ใบสมัครโครงการประกวดสิ่ง ...makerfairebangkok.com/pdfinfo/2/476.pdfกล องพลำสต ก + สำยไฟ + อ น ๆ
No Slide Titlept.nfi.or.th/DocFile/20140319100336.pdf · Quality Control:...
Transcript of No Slide Titlept.nfi.or.th/DocFile/20140319100336.pdf · Quality Control:...
การควบคมคณภาพภายใน ทางจลชววทยา
Quality Control : เปนโปรแกรมของกจกรรมตาง ๆ ทหองปฏบตการจดท าขนเพอใหแนใจวามการปฏบตทด กจกรรมตางๆ น ไดแก การควบคมคณภาพภายในอยางสม าเสมอ , การประเมนภายนอกและมาตรการทงหลายอนจะท าใหเพมความช านาญและท าใหผลการวเคราะหมความมนใจมากขน
ผลการตรวจวเคราะหจะถกตองและ
ไดรบความเชอถอขนกบปจจย วธตรวจวเคราะหทแมนย า
อาหารเลยงเชอทมคณภาพ
บคลากรมความสามารถและความช านาญ
เครองมอเครองใชชนดตาง ๆมความนาเชอถอ
เครองมอตองไดรบการควบคมจากบคลากรทไดรบการอบรม และไดรบการ มอบหมายงานแลว
การควบคมคณภาพภายในหองปฏบตการ
ทางจลชววทยา
I การควบคมคณภาพสถานทและสภาพแวดลอม II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ III การควบคมคณภาพบคลากร IV การเกบรกษาเชอจลนทรย อางองและการควบคม คณภาพ V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ VI การควบคมคณภาพวธทดสอบ VII การควบคมคณภาพตวอยางทดสอบ
I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
ผนงและพน
- ผวเรยบ งายตอการท าความสะอาด (ไมใชมล เพราะ
ท าความสะอาดยาก ท าการตดฟลมแทนเพอกนแสงแดด)
- ควรมพนทใชสอยเพยงพอตอการท างาน
สถานท
แยกจากกจกรรมอนๆ จ ากดผเขาออก
การจดการทจะท าใหลดการปนเปอน
บรเวณ pre-enrichment ควรแยก
จากบรเวณทใชทดสอบ
I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
บรเวณทใชเตรยมอาหารเลยงเชอและฆาเชอ ควรแยกจากบรเวณทดสอบ
reference cultures และ certified reference cultures ตองแยกเกบรกษาแยกจากบรเวณ รบเกบตวอยาง
บรเวณรบตวอยางตองแยกจากบรเวณทใช ในการทดสอบ
I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
การควบคมการเขาออก
หองเปลยนเสอผา
หองเตรยมตวอยาง
ชองสงตวอยางจากหองเตรยม
หองทดสอบ
หองทดสอบ
หองทดสอบ
หองบมตวอยาง
หองบมตวอยาง
หองเตรยมอาหารเลยงเชอ
ผนงผวเรยบ
พนผวเรยบ ไมมรอง สออน
ตเยนเกบสารเคม
มการรกษาความสะอาดบรเวณรบตวอยางเพอ ปองกนการปนเปอน เครองมอและอปกรณตองวางในต าแหนง ใหม พนทการท างานมากทสด
I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
การรกษาความสะอาด จดใหมการท าความสะอาดหองปฏบตการอยาง
สม าเสมอ ซงตองจดท าเปนเอกสาร โตะปฏบตการตองมการฆาเชอกอนและหลงการใชงาน
I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
การรกษาความสะอาด (ตอ) การท าความสะอาดพนควรถดวยผาหมาดๆ และฆาเชอ
ดวยสารท าความสะอาด (หามใชไมกวาด) ไมควรมฝ นละอองในหองปฏบตการและควรใหความ
สนใจในบรเวณทท าความสะอาดยากๆ มากทสด มการตรวจสอบ อยเปนประจ า
I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
คณภาพอากาศ ทางกายภาพ
มระบบระบายอากาศเพอลดความเสยงในการ ปนเปอน
เปนหองทมเครองปรบอากาศเพอควบคมความชน และอณหภม (อณหภมควรอยระหวาง 18-27 องศาเซลเซยส )
ความชนสมพทธควรอยระหวาง 45-50 %
สภาพแวดลอม I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
คณภาพอากาศ ทางกายภาพ
แสงสวาง - ความเขมของแสง เพยงพอตอการท างาน( 100 แรงเทยน)
- แสงจากดวงอาทตยโดยตรงมผลตอ media/reagent/ตวอยาง
I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
คณภาพอากาศ ทางชวภาพ
ตรวจสอบปรมาณจลนทรยในอากาศภายใน หองทดสอบ อยางนอยเดอนละ 1 ครง
ปรมาณจลนทรยไมควรเกน 15 โคโลน ตอ 15 นาท ตอ พนท 160 ตร.ซม.
I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
Timer ตวควบคมการเปด-ปด UV
คณภาพอากาศ ทางชวภาพ
อากาศหมนเวยนในตปราศจากเชอตองไมพบ แบคทเรย / 1 ชม.
หามสบบหร หามทานอาหาร และหามดมน าใน
หองปฏบตการ
I การควบคมคณภาพ สถานทและสภาพแวดลอม
บนทกการใชงานประจ าวน
บนทกการบ ารงรกษา / ซอมเครองมอ
ประวตการสอบเทยบ / ทวนสอบเครองมอ
คมอการใชเครองมอ
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
ควรจดใหมชองวางระหวางผนงต และ plate,rack , ตะกรา 2.5 ซม.
