ΝΕΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ
Πς γεννιονται τα στρα; Πς παργουν τις τερστιες ποστητες ενργειας που εκλουν; Τι εναι αυτ που καθορζει τη µετπειτα εξελικτικ τους πορεα και τι εδους αστρικ λεψανο θα αφσουν πσω τους µε τον θνατ τους; Η προσπθεια να απαντηθον τα ερωτµατα αυτ, αλλ και πολλ λλα, αποτελε την αφετηρα για να συναρπαστικ ταξδι «Στα µονοπτια των στρων», τη να ψηφιακ παραγωγ του Ευγενιδεου Πλανηταρου. Πρκειται για να συναρπαστικ ταξδι στον χρο και στον χρνο, που θα µας αποκαλψει τι στα µονοπτια των στρων του Γαλαξα µας, αλλ και κθε λλου γαλαξα, δεν θα βροµε ναν ρεµο και αναλλοωτο κσµο, αλλ τις συχν βαιες φυσικς διεργασες µιας αναης γνεσης και καταστροφς. Πραγµατικ, χρη στην προδο της αστρονοµικς ρευνας και της διαστηµικς επιστµης, χρη στην εξλιξη των οργνων και εργαστηρων που διαθτουµε, οι θαυµαστο, παρξενοι κσµοι του Γαλαξα µας παρελανουν µπροστ στα κθαµβα µτια µας.
Λεωφ. Συγγρο 387 - 175 64 Π. Φληρο, τηλ. 210 9469600, fax: 210 9430171, e-mail: puplic@eugenfound.edu.gr, http://www. eugenfound.edu.gr
ΙΟΝΥΣΗ Π. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΥ
ιευθυντ Ευγενιδεου Πλανηταρου
ΑΛΕΞΗ Α. ΕΛΗΒΟΡΙΑ
Αστρονµου Ευγενιδεου Πλανηταρου
8. Κκκινοι γγαντες και σπροι ννοι .................................................................................83
9. Αστρικς εκρξεις και αστρικ λεψανα .......................................................................93
10. Μαρες τρπες ..............................................................................................................................103
3. Ταξιδεοντας στον Γαλαξα ....................................................................................................33
 
στηµονικς επιµρφωσης του κοινο της χρας µας, την γνωστοποηση των επιτευγµτων της
επιστµης και της τεχνολογας στο ευρ κοιν και την εξοικεωση του κσµου µε τη φση της
επιστηµονικς ρευνας.
Ο «Οδηγς» αυτς, πως και οι προηγοµενοι, αποσκοπε στην παρουσαση περισστερων πρ-
σθετων πληροφοριν απ’ σες θα ταν δυνατν να παρουσιαστον σ’ να σενριο 40 λεπτν.
Ακµη και σ’ αυτν την περπτωση, δεν εναι δυνατν να δσουµε λες τις πιθανς απαντσεις
και πληροφορες που σως κποιος θα θελε να µθει γρω απ τα διφορα θµατα που παρου-
σιζονται. Παρ’ λα αυτ ελπζουµε τι το περιεχµεν του θα βοηθσει τους επισκπτες µας να
αποκοµσουν µεγαλτερα οφλη απ την εµπειρα τους στη διρκεια της παρστασης.
Κλενοντας θλω να ευχαριστσω τον φλο και συνδελφο Αλξη εληβορι για την βοθει
του στη συγγραφ του «Οδηγο» αυτο, καθς επσης και για την επιµλεια που εχε στην επι-
λογ των φωτογραφιν και για τις επεξηγηµατικς τους λεζντες. Ευχαριστες οφελω τλος
και σε λους του φλους-συνεργτες της δηµιουργικς µας οµδας που συµµετεχαν στην δι-
αµρφωση της νας µας παρστασης και των οποων τα ονµατα παρατθενται στην τελευταα
σελδα του παρντος «Οδηγο», καθς επσης και τους συναδλφους του Εκδοτικο Τµµατος
οι οποοι δηµιοργησαν µιαν ακµη ευπαρουσαστη κδοση.
