IBMgiớithiệumáyPC/AT(“AT”viếttắtcủachữAdvanceTechnology),mộtmáytínhxâydựngtừvimạchmới286hùngmạnhcủaIntelchạytrênDOS3.0.Máytínhnày,khácvớiPCJunior,cóbànphímtheodạngmáyđánhchữSelectricnổitiếngcủaIBM.DonEstridge,nhàlãnhđạonhómDựánCờvuabanđầu,vớihyvọngPC/ATsẽbùđắpđượcniềmthấtvọngđốivớiPCJunior.IBMcầntạođượctiếngvangvàmặcdùPC/ATcógiá4.000đô-la,Estridgetinrằngmáytínhmớisẽthuhútđượcnhữngcáckháchhàngmuốnkhaithácvimạch286mạnhmẽhơn.

PC/ATđượctriểnkhaitrongbímậtđúngvớiphongcáchtruyềnthốngcủaIBM,vớimậtdanhSalmo.Lầnnày,thậmchíIBMđãbuộcđượcMicrosoftcàiđặtdâyhệthốngbáođộngvàotrongtrầnnhàởnơikhoảngmộttámáymẫuđượccấtgiữ.CáclậptrìnhviênMicrosoft,nhữngngườibậnbịuhoànchỉnhphiênbảnthứbacủaDOSđểchạytrênmáy,đãgọicănphònglàBểCá.

GateskhôngmấyhứngthúvớiIBMvềmạch286.Anhmiêutảmạchnàylà“nãotêliệt”,anh

muốnIBMchờđợivàxâydựngthếhệmáytínhkếtiếptrênmộtmạchtiêntiếnhơnmàIntelđangthựchiện,mạch80386.Quyếtđịnhxúctiếnmộtchiếnlượcmáytínhcánhândựatrênmạch286củaIBMdườngnhưtỏralàmộtsailầmlớn.

“EstridgekhôngđếmxỉađếnlờicảnhbáocủaBillvề386vàquyếtđịnhđưaramáy286,vàđólàquyếtđịnhthenchốtgâyramọichuyện”,lờiStewartAlsop,nhàbiêntậpvàpháthànhcủaPCLettervàlàmộttácgiảcóuytínvềGatesvàMicrosoft.EstridgebiếtGatesdựđoánđúngvềmạch286,nhưngEstridgebịápbứctừcấptrêntạiIBMmuốntiếpthịmộtPCthànhcôngsauthấtbạicủaPCJunior,theoAlsop.Estridgenghĩrằngmáy286cóthểlàmanlòngnhữngnhânvậtởArmonkchođếnkhimạchIntel386làmxong,cólẽđến1986.

MặcdùPC/ATđượcgiớithiệucùngDOS3.0,Gatesnhậnthấyhệđiềuhànhnàyđãbịđẩyđếngiớihạn.Cầnmộthệmới–mộthệthaythếDOS.Năm1985,GateskýkếtmộtthỏathuậnhợptáctriểnkhaidàihạnvớiIBMđểtạoramộthệđiềuhànhmới,gọilàAdvancedDOS.SaucùngnómangtênOS/2.IBMcoihệđiềuhànhmớithuộcvềmộtchiếnlượclớnliênkếttấtcảmáytínhcácloại,lớnvànhỏ.IBMmuốnmộthệđiềuhànhchophépmáytínhcánhânkếtnốivớimáytínhlớn.

Nhưngdựánchẳngbaolâugặpphảinhiềuvấnđềkỹthuậtlớndomạch286khiếmkhuyếtgâykhókhăntrongviệcxửlýphầnmềmcũviếtchocácmáyMS-DOSchạytrênhệđiềuhànhmới.Gateskhôngmuốntiếptụclãngphíthờigianvàtiềnbạctriểnkhaihệđiềuhànhmớichomạch286.Tiếcthay,mộtnhânvậttạiIBMmàGatescóthểthuyếtphụcđược,Estridge,đãtửnạntrongvụtainạnmáybay191DeltaAirLinestạiphi trườngDallas-ForthWorthnăm1985.Mặcdùthườngbấtđồng,GatesvàEstridgehợpnhaumộtcáchkháclạ–cólẽvìEstridgebiếttranhluậnvớiGates.Họnểtrọngvàtintưởngnhau.GiờđâyGatesphảilàmviệcvớiBillLowe,ngườiđảmtráchNhómcáchệthốngsơcấpởBocaRaton.MặcdùLowetrướcđãthuyếtphụccôngtycónănglựckỹthuậtcủaEstridge.GatesvàLowetỏýtôntrọnglẫnnhaunhưnghọgiữkhoảngcáchtrongquanhệ.

“Giờđây,phụtráchlàmộtanhchàngchẳngbiếtgìvềmáytính”,AlsopnóivềLowe.

Gatestìmcáchchứngtỏlẽphảicủamìnhvềmạch286nhưngLowekhôngnghe.Hệđiềuhànhmới,anhtanói,phảilàmviệctrênmạch286.Mạchđólàtươnglai.IBMđãđầutưquánhiềuvàoPC/ATvàkhôngthểbỏmặccáckháchhàngđó.

Đầunăm1986,trongthờigianluivềnhómtriểnkhaiứngdụngcủaMicrosoft,Gateshuênhhoangvềđiềumàanhgọilàchiếclược“ráchviệc”củaIBM,theomộttrongcáclậptrìnhviênở

đó.“Billnói: ‘KệxácnhữngngườitheoAT;tacứlàm(hệđiềuhànhmới)cho386,đểrồihọnângcấp.’”

CôngviệcIBMtừchốiđãđượcCompaqnhậnthựchiện.Tháng9/1986,CompaqđưaraPCvớimạchIntel386.CácnhàsảnxuấtmáytínhnháikhácvẫnchờđợiIBMnângcấplênmạch386.DùgìthìIBMcũngluônluônấnđịnhtiêuchuẩn.KhiCompaqnhảyvàocầmcờ,sựmạohiểmcủahọđãđượcđềnbùxứngđáng.MáyCompaqDeskpro386làmáytínhcánhânmạnhnhấttrênthịtrường.VàothờiđiểmComdexmùathudiễnranămấy,mộtsốnhàsảnxuấtmáytínhnháiđóđãtrưngbàycácmáytươngthíchvớiCompaqchứkhôngphảiIBM.TheoAlsop,vàothờiđiểmCompaqgiớithiệumáytínhmớicủahọ,IBMchưađặthàngmộtmạch386nàotừIntel.IBMnhậnthấyhọđãmắcphảisailầmnghiêmtrọng–vàkhôngchỉởviệckhôngđếmxỉađếnmạch386.MacintoshcủaApplevớigiaodiệnđồhoạthânthiệnngườidùngcuốicùngđãbắtđầukhởisắc,vàIBMkhôngcómộtgiaodiệnngườisửdụngđồhoạtronghệđiềuhànhmớihọđangtriểnkhaivớiMicrosoft.LowecuốicùngnhậnthấyIBMphảicómộthệthốngđồhọachoOS/2nhưGatesđãnóivớianhtừđầu.

ThếlàcuộcgặpgỡđịnhmệnhgiữaGatesvàLoweđượcdiễnraởArmonk,bangNewYork.

VềsauGateskểvớiAlsoprằngkhigặpLowe,anhnghĩrằnganhchẳngcòncơhộithuyếtphụcIBMthuậntheoviệctriểnkhaiWindowschoOS/2.

“Gatesđếnđóvànghĩrằnganhđãmấtthờicơ,trongkhianhsắpđạtđượcmọithứanhmuốn”,Alsopkể.“AnhđãđeođuổiquálâuvàquávấtvảđểthuyếtphụcIBMmuaWindowsvà386màchẳngđiđếnđâu.ThếnênanhđãnhượngbộvàlàmtheobấtcứđiềugìLowemuốn…ĐúnglúcấyLowetrìnhbàysựviệc.”

LowenóivớiGatesIBMmuốnOS/2chạytrênmạch386nhưnganhnhấtquyếtđòinóphảichạytrướctiêntrên286.AnhcũngđồngýxincấpphépWindowschohệđiềuhànhmớinhưngnhất quyết đòi chuyển tên thành PresentationManager. Quan trọng hơn, anh thuyết phụcGatesxemlạigiaodiệnsửdụngđồhoạvàtíchhợpcáckháiniệmvềmộthệthốngđồhoạsửdụngtrongcácmáytínhlớncủaIBM.Tuynhiên,điềunàycónghĩalàWindowschoDOScủaMicrosoftsẽkhôngtươngthíchvớiWindowschoOS/2.GatesmuốnWindowschạyvớicảhaihệthống.

TạisaoGates,nhàthươnglượngcứngcổ,lạidễdàngxiêulòngkhilàmviệcvớiLowe?GatesnểtrọngmộtcáchkhácthườngvớicácnhàlãnhđạoIBM–theonhiềunhàquảnlýMicrosoft–MỗikhinóichuyệnvớingườiởIBM,anhcưxửcứnhưmẹanhđangởtrongphòng.Gatestỏra

rấtmựcnhãnhặn.

“Billcóhaitrạngthái”,ScottMacGregor,nhàquảnlýcuộctriểnkhaiWindowsmàGatestuyểntừXeroxPARCnhậnxét.“VớitấtcảnhữngOEMkhácanhtarấttựtin,quảquyết,vàrấtthoảimáitrongkhibàncôngviệcvớihọ.NhưngkhilàmviệcvớiIBM,anhtadèdặthơnnhiều,trầmlặngvànhúnnhường.Điềuđóthậtnựccười,vàđâylàcôngtyduynhấtmàanhtỏranhưthế.TrongcáccuộcgặpvớiIBM,Billthayđổitháiđộmộtcáchđángngạcnhiên.”

MacGregornóirằnganhrờiMicrosoftmộtphầnvìanhchorằngcôngtyđangphạmnhữngsailầmchiếnlượctrongviệchợptáctriểnkhaiOS/2vớiIBM.“IBMmuốnhợpnhấtPresentationManagervàOS/2, và cónhữngngười trong số chúng tôi (trongnhómWindows) cảm thấyhướngđiđókhôngđúng”,MacGregornói.

Saucùng,WindowsbắtđầuđượcgáclạitrongcôngtynhằmthúcđẩytriểnkhaiPresentationManager.Cólần,saucuộcgặpgiữaGatesvàLowenăm1986,SteveBallmermuốngiếtchếthoàntoànWindowsnênđãlậpluậnrằngMicrosoftđangphântánnguồnlựccủamìnhtrongviệctheođuổiWindows.Ballmerlàmộtngườilínhmẫncán.AnhvẫnchịutráchnhiệmduytrìquanhệtốtvớiIBMhầunhưsuốttừngàyJackSamsgọiđếnMicrosoftlầnđầutiênmùahènăm1980.

“TôibiếtquanhữngcuộcnóichuyệncủanhữngngườitạiMicrosoftrằngsuýtnữahọđãgiếtchết Windows”, lời Alsop. “Ballmer và Gates là người đưa nó ra. Ballmer muốn giết chếtWindows.Gatesđãngănanhtalại.Gatesxemnónhưmộtchiếnlượcphòngthủ.CứtrôngvàoGates.Mỗikhilàmchuyệngì,anhđềucốthủthế.Anhcốgắngthựchiệnnhiềuchuyệncùngmộtlúc.AnhkhôngmuốnhoàntoàngắnbóvớiOS/2,phòngkhinóchẳngmaythấtbại.Vàsaunàyanhđãđúng.Ballmer,vìcôngviệccủaanhlàduytrìlàmănvớiIBM,đãmuốnxuôichiều.AnhmuốnchiềulòngIBM.”

MặcdùtheođuổiWindows,chẳngbaolâuMicrosoftchỉcònmộtnhómnhỏthựchiệndựán,íthơnnhiềusovới30lậptrìnhviênlàmviệckhôngnghỉđểchoraphiênbảnWindowsđầutiên.TrọngtâmởMicrosoftrõràngđãchuyểnsangOS/2vàPresentationManager.

VớicáclậptrìnhviêntạiMicrosoft,làmviệcvớiIBMlàmộtcâuđụngđộvớinhữngphongcáchrấtkhácbiệt.SovớiphongcáchMicrosoftđầythoảimái,IBMchánngắtnhưmộtsốlệnhmàhọmuốntíchhợpvàoPresentationManager.IBMkhăngkhăngđòiMicrosoftthayđổitênmộtsốhiệulệnhGatesđãsửdụngtrongWindows.Chẳnghạn,lệnh“Zoom”và“Icon”đểthayđổikíchcỡkhônggian làmviệc,đượcđổi thành “Maximize”và “Minimize” trongPresentation

Manager.

IBMđiềuhànhdựánOS/2thôngquauỷban,vàmấtnhiềuthờigianđểtiếnhànhcôngviệcquacáccơchếrườmrànhưthế.TrongkhicáclậptrìnhviênMicrosoftlàmviệctheocácnhómnhỏ,gọn,IBMlàmtheohướngngượclại.HọcóhàngtrămngườithựchiệnOS/2ởBocaRatonvàtạiphòngthínghiệmIBMởWinchester,Anhquốc.CáclậptrìnhviênthựchiệndựánOS/2tạiIBMbiếtquárõcơcấuquanliêuthiếuhiệuquảcủacôngty.TờWallStreetJournalthuậtlạimộtcâuchuyệnphóngdụmàcácnhà lậptrìnhIBMtruyềnmiệngnhauvềviệcIBMđãđuathuyềnthuaMicrosoftnhưthếnào.NhânlựcIBM,nhậnthấyMicrosoftcótámngườichèovàmộtngườilái,trongkhiIBMcótámngườiláivàmộtngườichèo.Chỉmộttaychèovìthếphảichèovấtvảhơn.

NeilFriedman,lậptrìnhviêntrẻtuổithamgiaMicrosoftsaukhinhìnthấytờTodayđăngbàivềGatestrêntờToday,cònnhớđãbỏravàingàyởBocaRatonđểgiảiquyếtmộtsốvấnđềkỹthuậttrênOS/2.AnhđiđếnđâuđềucómộtngườicủaIBMđikèm,ngaycảvàophòngvệsinh.MộtnhàquảnlýIBMphảikýgiấychoanhđượctruycậpmáytính.

“DựánlàmcácnhânviêncủaMicrosoftvàcảngườicủaIBMhếtsứcnảnlòng”,Friedmankể.“Đólàmộtcuộcvachạmcủahaicôngtyởhaitháicực.ỞIBM,mọichuyệnđượctiếnhànhrấttrịnhtrọng.Khôngaitựýlàmbấtcứđiềugì.Phảilêncấprấtcaomớitìmđượcngườicóthểraquyếtđịnh…Bạnkhôngthểthayđổiviệcgìmàkhôngcósựchấpthuậncủahộiđồngxétduyệt.Sửachữamộtlỗinhỏ,xinchấpthuậnchuyệngìđócũngmấtvàituần.”

Ngượclại,MicrosoftcũngtiếpthumộtsốphươngpháplàmviệccủaIBM.IBMrấthăngháitrongviệckiểmnghiệmsảnphẩmtrongcácgiaiđoạntriểnkhai.FriedmanchobiếtkhianhgianhậpMicrosoft,trungbìnhcóhainhàkiểmnghiệmchomỗi40lậptrìnhviên.SauvàinămlàmviệcvớiIBMvềOS/2,gầnnhưcứmỗilậptrìnhviênMicrosoftlạicómộtnhàkiểmnghiệm.

IBMcôngkhaicôngbốdựánhợptácOS/2vớiMicrosoftvàotháng4/1987.Cùnglúc,IBMcũnggiớithiệusảnphẩmmàhọgọilàthếhệmáytínhcánhânkếtiếp,máyPS/2(viếttắttừchữPersonalSystems–CáchệthốngCánhân).NhữngchiếcmáymớiấynằmtrongnỗlựctíchcựccủaIBMlấylạiưuthếđãmất.CácnhàsảnxuấtmáynháiđãquậtIBMtơitảtrênthịtrườngtrongnhiềunămvàIBMđãmấtquyềnkiểmsoátthịtrườngmáytínhcánhân.Cácmáynháibánđến30%dướigiácácmáyIBMtươngtự.

IBMquyếtđịnhtheođuổi thị trườngmáynháibằngmáyPS/2.KhoảngmộtnửacôngnghệtrongPS/2đượctriểnkhaibởiIBM,khiếnnókhósaochéphơnmáyPCnguyênthuỷ.Nhưng

trongbốnmáyPS/2mớidoIBMđưarachỉcómộtmáydùngmạch386.Nhữngmáykhácdựatrênbộvixửlý286.

“CuộctriểnkhaiOS/2sẽmởramộtchủngloạitrìnhứngdụnghoàntoànmới”,JonShirleycủaMicrosofttiênđoánmộtcáchđầytựtin.HệđiềuhànhmớiđượcthiếtkếchạytrênbấtcứmáyIBMhaymáytươngthíchIBMnàosửdụngvimạch286hay386,kểcảcáckiểuPS/2.NhưngOS/2đếncuốinăm1987mớitớiđượctaykháchhàng.VàPresentationManagerphảigầnmộtnămsaumớihoànthành.

TạiComdexmùathunăm1987,IBMtrìnhdiễnOS/2trênloạtmáymớicủamình.Đâylàtiếtmụcmàhầuhết90.000kháchhàngđổxôđếnhộichợđềumuốnxemnhất–xuhướngcôngnghệtươnglai.MặcdùđámđôngrấtnhiệttìnhvớiOS/2tạiComdex,cũngcónhữngngườihoàinghi.PetePeterson,PhóchủtịchđiềuhànhWordPerfectCorporation,côngtysảnxuấtchươngtrìnhxửlývănbảncùngtênbánchạynhất,tiênđoánrằngnhiềungườisửdụngmáytínhsẽkhôngchuyểnsanghệđiềuhànhmới.Tạisaophảichuyển?DOSlàmviệcđủtốtrồi.VàanhđặtnghivấnviệctheođuổiOS/2củaMicrosoft.AnhchorằngMicrosofttheođuổiOS/2đểcóthểthuyếtphụcIBMủnghộWindowsdướidạngPresentationManager.

“Microsoftcómộtýtưởngcuồngtínđốivớigiaodiệnngườisửdụngđồhoạ”,PetersonnóivớimộtphóngviêntờSanJoseMercuryNews.“NếuMicrosoftphảilựachọngiữagiatănglợitức,sựpháttriểnvàviệcđưagiaodiệnngườisửdụngđồhoạđếnchothếgiới,họsẽchọngiaodiệnngườisửdụngđồhoạ.”

CuộctriểnkhaiPresentationManagervàOS/2củaMicrosoftvàIBMđãlàmchonhữngngườiởApplethắcmắckhôngbiếtcôngtysẽphảnứngthếnàovớimốiđedoạmớimẻnàyđốivớiMacintosh.NhưngAppleđanghoạchđịnhđiềubấtngờmớicủahọ.

***

Ngày17/3/1988,AppleComputer,bạnlàmănvàđốithủlâunămcủaMicrosoft,mộttrongnhữngngườianhemtrongngành,khởimộtđơnkiện11trangvềtácquyềntạitoàliênbangởSanJose,kếttộiMicrosoftđánhcắptínhnănghiểnthịđồhoạcủamáytínhMacintoshtrongphiênbảnmớinhấtcủaWindows.

Mớingàyhômtrước,GatesgặpchủtịchAppleJohnSculleyvềchuyệnkhác.SculleychẳngnóigìvềvụkiệnhaythậmchíkhônghềúpmởbấtcứtháiđộkhôngvuinàovớiMicrosoft.KhiGateshaybiếtvụkiện,anhlặngngườivàtứcgiậnvìAppleđãcungcấpbảnsaođơnkiệnchobáochítrướckhithôngbáochoMicrosoft.

“Anhtachẳnghềtrả lời tôichuyệnđó…khôngmột lời”,Gatesnóivới tờSan JoseMercuryNewsvềcuộcgặpcủaanhvớiSculleytrướchômApplethảtráibom.“Vìthếbanđầutôinóivớimọingườithoạtđầu,khicótinđồn,rằngtinấykhôngđúng.Thếrồichúngtôipháthiệnrahọđãcungcấpthôngtinchotấtcảnhữngphóngviênấyvàgửichohọbảnsaođơnkiện.Đâylàmộtđòntấncôngtổnglực…Chúngtôilúngtúng.Tôikhôngđùa.Tôiđãdínhvàonhiềuvụkiệnvàmỗivụkiệntôitựnhủ:‘Hyvọngtasẽổn’.Nhưnglầnnàythìkhông.Bạnđâmrathắcmắc–nếuhọlànhữngngườicólý–họđangmuốngì…Appleđanglợidụngbáochíđểloantin.VụkiệnlàmchomọingườisợhãivàkhiếnhọnghĩrằngApplenghĩrachiêunàychứkhôngphảiXerox.”

NhữngngườitrongngànhnhấttríýkiếnrằngApplemuốnlàmtêliệtcáckếhoạchtriểnkhaimộtmáytínhcánhânvớicácđồhoạdễsửdụngtươngđươngvớiMacintoshcủaIBM.Vụkiện,họnói,chủyếunhắmđếnPresentationManagercũngnhưWindows.

KhôngchỉGatesmàtoànthểngànhmáytínhcánhânđềumấtcảnhgiáctrướcvụkiện.NógiốngnhưmộttrậnđộngđấttrongSiliconValley,lantruyềnchấnđộngkhôngchỉdọcbờTâyđếnthunglũngForestngoạiviSeattlemàcònkhắptrongnướcMỹ.KhôngaingờApplephảncôngvớicúđedoạsaucùngcủaIBMbằngmộtvụkiện.MặcdùkhôngngãngũýkiếnvềkếtquảApplesẽđạtđượctrướctoà,nóichungmọingườitronggiớinhấttrírằngvụkiệncóthểlàmtêliệt chiếndịch triểnkhaiphầnmềmchoWindows.Microsoft từ trướcđếnnayđã thúcđẩythiếtlậpWindowsthànhmộttiêuchuẩncôngnghiệpvàcổđộngcáccôngtyphầnmềmviếtcácứngdụngWindows.GiờđâyhọcũnghăngháichẳngkémvớiPresentationManager.

“MặcdùApplecóquyềnbảovệcácthànhquảpháttriểnvànỗlựctiếpthịcủamình,họkhôngđượccảntrởxuhướngtấtyếucủangành”,lờiLawrenceMagid,mộtnhàphântíchcôngnghiệpmáytínhtạiSiliconValley.Anhvànhữngngườikhácvạchra,nhưGatestrướcđó,rằngApple,khitriểnkhaicáchhiểnthịMacintosh,đãsửdụngcôngnghệđượchoànchỉnhtạiXeroxPARC.NhữngngườichỉtríchvụkiệnnóirằngAppleđãđánhmấttinhthầnkinhdoanh,thứđãgópphầnđưahãngtừtrứngnướctrởthànhcôngtymáytínhlớnthứhaitrênthếgiới.

“Nóichung,đólàđiềukhủngkhiếp”,AndyHertzfeld,cựulậptrìnhviênAppletừngthựchiệnMacintosh,nóivềvụkiện.“Appleđangtựlàmtổnhạichínhmình.”

DanBricklin, người triểnkhaiVisiCalc, chương trìnhbảng tínhđầu tiên, cũng cóphảnứngtươngtự:“NếuApplecốgắnglàmthậtlớnchuyệnnhưtoantínhcủahọ,đâysẽlàmmộtngàybuồnchocôngnghiệpphầnmềmMỹ”.Viếtphầnmềm,Bricklinnói,khônggiốngnhưviếtsách.Phầnmềmđượcxâydựngtrênnhữnggìđãcó.

Trongvụkiện,Applenóirằngnăm1985đãcấpchoMicrosoftmộtgiấyphéphạnchếđểsửdụngcác tínhnăngnhưcủamáyMacintosh trongWindows1.0,nhưngcác tínhnăng trongWindows2.03khôngđượcquyđịnhtronggiấyphép.ApplenóirằngWindows2.03viphạm13tácquyềnkhácnhau.Windows2.03lànềntảngcủaPresentationManager,vẫnchưađượcđưara chính thức vào thời điểmdiễn ra vụ kiện.NgoàiMicrosoft, vụ kiện còn liệt kê tên tuổiHewlett-Packardnhưmộtbịcáovà lênáncôngtyởPaloAltonàyvềcácvụxâmphạmtácquyềntrongNewWave,mộtsảnphẩmdựtrênWindows2.03,NewWaveđãđượccôngbốnhưngchưađượcbán.Hewlett-PackardhỏixinApplegiấyphépcôngnghệMacintosh,nhưngAppletừchối,theođơnkiện.VìNewWavecầncóWindowsvậnhành,thựcchấtvụkiệnnhắmđếnWindows.

ApplelậpluậntrongđơnkiệnrằngWindows2.03vàNewWavecó“diệnmạovàcảmgiác”rõthuộcvềcáchhiểnthịMacintosh.NhưngcónhữngkhácbiệtgiữacáchhiểnthịMacintoshvàcách của Windows. Macintosh, chẳng hạn, có thể hiển thị các tập tin như biểu tượng.Macintoshxoámột tập tinbằngcách lôibiểu tượnghay tên tập tinvàomột “sọt rác”.VớiWindows,chuộtđượcdùngđểđánhdấutậptinvàlệnh“xoá”đượcchọntừmenu.

