MEA BAIBEL EL LUTI Na Paye? - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_books/bh_OS.pdf · 2012-11-05 ·...

MEABAIBEL

EL LUTI Na Paye?B

AIB

EL

EL

LU

TI

bh

-OS

MEABAIBEL

EL LUTI Na Paye?

Photo Credits: ˛ Page 7: Courtesy American Bible Society ˛ 1: Earth:NASA photo ˛ Pages 26-7: WHO photo by Edouard Boubat ˛ Pages 100-1: Explosion:

Based on USAF photo; child: Based on WHO photo by W. Cutting

� 2009, 2011Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

Sumwos Nukewa in Orala Me Rid Se Inge Ma LasrMET ORALA BUK

Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.Brooklyn, New York, U.S.A.

Orekma in orala me rid nu ke yea 2012

Me rid se inge el tia ma in kukakinyuk. Ma inge orekla in sang kasrunu ke orekma in luti Baibel nu sin met fwin fwalu nufon su eis kasru ke inse

mulala lun met puspus su lungse in sang me kasru.

Fwin wangin kutu pa ma akkalemyeyuk, lengla lun Baibel su orekmakinyuk paBaibel Mutal ke Kas Kusaie; NW, New World Translation of the Holy Scriptures

—With References.

What Does the Bible Really Teach?Kosraean (bh-OS)

Made in JapanOrekla fwin an Japan

BUK SE INGE MA NATUL

SAPTA SRA IN BUK

Ya Pa Inge Akwuk lun God? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 3

1. Mea Ma Paye Ke God? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 8

2. Baibel—Sie Buk Su Tuku Sin God � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 20

3. Mea Akwuk lun God ke Fwalu? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 30

4. Su Jisus Kraist? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 41

5. Me Lango ku Me Molela—Me Sang Yok Se Meet lun God � � � � � � 52

6. Met Mise Elos Oasr Oya? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 64

7. Fwinsrak Paye nu sin Met Puspus Su Kom Lungse Su Mise Tari � � � 74

8. Mea Se Inge Togusrai lun God? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 87

9. Ya Kut Moul Ke “Len Safla”? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 98

10. Lipufan Nukewa—Mea Elos Ku In Oru Nu Sesr � � � � � � � � � � � � � 110

11. Efu Ku God El Lela Me Keok? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 122

12. Moulkin Moul Su Akinsemwomwoye God � � � � � � � � � � � � � � � 132

13. Akkalemye Nunak Mwomwo nu ke Moul in OanaNunak lun God � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 144

14. Fuka in Oru Moul In Sou Lom In Insemwomwo � � � � � � � � � � � 154

15. Alu Su God el Insemwomwo Ka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 166

16. Kom Tu Na Ku ke Alu Paye � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 177

17. Fototo Nu Sin God ke Pre � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 189

18. Baptais a Fototo Lom Nu Sin God � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 200

19. Karunginkomwosyung nu ke Lungse lun God � � � � � � � � � � � � � 212

Kutu pa Me Akuteye � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 224

KOANO

RIDI kutena newspaper. Liye television,ku long ke retio. Oasr ma koluk puspus susikyak oana ke akmas, meun, a ke orek-ma in aksangengye met puspus! Nunkuke ma upa su sikyak nu sum sifwana. Saapmas upa ku mise lun sie met su kom lung-se pa oru kom in pulakin asor yok. Komku inpulakin asor lun met mwo se inge supangpang Job, su fwak mu ma upa a mekeok nukewa su el pula el “toasr liki pukin mwea.”—Job 6:2, 3.

Siyuk sum sifwana:ˇ Ya pa inge akwuk lun God keik a ke

met nukewa?ˇ Nga ku in eis oya me kasru in muteng

a in kutangla ke ma upa nukewa susikyak ke moul luk?

ˇ Ya oasr kutena fwinsrak lasr la kutfwa liye ke oasr misla fwin fwalu?Baibel el sang me top mwomwo nu ke

kusensiyuk nukewa inge.

Ya Pa Inge Akwuk lun God?

BAIBEL EL LUTI LAGOD EL FWA AKMWOYE MA

NUKEWA FWIN FWALU.

“A el fwa ela sroninmutalosnu kemwa, a a fwa wangin pa mise, a elosfwa tia sifwil asor, ku tung, ku ngal; tu ma

meeta wanginla.”—Fwakyuk 21:4

“Na met ul fwa srosrooana soko kosro hart.”

—Isaia 35:6

“Na mutun metkun fwa ikakla.”

—Isaia 35:5

4

“Elos nu kemwa su mutainkulyuku fwa . . . tuku liki.”

—Jon 5:28, 29

“A met su muta wefwa tia fwak:‘Nga mas.’ ”—Isaia 33:24

“A fwa pus korn fwin fwalu.”—Sam 72:16

EIS ME INSEMWOMWO YOK KE ME LUTI NUKEWA LUN BAIBELNikmet sa in fwak mu ma nu-

kewa akkalemyeyuk ke sra puspus kemutaweyen buk se inge el me lumalamukena su tia ku in akpayeyuk. Godel mwulela la el fwa akpayeye ma nu-kewa inge, a Baibel el akkalemye lafuka el fwa oru ma inge.

Tusruktu oasr pa ma lanepuspus su Baibel el ku inkasre kom ka. Baibel el ak-kalemye nu sum inkanekmwomwo in kasre komin engankin moul mwo-mwo fwinne ke pal inge.Srike nunku kitin pal keme fosrnga a ma upa pus-pus lom. Saap oasr ma upalom ke mani, ke moul in sou,munasla ke sripen mas upa, kusie sin met su kom lungse el mise.Baibel el ku in kasre kom in muteng a in kutanglake ma upa puspus lom ke pal inge, a ma inge ku in kasre komin eis me akkeye ka ke el akkalemye me top mwomwo nu kekusensiyuk nukewa inge:

ˇ Efu ku kut sun me keok?ˇ Kut ku in muteng a kutangla fuka ke me fosrnga

lun moul?ˇ Fuka kut ku in oru moul in sou lasr in insemwomwo?ˇ Mea sikyak nu sesr kut fwin mise?ˇ Ya kut fwa sifwilpa liye sou lasr su mise tari?ˇ Kut etu fuka la God el fwa akpayeye mwulela nukewa

lal nu ke pal fwasru?

6 Mea Baibel el Luti Na Paye?

Ke sripen kom ridi buk se inge, orekma lom inge akkalem-ye la kom lungse in etu ke ma Baibel el luti. Buk se inge ku inkasre kom. Kom ku in liye la ke paragraph nukewa oasr ku-sensiyuk ka su oasr ke saflaiyen sra ten ke buk inge. Millionpuspus sin met elos engan in orekmakin akwuk inge ke oasrkusensiyuk a me top ke pal se elos lutlutkin Baibel yurin MetLo lun Jeova. Kut fwinsrakkin tu kom fwa insemwomwokinpa in orekmakin akwuk inge. Kut lungse kom in eis me in-semwomwo lun God ke pal inge su kom engankin ke akwukmwomwo in lutlutkin ma Baibel el luti na paye!

EIS ETAUK KE BAIBEL NUTUM

OASR buk 66 a leta puspus ke Baibel. Buk puspus inge kitaki-telik nu ke sapta puspus a fus puspus in fusrasr nu sin sie metin koneak fus su el lungse in ridi. Pal nukewa su oasr fus akka-lemyeyuk ke me rid se inge, numbu se meet tokin inen buksan, el akkalemye sapta se lun buk san, a numbu akluo ka anpa fus. Ke sie me pupulyuk, fwin “2 Timote 3:16” akkalem-yeyuk, kalmen ma simusla inge pa leta akluo nu sel Timote,sapta 3, fus 16.

Kom fwa sa in pala ke orekmakinyen Baibel nutum komfwin liye a ridi ma simusla nukewa su akkalemyeyuk ke merid inge. Oayepa, kut akkeye kom in mutamwauk in oru sieakwuk mwomwo in ridi Baibel len nukewa. Kom fwin ridisapta tolu ku limekosr ke kais sie len, kom fwa ku in ridelaBaibel nufon ke yea se.

Ya Pa Inge Akwuk lun God? 7

YA KOM nu liye ke tulik srisriku elos siyuk ke kusen-siyuk? Tulik srisrik nukewa elos mutamwauk in siyukkusensiyuk ke elos etauk in kaskas. Insemwomwo lalosku in liyeyuk ke mutalos ke elos siyuk kusensiyuk oana:Efu ku tun in kosrao u folfol? Efu ku itu u kalem? Efuku pukunyeng u mukuikui? Kom ku in sri-ke sang me top nu ke kusensiyuk puspusinge, tusruktu in oru ma inge tia fusr-asr pal nukewa. Fwinne kom sang metop mwomwo nu ke kusensiyuk la-los, tusruktu elos fwa sifwil pa siyuk:Efu ouinge?

2 Tia tulik mukena lungse siyukkusensiyuk. Ke kut matula, kut lungsepa siyuk kusensiyuk pal nu-kewa. Kut oru ma inge insun an kut lungse in som nuwe, in etu me sensen su kutenenu in fwasr liki, ku in etu me

1, 2. Efu ku mwo in siyuk kusensiyuk palnukewa?

SAPTA SIE

Mea Ma PayeKe God?

Ya God el nunku keim a karungin kom na paye?El kain in God fuka se? Ya oasr inel?

Ya kut ku in fototo nu sin God?

top nu ke kusensiyuk su oasr in nunak lasr. Tusruktuoasr met puspus su srunga siyuk kusensiyuk, yokna kekain in kusensiyuk puspus su yok sripe. Aok, elos tia kesuk me top puspus.

3 Nunku ke kusensiyuk su oasr ke kulin buk se inge.Ke kusensiyuk nukewa su oasr ke sra ak akosr a ak li-mekosr ke buk se inge, ku ke kusensiyuk su oasr kemutamweyen sapta se inge. Pa inge kutu ma yok sripesu kom ku in siyuk ke inkanek in kusensiyuk. Tusruktuoasr met puspus su fuleak tari in suk me top nu ke ku-sensiyuk lalos. Efu? Ya me top ka oasr in Baibel? Oasrkutu met elos nunku mu arlana upa in etu ku kalem keme top nu ke kusensiyuk puspus. Oasr kutu met elosnunku mu sie me mwekin in siyuk kusensiyuk. A kutusin metu elos fwak mu kusensiyuk inge ku in topuk-yuk mukena sin met kol lun alu a met luti puspus. Meakom nunku?

4 Saap kom insemwomwo in eis etauk ke me top nuke kusensiyuk puspus lun moul. Paye la kutu palu komnunku: ‘Mea akwuk lun moul? Ya pa na inge sripe yoknu ke moul, kut in isusla, a matou, a mise? Fuka lumaa oiya na paye lun God?’ Arlana mwo in siyuk kusensi-yuk ouinge, a yok sripe kom in tia fuleak nu ke komkoneak me top puspus su mwo, a paye nu ka. Met lutipengpeng se emeet inge Jisus Kraist el fwak: “Siyuk, afwa etukot nu sumwos; suk, a komwos fwa konoiyuk;tomwolak, a fwa igasla nu sumwos.”—Mattu 7:7.

3. Efu ku met puspus elos tui in suk me top nu ke kusensiyuknukewa su arlana yok sripe?4, 5. Mea kutu kusensiyuk su yok sripe emeet nu ke moul su kutku in siyuk ka? Efu ku kut enenu in suk ke me top nu ka?

Mea Ma Paye Ke God? 9

5 Kom fwin ‘kafweang in suk’ ke me top nu ke ku-sensiyuk yok sripe nukewa inge, kom ku in koneak laorekma lom in suk ku in me akinsemwomwoye kom.(Soakas 2:1-5) Fwin kutu met elos fwakak kutena manu sum, oasr me top nu ke kusensiyuk puspus inge, akom ku in koneak ma inge in Baibel. Me top nukewainge tia upa in eteyuk. Yok liki nukewa, ma inge asefwinsrak a me insemwomwo. A me top inge ku in kasrekom in moulkin moul su oasr engan a insemwomwoka ke pal inge. Inge, lela kut in nunku ke sie kusensi-yuk su akfosye nunak lun met puspus.

YA GOD EL TIA NUNKU KESR A TIALOANG NU KE PULAKIN LASR?

6 Met puspus elos nunku mu me top nu ke kusen-siyuk inge pa aok. Elos fwak mu, ‘fwin God el nunkukesr, ya fwalu fwa sie an mwomwo su tia oana ma kutliye inge?’ Kut fwin liye yen nukewa a kut liye pa lafwalu el tingtingi ke kufwen me meun, srunga, a kekain in me akasor yok puspus. A nu sin kais sie met,kut pulakin kain in mas puspus, kut pulakin me akke-ok puspus, kut pulakin me akasor yok ke met su kutlungse el tula ke sripen mise. Ke ma inge, met puspuselos fwak, ‘Fwin God el karungin kut a nunku kesr a kema upa nukewa lasr, ya el fwa tia loangekutla liki ongo-iye puspus su sikyak in len inge?’

7 Sayen ma inge, ke kutu pal met kol puspus lun alu

6. Efu ku met puspus elos nunku mu God el tia karungin kut kununku ke me keok nukewa su pulakinyuk sin metu?7. (a) Fuka met kol lun alu puspus elos oru met puspus in nun-ku mu God el tia pulakin a nunku ke ma upa puspus su metusun? (b) Mea Baibel el luti na paye ke me srifwe nukewa su kutkeok ka?


elos oru metu in nunku mu God el tia pulakin ma upalasr. Ke inkanek fuka? Ke pal se oasr ongoiye sikyak,elos fwak mu lungse lun God pa inge. Ke ma inge, metkol inge elos fwak mu God el oru ma koluk puspus insikyak. Ya pa inge ma paye ke God? Mea Baibel el lutina paye? Jemes 1:13 el sang me top nu ka: “Lela tu wa-ngin met in fwak fwin srifweyuk el: ‘God el srifweyu.’Tu God el tia srifweyuk ke ma koluk a oayepa el tia sri-fwe kutena met.” Kalem la God el tia sropon ma koluksu kom liye fwin fwalu. (Job 34:10-12) Paye la, el lelama koluk puspus in sikyak. Tusruktu oasr ma tia oanasie inmasrlon in lela ma se in sikyak a in oru ma se insikyak.

8 Ke sie me pupulyuk, srike nunku ke sie papa su lal-metmet a kulang a oasr sie tulik natul su matula tari ael srakna muta in loom sin papa a nine kiyel. Fwin tu-lik mokul se inge el mutamwauk in seakos a lain papaa nine, a el oru sulela lal in som liki loom u, a papa tu-mal el tia kutungol. Tulik mokul se inge el som a oralamoul lal in moulkin sie moul su oasr ke inkanek koluka pulakin me keok. Ya papa tumal pa orala a paenangma koluk upa lun tulik mokul se inge? Mo. (Luk 15:11-13) Oapana, nu sin God la el tia kutongya metu fwinelos orala sulela lalos in moulkin moul lalos ke sie in-kanek su oasr ke inkanek koluk, a tia el pa paenang makoluk upa puspus su sikyak nu selos. Ke ma inge, payela tia mwo in fwak mu God pa paenang ma koluk upanukewa lun metu.

8, 9. (a) Kom ku in akuteye fuka ma su tia oana sie ke oiya luoinge in lela ma koluk in sikyak a in oru in sikyak? (b) Efu ku tiasumwos nu sesr in suk ma tafongla ke sulela lun God in lela metuin fwasr ku moulkin inkanek koluk lalos?


9 Oasr sripe mwomwo puspus lun God in lela metuin fwasr ke sie inkanek koluk. In oana ke Met Orekutlasu lalmetmet a kulanu, el tia enenu in akuteye nu sesrsripe puspus lal. Tusruktu, ke sripen lungse lal, God elakkalemye ma inge. Kom ku in lotela ma puspus ke sri-pe mwo nukewa inge in Sapta 11. Kom ku in lulalfongila tia God pa oru ma koluk upa puspus su kut pula kepal inge. A, el ase nu sesr fwinsrak sefwanna nu ke sieme aksumwos ku me kasru mwolana!—Isaia 33:2.

10 Oayepa, God el mutal. (Isaia 6:3) Kalmen ma ingepa el mutal a nasnas. Wangin kutena ma koluk in el.Paenang kut ku in lulalfongel ke inkanek nukewa. Tu-sruktu kut tia ku in filiye lulalfongi lasr nu sin metu keinkanek inge, meyen oasr pal elos akkalemye oiya ko-luk. Fwinne sie met paye emeet su oasr ku la pal puspusel tia ku in akwanginyela ku aksumwosyela ma upa sumet koluk elos oru. Tusruktu God el ku a kulanu. Oasrku lal a el fwa ku in akwanginyela ma koluk nukewasu pulakinyuk sin met nukewa. Ke pal se God el fwaoru me aksumwos inge, el fwa oru ma inge ke inkaneksu fwa aksafyela ma koluk nukewa ma patpat!—Sam 37:9-11.

MEA PULAKIN LUN GOD KE OREKMASESUMWOS NUKEWA SU KUT SUN?

11 Ke pal inge, mea pulakin lun God ke ma su sikyakfwin fwalu a ke moul lom? Aok, Baibel el luti la Godel “lungse nununku sumwos.” (Sam 37:28) Paenang eltuni ku nunku yok ke ma mwo a ma koluk. El srunga

10. Efu ku kut ku in lulalfongi mu God el fwa akwanginyela fwa-ko koluk nukewa su tuku ke orekma koluk?11. (a) Mea pulakin lun God ke orekma sesumwos? (b) Mea pu-lakin lun God ke me keok su kom pula?


kain in oiya sesumwos nukewa. Baibel el akkalemye laGod el “toasr insiel” ke pal se ma koluk el nekla fwaluin pal meeta. (Genesis 6:5, 6) God el tia ekyek. (Malakai3:6) El srakna srunga in liye me keok su sikyak yen nu-kewa fwalu. A God el srunga in liye metu elos sun mekeok. Aok Baibel el akkalemye la, “El karungin kom.”—1 Piter 5:7.

12 Kut etu fuka la God el srunga in liye me keok?Pa inge kutu pa me akpayeye. Baibel el luti la metuorekla in luman God. (Genesis 1:26) Paenang oasr oiyamwomwo lasr meyen oasr oiya mwomwo puspus lunGod. Ke sie me pupulyuk, ya kom pulakin toasr a asorke kom liye met puspus elos pulakin keok? Kom fwinnunku a asor ke oiyen sesumwos inge, kom ku in liyena paye la oasr pa pulakin a nunak yok lun God kelos.

13 Sie ma su mwo emeet yurin metu pa ke ku lasr inakkalemye lungse. Oiya mwo lun God liyeyuk pa ka.Baibel el luti kut la “God el lung.” (1 Jon 4:8) Kut akka-lemye lungse meyen God el akkalemye pa lungse. Yaoiyen lungse el akkeye kom in aksafyela me keok a oiyasesumwos nukewa su kom liye fwin fwalu? Fwin oasrku lom in oru ma inge, ya kom fwa oru ma inge? Payekom fwa oru! Kom ku in lulalfongi la God el fwa aksaf-yela me keok a oiya sesumwos nukewa. Oasr mwolelapuspus su akkalemyeyuk ke kas in mutamwauk su oasrin sra ak akosr a aklimekosr ke buk se inge a ma inge tiamwemwe se mukena ku fwinsrak se su tia paye. Payela mwolela nukewa lun God fwa akpayeyuk! Tusruktu,

12, 13. (a) Efu ku oasr yurosr oiya mwomwo ke lungse? A fukalungse el sang kasru nu ke nunak lasr ke met puspus lun fwalu?(b) Efu ku kom lulalfongi mu God el fwa aksumwosyela na payema upa nukewa fwin fwalu?


fwin kom lungse in filiye lulalfongi lom nu ke mwole-la nukewa inge, kom enenu in eis etauk yok ke God suorala mwolela inge.

GOD EL LUNGSE KOM IN ETEL14 Kom fwin lungse sie met in ete kom, mea kom fwa

oru? Ya kom tia akkalemye nu sin met se inge inem? Yaoasr inen God? Alu puspus elos fwak mu in el pa“God” ku “Lord,” tusruktu ma inge tia akkalemye kee paye lal. Kas inge orekmakinyuk nu ke mwal muke-na, oapana nu ke mwal inge “togusra” ku “president.”

Baibel el luti kut la oasr mwal pus-pus lun God. Wekunang nu ke mainge pa “God” a “Leum.” Tusruktu,Baibel el luti pa la oasr e paye se lunGod: pa inge Jeova. Sam 83:18 el ak-kalemye: “Tu elos fwa ku in etu tuKom mukena, su em pangpang Jeo-va, kom el su Fulatlanu fwin fwalunufon.” Fwin wangin ke Baibel nu-tum e se inge, kom ku in liye Kutupa Me Akuteye saye ke sra 225-7 kebuk inge tu kom fwa ku in etu laefu ku ouinge. Paye la inen God sik-yak tausan puspus ke Baibel in palmeeta. Aok Jeova el lungse komin etu inel a orekmakin ma inge. Kema inge kut ku in fwak mu elorekmakin Baibel in sifwana akka-lemyel nu sum.

14. Su inen God, a efu ku kut enenu inorekmakin?

Kom fwin lungsesie met in etekom, ya kom tiaakkalemye emnu sel? God elakkalemye nusesr inel ke Baibel


15 God el sifwana sang inel su oasr kalme yok ka.Kalmen e se inge Jeova, pa God el ku in akpayeye ku-tena mwolela su el orala a el ku in akpayeye kutenaakwuk su oasr ke nunak lal.� Inen God wangin sie maoana, el ma sefwanna. E se inge ma nu sel mukena. Keinkanek nukewa, wangin ma ku in oana Jeova. Fukatu ouinge?

� Liye Kutu pa Me Akuteye in sra 225-7 ke kalmeye a ke inka-nek in fwakak ke oiyen inen God.

15. Mea kalmen e se inge Jeova?

Baibel el luti laJeova pa Met Orala ma nukewa

in kosrao a fwalu su kulang

16 Sam 83:18 el akkalemye kel Jeova ouinge: “Kommukena el su Fulatlanu.” (Sam 83:18) Ke inkanek sepa-na inge, Jeova el mukena akkalemyeyuk oana “God Kuliki Ku.” Fwakyuk 15:3 el fwak: “Yoklanu a me lut orek-ma lom, Jeova God, Ku liki Ku. Sumwosmwos a payeinkanek lom, kom Togusra ma patpat.” Mwal se inge“Ku liki Ku” el luti kut la Jeova el ku liki ma nukewa.Ku lal wangin ma oana; ma inge arlana yok. A mwal seinge “Togusra ma patpat” akesmakinye kut la wanginma oana Jeova ke siepa oiya. El mukena oasr pal nu-kewa. Sam 90:2 el akkalemye: “Kom God omeet me nutok ma patpat.” Ya kas inge tia akkeye kut in akkalemyeakfulat a sunak nu sel?

16, 17. Mea kut ku in lotela kel Jeova ke mwal puspus lal inge:(a) “Ku liki Ku”? (b) “Togusra ma patpat”? (c) “Met Orala ma nu-kewa”?

Lungse lun sie papamwo nu sin tuliknukewa natul el

akkalemye oapana kelungse yok su Papatumasr in kosrao el

pulakin sesr


17 Oayepa wangin kutena ma oana Jeova meyen elmukena pa Met Orala ma nukewa. Fwakyuk 4:11 el ak-kalemye: “Fwal nu sum, Jeova Leum lasr, a God lasr, tukom in eis mwolanu a kaksak a ku, tu kom orala manukewa, a ke lungse lom elos on, a orekla tari.” Ma nu-kewa kom ku in nunku ka—mutamwauk ke ma oreklalun lipufan su tia liyeyuk in kosrao nu ke itu puspussu liyeyuk in kosrao ke fong, ke fwokunsak su tuku kesaku, a ke ik puspus su oasr in mwea a infwal—ma ingenukewa oasr ke sripen Jeova pa Met Orala ma nukewa!

YA KOM KU IN FOTOTO NU SIN JEOVA?18 Met puspus ridi ke oiya mwomwo puspus lun Je-

ova, saap ma inge oru elos in pulakin nunak in alolokutu. Elos nunku mu God el arlana fulat paenang upanu selos in liyel a elos tia ku in fototo nu sel. A elosnunku pa mu God su arlana fulat el tia aksaokyelos.Tusruktu ya nunak inge sumwos? Baibel el luti kut latia ouinge. El fwak kel Jeova: “El tia loes liki kutenasesr.” (Orekma 17:27) Baibel el kaifwe kut: “Komwos inkalukyung nu yurin God, a el a fwa kalukot nu yuru-mwos.”—Jemes 4:8.

19 Fuka kom ku in fototo nu sin God? Ma se meet,kom enenu in kafweang in oru ma kom oru ingena—inlutlut ke God. Jisus el fwak: “A pa inge moul ma pat-pat, tu elos fwa ete kom God paye mukefwanna, a JisusKraist su kom supalma.” (Jon 17:3) Aok, Baibel el luti lain lutlut kel Jeova a kel Jisus kol nu ke “moul ma pat-pat”! In oana ke ma akkalemyeyuk tari, “God el lung.”

18. Efu ku met puspus elos pulakin mu elos tia ku in fototo nusin God, tusruktu mea Baibel el luti?19. (a) Kut ku in fototo fuka nu sin God, a ma lane fuka oasr ka?(b) Oiya mwo fuka lun God arlana akkeye kom?


(1 Jon 4:16) Oasr kutu pa oiya mwolana puspus lun Je-ova. Ke sie me pupulyuk, Baibel el akkalemye la Jeovael “sie God pakomuta a kulang, tia sa in mulat, a yok-lanu lungkulang a paye lal.” (Exodus 34:6) El “mwo,a lungse in nunak munas.” (Sam 86:5) God el mong-fusrasr. (2 Piter 3:9) El mukena oaru. (1 Korint 1:9) Kekom kafweang in ridi Baibel, kom ku in liye ke inkanekmwo su Jeova el akkalemye la oasr yurol oiya mwo-mwo puspus inge a kutu pa oiya mwomwo saye lal.

20 Paye la, kom tia ku in liye God meyen el sie ngunsu koflana in liyeyuk. (Jon 1:18; 4:24; 1 Timote 1:17) Inlutlut kel ke inkanek lun Baibel, kom ku in etel oanasie met in ngun na paye. Oana ma met sim lun sam elfwak, kom ku in “liye mwoiyen Jeova.” (Sam 27:4; Rom1:20) Ke kom lotela ma puspus kel Jeova, kom fwa kuin etel na paye a oasr sripe puspus lom in akkalemyelungse lom nu sel a in pulakin fototo lom nu sel.

21 Kom ku in eis etauk kalem ke sripe paenang Bai-bel el luti nu sesr in nunku kel Jeova oana Papa tumasr.(Mattu 6:9) Tia ke sripe inge mukena pa moul lasr tukusel me, a el lungse pa kut in engankin moul mwomwoemeet, oana kutena papa su oasr oiya mwomwo lal ellungse tulik puspus natul in engankin. (Sam 36:9) Bai-bel el oayepa luti kut la metu elos ku in kawuk lunGod. (Jemes 2:23) Nunku ka—kom ku in ekla sie metkawuk lun Met Orala kosrao a fwalu!

22 Ke kom lotela ma puspus ke Baibel, kom ku in ko-neak la oasr kutu met elos fwa kaifwe kom in tui liki

20-22. (a) Ke sripen kut kofla in liye God, ya ma inge tulokinku-ti in fototo nu sel? Akuteye. (b) Mea kutu met su kulang nu sumelos kaifwe kom in oru, tusruktu mea kom enenu in oru?


kain in lutlut inge. Saap elos ku in alolokin mu kom kuna in ekulla lulalfongi lom. Tusruktu, nik kom lela ku-tena met in kutongkomi liki orekma lom in orala sieakwuk nu ke oiya lun kawuk mwomwo su kom ku inengankin.

23 Aok, paye la oasr ma puspus su kom tia kalem kake mutamwauk. Oiyen inse pusisel eneneyuk nu ke in-kanek in suk kasru, tusruktu nikmet lela oiyen mwekina sangeng in kutongkomi. Jisus el fwak la mwo in ak-kalemye inse pusisel, oana sie tulik srisrik. (Mattu 18:2-4) A oana ke ma kut etu tari, tulik srisrik elos lungsein siyuk ma puspus. God el lungse kom in eis me toppuspus. Baibel el kaksakin met nukewa su arlana lung-se in eis etauk paye ke God. Elos loang mwo nu kema Simusla in liye la ma elos lotela inge pa ma paye.—Orekma 17:11.

24 Inkanek mwo emeet in lutlut kel Jeova pa in tuni alutlutkin Baibel. Ma inge tia oana sie nu ke kutena buk.Ke inkanek fuka? Sapta se toku fwa akuteye me lutlutinge.

23, 24. (a) Efu ku kom enenu in tafwela in siyuk kusensiyukpuspus ke ma kom lotela? (b) Mea sifwen me lutlut toku?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ God el karungin kom a nunku keim oana sie

met.—1 Piter 5:7.ˇ E paye lun God pa Jeova.—Sam 83:18.ˇ Jeova el suli kom in fototo nu sel.—Jemes 4:8.ˇ Jeova el akkalemye lungse, kulang, a pakoten.

—Exodus 34:6; 1 Jon 4:8, 16.


YA KOM ku in esam la sie pal a kom eis sie me sang mwo-mwo sin sie met kawuk saok lom? Saap inpal se ke kom eisme sang inge kom arlana insemwomwokin a el me akkeyeyok pa nu sum. Paye la, sie me sang el akkalemye ma mwoke met se su sot ma inge, la el aksaokye oiyen kawuk lomnu sel. Wangin alolo ka la kom akkalemye kulo lom nu keme sang lun met kawuk lom inge su nunku yok keim.

2 Baibel el sie me sang tuku sin God, sie me sang su kutarlana insemwomwo ka. Buk mwomwo se inge el akkalem-ye ke ma puspus su kut tia ku in lotela ke inkanek saye. Kesie me pupulyuk, el akkalemye nu sesr ke el orala itu pus-pus in kosrao, a fwalu, a ke mokul a mutan se meet. OasrinBaibel akwukmwosuku inkasrekut inkutanglamaupapuspus a in nunku yok ke ma puspus lun moul. El akute-ye ke inkanek mwo su God el fwa orekmakin in akpayeyeakwuk lal a in orala oiya mwomwo puspus nu fwin fwalu.Paye Baibel el sie me sang su arlana mwo!

1, 2. Ke inkanek puspus fuka Baibel el sie me sang arlana mwo sutuku sin God?

SAPTA LUO

Baibel—Sie Buk Su Tuku Sin God

Ke inkanek puspus fuka Baibel el tia oanasie nu ke kutena buk?

Fuka Baibel el ku in kasre kom in mutengke ma upa puspus lom sifwana?

Efu ku kom ku in lulalfongi ke kas palunukewa su simusyukla in Baibel?

3 Baibel el ouyepa sie me sang su ku in akkeye inse,meyen oasr ma puspus el akkalemye ke sie Met Sang, suJeova God. Orekma lal in ase buk inge el sie me akpayeyenu ka la el lungse kut in arlana etel. Aok, Baibel el ku inkasre kom in fototo nu sin Jeova.

4 Fwin oasr Baibel nutum, kom oapana met puspus suoasr Baibel natu. Baibel el orekla ke kas 2,300 kutu a kema inge oasr percent 90 ke pisen met nukewa fwin fwaluelos ku in eis ma inge. Kais sie wik, pus liki sie million Bai-bel kitakatla nu sin metu. Billion puspus ke pisen Baibelorekla tari. Paye la, wangin kutena buk saye su oana Bai-bel.

5 Sayen ma inge, Baibel el simusyukla ke kasru lunku lun God. (2 Timote 3:16) Ke inkanek fuka? Baibel el

3. Ke sripen Jeova God el ase Baibel nu sesr paenang ma inge kuin akkalemye ke oiya fuka lal? A efu ku ma inge sie me akkeye yoknu sesr?4. Mea akenganye kom ke orekma in kitalik Baibel?5. Ke inkanek fuka Baibel el simusyukla ke kasru lun ku lun God?

Leng lun Baibel inge “New World Translation of theHoly Scriptures” el orekla nu ke kain kas puspus

21

akkalemye la met elos kaskas sin God me ke kasru lun kulal. (2 Piter 1:21) In pupulyukkin ma inge: Saap oasr siemet business el siyuk sin met sim lal in orala sie leta. Keleta se inge oasr nunak a masap lal ka. Ke ma inge, leta seinge el ma lal, tia ma lun met sim sa. Ke inkanek sepanainge, oasr in Baibel kas lun God, tia kas lun met su simus-la ma inge. Ke ma inge, Baibel nufon el “kas lun God” napaye.—1 Tessalonika 2:13.

OASR INSESE KA A ARLANA SUMWOS6 Baibel el simusyukla ke lusen pal loeloes su pus liki

yea 1,600. Met simpuspus lun ma inge elos moul ke lusenpal tia oana sie a elos tuku ke kain in inkanek puspus lunmoul. Kutu selos met imae, met patur, a met liaung ko-sro. Kutu selos elos met palu, met nununku, a togusra.Met sim lun Gospel su pangpang Luk el sie doctor. Fwin-ne met sim puspus inge lun Baibel elos tuku ke kain inoiya puspus lun moul, me sramsram nukewa lun Baibelel oana sie tia ekyek a fwal nu sin sie sin sie ke muta-mwauk nu ke safla.�

7 Buk se meet lun Baibel el akkalemye nu sesr ke mu-tamweyen ma upa puspus lun metu. Buk safla se ka elakkalemye la fwalu nufon fwa ekla sie paredais, ku imaekato. Me sramsram ku koanon Baibel nukewa el sram-sramkin ke tausen puspus yea lun me sramsram matu ake kutena inkanek in akkalemye ke me akpayeye nu keakwuk lun God. Sie me akkeye inse pa inge meyen me

� Fwinne kutu sin met elos fwak mu kutu ma simusla in Baibel ellain kutu pa ma simla ka, tusruktu kain in kas in lain inge wangin meakpayeye ka. Srike liye sapta 7 ke buk se inge Baibel—Kas lun God kuKas lun Met? ke kas English orekla sin met Lo Lun Jeova.

6, 7. Efu ku arlana kalem la me sramsram nukewa lun Baibel elfwal nu sin sie sin sie?


sramsram nukewa in Baibel fwal nu sin sie sin sie, aok painge ma kut ku in tupan ke sie buk su tuku sin God.

8 Baibel el sumwos fwin srikeyuk nu ke science. Oasretauk mwo ka meyen el akuteye ma puspus meet liki mainge sikyak in akpayeyuk. Ke sie me pupulyuk, oasr in buklun Livitikus masap puspus nu sin met Israel in pal meetake akwuk in karungin mano in tia eis mas koluk a ke oi-yen nasnas a ke pal sepana inge mutanfwal nukewa suraunelosla wangin etauk lalos nu ke akwuk puspus inge.Ke pal se metu soenna arla etu ke aten fwalu la fuka, Bai-bel el fwakak tari ke fwalu la el raun. (Isaia 40:22) Arlanasumwos a paye ma Baibel el fwakak ke fwalu la el “tia srip-sripyak ke kutena ma.” (Job 26:7, NW) Paye la, Baibel eltia sie buk lun science. Tusruktu, fwin oasr ma Baibel elakkalemye ke ma puspus su fwal nu ke science, el arlanasumwos. Ya tia pa inge ma kut ku in fwinsrak nu ka fwinoasr sie buk su tuku sin God?

9 Arlana sumwos pa a fwal ma Baibel el akkalemye keme sramsram matu nu ke ma sikyak fwin fwalu. Me sram-sram lun ma inge mwo a sumwos. Oasr inen met puspussimla ka a simla pa takinyen inen met in sou lalos ka.�Tia oana sie nu ke ma met elos oru ke sramsram matupuspus lun fwalu, ke sripen elos tia ku in akkalemye kepal se mutanfwal selos kuf ke meun. Tusruktu met simnukewa lun Baibel elos oaru a paye, fwinne ke ma tafong-la lalos sifwana a ma koluk lun met in mutanfwal lalos

� Ke sie me pupulyuk, srike liye takinyen inen met in sou lal Jisussu akkalemyeyuk in Luk 3:23-38.

8. Sang me pupulyuk nu ka la Baibel el arlana sumwos a fwal nuke science.9. (a) Ke inkanek puspus fuka Baibel el akkalemye la sumwos afwal me sramsram su oasr ka? (b) Mea oiyen oaru lun met sim pus-pus lun Baibel el akkalemye nu sum ke Baibel?