ιονσης Π. Σιµπουλος
ιευθυντς Ευγενιδεου Πλανηταρου
Πρλογος
Κθε βρδυ, ταν χει ξαστερι, κοιτζοντας ψηλ στον ουρνιο θλο τα πντα µοιζουν γαλ-
νια και ειρηνικ. Κι µως, εν µποροσαµε να ταξιδψουµε στο αχανς ιστηµα, δεν θα βρσκα-
µε ναν ρεµο και αναλλοωτο κσµο, αλλ αντθετα τις συχν βαιες φυσικς διεργασες µιας
αναης γνεσης και καταστροφς. Πραγµατικ, χρη στην προδο της αστρονοµικς ρευνας και
της διαστηµικς επιστµης, χρη στην εξλιξη των οργνων και εργαστηρων που διαθτουµε,
οι θαυµαστο, παρξενοι κσµοι του Γαλαξα µας παρελανουν µπροστ στα κθαµβα µτια µας.
Η να µας παρσταση µε την οποα γιορτζουµε τα δκα χρνια του Νου Ψηφιακο Πλανηταρ-
ου του Ιδρµατος Ευγενδου, εναι να ταξδι στα µυστικ «Μονοπτια των στρων» του Γαλαξα
µας. εν εναι φυσικ δυνατν να αποδοθε µε λγια η εικνα του Γαλαξα µας: δεκδες δισε-
κατοµµρια στρα, κτρινα, κκκινα, µπλε, διπλ και πολλαπλ, αστρικ σµνη, νεφελµατα και
σφαιρωτ σµνη, αποτελον µια τερστια συγκντρωση µε υλικ 200 περπου δισεκατοµµυρων
στρων σαν τον λιο.
 πως ταν εµφανς στους περπου 3 .000.000 θεατς που χουν παρακολουθσει τα τελευ ταα
10 χρνια τις νες µας ψηφιακς παραστσεις, το βασικ πλεονκτηµα του Νου Ψηφιακο
Πλανηταρου εναι η δυναττητ του να δηµιουργε την ασθηση της ενσωµτωσης στον εικο-
νικ χρο, την ασθηση δηλαδ τι ο θεατς βρσκεται πραγµατικ στον προβαλλµενο κσµο,
περιβαλλµενος απ τις εικνες και τους χους του.
Το Νο Ψηφιακ Πλανητριο, εναι να απ τα µεγαλτερα και καλτερα εξοπλισµνα ψηφιακ
πλανητρια στο κσµο και διαθτει λες τις δηµιουργικς και τεχνικς δυναττητες που πα-
ρχουν τα σγχρονα οπτικοακουστικ µσα και οι νες τεχνολογες, συνδυζοντς ‘τες για να
αφηγηθε την ιστορα της επιστµης µ’ ναν συναρπαστικ τρπο. Ο ρλος του Νου Ψηφιακο
 
 
Ποιοι εναι οι νµοι που διπουν τη «λειτουργα» του Σµπαντος στο σνο- λ του; Αποφεγοντας την ιστορικ ανασκπηση της προσπθειας του αν-
θρπου να κατανοσει τον κσµο και τα φυσικ φαινµενα, η οποα ξεκνη- σε απ' τους αρχαους λληνες φυσικος φιλοσφους, µεταφερµαστε στις
αρχς του προηγοµενου αινα, ταν η Γενικ Θεωρα της Σχετικτητας δεν εχε διατυπωθε ακµα, σε µια εποχ κατ την οποα σµφωνα µε την κοιν
αποδεκτ κοσµοθεωρα, το Σµπαν ταν σταθερ, αινιο και αµετβλητο.
 να καθαρ «Νευτνειο» Σµπαν, που κυριαρχοσε η κλασικ µηχανικ και η βαρυτικ θεωρα του Νετωνα.