วาง plate ซอนกนไมเกน 6 ค
ท า Intermediate check ทกเดอน
ท าการสอบเทยบปละครง
กรณใชอณหภมแบบแทงแกว ควรแชลงใน glycerin
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
ตบม (Incubator)
ตบม (Incubator)
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
บนทกอณหภมวนละ 2 ครง (เชา ,บาย)
Water bath
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
ควรมฝาปดเพอลดการสญเสยน าและความรอน เพอรกษาระดบอณหภม
รกษาระดบของน าใน Water bath ใหอย ไมต ากวาระดบสงสดของอาหารเลยงเชอในหลอด
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
ตองมการบนทกอณหภมทกวนทใชงานและบนทก อณหภม ชวงเชา – บาย
ท า Intermediate check ทกเดอน
ท าการสอบเทยบปละ 2 ครง
Water bath
Hot air oven
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
ใช heat-indicating tape ทกครง
สอบเทยบปละครง
ใชความรอนแหงท ≥ 170± 100C อยางนอย 2 ชม.
มการบนทกเวลาและอณหภมทใช
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
Hot air oven ทวนสอบ
ทางกายภาพ
ทวนสอบอณหภมอยางนอยเดอนละครง
ทางชวภาพ
ใช biological indicator spore strips (B. subtilis)อยางนอยเดอนละครง B. atrophaeus
ใช heat-indicating tape ทกครง
ควรวางภาชนะใหมทวางหางจากกนอยางนอย 1/2 นว
มบนทก ความดน อณหภม และเวลา ทใชทกครง
ทวนสอบเวลา ทก 3 เดอน
Autoclave
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
Autoclave ทวนสอบ
ทางกายภาพ maximum thermometer ตรวจสอบสปดาหละครง
ทางชวภาพ Geobacillus stearothermophilus
spore ampoule, อยางนอย ทกเดอน
มการสอบเทยบปละครง
สอบเทยบดวย buffer 2 ชนด กอนใชงาน ( pH 4.0, 7.0 หรอ 10.0 )
ควรมความแมนอยางนอย 0.01
สารละลาย buffer ทใชควรใชครงเดยว
ดแลรกษา electrode ไมใหสญเสยสภาพการใชงาน
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
pH meter
สอบเทยบทกป ควรมความละเอยด 1 ถง 2 ต าแหนง
ท าความสะอาดกอนและหลงใชงาน
ท า daily cheek เพอตรวจสอบความถกตองกอนใชงานดวยตมหรอกอนน าหนกทไมเปลยนแปลง(precision)
ตรวจเชคความแมน(accuracy)ทกเดอนดวย ตมน าหนกมาตรฐานซงสอบกลบไดถง NIST
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
เครองชง
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
เครองชง
วางเครองชงบนโตะ ทแขงแรง
การแบงกลมความเสยงในการกอโรค risk categoty 1 : ไมมความเสยงหรอมนอยมากตอผปฏบต และชมชน เปนเชอจลนทรยทไมท าใหเกดความเจบปวยในคนและสตว เชน
Lactobacillus acidophilus
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
การแบงกลมความเสยงในการกอโรค risk categoty 2 : มความเสยงปานกลางตอผปฏบตและมความเสยง
ต าส าหรบชมชน เปนเชอโรคทสามารถท าใหคนและสตวเกดการเจบปวย ไมเปนอนตรายทรายแรงส าหรบผปฏบต ชมชน และสงแวดลอม กรณเกดการตดเชอในคนทรนแรงมวธการรกษาทมประสทธภาพ และมวธการปองกนทด สามารถควบคมการแพรกระจายของความเสยงได เชน B. cereus , E. coli
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
การแบงกลมความเสยงในการกอโรค risk categoty 3 : มความเสยงสงตอผปฏบต และมความเสยงต าส าหรบชมชน เปนเชอโรคทท าใหเกดความเจบปวยในคนและสตวรนแรงเปนประจ า ไมสามารถแพรเชอจากคนหนงไปอกคนหนงได มวธการรกษาทมประสทธภาพ มวธการปองกน เชน Mycobacterium bovis
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
การแบงกลมความเสยงในการกอโรค risk categoty 4 : มความเสยงสงตอผปฏบต และส าหรบชมชน เปนเชอโรคทท าใหเกดความเจบปวยในคนและสตวรนแรงเปนประจ า สามารถแพรเชอจากคนหนงไปอกคนหนงได ทงโดยทางตรง และทางออม ยงไมมวธการรกษาทมประสทธภาพ ไมมวธการปองกนทด เชน Ebora virus
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
Horizontal laminar out blow cabinet ปองกนงานจากการปนเปอน แตเปาละอองอากาศทเกดขนเขาหาผปฏบต ไมเหมาะส าหรบงานเตรยมเพอเพาะเชอ หรอการเตรยม tissue culture
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
Vertical laminar airflow cabinet ปองกนผลตภณฑดวยการใช vertical laminar flow ของเครองกรอง HEPA filter ปองกนผปฏบต เหมาะส าหรบงานทตองการสงแวดลอมทปราศจากเชอ ไมแนะน าใหใช gas burner (กระทบตอการไหลของอากาศ)
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
ท าความสะอาดกอนและหลงใชงานทกครง ตรวจ Air flow ทกครงกอนใช ถอดท าความสะอาดหลอด UV ทกเดอน สอบเทยบประสทธภาพ 1 ครงตอป ท า Air test โดยวาง plate 30 นาท หรอ 1 ชม.