Baibel—Sie Buk Su Tuku Sin God 23

sifwana elos simusla pa ma inge. Ke sie me pupulyuk, inbuk lun Baibel inge su pangpang Oekyuk, met sim ingeMoses el akkalemye ma tafongla upa lal su paenang el eisme kai upa ka. (Oekyuk 20:2-12) Kain in oiya paye nu keoaru inge tia ku in liyeyuk ke ma simusla saye nu ke mesramsram matu lun metu tusruktu oiya inge ku in kone-yukyak in Baibel meyen ma inge oasr ke sie buk su tukusin God.

Isaia met sim lunBaibel el palye tarike musalla lun anBabulon

SIE BUK MWOMWO SU AKKALEMYEAKWUK LALMETMET KA

10 Meyen Baibel el tuku ke ngun lun God, ma inge “oasrsripe in luti, in kai, a in aksumwosye.” (2 Timote 3:16)Aok, Baibel el sie buk mwomwo a oasr me kasru mwo-mwo ka. El akkalemye etauk a lalmetmet mwomwo nu keoiyen metu. Tia sie me lut pa inge, meyen Met Orala mainge, pa Jeova God, el Met Orala ma nukewa! El etu nunaka pulakin lasr yok liki ma kut etu kasr. Sayen ma inge, Je-ova el etu ma kut enenu in akenganye kut. El etu pa keinkanek su kut enenu in fwasr liki.

11 Nunku ke me sramsram lun Jisus su pangpang MeSramsram Fwin Eol, su simusyukla in Mattu sapta 5 nuke 7. Ke me luti mwolana inge, Jisus el sramsramkin sifwepuspus, wekunang inkanek se su ku in akkalemye ku inkoneak me insemwomwo paye, fuka in aksumwosye maupa inmasrlon met luo, fuka in pre, a fuka in sruokye nu-nak sumwos nu ke ma puspus lun fwalu. Me luti nukewalun Jisus inge srakna ku a fwal nu ke pal inge in oana kepal se su el kaskaskin ma inge in pal meeta.

12 Kutu akwuk nu ke masap lun Baibel el sramsramkinke oiyen moul in sou, oiya nu ke orekma, a in oru oiyenfototo mwomwo nu sin met puspus. Akwuk ke masap lunBaibel el fwal nu sin met nukewa, a kas in kai lun ma ingeyok sripe pal nukewa. Lalmetmet su oasr in Baibel el akka-lemye ke kas fototo lun met palu Isaia: “Nga Jeova Godlom, su luti nu sum ma kom fwa insemwomwo ka.”—Isa-ia 48:17.

10. Efu ku tia me lut se fwin Baibel el sie buk su oasr me kasrumwomwo ka?11, 12. (a) Me luti puspus fuka Jisus el akuteye ke Me Sramsramlal Fwin Eolu? (b) Mea kutu pa ma mwomwo akuteyuki in Baibel,a efu ku kas in kasru su oasr ka fwal pal nukewa?


SIE BUK IN KAS PALU13 Oasr in Baibel kas palu puspus, pus sin kas palu inge

akpayeyuk tari. Nunku ke sie me pupulyuk. Ke inkaneklun met palu Isaia, su moul in century ak oalkosr B.C.E.,Jeova el palye la siti lun Babulon fwa kunausyukla. (Isaia13:19; 14:22, 23) Kas palu el akkalemye ke ma puspus fwasikyak su sang kasru nu sin met lokwalok in sruokye sitise inge. Met meun su fwa sruokye siti se inge elos fwa ak-paoyela infwal Babulon a utyuk a fwasr in siti ke wanginmeun fwa orek. Sayen ma inge, kas palu lal Isaia el akka-lemye pa ke inen togusra se su fwa sruokye an Babulon, atogusra se inge pa Sairus.—Isaia 44:27–45:2.

14 Tokin yea 200 kutu, ke fong in October 5/6,539 B.C.E., oasr sie un met meun elos tukeni muta apku-run nu in an Babulon. Su met kol lalos? Sie togusra lun anPersia su pangpang Sairus. Arlana kalem la ke pal se inge

13. Ma puspus fuka Jeova el akkalemye nu sin met palu Isaia in si-musla ke an Babulon?14, 15. Oiye puspus ke kas palu lal Isaia ke an Babulon akpayeyukfuka?


kas palu mwo a sakuruk ka fwa akpayeyuk. Tusruktu yamet meun lal Sairus elos ku in sruokye an Babulon fwin-ne wangin meun orek, oana ma palyeyuk tari?

15 Met Babulon elos oru sie kufwa ke fong sa a elos nun-ku mu oasr misla pal nukewa ke sripen oasr mutunpotfulat a fukoko ke siti lalos. Ke pal se inge, Sairus el orutu kof ke infwal inge su suror raunela siti se inge in su-rorla nu ke an saye. Tia pat kof ka mwesla paola in oralapal mwomwo nu sin met meun lal in fwasr sasla ke in-fwal soko inge su paola a utyuk nu ke mutunpot lun sitisa. Tusruktu fuka met meun lal Sairus elos in ku in fwasralukela mutunpot lun Babulon? Ke kutu sripe, ke fong samutonoa lun siti se inge ikakla a mwulkinyukla in kauli!

16 Oasr kas in palu ke an Babulon su palyeyuk tari: “A afwa tia sifwil nien muta, a wangin met fwa muta we likifwil nu ke fwil. A met Arebia fwa tia tulokinye loom nuk-nuk selos we, a met seperd fwa tia oru u lalos in on we.”(Isaia 13:20) Kas palu inge el tia akkalemye mukena ke

16. (a) Mea Isaia el palye ke saflaiyen an Babulon? (b) Kas palu lalIsaia ke kunanela lun an Babulon akpayeyuk fuka?

Ma musalla puspus in an Babulon


kunanela lun siti se inge. El akkalemye pa la an Babulonfwa musalla ma patpat a metu tia sifwil muta we. Kom kuin liye ke me akpayeyen kas palu inge. An Babulon in palmeeta su ke pal inge wanginla met muta we—oasr ke mael50 leyen epang in an Baghdad, Iraq—el sie me akpayeye lama Jeova el fwak ke inkanek lal Isaia akpayeyuk: “Nga fwaimom [el] ke me imom lun kunausten.”—Isaia 14:22, 23.�

17 Ya tia sie me akkeye lulalfongi lasr in etu la Bai-bel el sie buk ke kas palu su kut ku in fwinsrak ka? Aok,fwin Jeova el akpayeye mwulela nukewa lal in pal meeta,oasr sripe mwomwo lasr in lulalfongi la el fwa akpaye-ye pa mwulela lal ke sie paredais fwin fwalu. (Oekyuk 23:19) Paye, oasr “fwinsrak lasr nu ke moul ma patpat, suGod, su koflanu kikiap, el mwulela tari ka meet liki palo-meeta.”—Taitus 1:2.�

“KAS LUN GOD EL MOUL”18 In fwal nu ke ma kut akuteye tari ke sapta se inge, ar-

lana kalem la Baibel el sie buk mwomwo na paye. Oayepa,saokiyen ma inge el yok liki me sramsram mwomwo su

� Ke Kutu pa Me Akuteye ke kas palu puspus in Baibel, srike liye sra27-9 ke buk srisrik inge su sifwe ka fwa Sie Buk nu sin Met Nukewa, kekas English, orekla sin Met Lo Lun Jeova.� Kunanela lun an Babulon el sie me pupulyuk ke kas palu in Bai-

bel su akpayeyuk tari. Kutu pa kas palu saye su akpayeyuk tari pa kekunanela lun an Tair a an Nineve. (Ezikiel 26:1-5; Zefenaia 2:13-15)Kas palu lal Daniel el akkalemye pa ke mutanfwal ku puspus su orukolyuk lalos tokin kolyuk lun an Babulon. Mutanfwal inge pa an MedoPersia a an Greece. (Daniel 8:5-7, 20-22) Srike liye Kutu pa Me Akute-ye su oasr in sra 230-1, su akkalemye ke kas palu puspus ke Messaiasu akpayeyuk kel Jisus Kraist.

17. Fuka me akpayeyen kas palu lun Baibel el me akkeye lulalfo-ngi?18. Kain in kas mwomwo fuka met sap Poul el simusla ke “kas lunGod”?


fwal nu sin sie sin sie, ke ma paye ka su fwal nu ke akwuklun science a me sramsram sumwos lun fwalu, ke kas lal-metmet su sang me kasru, a kas palu mwomwo. Met sapPoul el simusla: “Tu kas lun God moul a ku a kosra likikutlas su oasr luo muta, . . . a sa in akilen nunak a papulun inse.”—Hibru 4:12.

19 In ridi “kas” lun God, su oasr in Baibel ku in ekullamoul lasr. Ma inge ku in kasre kut in tuni yok ke moul lasrsifwana. Kut ku in fwak mu kut lungse God, tusruktu keoiya su kut akkalemye nu ke ma Baibel el luti ku in akka-lemye nunak paye lasr, a ma puspus su oan ke insiesr.

20 Baibel el sie buk su tuku na paye sin God. Paenangkut enenu in ridi, lutlutkin, a in lungse orekmakin bukse inge. Akkalemye kulo lom nu ke me sang inge su tukusin God ke kom tafwela in tuni ku lutlutkin koanon mainge. Ke kom oru ma inge, kom ku in eis kalem ku etaukmwomwo ke akwuk lun God nu sin metu. Ke sapta tokukalmeyen akwuk inge a fuka ma inge akpayeyuk fwa aku-teyuki.

19, 20. (a) Fuka Baibel el ku in kasre kom in tuni moul lom si-fwana? (b) Fuka kom ku in akkalemye kulo lom nu ke me sangmwomwo lun God, ke Baibel?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Baibel el tuku sin God a ke ma inge el

sumwos a ku in sang kasru pal nukewa.—2 Timote 3:16.

ˇ Me lutlut su oasr ke Kas lun God el mwoin orekmakinyuk nu ke moul lasr len nuke-wa.—Isaia 48:17.

ˇ Mwulela nukewa lun God su oasr in Baibelel ku in akpayeyuk na paye.—Oekyuk 23:19.


AKWUK lun God ke fwalu arlana mwo. Jeova el lung-se fwalu in nenela ke met puspus su insemwomwo aoasr mano fukoko. Baibel el fwak la “God el eokoalasie imae . . . in Eden” a “el akkapyeak . . . sak nukewasu mwo in liye a mwo in mongo.” Tokin Jeova el ora-la mokul a mutan se meet, Adam a If, el fulelosi kean kato inge a el fwak nu selos: “Komwos in kapek ayokelik a nekla fwalu, a kutangla.” (Genesis 1:28; 2:8, 9, 15) Aok akwuk lun God nu sin metu pa elos inoswela tulik puspus, in akyokye imae kato sa in neklafwalu nufon, a in liaung kosro nukewa.

2 Ya kom nunku mu akwuk lun Jeova God nu sinmetu in moul ke sie paredais fwin fwalu e fwa akpaye-yuk? God el fwak: “Nga kaskas tari, . . . Nga fwa ouyepaoru.” (Isaia 46:9-11; 55:11) Aok, Jeova el fwa akpayeyeakwuk nukewa lal! El fwak la “el tia orala [fwalu] yenmesis” a “el lumala tu met in muta we.” (Isaia 45:18)

1. Mea akwuk lun God ke fwalu?2. (a) Kut etu fuka la akwuk lun God ke fwalu fwa akpayeyuk?(b) Mea Baibel el fwakak ke moul ma patpat lun metu?

SAPTA TOLU

Mea Akwuk lun Godke Fwalu?

Mea akwuk lun God nu sin metu?Fuka God el lainyuk?

Oiye mwomwo fuka ke moul lun met fwinfwalu fwa sikyak ke pal fwasru?

Kain in met fuka God el lungse in muta fwin fwalu? Aputaka God el lungselos in muta fwin fwalu? Baibel elsang me top: “Met sumwosmwos elos fwa usru fwalu, amuta we ma patpat.”—Sam 37:29; Fwakyuk 21:3, 4.

3 Kalem la ma inge soenna sikyak. Met puspus kepal inge elos sun mas a mise; elos anwuk a uniye siesin sie. Oasr ma sikyak su tia mwo. Tusruktu, paye latia akwuk lun God in oasr ma koluk puspus fwin fwa-lu oana ma kut ku in liye ke pal inge! Mea sikyak? Efuku akwuk lun God soenna akpayeyuk? Wangin kute-na buk su simusyukla sin metu ku in akkalemye nusesr ke mutaweyen ma upa inge in kosrao.

MUTAWEYEN SIE MET LOKWALOK4 Buk se meet lun Baibel el fwakak ke sie met lain

lun God su sikyak in imae Eden. El akkalemyel oanasoko “serpent” tusruktu met lokwalok se inge el tiasoko kosro ku serpent mukena. Buk safla lun Baibel elakkalemyel oana “el su pangpang Devil a Setan, su ki-apela fwalu nufon.” El pangonyuk pa “serpent matu.”(Genesis 3:1; Fwakyuk 12:9) Lipufan ku se inge, ku maorekla in ngun se inge su tia ku in liyeyuk, el orekma-kin serpent soko in sramsram nu sel If. El lumala mupusral pa tuku liki serpent sokoa. Wangin alolo ka lama orekla in ngun se inge el oasr we ke pal se God elakola fwalu nu sin metu.—Job 38:4, 7.

5 Tusruktu, ke sripen ma orekla nukewa lun Godelos sumwosmwos, paenang su orala “Devil,” “Setan”

3. Ma upa puspus fuka oasr fwin fwalu in pal inge, a kusensiyukpuspus fuka sikyak?4, 5. (a) Su na paye sramsram nu sel If ke inkanek lun serpentsoko a? (b) Fuka sie met mwo a sumwos el ku in ekla sie met pu-srapasr?

Mea Akwuk lun God ke Fwalu? 31

se inge? In kalem nu sesr, sie tulik nutin God inge suorekla in ngun el sifwana oralla in ekla Devil. Fuka mainge ku in sikyak? Aok, ke pal inge sie met mwo a oarusaap el ku in ekla sie met pusrapasr. Fuka sikyak lunma inge? Saap sie met el lela sie kain in kena koluk inilyak nu ke nunak lal a nu insiel. El fwin nunku palnukewa ke ma inge, kena koluk se inge ku in ekla arla-na fukoko. Tok, saap el ku in akpayeye kena koluk sesu el muta nunku ka inge.—Jemes 1:13-15.

6 Pa inge ma sikyak nu sel Setan su Devil. Arlanakalem la el long ke God el fwak nu sel Adam a If inorek tulik a nekla fwalu nufon ke tulik natulos. (Gen-esis 1:27, 28) Kalem la Setan el nunku ouinge, ‘Aok,met inge nukewa ku in alu nu sik liki na in alu nu sinGod!’ Paenang oasr kena koluk su akkeye nunak a in-siel. Ke saflaiye, el oru orekma koluk in kiapella If keel fwakak nu sel ma kikiap puspus ke God. (Genesis3:1-5) Ke ma inge el ekla sie “Devil,” kalmekin “MetKaskas Kikiap.” Ke pal sepana inge, el ekla “Setan,” sukalmekin “Met Lokwalok ku Met Lain.”

7 Ke inkanek lun kas kikiap a kutasrik, Setan su De-vil el moklel Adam a If in seakos God. (Genesis 2:17;3:6) Fwokin ma inge, ke saflaiye elos mise, oana maGod el fwak nu selos fwin elos seakos. (Genesis 3:17-19) Ke sripen Adam el ekla met sesumwos ke pal se eloru ma koluk, paenang tulik natul nukewa elos usruima koluk kel. (Rom 5:12) Ma sikyak inge ku in pupul-yukkinyuk nu ke sie pan su orekmakinyuk nu ke memanman bred. Fwin pan sa oasr an lopeni ka, mea ku

6. Fuka sie sin lipufan ku nutin God el ekla Setan su Devil?7. (a) Efu ku Adam a If elos mise? (b) Efu ku tulik nukewa natulAdam elos kapak matou a mise?


in sikyak nu ke kais sie bred su orekla ke pan lopeni seinge? Kais sie bred ku in oasr lopeni se ka, ku tia fwel.Ke inkanek ouinge, kais sie met el ku in usrui pa siema su tia sumwos a oasr “lopeni” ku usrui moul sesu-mwos su tuku kel Adam. Paenang met nukewa kapakmatou a mise.—Rom 3:23.

8 Ke Setan el kaifwel Adam a If elos in oru ma ko-luk lain God, paye la el pa kol orekma in lain sa. Ellungse lain inkanek lun Jeova in kol. Ke kas in pupul-yuk, Setan el fwak: ‘God el sie met kol koluk. El kaskasma kikiap a sruokye ma mwo puspus nu sin met sumuta ye koko lal. Metu elos tia enenu God in kololos.Elos ku in oru sulela lalos sifwana ke ma mwo a ke makoluk. A fwa mwo nu selos ye kolyuk luk liki na ye kol-yuk lun God.’ Mea God el fwa oru ke kas in akkolukku lain inge? Kutu metu elos nunku mu mwo fwin eluniye met lain nukewa inge. Tusruktu ya ma inge kuin sang me top nu ke kas in akkoluk ku lain lal Setan?Ya ma inge sang me akpayeye nu ka la sumwos inka-nek in kol lun God?

9 Jeova el lungse nununku sumwos paenang el tiasa in uniye met ma lain inge. El sulela in sang pal loesin sang me top nu ke kas in lain lal Setan ke inkanekmwo a in akpayeye la Devil el kikiap. Paenang God ellela nu sin metu in sifwana kololos ke lusen pal loe-loes ye koko lun Setan. Efu ku Jeova el oru ouinge aefu ku el lela ke pal loeloes meet liki el fwa aksumwos-ye kas in lain yok inge su fwa akuteyuki ke Sapta 11ke buk inge. Fwinne ouinge, arlana mwo in nunku kema inge: Ya sumwos Adam a If in lulalfongi Setan, su

8, 9. (a) Kain in kas in lain fuka Setan el oru? (b) Efu ku God eltia sa in uniye met lain nukewa inge?


wangin kutena ma mwo el oru nu selos? Ya sumwoselos in nunku mu Jeova, su sang ma mwo nukewa suoasr yurolos, el ku in kikiap nu selos? Mea kom e orufwin kom oasr we?

Fuka Setan el ku in sang nu sinJisus togusrai nukewa lun fwalu fwin

ma nukewa inge tia ma lal?


10 Arlana mwo in muta nunku ke kusensiyukpuspus inge meyen kais sie sesr ku in sun kain in ku-sensiyuk puspus inge ke pal inge. Aok, oasr pal mwolom in sang kasru nu ke kolyuk lun Jeova in sangme top ke kas in lain lal Setan. Kom ku in eis Jeovaoana sie Met Kol a in sang me kasru in akkalemye laSetan el sie met kikiap. (Sam 73:28; Soakas 27:11) Sieme asor, meyen oasr met ekasr na inmasrlon billionpuspus sin met fwin fwalu elos sulela in oru ouinge.Ma inge paenang in oasr sie kusensiyuk su arlana yoksripe, Ya Baibel el luti na paye la Setan el kol fwal seinge?

SU KOL NA PAYE FWALU?11 Jisus el tia alolo ka la Setan pa kol fwal se inge.

Ke kutu inkanek in mwenmwen, sie pal Setan el akka-lemye nu sel Jisus “togusrai nukewa fwalu, a mwolanalalos.” Setan el mwolela ka nu sel Jisus: “Nga fwa sotma inge nukewa nu sum, kom fwin putati a alu nusik.” (Mattu 4:8, 9; Luk 4:5, 6) Nunku ke ma inge. Yaorekma se inge in akkalemye ma puspus lun fwalu lael sie me sruf nu sin Jisus fwin Setan el tia leum lun to-gusrai nukewa inge? Jisus el tia lafwekin la gufermentnukewa lun fwalu ma lun Setan. Paye, Jisus el fwa la-fwekin ma inge fwin guferment nukewa inge wanginye ku lal Setan.

12 Paye la, Jeova pa God Fulatlanu, Met Orala kosraoa fwal mwolana se inge. (Fwakyuk 4:11) Tusruktu,

10. Kom ku in sang kasru fuka nu ke kolyuk lun Jeova in sangme top nu ke kas in lain lun Setan?11, 12. (a) Fuka me sruf nu sin Jisus akkalemye la Setan pa leumlun fwal se inge? (b) Mea pa saye su akkalemye la Setan pa leumlun fwal se inge?


Baibel el tia fwak la Jeova ku Jisus Kraist elos pa leumlun fwal se inge. Ke ma paye, Jisus el sramsramkin napaye kel Setan la el pa “leum lun fwal se inge.” (Jon12:31; 14:30; 16:11) Baibel el akkalemyel Setan su De-vil oana “god lun fwal se inge.” (2 Korint 4:3, 4) Infwal nu ke met lain inge, ku Setan, met sap Jon el si-musla: “Fwalu nufon on in ku lun met koluk se.”—1 Jon 5:19, NW.

KE INKANEK FUKA FWAL LALSETAN FWA WANGINLA

13 Ke kais sie yea somla, fwalu el ekla me sen-sen yok. El tingtingi ke akwuk lun met meun puspus,akwuk sesumwos lun met puspus ke politic, met kollun alu puspus su tia akkalemye oiya mwo, a kain inmet koluk nukewa. Fwalu nufon tia ku in aksumwos-yeyukla. Baibel el akkalemye la apkuran nu ke pal suGod el fwa akwanginyela fwal koluk se inge ke pal inmeun lal ke Armagedun. Pa inge inkanek su fwa oralasie fwal sumwosmwos a sasu.—Fwakyuk 16:14-16.

14 Jeova God el sulella Jisus Kraist el an ekla sie metKol ke Togusrai Lal in kosrao, ku guferment lal. In palmeeta, Baibel el palye: “Tu isusla sie tulik nu sesr, etu-ku nu sesr sie mwen: a guferment a fwa on fwinpisel:a el a fwa pangpang . . . Fwisrak in Misla. Wangin saf-laiyen yokelik lun guferment lal a misla.” (Isaia 9:6, 7)In sramsramkin ke guferment se inge, Jisus el luti mettuma lutlut lal in pre ka: “Togusrai lom in tuku. Malungse lom in orek, oana in kosrao, ouinge fwin fwa-

13. Efu ku oasr me enenu nu ke sie fwal sasu?14. Su God el sulela in met kol ke Togusrai lal, a fuka kas palu elfwakak ke ma inge?


lu.” (Mattu 6:10) In oana ma kut fwa liye tok ke buk seinge, Togusrai lun God el apkuran in kunausla gufer-ment nukewa lun fwal se inge, a el sifwana fwa aollama inge nukewa. (Daniel 2:44) Tokin ma inge Togu-srai lun God fwa orala sie paredais fwin fwalu.

SIE FWAL SASU APKURAN ME!15 Baibel el mwolela nu sesr: “Oana mwuleung lal

[God], kut sano kosrao sasu a fwal sasu, yen sumwos-mwos on we.” (2 Piter 3:13; Isaia 65:17) Kutu palke Baibel el sramsramkin “fwalu,” el kalmekin nu kemetu su muta fwin fwalu. (Genesis 11:1) “Fwalu sasu”sumwosmwos inge el kalmekin nu ke un met puspussu eis me insemwomwo lun God.

16 Jisus el mwolela ka la ke fwal sasu su fwa tuku,met nukewa su God el insemwomwo ka fwa eis mesang lun “moul ma patpat.” (Mark 10:30) Nunak mu-nas ikasla Baibel nutum an nu ke Jon 3:16 a 17:3, aridi la mea Jisus el fwak su kut enenu in oru in eismoul ma patpat. Ingena lela kut in tuni me insemwo-mwo puspus su tuku ke Baibel su fwa engankinyuksin met nukewa su fwal nu ke me sang mwolana sutuku sin God ke Paredais fwin fwalu su apkuran intuku.

17 Ma koluk, meun, akmas, a orekma sulallel fwa wa-nginla. “Met koluk fwa wanginla . . . A met fwokpapelos fwa usru fwalu, a fwa sifwana akenganyelos inmisla puspus.” (Sam 37:10, 11) Misla fwa orek meyen

15. Mea kalmen “fwalu sasu”?16. Mea me sang su arlana saok su tuku sin God nu selos su elinsemwomwo ka, a mea kut enenu in oru in eis ma inge?17, 18. Fuka kut ku in lulalfongi la e fwa oasr misla a moul mwo-mwo wangin me sensen fwin fwalu nufon?


‘God el aksafyela meun nu ke saflaiyen fwalu.’ (Sam46:9; Isaia 2:4) Tok “met sumwosmwos elos fwa kap-kapek, a misla lulap nu ke pal se malem wanginla”—akalmen ma inge pa on nu tok ma patpat!—Sam 72:7.

18 Met nukewa su alu nu sin Jeova elos fwa moul inmisla a wangin me sensen. In pal lun Baibel, ke met Is-rael elos akos God, elos moul in misla. (Livitikus 25:18, 19) Sie me insemwomwo yok in engankin pa mis-la su fwa oapana ke Paredais!—Isaia 32:18; Maika 4:4.

19 E fwa wanginla sral. “A fwa pus korn fwin fwalufwin mangon eola,” met sim lun sam el on kin. (Sam72:16) Jeova God el fwa akinsemwomwoye met su-mwosmwos lal, a “fwalu isus fwako lal.”—Sam 67:6.

20 Fwalu nufon fwa ekla sie paredais. E fwa musai-yukla loom sasu a kato puspus a oasr imae fwin anuku fwalu su kunausyukla meet sin met sesumwos amet koluk. (Isaia 65:21-24; Fwakyuk 11:18) Ke palufwafwala na, oasr kutu an fwin fwalu su akkatoyeyuk-la tari fwa akyokyeyukelik nu fwin fwalu nufon inekla sie an kato a oasr fwako puspus ka oana imaelun Eden. A God el fwa ‘oalngelik paul a akkupye malungse lun ma nukewa su moul pal nukewa.’—Sam145:16.

21 Oasr misla in masrlon met a kosro. Kosro lemnaka kosro mana elos tukeni mongo. Fwinne tulik srisri-ku el tia enenu in sangeng ke kosro su arlana sensenku lemnak ke pal inge.—Isaia 11:6-9; 65:25.

19. Kut ku in etu fuka la e fwa oasr kain in mongo puspus ke fwalsasu lun God?20. Efu ku kut ku in lulalfongi na paye la fwalu nufon fwa eklasie paradais?21. Mea akkalemye la e fwa oasr misla inmasrlon met a kosro?


22 Wanginla mas. Oana met Kol ke Togusrai lun Godin kosrao, Jisus el fwa oru kutena kain in me akkeye keinkanek yok liki ke pal se ma el oasr fwin fwalu. (Mat-tu 9:35; Mark 1:40-42; Jon 5:5-9) “A met su muta wefwa tia fwak: ‘Nga mas.’”—Isaia 33:24; 35:5, 6.

23 Met mise su kut lungse fwa sifwil moulyak ke fwin-srak lun tia sifwilpa mise. Nu sin met nukewa su motulin mise su oasr ke me esmakin lun God fwa sifwilmoulyak nu ke moul. Ke ma paye, “a fwa oasr si-fwil moulyak nu sin met sumwos a met sesumwos.”—Orekma 24:15; Jon 5:28, 29.

24 Fuka mwolana lun pal fwasru su akoeyukla nusin met nukewa su sulela in eis etauk ke Met Orekut-la, Jeova God, a in kulansupal! Paredais fwin fwalu suapkuran in tuku pa Jisus el sramsramkin ke el mwole-la nu sin met koluk se su mise siskel: “Kom fwa mutayuruk in Paredais.” (Luk 23:43) Arlana yok sripe kut inlutlut yok kel Jisus Kraist, ke inkanek lal su me inse-mwomwo puspus inge fwa ku in akpayeyuk.

22. Mea fwa sikyak nu ke mas?23. Efu ku sifwil moulyak el me insemwomwo nu sesr?24. Mea pulakin lom ke moul in Paredais fwin fwalu?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Akwuk lun God in orala fwalu nu ke sie pa-

redais fwa akpayeyuk.—Isaia 45:18; 55:11.ˇ Setan pa kol ingena fwalu.—Jon 12:31;

1 Jon 5:19.ˇ Ke akwuk sasu ku fwal sasu su apkuran in

tuku, God el fwa sang me insemwomwopuspus nu sin metu.—Sam 37:10, 11, 29.


OASR met pengpeng puspus fwin fwalu. Kutu seloseteyuk na paye in an selos, siti selos, ku mutan-fwal selos. Met puspus saye elos eteyuk a pengpengfwin fwalu nufon. Tusruktu, in oasr eteak mukena keen met pengpeng tia kalme pa kom etel na paye. Mainge tia kalmekin mu kom etu tari ma puspus kel amea oiyel na paye.

2 Met fwin fwalu nufon oasr kutu ma elos long kelJisus Kraist, fwinne ke el moul fwin fwalu 2,000 kutuyea somla. Tusruktu, met puspus elos fos ka la su napaye Jisus. Kutu sin met elos fwak mu el sie met mwomukena. Met puspus saye elos fwak mu el sie met palumukena. Met puspus elos lulalfongi mu Jisus pa God aenenu in alu nu sel. Ya ma inge fwal in orek nu sel?

3 Arlana yok sripe nu sum in etu ma paye kel Ji-sus. Efu? Meyen Baibel el fwak: “A pa inge moul mapatpat, tu elos fwa ete kom God paye mukefwanna, aJisus Kraist su kom supalma.” (Jon 17:3) Aok, in oasretauk sumwos a paye kel Jeova God a kel Jisus Kraistku in kol nu ke moul ma patpat ke sie paredais fwin

1, 2. (a) Efu ku in etu sie met pengpeng tia kalme pa kom etelna paye? (b) Ke mea metu elos fosak kel Jisus?3. Efu ku yok sripe nu sum in etu ma paye kel Jisus?

SAPTA AKOSR

Su Jisus Kraist?Mea kunokon saok lal Jisus?

El tuku ya me?Kain in met fuka se el?

fwalu. (Jon 14:6) Sayen ma inge,Jisus el oakiye me srikasrak mwo

emeet ke inkanek in moulkin moul a fuka inakkalemye mwo nu sin met puspus. (Jon 13:

34, 35) Ke sapta se meet lun buk inge, kut akuteye kema paye ke God. Ke pal inge kut fwa akuteye la meaBaibel el luti na paye kel Jisus Kraist.

MESSAIA SU MWULEYUKLA4 Ke lusen pal loeloes meet liki Jisus el isusla, Bai-

bel el palye tari ke tuku lun sie su God el fwa

4. Mea kalmen mwal luo inge “Messaia” a “Kraist”?

Ke el baptaisla, Jisus el eklaMessaia, ku Kraist

Mea Baibel el Luti Na Paye?

supama oana Messaia, ku Kraist. Mwal se inge “Mes-saia” (tuku ke kas Hibru) a “Kraist” (tuku ke kasGrik) kewana kalmekin “Met Akmusrala.” Met inge sumwuleyukla fwa akmusrala, ku sulosolla sin God nuke sie orekma saok. Ke sapta toko ke buk se inge, kutfwa lutlut yok ke kunokon yok lun Messaia a ke ak-payeyen mwulela lun God. Kut fwa lutlut pa ke meinsemwomwo puspus su Jisus el ku in oru nu sesrfwinne ke pal inge. Tusruktu, meet liki Jisus el isusla,wangin alolo ka la met puspus elos nunku, ‘Su ka fwaekla Messaia?’

5 In century se meet C. E., met tuma lutlut lun Jisusin an Nazaret elos lulalfongi na paye la el pa Mes-saia su palyeyuk. (Jon 1:41) Sie sin met tuma lutlutinge, su el pa Saimon Piter, el fwak nu sel Jisus: “KomKraist.” (Mattu 16:16) Tusruktu, fuka met tuma lutlutinge nukewa elos etu na paye ka—a fuka kut ku in etuna paye la Jisus pa Messaia su mwuleyukla na paye?

6 Met palu puspus lun God su moul meet liki Jisuselos palye pa ke ma puspus kel Messaia. Ma puspusinge ku in kasru met puspus in akilenul. Kut ku in pu-pulyukkin ma puspus inge ke inkanek ouinge: Fwinsapkinyuk kom in som nu ke sie an su oasr sitosa lu-lap pukanten we ku sie station lun train ku sie airportin srukak sie met su kom soenna liye meet. Ya tia oasrme kasru mwomwo fwin oasr met akuteye nu sumkutu ma ke met san? Ke oiya sepana inge, ke inka-nek lun met palu puspus lun Baibel, Jeova el sang meakkalemye puspus su arlana kalem la mea Messaia el

5. Ke mea met tuma lutlut lun Jisus elos lulalfongi na paye kel?6. Sang me pupulyuk ke inkanek su Jeova el sang kasru met oarupuspus in akilen Messaia.

Su Jisus Kraist? 43

fwa oru a ke ma su el e fwa sun ku pulakin. Me akpa-yeye nu ke kas palu puspus inge fwa kasru met oarupuspus in etu a akilenul na paye.

7 Loang akmwoye nu ke me srikasrak luo inge. Mase meet, ke yea 700 kutu meet liki ma inge sikyuk,met palu Maika el palye la El su God el mwulela el fwaisusla in an Betleem, ke sie mura srisrik in an Juda.(Maika 5:2) Piya an Jisus el isusla we na paye? Aok, kemura se inge! (Mattu 2:1, 3-9) Ma se akluo, centurypuspus meet liki ma inge sikyak, kas palu su simus-yukla in Daniel 9:25 el akkalemye ke yea su Messaia elfwa sikyak—29 C.E.� Akpayeyen kas palu inge a kutupa kas palu el sang me akpayeye la Jisus pa Messaia sumwuleyukla.

8 Kutu pa me akpayeye nu ka la Jisus pa Messaia ar-lana kalem ke pal se su apkuran nu ke saflaiyen yea29 C.E. Pa inge yea su Jisus el som nu yurol Jon Bap-tais in baptaisla ke Infwal Jordan. Jeova el mwulela nusel Jon ke sie akul su el fwa ku in akilen la su Messaia.Jon el liye akul inge ke pal in baptaisla lal Jisus. Bai-bel el akkalemye la tokin el eis baptais, Jisus el sa infwasyuk liki in kofu, a kosrao ikakla nu sel, a Jon elliye ku lun God oatume oana sie mwulea, a tui fwelJisus. A oasr pusra se in kosrao me, fwakang: “El ingeMwen kulo Nutik, su Nga insemwomwo kel.’” (Mattu3:16, 17) Tokin el liye a long ma sikyuk inge, Jon el tiaalolo ka la Jisus pa inge supeyukme sin God. (Jon 1:

� Ke sie me akuteye ke kas palu lal Daniel su akpayeyuk nu selJisus, liye Kutu pa Me Akuteye, in sra 228-9.

7. Mea kas palu luo su akpayeyuk kel Jisus?8, 9. Me akpayeye fuka la Jisus pa Messaia su sikyak kalem ke palin baptaisla lal?


32-34) Ke pal se ku lun God ukuiyukla nu fwel ke lense inge, Jisus el ekla Messaia, ku Kraist, sie su pakiyu-ki in Met Kol a Togusra.—Isaia 55:4.

9 Me akpayeye lun kas palu in Baibel a me akpaye-ye lun Jeova God sifwana akkalemye kalem la Jisus paMessaia su mwuleyukla. Tusruktu Baibel el sang metop nu ke kusensiyuk yok sripe luo sayen Jisus Kraist:El tuku ya me, a kain in met fuka se el?

JISUS EL TUKU YA ME?10 Baibel el luti la Jisus el moul in kosrao meet liki el

tuku nu fwalu. Maika el palye la Messaia el fwa isuslain an Betleem a el oayepa fwak la pal in mutamwaukLal pa “ma omeet me.” (Maika 5:2) Ke pal puspus, Ji-sus sifwana el fwak la el muta in kosrao meet liki elisusla oana sie met. (Jon 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Oanasie ma orekla in ngun, Jisus el fototo na paye nu sinJeova.

11 Jisus el Mwen kulo se emeet nutin Jeova—a oasrsripe mwomwo ka. El pangonyuk “mwuonsien maorekla nukewa,” ke sripen el pa ma orekla se meet lunGod.� (Kolosse 1:15) Oasr kutu pa sripe su orala Mwense inge elan saoklana. El pa “Mwen sefwanna isusla.”(Jon 3:16) Kalmen ma inge pa Jisus mukena pa Godel sifwana oralla. Jisus el ma orekla sefwanna su God

� Jeova el pangonyuk Papa se meyen el pa Met Orala Ma Nuke-wa. (Isaia 64:8) Ke sripen Jisus el ma orekla sin God, paenang pa-ngonyuk el Mwen nutin God. Ke sripe oapana inge, kutu pa maorekla in ngun a fwinne met se inge Adam elos pangonyuk pamwen nutin God.—Job 1:6; Luk 3:38.

