. ; •«-n v":'n'3

DISSERTATION I iü ACADEMICAM,

Ex i. Tim. II.ly.SUFPRAG. VENE«. FACULT. THEOLOG.

IN REG. ACADEMIA UPSALIENS!,Pr«side

DN. LAURENTIOBENZELSTIERNA,

S.THEOL. DOCT AC PROFESS. REG.ETORD.n.t.ACAD. UPSAL, RECTORE,

l'UBLICO. C/\NDI{)ORl'M EXAMINI MODESTESUBMITTIT,»'

S. R. M. Alumnus,

JOHANNES HERM. PILTZER,STOCKHOLMIENSIS-

IN AUD1T. CAROL. MAJ. D XIII FEBRUARII,Anni MDCCLUI.

H. A. M. C

V V S A L I JE,

VIRQ Admodum Reverendo ac Pr<ecia?ifftmo,

D» SVENONI\\ IJKMAN,

Ecclcfiac,qusE DEO in WShla Orientali Weftmanno-rum colügitur , PASTORI longe meritiffimo,

AVUNCULO et PATRONO,Multis Nominibus acternurn fufpiciendo.

rftwd dipd w n*n dvd pip wob j s•»£) mia nrn? idd inn it bvtrpao nvi pitnd nwtn nna1? dji Dtrnrova nnav oaiDPpn owa woin pjvpjp mni: d^ipp ?d [ipn bü lpinwd

pnu in biß wn ?Nun i^Pan•>dn rra opa \jnppp Nim wran \pndpaa pairbi omn pind ?np md^ppp?•»a nio pn rbxi mn pppi :dw "|pn:> ■»"*pppp PpYl "q1pn "cn-tin dtünp tt>n ppnn?n piaa updj tspT aaS pinppp1?dian pdpp pn -p?d ^ |pj Trip bn1dd d^dp DCD Ol1? pidtppd 3W? ptpnun D>aa airn» anp^ Dnaa n^p paNJtppin? top PN d^ipjp inan rbixi pipiTam *shpal to P3'N b>j2 UÖ nw

Dann

"II3ZL7IJJVVFHSimVHO£

gcclxiuLiJclLu,a»a

cuxauu,iraLUvc^cucua

ä^id.icl,nj.ll,l,.clkuklxiiNaliNai:

nl.jl,alnli!cl,unlajwjiulimson

L,cbiciu:ihtiurauliouaa*nl,i<.

cact<?aaiuiuLniul»ccl.nl,ucaiu

liujiicnujclllaruuiudaruuinu

jl,aicuugnujl:uucnadcL,no.iNLia

caiicuSLdnj.la.iarjulujl,iuiuia

LiLCUUiUL,iLJlllNL,NOWUL,LÄllL,Crl

cruxuili

il,<j;jaiuLjuiinlasiiwic

nl,uLialrl.itnuaaiuaciumacucua

cnuiumcuial.coicrc?ji&l,auludn

il/bnicqvqdmiIaaoauauiu:iura

ajioouuau./nL/ndiLjl,ll.uiuuucau

nul,l,qn\t.louuqicujoul,d;ja

LidJOUiUNILUNUUaNLCdiICUIL,LQQ

lrouail,j.uiucxanauSucuvua:luru

CL,iCiMlLicdUUCCfcQLUUNCdCJdL

ulogjl,;udsuljrll,acauLuaenl

j^atttdStttanmn t Stockholm,SSreborne od> <boiw4l<tcftrtbe<

crrJÖH.HERMANPILTZER,

SJJin Sllöcafaraile gaber.fij&dv faq ( jwfr noqa flit/ ftörfpticné ndb btfracffa»*/

{y$)i m irait lefna$£ (op / fö. fl ut na (töar ad)tar/m&?r tancPan jlrap-m&rg trdtfec fltmD od)|iig>

$)?in tagit bar af f)ultl)ct/ emot mig.jfnvab ftogna fucHar bar (j <5 bert b/crta gutif/'9Dlet> onrfora/' fik mitt n>al > at iitgm finct mig. frufiff

2(tt ft*n jag tomfld^ Ida/ mib öma 9)?oDei$ bröji;3 rcarit ju' QJTtn »all ©U3> tmn«enDa (röj*.

0cfv fe n tag bövfat på; mitt tancffdtt fammanbinfca"göruuftet löfa ur fm mörefa batmbomtf finDa;

Jpat £ber gobbcf gjm* / atjäg-.upotHa röttjömufteré gtfna fraff,. fåttnba ()oö mig tfdbf.

3ag (£ber rcörbfamt ger fdtbcnflufV #ufbe 5.2133$^!:enttteö ftör Illing fram, på £>r£e Sinne^laDer,0'om banölar om tbm lÖpgb en Ökdjlman aga md;;Ont Jpan flföl tvdi til fvourö föe 0t»fr-J£erbcn> jlå.gunftfgf bet emot , fag bmab jag mågtar gifrna;

Sftitt Iftrta ba'a 3 fött: thcr (Tal af anbacft/ bufroa0rdbtf tvib 2£ilmaufrn Må, i Q^önen, för (£rttt>al>.%i lönas mö £r löunil/'tneb'gobt/. til fropp ocp (Tal.

SDiiii Slibrafärafic JaöcröfbMeffc Sott-,

StoHÄNHERMAN. riLTZEn-

.rr'uprr ora

§, r.riusquam ipfam rem nobis expli-can iarri fumam.os,ocmm)lla, men-tem Apofioli diluciditis ilhdlrantia,,priemittenda videntur. Ap<oftolus„in vincula conjeCtus-publica, ve«ri tätena eceleftem fuo faogvineobiignaturus,. maxima ftagrans cu-pidirate Timotiaeum coram alle-quendi, atque ad dolores fbrti a-

nimo fu/tinendos, pror Salvatore glorificando, adlvor-tandi , eum literishifce ad fe venire Vf.6-1S Enarraf per rofam fcere EpiMolam , perfevutionesfidelium fuilTe in Ecclefia Chrifti recens plantata im-manifiimas T quibus mujti perterriti reli&o veri DEfcultu,ad falfam rehgion.mi amnleétendam fe contulerunr,,adeo ut , qui in Afia fuerant Chrifliaai, a fide , DEOdata, turpifTime defecerintr C L /f. Monuit igicur Ti-rnotheum fuum r in C. If. variis argymentis, ne min sacCormentaTyannor um timeret; fe i, ut confirmaret fe ingata, q ine in Chrifto JE(u, &rut, freut p u Icher mi-le* JjEfu CuiiJb, qtiasvis adrL&rones patienter perferret,

