ÇÖZÜMMAL

İ

EYLÜL - EKİM 2019105

VERGİ VE MUHASEBE AÇISINDAN PAYLAŞIM EKONOMİSİ

SHARING ECONOMY IN TERMS OF TAX AND ACCOUNTING

Dr. Öğr. Üyesi Filiz YÜKSEL33*

ÖZGloballeşme, teknolojik gelişmeler ve internet kullanımının yaygınlaşması

ile birlikte artan rekabet kıt kaynakların etkin kullanımı sorununu daha da önemli hale getirmiştir. Kıt kaynakların etkin kullanılması gerekliliği, zaman ve maliyetten tasarruf etme isteği internet kullanımı ile birleşince gerçek veya tüzel kişiler için alternatif bir üretim veya tüketim platformu olarak paylaşım ekonomisi kavramı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, paylaşım ekonomisi ve mevcut durumu, paylaşım ekonomisinin tarafları ve faydaları, paylaşım ekonomisinin vergi ve muhasebe boyutu hakkında bilgi verilmeye, paylaşım ekonomisinde gerçekleşen işlemler vergi düzenlemeleri açısından incelenmeye, tarafların muhasebe kayıtları incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Paylaşım Ekonomisi, Vergi, Muhasebe

ABSTRACTGlobalization, technological developments and the increasing use of

internet use have made more important issue that the problem of effective use of scarce resources. As a result of the necessity of effective use of scarce resources, the desire to save time and use of internet, the concept of sharing economy has emerged as an alternative production or consumption platform for real or legal persons. In this study, it is tried to give information about sharing economy and current situation, parties and benefits of sharing economy, tax and accounting dimension of sharing economy, processes in sharing economy to be examined in terms of tax regulations, and accounting records of parties are examined.

Keywords: Sharing Economy, Tax, Accounting

33 T.C.Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Domaniç Hayme Ana MYO, Bankacılık ve Sigortacılık Prog-ramı, filizyuksel@windowslive.com https://orcid.org/0000-0002-7654-7665

DERLEME MAKALE

29(155), 105-120

Makale Geliş Tarihi: 17.04.2019Yayın Kurulu Kabul Tarihi: 27.08.2019

*

*

ÇÖZÜMMAL

İ

106EYLÜL - EKİM

1. GİRİŞGerçek veya tüzel kişiler kıt kaynakları etkin kullanarak ihtiyaçlarını

karşılamaya, amaçlarına ulaşmaya çalışırlar. İşletmeler kıt kaynakları etkin kullanarak ürettikleri mal veya hizmetler ile insan istek ve ihtiyaçlarını karşılayıp nihai amaçları olan kâr elde etme / değer yaratma amaçlarına ulaşırlar. Kâr elde etme / değer yaratma nihai amacına ulaşmada temel faaliyet üretim ve pazarlama faaliyetleridir. Teknolojik gelişmeler sayesinde kıt kaynakların etkin kullanımına yönelik üretim ve pazarlama yöntemleri gelişmiştir. Özellikle internet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte geleneksel pazarlar yanında sanal pazarlarda pazarlama faaliyetlerinin yapıldığı gözlenmektedir. İşletmeler ürettikleri mal veya hizmetleri bu sanal pazarlar sayesinde tüm dünyaya sunabilmekte, insanlar da dünyanın herhangi bir yerinde sunulan mal veya hizmeti satın alabilmektedir. Bununla birlikte, insanlar internet üzerinden çevirim işi olarak mesleklerini icra edebilmekte (örneğin ders verebilmekte), herhangi bir varlığını kiralayabilmekte veya takas edebilmektedir.

Teknolojik gelişmeler insanoğlunun istek ve ihtiyaçlarını karşılayabilecek çok sayıda mal veya hizmeti kısa zamanda sunabilmeye imkan tanımaktadır. Bu durum bir taraftan insan hayatını kolaylaştırmakta, işletmelerin kâr elde etme amacına ulaşmasını sağlamaktadır. Diğer taraftan, toplum ve çevre üzerinde sürdürülebilirliğe ilişkin olumsuz etkileri olabilmekte, kıt kaynakların etkin kullanımı sorununu daha da önemli hale getirebilmektedir. Kıt kaynakların etkin kullanılması gerekliliği, zaman ve maliyetten tasarruf etme isteği internet kullanımı ile birleşince gerçek veya tüzel kişiler için alternatif bir üretim veya tüketim platformu olarak paylaşım ekonomisi kavramı ortaya çıkmıştır. Yapılan çalışmalar ve istatistikler, paylaşım ekonomisi platformlarının piyasa büyüklüklerinin yıllar itibariyle arttığını, gelecekte paylaşım ekonomisinin daha büyük bir paya sahip olacağını göstermektedir. Paylaşım ekonomisinin büyüklüğü ve bu büyüklükte artış yaşanacağı düşünüldüğünde, paylaşım ekonomisini kapsamında gerçekleştirilen işlemlerin muhasebe ve vergi boyutunu düşünmek ve gerekli düzenlemeleri yapmak da kaçınılmaz olacaktır. Bu çalışmada, paylaşım ekonomisi ve mevcut durumu, paylaşım ekonomisinin tarafları ve faydaları, paylaşım ekonomisinin vergi ve muhasebe boyutu hakkında bilgi verilmeye, paylaşım ekonomisinde tarafların muhasebe kayıtları incelenmeye çalışılacaktır.

ÇÖZÜMMAL

İ

EYLÜL - EKİM 2019107

2. PAYLAŞIM EKONOMİSİ 1.1. KavramıRinne (2013)’e göre, yaklaşık 15 yıl önce eBay ve Graigslist gibi ortak

tüketimin öncüleri olan ve internet üzerinden faaliyet gösteren platformlar kurulmuş, sonrasında bu internet üzerinden istek ve ihtiyaçları eşleştirerek karşılıklı veya karşılıksız değişime imkan veren birçok platform bu platformlara eklenmiştir. Gerçek veya tüzel kişiler bu platformlar üzerinden ihtiyaçlarını eşleştirebilmekte, eşleşen istek ve ihtiyaçlar bir bedel ödeyerek veya bedel ödemeksizin takas yoluyla karşılanabilmektedir. Özellikle internet ve diğer dijital teknolojilerdeki gelişmeye paralel olarak paylaşıma imkan veren bu platformlarda yapılan piyasa davranışları yeni bir ekonomik alan yaratmıştır. “Dijital gelişmelerle teşvik edilen bu yeni ekonomi formuyla ilgili literatür ve ekonomik analizler çok çeşitli adlar ve tanımlar kullanmaktadır. Paylaşım ekonomisi, işbirlikçi ekonomi (collaborative economy), dijital ekonomi, döngüsel ekonomi, eşler arası ekonomi (peer-to-peer economy) ve GİG ekonomisi ekonomik literatürde ve medyada düzenli olarak kullanılan adlardan birkaçıdır” (Basselier vd., 2018:58).

