Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

11
February 2021 Name....................................................................... .. Index Number ........................................................... THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS COUNCIL GHANA GHANAIAN LANGUAGE AND CULTURE TWI (ASANTE) 2&1 1 ho 45 minutes Do not open this booklet until you are to to do so. While you are waiting, read and observe the following instructions. Wite your name and index number in ink in the spaces provided above. f This booklet consists o two papers. Answer Paper 2 which comes first, in your answer booklei and Paper 1 on your Objective Test answer sheet. Paper 2 will last 1 hour aſter which the answer booklet will be collected Do not start Paper 1 until you are told to do so. Paper 1 will last 45 minutes. © 2021 The Mesi African Tixnminntions Council

Transcript of Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

Page 1: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

February 2021

Name ....................................................................... ..

Index Number .......................................................... .

THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS COUNCIL

GHANA

GHANAIAN LANGUAGE AND CULTURE

TWI (ASANTE) 2&1 1 hour 45 minutes

Do not open this booklet until you are told to do so. While you are waiting, read and observe the

following instructions. Wi'ite your name and index number in ink in the spaces provided above.

f

This booklet consists o two papers. Answer Paper 2 which comes first, in your answer booklei and

Paper 1 on your Objective Test answer sheet. Paper 2 will last 1 hour after which the answer booklet

will be collected. Do not start Paper 1 until you are told to do so. Paper 1 will last 45 minutes.

© 2021 The Mesi African Tixnminntions Council

Page 2: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

2

PAPER 2 Essay

1 hour

This paper consists of three sections: I, II and III. Answer one question only in Part I and all the questions in Parts II and III.

Answer all the questions in your answer booklet.

Credit will be given for clarity of expression and orderly presentation of material.

PART I COMPOSITION

[30 marks]

1. Yi dee sdidi so:J yi mu haako p8 fa nsemfua a emmoro :Jha aduonum (150) twere hoasc:m.

(a) Twern nsrahws bi a wo sukuufo;:> k;:>es ho assm.

(b) Des meys no Memeneda biara.

(c) W;:> asetena yi mu no des sw:, he na sho hia pa ara? Nsuo anaa anyinamnkanea.

(cl) Twern krataa k:,ma w'adamfo w:, sukuu fofor:, mu, na ka wo sukuu ho assmkyere no.

PART II Co.MPREHENSION

[10 marks]

Kenkan des edidi so:J yi na bua nsen1misa no nyinaa.

2. Mmern tenten bi a atwam no, na Okra te wiram. One Adanko faa adamfo:J,na w:,n nyinaa tenaa ase w:, anigyes mu. Da koro bi, Otwe ne Adanko ko maa :,de ne mmsn no kumm Adanko. Okra yes ntem bfaa Otwe Adamfo:,, sfiri se na :,mps se :,beys ankonarn, na ;:idwene ss wanya adamfo:, a ne ho ye den yie pa ara.

One Otwe ay:,nkofa no akyi, ankys koraa na w:,k:,hyiaa Oseb:, maa :,no nso ne Otwe ko maa Otwe wuie. 2no akyi, Okra ne Oseb::, faa y::mko:, nanso ankys biara na Gyata ne Oseb:, ko maa Gyata kumm Oseb:,. Mmere tenten no nyinaa na Okra adwene ne ss, Gyata ne adamfo:, a ne ho ys den pa ara a wanya. Bers bi a Osono ne Gyata dii ako maa :,kumm Gyata no, Okra hunuu ss, see obi fofor:, w:, h:, a ne ho ys den kyen Gyata. Okra yes ntsm bfaa Osono no adamfo:,, na esiane se :,w:, aho:,den pa ara no nti, :,nyaa no mu gyidie.

Bern a Ob:,mm;:ifo:, de agyan a sbor:, w:, ano kumm Osono no, Okra dii Ob:,mm:>fo:, no akyi firi wiram h:, baa Ob;Jmm;Jfo:, no fie. Da koro bi, Okra hunuu ehu a eb:,:, Ob;Jmm:,fo;:, bere a ne yere hunahunaa no ss ;:;de bankuta bsb:, no no. Afei, Okra sii n'adwene pi ss Ob:,mm;:,fo:, yere no W;J tumi kyen obiara. 2no nti na nns, Okra ne nnipa te W;J fie na bere biara :,bsn ne wura yere no.

(a) Mmere tenten no nyinaa na Okra te henefa?

(b) 2kwan ben na Okra adamfo a odi kan no faa so firii ne nsa?