nee

&& ) 2 (

nfee non, ut ab iis difcederet, qui, de verbis inutilibuscontendendo, fubvertebant fidem audientium v. 14.&C.Denique C. III. & IV* praedixir, inftare terrpora periculo-fa , quibus, tum perfecutiones, tum infelix hcereticorumoaterva, animos multorum in errorum Scyllas &Charyb-des praecipites daret. Hsecce vero cmnia complemen-tum fuum vidifie abunde teftantur omnium temporumAnnales Ecclefiaftich

f. II.Hifce jam pr&ftrutftis, ipfius diftl Apoftolici expli-

cationem adgredimur, cujus verba 2 lim. II. /f. in fonteGrSECO, ita fluunt: Etscv^ugov aeocvrcv ccy.ipcv kocpoi^gccireo &£oo , egyccrrjv ccvsttccIv/juvtcv , oföoTc/uovvToc rev Keyci¬tys clhrfte-ccs. Horum verborum cum prascedentibus ne-xus, uti ex §. antec. conftat» ita, totus contextus fatis in-dicat, Apoftolum, hocce in verficulo, omnia, quae an-fea commemoraverat, tribus , uti ajunt , complexumfulfie verbis.- Ad ipfa vocabula hujus commatis quodattinet, pauciffimis obfervamus, adjetftivum ^oki/xos pro-bum, probatum fignificare. Ita vocem hane femper reli-quis in locis reddidit Vulgatus Interpret : in pracfentivero loco vooabulum probabilis, quod eandem admitte-re poteft fignificationern , fubftituit. HESYCHIUS profynonimis habet ^cyj/uos, atque réÅeios & hoc pa-cto erit SoKtfjios vir infignts, compertx virtutis probatque pietatis% Sacrarum literarum Auifcores , tum fenfuproprio, tum tropico & tränslato, hane vocem ufurpant.Proprie adhibitam legimus de metallis probis, a fordi bus& fcoriis, quam fieri poteft ,diligentiffime purgatis.ex.gr.i. Pet. I.7. 7ropice ufurpatur de piis, quorum fides, va-riis adflidionibus quidem eft probata, conf. Prov.XVII. 3.t.Cor. III 13. i. Pet. IV* 12- Jac.I. 3. fed conftanter inte-gritatem fuam fervat, ex. gr. /. Cor. XI* 19* $ac. /. /2.Huc referenda opinino videtur ea hujus vocis tropice

accepta

) a C

accepta fignificaiio , quee animi intentionem, curam &ftudium in re aliqua magni momenti excutienda, exa-minanda & ad liqvidum producenda, involvit, cfr. i.Cor.X. 18- Utramque vero hujus vocis fignificationem heichabere Iocum , (equentia uberius demonftrabunt. Jamporro , paucis indicaffe fufficiat, fubftantivum illud o

igyctTYfi, gcncraliter quemvis operarium fignificare, conf.JLuc.X. 2.7* C. XIII. 27. Adje&ivum vero avc7r«/c%uv-rcs1, quod eft inter N. T. uTtu^ Aeyc/uevcc, vi derivatio-nis, cum t qui rubore non {uffunäatur , denotare, adcout tota phrafis indigifet operarium, qui munus fuum i taobit, ut ipfum verbi prcedicati non pudeat, etiamfi inmundo fit conteintuÄ & multis perfecutionibus otno-xiu#. quique talem in docendo & omnibtis operibus fegerit, ut nemo quidquam ipfi jure objicere pofiit, quoddignum fit confufione. Denique explicandum hic ve¬nit , quid intellexerit Apoftolus per ro oftoTof/e7v rov A0,-yov rtji' dKrfielcts. Verbum illud cg&orcfjtéoo, reEle Jeco,divido, difiribuo, hoc loeo tantum occurrit. Unde ve¬ro Apoftolus metaphorarn hujus verbi fumferit, Philolo-gos fummos tenet fufpenfos. Conf. varias eorum expli-cationes in Bibi. Crit, ad b. L apud J. C. SV1CERUMTbef. Ecci T. II. p.pop* atque J. C. WOLFIUM in CuvisPbilol.&d b. L Illam Summorum Virorum controverfiamnoüram uti non facimus , ita, fl metaphora aliqua admit-tenda fit, inter tot diverfas iententias, illa in prim is no-bis arridet, quam C, WITR1NGA in vetere Synago¬ga jfud. Lib. III. T. L p.Jiq- fovet, ubi contendit, Ap.digitum intendifle ad ceconomum & ceconomiam mun-danam. Sic Ecclefiam noftram militantem perfepe, aSpiritu S. in S. Codice, ceconomice mundan« adnmila-tam invenimus , unde baud raro , de difpenfationegratiae Divinae, ejusmodi ufurpantur locutiones» qua inufu ceconomico adhibentur» Sic jnemorantur cmvc/mh

€» ) 4 C §335

iroiylXyc %d^ros Q«? f. Pft' Ilr. 10. evy&jxi Xoyov /u?rc*r&v SovXojv OCVT& Matth XV11I. 2J. Eamqne ob caufamyoeat Scriptura Sacra Ecciefiam cmv tu &et t. 'lim, Ifl.

Miniliros vero DE1 vTrs^rocs & oiyovö;xas r.Cor. IV. f.Ccterosque hommes be^ct^slxv Luc. X.[I, 4z. & oixfixsF.pb, II' tQ> Munos aurem S3cerrk>ta!e hxxovlav Act. I /7.f7riCno7rrjv v 20. ciKo^cfxijv 1 Gor. XIV. 3 oucvv^lxv E )h.III. 2. & Anraqylotv Phil. Ii /7. nec non officium S. cV .XoJcjt/fTv /lc?. IX 31. 7TQS^ß.SVSlV 2-CoV. V 20 V..T? A. Utiverof in omni ceconomia, miniftri m*er domdticosbonaiquaevis fo!ent difpemare; ita, in ceconomia fpiritusli, Ver-bum & Sscranventa funt dona illa •> quae miniftri Eccle-fisc in d^rno illa DE1 debent diftribuere, quemadmodumquoque üb, per ciaves Divinitus Tibi traditas, recluduntthefauros ■, quos DEus in Ecelefias domum depofuir.Hoc igitur pa<5to, uti eeconomi officium eft, difpenfabiharecte fecare & fi leliter diftribuere , ut unicuique luunatribuatur; ita , vi fimilitudinis , voluit Ap. ut Timo¬theus , beut tiy.ovcfji.os fuv^yj^iocv £eis /. Cor. IV. /, ictfterov Aoycv r?is xKrfiAxs fecaret , h. e. non confunderetLegem & Evangelium , eaque de re eflet follicitus , utinter domefiicos unusqnisque fuam acciperet partem.Conf. V. 20, 21. 24. 2f. ubi locutiones ejusdem indolisoccurrunt.