1. Η Εξλιξη του Σµπαντος
 
ων της Γενικς Σχετικτητας αναδεικνει και δυ-
ναµικς λσεις, µε λλα λγια «επιτρπει» την
παρξη ετε διαστελλµενων ετε συστελλµενων
συµπντων, ο Ανστιν προσπθησε «τεχνητ» να
τις «ακυρσει» εισγοντας στις εξισσεις του
ναν ακµα ρο, γνωστ σµερα ως κοσµολογικ
σταθερ. Η κοσµολογικ σταθερ αντιπροσπευε
µια µορφ ενργειας που διαπτιζε λο τον χρο,
και η οποα εχε την παρξενη ιδιτητα να «εξου-
δετερνει» την ελκτικ επδραση της βαρτητας
που τεινε να το συρρικνσει, ακριβς κατ τ-
τοιο τρπο, στε να οδηγε σε να στατικ Σµπαν.
Σιγ-σιγ µως η εικνα των επιστηµνων για το
Σµπαν αρχζει να αλλζει.
σκνιο, οι επιστµονες «αναγκζονται» να κα-
ταφγουν σε ορισµνες «βσιµες παραδοχς»,
που απλοποιον µε κποιο τρπο τους υπολογι-
σµος τους. Προκειµνου, λοιπν, να εφαρµοσθε
η να αυτ βαρυτικ θεωρα στο «λο» Σµπαν,
απαιτοσε µια θεµελιδη παραδοχ αναφορικ
µε τον τρπο που η λη κατανµεται εντς του.
Η απλοστερη απ’ αυτς ταν η υιοθτηση του
επονοµαζµενου Κοσµολογικο Αξιµατος, η
κλµακες η κατανοµ της λης στο Σµπαν ε-
ναι παντο και προς κθε κατεθυνση η δια, µε
λλα λγια τι το Σµπαν εναι οµοιογενς και
ιστροπο. τσι, ο Ρσος µαθηµατικς Alexander
Friedmann  (1888-1925) δηµοσιεει το 1922 και
το 1924 λσεις των εξισσεων της Γενικς Σχε-
τικτητας, οι οποες αντιστοιχον σε µη στατικ Σµπαντα. Οτε µως ο Ανστιν οτε καννας
λλος θα ενδιαφερθε ιδιατερα για το επιστη- µονικ ργο του Friedmann, ο οποος θα πεθνει
ναν χρνο αργτερα απ τφο, µην χοντας τη δυναττητα να υποστηρξει και να γνωστοποι-
σει ευρως τις θεωρες του. Ανεξρτητα απ
τον Friedmann, ο Βλγος αστρονµος και ιερας
Georges Lemaître (1894-1966) θα καταλξει το
1927 στο διο ακριβς συµπρασµα, εν 4 χρ- νια αργτερα θα προχωρσει ακµη περισστερο,
διατυπνοντας την ποψη τι το Σµπαν προλ-
θε απ να υπρπυκνο και υπρθερµο «αρχγονο
Ο Βλγος αστρονµος Georges Lemaître.
Και ττε ο λµπερτ Ανστιν (1879-1955), η κο-
ρυφαα σως επιστηµονικ δινοια λων των
εποχν, χοντας δη απ το 1905 δσει το ναυ- σµα για την ανπτυξη της Κβαντικς Φυσικς
µσα απ την εξγηση του φωτοηλεκτρικο φαι- νοµνου, χοντας δη µεταβλει ριζικ την αντ-
ληψ µας για τον χρο, τον χρνο, την λη και την ενργεια, µε την Ειδικ Θεωρα της Σχετικ-
τητας, περπου 10 χρνια αργτερα αναµρφωσε
πλρως και την εικνα µας για τη βαρτητα. Και πραγµατικ, µε τη δηµοσευση της Γενικς Θεω-
 ρας της Σχετικτητας το 1916, ο Ανστιν δω- σε την αφορµ για µια επιστηµονικ επανστα-
ση, ο απηχος της οποας κρατ µχρι σµερα.