Page 3: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

{h)

t4

(c)

{d)

(e)

{f)

{e)

(4

{n

3

Hwan ne Ckra adamfo a ata so mmiensa we wiram ha?

Sdeen na amaa Ckra nyaa gyidie lnapa we Ssono mu?

Sdean na cde kumm Csono no?

€deen na amaa Skra firii wiram hc?

Wonsusuie lllu 11o, dee ewe he pa ara na eya "hu, agyan a ebore wJ ano no

anaa bankuta no? Aden nti?

Adesua ben na rvoanya afiri ayesem no mu?

trVosusu se aden nti na akra faa wan a rvaku-nkumm ne ntramfonom no

3lankr:a ntem so?

Fa nser';rf'u.a a ammoro nson to ayesem no din.(r)

Pan'r IIILaxis eNo STnucruIrR

f20 marksl

3. Yiyi 11=*r..misa a swc afa yi nyinaa ano.

Fa ckasanzu a sdidi sac yi.ka dabi kabea mu.

(a) Waredidi.

{e) Nk'wadaa no bedi agorc \tlr ssram bere rnu.

(c) Asukuufoe no atwer* slhwe no"

{$ Yc}rys 3ren af'enhyia afahye no ase Ssanaa mu.

(e) Amma bska se cnni sika.

?were adeye nstrn a awl ckasamu a edidi soo sti mu biara mu'

{f) lVckumm ,w, no.

(g) Kofi kcc fie ntem nnora.

{h) 3dr ye de bere nyinaa mu.

Yebegye 5ztn ahome ckYena.

Ayeremo no hyee kube nnua no nyinaa.

Trrrn over

Page 4: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

4

TwerensernfuakuoaasarnfuaawcatwitwaaseenofirillTuwSckasamuhiaramu.

k) 3kctc keses no nie'

(4 Amma ne ne nual:aa no hunuu YE'

, n)r i)tan mfa nkabont mnla'\r1r /

n) \'Imlfra no k:lo akuraa no ase ntem so'

(o) Nwoma no da Pono no Eg'

Tw'erc tkasamu n/-'t 17111 !;iara fo{orc na {a agyina}ryetlea a siata hyeh"vs InLl'

{e) l\&ehunuu no mefres no na mekec ne nkyen'

(+) 3h1"rs sukuu ase w3 tamale'

(ri Tikyani 11o seree na rkaa sa' Mua rv'atrol

(s) Nka saa bio

\t) Ssu na wotcl rn'lo tv"ertdua 11o

END OF frSSAY TfiST

ry

Page 5: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

YOTJ WILL BE PEN ALTT,ED SE,VERELY IF YOU AREFOUI{D LOOKINGATTHE NEXT PAGE BEFORE

DO 1{OT TURN OVE,RTHIS PAGE,UNTILYOUARE TOLD TO DO SO.

3.

4.

YOUARE TOLD TO DO SO.

Paprn IOB.rEclvs Tes'r

Answer all the questions on your Objective Test answer sheet.

1.

2.

Use 28 pencil throughcut.

On the pre-printed answer sheet, check that the following details are correctly printed:Yotrr surname followed by your cther narnes, the Subject Name, your Index Number,Centre Number and the Paper Code.

In the boxes marked Candidate Nwnher, Cewtre Nu,mber and Paper Cocle, reshade each of theshaded spaces.

An exampie is given belo*'. This is for a candidate whose name is Ellen Akua GARIBA.Her index number is 772384188 and she is writing the examination at Centre Number ?7234.She is offering Shanaicru Language and Culture Twi {Asante) 1 and the Paper Cocte is 013I.

THE WEST AFRTCAN EXAM|ilAT|ONS COUitCtL, GHANABASIC EDUCATION CERTIFICATE EXAIYIINATIOT.I

OBJECTIVE ANSWEB SHEET

-I1. Use

, Answer eoch question by choosing one 4. lf onlY four clternctive onswers ore givenchosen likelhis "A, di cQr rS: tf : 5, Yourquestionpopermoyhovefewerlf you wonl to chonge on answer, ercse thon 5C questions.your fiist mork completely,

45 minutes

--------IIIrIIIIII

CANDIPATI NAME:

CARIBA TLLEN AKUA

Page 6: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

Afi,swer all the questions.

Saa schwe yi mu nso. worentwert fitniuae€ no rnu biara. Wode panserebakeka adaka anaa faako a asa st woCe mmuaea fio hye wc mmuael addka no mu.

wcahyehyt mmuaeE adaka no, A, B, c, D, E. se w'c,rebebua asstnmisa bi a,hweltw'e rnnluaea a efata no ansa na w'oakeka n'afa no mu tr,o adaka Ra inu. Wavt:bi de aya nhwesoc akyere wo stnea as€ .!,€ w'o1,,e no fa.