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
ทดสอบประสทธภาพของหลอด UV ทก 3 เดอน - UV light meter หรอ ใชเชอบน plate 200-300(spread plate technique)
รบแสงUV นาน 2 นาท ตองท าลายเชอไมนอยกวา 99%
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
UV-C : 100-280 nm (Short wave)
มความเขมของแสงมากกวา UV-B ท าใหเกดมะเรงผวหนง พบได
นอย บรรยากาศสามารถกรองไวได
UV-B : 280-315 nm (medium wave)
มความเขมของแสงมากกวา UV-A ท าใหเกดมะเรงผวหนง เปนตอ
กระจกได ตามวมองไมเหน ชนโอโซนสามารถกรองได แตปจจบน
ชนโอโซนถกท าลาย จงท าใหแสงผานมายงโลกได
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
UV-A : 315-400 nm (long wave)(black light)
พลงงานออนทสด ท าใหผวหนงแกเรว เหยวยน
ประโยช ใชตรวจเอกสารส าคญ เชน ธนบตร บตรเครดต
หนงสอเดนทาง
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
ตปราศจากเชอ(Laminar Air Flow)
Ultraviolet light
ทดสอบประสทธภาพของหลอด UV
Spike เชอ Gram negative Rod จ านวน 200-300 โคโลน
Spread plate technique
นบจ านวนโคโลน
รบแสง UV นาน 2 นาท บม 35 องศา /48 ชวโมง
ประเมนผล ตองท าลายเชอไมนอยกวา 99 %
ตวอยาง และสารมาตรฐาน เชออางอง ควรแยกตเกบ
ตองม Thermometer ทสอบเทยบแลว จมอยใน glycerol วางในต
มการบนทกอณหภมวนละครง
ตเยน
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
เกบตวอยาง อณหภม 3 ± 2 OC
เชอจลนทรย อาหารเลยงเชอ อณหภม 5 ± 3 OC
แชแขง อณหภม < - 15 OC
< - 18 OC
ตเยน
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
- ตองไดรบการสอบเทยบกอน น าไปใชงาน - ควรมความละเอยดท เหมาะสมกบชวงทใชงาน
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
Thermometer/thermocouples
- การสอบเทยบจะเลอกจากหนวยงานภายนอกหรอ in-house - Reference standard หามใชงานหนก - ขณะวดเทอรโมมเตอรแบบแทงแกว ตองจมอยใน glycerol , liquid paraffin
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
Thermometer/thermocouples
- Reference thermometer สอบเทยบทก 5 ป - Working thermometer สอบเทยบทก 1 ป - Ice point ( 0OC ) ทก 6 เดอน
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
Thermometer/thermocouples
ประเภทปรอทแกว แบงการใชงาน 3 แบบ 1. Total immersion (จมถงปลายอาน) ตองท าการจมปรอทแกว ใหของเหลวอยในอณหภมทท าการวด 2. Partial immersion (จมบางสวน) ตองท าการจมปรอทแกว ลงไปถงต าแหนงท mark เอาไว 3. Complete immersion (จมทงหมด) ตองท าการจมปรอทแกว ลงไปในของทจะท าการวดทงหมด (ไมคอยพบการใชทวไปใน ปจจบน)
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
Thermometer/thermocouples
นาฬกาจบเวลา
- เทยบเวลากบกรมอทกศาสตร โทร 1811
- ท าทวนสอบ ทก 1 ป
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
เครองแกว เครองแกวควรท าจากวสดคณภาพสง
• ชนด borosilicate glass และheat-resistant plastic materials
ควรตรวจสอบความเปนกรด-ดาง หลงการลาง เครองแกวทกครงดวย 0.04% BTB (bromthymol blue)
โดยผลของ BTB ตองเปนสเขยวอมน าเงน
(อยในสภาวะเปน กลาง)
ควรตรวจสอบสารตกคางในเครองแกวทมผลยบยง การเจรญของเชอจลนทรย
II การควบคมคณภาพเครองมอ/อปกรณ
เครองแกว
การทดสอบสารตกคางใน petri dish
group A, B , C และ D(ท าอยางละ 6 plate) group A ลางแบบปกต
group B ลางแบบปกตและ rinse น ากลน
12 ครง
group C ลางแบบปกต rinse ดวยน ายา
ทลางในหองปฏบตการแลวปลอย
ใหแหง
group D plate พลาสตก
การทดสอบสารตกคางใน petri dish (ตอ)
น า petri dish group A, B, C ไปท าใหปราศจากเชอตาม ขนตอนของหองปฏบตการ
ใส Enterobacter aerogenes 50-150 cfu/ml
A, B, C, D A, B, C, D
0.1 ml/3 plate 1.0 ml/3 plate
บมท 35 องศา /48 ชวโมง
การทดสอบสารตกคางใน petri dish
การอานและแปรผล - ถา group A กบ group B นบแลวเฉลยไดตางกน
นอยกวา 15% (B >A < 15%) และ group A กบ group C
นบแลวเฉลยไดตางกนมากกวา 15% (A > C > 15%)
สรป : สารทใชลาง(detergent) มคณสมบตยบยงการเจรญ ของเชอ
แตการลางตามปกตสามารถก าจดสารยบยงไดหมด
การทดสอบสารตกคางใน petri dish
การอานและแปรผล (ตอ)
- ถา group B และ group D ตางกนมากกวา 15%
สรป : แสดงวา plate plastic มสารตกคางทมคณสมบต
ในการยบยงการเจรญของเชอ
- ถา group A-D นบแลวเฉลยไดตางกนนอยกวา 15 %
สรป: ไมมผลกระทบจากสารพษหรอสารยบยง
Loops