Paylaşım ekonomisinin sözlük anlamı “insanların internet üzerinden ücretli veya ücretsiz varlık ve hizmet paylaşımına dayalı bir ekonomik sistem (https://dictionary.cambridge.org/) olarak açıklanmıştır. Paylaşım ekonomisi, genel olarak üretim faktörlerinden “insan, fiziki ve/veya entelektüel sermayenin ortak kullanımına dayalı işleyen ortam” şeklinde tanımlanıyor (Kahraman, 2018:82). Paylaşım ekonomisi, dijital teknolojiler sayesinde, aracılar vasıtasıyla az kullanılan varlık veya becerilerin arz ve talebini karşılar ve bunu büyük bir hız ve verimlilikle büyük ölçekte yapar (Basselier vd., 2018:58). Paylaşım ekonomisi ihtiyaç fazlası varlıkların veya emeğin gerçek veya tüzel kişiler arasında aracılar vasıtasıyla kiralanması veya takas edilmesi esasına dayalı bir sistem olarak tanımlanabilir.

1.2. FaydalarıPaylaşım ekonomisinde kişiler mülkiyeti kendisine ait olan ancak

kullanmadıkları arabalarını, evlerindeki odalarını belli bir kira karşılığında belli bir süreliğine başka birinin kullanımına bırakabilir. Bir kişi okumuş olduğu bir kitabı, okumadığı ancak mülkiyeti başka birine ait bir kitap ile takas edebilir. Arabası ile çıktığı bir yolculukta ilgili platformlar aracılığıyla yol arkadaşı bulup maliyetlerini azaltabilir. Bu kişiler, kendine fayda sağlamanın yanında iki kişinin ayrı arabalarla yola çıkması durumunda tüketilecek akaryakıt

ÇÖZÜMMAL

İ

108EYLÜL - EKİM

miktarını yarıya indirecekler, daha az sera gazı emisyonuna sebep olacaklar, sonuçta çevrenin daha az kirletilmesini sağlayacaklardır. Dolayısıyla paylaşım ekonomisinde tüm tarafların fayda sağladığı söylenebilir. Biswas vd. (2015)’ne göre, paylaşım ekonomisi tüm paydaşlar için iş yaratma, sosyal hareketlilik, beceri geliştirme, kolaylık, şeffaflık ve hesap verilebilirlik, çevre ve altyapı, dijital okuryazarlık, kaynak kullanımı açısından faydalar sağlar.

Paylaşım ekonomisinin faydaları ekonomik, sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik alanlarında kullanıcı ve sağlayıcılar açısından Şekil 1’deki gibi ifade edilebilir.

Ekonomik Sosyal Çevresel

Kul

lanı

cıla

r iç

in

Durgunluk finansal zorluk çeken insanları tüketim ka-lıplarını gözden geçirmek için zorluyor.

Sosyal çevrelerini benzer fi-kirlere sahip yeni bağlantılarla genişletmek

Sağlıklı bir yaşam tarzı sağ-lamak

Sahip olunamayacak kadar pahalı olan üstün kaliteli ürünlere erişim

Fedakar sebepler Çevre dostu, sürdürülebilir tüketim uygulamalarına girişme

Karşılıklı beklentilerin öngö-rülmesi

Sağl

ayıc

ılar

için

Boş kapasite veya kullanıl-mayan varlıklardan sağla-nan parasal fayda

Tekrar işlem yapabilmek için sadık müşteri ağı oluşturmak

Boş kapasiteyi kullanmamanın sürdürülebilirliğe zarar verici olarak algılandığı çevre bilinci-nin artması

Esnek çalışma saatleri ile bağımsız çalışma veya kendi işini kurma

Kullanıcı tavsiyesi vasıtasıyla yüksek işlem hacmi ile geniş Pazar oluşturmak

Yeni pazar sunuları oluş-tururken müşteri tabanına dokunma

Şekil 1: Farklı Taraflar Açısından Paylaşım MotivasyonlarıKaynak: WEF, 2017: 10

Paylaşım ekonomisinde, kaynak tasarrufu, bölgesel ve yerel toplulukların güçlendirilmesi, maliyet tasarrufu, düşük gelir gruplarının tüketimine imkan sağlama, yatırımları arttırma, yeni işler edinme, erişimi sağlama, nihayetinde daha fazla özgürlük sağlamalıdır (PWC, 2017:5).

1.3. Tarafları, Mevcut Büyüklüğü ve Gelecek DurumuRinne (2013), Petropoulos (2016), Basselier vd. (2015)’e göre paylaşım

ekonomisi tüketiciden tüketiciye (consumer to consumer-C2C) ve işletmeden

ÇÖZÜMMAL

İ

EYLÜL - EKİM 2019109

işletmeye (business to business-B2B) iş modellerinde uygulanabilir. Şekil 2’de görüldüğü gibi, C2C iş modelinde kullanıcı, sağlayıcı ve işlemin gerçekleşmesine aracılık eden platform olmak üzere üç taraf vardır. B2B iş modelinde paylaşım tüketiciler arasında değil işletmeler arasında yapılmaktadır. Ancak işletmeden tüketiciye (business to consumer – B2C) iş modelinde işletmeler kendi dijital platformlarını kurarak kendi mallarını müşterilerine kendileri sattıkları için paylaşım ekonomisinden bahsedilemeyeceği ifade edilmektedir. PWC (2015)’ye göre CouchSurfing, Airbnb, Uber, Getaround, Sidecar, SnapGoods, Amazon Family Library paylaşım ekonomisi platformlarına örnek verilebilir. Biz Paylaşıyoruz (2018)’e göre Türkiye’de ortakdolap.com, zumbara, birliktegit, biayda, kitaphane gibi paylaşım ekonomisi platformları mevcuttur.