ĐâykhôngphảilàlầnđầutiênApplelênánmộtđốithủvềviệcnhạitheocáctínhnănghiểnthịcủaMacintosh.Vàinămtrước,AppleđãdoạđưaDigitalResearchra toàvềsảnphẩmGEMgiốngMacintoshcủahọ.DigitalsửađổiGEMtheoýApplevàtránhđượcchuyệnhầutoà.CótiềnlệpháplýđốivớivụkiệncủaApple.Năm1987,mộttoàánliênbangởAtlantađãphánquyếtSoftkloneCorporationviphạmbảnquyềncủaDigitalCommunicationsAssociatesvềcáchhiểnthịmộttrongcácchươngtrìnhcủahãng.

ChưađầymộtthángsaukhiApplekhởikiện,Microsoftphảncôngbằngmộtđơnkiện,lênánApplepháhuỷthỏathuậngiấyphép1985vàcốtìnhlàmthiệthạikinhdoanhcủaMicrosoftbằngviệc tạodư luậnxấu.Microsoftnói rằngWindows2.03 là “thựcchất tươngđồng”vớiWindows1.0,đượcbảohộtronggiấyphépcủaApple.TheoMicrosoft,Appleviếtthưchocôngtycủahọnăm1986,nóirằngbảnthỏathuận1985giớihạnởWindows1.0.Applekhônggiảithíchgìvềláthư,đơnkiệncủaMicrosoftchobiết.MicrosoftnóirằngWindows2.03phảiđượcbảohộtheothỏathuậnnăm1985đó.HọcũnglậpluậnrằnggiaodiệnđồhoạsửdụngtrongMacintoshkhôngbắtnguồntừApplevàkhôngthểđượcbảohộtácquyền.

NhưAppleđãlàm,Microsoftcũngtrìnhbàyvớibáochí,faxcácbảnsaothỏathuậnmậttrướcđóvớiApple trướcđóchocácphóngviên, trongđócóbảnsaogiấyphép1985đangtranhtụng.

KếtquảlàAppleđâmthêmđơnkiệnkếttộiMicrosoftdùnglờidốitrávàđedoạđểpháthỏathuậngiấyphép1985.ApplenóirằngMicrosoftdoạngưngthựchiệncácứngdụngquantrọngchoMacintosh.Sculley,nhàlãnhđạoAppleđãnóiđạiloạinhưthếtrongcuốnsáchOdysseycủaôngđượcấnhànhngaytrướcvụkiệnApple.GatesphảnbáclạicáchtrìnhbàysựkiệncủaSculley.AnhnóirằngcácquanchứcApplenăm1985đãyêucầumộtcuộchọptạiMicrosoftđểbànvềWindows1.0vàmangtheomộtluậtsưđểđedoạvềmộtvụkiện.GatesnóivớiSculleykhôngbiếtvềcácthỏathuậnSteveJobsđãthựchiệnvớiMicrosoftnăm1982đểtriểnkhaicácứngdụngchoMacintosh.

“TôithôngbáochoSculleyvềcácthỏathuận”,Gatesnói.“Chúngtôinói: ‘Bìnhtĩnhnào,haicôngtychúngtalàmthếnàykhôngcólợi’.ChẳngcólờiđedoạnàotừphíaMicrosoft.Chúngtôichưabaogiờđếnhọvàxingiấyphép.Họlànhữngngườikhơichuyện.”

Saukhivụkiệnđượckhởixướng,nhiềucuộcdànxếpquantrọngtrướcxửđãđượctiếnhành.TrướcđómộtchánhánliênbanghoàgiảirằngMicrosoftcóquyềnhợppháptheothỏathuậnnăm1985đốivớiđasốcáchhiểnthịtrongWindows2.03.Tuynhiên,điềugâytranhcãi,thậmchí đến ngày nay, là có phảiMicrosoft đã nhại khái niệmWindows chồng lấp dùng trongMacintosh. Phải thay đổimột khía cạnh hệ trọng ấy trongWindows có thể coi làmột sựnhượngbộđắtgiácủaMicrosoft.VịchánháncũnghướngdẫnrằngMicrosoftcóthểcốgắngchứngminhtạitoàrằngcácthànhphầncủacáchhiểnthịdùngtrongMacintoshđượcnhạitừXeoxvàvìthếkhôngcócơsởchomộtvụkiệnbảnquyền.

CáccuộchoàgiảitrongvụkiệnApplethỉnhthoảnglàmchocổphiếuMicrosoftlênxuốngthấtthường, tuỳ thuộc vào cách các chuyên gia pháp lý diễn tả về kết quả chung cuộc. Tháng3/1989,saukhitoàtuyênbốrằngbảnthỏathuậnnăm1985giữaMicrosoftvàApple“khôngphảilàmộtsựbiệnluậnhoànhảo”choMicrosoft,giácổphiếutụtxuốnggần27%.

SteveBallmerquyếtđịnhlợidụngcơnbántháohốthoảngcủacácnhàbuônPhốWall.AnhnóivớicácđồngnghiệptạiMicrosoftrằngcổphiếuđãbịnệnchítửbởituyênbốbấtlợicủatoà.Ballmersauđóđãđithumua935.000cổphiếucủaMicrosofttrênthịtrườngtựdovớigiá46,2triệuđô-la–lầnmuađầutiêncủaanhtừkhicôngtycổphầnhoáđạichúngnăm1986.Ballmermuacổphầnvớigiátrungbình48,91đô-lamộtcổphiếu.Trongvòngmộttháng,cổphiếuđãtănglênđến53,25đô-lavẫncòntănglên.

***

NếumụctiêuthậtsựcủavụkiệnbảnquyềnApplechốnglạiMicrosoftđíchthựclàOS/2như

nhiềungườitrongngànhnghingờ lúcấy,nhàsảnxuấtmáytínhởCupertinocóthểđãtiếtkiệmchomìnhrấtnhiềutiềnánphínếuánbinhbấtđộng.Hoáranỗilosợcủahọlàvôcăncứ.Sautấtcảnhữngkỳvọngcủagiớitruyềnthôngvàdựđoántrongngành,hệđiềuhànhđượcquảngcáorùmbengnàylàmộtthấtbại.

Đầu1988,ngaysaukhiOS/2đượcbánralầnđầu,IBMvàMicrosoftdựđoándoanhsốsẽvượtDOStrongvònghainăm.“Trong10nămtới,hàngtriệulậptrìnhviênvàngườisửdụngsẽtậndụnghệthốngnày”,BillGatesviếttronglờitựamộtcuốnsáchkỹthuậtvềOS/2củaGordonLetwin,nhàkiếntrúcsưhệthốngcủaMicrosoft.

NhưngkhiđãxemxétOS/2,nhữngngườitrongngànhcóngaymộtýkiếnkhác.“ThịtrườngrộnglớnsẽquaylưngvớiOS/2”,đólàlờitiênđoáncủaJeffreyTarter,nhàấnhànhchuyênsancôngnghiệpSoftletter, vào tháng9/1988.Anhnóiđúng.Dùcóấn tượngvềkỹ thuật,OS/2khôngphổbiếnđượcvìnhiềulýdo.Vớigiá325đô-lamộtbản,nóđắthơngấpđôiDOS.Đểsửdụnghệthốngmới,mộtsốngườisửdụngPCphảibỏra2.000đô-lahayhơnđểnângcấpphầncứnghiệnthờicủahọ.Vớicáccôngtykháchhànglớn,điềunàytrịgiáđếnhàngtriệuđô-la.Chodùcáckháchhàngquyếtđịnhchuyểnsanghệthốngmới,ítcóứngdụngsẵnđểsửdụngnó.NhưngtrởngạilớnnhấtOS/2gặpphảilàtừDOS.KhiOS/2đượcđưara,DOSđượcsửdụngtrênhơn20triệumáytínhcánhân.Nóchiếmđến37%doanhthucủaMicrosoftvàgầnphânnửa lợi tức trong nămkết thúc vào tháng 6/1987. Gates đã thiết lậpmột tiêu chuẩn côngnghiệpvữngchắcvớiDOS,nhưanhđãtừngnóirõvàcáckháchhàngtrungthànhkhôngdễgìtừbỏ.

Đến1989,GateslàtiếngnóiđơnđộctrênhànhtrìnhcủaOS/2.TrongbàibáotrênPersonalComputing thángBảynămđó, SandraReedbình luận: “Một thời từng là thánh chỉ, lời củaGatesgiờđâyphảichenvaivớinhữngtiếngnóicạnhtranhkháctrongmộtthếgiớikhôngdễgìtừbỏtiêuchuẩnDOS.”

GatestỏýkhôngquantâmđếnsựtrầytrậtcủaOS/2trênthươngtrường.“Chúngtôilànhữngngườikiênnhẫn”,anhnóivớimộtphóngviêntờBusinessWeek.“Mọitiếntriểnđềudiễnrađúnghướng.”

Tuynhiên,anhbiếtrõhơnaihết.TrongnộibộMicrosoft,Gatesđãbắtđầuchuyểncác lậptrìnhviênrakhỏidựánOS/2đểthựchiệnWindows.Năm1988,MicrosoftđãgiớithiệumộtphiênbảnWindowsthứhaithiếtkếchocácmáytínhcóvimạchcôngsuấtmạch386.CuốicùngthìWindowsbắtđầutỏracótriểnvọng.Doanhsốtăngdần.GatessaucùngđãthuyếtphụcđượccácnhàtriểnkhaiphầnmềmviếtứngdụngchoWindows2.0.Trongkhiđómột

phiênbảntiếnhơn,Windows3.0,đangđượcthựchiện.

NhưngnhữnggắnggượngtiếptụccủaMicrosoftvớiWindowslàmcăngthẳngquanhệcủahọvới IBM, người ủngPresentationManager. Có những tin đồn trong giới vềmột sự rạnnứtnghiêmtrọnggiữahaicôngtyvềvịtríWindowssovớiOS/2.Hoáracáctinđồnlàcóthật.Cuộchônnhângiữahaicôngtyđanggặprắcrối.GateskhôngcònlàmviệcvớiBillLoweởIBM.SaochiếumệnhcủaLoweđãrơivàanhchuyểnsanglàmviệcvớiXerox.ThayanhvớitưcáchphóchủtịchbộphậnmáytínhđểbàncủaIBMlàJimCannavino,mộttaykỳcựutrongbộphậnmáytínhlớncủacôngty.MặcdùCannavinokhôngcókinhnghiệmvớimáytínhcánhân,anhthôngminhvàamhiểukỹthuậthơnLowerấtnhiều.NhưngCannavinokhôngtintưởngGates.AnhcảmthấyGatesđãdụdỗLoweđếnquyếtđịnhsailầmvềOS/2đểcólợichoMicrosoft.Thựctế,LowekhônghềnghetheoGates,vàđiềunàyđãgâynêntấtcảmọichuyện.NhưngCannavinokhôngbiếtgìvềlịchsửOS/2.

“JimtrởnênrấthoàinghivớiMicrosoftvàquanhệbắtđầurạnnứt”,lờiStewartAlsop.“NếuLowengheGatesthìđãchẳngxảyravấnđềgì.”

TạiComdexmùathuvàotháng11/1989,MicrosoftvàIBMcốtỏrahoàhoãn.TrongmộtbữaăntốichủnhậtcóGatesvàCannavinothamdự,haicôngtycôngbốvớikhoảng30nhàđạilýphầnmềmrằnghọđang“củngcố”sựnhấttrívềOS/2.MộtcuộcphốihợpcôngbốchungvớibáochíđãmiêutảOS/2là“nềntảngcủathậpkỷ1990”.MicrosoftsẽgiớihạncáctínhnăngcủaWindowsvàbổsungcáctínhnăngchoOS/2,lờituyênbốnói.HọcũngđềnghịsửdụngWindowstrêncácmáytínhyếuhơnvàOS/2trêncácmáytínhmạnhhơn.

Haingàysaubuổichiêuđãitối,trongmộtcuộchọpbáotạiComdex,CannavinomiễncưỡngtánthưởngWindows.MộtsốnhàtriểnkhaiphầnmềmcoisựthiếunhiệttìnhnàyđồngnghĩavớivớiviệcWindowssẽphảihysinhchoOS/2.KhiGatesđọcmộtsốlờinhậnxétvềWindowstrênbáochí,nhất là lờicủaJimManzi,chủtịchđiềuhànhLotusDevelopmentCorporation,anhtỏratứcgiận.Gatestrởmặtvà làmngược lạinhữnggìMicrosoftđãhứahẹntrong lờituyênbốvớibáochí.ThayvìrútluikhỏiWindows,anhhùnghổđẩymạnhnóbằngphiênbảnba,lấynhiềulậptrìnhviênhơnnữatừdựánOS/2.

MicrosoftxúctiếnWindowslàmộtbướcđihoàntoànhợplývềphươngdiệnkinhdoanh,chodùđiềuđógâynguyhiểmchocuộchônnhânbéobởvớiIBM.Đếncuốinăm1989,OS/2chiếmchưađến1%tấtcảcáchệđiềuhànhđượcbàybántrêntoànthếgiới.DOS,trongkhiđó,chiếm66%thịtrường.VàWindows3.0đượcthiếtkếchạytrênDOS,chứkhôngtrênOS/2.Nólàđúckếtcủasáunămlàmviệcvàhơn100triệuđô-lachiphítriểnkhai.Khoảngbatriệubảncủahai

phiênbảntrướcđãbánra,vàhầuhếtgiờđâyđãphủbụi.NhưngGatesvẫnganlìtheođuổiWindows,khôngchịutừbỏýđồlàmchoPCdễsửdụngnhưMacintosh.

Gateshyvọnglầnthứbasẽthànhcông.Windows3.0theoýanh,sẽlàsựbàochữachotấtcảnhữngchỉtríchmàanhphảigánhtừphiênbảnđầutiênđưaranăm1985.Nósẽlàsảnphẩm“độcđáo”anhđãnghĩra.GatesđãmạohiểmthanhdanhvàtươnglaicủacôngtyvàosựthànhcôngcủaWindows3.0.AnhdựtrùchobữatiệcramắtmộtsảnphẩmphầnmềmđìnhđámnhấttronglịchsửngànhPC.Vànếunóchạytốt,MicrosoftsẽgiànhđượcmộtthịphầnlớncủaApple.

***

Nụcườitoetoétnởtrênmặt,BillGateschỉnhđốntrangphục,đẩyđôikínhđãtrễxuốngmũivàtừtừtiếnrasânkhấu.Anhbướctừtốn,nhưthểthưởngthứctừngdecibeltiếngreohòtánthưởngcủahàngtrămngườitụtậpởCenterCitycủaNewYorktạiColumbusCircleđểnghenhàtàiphiệtngànhphầnmềmtrìnhbàyvềWindows3.0.

MẹanhtừSeattlebayđếnđểcùnganhdựngàynày.Ngày22/5/1990sẽlàmộttrongnhữngngàyvuinhấtvàsungsướngnhấttrênconđườngcôngdanhcủaGates.Theodõisựkiệntưngbừngnàyđồngthời trêncácmáytruyềnhìnhcápởsáuthànhphố lớnnhấtcủaMỹvàbảythànhphốkhác trên thếgiới làướckhoảng6.000nhàbáo,nhàphântíchcôngnghiệp,nhàtriểnkhaiphầnmềmvàcácchuyêngianhànghềkhác.TạiLondon,Paris,Madrid,Singapore,Stockholm,MilanvàMexicoCity,họchennhauquanhcácmáytruyềnhìnhmànảnhrộngđểxemnhữnghìnhảnhtừvệtinhvềmộtsựkiệntruyềnthôngrầmrộnhấtngànhcôngnghiệpmáytínhcánhân.

“Đâycólẽlàsảnphẩmđượctrôngchờnhấttronglịchsửthếgiới”,lờibìnhluậncủamộtnhàphântíchcủacôngtySmithBarneyđầyuytínvớimộtphóngviêntờUSAToday.

NgaycảnhiềungườihoàinghitừngchếgiễuWindowscũngtrởthànhnhữngngườiủnghộ.“Hãytintôi,tôichưahềlàngườihâmmộWindowstrướcđây.Nhưngtheonhữnggìtôithấythìđâythựcsựlàmộtsảnphẩmtàitính”,lờiNancyMcSharry,mộtnhàphântíchcôngnghiệpcủaInternationalDataCorporation.

TrênbờTây, khoảng400người tụ tập tại SanFranciscoConcourseđể xemqua sảnphẩmtruyềnthôngđaphươngtiện,kếthợpbởinhữnglờiủnghộcuảcácnhânvậttrongngànhbằngmộtcuộcbănggiốngnhưMTVgiớithiệusảnphẩmmới.PhíatrênSeattle,tạitrụsởchínhcủaMicrosoft,hàngtrămngườitrongsố5.000nhânviênchenchúctronghộitrườnglớnđểnghe

chủtịchquavệtinh.HọreohònhiệtliệtkhiGatesđưalênsânkhấunhóm“Win3”gồmkhoảnghơnhaichụclậptrìnhviênđãdànhhainămtriểnkhaiphiênbảnmớinhấtnàycủaWindows.

Khôngnhưnăm1985,khiWindows1.0đượcgiớithiệuvớiứngdụngvìnórathịtrườngquátrễ,lầnnàyGatesđãquytụđượcmọitaygạocộitrongngànhphầnmềm,trongđócóLotusDevelopmentCorporation,côngtyđãhếtlòngủnghộWindowstừmộtthángtrướccuộcramắttạiNewYork.CuộnbăngcổđộngWindows3.0cócảFrankKing,phóchủtịchphầnmềmcủaLotus,ănvậnnhưmộtcôngnhânbảotrìđanglaumộtcửasổlớnbằnggiẻlau.Lotusđãcamkếtchihàngtriệuđô-lađểsaucùngchoramộtphiênbảnđầutiênchoWindows.Thựctế,họcũngchẳngrộngđườnglựachọn.ExcelcủaMicrosoftdànhchoWindowsđãchấmdứtcuộccạnhtranhtrênthịtrườngbảngtínhPC.

CuộcchơingôngmộtngàytrờinàyngốnđứtcủaMicrosofthơn3triệuđô-la.Gatesnóinólà“cuộcramắtphầnmềmphungphínhất, rầmrộnhấtvà tốnkémnhấtxưanay”.Microsoft,trongnăm1990làcôngtyphầnmềmmáytínhđầutiênthuđược1tỷđô-ladoanhthusẽchihơn10triệuđô-lanữatrongnhữngtuầnsắptớiđểcổđộngWindows3.0.Họdựtrùphânphối400.000bảntrìnhdiễnmiễnphí.Chiếndịchquảngcáo“đaotobúalớn”cònđượctăngcườngbằngviệcGatesxuấthiệntrênnhiềuchươngtrìnhTV,trongđócó“GoodMorningAmerica”.NhưthườnglệvớiGates,đólàkhoảnchiđángđồngtiền.Windowsnhanhchóngtrởthànhsảnphẩmphầnmềmmáytínhbánchạynhấttừtrướctớigiờ.GiácổphiếuMicrosofttăngvọtlênmâyxanhvàGateslọtvàotopđầudanhsách400ngườigiàunhấtnướcMỹcủatạpchíForbes.

LàcổđônglớnthứhaicủaMicrosoft,PaulAllencũngđượclêndanhsách.AllenđãđếnNewYorkkhôngphảiđểcùngdựvớiGatesdịpcôngbốWindowsmàcôngbốsảnphẩmcủariênganh.TrướchômtổchứcchươngtrìnhWindowsrầmrộ,AllenđứngtrongmộtcănphòngthanhlịchtạiThưviệnĐạichúngcủaNewYorkCityđểcôngbốsảnphẩmđầutiêncủaAsymetric,tênlàToolBook,mộtứngdụngtrênWindowschophépnhữngngườihâmmộtạophầnmềmtheoýhọ.ViệcAllenchọnmộtthưviệnđểcôngbốsảnphẩmđầutiêncủaanhcũngkhôngcógìngạcnhiênnếutabiếtbốanhấylàcựuphógiámđốccácthưviệnĐạihọcWashington.

ChỉvàituầntrướccuộccôngbốởNewYork,AllenđãtáigianhậphộiđồngquảntrịMicrosoft.“ĐâylàđiềumàBillvàtôiđãbàntínhmấynăm”,Allenchobiếtlúcấy.“Billvàtôiđãlàmviệccùngnhautrướcđâyvàquanhệấyđãchoracácsảnphẩmhữuích.”

TrongkhilưulạiNewYorkđểtiếnhànhnhữngcuộcramắtsảnphẩm,haingườibạncũđếnmộtquánrượu thể thaoởdướiphốđểuốngbiavàxemtrậnđấu lượtvềgiữaPortlandvàPhoenixthuộcHiệphộiBóngrổQuốcgia.Làmộtngườimêtítmônthểthaonàyvàluônmang

theomộttráibóngrổđằngsauxePorschecủamình,AllenđãmuađộiPortlandTrailBlazervớigiá70triệuđô-lanăm1988.Anhdễdànglàmđượcđiềuđó.Năm1990,ForbesliệtkêtàisảncủaAllentrịgiá1,2tỷđô-la.

Allenkhôngchỉmuađộibóng;anhcònmuachođộibóngmáybayriêng,mộtchiếcphảnlực21chỗtừngthuộcquyềnsởhữucủatrùmkháchsạnLeonaHelmsley.Allentrangbịchomáybaycácphươngtiệnkỹthuậtcao,nhưbộhiểnthịsốtrongcabinđểchỉthịtốcđộvàcaođộ.Vềsauanhmuamáybayphản lựcriêngchomìnhvà thườngbay từnhàđếnPortlandđểxemđộibóngthiđấu.Gatesthỉnhthoảngđicùnganh.

“LàmviệcởMicrosoftrấthàohứng,nhưngnếunóivềniềmvui,nókhôngthểsovớihoạtđộngnày”,Allennóivềviệclàmchủmộtđộibóngrổchuyênnghiệp.

TrongvòngbốnthángsautiệcramắtởNewYork,Windows3.0đãbánđượcmộttriệubản.“Khôngcósảnphẩmnàososánhđượcbằnghaygầnbằngvớisựthànhcôngcủasảnphẩmnày”,TimBajarinphóchủtịchđiềuhànhCreativeStrategiesInc.,mộtcôngtynghiêncứuvàtưvấnnói.“Microsoftđangtrênđườngđitớithốnglĩnhmọithứtrongngànhmáytínhđểbànliênquanđếnphầnmềm.Khôngaiđộngđượcđếnhọhaylàmchậmbướcđượchọ”.Lầnđầutiên,nhữngngườisửdụngmáytínhcóthểchi150đô-lachomộtbảnWindows3.0vàlàmchomộtmáyPCnhái2.500đô-ladễsửdụngnhưmáyMacintosh4.000đô-la.

TờPCComputingviết:“KhibiênniênsửcủangànhPCđượcviết,ngày22/5/1990sẽđánhdấungàyđầutiênkỷnguyênthứhaicủacácmáyPCtươngthíchIBM,mộtchiếcmáyđitậptễnhbằngmộthệđiềuhànhlỗithờivàcácchươngtrìnhkiểuthậpniên1970,đãđượcbiếnthànhmộtmáytínhcóthểlaovàomộtthậpniêncácmôitrườngđiềuhànhđồhọađanhiệmvàcácứngdụngmớimạnhmẽ.Windows3.0đãlàmđúngnhữnggìnhữngkẻtiềnnhiệmcủanó–VisiOn,GEM,cácphiênbảnWindowstrướcvàOS/2PresentationManager–thấtbại.Nóhoạtđộngổnđịnh,dungnạpđượccácứngdụngDOShiệncóvàkhiếnbạntinrằngnóthuộcvềPC.”

NhữngngườiduynhấtkhôngtándươngWindowslànhữngngườiởApple.“Windowschỉđơnthuầnlàbảnsaocủanhữnggìchúngtôiđãlàmtừđầuđếnnay”,lờiJimDavis,giámđốcphầnmềmhệthốngtạiApplephảnbác.SửdụngWindowstrênPCcũngnhưđặtmộtchiếcRollsRoycetrướcmộtchiếcVolswagenBug–đẹpđấy,nhưngvẫnkhônghơn,anhnói.

VớiMicrosoft,đóchỉlàđònquenthuộccủaApple.ChủtịchBillthựcsựđãhớttaytrênđượcmiếnghờicủaApple.Vàmiếngấyquảlàngon.

NhưnganhcũngđãđểlạidấuấnkhônghayvớiIBMvàđiềuđókhôngtốtchomốiquanhệsau

nàycủahọ.TrongkhiGatesđangtắmmìnhtronghàoquangchiếnthắngcủaWindows,OS/2héohontrongbóngtối.VànhữngngườiởArmonkcũngkhôngvuichẳngkémgìnhữngngườiởđầukiaxứsởtạiCupertino.