• Nickel alloy หรอ platinum-iridium สามารถเผาไฟได
• ขนาดอยางนอย 3 mm
ถงพลาสตกใสตวอยาง
กรรไกร
ชอน
ปเปต
โถปน
การทดสอบ Sterility อปกรณตาง ๆ
ตองมความรความสามารถ มประสบการณ
ไดรบการฝกอบรมใหรหนาท เพอคณภาพของผลการ
วเคราะหทดสอบ
ตองเลอกบคลากรจาก
- ประวตการศกษา
- ประสบการณ
III การควบคมคณภาพบคลากร
บคลากรใหม ฝกอบรมขนตอนการด าเนนงานและวธการทดสอบท
เกยวของตามลกษณะงาน
ใหผรบการฝกเฝาดการท างานของผทดสอบทไดรบการฝกอบรมผานแลว
III การควบคมคณภาพบคลากร
บคลากรใหม
ผควบคมงานเฝาดการปฏบตงานทดสอบของผรบการฝกอบรม
ผานและมอบหมายงาน
ไมผานและมขนตอนการด าเนนงานตอ
III การควบคมคณภาพบคลากร
เพราะวธการตรวจวเคราะหมการพฒนาอยางรวดเรว ตองหาความรใหม ๆ เพมเตม และฝกฝนใหเกด ประสบการณอยางตอเนอง
- การดงานทอน
- ฝกงานทอน
- การเขาฟงสมมนาทางวชาการ
บคลากรเกา III การควบคมคณภาพบคลากร
III การควบคมคณภาพบคลากร บคลากรเกา วธการทดสอบประสทธภาพเจาหนาท - การใช certified reference material
- การใช spiked sample
- การวเคราะหแบบ replicate พรอมๆ กบเจาหนาททผานการอบรมแลว
- การเขารวมท า PT
ตงขอก าหนดวาเจาหนาทท าการทดสอบตวอยางจ านวนเทาใดจงจะบอกไดวา ผาน
ก าหนดวาตองไดคาทถกตองใกลเคยงกบเจาหนาท ทผานการอบรมแลวแคไหนจงยอมรบ
III การควบคมคณภาพบคลากร การประเมนผล
สวมเสอกราวนสออน สะอาด สภาพด ไมสวมเสอกราวนออกนอกบรเวณปฏบตงาน สวมหมวกปกคลมผม หากจ าเปน การลางมอ : กอนและหลงการปฏบตงาน และทนททออก จากหองน า หลกเลยงการพดคย ไอ ขณะปฏบตงาน หามสบบหร กนอาหาร ดมน า บรเวณทดสอบ
III การควบคมคณภาพบคลากร สขลกษณะของบคลากร
ความส าคญของเชอจลนทรยอางอง - ใชเปนเชอมาตรฐานส าหรบการทดสอบ - ใชในการควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ - ใชในการท า method validation - ใชในการทดสอบประสทธภาพภายใน
IV การเกบรกษาเชอจลนทรยอางองและ การควบคมคณภาพ
รกษาสมบตทางพนธกรรม
รกษา viability ของเชอ
IV การเกบรกษาเชอจลนทรยอางองและ การควบคมคณภาพ
- เลอกใชวธการเกบวธใดกไดตามความเหมาะสม - ตองใชเชอจลนทรยอางองจากหนวยงานระดบ ชาตทเปนทยอมรบหรอองคกรทเปนทยอมรบ จากหนวยรบรอง
IV การเกบรกษาเชอจลนทรยอางองและ การควบคมคณภาพ
การเกบเชอจลนทรยอางองใหเปนไปตามขอก าหนด
♣ ขอครอบครองเชอจลนทรย ♣ บนทกการรบเชอ -ชอเชอ - lot number - code ของเชอ เชน E. coli :ATCC 25922 - วนทรบ - วนทเตรยม - ผลการทดสอบ ความบรสทธ รปราง ชวเคม
IV การเกบรกษาเชอจลนทรยอางองและ การควบคมคณภาพ
ขนตอนการเกบเชอจลนทรยอางอง
IV การเกบรกษาเชอจลนทรยอางองและ การควบคมคณภาพ
ขนตอนในการเกบรกษาเชอจลนทรย
เลยงใหเจรญ
ทดสอบความบรสทธและคณสมบตเฉพาะ
เกบเปน stock เชอ ตดปาย
จดเกบ stock ในสภาวะทเหมาะสม
- Master Culture
• เชอทเปน freeze dried ampoule หรอ frozen glycerol bead
• ใชในการเตรยม stock culture
• จะใชตอเมอ stock culture หมด หรอ stock culture สญเสย viability หรอแยก contamination
IV การเกบรกษาเชอจลนทรยอางองและ การควบคมคณภาพ
ระดบของเชอมาตรฐาน
- Stock Culture
• เกบในรปของ frozen glycerol beads มอายประมาณ 2 - 5 ป
• ใชในการเตรยม working culture ส าหรบใชในงาน routine
IV การเกบรกษาเชอจลนทรยอางองและ การควบคมคณภาพ
- Working Culture
• จะตองไมน า subculture มาเปน ref. Culture อก
• ไมมการสญเสย viability
• ไมมการเปลยนแปลงรปรางลกษณะของเซลล
• ไมมการเปลยนแปลงคณสมบตทางชวเคม
• มการบนทกการน าไปใช
IV การเกบรกษาเชอจลนทรยอางองและ การควบคมคณภาพ
- Working Culture (ตอ)
• มอายประมาณ 1 - 4 สปดาห ขนอยกบความถในการใชงาน ชนดของเชอ
• เลยงเชอใน agar plate or agar slant
• เกบในตเยน
• น ามาใชส าหรบ QC test method, QC media, Validation
IV การเกบรกษาเชอจลนทรยอางองและ การควบคมคณภาพ
ตามขอก าหนด ISO/IEC 17025 ถอวา media เปน critical material ตองมการทวนสอบกอนน าไปใชในการทดสอบ
หอง lab จะตองจดใหมวธการปฏบตเกยวกบการ จดซอ การยอมรบ การเกบรกษาอาหารเลยงเชอ
ตองมการทดสอบประสทธภาพและมการบนทกผล
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
ประเภทของอาหารเลยงเชอ ♣ Simple media /Non-selective media เชน Peptone water , TSB, PCA, NA, PDA Selective enrichment media เชน TT broth, RVS broth, Alkaline peptone water , TSB 10%NaCl ♣ Differential selective media เชน XLD, EMB, MSEY, TCBS
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