§. TIT.Satis ergo ex §. prrec. manifcftum elf, dicftum illud

tria divificnis in fe continere trerrb a. In I:mo igitur,'cum perfecutiones & Pfeudoprophctoe in Ecclefia fue-rint, ($. 1.) Timotheum fuum etiam atque eriam inoni-tum voluit Ap. ut fe DEO filteret miniftrum Ipe&atie fi-dei, qua?, variis quidem adflitftionibtic & tenrationibus*prob3rula ; (ed femper, per DE1 gratiam, integritttetua confervata, nullo modo, vel expugnanda , vel ex-pellenda aut cHminuenda erat. In Ii:do eum hortatur, ut- • fefe

&& ) 5 C

feftfteret DEO operarium ctv£7rctlaxvvTCV > <]ui rc y.v^rr-f>icv rr,s 7rhtoos tv v.ccSagot cvveidriaei habens promtMlimehumeros oneri ferendo fubmitteret tam validos, ut infacra fua fun&ione ere<fto animo omnia perageret inIll.o denique a Timotheo fuo requirit Apoftolus, ut ritereéteque fecaret verbum DEI, feu pr^edJcaret ^ quemad-modum Syrus Interpret reddit, i. e. explicando nihiladderet, nihil detraheret, & ita ad uniuscujusvis indo-lem diverlumque datum rev Koyov rfc ccXrftelccs adpiica-ret, ut inftrueret ignorantes, argueret errantes, ccn-firmaret dubitanres, «grisque animis confoJationem pr«,berer. Conf.G IILjö,jyt Rom.XV. q»

{. IV.Cum omnis ceconomus, feu minifter, nec fervire,

nec legationem fuam obire po/Tit, nifi fit juflus atquemifius a Domino , & Jehova ideo deteftetur Prophetasnon rrdffos Jer. XXIII- 21. & Ap. Paulus praeterea quae-rat: QuamOdo prtdicabunt, ni[t mißt fuerint, Rom. X. ty.inque Timoth. defideref, ut ht dvsrtxloyyvrcs; ($.11. & 111.)facile eft intelleiftu, vocationem Divinam efle nectdla-rium requifttum ad mtmus Ecoleftaftirum. Nuncupan-tur itaque Y.txKzpgvci v7ic r?£ Qex Ebr. V, 4. uti etiam Pau¬lus fe vocat vocatum Apo/ioium, Rom. /. /. i.Cor. f. /.H«cce vero vocatio ad munus Eeclefiafticum eft vel in¬terna, vel externa- Illa , inquit S. DKYL ING IUS inJnft. Pr tid. Pafl. P. T. C. I. § I V. e(i nihil aliud , quamocculta S. K'uminis ad Minißerium S. invitatio, cujuscharafter-, live (ignum , eft ro c^yecSxt ■e7runtttpvic+/, lim. III. 1. non ex honoris, opurn, otii aliarumquererum cupiditate; fed ex cafta proptnfione» gloriamDEIanimarumque falutetn promovendi, Ecclefiam Chnfti «.diricandi atque arnplificandi , ortum , pariter ac funda-tum in exafta muneris Ecclefiaftici variarumque ejus

B iiiOle-

m

öar ) & ( Ö®

moleftiarum cognitione. Hue etjam referenda funt rccX^lfTfxecroc T8 ©*£ o). Divina wictio five dona admini-fträntia , quae comniuniter difpefcuntur in mturalia &jpirttuaha. Illa iterum aUa funt corporis, alia animi.Dona corporalia, quee funt membrorunv integritas, bo¬na valetudo, non tantse funt neceffitatis fub N. ac fubV. Fcedere fuerunt^ exprefTa enirn Lex Lev XXL 17. &Dl ut, XXIII. i ,2. de ejusmodi 0'DID peitine-bat tanturn ad minifterium Leviticum, quod typicamhabuit relationen» ad Chriüum In N. T. ceffavit ita-que ejusmodi Lex, atque unumquemque ad minifteriumadmittit, qui donis necefTirris & inculpatee vit# te/ti-monio qaudet» t Tim ill. t. feq. 2 lim. II. 2. i ta ta¬rnen, ut, ivaxri/jioovvr!? ergö, taies miniftrl fint eligendi*qui, ob inftgniorem aliquem defeétum corporis, non fintaliis contemtui,. quique ejusmodi corporis vitio non la-borent, ut ad facrutn hoc munus obeundum minus red-dantur idonei Cfr. Confl. EcchfRegis Glor. itiem. CA-HOL I XI:mi C. XIX, §. IK Ad dom animi referuntur $

judi-

cty Haec dona adminiftrantia nomine %ql(Tpioiros rS &S8t loh. II: OO, 27- »n facris exprimi folent. Quo ipfo, fine ulla du-fcitatione ädlutlitur ad V. T. Reges, Sacerdotes & Prophetas? qufIV^p pnVIO Exod. X7~X.il. unfti fuo fungebantur muneri?, & ifltprimis ad Salvatorem mundi, qui a Deo VODD ID^ P/*-XLV■ 8» Ebr.I. 9. unOus dicitur-, hoc namque oleo laetitias 7tccvTsKv^ooproc rys Qscryrcs havres o\ &y]<Tocugct rys cctplus

y rrjsyvoocreas human» Natur» t& Åcytf tradebantur Colli. 3,9. Quam ob rem, ut Chriltus, TS^cCfyrys ille ptyccs Luc. VII. 16.vcjuntatem Patris Coeleilis honvnibus adnuntiavit , ( zqV\yy<Jciro )Job. I. i8- I*3 Miniftri Kctrd ro phqov rys d&$ecct rS Xf/tS,Efb. IV. 7. bocCe facro chrifmate un3i &fo$doacTOi +Ef. LIV. 13. Job. VI. 41. ve re dicuruur & evaduut åriMKTiKQi > L cfad alio» inftrueüdos idoftei.