“ThànhcôngcủaWindows3.0đãkhiếnOS/2chấpnhậnđitừsựuámđếnlụitàn”,InfoWorldnhậnđịnhnhưvậybathángsaukhiWindowsđượcgiớithiệu.“CácnhàphântíchgiờđâyđãdờilạiướctínhcủahọvềthờiđiểmOS/2giànhđượcsựchấpnhậnrộngrãiđếncuốithậpniênnày,mộtsốngườitiênđoánrằngcáigọilàthếhệhệđiềuhànhkếtiếpđãchết.”

NhằmđẩymạnhWindows,Microsoftvạchramộtchiếnlượclèo láimìnhngàycàngxadầnkhỏiIBM.MicrosoftđãchứngminhthôngquaWindowsrằnghọchẳngcầnIBMhỗtrợvẫntiếpthịthànhcôngsảnphẩmmới.Phầnmềm,chứkhôngphảiphầncứng,đangđịnhhướngngànhnày,vàIBMphảiláitheoýGates.Gatesbiếtđiềuđó.Đếntháng9/1990,ngườitacàngđồnđạivàphỏngđoánvềrắcrốigiữahaicôngty.Mọigiaotiếpgiữađộingũkỹthuậthaicôngtyngheđâuđãchấmdứt.Mườinămtrước,BillGatesđãxộcvàomộtcửahiệuởBocaRatonđểmuamộtchiếccàvạtmớivìanhmuốnravẻthậtchỉnhtềkhiđứngtrướcIBMđểthuyếttrìnhchoMicrosoftđượctriểnkhaihệđiềuhànhchomáytínhcánhânđầutiêncủaIBM.Giờđây,nhữngmốiràngbuộcgiữanhàsảnxuấtmáytínhlớnnhấtthếgiớivànhàsảnxuấtphầnmềmlớnnhấtthếgiớidườngnhưđãxácxơnhưmộtchiếcquầnjeancũgiặtquánhiềulần.CácnhàlãnhđạotạiMicrosoftvàIBMchegiấumọibấtđồng.SteveBallmerphủnhậncácxungđột.“Quývịcólẽkhônghiểucuộchônnhâncủachúngtôi”,BallmernóivớitờBusinessWeek:“Chúngtôisẽkhônglidị.”

Nhưngcácsựkiệndườngnhưchothấydiễntiếnngượclại.

ThángChín,IBMliênkếtvớiMetaphorComputerSystemstrongmộtliêndoanhgọilàPatriotPartnersđểtạoraphầnmềmchophépmộtchươngtrìnhinấncóthểchạytrênmộtloạthệđiềuhànhkhácnhau.Vìthế,cáclậptrìnhviênsẽlàmviệcvớicôngnghệMetaphorhơnlàcủaMicrosoftkhitạophầnmềmmới.StewartAlsopgọivụnàylà“phátpháokhaihỏa”trongmộtkếhoạchbảynămcủaIBMnhằmgiànhlạiquyềnkiểmsoáttừMicrosoft.

AlsopvừacómộtcuộcgặpvớiGateskhiếnanhtinrằngcuộchônnhânmườinămvới IBMđanglaođao.GatesphảithuyếttrìnhtạimộthộinghịcácnghiệpchủphầnmềmởPaloAltonhưnganhđếntrễsaumộtcuộchọpnguyênngàyvớiJimCannavinocủaIBMởMilwaukee,bangWisconsin.Gatesđếnkhoảngnămphúttrướckhianhphảinóichuyệnvớikhoảng600người.SauđóGatesvàAlsopđếnmộtquánrượuởIIFornainotạiPaloAlto,cạnhkháchsạnGatesở.CuộcthuyếttrìnhdiễnratốtđẹpvàGatesthậtsựphấnchấnvàhàilòng.Alsop,biết

MicrosoftvàIBMđangtrảiquasựcăngthẳngnghiêmtrọng,đãquyếtđịnhđếnlúchỏichuyệnvềCannavino.

“Mỗikhibạnnóichuyệnvớianhta”,AlsopnóivềGates,“nếubạnkhơidậybấtcứvấnđềnàovềmáytínhcánhânanhtasẽchútâmngaylậptức,bắtđầuđungđưatớilui,nhìnthẳngvàomắtbạn,đặtcâuhỏikháiquát.Bạnphảinhớ,anhtathậtsựnắmđượcmọithứ.Anhtabiếthỏiđíchxácđể tìmxembạncó lừaanh takhông.Thếnên tôihỏianh ta: ‘Anhnghĩsaovề JimCannavino?’May thay, tôi khơi trúng huyệt. Anh ta bắt đầu nói say sưa, hùng hồn về việcCannavinođãnóithếnàovớianhvềcáchthứcđiềuhànhMicrosoft.”

“Rõràng”,Alsopnói,“GatesphảitựkiềmchếmìnhđểkhôngnóithêmvềJim.”

Ngày10/9,InfoWorld,tậpsanchuyênngànhcóuytín,đổthêmdầuvàongọnlửacuộctranhluậnvềsựrạnnứtgiữaMicrosoftvàIBMkhitườngthuậtrằngGatesđãmờimộtnhómcácnhàlãnhđạocủaLotusDevelopmentCorporationđiăntốivàsaukhiquáchénbắtđầumạtsátIBMvàCannavino,rằngmườinămgiữaIBMsẽchẳngcònvàanhta,Gates,sẽthốngtrịtấtcả.MộttrongcácnhàlãnhđạoLotusvềnhàvàviếtlạicâuchuyện.Cuốicùng,theomộtcáchnàođó,câuchuyệnấycómặttrênbànlàmviệcCannavino,theotờInfoWorld.

Câuchuyệnnày,củaphóngviênsăntinRobertCringelythuộcInfoWorld,đượcbáochíquốcgiatríchđănglạivàMicrosoftphủnhậnkịchliệtsựviệcchủtịchBilltừngnóinhữnglờinhưthếvềnhữngngườibạntốttại IBM.Nhữngngườithuộcbộphậnđốingoạiđãđượcmộtsốngười tronggiới truyền thông tiếpxúcvàhọ cốgắngbênhvựcGates. “Nếucâu chuyệncóthật...”, tờ InfoWorld viết, “nó cho thấyBillGates chẳngkhéo giao thiệp.Nó cũng cho thấychiềusâucủanhữngrắcrốitrongquanhệgiữaIBMvàMicrosoft.”

KhiGeorgeGibertđọccâuchuyệntrênInfoWorldvềviệcGatesmiệtthịIBMsaukhiquáchén,anhsửngsốtvàkhóchịu.BàibáotrênkhôngchỉsailệchmàanhcònkhônghiểuđượctạisaobảnghichépriêngcủaanhvềbuổitốivớiGates,mộtbảnghichépmàanhchỉdànhchocấptrêntạiLotusđọc,lạirơivàotayJimCannavinotạiIBM.

BảnmemosáutranggiấymộtmặtđãđượcviếttrongsáutuầnđầucủathángNăm,ngaysaukỳComputerBowlthườngniên,nơinhữngngườigiỏinhấtvàthôngminhnhấttrongngànhtụhọpđểxemailàngườiamtườngmáytínhnhất.ĐólàmộtphiênbảncủakỳCollegeBowlrấtnổi tiếng trong thập niên 1960. Năm 1990, Computer Bowl được tổ chức tạiWorld TradeCenterởBoston,khôngxaCambridgevàtrụsởchínhcủaLotusDevelopmentCorporation.

Gilbert,mộtgiámđốcsảnphẩmtạiLotusđãgặpGatesnămtrướckhianh thuyết trình tại

Harvardgầnđó.KhihọgặpnhautạiHarvard,GatesđãchoGilbertgặpgỡvớimộtsốngườicủaanhởMicrosoftbànvềchuyệnlàmviệctạiMicrosoft,nhưngsaucuộcphỏngvấnGilbertanh thấy anh ta chưa muốn rời Lotus hay vùng Boston. Gilbert gặp Gates lần kế tiếp tạiComputerBowlvàkhikết thúcanhđếnchàoGates.HaiđồngnghiệptrẻcủaanhtạiLotus,MaryFenstermakervàJeniseEllis,cũngmuốngặpBillGates.Cảbangườichưaaingấpnghétrởthành“lãnhđạo”,nhưtrongcâuchuyệnmàInfoWorldmiêutảhọ.Gateshỏibangườicómuốnnóichuyện thêmởkháchsạnBostonHarborchỗcủaanhkhông.Họgặpnhau trongquánrượu.

NgượcvớibàiđăngtrênInfoWorld,khôngaisay,theoGilbert.Quánrượuđóngcửachưađầymộtgiờsaukhihọđến,vàmọingườichỉuốngvàily.Họnóichuyệnhơn4giờđồnghồ.

Gatestròchuyệncởimởvềmìnhchođếnlúcmặttrờilên,điềuchưabaogiờxảyratrongcáccuộcphỏngvấnvớicácnhàbáo,khianhchỉtậptrungvềMicrosofthayngànhcôngnghiệpnày.NhưngđêmđótrongquánrượuởBostonHarbor,GatesnóivềmìnhnhiềuđếnnỗiGilbertvàcácbạnanhphảiláicâuchuyệntrởlạicácvấnđềnghềnghiệp–họđangquantâmđếnnhữngvấnđềnộibộngànhtừmiệngphátngônhàngđầucủangành.MặcdùGateshoàntoànhàilòngđêmđó,anhtiếcrằngsựbộctrựccủaanhlúcấyvềsauđãbịkẻthùcủaanh,chủtịchLotusJimManzi,khaithácđểkhoétsâuvếtnứtgiữaMicrosoftvàIBM.

Đángngạcnhiên,GatesbảobangườirằngviệctriểnkhaiphiênbảnOS/216bitlàmộttrongnhữngbướcđingoạnmụcnhấtmàanhđãthựchiện,bấtchấpdưluậnchorằngđólàmộtsailầm.AnhchorằngnóđãgiúpgiacốmốiquanhệcủaMicrosoftvớiIBM;nhưnggiờđây“thếmạnhđãxoaychuyểnđểIBMcần[Gates]hơnanhcầnhọ”,nhưbảnmemoghi.

GatesthúnhậnMicrosoftđãsalầyvàophiênbảnOS/2kếtiếp,sảnphẩmvẫncònchứanhiềulỗi.“ĐộngcơnàokhiếnMicrosoftphảiđưanóratrướcWindows3.0?”anhhỏi.AnhtiênđoánrằngsáuthángkhiWindows3.0đượcđưara,nósẽchiếmthịphầnlớnhơnPresentationtừngchiếmđược.“CácứngdụngOS/2sẽkhôngcócơhội”,Gatesnói.

Lúcbấygiờ,LotusđãđầutưmạnhvàoviệctriểnkhaicácứngdụngchạytrênOS/2nhưnhữngcôngtykháctrongngành.NhữngcôngtynàyvềsauthanphiềnrằnghọđãbịMicrosoftchemắtđểhọtrụlạivớiOS/2thậtlâusaukhiMicrosoftđãbímậtquyếtđịnhtừbỏhệđiềuhànhmớinàyvàtậptrungvàoWindows.Theohọ,điềunàytạochoMicrosoftmộtưuthếlớnkhiWindows3.0đượctungra,mộtđiềumàGatescựckỳphủnhận.

TheoGilbert,GatesđãkhôngđềcậpđếnCannavinođêmđónhưbàibáoInfoWordtrìnhbày.

Anhtacũngchẳng“miệtthị”IBM.AnhchỉcónóianhchorằngIBMsẽ“gáckiếm”saubảyđếnmườinăm.

GilbertvàcácbạnanhtangạcnhiênvềmứcđộhiểubiếtcủaGatesđốivớiApplevàIBMởcáccấpcaonhất.“ChúngtôiấntượngkhôngcóchuyệngìxảyrabêntrongIBMmàanhtakhôngbiết”,Gilbertviếttrongbảnmemo.“ChúngtôicũngcóấntượnganhtabiếtmọichuyệnđangdiễnratạiApple.”

GatestiếptụcnóicặnkẽvềmôitrườngvàcơcấuMicrosoft,tạisaohọthànhcông.Cơcấucấpbậctrongcôngtykhôngkềnhcàng,chỉcóvàicấpởtrêncùng,theoGates,ngườikhôngtinởviệccónhiềuphóchủtịch.Quánhiềucôngty,anhnói,traochocácphóchủtịchnhữngchứcdanhphùphiếm.TạiMicrosoft,Gatescóchíngiámđốcbộphậnkinhdoanh–támnamvàmộtnữ.MộtsốđượcđàotạotừcácchươngtrìnhMBA;mộtsốđượcđềbạt.Mỗibộphậnđượctổchứcgiốngnhau,vớimộtgiámđốcsảnphẩm,giámđốctriểnkhai,giámđốcchươngtrìnhvàbiêntậpviênngườisửdụng.Cácgiámđốcchươngtrình,Gatesgiảithích,nắmnhữngcôngviệcquantrọngnhấttạiMicrosoft,bởivìhọchịutráchnhiệmvềthôngsốkỹthuậtsảnphẩm.

Để bảo đảm các nhóm triển khai duy trì được tính cạnh tranh, công ty trông cậy vào cácphươngphápquảnlýkiểuDarwin–thíchnghiđểsinhtồn.Mỗisáutháng,cácnhàtriểnkhaiđượccácđồngnghiệpđánhgiávànhữngngườinằmtrong5%dướicùngsẽbịsathải.

Microsoftđãcốgắnggiữchocácnhómtriểnkhaicủamìnhnhỏgọn,thậmchícảkhicôngtyđãpháttriển,mộtviệcGateslàmlấytựhào.Anhnóirằnganhchỉcó18lậptrìnhviênthựchiệntoànbộlĩnhvựcbảngtínhcủacôngty,vàanhmuốnconsốđógiảmxuốngconsố14.Lotus,anhchobiết,cókhoảng120lậptrìnhviêntronglĩnhvựcbảngtính.Quảnlýhọsẽvấtvả,Gatesnói.

Gatestiếptụcnóivềcác“kiếntrúcsư”củaMicrosoft,“bảyhiệpsĩđạo”phầnmềmcốvấnchoGatesvàkhámphácáccôngnghệmới.Bảyngườinày,trongđócóCharlesSimonyivàGordonLetwin,lànhữngbộócsiêuviệtcủacôngty,anhnói.(Mỗilậptrìnhviênđượcxếpvàosáuloại,từ10đếnmức15.Khimộtlậptrìnhviênđạtđến15vàtrởthànhnhàkiếntrúc,anhtacóvịthếgiốngnhưđồngsựtrongmộtcôngtyluậtvậy,cócácchếđộưuđãicổphầnkhổnglồ).

GateschorằngMicrosoftđãthànhcôngvìphẩmchấtcủanhữngngườimàcôngtytuyểnmộ.Nhữngnhânviêntriểnvọng,tríthôngminh,vốnchuyênmônvàđầuóckinhdoanh.Nhưngtríthôngminhlàquantrọngnhất.

Gatesthôithúcnhânviêncủaanhmộtcáchmạnhmẽvìanhmuốnhọgiỏihơn.Mỗingày,anh

nói,họphảiđếnlàmviệcvànghĩrằng“tôimuốnchiếnthắng”.Họcũngphảihiểuđượcsựthayđổimứcđộưutiêngiữacôngviệcvàgiađình,đôikhiviệcấyđồngnghĩalàphảilàmviệcvàocuốituần.Chuyểnhướngcâuchuyệnvềmình,Gatescũngmiêutả“cănnhà”mớimàanhđangxâydựng,mộtcănnhàhơn10triệuđô-lavớicácmànảnhkhổnglồcóđộphângiảicaotrêntườngcủanhữngcănphòngsinhhoạtđểhiệnthịhìnhảnhtừmộtcơsởdữliệuCDmáytính.

Hướngvềtươnglaicủangànhnày,Gatestiênđoáncuộcchạyđuaphầnmềmsẽkếtthúcsau20năm.Lúcấy,anhchorằngmáytínhsẽtựviếtphầnmềmtốthơnconngười.

NgàyhômsaubuổitốitángẫuvớiGates,GilbertvàcácbạnđồnghànhcủamìnhởLotusgặpnhauởmộtbãibiểnvàhọquyếtđịnhviếtlạithậtnhiềunhữnggìnhớđượcvềcuộcgặp.“Thậtlàhứngthúkhôngngờ”,lờiGilbertgiảithíchvìsaoanhmuốnghilạinhữngýtưởngcủaGates.Ngoàira,GatesđãnóinhữngđiềuGilbertcảmthấy là thôngtinquantrọngcầnchiasẻvớinhữngngười khácở Lotus. Chẳng hạn, Gates đã hỏi Gilbert tại sao Lotus chưa bao giờ cửnhữngngười làmkỹthuậtcủahọđếnMicrosoftnghengóngvềnhữngchuyệncôngtyđanglàm.GilbertchorằngcácnhàkỹthuậtcaocấpởLotusnênbiếtGatesthựcchấtđãngỏlờimờihọ.

Mộttrongbangườicómặttốihômđó,MaryFenstermker,khôngđồngývớiquyếtđịnhviếtmemovàtừchốiđưatênmìnhvào.“Tôichẳngmuốndínhvàochútnào”,cônói.“Ýnghĩcủatôi là Bill Gates không hay biết,mà anh ta cũng khôngmuốnmột bảnmemo từ cuộc nóichuyệncủachúngtôi.”

Tuynhiên,GillbertcứtiếnhànhvàgửibảnmemochobốnngườiởLotus.Mộttrongsốhọ,BruceJohnston,gửinóchochủtịchLotusJimManzi,đặttựalà“GhichépquacuộchẹnvớiGates”.

ChínhManziđãbảochothưkýriêngcủaônggửimộtbảnsaođếnJimCannavinotạiIBM,theomộtnguồncaocấpởLotus.ManziđãcóchuyệnbấthòatừlâuvớiGates.Đếnnăm1990,họđãkhôngnóichuyệnvớinhaubanăm,vàvẫnthếtừđóđếnnay(mặcdùthỉnhthoảnghọchĩamũidùivàonhauquaphươngtiệntruyềnthông).

LàmộtcựunhàbáothăngtiếntronglĩnhvựctiếpthịđểtrởthànhngườilãnhđạoLotus,Manziđảmnhiệmvaitròchủtịchnăm1986khiMitchKaporrađiđểtheođuổinhữngmụctiêukhác.Lúcấy,GatesvàKaporđangthươngthuyếtmộtvụsátnhập50-50.Manzidẹpvụnày,ôngvàGates tránhnhau từđó.Việcvụsátnhậpkhôngdiễn rađượccó lẽ cũng tốt choMicrosoft,ngườiquamặtLotusnăm1987đểtrởthànhcôngtyphầnmềmsốmột.Ngày16/8nămđó,

khianhlấysốliệutừvănphòngmìnhvềnămtàichínhtrướcđó,anhgửimộtthôngđiệpđiệntửđếncácnhânviênMicrosoftđểbáochohọbiếtsựhàohứngcủaanh.Anhchobiếtcôngtylàsốmộttrongmọilĩnhvựcdoanhsố,lợitức,lãnhđạovànhânsự.

Manzi,khigửibảnmemocủaGilbertđếnchoCannavino,dườngnhưcốđổdầuvàolửagiữacuộcđụngđộcủaMicrosoftvàIBM.GeorgeGilberthốihậnvềquyếtđịnhghichépcủamình.“TôikhôngmayvàkhôngđánhgiáđượcđểmìnhrơivàomộttìnhhuốngmàchuyệntôilàmcóthểđượcdùngđểchốnglạiBillGates”,anhnói.

ĐúngmộttuầnsaukhiInfoWorldđăngbảnmemocủaLotus,MicrosoftvàIBMcôngbốhọtáixácnhậnmốiquanhệbằngcáchkhôiphụclại.Thựcchất,đólàkiểunóinướcđôi.CannavinonóivớicácphóngviênIBMsẽđảmtráchphầnlớnviệctriểnkhaiOS/2,trongkhiMicrosoftmặcsứcđẩymạnhWindows.

TờNewYorkTimessosánhlờicôngbốnàynhư“mộtvụđộngđấtlàmnứtcửasổvàvỡđồsứnhưngtrầnnhàcònnguyênvẹn.”

Từquyếtđịnhcủahọ,Microsoftnhanhchóngchuyểnkhoảng160lậptrìnhviêntrướcgiờvẫnthựchiệnOS/2sangtriểnkhaiWindows.Lờicôngbốhaicôngtysẽđitheohaiconđườngkhácnhaukhiếncácnhàtriểnkhaiphầnmềmbốirốihơnbaogiờhếtvềhướngđicủangànhnày.Aisẽấnđịnhtiêuchuẩn?Liệusẽcómộttiêuchuẩnkhông?HọcónênbámtheoMicrosoftvàDOSvớiWindowscủahọhayđivớiOS/2vàPresentationManagercủaIBM?

CácnhàlãnhđạotạiIBMvàMicrosofttiếptụckhăngkhăngchorằngkhôngcórắcrốinàovềcơbảntrongmốiquanhệấy.“Họvẫncònlàđốitác”,Cannavinonói.Ítaitrongngànhtinđiềuđó.CảmgiácchunglàMicrosoft,chứkhôngphảiIBM,đangngựtrịlànsóngmáytínhcánhân.

RõràngngườitaquantâmđếnWindowsnhiềuhơnOS/2tạiComdexmùathuởLasVegashaithángsauđó,nơicótincôngbốMicrosoftsẽđồngbảotrợmộthộichợtênlàWindowsWorldExpositionConferencevàotháng5/1991,trùngvớiComdexmùaxuân.GateslàdiễngiảchínhyếutạihộichợLasVegas.Anhnhắclạivớicửtọarằngkhianhthuyếttrìnhlầntrướcvàonăm1983,anhdành tổngcộngmườiphútđể chuẩnbịbàidiễnvănvà chaanhđiềukhiểnmáychiếu.Lầnnày,Gatescóbộdạngdoanhnhânhàonhoáng.Anhmặcbộcom-lêđenđắttiềnvàdùngmộtmáychiếuchấtlượngcao50.000đô-latênlà“TwinPoints”,nhạitheo“TwinPeaks”,loạtphimtruyềnhìnhnổitiếngởvùngSeattle.Vềbàidiễnvănnày,anhđãtậpdượtkhoảng12lầnvớiJerryWeissman,ngườihuấnluyệnthuyếttrìnhởSiliconValley.Weissmanđãgiúpcácnhàlãnhđạonhiềucôngtymáytínhvượtquanỗisợdiễnthuyếttrướcđámđônghaytrong

trườnghợp củaGates,dạy chohọ cácnguyên tắcnói chuyện trau chuốtvàhùnghồnhơn.NhưngWeissman chẳng làmgì hơnđược cho cái giọng the thé củaGates, giọngnói thỉnhthoảngvỡranhưcủathiếuniên.

MộttrongnhữngchủđềtrongbàidiễnvăncủaGatestạihộichợComdexmùaxuânlàcáianhgọilà“thôngtinởđầungóntay”màtheođómáytínhcánhântrởthànhmộtsiêuthịkỹthuậtcao,vàcáckháchhàngcóthểchọnlựatrongsốthôngtinvăntự,âmthanhvàvideo.

MộtthángsauComdex,IBMcôngbốhọđanghợplựcvớiMicrosoftvàcácnhàsảnxuấtmáytínhkhácđểtriểnkhaicôngnghệtruyềnthôngđaphươngtiện.NhưngIBMvàMicrosofttiếptụctrảđũanhauvềthứsẽtrởthànhtiêuchuẩncủathờiđại–WindowshayOS/2.Vàocuốitháng 1/1991,Wall Street Journal đưa tinMicrosoft hoàn toàn bỏ rơi OS/2. Ba tháng sauMicrosoftmớicôngnhậnđiềuđó.Cuộclyhônđãđượcphánquyết.

“Microsoft hiện đang lèo lái ngành này, không phải IBM”, Fred Gibbons của tờ SoftwarePublishingnóivớiJournaltrongthángGiêng.AnhnóithêmrằngMicrosoft“chiếnthắngcuộcchơiđúngtheoluậtchứkhôngbằngthủđoạnnhamhiểm.”

NhiềungườiđãtừnglàmănvớiMicrosoftcôngkhaikhôngđồngývềlờinhậnxéttửtếđókhimộtquảbomnữađượcthảtrongngànhbằnglờituyênbốcủaỦybanThươngmạiLiênbang(FTC)đangđiềutraMicrosoftvềkhảnăngviphạmchốngđộcquyền.MicrosoftdườngnhưđangrơivàotìnhtrạngtiếnthoáilưỡngnanhệtnhưIBMvừathoátkhỏimườinămtrướckhicảhaibắtđầuhợptácvớinhau.Microsoftgiờđâyphảiđốiđầuvớithếlựccólẽlàđốithủđángsợnhấtcủahọ,quyềnlựccủachínhphủHoaKỳ.

TintứccôngkhaiđầutiênvềvụrắcrốiliênquanđếnFTCkhôngxuấtpháttừMicrosoft,báochítronggiớihayđộiquânphóngviêntừcácphươngtiệntruyềnthôngđãnhiềunămđổxôvềSiliconValley,ngoạiviSeattleđểviếtvềcôngty.Thayvàođó,tintứcxuấtpháttừmộtnhàphântíchởPhốWall.