10. Mea Baibel el luti ke moul lal Jisus meet liki el tuku nu fwalu?11. Fuka Baibel el akkalemye la Jisus el Mwen kulo se emeet nu-tin Jeova?

Su Jisus Kraist? 45

el orekmakin ke El orala ma puspus saye. (Kolosse 1:16) Oayepa, Jisus el pangonyuk “Kas.” (Jon 1:14) Mainge fwakak nu sesr ku akkalemye nu sesr la el pa metkaskas lun God, wangin alolo ka la el usla pa peng akas in kasru nu sin kutu pa tulik saye nutin Papa, nusin tulik in ngun a nu sin metu.

12 Ya Mwuonse se inge el God oapana sie, in oanake kutu met elos lulalfongi ka? Tia pa inge me lutilun Baibel. Oana ma kut liye tari ke paragraph meetala, Mwen el orekla sin God. Arlana kalem la, oasr mu-taweyel. (Sam 90:2) Mwen siefwanna inge el tia srikein sifwana nunkeak kel mu el oana sie nu sin Papatumal. Baibel el luti kalem la Papa el yok liki Mwen.(Jon 14:28; 1 Korint 11:3) Jeova mukena pa “God KuLiki Ku.” (Genesis 17:1) Ke ma inge, wangin kutenamet su fulatlana oana el.�

13 Jeova a Mwuonse natul inge elos engunkin asro-uki fototo lalos ke lusen billion puspus yea—palloeloes meet liki kosrao su oasr itu puspus ka a fwa-lu orekla. Paye la elos lungse na paye sie sin sie!(Jon 3:35; 14:31) Mwen kulo se inge el oana Papatumal. Paenang Baibel el sramsramkin Mwen se ingeoana “luman God se su koflanu liyeyuk.” (Kolosse 1:15) Aok, in oana sie mwen nutin sie met el ku in oanapapa tumal ke inkanek puspus, Mwen se inge su oasrin kosrao el akkalemye oiya mwo a ella puspus lunPapa tumal.

� Ke kutu pa me akpayeye la Mwuonse inge el tia oana sie nusin God, srike liye Kutu pa Me Akuteye, in sra 232-4.

12. Kut etu fuka la Mwuonse inge el tia oana sie nu sin God?13. Mea Baibel el lungse in akkalemye ke el sramsramkin Mwenoana “luman God se su koflanu liyeyuk”?


14 Mwen sefwanna nutin Jeova inge el insemwo-mwo in som liki an sel in kosrao a tuku nu fwalu inmoul oana sie met. Tusruktu saap kom fwa nunku,‘Fuka sie ma orekla in ngun el ku in isusla oana siemet?’ In akpayeye ma inge, Jeova el orala sie mwen-mwen. El ekulla moul lun Mwuonse natul in kosraoinge a filiya ke insien sie mutan Ju su virgin pang-pang Mary. Mary el tia na payuk nu sin kutenamokul. Ke ma inge Mary el oswela sie mwen sumwos-mwos a pangon el Jisus.—Luk 1:30-35.

JISUS EL KAIN IN MET FUKA SE?15 Ma Jisus el fwak a oru ke pal se el oasr fwin fwa-

lu ku in kasre kut in etel na paye. Yok liki ma inge,ke inkanek lun Jisus kut ku in eis etauk yok kel Jeova.Efu ku in ouinge? Esam la Mwen se inge el sie petsasumwosmwos lun Papa tumal. Paenang Jisus el fwaknu sin sie sin met tuma lutlut lal: “El su nuna liye Yuel nu liyel Papa.” (Jon 14:9) Buk akosr lun Baibel ete-yuk oana Gospel—Mattu, Mark, Luk, a Jon—fwakaknu sesr yok ke moul, orekma, a oiya mwo puspus lunJisus Kraist sifwana.

16 Jisus el eteyuk na paye oana “Met Luti.” (Jon 1:38; 13:13) Mea el luti? Ma se meet, ke peng lal pa“mwosasu lun togusrai”—pa inge, Togusrai lun God,guferment in kosrao su fwa kol fwin fwalu nufon afwa use me insemwomwo puspus su wangin saflaiyenu sin met nukewa su akos. (Mattu 4:23) Peng lun su

14. Fuka Mwen siefwanna nutin Jeova el tuku in isusla oana siemet?15. Efu ku kut ku in fwak la ke inkanek lun Jisus kut ku in eisetauk yok kel Jeova?16. Mea peng se meet lun Jisus, a me luti lal tuku ye me?

Su Jisus Kraist? 47

inge? Jisus el sifwana fwak: “Me luti luk tia ma luk, ama lal su supeyume,” aok sin Jeova. (Jon 7:16) Jisusel etu la Papa tumal el lungse met nukewa in long kemwosasu lun Togusrai. Ke Sapta 8, kut e fwa lutlut yokke Togusrai lun God a ke ma puspus su ma inge fwaakpayeye.

17 Piya an Jisus el oru orekma in luti lal? Yen nu-kewa el koneak metu we—in an loeslanu a ke sitipuspus, ke mura puspus, ke an in kuka, a ke loom se-los. Jisus el tia sano metu in tuku nu yurol. El som nuyurolos. (Mark 6:56; Luk 19:5, 6) Efu ku Jisus el sifwa-na kafweang yok a orekmakin pal yok lal ke orekmain forfor a orekma in luti? Meyen pa inge ma lung-se lun God nu sel. Jisus el oru pal nukewa ma lungselun Papa tumal. (Jon 8:28, 29) Tusruktu oasr siepa sri-

17. Piya an Jisus el oru me luti lal we, a efu ku el sifwana kafwe-ang yok in luti met puspus saye?

Jisus el oru orekma in luti yennukewa el koneak metu we

pe la efu ku el luti. El pulakin pakomuta nu sin u lunmet puspus su illa in liyel. (Mattu 9:35, 36) Elos pule-sreyuk sin met kol puspus ke alu lalos, su elos enenuin lotelos ke ma paye ke God a akwuk puspus lal. Ji-sus el etu la metu enenu na paye peng lun Togusrai.

18 Jisus el sie met su oasr pulakin paye a yok lung-kulang a pakoten lal. Nu sin met puspus, elos liye lael kulang a fusrasr in sramsram nu sel. Fwinne nusin tulik srisrik elos pulakin misla a insemwomwo yu-rol. (Mark 10:13-16) Jisus el tia sulosol met. El srungaorekma kutusrik, a nununku sesumwos. (Mattu 21:12, 13) Ke sie pal su mutan nukewa tia arlana suna-kinyuk a wangin ma mwo puspus itukyang nu selos,tusruktu el akkalemye nu selos sunak a oiya mwo-mwo. (Jon 4:9, 27) Jisus el pusisel na paye. Ke siepal, el tanla niyen met tuma lutlut lal, sie orekma su

18. Oiya fuka lun Jisus su kom lungse na paye?

49

fwal nu sin met kulansap pusisel mukena in oru palnukewa.

19 Jisus el nunku yok ke ma enenu lun met puspus.Ma inge akkalemyeyuk yok ke el orala mwenmwenpuspus in akkeye met mas ke kasru lun ku lun God.(Mattu 14:14) Ke sie me pupulyuk, sie met lepa eltuku nu yurol Jisus a fwak: “Kom fwin lungsum, komku in aknasnasye yu.” Jisus el sifwana pulakin ngal akeok lun mokul se inge. El pakomutal, Jisus el asroe-la paul a kalye mokul sa, a fwak: “Nga lungsik. Komin nasnas.” A met mas se inge akkeyeyukla! (Mark 1:40-42) Ya kom nunku ke pulakin mwomwo lun metse inge?

OARU NU KE SAFLA20 Jisus el oakiye me srikasrak mwo emeet ke oaru

in akos nu sin Jeova. El sruokye oaru lal nu sin Papatumal in kosrao ke ma sikyak nukewa a ke kain in mekalyai a me keok nukewa. Jisus el tu na ku a el ku-tangla in lain me srifwe nukewa lal Setan. (Mattu 4:1-11) Oasr sie pal, kutu sin sou lal Jisus sifwana elostia lulalfongel, a elos fwak mu “el mwel.” (Mark 3:21) Jisus el tia lela elos in akmunasyel; el tafwela inoru orekma lun God. Fwinne oasr kas kou a kas inakkoluk, Jisus el kutongilye sifwana, el tia srike in ak-kolukye met nukewa su lainul.—1 Piter 2:21-23.

21 Jisus el srukye oaru lal nu ke mise—sie mise suorek ke inkanek koluk a arlana upa sin met lokwalok

19. Me pupulyuk fuka akkalemye la Jisus el nunku na paye ke maenenu lun met puspus?20, 21. Fuka Jisus el akkalemye sie me srikasrak lun oaru in akosnu sin God?


lal. (Filippai 2:8) Nunku akmwoye la mea el mutengka nu ke len safla lun moul lal oana sie met. El sruu,met lo kikiap puspus elos fwakak kas kikiap nu sel,lisyukla el sin met nununku koluk, akkolukyeyuk a ak-sruksrukyeyuk el sin un met koluk, akkolukyeyuk elsin met meun. Ke pal se el sripsripyuk fwin sak soko, eloru momong safla lal, a tung: “Akpayeyuk tari!” (Jon19:30, NW) Tusruktu, ke len aktolu tokin mise lal Ji-sus, Papa tumal su in kosrao el sifwil akmoulyelak inngun. (1 Piter 3:18) Tokin wik ekasr, el folokla nu inkosrao. El “muta lepo leyut sin God” a sano nu ke palse el fwa eis ku lun togusra.—Hibru 10:12, 13.

22 Mea Jisus el akpayeye ke sripen oaru lal nu kemise? Mise lun Jisus pa ikasla pal mwomwo nu sesrnu ke moul ma patpat ke sie paredais fwin fwalu, infwal nu ke akwuk lun Jeova ke mutamwauk me. Fukamise lun Jisus oru ma inge in ku in sikyak fwa akute-yuki ke sapta toko.

22. Mea Jisus el akpayeye ke sripen oaru lal nu ke mise?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Kas palu su akpayeyuk a me akpayeye lun

God sifwana akpayeye la Jisus pa Messaia,ku Kraist.—Mattu 16:16.

ˇ Jisus el muta in kosrao oana sie ma oreklain ngun pal loeloes meet liki el tuku nufwalu.—Jon 3:13.

ˇ Jisus el sie met luti, sie met su oasr pulakinpaye a yok lungkulang lal, a sie me srika-srak lun akosten sumwosmwos nu sin God.—Mattu 9:35, 36.

Su Jisus Kraist? 51

ME SANG fuka su arlana saok emeet kom eis tari? Sieme sang el tia enenu in yok molo in orala ma ingein yok sripe. Aok, ma saok paye lun sie me sang eltia srikeyuk nu ke lupan mani su orekmakinyuk nuke molin ma inge. A, fwin sie me sang el akinsemwo-mwoye kom ku akfwalye ma enenu na paye nu kemoul lom, oasr ma saok yok lun me sang inge nu sumsifwana.

2 Ke me sang puspus su kom lungse in eis, oasrsie me sang su mwo liki ma nukewa. Ma inge pa sieme sang lun God nu sin metu. Jeova el ase nu sesrma puspus, tusruktu me sang yok se meet lal nu sesrpa moul lun Mwen natul, Jisus Kraist, su kisekinyuk.(Mattu 20:28) Oana ke ma kut ku in liye ke saptase inge, me lango ku me molela pa me sang yok semeet su kom ku in eis, meyen ma inge ku in sot nu

1, 2. (a) Ngea sie me sang el yok sripe na paye nu sum? (b) Efuku in fwak mu me molela el me sang saoklana su kom ku in eis?

SAPTA LIMEKOSR

Me Lango ku Me Molela—Me Sang Yok Se Meet lun God

Mea se inge me lango ku me molela?Fuka akwuk inge orekla?

Mea ma inge ku in kalmekin nu sum?Fuka kom ku in akkalemye la kom

aksaokye ma inge?

sum me engan su wangin ma oana a ku in akfwalyema enenu yok nukewa lom. Me lango ku me molelael pa me akkalemye yok nu ke lungse lun Jeova nusum.

MEA SE INGE ME LANGO KU ME MOLELA?3 Ke kas fusrasr, me lango el inkanek lun Jeova in

molela, ku loangela, metu liki ma koluk a mise. (Efe-sus 1:7) In kalem ke kalmeyen me luti inge lun Baibel,kut enenu in kalweni ku sifwilpa nunku ke ma sikyakin imae Eden. Kut fwin lungse in eis kalem mwomwoke ma yok sripe lun lango nu sesr, kut enenu in eiskalem mwo meet ke ma Adam el akwanginyela ke palse el orala ma koluk.

4 Ke pal se Jeova el oralla Adam, el sang nu sel siema su arlana yok sripe, pa moul sumwosmwos. Nun-ku akmwoye la mea kalmen ma inge nu sel Adam.Ke sripen orekla mwo lun mano a nunak sumwos-mwos, paenang el fwa tia ku in eis mas, ku kapekmatou, ku mise. In oana sie met sumwosmwos, oasrfototo mwomwo lal nu sin Jeova. Baibel el akkalemyela Adam el “mwen nutin God.” (Luk 3:38) Ke ma ingeAdam el engankin sie fototo mwomwo nu sin Jeova,oana ke fototo lun sie mwen nu sin papa tumal su ku-lang. Jeova el kaskas nu sel Adam, oana mwen natulfwin fwalu, a el sang nu sel kunokon mwomwo a Godel akkalemye nu sel ma el lungse elan oru.—Genesis1:28-30; 2:16, 17.

3. Mea kalmen me lango, a mea kut enenu in etu ka in kasre kutin kalem ke me sang yok se meet inge?4. Mea kalmen moul sumwosmwos nu sel Adam?

Me Lango ku Me Molela—Me Sang Yok Se Meet lun God 53

5 Adam el orekla “in luman God.” (Genesis 1:27)Mea kalmen ma inge? In oana ma kut lotela ke Sap-ta 1 ke buk se inge, Jeova el ngun su tia ku in liyeyuk.(Jon 4:24) Ke ma inge wangin monin Jeova su oasrikwe a sra ka. Kalmeyen el orekla ke luman God paAdam el orekla in oasr oiya mwomwo lal oana oiyamwo puspus lun God, wekunang lungse, lalmetmet,nununku sumwos, a ku. Adam el oana Papa tumal kesie pa inkanek yok sripe meyen oasr yurol sukosok inorala sulela lal sifwana. Ke ma inge, Adam el tia oanama orakraku. Ma orakrak nukewa oru ma puspus fwalnu ke oiya su oasr tari yurolos. Tusruktu, Adam elku in oru sulela lal in moulkin moul mwomwo, a elku in sulela la piye ma mwo a ma koluk. Fwin el su-lela in akos God, el ku in moul ma patpat fwin fwalu.

6 Ke ma inge, kalem la ke pal se Adam el seakos Goda selngawiyuk nu ke mise, paenang ma mwolana nu-kewa lun Jeova tula lukel. Ke sripen ma koluk lal, tulamoul sumwosmwos lal wekunang me insemwomwonukewa ka. (Genesis 3:17-19) Sie me asor, Adam elakwanginyela moul saok lal su tia nu sel sifwana a nusin tulik nukewa natul. Kas lun God el fwak: “Oanake sie met [Adam] ma koluk ilyuk nu fwalu, a mise kema koluk, a ouinge mise tuku nu fwin met nukewa,meyen elos nukewa oru ma koluk.” (Rom 5:12) Aok,kut nukewa usrui ma koluk sel Adam. Ke ma inge, Bai-bel el akkalemye la el sifwana “kukakunulla” a tulik

5. Mea Baibel el lungse in akkalemye la Adam el orekla in “lu-man God”?6. Ke pal se Adam el seakos God, mea tula lukel? A fuka orekmainge akkolukye tulik nukewa natul?


nukewa natul nu ke sruo lun ma koluk a mise. (Rom7:14) Wanginla fwinsrak mwo nu sel Adam a If meyenelos oru sulela in seakos God ke lungse lalos sifwana.Paenang, mea fwinsrak lun tulik nukewa natulos, wikut yang?

7 Jeova el molela metu ke inkanek lun me mole-la ku me lango. Mea se inge me molela? Me molelaku me lango el kalmekin nu ke ma luo. Ma se meet,sie me lango pa sie lupan mani su orekmakinyukoana me moul in aksukosokye ku in sifwil pa moli mase. Ma inge ku in pupulyukkinyuk nu ke lupan maniin sang molela a aksukosokyela sie met sruo ke meun.Ma se akluo, pa me lango ku molela el sie lupan maniin ela, ku in molela lupan molin ma se. Ma inge eloana sie lupan me moul in sang moli ma musalla kemonin met se ku ma se. Ke sie me pupulyuk, fwin siemet el orala sie accident a oasr ma musalla ka, el ene-nu in moli lupan molin ma nukewa su musalla.

8 Fuka in ela ku akfwalye ma upa yok su Adam eloru nu sesr nukewa a in aksukosokye kut la liki makoluk a mise? Lela kut in akuteye ke saokiyen moullun Kraist oana me kise su Jeova el ase nu sesr a meakalmen ma inge nu sum.

FUKA JEOVA EL ORALA AKWUK IN SANGME LANGO KU ME MOLELA

9 Ke sripen sie moul sumwosmwos pa tula, paenangwangin sie sin met sesumwos ku in sifwil molela mainge ke kutena pal. (Sam 49:7, 8) Ma eneneyuku pa

7, 8. Me molela ku me lango el kalmekin nu ke ma fuka luo?9. Kain in me lango ku me molela fuka eneneyuk?


in oasr sie me lango su oapana nu ke lupa se su tula.Ma inge fwal nu ke akwuk mwomwo lun nununkusumwos su arlana sumwosmwos oasr ke kas lun God,su akkalemye ke kas inge: “Moul molin moul.” (Du-teronomi 19:21) Ke ma inge, mea ku in sang in sifwilpa molela moul sumwosmwos lun met, su tula sel Ad-am? Sie pa moul sumwosmwos lun met pa me molku me lango fwal su eneneyuk.—1 Timote 2:6.

10 Fuka Jeova el orala akwuk in sang me lango? El su-pwema sie sin mwen sumwosmwos natul in ngun nufwalu. Tusruktu Jeova el tia supwema kutena sin lipu-fan su el orala. A el supwema el su arlana saok a kulo,su pa Mwen sefwanna natul. (1 Jon 4:9, 10) Mwen senatul inge el likiye loom sel in kosrao ke inse mulalalal. (Filippai 2:7) Oana ma kut lotela tari ke sapta meetake buk se inge, Jeova el orala sie mwenmwen ke pal seel sang moul lun Mwen natul nu insiel Mary. Ke in-kanek lun ku lun God, Jisus el isusla oana sie met su-mwosmwos a el tia wi eis molin ma koluk.—Luk 1:35.

11 Fuka sie met el ku in orekmakinyuk oana sie melango nu sin metu, aok, nu sin million puspus sinmet? Fuka met puspus su piselos oasr ke million pus-pus elos ekla met koluk? Esam la ke sripen orekmakoluk, Adam el tula liki moul sumwosmwos su arlanasaok. Ke ma inge, el tia ku in sang ma inge nu sin tu-lik nukewa natul. A, ma koluk a mise mukena pa mael ku in sang oana me usru nu selos. Jisus, su Baibelel pangon “Adam se tok,” oasr moul sumwosmwos

10. Fuka Jeova el orala akwuk nu ke me lango?11. Fuka sie met el ku in orekmakinyuk oana sie me lango nusin million puspus sin met?


yurol oana sie met, a el tia oru ma koluk. (1 Korint15:45) Kalem la, Jisus el aolulla Adam in molikutla. Keinkanek in kisekin moul sumwosmwos lal a ke akos-ten mwomwo lal nu sin God, Jisus el molela ma koluklal Adam. Ke ma inge Jisus el sang fwinsrak mwomwonu sin tulik puspus natul Adam.—Rom 5:19; 1 Korint15:21, 22.

12 Baibel el akkalemye ke ma puspus lun me keoksu Jisus el muteng ka meet liki el mise. El pulakinsringsring upa, srupsrupyak el ke sak soko ke inka-nek sulallel, a mise ke inkanek su arlana keok a ngalfwin sak soko. (Jon 19:1, 16-18, 30; liye Kutu pa MeAkuteye su oasr ke sra 235-6) Efu ku eneneyuk nu selJisus in sun me keok upa? Ke sapta se toku ke bukinge, kut fwa liye ke Setan el kusensiyukkin fwin oasrkutena met kulansap lun Jeova su fwa ku in sruok-ye oaru lalos ke ma upa. Ke sripen el oaru in mutengfwinne el sun me keok upa, paenang Jisus el sang metop mwomwo se meet nu ke kas in lain lal Setan. Jisusel akpayeye la sie met sumwosmwos su oasr sukosoklal in oru sulela fwa ku in sruokye oaru lal nu sin Godfwinne Devil el oru me akkoluk puspus. Paye la Jeovael engan na paye ke oaru lun Mwen kulo natul!—Soa-kas 27:11.

13 Fuka inkanek in orekmakin me molela ku melango in moli met puspus? Ke len ak14 ke ma-lem lun Nisan lun met Ju in yea 33 C.E., Jeova ellela Mwen natul su sumwosmwos a wangin ma

12. Mea me keok upa lun Jisus el akpayeye?13. Fuka inkanek in orekmakin me molela ku me lango in molimet puspus?


Jeova el ase nu sesrMwen sefwanna natul

oana sie me lango

koluk lal in anwuki. Ke ma inge Jisus el kisekunlamoul sumwosmwos lal oana sie met “ke pal sefwan-na.” (Hibru 10:10) In len se aktolu tokin Jisus el mise,Jeova el sifwil pa akmoulyelak nu ke moul in ngun.In kosrao, Jisus el akkalemye nu sin God lupan moulsumwosmwos lal su kisekinyuk oana me lango in mo-lela tulik puspus natul Adam. (Hibru 9:24) Jeova el eislupan me kise lun Jisus oana me lango su eneneyukin sang molela metu liki sruo lun ma koluk a mise.—Rom 3:23, 24.

MA LANE PUSPUS FUKA KOM KU IN EISKE ME LANGO KU ME MOLELA

14 Kut ku in eis ma lane ku me insemwomwo pus-pus su wangin ma oana ke sripen me lango ku memolela, fwinne kut met sesumwos. Lela kut in aku-teye ke kutu me insemwomwo ke pal inge a ke palfwasru su tuku ke me sang mwomwo su tuku sin God.

15 Nunak munas ke ma koluk. Ke sripen sesumwossu kut usrui, kut enenu in kafweang yok in oru mamwo. Kut nukewa oru ma koluk ke ma kut fwak a kema kut oru. Tusruktu ke inkanek in me kise lun langolun Kraist, kut ku in eis “nunak munas ke ma koluklasr.” (Kolosse 1:13, 14) Tusruktu, in eis nunak munasinge, kut enenu in akkalemye la kut auliyuk na paye.Kut enenu pa in pre nu sin Jeova ke inse pusisel, a si-yuk ke nunak munas lal fwal nu ke lulalfongi lasr keme kise lun me molela ku me lango lun Mwen natul.—1 Jon 1:8, 9.

14, 15. In eis “nunak munas ke ma koluk lasr,” mea kut enenuin oru?


16 Sie nunak mwomwo a nasnas ye mutun God. Sienunak koluk ku in kol nu ke wanginla lun fwinsrak aoru pa kut in pula mu kut wangin sripe. Tusruktu, keinkanek lun nunak munas su tuku ke me lango, Jeo-va el kulang in ase pal mwomwo lasr kut in oru alulasr nu sel ke nunak ku pulakin mwomwo lasr fwin-ne kut sesumwos. (Hibru 9:13, 14) Pa inge sripe supaenang in oasr sukosok lasr in sramsram nu sin Je-ova. Ke ma inge, kut sukosok in sramsram nu sel kepre. (Hibru 4:14-16) Kafweang in sruokye nunak apulakin mwomwo lasr nu sin Jeova el sang misla lunnunak, akkeye oiyen sunak nu sesr sifwana, a use meakengan.

17 Fwinsrak nu ke moul ma patpat ke sie paredaisfwin fwalu. “Tu molin ma koluk mise,” Rom 6:23 elakkalemye. Fus sepana inge el akkalemye pa: “A mekulang lun God, moul ma patpat in Kraist Jisus Leum

16. Mea fwa kasre kut in alu nu sin God ke sie nunak ku pula-kin mwomwo? A mea saokiyen nunak ku pulakin ouinge?17. Me insemwomwo puspus fuka oasr ke sripen Jisus el misekesr?

In eis etauk yok kelJeova el sie inkanek

in akkalemye la komaksaokye me sang

lal ke me langoku me molela

lasr.” In Sapta 3 ke buk inge, kut akuteye tari keme insemwomwo puspus ke Paredais fwin fwalu sufwa tuku. (Fwakyuk 21:3, 4) Me insemwomwo nuke-wa inge ke pal fwasru, wekunang moul ma patpat suoasr mano fukoko a sumwosmwos, ma inge nukewaku in sikyak ke sripen Jisus el mise kesr. In eis meinsemwomwo nukewa inge, kut enenu in akkalemyela kut aksaokye a sang kulo ke me sang lun me mo-lela ku me lango.

FUKA KOM KU IN AKKALEMYE KULOWI KAS IN KAKSAK LOM KA?

18 Efu ku kut enenu in arlana sang kulo nu sin Je-ova ke sripen me lango? Aok, sie me sang el arlanasaok fwin metu su sang ma inge el kisekin pal yok lal,kafweang yok lal, ku fwin oasr lupan mani su orek-makinyuk nu ke me sang inge. Insiesr akkeyeyuk, kutfwin liye la sie me sang el me akkalemye lungse payelun met su ase me sang nu sesr. Me lango ku me mo-lela pa me sang saok se meet, meyen God el orala mekise yok se meet ke kutena pal. “God el lungse fwaluouinge, tu el ase Mwen siefwanna isusla natul,” Jon 3:16 el akkalemye. Me lango pa me akpayeye mwomwose meet ke lungse lun Jeova nu sesr. Ma inge el me ak-payeye pa nu ke lungse lun Jisus, meyen el sang moullal kesr ke inse mulala lal. (Jon 15:13) Me sang ke la-ngo enenu kut in lulalfongi na paye la Jeova a Mwennatul elos lungse kut oana met se met se.—Galetia2:20.

18. Efu ku kut enenu in sang kulo nu sin Jeova ke me sang lunme lango?


19 Ke ma inge, fuka kom ku in akkalemye kulo lomnu ke me sang lun God ke me lango? Ma se meet,kom ku in orala akwuk in eis etauk yok ke Met SangFulatlana, Jeova. (Jon 17:3) Sie lutlut ke Baibel ke in-kanek in orekmakin me rid se inge ku in kasre kom ineis etauk yok kel Jeova. Ke kom eis etauk yok kel Je-ova, lungse lom nu sel fwa yokelik. Lungse inge fwaakkeye kom in akinsemwomwoyel.—1 Jon 5:3.

20 Akkalemye lulalfongi ke me kise lun lango lun Ji-sus. Jisus el sifwana fwak: “El su lulalfongi Mwenmoul ma patpat lal.” (Jon 3:36) Fuka kut ku in akka-lemye la oasr lulalfongi lasr in Jisus? Kain in lulalfongiouinge tia akkalemyeyuk ke kas mukena. “Lulalfongifwin saye liki orekma, mise,” Jemes 2:26 el akkalemye.Aok, lulalfongi paye el akpayeyuk ke “orekma” lasr.Sie inkanek in akkalemye la oasr lulalfongi lasr in Ji-sus pa in oru ke ku lasr kewa in etawel tia ke ma kutfwak mukena a ke ma kut oru pa.—Jon 13:15.

21 Wi ke me akfulat lun Mongo in Eku lun Leum suorek ke yea nukewa. Ke fong in Nisan 14, 33 C.E., Ji-sus el oakiye me akfulat yok sripe se su pangonyukin Baibel oana “mongo in eku lun Leum.” (1 Korint11:20; Mattu 26:26-28) Me akfulat inge el pangonyukpa oana Me Esmakin nu ke mise lun Kraist. Jisus eloakiye ma inge in kasru met sap nukewa lal a met nu-kewa su ekla met Kristian paye tokulos in esam la el

19, 20. Ke inkanek puspus fuka kom ku in akkalemye la kom ak-saokye a sang kulo nu ke me sang lun God ke me lango?21, 22. (a) Efu ku kut enenu in wi ke me akfulat lun me esma-kinyen Mongo in Eku lun Leum? (b) Mea fwa akuteyuki ke Sapta6 a 7?


sang moul lal, oana me lango ke inkanek lun mise laloana met sumwosmwos. Ke me akfulat se inge, Jisusel sapkin: “Oru ma inge in esam Yu.” (Luk 22:19) Inakfulatye Me Esmakin nu ke mise lun Kraist el akes-makinye kut ke lungse yok su akkalemyeyuk sin Jeovaa sin Jisus ke inkanek lun me lango. Kut ku in akka-lemye kulo lasr nu ke me lango ke kut wi in akfulatyeMe Esmakin nu ke mise lun Jisus su orek ke yea nu-kewa.�

22 Me sang lun God ke lango el me sang mwomwosu wangin ma oana. (2 Korint 9:14, 15) Fwinne metpuspus su mise tari elos ku in eis ma lane ke me sangsaoklana se inge. Sapta 6 a 7 fwa akuteye la fuka.

� Oasr kutu pa me lutlut nu ke kalmeyen Mongo in Eku lunLeum, srike liye Kutu pa Me Akuteye, in sra 236-8.

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Me lango el inkanek lun Jeova in molela metu

liki ma koluk a mise.—Efesus 1:7.ˇ Jeova el sang me lango ke el supwema Mwen

sefwanna natul nu fwalu in mise kesr.—1 Jon 4:9, 10.

ˇ Ke inkanek lun me lango ku me molela, kut eisnunak munas ke ma koluk, a kut eis sie con-science nasnas, a oasr fwinsrak nu ke moul mapatpat.—1 Jon 1:8, 9.

ˇ Kut akkalemye la kut aksaokye me lango keinkanek in eis etauk yok kel Jeova, in akkalemyelulalfongi nu ke me kise lun lango lun Jisus, a kekut wi ke Mongo in Eku lun Leum.—Jon 3:16.


PA INGE kusensiyuk puspus su metu nunku ka ke lusentausen yea. Kusensiyuk nukewa inge arlana yok sripe me-yen mutamwauk ke len in isusla lasr kut nukewa ku inmise a met puspus su kut lungse elos tula pa ke inkaneklun mise.

2 Ke sapta tari a, kut akuteye tari la fuka me kise ke melango lun Kraist Jisus el ikasla inkanek nu ke moul mapatpat. Kut lotela pa la Baibel el palye ke pal se ‘mise u fwawanginla.’ (Fwakyuk 21:4) Ke pal inge, kut nukewa ku inmise. “Met moul etu tu elos fwa mise,” Togusra Solomonsu lalmetmet el fwak. (Ekklisiastis 9:5) Kut srike in moul-kin moul loeloes fwin ku. Ne ouinge, kut srakna nunku lamea fwa sikyak nu sesr ke kut mise.

3 Fwin met su kut lungse elos mise, kut pulakin asoryok. A kut ku in siyuk: ‘Mea sikyak nu selos? Ya eloskeok? Ya elos liye kut? Ya kut ku in kasrelos? Ya kut fwasifwil liyelos?’ Me top lun alu puspus fwin fwalu nu kekusensiyuk inge tia oana sie. Kutu selos luti mu kom fwinmoulkin moul mwomwo, kom fwa som nu in kosrao tu-sruktu kom fwin moulkin moul koluk, kom fwa isis ke sie

1-3. Kusensiyuk puspus fuka metu elos siyuk ke mise? A me toppuspus fuka alu puspus elos akkalemye?

SAPTA ONKOSR

Met Mise Elos Oasr Oya?Mea sikyak nu sesr ke kut mise?

Efu ku kut mise?Ya oasr me akkeye in etu ke

ma paye ke mise?

an in isis. Kutu alu elos luti mu ke pal in mise, metu elossom nu ke sie an sin ngun tu elos inwi papa matou tuma-los a nine matou kiyelos su mise tari. Alu puspus saye elosluti mu met mise elos som nu ke sie an lun met mise innununkeyuk elos we a tokin ma inge elos ekla nu ke siepa kain in moul, ku sifwil pa isusla ke sie mano saye.

4 Kain in luti nukewa lun alu inge oasr nunak yok se-fwanna ka—la oasr kutu ip ke manosr su srakna moultokin manosr mise. Fwal nu ke alu puspus, in pal meetaa in pal inge, elos akkalemye mu kut moul ma pat-pat a ku in liye, long, a nunak. Tusruktu, fuka ma ingeku in sikyak? Pulakin nukewa lasr, wekunang nunak lasr,el orekma fwal nu ke akwuk mwomwo nukewa lun brainlasr. Ke pal in mise, brain el tui in orekma. Ke sripe se inge,kut tia ku in esam, pula, liye, long, ema kutena ma. Mainge nukewa wanginla ku tula fwin brain lasr musalla tari.

MEA SIKYAK NA PAYE KE PAL IN MISE?5 Ma sikyak ke pal in mise el tia ma lukma sakuruk se

nu sin Jeova, el su Met Orala nunak ku brain. El etu mapaye ka, a in Kas lal, Baibel, el akuteye ke ma sikyak nu sinmet mise. Me luti mwo a kalem lun Kas lal pa: Ke pal se siemet el mise, el tila moul a wanginla. Mise pa ma se su tiaoana sie nu ke moul. Met mise el tia ku in liye ku long kununak. Wangin kutena laan manosr el tafwela in moultokin manosr mise. Wangin yurosr sie ngun su tia ku inmise.�

6 Tokin Solomon el liye la met moul elos etu la elosfwa mise, el simusla: “Met mise tia etu kutena ma.” Tokin

� Ke me akuteye ke kas se inge “ngun,” nunak munas liye keKutu pa Me Akuteye, in sra 239-42.

4. Mea nunak yok lun alu puspus ke mise?5, 6. Mea Baibel el luti ke oiya ku ma sikyak nu sin met mise?

Met Mise Elos Oasr Oya? 65

el fwak ma inge el akyokye ma paye inge ke el fwak lamet mise elos tia ku in akkalemye lungse ku srunga a elfwak la “wangin orekma, ku ma kineuk, ku etauk, ku lal-metmet, in Hedis [inkalyuk u].” (Ekklisiastis 9:5, 6, 10) Keinkanek oapana inge, Sam 146:4 el akkalemye la ke pal sesie met el mise, “nunkal wanginla.” Kut met su ku in misea kut tia ku in moul tokin manosr mise tari. Moul su kutengankin el oana furrur lun soko candle. Fwin e furrur kael kunla, e ka tia som nu ke kutena an. Ma inge el tila oasra el wanginla.

MEA JISUS EL FWAK KE MISE7 Jisus el sramsramkin ke ma sikyak nu sin met mise.

El akkalemye ma inge ke pal se Lazarus el mise, sie metsu el etu na paye. Jisus el fwak nu sin met tuma lutlutpuspus lal: “Lazarus, met kawuk lasr, el motul.” Mettuma lutlut elos nunku mu kalmen kas lal Jisus pa Laza-rus el mongla motul, tu el an ku in kela liki sie kain inmas. Tusruktu tia pa inge ma Jisus el lungse in akkalem-ye. Jisus el akuteye: “Lazarus el mise.” (Jon 11:11-14)Loang akmwoye nu ka la Jisus el pupulyukkin mise nuke mongla ku motul. Lazarus el wangin in kosrao ku insie an in isis su oasr e furrur we. El tia osun nu sin li-pufan puspus ku papa matou tumalos a nine matoupuspus kiyelos su mise tari. Lazarus el tia sifwil isuslaoana sie pa met. El mongla in mise, oana ke oiya lunmotul fulosumwos su wangin mwemwe ka. Kutu pa masimusla el pupulyukkin mise nu ke motul. Ke sie me pu-pulyuk, ke pal se met tuma lutlut Stefen el tatngal nu keel mise, Baibel el akkalemye la el “motulla.” (Orekma 7:60) Oayepa, met sap Poul el simusla ke kutu met in lenlal su “motulla” in mise.—1 Korint 15:6.