Şekil 2: Paylaşım ekonomisinde Eşler Arası İş ModeliKaynak: Basselier vd., 2018:58

Yapılan araştırmalar, paylaşım ekonomisinin dünya çapında giderek artan bir paya sahip olduğu ve gelecekte de artış beklendiğini göstermektedir. “2014 yılında $14 milyar olan paylaşım ekonomisinin 2025 yılında $335 milyar olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir” (Yaraghi ve Ravi, 2017:3). PWC (2017), Avusturya, Belçika, Almanya, Hollanda, İsviçre ve Türkiye’den 4500 tüketici üzerinde bir araştırma yapmış olup araştırma sonuçlarını “Share Economy 2017 The New Business Model” başlıklı çalışma ile yayınlamıştır. Bu araştırma sonuçlarına göre Türkiye’den araştırmaya katılan tüketicilerin %68’i paylaşım ekonomisi kapsamında işlem yaptığını, %76’sı gelecek yıllarda paylaşım ekonomisi kapsamında işlem yapmayı planladığını ifade etmiştir. “Türkiye’de paylaşım ekonomisinin tahmini Pazar büyüklüğü €38,3 milyar, gelecek yıl Türkiye’de paylaşım ekonomisi pazarının %86,5 artacağı beklenmektedir” (PWC, 2017:34).

ÇÖZÜMMAL

İ

110EYLÜL - EKİM

Miller (2018)’e göre paylaşım ekonomisi hızla büyüyen bir eğilimde olup 2010 yılından beri paylaşım ekonomisi modelinde kurulan start-upların sağladığı fonların büyüklüğü $23 milyar’dan fazladır. Ayrıca paylaşım ekonomisinin toplum üzerindeki etkisine dair göstergeler de şunlardır (Miller, 2018):

• Airbnb ($31milyar) ve Uber ($72milyar) toplam $103 milyar piyasa değerine sahip olup, bu toplam onları dünyada en zengin 38 inci platform yapmaktadır.

• 2016 yılında ABD’de 44.8 milyon yetişkin paylaşım ekonomisi kullanmış olup, 2021 yılına kadar 86.5 milyon yetişkinin paylaşım ekonomisini kullanması beklenmektedir.

• McKinsey, sadece ABD ve Avrupa’da 162 milyon insanın veya iş gücünün %20-30’unun paylaşım platformları vasıtasıyla sağlandıklarını tahmin etmektedir.

White ve Mathur (2019) çalışmasında en değerli 25 paylaşım platformuna ilişkin bilgileri sunmuş olup, bu platformlardan mevcut piyasa değerine göre ilk 10’u Tablo 1’de verilmiştir. Milyar $ ile ölçülen piyasa değerine sahip olan platformların varlığı paylaşım ekonomisinin önemini ve büyüklüğünü gözler önüne sermektedir.

Tablo 1: En değerli 25 Platform

Şirket MerkeziKuruluş

Yılı

Son Anlaşma Büyüklüğü (latest

deal size)

Son Anlaş-ma Tarihi (latest deal

date)

Mevcut değeri

(Current Valuation)

1 Uber San Francisco 2009 October 2018 $2.0B $72.0B

2 The We Company New York 2010 January 2019 $5.0B $47.0B

3 JUUL San Francisco 2017 December 2018 $12.8B $38.0B

4 Airbnb San Francisco 2008 September 2017 $1.0B $31.0B

5 SpaceX Hawthorne, CA 2002 January 2019 $500M $30.5B

6 Stripe San Francisco 2010 January 2019 $100M $22.5B

7 Palantir Technologies Palo Alto 2004 November 2016 $20M $20.5B

8 Lyft San Francisco 2007 June 2018 $600M $15.1B

9 Epic Games Cary, NC 1991 October 2018 $1.3B $15.0B

10 Samumed San Diego 2008 August 2018 $438M $12.4B

Kaynak: White ve Mathur, 2019

ÇÖZÜMMAL

İ

EYLÜL - EKİM 2019111

Yaraghi ve Ravi (2017)’ye göre esnek olması, çalışanlar için giriş engellerinin az olması, akıllı telefon kullanımının yaygınlaşması, maliyetin düşük olması nedeniyle mülkiyete sahip olmak yerine kiralamanın tercih edilmesi, dijital dünyaya olan güven, düzenlemelerin belirsizliği ve operasyonel verimliliği nedeniyle paylaşım ekonomisi büyümeye devam edecektir.

2. VERGİ VE MUHASEBE AÇISINDAN PAYLAŞIM EKONOMİSİPaylaşım ekonomisi atıl varlıkların ve emeğin kullanımını etkin

kullanımına yardımcı olduğu için kullanıcı ve sağlayıcı açısından faydalar sağlamaktadır. Diğer taraftan, nispeten yeni bir sistem olduğu için güvenin sağlanabilmesi, hatanın önlenmesi, kişiler bilgilerin gizliliğinin sağlanması, yasal düzenlemelerin yapılması konusunda çalışmaların yapılması gerektiği de bir gerçektir.

C2C iş modelinde gerçekleşen paylaşım ekonomisi işlemlerinde kullanıcı ve sağlayıcı, diğer bir ifadeyle aralarında değişim veya kiralama ilişkisi kurulan taraflar gerçek kişiler olup, taraflar vergi mükellefiyeti olmayabilirler. B2B iş modelinde gerçekleşen paylaşım ekonomisi işleminde taraflar tüzel kişiler olup vergi mükellefidirler. Bu durumda belli bir bedel karşılığında kiralanan varlık için gelir / gider kaydetmelidirler.

Atıl durumda bulunan bir varlığın veya emeğin bir başka kişi ile paylaşılması belli bir bedel karşılığında veya karşılıksız olabilir. Paylaşımın karşılıklı olması durumunda kiralamadan, karşılıksız olması durumunda ise takas, hibe veya ödünç vermeden bahsedilir. Ülkemizde 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda 139 uncu madde ve 145 inci maddeler arasında takasa ilişkin düzenlemelere, 285 inci madde ve 298 inci maddeler arasında bağışlama sözleşmesine ilişkin düzenlemeler, 299 uncu ve 378 inci maddeleri arasında kiralamaya ilişkin düzenlemelere, 379 uncu madde ve 392 inci maddeler arasında ödünç sözleşmesine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre - Kiralama, yapılan kira sözleşmesine dayalı olarak belli bir kira karşılığında

bir varlığın kullanım hakkının bir başkasına devredilmesi,- Bağışlama, yapılan sözleşme gereği mal varlığının karşılıksız olarak bir

başkasına devredilmesi,- Ödünç verme, yapılan sözleşme gereği bir kişinin herhangi bir varlığın

kullanım hakkını belli bir süreliğine herhangi bir bedel almaksızın bir başkasına bırakması, süre sonunda sözleşmeye konu varlığın sahibine iade edilmesi,

olarak tanımlanabilir.