Cuối buổi chiều ngày 11/3/1991, Rick Sherlund, một nhà phân tích tại Goldman Sachs &Company,chủđầutưcủaMicrosoftvàmộttrongcácnhàbaotiêuchínhcủacuộccổphầnhóađạichúngnămnămtrước,đưaramộtbáocáochorằngngười tađangtiếnhànhmộtcuộckhảosátMicrosoft.

Microsoftđưaratuyênbốsơlượccủamìnhsánghômsau.CôngtynhìnnhậnđangbịỦybanThươngmạiLiênbangđiềutravàhọđanghợptáchếtmình.BillNeukom,phóchủtịchvềpháp lývànộivụcủaMicrosoft,nóirằngMicrosoftđãđượcthôngbáotrướcbằngvănbản

thángSáunămtrướcvềcuộcđiềutracủaFTC.Phạmviđiềutra,Neukomnói,đượctậptrungmộtcáchgiớihạnvàonhữngtuyênbốchungcủaIBMvàMicrosofttạihộichợComdexởLasVegasnăm1989,mộttuyênbốcóýđồxóatansựngờvựcgiữaWindows3.0vàOS/2,vàdẹptannhữnglờiđồnđạivềsựhụchặcgiữahaicôngty.BảntuyênbốnămtranggiấyhaimặttrênmẫugiấycótiêuđềcủaIBM,lậpngày13/11,nóirằngMicrosoftsẽgiữkíncáctínhnăngcủaWindowsđểgiúptạosựchấpnhậnđốivớihệđiềuhànhOS/2.NeukomnóiFTCchorằngvănbảnnàythểhiệnsựthôngđồngđểchốngcạnhtranh.NeukomcònnóitiếprằngMicrosoftđãnhanhchóngthayđổiquanđiểmvềchiếnlượcvạchratrongbảntincôngbốvàthêmcáctínhnăngvàoWindows3.0.

TheoMicrosoft,cácmốiquantâmcủaFTCgiờđâydườngnhưkhôngổn.Làmsaocôngtycóthể bị kết án về việc phong tỏa sản phẩm trong khiWindows rõ ràng làmột thành công?Nhưngđólàmộtsựtrởmặtkhiếncácđốithủ,nhấtlànhữngngườiđãtriểnkhaicácứngdụngchoOS/2,bựcdọcvềcáchlàmănkhôngtửtếcủaMicrosoft.

Nhưthườnglệtrongnhữngvấnđềnhưthế,FTCkhôngcôngkhainóigìvềnhữngviệchọđanglàm.TrongmộtcuộcphỏngvấnvớiNewYorkTimes,GatesnóirằnganhđãnóichuyệnvớicácnhàđiềutraFTC,nhữngngườiđangtrấnanrằnghọđangxemxétchỉnhữngvấnđềphátsinhtừbảnthôngcáobáochítháng11.“Mọicâuhỏitrongtrườnghợpnày,mọivănkiệnđượcđòi,chỉliênquanđếnlờicôngbốIBM–Microsoft”,Gatesnói.

Nhữnglờiđồnđạicủabáochíthậtinhỏivàtaihại.CổphiếucủaMicrosoftgiảmgần7đô-laxuốngcòncòn95,75đô-latrongvònghaingàysaulờitiếtlộ,khicáccổđônglolắngrútra.“Chốngđộcquyền”làmộttrongnhữngtừđángsợnhấttrongtừvựngcủagiớilàmănMỹ.IBMđãmất13năm,thànhlậpcảmộtbộphậnpháplývàlậphồsơhơn200.000tranggiấyđểbàochữachomìnhtrongvụkiệnchốngđộcquyềnvàsuốtthờigianđóđứngnhìnlợitứcxuốngdốc.IBMthắng,nhưngmộtcôngtykhác,AT&T,thuakiệnvàsauđótảtơi.Dĩnhiên,ỦybanThươngmạiLiênbangkhôngphải làBộ tưpháp–cơquanđãchủmưuvụkiệnchốngđộcquyềnnhằmvàoIBM–nhưngmọicuộcđiềutracủachínhphủđềulàchuyệnnghiêmtúc.

Cuộcđiều tracủaFTCvớiMicrosoftđãkhôngkhởixướng từbên trongcơquannày;aiđótrongngànhmáytínhcánhânđãkhiếunại.Côngtynàohayaiđãlàmviệcđó?Cócảchụcmốinghi vấn ly kỳ về thủ phạm. Vực sâu hiềm khích đối với Gates và Microsoft lớn đến độMicrosoftthựctếđãbịlaóphảnđốikhihọgiànhđượcmộtgiảitrongbữadạtiệctraogiảithưởngphầnmềmtrướcđókhônglâu.

TiếngtămcủachủtịchBillđãđạtđếnmứcvôcùngghêgớm.Khôngmộtaitrongngànhhành

độngmàkhôngtínhđếnsựphảncôngthườngxuyêncủaMicrosoft.Cácđốithủengạianh.Mộtsốngườiđãcôngkhailêntiếngvớianh.NhữngngườikhácnóirằngGatesđãlạmdụngquyềnlựccủamìnhtrongngànhđểbưngbítnhữngbướctiếnvàchếngựcáctháchthứcđốivớiuythếcủaMicrosoft.

VàithángsaukhicôngbốcuộcđiềutracủaFTC,trangbìacủasốbáocuốicùngcủatạpchíđãphásảnmangtênBusinessMonthđăngảnhcáiđầuBillGates–khôngthểnàolầmđượccặpkínhquákhổnằmgiữamáitócmàucátvànụcườikhinhkhỉnh–ngồitrênbụngmộtlựcsĩởtrầngiốngCharlesAtlas.Dướináchphảicuồncuộnbắpthịtlàdòngchữ:“KẻbắtnạtởSilicon:BillGatescònđànápngànhmáytínhđượcbaolâu?”

Đólàmộtcâuhỏiđãđượcđặtratrongngànhnàynhiềulần.KhiuyquyềnbáchủcủaMicrosoftlớnmạnh,nhữngnhàsảnxuấtphầnmềmítảnhhưởnghơnvànhữngnhàsảnxuấtmáytínhđãđưaracâuhỏiđódướidạngnàyhaydạngkhácngàycàngnhiềutrongcáccuộcgặpởSiliconValleyhaytrongcácbữatiệctạicácnhàhàngBoston.Nhiềungườiđãkểnhữngcâuchuyệnhaynhữngvốriêngđãgặpphải:Microsoftđãbịphọtrongmộtvụlàmănrasao,nhữngngườithuộcquyềnGatesđãchiếmđoạtmộtcôngnghệmớitriểnvọngrasao,chínhGatesđãchènéphọtrongmộtvụbấtđồngkinhdoanhnhưthếnào.

TrongbàibáođăngtrênBusinessMonth,tácgiảJamesHenryđúckếtmộtbảncáotrạngvềGatesquaquansáthơnhaichụcđồngnghiệpngànhmáy tính.Nhưđểnhấnmạnhsự thậntrọngcủacácđốithủkhôngmuốnđụngđộvớiGates,tácgiảítkểtênnhữngngườiđượcphỏngvấnđó.MộtnhàlãnhđạoIBMkhuyếtdanhnóiôngsẽ“phangmộtrìuvàođầu[Gates]”.

NgôisaophầnmềmMitchKapor,ngườisánglậpLotus,ngụýrằngGatesduytrìthếlựcbằngcáchđànápsựtrỗidậycủađốithủnhỏ,tấtcảlànhằmvàothịphần.Gates,Kaporchobiết,làmộtJudastrongngànhphầnmềmđãbántháotriểnvọngtươisángcủangànhđểđổilấysựgiàucóvàuyquyền.

“Gatesrõràngđãchiếnthắng”,Kapornóinguyênvăn,“cuộccáchmạng,vàbướctiếnphóngkhoángtrongngànhphầnmềmđãdừnglại.Vớitôi,đólàvươngquốccủachếtchóc.”

GatesvàKaporlàbạncũvànhữngnhậnxétcủaKaporlàmGatesphiềnlòng.“Mitchrõràngmuốnnhắmvàotôi”,GatesvềsaunóivớitạpchíPlayboy,tờbáođăngbàivềanh.

StewartAlsopđãkểvớitờSeattlePost–IntelligencerngaysaukhiBusinessMonthbàybán.“NhữngtháiđộtiêucựcvềMicrosoftlanrộngthậtlàrõrệt.Giờđâykhôngchỉcácphầnmềmứngdụngmàcảcáccôngtyphầncứngcũng loâutrongchừngmựcnàođóvềthế lựckinh

doanhcủaMicrosoft.”

Gatescónhữngngườiủnghộmình,thậmchíngaytrongsốnhữngngườicạnhtranhchốnglạianh.Họquynhữngcuộctấncôngtrongngànhchosựghentị.

“Billkhôngphảilàngườixấuđểcạnhtranh”,lờiGordonEubanks,mộttrongnhữngngườitiênphongtrongngànhvàchủtịchSymantec,côngtythựchiệnphầnmềmcơsởdữliệu.Cuốithậpniên1970,EubankstriểnkhaimộtBASICcạnhtranhcủaMicrosoft.“Tôibiếtnhữngchuyệnanhtatậndụngảnhhưởngcủamình,nhưngaimàkhôngthế?Đâylàmộtcuộcđuakhôngcânsức.Billkhônggặpbấtlợinào.Trongkhiđólàđiềumọingườicứtưởngsẽdiễnra.”

VernRaburn,bạnlâunămcủaGatesvàgiờlàmộtđốithủcócôngtyriêng,nóirằngGateslàmộtđốithủquyếtliệtđếnđộmọingườithườnglầmsựquyếtliệtđóthànhýxấu.“TôitứcgiậnvềnhữngđiềuxấuviếtvềBill”,anhnói.“Chúngtađềuthíchnhữngkẻyếuvàghétnhữngkẻmạnh.CónhữngngườinóinhữngđiềukhôngđúngvềBillGates,rằnganhvôđạođức,anhdốitrá,anhquátrớn.Khôngđúng…Khôngphảicạnhtranhvớianhtalúcnàocũngdễchịu,anhtalàmộtđốithủđánggờm…Nhưnganhtakhôngvôđạođức.”

NhàphântíchcôngnghiệpEstherDysonnóirằngMicrosoftbịghétbởivìnóquáthànhcông.“Họđãđạtđượcvịtríbằngcáchhoạtđộnghiệuquả”,bànói.“Hoạtđộnghiệuquảthìkhôngbấthợppháp.”

Nhưng thậm chí bạn bè cũng cảm thấy hình ảnhGates là không tốt trong ngành. RuthannQuindlen, người giúpMicrosoft cổphầnhóađại chúng và khiêu vũ vớiGates trongđêmởAnnabel’stạiLondontrongchuyếnđicổđộng,nóirằngchịnghĩGatesnên“bớtthủđoạn”.Vớimỗicuộcthươngthuyết,chịnói,GatesvàMicrosoftđềucótinhthần“Ta–thắng”.“HọlàIBMtronglĩnhvựcphầnmềm,nhưnghọkhôngchấpnhậnýtưởngaiđócóthểthắnghọ.”

Vớiquánhiềuchuyện“Billmạnhtay”trongngành,ítngườitincuộcđiềutraFTCchỉtậptrungmộtcáchhạnhẹpnhưMicrosofttuyênbố.Nhữngtuầnsaulờicôngbố,ngàycàngnhiềuđốithủcủaMicrosofttrúthằnhọctrênbáochíquốcgia.MộtsốlờicaycúbắtđầuđếntaiGates.TrongmộtcuộcphỏngvấnvớiUSAToday,GatestrảđũalạinhữngngườinóirằngcuộckhảosátFTCsâurộnghơnnhiềusovớinhữnggìMicrosofttuyênbố.

“Nhữngđiềuhọnóichẳngcólýgìcả”,Gatesnói.Vàmỗikhicóaihỏitôivềđiềunàytôinói:‘Đốtìmđượcngườinàođăngcảtênhọlêncùngnhữnglờidốitránày,bởivìđólànhữnglờivukhốngthẳngthừng.’Bạncóthểđứngsauhậutrườngđểvukhốngngườikhác.”

GatesđượchỏianhcóthấykhổsởvìtháiđộchốngMicrosoftấykhông:“Không,tôiđãhìnhthànhmộtquanđiểmmớirằngthànhcôngđôikhikhôngdễchịu.Cóhiệntượngmộtsốngườikhôngthíchsựthànhcôngcủachúngtôi”.

MặcdùgiácổphiếuMicrosoftđangbịvùidậpbởibúarìudưluậnliênhồi,Gatestỏrakhôngquantâm.AnhnóicổphiếuMicrosoftcólẽquácaolúcđầuvàcầnphảigiảmxuốngmộtconsốthựctếhơn.“Cứchocổphiếugiảmmộtnửahaymộtphầnba.Chẳngsaocả.Tôikhôngthulợingắnhạntrongchuyệnđó…Tôikhôngnghĩđếngiácổphiếu.Tôinghĩđếncácsảnphẩmphầnmềm.”

Theocácnguồnthôngtincủachínhphủ,cuộcđiềutraFTCbanđầuvềMicrosoftquảthậtchỉtậptrungvàolờicôngbốvớibáochí11/1989tạiComdexcủaIBMvàMicrosoft.NhưngkhicáctayđiềutracủaFTCsụcsạo,gõcửakhắpcácnơigạocộitrongngành,họcứngheđinghelạinhữnglờithanphiềntươngtựvềđườnglốikinhdoanhcủaGatesvàMicrosoft,vềcáchlàmănđángngờkhôngliênquanđếnvấnđềComdex.Cuộcđiềutrabắtđầumởrộng.

Thỉnhthoảng,cácnhàđiềutraliênbanggặpphảibếtắchoặcnhữngluậnđiệuvôcăncứkiênquyếtchốnglạiMicrosoft.MộttrongnhữngđầumốibếtắcnhưthếlàtừmộtcôngtytênIntuit.Nhiều người trong ngành bảo FTC hãy điều tra những việcMicrosoft khổng lồ đã làm vớiIntuit,mộtcôngtySiliconValleycó250nhânviênvớidoanhsốhàngnămlà18triệuđô-la.SựthànhcôngcủacôngtylànhờmộtsảnphẩmphầnmềmănkháchtênlàQuicken,mộtchươngtrìnhquảnlýtàichínhbánchạyhơnđốithủdẫnđầucủanóvớitỷlệgấpnăm,sáulần.

Tháng10/1990,mộtnhàđiềutraFTCtìmđếnScottCook,chủtịchIntuit.MicrosoftsắpsửatungraứngdụngquảnlýtàichínhcủahọchoWindows3.0,cạnhtranhtrựctiếpvớimộtsảnphẩmIntuitđangchuẩnbịsẵn.Cookbiếtanhsắpđươngđầuvớimộttrậnchiếnsốngcòn.

CâuchuyệnCookkểvớinhàđiềutraFTClàmộtmôtípquenthuộc.Nhưnhữngngườikháctrongngành,CookđãhợptácvớiMicrosoft.Chuyệnbắtđầunăm1989vớimộtsốcốgắngkhuyếnmãichungtạicácđầumốibán lẻphầnmềm.Sauđóđầunăm1990, JeffRaikescủaMicrosoftgặpCooktạimộtcuộchọpHiệphộiẤnhànhPhầnmềm.“Chúngtôikhônggặpnhiềucôngtychúngtôithậtsựnểtrọng”,Raikesnói.“Cácanhdườngnhưlàmộtcôngtylàmnênchuyện.Chúngtôimuốnmualạithươnghiệucủacácanh.Cácanhcóquantâmđếnchuyệnđókhông?”

Cooksuyđinghĩlạichuyệnđóvàmột,haituầnsaubảoRaikesrằnganhđangsuytính.Nhưngsaumộtsốcuộcnóichuyệnsơbộvàtraođổimộtsốthôngtintàichính,Gatesdẹpvụnày,cho

rằngquáđắt.NhiềuthángtrôiquavàMicrosofttrởlạivớimộtđềnghịkhác.LầnnàyhọmuốnlàmviệcvớiIntuitđểtriểnkhaimộtsảnphẩmtàichínhcánhânchoWindows.

“HọthậtsựthíchnhãnhiệuQuickenvìnóquánổitiếng”,lờiCooknhậnxét.“Thếnênhọtínhđếnchuyệndànxếpđểhọsẽxâydựngsảnphẩmvàxinphépkhaithácnhãnhiệuchúngtôi.Họcònmuốnchúngtôicốvấnvềcáchxâydựngnó.”

Cuốicùng,mộtcuộchọpvớiMikeMaplescủaMicrosoftđượclênlịch.Mapleslàngườiđứngđầubộphậnứngdụngđầykhoáclác.Trongcuộchọp,MaplesbảoCookrằngMicrosoftdựđịnhthâmnhậpthịtrườngbằngsảnphẩmcủariênghọ.Sẽchẳngcóhợptácgìhết.

Cuốinăm1990,MicrosoftcôngbốsảnphẩmtàichínhcánhânchoWindowscủahọ, tên làMicrosoftMoney.Cácnhàpháthànhphầnmềmkhácbắtđầukểnhữngcâuchuyệntrongcácbữa tiệc cocktail về việcMicrosoft đã chiếmđoạt nhiều thông tin từ Intuit trong các cuộcthươngthuyếtnhưthếnào,nhữngthôngtinhọcóthểdùngđểcạnhtranhvớiIntuitsauđó.

“Đólàmộttinđồnmàđíchthântôiđãxácnhận”,lờimộtnhàpháthànhphầnmềm.“MicrosoftđãđánhcắpmộtkhốithôngtintừnhữngngườicủaIntuit.”

Lờimộtnhà lãnhđạomộtcôngtyphầnmềmkhác:“MicrosoftđếnIntuitvànói: ‘Chúngtôimuốnmuaphầnmềmtàichínhcủacácanhvìchúngtôimuốnbướcvàolĩnhvựcnày.’Họthămdòcôngty,xemxéttấtcảcáckếhoạchcủacôngty,đưaramộtđềxuấthoàntoànphùphiếmvàrồicôngbốrằnghọđangsảnxuấtsảnphẩmcủariênghọ.”

Cook,tuyvậy,nóivớinhàđiềutraFTCrằngMicrosoftkhônglàmgìsai.

“Microsofthiểnnhiêncốgắng tìmhiểucàngnhiềucàng tốt.Nhưngchúng tôibiếtđiềuđó.Chúngtôikhôngngớngẩn.Thậmchíngaytừlúcbắtđầucáccuộcthảoluận,thậmchítrướckhihọnóivớichúngtôihọthâmnhậpthịtrường,mọichuyệnđãrõ.Họlàmộtcôngtylớn.Rấtkhônngoan.Bạnkhôngnênchohọxembảobối củamình.NhiềungườiđangphànnànvềMicrosoftlànhữngngườibịhố,họđemkhoeranhữngthứbímậtvớiBillGatesđểphôtrương.NhưnghọlạikhôngnghĩBillGateslàmộtđốithủkhônngoan,vìthếMicrosofthiểnnhiêntìmcáchtìmhiểuthậtnhiềuvềcácsảnphẩmphầnmềmhiệncó.”

CookkểrằnganhđãnóiFTChọđangphíthờigianđiềutraMicrosoft.“Họđangquấyrầymộttrongnhữngcôngtygiỏinhấtmàtôiđượcbiết”,anhnói,“mộtcôngtysẽlàmôhìnhchonềncôngnghiệpMỹ…KhibạnmấtlợiíchvàotayMicrosoft,đólàdobạnngủgật.”

NhưngFTCcònnghetừnhữngnhàlãnhđạocôngnghiệpkhácnhữnglờichẳngmấytánthành

Microsoft.Đếngiữatháng4/1991,Microsoftbuộcphảinhìnnhậncuộcđiềutravềcôngtyđãmởrộnghơnnhiều.Kháiniệm“tưbảnđộcquyền”lầnđầutiênđượcsửdụngđểmiêutảtrongcuộcđiềutraliênbang.MicrosoftnóirằnghọđãđượcchínhthứcthôngbáoFTCđangđiềutranhữnglýlẽchorằngcôngty“đãđộcquyềnhaycốđộcquyềnhóathịtrườnghệđiềuhành,môitrườngđiềuhành,phầnmềmmáytínhvàthiếtbịngoạivichomáytínhcánhân.”Nóicáchkhác,cuộcđiềutragiờđâybaogồmmọikhíacạnhcủacôngty,từWindowsvàDOSchođếnMicrosoftMousetíxíu.

BobKleiber,mộtnhàphântíchcủaPiper,Jaffray&HopwoodtạiMinneapolisnói:“FTCtuyênbố:‘Chỗnàocókhóichúngtôisẽnghĩrằngcólửa.’Nếukhôngtìmđượcchútmanhmốinàothìaiđàosâuthêmlàmgì.”

Mộtlầnnữa,cùngvớilờicôngbốcuộcđiềutrađãđượcmởrộng,phươngtiệntruyềnthôngquốcgialạixâuxédoanhnghiệpcủaGates.

“CóaichặnđượcBillGateskhông?”đólàtiêuđềmộtbàichuyênđềtrênForbes.NewsweekđăngmộtbàivềGatesvớitựa“Ngườihọmuốnghét”dànhhơnnửatrangnóivềnhữngchuyệnBillđấuđá.MộtbàibáotrêntờNewYorkTimesrangàychủnhậtchạytiêuđề“Anhbạntrẻquálộnghành”.“Từanhchàngmêmáytínhđếntỷphúhaybắtnạt”làtựamộtcâuchuyệnvềgatestrêntrangnhấttờSeattlePost-Intelligencer.

TheoPhilippeKahn, chủ tịch củaBorlandvà làmột trongnhữngngười côngkhai chỉ tríchGatesmạnhnhất.“ChẳngaimuốnlàmănvớiMicrosoftnữa.Chắcchắnchúngtôikhôngmuốn.Họchẳngcònbạnbènào.”

GầnhaithậpkỷtừngàygiànhđượchợpđồngcólợinhuậntạiLakeside,Gatesđãtrởthànhmộtngườilãnhđạongànhcôngnghiệpphầnmềmmáytính.Nhưngngườitacònđangtranhluậnxemanhlàloạingườilãnhđạonào.

Nói theoBill,kinhdoanh làchiến tranh.Tachiếnđấuđểchiến thắng.BạncủaGates,HeidiRoizen, chủ tịchT-Maker,mộtcông typhầnmềmtrịgiá8 triệuđô-laởCaliforniaviếtứngdụngxửlývănbảnWriteNownổitiếngchomáytínhMacintoshcủaApple,làmộttrongnhữngngườiđụngđộtinhthầncạnhtranhcủaGatestrongkinhdoanh.Mấynămtrước,T-Makerđưaramộtphiênbảnchươngtrìnhxửlývănbảnmới,nhanhhơnvớigiárẻhơn.KhiGateshaybiếtđiềunày,anhđịnhgiálạiMicrosoftWordđểphágiásảnphẩmcủaRoizen.MicrosoftcódoanhthugấpnhiềulầnT-Maker,nhưngchẳngcómốilợilàmănnàoGateschênhỏ.

“Anhtalàloạingườithẳngtayvàtranhđuavớithếgiới,nhưngchẳngcòngìnhiềuchochúng

tôi”,Roizennói.“Đươngđầuvớianhtathậtkhóchịu.Mặcdùtôithíchanhtađừngnắmquyềnquánhiềuđốivớithếgiới,cánhântôinghĩanhtaxứngđángvớiđiềuđó.”

KhicôngtycủaRaizenbắtđầucạnhtranhvớiMicrosoft,chịvàGatesthườngsosánhdoanhsốxemWriteNowsokèvớiMicrosoftWordrasao.TrongmộtlầngặpGates,chịphạmmộtsailầmlànóivớianhtacôngtychịvừagiaomột1.000bảnWriteNowchoApple.Gatesđiêntiết.Anhtagiậtmộttờgiấynhápvàbắtđầuchấtvấnchịnhưmộtquantòa.Chịđãbánchúngchoai?Aikýđơnđặthàng?Aicóquyềnchophépmuabán?Chịđãgiaochưa?Sauđó,trongbữaăntối,RoizenhỏiGatesanhsẽlàmgìvớithôngtinấy.GatesnóianhsẽgọichoApplevàyêucầuhọkhôngmua1.000bộWriteNowđó.Gateskhônghềgọiđiện.Nhưnganhđãchongườibạnmìnhmộtsốlờikhuyênmiễnphívềconngườianh.

“Heidi”,Gatesnói,“đừngbaogiờnóichotôibiếtbấtcứđiềugìchịkhôngmuốntôilợidụngđểchốnglạichị.”

Vìquátranhđua,GatestậndụngmọicơhộikinhdoanhđểgiúpMicrosoftgiànhchiếnthắng.Nhưngmọingườinghingờkhôngbiếtanhlàmăncóthẳngthắnkhông.