7. Fuka Jisus el akuteye la mise el pupulyukkinyuk nu ke mea?


8 Ya akwuk lun God nu sin metu inmise ke el mutamwauk in oralosla? Mo,tia ouinge! Jeova el orala metu in moulma patpat fwin fwalu. Oana ma kut lo-tela tari ke me lutlut meeta ke buk seinge, God el filiye siyanyen se meet insie paredais mwomwo a kato. El akinse-mwomwoyelos a sang mano fukoko nuselos. Jeova el lungse elos in engankinma mwomwo. Ya oasr kutena papa kunine su lungse tulik natul in pulakinkeok a ngal su tuku ke oiyen matou amise? Mo wangin! Jeova el lungse tuliknukewa natul a el lungse elos in engan-kin me insemwomwo su wangin saflaiyefwin fwalu. Baibel el akkalemye ke metu:“El [Jeova] filiye ma patpat insielos.”(Ekklisiastis 3:11) God el orekutla in oasrkena in moul ma patpat. A el orala akwuk ku inkanek inakpayeye kena ku lungse inge.

EFU KU METU ELOS MISE9 Ke ma inge, efu ku metu elos mise? In koneak me top

nu ka, kut enenu in sramsramkin ku akuteye ke kutu masikyak ke pal se oasr mokul se a mutan sefwanna fwinfwalu. Baibel el akuteye: “Jeova God el akkapyeak liki infoko sak nukewa su mwo in liye, a mwo in mongo.” (Gen-esis 2:9) Tusruktu, oasr sie masap nu ke ma sefwanna suelos tia ku in oru. Jeova el fwak nu sel Adam: “Kom ku inmongo ke sak nukewa in ima se inge oana kom lungsum.A ke sak in etu ma mwo a ma koluk, nik kom mongo ka,

8. Kut etu fuka la tia akwuk lun God nu sin metu elos in mise?9. Masap fuka Jeova el sang nu sel Adam ke ma su el tia ku inoru, a efu ku masap se inge tia upa in akosyuk?

E el somnu ya?

Met Mise Elos Oasr Oya?

tu in len se kom mongo ka paye kom fwa mise.” (Gene-sis 2:16, 17) Tia upa in akos masap se inge. Oasr kain insak pukanten su Adam a If elos ku in eis mongo neloska. Tusruktu masap se inge sang pal mwomwo nu selosin akkalemye kulo lalos nu sin God su sang nu selos manukewa, wekunang moul sumwosmwos. Oiyen akostenlalos el ku in akkalemye pa la elos sunakin ku lun Papa tu-malos in kosrao a elos lungse me kolyuk mwomwo lal.

Jeova el orala metu elos inmoul ma patpat fwin fwalu


10 Sie me asor, meyen siyanyen se meet inge elos sule-la in seakos Jeova. Ke inkanek lun soko serpent, Setan elsiyuk sel If: “Ya God el fwak, nik komtal mongo ke saknukewa in ima se inge?” If el fwak: “Kut ku in mongo kefwokin sak in ima se inge. A ke fwokin sak soko inful-wen imae, God el fwak, ‘Nik komtal mongo ka, a nikkomtal kal, saap komtal mise.’”—Genesis 3:1-3.

11 “Paye komtal fwa tia mise,” Setan el fwak. “Tu Godel etu tu in len se komtal mongo ka, na mutomtal fwaikakla, a komtal fwa oana God in etu ma mwo a ma ko-luk.” (Genesis 3:4, 5) Setan el lungse If lan lulalfongi muel ku in eis ma lane el fwin kang fwokin sak su God elsapkin nu selos in tia kang. In fwal nu ke kas lal Setan,oasr sumwos lal If in oru sulela nu ke ma mwo a nu kema koluk; el ku in oru ma el lungse in oru. Setan el fwakpa mu Jeova el tia fwak ma paye nu ke ma a fwa sikyakke sripen orekma in seakos in kangla fwokin sak. If el lu-lalfongel Setan. Ke ma inge el kunesla kutu sin fwokinsak a el eis a kangla ma inge. Tokin ma inge el sang kutupa nu sin mokul tumal, a el kangla pa kutu ma inge.Elos tia oru ma inge ke sripen wangin etauk lalos ka.Elos etu na paye ke ma God el fwak nu selos in tia oru.Ke orekma lalos in kangla fwokin sak soko a, elos sulelain seakos sie masap su fusrasr a mwo. Elos tia akkalemyesunak nu sin Papa tumalos in kosrao a elos aklusrong-tenye ku lal. Kain in orekma inge su wangin sunak ka nusin Met Oralosla el tia ku in eis nunak munas ka!

12 In pupulyukkin: Mea pulakin lom fwin kom karu-ngin sie mwen ku sie an su seakos kom ke oiya su

10, 11. (a) Fuka siyanyen se meet elos seakos God? (b) Efu kuorekma in seakos lal Adam a If el koluk na paye?12. Mea ku in kasre kut in kalem ke pulakin lun Jeova ke pal seAdam a If elos fwasr ke inkanek lalos in lain God?


akkalemyeyuk mu wangin sunak a lungse lal nu sum?Ma inge ku in oru kom in toasr na paye. Inge, nunku kepulakinyen ngal ku toasr yok lun Jeova ke pal se Adam aIf elos sulela in fwasr ke inkanek lalos in lain God.

13 Wangin sripe mwomwo ka Jeova elan lela siyanyenseakos se inge Adam a If in moul ma patpat. Elos mise,oana ke ma el fwak nu selos la elos fwa mise. Adam a Ifelos tia moul, elos wanginla. Elos tia som nu ke sie an intafwela in moul oana sie ngun. Kut etu ma inge ke sripenoasr ma Jeova el fwak nu sel Adam tokin el akkalemye nu-

13. Mea Jeova el fwak ke ma fwa sikyak nu sel Adam ke pal inmise lal, a mea kalmen ma inge?

Adam el tuku liki kutkut,a el fwa folokla nu ke kutkut


nunku lal nu ke orekma in seakos lal. God el fwak: “Komfolokla nu in foko, tu kom etukla liki foko. Tu kom kut-kut, a nu ke kutkut kom fwa folokla.” (Genesis 3:19) Godel oralla Adam liki kutkut ke foko. (Genesis 2:7) Meet likipal se inge, Adam el wangin, el sonna oasr. Ke ma inge, kepal se Jeova el fwak nu sel Adam la el fwa folokla nu kekutkut, El akkalemye la Adam el fwa folokla nu ke oiya sesu el oasrka meet ke el sonna oasr. Adam el tia moul oanakutkut su el orekla ka.

14 Adam a If elos ku in moul ke pal inge, tusruktu elosmise meyen elos oru sulela lalos in seakos God a ke mainge elos oru ma koluk. Kut mise ke sripen kut oana tu-lik natul usrui oiya koluk lal Adamwekunang mise. (Rom5:12) Ma koluk se inge el oana mas upa se su usruiyuk-yang nu sin met nukewa a wangin met ku in kaengla likima inge. Fwako lun ma inge pa sie me selngawi, su mise.Mise el sie me lokwalok, el tia sie me kasru mwomwo.(1 Korint 15:26) Kut ku in akkalemye kulo yok lasr ke sri-pen Jeova el orala akwuk nu ke me lango in molikutla likime lokwalok upalana inge!

OASR MA LANE YOK IN ETUMA PAYE KE MISE

15 Ma Baibel el luti ke oiyen met mise el me akinse-mwomwo yoklana. Oana ke ma kut liye ku lotela tari, kemet mise la el tia pulakin ngal ku asor yok. Wangin ku-tena sripe kut in sangeng selos, meyen elos tia ku inakkolukye kut. Elos tia enenu kasru lasr, a elos tia ku inkasre kut. Kut tia ku in sramsram nu selos, a elos tia kuin sramsram nu sesr. Oasr met kol lun alu puspus elosfwak mu elos ku in kasru met su mise tari, a met puspus

14. Efu ku kut mise?15. Efu ku sie me akkeye in etu ke ma paye ke met mise?


su lulalfongi met kol puspus inge elos sang mani nu se-los. Tusruktu in etu ma paye ka ku in karungin kut in tiakiapeyukla sin met nukewa su luti ma kikiap puspusinge.

16 Ya me luti lun alu lom el fwal nu ke ma Baibel el lutike met mise? Alu puspus tia luti oana ma Baibel el luti.Efu? Meyen me luti lalos akkolukyeyuk ku kufusyuklasin Setan. El orekmakin alu kikiap in oru metu in lulal-fongi mu tokin elos mise, elos ku in tafwelana in moulke sie an lun ngun. Ma inge el sie ma kikiap su Setan elorala in weang ma kikiap puspus su oru metu in forlaliki Jeova God. Ke inkanek fuka?

17 Oana ke ma akkalemyeyuk tari, kutu alu elos luti lafwin sie met el moulkin moul koluk, tokin el mise el fwasom nu ke sie an in isis in keok ma patpat. Me luti ingeel tia akfulatye God. Jeova el sie God lun lungse a el fwatia oru metu elos in keok ke inkanek ouinge. (1 Jon 4:8)Mea pulakin lom ke sie met su sang kai upa nu sin sie tu-lik fwin seakos el sruokilye sang paul nu ke sie e? Ya komlungse in akkalemye sunak nu sin met ouinge? Ya komlungse in aetui a in eis etauk kel? Paye la kom tia lungseel! Saap kom ku in nunku mu el arlana sulallel. Tu-sruktu, Setan el lungse kut in lulalfongi mu Jeova elakkeokye met ke e ma patpat, ke lusen billion yea su tiaku in oekyukla!

18 Setan el orekmakin pa alu puspus in luti mu tokinmetu mise, elos ekla nu ke sie met in ngun su eneneyukin sunakinyuk a akfulatyeyuk sin met moul. Fwal nu ke

16. Su akkolukye ku kufus la me luti lun alu puspus, a ke inka-nek fuka?17. Efu ku me luti ke me keok ma patpat el tia akfulatye Jeova?18. Alu nu sin met mise el fwal nu ke me luti kikiap fuka lun alupuspus?


me luti se inge, ngunin met mise el ku in ekla met kawukfukoko ku met lokwalok koluk se. Oasr met puspus su lu-lalfongi ke me luti kikiap inge. Elos sangeng sin met misea sang me akfulat a orek alu nu selos. Ke oiya se su tiaoana sie, Baibel el luti la met mise elos motul a kut ene-nu in alu nu sin God paye mukefwanna, Jeova, su MetOrekutla a Met Sang lasr.—Fwakyuk 4:11.

19 In eis etauk ke ma paye ke oiyen met mise el ka-rungin kom in tia kiapeyukla ke me luti kikiap lun alupuspus. Ma inge kasre kom pa in eis kalem mwomwo kekutu pa me luti lun Baibel. Ke sie me pupulyuk, fwin komeis etauk a kalem ka la metu elos tia som nu ke an lunngun ke pal in mise lalos, ke ma inge mwulela lun moulma patpat ke sie paredais fwin fwalu oasr kalemyok ka nusum.

20 In pal meeta, Job sie met sumwosmwos el siyuk kekusensiyuk inge: “Ya sie met fwin el mise el fwa sifwilmoul?” (Job 14:14) Ya sie met su wanginla moul yuro elsifwil akmoulyeyukyak? Ma Baibel el luti ke ma inge elme akkeye na paye, oana ke sapta toko fwa akkalemye.

19. In eis etauk ke ma paye ke oiyen met mise ku in kasre komin kalem ke kutu pa me luti fuka lun Baibel?20. Kusensiyuk fuka fwa akuteyuki ke me lutlut toko?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Met mise elos tia liye ku long ku nunak.

—Ekklisiastis 9:5.ˇ Met mise elos mongla; elos tia pulakin

keok.—Jon 11:11.ˇ Kut mise ke sripen kut usrui ma koluk sel

Adam.—Rom 5:12.


SRIKE nunku la kom kafweang in kaengla liki siemet lokwalok su arlana sulallel. El ku a mui likikom. Kom etu la wangin pakomuta lal meyen komliyel tari ke el uniye kutu sin met kawuk lom. Fwin-ne kom liksreni na paye in kaengla lukel, el kasrusrarlana fototoeni na paye nu sum. Paenang komnunku mu wanginla na paye fwinsrak lom nu ka.Tusruktu, tia pat, oasr sie met tuku in molikomla. Elku na paye liki met lokwalok se lom inge, a el mwu-lela nu sum la el fwa kasre kom. Paye la kom arlanaengan a insemwomwo ka!

2 Aok oana ke kas in pupulyuk, oasr sie met lok-walok su kasrusr mui tukum el ukwe kom. Met

1-3. (a) Kain in me lokwalok fuka se kasrusr mui tokosr aukwe kut nukewa? (b) A efu ku in nunku ke ma Baibel el lutifwa ase me insemwomwo nu sesr?

SAPTA ITKOSR

Fwinsrak Paye nu sin MetPuspus Su Kom Lungse

Su Mise Tari

Kut etu fuka la sifwil moulyukfwa sikyak na paye?

Mea pulakin lun Jeova ke akwuk in sifwilakmoulyeyuk met mise?

Su e fwa sifwil akmoulyeyukyak?

lokwalok se inge el kasrusr mui tokosr el ukwe kutnukewa. Oana ke ma kut lotela ke sapta meeta, Bai-bel el pangon mise oana sie met lokwalok. Wanginsie sesr ku in kaengla liki ma inge ku lain ma inge.Pus inmasrlosr liye tari ke met lokwalok se inge eluniye met puspus su kut lungse. Tusruktu Jeovael ku liki mise su oana met lokwalok se inge. JeovaEl pa Met Molela a kulang su akkalemyeyuk tari kala el ku in kutangla met lokwalok se inge. A el mwu-lela ka la el fwa kunausla met lokwalok se inge,mise, ke inkanek nukewa. Baibel el luti: “Met lokwa-lok se tok el fwa ella, mise.” (1 Korint 15:26) Siepeng mwomwo na paye pa inge!

3 Lela kut in akuteye ke kitin pal la mea pulakinlasr fwin oasr met su kut etu el mise. Ma inge fwakasre kut in etu a kalem ke ma se su a fwa oru kutin pulakin insemwomwo. Paye la, Jeova el mwulelaka la met mise fwa sifwil moulyuk. (Isaia 26:19) Elosfwa akmoulyeyukyak. Pa inge fwinsrak nu ke sifwilmoulyuk.

FWIN SIE MET SU KUT LUNGSE EL MISE4 Ya oasr met su kom lungse el mise tari? Ngal, a

asor yok, a pulakinya mu wangin na paye me ka-sru nu ka el upa na paye in muteng. Ke pal ouinge,kut enenu in orekmakin Kas lun God in eis meakinsemwomwo ku me akkeye. (2 Korint 1:3, 4)Baibel el kasre kut in etu a kalem ke pulakin lun

4. (a) Efu ku oasr ma kut ku in lotela ke pulakin lun Jeova keoiya su Jisus el akkalemye ke mise lun sie met su el lungse?(b) Oiyen kawuk mwomwo fuka Jisus el engunkin?

Fwinsrak Paye nu sin Met Puspus Su Kom Lungse Su Mise Tari 75

Jeova a Jisus ke oiyen mise. Jisus, su etawi na payePapa tumal, el etu ke pulakinyen ngal ku asor kepal se su oasr met kawuk lal el mise. (Jon 14:9) Kepal se el oasr in an Jerusalem, Jisus el muteta palnukewa nu yurol Lazarus, a yurin tulik mutan luowiyel inge Mary a Marta, su muta in an Betani sufototo nu in an se inge. Elos met kawuk fototo siesin sie. Baibel el akkalemye: “A Jisus el lungsel Mar-ta, a ma tael, a Lazarus.” (Jon 11:5) Tusruktu, inoana ke ma kut lotela ke sapta meeta, Lazarus elmise.

5 Mea pulakin lal Jisus ke pal se met kawuk lal elmise? Ma simusla el akkalemye nu sesr la Jisus eltuku nu yurin met puspus ke sou a met kawuk lalLazarus ke elos asor ke ma sikyak inge. Ke el liyelos,Jisus el pakomutalos. El sao, arlana asor a toasr in-siel. Tokin ma inge, ma simusla el akkalemye la,“Jisus el tung.” (Jon 11:33, 35) Ya asor lal Jisus ak-kalemye la wanginla fwinsrak lal? Mo. Paye, Jisus eletu la oasr ma mwolana a ma sakuruk se su apku-run in sikyak. (Jon 11:3, 4) Ne ouinge, el pulakinngal a asor yok su mise el ku in oru nu sin metu.

6 Ke sie inkanek, pulakinyen asor lal Jisus el meakkeye nu sesr. Ma inge luti nu sesr la Jisus a Papatumal, Jeova, elos srunga in oasr mise. Tusruktu Je-ova God el ku in lain a akwanginyela met lokwalokse inge! Lela kut in liye la kain in ku fuka Jeova elsang nu sel Jisus.

5, 6. (a) Oiya fuka Jisus el akkalemye ke pal se el oasr yurinsou a met kawuk puspus lal Lazarus? (b) Efu ku asor yok lal Ji-sus el sie me akkeye nu sesr?


“LAZARUS, ILME!”7 Lazarus el pukpuki in sie luf, a Jisus el siyuk ke

eot lulap se su afwunye an in utyuk nu ke luf seinge in itukla ku sisela. Marta el lain meyen saapmanol Lazarus el mutamwauk in kulawi a pusro-srek. (Jon 11:39) Ke nunak lun metu, paye lawanginla kutena fwinsrak ka?

8 Eot sa sisela liki, a Jisus el wowoyuk ke pusralulap: “Lazarus, ilme!” Mea sikyak? “Met su mise eltuku liki.” (Jon 11:43, 44) Ya kom ku in lumala kenunak lom ke engan yok lun met nukewa su oasrwe? Fwinne Lazarus el ma wiyelos, sou lalos, ku ka-wuk, ku met atulani, elos etu la el mise. Tusruktu,ela inge, met se su elos lungse, el sifwil pa tu in-masrlolos. Saap tia fusrasr in lulalfongi ke masikyak inge la paye. Wangin alolo ka la oasr metpuspus su engan a insemwomwo in sruokilye Laza-rus. Sie inkanek in kutangla mwomwo pa inge likimise!

9 Jisus el tia fwak mu el oru mwenmwen sakurukinge ke ku lal sifwana. Ke pre lal meet liki el pang-lol Lazarus in ilme, el akkalemye la Jeova pa Sroponku nu ke akwuk lun akmoulyeyuk met. (Jon 11:41,42) Tia ke pal sefwanna inge Jeova el orekmakin kulal in akmoulyeyuk met mise. Oasr mwenmwen susikyak ke pal yuh ke sifwil moulyuk su simusyukla

7, 8. Efu ku ke nunak lun met puspus wanginla fwinsrak kema sikyak nu sel Lazarus, tusruktu mea Jisus el oru?9, 10. (a) Fuka Jisus el akkalemye Sropon ku lal in akmoulye-lak Lazarus? (b) Mea kutu ma lane su tuku ke orekma in ridime sramsram lun Baibel ke sifwil moulyuk?


ke Kas lun God a sifwil moulyuk lal Lazarus el sie kesifwil moulyuk yuh inge.� In ridi a lutlutkin ma si-musla nukewa inge el sie me insemwomwo. Masimusla nukewa inge el luti kut la God el tia sulosolmet, meyen met nukewa su akmoulyeyukyak ingeoasr met fwusr a met matou, mokul a mutan, metIsrael a met saye su tia met Israel. A oasr me in-semwomwo yok su akkalemyeyuk ke ma simuslanukewa inge! Ke sie me pupulyuk, ke pal se Jisus elakmoulyeyuk sie mutan fwusr, papa a nine kiyel“elos lut na paye a arlana engan.” (Mark 5:42, NW)Aok, Jeova el sang sripe mwomwo nu selos elos inengankin insemwomwo yok su elos tia ku in mul-kunla.

10 Paye, met nukewa su akmoulyeyukyak sin Jisuselos sifwil pa mise. Ya kalmen ma inge pa wanginsripe ke el akmoulyelosyuk? Mo tia ouinge. Mesramsram nukewa inge lun Baibel el akpayeye mapaye nukewa su yok sripe a use me fwinsrak mwo-mwo nu sesr.

LUTLUT KE MA SIMUSLA KE SIFWIL MOULYUK11 Baibel el luti la met mise elos “tia etu kutena

ma.” Elos tia moul a wangin etauk lalos yen nuke-wa. Ma simusla kel Lazarus sang me akpayeye ka. Kepal se el sifwil akmoulyeyukyak, ya Lazarus el pura-

� Kutu pa ma simusla ka oasr in 1 Togusra 17:17-24; 2 Togu-sra 4:32-37; 13:20, 21; Mattu 28:5-7; Luk 7:11-17; 8:40-56; Orek-ma 9:36-42; a 20:7-12.

11. Fuka me sramsram kel Lazarus sang kasru in akpayeye mapaye su simusyukla in Ekklisiastis 9:5?


Elaija el akmoulyeyukmwen nutin sie mutan katinmas.

—1 Togusra 17:17-24

Met sap Piter elakmoulyelak Dorkas sie

mutan Kristian.—Orekma 9:36-42

Oasr me insemwomwo yokke sifwil moulyuk lal Lazarus

orek.—Jon 11:38-44

kak nunak lun metu ke ma el srumon ke ma puspusin kosrao? Ku, ya el aksangengyelos ke me sram-sram su sang me aksangeng ke isis? Mo. Baibel el tiaakkalemye ke kain in kas inge lal Lazarus. Ke lusenlen akosr su el mise, paye la el “tia etu kutena ma.”(Ekklisiastis 9:5) Lazarus el motul na ke oiya lunmet mise.—Jon 11:11.

12 Me sramsram kel Lazarus el luti kut pa la sifwilmoulyuk el sie ma paye, tia sie me sramsram in pih-lenfong mukena. Jisus el akmoulyelak Lazarus yemutun un met puspus su liye ma inge. Fwinne metkol puspus lun alu, su srungel Jisus, elos tia fwakmu tia paye ma sikyak inge. A, elos fwak: “Mea kute oru, ke met se inge [Jisus] el oru me akul puspus?”(Jon 11:47) Oasr met puspus su som in liye mokulse inge su akmoulyeyukyak. Ke ma inge, pus selosfiliye lulalfongi lalos nu sel Jisus. Elos liye la Lazarusel sie me akpayeye mwomwo la Jisus el supweyuk-me sin God. Me akpayeye inge el arlana fukokopaenang ma inge oru met kol puspus ke alu lun metJu suk in unilye Jisus a Lazarus.—Jon 11:53; 12:9-11.

13 Ya tia mwo in lulalfongi ke sifwil moulyuk oanasie ma su sikyak na paye? Mo, meyen Jisus el luti lake pal fwasru God el fwa akmoulyeyuk met misepuspus. (Jon 5:28) Jeova el pa Met Orala ma moulnukewa. Ya upa in lulalfongi mu el ku in sifwil ora-la moul? Paye la, me esmakin lun Jeova el ku in

12. Kut etu fuka la sifwil moulyuk lal Lazarus el sikyak napaye?13. Sripe mwomwo fuka oasr yurosr in lulalfongi la Jeova el kuin akmoulyeyuk na paye met mise?


sang kasru yok ka. Ya el ku in esam met mise su kutlungse? Oasr itu puspus in kosrao su tia ku in oek-yukla su piselos oasr ke trillion puspus, ne ouingeGod el sang inen kais sie itu inge! (Isaia 40:26) Kema inge, Jeova el ku in esam laa nukewa ke metmise su kut lungse, a el akola in sifwil akmoulyelos-yak.

14 Tusruktu, mea pulakin lun Jeova ke orekma insifwil moulyuk lun met mise? Baibel el luti la ellungse in akmoulyeyuk met mise. Job el sie metoaru el siyuk: “Ya sie met fwin el mise el fwa sifwilmoul?” Job el sramsramkin ke pal se el muta inkul-yuku sano nu ke pal se su God el fwa esamulak. Elfwak nu sin God: “Na kom fwa pang, a Nga fwa to-puk kom. Na kom fwa lungse orekma lun poum.”—Job 14:13-15.

15 Srike nunku! Jeova el lungse na paye in ak-moulyeyuk met mise. Ya tia sie me akkeye na payein etu la Jeova el pula ouinge? Tusruktu fuka sifwilmoulyuk fwa orek ke pal fwasru? Su fwa akmoulye-yukyak, a oya?

“MET PUSPUS SU MISE TARI ELOSFWA AKMOULYEYUKYAK”

16 Me sramsram lun Baibel ke sifwil moulyukel luti kut yok ke sifwil moulyuk su fwa orekke pal fwasru. Met puspus su akmoulyeyukyak inpal meeta nu ke moul fwin fwalu elos sifwil wi

14, 15. Oana ma pupulyukkin ke ma Job el fwak, mea pulakinlun Jeova ke orekma in sifwil akmoulyeyuk met mise?16. Met mise elos fwa akmoulyeyukyak in moul ke kain in oiyapuspus fuka?


met puspus su elos lungse. Sifwil moulyuk ke palfwasru el oana sie—tusruktu mwo liki oiya nukewa.Oana ke ma kut lotela ke Sapta 3, akwuk lun Godin orala fwalu nu ke sie paredais. Ke ma inge, metmise elos tia akmoulyeyukyak nu ke sie fwal su ne-nela ke meun, orekma sesumwos, akmas, a kain inmas. Oasr pal mwomwo lalos in moul ma patpatfwin fwalu ke oiya su oasr misla a moul insemwo-mwo.

17 Su fwa akmoulyeyukyak? Jisus el fwak la metmise nukewa su oasr ke me esmakin lun God elosfwa akmoulyeyukyak. (Jon 5:28, 29) Oayepa, Fwak-yuk 20:13 el akkalemye: “A mwea sang elos su misewe, a mise a Hedis sang elos su mise in eltal.” “He-dis” el sramsramkin nu ke inkulyuk lun metu. (Srikeliye Kutu pa Me Akuteye, sra 242-4.) Kain in luf inmas ku inkulyuk nukewa fwa wanginla koano. Billi-on puspus sin met mise elos fwa sifwil moul. Metsap Poul el fwak: “E fwa oasr sifwil moulyuk nu sinmet sumwos a met sesumwos.” (Orekma 24:15)Mea kalmen ma inge?

18 Ke u lun “met sumwosmwos” oasr met puspussu weang nu ka su kut ridi ke me sramsram lalos inBaibel su moul meet liki Jisus el tuku nu fwalu. Saapkom nunku kel Noa, Ebream, Sara, Moses, Rut, Es-ter, a kutu pa. Kutu sin mokul a mutan puspus ingesu oasr lulalfongi fukoko lalos nu sin God elos aku-teyuki ke sapta ak 11 lun Hibru. Tusruktu met

17. Met ekasr fwa akmoulyeyukyak?18. Su weang inmasrlon “met sumwosmwos” su fwa akmoul-yeyukyak? A fuka fwinsrak inge ku in akkeye kom sifwana?


kulansap puspus lun Jeova su mise ke pal lasr ingeelos fwa weang pa u lun “met sumwosmwos” inge.Ke sripen sifwil moulyuk, kut ku in aksukosokye-yukla liki kutena sangeng ke mise.—Hibru 2:15.

19 Fuka met nukewa su tia kulansap ku akos Jeovake sripen elos tia etu kel? Billion puspus sin “met se-sumwos” inge elos fwa tia mulkinyukla. Elos fwaakmoulyeyukyak pa a fwa itukyang pal mwomwonu selos in lutlut ke God paye a in kulansap nu sel.Ke lusen sie tausan yea, met mise elos fwa akmoul-yeyukyak a eis pal mwomwo nu selos in wi u lunmet oaru puspus fwin fwalu su kulansap nu sin Jeo-va. Pal se inge fwa sie pal mwolana na paye. Lusenpal inge el sramsramkinyuk in Baibel oana Len inNununku.�

20 Ya kalmen ma inge pa met nukewa su moul inpal meeta elos fwa akmoulyeyukyak? Mo. Baibelel akkalemye la kutu sin met mise elos oasr in“Gehenna,” su lungasyukla nu ke hell in Baibel Mu-tal Ke Kas Kosrae. (Luk 12:5) E se inge Gehenna eltuku ke sie an in sisi kutkut su oasr likin an Jerusa-lem in pal meeta. Monin met mise a kutkut nukewaisisyak we. Oasr monin met mise su sisyukla nu wein fwal nu ke nunak a liye lun met Ju su metouinge tia fwal in pukpuki a tia fwal in sifwil

� Ke kutu pa me lutlut ke Len in Nununku a ke sripe puspuslun nununku, nunak munas liye Kutu pa Me Akuteye, in sra244-6.

19. Su “met sesumwos,” a kain in pal mwomwo fuka Jeova elsang nu selos?20. Mea se inge Gehenna, a su met su som nu we?


akmoulyeyukyak. Ke ma inge Gehenna el sie me pu-pulyuk mwo a fwal nu ke kunanula ma patpat.Fwinne oasr kunokon lun Jisus in sang nununku nusin met moul a met mise, Jeova el pa Met Nunun-ku safla. (Orekma 10:42) El fwa tia akmoulyelosyaknukewa su el sang tari nununku nu selos la elos metkoluk a srunga in ekulla oiyen moul lalos.

SIFWIL MOULYUK NU IN KOSRAO21 Baibel el akkalemye ke sie pa kain in sifwil

moulyuk, nu ke moul in kosrao. Oasr me pupulyuksefwanna ke kain in sifwil moulyuk inge su simus-yukla in Baibel, pa ke sifwil moulyuk lun JisusKraist.

22 Tokin Jisus el anwuki oana sie met, Jeova el tialela Mwen Natul su oaru in muta pat ke inkulyuk.(Sam 16:10; Orekma 13:34, 35) God el akmoulyelakJisus, tusruktu tia oana sie met. Met sap Piter elakuteye la Kraist el “anwuki in ikwe, a akmoulye-yukyak” nu in kosrao oana ke moul lal meet liki eltuku na fwalu. (1 Piter 3:18, NW) Ma inge siemwenmwen yok na paye. Jisus el sifwil pa mouloana sie met in ngun kulanu! (1 Korint 15:3-6) Jisusel pa ma se meet in eis kain in sifwil moulyuk mwo-lana inge. (Jon 3:13) Tusruktu tia el pa safla.

23 Ke sripen el etu la tia pat el fwa folokla nu inkosrao, Jisus el fwak nu sin met tuma lutlut oaru

21, 22. (a) Kain in sifwil moulyuk saye fuka oasr ka? (b) Sumet se meet su eis sifwil moulyuk nu ke moul in ngun?23, 24. Su met puspus su wi ke “u srisrik” lun Jisus? A elosmet ekasr?


nukewa lal la el fwa “ako an” selos we. (Jon 14:2) Ji-sus el akkalemye la elos su fwa som nu in kosrao pa“u srisrik” lal. (Luk 12:32) Met ekasr wi ke u srisriklun met Kristian oaru puspus inge? In fwal nu keFwakyuk 14:1, met sap Jon el fwak: “Nga suiye, aliye! Lam [Jisus Kraist] el tu fwin Eol Saion, a oasrsiefok angngaul akosr tausen yurol, simla tari el, aen Papa Tumal fwin mutunsrolos.”

In Paredais, met mise elos fwa moulyuka fwa sifwil pa muta yurin met

puspus su elos lungse


24 Met Kristian 144,000 inge, wekunang met sapoaru nukewa lun Jisus, elos akmoulyeyukyak nu kemoul in kosrao. Ngea sifwil moulyuk lalos sikyak?Met sap Poul el simusla la ma inge fwa sikyak ke oasrtari lun Kraist. (1 Korint 15:23) Oana ke ma kom fwalutlut ka ke Sapta 9, kut moul ingena ke pal sa. Kema inge met su lula ke u lun met 144,000 su miseke len lasr inge elos fwa sa in akmoulyeyukyak nu kemoul in kosrao. (1 Korint 15:51-55) Tusruktu, oasrfwinsrak lun met puspus ke pal fwasru in akmoulye-yukyak nu ke moul in Paredais fwin fwalu.

25 Aok, Jeova el fwa aksafyela in wanginla mise suoana met lokwalok lasr, a ma inge fwa wanginla mapatpat! (Isaia 25:8) Ne ouinge, saap kom nunku,‘Mea met nukewa su akmoulyeyukyak nu in kosraoelos fwa oru we?’ Elos fwa wi ke sie gufermentmwolana ke Togusrai in kosrao. Kut fwa lotela mapuspus ke guferment se inge ke sapta toku.

25. Mea fwa akuteyuki ke sapta toku?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Ma simusla lun Baibel ke sifwil

moulyuk ase nu sesr sie fwinsrak paye.—Jon 11:39-44.

ˇ Jeova el lungse na paye in akmoulyeyukmet mise.—Job 14:13-15.

ˇ Met mise nukewa su oasr ke meesmakin lun God fwa akmoulyeyukyak.—Jon 5:28, 29.


MILLION puspus sin met fwin fwalu elos etu ke presu met puspus elos pangon Papa Tumasr, ku Pre lunLeum. Kas luo inge el sramsramkin ke sie pre su arlanaeteyuk su akkalemyeyuk oana me srikasrak lun JisusKraist sifwana. Pre se inge arlana yok kalmeye, a insramsramkin ke me siyuk tolu meet ka inge fwa kasrekom in lotela ma puspus su Baibel el luti na paye ka.

2 Ke mutamweyen pre lun Leum inge, Jisus el fwaknu sin met nukewa su longol: “Ke ma inge komwospre ouinge: ‘Papa tumasr su in kosrao, Em in akmutal-yeyuk. Togusrai Lom in tuku. Ma lungse lom in orek,oana in kosrao, ouinge fwin fwalu.’” (Mattu 6:9-13)Mea yok sripaiyen me siyuk tolu inge?

3 Kut lotela tari ke ma puspus ke en God, Jeova. A kekutu inkanek kut akuteye tari ke ma lungse lun God—ke ma el orala tari a ke ma el fwa oru nu sin metu.

1. Pre su arlana eteyuk fuka fwa akuteyuki inge?2. Mea ma tolu su Jisus el luti nu sin met tuma lutlut lal elos inpre siyuk ka?3. Mea kut enenu in etu ke Togusrai lun God?

SAPTA OALKOSR

Mea Se Inge Togusrai lun God?

Mea Baibel el akkalemye nu sesr kaTogusrai lun God?

Mea Togusrai lun God el fwa oru?Ngea Togusrai lun God fwa akpayeye ma

lungse lun God in orek fwin fwalu?

Tusruktu, mea Jisus el sramsramkin ke pal se el fwaknu sesr in pre: “Togusrai lom in tuku”? Mea se inge To-gusrai lun God? Fuka tuku lun ma inge fwa akmutalyeen God? A fuka tuku lun Togusrai el kupasr nu ke ak-payeyen ma lungse lun God?

MEA SE INGE TOGUSRAI LUN GOD4 Togusrai lun God el sie guferment su oakiyuki sin

Jeova su oasr Togusra ka su sulosolla sin God. Su To-gusra ke Togusrai lun God? Jisus Kraist. Jisus oana sieTogusra su yok liki met kol nukewa a el pangonyukoana “Togusra lun togusrau a Leum lun leumu.” (1 Ti-mote 6:15) Oasr ku lal in orala ma mwo puspus sumwo liki kutena met kol, el mwo liki met kol su mwoemeet inmasrlon met kol nukewa.

5 Togusrai lun God el fwa oru kolyuk lal oya? Aok,Jisus el oasr oya? Paye la kom lotela a kom esam lael anwuki fwin sak soko, a tokin ma inge el akmoul-yeyukyak. Tia pat tokin ma inge, el som nu in kosrao.(Orekma 2:33) Ke ma inge, Togusrai lun God el oasr inan se inge, aok in kosrao. Pa inge sripe paenang Baibelel pangon ma inge sie “togusrai in kosrao.” (2 Timote4:18) Fwinne Togusrai lun God el oasr in kosrao, el fwakol fwalu nufon.—Fwakyuk 11:15.

6 Mea oral Jisus in sie Togusra su arlana mwo? Mase meet, el fwa tia mise. In srikel Jisus nu sin met pus-pus su togusra, Baibel el panglol “el su mukena moulomeet me nu tok ma patpat, a muta in kalem su wa-ngin met ku in apkurunyang nu ka.” (1 Timote 6:16)

4. Mea se inge Togusrai lun God? A su Togusra ka?5. Togusrai lun God fwa oru kolyuk lal oya? A fwa kol fwin mea?6, 7. Mea oral Jisus oana sie Togusra su arlana mwo?


Kalmen ma inge pa ma yok sripe nukewa su Jisus eloru fwa on ma patpat. A el fwa oru ma yok a ma mwopuspus.

7 Baibel el akkalemye ke sie pa kas palu kel Jisus laku lun Jeova fwa on fwel, lalmetmet a etauk, papu aku, etu a sangeng sin Jeova e fwa oasr pa yurol. A kesumwosmwos el fwa nununku met sekasrup, a el fwasang papu ke sumwos ke met fwokpap lun fwalu. (Isaia11:2-4) Ke ma inge kas palu se inge akkalemye la Jisusel fwa kol oana sie Togusra sumwosmwos a oasr pako-ten lal nu sin met nukewa fwin fwalu. Ya kom lungsesie met kol ouinge?