ประเภทของอาหารเลยงเชอ - Biochemical media เชน TSI, LIM, น าตาลตางๆ
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
- มระบบการประเมน supplier และขนตอนการจดซอ - ขอใบ certificate ส าหรบ lot no. ทสงซอ - เมอไดรบมาแลวควรตรวจดวายงอยในชวงท ไมเกนวนหมดอาย - ขวดไมช ารด ฝายงอยในสภาพทปดผนก
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การซอและการตรวจรบอาหารเลยงเชอ
รน วนเดอนปทผลต วนเดอนปทหมดอาย จ านวนและขนาดทไดรบ วน เดอน ป ทไดรบ สถานทเกบ ชอผรบ วน เดอน ป ทเปดใช ผลการทดสอบ(Productivity และ/ หรอ Selectivity)
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การซอและการตรวจรบอาหารเลยงเชอ
การปราศจากเชอ(Sterility)
การเจรญของเชอ(Growth)
การยบยงและสนบสนนการเจรญของเชอ (Positive & Negative)
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การทดสอบคณภาพอาหารเลยงเชอ
ตรวจสอบการปราศจากเชอ(Sterility check)
- ท าการสม 1 หลอด/plate /ขวด ตอ Lot
- หรอ ท าการสม 1 -4 % จากจ านวนทเตรยม
- น าไปบมตามวธ
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การยบยงและสนบสนนการเจรญของเชอ
(Positive & Negative) - ไมไดก าหนด ความถ
- แตละ media ตองทดสอบกบเชอ Positive & Negative
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
Negative control
: S. aureus
Positive control : E. coli
- วดคาความเปนกรดดาง ท 250C
- ตรวจพนจอาหารเลยงเชอ
ความหนาของอาหารเลยงเชอ
ส
ความใส/สงปลอมปน
ความขน/ความคงตว/ความชน - ทวนสอบปรมาตร dilution buffer 2 %
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
ทางกายภาพ
- Ready-to-use media
มใบ Certificate จากผผลตทไดรบการรบรอง
มาตรฐาน ISO
* อาจไมจ าเปนตองตรวจสอบซ า
* ตองมการเกบรกษาอยางเหมาะสม
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
ตวอยางใบ Certificate
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
- กรณทเตรยมจากอาหารเลยงเชอ Dehydrated media หรอ Basic individual components ควรตรวจสอบ โดยวธ Qualitative เปนอยางนอยแตวธ quantitative จะประกนคณภาพไดดกวา โดยปฏบตตามวธการ ตรวจสอบใน ISO 11133-2:2003,2011
10-1 10-2 10-3 10-4 10-5 10-6 10-7 เชอทตองการ
(stationary phase) เชอทเราตองการ
Test medium Ref. medium
Spread plate 0.1 ml
Quantitative plating method Solid Media 1. for non-selective medium การทดสอบ Productivity ของอาหารเลยงเชอชนดแขง
10-1 10-2 10-3 10-4 10-5 10-6 10-7
Test medium Ref. medium
Spread plate 0.1 ml
Working culture of control strain (stationary phase)
Target culture
Test medium Ref. medium
Quantitative plating method (ตอ) Solid Media 2. for selective medium การทดสอบ Productivity และ Selectivity ของอาหารเลยงเชอชนดแขง
Working culture of control strain (stationary phase)
Target culture
Non Target culture
Non Target culture
การค านวณคา Productivity ratio(PR)
PR = Ns / No
Ns = จ านวนเชอจลนทรยทงหมดบน Test medium
No = จ านวนเชอจลนทรยทงหมดบน Reference medium
(จ านวนเชอบน plate ทน ามาใชควร 100 cfu/plate)
Quantitative plating method (ตอ)
Calculation of selectivity ratio(SF)
SF = Do –Ds
Do = dilution สงสดทเชอเจรญได ไมนอยกวา 10 cfu บน Reference medium
Ds = dilution สงสดทเชอเจรญได บน Test medium
Quantitative plating method (ตอ)
Criteria for interpretation a non – selective medium PR 0.7 a selective medium - target microorganism PR 0.1 - non-target microorganism SF 2 Colony appearance and size Typical of wanted (target) microorganism
Quantitative plating method (ตอ)
ลกษณะโคโลนทตองการ
Semi-quantitative streaking method based on ecometry Solid Media 3. for selective medium and non- selective medium
เลยงเชอ target organism และ non-target organism
streak บน plate โดยแบง plate เปน 4 สวน (sector A-D) A
B
C
D
1 2 3 4
5 6 7 8
10
12
13
14 15
16
9
11
• Streak 1 µl loop ไมตองเผา loop • แตละแนว streak หางกนประมาณ 0.5 Cm • loop ควรเอยงท ามม 20-30 องศากบ agar
Test medium
Semi-quantitative streaking method based on ecometry (ตอ) Solid Media 3. for selective medium and non- selective medium
บมตามความเหมาะสม น ามานบคะแนนเพอหาคา growth index GI