“Khôngphảibạncócạnhtranhhaykhôngmàbạncạnhtranhnhưthếnào”,lờiphànnàncủaJohnWarnock,chủtịchđiềuhànhcủaAdobeSystems.CôngtyởPaloAltocủaWarnocklớnmạnhnhanhchóngcuốithậpniên1980vàthốnglĩnhphầnmềmkíchcỡvàhìnhdángkiểuchữtrênmáyincủamáytính.CôngnghệfontchữnàylàthànhquảlaođộngWarnockthựchiệntạiXerox PARC trong thập niên 1970. Khoảng năm 1989, Gates hỏi Adobe về quyền đưa cácchươngtrìnhđóvàohệđiềuhànhcủaMicrosoftvớilậpluậnrằngmốiliênhệnàycóthểgiúpmở rộng thị trường của Adobe. Nhưng Gates không đề xuất món tiền bản quyền nào vàWarnockđãtừchối.Sauđó,GatestuyênchiếnvớiAdobe.AnhtuyênbốliênminhvớiApple,kháchhànglớnnhấtcủaAdobe,đểsảnxuấtphầnmềmfontchữriêng.HậuquảlàcổphiếucủaAdobesuysụp,giảmhơn30%.

“Microsofttựxemmìnhnhưchuyêngiatronglĩnhvựcnàynhưnghọchưahềchoramộtkiểuchữnàobaogiờ”,lờiWarnock,ngườikhôngcócảmtìnhvàbấthòacôngkhaivớiGates.“Việchọlàmkhônggiúpthúcđẩysựtiếnbộchongành.Cónhiềutiêuchuẩnkiểuchữlàmộtsựđiênrồ…Bill có tinh thần tranhđuađếnmứcbất bình thường. Chiến thắng là điềuquan trọng.Nhưngkhicôngnghiệpphảigánhchịu,điềuđócònquantrọnghơn.”

BấtchấpsựtấncôngramặtcủaMicrosoft,Adobeimtiếng,vàđếnnăm1991Microsoftgiảitánnhómthựchiệnphầnmềmmáyincủahọ.Nhàtriểnkhaiphụtráchnhómđãtừchứcvàcác

lậptrìnhviênđượcchuyểnsangcácdựánkhác.ApplemộtlầnnữalạilàkháchhàngchínhcủaAdobe.

NhữnglờithanphiềnvềcáchlàmăncủaMicrosoftlàphổbiến,thậmchíxuấtpháttừnhữngngườiđãvàolàmănvớiMicrosoft.

BodMetcalfe,ngườisánglập3ComComporation,đãsosánhmộtvụliênkếttiếpthịtaihạivớiGatesvàocuốithậpniên1980như“hòhẹnvớigóaphụáođen–cònsốngđãlàmaymắn”.MetcalfenóirằngMicrosoftđãlừabịp3Comvàdồncôngtyanhđếntổnthấthàngtriệuđô-latrongnăm1991.

Với400triệuđô-ladoanhthu,3Comđãđịnhhìnhvữngchắctrongthịtrườngmạngmáytínhmàumỡ.KhiPCsinhsôinảynở,chúngngàycàngđượcnhiềucácdoanhnghiệpsửdụnglàmthiếtbịliênlạcvàchiasẻthôngtin.CácmạngmáytínhchophépnhiềuPCkếtnốivàlàmviệcvớinhau.

Ngườiđứngđầuthịtrườngmạng,với70%thịphần,làNovellCorporation,sởhữuchủcủamộthệđiềuhànhmạngmáytínhbánchạytênlàNetWare.Gatesđãngắmnghíathịtrườngnàytrongnhiềunăm,cốtìmcáchchenchân.Anhtinrằngthịtrườngnàylẽrathuộcvềmình.Mùathunăm1988GatescửBallmerđến3Com,mangtheomộtchươngtrìnhmẫuđểchothấyhệđiềuhànhmạngmáytínhcủariêngMicrosoft–OS/2LANManager–đangđượcxúctiếnthựchiện.BallmerđềxuấthaicôngtyliênkếthoàntấtviệctriểnkhaihệthốngđểchạytrêncácmáytínhdùngOS/2vàtiếpthịnóthôngquamạnglướiđạilýhùnghậucủa3Com.

AlanKessler,tổnggiámđốc3Com,đónnhậnýtưởngnày.Anhtin,cũngnhưhầuhếtnhữngngườikháclúcấy,sựphốihợpIBMvàMicrosoftlàmộtthếlựckhôngcógìngăncảnđượccủacôngnghiệp.OS/2,ngườikếthừahợpphápcủaDOS,đangsắpthốnglĩnhthếgiớiPC.MộthệđiềuhànhdựatrênOS/2dườngnhưlàmộtliềuthuốctrừtàhữuhiệuchosựthànhcôngdaidẳngcủaNovelltronglĩnhvựcđó.Nếutấtcảdiễnratốtđẹp,3ComvàMicrosoftsẽấnđịnhtiêuchuẩncôngnghiệpmới.

“Microsoft”,Metcalfenhớlại,“thậtsựmuốntháchthứcNovell.”

KesslervàMikeMurray,đứngđầubộphậnkinhdoanhmạngcủaMicrosoft,thươngthuyếtvụlàmăntrongnhữngtuầnngaytrướcGiángsinh,gửifaxcácvănbảnphácthảotớiluivàtranhcãiquađiệnthoại.Cuốicùng,chỉcònmộttrởngạinhỏ;3CommuốnMicrosofttrảchiphíchomộtnhàtriểnkhaibênthứbamà3Comđãlấycôngnghệcủahọtíchhợpvàosảnphẩmcủamình.Ballmerkhăngkhăngtừchối.KesslergọianhtamộtcáchtuyệtvọngngaytrướcGiáng

sinh,cốhoàntấtcuộcthươngthuyết.“Nào,Steve”,Kesslernàiép,“tuầntớilàGiángsinh,tahãygiảiquyếtchoxongđểtấtcảchúngtavềnhà.”

Ballmerđồnglòngvàcuộcgiaodịchhoàntất.

Gateskhôngthamgiavàocáccuộcthươnglượng,nhưnganhquenthuộcvớicácnhàlãnhđạo3Com.Metcalfeđãbiếtanhtừnăm1979,vàhọrấtthânthiếtvớinhau.GatesvàBallmerthamdựmộtcuộchọpbáocủa3Comcôngbốsảnphẩmđầutiêncủa3Com.Metcalfe,ngườitừnglàmviệcởXerox,đãchỉCharlesSimonyiđếnMicrosoftkhianhtatínhrờikhỏiXerox.Haicôngtytừlúcấythỉnhthoảngcộngtáctiếpthịvà3ComđượccấpphépbánsảnphẩmđầutiêncủaMicrosoftvềmạng,mộtsảnphẩmtênlàMicrosoftNet.

Sựcăngthẳngmớitrongquanhệ–tuyvậy–bắtđầuphátsinhngay.Cuộchọpbáochungcủahọvềnỗ lực triểnkhaigặp thấtbạidosự tranhcãigiữabộphậntiếp thịhaicông ty, theoMetcalfe.SựcómặtcủaGatestrongdịpnàykhônggiúplàmdịucăngthẳng.3ComtrôngmongvàothuậnlợicóđượctrongquanhệvớiMicrosoft,nhưngbộphậntiếpthịcủacôngtyvùngRedmondnàyđãquyếttâmđẩyhọrakhỏiánhđènsânkhấu.

“HọnóirằngđólàkếhoạchcủaMicrosoft”,Metcalfenói.“Đókhôngphảilàmộtcuộchọpbáochung,đó làmộtcuộchọpbáocủaMicrosoft.Họcố tình làmnhưvậyvà thật là thấtvọng.Chúngtôiđãbỏramộtsốtiềnvànhânsựlớnsuốtvàinămchovụnàymàkhôngđượcchúývàghinhậncônglaoxứngđáng.”

Sựxungđộtkhôngdịuđisaukhicuộctriểnkhaiđượctiếnhành.Cáclậptrìnhviêncủa3Com,chịutráchnhiệmviếtmộtsốmãcấpthấp,khôngđồngthuậnvớicáckỹsưMicrosoftviếtphầnmềmLANManagercấpcaohơn.Khidựántiếnhànhhếtnăm1989,cảhainhómđềubịtrễthờihạn.MãviếtbởicáclậptrìnhviênMicrosoft,nhữngngườihạnhẹpkinhnghiệmvềmạng,cóchứalỗi.

“CáckỹsưcủachúngtôibịnhữngngườitừMicrosoftđốixửkhôngragì”,Metcalfekể.“Họđiđếnkiểmnghiệmtấtcảphầnmềmmắclỗivàmỗikhicóchỗkhôngổn,quanđiểmchungcủaMicrosoftlàđólàlỗicủachúngtôi.Cáckỹsưcủachúngtôibuộcphảichịuđựnghàngngàysựxỉvảcủanhữngtaylậptrìnhviênngạomạnđángghétnày.MộttrongnhữngngườibạntôiđãgọihọlàđámthanhniênNazi.”

LANManagerlỗivàkhẩuchiếngiữacáclậptrìnhviênkhôngphảilàchuyệnhiếm.NhưngkhiLANManagerđượcgiới thiệuvào tháng10/1989, ítngườihài lòngvớichất lượngcủasảnphẩm.Doanhsốtheođócũngchịuhậuquả.

“Lỗikhánonnớt”,lờimộtcựulãnhđạoNovell.“Rõràngnókhôngmạnhnhưcáchệđiềuhànhmạngkhácđãcótrênthịtrường,nhưNetWarevàcácsảnphẩmkhác.Chúngtôicảmthấynócònphảitrảiquamộtchặngđườngdàitrướckhitrởthànhmộtsảnphẩmcóthểtồntại.Vàchúngtôicũngchorằngđâylàbướcđầucủamộtkếhoạchtiếpthịlớnhơn.”

Gatesđãthânchinhgianhậpcuộcxungđột.Anhchàomờisảnphẩmvớimộtsốcôngtylớnnhất trongnước.Mang theophầnmềmmiễnphí,anhđigặpcácnhàkỹ thuậtmáy tính,cốthuyếtphụchọtừbỏNovellvàNetWaređểđếnvớiMicrosoftvàLANManager,“Billtìmdịpnóichuyệntrựctiếpvớihọvànói:‘TôicóđủlýdovềviệctriểnkhaitrênnềnOS/2,’”mộtcựulãnhđạoNovellnhớlại.“ChúngtôicũngnghemộtsốchuyệnvềIBMvàMicrosoftđivàonhữngcôngtylớn,đếnthẳngngườiquảnlýhệthốngthôngtinvànói:Đâylàtươnglai,LANManagerlàtriểnvọngtươnglai,cònNovellđãgầnthànhquákhứ.”

CácnhàtiếpthịNovellphảncông.KhibắtđầubánmộtthếhệNetWaremới,họdựtrùgiớikinhdoanhMicrosoftsẽchêbainó.Microsoft,họchorằng,hầunhưchắcchắnsẽtấncôngnóvềđộtincậyhệthống,vìhệđiềuhànhmớiđượclậptrìnhtheomộtphươngphápkhiếnnónhanhhơnLANManager,nhưngkémphòngbịhơnvớinhữngtrụctrặclớntronghệthống.

Nhằmphảnđònđợttấncôngđó,cáckỹsưNovellkiểmnghiệmtoànbộLANManager,cốtìmramộtcáchlàmchochươngtrình“nổ”từtrạmlàmviệcởxa.

“Chẳng bao lâu sau”, nhà cựu lãnh đạoNovell tiếp lời. “Tôi chắc chắn chưa đếnmột tuần,Khôngchỉchúngtôicóthểlàm‘nổ’máychủmàchúngtôithựcchấtcònchonórama,khiếnbạnphảikhởiđộnglạihệthốngvàcàiđặtlạitoànbộhệđiềuhànhmộtlầnnữa.Khipháthiệnđượcđiềuđóchúngtôigóighémlạivàlênđườngđitrìnhdiễnlưuđộng.Chúngtôiđếncácnhàphântíchcôngnghiệpvànói:“Cácanhcólẽđãnghethấymộtsốvấnđềvềđộtincậy.Điềuchúngtôimuốnchocácanhxemlàchẳngcóhệthốngnàođượcbảovệ,bấtchấpanhcólàmgì.VàchúngtôikhởiđộngLANManagervàchonó‘nổ’.Chúngtôilàmngaytrongvănphònghọ.”

“ChúngtôinghenóirằngMicrosoftthựctếđãtìmđếncácnhàphântíchba,bốntuầnsauđó.Vàkhihọbắtđầukhơimàovấnđềđộtincậy.Cácnhàphântích,theotôihiểu,đãnói;‘Ồ,xemnày’,vàhọchoLANManagerlănđùng.Họnói:‘Đừngnóichuyệnvớichúngtôivềđộtincậyhệthống.’”

MicrosoftbánLANManagerchậtvậtcònvìcác lýdokhác.OS/2,giớithiệutháng12/1987,khôngcònbánchạynữa,nhưđãđềcậptrướcđây.

“HọlàmchoOS/2vàLANManagerravẻnhưkhôngthểtáchrờinhau”, lờimộtchuyêngia

côngnghiệp.“Đólàmộtsailầm.Họquênmấtyếutốquantrọngnhất,đólàtấtcảnhữngngườisửdụngDOS.NgườisửdụngDOSlàngườianhemthứhaitrongmôitrườngLANManager.ChuyểntừDOSsangOS/2thậttốnkémvàhọcảmthấyhọđangbịbỏrơi.”

3Com,đồngthời, lúcấyđãtrởthànhngườibánLANManagernhiềunhất,hơn70%sốbản.NhưngcôngtyđangtựgiếtmìnhbởibảnthỏathuậnkýkếtvớiMicrosoft.3Com,đánhliềuchorằngdoanhsốLANManagersẽtăngvọt,đồngýtrảchoMicrosoftmộtkhoảnthanhtoánbảnquyềntối thiểuhàngtháng,bấtkểsảnphẩmbánranhiềubaonhiêu.Khi thị trườngkhôngphát triển,3Comđâmraphải trả tiềnchoMicrosofthàngnghìnbảnkhôngbánđược.LANManagerđãđượccấpphépchonhiềucôngtybán.Donhiềucôngtyđangdùngmưumẹođểgiànhưuthế,kháchhàngđâmrangờvực.Thấtvọngvìmứcbánchậm,Microsoftđimộtbướctáobạo–họquyếtđịnhbánLANManagertrựctiếp,vàbánthôngquamạnglướiđạilýbánlẻvữngmạnhcủa3Com.ĐiềuđócónghĩalàMicrosoftgiờđâyđangcạnhtranhvớichínhđốitáccủamình.

Matcalfecảmthấybiệnphápnàychẳngqualàmộtcúphỉnhlừamặcdùhợpđồngkhôngngănchặncụthểmộthànhđộngnhưthế.

Cuốinăm1990,3Comtìmcáchthoátkhỏikhoảntiềnbảnquyềntốithiểuvàchấmdứtquanhệ.Tuynhiên,trongquýtàichínhđầutiênkếtthúcvàotháng2/1991,3Comlỗhơn40triệuđô-la,phầnlớndolàmănvớiMicrosoftvàphảitổchứclạisauvụnày.Metcalfechorằng3ComđãbịbiếnthànhnạnnhâncủamốibấthòagiữaMicrosoftvàIBMkhiOS/2vàWindowsđanglên,vàsựthamlamcủađộingũcácnhàkinhdoanhtrẻtuổisốtsắngcủaMicrosoft.

“SựngạomạncủaMicrosofttrongvụhợptácnàythậtlàquáquắt,khiếnchonhânviêncủachúngtôitứcđiênlên”,Metcalfenói.Microsoftlàmộtcôngtyhàngtỷđô-la,tăngtrưởng50%mộtnăm.Điềuđógâynênrấtnhiềuáplựclênmọingười,nhấtlànhữngngườitrẻtuổi,thiếukinhnghiệmtrongcôngviệc.Vàđôikhinhữngáplựcđólàmmấtđisựtếnhị.”

Tháng1/1988,MicrosoftchuẩnbịnắmbắtmộtphầnkháccủathịtrườngmạngvớiAshton-Tate,nhàpháthànhphầnmềmcơsởdữliệuhàngđầu,vàSybase,mộtnhàpháthànhphầnmềmmáy tínhminiởCalifornia.Ashton-Tate vàMicrosoftdựđịnh cùng lo triểnkhaimộtphiênbảnOS/2củaSQLServer,mộtchươngtrìnhquảnlýcáccơsởdữliệumạng.VớiAshton-Tate,quanhệlàmănnàylàmộtcơhộilôikéoMicrosoft,ngườichưađưaramộtchươngtrìnhcơsởdữliệunàotháchthứcsảnphẩmhàngđầucủaAshton-Tate,dBASE.ĐócũnglàmộtsựủnghộtựnhiênvớidBASEvìphiênbảnnângcấpcủasảnphẩmnày,dBASEIV,sắpđượcdùngtrongSQLServer.

Cuộc giao dịchmấtmột thời gian đàmphán khá dàimới hoàn tất. Các nhà thương lượngthườngxuyênbếtắcvàEdEsber,lãnhđạoAshton-TatevàJonShirleyphảicanthiệpđểnốilạiđàmphán.

Esbervềsaucònnhớđólàmộtthỏathuậngaygo.

“Trongmộtmốiquanhệphứctạp,rấtkhónắmbắtđượcbảnchấthợpđồngtrênmộtmảnhgiấy”,Esberkể.“Taphảitiếnhànhtheohaicách.Cáchcủachúngtôilà,chúngtôisẽcómộtcuộchợptácvàtrongtinhthầnhợptácchúngtôisẽgiảiquyếtcácvấnđề.CáchcủaMicrosoftlà,chúngtôisẽliệtkêragiấymọikẽhởcóthểgặpphảivàvănbảnpháplýlàmốiquanhệràngbuộc.

“Đólàđiểmkhácbiệtlớn”,anhnói.“Tôixemmốiquanhệnhưchuyệnhaingườivàđòihỏinhưtrongmốiquanhệ,haibêncùnglàmviệcđểgiảiquyếtnhữngvấnđềkhôngtiênliệuđược.Tôichorằnghọxemmốiquanhệnhưbảnhợpđồng,ngônngữchínhxác tronghợpđồng,ngoàirakhôngcòngì.”

VàigiờtrướccuộccôngbốvàothángGiêngvềvụlàmănvớiAshton-TatevàSybase,Gatesgọiđiệnđếnđốithủchínhcủamìnhtronglĩnhvựcngônngữ,PhilippeKahncủaBorland.ĐãcónhữngtinđồnMicrosoftsắpmuaAshton-Tate–thựctế,cáccôngtynàytrướcđóđãbànvềchuyệnsátnhập.Gates,hiểnnhiênkhôngmuốnđánhđộngđốithủBorlandcủamình,đãxuatannhữnglongạicủaKahnvìsựliênkếtMicrosoft/Ashton-Tate.

“ChúngtôiđanglàmănvớiAshton-Tate,nhưnganhkhôngphảilolắng”,GatesbảoKahn.

Trêngiấytờ,cuộchợptácđãchínhthứcbắtđầu.Nókhôngcómộtkhởiđầusángsủavàđãkếtthúcmộtcáchtồitệ.Ashton-TatechorằngMicrosoftđãhứahẹnramộtserverlàmviệcvớiNetWaređểsảnphẩmcóthểđếnđượcvớinguồnkháchhàng lớnnhấtcóthểcó.Gates,dễhiểu,muốnLANManagercủaanhđượcđẩymạnh,thayvìsảnphẩmcủaNovell.Chưađầymộtnămbướcvàodựán,cáckỹsưAshton-TatepháthiệnraSQLServerkhônglàmviệctốtvớiNetWare.Novellcầnsửađổisảnphẩmcủamìnhđểnóchạytốt.

EsberchorằngMicrosoftđãphávỡtinhthầncủasựthỏathuận.LorằngSQLServersẽtrụctrặcnếunórơivàothịtrườngLANManagerkhánhỏbé,EsberđếnNovell.HaicôngtythươnglượngmộtcuộctiếpthịvàthỏathuậnkinhdoanhđốivớimộtsảnphẩmserverlàmviệcvớiNetWarevìSQLServerkhônglàmviệcđược.

ChỉvàongàytrướckhimốihợptácNovellvàAshton-Tateđượccôngbố,Esbertìnhcờgặp

Gatesởmộthộinghịphầnmềm.AnhtađãnghephongphanhvềvụlàmănvớiNovell.Trongmộthànhlangđôngđúc,anhlaovàoEsber,gọithươngvụcủaanhtavớiNovelllàngungốc,lớn tiếng rằng nó không thể thực hiện được chiếu theo hợp đồng Ashton-Tate ký vớiMicrosoft.Gatesđedọakiện.

ChiềutheoýGates,EsberhủybỏcuộclàmănvớiNovellvàophútchót,nhưngsựrạnnứtgiữahaicôngtykhôngthểhàngắn.MicrosoftcómộtđiềukhoảnlốithoáttronghợpđồngchophéphọphávỡquanhệnếudBASEbịtrễ.PhầnmềmbịtrễvàMicrosofthủyhợpđồng.

“Cảhaibênthamgiathỏathuậnvớinhữngkỳvọngvàhứahẹntừphíabênkia”,Esberkể.“Cảhaiphíađềukhôngđápứngđượckỳvọngcủabênkia…Nhưngchắcchắncómộtphíacốgắngthựchiệntíchcựchơnphíabênkia.”

Microsoftđãnổidanhtrongngànhkhôngchỉvềsựlợidụngcôngnghệtiêntiếncủacáccôngtykhácmà,nhưmộtsốngườinóicònvềkhoảntrấnlột.HọthanphiềnrằngMicrosoftcứtáidiễntròtìmđếncáccôngtynhỏđangtriểnkhaicácsảnphẩmmớiđầyhứahẹnvàtỏvẻquantâm,bànvềquanhệhợptác.SaukhiMicrosoftđượcchoxemcáchthứchoạtđộngcủaphầnmềm,họđộtnhiênkhôngcònquantâmđếnchuyệnlàmănchungnữa–đểrồisauđócôngbốrằnghọvẫnđangthựchiệnmộtphầnmềmcạnhtranhgiốnghệtmộtcáchđángngạcnhiên.

“NếutôicómộtsảnphẩmmớivàtôiphôtrươngvớiMicrosoft”,Esbernói,“tôiphảihiểurằngđếnmộtlúcnàođóhọsẽchiếmđoạtýtưởng–bằngmộtcáchhợppháp–vàđưanóvàosảnphẩmcủahọ.”

Micrographx,mộtcôngtyởTexaschuyêntriểnkhaicácphầnmềmđồhọachoPC,doPaulvàGeorgeGraysonthànhlậpvới5.000đô-lamượntừthẻtíndụng,đãgặpmộtchuyệnnhưthế.Micrographxcómộtquátrìnhhợptác lâudàivớiMicrosoft.Côngtynày làmộttrongsố ítnhữngcôngtyvướngvớiGatesvàMicrosofttrongnhữnglầntrễnảidaidẳngtrongviệcđưaphiênbảnWindowsđầutiênrathịtrường.MicrographxlàmộtngườiủnghộmạnhWindows,vàmốiquanhệnàylàcộngsinh.Microsoftthậmchícònchocôngtynhỏbénày100.000đô-lađểgiúpnó tồn tại qua các lần chậm trễvà sửađổi chương trình,mộtmónnợmàanhemGraysonđãhoànlại18thángsau.MicrogaphxlàcôngtyphầnmềmđộclậpđầutiênđưasảnphẩmvàothịtrườngMicrosoftWindows–In-A-Vision,mộtchươngtrìnhđồhọatungravàotháng6/1985,sáuthángtrướckhiWindowsđượcbán.

Khi Microsoft và IBM chuyển hướng các nỗ lực triển khai từ Windows sang OS/2 vàPresentationManager,Micrographxphảichuyểnđổicácứngdụngcủamìnhđểchạytrênhệ

điềuhànhmới.Đểtrútgánhcôngviệcnặngnềđó,côngtyđưaraphầnmềmđặcbiệt,tênlàMirrors,đểchuyểncácchươngtrìnhWindowsthànhchươngtrìnhchoOS/2vàmộtnhàlãnhđạo Microsoft được cử đến Texas với một lời đề nghị. Microsoft muốn trả tiền choMicrographxvềquyềnsửdụngMirrorsđểsửađổicácứngdụngWindowscủahọchoOS/2.MicrographxsẽcấpphépMirrorschocáccôngtykhácvàMicrosoftsẽgiúpquảngbáthôngquacáchộithảochuyênmôn.

“Nósẽlàmộtvụhợptácđíchthực”,mộtviênchứcngànhphầnmềmnắmrõvụlàmănchobiết.MộtthỏathuậnsơbộđãđạtđượcvớiMikeMaples,phóchủtịchphầnmềmứngdụngcủaMicrosoft,vàcảhaibênkýmộtbiênbảnghinhớ.

Ngaysaukhikýbiênbảnghinhớmụcđích,MicrosoftyêucầuxemmãnguồncủaMirrors–thựcchất,họmuốnxemphầnlõicủachươngtrình.PaulGraysonthoạtđầukhôngchịunhưngcuốicùngcũngchấpthuận.AnhcàngkhóchịuhơnkhiMicrosoftcửmộtkỹsưhệđiềuhànhđánhgiásảnphẩm.LẽrachỉcóbộphậnứngdụngcủaMicrosoftđượcxembộmã;cáckỹsưhệđiều hành, nếu nhìn thấy, có thể viết chương trình riêng của họ và đưa ra cạnh tranh vớiMicrographx.