) 1 C

judicium, ingenium, Felicitas memoria?. Dona vero

/piritUulia, ita dicuntur, qucniam nobis natura nen in-lunt, nec naturalibus viribus adquiri po/Tunt; fed, de-penJent ab lurxpttfyloc, r£ 7r\svy.ccTos 'lyot Phil. Uig. a gratia fupctnaturali Spiritus S > qua; ve! in adß-fttnrem & exteynom, fiv-e in inbabituntem & internamdirtribui fölet. Ab bac, dpna fo.n&ificantia & a!) ///v, do-na adminißrantia oriuntur. Ad hane, notitiam S. Scri¬pturse & fenfus internam, five falutarem &pratrtieam, cum ctv^ißeicc Tf^^7tocTY\oeoos conjundtam, adittnm vero, cognitionem Veritätum Theoiogicarum ex-ternam, facultatem (cripturas interpretanda veritatesS. a detorfionibus adverfa; iorum vindieandi, rede retu-leris. Cfr. i Cor II 13. XII. 7-//. 2 Vet. II. \g. Voca-tio vero illa externa b), iterum ert v el mediata, ve l im'mediala. H*c fit nullo hominum minirterio inrerve-niente. Sic uvroTt^oadmoos Deus olim vocavit Prophetas& AportoIos,fed quaenon arnplius uti Fanatici fomniant',hodie ert exfpedanda. Üla vero habet locum, quandoDens, mediantibus haminibus, quorum efl jus vocandi,aliquem fegregat ad rnunus Ecclefiarticum obeundum, utigitur Iioc paäo idoneus Minirterii Candidatus, Sacer-dos vere facrtus, jure gaudeat Sacra Ecclefiae folemnio-ra, in determinato quodam ccetu, peragendi. Media-tam vero seque divjnam eflje ac immediatam, ex variisS. Scripturae focis patet. Quod vero ad terthm diamvocationis fpeciem, quam W//X7/7/« vocant, adtinet, illaad immediatam referenda elt. Cfr. GERHARDUM loc.(it. T. VI- p. tf. jeqq.

B 2 §. V.£) C?lumnias Romanenfium, guod in Ecd-fiis noftns Lnchc-

rani» legitima miniftrorum vocatio prorfus negligrtur, atc.u? Anaba-ptiftaruir Pfcotinianorumque argumenta, quibus nereiiitatem ejusjriodivr>cationi9 impuroant t 4Tc4ide refuuvit JOH. QERHARDUS Loc.Ihtol. p. ff. fequ.

<£X2? ) t ( <SS3»

§■ V.Minifter Ecclefia: eft cty.cvojxax fxv^lm ©fS, Oeco-

ßonu vero officium eft, difpenfabilia Domini reéle di-ffribuere, (f. II.) /xv^ficc autem ©«* funt verbum re-velaturn & Sarramentay quoc adhibeat V.M. in conver-tendis horriinibus A3. It. jjrc). Oeconomi porro,officium oft curare, ut omnia iv%nfxcvooc npj rocrci roc-Ifv fiant. Patet igitur,, verbum retfte docere (J.III.) &Sacramenta adminiftrare , nec non difciplinam Ecclefia-ftrcam ita obfervare,. ut 7rfe7rov a fingulis S. focietatismembris adfidue < bfervetur t Cor. XIV. 40. abfolvere id,.quod voeamus iffhium facerdotak. Jan» vero, cum fi-nis omnis vocationis Divinae fit gloria Dei & falus ho--minumy&: Minifter Ecclefiae a Deo (it vocatusj (§*prsc.) patet, finem quoque bujus vocttionis ejje eundem.Ex cföoToploc autem illa verbi, de qua $. Ib & III. locutifumus, quinque fpeciaiiora oriuntur officia, quse Apoft.Paulus enumeravit 2 lim: ItT, i6r\J\ Rom. XV» f , qua-rumque neceffitas tam ex generali illo officio- anfea de-monftrato, quam ex vocatione Miniftri ($. prsec.) ori-ginem fuam ducit.. I:mum igitur officium eft Didafeali-tum, quo(!,tuin in comionibus, tum in catecbizationibiisytam priva tis y quam publicis y ad ignorantium inftitutio-nem exrercetur. Il.dum eft Elcnffirum, quo M. E. rusdvriKeyovrocsc imzoplgei. & oves contra lupos defendit.

IILtiurn .

c) Mandatum illiid S>rvatonY N.T. C.- in ccelor adfcenfuri,.TrogevSwTES /jiocSriTcvdOCTs 7roc\Toc rcc k&vn Bccktl^ovre? civ--T8i: - - $t(ict(Jv.cvTf£ auTgf &c. Matth. XXFIII. 15?, 2o.. Officium& fimni Sactrduiii comprehendere, quivi« faeile perfpexerit. Ma-SiiTtveiv enim eft nihil'aliud , quam docendo pccSriTocs; 7Tcieiv Joh,-1C. l. quo nomine primitivst- Ecclefise Chriftiani dclignabantur.. Bes--TTTide tv- vero Sacramentorym adminiftrationem; indig'tare, per fe evi¬dent eft-

) § c c

Ilfirium eft Ipamrthoticwn v quo peceatom, cum exintirmitate, tum ex deftinato confilio peecantes, redar-guit M. Er iV.-fum eft Pedeutieum r quo M. E. in eo eftoccupatus y ut diligentiam in pietatis ftudio excitef.V;tum denique eft Porac!'tricum, quo adffi<ftos ita erigit& recrear M. £ , ury de gratia Dei certi, patienter accequo animo omnia ferant, inque S. Numinis voluntattfpl^jcide acquiefeant.