ÇÖZÜMMAL

İ

112EYLÜL - EKİM

Kiralamada, kiraya veren kişi maddi bir kazanç sağlarken, bağışlama ve ödünç vermede kullanım hakkını devreden kişi maddi bir kazanç sağlamamaktadır. Bu durumda, paylaşım ekonomisinde paylaşılan varlık karşılığında kira geliri elde eden veya emeğini bir başka kişiyle belli bir bedel karşılığında paylaşan tarafın elde ettiği gelirin vergi kanunları açısından incelenmesi gerekmektedir.

Bilindiği gibi, gerçek kişilerin gelirleri ve bu gelirler üzerinden indirilecek veya indirilemeyecek giderler 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile düzenlenmiştir. Tüzel kişilerin gelirleri de 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda sayılan gelir türleri esas alınarak 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ile düzenlenmiştir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun Madde 2’ye göre ticari kazanç, zirai kazanç, ücret, serbest meslek kazanı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile değer artış kazançları ve arızi kazançlardan oluşan diğer kazanç ve iratlar geliri oluşturan kazanç ve iratlardır. Bununla birlikte, bağış, hibe, miras gibi karşılıksız intikaller üzerinden 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu hükümlerine göre veraset ve intikal vergisi alınmaktadır.

C2C ve B2B iş modellerinde gerçekleştirilen paylaşımların kullanıcı, sağlayıcı ve platform şirket açısından ülkemizdeki vergi boyutu Tablo 1’de özetlenmeye çalışılmıştır.

Tablo 2’de görüldüğü gibi, C2C iş modelinde takas, bağış veya ödünç olmak üzere üç edim olarak gerçekleştirilen paylaşımın vergisel boyutu şu şekilde özetlenebilir:- Takas ediminde herhangi bir varlık herhangi bir bedel ödemeden karşılıklı

değiştirilir. Değişime taraf olan kullanıcı ve sağlayıcı açısından herhangi bir gelir veya giderden bahsedilemeyeceği için vergisel bir boyut yoktur.

- Bağış ediminde sahip olduğu varlığı kullanıcıya karşılıksız devreden sağlayıcı herhangi bir gelir elde etmez. Kullanıcı da devraldığı varlık için bir ödeme yapmaz. Dolayısıyla sağlayıcı ve kullanıcı açısından gelir veya gider kaydedilecek bir tutar yoktur. Ancak, “2019/5 Veraset ve İntikal Vergisinde İstisna Tutarı ve Matrah Dilimi Sirküsü”ne göre 2019 yılında ivazsız intikal tutarı 5.760.- TL’yi aşıyorsa ivazsız intikal nedeniyle kullanıcı %10 veraset ve intikal vergisi öder.

- Ödünç ediminde taraflar bir varlığın kullanım hakkını bir başka kişiye bırakır. Kullanıcı ödeme yapmadığı, sağlayıcı tahsilat yapmadığı için gelir veya giderden bahsedilemez. Dolayısıyla ödünç ilişkisinin vergisel boyutu olmadığı söylenebilir.

- Varlık kiralama işinin sürekli olarak yapılması durumunda kullanıcı kiralama faaliyeti nedeniyle kira ödemesi yapar. Kira ödemeleri kullanıcı için giderdir. 31.12.2018 tarihli 305 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre sağlayıcı tarafından elde edilen mesken kira geliri yıllık 5.400 TL’yi aşıyor ise gayrimenkul sermaye iradı olarak gelir vergisine tabi tutulur.

ÇÖZÜMMAL

İ

EYLÜL - EKİM 2019113

Tabl

o 2:

C2C

ve

B2B

İş

Mod

elin

de P

ayla

şım

Eko

nom

isi İ

şlem

leri

ve

Tar

afla

rın

Ver

gi A

çısı

ndan

Dur

umu

Payl

aşım

Ek

onom

isi

İş M

odel

i Ey

lem

Ö

rnek

K

ulla

nıcı

Sa

ğlay

ıcı

Plat

form

C2C

(T

üket

icid

en

Tük

etic

iye)

Tak

as

Oku

muş

old

uğu

bir

kita

bı

okum

adığ

ı bir

baş

ka k

itap

ile

plat

form

üze

rind

en ta

kas

etm

e Pa

ra il

e öd

eme

yapm

az.

Para

sal g

elir

eld

e et

mez

Esa

s fa

aliy

et

konu

su a

racı

lık

oldu

ğu iç

in,

arac

ılık

için

ko

mis

yon

alır

ise

elde

etti

ği k

azan

ç tic

ari k

azan

ç ol

arak

kab

ul

edile

bilir

.

Bağ

ış

Oku

muş

old

uğu

kita

plar

ı pla

tfor

m

üzer

inde

n ba

şka

bir

kişi

ye/k

işile

re

bağı

şlam

a

Para

ile

ödem

e ya

pmaz

. Anc

ak,

ivaz

sız

intik

al tu

tarı

Bak

anlık

ça

belir

lene

n tu

tarı

aşı

yor

ise

ivaz

sız

intik

al iç

in v

eras

et v

e in

tikal

ve

rgis

i öde

r.

Para

sal g

elir

eld

e et

mez

Ödü

nç

Oku

muş

old

uğu

bir

kita

bı p

latf

orm

üz

erin

den

bir

başk

a ki

şiye

ödü

nç

verm

e Pa

ra il

e öd

eme

yapm

az.

Para

sal g

elir

eld

e et

mez

Süre

kli o

lara

k va

rlık

kir

alam

a

Evi

nin

bir

odas

ını s

ürek

li ol

arak

pl

atfo

rm ü

zeri

nden

bul

duğu

ki

şile

re k

iray

a ve

rme

Para

ile

ödem

e ya

par.

Para

sal g

elir

eld

e ed

er. S

ürek

li ol

arak

kir

alam

a iş

i ya

pıld

ığı i

çin

elde

edi

len

gelir

gay

rim

enku

l ser

may

e ir

adı o

lara

k de

ğerl

endi

rilir

. Bu

duru

mda

bir

yıl

için

de

elde

edi

len

mes

ken

kira

gel

iri B

akan

lıkça

bel

irle

nen

tuta

rı a

şıyo

r is

e ge

lir v

ergi

si ö

der.