8 Pa inge sie pa ma paye ke Togusrai lun God: Tia Ji-sus mukena pa oru me kolyuk. Oasr kutu pa met sufwa welul in kol. Ke sie me pupulyuk, met sap Poul elfwak nu sel Timote: “Kut fwin muteng in keok, kut fwaouyepa togusra yurol.” (2 Timote 2:12) Aok, Poul, Ti-mote, a kutu pa met puspus su oaru su sulosolla sinGod elos fwa welul Jisus in kol ke togusrai lun God.Met ekasr fwa eis kunokon mwomwo se inge?

9 Oana ke ma akkalemyeyuk in Sapta 7 ke buk seinge, oasr sie aruruma su itukyang nu sin met sap Jonsu el liye ka “Lam [Jisus Kraist] el tu fwin Eol Sai-on [an mwolana lal in kosrao], a oasr siefok angngaulakosr tausen yurol, simla tari el, a en Papa tumal fwinmutunsrolos.” Su met 144,000 inge? Jon sifwana elakkalemye: “Elos inge elos su fwasr tokin Lam yen nu-kewa el fwasr nu we. Elos inge moliyukla liki metu,tu elos fwako se meet nu sin God a nu sin Lam.”

8. Su fwa welul Jisus in kol?9. Met ekasr fwa welul Jisus in kol, a ngea God el mutamwaukin sulelosla?

Mea Se Inge Togusrai lun God? 89

(Fwakyuk 14:1, 4) Aok, elos met tuma lutlut oaru pus-pus lun Jisus Kraist su sulosolla in kol in kosrao welul.Tokin elos akmoulyeyukyak liki mise nu in kosrao,“elos fwa togusra fwin fwalu” welul Jisus. (Fwakyuk5:10) Mutamwauk in yea 33 C.E., God el sulela metKristian oaru puspus in aksafyela pisen met 144,000.

10 In oasr akwuk mwomwo ouinge nu sin Jisus a nusin met 144,000 in kol metu el sie inkanek mwo a ku-lang. Ma se meet, Jisus el moul tari oana sie met a elpulakin tari keok. Poul el fwak la Jisus el “tia sie su kof-lanu kulang ke munas lasr, a el sie su srifweyuk tari inma nukewa oana kut, a wangin ma koluk lal.” (Hibru4:15; 5:8) Met kol nukewa su fwa welul elos pulakin pame keok elos muteng pa oana sie met. In wekunang,elos kafweang na paye in lain oiyen sesumwos lalos amuteng ke kain in mas nukewa. Paye, elos fwa etu apulakin ke ma upa nukewa su metu elos sun!

MEA TOGUSRAI LUN GOD EL FWA ORU?11 Ke pal se Jisus el fwak nu sin met tuma lutlut lal la

elos enenu in pre ke Togusrai lun God in tuku, el fwakpa la elos enenu in pre ke ma lungse lun God in orek“oana in kosrao ouinge fwin fwalu.” God el oasr inkosrao, a ma lungse lal orek pal nukewa we yurin lipu-fan oaru nukewa. Tusruktu, in Sapta 3 ke buk se inge,kut lotela la oasr sie lipufan koluk su tila oru ma lung-se lun God a oru Adam a If elos in oru ma koluk. InSapta 10, kut fwa lotela ma puspus ke ma Baibel el lutike lipufan koluk se inge, su kut etu oana Setan su De-

10. Efu ku sie akwuk mwo a kulang nu sin Jisus a nu sin 144,-000 in kol fwin metu?11. Efu ku Jisus el fwak la met tuma lutlut lal elos enenu in preke ma lungse lun God in orek in kosrao?


vil. Setan a lipufan puspus su oru sulela lalos in fwasrtokul, su pangonyuk elos oana dimon puspus, a leyuk-la elos in muta in kosrao ke kitin pal. Ke ma inge, tialipufan nukewa su oasr in kosrao elos oru ma lungselun God. Ma inge fwa ikulyukla ke pal se Togusrai lunGod el mutamwauk ke kolyuk lal. Togusra sasu se inge,Jisus Kraist, el fwa orek meun nu sin Setan.—Fwakyuk12:7-9.

12 Kas palu toku el akkalemye ke ma su sikyak: “Anga long pusra lulap se in kosrao me, fwakang: ‘Ingesummu tari lango, a ku, a togusrai lun God lasr, a kulun Kraist lal, tu sisila tari met tukakunak met lili lasr[Setan], su tukakunulos ye mutun God len a fong!’”(Fwakyuk 12:10) Ya kom akilen ma luo su sikyak suarlana yok sripe ke fus in Baibel inge? Ma se meet, To-gusrai lun God ye koko lun Jisus Kraist el mutamwaukin kol. Ma se akluo, Setan el sisila liki in kosrao nufwalu.

13 Mea fwako puspus lun ma luo su sikyak inge? Kema sikyak tari in kosrao, kut rid: “Ke ma inge, komwosin engunak, O kosrao, a komwos su muta lu!” (Fwak-yuk 12:12) Aok, lipufan oaru nukewa in kosrao elosenganak ke sripen, Setan a dimon nukewa lal elos wa-nginla in kosrao, lipufan nukewa in kosrao elos oarunu sin Jeova God. Oasr misla lulap a inse sefwanna we.Ma lungse lun God el orek in kosrao.

14 Tusruktu, mea sikyak nu fwin fwalu? Baibel el ak-kalemye: “We nu sin fwalu a mwea, tu devil el oatuwotnu yurumwos, a el mulat ma lulap, tu el etu tu pal lal

12. Ma sikyak fuka luo akkalemyeyuk in Fwakyuk 12:10?13. Mea fwako lun sisila lal Setan liki kosrao?14. Mea sikyak ke sripen Setan el sisila nu fwalu?


fototo.” (Fwakyuk 12:12) Setan el mulat ke sripen el si-sila liki an in kosrao a oasr pal fototo lal lula. Ke mulatlal, el oru me keok, ku “we,” nu fwin fwalu. Kut fwalotela ma puspus ke kalmeyen “we” ke sapta toku. Tu-sruktu ke kut nunku ka, kut ku in siyuk, Fuka Togusraiel ku in oru ma lungse lun God in orek fwin fwalu?

15 Esam la mea ma lungse lun God ke fwalu. Kom lo-tela ma inge ke Sapta 3. In Eden, God el akkalemye lama lungse lal ke fwalu pa in ekla sie paredais su fwanenela ke fwil in met puspus su fwa tia mise, a metsumwosmwos mukena. Setan el oru Adam a If in oruma koluk, a ma inge akpatyela akpayeyen ma lungselun God ke fwalu tusruktu akwuk inge tia ekla ke sri-pen ma sikyak inge. Akwuk lun God el srakna oasr ke“met sumwosmwos elos fwa usru fwalu, a muta we mapatpat.” (Sam 37:29) A Togusrai lun God fwa akpayeyema inge. Ke inkanek fuka?

16 Nunku ke kas palu su oasr in Daniel 2:44. Ke fusinge kut ku in ridi: “A in len lun togusra [“togusrapuspus,” NW] ingo God in kosrao fwa tulokunak sietogusrai su fwa tia na kunausyukla. Ku filiye mwal kanu sin siepa mutanfwal. A a fwa musalsallu a kunauslatogusrai inge nukewa, a a fwa tu ma patpat.” Mea mainge akkalemye ke Togusrai lun God?

17 Ma se meet, ma inge akkalemye nu sesr la Togu-srai lun God fwa oakiyuki “in len lun togusra puspusingo,” ku ke pal su togusrai puspus elos srakna oasr.Ma se akluo, ma inge akkalemye nu sesr la Togusrailun God fwa tu ma patpat. Ma inge fwa tia tulokinyu-

15. Mea ma lungse lun God ke fwalu?16, 17. Mea Daniel 2:44 el akkalemye nu sesr ke Togusrai lunGod?


ki ku aolyukla ke kutena kain in guferment saye. Mase aktolu, kut liye la e fwa oasr meun inmasrlon Togu-srai lun God a togusrai puspus lun fwalu. Togusrai lunGod fwa eis kutangla. Ke saflaiye, guferment sefwannainge fwa karungin met nukewa. Tokin ma inge metuelos fwa engankin guferment se su mwo emeet su ete-yuk ke kutena pal.

18 Oasr ma puspus su Baibel el akkalemye ke meunsafla in masrlon Togusrai lun God a guferment nu-kewa lun fwalu. Ke sie me pupulyuk, el luti la ke palsafla fototoeni, lipufan koluk nukewa elos fwa akka-lemye kas kikiap puspus in kiapela “togusra lun fwalnukewa.” Nu ke akwuk fuka? “Tu elos [togusra nuke-wa] in tukeni nu sie nu ke meun lun len lulap lunGod, Ku liki Ku.” Togusra nukewa lun fwalu elos fwatukeni nu sie nu ke “sie an, su pangpang in kas Hib-ru Armagedun.” (Fwakyuk 16:14, 16) Ke sripen kas suakkalemyeyuk ke fus luo inge, paenang meun safla inmasrlon guferment nukewa lun metu a Togusrai lunGod el pangonyuk oana Har–Magedon, ku Armage-dun.

19 Mea Togusrai lun God el fwa akpayeye ke inkaneklun Armagedun? Sifwil nunku ke ma lungse lun Godke fwalu. Jeova God el orala tari akwuk lal nu fwalu innekla ke fwil in met sumwosmwos su fwa kulansap nusel in Paredais. Mea paenang ma lungse lal inge in tiaakpayeyuk ke pal inge? Ma se meet, kut met koluk, akut eis mas a mise. Tusruktu, kut lotela ke Sapta 5, la

18. Mea inen meun safla in masrlon Togusrai lun God a gufer-ment nukewa lun metu?19, 20. Mea paenang ma lungse lun God in tia orek fwin fwaluke pal inge?


Jisus el mise kesr tu kut fwa ku in eis moul ma patpat.Saap kom esam ke kas se su simusyukla ke Gospel lalJon: “God el lungse fwalu ouinge, tu el ase Mwen se-fwanna isusla natul, tu el su lulalfongel fwa tia tula, ael fwa eis moul ma patpat.”—Jon 3:16.

20 Sie pa sripe paenang oasr ma upa pa ke sripenmet puspus elos oru ma koluk puspus. Elos lungse inkaskaskin kas kikiap, oru orekma kutasrik, a oru orek-ma lun kosro. Elos srunga in oru ma lungse lun God.Met puspus su oru kain in ma koluk puspus inge elosfwa kunausyukla ke pal in meun lun God ke Armage-dun. (Sam 37:10) A siepa sripe la efu ku ma lungse lunGod el tia orek fwin fwalu ke pal inge pa gufermentpuspus elos tia akkeye met lalos in oru ma inge. Oasrguferment puspus su munas, sulallel, kutasrik a ko-luk. Baibel el akkalemye kalem: “Oasr sie pal ke oasr kuyurin sie met fwin siepa met nu ke ongoiye lal.”—Ekk-lisiastis 8:9.

21 Tokin Armagedun, oasr guferment sefwanna sufwa kol metu, pa Togusrai lun God. Togusrai se ingefwa oru ma lungse lun God a fwa use me insemwo-mwo mwolana puspus. Ke sie me pupulyuk, ma ingefwa akwanginyella Setan a lipufan koluk nukewa lal.(Fwakyuk 20:1-3) Ku lun me kise lun Jisus fwa orekma-kinyuk tu met oaru nukewa fwa tila eis mas ku mise.Aok, ke kolyuk lun Togusrai lun God elos fwa ku in eismoul ma patpat. (Fwakyuk 22:1-3) Fwalu fwa ekla nuke sie paredais. Ke ma inge Togusrai lun God fwa oruma lungse lun God in orek fwin fwalu a fwa akmutalyeinen God. Mea kalmen ma inge? Kalmen ma inge pa

21. Fuka Togusrai el fwa oru ma lungse lun God in orek fwinfwalu?


Ke sripen sisella Setan alipufan koluk nukewa lal liki in

kosrao el sang ma upa puspus nufwin fwalu. Kain in ma upa nukewa

inge tia pat fwa aksafyeyukla

ke saflaiye ye koko lun Togusrai lun God kais sie metmoul ingo fwa akfulatye inen Jeova.

NGEA TOGUSRAI LUN GOD FWA AKPAYEYEMA LUNGSE LAL IN OREK FWIN FWALU?

22 Ke pal se Jisus el fwak nu sin met tuma lutlut lal inpre, “Togusrai lom in tuku,” kalem la Togusrai el son-na tuku ku sikyak in pal sa. Ya ma inge tuku ku sikyaktari ke pal se Jisus el som nu in kosrao? Mo, meyen Pi-ter a Poul elos fwak la tokin Jisus el akmoulyeyukyak,kas palu in Sam 110:1 akpayeyuk nu sel: “Jeova el fwaknu sin Leum luk: ‘Kom muta lepouk leyut, nu ke pal seNga oru met lokwalok lom ma loangon niom.’” (Orek-ma 2:32-35; Hibru 10:12, 13) Oasr lusen pal se in sano.

23 Putaka? Ke saflaiyen century ak 19 a ke mutawe-yen century ak 20, tulik lutlut paye lun Baibel elosmotkoe ka la pal in sano inge fwa aksafyeyukla inyea 1914. (Ke me akuteye ke yea se inge, liye Kutu paMe Akuteye, in sra 246-49.) Ma puspus su sikyak fwinfwalu nufon su mutamwauk in yea 1914 el sang me ak-

22. Kut etu fuka la Togusrai lun God el tia tuku ku sikyak ke palse Jisus el oasr fwin fwalu ku ke pal sena tokin el akmoulyeyuk-yak?23. (a) Ngea Togusrai lun God el mutamwauk in kol? (b) Mea efwa akuteyuki ke sapta toku?

Ye koko lun Togusrai, ma lungse lun Godfwa orek fwin fwalu oana in kosrao


payeye nu ka la ma su motkoeyuk sin tulik lutlut payenukewa lun Baibel inge el sumwos a paye. Me akpaye-ye ke kas palu lun Baibel el akkalemye la in yea 1914,Kraist el ekla Togusra a Togusrai lun God in kosrao elmutamwauk in kol. Ke ma inge, kut moul ke “pal foto-to” su lula nu sel Setan. (Fwakyuk 12:12; Sam 110:2)Kut ku in fwak pa la tia pat Togusrai lun God fwa ak-payeye in orala ma lungse lun God in orek fwin fwalu.Ya peng inge el me purakak na paye nu sum? Ya komlulalfongi la ma inge el paye? Sapta toku fwa kasre komin liye la Baibel el luti na paye ma nukewa inge.

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Togusrai lun God el sie guferment in kos-

rao a Jisus Kraist pa Togusra ka, a inmasrlon met nukewa, oasr 144,000 utuklain welul in kol.—Fwakyuk 14:1, 4.

ˇ Togusrai el mutamwauk in kol in yea 1914,a mutamwauk in pal sa Setan el sisila nufwalu liki kosrao.—Fwakyuk 12:9.

ˇ Togusrai lun God tia pat el fwa kunauslaguferment nukewa lun metu, a fwalu fwaekla nu ke sie paredais.—Fwakyuk 16:14, 16.


YA KOM nu liye a long news su akkalemyeyuk ke te-levision a srike in nunku ka la, ‘Mea fwa sikyak nuke fwalu ke pal fwasru?’ Oasr ma upa puspus su sa insikyak a tia eteyuk a wangin met ku in akkalemye kema fwa sikyak lutu. (Jemes 4:14) Tusruktu, Jeova eletu mea fwa sikyak ke pal fwasru. (Isaia 46:10) In palmeeta Baibel, el palye tari ke ma koluk nukewa su sik-yak ke len lasr a el palye pa ke ma mwomwo su fwasikyak ke pal na fototo fwasru.

2 Jisus Kraist el sramsramkin ke Togusrai lun God,su fwa aksafyela ma koluk nukewa a fwa oru fwalu nuke sie paredais. (Luk 4:43) Metu elos lungse in etu langea Togusrai sa fwa tuku. Aok, met tuma lutlut lunJisus elos siyuk sel: “A mea akulin oasr tari lom, a saf-laiyen akwuk puspus lun fwalu?” (Mattu 24:3, NW)

1. Buk fuka akkalemye nu sesr ke pal fwasru?2, 3. Kusensiyuk fuka met tuma lutlut elos siyuk nu sin Jisus, ame top fuka el akkalemye?

SAPTA YUH

Ya Kut Moul Ke“Len Safla”?

Ma sikyak puspus fuka ke len lasr palyeyuktari in Baibel?

Mea Kas lun God el fwak ke oiya su metuelos fwa akkalemye in “len safla”?

Ke “len safla,” ma mwo puspus fukaBaibel el palye?

Jisus el topuk nu selos la Jeova God mukena pa etuna paye la ngea saflaiyen akwuk puspus lun fwalu fwatuku. (Mattu 24:36) Ne ouinge Jisus el palye ke mapuspus su fwa sikyak fwin fwalu meet liki Togusrai safwa orala misla paye a moul mwomwo su wangin mesensen ka nu sin metu. Ma el palye inge el akpayeyukke pal inge!

3 Meet liki kut fwa tuni ke me akpayeye ka la kutmoul ke “saflaiyen akwuk puspus lun fwalu,” ingelela kut in nunku a srike in akuteye ke sie meun suwangin kutena met ku in liye. Ma inge sikyak in ko-srao, a fwokin meun inge oasr me elya yok sikyak nusesr.

SIE MEUN IN KOSRAO4 Sapta se tari a ke buk inge el akuteye ka la Ji-

sus el ekla Togusra in kosrao in yea 1914. (Daniel 7:13, 14) Tia pat tokin el eis ku lal ke Togusrai, Jisus elmutamwauk in orekma. Oasr “meun orek in kosrao,”Baibel el akkalemye. “Maikael [sie pa e kel Jisus] a li-pufan lal elos som in meun nu sin dragon [Setan suDevil], a dragon el meun wi lipufan lal.”� Setan a li-pufan koluk nukewa lal, su pangpang dimon puspus,elos kuf ke meun se inge a elos sisila liki in kosrao nufwalu. Ke ma inge lipufan saye nukewa su oaru nu sinGod elos enganak ke sripen Setan a dimon nukewa

� Ke me lutlut su akkalemye la Maikael pa sie pa e nu sin Ji-sus Kraist, srike liye Kutu pa Me Akuteye su oasr in sra 249-50.

4, 5. (a) Mea sikyak in kosrao tokin Jisus el eis mwal lal oanaTogusra? (b) In fwal nu ke Fwakyuk 12:12, mea fwako lun meunse inge su orek in kosrao?

Ya Kut Moul Ke “Len Safla”? 99

lal elos wanginla in kosrao. Tu-sruktu, nu sin metu elos tiapulakin kain engan inge. MeyenBaibel el palye tari: “We nu sinfwalu . . . tu Devil el oatuwot nuyurumwos, a el mulat ma lulap, tuel etu tu pal lal fototo.”—Fwakyuk12:7, 9, 12.

5 Nunak munas loang akmwoyenu ka la mea fwokin meun se suorek in kosrao. Ke kasrkusrak lal,Setan el lungse in oru me keok, kuma upa, nu sin met nukewa fwinfwalu. Oana ma kom ku in liye,kut oasr tari ke pal su oasr me keokpuspus inge. Tusruktu pal inge fwatia loes, el oasr ke “pal fototo” na.Setan el etu pa ma inge. Baibelel akkalemye ke lusen pal se ingeoana “len safla.” (2 Timote 3:1)Kut arlana insemwomwo meyentia pat God el fwa akwanginye-la me akkoluk nukewa su Devil eloru fwin fwalu! Lela kut in nunkuke kutu ma su palyeyuk in Bai-bel su akpayeyuk ke pal inge. Mainge akpayeye la kut moul ke lensafla a Togusrai lun God tia pat elfwa sang me insemwomwo puspusnu sin met nukewa su lungse Jeo-va. Ma se meet, lela kut in tuni me

100

akul akosr su Jisus el fwak la mainge sang me akilenye ke pal su kutmoul ka inge.

MA SIKYAK YOK PUSPUSKE LEN SAFLA INGE

6 “Mutanfwal fwa tuyuk lainmutanfwal a togusrai lain togu-srai.” (Mattu 24:7) Oasr millionpuspus sin met su anwukike meun puspus su orek ke cen-tury puspus somla. Sie met simfwin an Britain el simusla: “Oasrmet puspus su anwuki ke meunsu orek ke century ak 20 ingeyok liki kutena pal ke me sram-sram lun fwalu. . . . Century seinge oasr meun su sikyak ap-kuran in pal nukewa, oasr palna srisrik a pal fototo su wanginmeun ke kutena an.” Pa inge kassu akkalemyeyuk ke sie report lunWorldwatch Institute: “Pus liki paltolu ke pisen met su akkolukye-yuk ke meun ke century [ak 20]inge yok liki kutena pisen met ak-kolukyeyuk ke meun nukewa suorek mutamwauk in century semeet C.E. nu ke yea 1899.” Pus

6, 7. Fuka kas lal Jisus ke meun a sral ak-payeyuk ke pal inge?

101

liki 100 million sin met elos miseke sripen meun su mutamwauk inyea 1914. Million puspus sin metelos pulakin asor yok a ngal upameyen met su elos lungse mise kemeun inge. Saap kom pulakin paoiya inge meyen sie sin met sukom lungse el mise pa ke meun.

7 “E fwa oasr sral.” (Mattu 24:7)Met su oru lutlut yok elos fwakmu oasr kapkapek yok ke akwukmwomwo in orek imae in oasrkain in fwako puspus in sang ka-sru me mongo ke lusen yea 30somla. Ne ouinge, srakna oasr sralsikyak meyen oasr met puspus suwangin mani in moli mongo ne-los, ku wangin an selos su elos kuin eoki fwokun sak sunalos we.Ke mutanfwal puspus su sekasrup,oasr met puspus su piselos pus likibillion se elos eis tala se ku srikliki tala se ke molin orekma la-los ke len se. Pus sin met inge eloskeok ke sripen sral upa. U se ingesu pangpang World Health Orga-nization el motko mu mongo suarlana srikla a sufwal pa paenangmise lun tulik su piselos oasr kemillion limekosr ke kais sie yea.

102

8 “E fwa oasr kusrusr lulap.” (Luk21:11) Fwal nu ke sie report, lu-lalfongiyuk mu kusrusr lulap 19 paa fwa orek ke kais sie yea. Lu-pan fukoko lun ma inge fal inakkolukye loom lulap puspus a kuin oru foku in sroasrelik ku mang-elik. (U.S. Geological Survey) A kepal puspus oasr kusrusr lulap sik-yak yea nukewa su ku in kunauslaloom lulap puspus. Kutu report suoasr, akkalemye la kusrusr u uniyemet alukela luo million mutewe-ak in yea 1900. Sie report el fwak:“Me kasru su tuku ke yokyokeliklun technology in aksrikyela pisenmet mise tusruktu sufwal a arlanasrikla.”

9 “E fwa oasr . . . me lokwa-lok [“mas upa,” NW].” (Luk21:11) Fwinne oasr kapkapek nu keakwuk lun ono, oasr mas su sikyaktari in pal meeta a kain in mas sasusu akkeokye metu. Sie report el ak-kalemye la oasr kain in mas 20 suarlana eteyuk, wekunang tubercu-losis, malaria, a cholera, su sikyakpal nukewa ke yea puspus somla, a

8, 9. Mea akkalemye la kas palu lal Jisuske kusrusr a me lokwalok ku kain in masupa akpayeyuk?

103

kutu pa kain in mas inge arlana upa in unweyuklake inkanek lun ono. Aok, oasr mas sasu 30 su sikyak.Kutu mas inge soenna oasr ono su eteyuk nu ka insang unwela ma inge a arlana sensen.

OIYEN MET KE LEN SAFLA10 Sayen akkalemyeyen ma puspus su sikyak fwin

fwalu inge, Baibel el palye pa la len safla fwa akilen-yuk ke ekla lulap nu ke oiya lun metu. Met sap Poul elakkalemye ke oiya puspus su metu elos fwa akkalem-ye. In 2 Timote 3:1-5, kut ku in ridi: “Tu in len saflapal in ongoiye lulap fwa tuku.” Ke fus inge, Poul elfwak la metu elos fwa

ˇ met su lungselos sifwanaˇ lungse maniˇ seakos papa a nineˇ seoaruˇ tia lungse met in sou lalos sifwanaˇ tia sifwana leum fwelosˇ met lemnakˇ met lungse me akengan yok liki lungse Godˇ met su sruokye luman sumwosmwos a lafwekin

ku lun sumwosmwos insielos11 Ya met in an sum an elos akkalemye kain in oiya

ouinge? Wangin alolo ka la elos akkalemye oiya inge.

10. Kain in oiya fuka palyeyuk in 2 Timote 3:1-5 su kom ku inliye ke met puspus ke pal inge?11. Fuka Sam 92:7 el akkalemye ke ma e fwa sikyak nu sin metkoluk nukewa?


Oasr met puspus yen nukewa su oasr oiya koluk lalos.Ma inge akkalemye la tia pat God el fwa akwangin-yela ma inge, meyen Baibel el akkalemye: “Ke metkoluk elos kapek oana maa, a ke met orek ma koluknukewa elos kapkapek, ma inge tu elos fwa wanginlama patpat.”—Sam 92:7.

MA MWO PUSPUS SU SIKYAK!12 Paye la len safla el nenela ke me keok upa, oana

ma Baibel el palye tari. Aok fwalu nenela ke ma koluk,tusruktu oasr ma mwomwo puspus su sikyak in masr-lon met nukewa su alu nu sin Jeova.

13 “Etauk fwa yokelik,” buk se inge in Baibel supangpang Daniel el palye. Kas palu inge el sram-sramkin etauk paye a sumwos ke God. Ma inge fwasikyak ngea? Ke lusen “pal safla.” (Daniel 12:4) Yok-na in yea 1914, Jeova el sang kasru nu sin metpuspus su lungse na paye in kulansap nu sel in kap-kapek ke etauk lalos ke Baibel. Etauk a kalem lalosyokelik ke ma paye ke inen God a ke akwuk lal, keme kise lun lango lun Jisus Kraist, ke ma sikyak nusin met mise, a ke sifwil moulyuk. Sayen ma inge,met nukewa su alu nu sin Jeova elos lotela la fuka inmoulkin moul lalos ke inkanek su akinsemwomwo-yelos a sang kaksak nu sin God. Elos eis pa kalemmwomwo ke orekma ku kunokon lun Togusrai lunGod a la fuka ma inge fwa aksumwosye ma puspusfwin fwalu. Mea elos oru ke etauk inge? Kusensiyukinge kol kut nu ke sie pa kas palu su akpayeyuk kelen safla inge.

12, 13. Fuka “etauk” sumwos el yokelik ke “pal safla” inge?


14 “Mwosasu inge lun Togusrai fwa sulkakinelik fwinfwalu nufon,” Jisus Kraist el akkalemye ke kas paluke “saflaiyen akwuk puspus lun fwalu.” (Mattu 24:3,14, NW) Fwin fwalu nufon, peng mwo lun togusraiel sulkakinyukelik in an pus liki 230 a ke kas su pusliki 400 in akkalemye nu sin metu la mea kalme-yen togusrai, mea el fwa oru, a fuka kut ku in eisme insemwomwo su tuku ka. Million sin Met Lo lunJeova elos moniyuk in sulkakin peng mwo lun Togu-srai. Elos tuku liki “mutanfwal nukewa a sruf nukewaa met a loa nukewa.” (Fwakyuk 7:9) Met Lo elos orulutlut ke Baibel ke wangin molo nu sin million met inloom selos su lungse in etu ka la mea Baibel el lutina paye. Sie me akpayeye mwolana lun kas palu, yok-na ke sripen Jisus el palye la met Kristian paye elosfwa “srungeyukla sin met nukewa”!—Luk 21:17.

MEA KOM FWA ORU?15 Ke sripen oasr kas palu puspus lun Baibel su ak-

payeyuk ke pal inge, ya kom tia insese ka la kut moulke len safla? Tokin peng mwo el sulkakinyuk fwal nuke lupa su Jeova el lungse, na “safla” e fwa tuku napaye. (Mattu 24:14) Kalmeyen “safla” pa ke pal se suGod el fwa akwanginyela ma koluk nukewa fwin fwa-lu. Jeova el fwa orekmakunul Jisus a lipufan nukewalal in kunausla met nukewa su lungse na paye in lai-

14. Fuka lupan orekma in sulkakin peng mwo lun Togusrai kepal inge, a su sulkakin ma inge?15. (a) Ya kom lulalfongi la kut moul in len safla, a efu? (b) Meakas se inge “safla” fwa kalmekin nu sin met nukewa su lain Je-ova a nu sin met nukewa su akpusiselyelos nu ke kolyuk lunTogusrai lun God?


“A mwosasu inge luntogusrai fwa sulkakinelikfwin fwalu nufon.”—Mattu 24:14

nul. (2 Tessalonika 1:6-9) Setan a lipufan nukewa lalelos fwa tia sifwil kiapela mutanfwal nukewa. Tokinma inge, Togusrai lun God fwa use me insemwo-mwo puspus nu sin met nukewa su akpusiselyelos keme kolyuk sumwosmwos lun togusrai inge.—Fwak-yuk 20:1-3; 21:3-5.

16 Ke sripen saflaiyen akwuk lal Setan el apkuran,kut enenu in siyuk sesr sifwana, ‘Mea Nga enenu inoru?’ Sie orekma mwo pa in tafwela in lutlut yok kelJeova a ke ma el siyuk sesr. (Jon 17:3) Akkalemye lakom nunku yok ke orekma lom in lutlut Baibel. Komkafweang in asrouki pal nukewa nu sin met puspussu suk inkanek in oru ma lungse lun Jeova. (Hibru10:24, 25) Eis etauk yok su Jeova God el akola in sangnu sin met fwin fwalu nufon, a oru me aksumwos sueneneyuk nu ke moul lom tu kom in pulakin me in-semwomwo lun God.—Jemes 4:8.

17 Jisus el palye la met puspus fwa tia loang ak-mwoye nu ke me akpayeye nukewa su fwakak la kutmoul ke len safla. Kunanela lun met koluk nukewafwa sa tuku ke pal metu elos tia nunku ka. Oana siemet pusrapasr ke fong, met puspus elos fwa lut ka.(1 Tessalonika 5:2) Jisus el sang kas in sensen inge:“A oana in len lal Noa, a fwa ouinge ke Mwen nutinmet el tuku. Tu oana in len ingo meet liki sronot elosmongo a nim, elos mari a sang in mari, nu ke lense ke Noa el sroak nu fwin oaku; a elos tia etu nu kepal se sronot tuku, a wiselosla nukewa, a fwa ouinge

16. Ma mwo fuka kom enenu in oru?17. Efu ku kunanela lun met koluk fwa me lut yok nu sin metnukewa?


ke oasr tari lun Mwen nutin met.”—Mattu 24:37-39, NW.

18 Ke ma inge, Jisus el fwak nu sin met nukewa sulongol: “A komwos in sifwana sismouk, saap insio-mwos sesesla ke oasras, a srui, a nunkala lun fwalse inge, a len sa sa tuku nu fwomwos oana sie mekaisrip. Tu ouinge a fwa tuku nu fwelos nukewa sumuta fwin mutun fwalu nufon. A komwos in sanopal e nukewa, a pre, tu komwos in ku in kaenglaliki ma inge nukewa su fwa sikyuk, a in tu ye mu-tun Mwen nutin met.” (Luk 21:34-36) Sie inkaneklalmetmet in esam pal nukewa ke kas lun Jisus inge.Efu? Meyen met nukewa su oasr yurolos me inse-mwomwo lun Jeova God a lun “Mwen nutin met,”Jisus Kraist, oasr fwinsrak lalos in moliyukla ke safla-iyen akwuk lun ma puspus lal Setan inge a in moullanu ke sie fwalu sasu su apkuran me!—Jon 3:16; 2 Pi-ter 3:13.

18. Kas in sensen fuka lun Jisus kut enenu in esam a nunku ka?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Oasr akul puspus ke len safla oana meun,

sral, kusrusr lulap, a mas upa puspus.—Mattu24:7; Luk 21:11.

ˇ In len safla, oasr met puspus su lungselossifwana, lungse mani, a lungse me akengantusruktu tia lungse God.—2 Timote 3:1-5.

ˇ Ke lusen len safla, peng mwo lun Togusraifwa sulkakinyukelik fwin fwalu nufon.—Mattu 24:14.


IN ETU sie met oasr ma eneneyuk pal nukewa in lotelake kutu ma ke sou lal. Ke oiya sepana inge, in etu ke Je-ova God enenu pa in etu ke lipufan nukewa su oanasie sou lal in kosrao. Baibel el pangon lipufan nukewaoana “tulik nutin God.” (Job 38:7) Ke ma inge, meaan selos ke akwuk lun God? Ya oasr kunokon lalos keme sramsram lun metu? Ya lipufan elos sang kasru kuoru me akkoluk nu ke moul lom? Fwin aok, ke inkanekfuka?

2 Baibel el akkalemye ke lipufan puspus ke foko fokopal. Lela kut in akuteye ke kutu ma simusla inge tukut in ku in lotela yok ke lipufan puspus. Su ora-la lipufan nukewa? Kolosse 1:16 el akkalemye: “Tu inel [Jisus Kraist] ma nukewa orekla, ma in kosrao, a mafwin fwalu.” Ke ma inge, ma orekla nukewa in ngunsu pangpang lipufan elos orekla sin Jeova God ke inka-nek lun Mwen se meet natul. Ekasr nufon pisen lipufannukewa? Baibel el akkalemye la oasr million puspus sin

1. Efu kut lungse in lotela ke oiyen lipufan puspus?2. Su orala lipufan nukewa, a ekasr nufon pisen lipufan nukewa?

SAPTA SINGUHUL

Lipufan Nukewa—Mea ElosKu In Oru Nu Sesr

Ya lipufan elos kasru metu?Fuka lipufan koluk elos akkolukye metu?

Ya kut enenu in sangeng ke lipufankoluk nukewa?

lipufan orekla, a elos nukewa kui in ku.—Sam 103:20;Fwakyuk 5:11.

3 Kas lun God, Baibel, el akkalemye nu sesr la kepal se fwalu orekla, “mwen nutin God nukewa salake engan.” (Job 38:4-7) Ke ma inge lipufan elos orek-la tari ke pal loeloes meet liki metu orekla, aok meetliki fwalu orekla. Fus in Baibel inge el akkalemye la oasrpulakin lun lipufan, meyen elos akkalemye la elos “tu-keni on” ke engan. Loang akmwoye nu ka la “mwennutin God nukewa” elos tukeni engan. Ke pal san, li-pufan nukewa elos wi ke sie sou su oasr inse sefwannalalos in kulansap nu sin Jeova God.

ME KASRU A ME KARUNGINLUN LIPUFAN PUSPUS

4 Mutamwauk ke pal se elos liye orekma lun God inorala met se meet, lipufan oaru a sumwosmwos elosakkalemye insemwomwo yok ke sou lun metu su yok-yokelik a ke akpayeyen akwuk lun God. (Soakas 8:30,31; 1 Piter 1:11, 12) Tusruktu, tok kutu, lipufan elos liyela pus sin sou lun met elos forla liki orekma mwo in ku-lansap nu sin Met su Oralosla su kulang. Wangin aloloka la ma sikyak inge akasorye lipufan sumwosmwosnukewa. Ke oiya su tia oana sie, pal nukewa fwinnemet sefwanna el foloko nu yurin Jeova, “oasr engunye mutun lipufan lun God.” (Luk 15:10) Ke sripen oasrnunak yok lun lipufan puspus in sang kasru nu sinmet nukewa su kulansap nu sin God, paenang Jeova elorekmakin lipufan puspus pal nukewa in akkeye a in

3. Mea Job 38:4-7 el akkalemye nu sesr ke lipufan puspus?4. Baibel el akkalemye fuka la lipufan oaru nukewa elos insemwo-mwo ke orekma puspus lun metu?

Lipufan Nukewa—Mea Elos Ku In Oru Nu Sesr 111

sang karunginyuk nu sin met kulansap oaru puspus lalfwin fwalu. (Hibru 1:7, 14) Loang akmwoye nu ke kutume pupulyuk.