Μσα σε αυτ το νο θεωρητικ πλασιο, ο χρος και ο χρνος παουν πλον να εναι εκενες οι
απλυτες και «καµπτες» δοµς της κλασικς, νευτνειας φυσικς, µσα στις οποες
υλοποιονται, ανεπηραστα απ’ αυτς, τα φυσικ φαινµενα, και η βαρτητα
παει να εναι απλ αυτ η µυστηρι-
δης δναµη που λκει να σµα, δρ- ντας ακαριαα απ απσταση. Αντθετα,
µσα απ µια σειρ πολπλοκων και ιδιατερα δσκολων στην επλυσ τους
εξισσεων, ο Ανστιν περιγρφει τη βαρτητα ως την καµπλωση που προ-
καλε η παρουσα της λης στη δοµ
του τετραδιστατου χωροχρνου. Και ο χωροχρνος, δυναµικς πλον και
χι απλυτος, καθορζει µε τη σειρ του την τροχι κθε αντικειµνου που
κινεται εντς του, απ αυτν ακρι-
βς τον βαθµ της καµπλωσς του. πως το θεσε αρκετ χρνια αργτερα ο φυσικς John
Wheeler   (1911-2008),  «η λη υπαγορεει στον
 χωροχρνο πς θα καµπυλωθε και ο βαθµς κα-
 µπλωσης του χωροχρνου υπαγορεει στην λη
πς θα κινηθε» .
Παρλο, µως, τον «οργασµ» των νων επανα-
στατικν ιδεν που αναπτσσονταν την εποχ εκενη µσα στα πλασια της κ βαντικς φυσικς,
δηλαδ της φυσικς του µικρκοσµου, οι αντιλ-
ψεις της επιστηµονικς κοιντητας για το Σµπαν παρµεναν ανεξγητα συντηρητικς. Μσα σε αυτ
το γενικτερο κλµα απρριψης µιας κοσµολογι- κς εξλιξης, και αυτς ακµη ο Ανστιν, ταν
αδνατο να µενει ανεπηραστος. Πιστεοντας
και ο διος ακρδαντα σε να στατικ Σµπαν και
 
στις οποες θεµελιθηκε η Θεωρα της Μεγλης
 κρηξης εχαν πλον τεθε.
τοποριακς µελτες κορυφαων ερευνητν πως
οι Friedmann, Lemaître, Howard Robertson 
(1903-1961), Arthur Walker   (1909-2001), George
Gamow  (1904-1968), Ralph Alpher   (1921-2007),
Robert Herman (1914-1997) και πολλν λλων,
ρχισε σιγ-σιγ να αποκρυσταλλνεται η «κλα-
σικ» µορφ της νας θεωρας. Σµφωνα µ’ αυ-
τν, εν «προβλλουµε» την κοσµικ ταινα της
εξλιξης του Σµπαντος προς τα πσω, ταν οι
γαλαξες βρσκονταν πλησιστερα ο νας µε τον
λλον, ταν το διο το Σµπαν γινταν ολονα και
νετερο, ολονα και θερµτερο, ταν η δια η λη
µποροσε να υπρξει µνο ως µια υπρθερµη
«σοπα» στοιχειωδν σωµατιδων, θα φτσουµε
σε να «σηµεο» που η πυκντητα και η θερµο-
κρασα του γνονται πειρες, που ο χρος και
ο χρνος παουν να χουν νηµα. Πρκειται για
τη στιγµ της Μεγλης κρηξης, που πριν απ
σχεδν 14 δισεκατοµµρια χρνια δηµιοργησε
τον διο τον χρο και τον χρνο, καθς και λη
την λη και την ενργεια που εµπεριχει. Απ τη
στιγµ αυτ και µετ, το Σµπαν συνεχζει να δια-
στλλεται µε επιβραδυνµενο ρυθµ εξαιτας της
βαρτητας που τενει να «φρενρει» την επκτασ
του, εν η θερµοκρασα του συνεχς µεινεται.
Με εξαρεση τα πρτα κλσµατα του δευτερολ-
πτου µετ την «εµφνισ» του, η θεωρα της Με-
γλης κρηξης περιγρφει µε µεγλη ακρβεια τη
µετπειτα εξλιξ του, ανλογα ββαια µε τη συ-
νολικ ποστητα λης-ενργειας που εµπεριχει,
η οποα παρλληλα προσδιορζει και τη συνολικ
του καµπυλτητα.
χει µηδενικ καµπυλτητα και περιγρφεται απ
τη γνωστ σε λους Ευκλεδεια γεωµετρα. να
ττοιο Σµπαν θα διαστλλεται επ’ πειρο, η τα-
χτητα διαστολς του, µως, σε πειρο χρνο θα
πλησιζει το µηδν. Εν η πυκντητα λης του
Σµπαντος εναι µεγαλτερη απ την κρσιµη πυ-
κντητα, ττε το Σµπαν εναι κλειστ, χει δηλα-
δ θετικ καµπυλτητα και η γεωµετρα που το
περιγρφει εναι σφαιρικ, εν ο ρυθµς διαστο-
λς του θα µηδενιστε σε πεπερασµνο χρνο και
θα ακολουθσει συστολ. Τλος, εν η πυκντητα
του Σµπαντος εναι µικρτερη απ την κρσιµη
πυκντητα, ο ρυθµς διαστολς του µεινεται
συνεχς, αλλ δεν µηδενζεται ποτ. Σ’ αυτ την
περπτωση το Σµπαν εναι ανοικτ, η γεωµετρα
του εναι υπερβολικ και το Σµπαν χει αρνητικ
καµπυλτητα, πως η επιφνεια µιας σλας.
Παρλο που δεν γνωρζουµε µε µεγλη ακρβεια
την πραγµατικ µση πυκντητα της λης του Σ-
µπαντος, γνωρζουµε πλον τι αυτ πρπει να
βρσκεται πρα πολ κοντ στην κρσιµη τιµ της
και ως εκ τοτου τι το Σµπαν εναι εππεδο. Σ-
µερα, γνωρζουµε επσης τι οι βασικς µορφς
 
 
µπαντος εµπδισε τον σχηµατισµ βαρτερων πυ- ρνων, οι οποοι θα σχηµατισθον αρκετ αργτε- ρα στο εσωτερικ των στρων. Οι ποστητες µως αυτν των αρχγονων πυρνων, που χουν µετρ- σει οι αστρονµοι, βρσκονται πολ κοντ σ’ αυτς που προβλπει η θεωρα της Μεγλης κρηξης.
Η τυχαα ανακλυψη το 1965 απ τους φυσικος  Arno Penzias (1933-) και Robert Wilson (1941-) της κοσµικς µικροκυµατικς ακτινοβολ- ας υποβθρου  (Cosmic Microwave Background Radiation, CMBR) αποτλεσε την τρτη θεµελιδη παρατρηση, πνω στην οποα στηρζεται η θεω- ρα της Μεγλης κρηξης. Γιατ, ακµη και µετ την εποχ της αρχγονης πυρηνοσνθεσης, το Σ-
µπαν εξακολουθοσε να εναι τσο θερµ, στε
η λη ταν πλρως ιονισµνη και αποτελονταν
απ ελεθερα ηλεκτρνια και ελαφρες ατοµικος
πυρνες. Γι’ αυτ και τα φωτνια της ηλεκτροµα-
γνητικς ακτινοβολας σκεδζονταν συνεχς απ’
αυτ τα φορτισµνα σωµατδια και δεν µποροσαν
να διαφγουν ελεθερα στο ιστηµα, µε λλα
λγια το Σµπαν ταν αδιαφανς στην ηλεκτρο-
µαγνητικ ακτινοβολα. ταν µως η ηλικα του
φτασε τα 380.000 χρνια και η θερµοκρασα του
µειθηκε «σο πρεπε», τα πρωτνια ενθηκαν µε
τα ηλεκτρνια, σχηµατζοντας ουδτερο υδρογ-
νο, «αποδεσµεοντας» τσι την ηλεκτροµαγνητικ
ακτινοβολα απ την λη.
Η τυχαα ανακλυψη της κοσµικς ακτινοβολας υποβθρου απ τους Arno Penzias και Robert Wilson το 1965, επι-  βεβαωσε το υπρθερµο παρελθν του Σµπαντος (Bell Labs).
λα, η βαρυονικ λη, η σκοτειν λη και η σκο-
τειν ενργεια. Η ακτινοβολα αποτελεται απ
σωµατδια χωρς µε ελχιστη µζα, τα οποα κι-
νονται µε ταχτητες σες παραπλσιες µ’ αυτν
του φωτς, πως τα φωτνια και τα νετρνα, εν
η βαρυονικ λη αντιστοιχε στη «συνηθισµνη»
λη που βλπουµε γρω µας, η οποα συνσταται
απ πρωτνια, νετρνια και ηλεκτρνια. Η σκο-
τειν λη εναι µια γνωστης µορφς λη, που
δεν αλληλεπιδρ µε την ηλεκτροµαγνητικ ακτι-
νοβολα και η οποα, πως θα δοµε, εναι απα-
ρατητη για τον σχηµατισµ των δοµν µεγλης
κλµακας στο Σµπαν, εν η σκοτειν ενργεια
εναι µια εξσου γνωστη µορφ ενργειας που
προκαλε την επιταχυνµενη διαστολ του και η
παρξ της ανακαλφθηκε το 1998. Με βση τη
µορφ λης-ενργειας που κθε φορ «κυριαρ-
χε», καθορζοντας την εξλιξη του Σµπαντος, οι
κοσµολγοι διαιρον την ιστορα του Σµπαντος
σε 3 κοσµικς «εποχς». τσι, απ τη γννησ του
και για τα επµενα 50.000 χρνια, κυραρχη µορ-
φ λης-ενργειας ταν η ακτινοβολα, και το Σ-
µπαν δινυε την Εποχ της Ακτινοβολας. Στη
συνχεια, κατ τη διρκεια της Εποχς της λης,
κυριρχησε η λη, εν τα τελευταα 3-4 δισεκα-
τοµµρια χρνια διανουµε την Εποχ της Σκο-
τεινς Ενργειας.
µσα απ ορισµνες θεµελιδεις αστρονοµικς
παρατηρσεις. Η πρτη απ’ αυτς πραγµατοποι-
θηκε το 1929 απ τον Αµερικαν αστρονµοEdwin
Hubble (1889-1953), ο οποος κατφερε να απο-
δεξει τη διαστολ του Σµπαντος, συνειδητοποι-
ντας τι οι γαλαξες αποµακρνονται απ εµς
µε ταχτητες ανλογες της απστασς τους. Αυτ
φυσικ δεν σηµανει τι κατχουµε κποια ιδια-
τερη θση στο Σµπαν, αφο οπουδποτε αλλο
και αν βρισκµασταν, θα παρατηροσαµε ακριβς
το διο πργµα. Το αναµφισβτητο αυτ γεγονς
υποχρωσε τον Ανστιν να αποσρει απ τις εξι-
σσεις της Γενικς Σχετικτητας την κοσµολογικ
σταθερ, παραδεχµενος τι η εισαγωγ της ταν 
«η µεγαλτερη γκφα της ζως του».  σως, µως
και να µην ταν...
 
15
της CMBR κρβει µσα της µικροσκοπικς θερ- µοκρασιακς διακυµνσεις, οι οποες, πως θα δοµε, θεωρονται κοµβικς σηµασας απ τους επιστµονες που προσπαθον να κατανοσουν τον σχηµατισµ των δοµν µεγλης κλµακας. Για τα επιτεγµατ τους αυτ, οι John Mather  (1946-) και George Smoot (1945-), οι επικεφα- λς ερευνητς της οµδας του COBE, τιµθηκαν µε το Νµπελ Φυσικς το 2006.
Παρλες, µως, τις εντυπωσιακς της επιτυχες, η θεωρα της Μεγλης κρηξης εναι ατελς, καθς µα σειρ απ θεµελιδη ερωτµατα παραµνουν αναπντητα. Για παρδειγµα, γιατ το Σµπαν εναι
οµοιογενς και ιστροπο σε µεγλες κλµακες; Πο οφελεται η εµφανς ανοµοιοµορφα που πα- ρουσιζει στις µικρς κλµακες; Με λλα λγια, ποιος εναι ο φυσικς µηχανισµς που δωσε το ναυσµα για τον σχηµατισµ των πρτων στρων και γαλαξιν; Και τρτον, πο οφελονται οι µι- κροσκοπικς θερµοκρασιακς διακυµνσεις που ανιχνεθηκαν στην CMBR; Η σγχρονη απντηση των επιστηµνων σε αυτ τα 3 ερωτµατα, καθς και σε κποια λλα των οποων η παρουσαση υπερβανει τους στχους αυτο του Οδηγο, προ- κπτει µσα απ την ανπτυξη µιας νας κοσµο- λογικς θεωρας, αλλ και µε τ η «συνδροµ» της σκοτεινς λης.
14
Με λλα λγια, η κοσµικ ακτινοβολα υποβθρου εναι το πλον αρχγονο φως που µποροµε να ανιχνεσουµε στο Σµπαν, η θερµικ αναλαµπ του υπρθερµου παρελθντος του, η οποα απε- λευθερθηκε µλις 380.000 τη µετ τη Μεγλη  κρηξη, προτο δηλαδ σχηµατισθον τ α πρτα στρα και οι πρτοι γαλαξες. Καθς, µως, το νεαρ Σµπαν συνχισε να διαστλλεται και να ψχεται, το αρχγονο αυτ φως χανε συνεχς ενργεια και το µκος κµατος που του αντιστοι- χοσε συνεχς «ξεχελωνε», φτνοντας σµερα να αντιστοιχε στο µικροκυµατικ τµµα της ηλε- κτροµαγνητικς ακτινοβολας. Αυτ η αρχγονη ακτινοβολα εναι εντυπωσιακ οµοιµορφη προς
ποια κατεθυνση κι αν την ανιχνεουµε και η θερµοκρασα που της αντιστοιχε σµερα χει µειωθε στους 2,725 Κ (για τη µετατροπ βαθµν Κλβιν σε βαθµος Κελσου, απλ αφαιροµε 273,15). Για αυτν την, στω και τυχαα, ανακ- λυψ τους, οι Penzias και Wilson τιµθηκαν µε το Νµπελ Φυσικς το 1978. πως, µλιστα, προ- βλπει η θεωρα της Μεγλης κρηξης, το φσµα της CMBR χει συγκεκριµνη µορφ, η οποα επι- βεβαιθηκε πανηγυρικ και µε µεγλη ακρβεια χρη στα δεδοµνα που συνλεξε ο δορυφρος COBE απ το 1989 µχρι το 1992. Πολ περισσ- τερο, µως, η ανλυση των δεδοµνων του COBE αποκλυψε για πρτη φορ τι η οµοιοµορφα
Γαλαξιακς συγκροσεις και συγχωνεσεις οδηγον στη δηµιουργα λο και µεγαλτερων γαλαξιν [NASA, ESA, the Hubble Heritage (STScI/AURA)-ESA/Hubble Collaboration,  A. Evans (University of Virginia, Charlottesville/NRAO/Stony Brook University].
 
ρουσισαµε, περιγρφεται µε µεγλη ακρβεια,
τσο στα πρωταρχικ της στδια µσα απ την Πληθωριστικ θεωρα, σο και µετπειτα µσα απ’
τη θεωρα της Μεγλης κρηξης. Γι’ αυτ και οι περισστεροι επιστµονες δεν εχαν καµα αµφι-
βολα τι, µε εξαρεση την Εποχ του Πληθωρι- σµο, η διαστολ του Σµπαντος επιβραδνεται
συνεχς. Και µως, κατ τη διρκεια της δεκαε-
τας του '90, 2 ανεξρτητες ερευνητικς οµδες
αστροφυσικν, στην προσπθει τους να υπο-
λογσουν µε τη µεγαλτερη δυνατ ακρβεια τον
επιβραδυνµενο ρυθµ διαστολς του, κατληξαν
σε να συµπρασµα που φησε τη διεθν επιστη-
µονικ κοιντητα κατπληκτη: τα τελευταα δισε-
&kapp