Ckasa a edidi soe yi .nttl, vvlasan asami'ua baako bi ase. Afei wetie nsemiua nan biahyehyt aset ltc. "Kyere emu baako a ane nea wcasan asea na bc abira.

Wiase ha ohiani asam va mmabl.A. rdevefoe

B. onimdefoeC. ahocdenf,or

i). rdefoc

Sa wrshrve a, wobehu se rciefce ne astmfua a €fie,--rhiani b;s abira. Enti wcakekaDno fi1u wJ filmuae€ adaka fio mu.

r- A= r-: B-r r-c -1 * rE-

Afei kc so 'E

nea edidi soJ yi saa ata kesi se wobsbLte nsemmisa ro nyinaa awie.

\i mmuaee A- D yi mu baako a EJE pa at'a a efa Akanftts nk_v'ea, edin neabusuabc ho.

1. Se 'wowt obi I'iada a sye dab:ne a, wcbefrs no ......A. Kofi AntoB. Afia FofleC. Afia TanoD. Kofi Kvini

2. Dee erlidi soe yi rrru dea ewc he na sys Akradin?A. Akw,asiB. Kr,r"akyeC. TawiaD. Piesie

Ss obi di Takyi ne Kuro akyi pee a wrfrs no sen?A. Tawia

3.

4. Kune yr ......

KontaMensaTuakcsem

AhotedinAbosomdinNncnkodinAkradin

B.C.D.

A.BC.D.

Page 7: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

/5. Dee edicii s

f." *B:::_!;H;.fiT'J;"#:

e"".. Akanroc be a era abadintoc ho?

c. rror:'Pa na Ysto no baciin'D il;liJr:,J#?,JltrT:

6. Awaregvae€ -.....de animuonyam tra onipa sr:;na abusua ase trtde rde i:a abusua ntar:rma mmci"ra kr ahok.ve.r^r: nlr_

A.B.C.D.

7. Se obi wu a dee afa owufocA. flrafom ";;.;ffi;"l,

rnnra rle n'ag.vapaclee hwe so no aye desn?B. Wadi owufo:.r ;;d_".C. Wafa owuf", "; ;;;.D. Wan.ya o*"ro, no;;**.

8. Akanman rnu st ...... llsaeeA. ,rjrruramrna a, wcfaa.ses nni adee.

B. egJ,amrnaC. nkyir:immaD. kurornma

," ,*::;;#uaee A- n -vi mu baako a €JE pa ara a e{a Akarfac gyitiie, owt10, brag:orc

9. I{r,r,an na wrkye no cledua?A. obi a wanka ntrm.B. obi a wak" ,rtu*-C. obi a n,ani "gr".-'D" obi a crebu rliia.

10. Ntam a-liotlA.-

* l1'J,iklT-*"".:nff.:.i

.'r-* adekore?

: ttamkekca ne NtamkunraaL . r\tamkesee ne Ntamkakrctr. Ntamkaka,

"" h;;;;;;,11'

[: ,,"i{]

Iffi;#n. akvi ne cbarima f'oforr bi kcda a, Akanfoc ka se cbaa no ......B. adi mogyafraC adwira ne hoD. aka ntam

12. Afases ye bosomA. poB. TweC. FraD. Akam

...... akyiwades.

Page 8: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

13.

8

Suban pa a eboa ma yetumi de adehyee bi di hene no bi ne ......A.B.C.D.

nyansa, nsadwam, ntakwapentakwape, akokoduro, atoratufoantie, ahobreasee, akokocduroabotare, ahobreasee, akokoaduro

Se nana tia ne nan akyi aSe nana ba n'ano twedee aSe nana ka akuraa aSe nana yi n'ani so a

SpaninSbcfoc3heneSnwenfoa

Sikasa, pesire, dateyiePasire, dcteyie, sikasaDcteyie, pesire, sikasaDateyie, sikasa, pesire

14. Akanfoo de ahene fofcre n0 ...... ma Ankebeahene kyerek;rere no akonwa no ho

rrno3ma a efata.r\. tena pata muB. ka nsuo hoC. tena kodoc muD. tena apakan mu

Dea edidi sor yi mu dee swa he na yetumi gyina so si ahene fofora?15.A.B.C.D.

1"6. Dee edidi soc yi mu des ew:l he na anyt nokore ';l Akatiinan mu?