Arı

zi o

lara

k va

rlık

kir

alam

a

Evi

nin

bir

odas

ını b

elir

li za

man

lard

a pl

atfo

rm ü

zeri

nden

bu

lduğ

u ki

şile

re k

iray

a ve

rme

Para

ile

ödem

e ya

par.

Para

sal g

elir

eld

e ed

er. A

rızi

ola

rak

kira

lam

a iş

i ya

pıld

ığın

da d

a el

de e

dile

n ge

lir g

ayri

men

kul

serm

aye

irad

ı ola

rak

değe

rlen

diri

lir. B

u du

rum

da b

ir

yıl i

çind

e el

de e

dile

n m

eske

n ki

rası

Bak

anlık

ça

belir

lene

n tu

tarı

aşı

yor

ise

bild

irim

de b

ulun

ur v

e ge

lir

verg

isi ö

der.

Süre

kli o

lara

k em

ek k

iral

ama

Plat

form

üze

rind

en e

şleş

tiği

kişi

lere

inte

rnet

üze

rind

en d

ers

verm

e Pa

ra il

e öd

eme

yapa

r.

Para

sal g

elir

eld

e ed

er. E

lde

edile

n ge

lir s

erbe

st

mes

lek

kaza

ncı o

lara

k de

ğerl

endi

rilir

. Bu

duru

mda

bir

yı

l içi

nde

elde

edi

len

serb

est m

esle

k ka

zanc

ı içi

n de

fter

tutm

a ve

ver

gi ö

dem

e yü

küm

lülü

ğü v

ardı

r.

Arı

zi o

lara

k em

ek k

iral

ama

Plat

form

üze

rind

en e

şleş

tiği

kişi

leri

n ev

leri

ni b

oyam

a Pa

ra il

e öd

eme

yapa

r.

Para

sal g

elir

eld

e ed

er.

Eld

e ed

ilen

gelir

arı

zi s

erbe

st

mes

lek

kaza

nç o

lara

k de

ğerl

endi

rilir

. Bu

duru

mda

bir

yı

l içi

nde

elde

edi

len

arız

i ser

best

mes

lek

kaz

ançı

B

akan

lıkça

bel

irle

nen

tuta

rı a

şıyo

r is

e bi

ldir

imde

bu

lunu

r ve

gel

ir v

ergi

si ö

der.

B2B

K

iral

ama

• V

eri d

epol

ama

için

yat

ırım

ya

pmak

yer

ine

bulu

t üze

rind

en

sakl

ama

alan

ı kir

alan

mas

ı •

Yap

ılaca

k to

plan

tılar

için

ko

nfer

ans

salo

nu k

iral

anm

ası

Para

ile

kira

öde

mes

i yap

ar.

Gel

ir e

lde

eder

. Esa

s fa

aliy

et k

onus

u ki

rala

ma

ise

elde

et

tiği g

elir

tica

ri k

azan

ç, e

sas

faal

iyet

kon

usu

kira

lam

a de

ğil i

se e

lde

ettiğ

i kaz

anç

diğe

r ka

zanç

ve

irat

ola

rak

değe

rlen

diri

lebi

lir.

Eşl

eştir

me

işin

den

kom

isyo

n al

ır is

e el

de e

ttiği

gel

ir

ticar

i kaz

anç

olar

ak

değe

rlen

diri

lebi

lir.

NO

T: L

itera

tür

tara

mas

ı son

ucu

elde

edi

len

bilg

iler

doğr

ultu

sund

a ha

zırl

anm

ıştır

.

ÇÖZÜMMAL

İ

114EYLÜL - EKİM

- Varlık kiralama işinin arızi olarak yapılması durumunda da kullanıcı tarafından sağlayıcıya ödenen kira gayrimenkul sermaye iradı kapsamına girer. Mesken kirasında 2019 yılında sağlayıcı tarafından elde edilen kira tutarının 5.400.- TL’yi aşan kısmı için bildiriminde bulunarak gelir vergisine tabi tutulur.

- Bu edimlerin hepsinde platform paylaşıma aracılık işinden bir komisyon alır ise elde ettiği komisyon gelir olarak vergiye tabi olur.

- Belli bir işverene bağlı olmaksızın emeğe ve yetkinliğe dayalı sürekli olarak iş yapılması durumunda sağlayıcı serbest meslek kazancı elde etmiş olur. Bu durumda defter tutmak, vergi ödemek zorundadır.

- Emeğe ve yetkinliğe dayalı bir işin arızi olarak yapılması durumunda sağlayıcı tarafından elde edilen kazanç arızi kazanç sayılır. 305 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre 2019 yılında sağlayıcı tarafından gelir yıllık 33.000 TL’yi aşıyor ise arızi serbest meslek kazanç bildiriminde bulunarak gelir vergisine tabi tutulur

B2B iş modelinde paylaşım işletmeler arasında yapılır. Brooks (2018)’a göre geniş bir hizmet yelpazesi sunmakta olup B2B iş mdelinde gerçekleştirilebilecek paylaşımlardan bazıları şunlardır:- Bulut tabanlı, kolay monte edilebilir ve daha düşük maliyetli telefon

sistemleri- Yeni ofis ve demirbaş yatırımı yapmak yerine ofis alanı ve demirbaşları

kiralamak- Yapılacak toplantı için konferans salonu yatırımı yapmak yerine konferans

salonu kiralamak,- Maliyeti çok yüksek olan yazılım sistemleri satın almak yerine bulut

bilişim tabanlı yazılım edinmek- Veri depolama için yatırım yapmak yerine bulut tabanlı saklama alanları

edinmek- Tüm çalışanların işletmenin maaşlı çalışanı olarak işe alınması yerine

belli projelerin yürütülmesi için dışardan hizmet almakVerilen bu paylaşım örnekleri doğrultusunda, B2B iş modelinde gerçekleşen

paylaşımlarda kullanıcı belli bir kira öder, sağlayıcı ise kira geliri elde eder.