ถาเชอเจรญขนเตมเสนได 1 คะแนน ถาเชอเจรญขนครงเสนได 0.5 คะแนน ถาเชอเจรญนอยกวาครงเสน หรอไมเจรญ ได 0 คะแนน น าผลรวมคะแนนของ sector A ถง D รวมกนจะไดเปนคา GI
Semi-quantitative streaking method based on ecometry (ตอ) Solid Media 3. for selective medium and non- selective medium
Interpretation of results Selective medium target microorganism ขนอยางนอย 6 คะแนน non-target microorganism ไมมการเจรญ Non-selective medium Growth index GI มากกวา 6 คะแนน
-เลยงเชอ target และ non-target(อาจใชเชอเดยวหรอหลายเชอ)
Streak 1 µl loop บน plate -บมตามความเหมาะสม
1
2
3
4
5
Qualitative streaking method Solid Media 4. for selective medium and non- selective medium
Interpretation
เชอขนเตมเสนใหนบ 2 คะแนน
เชอขน ครงเสนใหนบ 1 คะแนน
เชอไมขนหรอขนนอยกวาครงเสนใหนบ 0 คะแนน
Solid Media 4. for selective medium and non- selective medium Qualitative streaking method (ตอ)
Criteria for interpretation
non-selective agar : ควรได 2 คะแนนในแตละเชอททดสอบ
selective agar: เชอ target : ควรได 2 คะแนน
เชอ non-target : ควรได 0 หรอ 1 คะแนน
Colony appearance and size Typical
of wanted (target) microorganism
Solid Media 4. for selective medium and non- selective medium Qualitative streaking method (ตอ)
1.Prepare liquid medium
2.Prepare stationary phase cultures of the test strains
10 ml 10 ml
Test broth Reference broth
dilute
10-100 cfu/0.1 ml for target microorganism
> 1,000 cfu/0.1 ml for non-target microorganism
Quantitative dilution method for target and non target microorganism Liquid Media 5. for selective medium and non- selective medium การทดสอบ Productivity และ Selectivity ของอาหารเลยงเชอชนดเหลว
เชอ target
10-100 cfu/หลอด
เชอ non-target
> 1000 cfu/หลอด
Test b Ref. b Test b Ref. b บมตามความเหมาะสม
Dilute ตามความเหมาะสม
Spread plate 0.1 ml
non-selective medium non-selective medium บมตามความเหมาะสม
Liquid Media 5. for selective medium and non- selective medium การทดสอบ Productivity และ Selectivity ของอาหารเลยงเชอชนดเหลว
Quantitative dilution method for target and non target microorganism (ตอ)
Calculation and Interpretation
Productivity ratio:
Non-selective broth : PR 0.7
Selective broth : 0.1
Selectivity Factor : SF 2
Quantitative dilution method for target and non target microorganism (ตอ)
เชอ target เชอ non-target
100-1000 cfu/หลอด
บมตามความเหมาะสม(transport media)
บมทอณหภมหอง 45 นาท( diluents)
Spread plate 0.1 ml
non-selective medium
non-selective medium
บมตามความเหมาะสม
เชอ non-target เชอ target
ชดท 1 ชดท 2
Spread plate 0.1 ml
Liquid Media 6. for diluents and transport media Quantitative dilution method for target and non target microorganism (ตอ)
Calculation
-นบปรมาณของเชอ target และ เชอ non-target ภายหลง spread บนnon-selective medium
-เปรยบเทยบปรมาณเชอ ในชดท 1 (ไมบม) และชดท 2(บมกอนน าไป spread บน non-selective medium)
Interpretation
ทงเชอ target และ non-target ของชดท 2 ควรมปรมาณอยในชวง 50%ของปรมาณเชอทนบไดในชดท 1
Quantitative dilution method for target and non target microorganism (ตอ)
1.เตมเชอ non-target
> 1,000 cfu/หลอด
2.เตมเชอ target 10-100 cfu +
non-target > 1,000 cfu/หลอด
10 ml 10 ml
Test b Test b บมตามความเหมาะสม
Streak 10 µl
non-selective medium Specific selective medium บมตามความเหมาะสม
Semi-quantitative single tube method for target, non target and mixed culture
Liquid Media 6. for selective medium การทดสอบ Productivity และ Selectivity ของอาหารเลยงเชอชนดเหลว
Interpretation
Productivity ของเชอ target : ตองขนอยางนอย 10 โคโลนบน selective medium
Selectivity ของเชอ non-target : ตองไมขน (Total inhibition) หรอ ขนนอยกวา 10 โคโลนบน non-selective medium
Semi-quantitative single tube method for target, non target and mixed culture (ตอ)
LST : ดการเจรญ การสรางกส
Working culture of target and non-target control strain (stationary phase)
เชอ target เชอ non-target