A. Obi wu a ne sunsum firi rre rou.

B. Obi wu a cnni baabiara ka.

C. Owuo ya akwantuo.D. Obi wu a rkr asamando.

Hwan na AkanfoJ va no asonr-ie?L7.A.B.C.D.

18. Yei ye Akanfoa ayipa ho nhyehyae nnidisoa nnidisoa.Aft-.

B.C.D.

19. Akanfoa fre nnocma a abusuafoc ne adafoc de beg;,'a owufoe bi k'uvan sa ......

A. AdasoaB. AsiedeeC. NsowaD. Amoasee

...... ye bosome a edi kan wa afe mu.A. SpsnimaaB. CgyefoaC. SbenemD. 3pepcn

20.

Page 9: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

2L" €be tc so san rr: afe mu?

NsonNkronlisiaDu

AwukudeeNkyi BenaFofieFadwoe

Dunur:.,ACarluananNkronDunkrorr

A.B.C.T.r

Ahineme, Ol:ubuo, 3PerrimmaObui:uo, Spenimma, Ahineme3psnirnma. Ahineme, ObubuoObubuo, Ahineme, Spenimma

A.B.C.u.

AburifocDcmaafocAsantefocSimpafo.r

A.

B.C.D.

HcmawcSdenaOdwiraKundum

A.B.C.D.

AntoakyireAnansessmDua o, dua!Ampe

A.B.C.D.

22. Se Akanfoa di Akwasidae a, ne dadu nnanum yE ....".

A.B.(;.

D.

ool,J. Wc Akanfot nnabuo rrru r1o, Akrvasidee ahodoc san I1a ewc afe biara rmu?

1\.

-Et.

1.,.

D"

24. I{liehya bosome a *didi sor *rr1 nnidisoe nni<liso:'

2,5.

26.

27.

Afaleya boa nea e<lidi soc yi nyinaa gye ......A. Akoi:cfbr l-.a fieB" Anigyee i:a kuromC. Adwadie kr st-r

D. Mmusuo ba kurom

Dee edidi s,*l yi mu ciee ewr he na sys sononko?

Agore a edidi soc yi mu dee awc he na mmaayewa nko ara di?

Tirrn oYer

28.

Page 10: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

29.

10

Adwumavaforawakapokeyinamno'wefrtwcnsen?A. Afarefoc

B. MPoanofoa

C. FanteforD. NhYemafoc

Yede te kookoo, ankaa ne nnuaba a ewowa soro pa ara'

A. Asc

B. Sasa

C. Tabono

O. As:rsaa

Nsam a Akanfoc ka de hye anansesam ase no de ssn?

A. Aho

B. l--lire

C. AhYt'ase

D' llnl'esol

St'isiisii sii nana koo """ Nwom ben nie?

A. I\{rnafra linwcm

B. .Agorl 11nu7om

C. 3ko nnworn

D. Ab;rfodrvarn

Mmarima nko ara na rn'cCi agorc f-i'

A. I\IPeewa

B" Ntesie

C. AhYehYaaba

D" Asrl:a

30.

31.

qo.JL.

oo.

34. lFiento drn'om 1v' agor? a edidi soc yi baako ase'

A. AmPe

B. Anansesem

Ll. PemPenaa

D. Crvare

35. Yed.e hyire bc obi a na ek;;era sa """A. ne wera aho

B. wadi nkonim

C. wadi nkoguo

D. crekcPe adwuma aYe

S6.Saobrresanaw?pEstwcban,abas0a,rrs8nkyerennebennawcyakyerelno?A. 'Wade wcn nsateaa sensan fam'

B. Wade lv'n nansoaa sensan fam'

C. Wctene vren kokurobeti kyer& soro'

D. Wcpagya wan nsateaa mmienu kyere no'

Page 11: Name .. Index Number . THE WEST AFRICAN EXAMINATIONS ...

11

en Llkctc ntyo anoillaa. 8ye ..."..

38.

A.lJ.

C.D.

A

T)D.

C.D.

A.B.C.T-l

A.

C"

D.

nnyeso-beabebudee

asem-se-beebe turodoo

ebi karnso no

cbetuaenyr

-)rvaI)snkvemIJkrt*;\.:nan,:

W..'rrrpe bra.

tma nim:fra kasa nte,n.tma ninlafra hye aCee nso.

Wrpe bra.

39. Ag.r'a arlee bi -wr ha. ne tiri mpae no da. 85.'e deeir?

40" Adarr nti na Skanfa; de abisaa di du,u:na 1\r3 wrn asetena i';ru?

ENfr OF PAPEfr