§• vr,Eft ig! tur Miiiifler Eccl'eßa vir Divina vocatione in•

ßvuftus oe cciiftiturus, ut Verbitm Det doceat, Sacra--menta, fectindum infliturionem Divinum , adminiftret at•que difciplinam Ecclefiaflicam confervet, ad gloriam D'ipropagandam bonunumque falutem promovendam. Perrcquifita vero* quae in M. E. defideranturirjtelligirnusecs adfedtiones, tum animi,tum corporis, guoe eum adofficium fuum obeundufn ido^eum reddunf. Hoecce ve¬ro requifua funt vel generaltora ,ve\ fpccialiora« lila inprsec. §. §. levi brachm tetigimus. Hac vero (pecialio-ra §.§. fequentes, ex occaftone difti noftri Pauliiii, (§. IE)'uberiu* indicabunf.

f. vir.Quum Satanas, infenftflimus ille generis humant

hoftis, Ecclefiam Chrifti, partim perfecutionibus, par--tim infidelium & hsereticorum denfiflima ingruente ca-terva, nuilo non tempore adfli<ftare conetur; (§ I.) ca-veat V. D. M. neis, veneno fuo, vel fidem ejus ioedat,,vel, fuis blanditiis eum in errorum Scyllas & Charybdesprxcrpitem det, atque ita bonitatem ejus tntrm/ecam,,quodam modo , diminuat (§. II ). Deinde fciat V. D. M.multiplices efie occaftones, Pf. XVIIF 6. ScrS Äa/SoA« 7Totyi$K, 2 lim. II. 26» quibus Miniftros Ec-cleüse captare folet, fuperbia nempe, avaritia , invidia,,

cete-

SS35 ) ro C ?sa>

cetera, quse cavenda & cane angueqce pejus fugiendameminerit, atque quse detexit Paulus / T/n. JU. i -1 ,Tit, 1, f -i?. Quod fi hifce nil efficere poteft, aliis uti-tur mediis tAv$tcTe%virrt£ iite, ut laueret per fuos bo lameorum farnaui, varilsque ir.odis eos adfligat, quod Pau¬lus vocat neSokiocs rS iictßoAa Eph. VI. II. n&j roc /3tXjfr5 Trovtifi roc 7re7rv^ü)iJisvoi ib. 16.4 quse vibrit in eos velmedtate vel immediatc. In fingulis v-eio lifce tentatiOm¬nibus fatanicis, cujus demum cunque fint laturae & in-dolis, fludeot V. D. M. /iflere fe Deo Soyjfjcv , ( §. II. &III.) i. e, ut, per Dei gratiam, omnesillas,£ngulari animlfortitudine, lpe&ata fide, fpeclali patientii, ferat, ma-gnaque modeltia, tum in adverfis, Cum it iecundis re¬bus,'fuperet.

§. VIII.Cum V. D. M. rationem aliquando fii muneris ad-

miniltrati redditurus fit;^^XlII.fZofficiurnfuum (§. V.)tanta animfadtentione ac fide, quanta fie*i potelt, ge-rere debet., ut finem fuae vocationis [§.V.) obtineat.Quem Ii obtinuerit, i^yocT^ oiveTtuia'xyvTo efl (§. II. &III.) laudeque maxima adficiendus. Talen igttur fe Deofiflat M. E. fas elt. Hinc facile negotio Iftelligitur, va-ria, praeter ea, quae $.JV. enumeravirnus. defiderari inM. E. requifita, quorum praecipue rationerr jam ineamns„Pars officii Sacerdotis eft docere, (§. V.) qJod nihil aliudeli, quam alios, viva voce, ad veritates perd ucere de-quc itlis certiores reddere. Prgo, ex eo requiritur,qui alios douebvt, ut veritates ab illo tracendas re&e &diltincte cognofc3t, nexu/nque carum pefpiciat easquedemonftrandi h?bitu gaudeat. Variis it;que feientiis,quae huic negoüo mferviunt, necefiario inftru&us lit,oportet. Ut igitur Scriptura S. elt regila cred^ndo-rum & age idoruin, ita I.mo requirimus \ V. D. M. co•

M C

gtiitionem Unguarum facrarum, ut ipferref Spirltüm 5,ttvTcCpuvcvs Joquentem in fcripturis, audiat & inteiiigat,ficque fuos Auditores de vero fenfu, verbis Gsot:-. ?^wj

intento, certos & fecuros reddat. Ert infuper majoremphafis in textu authentico, quam in franslationibus ,*laborant enim verfiones Cuisnaevis» iisqü^aliquandograviflrmis, quos doétus licet & peritus interpres, veidßAexfAtxs-, vet prdejudiciorum occupafus vitio, in trans-ferendo eommifit, ut male, irr o pefiime, de re facraa&um eiTet, fi dolores Ecclefise in verba Magifti-orum,»nconfulto non nunquam impetu, prteetnuium, jura-rent , nec ulla iplis ulterius, ipfum Tex^um fecun-dum regulas Hermeneuticas examinand!rellnquereturüber tas. llrdo Totam Tbeologiam Acroamaticam cumfingulis fuis partibus probe teneat. Illjtio denique, licet0C71-C^eif-lS TTVtVfXOCTOS V&j ÖWCtfA&US l COT• IL 4. CUIll a J VC"ritates Theologicas demonitrandas , tum ad ZvtcvTifeycvroov fallas hypothefes refutandas, fufiicere quammaxirne videatur, funt tarnen alta ftudia in M. E> neces-faria, quse Fbilofopbica vocarnus, quibus tempus & diemtribuifle non ipfum pcEnitebit. Järn vero euin, qui Ha¬rum omnium fcientiarum noritia gaudet, quas fcire fua-rum eft partium, vocarnus do&um. Sit igitur V. D. M.doftas d) QiE. P. Qui docet, debet alios per verbainftruere (per def«) -y praeciitus itaque fit, oportet, V. D.M, habitu, promte , expcdite & ciirtindbe , cogitationesfuas cum aliis communlcandi, quod vocarnus facundiam.Ergo fit Fucundus Q. E. S. H*cce vero facundia, ne rquamio publice, ut art DEYLING1US Lc. p. IL ad

popu-

d) <£uam ftudiofe dilgenterque in Caadidatorum MinifieriitKccvcTercc inquifi^erif primitiva Eccfcfia, neC non quanam nfa fueritnvthodo, fidem fr eruditionem eorurn examinandi, egregie cxpon^t-I0S. BINQJH-AMljS in Antiquit. ficcleßaß, Tom. II. p. i ip. ftqq.