ÇÖZÜMMAL

İ

EYLÜL - EKİM 2019115

Sağlayıcı firmanın,- Esas faaliyet konusu kiralama ise elde ettiği kira geliri ticari kazanç, - Sağlayıcı firmanın esas faaliyet konusu kiralama olsun olmasın, kiralamaya

konu varlığı sürekli olarak kiralaması veya sürekli olarak kiralamıyor olması durumunda da elde ettiği kira geliri gayrimenkul sermaye iradı olarak nitelendirilecektir.

Kahraman (2018)’a göre 26.8.2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Elektronik ticarette hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar hakkında yönetmelik”, 11.8.17 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Elektronik ticaret bilgi sistemi ve bildirim yükümlülükleri hakkında tebliğ”, 24.12.2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “464 nolu Vergi Usul Tebliği” ülkemizde paylaşım ekonomisi konusunda yapılan düzenlemelerdir. Ülkemizde C2C ve B2B iş modelinde gerçekleştirilen paylaşım ekonomisi işlemleri GVK, KVK, VUK dahil olmak üzere tüm bu düzenlemeler, muhasebe ve finansal raporlama standartları doğrultusunda muhasebe kayıtlarına alınmaya çalışılmaktadır.

3. PAYLAŞIM EKONOMİSİ ÖRNEKLERİNE İLİŞKİN MUHASEBE KAYDI

Çalışmanın bu bölümünde paylaşım ekonomisinde gerçekleşen paylaşımlara ilişkin örnekler ve bu örneklerin muhasebe kayıtları yapılmaya çalışılmıştır.

İlk örnekte, 250 ortağı ile genel kurul toplantısını fiili bir mekanda düzenlemek isteyen AB A.Ş. kendi bünyesindeki toplantı salonunun yetersizliği nedeniyle X Platformu aracılığıyla DE A.Ş.’ye ait konferans salonunu 5.000TL+%18KDV’ye kiralama konusunda 1.2.2019 tarihinde anlaşmıştır. Ödeme 1.2.2019 tarihinde banka havalesi yoluyla yapılmıştır. Ayrıca X Platformuna %10 komisyonu banka havalesi yoluyla ödenmiştir. Bu örnekte kullanıcı ve sağlayıcı tüzel kişiliğe sahip işletmeler olup paylaşım B2B iş modelinde gerçekleşmiştir. Kullanıcı AB A.Ş. konferans salonunu genel kurul toplantısı yapmak için kiraladığından DE A.Ş.’ye ödeyeceği kira giderini dönem içinde 770-Genel Yönetim Gideri hesabına kaydedebilir. Sağlayıcı DE A.Ş.’nin esas faaliyet konusunun kiralama olduğunu varsaydığımızda DE A.Ş.’nin elde edeceği kira gelirini 600-Yurt İçi Satışlar hesabında izlemesi uygun olacaktır. Kullanıcı AB A.Ş., sağlayıcı DE A.Ş. ve X Platformunun kayıtları şu şekilde olacaktır:

ÇÖZÜMMAL

İ

116EYLÜL - EKİM

Kullanıcı AB A.Ş. açısından

İkinci örnekte, AB A.Ş.’nin kiralamış olduğu konferans salonunun temizlenmesi için X Platformu aracılığıyla gerçek kişi Ahmet ile anlaşmıştır. AB A.Ş. gerçek kişi Ahmet’e ödeyeceği temizlik ücreti için gider pusulası düzenleyecek, Ahmet adına stopaj yoluyla %10 vergi ödeyecektir. X Platformunun alacağı komisyona ilişkin muhasebe kaydı aynı olacaktır.

/

770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 5.000 191 İNDİRİLECEK KDV 900

336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 5.900

/ 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 5.900 102 BANKALAR 5.900 /

Sağlayıcı DE A.Ş. açısından /

120 ALICILAR 5.900 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 5.000 391 HESAPLANAN KDV 900 / 102 BANKALAR 5.900 120 ALICILAR 5.900 /

X Platformu açısından

/ 120 ALICILAR 590 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500 391 HESAPLANAN KDV 90 /

102 BANKALAR 590

120 ALICILAR 590 /

İkinci örnekte, AB A.Ş.’nin kiralamış olduğu konferans salonunun temizlenmesi için X

Platformu aracılığıyla gerçek kişi Ahmet ile anlaşmıştır. AB A.Ş. gerçek kişi Ahmet’e ödeyeceği

temizlik ücreti için gider pusulası düzenleyecek, Ahmet adına stopaj yoluyla %10 vergi ödeyecektir. X

Platformunun alacağı komisyona ilişkin muhasebe kaydı aynı olacaktır.

/ 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 300 100 KASA 270 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 30 /

ÇÖZÜMMAL

İ

EYLÜL - EKİM 2019117

Son örnekte, FG Nakliye A.Ş.’nin X Platform şirketi aracılığıyla Bayan Ayşe ile eşyalarının Kütahya’dan Manisa’ya taşınması için 1700+%18KDV’ye anlaştıklarını, FG Nakliye A.Ş.’nin taşıma ücretini X Platformu aracılığıyla banka havalesi yoluyla tahsil edeceğini ve X Platformuna %10 komisyon ödeyeceğini varsayalım. Bu örnekte, FG Nakliye A.Ş. Bayan Ayşe’ye taşıma ücreti için fatura kesecek, taşıma faturası karşılığı Bayan Ayşe’den olan alacağını X Platformuna devredecek, X Platformu kendi komisyonuna ilişkin olarak kesmiş olduğu faturaya istinaden komisyonunu düşüp Bayan Ayşe’den tahsil ettiği tutarı FG Nakliye A.Ş.’ye havale edecektir. İpek (2018) ve Doğuş Planet (2018) tarafından açıklanan bilgiler ve kayıtlardan da yararlanarak FG Nakliye A.Ş.’nin muhasebe kayıtlarının şu şekilde olacağı ifade edilebilir:

/

770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 5.000 191 İNDİRİLECEK KDV 900

336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 5.900

/ 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 5.900 102 BANKALAR 5.900 /

Sağlayıcı DE A.Ş. açısından /

120 ALICILAR 5.900 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 5.000 391 HESAPLANAN KDV 900 / 102 BANKALAR 5.900 120 ALICILAR 5.900 /

X Platformu açısından

/ 120 ALICILAR 590 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500 391 HESAPLANAN KDV 90 /

102 BANKALAR 590

120 ALICILAR 590 /

İkinci örnekte, AB A.Ş.’nin kiralamış olduğu konferans salonunun temizlenmesi için X

Platformu aracılığıyla gerçek kişi Ahmet ile anlaşmıştır. AB A.Ş. gerçek kişi Ahmet’e ödeyeceği

temizlik ücreti için gider pusulası düzenleyecek, Ahmet adına stopaj yoluyla %10 vergi ödeyecektir. X

Platformunun alacağı komisyona ilişkin muhasebe kaydı aynı olacaktır.