5 Oasr lipufan luo su kasrel Lot sie met sumwos a anluo natul in moulla liki kunanula lun siti koluk luoinge Sodom a Gomora ke elos kololosla liki an inge.(Genesis 19:15, 16) Century puspus somla, met paluDaniel el sisila nu in luf in laion, tusruktu el moliyuk-la liki me sensen inge a el fwak: “God luk el supwemalipufan lal a kaliye oalin laionu.” (Daniel 6:22) In cen-tury se meet C.E., oasr sie lipufan su aksukosokyellamet sap Piter liki niyen prison. (Orekma 12:6-11) Sa-yen ma inge, oasr lipufan puspus su kasrel Jisus kemutamweyen moul lal fwin fwalu. (Mark 1:13) A tiapat meet liki Jisus el mise, oasr sie lipufan su sikyak nusel Jisus a “akkeyel.” (Luk 22:43) Sie me akkeye na payepa inge nu sel Jisus ke pal yok sripe se inge ke moul lal!

6 Ke pal inge, lipufan elos tila sikyak nu sin met ku-lansap lun God fwin fwalu. Fwinne metu elos tia ku inliye lipufan ku nukewa lun God, elos srakna sang mekasru nu sin met kulansap nukewa lal, yokna ke kute-na ma su ku in akkolukye fototo mwomwo lalos nu sinGod. Baibel el akkalemye: “Lipufan lun Jeova el mutain kalselosyuk su sangeng sel, a molelosla.” (Sam 34:7)Efu ku kas inge el me akkeye yok nu sesr? Meyen oasrlipufan koluk puspus su lungse in kunauskutla! Su elosan? Su oralosla? Fuka elos srike in akkolukye kut? In

5. Me srikasrak puspus fuka ke orekma lun lipufan in kasru metuakkalemyeyuk in Baibel?6. (a) Ke inkanek fuka lipufan puspus elos sang me kasru nu sinmet kulansap lun God ke pal inge? (b) Kusensiyuk puspus fukakut fwa loang akmwoye nu ka ingena?


etu me top nu ka, lela kut in loang akyokye nu ke masikyak ke mutamweyen me sramsram lun metu.

OASR LIPUFAN KOLUK PUSPUSSU MET LOKWALOK LASR

7 Oana ke ma kut lotela tari ke Sapta 3 lun bukse inge, sie sin lipufan inge el lungse yok sie kain innunak in kol fwin ma orekla puspus a ke sripe se inge elforla liki God. Tok lipufan se inge el eteyuk oana Setan

7. Ke oiya fuka Setan el kutangla in oru met puspus in forla likiGod?

“God luk el supwema lipufan lal akaliye oalin laionu.”—Daniel 6:22


su Devil. (Fwakyuk 12:9) Ke lusen century ak 16 tokinel kiapella If, Setan el oru inkanek su apkuran met nu-kewa in forla liki God sayen kutu met oaru, su oanaEbel, Inuk, a Noa.—Hibru 11:4, 5, 7.

8 In len lal Noa, oasr lipufan puspus elos lain a sea-kos Jeova. Elos sisla an selos ke sou lun God in kosrao,a tuku nu fwalu, a elos ekulla manolos in orekmakinmonin met. Efu? Kut ku in ridi in Genesis 6:2: “Tu tu-lik nutin God elos liye an nutin met tu elos oasku, aelos eis mutan kielos liki nukewa su elos sulela.” Tu-sruktu Jeova el tia lela orekma lun lipufan puspus ingea ke fwako koluk nukewa lun orekma lalos nu sin metuin oasr pal nukewa. El orala sie sronot nu fwin fwalusu kunausla met koluk nukewa a molela met kulansapoaru lal mukena. (Genesis 7:17, 23) Ke ma inge, lipu-fan koluk, ku dimon nukewa inge, enenu elos in ekullamonolos liki ikwe a folokla nu in kosrao oana ma suorekla in ngun. Elos fwa welul Devil, su ekla “leum lundimon nukewa.”—Mattu 9:34.

9 Ke pal se lipufan puspus su seakos elos folokla nu inkosrao, elos pilesreyuk, oana leum lalos, Setan. (2 Piter2:4) Fwinne elos tia ku in orekmakin mano lun ikweke pal inge, srakna oasr me akkoluk lalos nu sin metu.Paye la, ke kasru lun dimon ku lipufan koluk puspusinge, Setan “el kiapela fwalu nufon.” (Fwakyuk 12:9;1 Jon 5:19) Fuka? Ma se meet, lipufan koluk puspusinge elos orekmakin inkanek puspus in kiapela metu.

8. (a) Fuka kutu sin lipufan elos ekla dimon puspus? (b) In mo-ulla liki Sronot in len lal Noa, mea lipufan koluk nukewa ingeenenu in oru?9. (a) Mea sikyak nu sin lipufan koluk nukewa ke pal se elos fo-lokla nu in kosrao? (b) Mea kut fwa sramsramkin ke lipufanpuspus?


(2 Korint 2:11) Lela kut in akuteye kutu sin inkanekpuspus inge.

FUKA LIPUFAN KOLUKNUKEWA ELOS KIAPELA METU

10 In kiapela metu, dimon elos orekmakin orekmalun inutnut. Orekma lun inutnut, magic, ku sie supapu yurin inut el kupasr nu sin lipufan koluk puspus,ke inkanek sumwos a ke inkanek lun sie met inutnut.Baibel el selngawi orekma lun inutnut a sensenkin kutin fwasr liki kutena ma su kupasr nu ka. (Duteronomi18:10-12; Galetia 5:19-21) Lipufan koluk elos orekma-kin orekma lun inutnut oana ke sie met patur elorekmakin kain in pa in aya. Met patur se el orekmakinkain in pa puspus in sang sruokye kain in ik puspus. Keoiya sepana inge, oasr kain in orekma lun met inutnutpuspus su orekmakin kain in ngun fokfok nukewa insang oru met puspus elos in srufla ye ku a me akkoluknukewa lalos.

11 Sie kain in me sruf su orekmakinyuk sin lipufan ko-luk nukewa pa ke inkanek lun divination. Mea se ingedivination? Ma se inge el sie kain in orekma su srike inetu ke pal fwasru ku ke kutu ma su soenna eteyuk. Kutuke kain in divination inge pa astrology ku orekma in liyemukuikui lun ma puspus in kosrao, orekmakinyen tarotcards, orekma in liye ke sie crystal oana bol u, palm-istry ku in liye poun met, a orekma in suk ke arurumasakuruk, ku me akul puspus, ke inkanek lun mwemwe.Fwinne met puspus elos nunku mu orekmakinyendivination wangin me sensen ka, tusruktu Baibel el

10. Mea se inge orekma lun inutnut?11. Mea pa sie kain in orekma lun inutnut su dimon elos orek-makin, a efu kut enenu in fwasr liki orekma se inge?


akkalemye la met susfwe ku met inutnut a ngun fokfoknukewa elos tukeni orekma. Ke sie me pupulyuk, Orek-ma 16:16-18 el akkalemye ke “sie ngun in susfwe” [“sielipufan koluk,” NW] su kasru sie mutan fwusr in oru“susfwe” ku orekma in akkalemye ke ma e fwa sikyak.Tusruktu ku nukewa lun mutan se inge wanginla ke palse lipufan koluk el som lukel.

12 Sie pa inkanek su lipufan koluk elos sang kiapelametu pa ke inkanek in akkeyelos in siyuk ke met mise.Met puspus su arlana asor ke mise lun met su elos lung-se elos kiapeyukla ke pal puspus ke nunak tia sumwos kemet puspus su mise tari. Sie met inutnut el ku in sangetauk ku el ku in kaskas ke pusra su luman pusran siemet mise. Ke sripe se inge, oasr met puspus su lulalfongila met mise elos moul a in sramsram nu selos fwa ka-sru met moul in muteng ke asor lalos. Tusruktu kutenakain in “me pwarak” inge el arlana sito a ouyepa sensenna paye. Efu? Meyen lipufan koluk elos ku in etawi pu-sran sie met mise a sang nu sin sie met inutnut oiya pus-pus ke sie met su mise tari. (1 Samuel 28:3-19) Sayen mainge, oana ke ma kut lotela ke Sapta 6, met mise el tiamoul, tia ku in kaskas. (Sam 115:17) Na “kutena met susiyuk ke met mise” el kiapeyukla sin lipufan koluk a elorekma in lain ma lungse lun God. (Isaia 8:19) Ke mainge, kom in arlana taran in pilesru ma inge su arlanasensen su orekmakinyuk sin dimon nukewa.

13 Ngun fokfok elos kiapela met a elos aksangengye-los pa. Ke pal inge, Setan a lipufan koluk nukewa lalelos etu la “oasr pal fototo” lalos lula meet liki elos kap-

12. Efu ku arlana sensen in srike in sramsram nu sin met mise?13. Mea met puspus su in pal meeta elos sangeng ke dimon kulipufan koluk puspus elos ku in orala?


riyuki, a ke sripe inge elos akyokyelik ma koluk upalaliki meeta. (Fwakyuk 12:12, 17) Fwinne ouinge, tausanpuspus sin met in pal somla su sangeng len nukewa kengun fokfok puspus inge elos sukosokla liki. Elos orufuka? Mea sie met el ku in oru fwin el wi tari ke orek-ma lun inutnut?

FUKA IN LAIN LIPUFAN KOLUK NUKEWA14 Baibel el akkalemye nu sesr ke inkanek mwo a

sumwos in sang lain lipufan koluk a la fuka in aksuko-sokye kut la lukelos. Lela kut in nunku ke me srikasraklun met Kristian in century se meet su muta ke siti lunan Efesus. Kutu selos elos orekmakin orekma lun inut-nut meet liki elos ekla met Kristian. Ke pal se elos orusulela lalos in aksukosokyelos la liki orekma lun

14. In oana met Kristian in an Efesus in century se meet, fukakut ku in sukosokla liki lipufan koluk?

Dimon nukewa elos orekmakin inkanek puspus in kiapela metu

FUKA IN LAINLIPUFAN KOLUK

NUKEWA

ˇ Kunausla ma nukewalom su kupasr nu keorekma lun inutnut

ˇ Lutlutkin Baibelˇ Pre nu sin God

inutnut, mea elos oru? Baibel el akkalemye: “A metpuspus selos su oru ma sakuruk ke inutnut elos esaninu sie buk natulos a esukak ma inge ye mutun met enukewa.” (Orekma 19:19) Ke inkanek in kunausla buknukewa natulos ke magic ku orekma lun inutnut, metKristian sasu nukewa inge elos akkalemye me srikasrakmwomwo nu selos su lungse in lain lipufan koluk nu-kewa ke pal inge. Met nukewa su lungse in kulansapuJeova elos enenu in sisla a kunausla ma nukewa su kup-asr nu ke orekma lun inutnut. Wekunang buk puspus,magasin puspus, petsa mukuikui, petsa lulap, a on pus-pus su akkeye sie met in oru orekma lun inutnut a orusie met in nunku mu ma inge ma mwomwo a oasr meengan ka. Sayen ma inge, oasr pa amulets ku ma pus-pus saye su metu elos lulalfongi la fwin elos orekmakinma inge ku in sang me loeyuk nu selos liki kutena makoluk.—1 Korint 10:21.

15 Kutu yea somla tokin met Kristian in an Efesus eloskunausla buk puspus natulos ke orekma lun inutnut,met sap Poul el simusla nu selos: “Tu asrouki lasr tialain ikwe a sra . . . a lain un ngun koluk.” (Efesus 6:12) Lipufan koluk elos soenna fuleak. Elos srakna ka-fweang in oru orekma koluk lalos in kutangla. Ke mainge, mea pa met Kristian ingo elos enenu in oru? “Yokliki ma nukewa,” Poul el fwak, “komwos eis me loeyuklulap lun lulalfongi, su komwos orekmakin in kosra-la me pus furur nukewa lun el [Setan] su koluklanu.”(Efesus 6:16, NW) Fwin me loeyuk lun lulalfongi lasr elfukoko, arlana fukoko me lain lasr nu sin lipufan koluknukewa.—Mattu 17:20.

15. In lain lipufan koluk nukewa, mea kut enenu in oru?


16 Ke ma inge, fuka kut ku in akkeye lulalfongi lasr?Ke inkanek in lutlut ke Baibel. Fukokoiyen sie sinke elfwal nu ke fukokoiyen pelung lun ma inge. Ke inkanekouinge, kuiyen lulalfongi lasr el fwal nu ke fukokoiyenpelung lasr, su tuku ke etauk sumwos nu ke Kas lunGod, Baibel. Kut fwin rid a lutlutkin Baibel len nuke-wa, lulalfongi lasr fwa ekla fukoko. Oana ke sie sinkefukoko, kain in lulalfongi ouinge fwa ku in loangekutlaliki me akkoluk lun lipufan koluk nukewa.—1 Jon 5:5.

17 Mea kutu pa inkanek su met Kristian in an Efesuselos enenu in oru? Elos enenu kutu pa me karungin-yuk ku me loeyuk meyen elos muta ke sie siti su nenelake orekma koluk lun dimon puspus. Pasis Poul el fwaknu selos: “Ke pre nukewa a kaifwe siyuk pal e nuke-wa in ngun.” (Efesus 6:18) Ke sripen kut muta pa kesie fwal su nenela ke orekma koluk lun lipufan kolukpuspus ku orekma lun inutnut, kafweang in pre nu sinJeova in siyuk ke me karungin lal su yok sripe in sanglain lipufan koluk puspus. Aok, kut enenu in orekma-kin inen Jeova God ke pre lasr. (Soakas 18:10) Ke mainge, kut enenu in pre pal nukewa nu sin God in mo-likutla ku “eiskutla liki met koluk sa,” Setan su Devil.(Mattu 6:13) Jeova el fwa topuk pre nukewa su tuku keinse.—Sam 145:19.

18 Ngun koluk nukewa elos me sensen yok, tusruk-tu kut tia enenu in sangeng selos kut fwin lain Devil a

16. Fuka kut ku in akkeye lulalfongi lasr?17. Inkanek puspus fuka eneneyuk in sang lain lipufan koluk nu-kewa?18, 19. (a) Efu kut ku in lulalfongi la kut ku in kutangla keorekma lasr in lain ma orekla in lipufan koluk nukewa? (b) Ku-sensiyuk fuka fwa topukyak ke sapta toku?


kalukyung in fototo nu sin God ke inkanek in oru malungse Lal. (Jemes 4:7, 8) Ku lun lipufan koluk el kuin kutongyuki. Elos kaiyuk in len lal Noa, a elos apku-ran in sun nununku safla lalos ke pal fwasru. (Jud 6)Esam pa, la oasr yurosr me karunginyuk lun lipufanku puspus lun Jeova. (2 Togusra 6:15-17) Lipufan nuke-wa ingo elos insemwomwokin in liye la kut kutangla inlain ngun koluk nukewa. In oana ke kas in pupulyuk,lipufan sumwosmwos elos akkeye kut. Ke ma inge, lelakut in fototo pal nukewa nu sin Jeova a yurin sou lunlipufan oaru nukewa lal. Lela kut in fwasr liki kain inorekma lun inutnut nukewa a orekmakin kas in kasruke Kas lun God pal nukewa. (1 Piter 5:6, 7; 2 Piter 2:9)Ke ma inge kut ku in lulalfongi na paye la kut ku in ku-tangla ke orekma lasr in lain ma orekla in lipufan koluknukewa.

19 Tusruktu efu ku God el lela ngun koluk nukewaa ma koluk puspus su oru metu in pulakin me keokpuspus? Kusensiyuk se inge fwa akuteyuki ke saptatoku.

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Lipufan oaru nukewa elos sang kasru nu sin

met nukewa su kulansap nu sin Jeova.—Hibru1:7, 14.

ˇ Setan a lipufan koluk nukewa lal elos kiapelametu a akkolukyelos elos in forla liki God.—Fwakyuk 12:9.

ˇ Kom fwin oru ma lungse lun God a lain Devil,Setan el fwa kaengla liki kom.—Jemes 4:7, 8.


TOKIN sie meun upa sikyak in sie an, oasr tausan puspussin mutan a tulik su anwuki a pukpuki ke sie inkulyuk lu-lap su met mise puspus elos pukpuki we su oasr saksengsrisrik puspus filiyuki we. Kais sie me akul ku sakseng sri-srik inge oasr ma simla ka ouinge: “Efu?” Ke pal se kain inongoiye inge sun metu elos siyuk kusensiyuk inge in akka-lemye ngal su elos pula. Metu elos asor a siyuk ma inge kepal se meun, ongoiye, mas, ku akmas, su uniye met pus-pus su elos lungse, kunausla loom selos, ku oru me keokupa nu selos ke inkanek puspus. Elos lungse in etu la efuku ongoiye puspus inge sikyak nu selos.

2 Efu ku God el lela me keok in sikyak? Fwin Jeova elkulanu, kulanglanu, lalmetmetlanu, a nununku sumwos,efu ku fwalu el nenela ke srunga a orekma sesumwos? Yakom sifwana nunku ke ma puspus inge?

3 Ya tia sumwos in siyuk la efu God el lela me keok?Kutu met elos nunku mu fwin elos siyuk kain in kusen-siyuk inge kalme pa wangin lulalfongi yok lalos ku elos

1, 2. Kain in me keok fuka metu elos sun ke pal inge, oru metpuspus in siyuk kusensiyuk puspus fuka?3, 4. (a) Mea akkalemye la tia koluk in siyuk la efu ku God ellela me keok? (b) Mea pulakin lun God ke ma koluk a ke me keok?

SAPTA SINGUHUL SIE

Efu Ku God El LelaMe Keok?

Ya God el oru me keok nu fwin fwalu?Kusensiyuk ku kas in lain fuka sikyak in imae Eden?

Fuka God el fwa akwanginyela fwako kolukke me keok lun metu?

tia akkalemye sunak nu sin God. Tusruktu, ke kom ridi keBaibel, kom ku in liye la met lun God su oaru a sangengsel elos siyuk pa kusensiyuk lalos su oapana inge. Ke sieme pupulyuk, met palu Hebakkuk el siyuk sin Jeova: “Efukom fwakak nu sik ma koluk, a nget nu ke ma sesumwos?A efu ku kunausten a sulallel on ye mutuk, oasr amei, aakukuin sikyak?”—Hebakkuk 1:3.

4 Ya Jeova el mulat nu sel Hebakkuk sie met palu oaruke sripen el siyuk kusensiyuk puspus inge? Mo. A, God ellela pa in weang kas lal Hebakkuk su tuku ke insiel ke masimusla lun Baibel. God el kasrel pa in eis etauk mwo a ka-lem ke ma puspus a in eis lulalfongi yok. Jeova el lungsepa in oru ma inge nu sum. Esam la, Baibel el luti la Godel nunku keim a “el karungin kom.” (1 Piter 5:7) Godel srunga ma koluk nukewa a me keok su tuku ka yok likisrunga lun kutena met ka. (Isaia 55:8, 9) Ke ma inge, efuku oasr me keok upa puspus fwin fwalu?

EFU KU OASR ME KEOK UPA PUSPUS?5 Met puspus su wi ke alu puspus elos som nu yurin met

5. Sripe puspus fuka kutu pal akkalemyeyuk in sang akuteye mekeok nukewa su sun metu, tusruktu mea Baibel el luti?

Jeova el fwa aksafyela me keok nukewa

123

kol lun alu lalos a met luti lalos in siyuk la efu ku oasrme keok su alukela ma fwal. Pal puspus, me top lalos pame keok el lungse lun God a mutamwauk in pal omee-ta el pakiye tari ma nukewa su sikyak, wekunang ongoiyepuspus. Oasr akkalemyeye nu sin met puspus la inkaneklun God el ma sakuruk lukma su tia ku in akuteyuki ku eloru met puspus in mise, fwinne tulik srisrik, tu elos fwa kuin muta yurol in kosrao. Tusruktu, oana ke ma kom lotelatari, Jeova el tia oru kutena ma koluk. Baibel el fwak: “Lelain loes liki God, tu lan oru ma sesumwos, a liki el su Ku likiKu, tu lan orek ma koluk!”—Job 34:10.

6 Ya kom etu la efu ku metu elos tafongla in fwak muGod pa sripen me keok nukewa fwin fwalu? Ke pal puspus,elos fwak mu God Fulatlanu pa oru ma koluk ke sripenelos nunku mu el pa met kol paye lun fwalu. Elos tia etu kema paye su fusrasr a yok sripe su Baibel el luti. Kom lotelatari ke ma inge ke Sapta 3 ke buk se inge. Met kol paye lunfwalu pa Setan su Devil.

7 Arlana kalem ke ma Baibel el akkalemye inge: “Fwa-lu nufon on ke ku lun met koluk se.” (1 Jon 5:19, NW)Ke kom nunku ke kas inge, ya tia sumwos a yok sripe mainge? Fwalu el akkalemye oiya lun ma orekla in ngun ingesu tia liyeyuk su “kiapela fwalu nufon.” (Fwakyuk 12:9)Setan el sruokye oiyen srunga, lungse in kiapu met, a elsulallel. Ke ma inge fwalu su oasr ke ku lal, el nenela ke sru-nga, orekma kutasrik, a orekma sulallel. Pa inge sripe se supaenang in oasr me keok upa puspus.

8 Sripe se akluo la efu ku oasr me keok yok pa, kemetu elos sesumwos a oru ma koluk mutamwauk ke palse orekma in lain orek in imae Eden, oana ma akuteyuki

6. Efu ku met puspus elos tafongla in fwak mu God pa sroponme keok nukewa fwin fwalu?7, 8. (a) Fuka fwalu el etawi oiya lun met kol la? (b) Fuka oiyensesumwos lun metu a “pal a ma sikyak” orala pa me keok?


in Sapta 3. Oasr oiya lun met sesumwos in kafweang inalein in akkalemye la elos fulat liki met puspus, paenangma inge orala meun puspus, orekma sulallel, a me keokpuspus. (Ekklisiastis 4:1; 8:9) Sripe aktolu ke me keok pake “pal a ma sikyak.” (Ekklisiastis 9:11) Ke fwalu su Jeo-va el tia akilenyuk oana Met Kol ka in sang me karunginku me loeyuk nu ka, metu elos ku in pulakin me keokke sripen elos oasr ke sie an tia fwal a ke pal tia mwo.

9 Sie me akkeye nu sesr in etu la God el tia oru in oasrme keok. El tia orala meun, akmas, orekma sulallel, kuongoiye puspus su sikyak su oru metu in keok. Tusruk-tu, kut enenu in etu la, Efu ku Jeova el lela me keoknukewa inge? Fwin el pa God Kulanu, oasr ku lal in tu-lokinye ma inge. Efu ku el tia orekmakin ku lal inge?Aok oasr sripe mwomwo lun God kulang su kut etu inge.—1 Jon 4:8.

OASR SIE KAS IN LAIN YOKSRIPE AKKALEMYEYUK

10 In etu ke sripe mwomwo la efu ku God el lela mekeok, kut enenu in sifwil pa nunku ke pal se me keok elmutamwauk. Ke pal se Setan el srufwel Adam a If in sea-kos Jeova, oasr sie kusensiyuk su akkalemyeyuk. Setan eltia lain ku lun Jeova. Aok Setan el etu la wangin saflaiyenku lun Jeova. A, Setan el lain sumwos in kol lun Jeova. Keel akkalemye mu God el kikiap meyen el srunga in sangma mwomwo nu sin metu su muta ye koko lal, Setan elfwak mu Jeova el sie met kol koluk. (Genesis 3:2-5) Setanel akkalemye la metu elos ku in oru mwo fwin wangin mekolyuk lun God. Ma inge el orala sie me lain ku me akko-lukye nu ke sumwos lun Jeova in kol.

9. Efu kut ku in etu la oasr sripe mwomwo lun Jeova in lela inoasr me keok nu ke pal inge?10. Mea Setan el kusensiyukkin, a ke inkanek fuka?

Efu Ku God El Lela Me Keok? 125

11 Adam a If elos lain Jeova. Kalmen orekma a kas lalospa ouinge: ‘Kut tia enenu Jeova oana Met Kol lasr. Kut kuin oru sulela lasr sifwana ke ma mwo a ma koluk.’ Fuka Je-ova el ku in aksumwosye kusensiyuk ku kas in lain inge?Fuka el ku in luti ku akkalemye nu sin lipufan nukewa lamet lain nukewa inge elos sito a la inkanek lal pa mwoemeet na paye? Saap sie met el fwa fwak la God el enenuna in kunausla met lain nukewa inge a sifwilpa orala metsasu puspus. Tusruktu Jeova el akkalemye tari akwuk lal innekla fwalu ke tulik puspus natul Adam a If, a el lungse-los in muta ke sie paredais fwin fwalu. (Genesis 1:28) Jeovael akpayeye akwuk lal pal nukewa. (Isaia 55:10, 11) Sayenma inge, in kunausla met lain nukewa in Eden el tia ku insang me top mwomwo nu ke kusensiyuk ku kas in lain suakkalemyeyuk ke sumwos lun Jeova in kol.

12 Lela kut in nunku ke sie me pupulyuk. Srike nun-ku ke sie met luti fwin el fwak nu sin tulik lutlut nukewa

11. Efu ku Jeova el tia kunausla met lain nukewa in Eden?12, 13. Sang me pupulyuk la efu ku Jeova el lela Setan el an eklaleum lun fwal se inge a efu ku God el lela metu in kololos sifwana.

Ya tulik lutlut el sumat a fwal liki met luti lal?

lal la fuka in eis me top nu ke sie kusensiyuk upa kemathematics. Oasr sie tulik lutlut lalmetmet tusruktu elsie kain in tulik lutlut su lungse in lain, a el fwak mu in-kanek lun met luti se inge in eis me top nu ke kusensiyukinge el tia sumwos. El lungse in akkalemye mu met lutisa el tia fwal in luti, tulik lutlut se inge el akkalemye napaye la el etu ke sie inkanek su mwo liki inkanek lun metluti se inge in eis me top nu ke kusensiyuk inge. Kutu sintulik lutlut inge elos nunku mu el paye, a paenang eloswi pa lain. Mea met luti sa enenu in oru? Fwin el sis-la tulik lutlut nukewa su lungse in lain liki class sa, namea ma inge ku in oru nu sin tulik lutlut saye nukewa?Ya elos fwa tia lulalfongi la tulik lutlut sa a elos nukewasu welul pa sumwos? Saap sunak lun tulik lutlut nukewanu sin met luti lalos fwa wanginla, a elos ku in nunkumu met luti se inge el sangeng ke sripen el pa tafongla.Tusruktu fuka fwin met luti el lela tulik lutlut se ma laininge in akkalemye nu sin class inkanek lal in eis me topmwomwo nu ke kusensiyuk se inge.

13 Jeova el oru ma nukewa in oapana ke ma met luti seinge el oru. Esam la sayen met lain nukewa in Eden oasr pama orekla puspus saye su wi ka. Oasr million puspus sin li-pufan elos liye ka. (Job 38:7; Daniel 7:10) Ke inkanek suJeova el aksumwosye ke ma upa ku in orala oiya yok nusin lipufan nukewa a tok nu sin met nukewa. Ke ma inge,mea Jeova el orala? El lela Setan el an akkalemye ke inka-nek su el fwa kol metu ka. God el lela pa metu in kololossifwana ye kolyuk lun Setan.

14 Met luti ke me pupulyuk lasr el etu la tulik lutlut sulain a tulik lutlut nukewa su lulalfongel elos tafongla. Tu-sruktu met luti sa el etu pa la fwin el lela elos in akpayeye

14. Ma lane fuka fwa tuku ke sulela lun Jeova in lela metu in ko-lolos sifwana?


nunak lalos, ma inge fwa akinsemwomwoye tulik lutlutnukewa ke class lalos. Ke pal se met lain nukewa elos tiaakpayeye, na tulik lutlut oaru nukewa elos fwa ku in liye lamet luti mukena pa fwal in kol class se inge. Elos ku in ka-lem ka la tokin ma inge met luti el fwa sisla kutena tuliklutlut su lain in class se inge. Ke inkanek sepana inge, Je-ova el etu la met nukewa su paye insielos a lipufan oarunukewa fwa eis ma lane ke elos liye la Setan a lipufan nu-kewa su welul fwa tia eis kutangla a metu tia ku in kololossifwana. Oana Jeremaia su moul in pal meeta, elos fwa lo-tela ke kas paye inge su yok sripe: “O Jeova, nga etu tuinkanek lun met tia on in el sifwana. Tia ma lun met sufwasr in aksumwosye fwalkel.”—Jeremaia 10:23.

EFU KU JEOVA EL LELA ME KEOKIN OASR KE LUSEN PAL LOELOES?

15 Ke ma inge, efu ku Jeova el lela me keok in oasr ke lu-sen pal loeloes? A efu ku el tia tulokinye ma koluk puspusin tia sikyak? Mwo, in nunku ke ma luo su met luti ke mepupulyuk lasr el fwa tia oru. Ma se meet, el fwa tia tulo-kinye tulik lutlut su lain in akkalemye inkanek lal in eisme top nu ke kusensiyuk. Ma se akluo, met luti el fwa tiakasru tulik lutlut su lain in akuteye ma el nunku. Ke in-kanek ouinge, srike nunku ke ma luo su Jeova el oru nuke sulela lal in tia oru. Ma se meet, el tia tulokinilye Se-tan a elos su welul in srike in akpayeye la elos pa sumwos.Ke ma inge pal eneneyuk in liye fwin kas in lain lalos kuin akpayeyuk. Ke lusen tausen yea puspus ke me sramsramlun metu, oasr akwuk puspus lun metu elos srike tari nu kekain in inkanek in kolyuk lalos, ku ke kain in gufermentpuspus lun metu. Paye la oasr kapkapek su metu orala nu

15, 16. (a) Efu ku Jeova el lela me keok in oasr ke lusen pal loe-loes? (b) Efu ku Jeova el tia tulokinye kain in me keok puspus suoana ke akmas upa?


ke akwuk lun science a ke kutu pa oiya, tusruktu nunun-ku sesumwos, moul sekasrup, akmas, a meun yokyokelikna paye liki meeta. Oasr me akpayeye yok ingena la kolyuklun metu tia akmwoyela ma nukewa.

16 Ma se akluo, Jeova el tia kasrel Setan in kol fwal seinge. Ke sie me pupulyuk, fwin God el kutongye akmasupa nukewa, ya el fwa tia sang kasru ku akpayeye, la metlain nukewa elos paye ke ma elos fwak? Ya God el tia orumetu in nunku mu saap metu elos ku in kololos sifwanafwin wangin ma upa sikyak? Fwin Jeova el oru ouinge, elku in insese in wi pa ke kutena kain in kas a orekma kiki-ap. Tusruktu, “God el koflanu kikiap.”—Hibru 6:18.

17 Tusruktu, fuka ke me akkoluk nukewa su sikyak keorekma in lain God ke lusen pal loeloes? Kut enenu inesam la Jeova el kulanu. Ke ma inge, el ku in akwangin-yela me keok nukewa a el lungse pa in akwanginyela makoluk nukewa su tuku ke me keok lun metu. Oana kema kut lotela tari ka la, fwalu fwa sifwil pa akmwoye-yukla a ma musalla nukewa ka fwa aksasuyeyukla ke pal sefwalu el orekla oana sie Paredais. Fwako nukewa lun makoluk fwa akwanginyeyukla ke inkanek lun mekise lun lango lun Kraist, a me akasor nukewasu tuku ke mise e fwa akwanginyeyukla ke in-kanek lun sifwil moulyuk. Ke ma inge God elfwa orekmakinul Jisus “tu lan kunauslaorekma nukewa lun Devil.” (1 Jon 3:8) Jeo-va el fwa akpayeye ma inge nukewa ke pal

17, 18. Mea Jeova el fwa oru kefwako koluk nukewa su tukuke kolyuk lun metu a ke meakkoluk lun Setan?

God el fwa kasre komin muteng ke me keok


fwal. Kut ku in insemwomwokin la el tia sa in kunauselos-la nukewa, meyen ke mongfusrasr lal el lela pal mwomwonu sesr in lotela ma paye a in kulansap nu sel. (2 Piter 3:9,10) Ke pal inge, God el suk met nukewa su paye insielosin alu nu sel a el kasrelos in muteng ke kain in me keoknukewa su elos ku in sun ke fwal koluk se inge.—Jon 4:23;1 Korint 10:13.

18 Saap oasr kutu met elos nunku, Ya me keok nukewainge tia ku in sikyak fwin God el oralla Adam a If ke in-kanek su elos tia ku in oru orekma in lain lalos? In topukkusensiyuk se inge, kom enenu in esam ke sie me sangsaok su Jeova el sot nu sum.

FUKA KOM FWA OREKMAKIN ME SANG LUN GOD?19 Oana ke ma akkalemye ke Sapta 5, metu elos orekla

ke inkanek su oasr sukosok lalos in oru sulela lalos sifwa-na. Ya kom etu ke lupan saokiyen me sang inge? God elorala kain in ma orakrak nukewa su tia ku in oekyukla, ama orekla nukewa inge elos mukuikui ku orekma fwal nuke instinct lalos ku ke oiya su oasr tari yurolos. Aok, maorakrak nukewa inge tia ku in oru sulela lalos sifwana lapiya ka ma mwo a ma koluk. (Soakas 30:24) Ya kom in-semwomwokin fwin God el orekutla ouinge? Mo, kutinsemwomwokin in oasr sukosok in oru sulela puspus nuke kain in oiya mwomwo su kut lungse in moulkin, ke in-kanek lun moul su kut lungse in fwasr ka, a su kut lungsein kawuk nu selos, a ke kutu pa kain in sulela. Kut enganfwin oasr sukosok, a pa inge ma God el lungse kut in inse-mwomwokin.

20 Jeova el tia insemwomwo fwin orekma in kulansap

19. Me sang saok fuka Jeova el ase nu sesr, a efu ku kut enenuin aksaokye ma inge?20, 21. Fuka kut ku in orekmakin me sang ke sukosok in oru su-lela ke inkanek mwo emeet, a efu ku kut enenu in oru ouinge?


lasr tia orek ke inse mulala lasr. (2 Korint 9:7) In pupul-yukkin: Mea fwa akinsemwomwoye yok nu sin sie papa kunine, ke pal se sie tulik el fwak “Nga lungse kom” meyenma inge sapkinyuk nu sel in fwak, ku el fwak ma inge sutuku ke insiel na paye? Kusensiyuku pa, Kom e fwa orek-makin fuka sukosok inge in oru sulela su Jeova el sot nusum? Setan, Adam, a If elos tafongla na paye ke orekma-kinyen sukosok in oru sulela inge. Elos pulesru Jeova God.Mea kom e fwa oru?

21 Oasr pal mwomwo lom in orekmakin me sang mwo-mwo nu ke sukosok in oru sulela nu ke inkanek mwoemeet. Kom ku in wi million puspus sin met su sruokyeoiyen oaru lalos in kulansap nu sin Jeova. Elos akengan-ye God ke inkanek in moniyuk in wi sang me akpayeyela Setan el kikiap a el tia ku in akpayeye la el sie met kolmwomwo. (Soakas 27:11) Kom ku in oru pa ma inge kekom sulela inkanek sumwos nu ke moul. Ma inge fwa aku-teyuki ke sapta toko.

MEA BAIBEL EL LUTIˇ God el tia oru ma koluk puspus su sikyak

fwin fwalu.—Job 34:10.ˇ Ke el pangon mu God el kikiap a fwak

mu God el srunga met nukewa su muta yekolyuk Lal elos in eis ma mwo, Setan el ku-sensiyukkin sumwosmwos lun Jeova in kol.—Genesis 3:2-5.

ˇ Jeova el fwa orekmakin Mwen natul suMessaia, Leum ke Togusrai Lal, in aksafyelame keok nukewa lun metu a in akwangin-yela fwako koluk nukewa su tuku ka.—1 Jon 3:8.


KAIN in met fuka kom fwa sulela in kawuk lom? Payela kom lungse in asrouki nu sin sie met su nunak lal,ma el insemwomwo ka, a oiya mwomwo puspus lal suoana sie nu ke ma oasr yurum. A kalem la kom lungsein orek kawuk fototo nu sin sie met su oasr oiya mwo-mwo lal, su oana ke oiyen oaru a kulang.

2 Mutamwauk in pal omeeta nu ke pal inge, God elsulela kutu met in oana met kawuk fototo lal. Ke sie mepupulyuk, Jeova el pangnol Ebream oana met kawuklal. (Isaia 41:8; Jemes 2:23) God el akkalemyel Devidoana “sie met su me akinsemwomwoye insiuk” meyenel kain in met se su Jeova el lungse. (Orekma 13:22) AJeova el nunku kel met palu Daniel oana sie met “arla-na kulo.”—Daniel 9:23.

3 Efu ku Jeova el nunku kel Ebream, Devid, a Dan-

1, 2. Sang me pupulyuk nu ke met puspus su Jeova el nunkukelos oana met kawuk fototo lal.3. Efu ku Jeova el sulela kutu met in met kawuk lal?

SAPTA SINGUHUL LUO

Moulkin Moul SuAkinsemwomwoye God

Fuka kom ku in ekla met kawuk lun God?Ke inkanek fuka kom wi ke kas in lain lun Setan

nu ke sumwos lun Jeova in kol?Kain in ella a oiya fuka akasorye Jeova?