11XD ) " <

populum vtrba funt facienda, metu percuifus M. E, matfsmutups ßt, quam pj/cis y adnexam fibl habeat nagfaictvQ. E.T. Cum nominentur Sacerdotes cuftodei, Ef.LXJb 6' Ez. III- iy. & finis eorum funélionis fit gloriaDei & hominum falus (§. V.), Diabolus vero nunquamdefiturus til veram Ecclefiam fuis rrendaciis infefbre;

debet M. E. fecundum Paulinum illud z Um. IV.j. efr. Alf. XX. 31. 2$. Ilebr. XIII iy. vfepftv. Ergo fitvindans Q. E. Q. Spiritualiter vocatur M.E. pater 1 Cor.IV. ty. Gol. IV. 19 Officia igitur parentum ad eum per-tinent; hinc, vi officii, ( "V.) iiberos fuos jpirituales1 fffih II i- alere, & cjuar necefiaria funt ad vitam ho-neAe degendam illis fuj7peditare, / T/w. VI. ij, tg, di-iigenterque pro illis orare, debet jfob. XVII. 20. PbihJ. q. Porro, cum homines parere velint Dodloribusron fervire, cluci, non agi •, St falus eorum fit pars offi¬cii Miniftri ( §. V.O \ cordi ideoque fit ei, auditoribusnon dominari; Ad animos eorum, obfervando L°qesfantatis, t Cor. X'A\. 1 - q. in fe propenfos fibique con-jundiflimos habere. Ergo paterrio adfrffu Auditoresnon feens ac filios amphcli debet M. E. Q^E. Q_ MiniAerE. eA ceconomus in domo Dei {§. Ib) 5 fidelis ceconomuseA, qui non remifius ac defes eA in demandato Abi of¬ficio, qui candide, fincere, diligenter, & magno Audioillud exfequitur, nihil praeter, vel contra voluntatemDomini fui gerit, fed opportuno tempore cuncAa admi-•niArat. Sic M. E. miniAerium fuum 7tKv\^c(pe^eI\ 2 lim.} V. f. onmesque demandati miniAerii partes, fincere,fideliter, aiacriter & conAanter. ita obire debet , u? ßwecrus ac filt Iis Al fit Cbvißi e) Q. E. S. Cum tyt'vifrts

cUxec-

<0 Sc:at infuper V. D. Minift-'", fe officio fuo nou fansfe-c ife-, fi ur a ;:l:erav hora audpores fucs publice in temrlo erudiverit *,/ed & .pviv.icici (voir cikh^) ccs doceat, cumque illis de rebus coe-lelti-

®Ä2> ) '3 ( saa>ciY.clictiv Luc. I- ij. a E* rcquirat, ut to Trterfcv W t**HcT^iov ob oculos fibi ponat, & fit fraitfguvj / T/w. Hf. 2.palam eit, ut, ficut ptr/onam, ita tmpns rei fucc gerert-d<£, locum & occafionem obfervet, »«■ nen in onmtbus fuisaclionibus & fermonibust prudenrem fe gerat.QE.S. Curr»M. E. fit Dei oeconomus (§. II.), ceconomus vero nondebeat in fua funétione quasrere fuum proprium, fed Do-mini fui emolumentum 5 in collifione igitur jurium defuo concedat M. E. ne periclitetur finis ejus vocationis($. V.). Hinc, quaj vel di&a vel fa&a funt contra eumab auditore quodam, in mitiorem partem,nifi prudentla Pa-ftoraiis aliter velif,interpretari oportet, eamque ob caufam,lites & jurgia, quceque horum efie poflunt flagella, cumaliquo Äuditorum detrimento conjunda, caute fugere,eaijue, quce leviter lasdunt, autfilentio premere,aut facileremitcere debet. Jure igitur optimo, ne exminorimaloni: jus oriatur,requiritur a M.E ut fit i7nety.f,s. QJE.O. QuodM E. fit pius, n onuimus, § priec. järn vero, cumnullafere fidcs ei erit , in primis spud inficetam plebem, ficontra viiia , quibus ipfemet indulget, & ca, tanquampulcram Junonem ampledtitur & fovet, difputaverit;requirimus, fecundum monitum Paulinnm 1. 7im. ] V. 12.Iit. II. 7. 8. ut Ciflat fe gregi exemplum ac do&rinam vi¬ta mörtbusque, v.cctcx, to åvvctrcv, expriinere fiudeat ( fyQ,E.N.

C _AIX-l?å;bus verba faciat •, id enim Apoftolos fecifle patet ex Att. V: 4?.C. JX: 10. cfr. Luc. XV.4. Jag. quod etjam inculcant Coijl. EcchJ.c.c. ymv. § 22. & 23.

■

f) Cum mulrum Ht a teneris adfvefcere, nec non, quem hu-morcm tefia bibit, retineat, cordi fit M. Candidato, ut, veluti An-ron k flii ejus lavarent fe aquis, antequam intrarent IJllDExod. XL. 12, 31J 3a.> fic etjam is fe a forde peccacorum abluat,

ante.

<§*$ ) i4 ( S»

$. IX.V. D. Minifter eft ceconomus in domo Dei, (§. IIJ

ctconomi officium eft difpenfahilia Domini inter dome-fticos diftribuere , quod vocamus unicuique fuam red-dere portionem , five ut Salvator Ioquitur, ty\ §e%ce,7ielcct$ y.vo'.ü ülscvcci sv %ctigoj ro citcf/st^icv , lllc. xii. 42*praofupponit igitur officium exadtain & adcuratam divi-fionem difpenfabilium. Fars officii Sacerdotis eft verbumdocere , [§. V.) quod eft inter bona DEI difpenfanda>c§ II ) Ergo debet M. E. oftoTCfjiiiv tcv åoycv ty\s ccÅt\-belccs. Porro, finis Minifteril E. eft gloria DEI & Talushominum (§. V.) tu uqol y^u^utcc hwu/uevu Tunt <ro-(plaui sis aoüTv^csv 2. lim. III. ly. Ergo ad uniuscujusvitauditorum ftatum & indolent dividat verbum veritatis_Hinc ex generaliori illa obligatione , qua tenetur ceco¬nomus > quinque fpecialiora oriuntur officla, (§. V.)quoe diverfam prsefupponunt cftcTcpluv verbi, & il!a i-terum pro certis & concefiis ponit quaedam requifita,quoe exofficiis illis fpeciaüoribus fluunt, quacque jam fi-gillatim enumeremus. M. E. debet filios fuos fpiritualesalere, (§. proec. R. Q_) Jam vero inrer eos magnum eft:difcrimen > alii enim cibo [oli !o, alii lacie opus habentEhr. V. 12. Unde Catechiz tiones non minoris efTe ne-eeftlratis in Ecclefia , in primis , ubi Auditores non exi-gui laborant ignorantia, quam prscdicutiones* cenfemus.Officium iterum Dida/cclicum hifce duabus abTolviturpartibus, (§• V.J quarurn altera perfeffioribus , alterarudio-

antequam Deo & Ejus Ecclefias infervituvus accedat. Quant» reronccefiitatis, quantique emolumenti ac ponderis fit hocce requificum , pa-tet inter alia ex praxi & confuetudine primitive Ecclefi» > non pau-ccs enim, in antiquioribus monumentis, legimus canones, quibus fan-ciebanr: neminem admittendum efTe ad munus S. quem vita fanüimo-nia ac rirtus a vitiorum maculs immunis non commendabat. co.nf»BINQHAMUS' 1. c. p. 122- quem evolvere neminem poenitebiu

«MU» ) '5 (rudioribns infervit Ebr. Vf. r 2. Hinc» cum Talus Au-ditorum cordi fifMiniflroj ($.V.) jurj requiritur opti-mo, t t, ad rigorem cfjicii didajtulia, rette fecet Verbumveritatis (gj Q_E P. Cum hierefes in Ecclefia r.on de-fint, (§- I ) Officium vcro Ehitticuui requi&t , uteos,qui veritati bellum quafi indixerunt,convincat & arguat,T§ V.) Atque, cum hcerefes animos audienrium tacilefeducmt, (§ I. jfalutem vcro Au iitorum curet M. E.j(f. V.) patet, euni ira debcre cföcrojusiv verbum verita-tis, ut foiidis argumentis refutet contradicenies, ervan¬tes in viam reducat, ne animi ßielium pcfltferis do-amatibus contaminTtur, cavere valeut (h) Q^E. S. Cum

C 2 alti

g) Circa hocce requifitum fequeacia prtecipue in M. E. defi-derantur I. Preces ad Deum fundat", dorum enim Dei cft, cum anima-rum fru£u , concionandi. II. C'oncietie: ejus iv ci7rcåii£et 7SVsv/jkz-rcs H&f Åuvcc/Jieooc 1 Cur. II. 4. in oratione, gravitatis, niajeftatis& fr.nftimoniae plena, *on in calanuftrata & ex mellicis contexta ver-borum glr>bulis, conßent. III. Senium e textu efifcrat, non in euminferat. IV .In Catecbirationibuz maxime u t i1 ia in primis traftanda fint.V. Singula auditoribus explicet. VI, Ad captum k ingenium unius-cu jus v is fe accommodet. VII. Curet, ut, facilioribus probe memoriaemandatis» ad difficiliora atque altioris indaginis paratiores aceedant Au¬ditores. VIII. Vitas Chrifiianae praxis fit ulcimus finis , ad quem fin¬gula horum tendant.

b} Hinc prrno quafi fiuit alveo, quod M. E. debeat iis gaude-re requ'fitis, qu* fl. pr^c. enumeravimus. Sit igitur doftu» , ofveritatem contra iniqua haereticorum molimina defendere & in tuto col-locare valcat, Matth. XIII. ?2. Spiritus veritatis dirigat zelum illiusdivinum» jufta Ienitate, manfuetudine k fjccv.gcB'vf/.icc temperatum,»r omnes, eum, folo veritatis amore, non odio k invidia impulfum,in arenam cum advcrjariis defcendilfe1, intelligant. 2 T int. II. 24,Gaudeat ttctfåwioi» ne in defeftu : prudentia , ne in excrffu: fpe-^aca fide» re in nodo peccet, nec non fidelitate, ne periclicetur fi-»m Officii Eltti&icf. vid. 1 Tim. III. i - 7- Tit. I. f - 9. Graium ve-ro tfficii hujus obfervare S. S'criptura k prudencia eum docebit.

<S.4& ) iö ( SÄ*alii homines duriores, aiii miHores fint, alii atroeiora, aliileviora committ&if peccata; pater, eodem modo omnesredarguendos non efte. Hin c, cum M. E. infhr Patriscum auditoribus feu filils fuis vivat, (§. prsec. R. QJ &officium Epmorthoiieum verfetur, tum circa peccatores,qui, vcl ob imbecillifateni intelle&us9 vel quoniam re?,de qua agitur, Ulis nondum erat fatis decjarata , a verotramlte aberrant 5 tum circa eos, qui ex f>roareM anirni-que pertinacia peccant; (§, V.) ev idens eft, M. E. itariObere c^Boro/usYv rev Kcyov rys dÅqBsfcas, ut i tios ob?dien*tes kmter edhwatur ; bos vero non moriqeros durtustraciet (?) Q. E» T. M. E. debet cum obedrentibus mi¬te agere, (R. prsec.) & ex generaiiori officio adftrirxgi-tur ad Pedemieum, {§. V,) in quo negotium ei cum ju-

fiibca-

?') Prüfer en, qute ad R. pra c. monu'mus, quteque, muta tis.mutandis, etjam huc pertinent, hsscce ad liocce requifitum addendaputamus. I. n^oroo7ScÄ'/]\Jv/eev cane angueque pejus fugiat M. E. II.Antequam alles objurgat, fe ipfum examinet ne in .eodejn crimineba-reat. III. Redarguendo verbis injuriofis cantumeliisque abitineat &färcafmis. IV. Oratio ejus epanorthotica, nec nu Ila fit, nec nimia»fed prudens & talis , quslis patrem Chriälque ceconomum decet. V.Redarguendis deliäis, quibus ipfe isfus eil:, caveat, ne in fufpicio-nem vel avaritiae vel viadiäte cupiditatij vsniat i T/j. ff. V. 22, VI.qui deftinato confillo peccant, ad pcenitentiae fruftus ftrenue ac fe¬ver? monendi funt: quod ii vero, nilvlo tarnen feciuj in peccatisperfeverent, adverfus eos, juftum zelum & frveritatem , prudentisetarnen fale conditam, adhibeat. VII. Dibgénter demonftret Auditori¬bus connexionem peccatorum infer fe , nullaque peccata per fe elfe*

venialia. VIII. Privata & occulte commiffa peccata, privatim; pu¬blica vero,«jus funt notoria, publice, pro rerum & circumftantiarumdiverfa ratione, reprehendat. IX. Peccata per famam nota, ea rä-'

tione corrigatj Ut ftma fert. Syr. JJ. 7. X. Denique obfervet M.E. quod perfonse fe nio veneräbd-s Sr in dignitate conftitut» , il de-liäafint rninora, modelte corripiantur j fin vero enonma, difcrijnennon ädmittatur 1 Tim, V. i? 2? & 2Q,