GraysongọichoMaplesđểphảnđối.“Đừnglo,anhtađanglàmviệcchotôi”,Maplesnóivềlậptrìnhviênấy.“Anhtasẽ lànhàkỹthuậttrợgiúptấtcảnhữngnhânviênứngdụngsửdụngMirrors.”

Vàituầnsau,mộtnhàtriểnkhaiMicrographxnóichuyệnvớikỹsưMicrosoft,anhđượcthôngbáovắntắtvềtinxấu:MicrosoftquyếtđịnhviếtphầnmềmcủariênghọgiốngnhưMirrors.NgườikỹsưtrướcđánhgiáMirrorsđãđượcchuyểnngayvềdướiquyềnBallmer,nhàlãnhđạobộphậnđiềuhành.

Graysonsửngsốtrồinổigiận, tuyênbốrằngMicrosoftđãcố tìnhâmmưuchiếmđoạtsảnphẩmcủahọ.Nhưngsaumộtnămphànnàn,họkhônglàmgìđượcMicrosoft.Maplesbảohọrằnganhkhôngthểlàmgìđược.ThậmchíGateskhôngđếmxỉalờithanphiềncủahọ.

MộtviênchứcMicrographxkhôngmuốnnêutênnóivềMicrosoft:“Tháiđộcủahọvềcơbảnlà:‘Chúngtôisẽtrảtiềnchocácanhnhưđãnói,rồithìcútđivàmặcchúngtôi’,thếcácanhcókiệnchúngtôikhông?HọkhôngtinMicrographxsẽkiệnhọvàdườngnhưchẳngngạigìnếuchúngtôikiện.Tháiđộcủahọcơbảnlà:‘Kệxáccácanh.’”

MicrographxđangdựđịnhcổphầnhóađạichúngvàcảmthấykhôngthểđểxảyramộtbiếncốlớnvớiMicrosoft.AnhemnhàGraysonnuốthậnđểsựviệcchìmlắng.Cuốicùng,Microsoft

xoa dịuMicrographx bằngmột phụ cấp giấy phép liên đớimàGates nói rằng hết sức hàophóng.Tuynhiên,anhemGraysoncảmthấybịMicrosoftlừabịpvàlợidụng.

“Lúc ấy tôi xemđó làmột vụ cưỡngđoạt”, lờimột viên chức trongngànhnắmrõ sựviệc.“MicrographxđãtintưởngđếnvớiMicrosoftvàbịhọlợidụng.”

PaulGraysonvềsaucónóinguyênvăn:“TôinóinửađùarằngchỉcómộtngườiítbạnbèhơnSaddamHussein.VàđólàBillGates.”

MộtcôngtygặpphảimộtvấnđềtươngtựvớiMicrosoftlàGoCorporation,mộtcôngtybénhỏmớilậpởFosterCity,bangCalifornia,chuyêntriểnkhaiphầnmềmđiềukhiểncácmáytínhnhỏnhậndạngcácbảnviếttay.Côngnghệmớinàyđượcgọilànhậndạngchữviết.Hyvọngcáccôngtyphầnmềmtriểnkhaicácứngdụngchosảnphẩmcủamình,Gođưaphầnmềmbímậtcủamìnhratrìnhdiễnriêngvớinhiềucôngty,trongđócómộtnhómcủaMicrosoft.

Tháng1/1991, chỉmột tuần trướckhiGo côngbố sảnphẩmmới lạ củamìnhvớibáo chí,Microsoftrađòntrướcbằngcuộccôngbốcủamình.GatesnóirằngcôngtymìnhđangtriểnkhaiphầnmềmnhậndạngchữviếttênlàPenWindows.NhómthiếtkếcủaMicrosoftbaogồmmộtkỹsưđãđếnGo.VàituầnsauMicrosoftnóirằng21nhàsảnxuấtmáytínhđang“xemxét”xâydựngphầncứngtừphầnmềmPenWindows.

CácnhânviêncủaGochoángváng.

“BấtcứaichoMicrosoftxemthôngtinbímậtđềulàliềulĩnh”,lờiJ.JerroldKaplan,ngườisánglậpvàchủtịchGo.

KeythToleman,giámđốctiếpthịchomộtcôngtyphầnmềmFloria,nóivớitạpchíPCWeek:“ĐãđếnmứccáccôngtykhônggiớithiệuvớiMicrosoft”đểđảmbảochomộtthỏathuậnphốihợptriểnkhai.

TrongmộtbàiphỏngvấntrêntạpchíFortunecócảSteveJobs,GatesphủnhậnchuyệnđánhcắptừGo.

Gates:Tôichorằngcácbướcđộtphácôngnghệcóthểdiễnratừsựpháttriểnnhữnggìtađãcó.Nóivềmáytínhviếttay…PhầnmềmcóthểxuấtpháttừMicrosofthaytừmộtcôngtyMỹtênlàGoCorporation.Đósẽlàmộtbướcđộtphálớnvàanhghinhậncônglaochoai?

Jobs:TôinghĩrằngmọingườiđềughicôngchoGo,nhưngGosẽbịchènép.

Gates:Đólàmộttrongnhữnglờinóitệnhấttôitừngnghe.TôiđãthựchiệnnhậndạngchữviếttừlâutrướckhicómộtGoCorp.

Jobs:Thếà?Tôikhôngbiếtđiềuđó.HầuhếtmọingườiđềunóirằngGolàcôngtyđầutiênnỗlựcthươngmạihóacôngnghệấy.

Gates:Gochưabánđượcgìcảcòntôibánđượcsảnphẩmcủatôitrướchọ.

BallmercủaMicrosoftgạtđinhữnglờiphànnànrằngMicrosoftđãlợidụngcáccôngtyphầnmềm.“Thứnhất,chúngtôichưahềđánhcắpthứgìcủaai”,anhnóitrongmộtbàibáotrênPCWeek.“Nhưngchúngtôi,nhưmọicôngtykhônngoankhác,cóxemxétcôngviệccủangườikhácvàcốtrởnênkhônngoanhơnbằngcáchtìmhiểucácđốithủlàmgì.Đólàđiềuchúngtôilàm.”

Ítcôngty,ngoàiApple,dámkiệnMicrosoft(mặcdùGoCorporationngheđâutínhkiệntụng).

“Nếu bạn là một nhà triển khai phần mềm, bạn hãy suy đi nghĩ lại về việc làm ăn vớiMicrosoft”,lờiTimBajarin,phóchủtịchđiềuhànhCreativeStrategies,mộttậpđoànnghiêncứuthịtrườngvàtưvấnlàmviệcvớinhiềucôngtyhàngđầutrongngànhkếhoạchchiếnlược.“Microsoftcómộtbộphậnpháplýđồsộ,vàbạnvẫncòncầnhọ.Bạnkhôngthểlàmtổnhạinguồnsốngcủamình.Bạncầnsựhỗtrợkỹthuậtcủahọ.Vànếubạnlànhàtriểnkhaiphầncứng,bạnnênquanhệtốtvớiMicrosoftvìbạncầnđếnhệđiềuhànhđó.”

Mộtđối thủcạnh tranhđãkiệnMicrosoft làZ-Nix,một công typhầncứngchế tạo thiếtbịchuộtchomáytínhởPomona,bangCalifornia.Tháng11/1990cùngthángBusinessMonthđăngbàibáovềGatesvớitựađề“KẻbắtnạtởSilicon”,Z-NixđâmđơnkiệnMicrosoftđòibồithườngbốntriệuđô-la tại tòa liênbangởLosAngeles.Z-Nixnhỏbé,vớisáu triệuđô-la làdoanhsốthườngniênđãdámkiệnMicrosoftkhổnglồviphạmluậtSherman,bộluậtcấmmộtcôngtyđangchiếmlĩnhmộtthịtrườngsửdụngvịthếcủamìnhđểkhốngchếmộtthịtrườngkhác.Mộtkẻtíhonđãđấmgãkhổnglồbằngnắmđấmbọcthép.

CâuchuyệnvềvụkiệncủaZ-Nixloantrênbáochíngàyhômsau.FrankYeh,phóchủtịchkinhdoanhvàtiếpthịcủaZ-Nixnóinguyênvăn:“ĐãđếnlúcchúngtachốnglạicáchlàmănkhôngngaythẳngcủaMicrosoftvàngănchặncáichếttừtừcủasựtiếnbộtrongngành.”

ĐơnkiệnnóirằngMicrosoftthốnglĩnhmôitrườngđiềuhànhgiaodiệnngườidụngchoPCbằngchươngtrìnhWindows3.0bánchạynhấtvàhọđangtậndụnglợithếđóđểloạitrừZ-Nixrakhỏilĩnhvựcchuột.Z-NixlàmộttrongkhoảngmộtchụccôngtyMỹsảnxuấtthiếtbịnhập

củamáytính,trongđócómộtthiếtbịtênlà“SuperMouse”.NócạnhtranhvớiMicrosoftgiànhmộtthịphầncủathịtrườngchuột.MicrosoftlànhàsảnxuấtchuộtvượtbậcchoPCtừnăm1983,đếngiữa1987đãbán500.000chuột.Nhưngđếnnăm1990,thịphầnhơn50%củahọxóimòndần,mộtphầndonhữngcôngtynhưZ-Nix.

ViệctungraWindows3.0đãlàmbùngnổdoanhsốchuộtvàZ-Nixmuốnkhaithácnhucầuđanggia tăngđó.Trongmộtcuộc liênminhkhácthường,MicrosoftvàZ-Nixđạtđượcmộtthỏa thuậnchophépZ-NixgộpchuộtSuperMousecủahọvàoWindowsđểbán lại.Đổi lạiquyềnbánWindows,Z-NixthỏathuậntrảchoMicrosoft27,5đô-latiềnbảnquyềnchomỗibảnWindowshọbán.

CôngtytạibangCalifornianàyvẫnđangđưarathịtrườngbộsảnphẩmthìMicrosoftđổiýkhôngmuốnchocácnhàcạnhtranhcùngcưỡitrênlànsóngphổcậpWindows.Khôngthèmnóitrước,MicrosoftbáochoZ-Nixrằngtiềnbảnquyềnđãtănggấpđôithành55đô-la.VớigiáđócácviênchứcZ-Nixnói,côngtysẽlỗ.ĐãlỡđầutưcảmộtkhoảntươngđươnglợitứcmộtnămvàoviệccổđộngcủaWindows,Z-Nixrơivàobướcđườngcùng.Thấymìnhbịdồnvàothếkẹt,côngtynàysôimáu.Kếtquảlànổramộtvụkiệnchốngđộcquyền.

VụkiệnđượcdànxếpchỉvàigiờsaukhinhữngnhânviênpháplýcủaMicrosofthaybiếtvềvụkiện trênbáo chí Seattle.Một luật sưMicrosoftbayđếnPomonađểgặpZ-Nix.Cùng trongngày,Microsofttuyênbốthắnglợi,cáobuộcrằngZ-NixđồngýrútlạinhữnglờinóirằnghọsửdụngsứcmạnhthươngtrườngđểbuộcZ-Nix tái thiếtkếSuperMousecủahọ.Nhữngđiềukhoảnthỏathuậnkhônghềđượccôngbố,nhưngcácquanchứcZ-Nixnóirằnghọđãđạtđượcđiềuhọmuốn–bộSuperMouse/Windowsvẫnnằmtrênkệhàngcủacácnhàđạilýphầnmềm.

TừnggiằngcovớiMicrosoft,luậtsưZ-NixThomasChan,mộtluậtsưLosAngeleschuyênvềluậtmáytính,nóinhưsauvềMicrosoft:

“Đólàmộttrongítcôngtymàcácdoanhnhânsokècònácliệthơncảluậtsư.Họthựcsựlànhữngnhàthươnglượngquyếtliệtmàtôitừnggặptrongngành.Vớinhữngchàngtépriu,họthậmchíkhôngnóichuyện.Hoặcthôntínhhoặcmặckệ.Vớinhữngtaygạocội,họcứthúcépvàthúcép,cuốicùnghọgiànhmấtphần.ĐólàdoBillGates.”

MộtlýdomàGatesmạnhtaylànỗisợ–anhtaluônlosợ“Taphảiluônluônsuynghĩxemaisẽtấncôngmình”,anhthổlộtrêntờWallStreetJournal.Đólàmộtthôngđiệpvàmộttháiđộđãthấmvàocôngty.Cáchđóvàinăm,Gatesnóivớicácnhàquảnlýsảnphẩmcủaanhlàkhithứcdậynênsuynghĩvềđốithủchínhcủahọ.Anhthậmchícònđềnghịhọtìmbiếttêntuổiconcái

củacácđốithủnữa.

JeffRaikes,khiấylàngườiquảnlýbộphậnxửlývănbảncủaMicrosoftđãnói:“Billmuốntôilúcnàocũngnghĩđếnđốithủcủatôi.Nếubạnnói:‘Chúngtalàsốmột,đủrồi,’tháiđộđósẽdẫnđếnthấtbạitrongmộtngànhnăngđộngnhưchúngtôi”.MộttuầnsaukhiGatesđềcậpvềviệctìmhiểuđốithủ,RaikescóảnhnhữngđứaconcủaphóchủtịchđiềuhànhWordPerfecttrênbàn.Vàanhgửiquàsinhnhậtchochúng.

CólẽtừkếtquảcủatháiđộnàytrongMicrosoft,MicrosoftWord,saunhiềunămtụtxađằngsauWordPerfecttrongvịtríứngdụngxửlývănbảnbánchạynhấtcủamáytínhcánhân,đãcóbướclấpdầnkhoảngcách.Hai lầnmỗinăm,Gatesđíchthânđếnthămcáckháchhàngmậtthiết nhất của WordPerfect vì muốn biết tại sao họ muốn tiếp tục muaWordPerfect khiMicrosoftWordtốthơnnhiều.

PetePeterson,phóchủtịchđiềuhànhcủaWordPerfect,nóirằnganhmuốnnhìnthấyGateschínchắnhơn.“Tôimonganhtacógiađìnhvàvàiđứaconđểanhtakhôngthểlàmviệcquáđộnhưhiệnnay.”

Đólàlờithanvãncủanhữngngườitrongngànhcôngnghiệpmáytínhhiệnnay.

VàinămtrướcPetePetersonmiêutảMicrosoftnhư“Conchồnlộiquasôngvàănthịtbạn”.Giờđâyanhđangđưaramộtlờithanphiềnmànhữngngườikháctrongngànhnhiềulầnnóiđếnkểtừấy,rằngMicrosoftcólợithếtolớnvớicácđốithủphầnmềmdoDOS.SựbấtbìnhđãmưngmủnhưvếtthươngkhôngkínmiệngkểtừvụquanhệvớiIBMmườinămvềtrướcchophépMicrosoftđượckiểmsoáthệđiềuhànhcủaIBM.NhữngngườiamhiểuchorằngnắmhướngđicủangànhvàhiệnthờichínhlàGates.Microsoftđãbuộcmộtthếhệcácnhàtriểnkhaiphầnmềmphảiviếtcácứngdụngtheotiêuchuẩncủahọ.

WordPerfectcólẽchorằngđãđếnlúcaiđóphảibắnhạconchồn.KhiMicrosoftcôngbốvàotháng4/1991rằngcuộcđiềutraFTCtạicôngtyđãđượcmởrộng,tờSanJoseMercuryNewstríchdẫnnguồntinchuyênmônchorằngnhữngngườiởWordPerfectđóng“vaitròchủđạo”trongcôngviệcđềbạtcáckhiếunạichốnglạiMicrosoft.CácquanchứccôngtybangUtahnàynhìnnhậnhọđãnóichuyệnvớiFTC,nhưnhiềungườikháctrongngành.

TrọngtâmcủacuộcđiềutraFTCkhôngphảilàtháiđộhunghăngcủaMicrosofthaycáchlàmăncủahọ,màlàcóđúnghaykhôngvịthếcủaMicrosoftđãlàmtêliệtsựcạnhtranhvàdẫnđếnthiệthại chongười tiêudùng.Việc chứng tỏ rằngMicrosoftđã có cách làmăn chống cạnhtranhrấtkhókhănvàcóthểmấtnhiềunămtranhtụng,theonhiềuchuyêngiapháplý.Chính

phủliênbangcómộtvụnghiêmtrọnghơnvớiIBMvàkhôngthểhạgụcchàngkhổnglồsaucuộcđọsứcmườinămtrướctòabầmdậpvàtốnkém.FTCsẽphảikhéoléotrongviệcchốnglạiMicrosoft.Luậtchốngđộcquyềnnhắmđếnviệcngănchặncáccôngtycónhữngđườnglốilàmtổnhạiđếncuộccạnhtranh.Nhưngkhómàxácđịnhđượcsựkhácbiệtgiữađườnglốilàmănhunghăngvàhànhvichốngcạnhtranh.Microsoftđãlạmdụngvịthếcủamìnhhaychỉquamặtvàranhmãnhhơnnhữngngườikháctrongngành?NgànhmáytínhquáphứctạpđếnđộmộtchuyêngiapháplýkhôngtinrằngFTCthậmchíhiểuđượccácvấnđềcặnkẽđủđểdựliệumộtvụkiện,chứchưanóiđếnchuyệnthắngkiện.NgườitacũngchorằngchưahẳnchínhphủsẽtấncôngmạnhmẽMicrosoft,vìcôngtynàyđãcósựcạnhtranhvềhệđiềuhành.AT&TcómộtthịphầnnhỏvàhainămtrướcDigitalResearch,từlâuđãbỏrơiCP/Microsoft,đưaramộthệđiềuhànhtênDR–DOS.MặcdùDR–DOSchưathậtsựcóchỗđứngtrongngành,nóđanggiànhgiậtđếnthịphầncủaMicrosoftvềDOS.Ngoàira,AppleComputercóhệđiềuhànhriênghọchomáyMacintosh.LĩnhvựcứngdụngMicrosoftrõràngthốnglĩnhlàmcácứngdụngchoMac,vàđólàdoGatesđãđánhliềuvàonăm1981chorằngmáytínhmớicủaApple,khiấychỉlàmộtmáymẫu, sẽ tồn tại trongmộtngànhrấtcạnh tranh.MáyMac lẽ rađã thấtbạinếukhôngcócácứngdụngcủaMicrosoftnhưExcel.

Năm1991,Microsoftnắmkhoảngmộtphầntưthịtrườngứngdụng.Mặcdùcácsảnphẩmứngdụngchiếmđến51%doanhthuMicrosoftnăm1991,phầnlợitứclớnhơncủacôngtylàtừphíahệđiềuhành.Microsoftchưangấpnghéđượcchuyệnthốnglĩnhbaloạisảnphẩmứngdụng lớn–xử lývănbản,cơsởdữ liệuvàbảngtính.WordPerfectvượtxaMicrosoftWord,Lotus1-2-3vẫnđi trướcExcelvàMicrosoftchẳngcógìcạnhtranhvớidBASEcủaAshton-Tate.

Tuyvậy,lýdocónhiềucôngtyphànnànvềMicrosoftlàhọcảmthấycôngtyđãvượtqualằnranhgiữacácbộphận.CácnhàcạnhtranhnhưWordPerfectvàLotus,cũngnhưnhiềungườikhác,nghingờrằngMicrosoft“lénlútthôngbáotrước”vềcácthayđổitronghệđiềuhànhcủahọchonhữngnhânviênlàmứngdụngđểhọcóthểrasảnphẩmtrướctiên.CáclậptrìnhviênứngdụngcủaMicrosoft,họerằng,cóthôngtinvềmộttínhnăngmớitrongDOShayWindowstrướcrấtlâusovớicácnhàtriểnkhaibênngoài.Thếnhưng,dùchuyệnnàyxảyra,hầunhưchẳngcógìphạmpháptrongchuyệnnhómứngdụngcủaMicrosoftđượcbiếtthôngtintừcáccuộctriểnkhaihệthốngcủacôngty,theocácchuyêngiapháplýthạovềluậtchốngđộcquyền.VàMicrosoftvẫncómờicácđốithủcủahọđếnRedmondđểbáocáovềmọithayđổitronghệđiềuhànhcủahọ.Côngtythậmchícònthuêmộtnhânviênthanhtratheodõinhữngngườilàmhệthốngvàứngdụngđểxoadịunhữngđốithủbênngoài.

Vềlýthuyết,Microsoftgiữcôngbằngtrongcuộclàmănbằngcáchtáchbiệtbộphậnhệđiềuhànhvàbộphậnứngdụng.Thôngtinkhôngđượctraođổitựdogiữahọ.Sựngăncáchảonàyđượcgọilà“BứctườngTrungHoa”,mộtthuậtngữvaymượntừngànhchứngkhoánđểmiêutảsựngăncáchgiữacácchủngânhàngđầutư,nhữngngườiđócóthôngtinnộibộvềviệcbánchứngkhoáncóthểthulợitừthôngtinđó.Thếnhưng,cácđốithủcủaMicrosoftthanphiềnrằng“BứctườngTrungHoa”củacôngtyđầylỗthủngvàMicrosoftđổthêmdầuvàolửakhithườngxuyênthuyênchuyểnnhânviêngiữabộphậnhệthốngvàứngdụng.

MộtlậptrìnhviênứngdụngcaocấptạiMicrosoftlàmviệcvớicôngtytừđầuthậpniên1980nóirằng“BứctườngTrungHoa”làsảnphẩmcủangànhtruyềnthôngchứkhôngphảilàcủaMicrosoft.Nókhônghềtồntại,anhnói“TôinhớBillGatesnóinhiềulần:‘ChẳngcóBứctườngTrungHoa’.Aiđóđãchorằngcóbứctườngnàygiữahệthốngvàứngdụngđểchúngtakhôngthểnóichuyệnvớinhau.Chẳngcómộtthứgìnhưthế.Chúngtakhôngngăncáchgìởđây,chỉlàmộtcôngtylớn…Chúngtakhônggiớihạnnàobởicácranhgiớiđó.Khônghề.Vàchẳngcólýdogìđểlàmthế.Điềuđóvônghĩa…”

StewartAlsop,một trongsốnhữngngườikhácđồngývớianh,nói rằng lợi thếcơbảnmàMicrosoftcóđượckhôngphảilàhệđiềuhànhmàlàBillGates.AnhnhấnmạnhrằngcácphiênbảnđầutiêncủaMicrosoftWordvàWindowsthấtbạitrênthịtrườngvìchúngkhôngchạytốt.NhưngGatescứlàmlạichođếnkhihoànchỉnh.“Billluônlàmđilàmlại.”Alsopnói:“MọingườisợMicrosoftvìhọkhôngkiêntrìnhưthế.Nóđãđượcđiềuhànhtốthơnbấtcứcôngtynàokhác.CáccôngtykháccảmthấykhôngthểcạnhtranhvớiMicrosoft.Đólàsựthiếutựtin.Mọicôngtykhácđềubỏcuộc.CóphảiMicrosoftđãcólợithếbấtcôngtừnhữngsảnphẩmyếukémtrongngành?Đólàchuyệnhuyềnhoặc.Đólàđiềumàmọiđốithủmuốnbạntin…Microsoftphảichậtvậthơnđểcạnhtranhvìhọluôngặpvấnđề.Lotusbuộcphảicảitiếnsảnphẩmcủamình.Lotuskhôngđạtkếtquảtốttrongviệcnângcấpcácsảnphẩm.NhưngvớiExcel,Lotusrõràngcảmthấymốihiểmhọacạnhtranh…Đólàđiềumỉamai.LýdoMicrosoftcómộtvịthếnhưtrongngành,thếđộcquyền,làdohọchếtạosảnphẩmtốthơn.”

Tuynhiên,nhiềungườitrongngànhtuyênbốMicrosoftđãsuyyếubởitáchcácbộphậnhệđiềuhànhvàứngdụngthànhcáccôngtyriêngbiệt.MộtthídụvềsựtáchbiệtấyđãdiễnratạiApple.Năm1987,AppleComputerchuyểnnhómphầnmềmứngdụngthànhcôngtyđộclậptênlàClarisCorporation.

SauFTCmởrộngcuộcđiềutraMicrosoft,cónhữngtinđồncôngtycólẽsẽlàmchuyệnđó–phânchia–màkhôngchờkếtquảkiểmtra.Thựctế,Microsoftchọnchiếnthuậtngượclạikhi

côngtytái tổchứcđầunăm1992,vàMikeMaplesđượcgiaophụtráchcảhệthốngvàứngdụng.Maples trướcđó làphóchủtịchứngdụngvàSteveBallmer làphóchủtịchhệ thống.MicrosoftkhólòngthựchiệnbiệnphápnàynếuhọsợFTC.

