Philosophie ist lebensentscheidend - latein-unterrichten.de · aut consilio meo nihil fortuna...

4
Philosophie ist lebensentscheidend Jesper Epistula moralis 16 5 10 15 20 Seneca Lucilio suo salutem. Liquere hoc tibi, Lucili, scio: neminem posse beate vivere, ne tolerabiliter quidem, sine sapientiae studio, et beatam vitam perfectā sapientiā effici, ceterum tolerabilem etiam inchoatā. Sed hoc, quod liquet, firmandum et altius cotidiana meditatione figendum est: Plus operis est in eo, ut proposita custodias quam ut honesta proponas. Perseverandum est et assiduo studio robur addendum, donec bona mens sit, quod bona voluntas est. Itaque non opus est tibi apud me pluribus verbis aut affirmatione tam longā: Intellego multum te profecisse. Quae scribis, unde veniant, scio. Non sunt ficta nec colorata. Dicam tamen, quid sentiam: Iam de te spem habeo, nondum fiduciam. Ergänze: salutem dicit liquēre klar sein tolerabilis, e erträglich sapientia Weisheit (griech.: sophía) ceterum hier: immerhin inchoare beginnen firmare festigen cotidianus täglich meditatio, onis Nachdenken figere verankern propositum (guter) Vorsatz custodire befolgen honesta n Pl. gute Ziele proponere hier: aufstellen perseverare durchhalten assiduus beharrlich robur n Kraft donec m. Konj. bis mens hier: Gesinnung apud hier: gegenüber affirmatio Beteuerung proficere Fortschritte machen Ordne und ergänze: Scio, unde ea verba veniant, quae scribis. colorare schönfärben de in Bezug auf Römisches Mosaik

Transcript of Philosophie ist lebensentscheidend - latein-unterrichten.de · aut consilio meo nihil fortuna...

Philosophie ist lebensentscheidend

Jesper

Epistula moralis 16

5

10

15

20

SenecaLuciliosuosalutem.

Liquerehoctibi,Lucili,scio:

neminempossebeatevivere,

netolerabiliterquidem,

sinesapientiaestudio,

etbeatamvitamperfectāsapientiāeffici,

ceterumtolerabilemetiaminchoatā.

Sedhoc,quodliquet,firmandum

etaltiuscotidianameditationefigendumest:

Plusoperisestineo,

utpropositacustodias

quamuthonestaproponas.

Perseverandumest

etassiduostudioroburaddendum,

donecbonamenssit,

quodbonavoluntasest.

Itaquenonopusesttibiapudmepluribusverbis

autaffirmationetamlongā:

Intellegomultumteprofecisse.

Quaescribis,undeveniant,scio.

Nonsuntfictaneccolorata.

Dicamtamen,quidsentiam:

Iamdetespemhabeo,nondumfiduciam.

Ergänze: salutem dicit

liquēre klar sein tolerabilis, e erträglich

sapientia Weisheit (griech.: sophía)

ceterum hier: immerhin inchoare beginnen firmare festigen

cotidianus täglich meditatio, onis Nachdenken figere verankern propositum (guter) Vorsatz custodire befolgen honesta n Pl. gute Ziele proponere hier: aufstellen perseverare durchhalten assiduus beharrlich robur n Kraft

donec m. Konj. bis mens hier: Gesinnung

apud hier: gegenüber

affirmatio Beteuerung proficere Fortschritte machen Ordne und ergänze: Scio, unde ea verba veniant, quae scribis. colorare schönfärben de in Bezug auf

Römisches Mosaik

25

30

35

40

45

50

55

Tuquoqueidemfacias,volo:

Nonest,quodtibicitoetfacilecredas.

Excuteteetvariescrutareetobserva!

Illudanteomniavide,

utruminphilosophia

aninipsavitaprofeceris!

Nonestphilosophiapopulareartificium

necostentationiparatum.

Noninverbis,sedinrebusest.

Necinhocadhibetur,

utcumaliquāoblectationeconsumaturdies,

utdematurotionausia!

Animumformatetfabricat,

vitamdisponit,actionesregit,

agendaetomittendademonstrat,

sedetadgubernaculum

etperancipitiafluctuantiumderigitcursum.

Sinehacnemointrepidepotestvivere,nemosecure.

Innumerabiliaacciduntsingulishoris,

quaeconsiliumexigant,quodabhacpetendumest.

Dicetaliquis:

„Quidmihiprodestphilosophia,sifatumest?

Quidprodest,sideusrectorest?

Quidprodest,sicasusimperat?

Nametmutaricertanonpossunt

etnihilpraepararipotestadversusincerta,

sedautconsiliummeumoccupavitdeus

decrevitque,quidfacerem,

autconsiliomeonihilfortunapermittit.“

Quidquidestexhis,Lucili,velsiomniahaecsunt,

philosophandumest.