Fuka kom ku in moul ke inkanek suakinsemwomwoye God?

iel in oana met kawuk lal? Aok, el fwak nu sel Ebream:“Meyen kom akos pusrek.” (Genesis 22:18) Ke ma ingeJeova el fototo nu sin met nukewa su pusisel in oru mael siyuk selos. El fwak nu sin met Israel: “Porongo pu-srek, a Nga fwa God lomwos, a komwos fwa met srak.”(Jeremaia 7:23) Kom fwin akos Jeova, kom ku pa inekla met kawuk lal!

JEOVA EL AKKEYE MET KAWUK NUKEWA LAL4 Nunku ke me insemwomwo puspus su tuku ke oi-

yen kawuk nu sin God. Baibel el akkalemye la Jeova elliye ke pal mwomwo “in fwakulak sifwana ku kalos suinsielos sumwosna nu sel.” (2 Kronikel 16:9) Fuka Jeo-va el akkalemye ku lal keim? Sie inkanek el akkalemyeoasr in Sam 32:8, su ke fus inge kut ku in rid: “Nga [Jeo-va] fwa akuteye nu sum a luti nu sum inkanek kom fwafwasr we. Nga fwa papu nu sum ke mutuk su on fwom.”

5 Sie kas mwomwo lun Jeova pa inge in akkalemyeke me karungin lal! El fwa akkalemye nu sum ke kasin kolyuk su eneneyuk a el fwa karungin kom ke komorekmakin ma inge. God el lungse kom in muteng ain kutangla ke ma upa a me srufwe nukewa lom. (Sam55:22) Ke ma inge, kom fwin kulansapu Jeova ke insekewa, kom ku in lulalfongi na paye in oana met simlun sam ke el fwak: “Nga filiye Jeova ye mutuk pal enukewa. Meyen el muta lepo leyut sik, Nga fwa tiamukuikui.” (Sam 16:8; 63:8) Aok, Jeova el ku in kasrekom in moulkin moul su akinsemwomwoyel. Tusruk-tu, oana ke ma kom etu, oasr met lokwalok lun God susrunga kom in oru ma inge.

4, 5. Fuka Jeova el akkalemye ku lal nu sin met nukewa lal?

Moulkin Moul Su Akinsemwomwoye God 133

KAS IN LAIN LAL SETAN6 In Sapta 11 ke buk se inge el akuteye ke inkanek su

Setan el lain sumwos lun God in kol. Setan el fwak muGod el kikiap a el akkalemye mu Jeova el tia oru masumwos ke sripen el tia lela Adam a If in oru sulela la-los sifwana ke ma sumwos a ke ma mwo. Tokin Adama If elos orala ma koluk a ke tulik natulos puseni fwinfwalu, Setan el kusensiyukkin nunak lun met nukewa.“Metu elos tia kulansap nu sin God ke sripen lungseel,” Setan el fwak. “Use pal mwomwo luk, a Nga kuin oru tu kutena met elos fwa furokla liki God.” Ma si-musla ke met inge su pangpang Job el akkalemye la painge ma Setan el nunku a lulalfongi ka. Su Job, a fukael wi ke kas in lain kikiap lal Setan?

7 Job el moul in pal meeta su oasr ke yea 3,600 som-la. El sie met mwo, meyen Jeova el fwak: “Tu wanginsie oana el fwin fwalu, sie met sumwosmwos a su-mwos, sie su sangeng sin God, a forla liki ma koluk.”(Job 1:8) Job el akinsemwomwoye Jeova.

8 Setan el akkalemye nunak in alolo ke nunak a sri-pe lal Job in kulansap nu sin God. Devil el fwak nusin Jeova: “Ya kom tia oru sie kalkal raunella [Job], aapunla loom sel, a apunla ma lal nu kemwa, siske nu-kewa? Kom akinsemwomwoye orekma lun paul, a mekasrup lal yokelik in fwalu. A inge asroela poum, a kal-ye ma lal nukewa, a el fwa pilesre kom ye mutom.”—Job 1:10, 11.

6. Mea Setan el fwak mu metu elos fwa oru?7, 8. (a) Mea oral Job in arlana mwo in masrlon met puspus inpal ingo? (b) Fuka Setan el akkalemye nunak in alolo lal ke nu-nak a sripe lal Job in kulansap nu sin God?


9 Setan el fwak mu Job el kulansap nu sin God ke sri-pen oasr ma mwo ku me insemwomwo su el ku in eiska. Setan el akkalemye pa la fwin Job el srifweyuk, elfwa forla liki God. Me top fuka Jeova el akkalemye kekas in lain lal Setan inge? Ke sripen nunak a ma oasr napaye ke insiel Job kusensiyukkin pa ke kas in lain inge,Jeova el lela Setan el an srufwel Job. Ke inkanek ouinge,fwa ku in liyeyuk na paye fwin Job el lungse God ku tia.

JOB EL SRUFWEYUK10 Tia pat tok Setan el srifwel Job ke inkanek puspus.

Kutu sin kosro natul Job pusrapasrla, a kosro pus-pus anwuki. Pus sin met kulansap lal elos anwuki. Mainge oru in oasr ma upa ku oiya lun moul sekasrup.Oasr kutu pa me ongoiye su sikyak ke pal se tulik si-nguhul natul Job elos mise ke sripen oasr paka sikyak.Tusruktu, fwinne oasr ma upa puspus sikyak, “Job eltia orek ma koluk, ku kaskas kou lain God ke lalfon.”—Job 1:22.

11 Setan el tia na fuleak. Saap el nunku mu Job el kuin muteng ke tula lun ma saok puspus lal, met kulan-sap puspus lal a tulik puspus natul, tusruktu el fwa kuin forla liki God fwin el sun mas. Jeova el lela Setan elan oru Job in pulakin mas upa su sie ma srungeyuk aarlana ngal. Tusruktu fwinne mas upa inge sikyak el tiaoru Job el an fuleak lulalfongi lal nu sin God. A, el tu

9. Mea Jeova el oru in akkalemye me top lal nu ke kas in lain lalSetan, a efu?10. Ma upa puspus fuka sikyak nu sel Job, a oiya fuka el akka-lemye ka?11. (a) Kas kikiap akluo fuka Setan el akkalemye kel Job, a metop fuka Jeova el akkalemye ka? (b) Oiya fuka Job el akkalemyeke mas upa lal?


Job el akinsemwomwoyeyukke sripen oaru lal

na ku a fwak: “Nu ke pal nga mise Nga fwa tia sisla su-mwos luk liki yu!”—Job 27:5.

12 Job el nukin la Setan pa sropon ma upa puspus lal.Ke sripen el nukin ma puspus ke kas in lain lun Devilke sumwos lun Jeova in kol, Job el nunku mu God pasropon ma upa nukewa lal. (Job 6:4; 16:11-14) Ne ou-inge, el sruokye na oaru lal nu sin Jeova. A kas kikiaplal Setan mu Job el kulansap nu sin God ke sripen oasrme insemwomwo su el ku in eis ka. Tusruktu kas kiki-ap lal inge akpayeyuk la tia paye meyen Job el sruokyena oaru lal!

13 Oiyen paye a oaru lal Job sang kasru nu sin Jeo-va in sang me top na mwomwo nu ke kas kikiap upalal Setan. Job el met kawuk na paye lun Jeova, a Godel akinsemwomwoyel ke sripen oiya paye a oaru lal nusel.—Job 42:12-17.

FUKA KOM WI PA KE KAS IN LAIN LAL SETAN14 Kusensiyuk ke oiyen oaru nu sin God su akkalem-

yeyuk sin Setan el tia orek nu sel Job mukena. Kom wipa ka. Ma inge akkalemyeyuk in Soakas 27:11, su ke fusinge Kas lun Jeova el akkalemye: “Mwen nutik, kom inlalmetmet, a akengunye insiuk, tu nga fwa ku in top-kul su angon yu.” Kas inge, su simusyukla ke foko fokoyea tokin Job el mise, el akkalemye la Setan el sraknaakangonye God a el fwak mu met kulansap nukewa Lalelos tia paye nu sel. Kut fwin moulkin moul ke inkanek

12. Fuka oiya mwomwo lal Job sang me akpayeye ka la kas inlain lun Devil el tia paye?13. Mea sikyak ke sripen Job el oaru nu sin God?14, 15. Efu kut ku in fwak la kas in lain kikiap lal Setan kel Jobel orekmakinyuk pa nu sin met nukewa?


su akinsemwomwoye Jeova, kut sang kasru na paye inakkalemye me top nu ke kas kikiap lal Setan, a ke inka-nek su kut oru insien God in engan. Mea pulakin lomke orekma mwo inge? Ya tia mwo in oasr kunokon lasrin wi pa sang me top nu ke kas in lain kikiap lun Devil,fwinne kalmen ma inge pa in ekulla inkanek puspus kemoul lom?

15 Loang akmwoye nu ke kas lal Setan su el fwak:“Ma nu kemwa yurin sie met el fwa sang ke moul lal.”(Job 2:4) Ke el fwakak ke “sie met,” Setan el akkalem-ye la kas kikiap lal inge tia ma nu sel Job mukena a nusin met nukewa. Ma se inge el arlana yok sripe. Setan elkusensiyukkin ke oiyen oaru lom nu sin God. Devil ellungse kom in liye la kom seakos God a som liki inka-nek sumwosmwos fwin oasr ma upa sikyak. Fuka Setanel srike in akpayeye ma inge?

16 Oana ke ma akuteyuki ke Sapta 10, Setan el orek-makin kain in inkanek puspus in srike in oru met pus-pus in forla liki God. Ke sie luma, el akkolukye metuoana “soko laion ngutngut, el fwafwasryesr, in suk su elfwa kangla.” (1 Piter 5:8) Ke ma inge me akkoluk lal Se-tan ku in liyeyuk fwin met kawuk lasr, sou lasr, ku kutupa met elos lain kafweang lom in lutlutkin Baibel a inorekmakin ma kom lotela tari.� (Jon 15:19, 20) Ke luma

� Tia kalmen ma inge pa met puspus inge su lain kom elos oasrke ku lal Setan. Tusruktu, Setan el pa god lun akwuk puspus inge,a fwalu nufon on ke ku lal. (2 Korint 4:4; 1 Jon 5:19) Ke ma ingekut ku in liye la in moulkin sie moul su akinsemwomwoye Godel sie inkanek su tia pengpeng, a kutu met elos fwa lain kom ka.

16. (a) Ke inkanek puspus fuka Setan el srike in oru met puspusin forla liki God? (b) Fuka Devil el ku in orekmakin inkanek pus-pus inge in lain kom?


su tia oana sie, Setan el “sifwana oral sie lipufan lun ka-lem.” (2 Korint 11:14) Devil el ku in orekmakin inka-nek kutasrik in kiapekomla a in oru kom in som likiinkanek mwo a sumwos su me akinsemwomwoye God.El ku pa in orekmakin pulakinyen asor yok, saap ku inoru kom in pulakin mu kom tia akpayeye ma eneneyukin sang akinsemwomwoye God. (Soakas 24:10) FwinneSetan el orekma oana “soko laion ngutngut” ku el orekluma oana “sie lipufan lun kalem,” kas in lain kikiap lalel tia ekyek: El fwak mu fwin kom sun ma upa puspusku me srufwe puspus, kom fwa tui in kulansap nu sinGod. Fuka kom ku in sang me top nu ke kas in lain lal aakpayeye la kom oaru nu sin God oana Job el oru?

AKOS MASAP NUKEWA LUN JEOVA17 Kom ku in sang me top nu ke kas kikiap lal Setan

in lain kom ke kom moulkin sie moul ke inkanek suakinsemwomwoye God. Mea eneneyuk nu ka? Baibelel sang me top: “A kom fwa lungsum Jeova God lom keinsiom kemwa, a ke ngunum kemwa, a ke ku lom ke-mwa.” (Duteronomi 6:5) Fwin lungse lom nu sin Godel yokyokelik, kena lom in oru ma God el siyuk sumin oru fwa yokyokelik pa. “Tu pa inge lungse lun God,”met sap Jon el simusla, “tu kut in liaung masap Lal.”Fwin kom lungse Jeova ke insiom kewa, kom fwa liye la“masap lal tia toasr.”—1 Jon 5:3.

18 Mea masap lun Jeova? Kutu sin masap inge akka-lemye ke oiya koluk su kut enenu in tia oru. Ke sie mepupulyuk, loang akmwoye nu ke pok su oasr ten ke sra

17. Mea sripe se meet in akos masap lun Jeova?18, 19. (a) Mea kutu masap lun Jeova? (Srike liye ke pok in sra140.) (b) Kut etu fuka la God el tia siyuk sesr alukela ma fwal?


se inge, su oasr ke sifwe se inge “Tia Oru Ma KolukPuspus Su Jeova El Srunga.” Ke pok inge kom ku inliye ke ella ku oiya puspus su simusyukla ka su Bai-bel el selngawi na paye. Ke pal se meet kom fwin liyema inge, kutu sin orekma puspus inge su simusyuklael motkoeyuk mu tia arlana koluk. Tusruktu tokin komnunku yok ke ma simusla su akkalemyeyuk ka, kom kuin liye ke lalmetmet su oasr ke masap lun Jeova. Orek-ma in ekulla oiya ku ella puspus lom saap pa inge ma

TIA ORU MA KOLUK PUSPUS SU JEOVA EL SRUNGA

Akmas.—Exodus 20:13;21:22, 23.

Orekma lun kosro.—Livitikus 20:10, 13, 15, 16;Rom 1:24, 26, 27, 32;1 Korint 6:9, 10.

Orekma lun inutnut.—Duteronomi 18:9-13;1 Korint 10:21, 22;Galetia 5:20, 21.

Alu nu ke me srolela.—1 Korint 10:14.

Srui.—1 Korint 5:11.

Pusrapasr.—Livitikus 6:2, 4;Efesus 4:28.

Kikiap.—Soakas 6:16, 19;Kolosse 3:9; Fwakyuk 22:15.

Rapku.—1 Korint 5:11.

Orekma Sulallel.—Sam 11:5;Soakas 22:24, 25; Malakai 2:16;Galetia 5:20, 21.

Kaskas koluk.—Livitikus 19:16; Efesus 5:4;Kolosse 3:8.

Orekmakinyen sra keinkanek tia sumwos.—Genesis 9:4;Orekma 15:20, 28, 29.

Srunga in sang ma enenulun sou.—1 Timote 5:8.

Orekma in wi ke meun kume sramsram puspus kepolitic lun fwal se inge.—Isaia 2:4; Jon 6:15; 17:16.

Orekmakinyen Paip kutobacco ku ono koluk.—Mark 15:23; 2 Korint 7:1.


upa yok emeet kom ku in oru ke moul lom. Fwinneouinge, moulkin moul ke sie inkanek su akinsemwo-mwoye God ku in oru kut in pulakin insemwomwo yoka engan lulap. (Isaia 48:17, 18) A ma inge el sie ma sukom ku in oru ku akpayeye. Kut etu fuka ma inge?

19 Jeova el tia siyuk sesr yok liki ma kut ku in oru.(Duteronomi 30:11-14) El etu yok liki kut ke ma su kutku in oru a ke ma su kut tia ku in oru. (Sam 103:14)Sayen ma inge, Jeova el ku in ase nu sesr ku in aksol.


Met sap Poul el simusla: “God el oaru, su fwa tia lelakomwos in srufweyuk yok liki ku lomwos, a in me sru-fwe el fwa oru inkanek in kaengla tu komwos in kuin muteng ka.” (1 Korint 10:13, NW) In kasre kom inmuteng, Jeova el ku in sot nu sum “yoklanu lun ku.”(2 Korint 4:7) Tokin el muteng ke ma upa puspus, Poulel ku in fwak: “Nga ku in oru ma nu kemwa in el su ak-keyeyu.”—Filippai 4:13.

OREKMA IN AKKEYE OIYA MWO PUSPUSSU AKINSEMWOMWOYE GOD

20 Aok, oasr ma eneneyuk puspus in akinsemwo-mwoye God liki na in srunga ma puspus su el srunga.Kom enenu pa in lungse ma el lungse. (Rom 12:9) Yakom fwa tia oru in fototo nu sin met puspus su nunaklalos, ma puspus su elos lungse, a oiyen nasnas lalos,oana sie nu ke ma kom oru a akkalemye? Jeova el orupa. Ke ma inge kom lutlutkin in lungse ma puspus suJeova el lungse. Kutu sin ma puspus inge akkalemye-yuk in Sam 15:1-5, su kut ku in rid ka ke met puspus suGod el nunku oana met kawuk lal. Met kawuk nukewalun Jeova elos lela ku lun God in kasrelos ke moul lalosa elos kafweang in akkalemye oiya mwomwo puspusinge oana “lungse, engun, misla, mongfusrasr, kulang,inse mwo, oaru, fwokpap, a sifwanan leum fwom.”—Galetia 5:22, 23.

21 Orekma in ridi a lutlutkin Baibel pal nukewa fwakasre kom in akkeye oiya mwo puspus su akinsemwo-

20. Oiya mwo puspus fuka su akinsemwomwoye God kom ene-nu in akkeye, a efu ku ma inge yok sripe?21. Mea ku in kasre kom in akkeye oiya mwo puspus su akinse-mwomwoye God?


mwoye God. A in lotela ke ma God el siyuk fwa ka-sre kom in akfwalye nunak lom nu ke nunak lun God.(Isaia 30:20, 21) Fwin kom akyokye lungse lom nu sinJeova, kom fwa akyokye pa kena lom in moulkin moulke sie inkanek su akinsemwomwoye God.

22 Oasr ma eneneyuk yok in kafweang in moulkinmoul ke inkanek se su akinsemwomwoye Jeova. Bai-bel el pupulyukkin orekma in ekulla moul lom nu keorekma in ekulla oiyen met matu lom a nukomang oi-yen sie met sasu. (Kolosse 3:9, 10) Tusruktu ke masaplun Jeova, pa inge ma met sim lun sam el simusla: “Inliaung ma inge oasr ma lane lulap.” (Sam 19:11) Komku pa in koneak la in moulkin moul ke sie inkanek suakinsemwomwoye God el arlana mwo a oasr ma lanepuspus ka. In oru ouinge, kom fwa sang me top nu kekas kikiap lal Setan in lain kom a oru insien Jeova inengan!

22. Mea kom ku in akpayeye kom fwin moulkin moul ke sie in-kanek su akinsemwomwoye God?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Kom ku in kawuk lun God kom fwin aksol.

—Jemes 2:23.ˇ Setan el lain oiyen oaru lun met nukewa.

—Job 1:8, 10, 11; 2:4; Soakas 27:11.ˇ Kut enenu in srunga orekma nukewa su tia

akinsemwomwoye Jeova.—1 Korint 6:9, 10.ˇ Kut ku in akinsemwomwoye Jeova ke kut

srunga ma el srunga a lungse ma el lungse.—Rom 12:9.


“JEOVA el God paye,” met palu Jeremaia el fwak. “El Godmoul.” (Jeremaia 10:10) Sayen ma inge, Jeova God el paMet Orala lun ma nukewa su oasr moul ka. Ma orekla nu-kewa in kosrao el fwak nu sel: “Kom orala ma nukewa, a kelungse lom elos on, a orekla tari.” (Fwakyuk 4:11) Ke sokoon in kaksak nu sin God, Togusra Devid el fwak: “Tu unonin moul oasr yurum.” (Sam 36:9) Ke ma inge, moul el sieme sang su tuku sin God me.

2 Jeova el ouyepa sang kasru nu ke moul lasr. (Orekma17:28) El use me mongo su kut kang, kof su kut nim, eng sukut momong ka, a fwalu su kut muta ka. (Orekma 14:15-17) Jeova el oru ma inge ke inkanek su orala me insemwo-mwo nu ke moul. Tusruktu in insemwomwokin moul keinkanek yok, kut enenu in lotela masap puspus lun God aakos ma inge.—Isaia 48:17, 18.

AKKALEMYE SUNAK KE MOUL3 God el lungse in oasr sunak lasr nu ke moul—ke moul

lasr sifwana a ke moul lun met puspus saye. Ke sie me

1. Su orala ma nukewa su oasr moul ka?2. Mea God el oru in sang kasru moul lasr?3. Mea nunak lun God ke orekma in akmas nu sel Ebel?

SAPTA SINGUHUL TOLU

Akkalemye Nunak Mwomwo nu keMoul in Oana Nunak lun God

Mea nunak lun God ke moul?Mea nunak lun God ke anwuki lun tulik

srisrik su soenna isusla?Kut ku in akkalemye fuka la moul el arlana saok?

pupulyuk, ke len lal Adam a If, tulik mokul natulos supangpang Kein el arlana mulat nu sin tulik mokul se wiyelsu fwusr lukel pangpang Ebel. Jeova el sang kas in sensennu sel Kein la mulat lal ku in kollol nu ke ma koluk upa.Kein el pulesru kas in sensen inge. El ‘tuyuk lainul Ebel malel, a unilye.’ (Genesis 4:3-8) Jeova el kael Kein ke el uniyetumalel se lal.—Genesis 4:9-11.

4 Tokin yea puspus somla, Jeova el sang masap puspusnu sin met Israel in kasrelos in kulansap nu sel ke inkanekmwo a fwal. Ke sripen masap puspus inge itukyang ke in-kanek lun met palu Moses, a kutu pal ma inge pangpangMasap lal Moses. Sie ke Masap lal Moses el fwak: “Nik komakmas.” (Duteronomi 5:17) Ma inge akkalemye nu sin metIsrael la God el aksaokye moul lun met a metu elos enenuin aksaokye moul lun met puspus saye.

5 Fuka moul lun sie tulik su soenna isusla? Aok, in fwalnu ke Masap lal Moses, fwin sie tulik srisrik el anwuki keinsien sie nine oiya se inge el sie orekma koluk upa. Paye,fwinne moul lun tulik su soenna isusla el arlana saok yurinJeova. (Exodus 21:22, 23; Sam 127:3) Kalmen ma inge pa inuniye sie tulik srisrik ke insien nine el sie ma koluk upa.

6 In oasr sunak nu ke moul weang in oasr nunak sumwosnu sin met puspus. Baibel el fwak: “Kutena met su srungamet lel, el sie met akmas, a komwos etu tu moul ma patpattia on in kutena met akmas.” (1 Jon 3:15) Kut fwin lungsemoul ma patpat, kut enenu in sisla liki insiesr kutena kainin nunak in srunga nu sin met atalani lasr, ke sripen sru-nga pa sropon orekma koluk a sulallel nukewa. (1 Jon 3:11,12) Arlana yok sripe kut in lutlutkin lungse sie sin sie.

4. Ke Masap lal Moses, fuka God el akkalemye nunak sumwos nuke moul?5. Nunak fuka kut enenu in akkalemye ke orekma in uniye tuliksrisrik ke insien nine?6. Efu ku kut tia enenu in srunga met atalani lasr?

Akkalemye Nunak Mwomwo nu ke Moul in Oana Nunak lun God 145

KUT AKKALEMYE SUNAK NU KE MOUL

ˇ ke inkanek in tia uniye moullun sie tulik su soenna isusla

ˇ ke inkanek in eislana paye liki insiesrkutena kain insrunga nu sinmet atulani lasr

ˇ ke inkanek intui liki orekmafokfok nukewa

7 Fuka in akkalemye sunak nu ke moul lasr sifwana?Metu pal nukewa elos srunga in mise, tusruktu kutu sinmetu elos lungse in akkolukye moul lalos ke sripen meakengan. Ke sie me pupulyuk, met puspus elos orekma-kin tobacco, kang pu, ku orekmakin ono koluk oana meakengan. Kain in ma inge nukewa akkolukye mano a kuin uniye met su orekmakin ma inge pal nukewa. Sie metsu orekmakin ma inge pal nukewa el tia nunku ke mouloana sie ma mutal. Orekma puspus inge elos fokfok yemutun God. (Rom 6:19; 12:1; 2 Korint 7:1) In kulansupuGod ke inkanek mwo a fwal, kut enenu in tui liki kain inorekma puspus inge. Fwinne orekma in fuleak ma ingesaap arlana upa, Jeova el ku in use nu sesr me kasru sueneneyuk. A el aksaokye kafweang su kut nunku yok nuke moul lasr in oana sie me sang saok su tuku sel me.

8 Fwin oasr sunak lasr nu ke moul, kut fwa nunkalapal nukewa in kuranganang moul a fwasr liki kutena mesensen nu ka. Kut fwa tia pilesru a fwa tia suk in oru ku-tena me sensen nu ke me akengan ku me pwar puspus.Kut fwa karungin in tia kasrusr mui ke me kasrusr suwangin karunginye a tia oru kutena me akengan su oasrme sensen yok ka. (Sam 11:5) Masap lun God nu sin metIsrael in pal meeta el fwak: “Ke kom musai sie loom sasu,na kom fwa oru sie kalkal sisken fwasu sum, tu kom intia wis sra nu fwin loom sum, kutena met fwin putat-la liki.” (Duteronomi 22:8) In fwal nu ke akwuk inge suoasr ke masap, srike oru in mwo pal nukewa loom sumin oasr niyen fwan tu in wangin met su ku in aktukulkul-yeyuk, tia putatla, a sun me akngal upa. Fwin oasr sitosaokom sifwana, kom liye akmwoye la ma inge el mwo in

7. Mea kutu orekma su akkalemye la ma inge tia karungin ku su-nakin moul?8. Efu ku kut enenu in nunku pal nukewa nu ke me karunginmoul lasr a fwasr liki kutena me sensen nu ka?


orekmakinyuk. Nikmet lela in oasr me sensen nu sum anu sin met puspus saye su oasr in loom sum ku sitosaokom.

9 Fuka moul lun soko kosro? Ma inge mutal pa nu sinMet Su Orala Ma Nukewa. God el lela in anwuki kain inkosro puspus nu ke me mongo a nuknuk, ku in sang karu-ngin metu liki me sensen. (Genesis 3:21; 9:3; Exodus 21:28)Tusruktu, tia mwo in akkalemye oiyen sulallel a in onelakain in kosro puspus ke sripen me akengan a ma inge ku inakkalemye la wangin akpayeyen sunak paye nu ke ma mu-tal lun moul.—Soakas 12:10.

AKKALEMYE SUNAK NU KE SRA10 Tokin Kein el uniye tulik mokul se wiyel su pang-

pang Ebel, Jeova el fwak nu sel Kein: “Pusren sranma lim wowoyuk nu sik in fokoyuk.” (Genesis 4:10) KeGod el fwak ke sral Ebel, el sramsramkin moul lalEbel. Kein el eisla moul lal Ebel, a ingena Kein el ene-nu in eis me kai. Oiya inge lumeyuk oana sra, ku moul,lal Ebel pa wowoyuk ku siyuk sin Jeova ke nununku su-mwos. Kupasr lun moul a sra el sifwilpa akkalemyeyuktokin Sronot in len lal Noa. Meet liki Sronot, metu eloskang kain in fwako puspus mukena, fwokun sak puspus,fute puspus, a kain in nut puspus. Tokin Sronot, Jeovael fwak nu sel Noa a nu sin tulik mokul natul: “Manu kemwa su mukuikui a moul fwa ma nomwos. Oanamaasrik folfol, Nga sot nu sumwos ma nu kemwa.” Tu-sruktu, God el oakiye pa masap inge: “A ikwe wi moul lal—su sral—komwos fwa tia mongo.” (Genesis 1:29; 9:3, 4)Kalem la, Jeova el kupasrkin na paye moul a sra lun siema orakrak.

9. Fwin oasr sunak lasr nu ke moul, oiya fuka kut fwa akkalemyenu ke kosro?10. Fuka God el akkalemye la moul a sra kupasr nu sin sie sin sie?


11 Kut akkalemye sunak nu ke sra ke inkanek in tia kangma inge. Ke Masap su Jeova el sang nu sin met Israel, elsapkin: “A kutena met . . . su eis ke srukosro kutena kosroku mwon su fwal in kangyuk, el fwa okoila sra ke ma seinge, a afwunye ke kutkut. . . . Nga fwak nu sin tulik natulIsrael: ‘Komwos fwa tia mongo sran kutena ikwe.’” (Liviti-kus 17:13, 14) Masap lun God inge in tia kang sran kosro,itukyang nu sel Noa yea 800 kutu meet liki el sang ma ingenu sin met Israel, a srakna orekmakinyuk ne ke pal inge.Nunak lun Jeova kalem: La met kulansap nukewa lal elosku in kang ikwen kosro nukewa tusruktu tia ke sra. Elosenenu in okoila ku aksororyela sra nu in foko—ke ma inge,elos folokunla nu sin God moul lun kosro.

12 Sie masap ouinge el oakiyuki nu sin met Kristiannukewa. Met sap puspus a kutu pa sin mokul saye su srusr-ngiyuki in kol met kulansap lun Jisus ke century se meetelos tukeni nu sie in oru sulela nu ke masap su enenu inakosyuk sin met nukewa ke congregation lun met Kristian.Ke kasru lun ku lun God elos oru sulela lalos inge la tiasapkinyuk kutupa masap su oana me aktoasr nu selos, sa-yen masap inge su eneneyuk na paye, elos enenu in tia eisma kisekinyuk nu sin ma srulela, a sra, a ma loksakla [srasrakna oan in ikwe] a tu elos in tia kosro. (Orekma 15:28,29; 21:25) Ke ma inge kut enenu in ‘liyekutyang liki sra.’Ye mutun God, orekma lasr in oru ma inge el yok sripe inoana ke sensenkinyen me srulela a orekma lun kosro.

13 Ya masap inge in sensenkin sra el wekunang akwuk nuke ituk sra ku blood transfusion? Aok. In pupulyukkin ma

11. Ke oiya fuka God el tia lela metu in orekmakin sra mutamwa-uk in len lal Noa?12. Ke kasru lun God masap fuka sapkinyuk nu sin met Kristianin century se meet a srakna fwal in orekmakin ke pal inge?13. Akkalemye ke me pupulyuk la efu ku masap inge in sensenkinsra el wekunang pa nu ke ituk sra ku blood transfusion.


inge: Fwin doctor se el fwak nu sum mu kom in tia eis wainsu oasr alcohol ka. Ya ma inge el kalmekin nu sum sifwanala kom tia enenu in eis ku nim me nimnim su oasr alcoholka tusruktu kom ku in eis ma inge ke inkanek in fakfuk nuke alko in monum? Mo tia ouinge! Ke inkanek ouinge, nuke sensenkinyen sra el kalmekin la tia enenu in eis ma ingenu ke manosr ke kutena kain in inkanek. Ke ma inge ma-sap inge in sensenkin sra el kalmekin la kut tia enenu inlela kutena met in sang sra ku itukyang sra nu ke alko kesr.

14 Fuka fwin sie met Kristian el sun ongoiye lulap nu kemanol ku el enenu laslas upa a yok? Fwin taktu puspuselos fwak mu el enenu in ituk sra ku fwin tia el fwa mise.Aok, met Kristian se el srunga in mise. Ke kafweang yok nuke karunginyen me sang saok lun moul su tuku sin God, elfwa srike in siyuk ku eis kutupana kain in akwuk nu ke onosaye su tia orekmakin sra. Ke ma inge, el fwa kafweang insuk ke kutena ono ke kain in inkanek su fwin ma inge oasra fwa ku in orekmakinyuk nu ke kain in akwuk puspus nuke ono sayen ituk sra.

15 Ya sie met Kristian el fwa kunausla masap lun God inakloesye moul lal kutu srisrik ke akwuk puspus lun fwalse inge? Jisus el fwak: “Tu el su lungse molela moul lal afwa tula lukel; a el su moul lal tula lukel keik fwa konoiyukmoul lal.” (Mattu 16:25) Kut srunga in mise. Tusruktu kutfwin kunausla masap lun God ke sripen kut kafweang inmolela moul lasr ke pal inge, oasr me sensen lasr in tulafwinsrak nu ke moul ma patpat. Ke ma inge, kut lalmetmetin filiye lulalfongi paye nu ke sumwosmwos lun masap lunGod, su oasr lulalfongi yok ka la fwinne kut mise ke kute-na sripe, Met Sang-Moul lasr fwa esam kut ke pal in sifwilmoulyuk a in sifwil folokonma nu sesr me sang saok lunmoul.—Jon 5:28, 29; Hibru 11:6.

14, 15. Fwin taktu puspus elos fwak la sie met Kristian el enenuin ituk sra, el fwa topuk fuka, a efu?


16 Ke pal inge, met kulansap oarupuspus lun God elos enenu in oru su-lela lalos in akos masap lal ke sra. Elosfwa tia kang ma inge ke kutena kainku luma. Ku elos fwa tia pa eis sra kesripen orekmakinyen ono.� Elos etuna paye la God su Orala sra el etu lamea ma mwo emeet nu selos. Ya komlulalfongi la el etu la mea ma mwoemeet nu sin met kulansap lal nu-kewa?

SIE INKANEK SUMWOSIN OREKMAKIN SRA

17 Masap lal Moses el akkalemye kesie inkanek sumwos in orekmakin sra.Ke akwuk in alu su fwakak nu sinmet Israel in pal meeta, Jeova elsapkin: “Tu moul lun ikwe on in sra,a Nga sot ma se inge nu sumwos fwinloang in orek iumwe nu ke ngunu-mwos, tu sra ma se su orek iumwe.”(Livitikus 17:11) Fwin met Israel elosoru ma koluk, elos ku in eis nunakmunas ke inkanek in kisekin kosro ain sang kutu sra ka nu ke loang kenien aktuktuk ku ke pal tok ke tempel lun God. Inkanek

� Ke me kasru in sang aolla inkanek lun ituk sra, srike liye sra13-17 lun buk srisrik inge pangpang Fuka Sra Ku In Molikomla? kekas English, orekla sin Met Lo lun Jeova.

16. Sulela mwomwo fuka met kulansap puspus lun God elos ora-la ke sra?17. In an Israel in pal meeta, mea pa sie inkanek su orekmakin sranu ka su me insemwomwo nu sin Jeova God?

Fwin taktu lom elfwak nu sum in fwasr

liki me nimnim suoasr alcohol ka, ya

kom fwa eis ma ingeke inkanek in fakfuk

nu ke alko in monum?

sumwosmwos sefwanna in orekmakin sra pa ke kain in mekise inge.

18 Met Kristian paye elos tia muta ye Masap lal Moses ake ma inge elos tia orekmakin kosro oana me kise a filiyesran kosro nu ke loang u. (Hibru 10:1) Tusruktu, ke orekma-kinyen sra nu ke loang ke len lun met Israel in pal meetael lumeyuk nu ke me kise saok lun Mwen nutin God, Ji-sus Kraist. Oana ke kut lotela tari ke Sapta 5 lun buk inge,Jisus el sang moul lal ke inkanek in lela sral in aksurorye-yukla oana sie me kise kesr. Tokin ma inge el somwak nu inkosrao a el kisekinla saokiyen sral su aksuroryeyukla nu sinGod pal sefwanna ke pal e nukewa. (Hibru 9:11,12) Ma ingeel oakiye foundeson nu ke oiyen nunak munas ke ma koluk

18. Me insemwomwo puspus fuka kut ku in eis ke aksuroryeyuk-la lun sran Jisus?

Fuka kom ku in akkalemye sunak nu ke moul a ke sra?


lasr, a in ikasla inkanek nu sesr in eis moul ma patpat. (Mat-tu 20:28; Jon 3:16) Inkanek mwo inge in orekmakin sra elakpayeye la arlana yok sripe! (1 Piter 1:18, 19) Ke inkanekin akkalemye lulalfongi ke sran Jisus su aksuroryeyukla painge inkanek sefwanna su kut ku in eis molela.

19 Kut ku in arlana sang kulo nu sin Jeova God ke mesang kulanglana lun moul inge! Ya ma inge tia mokle kutin fwakak nu sin met puspus saye ke pal mwomwo in eismoul ma patpat in fwal nu ke lulalfongi ke me kise lun Ji-sus? In akkalemye nunak mwomwo ke oiyen moul lun metoana ke Jeova el akkalemye fwa ku in mokle kut in fwakakma inge nu sin met puspus ke insemwomwo a moniyuk.(Ezikiel 3:17-21) Kut fwin moniyuk in akpayeye kunokoninge, kut fwa ku in fwak, oana met sap Poul el fwak: “Nganasnas liki sran met e nukewa, tu nga tia srangesr in fwa-kak nu sumwos papu lun God nukewa.” (Orekma 20:26,27) In fwakak nu sin met ke God a ke akwuk puspus lal elsie inkanek mwo emeet in akkalemye la kut sunakin yokmoul a sra.