/ 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 300 100 KASA 270 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 30 /

Son örnekte, FG Nakliye A.Ş.’nin X Platform şirketi aracılığıyla Bayan Ayşe ile eşyalarının

Kütahya’dan Manisa’ya taşınması için 1700+%18KDV’ye anlaştıklarını, FG Nakliye A.Ş.’nin taşıma

ücretini X Platformu aracılığıyla banka havalesi yoluyla tahsil edeceğini ve X Platformuna %10

komisyon ödeyeceğini varsayalım. Bu örnekte, FG Nakliye A.Ş. Bayan Ayşe’ye taşıma ücreti için fatura

kesecek, taşıma faturası karşılığı Bayan Ayşe’den olan alacağını X Platformuna devredecek, X

Platformu kendi komisyonuna ilişkin olarak kesmiş olduğu faturaya istinaden komisyonunu düşüp

Bayan Ayşe’den tahsil ettiği tutarı FG Nakliye A.Ş.’ye havale edecektir. İpek (2018) ve Doğuş Planet

(2018) tarafından açıklanan bilgiler ve kayıtlardan da yararlanarak FG Nakliye A.Ş.’nin muhasebe

kayıtlarının şu şekilde olacağı ifade edilebilir:

/ 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 2.000,60 X PLATFORMU

393 X PLATFORMU SATIŞLARI TORBA HESABI 2.000,60

Siparişin alınması, anlaşmanın yapılması / 120 ALICILAR 2.000,60 Bayan Ayşe 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 1.700,00 391 HESAPLANAN KDV 300,60 Taşıma faturasının kesilmesi / 393 X PLATFORMU SATIŞLARI TORBA HESABI 2.000,60 X PLATFORMU 120 ALICILAR 2.000,60 Bayan Ayşe Alacağın X Platformuna devri / 102 BANKALAR 1.800,00 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 1.800,00 X PLATFORMU

X Platformu tarafından ödemenin FG Nakliye A.Ş. Hesabına aktarılması

/ 760 PAZARLAMA, SATIŞ, DAĞITIM GİDER 200,60 X Platformu komisyonu 320 SATICILAR 200,60 X Platformu X Platformunun komisyonu / 320 SATICILAR 200,60 X Platformu 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 200,60 X PLATFORMU X Platformu komisyonunun mahsubu

/

5. SONUÇ

Kıt kaynakların etkin kullanımı tüm ekonomik faaliyetlerin temelini oluşturmaktadır. Özellikle,

globalleşme ile birlikte rekabetin arttığı günümüzde işletmeler rekabet avantajı elde edebilmek için

kaliteli mal veya hizmeti en kısa zamanda en düşük maliyetle sunmak durumundadırlar. Teknolojik

gelişmeler ve internetin kullanımı işletmelerin kısa zamanda en düşük maliyetle kaliteli mal veya

hizmeti üreterek sunmalarını sağlamaktadır. Diğer taraftan insanlar da işletmeler tarafından üretilen ve

pazara sunulan ürünlere ilişkin bilgilere dünyanın her yerinden kısa zamanda ulaşabilmekte ve satın

alma davranışı sergilemektedir. Rekabetin artması, daha kaliteli mal veya hizmet üretme zorunluluğu,

finansal sıkıntılar, maliyetleri minimuma indirme gerekliliği gerçek veya tüzel kişilerin atıl

kapasitelerini internet üzerinden değerlendirebilecekleri alternatiflere itmiştir. Böylece paylaşım

ekonomisi işlemleri yapılır hale gelmiştir.

Paylaşım ekonomisi, atıl durumdaki üretim faktörlerinin internet platformları vasıtasıyla kişiler

arasında ivazlı veya ivazsız paylaşımına dayanan sistem, olarak tanımlanabilir. İvazlı veya ivazsız

paylaşıma imkan vermesinden dolayı paylaşım ekonomisinin kaynakların etkin kullanımı, maliyetler

tasarrufu, imkanı olmayanların karşılıksız (ivazsız) bir biçimde kaynaklara erişimine imkan verme,

esnek çalışma saatleri sunma, sürdürülebilirliğe katkı sağlama gibi faydaları olduğu söylenebilir.

Yapılan çalışmalarda paylaşım ekonomisinin gelecek yıllarda daha da büyük bir pazar payına

sahip olacağı ifade edilmektedir. Dolayısıyla, sağladığı faydalar artacağı gibi paylaşım ekonomisi

birtakım zorlukları da beraberinde getirecektir. Bu zorluklardan birisi paylaşım ekonomisinde kullanıcı,

sağlayıcı ve platformlar tarafından yapılan işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve vergilendirilmesi

konusudur. Bu bağlamda, paylaşım ekonomisi işlemlerinin muhasebe kayıtlarının yapılmasına ve

vergilendirilmesine ilişkin düzenlemelerin ve standartların oluşturulmasının uygun olacağı ifade

edilebilir. Williamson (2018), Sharma (2018), Rustrum (2018) blokzincir ve dağıtılmış defter

teknolojisinin paylaşım ekonomisinde gerçekleştirilen işlemlerin güvenli bir şekilde kayıt altına

alınmasında etkili olacağını ifade etmişlerdir. bu doğrultuda, gelecekte paylaşım ekonomisi, dağıtılmış

defter teknolojisi ve üçlü giriş muhasebesi (triple entry accounting) konularında çalışılabilir.

ÇÖZÜMMAL

İ

118EYLÜL - EKİM

4. SONUÇKıt kaynakların etkin kullanımı tüm ekonomik faaliyetlerin temelini

oluşturmaktadır. Özellikle, globalleşme ile birlikte rekabetin arttığı günümüzde işletmeler rekabet avantajı elde edebilmek için kaliteli mal veya hizmeti en kısa zamanda en düşük maliyetle sunmak durumundadırlar. Teknolojik gelişmeler ve internetin kullanımı işletmelerin kısa zamanda en düşük maliyetle kaliteli mal veya hizmeti üreterek sunmalarını sağlamaktadır. Diğer taraftan insanlar da işletmeler tarafından üretilen ve pazara sunulan ürünlere ilişkin bilgilere dünyanın her yerinden kısa zamanda ulaşabilmekte ve satın alma davranışı sergilemektedir. Rekabetin artması, daha kaliteli mal veya hizmet üretme zorunluluğu, finansal sıkıntılar, maliyetleri minimuma indirme gerekliliği gerçek veya tüzel kişilerin atıl kapasitelerini internet üzerinden değerlendirebilecekleri alternatiflere itmiştir. Böylece paylaşım ekonomisi işlemleri yapılır hale gelmiştir.