Sivenosinexorabililegefataconstringunt,

sivearbiterdeusuniversicunctadisposuit,

sivecasusreshumanassineordineimpellitetiactat,

velle m. Konj. wollen, dass non est, quod m. Konj. es besteht kein Grund dafür, dass | cito (Adv.) schnell excutere genau untersuchen scrutari durchstöbern observare beobachten proficere (Perf. profeci) Fortschritte machen popularis, e für das Volk (bestimmt) artificium Fertigkeit ostentatio, onis das Zurschaustellen paratus geeignet

res (gestae) Taten adhibēre in taugen zu aliqui, aliqua, aliquod irgendein

oblectatio, onis Vergnügen

demere (weg)nehmen nausia Langeweile formare bilden fabricare verfertigen

disponere ordnen actio, onis das Handeln gubernaculum Steuer(ruder) ancipitia fluctuantium n Pl. unsichere Wogen derigere lenken

intrepidus furchtlos securus sorglos innumerabilis, e unzählig

prodesse nützen est hier: es gibt

rector Lenker praeparare unternehmen

esse hier: gelten ex hier: von philosophari philosophieren sive selbst wenn inexorabilis, e unerbittlich constringere fesseln

arbiter ... universi Herr des Universums disponere ordnen

impellere bewegen iactare hier: durcheinanderbringen

60

65

70

75

80

85

90

philosophianostueridebet.

Haecadhortabitur,

utdeolibenterpareamus,

utfortunaecontumaciter.

Haecdocebit,

utdeumsequaris,

ferascasum.

Sednonestnuncinhancdisputationemtranseundum,

quidsitiurisnostri,

siprovidentiainimperioest

autsifatorumseriesilligatostrahit

autsirepentinaacsubitadominantur.

Illonuncrevertor,

uttemoneametexhorter,

nepatiarisimpetumanimituidelabietrefrigescere.

Contineillumetconstitue,

uthabitusanimifiat,

quodestimpetus!

Iamabinitio,sitebenenovi,circumspicies,

quidhaecepistulamunusculiattulerit:

Excuteillametinvenies.

Nonest,quodmirerisanimummeum:

Adhucdealienoliberalissum.

Quareautem‚alienum’dixi?

Quidquidbenedictumestabullo,meumest.

IstucquoqueabEpicurodictumest:

„Siadnaturamvives,numquamerispauper;

siadopiniones,numquamerisdives.“

Exiguumnaturadesiderat,opinioimmensum.

Congeraturinte,

quidquidmultilocupletespossederant;

ultraprivatumpecuniaemodumfortunateprovehat,

aurotegat,

purpurāvestiat,

adhortari ~ hortari contumax, acis trotzig disputatio, onis Erörterung

iuris nostri est es steht in unserer Macht providentia Vorsehung in imperio esse ~ imperare

series, ei Reihe (nos) illigatos uns wie Gefangene in Ketten

repentina ac subita n Pl. unerwartete Kräfte dominari herrschen illo dorthin

exhortari ~ hortari

impetus, us hier: Schwung delabi erlahmen refrigescere erkalten habitus, us Dauerzustand

Ergänze: id, quod circumspicere Ausschau halten Ordne: quid munusculi munusculum kleines Geschenk (Seneca meint damit ein Zitat von einem Dichter oder Philoso-phen, das er in der Regel an den Schluss eines Briefes setzt.) excutere genau untersuchen non est, quod es besteht kein Grund, dass de in Bezug auf liberalis, e freigebig

istuc ~ istud

ad hier: in Übereinstimmung mit

opinio, onis hier: landläufige Meinung exiguus wenig immensus unermesslich viel congerere in häufen auf congeratur ... provehat ... tegat ... vestiat ... perducat ... liceat ... accedant (Übersetze den Konjunktiv jeweils mit ‚Mag auch ...’.) locupletes Reiche ultra m. Akk. über etw. hinaus privatus für einen Privatmann üblich provehere führen

purpura Purpur(gewänder) vestire bekleiden

95

100

105

110

eodeliciarumopumqueperducat,

utterrammarmoribusabscondas;

nontantumhaberetibiliceat,sedcalcaredivitias;

accedantstatuaeetpicturae

et,quidquidarsullaluxuriaeelaboravit:

Maioracupereabhisdisces.

Naturaliadesideriafinitasunt:

Exfalsaopinionenascentia,

ubidesinant,

nonhabent;

nullusenimterminusfalsoest.

Viāeuntialiquidextremumest:

Errorimmensusest.

Retraheergoteavanis

et,cumvolesscire,

quodpetes,utrumnaturalemhabeat

ancaecamcupiditatem,

considera,

numpossitalicubiconsistere!

Silongeprogressosemperaliquidlongiusrestat,

scitoidnaturalenonesse!

Vale!

eo m. Gen. bis zu dem Punkt von deliciae f Pl. Luxus perducere ~ ducere marmor Marmor abscondere verbergen

calcare (mit den Füßen) treten divitiae f Pl. Reichtum

statua Statue pictura Gemälde

elaborare m. Dat. erschaffen für luxuria das Leben in Saus und Braus maiora hier: immer Größeres / mehr

naturalis, e natürlich desiderium Bedürfnis finitus begrenzt Ordne und ergänze: Ex falsa opinione nascentia desideria non habent, ubi desinant. habēre hier: eine Punkt haben terminus Grenze falsum das Falsche aliquid extremum irgendein Zielpunkt error Irrweg immensus endlos retrahere zurückziehen vana n Pl. leere Vorstellungen Ordne und ergänze: et cum voles scire, utrum id, quod petes, naturalem cupiditatem habeat an caecam cupiditatem ... caecus blind

considerare darüber nachdenken

alicubi irgendwo Ergänze: cupiditas possit consistere hier: zur Ruhe kommen

longe progresso nach einem langen Weg scito wisse!