MicrosoftkhôngnhúnnhườngtrướccuộcđiềutraFTC,ngaycảkhicácnhàđiềutrachínhphủmangđinhữnghộptàiliệutừMicrosoft.Ngoàinhữngviệckhác,FTCralệnhchobộphậnpháplýcủaMicrosoftthôngbáochotấtcảnhânviênkhôngđượchủythưtínđiệntửngượcthờigianđếnkhoảnggiữanăm1991.NếuMicrosoftlolắngvềnhữnglờiphànnànhọđanggiữđộcquyềntrongngành,họcũngđãkhôngđểlộra.

MặcdùGatestỏrakhôngquantâmđếnnhữnggìFTCcóthểpháthiệnđược,mộtnhàquảnlýMicrosoftthâncậnGatesnóirằngGateschùnchânbởisựmạnhbạocủacuộctấncôngchốnglạiMicrosoftthôngquavụđiềutra.

BàibáotrêntờNewsweektháng6/1991nóivềsựkiệnnàykếtthúcbằngmộtđoạnchílýtríchtừtiểuthuyếtcủaJohnSteinbeck:“Nhữnggìchúngtatrântrọngởconngười,thịnhtìnhvàlòngkhoandung,sựthẳngthắn,trungthực,thônghiểuvàcảmxúcluôngắnliềnvớithấtbạitrongcuộcsốngchúngta.Vànhữngtínhcáchchúngtaghêtởm,sựranhmãnh,thamlam,hámlợi,bầntiện,íchkỷvàtưlợilànhữngtínhcáchcủasựthànhcông.Vàmặcdùconngườitrântrọngnhữngphẩmchấtthứnhất,họlạimuốnkếtquảcủanhữngphẩmchấtthứhai”.Điềunày,quảthật,đúngtrongtrườnghợpGates.

NgaysaucuộcramắtMS-DOS5.0ởNewYorkmùaxuân1991,mộtbảnghichépmậttrongcôngtydoGatesgửiđếncácnhàlãnhđạo,phácthảonhữngtìnhhuống“ácmộng”cótriểnvọngvớiMicrosofttrongnămtrướcmắt,đãlọtvàogiớibáochí.NgườitathấymộtchândungrấtkhácbiệtvềchàngGatesmàmộtsốngườichorằng“hoangtưởngtựđại”.BảnghichépchothấymộtGatesnaonúngvìsợchứkhôngphảingạomạn.PhảnứngcủaphốPhốWallcóthểkhiếnchobảnmemocủaanhtrởthànhvănbảngâythiệthạinhấttronglịchsửcôngty.

Trongbảnmemosáutrang,GatesnóinhữngđiềuanhsợnhấtvềMicrosoftđãbiếnthànhhiệnthực. IBMđang“tấncông”Microsoftvềphầnmềmhệthống,Novellđang“hạ”Microsoftvềmạngvà“cácđốithủnhanhtaykhácvềứngdụnghướngkháchhàng”đangtungracácứngdụngchoWindows.GatesthànhthậtnóiđếntấtcảcácvấnđềđốimặtvớiMicrosoft,từnhữngbấtđồngvớiIBMchođếncuộcđiềutraFTCvàvụkiệnApple.

VụkiệnApplerõràng làmốiđedọa lớnnhấtvớiMicrosoft, ít racũng trong tâmtríGates.“Microsoftđangbỏrahàngtriệuđô-lađểbàochữachocáctínhnăngtrongtừngphiênbản

Windowstrênthịtrườngvàgópphầnấnđịnhđâulàgiớihạnhiệulựccủabảnquyền”,anhviết.“Tôithấyvụkiệnkéodàiquálâuthậtlốbịch…Chúngtôivẫngiữquanđiểmrằngchúngtôigầnnhưchắcchắnthắngthế”.NhưngGatesnóitiếprằngnếuquantòaphânxửvụApplechốnglạiMicrosoft,đócólẽlàđiều“bấthạnh”.Appleđangtìmkiếmhơn4triệuđô-lathiệthạitừMicrosoft.Mốiquantâmthậtsự,tuyvậy,khôngphảilàtiền,màlàphảithựchiệnnhữngthayđổicơbảntrongsảnphẩm,điềucóthểlàmMicrosofttụthậunhiềunăm.

Khôngcógìngạcnhiên,IBMcũngđượcchúýđếnkhánhiềutrongbảnghichép.Gatesyêucầucácnhàlãnhđạocủamìnhkiềmchếkhôngchỉtríchcôngkhaicựuđốitác.“ChúngtasẽkhôngtấncôngIBMtrongvaitròmộtcôngtyvàthậmchícuộctấncôngcôngkhaicủachúngtavớiOS/2sẽthuầntúychuyênmôn”,Gatesnói.“RốtcuộcchúngtasẽcầnmộtquanhệtrunglậpvớiIBM.Trongvòng24thángtới,nócóthểkhálạnhnhạt…ChúngtacóthểtrởnênmộtcôngtygiỏihơnvàmạnhhơnvàmọingườisẽkhôngnóirằngchúngtatrởthànhtiêuchuẩnlàdoIBMđãchọnchúngta”.GatesnóitoạcrằngsựđổvỡvớiIBMcónghĩaMicrosoftkhôngcònphảichấpnhận“mãkém,thiếtkếtồivàchịunhữngchiphíkhác”củaIBM.

TờSanJoseMercuryNewsnhậnđượcmộtbảnsaomemotừmộtnguồnMicrosoftvàđãđăngmột phần. Những tờ khác trong đó có Wall Street Journal, cũng đã đăng bài. Cuối cùngMicrosoft,longạigiớitruyềnthôngquốcgiachỉtậptrungvàocáckhíacạnhtiêucựccủabảnmemo,đãđưanóratrọnvẹnchogiớibáochíchuyênngành.

RickSherlund,nhàphântíchcủaGoldmanSachs&Company,ngườiđầutiêntungtinvềvụFTCđiềutraMicrosoft,nóivềbảnmemo:“Ởđâychẳngcósựngạomạnnào.Billđangcởimở,trungthựcmộtcáchcóhiểubiếtvànaonúngvìsợcácđốithủ”.BấtchấpbứctranhảmđạmGatesvẽra,SherlundvẫnđềnghịmuacổphiếucủaMicrosoft.NhưngphảnứngcủaMicrosofthoàntoànkhác.CổphiếuMicrosoftrớtxuốngkhủngkhiếpkhicácnhàđầutưphảnứngtrướcthôngđiệpGatesđưara.CảGatesvàMicrosoftđộtnhiêntrởnênhếtsứcmongmanh.Tintứcvềbảnmemođánhrớtcổphiếucôngtycóngàyhơn8đô-la,còn103đô-la.Gates,lúcbấygiờsởhữu38,8triệucổphần,lỗ315triệuđô-latrêngiấytờ.

KhoảngcùngthờiđiểmGatesđưarabảnmemocủamình,chủtịchIBMJohnAkerscũngđưarabảncủaông,IBMđangđứngtrướcmộtquýdoanhthukémnữa.Tronghainămliêntiếp,tổngdoanhthu–hàngnămđãgiảm–lầnđầutiênchuyệnđóxảyrakểtừnăm1946.Từnglàmộtngườidẫndắtthịtrườngchứngkhoán,thanhdanhvàkhảnănglãnhđạocủaIBMđangbịnghivấn.Akersquyếtđịnhđãđếnlúcphảilêntiếngngănchặndưluậnphárối.

“Việcchúngtađangmấtthịphầnkhiếntôihếtsứcbấtbình”,lờiAkersthanphiền,cũnglọtvào

taygiớibáochí.“Mọingườichưatậptrungđúngmứctrongkinhdoanh–mọingườivừalòngtrongkhicôngviệcđanggặpkhủnghoảng.”

Từnglàmộttêntuổivềmáytính,tổngthịphầnIBMtrêntoànthếgiớiđãmấtkhoảng23%,xuốnggần40%năm1983khiPCđangtrànvàothịtrườngmáytínhcánhânnhưcơnlốc.Cầnphảithayđổinhữngtìnhhuốngkhókhănnhưthếnày,Akersbảocácnhàlãnhđạocủamình.VàIBMsắpsửathựchiệnmộttrongnhữngcuộcliênminhlớnnhấttừtrướcđếnnayvớiđốithủAppleComputerđểchốnglạimộtkẻthùchung–Microsoft.

Vàinămtrướcmộtliênminhnhưthếgiữanhữngkẻthùkhôngđộitrờichung,nhữngngườimàcuộcgiaochiếnđãđịnhhìnhngànhmáytínhcánhân,cólẽlàkhôngtưởng.Nhưngthờithếđãthayđổi.ApplevàIBMđềuđãhạgiávàgiảmsútlợitức,trongkhiđóhọlạinhìnthấythịphầnmáytínhcánhâncủahọthunhỏdần.ThịphầncủaApplegiảmxuốngcòn15%,thịphầncủaIBMgiảmcòn7%.Bấtchấpnhữngbấtđồngtrongquákhứgiờđâyhọcầncónhau.

Cáccôngtykháccũngđangthànhlậpliênminhcôngnghệ.Tháng4/1991,mộtnhóm21côngtyphầncứngvàphầnmềmmáytính,đứngđầu làMicrosoft,CompaqvàDigitalEquipmentCorporation,đãđiđếnmộthiệpướctriểnkhaimộttiêuchuẩnmớichomáytínhđểbàndựatrên vi mạch tên là RISC. Các thành viên của liên minh mới này, gọi là ACE (AdvancedComptingEnvironment–Môi trườngĐiện toánCaocấp),đãgặpgỡbímật từnhiều thángtrước.Mộtlãnhđạocôngtytrongliênminhđãmôtảdựánnhưmột“sựrađờilầnthứhaicủaPC”.VimạchRISCvậnhànhđúngnhưngụýtêngọicủanó–xửlýthôngtindễdànghơnvànhanhhơntừtrướcđếnnay.CảApplevàIBMđềukhôngđượcmờithamgialiênminh.Mặcdùcôngnghệnàyđượcdựtrùđếncuốithậpkỷmớipháthuyhiệuquả,ApplevàIBMxemliênminhACEnhưmộtmốiđedọathậtsự.

CảIBMvàAppleđềucólợikhihợptácvớinhau.MichaelSpindlerkỳcựucủaApple,giámđốcđiềuhành,đã thuyếtphụcchủ tịch JohnSculley–anhcó thể thuxếpmộtcuộc trảđònvớiMicrosoftbằngliênminhvớiIBMvàcùnggiúpđưaApplerakhỏicuộckhủnghoảng.Ngoàira,AppleđangtìmmộtđốitácđểxâydựngmộtvimạchRISCchocáctrạmlàmviệctheodựđịnhcủahọ,mộtlĩnhvựcđangpháttriểncủathịtrườngmáytính,IBM,ngượclạicóấntượngvớihệđiềuhànhmớitiêntiếnmàAppleđãthựchiệntrongnhiềunăm,mậtdanhlàPink(dựánnàyngheđâubịtrễkếhoạchvàvượtquángânsách,mộtlýdocólẽApplemuốnIBMgiúpđỡ).Nếuhaicôngtyhợptácvớinhauvàhoàntấthệthống,sauđóhọcóthểchếtạocácmáytínhtươngthíchvớinhau.Sứcmạnh,vàmốiđedọacủaMicrosoft,sẽgiảmsútghêgớm.

“Chúngtôimuốntrởthànhđốithủlớnnhấttrongngànhmáytính,khôngphảimộthãngvô

danh”,vềsauSculleynói. “Cáchduynhấtđể làmchuyệnđó làhợp tácvớimộtđối thủ lớnkhác.”

IBMcólẽcómộtđộngcơriêngtrongviệckếtbèvớiApple.MộtsốngườitrongngànhchorằngnếuApplethắngvụkiệnhệthốngchốnglạiMicrosoftvàHewlett-Packard,khiấyhọsẽủnghộIBMvềPresentationManager,vìnógiốngWindows.NhưngApplesẽchẳngcókhuynhhướngtheođuôiIBMdùhọlàđốitác.

ÍtratrêncôngluậnGatesdườngnhưkhônglongại.NóichuyệnvớicácnhàtưvấncôngnghiệpởSeattlegiữathángSáu,GateschorằngmộtliênminhgiữaApplevàIBMcólẽtốtchongành.“Chẳngcólýdogìnghĩxấuvềmộtkếhoạchnhưthếvìchúngtacầnnhiềusựhợptáchơnnữatrongngànhnày”,anhnói.

Ngày3/7,trướcngàyLễĐộcLập,ApplevàIBMgiảitỏamọiphỏngđoán.HọcôngbốmộtcuộchọpbáongắnrằngJimCannavinocủaIBMvàJohnSculleycủaAppleđãkýmộtbiênbảnghinhớvềviệcthamgiamộtliênminhphạmvirộngđểchiasẻcôngnghệ.

“Khôngainghĩnhữngcôngtynàylạicóthểchungđườngvớinhau”RichardShaffer,nhàpháthànhComputerLetterbộcbạch.“Cứnhưmộtcôgáilangthangcướimộtchủngânhàng.”

Nhiều nhà phân tích gọi đó là “vụ làm ăn thế kỷ”. Lời Charles Wolf của First BostonCorporation,“Tôikhôngnghĩcóchuyệngìlạlùnghơn”.Cácphóngviên,cácnhàphântíchvàcáclãnhđạocôngnghiệpđềunhấttrírằngliênminhnàychẳngquachỉlàđòntấncôngtrựctiếpMicrosoft.“TôikhôngnghĩrằngbạncóthểviếtvềApple-IBMmàkhôngđềcậpnhiềuđếnMicrosoft”, Edward McCracken, chủ tịch Silicon Graphics, một nhà cung cấp PC, nói vớiWashingtonPost.Mộtnhàphântíchcôngnghiệpgọiquanhệcộngtácmớiấylà“trụcchốngMicrosoft’.

TạiMicrosoft, có nhiều phản ứng với các tin thức chính thức. “Chúng tôi sửng sốt”, SteveBallmerbảotạpchíTime.“ĐiềunàykhôngbáotrướcđiềmlànhchosựhợptáctươnglaigiữaIBMvàMicrosoft.”

GatesnóivớitờWallStreetJournalrằngquanhệnàykhôngcóýnghĩa.Anhtiếptụcbácbỏvềmốiđedọamới,nóirằngMicrosoftgiờđâycómộtđốithủtrongkhitrướcđâycóhai.

SaucuộccôngbốIBM-Apple,Gatesnghỉlễngày4/7đểdựtiệcbốmẹanhtổchứctạinhàởkênhHoond.Danh sáchkháchmời có cảWarrenBuffett,KatherineGraham, cựu chủnhânWashingtonPost,MegGreenfield,nhiềunhàbáokhácvàcácchínhkháchtiểubang.Đólàlần

gặpnhauđầutiêncủaGatesvàBuffett,cảhaiđềucótàikhoảnriêng4tỷđô-la.VụquanhệgiữaApplevàIBMvừatuyênbốđượcnhắcsơquavàGateskhôngtỏramấyquantâmđếnđềtàinày.Anhquan tâmbàn luậnnhiềuhơnvề toánvớiBuffett và chơiquầnvợtvớinhữngngườikhác.

Microsoft,nóichung,dườngnhưkhábàngquanvềliênminhIBM-Apple.MikeMaples,phóchủtịchứngdụng,trongmộtcuộcđộngviênhàngtrămnhânviênbênngoàitòanhàứngdụng,nóirằnganhtinchắcsẽkhôngnhìnthấybấtcứsảnphẩmhữuíchnàocủaliênminhtrướckhianhvềhưu.Thếrồianhsửalại.“Không,tôikhôngtinnhìnthấybấtcứsảnphẩmnàotrướckhicácbạnvềhưu.”

Tim Paterson, nhà lập trình triển khai DOS, trình bày cảm xúc của những người khác ởMicrosoft–rằngdứtđượcIBMlàtốtvàIBMđãtrởthànhmộtgánhnặngtrêncổMicrosoft.“CứnhìnnhữngsựcốrùmbengnhấtMicrosoftđãgâyra–Windows1.0,DOS4.0vàOS/2vàailàđốitácvớichúngtôitrongsốđó?IBM.ChúngtôicólàmgìvớiIBMmàkhônggặpsựcốkhông.”

NhiềunhânviênApple,nhấtlàcáckỹsưphầnmềm,cùngnhấttrívớiquanđiểmcủaGatesrằngcông tynàyđãđánhmấtquyền lợi củamìnhkhihợp tácvới IBM.Một cuộchọpgiữakhoảng100ngườicủaIBMvà50nhânviênApplengheđâudiễnbiếnxấuvìcáckhácbiệtvềvănhóa.Nhữngchuyệnđùachẳngmấychốclantruyềnkhắptrongnước.ỞApple,câuhỏikhắcnghiệtđặtralà:“TađượcgìkhiliênkếtApplevớiIBM?”Câutrảlờilà:“IBM.”

Mãiđếnđầutháng11,ApplevàIBMrốtcuộcmớikývănbảnchínhthứcthiếtlậpliênminhtrọngđại.Hơn500ngườithamdựhọpbáoởSanFrancisco,nơihaicôngtycôngbốchitiếtbảnthỏathuậnchiasẻcôngnghệcủahọ.HọcôngbốrằngsẽlàmviệcvớiMotorolatrongviệctriểnkhaicôngnghệvimạchRISCđểsửdụngtrongcácmáytínhcánhântươnglaicủaApplevàIBM.NhưngtinquantrọnglàIBMvàAppleđangthiếtlậphaicôngtyliêndoanh,mộttênlàTaligentvàcôngtykialàKaleida.TaligentsẽtriểnkhaimộthệđiềuhànhdựatrêndựánPinkAppleđãvàđangthựchiện.Kaleidasẽchếtạocácmáytínhtruyềnthôngđaphươngtiệnkếthợpâmthanh,văntựvàhìnhảnhtrênmànhình.

Sculleytiênđoántạimôtcuộchọpbáorằngliênminhsẽkhiếnthờihoàngkimcủacuộccáchmạngmáytínhcánhântrongthậpniên1980sorahìnhnhưlàchuyệnnhỏnhặt–Liênminh–anhtuyênbố“sẽkhởixướngmộtcuộcphụchưngvềcảitiếnkỹthuật.”

Nhưngnhiềuthángsau,Applevà IBMvẫncònsa lầy trongviệchìnhthànhhaicôngty liêndoanh.Cáchộiđồngcôngtyvàcácnhàlãnhđạovẫnchưađượcchọn.“Nếuhọphảimấtchừng

ấythờigianđểchọnngườilàmchủtịch,chuyệngìxảyrakhihọbấtđồngvềmộtbiểutượnggiaodiện?”,NacyMcSharry,giámđốcchươngtrìnhcủaInternationalDataCorporation,mộtcôngtynghiêncứuthịtrườngđãhoàinghiđặtcâuhỏi.

CùnglúcliênminhgiữaApplevàIBMđượctáihợp,cónhiềuliênminhkhácđãrađờihayđanghìnhthànhcótiềmnăngtáiđịnhhìnhbốicảnhngànhmáytínhcánhân.BorlandInternationalmuatạiAshton-Tate,nhàsảnxuấtcơsởdữliệuhàngđầu,củngcốvịtrícôngtyphầnmềmthứbacủaBorland.Novell,ngườiđiđầuvềnốimạngvănphòng,muaDigitalResearch,côngtysảnxuấtDR-DOS,hệđiềuhànhduynhấtnháitheohệđiềuhànhcủaMicrosoft.VàIBMcũngđồngýtiếpthịphầnmềmquaLotus,đốithủácliệtnhấtcủaMicrosoft.MicrosoftvàDigitalEquimentCorporationcũngcôngbốmộtliênminhđưaWindowsvàocácmạngmáytínhrộnglớncủaDigital.

Cầncóthờigian,cólẽnhiềunăm,mớibiếtnhữngliênminhmớinàysẽthayđổitươngquanthếlựctrongngànhmáytínhcánhânnhưthếnào.Cáccuộcchiếnkhácđãđếngần.

TạiComdexmùathuởLasVegas,IBMtrìnhlàngchínhthứcphiênbảnOS/2củahọ.Trướcđóhọđãhứahẹnhệđiềuhànhấysẽsẵnsàngbánratrướccuốinăm,mộtlờihuênhhoangkhiếnSteveBallmerlêntiếngrằng,anhsẽlàmmộtcáiđĩamềmnếuIBMlàmkịpthờihạnđó.IBMcôngbốtạiComdexrằngOS/2,đúngnhưBallmerđãtiênđoán,bịtrễvàđếnđầumùaxuân1992mớixong.MicrosoftdựtrùtungramộtphiênbảnWindowstrênthịtrườngkhoảngcùngthờigianđó,hỗtrợbằngmộtchiếndịchquảngcáotruyềnhìnhtrịgiá8triệuđô-la.

CónhiềungườitrongngànhchorằngIBMđãsailầmnghiêmtrọngkhitheođuổiOS/2.KhichủtịchIBMJohnAkerscôngbốcuốinăm1991mộtcuộctáitổchứctoàndiệncôngtymáytínhkhổnglồnàythànhcácbộphậnkinhdoanhđộclập,nướccờnàyđượcnhiềungườixemnhưmộtcốgắngnhằmkhắcphụccáclỗilầmnhưOS/2.IBMđãđầutưhơnmộttỷđôlavàocuộctriểnkhaicủamình,mặcdùngànhmáytínhdườngnhưủnghộMicrosoftWindows.TươnglaicủaOS/2càngmịtmùhơnnữabởituyênbốchunggiữaIBM/Applerằngsaucùnghọsẽtriểnkhaimộthệđiềuhànhmới.

“ĐâythếnàocũnglàthảmhọalớnnhấttronglịchsửIBM”,GeorgeColony,chủtịchcôngtytưvấnForresterResearch,nóivới tờWallStreet Journal trongbàiđăngtrêntrangnhấtvềsốphậnOS/2.

Cuốinăm1991,IBMbáocáolỗ2,8tỷđô-la,nămthâmhụtđầutiên.Doanhthugiảm6,1%sovớinăm1990,còn64,8tỷđô-la.

Microsoft,ngượclại,chobiếtlợitứctăng50%vàdoanhthucủahọtăng48%trongbathángcuốinăm1991.Trongkhihầuhếtmọicôngtyphầnmềmđốithủlớn,trongđócóLotus,đangsathảinhânviêntrongnăm1991,Microsoftđangbổsungthêm70nhânviênmớimỗituần.Đếncuốinăm,lượngnhânviênđãlênđến10.000người.Nhữngchuyếnxebusconthoigiờđâychuyênchởnhânviênkhắptrongkhutrụsởrộnghơn100ha,nơinhiềutòanhàkhácđangđược xâydựng.Microsoft đãquamặtBoeingCompany giànhvị trí doanhnghiệp lớnnhấtmiềnTâyBắcvềtrịgiá.Microsoft,trịgiá21,9tỷđô-lalúccuốinăm,thậmchícònvượtquaGeneralMotorsvềtrịgiá.Cổphiếucủacôngtyđãtăngđếnmứcchoángváng1200%từkhihọcổphầnhóađạichúngnăm1986.Mộtngườiđầutư1.000đô-lavàoMicrosoftkhicôngtynàycổphầnhóađạichúngsẽcóđượckhoảng30.000đô-lavàonăm1992.

KhigiátrịcổphiếuMicrosofttăngvọt,củacảicủacácnhàlãnhđạocôngtycũngthế.Microsoftcóđiểmnổibậtđộcnhấtvônhịlàđãsảnsinhrabanhàtỷphú–BillGates,PaulAllenvàSteveBalmer.HồsơcủaỦybanchứngkhoánchothấyítnhất16nhàlãnhđạoMicrosoftlàtriệuphú.CựuchủtịchJonShirleydẫnđầudanhsáchvới112triệuđô-la;ScottOki,ngườiđãkhởixướngBộphậnQuốctếvàhưutrítháng1/1992ởđộtuổi43,có28triệuđô-la;JeffRaikes,ngườiđếntừApplecó23triệuđô-la;BillNeukom,cựuđồngsựtrongcôngtyluậtcủachaGates,21triệuđô-la;FrankGaudette,ngườicổphầnhóađạichúngMicrosoft,7triệuđô-la;vàMikeMaples3,5triệuđô-la.Ngườitachorằngcótrên2.000nhânviênMicrosoftđãđạtđếnvịtrí“triệuphú”năm1992.ChrisLarson,bạnhọc củaGatesởLakesidevà lập trìnhviênđầu tiêncủaMicrosoft,đếnnăm1992đãcóđủtiềnđểcùngvớimộtnhómnhàđầutư,trongđócócácchủnhânNintendo,đưaragiá100triệuđô-lađềnghịmuađộibóngchàySeattleMariners.

BillGates,ngườiđãlàmnênchuyện,đãvữngchắcyênvịtrongdanhsách400ngườigiàunhấtnướcMỹtheoxếphạngcủaForbes.Trongtạpchíratháng10/1991,GatesđượcxếpthứhaisauôngtrùmgiảitríWernerKluge.ForbesướctínhtrịgiátàisảncủaGateslà4,8tỷđô-lavàKugelà5,9tỷđô-la.Ngàygiaodịchđầutiêncủanăm1992tạiPhốWall,cổphiếuMicrosoftcógiá114đô-lakhiphiêngiaodịchđóngcửa.Cổphiếuđãđượcchiatáchthànhhai thànhbanhiềuthángtrước,vàgiờcòncaogiáhơntrướclúctách.Gatesgiờđâycótrịgiátàisảnướctính7tỷđô-la.Trêngiấytờ, ítra,anhchàngchuyênnghịchngợmmáytínhngàytrướccủaLakeside,ngườiđãmơđếnmộtchiếcmáytínhchotừngnhà,giờđâyđãlàngườigiàunhấtnướcMỹ.