Paylaşım ekonomisi, atıl durumdaki üretim faktörlerinin internet platformları vasıtasıyla kişiler arasında ivazlı veya ivazsız paylaşımına dayanan sistem, olarak tanımlanabilir. İvazlı veya ivazsız paylaşıma imkan vermesinden dolayı paylaşım ekonomisinin kaynakların etkin kullanımı, maliyetler tasarrufu, imkanı olmayanların karşılıksız (ivazsız) bir biçimde kaynaklara erişimine imkan verme, esnek çalışma saatleri sunma, sürdürülebilirliğe katkı sağlama gibi faydaları olduğu söylenebilir.

Yapılan çalışmalarda paylaşım ekonomisinin gelecek yıllarda daha da büyük bir pazar payına sahip olacağı ifade edilmektedir. Dolayısıyla, sağladığı faydalar artacağı gibi paylaşım ekonomisi birtakım zorlukları da beraberinde getirecektir. Bu zorluklardan birisi paylaşım ekonomisinde kullanıcı, sağlayıcı ve platformlar tarafından yapılan işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve vergilendirilmesi konusudur. Bu bağlamda, paylaşım ekonomisi işlemlerinin muhasebe kayıtlarının yapılmasına ve vergilendirilmesine ilişkin düzenlemelerin ve standartların oluşturulmasının uygun olacağı ifade edilebilir. Williamson (2018), Sharma (2018), Rustrum (2018) blokzincir ve dağıtılmış defter teknolojisinin paylaşım ekonomisinde gerçekleştirilen işlemlerin güvenli bir şekilde kayıt altına alınmasında etkili olacağını ifade etmişlerdir. bu doğrultuda, gelecekte paylaşım ekonomisi, dağıtılmış defter teknolojisi ve üçlü giriş muhasebesi (triple entry accounting) konularında çalışılabilir.

ÇÖZÜMMAL

İ

EYLÜL - EKİM 2019119

KAYNAKÇABasselier, R. Langenus, G. Walravens, L. (2018). The Rise Of The Sharing

Economy. NBB Economic Review. Erişim Adresi:https://www.nbb.be/doc/ts/publications/economicreview/2018/ecoreviii2018_h3.pdf

Biswas, R. Pahwa, A. Sheth, M. (2015). The Rise of the Sharing Economy- The Indian Landscape. Ernst&Young LLP

Biz Paylaşıyoruz. (2018). Erişim Adresi: https://www.paylasimekonomisi.com/turkiyede-paylasim-indeksi

Brooks, C. (2017). The State of the B2B Sharing Economy. Erişim Adresi: https://www.business.com/articles/b2b-sharing-economy/

Doğuş Planet. (2018). Fatura Süreçleri ve Düzeni & Muhasebe Kayıtları. Erişim Adresi: https://www.n11.com/genel/fatura-surecleri-81206

https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/sharing-economyGelir İdaresi Başkanlığı (31.12.2018). 305 seri nolu Gelir Vergisi Genel

Tebliği Ankara : Resmi Gazete (30642 3. mükerrer sayılı)İpek, S. (2018). E-Ticaret Siteleri Üzerinden Yapılan Satışların Muhasebe

Kayıtları. Erişim Adresi: http://www.bdturkey.com/mevzuat/e-ticaret-siteleri-uzerinden-yapilan-satislarin-muhasebe-kayitlari-h927.html

Kahraman, A. (2018). Çevirimiçi Olmak ya da Olmamak. KPMG Gündem 32

Miller, D. (2018). What Is the Sharing Economy (and How Is it Changing Industries)?. Erişim Adresi: https://www.thebalancesmb.com/the-sharing-economy-and-how-it-changes-industries-4172234

Petropoulos, G. (2016). An Economic Review on the Collaborative Economy. Erişim Adresi: http://www.europarl.europa.eu/studies

PWC-PricewaterhouseCoopers. (2015). The Sharing Economy – Consumer Intelligence Series. https://www.pwc.fr/fr/assets/files/pdf/2015/05/pwc_etude_sharing_economy.pdf

PWC-PricewaterhouseCoopers. (2017). Share Economy 2017-The New Business Model. Erişim Adresi: https://www.pwc.de/de/digitale-transformation/share-economy-report-2017.pdf

Rinne, A. (2013). Young Global Leaders-Circular Economy Innovation &New Business Models Dialogue. Young Global Leaders Sharing Economy Dialogue Position Paper 2013

Rustrum, C. (2018). The Future of Blockchain — Bridging the Sharing Economy — a TEDx Talk. Erişim Adresi: https://hackernoon.com/the-future-

ÇÖZÜMMAL

İ

120EYLÜL - EKİM

of-blockchain-bridging-the-sharing-economy-a-tedx-talk-b46b897d27f8Sharma, T.K. (2018). What Does Blockchaın Means For A Sharing

Economy?. Erişim Adresi: https://www.blockchain-council.org/blockchain/what-does-blockchain-mean-for-a-sharing-economy/

T.C. Yasalar (06.01.1961). 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (10700 sayılı)

T.C. Yasalar (04.02.2011). 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (27836 sayılı)

WEF-World Economic Forum. (2017). Collaboration in Cities: From Sharing to “Sharing Economy”. Erişim Adresi: http://www3.weforum.org/docs/White_Paper_Collaboration_in_Cities_report_2017.pdf

White, A. and Mathur, P. (2019). The 25 Most Valuable VC-Backed Companies in the US. Erişim Adresi: https://pitchbook.com/news/articles/the-25-most-valuable-vc-backed-companies-in-the-us

Williamson, S. (2018). Blockchain Solutions Are Changing the Sharing Economy. Erişim Adresi: https://www.nasdaq.com/article/blockchain-solutions-are-changing-the-sharing-economy-cm965635

Yaraghi, N. Ravi, S. (2017). The Current and Future State of the Sharing Economy. Brookings India Impact Series No.032017. March 2017