) 11 c (Säd

ftificatiseft; (§, V.) fv*dea£ igitur eo$, ut fideftl fuarBfructibus dernonftrent, nec non, ut in vitt fpirituaiiré-maneant ftrenueque perganf. Ergo ita pr&äket (§> III.)verbum DEJ > ut mims nere paterno dtfigentiammpie-tatis ftttåio excitct (k) Q_E.Cumtentanones variaefint, (Q. VII) & in fingulis debeat homo fiftere feDEO OOKifXOV (§• ID Oeconomus veroin domo DEI,

\\.) tum demum difpenfabilia Domini re&e diliribuls-fe dicatur , cum finem iunéfionis atfigerit , quem obtf-nere debuerit, (§. V. & prsec.) & verbum pr&terea DEtutile fit ad :7retgo6KÅy(r!ccv Rom. XV.q., Officium vero M. E*in eo confiftat , ut verbum in Auditorum falutem redefecet; (f.III. &V.) fequitur, eum ita debere verbum DEIadplicare3ut reddat adfliélum 3oKipov,{ §.VII.) & confequen-ter rede requirit Officium Paracleticum, (§. V.) AI E. de¬bere ita cffiorcy.iiv rov Åoyov rris dhfådcK, * ut, morboadcurate cognito, remtilia Pf argumenta fufficientia, exümpidts S. Scripta/<z jontibtts häufta, quänta prgfem ad'fiiBio requirat, opponere valeat. (I ) (i E* CL

-

.' Qyae

£) Ad hocce requifitum meminerit M. E. quod oratio ejus fitferia non acerba» paterna non violenta, moderata non arrogans»ut intelligant Auditores falutem fnam quaeri. <x Cor. V. II* i 'jod.II. i. Moneat prteterea» non tantum peccata, fed etjam peecato-rum occafiones elfe fugiendas, nec non fic, paucitatem falvandcrumdemonåret, & periculum Chnfiiaftorum proponat, ne anfam defperan-di fuppeditet.

J) Ad hocce requifitum defideratur in M. E. ut fit plus, a-cnoris & miferationis plenuS: II. pfudens » ut videat, an confolan-dus fit in liatu fidei, nec ne? in pofteriori cafu, priusquam folatiaadplxentur, adfi'öus reddendus eft poenitens, Luc. XXIV. 47- ne fan-Ctum detur canibut. Matth. VII.'6. nec non III. ut probe perfpiciat& caveat, ne, confolatione praebita adffiftis, carnale inde obrepatfecuritas. IV. Deriquc requirimus» ut dubia Bz fcrupulos, quibus-cum haud raro adfli€tis coUaÖiandym eft, folbcite ac fidcliter anijnisecrum eximet. f

£22 ) iS ( £223

Quae adhuc dicenda effent de generali cftcrc/xltcVerbi nec non Ipeciali, cir£a reiiquas partes officii faeer-dotalis, fonticas obcaufas, prseterire cogor. Ad S. ita-que Numen fupplices tenrio preces, veiit ScyJ-JA8?, tZvS7(Ctt%VVT&S X&f cföcTOjJLiiVT&S TCV ÅoycV TYf£ CCÅtJ-

Sslccs Ecclefioe fuc£ mittere, in fui nominis gloriam& animarum , quarüm in fe fuicipiant curam,

falutem seternam.

«in "tkI na» qWji on

MONSIEUR*;

Pil y qyoit quelquun, qui ofa nier, que la religion ne^ foit le fondement de la felicité dhtne focieté civile*[eroit aufß wdieuk, que celui , qui preteniroit que lenionde pourvoit Je paßer du foleit. Mais la vraie reli¬gion y qui nous rend éternellement beureux eft iucom-preben/ible par la lumiere naturelle. Nous adorpns laSageße 11ernette, a qui il a plu de nous donner la re-velation pour guide éf des perfönnes eitlaireés pottr nousinflruire. Qitand Vous allez , Monfieur, nous depeiti-dre les qualiits d5 un vrai miniflre de la parole deDieu , Vous montrés , que Vous avés lat Vous acque-rir toutes les belies qualites/, qui jointes d une eru*dition fotide Vous rendrons un jour fi digne de nousannoncer des verités Jternelles. Monßeur r ayant tbonneur d\ etre au nombre de Vos amis je ne (aiiroitirf empecber de meter ma voix a ceile du public f, quiVous accorde les louanges dignes de Vos meritesde votre vertu. Ma joie feroit parjaite , [i tous Vos(ouhaits étoient remptis. ße [uis,

MONSIEUR,

Votre tres • humble tf tresobéifant Serviteur,

JEAN HELSING»Fil. d5Olave*

Min HERRE.

t

Hvad dygd och flit kunna uträtta, nar the före¬na flna krafter , vi far nogfamt thet arbete,hvilket Eder vittra penna bringat i liufec. I haf-yen min Herre, theruti, med färdig hand befkrif-vit de egenfkaper, med hvilka den Man fkall va¬ra beprydd, (om verdigt fkall föda Herrans Hiord.Vore min penna lika lyckelig, och dygden ickeogärna föge fltt egit beröm: fkulle jag vid dettatilfälle, lemna Eder det loford, hvilket en fkyldigpligt mig pålägger, och afvunden fielf icke kun¬de Eder mifsunna. Tillåt mig då, min Herre, hy-fa innom mig, hvad jag, i denna hendelfe, ickekan yttra. Edert beröm lider therigenom ingenmiflning, och jag undgår uti en bekant fak varamångordig. Far fort, min Herre, uti Edertföre-lätta, ock bryt den lager , hvarmed Eder dygdoch ,vett omfider fkola blifva bekrönte; Himlengynne Edra affigter, och'Hlte Eder omflder nal¬kas det mål , hvilket Edra egenfkaper * förtiena,lamt, till hvilket Edert finne " kaftar fina ytcerflatanckar» v

GUSTAF STARCIC•■»*-

..