10 ml
Test broth
บมตามความเหมาะสม
Qualitative single tube method Liquid Media 7. for selective medium and non- selective medium
TSB : ดการเจรญ
ไมขน
ขน +2
Calculation
หลอดขนถงขนมาก แสดงวาเชอเจรญ = 2 คะแนน
หลอดขนนอย แสดงวาเชอเจรญไมด = 1 คะแนน
หลอดไมขน แสดงวาเชอไมเจรญ = 0 คะแนน
Qualitative single tube method (ตอ)
Interpretation
non-selective broth : ตองได 2 คะแนนในแตละเชอททดสอบ
selective broth : เชอ target - ตองได 2 คะแนน
เชอ non-target - ตองได 0 หรอ 1 คะแนน
สรป : การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
1.Quantitative : ใชกบอาหารเลยงเชอ
ชนดใหม
ผผลตรายใหม
ทใชนบจ านวน (lot หรอ batch ทรบใหม) 2.Semi- Quantitative ใชกบอาหารเลยงเชอ
Selective medium (lot หรอ batch ทรบใหม) 3.Qualitative ใชกบอาหารเลยงเชอทหองปฏบตการเตรยม
ขอ1 จากขอมล จงประเมนอาหารเลยงเชอ Baird parker Lot. No. ใหมวาสามารถ
น ามาใชในหองปฏบตการไดหรอไม
อาหาร Baird parker : อาหาร TSA
S. aureus (โคโลน) S. aureus (โคโลน)
Dilution 10 (-5) = 40 Dilution 10 (-5) = 45
Dilution 10 (-6) = 5 Dilution 10 (-6) = 3
E. coli ไมเจรญ E. coli
Dilution 10 (-6) = 60
Dilution 10 (-7) = 7
ขนตอนการเตรยมอาหารเลยงเชอ - สตร - ยหอของสวนประกอบ - วธการเตรยม - pH เรมตน / สดทาย
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
- เวลา , อณหภมทใชในการฆาเชอ - ฉลาก (label) - การเกบรกษา, ระบวนหมดอาย - การควบคมคณภาพ
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
- dehydrated media เกบในขวดปดฝาใหแนนในททเยน และแหง ไมมแสง ถาก าหนดวาตองแชในตเยนและมดกตอง ปฏบตตาม - หลงจากเปดขวด media ใชงานแลวควรใชใหหมดภายใน 6 เดอน - media ทมสเปนองคประกอบ ควรเกบในททปองกนแสงโดย เกบในทมด ขวดสเขม หอดวยฟอยล - สภาพของอาหารเลยงเชอจะตองไมเปลยนแปลง - มระบบบนทก stock และบนทกการน าไปใช
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การเกบรกษา media กอนเปดใชงาน
- หองปฏบตการควรจดใหมขอมลสภาวะการเกบอาหาร เลยงเชอชนดตาง ๆ - องคประกอบและ packaging ของอาหารเลยงเชอจะ มผลตออายของ media - ปรมาณของเหลวทหายไปตองไมเกน 10 %
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การเกบรกษา media ทเตรยมแลว
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การเกบรกษา media ทเตรยมแลว (ตอ) - Optimum temperature สวนใหญ 4 - 6 0C เกบได เปนระยะเวลาหลายเดอน - liquid media สวนใหญเกบไวทอณหภม 40 C ได เปนระยะเวลาหลายเดอน แตกม liquid media บางชนดทมอายสน ไดแก tetrathionate broth
- ปองกนอาหารเลยงเชอจากการถกแสงแดด เนองจาก อาจท าใหประสทธภาพของอาหารเลยงเชอลดลง เนองจากเกด การสราง peroxides หรอท าให stability ของส (dye) ลดลง
- Solid media สวนใหญจะเกบไวไดหลายเดอน ถาเกบใน airlight container เชน เกบใน tube ทเปนฝาเกลยว
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การเกบรกษา media ทเตรยมแลว (ตอ)
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การเกบรกษา media ทเตรยมแลว (ตอ)
- Agar plate จะมปญหาในการเกบรกษาคอ Contamination และ dehydration อาจปองกน ไดดวย การหมหอหรอ seal plate ดวยถงพลาสตก เกบรกษาท อณหภม 4 0C
(ตองคว า plate)
• Membrane fill broth (MF) เกบใน SCREW CAP ท 4 0C เกบได 96 ชวโมง
• agar หรอ broth เกบใน loose-cap tubes ท 4 0C เกบได 2 สปดาห
• agar หรอ broth เกบใน tightly screw-cap tubes ท 4 0C เกบได 3 เดอน
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
เวลาในการเกบรกษาอาหารเลยงเชอ
• อาหารแบบวนทเทลงใน plate และเกบใน ถงพลาสตกทปดสนท ท 4 0C เกบได 2 สปดาห
(กอนใชท าการ dry plate โดยเปดฝา คว าหนา plate
ท าใน oven 25-50 0C หรอ Laminar flow cabinet)
• อาหารแบบวนทเกบใน flask ขนาดใหญม screw-cap ท 4 0C เกบได 3 เดอน
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
เวลาในการเกบรกษาอาหารเลยงเชอ
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
การละลาย Agar medium
ถาหลงจากฆาเชอแลว ยงไมไดท าการ pour plate ใหสามารถ ทงไวใหแขง แลวสามารถน ากลบมาใชไดโดยอนญาตใหท า การละลายไดอกหนงครง ถาเหลอใหทงไดเลย อณหภมทใชเท plate 47-50 OC อณหภมทใชเทลงใน ตวอยาง plate 44-47 OC เมอท าการละลาย media แลว ตองใชภายในไมเกน 4 ชม.