ĐôikhiphảicóngườinhắcBillGatesmớinhớrằnganhlàmộttrongnhữngngườigiàunhấtthếgiới.

“Anhtarõràngkhôngcótínhkhoatrươngsựgiàucó,từxưađếngiờvẫnthế”,lờiDanBricklin,ngườiđãbiếtvàcạnhtranhvớiGatesnhiềunăm.“Tôibiếtnhiềungườinghèohơnanhtarấtnhiềumàlạiphôtrương.Anhtathìkhôngthế.”

VernRaburnnhớlầngặpGatestrướcđókhônglâuởphitrườngPhoenix,Arizona.Gatesmặcquầntâyvàáosơmibìnhthườnghởcổ.Raburnngạcnhiênvềsựgiảndịcủangườibạn.“Đâylàngườigiàuthứnămtrênthếgiới”,lờiRaburn.“Khôngcótùytùng,anhtachỉđimộtmình,chàohỏi‘Khỏekhông?Điănhot-dognhé’.”

Gates, người vẫn đimáy bay hạng thường chứ không đi hạng nhất, giải thích trên tạp chíPlayboynăm1991tạisaoanhkhôngdùngđếnnhữngthứxaxỉnhưxelimousinevàtàixếhaymáybayphảnlựcriêngnhưcácnhàlãnhđạoFortune500.“Nótạonênnếtxấu.Tôinghĩrốtcuộctasẽquenvớinhữngthứđó,vàtasẽtrởnênkhácthường.Tôisợmìnhquenvớiđiềuđó.”

NgườitađãcónhiềuvềcácnhàlãnhđạodoanhnghiệpMỹtựđặtmìnhnhữngkhoảnlươngvàbổnglộckhổnglồtrongkhidoanhthuvàlợitứccủacôngtyhọđangxuốngdốc.Ngườitasẽtrốmắtngạcnhiênkhinghemứclương,chẳnghạn,củanhómcácnhàlãnhđạocáccôngtyxehơiMỹtháptùngtổngthốngBushđếnNhậtBảnđầunăm1982trongpháiđoànthươngmại.LeeIacocca,lãnhđạoChrysler,đạtđược4,5triệuđô-latiềnlươngvàtiềnthưởngnăm1990,nămcuốicùngcôngbốcôngkhainhữngthôngtinnhưthế.HaroldPoling,lãnhđạoFord,đượctrả1,8 triệuđô-la lươngvàtiềnthưởng.VàRobertStempel, lãnhđạoGeneralMotors,nhậnđược5,2triệuđô-latiềnlươngvàtiềnthưởng.DựatheohoạtđộngcủaMicrosoftthìBillGatesphảilàmộttrongnhữngnhàlãnhđạodoanhnghiệpđượctrảcaonhấtnướcMỹ.NhưngmứclươngmàGatesnhậnđượcrấtkhiêmtốn.Năm1991,anhkiếmđược274.966đô-latiềnlươngvàtiềnthưởng,theobáocáocủaMicrosoft,vàGateschỉtrởthànhngườiđượctrảlươngcaothứnămtrongcôngtymình.(MichaelHallman,cựuchủtịchMicrosoftbịsathảinăm1992,lànhàlãnhđạođượctrảlươngcaonhấtcôngtynăm1991vớimứclươngvàmứcthưởngtổngcộnglà604.290đô-la).

Gatesđãnóikhôngbiếtbaonhiêulầnrằnganhkhôngquantâmđếntiềnbạc,cũngkhôngthèmtheodõithịtrườngchứngkhoán.Tiền,anhnói,hiệnkhôngphảivàsẽkhôngphảilàmốibậntâmsovớicôngviệc.

NhữngthídụđầyrẫyvềnhữngkhíacạnhđóchothấyGateslàngườidèdặtthếnàokhiđộngđếnchuyệntiêutiền.NgườibạnHeidiRoizencònnhớlầnđiđếnSeattlecùngGatesđểhọptạikháchsạnSheratonởtrungtâmthànhphốvàtìmkiếmmộtchỗđậuxe.HọđangtrễgiờvàRoizenđềnghịvàobãiđậuxecóngườiphụcvụkháchsạn.

“Ừ,nhưngtốn12đô-lavàkhôngđáng”Gatesbảocô.

“Tôisẽtrả12đô-la”,Roizennói.

“Vấnđềkhôngphảithế”,Gatesđáplại.“Họtínhtiềnđậuxequáđắt.”

Roizennóivềchuyệnđó:“Billlànhưthế”.Nhưnganhtakhônghàtiện,côchobiếtthêm.“Tôichưabaogiờthấyanhtangạitrảtiềnăntốihaynhữngvấnđềkhác.”

Mặcdùkhôngmàngmộtcuộcsốngthờithượnghàonhoáng,Gatescũngkhôngsốngkhắckhổ.Anhcũngchophépmìnhhưởngmộtsốthúvuixaxỉ.Anhcósởthíchrượuchampagneđắttiền,tủlạnhởnhàlúcnàocũngcókhôngdướinămsáuchaiDomPerignon.Vàanhkhôngbaogiờbỏđượcniềmsaymêxehơicaotốc.MặcdùGatesláimộtchiếcLexusđilàmvàvẫncònsởhữuchiếcMustanganhcólúchọctrunghọc,anhvừamuamộtchiếcFerrari348giá100.000đô-la.Cáchđóhainăm,GatesvàPaulAllenmỗingườicómộttrongnhữngchiếcxenhanhnhấtthế giới – chiếc Porsche 959 đời năm 1988, với tốc độ tối đa ước tính 200 dặmmột giờ.(Nhữngchiếcxenàynằmcạnhnhau,phủbụitrongmộtnhàkhohảiquanMỹởSanFrancisco.Porschechếtạochỉ29chiếcchothịtrườngMỹ.Nhữngchiếcxenày,khôngđápứngđượctiêuchuẩnantoànvàônhiễmmôitrườngcủaMỹ,phảinhậpbằngcáchtrốntránhphápluậtvàbịcơquanbảovệmôitrườnggiữlại.Đểvượtquanhữngkỳtrắcnghiệmvađập,ítnhấtbốnchiếcsẽphảibịpháhủy.Vớigiá320.000đô-lamộtchiếc,đóquảlàmộtcuộcthixekhátốnkém.Mỗichiếcxegiờđâycólẽcógiámộttriệuđô-la.Gatesđềxuấtmộtcuộckiểmnghiệmvađậpbằngmôphỏngmáytính,nhưngbộGiaothôngđềnghịxuấtnhữngchiếcxenàyrakhỏinước).

HầuhếtcủacảicủaGates,dĩnhiên,nằmtrongcổphiếuMicrosoftvàvìthếnhạyvớinhữngdaođộngcủaPhốWall.ĐiềunàygiúpgiảithíchtháiđộcủaGatesđốivớigiatàicủamìnhanhta làmgiàutrêngiấytờ.Cuốinăm1991,Gatessởhữu57triệucổphiếucủaMicrosoft,chiếm33%tổngsốcổphầncôngty.Khôngnhữngkhôngđadạnghóaphần lớngia tàicủamình,Gatescònbỏthêmcổphiếuquanhiềunăm.TheoTheInvest/NetGroup,mộtcôngtyởFortLauderdale,bangFlorida,theodõiviệcmuabánnộibộ,Gatesđãbángần300triệuđô-latrịgiácổphầntừlúcMicrosoftcổphầnhóađạichúngnăm1986.Tháng10/1991,chẳnghạn,anhbánkhoảng1%tàisảnvớigiá67,5triệuđô-la.Trướcđótrongnăm,anhthuđược50triệuđô-latiềnmặtkhibán500.000cổphầntrênthịtrườngtựdo.KhôngaibiếtGateslàmgìvớitấtcảsốtiềnmặtnày.NhưngmộtphầntrongđóđượcđổvàocănnhàmớicủaanhmàgiớitruyềnthôngđịaphươnggọiđùalàSanSimeonNorth,gợinhớlâuđàiWilliamRandolphHearstởSanSimeon,bangCalifornia.Cáigiáthườngđượcnhắcđếnnhấtcủacănnhàkỹthuậtcaonàylà10triệuđô-la,nhưngđóchỉlàphỏngđoán.KhôngaingoàiBillbiếtvàanhtakhôngnói.

Năm1984,Gatesnóivớimộtphóngviênvềcănnhàtheoýđồcủaanh,vớicácmànảnhtântiếntrongcáccănphòngcóthểđiềukhiểntrìnhchiếuhìnhảnhvàâmnhạcbằngbộđiềukhiểntừxa.GateslúcấynóirằngcănnhàtươnglaicủaanhsẽđượctrôngcoibằngmộtmáytínhhơigiốngHAL–chiếcmáytínhtrongtácphẩm2001:Mộtcuộcphiêulưukhônggian.

Nhờsựgiàucócủamình,ýđồcủaGatesnhanhchóngtrởthànhhiệnthực.Đượcthựchiệntronghơnmộtnăm,ngôinhànày tọa lạcbênkiabờhồWashingtonsovớinơiGatesđangsống,trongmộtcộngđồngtênMedina,cóthunhậpbìnhquânđầungườicaonhấtquốcgia.Năm1988,Gatesbắtđầumuađứtbảylôđất4mẫuAnh(khoảng1,6ha)lâncậnvớigiá4triệuđô-la.Phầnđấtnàycó140mbờhồ.Tỏratếnhịvớilánggiềngvàdophầnđấtnằmtrênmộtsườnđồidốc,Gatesđãthiếtkếkhoảng80%ngôinhàmìnhdướimặtđất.Nhìntừmặtnước,cănnhànhưmộtkhunhànhỏvớinămcấutrúckhácbiệttrênmặtđất.Khôngcóphầnnàocaoquáhaitầng.Tấtcảcáccấutrúcchínhđềunốivớinhaudướiđất.Vớidiệntíchsinhhoạtđủbaotrùmmộtsânbóngđá,cănnhàdựkiếnhoàntấttrướcnăm1993.Sẽcóbanhàbếp,mộthồbơidài20m,mộtrạpchiếuphim20người,haithangmáy,mộtconsuốinhântạo,mộtbếnthuyền,mộtbãitắmvàmộtcáihồ,mộthộitrườngđủchứa100người,cácvănphòng,mộttrungtâmmáytính,mộtnhàxengầmchứađược28xe,mộtthưviện14.000cuốnsách,mộtphòngtậpthểdụcvàphònggiảitrí.

Ngoàira,nhữngcănphòngchungsẽcónhữngmànảnhtruyềnhìnhđộphângiảicaogắntrêntường.Kháchcóthểchohiệnlênhìnhảnhtừmộtthưviệnđiệntửkhổnglồ,mộtngânhàngdữliệumáytínhchứacáctácphẩmnghệthuậtvàtriếthọclớn.NhữnghìnhảnhsốhóasẽđượclưutrữtrênđĩamáytínhtươngtựnhưđĩaCD.Trongmộtcănphòng,nhữngmànảnhTVnàysẽhiệnthịcảnhnhìntừđỉnhngọnEverestvàobấtcứlúcnàotrongngàyvàvàobấtcứthờitiếtnào.Hệ thống sẽ tíchhợpâmnhạc, âm thanhvàhìnhảnhvào các chương trìnhmáy tính.Kháchcóthểđiềukhiểnbằngmột“đũathần”.Gatesđãnóirằnganhkhôngchỉxâymộtcănnhàmàcònxâymộttrungtâmhộinghịmáytínhđểkhảosátgiớihạncủacôngnghệmáytínhcủahiệntạivàtươnglai.

Gatesthànhlậpcôngtycủariêngmình,InteractiveHomeSystems,muađứttácquyềnđiệntửvớicáctácphẩmnghệthuậtvĩđạinhấtthếgiới.Đầunăm1991,côngtymuaquyềnđiệntửđốivớikhoảng1.000tácphẩmnghệthuậtthuộcsởhữucủaBảotàngnghệthuậtSeattle.CôngtycònđangthươnglượngvớiViệnSmithsonian,NhàtrưngbàynghệthuậtQuốcgiaởLondonvàViệnNghệthuậtChicago.Gatesbiếtrấtrõtiềmnăngthươngmạicủacôngnghệmáytínhmớinày,gọilàtruyềnthôngđaphươngtiện(multimedia).Vàanhkhôngphảilàđốithủduynhấttronglĩnhvực.Cuốinăm1991,EastmanKodakCompanymuaImageBank(Ngânhànghình

ảnh),nhàcungcấpảnhchụplớnnhấtquốcgia.Microsoftcũngđangtìmcáchmuacôngtyhìnhảnhnày.VàGatescũngtiếnđượcmộtbướctrongcuộccạnhtranh.Năm1991,MicrosoftmuamộtphầnlớnDorlingKindersleyLtd.,nhàsảnxuấtbảnsáchLondonnổitiếngvớiloạtsáchCách thứccác sựvậthoạtđộng.Gatesnói rằnganhcho rằng lĩnhvựcấn loátđiện tử sẽ làngànhtrịgiá1tỷđô-lađếncuốithậpkỷ.CácđốithủcạnhtranhđãchorằngGatessẽthốnglĩnhcảlĩnhvựcnàynữa.

CănnhàGatesđangxâydựngsẽcóbaphòngngủ trẻem,cũngnhưmộtphòngchovúem.Gatesluônluôntínhtoántrước.Nhưngđếnlúcnàyanhvẫnlàmộttrongnhữnggãđộcthânsánggiánhấttrongnước.ĐôikhiGatesbịbaovâybởinhữngphụnữmuốntántỉnhanh.MộtphụnữlàthànhviêncâulạcbộMensa,hộinhữngngườicóchỉsốthôngminhcao,viếtthưchoGateshỏivềphầnmềmchomáyMacintoshcủacô.GateskhôngchỉgửiphầnmềmmàcòngặpcôởAtlantađểđichơitốitrongthànhphố.MộtphụnữkhácởMicrosoftgửichoGatesmộtbứcthưđiệntửmờiăntrưa.LàmộtnhânviêncấpthấpởtrungtâmthôngtinMicrosoft,côkhôngmongnhậnđượchồiâm.

ThếnhưngGatesđãhồiâm,báochocôrằnganhrấtbậnlúcấynhưngsẽliênlạc.Nhiềuthángsau,côđượctinGatesbằngthưđiệntử:“Ngàymaiđượckhông?”

NgườinhânviênchởGatesđiăntrưaởmộtnhàhànggầnđótrênxemôtôcủacôvàtrongvàithángsauđóhaingườiđikhiêuvũnhiềulầntạimộtsốhộpđêmthờithượngởSeattle,thườngmỗitốihọđinhiềucâulạcbộ.

“Tôinghĩanhtalàngườihấpdẫnnhấtmàtôitừnggặp”,nữnhânviênnàynhớlại.

DanGraves,nhàcựuquảnlýxuấtkhẩucủaMicrosoft,rờicôngtynăm1991,cònnhớlạibuổitốivớiGatestạicănnhàgỗtrênnúiAlpscủaPháptrongmộtcuộchọpkinhdoanhquốctế.Gatesbayđếnbằngtrựcthăng.“Chúngtôitiệctùngsuốtđêm,tấtcảmọingười”,Graveskể.“Khitôirangoàilúc5giờsángtôisuýtgiẫmlênGatesđangnằmvớimộtphụnữtrênbãicỏ.”

Trongvàinămqua,GatesđãcómộtcuộctìnhgiánđoạnvớimộtnhàquảnlýsảnphẩmcủaMicrosofttrongbộphậntiếpthị.Cảhaikhôngainóivềmốiquanhệấy.

Vìanhxuấtthântừmộtgiađìnhnềnếpvớicácgiátrịtruyềnthống,nhữngbạnbèthânthiếtđinhninhrằngGatescuốicùngsẽcướivợvàcócon.“Giađìnhlàmộtphầnquantrọngcủaanhấy”,lờiPaulAllen.“Tôikhôngmuốnthúcépanhtanhưngtôimongmộtngàynàođóanhtacógiađình.”

ChínhGatescũngnóianhdựđịnh lậpgiađình trướcnăm1995.Vàanhcũngmongcócon.NhưngGatescũngcónóinhữnglờikháthiếutưcáchlàmbốtrongnhữngnămấy.SaumộtdiễnđànmáytínhcánhânởTucson,bangArizonahainămtrước,Gatesuốngbiavớinămsáungườiquentrongngànhvàcâuchuyệnchuyểnhướngsangsốngườitrongngànhđanglậpgiađình.Gates,saumộtlúcimlặng,độtnhiêncấtlời:“Trẻconlàmộtrắcrối.”

“DùBillmuốncócon,anhtacólẽkhôngthểchịuđựngđượcchuyệnđó”,lờiVernRaburnbạnanh,nhớlạimộtcuộcnóichuyệnvớiGatesnăm1990,khiGatesđếnPhoenixđểgiúptổchứcsinhnhậtthứ40choanh.

“Anhsửngsốtvềviệcbốmẹmìnhđãngoài60”,lờiRaburn.“Anhtakhônghìnhdungđượcđiềuđóvàđólàanhtacốgiữlấycáituổilênchíncủamình…Đólàkhíacạnhbuồncườitronganhta.Đólàđiềumàbạnkhôngtìmthấyởhầuhếtmọingười.Đólàlýdotạisaoanhtakhôngmuốnlậpgiađình,bởivìbạnkhôngthểchíntuổimàlậpgiađình.Khibạnlậpgiađình,bạntrởthànhbốmẹmình.”

NếuGatesthỉnhthoảngmangtheotrongmìnhsuynghĩvàtháiđộcủamộtđứabé,tacóthểthấyrõnhấttháiđộấyquaniềmsaymêtròchơicủaanhta.ThángBảyhàngnămanhtalạitổchứcmộtkỳhộikhổnglồgọilàMicrogamestạikhunhàcủagiađìnhởKênhHoond,mộtloạitròchơigiảitrímàanhtachơilúcnhỏtạiCheerio.Khoảng100bạnbèvàkháchkhứatrongngànhtranhgiànhcácgiảithưởng.Gatesvàgiađìnhmìnhgiámkhảo.Mỗinămtròchơicómộtchủđềkhácnhau.Cáchđâyvàinăm,chủđềlàdulịchPhichâu.CóđủthứgiảithưởngtừbáoPhichâuđếnốngphóngphitiêu.Gatestừngchởmộtxesáutấncátvềđểxemaixâylâuđàicáttàinhất,Mcrogameskếtthúcbằngtiếtmụcnhữngngườithamdựsángtácvàtrìnhdiễnmộtbàihátrap.Đólàbữatiệcsinhnhậtkiểutrẻcondànhchongườilớn–vớingườiđầutròlàchủtịchBill.

Gatescòntổchứcmộtbữatiệckháchàngnămlớnhơnnhiềuchonhânviên.Tháng8/1991,gần10.000nhânviênđếnpicnichàngnămcủaMicrosofttạimộtcôngviêndướichândãynúiCascadephíađôngtrụsởRedmond.Nhưng linhđìnhhơnnữaphảikể tiệcGiángsinhhàngnăm.Năm1990,nóđượctổchứcởTrungtâmHộinghịTiểubangWashingtonmớimởrộnghơn15.000métvuông.

Trongkhitinhthầnlàmviệcởhầuhếtcácbộphậnđềucao,nhânviênvẫnphànnànvềnhịpđộcấp trên yêu cầu, nhất là những người làm việc ở phần triển khai. Tinh thần làm việc ởMicrosoft khôngmấy thay đổi qua nhiều năm. Một doanh nhân nổi tiếng ở Eastside, nơiMicrosoftđóngtrụsở,nóirằngônggặprấtnhiều“góaphụWindows”.

“HọđùavớinhaurằngBilllậpgiađình.Khiấychúngtarốtcuộcsẽgặpcácôngchồngmình”,ôngkể.“NhữngbàvợnàychorằngBilllàmộttaymọtsáchchẳngbiếttrântrọngcuộcsốngđíchthựccủaconngười.MicrosoftlàmnhữngchuyệnđiênrồnhưbảonhânviênphảicómặtởHawaiingàyhômsau.Trongthờibuổihaivợchồngnuôiconnhưhiệnnay,điềuđóquảlàgaygo.MicrosoftcoingườixemMicrosoftnhưcóýthùđịchvớigiađình.Đólàchỗthíchhợpcholoạingườitrẻtuổi,độcthânvàcốnghiến.KhicácnhânviênMicrosoftcótuổi,ngàycàngcónhiềucăngthẳnghơngiữachếđộlàmviệcvànhữngngườibắtđầuchămlogiađình.Nhưnghọởlạivìcácchếđộcổphiếu.Họkiếmđượcquánhiềutiền.”

IdaCole,nữchủ tịchđầu tiêncủaMicrosoft, cònnhớGateshoạchđịnhmột cuộchọpnăm1990chocácnhàlãnhđạotrongdịpNgàylễcủaMẹ.

“Hầuhếtnhữngngườiđóđềuđãlậpgiađình,hầuhếthọlàcha.Córấtnhiềulờithanphiền”,Colenói.“NhưngBillvẫntổchức.Anhđểmặctấtcảhọravềbuổitrưachủnhậtđểhọnghỉtrưacùnggiađình…Billthươngmẹ.Chuyệnđókhôngailạ.Nhưngcôngtyluônluônchiếmlấyphầnưutiênhàngđầuvớianhấy.TôidámchắcanhấykhônghềnghĩrằngtổchứchọptrongNgàylễcủaMẹsẽlàmộtmốibănkhoăncủamọingười.”

Gatestiếptụctheodõisátsaonhịptimcủacôngtyvàmọiquyếtđịnhquantrọngđềuthôngquaanh.Đầunăm1992,GatessathảiMichaelHallman,chủtịchMicrosoftchưađầyhainăm,trongmộtcuộctáitổchứccôngtyquantrọng.Hallman,mộtcựulãnhđạocủaIBMvàvềsauvớiBoeing,khônghoànthànhcôngviệc,Gatesnóitoạcvớicácphóngviên.HallmanđãthayJonShirley,ngườivềhưunăm1990.Trongđàcảitổ,Gatestuyênbốmộtchếđộtamhùnggiờđâysẽthaychochứcchủtịch.AnhnóiMicrosoftđãlớnđếnđộkhôngmộtngườinàocóthểđảmđươngđượcnhiệmvụ.Thayvìtìmbênngoàicôngty,GateschọnbangườibạnthânvàcácnhàlãnhđạoMicrosoft–SteveBallmer,MikeMaplesvàFrankGaudette–làmnhữngngườinắmquyềnthayHallman.

Mặcdùcácnhàphântíchngạcnhiênvềnướccờnày,nóchothấyGatesvẫncònkiểmsoátrấtchặtchẽ.Vàđólàđiềuthuậntạicácnhàđầutư.CổphiếuMicrosofttăngdần5đô-lavàongàycôngbốcuộccảitổ.

KhôngthểtưởngtượngđượcmộtMicrosoftkhôngcóGatesnắmquyền.Nhữngngườibiếtanhnhiềunhấtnóirằnganhđanghăngháihơnbaogiờhếtvàchừngnàoanhtacònnắmquyền,Microsoftsẽkhôngthểbịđedọaởvịtrícôngtyphầnmềmhàngđầuthếgiới.

“Chúngtôibiếtchúngtôiđangnỗlựcđiđếnđâuvàchúngtôicònphảiđirấtxa”,Gatesnói

trongmộtcuộcphỏngvấngầnđâytạivănphòngkhiêmtốncủaanh.MộtkhungcửasổlớnnhìnrakhutrụsởMicrosoftđồsộ.NhưngBillGateskhôngphảilàloạinhàlãnhđạobỏthờigianquýbáurađểngắmcảnh.

“Bạnphảitrôngchừngsựtuộtdốc”,anhtiếplờiđểđáplạicâuhỏivềcảmgiáccủamộtchủtịchcôngtyphầnmềmlớnnhấtthếgiới.“Ýtôilà,chúngtôikhôngđứngđầuvềmạng,hayvềbảngtính,hayxửlývănbản.Máytínhchẳngphảirấtdễsửdụng.Chúngtachưađếnmứcđộcóthôngtinởđầungóntay…Chúngtôikhôngđứngđầu.Vâng,doanhthucủachúngtôilớnhơnmọicôngtykhác,nhưngnếuchúngtôikhôngchạynhanhvàlàmtốtmọichuyện…”

Giọnganhkéodài,bỏlửngcâunói.Gatesđứngdậyvàbướcđếnbênbànđểtrởlạicôngviệc.“Hãytintôi”,anhnóikhikếtthúccuộcphỏngvấn,“nhìnracửasổvàtựmãnkhôngphảilàgiảiphápđểthúcđẩymọiviệc…Chúngtaphảiluôngắngsức.”

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach