SPA (Part II) in Action 140117
Transcript of SPA (Part II) in Action 140117
i
คมอนามาตรฐานสการปฏบต
SPA in Action (Part II)
สาหรบมาตรฐานโรงพยาบาลและบรการสขภาพ ฉบบเฉลมพระเกยรตฉลองสรราชสมบตครบ 60 ป
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 2556
ii
คานา
มาตรฐานโรงพยาบาลและบรการสขภาพ ฉบบเฉลมพระเกยรตฉลองสรราชสมบตครบ 60 ป หรอทเรยกวา
มาตรฐาน HA/HPH 2006 จดทาเสรจสนเมอป พ.ศ. 2549 มเนอหาหลกในดานคณภาพและความปลอดภยในการ
ดแลผปวยและระบบงานสาคญของโรงพยาบาล การสรางเสรมสขภาพ และคณภาพการบรหารจดการองคกร
โดยรวม
เพอใหโรงพยาบาลสามารถทาความเขาใจเนอหาของมาตรฐาน สามารถนามาตรฐานไปสการปฏบตได
เหมาะสมกบบรบทของแตละโรงพยาบาล สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (สรพ.) จงไดจดทาคมอ SPAขน
เปนการขยายความกจกรรมทควรดาเนนการสาหรบมาตรฐานแตละขอ โดยอธบายใหเหนรปธรรมของการปฏบต
อยางเปนขนตอน และใหแนวทางการประเมนตนเองอยางกระชบซงมงใหตอบเนอหาทไดจากผลของการปฏบตตาม
มาตรฐาน
SPA in Action (Part II) นเปนการนาคมอ SPA สาหรบมาตรฐานตอนท II ระบบงานสาคญขององคกร มา
จดทาเปนคาถามเรมตนเพอใหโรงพยาบาลเขาใจบรบทของตนเอง และนาไปสการดาเนนการปรบปรงทมความ
เฉพาะเจาะจงสาหรบโรงพยาบาล ทงนผนาไปปฏบตควรนกถงวงลอของระบบงานทมการพฒนาอยางตอเนองอน
ไดแก PDCA หรอ DALI (Design-Action-Learning-Improvement) อนไดแกการออกแบบระบบ การปฏบตตาม
ระบบทออกแบบไว การกากบตดตาม/ทบทวน/เรยนร และการปรบปรง การถามหาระบบการกากบตดตามในเรอง
ตางๆ นบวาเปนสวนสาคญทจะทาใหวงลอนหมนไปอยางตอเนอง
สรพ.หวงวาความเขาใจและการนามาตรฐานไปสการปฏบต จะสงผลใหผปวยไดรบการดแลทมคณภาพและ
ความปลอดภยยงขน รวมทงจะมขอมลเชงปฏบตตางๆ เกดขนมากมาย
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน)
มกราคม 2557
iii
สารบญ
คานา ................................................................................................................................................................ ii
สารบญ ............................................................................................................................................................ iii
II - 1.1 ภาพรวมของการพฒนาคณภาพ (RSQ.1) ............................................................................................... 1
II - 1.2 ระบบบรหารความเสยง ความปลอดภย และคณภาพ (RSQ.2) ................................................................. 9
II - 4.1 ระบบการควบคมและปองกนการตดเชอ (IC.1) ...................................................................................... 15
II - 4.2 การปองกนการตดเชอ (IC.2) ................................................................................................................ 19
II - 4.3 การเฝาระวง ตดตามกากบ และควบคมการระบาด (IC.3) ....................................................................... 22
II - 5.1 ระบบบรหารเวชระเบยน (MRS.1) ........................................................................................................ 25
II - 5.2 เวชระเบยนผปวย (MRS.2) .................................................................................................................. 31
II - 6.1 การวางแผน การจดการ การเกบและสารองยา (MMS.1) ........................................................................ 33
II - 6.2 การใชยา (MMS.2) .............................................................................................................................. 38
II – 8 การเฝาระวงโรคและภยสขภาพ ............................................................................................................... 44
II - 9.1 การจดบรการสรางเสรมสขภาพสาหรบชมชน (COM.1) ......................................................................... 50
II - 9.2 การเสรมพลงชมชน (COM.2) ............................................................................................................... 52
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 1
II-1 การบรหารความเสยง ความปลอดภย และคณภาพ
II - 1.1 ภาพรวมของการพฒนาคณภาพ (RSQ.1)
มการพฒนาคณภาพทประสานสอดคลองกนในทกระดบ.
ก. การสนบสนนจากผนา
(1) ผนาระดบสงกาหนดนโยบาย เปาประสงค ลาดบความสาคญ และความคาดหวงในเรองคณภาพและความ
ปลอดภย
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
อะไรคอประเดนการพฒนาคณภาพทสาคญ
(priorities) ในปจจบนของ รพ.
กระตนใหแตละหนวยงาน แตละทมงานคดวาจะทา
อะไรบางในประเดนดงกลาว, พจารณาวาใน
ภาพรวมจะขบเคลอนรวมกนอยางมพลงไดอยางไร
ประเดนการพฒนาคณภาพทสาคญขางตนเปนสวน
หนงของแผนกลยทธของ รพ.ในขอใด
ทาใหมความสอดคลองกนทงเปาหมายและ
แผนการปฏบต
ประเดนการพฒนาคณภาพทสาคญในอนาคตจะ
เปลยนไปอยางไร
ทบทวนสถานการณทงภายนอกภายในเพอเตรยม
ปรบ priorities
(2) ผนาระดบสงสรางหลกประกนวาบรการทจดใหผปวยมความปลอดภยและมคณภาพ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ความเสยงหรอโอกาสทจะเกดความไมปลอดภย
หรอความดอยคณภาพทสาคญคออะไร
ผนาระดบสงใช PDSA เพอสรางหลกประกนความ
ปลอดภยสาหรบสถานการณตางๆ ทจะไม
ปลอดภยหรอดอยคณภาพ คอตรวจสอบวามการ
ออกแบบระบบทรดกมหรอไม บคลากรมความ
พรอมและนาไปปฏบตหรอไม ตวชวดทใช monitor
ความเสยงดงกลาวมอะไรบาง ผลลพธเปนอยางไร
(3) ผนาทกระดบใหการสนบสนน และตดตามกากบความพยายามในการพฒนาคณภาพและความปลอดภย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
อปสรรคสาคญตอการพฒนาคณภาพคออะไร ผนารวมกนหาวธการทสรางสรรคในการขจด
อปสรรคเหลานน
ระบบบรหารอะไรททาใหการปรบปรงระบบงาน
ตางๆ เปนไปอยางลาชา
ผนาพจารณาปรบระบบบรหารเหลานนดวยแนวคด
ใหม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 2
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การสนบสนนการพฒนาคณภาพอนๆ ทหนวยงาน
และทมงานตางๆ ตองการจากผนาคออะไร
ผนาพจารณาใหการสนบสนนอยางเหมาะสม
การพฒนาเรองใดบางทมโอกาสไมเปนไปตาม
เปาหมายหรอมความลาชา
ผนาพจารณาระบบการกากบตดตามทเหมาะสม
(4) ผนาระดบสงสงเสรมใหเกดวฒนธรรมของการมงเนนผรบผลงาน การพฒนาอยางตอเนอง และการเรยนร.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การมงเนนผรบผลงานทผปวยอยากได เจาหนาท
ทกคนสามารถทาไดโดยงาย และทาไดเปนปกต
ประจามอะไรบาง
สงเสรมใหมการกระทาดงกลาวรวมกน
แตละระบบงาน แตละกลยทธ แตละโรคทใหการ
ดแล มการจดทาพมพเขยวของการพฒนา ตวชวด
สาคญ และกลไกรบฟงเสยงสะทอน เพอเปน
ตวกระตนใหเกดการพฒนาอยางตอเนองแลว
หรอไม สวนใดทมแลว สวนใดทยงไมม
จะทาอยางไรใหสวนทยงไมม ไดมตวกระตนเหลาน
สวนทมกลไกเหลานอยแลว เกดการพฒนาอยาง
ตอเนองหรอไม
การเรยนรทไมเปนทางการเกดขนในลกษณะ
ใดบาง
จะสงเสรมใหเกดการเรยนรดงกลาวใหมากขนได
อยางไร จะกระตนการตงคาถามเพอจดประกาย
การเรยนรจากงานประจาไดอยางไร
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 3
ข. การเชอมโยงและประสานงาน
(1) มการกาหนดความหมายของคาวา “ความเสยง” และ “คณภาพ” ทจะใชในการทางานขององคกร.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในคาตอไปน คาใดเปนคาทเขาใจยากหรอมความ
สบสน: “ความเสยง” “อบตการณ” “เหตการณไมพง
ประสงค” “sentinel event” “harm” “error” “near
miss”
กาหนดคาจากดความ สรางการเปรยบเทยบท
เขาใจงาย พรอมยกตวอยาง (ถาสามารถเชอมโยง
ในเหตการณเดยวกนไดยงด), สงเสรมใหแตละ
หนวยงานหาตวอยางทเกยวของกบหนวยงานของ
ตนเอง
อะไรคอความหมายของคณภาพท รพ.ใชทาความ
เขาใจกบผปฏบตงาน
สรางความเชอมโยงระหวาง “ความตองการของ
ลกคา” “คณคา” "ขอกาหนดในคมอการปฏบตงาน”
“มาตรฐานวชาชพ”, สงเสรมใหแตละหนวยงาน
กาหนดคณคาของงานทตนรบผดชอบในมมมอง
ของผรบบรการ
อะไรคออบตการณทนามาสการเปลยนแปลงวธคด
และพฤตกรรมทสาคญในองคกร
ทบทวนวาลกษณะดงกลาวจะนาไปสวฒนธรรม
ความปลอดภยหรอไม จะสงเสรมใหเกดมากขนได
อยางไร
(2) โปรแกรมการบรหารความเสยง ความปลอดภย และคณภาพ เปนสวนหนงของแผนกลยทธขององคกร.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
แผนกลยทธขององคกร ระบประเดนเกยวกบความ
เสยง ความปลอดภย และคณภาพไวอยางไร
ทบทวนความชดเจนของเปาหมาย ทบทวน
ความกาวหนาและการบรรลเปาหมาย
(3) มการบรณาการและประสานโปรแกรมการบรหารความเสยง การประกนคณภาพ ความปลอดภยของผปวย
และการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง ในทกขนตอนของการวางแผน ดาเนนการ และประเมนผล.
ด II-2.1 ข. (1)
(4) มโครงสรางคณภาพทมประสทธผลและเหมาะสมกบองคกรเพอประสานและชวยเหลอสนบสนนการพฒนา
คณภาพ. มการกาหนดความรบผดชอบ (accountability & responsibility) ในการพฒนาคณภาพและการ
พฒนาผลการดาเนนงาน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
โครงสรางองคกรเพอการพฒนาคณภาพทใชอย ม
จดแขง จดออนอยางไร
พจารณาวาจะเสรมจดออนอยางไร ควบรวมเพอลด
ความซาซอนอยางไร เสรมเพมเพอเตมจดออน
อยางไร
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 4
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
อะไรคอ priorities ของการพฒนาคณภาพ, ใคร
บางเปนผกาหนด, มเรองสาคญใดทขาดหายไป
บาง
ทบทวน alignment ของ priorities ดงกลาว รวมทง
การรบรและใหความเหนชอบกบ priorities
ดงกลาว
เตมเตมในเรองสาคญทไมถกกาหนดเปน priorities
เสนทางการรายงานผลการพฒนาคณภาพเปน
อยางไร มการสรปสาระสาคญเปนลาดบชนส
ผบรหารระดบสงอยางไร
ทบทวนวารายงานจากแตละหนวยงาน/ระบบงาน
ควรมอะไรบาง มความถของการรายงานอยางไร
กอนถงคณะกรรมการบรหารหรอผบรหารระดบสง
จะตองมการสรปสาระสาคญในภาพรวมโดยใคร
บาง ประเดนสาคญทตองนาเสนอคออะไร แลววาง
ระบบตรวจสอบเพอใหมการปฏบตตาม
การสนบสนนการพฒนาคณภาพทเปนความ
ตองการของผปฏบตงานมอะไรบาง
ดาเนนการสารวจ (ถายงไมม) นาความตองการไป
พจารณาใหการสนบสนนและตดตามประเมนซา
ผปฏบตงานแตละคนมหนาทในเรองการพฒนา
คณภาพอยางไร
กาหนดและสอสารความคาดหวงใหชดเจน เชน
การรวมกจกรรมทบทวนของหนวยงาน, กจกรรม
ขอเสนอแนะ, กจกรรม 5 ส., การรายงานความ
เสยงและการละเมดหลกจรยธรรม ฯลฯ รวมทง
ตดตามประเมนการมสวนรวมของเจาหนาทแตละ
คน
หวหนาหนวยงานแตละคนมหนาทในเรองการ
พฒนาคณภาพอยางไร
กาหนดและสอสารความคาดหวงใหชดเจน เชน
การวเคราะหและวางแผนการพฒนาหนวยงานท
สอดคลองกบเปาหมายขององคกร, การกระตนการ
พฒนาคณภาพในหนวยงาน, การสรางการเรยนร
และนวตกรรมในหนวยงาน, การประสานความ
รวมมอกบหนวยงานอน ฯลฯ รวมทงตดตาม
ประเมนการทาหนาทดงกลาว
ทมนาระดบกลางหรอคณะกรรมการครอมสายงาน
แตละคณะมหนาทในเรองการพฒนาคณภาพ
อยางไร
กาหนดและสอสารความคาดหวงใหชดเจน (ควรม
อยแลวในคาสงแตงตง) ใหทมหรอคณะกรรมการ
แตละชดทบทวนการทาหนาทดงกลาว
ผบรหารระดบสง (ผอ., รอง ผอ., ผช.ผอ. และ
ผบรหารทมระดบสงกวาหวหนาฝาย/แผนก) ม
หนาทในเรองการพฒนาคณภาพอยางไร
ทบทวนและสอสารความคาดหวงใหชดเจน
รวมกนหาวธการทจะขบเคลอนการพฒนาของทง
องคกรอยางเปนระบบ
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 5
ค. การทางานเปนทม
(1) มการสอสารและการแกปญหาทไดผล ทงภายในหนวยงาน / วชาชพ, ระหวางหนวยงาน / วชาชพ, ระหวาง
ผปฏบตงานกบผบรหาร, และระหวางผใหบรการกบผรบบรการ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ประเดนสาคญทตองสอสารกนภายในหนวยงานคอ
อะไร มจดแขงจดออนในการสอสารอะไรบาง
นาจดแขงไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
ในการทางานประจา ประเดนสาคญทตองสอสาร
กนระหวางหนวยงานคออะไร มจดแขงจดออนใน
การสอสารอะไรบาง
ในการทางานประจา ประเดนสาคญทตองสอสาร
กนระหวางวชาชพคออะไร มจดแขงจดออนในการ
สอสารอะไรบาง
ประเดนสาคญทตองสอสารกนระหวางผปฏบตงาน
กบผบรหารคออะไร มจดแขงจดออนในการสอสาร
อะไรบาง
(2) บคลากรรวมมอกนใหบรการและดแลผปวยทมคณภาพสง โดยตระหนกในความรบผดชอบของวชาชพตอ
ความปลอดภยของผปวย (ทมในงานปกตประจา).
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในเรองการตรวจเยยม
ผปวยรวมกนมอะไรบาง
นาจดแขงไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในเรองการวางแผน
ดแลผปวยรวมกนมอะไรบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการรวมกนให
ขอมลแกผปวยมอะไรบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการใชขอมลของแต
ละวชาชพมอะไรบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการใหขอเสนอแนะ
แกกนและกนมอะไรบาง
ตวอยางอบตการณทเกยวของกบการทางานเปน
ทมมอะไรบาง
ทบทวนและเรยนรจากอบตการณทเกดขน
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 6
(3) องคกรสงเสรมใหมทมพฒนาคณภาพทหลากหลาย ทงทมทรวมตวกนเองและทมทไดรบมอบหมาย, ทม
ภายในหนวยงานและทมครอมสายงาน / สหสาขาวชาชพ, ทมทางดานคลนกและดานอนๆ (ทมพฒนา
คณภาพ).
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการรวมตวเปน
ทมพฒนาคณภาพโดยกลมผปฏบตงานมอะไรบาง
นาจดแขงไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการจดตงทม
พฒนาคณภาพตามประเดนสาคญของหนวยงานม
อะไรบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการจดตงทม
พฒนาคณภาพตามเขมมงขององคกร
(4) องคกรจดใหมทมครอมสายงานหรอทมสหสาขาวชาชพทาหนาทดแลภาพรวมของการพฒนา กาหนด
ทศทาง ใหการสนบสนน ตดตามกากบการพฒนาคณภาพและความปลอดภยในดานตางๆ เชน ทมนาทาง
คลนก ทมทรบผดชอบระบบงานสาคญขององคกร (ทมกากบดแลภาพรวม).
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของทมนาทางคลนก
มอะไรบาง
นาจดแขงไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของ ทมนาระดบกลาง
ทดแลระบบงานสาคญขององคกรมอะไรบาง
นาจดแขงไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 7
ง. การประเมนตนเอง
(1) มการใชเทคนคการประเมนผลในรปแบบตางๆ อยางเหมาะสมเพอคนหาโอกาสพฒนา ตงแตใชวธการเชง
คณภาพ ไปถง การประเมนทเปนระบบโดยใชวธการเชงปรมาณ หรอการวจย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ทมตางๆ รวมตวกนเพอวเคราะหจดแขงจดออนใน
การพฒนาของทมบอยเพยงใด
สงเสรมใหทมประเมนตนเองอยางเรยบงายบอย
เทาทจะเปนไปได นาบทเรยนมาแลกเปลยนและ
ประมวลเปนภาพใหญของ รพ.
มการหาโอกาสพฒนาจากการวเคราะห
กระบวนการของหนวยงานและทมงานตางๆ มาก
นอยเพยงใด
สนบสนนใหทกหนวยงานและทกระบบงาน
วเคราะหกระบวนการหลกเพอหาโอกาสพฒนาปละ
ครง เชน ใชประเดน NEWS (customers’ need,
scientific evidence, safety, waste)
มการใชแบบสารวจเพอประเมนความกาวหนาของ
การพฒนาในเรองใดบาง
นาแบบสารวจสาเรจรปหรอแบบสารวจทออกแบบ
เองมาใชเพอตอบโจทยเปาหมายขององคกร
มการนาเปาหมายของระบบงานมาหาวธการ
ประเมนความสาเรจตามเปาหมายดงกลาวในเรอง
อะไรบาง
เรยนรทจะประเมนผลระบบงานตามเปาหมายอยาง
คอยเปนคอยไป แลวนาผลการประเมนมาพฒนา
ระบบ
มการทา R2R ในเรองอะไรบางทสามารถนามาใช
ในการประเมนผล
สงเสรมการนาผล R2R มาใชประโยชน และ
สงเสรมใหมการนา R2R ใหมากขน
(2) มการประเมนผลโดยเปรยบเทยบกบความตองการของผปวย/ผรบผลงาน มาตรฐานโรงพยาบาลและ
มาตรฐานอนๆ เปาหมายและวตถประสงคขององคกร / หนวยงาน ตวเทยบในระดบชาตหรอระดบสากลตาม
ความเหมาะสม.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ผลการสารวจความตองการของผปวยเปนอยางไร
รพ.ตอบสนองความตองการไดดเพยงใด
หาวธรบรความตองการของผปวยทลกซงมากขน
รวมถงระดบการยอมรบไดของผปวยในดานตางๆ
และนาความตองการดงกลาวมาประเมนวา รพ.
สามารถตอบสนองไดในระดบใด
ผปวยกลมใดทมความตองการและความคาดหวง
เฉพาะทแตกตางจากผปวยทวไป
รบรความตองการและประเมนการตอบสนองความ
ตองการดงกลาว
วตถประสงคทสาคญของ รพ.คออะไร ขอใดท
ประสบความสาเรจสง ขอใดทยงตองพฒนาอกมาก
วางแผนและสอสารในขอทยงตองพฒนาอกมาก
มาตรฐาน HA ในเรองใดททาไดด เรองใดทตอง
พฒนาอกมาก
วางแผนและสอสารในเรองทยงตองพฒนาอกมาก
ตวชวดใดท รพ.ทาไดดเมอเปรยบเทยบกบ รพ.อน ถอดบทเรยนเพอนาจดแขงไปใชประโยชน
ตวชวดใดท รพ.ทาไดไมดเมอเปรยบเทยบกบ รพ.อน วางแผนวาจะตองปรบปรงในกระบวนการใดบาง
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 8
(3) มการใชวธการประเมนตนเองทหลากหลาย ไดแก การแลกเปลยนเรยนร การอภปรายกลม การเขยนบนทก
ความกาวหนาและแบบประเมนตนเอง การใชตวตามรอยทางคลนก การเยยมสารวจหรอตรวจสอบภายใน
การนาเสนอเพอรบฟงขอวพากษ การทบทวนหลงกจกรรม การตดตามตวชวด.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการใชการ
แลกเปลยนเรยนรเพอประเมนตนเองมอะไรบาง
นาตวอยางทดไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการใช SAR ใน
การประเมนตนเองมทมงานหรอระบบงานใดบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาการใชตวตามรอยทาง
คลนกมอะไรบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการเยยมสารวจ
ภายในมอะไรบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการทา AAR ม
อะไรบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการตดตามและ
ทบทวนตวชวดมอะไรบาง
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 9
II - 1.2 ระบบบรหารความเสยง ความปลอดภย และคณภาพ (RSQ.2)
มระบบบรหารความเสยง ความปลอดภย และคณภาพ ของโรงพยาบาลทมประสทธผลและประสาน
สอดคลองกน รวมทงการพฒนาคณภาพการดแลผปวยในลกษณะบรณาการ.
ก. ระบบบรหารความเสยงและความปลอดภย
(1) มการประสานงานและประสานความรวมมอทดระหวางระบบทเกยวของกบการบรหารความเสยงตางๆ,
รวมทงการบรณาการระบบสารสนเทศเพอการบรหารความเสยง.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในรอบปทผานมา มการนาขอมลจากอบตการณไป
ใชในการอบรมพฒนาบคลากร การนเทศงาน การ
ทากจกรรมพฒนาคณภาพอยางไร
เตมเตมเพอใหมการใชประโยชนจากขอมล
อบตการณใหมากขน
ในรอบปทผานมา มการวางแผนเพอทากจกรรม
เกยวกบการบรหารความเสยงรวมกนอยางไร เชน
การตรวจเยยมในสถานทจรง การฝกอบรม การ
รายงาน
หาโอกาสในการลดความซาซอนของการทา
กจกรรม หรอการทากจกรรมแบบแยกสวน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการประสานความ
รวมมอระหวางระบบทเกยวของกบการบรหาร
ความเสยงมอะไรบาง
นาตวอยางทดไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการบรณาการ
ระบบสารสนเทศเพอการบรหารความเสยงม
อะไรบาง
นาตวอยางทดไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
(2) มการคนหาความเสยงทางดานคลนกและความเสยงทวไป ในทกหนวยงานและในทกระดบ จดลาดบ
ความสาคญ เพอกาหนดเปาหมายความปลอดภยและมาตรการปองกน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รพ.มวธในการสรปภาพรวมของความเสยงทงหมด
อยางไร เพอใหงายในการจดการกบความเสยงท
สาคญ
พยายามใช risk matrix เพอจาแนกแยกแยะความ
เสยงตามตามความถและความรนแรงของความ
เสยง ทงในภาพรวมของ รพ. และในแตละ
หนวยงาน/ระบบงาน
(3) มการกาหนดกลยทธและมาตรการปองกนอยางเหมาะสม สอสารและสรางความตระหนกอยางทวถง เพอให
เกดการปฏบตทไดผล.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
อะไรคอตวอยางของมาตรการปองกนความเสยงท
ไดผล
ทบทวนวาปจจยททาใหเกดความสาเรจคออะไร
เพอนาไปประยกตใชกบเรองอนๆ
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 10
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
อะไรคอตวอยางของมาตรการปองกนความเสยงท
ไมคอยไดผล
ทบทวนวาจะนาแนวคดการออกแบบตางๆ มาใช
เพอใหงายตอการปฏบตไดอยางไร เชน การเขยน
ฉลาก, สญญาณเตอน, แบบบนทก, เครองชวย
ตดสนใจ
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการสอสารและ
สรางความตระหนกเกยวกบมาตรการปองกนความ
เสยงมอะไรบาง
นาตวอยางทดไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
(4) มระบบรายงานอบตการณและเหตการณเกอบพลาดทเหมาะสม. มการวเคราะหขอมลและนาขอมลไปใช
เพอการประเมนผล ปรบปรง เรยนร และวางแผน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการรายงาน
อบตการณและเหตเกอบพลาด มอะไรบาง
นาตวอยางทดไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการสงเสรมใหม
การรายงาน มอะไรบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการรบรอบตการณ
และเหตเกอบพลาดดวยวธอนๆ นอกจากรายงาน
มอะไรบาง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาในการวเคราะหขอมล
และนาขอมลไปใช มอะไรบาง
(5) มการวเคราะหสาเหตทแทจรง (root cause) เพอคนหาปจจยเชงระบบทอยเบองหลง และนาไปสการ
แกปญหาทเหมาะสม.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ลองนาอบตการณขนมากรณหนง แลววเคราะหวา
มข นตอนใดทหากมการเปลยนแปลงการกระทา
หรอการตดสนใจแลวอาจจะทาใหผลลพธ
เปลยนแปลงไป พดคยกบผเกยวของในเหตการณ
หรอผทมประสบการณวามการรบร ความรสก
ความตองการ อะไรบาง
นาขอมลทไดมาพจารณาวาจะออกแบบระบบงาน
ในเชงสรางสรรค เพอปองกนอบตการณในลกษณะ
ดงกลาวไดอยางไร ทดลองทาในหลายๆ กรณให
เกดความชานาญ
ใชกรณเดม วเคราะหวาปจจยเชงระบบเหลานจะ
เปนสาเหตเพยงใด: IEC (Information, Education,
Communication), ศกยภาพของบคลากร, ภาระ
งาน, การนเทศงาน, สงแวดลอมในการปฏบตงาน,
อปกรณ เครองมอ เทคโนโลย, การออกแบบ
ระบบงานและการควบคมกากบ
หาบทสรปวาทงสองวธนไดผลตางกนอยางไร วธใด
เหมาะสมกบเหตการณแบบไหน
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 11
(6) มการประเมนประสทธผลของระบบบรหารความเสยงและความปลอดภยอยางสมาเสมอ และนาไปสการ
ปรบปรงใหดยงขน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ใหประเมนโดยใชความรสก อะไรเปนจดแขงและ
จดออนของระบบบรหารความเสยงของ รพ.
นาขอมลทไดรบไปออกแบบการประเมนผลโดยใช
ขอมลเชงปรมาณเพอยนยนความเหนทไดรบ
ใหประเมนโดยใชความรสก ผลงานของ รพ.ในเรอง
ตอไปนอยในระดบดเพยงใด: วฒนธรรมความ
ปลอดภย, การระบความเสยง, การออกแบบและ
ปฏบตตามมาตรการปองกน, การรายงาน
อบตการณ, การเรยนรจากอบตการณ, การลดลง
ของความเสยง
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 12
ข. คณภาพการดแลผปวย
(1) มการทบทวนการใหบรการและการดแลผปวยอยางสมาเสมอ เพอประเมนคณภาพและประสทธภาพของการ
ดแล และคนหาโอกาสพฒนา.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวนขณะ
ดแลผปวยหรอการทบทวนขางเตยงทผสมผสาน
เขากบงานประจา
นาตวอยางทดไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวน
เวชระเบยน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวน
อบตการณ ภาวะแทรกซอน การเสยชวต ทควรทา
เรวทสดและครอบคลมมากทสด
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวนการ
ใชทรพยากร รวมทงความเหมาะสมในการใชยา
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวนคา
รองเรยนของผปวย
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวนโดย
ผชานาญกวา รวมทงการประเมนความร
ความสามารถและทกษะ
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวนการ
สงตอผปวยเพอพจารณาศกยภาพและความ
เหมาะสมในการดแล
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวนการ
ใชเลอด
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวนการ
ตดเชอใน รพ.
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทบทวน
ตวชวดของหนวยงาน/ทมงาน
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 13
(2) ทมดแลผปวยกาหนดกลมประชากรทางคลนก เปนเปาหมายทจะพฒนา กาหนดเปาหมายและวตถประสงค
ในการดแลและพฒนาคณภาพ.
(3) ทมดแลผปวยกาหนดตวชวดทเหมาะสมในการตดตามกากบผลการดแลผปวยกลมเปาหมาย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางทดของการเลอกกลมผปวยทมความเสยง
สงมาพฒนา และกลมทควรเปนเปาหมายตอไป
วางแผนทจะพฒนาตอ
ตวอยางทดของการเลอกกลมผปวยทมคาใชจายสง
มาพฒนา และกลมทควรเปนเปาหมายตอไป
วางแผนทจะพฒนาตอ
ตวอยางทดของการเลอกกลมผปวยทมปรมาณมาก
มาพฒนา และกลมทควรเปนเปาหมายตอไป
วางแผนทจะพฒนาตอ
ตวอยางทดของการเลอกกลมผปวยทมความ
หลากหลายในวธการรกษามาพฒนา และกลมท
ควรเปนเปาหมายตอไป
วางแผนทจะพฒนาตอ
ตวอยางทดของการเลอกกลมผปวยทมผลลพธการ
ดแลยงไมนาพอใจมาพฒนา และกลมทควรเปน
เปาหมายตอไป
วางแผนทจะพฒนาตอ
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการกาหนด
ตวชวดทเหมาะสมและตดตามผลการดแลผปวย
อยางตอเนอง
นาตวอยางทดไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
(4) ทมดแลผปวยใชกจกรรมและวธการทหลากหลายรวมกนในการปรบปรงการดแลผปวย เชน ความรวมมอ
ของทมสหสาขาวชาชพ วถองครวม การใชขอมลวชาการ การวเคราะห root cause นวตกรรม การ
เปรยบเทยบกบผททาไดดทสด. การปรบปรงการดแลผปวยควรครอบคลมมตดานการปองกน สรางเสรม
รกษา ฟนฟ ตามความเหมาะสม.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการตามรอย
กระบวนการดแลผปวยทเขาไปดในสถานทจรง
นาตวอยางทดไปขยายผล
หาทางพฒนาในสวนทเปนจดออน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทา clinical
CQI โดยความรวมมอของทมสหสาขาวชาชพ
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทา clinical
CQI ทคานงถงการดแลอยางเปนองครวม
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทา clinical
CQI โดยใชขอมลวชาการ
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทา clinical
CQI โดยใชนวตกรรม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 14
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทา clinical
CQI โดยปรบวกฤตของอบตการณ
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทา clinical
CQI โดยการเปรยบเทยบกบผททาไดดกวา
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทา clinical
CQI ททาใหผลลพธดข นอยางตอเนองหรอมการ
เปลยนแปลงอยางชดเจน
ตวอยางทดและโอกาสพฒนาของการทา clinical
CQI ทครอบคลมการสงเสรมสขภาพและการ
ปองกนโรค
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 15
II-4 การปองกนและควบคมการตดเชอ
II - 4.1 ระบบการควบคมและปองกนการตดเชอ (IC.1)
ระบบการปองกนและควบคมการตดเชอขององคกร ไดรบการออกแบบอยางเหมาะสม ไดรบการ
สนบสนนทรพยากรเพยงพอ และมการประสานงานทด.
ก. การออกแบบระบบ
(1) มการกาหนดเปาประสงค วตถประสงค กลยทธ และมาตรการในการปองกนและควบคมการตดเชอท
เหมาะสมกบขนาดขององคกร บรการทจด และผปวยทใหบรการ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ลกษณะของบรการและลกษณะผปวยทมผลตอ
โอกาสเกด HAI มอะไรบาง
ทบทวนวตถประสงค กลยทธ และมาตรการท
เหมาะสม
โอกาสรบผปวยตดเชอจากสถานพยาบาลอนม
อะไรบาง
ทบทวนวตถประสงค กลยทธ และมาตรการท
เหมาะสม
การตดเชอทมโอกาสแพรกระจายในสถานพยาบาล
มอะไรบาง
ทบทวนวตถประสงค กลยทธ และมาตรการท
เหมาะสม
(2) มการกาหนดการตดเชอทมความสาคญทางระบาดวทยา (Epidemiological important infections)รวมทง
ตาแหนงทมการตดเชอ และอปกรณทเกยวของ เพอเปนจดเนนของการปองกนและควบคมการตดเชอใน
โรงพยาบาล.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การตดเชอทมความสาคญทางระบาดวทยาม
อะไรบาง โดยพจารณาจากขอมลการเฝาระวงการ
ตดเชอทผานมา, ขอมลการระบาดหรอโอกาสเกด
การตดเชอรนแรงทแพรกระจายงาย, เชอดอยา,
การตดเชอทยากตอการรกษา
ทบทวนวามการกาหนดการตดเชอดงกลาวเปน
จดเนนของการปองกนและควบคมการตดเชอ
หรอไม
(3) ระบบการปองกนและควบคมการตดเชออยบนพนฐานของความรทางวทยาศาสตรททนสมย การปฏบตซง
เปนทยอมรบ เปนไปตามขอกาหนดในกฎหมาย และจดทาแนวทางปฏบตไวเปนลายลกษณอกษร.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
Evidence ใหมๆ เกยวกบงาน IC มอะไรบาง ทบทวนวามการนา evidence ดงกลาวไปกาหนด
เปนแนวทางปฏบตของ รพ.อยางไร
Evidence ทมอยในแนวทางปฏบตของ รพ. แตยง ทบทวนวาจะสงเสรมใหมการปฏบตมากขนได
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 16
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
มการปฏบตกนนอย มอะไรบาง อยางไร
(4) ระบบปองกนและควบคมการตดเชอครอบคลมทกพนททใหบรการแกผปวย บคลากร และผมาเยอน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
พนทซงเสยงตอการตดเชอหรอเกยวของกบการ
ปนเปอนทใดบางท ICN ยงไมเขาไปมบทบาทใน
การดแล
มอบหมายให ICN หรอผมความรดาน IC ตรวจ
เยยมพนทดงกลาว และรวมวางแนวทางปองกน
การแพรกระจาย การปนเปอน และการตดเชอ
โอกาสตดเชอเนองจากการทางานในบคลากรม
อะไรบาง เชน วณโรค ผปฏบตงานในหนวย
ซกฟอก
รวมกนปรบปรงโครงสราง อปกรณปองกน และ
แนวทางปฏบตเพอปองกนการตดเชอในบคลากร
(5) กระบวนการควบคมการตดเชอเชอมประสานเปนสวนหนงของระบบงานพฒนาคณภาพและความปลอดภย
ขององคกรโดยรวม.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รพ.มเปาหมายความปลอดภยเกยวกบการตดเชอ
อะไรบาง
ตดตามการบรรลเปาหมาย พฒนาตอเนอง
กาหนดเปนเปาหมายความปลอดภยถายงไมม
กจกรรมพฒนาคณภาพเกยวกบการปองกนและ
ควบคมการตดเชอในรอบปทผานมามอะไรบาง
ทาใหมนใจวามาตรการตางๆ ทเกดขนระหวางการ
พฒนายงคงไดรบการปฏบต พจารณาโอกาสทา
กจกรรมพฒนาเพมเตม
ตวชวดของระบบ IC มอะไรบาง ทบทวนการใชประโยชนจากตวชวด
เคยมการตามรอยระบบ IC หรอไม เมอใด ทบทวนการนาผลของการตามรอยไปใชปรบปรง
เคยมการนาเวชระเบยนทสงสยวาจะมการตดเชอ
แตไมครบเกณฑการวนจฉย มาทบทวนหรอไม
ทบทวนแนวทางการวนจฉยการตดเชอ
(6) มการประสานกระบวนการปองกนและควบคมการตดเชอ ซงไดรบการนาไปปฏบตโดยบคลากรทกคนทวทง
องคกรอยางสมาเสมอ และอาจรวมถงบานของผปวย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
มาตรการสาคญทเปนจดเนนในการปองกนและ
ควบคมการตดเชอในรอบปทผานมาคออะไร
ทบทวนแนวทางการประสานงาน การสรางความร
ความเขาใจ และประเมนการนาไปปฏบตใน
หนวยงานตางๆ
การตดเชอทอาจเกดขนทบานของผปวยมอะไรบาง ประเมนการนาไปปฏบตโดยผปวยและครอบครว
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 17
ข. การจดการและทรพยากร
(1) มบคคลหรอคณะกรรมการไดรบมอบใหทาหนาทกากบดแลระบบงาน กาหนดนโยบายและมาตรการ การ
วางแผน ประสานงาน และตดตามประเมนผลการดาเนนงานรวมทงการปฏบตตามนโยบาย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในรอบปทผานมา คณะกรรมการ IC มการตดสนใจ
ทสาคญอะไรบาง
ทบทวนวาคณะกรรมการทาหนาทตามทกาหนดไว
ครบถวนหรอไม โดยเฉพาะอยางยงการตดตาม
ประเมนผล
(2) มพยาบาลควบคมการตดเชอ (ICN) ในจานวนทเหมาะสมกบจานวนเตยงของโรงพยาบาล ทาหนาท
รบผดชอบการดาเนนงานระบบปองกนและควบคมการตดเชอ. ผทาหนาทนมคณสมบตทเหมาะสม ผาน
การศกษา ฝกอบรม ประสบการณ และมการกาหนดบทบาททชดเจน โดยมอานาจทจะใชมาตรการควบคม
การตดเชอหรอดาเนนการศกษาเมอรบรวาจะมอนตรายเกดขนกบผปวยหรอบคลากรของโรงพยาบาล.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
บทบาทท ICN ทาไดดมอะไรบาง รกษาการมบทบาทดงกลาว นาประสบการณมา
พฒนาผทจะมารบงานตอในอนาคต
บทบาทท ICN ยงทาไดนอยมอะไรบาง พฒนาความสามารถและความรวมมอกบหนวยงาน
ตางๆ เพอทาหนาทดงกลาวใหมากขน
ICN ไดรบการศกษาอบรมเฉพาะทางหรอไม อยาง
นอย ICN ใน รพ.ขนาดตากวา 90 เตยงควรไดรบ
การอบรมในหลกสตร 2 สปดาห
วางแผนเขารบการอบรม พฒนาตวเองอยาง
ตอเนอง
(3) มทรพยากรทเพยงพอสาหรบการปองกนและควบคมการตดเชอ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ทรพยากรทยงไมเพยงพอ หรอมขอตดขดในการใช
งานเพอการปองกนและควบคมการตดเชอมอะไรบาง
วางแผนจดหา
(4) ระบบสารสนเทศขององคกรสนบสนนระบบปองกนและควบคมการตดเชอ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ขอมลและความรเกยวกบงาน IC เชน นโยบาย
แนวทางปฏบต อยในรปแบบทเขาถงงายหรอไม
พจารณานา IT มาใชเพอใหสามารถเขาถงไดงาย
มการนา IT มาใชในการเฝาระวงโรคตดเชอและ
การรายงานอยางไร
พจารณาพฒนาหรอจดหาโปรแกรมมาใชงาน
ฐานขอมลผปวยกบฐานขอมลหองปฏบตการและ
ฐานขอมลทเกยวของสามารถเชอมโยงเขาหากนได
หรอไม
พฒนาใหเชอมโยงเขาหากนและใชประโยชนเพอ
การเฝาระวงโรคตดเชอ
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 18
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
มการประมวลผลภาพรวมของสถานการณการตด
เชอทเปนปจจบนไดโดยงายหรอไม
พฒนาระบบและศกยภาพเพอใหสามารถ
ประมวลผลตามทตองการไดทกเมอ
(5) บคลากรไดรบอบรมความรอยางตอเนองเกยวกบความเสยงของการตดเชอ นโยบายขององคกร และ
บทบาทของบคลากรในการปองกนการตดเชอ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ปญหาทพบบอยจากการปฏบตงานเกยวกบ IC ม
อะไรบาง
นาขอมลตางๆ มาวางแผนใหความรแกบคลากร
นโยบายหรอมาตรการสาคญทมกจะถกละเลยม
อะไรบาง
ความรทเปลยนแปลงไปเกยวกบงาน IC ม
อะไรบาง
การตดเชอทเปนจดเนนในการปองกนมอะไรบาง
ขอมลสาคญจากการเฝาระวงการตดเชอมอะไรบาง
(6) มการใหขอมลและเสรมพลงแกครอบครว / ชมชน ถงวธการลดความเสยงในการตดเชอและปองกนการ
แพรกระจายเชอในครวเรอน / ชมชน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การตดเชอของผปวยซงสามารถกระจายสสมาชก
ในครวเรอนหรอมโอกาสเกดภาวะแทรกซอนจาก
โรคตดเชอไดมอะไรบาง
วางระบบใหขอมลและเสรมพลงแกผปวยและ
ครอบครวแตละราย พฒนาสอการเรยนรอยาง
ตอเนอง
วสดอปกรณทจาเปนในการปองกนการตดเชอท
ควรจดหาเพออานวยความสะดวกใหแกผปวยม
อะไรบาง
จดเตรยมเพอใหงายและเหมาะสมในการใชงาน
พรอมทงคมอการใช
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 19
II - 4.2 การปองกนการตดเชอ (IC.2)
องคกรสรางความมนใจวามการปฏบตทเหมาะสมเพอการปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล.
ก. การปองกนการตดเชอ
(1) มการระบความเสยงจากการตดเชอในหตถการและกระบวนการตางๆ และมการดาเนนการตามกลยทธเพอ
ลดความเสยงจากการตดเชอดงตอไปน:
-การใช standard precautions และ isolation precautions
-การทาความสะอาด การทาลายเชอ และการทาใหปราศจากเชอ
-การจดการ (สมผส จดเกบ กาจด) กบสงทปนเปอนเชอโรค
-การสงเสรมการลางมอและสขอนามยของบคคล
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การปฏบตตาม standard precautions และ
isolation precautions มปญหา/โอกาสพฒนา
อะไรบาง มสงอานวยความสะดวกเพยงพอหรอไม
การจดสถานทเหมาะสมหรอไม ผปฏบตเขาใจ
หรอไม ปฏบตไดครบถวนเพยงใด
ปรบปรงระบบ จดหาสงอานวยความสะอวด สราง
ความตนตวหรอมขอความเตอนใจในจดทจาเปน
จดใหมการรณรงคอยางสมาเสมอสาหรบมาตรการ
บางอยาง
การทาความสะอาด ทาลายเชอ ทาใหปราศจากเชอ
มปญหา/โอกาสพฒนาอะไรบาง มสงอานวยความ
สะดวกเพยงพอหรอไม ผปฏบตเขาใจหรอไม
ปฏบตไดครบถวนเพยงใด
การจดการกบสงทปนเปอนเชอโรค มปญหา/
โอกาสพฒนาอะไรบาง
การสงเสรมการลางมอและสขอนามยของบคคลม
ปญหา/โอกาสพฒนา อะไรบาง มสงอานวยความ
สะดวกเพยงพอหรอไม ปฏบตไดครบถวนเพยงใด
(2) มการควบคมสงแวดลอมเพอลดความเสยงในการแพรกระจายและการปนเปอนในสงแวดลอม
-การจดโครงสราง การระบายอากาศ และบารงรกษาอาคารสถานทเพอปองกนการแพรกระจายสงปนเปอน
และเชอโรค
-การจดใหมสถานทและสงอานวยความสะดวกในการลางมอ การทาความสะอาด และการแยกบรเวณใชงาน
ทสะอาดจากบรเวณปนเปอน
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ใน รพ.มจดไหนบางทควรปรบปรงเพอแยกพนทใช
งานทตองการความสะอาดจากบรเวณปนเปอน
รวมกนปรบปรงโครงสรางใหเปนสดสวนทชดเจน
ใน รพ.มจดไหนบางทควรจดสงอานวยความ รวมกนพจารณาจดใหมสงอานวยความสะดวกใน
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 20
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
สะดวกในการลางมอเพมขน จดทเหมาะสม
การทาความสะอาดอาคารสถานทและสงแวดลอม
มโอกาสพฒนาเพอปองกนการแพรกระจายของเชอ
โรคอยางไร
รวมกนพฒนาระบบและการตรวจสอบ
จดใดบางใน รพ.ทมโอกาสแพรกระจายเชอโรคทาง
อากาศ
รวมกนปรบปรงโครงสรางเพอปองกน
หองทออกแบบใหเปน positive pressure หรอ
negative pressure สามารถใชการไดตามท
ออกแบบไวหรอไม
ตรวจสอบและบารงรกษาอยางสมาเสมอ ปรบปรง
แกไขถาไมสามารถใชการได
ผลการเฝาระวงการปนเปอนในสงแวดลอม เชน
นา, cooling tower เปนอยางไร
ทาใหมนใจวามการเฝาระวงอยางสมาเสมอ และ
ปรบปรงแกไขเมอพบปญหา
(3) มการระบพนททางานทตองใสใจในการปองกนและควบคมการตดเชอ และดาเนนการเพอลดความเสยงตอ
การตดเชอ โดยเฉพาะอยางยงในพนทตอไปน: หองผาตด, หองคลอด, หอผปวยวกฤต, หนวยซกฟอก,
หนวยจายกลาง, โรงครว, หนวยกายภาพบาบด, หองเกบศพ
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
จากการตรวจสอบตาม check list ใน SPA พบ
โอกาสพฒนาดาน IC อะไรบาง ทหองผาตด
ดาเนนการปรบปรงตามโอกาสทพบ
จากการตรวจสอบตาม check list ใน SPA พบ
โอกาสพฒนาดาน IC อะไรบาง ทหองคลอด
ดาเนนการปรบปรงตามโอกาสทพบ
จากการตรวจสอบตาม check list ใน SPA พบ
โอกาสพฒนาดาน IC อะไรบาง ทหอผปวยวกฤต
ดาเนนการปรบปรงตามโอกาสทพบ
จากการตรวจสอบตาม check list ใน SPA พบ
โอกาสพฒนาดาน IC อะไรบาง ทหนวยซกฟอก
ดาเนนการปรบปรงตามโอกาสทพบ
จากการตรวจสอบตาม check list ใน SPA พบ
โอกาสพฒนาดาน IC อะไรบาง ทหนวยจายกลาง
ดาเนนการปรบปรงตามโอกาสทพบ
จากการตรวจสอบตาม check list ใน SPA พบ
โอกาสพฒนาดาน IC อะไรบาง ทโรงครว
ดาเนนการปรบปรงตามโอกาสทพบ
จากการตรวจสอบตาม check list ใน SPA พบ
โอกาสพฒนาดาน IC อะไรบาง ทหนวย
กายภาพบาบด
ดาเนนการปรบปรงตามโอกาสทพบ
จากการตรวจสอบตาม check list ใน SPA พบ
โอกาสพฒนาดาน IC อะไรบาง ทหองเกบศพ
ดาเนนการปรบปรงตามโอกาสทพบ
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 21
(4) มการดาเนนการเพอลดความเสยงของการตดเชอทสาคญขององคกร เชน การตดเชอแผลผาตด การตดเชอ
ระบบทางเดนหายใจ การตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ การตดเชอจากการใหสารนาและการตดเชอในกระแสเลอด.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
อตราการตดเชอ SSI ในการผาตดสาคญเปน
อยางไร
กาหนดเปาหมาย พฒนา และขยายการตดตาม
ไปสการผาตดอนๆ (พยายามวดอตราเฉพาะ
สาหรบการผาตดแตละหตถการ)
อตราการตดเชอ VAP เปนอยางไร กาหนดเปาหมาย พฒนา และขยายการตดตาม
ไปสการผาตดอนๆ
อตราการตดเชอ UTI เปนอยางไร กาหนดเปาหมาย พฒนา และขยายการตดตาม
ไปสการผาตดอนๆ
อตราการตดเชอ BSI เปนอยางไร กาหนดเปาหมาย พฒนา และขยายการตดตาม
ไปสการผาตดอนๆ
(5) มนโยบายและวธปฏบตในการดแลผปวยทตดเชอซงตดตอไดทางโลหตและผปวยทมภมตานทานตา การ
จดการกบการตดเชอทดอยาและการตดเชอทอบตข นใหม.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รพ.รบผปวยตดเชอซงตดตอทางโลหต เชน HIV,
hepatitis B & C ไวใน รพ.หรอไม
รวมกนวางแนวทางเพอปองกนการแพรกระจาย
เชอ
รพ.รบผปวยทมภมตานทานตา เชน HIV, ผปวยท
ไดรบเคมบาบด, ผปวยโรคเลอด ไวใน รพ.หรอไม
รวมกนวางแนวทางเพอใหมนใจวาผปวยจะไมเกด
การตดเชอระหวางทอยใน รพ.
รพ.มโอกาสรบผปวยตดเชอดอยาไวใน รพ.หรอไม รวมกนวางแนวทางปฏบตทรดกมและเตรยมความ
พรอมของสถานท อปกรณ เครองมอ
รพ.มโอกาสทจะรบหรอคดกรองแลวสงตอผปวยตด
เชอทอบตใหม เชน Bird Flu, SARS หรอไม
วางแนวทางปฏบตทรดกมและเตรยมความพรอม
ของสถานท อปกรณ เครองมอ
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 22
II - 4.3 การเฝาระวง ตดตามกากบ และควบคมการระบาด (IC.3)
องคกรใชวธการทเหมาะสมในการเฝาระวงและตดตามกากบ เพอคนหาและควบคมการตดเชอ และ
จดการกบสถานการณทมการระบาดของการตดเชอในโรงพยาบาล.
ก. การเฝาระวงและตดตามกากบ
(1) มการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลทเหมาะสมกบองคกรอยางตอเนอง. องคกรตดตามความเสยง
อตรา และแนวโนมของการตดเชอในเชงรก.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
มการเฝาระวงในลกษณะ targeted surveillance
สาหรบการตดเชออะไรบาง ผลลพธเปนอยางไร
พจารณาความเหมาะสม ถกตอง และความงายใน
การเฝาระวงและวนจฉยการตดเชอ และปรบปรง
มการประสานขอมลระหวางหนวยงานตางๆ เพอ
เพมประสทธภาพของการเฝาระวงอยางไร
โดยเฉพาะเมอมการยายผปวย หรอการตดเชออาจ
เกดขนหลงจาหนาย
พฒนาระบบเพอใหมนใจวาสามารถตรวจพบ HAI
ไดอยางครบถวน
โอกาสทจะเกด underreport ในเรอง HAI อยางไร
บาง
พจารณาวาจะใชการทบทวนเสรมอยางไรเพอใหม
การวนจฉยและการรายงานทสมบรณขน
สาหรบ รพ.ขนาดเลกซงอตราการตดเชอตา มการ
เฝาระวงกระบวนการอะไรบาง เชน สขนสยในการ
ปองกนการแพรกระจายเชอทางอากาศท OPD
จดใหมการเฝาระวงทเหมาะสมและนาผลการเฝา
ระวงไปพฒนา
(2) มการตดตามเฝาดการเกดปญหาการตดเชอในโรงพยาบาลทรนแรง ในการดแลผปวยซงไมไดมระบบการ
เฝาระวงไปขางหนาในขอ (1).
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในรอบปทผานมา มการตดเชอใน รพ.ทรนแรงซง
ไมไดอยในขาย targeted surveillance อะไรบาง
ทบทวนวารบทราบการตดเชอดงกลาวไดอยางไร ม
การรายงานอยางไร มการตอบสนองและปรบปรง
ระบบงานอยางไร
(3) มการตดตามการใชยาตานจลชพ และความไวของเชอตอยาตานจลชพ (ถาเปนไปได) และสอสารใหบคคล
และคณะกรรมการทเกยวของ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รพ.ทมหองปฏบตการทางจลชววทยา:
antibiogram ของเชอโรคตางๆ เปนอยางไร
พจารณาวาสามารถแยกแยะขอมลการตดเชอทเกด
จากชมชนและการตดเชอใน รพ.ไดหรอไม,
ทบทวนวามการสอสารเพอใหแพทยใช
ประกอบการตดสนใจในการสงใชยาตานจลชพ
อยางไร, มการปรบปรงขอมลบอยเพยงใด
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 23
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รพ.ทไมมหองปฏบตการทางจลชววทยา: ใชขอมล
ความไวของเชอตอยาตานจลชพเพอเปนแนวทาง
ในการตดสนใจอยางไร
พจารณาใชขอมลของ รพ.ในพนทใกลเคยง หรอ
หาทางสงเพาะเชอจาก รพ.ของตนและนามาสราง
ฐานขอมลของ รพ.เอง
ยาตานจลชพทการใชยามแนวโนมเพมขนไดแก
อะไรบาง
รวมกนกาหนดมาตรการเพอสงเสรมการใชยาท
เหมาะสม
(4) มการนาสารสนเทศจากการตดตามเฝาระวงมาใชในการวางแผน คนหาการระบาด ใหความร ประเมนผล
และปรบปรงระบบงาน รวมทงตอบสนองตอปญหาของผปวยเฉพาะราย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
คณะกรรมการ IC ใชประโยชนจากขอมลเฝาระวง
การตดเชออยางไร
ทาใหมนใจวามการใชประโยชนเพอการวางแผน
คนหาการระบาด ใหความร ประเมนและปรบปรง
ระบบงาน ตามความเหมาะสม
ผปฏบตงานไดรบทราบขอมลจากการเฝาระวงการ
ตดเชอบอยเพยงใด นาไปใชประโยชนอะไร
สงเสรมใหมการสอสารขอมลอยางสมาเสมอและ
ทนการณ ตดตามการนาไปใชประโยชน
(5) องคกรทางานรวมกบสวนราชการ องคกรอน และชมชน เพอคนหาและตอบสนองตอการอบตของเชอโรค
ใหมและเชอโรคทดอยา.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ถาจะลดการใชยาตานจลชพทจายจากนอก รพ.
จะตองประสานความรวมมอกบใครบาง
สรางความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของเพอ
รณรงคลดการจายยา เชน รพ.สต. รานขายยา
ถาจะสรางความมนใจในการปองกนและควบคม
การระบาดของโรคไขหวดนก จะตองประสานความ
รวมมอกบใครบาง
สรางความรวมมอกบผเกยวของเพอวางระบบท
รดกม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 24
ข. การควบคมการระบาด
(1) มการบงชการเพมทผดปกตหรอการระบาดของการตดเชอดวยการวเคราะหขอมลจากการเฝาระวง,
รบทราบขอมลจากบคลากรทางคลนกอยางสมาเสมอ, ทบทวนรายงานผลการตรวจทางจลชววทยาเพอ
ตรวจหาการเพมขนผดปกตของเชอบางชนดอยางสมาเสมอ (ถาเปนไปได).
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในรอบปทผานมา มการระบาดของ HAI อะไรบาง ทบทวนบทเรยนในการตรวจพบการระบาดวาทาได
รวดเรวเพยงใด
กรณทไมมการระบาด จดทจะเปนสญญาณเตอนวา
มการระบาดอยทใดบาง
รวมกนซกซอมความเขาใจและจดใหมชองทางการ
สอสาร/รายงานทมประสทธภาพ
(2) เมอมการระบาดเกดขน ทมผรบผดชอบในการควบคมการตดเชอมทรพยากรและอานาจในการสบคนและใช
มาตรการควบคมทเหมาะสม อยางรอบดานและทนกาล.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในรอบปทผานมา มการระบาดของ HAI อะไรบาง ทบทวนวาการควบคมการระบาดเปนไปอยาง
เหมาะสม รอบดาน และทนกาลเพยงใด
กรณทไมมการระบาด มการเตรยมความพรอม
อยางไร
ซกซอมความเขาใจกบผเกยวของเปนระยะ
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 25
II-5 ระบบเวชระเบยน
II - 5.1 ระบบบรหารเวชระเบยน (MRS.1)
องคกรจดใหมระบบบรหารเวชระเบยนทมประสทธภาพเพอตอบสนองความตองการของผเกยวของทก
ฝาย.
ก. การวางแผนและออกแบบระบบ
(1) มการกาหนดเปาหมายของการบนทกเวชระเบยนรวมกนโดยทกวชาชพทเกยวของ. เปาหมายครอบคลม
การสอสาร ความตอเนองในการดแลรกษา และการประเมนคณภาพ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
เมอพจารณาเปาหมายของการใชเวชระเบยนเพอ
การสอสารระหวางทมผใหบรการ เนอหาสาคญท
สมาชกทมตองการมอะไรบาง รปแบบทงายตอการ
ทาความเขาใจควรเปนอยางไร
ทบทวนการบนทกขอมลดงกลาวในเวชระเบยน
ออกแบบเพอใหงายตอการบนทกและใชขอมลท
ตองการ
แพทยตองการใชขอมลอะไรจากบนทกของ
พยาบาล พยาบาลตองการใชขอมลอะไรจากบนทก
ของแพทย วชาชพอนๆ ตองการใชขอมลอะไรจาก
บนทกของแพทยและพยาบาล แพทยและพยาบาล
ตองการใชขอมลอะไรจากบนทกของวชาชพอน
(ทนตแพทย เภสชกร ภายภาพบาบด นกกาหนด
อาหาร นกเทคนคการแพทย)
รวมกนออกแบบบนทกเพอตอบสนองความ
ตองการของสมาชกทมดแลผปวย
เมอพจารณาเปาหมายของการใชเวชระเบยนเพอ
ความตอเนองในการดแลรกษา ขอมลสาคญท
จะตองบนทกคออะไร
ทบทวนการบนทกขอมลดงกลาวในเวชระเบยน
ออกแบบเพอใหงายตอการบนทกทเออตอความ
ตอเนองในการดแลรกษา
ถาตองการประเมนคณภาพการดแลผปวยตอไปน
จากเวชระเบยน จะดการบนทกตรงสวนใด
-การประเมนทครอบคลมปญหาสาคญ
-การวนจฉยโรคทชดเจนโดยมขอมลสนบสนน
-การกาหนดเปาหมายการดแลทชดเจน
-การเฝาระวงอาการเปลยนแปลงของผปวย
-การใหการดแลอยางเหมาะสม ปลอดภย ทนเวลา
-การเสรมพลงผปวยและการสรางเสรมสขภาพ
ทดลองนาเวชระเบยนมาประเมนคณภาพ พจารณา
วาขอมลทมอยสามารถประเมนคณภาพไดหรอไม
รวมกนพจารณาวาจะปรบปรงการบนทกเวช
ระเบยนอยางไรเพอใหสามารถประเมนคณภาพได
ดข น
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 26
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ศกษากรณการฟองรองทางกฎหมายในคดท
ใกลเคยงกบบรบทของ รพ. แลวพจารณาวาขอมล
อะไรบางทมความจาเปนเพอเปนหลกฐานทาง
กฎหมายทจะแสดงใหเหนถงการดแลอยาง
เหมาะสม ดวยความรอบคอบระมดระวง
รวมกนทบทวนการบนทกขอมลของ รพ.แลว
ปรบปรงแนวทางการบนทก โดยเฉพาะในกรณทม
ความไมแนนอนทางการแพทยสง หรอมโอกาสทจะ
ถกฟองรอง
สมเวชระเบยนมา 5 ฉบบ ศกษาเวชระเบยน
ดงกลาวแลวพจารณาวาทมงานสามารถเรยนรอะไร
ไดจากเวชระเบยนดงกลาว มขอมลอะไรทควร
บนทกเพมขนเพอประโยชนในการเรยนรของ
ทมงาน
รวมกนพฒนาการบนทกเวชระเบยนเพอสงเสรม
การเรยนรของทมงาน
คดถงโครงการวจยทางคลนกอยางงายๆ สกหนง
โครงการ เลอกเวชระเบยนของผปวยดงกลาวมา
ทบทวนวามขอมลอะไรทจะสนบสนนการวจยท
ตองการ
พจารณาวาควรมการปรบปรงการบนทกเวชระเบยน
อยางไรเพอประโยชนในการดแลผปวยและสามารถ
ใชเพอการวจยไปพรอมกนดวย
(2) การออกแบบระบบเวชระเบยนเปนผลจากการประเมนความตองการของผใหบรการ ผบรหาร รวมทงบคคล
และหนวยงานภายนอก.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
จากคาถามในขอ (1) อะไรคอความตองการสาคญ
ของทมผใหบรการ มการมอบหมายใหทมงานใดไป
ปรบปรง
ตดตามการปรบปรงตามแผน
ผบรหารตองการอะไรจากระบบเวชระเบยนและ
ขอมลในเวชระเบยน
ผปวยและครอบครวตองการอะไรจากระบบเวชระเบยน
และขอมลในเวชระเบยน
ผปวยและครอบครวสามารถมสวนรวมอยางไรใน
การเพมเตมความสมบรณใหแกเวชระเบยน
หนวยงานภายนอกทเกยวของกบระบบเวชระเบยน
และการบนทกมอะไรบาง หนวยงานเหลานน
ตองการอะไรจากระบบเวชระเบยนและขอมลใน
เวชระเบยน
การใชคอมพวเตอรในการบนทกเวชระเบยนมขอด
และขอจากด/ขอเสยอะไรบาง
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 27
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การบนทกขอมลทมความซาซอนและเปนการเพม
ภาระโดยไมจาเปนมอะไรบาง
รวมกนพจารณาลดทอนการบนทกทซาซอน หรอ
บรณาการเขามาเปนหนงเดยวกน โดยกาหนด
หนาททชดเจน
มการใช check list อะไรบางในการบนทกเวช
ระเบยน
ทบทวนขอดขอเสยจากการใช check list ดงกลาว
และปรบปรงใหมความเหมาะสม (อาจจะลด check
list บางสวนทไมจาเปนหรอทาใหเกดการบนทก
เพยงเพอใหสมบรณโดยมไดใสใจปญหาของผปวย
หรอเพม check list บางสวนเพอลดการบนทกท
เปน routine)
บนทกสวนทขาดความสมบรณมากทสดคออะไร พจารณาใชความคดใหมๆ ในการออกแบบบนทก
เชน การบนทกเทป, การ capture ขอมลการ
ปรกษาผานสออเลกทรอนกสตางๆ
มโอกาสทจะใชภาพ แผนภม เสนกราฟ ใหเปน
ประโยชนในการแปลความหมายหรอบงบอกการ
เปลยนแปลงสภาวะการเจบปวยของผปวย
อะไรบาง
ใชความคดสรางสรรคในการออกแบบการบนทก
เวชระเบยน โดยใชประโยชนจากภาพ แผนภม
เสนกราฟ
(3) องคกรมนโยบายและแนวทางปฏบตเกยวกบเวชระเบยนผปวยทเหมาะสม ในดานการบนทก การแกไข การ
รบคาสง การใชรหสมาตรฐาน การจดเกบ การเขาถง และการทาลาย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ปญหาการบนทกอะไรทสามารถปองกนไดดวยการ
มนโยบายและแนวทางปฏบตทชดเจน เชน ผม
สทธบนทก สงทตองบนทก แบบฟอรมมาตรฐาน
การระบชอ วนท เวลา
ทบทวนวามแนวทางดงกลาวหรอยง แนวทาง
ดงกลาวไดรบการปฏบตเพยงใด จะทาใหงายตอ
การปฏบตอยางไร
ปญหาการแกไขเวชระเบยนททาใหผปวยไดรบ
ความเสยง หรอผใหการดแลเสยงตอการไมไดรบ
ความไววางใจมอะไรบาง เชน การแกไขคาสง
แพทย การแกไขบนทกทอยในกระดาษหรอ
คอมพวเตอร การเพมเตมขอมลยอนหลงหลงจาก
เกดอบตการณ
ทบทวนวามแนวทางปองกนความเสยงดงกลาว
อยางไร หากจะแกไขจะตองมการลงนามและเวลา
กากบอยางไร เมอใดทไมควรแกไขหรอเพมเตม
ขอมล
การรบคาสงดวยวาจาจะเกดขนในกรณใดบาง ม
โอกาสทจะเกดปญหาอะไรบาง
ทบทวนแนวทางในการรบคาสงดวยวาจาในแตละ
กรณใหมความรดกม ทงในขนตอนของการอาน
ทวน การบนทก และการรบรองยนยน ตามความ
เหมาะสม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 28
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การใชสญลกษณและคายอทมกเปนปญหาในการ
บนทกเวชระเบยนมอะไรบาง
ทบทวนแนวทางปฏบต การสอสาร การสรปปญหา
และสะทอนกลบ
การใหรหสโรคและหตถการทยงไมตอบสนองความ
ตองการในการพฒนาคณภาพ เชน ขอมลไม
นาเชอถอหรอไมชดเจน มอะไรบาง
พจารณาวาจะปรบปรงการใหรหสโรคและหตถการ
ใหตอบสนองความตองการไดอยางไร
(4) ขอมลในบนทกเวชระเบยนไดรบการบนทกรหสและจดทาดชนเพอนาไปประมวลผลเปนสารสนเทศการดแล
ผปวยทมคณภาพในเวลาทเหมาะสม.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในรอบปทผานมา CLT/PCT ไดรบขอมลจากการ
วเคราะหของฝายสารสนเทศอะไรบาง
ทบทวนวาตรงกบความตองการหรอไม นาไปใชใน
การพฒนาอะไรบาง ตองการใหปรบปรงการบนทก
รหสและการวเคราะหอยางไร
พจารณาโอกาสพฒนาคณภาพการดแลผปวยท
เปนเปาหมายของ CLT/PCT ระบความตองการ
ขอมลทสามารถวเคราะหไดจากระบบสารสนเทศ
สอสารและวางแผนรวมกบฝายสารสนเทศเพอใหม
ขอมลดงกลาว อาจะเปนการประมวลเปนครงคราว
หรอเปนการประจา
(5) องคกรประเมนและปรบปรงระบบบรหารเวชระเบยนอยางสมาเสมอ เพอสรางความมนใจวาระบบตอบสนอง
ความตองการขององคกรและผปวย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รพ.ใชตวชวดอะไรบางเพอการกากบดแลและ
ประเมนผลระบบบรหารเวชระเบยน
พจารณาวามการนาไปใชประโยชนในการปรบปรง
ประสทธภาพของระบบงานอยางไรบาง
นอกเหนอจากตวชวดขางตน รพ.มการประเมน
ประสทธภาพของระบบบรหารเวชระเบยนใน
ประเดนตอไปนหรอไม อยางไร: ความเหมาะสม
ของแบบบนทก, การตอบสนองความตองการของ
ผใชเวชระเบยน, การปฏบตตามนโยบาย แนวทาง
ปฏบต กฎหมาย, การจดเกบและคนหาเวชระเบยน
, ความปลอดภยในการจดเกบเวชระเบยน,
คณภาพการใหรหส
กาหนดเปาหมายเพอยกระดบประสทธภาพของ
ระบบบรหารเวชระเบยนและดาเนนการพฒนา
ขยายขอบเขตการประเมนใหครอบคลมประเดน
ตางๆ
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 29
ข. การรกษาความปลอดภยและความลบ
(1) เวชระเบยนไดรบการปองกนการสญหาย ความเสยหายทางกายภาพ และการแกไขดดแปลง เขาถง หรอใช
โดยผไมมอานาจหนาท.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
เขาไปดในสถานทจรง พจารณาวามโอกาสท
เวชระเบยนจะเกดการสญหาย ความเสยหายทาง
กายภาพ และการเขาถงโดยผไมมอานาจหนาท
อยางไร
ปรบปรงตามโอกาสพฒนาทพบ
จากเสนทางเดนของเวชระเบยนในบรบทตางๆ ม
โอกาสทเวชระเบยนจะสญหายในขนตอนใดบาง
ออกแบบมาตรการปองกนการสญหายของเวชระเบยน
เชน การมเอกสารหรอทะเบยนหรอ bar code คมการ
เคลอนทหรอยมเวชระเบยน, การปองกนการเขาถง
โดยผไมเกยวของ
ถามการบนทกเวชระเบยนในระบบคอมพวเตอร ม
โอกาสทจะเกดเหตการณตอไปนไดในลกษณะใด
หรอดวยเหตใด: ขอมลสญหาย, การเขาถง/ใช/
แกไข โดยผไมมอานาจหนาท
รวมกนพจารณาหามาตรการและเทคโนโลยตางๆ
เพอปองกนปญหาทระบไว
(2) องคกรกาหนดนโยบายและแนวทางปฏบตทจาเปนเพอรกษาความลบของขอมลและสารสนเทศของผปวยใน
เวชระเบยน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
กลมผปวยในความรบผดชอบของ รพ.ทตองมการ
รกษาความลบอยางยงยวดมอะไรบาง เชน ผตด
เชอ HIV, ผปวยทถกขมขน, การตงครรภทไมพง
ประสงค
ทบทวนมาตรการรกษาความลบของขอมลในผปวย
กลมดงกลาว และปรบปรงใหมความรดกมสงสด
ประสบการณเกยวกบอบตการณทขอมลของผปวย
ไมถกเกบเปนความลบมอะไรบาง
วเคราะหข นตอนทเกยวของและวางมาตรการ
ปองกนทรดกม
ประสบการณเกยวกบ dilemma หรอความ
ยากลาบากในการตดสนใจในการเปดเผยขอมล
ผปวยมอะไรบาง เชน การแจงการวนจฉยโรคท
รกษาไมหาย, การใหขอมลแกบรษทประกน
เชญผเกยวของและผรมารวมสนทนากลมเพอวาง
แนวทางในการตดสนใจทเหมาะสม
โอกาสทผไมเกยวของจะเขาถงขอมลผปวยในเวช
ระเบยนมอะไรบาง (ทงทเปนกระดาษและในระบบ
คอมพวเตอร)
ทบทวนมาตรการปองกนและปรบปรงใหรดกม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 30
(3) องคกรใหความรแกบคลากรอยางตอเนองเกยวกบความรบผดชอบในการรกษาความลบ วธการจดการเมอม
การขอใหเปดเผยขอมลซงเปนการละเมดการรกษาความลบ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
แนวทางปฏบตทควรมการใหความรแกบคลากร
หรอการปฏบตทไมถกตองเกยวกบการรกษา
ความลบทพบบอย มอะไรบาง
จดกจกรรมเรยนรทเหมาะสม จดเวทแลกเปลยน
รวมกนคนหาวธการทรดกมยงขน ปลกจตสานกใน
ความรบผดชอบตอการรกษาความลบ และมระบบ
ตดตามการปฏบต
(4) องคกรมกระบวนการใหผปวยสามารถเขาถงขอมลและสารสนเทศในเวชระเบยนของตนได โดยมเจาหนาทท
ไดรบมอบหมายรวมอยดวย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
มกรณใดบางทผปวยหรอญาต ตองการดขอมลใน
เวชระเบยนของผปวย เชน มขอสงสย มความไม
พงพอใจ หรอมการรองเรยนเกดขน
วางแนวทางในการใหคาอธบายแกผปวยหรอญาต
ในแตละกรณ เนนการทาความเขาใจในขอมลตางๆ
ทบนทกไว รวมทงความเปนไปไดตางๆ
จากการอธบายขอมลใหผปวยหรอญาตฟง หรอ
การทเวชระเบยนถกนาไปใชอางองในศาล ม
จดออนในการบนทกอะไรบางทควรปรบปรง
ดาเนนการปรบปรงตามความเหมาะสม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 31
II - 5.2 เวชระเบยนผปวย (MRS.2)
ผปวยทกรายมเวชระเบยนซงมขอมลเพยงพอสาหรบการสอสาร การดแลตอเนอง การเรยนร การวจย
การประเมนผล และการใชเปนหลกฐานทางกฎหมาย.
(1) บนทกเวชระเบยนมขอมลเพยงพอสาหรบ:
-การระบตวผปวย
-มขอมลสนบสนนการวนจฉยโรค
-ประเมนความเหมาะสมของการดแลรกษา
-ทราบความเปนไป การเปลยนแปลง และผลการรกษา
-เออตอความตอเนองในการดแล
-ใหรหสไดอยางถกตอง
-การใชเปนหลกฐานทางกฎหมาย
-การประเมนคณภาพการดแลผปวย
คาถามเพอสมตรวจสอบเวชระเบยน ดาเนนการปรบปรง
มขอมลรายละเอยดผปวยและผทจะตองตดตอใน
กรณฉกเฉนในเวชระเบยนผปวยแตละรายชดเจน
เพยงใด
นาประเดนทเปนจดออนหรอโอกาสพฒนามา
รวมกนพจารณาวาจะปรบปรงแนวทางการบนทกท
ทกฝายรวมมอกนปฏบตไดอยางไร
มขอมลรายละเอยดผปวยในเอกสารทกหนาถกตอง
ครบถวนเพยงใด
การวนจฉยโรคทใหไวในแตละชวงนนมขอมล
สนบสนนอยางเหมาะสมเพยงใด (ประวตครบถวน
เพยงใด การตรวจรางกายครบถวนเพยงใด มการ
ตรวจ investigate ทจาเปนหรอไม การวนจฉยเกน
กวาขอมลสนบสนนทมอยหรอไม)
การดแลทใหแกผปวยเหมาะสมหรอไม โดย
พจารณาจากความรวดเรวในการรบรปญหา การ
ตอบสนองตอภาวะวกฤต การดแลอยางเปนองค
รวม การพจารณาใช evidence/guideline
เมอมการเปลยนแปลงทสงเกตเหนไดจากสญญาณ
ชพ บนทกเวชระเบยนมขอมลทอธบายการ
เปลยนแปลงหรอประเมนการเปลยนแปลงดงกลาว
หรอไม
บนทกเวชระเบยนทาใหทราบการเปลยนแปลงทาง
คลนกหรอผลลพธของการรกษาตางๆ (ยา
หตถการ ฯลฯ) หรอไม เพยงใด
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 32
คาถามเพอสมตรวจสอบเวชระเบยน ดาเนนการปรบปรง
วธการบนทกเวชระเบยน เออตอการดแลตอเนอง
ของแพทยเวรทมไดเปนเจาของไขเพยงใด
วธการบนทกเวชระเบยน เออตอการดแลตอเนอง
ระหวางเวรเพยงใด
วธการบนทกเวชระเบยน เออตอการดแลเมอมการ
เปลยนหอผปวยหรอหนวยดแลเพยงใด
วธการบนทกเวชระเบยน เออตอการดแลทมแพทย
หลายสาขาดแลรวมกนอยางไร
ถามการฟองรองเกดขน ตรงไหนคอจดทเปน
โอกาสถกฟองรอง ขอมลทบนทกไวเพยงพอ
หรอไมทจะแสดงใหเหนการดแลทมคณภาพในชวง
นน
ประเดนคณภาพ ความเสยง ความคลาดเคลอน
เหตการณทไมพงประสงคในผปวยรายนคออะไร
ขอมลทมอยเพยงพอหรอไมทจะแสดงใหเหนวา
ผดแลไดใหการดแลดวยความระมดระวง ม
มาตรฐานวชาชพ
(2) มการทบทวนเวชระเบยนเปนระยะเพอประเมนความสมบรณ ความถกตอง และการบนทกในเวลาทกาหนด.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในรอบ 1-2 ปทผานมา มการตงเปาหมายพฒนา
ความสมบรณและคณภาพของการบนทกเวชระเบยน
อะไรบาง ผลของการพฒนาเปนอยางไร
ทบทวนกลยทธการพฒนาหากผลการพฒนาไมเปนไป
ตามเปาหมาย
นาประเดนทเปนโอกาสพฒนาจากการตอบคาถาม
ในขอ (1) มาดาเนนการพฒนา
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 33
II-6 ระบบการจดการดานยา
II - 6.1 การวางแผน การจดการ การเกบและสารองยา (MMS.1)
องคกรสรางความมนใจในระบบการจดการดานยาทปลอดภย เหมาะสม และไดผล พรอมทงการมยาท
มคณภาพสงพรอมใชสาหรบผปวย.
ก. การวางแผนและการจดการ
(1) มคณะกรรมการหรอกลมบคคลทมาจากสหสาขาวชาชพ ทาหนาทกาหนดทศทางและสงเสรมใหเกดระบบ
การจดการดานยาทมประสทธภาพ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
บทบาททโดดเดนของคณะกรรมการคออะไร ธารงบทบาทดงกลาวตอไป
บทบาททคณะกรรมการควรมเพมขนคออะไร รวมกนวางแผนเพอเพมบทบาทดงกลาวอยาง
สรางสรรค
(2) มการจดทาบญชยาโรงพยาบาลเพอจากดใหมรายการยาเทาทจาเปน มการทบทวนบญชยาอยางนอยปละ
ครง มการกาหนดมาตรการความปลอดภยสาหรบยาใหมทมโอกาสเกดความคลาดเคลอนสง รวมทงม
แนวทางปฏบตทเหมาะสมในการขอใชยาทอยนอกบญชยาเมอจาเปน
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
บญชยาของ รพ.เปนไปตามเปาหมายของการม
รายการยาทจาเปนในจานวนทเหมาะสมและ
พอเพยงหรอไม
ทบทวนกระบวนการพจารณารายการยาในบญชยา
โดยเฉพาะอยางยงขอมลทตองนาเสนอ หลกเกณฑ
การพจารณา และการพจารณาโดยองขอมล
ยารายการใดทมปรมาณการใชนอยหรอไมมการใช
เลย ยงจาเปนตองมอยในบญชยาหรอไม
ทบทวนรายการยาในบญชยา
ยารายการใดทมความซาซอนเกนจาเปน
ยารายการใดทมโอกาสเกดความคลาดเคลอนทาง
ยาสง
กาหนดมาตรการในการปองกนความคลาดเคลอน
ทางยาและเหตการณไมพงประสงคจากยา เชน
แบบฟอรม แนวทางการสงใช ระบบตรวจสอบ
ระบบเตอนใจ การบรหาร การเกบรกษา การ
ตดตามผล
ยารายการใดทอาจกอใหเกดเหตการณไมพง
ประสงคจากยาไดสงหรอตองมความระมดระวงใน
การใชสง (HAD)
ในรอบปทผานมา มการขอใชยานอกบญชยา
อะไรบาง
ทบทวนขนตอนการดาเนนการวาเปนไปอยาง
เหมาะสม รดกม ปลอดภย หรอไม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 34
(3) การจดหายาเปนไปตามบญชยาทผานการรบรอง. มกระบวนการในการจดการกบปญหายาขาดแคลนและ
ยาทจาเปนเรงดวน
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในรอบปทผานมา มการจดหายาทไมอยในบญชยา
อะไรบาง
ทบทวนเหตผลของการจดหาดงกลาว และกาหนด
มาตรการทเหมาะสม
ในรอบปทผานมา มปญหายาขาดแคลนในยาตว
ใดบาง เปนชวงเวลานานเทาไร
ทบทวนแนวทางการสอสารกบผเกยวของ การใช
ยาทดแทน วธการจดหา แนวทางการปองกนใน
อนาคต
ในรอบปทผานมา มเหตการณทตองจดหายาท
จาเปนเรงดวนในยาตวใดบาง
ทบทวนวธการจดหาและแนวทางการปองกนใน
อนาคต
มเหตการณอะไรบางทอาจทาใหปรมาณความ
ตองการใชยาบางประเภทเพมขนในปรมาณสง
อยางฉบพลน ยาดงกลาวคออะไร
วางแผนเพอใหพรอมรบสถานการณ ตงแตการรบร
สถานการณ การประสานงานกบหนวยงานท
เกยวของ
(4) องคกรระบยาซงมความเสยงสงหรอตองมความระมดระวงในการใชสง, ออกแบบกระบวนการทเหมาะสม
ปลอดภยในการจดหา เกบรกษา สงใช ถายทอดคาสง จดเตรยม จาย ให และตดตามกากบยา เพอลดความ
เสยงในการใชยาเหลาน.
(5) องคกรกาหนดนโยบายการปองกนความคลาดเคลอนทางยาและเหตการณไมพงประสงคจากยา และนาส
การปฏบต. มการตอบสนองอยางเหมาะสมตอเหตการณไมพงประสงคจากยาและความคลาดเคลอนทางยา
ทเกดขนหรอทมโอกาสเกดขน.
6.2 ก.(3) องคกรจดทานโยบายเพอปองกนความผดพลง / คลาดเคลอน และเหตการณไมพงประสงคจากการสง
ใชยาและการถายทอดคาสง พรอมทงนาสการปฏบต, ครอบคลมการระบรายละเอยดทจาเปนในคาสงใชยา,
การระมดระวงเปนพเศษสาหรบยาทดคลายกนหรอชอเรยกคลายกน, มาตรการเพอปองกนคาสงใชยาทม
โอกาสเกดปญหา และการปองกนการใชคยาทมอนตรกรยารนแรง
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ยาทเสยงตอการใชผดวตถประสงคมอะไรบาง (เชน
ยาเสพตด ยาควบคมพเศษ)
ทบทวนแนวทางปองกนการใชผดวตถประสงค
ยาทพบรายงานการเกดความคลาดเคลอนทางยา
หรอเหตการณไมพงประสงคทพบบอยใน รพ.ม
อะไรบาง
ทบทวนแนวทางปองกนการเกดความคลาดเคลอน
ทางยาและเหตการณไมพงประสงค โดยเนนความ
เฉพาะเจาะจงกบโอกาสเกดปญหาของยาแตละตว
สรางเครองมอชวย สอสารกบผปฏบต มระบบ
ตรวจสอบและตดตาม
ยาทตองมความระมดระวงในการใชสงอนๆ ม
อะไรบาง
ลกษณะและสาเหตของความคลาดเคลอนทางยาท
พบในรอบปทผานมา มอะไรบาง
ทบทวนแนวทางปองกนการเกดความคลาดเคลอน
ทางยาและเหตการณไมพงประสงค โดยเนน
มาตรฐานวชาชพสาหรบขนตอนตางๆ เชน การลกษณะและสาเหตของเหตการณไมพงประสงค
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 35
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
จากยาทพบในรอบปทผานมา มอะไรบาง ระบรายละเอยดทจาเปนในใบสงยา, การปองกน
ความคลาดเคลอนสาหรบ LASA, การปองกนคาสง
ใชยาทมโอกาสเกดปญหา, การตรวจสอบทจาเปน
ฯลฯ สอสารกบผปฏบต มระบบตดตาม
ในรอบปทผานมา มตวอยางความคลาดเคลอนทาง
ยาทมความรนแรงสงอะไรบาง
ทบทวนวาในเหตการณดงกลาวมการตอบสนองท
เหมาะสมทนการณเพยงใด และนามาสการ
ปรบปรงอะไร ในรอบปทผานมา มตวอยาง ADR ทไมเกดจาก
ความคลาดเคลอนทางยาอะไรบาง
ตวอยางการปรบปรงระบบโดยใชแนวคด human
factor engineering มอะไรบาง
เรยนรเพอขยายแนวคดไปใชใหมากขน
รปแบบทไดผลในการใหขอมลปอนกลบเกยวกบ
เรองความคลาดเคลอนและเหตการณไมพง
ประสงคจากยามอะไรบาง มโอกาสทจะทาอะไร
เพมไดอก
ทบทวนและหาวธการทสรางสรรคในการสอสาร
ขอมลเพอสรางความตระหนกและปรบพฤตกรรม
(6) ผประกอบวชาชพไดรบการประเมนและเพมความรความสามารถเกยวกบระบบยา และการใชยาทเหมาะสม
ปลอดภยกอนเรมตนปฏบตงานและเปนประจาทกป.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในรอบปทผานมามการปฐมนเทศ การอบรมหรอ
เพมพนความรความสามารถเกยวกบระบบยาและ
การใชยาอะไรบาง
ทบทวนความสอดคลองของเนอหากบโอกาสพบ
ปญหา และความครอบคลมของผเขารบการอบรม
จดกจกรรมเพมเตมตามความเหมาะสม
(7) องคกรประเมนและปรบ6ปรง6
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง
ระบบบรหารจดการดานยาเปรยบเทยบกบเปาประสงคของระบบ มการ
ทบทวนวรรณกรรมเกยวกบวธปฏบตทประสบความสาเรจและเทคโนโลยใหมๆ เกยวกบระบบจดการดานยา
อยางสมาเสมอ.
ดาเนนการปรบปรง
ความพรอมใชและคณภาพของยาใน รพ.เปน
อยางไร
นาขอมลมารวมกนพจารณาปรบปรงตามความ
เหมาะสม
ประสทธภาพของการเกบสารองยาทงในคลงใหญ
และในหอผปวยเปนอยางไร
ความเหมาะสมของการสงใชยาเปนอยางไร
แนวโนมการเกดความคลาดเคลอนทางยาและ
เหตการณไมพงประสงคจากยาเปนอยางไร
วธการและเทคโนโลยใหมๆ เกยวกบระบบจดการ
ดานยาททบทวนไดมอะไรบาง
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 36
ข. การเกบสารองยา
(1) ยาทกรายการไดรบการเกบสารองอยางเหมาะสมและปลอดภย เพอสรางความมนใจวาจะมยาใชอยาง
เพยงพอ, มคณภาพและความคงตว, พรอมใช, ปองกนการเขาถงโดยผไมมอานาจหนาท, ปองกนความคลาด
เคลอนทางยาและผลไมพงประสงคจากยา, สามารถทวนกลบถงแหลงทมา, มการตรวจสอบบรเวณทเกบยา
อยางสมาเสมอ, โดยมการปฏบตเพอเปาหมายดงกลาวทวทงองคกร.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ยาทตองอยในระบบหวงโซความเหน หรอตอง
ตรวจสอบคณภาพการขนสงเปนพเศษ มอะไรบาง
ทบทวนขอกาหนดการตรวจสอบ การปฏบตในการ
ตรวจสอบ การบนทก และการจดการเมอพบปญหา
ผลการตรวจสอบการเกบสารองยาทคลงยาของ
เภสชกรรมเปนอยางไร (ทงในดานสงแวดลอมและ
ลกษณะการจดเกบ)
ดาเนนการปรบปรงถาพบปญหาทสงผลตอ
คณภาพและความคงตวของยา
รพ.มนโยบายเกยวกบการหามสารองอเลคโทรไลต
ความเขมขนสงทหอผปวยอยางไร ปฏบตตามได
ครบถวนหรอไม
ถาไมสามารถปฏบตตามไดครบถวน หาแนวทางท
จะลดการใชใหเหลอนอยทสดและหาแนวทางใน
การปองกนความเสยง
ผลการตรวจสอบการเกบสารองยาทหอผปวยเปน
อยางไร ทงในแงรายการ จานวน คณภาพ ความ
พรอมใช
ดาเนนการปรบปรงถาพบภาวะทเปนความเสยง
ระบบบนทกการเบกจายและการเบกจาย เออตอ
การเรยกคนยาตาม lot no. ไดดเพยงใด
(2) มการจดใหมยา และ / หรอ เวชภณฑฉกเฉนทจาเปนในหนวยดแลผปวยตางๆ อยตลอดเวลา, มระบบ
ควบคม และดแลใหเกดความปลอดภย, และมการจดทดแทนโดยทนทหลงจากทใชไป
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การทบทวนรายการยาและเวชภณฑฉกเฉนใน
หนวยดแลผปวยตางๆ กระทาเมอใด
ควรทบทวนอยางนอยปละครง (ทงรายการและ
จานวน) โดยนาขอมลทเกยวของและปญหาทเกด
ขนมาพจารณา
มาตรการสาคญของระบบการควบคมยาและ
เวชภณฑฉกเฉนมอะไรบาง เพอเปาหมายอะไร
ทบทวนวามการปฏบตตามมาตรการ และบรรล
ตามเปาหมายทตองการหรอไม นาไปปรบปรงตาม
ความเหมาะสม มระบบการตรวจสอบอยางไรวามการจดยาทดแทน
ทนท มยาตามจานวนทกาหนดไว และยาทสารอง
ไวยงไมหมดอาย
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 37
(3) มระบบทจะจายยาเพอตอบสนองความตองการของผปวยอยางปลอดภยในเวลาทหองยาปด
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในกรณทหองยาไมไดเปด 24 ชวโมง อะไรคอ
ปญหา/อบตการณทเคยเกดหรอมโอกาสเกดจาก
การจายยาเมอหองยาปด
ทบทวนและปรบปรงแนวทางปฏบตตามเพอ
ปองกนปญหาหรออบตการณทระบ
(4) มการจดการกบยาทสงคนมาทหองยาอยางเหมาะสม เชน ยาทแพทยสงหยดใช
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
มการคนยาทแพทยสงหยดใชมาทหองยาประมาณ
รอยละเทาใด
รวมกนวางแนวทางเพอใหมการคนยาทแพทยสง
หยดใช หรอยาทตองคนดวยเหตผลอน อยาง
ครบถวน
มการนายาเมดเปลอยทสงคนมาทหองยามาใชตอ
หรอไม
วางแนวทางการทาลายยาอยางเหมาะสม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 38
II - 6.2 การใชยา (MMS.2)
องคกรสรางความมนใจวามการสงใชยาและการใหยาทปลอดภย ถกตอง เหมาะสม และไดผล.
ก. การสงใชยาและถายทอดคาสง
(1) ผทเกยวของกบระบบยาสามารถเขาถงขอมลเฉพาะของผปวยแตละราย ไดแก ขอมลทวไป การวนจฉยโรค
หรอขอบงชในการใชยา, และขอมลทางหองปฏบตการทจาเปน
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ในการสงยาผปวยนอก แพทยผส งใชยาตองการ
เหนขอมลอะไรเกยวกบผปวยบาง ขอมลเหลานนม
พรอมใหดไดโดยสะดวกหรอไม
ปรบปรงการบนทกขอมลสาคญใน OPD card หรอ
ระบบการแสดงผลขอมลในคอมพวเตอร ให
สามารถเหนไดโดยงาย
ในการจายยาผปวยใน แพทยผส งใชยาสามารถ
เขาถงขอมลทจาเปนเกยวกบผปวยไดโดยงาย
หรอไม
ปรบปรงการบนทกในเวชระเบยนหรอระบบการ
แสดงผลขอมลในคอมพวเตอรใหแพทยสามารถ
เขาถงขอมลทจาเปนไดโดยงาย เชน มขอมลการ
แพยาในใบ order ใหมทกใบ
ในการจายยาผปวย เภสชกรสามารถตรวจสอบ
ขอมลการวนจฉยโรค ขอบงชการใชยา ผลการ
ตรวจทางหองปฏบตการไดหรอไม อยางไร
พฒนาระบบใหเภสชกรสามารถเขาถงขอมลเหลาน
โดยงาย เชน แพทยบนทกขอมลเหลานในใบสงยา
หรอระบบคอมพวเตอรทเชอมโยงถงขอมลเหลาน
(2) มขอมลยาทจาเปนในรปแบบทใชงาย ในขณะสงใช จด และใหยาแกผปวย.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ขอมลยาทแพทยควรเขาถงไดในขณะสงใชยาม
อะไรบาง
สรางสอทงายตอการใชงานในสถานการณตางๆ
เชน บตรยา บนทก โปสเตอร คมอ ฐานขอมลใน
คอมพวเตอร ขอมลยาทเภสชกรหรอผชวยเภสชกรควรเขาถงได
ในกระบวนการจดจายยามอะไรบาง
ขอมลยาทพยาบาลควรเขาถงไดในกระบวนการ
บรหารยามอะไรบาง
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 39
(3) องคกรจดทานโยบายเพอปองกนความผดพลง / คลาดเคลอน และเหตการณไมพงประสงคจากการสงใชยา
และการถายทอดคาสง พรอมทงนาสการปฏบต, ครอบคลมการระบรายละเอยดทจาเปนในคาสงใชยา, การ
ระมดระวงเปนพเศษสาหรบยาทดคลายกนหรอชอเรยกคลายกน, มาตรการเพอปองกนคาสงใชยาทมโอกาส
เกดปญหา และการปองกนการใชคยาทมอนตรกรยารนแรง [ยกไปพจารณารวมใน 6.1 ก(5)]
(4) มการเขยนคาสงใชยาอยางชดเจนและถายทอดคาสงอยางถกตอง. มการกาหนดมาตรฐานการสอสารคาสง
ใชยาเพอลดโอกาสเสยงตอความคลาดเคลอน มการทบทวนและปรบปรงคาสงใชยาทจดพมพไวลวงหนาให
ทนสมยอยางสมาเสมอ
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ยาทตองระบขอบงใชในการสงใชยามอะไรบาง ทบทวนการปฏบตตามแนวทางทกาหนด ทบทวน
ความเหมาะสมของมาตรการทกาหนดไว รวมกน
กาหนดเปาหมายเพอลดระดบปญหา
มแนวทางอยางไรในการลดการคดลอกคาสงใชยา
และเภสชกรสามารถขาถงคาสงใชยาโดยตรง
สถตความคลาดเคลอนทางยาในกลม LASA เปน
อยางไร
สถตความคลาดเคลอนทางยาทเกดจากการใชตว
ยอมอะไรบาง
กลมโรคหรอกลมผปวยทตองระบนาหนกผปวยใน
การสงยามอะไรบาง
ปญหาเกยวกบการเขยนคาสงใชยาอนๆ ม
อะไรบาง
ปญหาเกยวกบการถายทอดคาสงใชยาอนๆ ม
อะไรบาง
ปญหาเกยวกบการรบคาสงการรกษาดวยวาจาหรอ
ทางโทรศพทมอะไรบาง
(5) มกระบวนการในการระบ จดทารายการยาทผปวยไดรบหรอมการใชอยในปจจบนอยางถกตองแมนยา และ
ใชบนทกรายการยานในการสงใชยาทถกตองแกผปวยในทกจดของการใหบรการ. มการเปรยบเทยบบนทก
รายการยาของผปวยทใชอยในปจจบนกบคาสงแพทยทกครงเมอมการรบไว ยายหอผปวย และ / หรอ
จาหนาย. (Admission, transfer, and discharge medication reconciliation)
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ผปวยกลมใดบางท รพ.กาหนดใหมการทา
medication reconciliation
ตดตามประเมนผล สรางความมนใจวามการปฏบต
อยางสมบรณ พจารณาขยายกลมผปวยหรอกลม
ยาตามความเหมาะสม
ยากลมใดบางท รพ.กาหนดใหมการทา
medication reconciliation
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 40
ข. การเตรยม การจดจาย และการใหยา
(1) มการทบทวนคาสงใชยาทกรายการเพอความมนใจในความเหมาะสมและความปลอดภย
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
กรณทมการจายยาขณะทเภสชกรไมไดขน
ปฏบตงาน มระบบการทบทวนยอนหลงหรอไม ผล
การทบทวนเปนอยางไร
นาขอมลมาสะทอนกลบใหผเกยวของ และรวมกน
วางแนวทางตรวจสอบเพอปองกนปญหา
ปญหาทพบจากการทบทวนคาสงใชยาทตอง
ระมดระวงสงมอะไรบาง
นาขอมลมาสะทอนกลบใหผเกยวของและวาง
แนวทางปองกนปญหา
ปญหาทพบจากการทบทวนคาสงใชยา IV
admixture มอะไรบาง โดยเฉพาะความเหมาะสม
ของสารละลายทใชเจอจาง
นาขอมลมาสะทอนกลบใหผเกยวของและวาง
แนวทางปองกนปญหา
ขอมลปญหาทพบจากการทบทวนคาสงใชยาอนๆ
มอะไรบาง
พจารณาวาการทบทวนททาอยนนครอบคลมผปวย
เพยงใด ครอบคลมประเดนสาคญทควรตรวจสอบ
เพยงใด นาขอมลสะทอนกลบใหผเกยวของ และ
รวมวางแนวทางเพอปองกนปญหา
(2) มการจดเตรยมยาอยางเหมาะสมและปลอดภย แผนกเภสชกรรมเปนผเตรยมยาสาหรบผปวยเฉพาะราย
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง
หรอยาทไมมจาหนายในทองตลาด โดยใชวธการปฏบตทเปนมาตรฐาน
ดาเนนการปรบปรง
ผลการประเมนความเหมาะสมปลอดภยของการ
จดเตรยมยาในหนวยดแลผปวยเปนอยางไร
นาผลการประเมนมาปรบปรง โดยเฉพาะอยางยง
ในประเดนการปองกนการปนเปอน การมแสงสวาง
เพยงพอ การไมถกรบกวนสมาธ และการกาจดขยะ
อนตราย
แผนกเภสชกรรมมการเตรยมยาอะไรบาง ประเมนวาระบบการเตรยมยาดงกลาวเปนไปตาม
มาตรฐานเพยงใด บคลากรผรบผดชอบมความร
และทกษะอยางไร มระบบการควบคมกากบท
เหมาะสมหรอไม
(3) ยาไดรบการตดฉลากอยางเหมาะสม ชดเจนและอานงายตดทภาชนะบรรจยาทกประเภท และมฉลากยาตด
จนถงจดทใหยาแกผปวย โดยระบชอผปวย ชอยา ความเขมขน และขนาดยา
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบการระบความเขมขน
และขนาดยาบนฉลากยา มอะไรบาง
นาปญหา/โอกาสพฒนาตางๆ มารวมกนทบทวน
เพอวางแนวทางปฏบตทเหมาะสม
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบการตดฉลากยาจนถง
จดทใหยาแกผปวย มอะไรบาง
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 41
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การตดฉลากยาในกรณทมการจดเตรยมแลวไมได
ยาแกผปวยทนท มความเหมาะสมเพยงใด
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบการระบวน/เวลา
หมดอายบนฉลากยา มอะไรบาง
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบการเขยนฉลากยา
สาหรบ IV admixture, สารนาทใหทางหลอดเลอด
ดา มอะไรบาง
ปญหา/โอกาสพฒนา เกยวกบการตรวจสอบชอยา
ณ จดทใหยาแกผปวย มอะไรบาง
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบการเตรยมยาสาหรบ
ใชกบผปวยซงไมไดระบชอแนนอน มอะไรบาง
(4) มการสงมอบยาใหหนวยดแลผปวยในลกษณะทปลอดภย รดกม และพรอมใหใช ในเวลาททนความตองการ
ของผปวย
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ปญหา/โอกาสพฒนาในเรองการสงมอบยาใหหอ
ผปวย ในเรองความถกตอง ปลอดภย รดกม ม
อะไรบาง
นาปญหา/โอกาสพฒนาตางๆ มารวมกนทบทวน
เพอวางแนวทางปฏบตทเหมาะสม
ปญหา/โอกาสพฒนาในเรองการสงมอบยาใหหอ
ผปวย ในเรองความพรอมใช มอะไรบาง
ปญหา/โอกาสพฒนาในเรองการสงมอบยาใหหอ
ผปวย ในเรองเรวทนความตองการ มอะไรบาง
(5) การสงมอบยาใหแกผปวยทาโดยเภสชกรหรอบคลากรทไดรบมอบหมายและไดรบการฝกอบรม มการ
ตรวจสอบความถกตองของยากอนทจะสงมอบ และมการใหคาแนะนาการใชยาอยางเหมาะสม
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
โอกาสพฒนาในเรองบคลากรผสงมอบยาอะไรบาง นาขอมลมาปรบปรงระบบและเสรมความรบคลากร
ขอมล pre-dispensing error ทสามารถนาไปใช
ประโยชนในการพฒนาไดมอะไรบาง
นาขอมลทไดมาปรบปรงระบบ
ขอมลเกยวกบ dispensing error ในการจายยา
ผปวยนอกมอะไรบาง
ทบทวนวาขอมลดงกลาวไดมาอยางไร รพ.มระบบ
ในการตรวจสอบเสรมอะไรบาง (โดยเฉพาะในผปวย
ทไดรบยาหลายรายการหรอผปวยโรคเรอรง) นาขอมล
ทไดมาปรบปรงระบบ
ยาผปวยจาเปนตองไดรบคาแนะนามอะไรบาง ทบทวนและปรบปรงประสทธผลของการให
คาแนะนา
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 42
(6) การสงใช คดลอกคาสง จดเตรยม จดจาย และใหยา กระทาในสงแวดลอมทางกายภาพซงมความสะอาด ม
พนทและแสงสวางพอเพยง และเปดโอกาสใหผประกอบวชาชพมสมาธกบการใชยาโดยไมมการรบกวน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ปญหา/โอกาสพฒนา เกยวกบสงแวดลอมทาง
กายภาพสาหรบการจดเตรยมและจดจายยาม
อะไรบาง
ดาเนนการปรบปรงโดยเนนความสะอาด การ
ปองกนการปนเปอน ระบบไหลเวยนของงาน ความ
เพยงพอของพนทและแสงสวาง การปราศจาก
สงรบกวนทางกายภาพ
(7) มการใหยาแกผปวยอยางปลอดภยและถกตองโดยบคคลซงมคณสมบตเหมาะสมและอปกรณการใหยาทได
มาตรฐาน, โดยมการตรวจสอบความถกตองของยา คณภาพยา ขอหามในการใช และเวลา / ขนาดยา /
วธการใหยา ทเหมาะสม ผส งใชยาไดรบการรายงานเมอมเหตการณไมพงประสงคจากยาหรอความ
คลาดเคลอนทางยา
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
มการกาหนดคณสมบตของบคลากรทสามารถ
บรหารยาประเภทตางๆ ไวอยางไร เชน การฉดยา
เขากลามเนอ การฉดยาเขาหลอดเลอดดา การฉด
ยาเขาไขสนหลง การใหยาเคมบาบด การใชสารทบ
รงส
กาหนดใหชดเจนถายงไมมการกาหนด ทาใหมนใจ
วาไมมการปฏบตเกนกวาขอบเขตทไดรบอนญาต
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบคณวฒ ความร และ
ทกษะของบคลากรผใหยาแกผปวยมอะไรบาง
นาขอมลมาปรบปรงระบบงาน ระบบการกากบดแล
และเสรมความรบคลากร
มยาอะไรบางทตองใชอปกรณการใหยาพเศษ ทาใหมนใจวามอปกรณพรอมใชและทางานไดอยาง
ถกตอง
ขอมลเกยวกบ dispensing error ในการจายยา
ผปวยในมอะไรบาง
นาขอมลทไดมาปรบปรงระบบ
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบการบนทกและการใช
MAR มอะไรบาง
นาปญหา/โอกาสพฒนาตางๆ มารวมกนทบทวน
เพอวางแนวทางปฏบตทเหมาะสม
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบการบงชตวผปวยและ
การใหยาทถกตอง มอะไรบาง
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบการรายงาน
เหตการณไมพงประสงคจากยาและความ
คลาดเคลอนทางยามอะไรบาง
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 43
(8) ผปวยและครอบครวไดรบความรเกยวกบยาทตนไดรบ และรวมเปนสวนหนงของกระบวนการดแล เพอ
เปาหมายความถกตอง ประสทธภาพ และความปลอดภยในการใชยา
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ผปวยทมปญหาเรอง drug adherence คอผปวย
กลมใดบาง
รวมกนทบทวนแนวทางการใหความรและตดตาม
ผลลพธทเกดขน
ยาทมปญหาเรอง drug adherence คอยากลม
ใดบาง
ยาทมอาการไมพงประสงคทสาคญ คอยากลม
ใดบาง
ยาทมเทคนคการใชพเศษซงตองใหคาแนะนาเปน
พเศษ คอยากลมใดบาง
ยากลมใดบางทควรมฉลากชวย ทบทวนความครอบคลมของการใชฉลากชวย
ผปวยทนอน รพ.มโอกาสมสวนรวมในกระบวนการ
ดแลอยางไรบาง เชน การตรวจสอบความถกตอง
การมสวนรวมในการบรหารยา การวางแผน
จาหนาย
จดระบบใหผปวยทมศกยภาพไดมสวนรวม
(9) ผปวยไดรบการตดตามผลการบาบดรกษาดวยยาและบนทกไวในเวชระเบยน เพอสรางความมนใจในความ
เหมาะสมของเภสชบาบดและลดโอกาสเกดผลทไมพงประสงค
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ยาทแพทยหวงผลการรกษาในระยะสนมอะไรบาง วางแนวทางตดตามการตอบสนองของผปวย
ยาทม therapeutic ratio แคบทมใชใน รพ.ม
อะไรบาง
วางแนวทางตดตามอาการขางเคยง
ยาทมผลขางเคยงตอการทางานของตบ ไต หวใจ
มอะไรบาง
วางแนวทางตดตามอาการขางเคยง
การสง specimen เพอเพาะเชอจะไดทราบผลใน
เวลากวน
วางแนวทางตดตามการตอบสนองตอยาตานจลชพ
และขอบงชในการตดสนใจเปลยนยา
ในรอบปทผานมามยาใหมทตองระมดระวง
อะไรบาง
ทบทวนแนวทางการตดตามการตอบสนองและ
อาการขางเคยง
(10) มการจดการกบยาทผปวยและครอบครวนาตดตวมา เพอใหเกดความปลอดภยและสอดคลองกบแผนการ
ดแลผปวยทเปนปจจบน
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ปญหา/โอกาสพฒนาเกยวกบยาทผปวยนาตดตว
มามอะไรบาง
นาปญหา/โอกาสพฒนาตางๆ มารวมกนทบทวน
เพอวางแนวทางปฏบตทเหมาะสม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 44
II-8 การเฝาระวงโรคและภยสขภาพ
II – 8 การเฝาระวงโรคและภยสขภาพ
องคกรสรางความมนใจวามการตดตามเฝาระวงเพอคนหาการเกดโรคและภยสขภาพทผดปกต
อยางมประสทธภาพ และดาเนนการสอบสวนควบคมโรคไมใหเกดการแพรระบาดได.
ก. การบรหารจดการและทรพยากร
(1) มนโยบายเฝาระวงโรคและภยสขภาพครอบคลมทกพนททใหบรการแกผปวย บคลากร และประชาชน.
(2) มแผนกลยทธและแผนปฏบตการทชดเจน สอดคลองกบปญหาโรคและภยสขภาพในพนท.
(3) มระบบในการกากบดแล กาหนดนโยบายและมาตรการ วางแผน ประสานงาน ตดตามประเมนผล และ
ปรบปรงกระบวนการเฝาระวง.
(4) มบคลากรทมความรและทกษะ ทาหนาทเฝาระวงและสอบสวนโรค ในจานวนทเหมาะสม.
(5) มงบประมาณและทรพยากรอนๆ ทเพยงพอ มการใชเทคโนโลยทเหมาะสม สาหรบการเฝาระวง สอบสวน
และควบคมโรคอยางมประสทธภาพ.
(6) มการสรางความร ความเขาใจ ความตระหนก ในดานแนวคด นโยบาย แผน และแนวทางปฏบตเกยวกบการ
เฝาระวงโรคและภยสขภาพสาหรบบคลากรในโรงพยาบาลทกระดบ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รพ.มระบบในการขนทะเบยนและรายงานผปวยวณโรค
อยางไร
วางระบบใหมนใจวาผปวยทกรายทไดรบการ
วนจฉยวณโรค ไมวาโดยหนวยใด ทจดใด ไดรบ
การขนทะเบยน มการรายงานโรคตดตอ มการนด
ตดตามอยางตอเนองจนกนยาครบ
โรคตดตออนๆ ทตองรายงานซง รพ.มโอกาสพบ
ผปวยมอะไรบาง
สรางความมนใจวามการรายงานอยางครบถวน
โรคและภยสขภาพทมลกษณะเฉยบพลนท รพ.เคย
พบมอะไรบาง
ทบทวนความรวดเรวในการวนจฉยและรายงาน
วางแนวทางการปฏบตทเหมาะสม
โรคและภยสขภาพทมลกษณะเฉยบพลนท รพ.ม
โอกาสพบมอะไรบาง
ทบทวนความพรอมในการวนจฉยและรายงาน วาง
แนวทางปฏบตทเหมาะสม
โรคและภยสขภาพทมลกษณะคอยเปนคอยไปท
รพ.มโอกาสพบมอะไรบาง
ประสานความรวมมอกบทมงานทเกยวของเพอ
วางแผนปองกนรวมกน
โรคและภยสขภาพสาคญทอยในขอบเขตการเฝา
ระวงของ รพ.มอะไรบาง
จดทาแผนการเฝาระวงสาหรบโรคและภยสขภาพ
ดงกลาว รวมทงเตรยมพรอมในการตรวจพบโรค
และภยสขภาพทมไดคาดการณไวกอน
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 45
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
คณะกรรมการทมหนาทในการกากบดแล กาหนด
นโยบาย ประสานงาน และตดตามประเมนผลใน
เรองนคอใคร
เสรมสรางการทาหนาทของคณะกรรมการให
สมบรณ
ผทไดรบมอบหมายใหทาหนาทเฝาระวงและ
สอบสวนโรคมใครบาง
ทบทวนความเพยงพอ การไดรบการฝกอบรม
ความรและทกษะ
มการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการเฝาระวง
อยางไร
ทบทวนโอกาสใชเทคโนโลยสารสนเทศในการ
ตดตามความรใหมๆ การทาฐานขอมลความรเพอ
การสบคน การสอสารขอมล การเฝาระวง การ
รายงานผล การประมวลผล
ประเดนทบคลากรทเกยวของกบเรองนมความร
ความเขาใจคอนขางดมอะไรบาง
สรางความมนใจวามการใชความรความเขาใจ
ดงกลาวในการปฏบตงาน
ประเดนทบคลากรทเกยวของกบเรองนยงขาด
ความรความเขาใจทถกตองมอะไรบาง
วางแผนสรางความรความเขาใจดวยรปแบบท
หลากหลาย
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 46
ข. การเกบและวเคราะหขอมลเฝาระวง
(1) มการเฝาระวงโรคตดตอ โรคไมตดตอและปญหาสขภาพอนๆ อยางตอเนอง เหมาะสมกบสภาพปญหาของ
พนท องคกร และตามทกฎหมายหรอกระทรวงสาธารณสขกาหนด.
(2) ผใหบรการทเกยวของ เชน แพทย พยาบาล ผปฏบตงานการตรวจทางหองปฏบตการ มสวนรวมในการเฝา
ระวงโรคและภยสขภาพ.
(3) มการบนทกและจดเกบขอมลอยางเปนระบบและตอเนอง. ขอมลมความเปนปจจบน ครบถวน ถกตอง
ทนเวลา และเปรยบเทยบกบขอมลทมอยเดมได.
(4) มการวเคราะห เปรยบเทยบ แปลความหมายขอมลการเฝาระวงอยางตอเนองและสมาเสมอ โดยใชวธการ
ทางระบาดวทยา.
(5) มการคนหาการเพมทผดปกตหรอการระบาดของโรค ทงจากการวเคราะหขอมลจากการเฝาระวง รบทราบ
ขอมลจากบคลากรทางคลนก และทบทวนรายงานผลการตรวจทางหองปฏบตการอยางสมาเสมอ.
(6) มการตดตามเฝาดสถานการณและแนวโนมของโรคทเฝาระวงอยางตอเนองและเปนปจจบน.
(7) มการคาดการณแนวโนมการเกดโรคทสาคญ เพอประโยชนในการวางแผนปองกนควบคมโรค.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตามแผนการเฝาระวงทกาหนดไว มการเฝาระวงใน
สวนใดทยงทาไดนอยหรอไมเปนไปตามแผน
รวมกนจดทาแผนถายงไมมแผน รวมกนพจารณา
ปรบปรงเพอใหมการดาเนนการตามแผน
ในรอบปทผานมา แพทยมบทบาทอะไรบางในการ
เฝาระวงโรคและภยสขภาพทเกดในชมชน
ทบทวนประสบการณทไดรบ และบทบาททควรม
เพมขน
ในรอบปทผานมา พยาบาลมบทบาทอะไรบางใน
การเฝาระวงโรคและภยสขภาพทเกดในชมชน
ทบทวนประสบการณทไดรบ และบทบาททควรม
เพมขน
ในรอบปทผานมา หองปฏบตการมบทบาท
อะไรบางในการเฝาระวงโรคและภยสขภาพทเกดใน
ชมชน
ทบทวนประสบการณทไดรบ และบทบาททควรม
เพมขน
ในรอบปทผานมา มการพบโรคและภยสขภาพ
อะไรบางทเปนผลจากการเฝาระวง
ทบทวนบทบาทของผเกยวของ ทบทวนความ
รวดเรวของการวนจฉยการระบาดและการ
ตอบสนอง
จากการพบโรคและภยสขภาพใน รพ.อน หรอ
รายงานการเฝาระวงโรคของกระทรวงสาธารณสข
มโรคและภยสขภาพอะไรทอาจเกดขนในชมชนท
รพ.รบผดชอบ
ทบทวนความพรอมของ รพ.วาหากเกดโรคหรอภย
สขภาพดงกลาวในชมชน รพ.จะสามารถวนจฉยได
และรบสถานการณไดหรอไม
ใครเปนผรบผดชอบในการใหคาปรกษา, การรบ
รายงาน, และการตดสนใจ take action
ทบทวนความชดเจนในการมอบหมายหนาท
ผลการตามรอยเพอดการเกบบนทกและจดเกบ
ขอมลเปนอยางไร ในประเดนความชดเจน ความ
เปนปจจบน ความครบถวน ความทนเวลา
นาประเดนทพบมาทบทวนจดแขงจดออน และ
ตอบสนองตามความเหมาะสม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 47
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ขอมลทไดจากการเฝาระวงโรคใดบางทมวเคราะห
เพอใหไดความรทางระบาดวทยาเกยวกบโรคนน
เลอกโรคทมการรายงานบอยมาวเคราะห (ถายง
ไมไดทา) นาขอมลทวเคราะหแลวมานาเสนอให
ผเกยวของไดรบทราบ
ในรอบปทผานมา มการเพมทผดปกตหรอการ
ระบาดของโรคอะไรบาง
ทบทวนวามการใชประโยชนจากระบบการเฝาระวง
อยางไร มความรวดเรวในการวนจฉยการระบาด
เพยงใด
ในปจจบ น มโรคหรอภยสภาพอะไรบางทตอง
ตดตามเฝาดสถานการณ
ทาใหมนใจวาผเกยวของมความตระหนกในการเฝา
ระวงภาวะดงกลาว
มการนาขอมลการเฝาระวงไปใชวางแผนปองกน
อยางไร
จดลาดบความสาคญเพอการวางแผนปองกน
วางแผน และดาเนนการตามแผน
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 48
ค. การตอบสนองตอการระบาดของโรคและภยสขภาพ
(1) มทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) จากสหสาขาวชาชพทาหนาทตอบสนองตอการระบาดของโรค
และภยสขภาพ.
(2) มแผนการตอบสนองตอเหตฉกเฉนดานสาธารณสข และมการเตรยมพรอมในการรองรบตลอดเวลา.
(3) มการกาหนดมาตรการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทจาเปน เพอปองกนการแพรระบาดของโรค.
(4) มชองทางและบคลากรทสามารถรบรายงานผปวยหรอภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขจากบคลากรทางคลนก
ตลอด 24 ชวโมง.
(5) มการดาเนนการสอบสวนผปวยเฉพาะราย เพอปองกนการแพรระบาดของโรคอยางทนทวงท.
(6) เมอมการระบาดเกดขน ทมผรบผดชอบในการสอบสวนควบคมโรคมทรพยากรและอานาจในการสบคนและ
ใชมาตรการควบคมทเหมาะสมอยางรอบดานและทนกาล.
(7) มการสอบสวนการระบาด เหตการณผดปกต การปวยเปนกลมกอน หรอพบแนวโนมทบงบอกวาอาจมการ
ระบาด เพอปองกนการแพรระบาดของโรคในวงกวางอยางทนทวงท.
(8) มการแจงเตอนการเกดโรคและภยสขภาพไปยงชมชน สวนราชการ และองคกรอนทเกยวของอยางทนเวลา.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
SRRT ในพนทประกอบดวยใครบาง ทบทวนวาอยในความรบผดชอบของใคร มระบบ
ประสานงานระหวาง SRRT กบ รพ.อยางไร
เคยมเหตการณระบาดของโรคทจาเปนตองมการใช
SRRT อะไรบาง
ทบทวนประสทธภาพในการทาหนาทสอบสวนโรค
ของ SRRT
เหตฉกเฉนดานสาธารณสขทอาจเกดขนในพนทม
อะไรบาง ทระบบบรการปกตอาจไมเพยงพอทจะ
ตอบสนอง
ทบทวนแผนรองรบและความพรอมในการ
ตอบสนอง โดยเฉพาะอยางยง กาลงคน ทรพยากร
ทจาเปน ระบบการสอสาร และระบบงานทตอง
ปรบเปลยนในสถานการณดงกลาว
การระบาดของโรคทเคยเกดขน หรอทมโอกาส
เกดขนในอนาคต มโรคอะไรบาง
ทบทวนมาตรการปองกนควบคมเพอใหมนใจวาจะ
สามารถควบคมการระบาดอยางไดผล
ใครเปนผรบผดชอบรบรายงานผปวยหรอภาวะ
ฉกเฉนทางสาธารณสข มชองทางในการรายงาน
อยางไร
ทาใหมนใจวาชองทางและบคคลทรบรายงานม
ความพรอมตลอด 24 ชวโมง รวมถงการใช
เทคโนโลยสารสนเทศเพอแจงขาวแกผเกยวของ
อยางทวถง
ผปวยรายสดทายทไดรบการสอบสวนโรคคอใคร ทบทวนผลการสอบสวนโรคในผปวยรายดงกลาว
วาเปนไปตามขอบงชและแนวทางทกาหนดไว
หรอไม ขอมลทไดนนนามาใชประโยชนอยางไรใน
การควบคมแหลงแพรเชอและปองกนการระบาด ม
ความรวดเรวในการสอบสวนโรคเพยงใด
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 49
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การระบาดของโรคในชมชนท รพ.ตรวจพบครง
ลาสดคออะไร
ทบทวนวามการสบคนและใชมาตรการควบคม
อยางไร มาตรการดงกลาวเปนไปอยางเหมาะสม
ทนกาล และรอบดานเพยงใด มการแจงเตอนไปยง
ชมชน สวนราชการ และองคกรทเกยวของอยางไร
แลวดาเนนการปรบปรงตามขอมลทไดรบ
ง. การเผยแพรขอมลขาวสารและเตอนภย
(1) มการจดทารายงานสถานการณโรคและภยสขภาพทใหขอมลขาวสารทเปนปจจบนเกยวกบโรคและภย
สขภาพทเฝาระวง การระบาด และการดาเนนการสอบสวนควบคมโรค.
(2) มการรายงานโรคไปยงสถานบรการสาธารณสขในพนทและหนวยงานทเกยวของตามพระราชบญญต
โรคตดตอ กฎอนามยระหวางประเทศ และกฎขอบงคบอนๆ.
(3) มการเผยแพรสารสนเทศการเกดโรคและภยสขภาพทเปนปจจบนไปยงหนวยงานทเกยวของและสอ
สาธารณะ อยางตอเนองและสมาเสมอ เพอการวางแผนปองกนและควบคมโรค.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
การทางานเรองนทาใหมขอมลทสมควรเผยแพร
อะไรบาง
ทบทวนวาไดมการนาขอมลดงกลาวมาจดทา
รายงานและเผยแพรอยางไร, ถาทาแลว รายงาน
นนมคณคาและมประโยชนในการวางแผนปองกน
อยางไร, ถายงไมไดทา สมควรจะทาหรอไม
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 50
II-9 การทางานกบชมชน
II - 9.1 การจดบรการสรางเสรมสขภาพสาหรบชมชน (COM.1)
ทมผใหบรการรวมมอกบชมชน จดใหมบรการสรางเสรมสขภาพทสนองตอบตอความตองการของ
ชมชนทรบผดชอบ.
(1) ทมผใหบรการกาหนดชมชนทรบผดชอบ, ประเมนความตองการ และศกยภาพของชมชน, และกาหนด
กลมเปาหมายสาคญในชมชน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ชมชนทองคกรรบผดชอบพนทดแลสขภาพอยาง
ครอบคลมผสมผสานตงแตระดบปฐมภมคออะไร
รบรความตองการและศกยภาพของชมชน ทบทวน
บทบาทขององคกรสาหรบชมชนดงกลาว และ
โอกาสทจะทาใหมากขน
ชมชนทองคกรรบผดชอบพนทดแลสขภาพในระบบ
สงตอ และเปนพเลยงแกสถานพยาบาลอนคออะไร
รบรความตองการและศกยภาพของชมชน ทบทวน
บทบาทขององคกรสาหรบชมชนดงกลาว และ
โอกาสทจะทาใหมากขน
สถานพยาบาลและศนยสขภาพชมชนทอยในพนท
การดแลขององคกรมอะไรบาง
ทบทวนบทบาทขององคกรในการสนบสนนการ
พฒนาความสามารถของสถานพยาบาลดงกลาว
ชมชนทเปน self-help group ทองคกรใหการ
สนบสนนมอะไรบาง
รบรความตองการและศกยภาพของชมชน ทบทวน
บทบาทขององคกรสาหรบชมชนดงกลาว และ
โอกาสทจะทาใหมากขน
(2) ทมผใหบรการวางแผนและออกแบบบรการสรางเสรมสขภาพ รวมกบชมชนเพอตอบสนองความตองการและ
ปญหาของชมชน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รวมกบผนาชมชน พจารณาวาผปวยหรอกลม
ผปวยในชมชนทควรไดรบการดแลสขภาพอยาง
เปนองครวมในชมชนมอะไรบาง
วางแผนและออกแบบบรการทเหมาะสมกบผปวย/
กลมผปวยดงกลาว
รวมกบผนาชมชน พจารณาวากลมเสยงในชมชนม
อะไรบาง
วางแผนและออกแบบกจกรรมเพอลดปจจยเสยง
และลดพฤตกรรมเสยงของกลมเปาหมาย
รวมกบผนาชมชน พจารณาโอกาสสรางเสรม
สขภาพสาหรบกลมบคคลทวไปในวยตางๆ
วางแผนและออกแบบกจกรรมเพอสรางเสรม
สขภาพสาหรบกลมวยตางๆ
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 51
(3) ทมผใหบรการจดบรการสรางเสรมสขภาพสาหรบชมชน โดยรวมมอกบองคกรและผใหบรการอนๆ.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ทบทวนวากจกรรมใดทดาเนนการไดตามแผน สรางการเรยนรรวมกนวามปจจยสงเสรมอะไร และ
นาไปใชประโยชนสาหรบกจกรรมอนๆ
ทบทวนวากจกรรมใดทประสบปญหาในระหวาง
การดาเนนการ
วเคราะหปจจยทเปนอปสรรค และรวมกนหาทาง
ออกทสรางสรรค
ทบทวนวากจกรรมใดทมไดนาแผนไปสการปฏบต วเคราะหปจจยทเปนอปสรรค และรวมกนหาทาง
ออกทสรางสรรค
(4) ทมผใหบรการตดตามประเมนผลและปรบปรงบรการสรางเสรมสขภาพในชมชน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
เปรยบเทยบกบเปาหมายทกาหนด กจกรรมใดท
บรรลเปาหมายหรอทาไดดกวาเปาหมาย
สรางการเรยนรรวมกนวามปจจยสงเสรมอะไร และ
นาไปใชประโยชนสาหรบกจกรรมอนๆ
เปรยบเทยบกบเปาหมายทกาหนด กจกรรมใดทไม
สามารถบรรลเปาหมาย
วเคราะหสาเหตของการไมบรรลเปาหมายและ
วางแผนปรบปรงรวมกบชมชนสาหรบการ
ดาเนนงานขนตอไป
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 52
II - 9.2 การเสรมพลงชมชน (COM.2)
ทมผใหบรการทางานรวมกบชมชนเพอสนบสนนการพฒนาความสามารถของชมชนในการปรบปรง
สขภาพและความเปนอยทดของชมชน.
(1) องคกรสงเสรมการมสวนรวมและการสรางเครอขายของชมชน รวมทงการเปนคพนธมตร ทเขมแขงกบ
ชมชน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ตวอยางชมชนทมศกยภาพพรอมเปนคพนธมตรท
เขมแขง แกปญหาสขภาพของชมชนดวยตนเอง
ไดแกชมชนใดบาง
ทบทวนบทบาทของ รพ.ในการสงเสรมการเปนค
พนธมตรทเขมแขง และการเปนผนาในการสราง
เครอขายของชมชน
ตวอยางชมชนทมโอกาสพฒนาใหมความเขมแขง
ในอนาคต ไดแกชมชนใดบาง
วางแผนการทางานเพอสงเสรมความเขมแขงของ
ชมชน เชน การคนขอมล การพฒนาศกยภาพ ฯลฯ
และรวมมอกบชมชนอนเปนเครอขาย
ตวอยางชมชนทพรอมใหความรวมมอ แตยงขาด
ศกยภาพในการแกปญหาดวยตนเอง ไดแกชมชน
ใดบาง
วางแผนการทางานเพอเรยนรการแกปญหารวมกน
และสงเสรมการรวมมอกบชมชนอนเปนเครอขาย
กจกรรมทใชในการสรางการมสวนรวมของชมชนท
ไดผลดคออะไร
ทบทวนแนวคดของกจกรรม และตอยอดหรอขยาย
ผลอยางสรางสรรค
ภาพรวมของการมสวนรวมของชมชนในพนท
รบผดชอบเปนอยางไร
วางแผนขยายผลดวยจงหวะกาวทเหมาะสม
กาหนดเปนสวนหนงของแผนกลยทธของ รพ.
ทมงานปรบบทบาทจากการดาเนนการให ไปสการ
ทางานรวมกนในลกษณะคพนธมตร
(2) องคกรมสวนรวมในการชแนะและสนบสนนนโยบายสาธารณะเพอสขภาพดวยการสรางความสมพนธ
รวมมอกบผเกยวของ และแลกเปลยนสารสนเทศอยางตอเนอง.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ปญหาสขภาพทสามารถคลคลายไดดวยมาตรการ
เชงสงคมโดยชมชนมอะไรบาง
สรางความรวมมอและนาขอมลมาแลกเปลยนกน
เพอสรางความตระหนก ความเขาใจ และสงเสรม
ใหชมชนกาหนดมาตรการเชงสงคม
ปญหาสขภาพทสามารถปองกนหรอลดขนาด
ปญหาไดโดยการทาหนาทของหนวยงานของรฐม
อะไรบาง
สรางความรวมมอและนาขอมลมาแลกเปลยนกน
เพอสรางความตระหนก ความเขาใจ และสงเสรม
ใหหนวยงานทเกยวของดาเนนการตามหนาทของ
ตน
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 53
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
นโยบายสาธารณะดานสขภาพทตราเปนกฎหมาย
บงคบแลวมอะไรบาง
สรางความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของเพอ
กระตนหรอตรวจสอบหรอเนนยาใหมการปฏบต
ตามกฎหมาย
นอกเหนอจากทตราเปนกฎหมายแลว นโยบาย
สาธารณะดานสขภาพทมประกาศไวชดเจนแลวใน
ระดบชาตมอะไรบาง
วเคราะหปญหาในการปฏบตตามนโยบายดงกลาว
สรางความรวมมอกบผเกยวของเพอหาทางออกท
เปนไปไดในการปฏบตตามนโยบายดงกลาวใหมากขน
(3) องคกร รวมมอกบชมชน สงเสรมความสามารถของกลมตางๆ ในชมชนเพอดาเนนการแกปญหาทชมชนให
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รวมกบผนาชมชน พจารณาวากลมตางๆ ทม
ศกยภาพในการแกปญหาของชมชนมอะไรบาง
สงเสรมใหกลมวเคราะหปญหาทสนใจ ทดลอง
แกปญหา รวมกนทบทวนวากลมตองการพฒนา
ความสามารถดานใด และสงเสรมใหไดรบการ
พฒนาเพอใหสามารถแกปญหาได
(4) องคกร รวมมอกบชมชน สงเสรมพฤตกรรมและทกษะสขภาพสวนบคคล (รวมถงความร เจตคต ความเชอ
คานยม) ซงมความสาคญตอสขภาพของแตละคน.
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รวมกบผนาชมชน พจารณาวาใครทเปนบคคล
ตวอยางในชมชนทมพฤตกรรมสขภาพทดมาอยาง
สมาเสมอ
เรยนรและหาทางสงเสรมใหสมาชกในชมชนม
พฤตกรรมดงกลาวมากขน
รวมกบผนาชมชน พจารณาวาใครเปนบคคล
ตวอยางในชมชนทสามารถลด ละ เลกพฤตกรรม
เสยงได
เรยนรและหาทางสงเสรมใหมการลด ละ เลก
พฤตกรรมเสยงดงกลาวใหแพรหลายขน
รวมกบผนาชมชน พจารณาวาใครเปนบคคล
ตวอยางในชมชนทพฒนาทกษะทจาเปนจน
สามารถดแลตนเองหรอคนในครอบครวได
เรยนรเสนทางการพฒนาทกษะดงกลาว รวมกบ
ชมชนคนหาผปวยทจะไดรบประโยชนจากการ
พฒนาทกษะของผดแลหรอผปวยเอง และสงเสรม
การพฒนาทกษะทจาเปน
รวมกบผนาชมชน พจารณาวาใครเปนบคคล
ตวอยางในชมชนทมสขภาพจตด ใครเปนบคคลใน
ชมชนทเคยมประสบการณจดการกบความเครยด
ในชวตประจาวนไดด
ถอดบทเรยนเพอนาไปสงเสรมการพฒนาทกษะ
การจดการความเครยดใหแกสมาชกอนๆ ในชมชน
สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) 54
(5) องคกร รวมมอกบชมชน สงเสรมใหมสงแวดลอมทางกายภาพในชมชนทเออตอการมสขภาพด
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
ชมชนในพนทรบผดชอบมโอกาสพบปญหาการ
ปนเปอนในสงแวดลอมอะไรบาง เชน สารเคม
การเกษตร ฝน ควน โลหะหนก
รวมมอกบชมชนในการจดระบบเฝาระวง สราง
ความตระหนก วางมาตรการปองกน และลดปญหา
การปนเปอน
ชมชนในพนทรบผดชอบมโอกาสทจะมสวนรวมใน
การอนรกษทรพยากรธรรมชาตอยางไรบาง เชน
ปาชมชน ศาลปตา แหลงนา การกาจดมลสตว การ
ทาถงหมกชวภาพ ฯลฯ
รวมมอกบชมชนในการหาวธการอนรกษ
ทรพยากรธรรมชาต
ชมชนในพนทรบผดชอบมโอกาสสรางสงแวดลอม
เพอสนทนาการ การพบปะ การพกผอน การออก
กาลง อะไรบาง เชน ลานชมชน สนามกฬา มม
หนงสอพมพ ฯลฯ
สนบสนนชมชนและภาคสวนตางๆ รวมกนสราง
สงแวดลอมดงกลาว
(6) องคกร รวมมอกบชมชน สงเสรมใหมบรการชวยเหลอทางสงคม และสรางสงแวดลอมทางสงคมทเออตอการ
มสขภาพด
คาถามเพอตรวจสอบตนเอง ดาเนนการปรบปรง
รวมมอกบผนาชมชน พจารณาบคคลผตองการ
ความชวยเหลอทางสงคม
สงเสรมใหชมชนและผมหนาทเกยวของในองคกร
ตางๆ จดใหความชวยเหลอทางสงคมตามความ
เหมาะสม
รวมมอกบผนาชมชน พจารณาโอกาสสราง
สงแวดลอมทางสงคมทด
สงเสรมใหชมชนและผมศกยภาพในองคกรตางๆ
รวมกนพฒนาสงแวดลอมทางสงคม