ตวอยางแบบบนทกการเตรยม อาหารเลยงเชอ
ว/ด/ป Bath No. Media น ำหนก(g) ปรมำตร(ml) pHเรม pHสดทำย ผเตรยม QC media Sterility ผรบผดชอบ
Positive Negative
ใชน ากลนหรอ deionized water
มการบนทกผลการตรวจ คณภาพน า
ควรเลอกซอจากบรษททม certificate
คณภาพน าทใชในหองปฏบตการ
V การควบคมคณภาพอาหารเลยงเชอ
คณภาพของน าทใชในหองปฏบตการจลชววทยา
<0.1 mg/ l Annually Heavy metals total
< 500 CFU/ml Monthly Becteriological tests : Heterotrophic plate count
< 0.1 mg/l Monthly or with each use Total chlorine residual
< 1.0 mg/l Monthly Total organic carbon
5.5 – 7.5 With each use pH
< 2 µmhos/cm at 25 C
Monthly or each new batch Chemical tests : Conductivity
Limit Monitoring Frequency Test
- ท า duplicate อยางนอยเดอนละครง หรอ 10 % ของตวอยาง หรอ หนงตวอยางตอการทดสอบ (test run) หรอ หนงตวอยางตอสปดาห ถาตวอยางตอสปดาห นอยกวา 10
V I การควบคมคณภาพวธทดสอบ
No. Duplicate Analyses Logarithms of Counts Range of Logarithms
D1 D2 L1 L2 ( Rlog) (L1-L2)
1 89 71 1.9494 1.8513 0.0981
2 38 34 1.5798 1.5315 0.0483
3 58 67 1.7634 1.8261 0.0627
. . . . . .
. . . . . .
14 7 6 0.8451 0.7782 0.0669
15 110 121 2.0414 2.0828 0.0414
Precision criterion
Precision criterion
Rlog = 0.0981+0.0483+0.0627+…….+0.0669+0.0414 = 0.71889 R = Rlog /n = 0.71889/15 = 0.0479 Precision criterion = 3.27 R = 3.27(0.0479) = 0.1566
- Spike ตวอยางดวย positive และ negative control culture ส าหรบ test method นน ๆ ดวยปรมาณเชอท ทราบคา - sterility check ของ media ท าทก 1-4% และ glassware โดยใชน ากลนทฆาเชอแลวแทนตวอยาง โดย ท าการทดลองไปพรอม ๆ กบการทดสอบ ตวอยาง
No.
Duplicate Analyses
Logarithms of Counts
Range of Logarithms
D1 D2 L1 L2
(
L1
-
L2 )
1 89 71 1.9494 1.8513
0.0981
2 38 34 1.5798 1.5315
0.0483
3 58 67 1.7634 1.8261
0.0627
. . . . . .
. . . . . .
14 7 6 0.8451 0.7782
0.0669
15 110 121 2.0414 2.0828
0.0414
VI การควบคมคณภาพวธทดสอบ
- ควรทดสอบทนททตวอยางเขามาถงหองปฎบตการ - ในกรณทตองมการเกบรกษาตวอยางตองเกบรกษาท อณหภมและภาวะทเหมาะสม โดย
อาหารแชแขง เกบทอณหภม < -180C อาหารแชเยน เกบทอณหภม 1-50C แตตอง ทดสอบภายใน 36 ชวโมง
VII การควบคมคณภาพตวอยางทดสอบ
ตวอยางน า เกบทอณหภม 0-40C แตตองทดสอบภายใน 24 ชวโมง
อาหารกระปองและอาหารแหงเกบทอณหภมหอง
VII การควบคมคณภาพตวอยางทดสอบ
เอกสารอางอง - ISO 7218: 2007;Microbiology of food and animal feeding stuffs-
General requirements and guidance for micro biological examinations
- Stanadard Methods for the Examination of water and waste water, 22nd ,2012 ., American Public Health Association.
- Bacteriological Analytical Manual .Food Sampling and Preparation of Sample Homogenate, 2003
- ISO 11133-1:2009, Microbiology of food and animal feeding stuffs –Guidelines on preparation and
production of culture media –part 1 : General guideline on quality assurance for the preparation of culture media in the laboratory.
- ISO 11133-2:2003, Microbiology of food and animal feeding stuffs –Guidelines on preparation and
production of culture media –part 2 : Practical guidlines on performance testing of culture media .
เอกสารอางอง
- APHA 2001 , Compendium of method for the microbiological examination of food 4th ., chapter 1
laboratory quality assurance. - ISO 11133-2:2011, Microbiology of food and animal feeding stuffs –Guidelines on preparation and production
of culture media –part 2 : Practical guidlines on performance testing of culture media .Amendment 1 : Test microorganisms for commonly used culture media.
เอกสารอางอง