19. Mea kut enenu in oru tu kut in “nasnas liki sran met e nuke-wa”?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Moul el sie me sang sin God.—Sam 36:9;

Fwakyuk 4:11.ˇ Orekma in uniye tulik srisrik ke insien nine

el koluk, ke sripen moul lun sie tulik su so-enna isusla el arulana saok ye mutun God.—Exodus 21:22, 23; Sam 127:3.

ˇ Kut akkalemye sunak nu ke moul kut fwinkarungin mwo ma inge a in tia pa kang sra.—Duteronomi 5:17; Orekma 15:28, 29.


JEOVA GOD el lungse moul in sou lom in insemwo-mwo. Kas lal, in Baibel, el use kas in kasru nu sin kaissie met in sou, in akkalemye kunokon su God el lung-se kais sie met ke sou in oru. Fwin met in sou elosakpayeye kunokon lalos fwal nu ke kas in kai lun God,fwokin ma inge fwa arlana mwo. Jisus el fwak: “Inse-mwomwo elos su long kas lun God, a liaung mao!”—Luk 11:28.

2 Insemwomwo lun sou sikyak ke sripen etauk lasr suoru kut in akilen la sou el ma tuku sin Jeova, su Jisusel pangon “Papa Tumasr.” (Mattu 6:9) Kais sie sou fwinfwalu oasr ke sripen Papa tumasr su in kosrao, ke sripese inge paenang el etu na paye la mea ku in orala sounukewa in insemwomwo. (Efesus 3:14, 15) Ke ma inge,mea Baibel el luti ke kunokon lun kais sie met ke sou?

1. Mea key nu ke moul in sou su insemwomwo?2. Insemwomwo lun sou el ku in sikyak kut fwin akilen mea?

SAPTA SINGUHUL AKOSR

Fuka in Oru Moul In SouLom In Insemwomwo

Mea eneneyuk in orala sie mokul payuk mwomwo?Fuka mutan el ku in akpayeye kunokon lal

oana sie mutan payuk?Mea ku in kasru in orala sie papa

a nine mwomwo?Fuka tulik elos ku in sang me kasru in orala

moul in sou in insemwomwo?

AKWUK LUN SOUMA TUKU SIN GOD

3 Jeova el orala met se meet, Adam a If, a el ora-loseni nu sie oana mokul payuk a mutan payuk. Elfilelosi in sie paredais, in imae lun Eden su arlanakato, a el sapkin nu selos in oasr tulik natulos. “Ko-mwos in kapak, a yokelik, a nekla fwalu,” Jeova elfwak. (Genesis 1:26-28; 2:18, 21-24) Ma inge tia sieme sramsram lun pihlenfong mukena, meyen Jisus elakkalemye pa la paye ma Genesis el fwak ke muta-mweyen moul in sou. (Mattu 19:4, 5) Fwinne kut sunma upa puspus pal inge a ma puspus su sikyak kemoul lasr el tia fwal nu ke akwuk lun God, lela kut inliye la efu ku moul in insemwomwo yurin sou ku insikyak.

4 Kais sie met ke sou elos ku in sang kasru in orumoul in sou in insemwomwo ke inkanek in etawi Godin akkalemye lungse. (Efesus 5:1, 2) Tusruktu, fuka kutku in etawi God, su kut tia ku in liye? Kut ku in etu kelJeova a ke oiya mwomwo puspus lal meyen el supamaMwen sefwanna natul liki in kosrao nu fwalu. (Jon 1:14, 18) Ke pal se ma el oasr fwin fwalu, Mwen se inge,Jisus Kraist, el etawi na paye Papa tumal in kosrao pa-enang ke kom liye a long kel Jisus kom ku in lumalaoana ke kom muta yurin Jeova a long pusral. (Jon14:9) Ke ma inge, ke kut lutlutkin lungse su Jisus el ak-kalemye a ke kut etawi me srikasrak lal, kais sie sesr kupa in sang kasru nu ke moul in sou in insemwomwo.

3. Fuka Baibel el akkalemye mutamweyen sou lun metu, a kutetu fuka la ma el akkalemye pa paye?4. (a) Fuka kais sie met ke sou el ku in sang me kasru nu ke inse-mwomwo lun sou? (b) Efu ku in lutlutkin moul lal Jisus el arlanayok sripe nu ke insemwomwo lun sou?

Fuka in Oru Moul In Sou Lom In Insemwomwo 155

SIE ME SRIKASRAK NU SIN MOKUL PAYUK NUKEWA5 Baibel el fwak la mokul payuk nukewa enenu in ak-

kalemye oiya mwomwo nu sin mutan kiyelos ke inkanekouinge su Jisus el akkalemye nu sin met tuma lutlut lal.Loang akmwoye nu ke kas in kasru inge: “Mokul tuma,komwos in lungse mutan kiomwos, oana Kraist el ouyepalungse congregation, a sifwana esalang ka . . . Ouinge mwotu mokul tuma elos in lungse pa mutan kielos sifwanaoana manolos sifwana. El su lungse mutan kiel sifwana elsifwana lungse el, tu wangin met srunga ikwel sifwana; ael oakoakel a saokel, oana Kraist el oru ouyepa ke congrega-tion.”—Efesus 5:23, 25-29, NW.

6 Lungse lun Jisus nu sin congregation lun met tumalutlut lal akkalemye sie me srikasrak mwomwo nu sin mo-kul payuk nukewa. Jisus el “lungselos nu ke safla,” el kise-kin moul lal kelos, fwinne elos met sesumwos. (Jon 13:1;15:13) Ke inkanek ouinge, mokul payuk nukewa elos kai-fweyuk: “Komwos in lungse mutan kiomwos, a tia srasrolnu selos.” (Kolosse 3:19) Mea e fwa kasru sie mokul payukin orekmakin kas in kai inge, yokna fwin mutan kiyel kekutu pal el tia akkalemye oiya mwo a fwal? El enenu inesam la el oru pa ma tafongla a in esam pa la mea el ene-nu in oru in eis nunak munas lun God. Mea el enenu inoru na paye? El enenu in sang nunak munas nu sin metnukewa su oru ma koluk nu sel, a yokna nu sin mutan ki-yel. Aok, mutan el enenu pa in sang nunak munas nu sinmet nukewa su oru ma koluk nu sel. (Mattu 6:12,14,15) Yakom kalem ka la efu ku kutu met elos fwak mu moul inpayuk mwomwo pa toeni lun met luo su insemwomwo insang nunak munas nu sin sie sin sie?

5, 6. (a) Fuka inkanek lun Jisus ke akkalemyeyen oiya mwo nusin congregation el akkalemye sie me srikasrak mwomwo nu sinmokul payuk nukewa? (b) Mea fwal in orek in eis nunak munaske ma koluk?


7 Mokul payuk nukewa elos enenu pa in loang akmwo-ye nu ka la Jisus el akkalemye nunak mwo a fwal palnukewa nu sin met tuma lutlut lal. El loang akmwoye nuke me munas lalos a ke ma enenu in ikwe lalos. Ke sie mepupulyuk, ke elos totola, el fwak: “Komwos mukena tukunu yen mesis, a mongla kutu pal.” (Mark 6:30-32) Mu-tan payuk nukewa elos fwal pa in akkalemye nunak mwoa fwal. Baibel el akkalemyelos oana “alu munas” su mo-kul payuk nukewa elos sapkinyuk in ‘akfulatyelos.’ Efu?Meyen mokul payuk a mutan payuk elos kemwana oasryurolos “lungkulang lun moul.” (1 Piter 3:7) Mokul pa-yuk nukewa enenu in esam la sie met el ku in ekla sie masaok nu sin God, tia ke sripen el mokul ku mutan, a ke sri-pen oaru lun sie met.—Sam 101:6.

8 Baibel el fwak la mokul payuk se “su lungse mutan ki-yel sifwana el sifwana lungse el.” Aok, ke sripen mokul sea mutan kiel elos “tia ma luo, a ikwe sefwanna,” oana Ji-sus el akkalemye. (Mattu 19:6) Elos enenu in oaru nusin sie sin sie a tia lela in akkalemye lungse lalos nu sinmokul ku mutan saye a in tia on yurolos. (Soakas 5:15-21; Hibru 13:4) Elos ku in oru ma inge fwin elos orala ni-yen sun lalos in akpayeye me enenu lun kais sie selos a tiain nunku mukena ke me enenu lalos sifwana. (1 Korint7:3-5) Arlana kalem kas in esmakin inge: “Tu wangin metsrunga ikwel sifwana; a el oakoakel a saokel.” Mokul payuknukewa enenu in lungse mutan kiyelos oana elos lungse-los sifwana. A elos enenu in esam la Jisus Kraist, su sifwenmokul nukewa, el fwa nununkelos ka.—Efesus 5:29; 1 Ko-rint 11:3.

7. Mea Jisus el nunku yok ka, a akkalemye me srikasrak fuka nusin mokul payuk nukewa?8. (a) Ke inkanek fuka mokul payuk se “su lungse mutan kiyelsifwana el sifwana lungse el”? (b) Mea kalmeyen in “ikwe sefwan-na” nu sin mokul payuk se a nu sin mutan kiyel?


9 Met sap Poul el sramsramkin ke pulakin mwomwo a‘lungkulang su oasr yurol Jisus’ nu sin met puspus. (Fi-lippai 1:8) Oiya kulang lun Jisus el sie oiya su sang meakkeye nu sin mutan puspus su ekla met tuma lutlut lal.(Jon 20:1, 11-13, 16) Ke inkanek ouinge, mutan payuk nu-kewa elos lungse na paye oiyen lungkulang su tuku sinmokul tumalos.

SIE ME SRIKASRAK NU SINMUTAN PAYUK NUKEWA

10 Sou el oana sie u su oasr akwuk mwomwo ka, ain orekma ke inkanek mwo, ma inge enenu sie met kolku sifwe. Fwinne kel Jisus el akpusiselyel sifwana nu sinmet Kol ku Sifwe lal. “Sifwen Kraist God,” oana “sifwenmutan, mokul.” (1 Korint 11:3) Akosten ku akpusiselyesifwana lal Jisus nu ke kolyuk lun God el sie me srikasrakmwomwo, ke sripen kut nukewa oasr sie met kol su kutenenu in akpusiselye kut sifwana nu se.

11 Mokul nukewa elos sesumwos paenang elos oru matafongla a tia sun akwuk mwomwo lun met kol ku si-fwe nu ke sou pal nukewa. Ke ma inge, mea mutan payukel enenu in oru? El tia enenu in pulesru ke ma mokultumal oru, ku el fwa srike elan pa oru kunokon in kol-yuk lun mokul tumal oana sifwen sou. Arlana mwo inesamyuk sin mutan payuk la ke nunak lun God, fulpap anunak pusisel pa arlana yok sripe. (1 Piter 3:4) In akka-lemye kain in oiya mwomwo inge, el fwa ku in koneak

9. Kain in oiya fuka lal Jisus akkalemyeyuk in Filippai 1:8? A efuku mokul payuk nukewa elos enenu in akkalemye oiya inge nusin mutan kiyelos?10. Fuka Jisus el akkalemye me srikasrak nu sin mutan payuk nu-kewa?11. Kain in oiya ku nunak fuka mutan payuk se el akkalemye nusin mokul tumal? A mea oiya lal el ku in oru nu sin mokul tumal?


la ma inge arlana fusrasr in akkalemye ke akosten a insepusisel lal, fwinne oasr ma upa puspus sikyuk. Sayen mainge, Baibel el fwak: “Mutan fwa akkalemye sunak payenu sin mokul tumal.” (Efesus 5:33, NW) Tusruktu fukafwin mokul payuk se el tia akilen Kraist oana Met Kolku Sifwe lal? Baibel el kaifwe mutan payuk nukewa: “Ko-mwos in akos mokul tumomwos, tu, kutena fwin tia akoskas lun God, elos fwa kolyuk fwinne wangin kas ke oiyenmutan kiyelos, ke elos liye oiya mwo lomwos wikin su-nak paye.”—1 Piter 3:1, 2, NW.

12 Fwinne mokul tumal el sie met lili ku tia, a fwin mu-tan payuk se el akkalemye nunak lal ke ma se su siena likinunak lun mokul tumal, tia kalme la el tia akfulatye mo-kul tumal. Saap nunak lal paye, a met nukewa ke sou elosku in eis ma lane ka fwin el loang mwo nu sel. FwinneEbream el tia insese ke pal se mutan kiyel, Sera, el akka-lemye me aksumwos mwomwo nu ke sie ma upa lun sou,

12. Efu ku tia koluk nu sin mutan payuk se in akkalemye nunakpuspus lal ke inkanek kulang a mwo?

Me srikasrak mwomwo fuka Sera el akkalemyenu sin mutan payuk nukewa?

God el fwak nu sel: “Porongo pusral.” (Genesis 21:9-12)Aok, fwin mokul payuk el orala tari sulela safla lal nu kema se su tia lain masap lun God, mutan kiyel fwa akka-lemye pusisel lal sifwana ku akos lal ke inkanek in sangkasru nu ka.—Orekma 5:29; Efesus 5:24.

13 In akpayeye kunokon lal, mutan payuk se el ku inoru me kasru yok in sang me karungin nu sin sou.Ke sie me pupulyuk, Baibel el akkalemye la mutan payuknukewa elos “in lungse mokul tumalos, in lungse tuliknatulos, a in mwo ellalos, a elos in nasnas, met orekma

13. (a) Mea Taitus 2:4, 5 el kaifwe mutan payuk nukewa in oru?(b) Mea Baibel el fwak ke fwasrelik a divorce?

Mea papa a nine elos ku in lotela keoiya su Jisus el akkalemye nu sin tulik?


yen selos, kulang, pusisel nu sin mokul tumalos.” (Taitus2:4, 5) Ke kunokon lal oana mutan payuk se a nine se suoru orekma ke inkanek ouinge fwa oru sou lal in akka-lemye lungse a sunak nu sel ke pal nukewa. (Soakas 31:10,28) Tusruktu, ke sripen payuk el akwuk in fwalseni metsesumwos luo, paenang kutu pal oasr luma a ma sikyuksu arlana upa su ku in kol nu ke fwasrelik ku divorce. Bai-bel el lela in oasr akwuk lun fwasrelik ke kutu luma a masikyuk. Tusruktu, fwasrelik el sie ma su met payuk enenuin nunku yok ka, meyen Baibel el kai: “Tu mutan lan tiasisla mokul tumal; . . . tu mokul in tia sisla mutan kiyel.”(1 Korint 7:10, 11) A orekma lun kosro lun sie met payukpa inkanek sefwanna ke ma Simusla el lela in ku in oasrdivorce ka.—Mattu 19:9.

SIE ME SRIKASRAK MWO NU SIN PAPA A NINE14 Jisus el akkalemye sie me srikasrak mwomwo nu sin

papa a nine nukewa ke inkanek su el oru nu sin tu-lik srisrik. Ke kutu met elos srike in kutongye tulik srisrikin tuku nu yurol Jisus, tusruk el fwak: “Lela tulik fwusrin tuku nu yuruk; nik komwos ikololosi.” Baibel el fwakla tokin ma inge el “sruklalosyuk in paul, a akinsemwo-mwoyelos, ke el filiye paul nu fwelos.” (Mark 10:13-16) Kesripen Jisus el orekmakin pal nu sin tulik srisrik, ya tia painge ma kom enenu pa in oru nu sin tulik mokul a tulikmutan nutum sifwana? Elos enenu pal yok lom a tia fwinoasr pal lula lom mukena. Kom enenu in orekmakin palin lotelos, tu pa inge ma Jeova el sapkin nu sin papa a ninein oru.—Duteronomi 6:4-9.

15 Ke fwalu se inge el yokelik ke ma koluk, tulik elos

14. Oiya fuka Jisus el oru nu sin tulik srisrik, a mea tulik elosenenu nu sin papa a nine kiyelos?15. Mea papa a nine elos ku in oru in sang karunganang tuliknatulos?


enenu papa a nine kiyelos su fwa karunginelos liki metpuspus su suk in akkolukyelos, oana met puspus sulungse in akkolukyelos ke orekmakinyen mano. Loangakmwoye nu ka la fuka Jisus el karungin met tuma lut-lut lal, su el lungse in pangnolos “tulik srisrik.” Ke palse met meun elos sruokilye a tia pat el fwa anwuki, Ji-sus el kasrelos in orala inkanek lalos in kaengla. (Jon13:33; 18:7-9) Oana sie papa ku nine, kom enenu in etua loang akmwoye nu ke inkanek lun Devil in akkolukyetulik srisrik nutum. Kom enenu in sang kas in sensennu selos ke pal sa.� (1 Piter 5:8) Oasr me sensen yok nuke manolos, ke fototo lalos nu sin God, a karunginyenoiyen moul nasnas lalos ke pal inge yok liki meeta.

16 Ke fong se meet liki Jisus el mise, met tuma lutlutlal elos akukuin ka la su fulat liki inmasrlolos. Jisus eltia kasrkusrak nu selos, a el tafwela in kaifwe nu seloske nunak kulang ke kas a ke me srikasrak. (Luk 22:24-27; Jon 13:3-8) Kom fwin sie papa ku nine, fuka komku in etawi me srikasrak lun Jisus ke inkanek lom inaksumwosye tulik nutum? Paye, elos enenu me kai,tusruktu ma inge enenu in orek ke “inkanek sumwosa fwal” a tia eneneyuk ke inkanek in mulat. Kom tiaenenu in kaskas mongkeke “oana fwakfuk lun sie kut-las.” (Jeremaia 30:11; Soakas 12:18) Me kai enenu inorek ke inkanek mwomwo su tulik nutum fwa ku inliye tok la ma inge arlana paye a fwal.—Efesus 6:4; Hib-ru 12:9-11.

� Me kasru in karungin tulik ku in koneyukyak ke sapta 32 lunbuk inge Lutlut Ke Met Luti Lulap ke kas English, orekla sin MetLo lun Jeova.

16. Mea papa a nine elos lotela ke inkanek su Jisus el akkalemyeke oiya sesumwos lun met tuma lutlut lal?


SIE ME SRIKASRAK NU SIN TULIK17 Ya tulik srisrik elos ku in lotela kel Jisus? Aok, elos ku!

Ke inkanek lun me srikasrak lal sifwana, Jisus el akkalemyeke inkanek mwo tu tulik elos in akos papa a nine kiyelos.Jisus el fwak: “Oana Papa el luti nu sik, Nga fwak ma inge.”El tafwela in fwak: “Nga oru pal e nukewa ma in akinse-mwomwoyel.” (Jon 8:28, 29) Jisus el akos Papa tumal suin kosrao, a Baibel el akkalemye nu sin tulik in akos papaa nine kiyelos. (Efesus 6:1-3) Fwinne Jisus el Mwen nutinGod, el akos papa a nine kiyel fwin fwalu, Josef a Mary, sumet sesumwos. Oiya inge sang kasru nu ke me insemwo-mwo lun kais sie met ke sou lal Jisus!—Luk 2:4, 5, 51, 52.

18 Ya tulik elos ku in suk inkanek puspus su elos ku inetawi Jisus ke inkanek yok a oru papa a nine kiyelos ininsemwomwo? Paye, saap kutu pal tulik fwusr elos nun-ku mu arlana upa in akos papa a nine kiyelos, tusruktu painge ma God el lungse tulik in oru. (Soakas 1:8; 6:20) Jisusel akos Papa tumal su oasr in kosrao pal nukewa, fwinneke luma a ma sikyuk upa. Sie pal, ke lungse lun God Ji-sus el oru ma se su arlana upa, Jisus el fwak: “Eisla kup seinge [sie ma eneneyuk elan akpayeye] liki yu.” Ne oinge,Jisus el oru ma God el siyuk, meyen el etu a akilen la Papatumal etu ma mwo emeet nu sel. (Luk 22:42) Fwin tulikelos lotela in akos, tulik elos fwa oru papa a nine kiye-los, a Papa tumalos in kosrao in insemwomwo.�—Soakas23:22-25.

� Fwin papa ku nine el siyuk tulik se in kunausla masap lunGod pa inge pal sefwanna tulik el ku in seakos papa a nine kiye-los.—Orekma 5:29.

17. Ke inkanek puspus fuka Jisus el akkalemye me srikasrak mwo-mwo nu sin tulik?18. Efu ku Jisus el akos Papa tumal in kosrao pal nukewa, a su painsemwomwo fwin tulik elos akos papa a nine kiyelos ke pal inge?


19 Devil el srifwel Jisus, a kut ku in lulalfongi ka la elfwa srifwe pa tulik fwusr in oru ma koluk. (Mattu 4:1-10)Setan su Devil el orekmakin me akkoluk su tuku sin metasrouki, su saap upa in lain. Ke ma inge, arlana yok sripela tulik elos in tia asrouki nu sin tulik su oru ma koluk!(1 Korint 15:33) Tulik mutan natul Jekob el pa Daina elasrouki nu sin met su tia alu nu sin Jeova, a ma inge kolnu ke ongoiye ku ma upa puspus. (Genesis 34:1, 2) Nun-ku ka la fuka sou ku in pulakin ngal ku toasr fwin siesin met ke sou el wi ku oru orekma lun kosro!—Soakas17:21, 25.

KEY NU KE INSEMWOMWO LUN SOU20 Ma upa puspus lun sou el fusrasr in kutangyukla

fwin kas in kai lun Baibel el orekmakinyuk. Ke ma paye,orekmakinyen kas in kai inge pa key nu ke insemwomwolun sou. Ke ma inge mokul payuk, kom enenu in lungsemutan kiyom, a oru nu sel oana Jisus el oru nu ke

congregation lal. Mutan payuk, akpusiselyekom sifwana nu ke kol-

19. (a) Fuka Setan el srifwetulik? (b) Mea ku in sikyak keoiya koluk lun tulik nu sinpapa a nine?20. In engunkin moul in sousu insemwomwo, mea kais siemet ke sou elos enenu in oru?

Mea met fwusrelos in nunku ka

ke pal se elossrufweyuk?


yuk lun mokul tumom, a fwasr tokin me srikasraklun mutan mwo akkalemyeyuk in Soakas 31:10-31. Papaa nine, sang akpa nu sin tulik nutumwos. (Soakas 22:6)Papa nukewa, komwos enenu in ‘leum mwo fwin met inloom sum.’ (1 Timote 3:4, 5; 5:8) A tulik, akos papa a ninekiyomwos. (Kolosse 3:20) Wangin sie met ke sou el su-mwosmwos, ke sripen met nukewa elos oru ma tafongla.Ke ma inge akkalemye oiyen inse pusisel, siyuk sin sie sinsie ke nunak munas.

21 Paye, in Baibel oasr kas in kai mwomwo yok ka a kasin kasru nu ke moul in sou. Sayen ma inge, el luti kut kefwal sasu lun God a paredais fwin fwalu su nenela ke metinsemwomwo su alu nu sin Jeova. (Fwakyuk 21:3, 4) Siekain in fwinsrak mwolana pa inge su sano kut ke pal fwa-sru! Fwinne ke pal inge, kut ku in engunkin moul in sousu oasr me insemwomwo ka ke inkanek in orekmakin kasin kasru lun God su oasr in Baibel.

21. Kain in fwinsrak mwolana fuka sano kut ke pal fwasru, a fukakut ku in engunkin moul in sou su oasr me insemwomwo ka kepal inge?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Mokul payuk elos enenu in lungse mutan

kiyelos oana manolos sifwana.—Efesus 5:25-29.

ˇ Mutan payuk elos enenu in lungse sou lalosa akfulatye mokul tumalos.—Taitus 2:4, 5.

ˇ Papa a nine elos enenu in lungse, luti, a ka-rungin tulik natulos.—Duteronomi 6:4-9.

ˇ Tulik elos enenu in akos papa a nine kiyelos.—Efesus 6:1-3.


JEOVA GOD el karungin kut na paye a el lungse kut ineis ma lane ke me kasru lal. Kut fwin alu nu sel ke inka-nek sumwos, kut fwa insemwomwo a kut ku in fwasr likima upa puspus lun moul. Kut fwa ku in eis pa me lane ame kasru yok lal. (Isaia 48:17) Tusruktu, oasr alu puspussu piselos oasr ke foko foko su fwak mu elos luti ma payeke God. Ne ouinge, yok ma tia oana sie ke me luti laloske God, la su el a mea el siyuk sesr.

2 Kom etu fuka ke inkanek paye a sumwos in alu nusin Jeova? Kom tia enenu in lutlutkin a in eis etauk keme luti puspus lun alu nukewa. Kom enenu na in lotelala mea Baibel el luti na paye ke akwuk lun alu paye. Ke sieme pupulyuk: In an puspus, oasr ma upa sikyak ke manikikiap. Fwin kom eis sie orekma su sapkinyuk nu sumin suk a srike in koneak kain in mani kikiap nukewa, yakom ku in akilen la piya ka mani kikiap? Ya kom aki-len ma inge ke kom esamye kain in mani kikiap nukewa?Mo. Mwo fwin pal yok lom orekmakinyuk nu ke lutlut-kinyen mani paye liki na in esamye mani kikiap. Tokin

1. Fuka kut fwa eis me kasru yok kut fwin alu nu sin God ke in-kanek paye a sumwos?2. Kut ku in lotela fuka ke inkanek sumwos in alu nu sin Jeova?A me pupulyuk fuka ku in kasre kut in akilen ma inge?

SAPTA SINGUHUL LIMEKOSR

Alu Su God el Insemwomwo KaYa alu nukewa akinsemwomwoye God?

Fuka kut ku in akilen alu paye?Su met ma alu paye nu sin God

fwin fwalu ke pal inge?

kom etu ke aten mani paye, kom ku in akilen mani kiki-ap. Ke inkanek ouinge, kut fwin lotela la fuka in akilenalu paye, kut ku pa in akilen ke alu nukewa su kikiap.

3 Arlana yok sripe kut fwin alu nu sin Jeova ke inkaneksu el insemwomwo ka. Met puspus elos lulalfongi mualu nukewa ku in akinsemwomwoye God, tusruktu Bai-bel el tia luti ma inge. Sie met el tia ku in fwak mukenamu el sie met Kristian. Jisus el fwak: “Tia met nukemwasu fwak nu sik, ‘Leum, Leum,’ fwa ilyuk nu in togusraiin kosrao, a el na su oru ma lungse lun Papa tumuk suin kosrao.” Ke ma inge, in eis me insemwomwo lun God,kut enenu in lotela ke ma God el siyuk sesr a oru mainge. Jisus el pangon met puspus su tia oru ma lungselun God oana “met orek ma koluk.” (Mattu 7:21-23) Inoana ke mani kikiap su tia ku in orekmakinyuk, alu kiki-ap el tia pa yok sripe a tia saok. Koluk liki nukewa, kainin alu inge el me sensen na paye.

4 Jeova el sang pal mwomwo nu sin met nukewa fwinfwalu in eis moul ma patpat. Tusruktu in eis moul mapatpat ke Paredais, kut enenu in alu nu sin God ke inka-nek fwal a moulkin moul fwal a mwo nu sel ke pal inge.Oasr me asor yok ke sripen met puspus elos srunga inoru ma inge. Paenang Jisus el fwak: “Komwos ilyuk kemutunpot ousriksrik; tu sralup mutunpotu, a sralup painkaneku, su kol nu ke kunausten, a met puspus elosilyuk nu we. Tu ousriksrik mutunpotu, a ousriksrik in-kaneku, su kol nu ke moul, a met punu elos konoiyuk.”(Mattu 7:13, 14) Alu paye el kol nu ke moul ma patpat.Alu kikiap el kol nu ke kunausten. Jeova el tia lungse

3. In fwal nu sel Jisus, mea kut enenu in oru fwin kut lungse ineis me insemwomwo lun God?4. Mea kalmen kas lun Jisus ke inkanek luo inge? A kais soko in-kanek inge el kol nu ke mea?

Alu Su God el Insemwomwo Ka 167

kutena met in kunausyukla, a pa inge sripe su paenangel sang pal mwomwo nu sin met yen nukewa in eisetauk kel. “Leum el tia patla ke mwuleang lal, oana kutununku patla; tu el mongfusesr nu sumwos, meyen el tialungse tu kutena met in tula, a tu met nukemwa in au-liyuk.” (2 Piter 3:9) Ke ma inge, paye la, ke inkanek sukut alu nu sin God ku in kalmekin nu ke moul ku misenu sesr.

FUKA KOM KU IN AKILEN ALU PAYE5 Fuka ‘inkanek su kol nu ke moul’ ku in koneyukyak?

Jisus el fwak ke alu paye la el ku in akilenyuk na paye kemoul lun met puspus su oru ma paye. El fwak: “Komwosfwa etalos ke fwako lalos . . . Ouinge sak mwo nu kemwaisus fwako mwo.” (Mattu 7:16, 17) Kas lal inge el kalme-kin la, nu selos nukewa su wi ke alu paye fwa akilenyukelos ke lulalfongi lalos a ke oiya lalos. Aok, elos tia metsumwosmwos a elos oru ma tafongla, ne ouinge in oanasie u su wi alu paye elos kafweang in oru ma nukewa fwalnu ke lungse lun God. Lela kut in akuteye ke oiya onkosrin kasre kut in akilen met nukewa ma wi ke alu paye.

6 Me luti nukewa lun met kulansap lun God fwal nu keBaibel. Baibel el akkalemye: “Baibel nukemwa etuku kengun lun God a oasr sripe in luti, in kai, in aksumwos-ye, a in aketeye ma sumwosmwos nu sin met, tu met lunGod in sumwosna, a akola fwal nu ke orekma mwo nukemwa.” (2 Timote 3:16, 17) Nu sin met Kristian wiyelnukewa, met sap Poul el simusla: “Ke komwos eis sesr kaslun God, komwos eis, tia oana kas lun met, a oana paye,kas lun God.” (1 Tessalonika 2:13) Ke ma inge, lulalfongi

5. Kut ku in akilen fuka met nukewa ma wi ke alu paye?6, 7. Mea nunak lun met kulansap nukewa lun God ke Baibel? AJisus el akkalemye fuka me srikasrak nu ke oiya inge?


ELOS SU ALU NU SIN GOD PAYEˇ elos akfwalye me luti lalos ke Baibelˇ elos alu nu sin Jeova mukena a akkalemye inelˇ elos akkalemye lungse paye nu sin sie sin sieˇ elos lulalfongi la Jisus pa inkanek lun God nu ke me molelaˇ elos tia ma lun fwaluˇ elos sulkakinTogusrai lun God oana fwinsrak

sefwanna lun metu

a orekma nukewa ke alu paye tia tuku ke nunak ku fasinlun metu. Ma inge nukewa tuku ke Kas lun God, Baibel.

7 Jisus el akkalemye me srikasrak mwomwo ke el orume luti lal fwal nu ke Kas lun God. Ke el pre nu sinPapa tumal in kosrao, el fwak: “Kas Lom ma paye.” (Jon17:17) Jisus el lulalfongi Kas lun God, a ma nukewa su elluti fwal nu ke ma Simusla. Ke pal puspus Jisus el fwak:“Tu ma simusla.” (Mattu 4:4, 7, 10) Tokin el fwak mainge el orekmakin ma simusla. Ke inkanek ouinge, metkulansap lun God ke pal inge elos tia luti ke nunak lalossifwana. Elos lulalfongi la Baibel el Kas lun God, a elosakfwalye me luti lalos nu ke ma Baibel el akkalemye.

8 Nu selos nukewa su oru alu paye elos alu nu sin Jeovamukena a oru inel in eteyuk. Jisus el fwak: “Kom fwa alunu sin Jeova God lom, a kulansap nu sel mukena.” (Mattu4:10) Ke ma inge, met kulansap lun God elos alu nu sin Je-ova mukena. Wekunang nu ke orekma lun alu paye pa inkasru metu in etu pa ke inen God paye a ke oiya mwomwonukewa su oasr yurol. Sam 83:18 el akkalemye: “Kom mu-kena, su em pangpang Jeova, kom el su Fulatlanu fwinfwalu nufon.” Jisus el akkalemye ke me srikasrak in sangkasru met puspus in etu ke God, oana ke ma el fwak ke pre:“Nga fwakak em nu sin met su kom ase nu sik liki fwalu.”(Jon 17:6) Ke inkanek ouinge, met nukewa su oru alu payeke pal inge elos enenu in luti met puspus ke inen God, keakwuk lal, a ke oiya mwo nukewa lal.

9 Met kulansap lun God elos akkalemye lungse paye nusin sie sin sie. Jisus el fwak: “Ke ma se inge met e nuke-wa fwa etu tu komwos met Tumuk lutlut, komwos fwinlungsumwos sie sin sie.” (Jon 13:35) Oasr yurin met Kris-

8. Mea eneneyuk ke orekma in alu nu sin Jeova?9, 10. Ke inkanek puspus fuka met Kristian paye elos akkalemyelungse lalos nu sin sie sin sie?


tian in century se meet kain in lungse inge. Kain inlungse inge su fwal nu ke akwuk lun Baibel el kutanglakutena ma upa su tuku ke sruf, oiya lun moul, oiya lunmutanfwal puspus a fwa ku in orani metu nu sie in tuke-ni nu ke me kapur lun met lili paye su tia ku in musalla.(Kolosse 3:14) Wangin yurin met puspus su wi ke alu ki-kiap kain in oiya lun met lili inge su oasr lungse yok apaye ka. Kut etu fuka ma inge? Meyen elos ku in uniyesie sin sie ke sripen tia oana sie mutanfwal selos ku sruflalos. Met Kristian elos tia us a orekmakin me meun insang uniye met Kristian wiyelos ku kutena met. Baibel elakkalemye: “In ma se inge fwakyuk tari tulik nutin Goda tulik nutin devil: Kutena met su tia oru ma sumwos-mwos, el tia sin God me, a ouyepa el su tia lungse metlel. . . . Kut in lungse sie sin sie; tia oana Kein su ma lunel su koluk, a uniye met lel.”—1 Jon 3:10-12; 4:20, 21.

10 Aok, ke sripen lungse paye lun met Kristian paenangelos tia uniye met puspus, sayen ma inge oasr pa ma ene-neyuk nu ka. Met Kristian paye elos orekmakin na paye pallalos, ku lalos, a ma saok lalos in sang kasru a akkeye siesin sie. (Hibru 10:24, 25) Elos kasru sie sin sie ke pal in mekeok, a elos akkalemye oiya paye nu sin met puspus. Paye,la elos orekmakin ke moul lalos kas in kasru lun Baibel in“oru mwo nu sin met nukewa.”—Galetia 6:10.

11 Met Kristian paye elos lulalfongi kel Jisus Kraist oanainkanek lun God nu ke me molela. Baibel el akkalemye:“A wangin lango ke siena, tu wangin siena e ye kosraoeyeyung nu sin metu, tu kut fwa moul ka.” (Orekma4:12) Oana ke ma kut liye ke Sapta 5, Jisus el sang moullal oana sie me lango nu sin met nukewa su lungse inakos God. (Mattu 20:28) In wekunang ma inge, Jisus el

11. Efu ku yok sripe in eis Jisus Kraist oana inkanek lun God nuke me molela?


Togusra se su srusrngiyuki sin God ke Togusrai in kosraosu fwa kol fwalu nufon. A God el sapkin nu sesr in akosJisus a orekmakin me luti nukewa lal kut fwin lungse ineis moul ma patpat. Pa inge sripe su paenang Baibel elakkalemye: “El su lulalfongi Mwen moul ma patpat lal; ael su tia lulalfongi Mwen fwa tia liye moul.”—Jon 3:36.

12 Met nukewa su wi ke alu paye elos tia ma lun fwa-lu. Ke pal se el nununkeyuk sin met kol lun an Rom supangpang Pailat, Jisus el fwak: “Togusrai luk, tia ma lunfwal se inge.” (Jon 18:36) Yen nukewa fwin fwalu su elosmuta we, met nukewa su fwasr tokin Jisus elos muta yekoko lun Togusrai lal in kosrao a ke ma inge elos ka-runginyuk pal nukewa in tia wi ke kutena u su oasr keakwuk lun politic lun fwalu. Elos tia wi ke orekma in ale-in lun u nukewa inge. Tusruktu, met kulansap nukewalun Jeova elos tia tulokinye met puspus ke oiyen sulelasu elos lungse in oru ke orekma in wi ke sie u lun po-litic, ku in wi oana sie candidate lun politic, ku in orekvote. Paye la, met kulansap paye nukewa lun Jeova elostia wi ke akwuk lun politic, a sayen ma inge elos akos pake masap lun an u. Efu? Meyen Kas lun God el sapkin nuselos in “akos” nu ke “ku su fulat lukelos” ku ke gufer-ment. (Rom 13:1) Fwin masap lun metu ku lun politic ellain masap lun God, met su wi ke alu paye elos etawi mesrikasrak lun met sap puspus, su fwak: “Mwo tu kut akosGod yok liki metu.”—Orekma 5:29; Mark 12:17.

13 Met kulansap paye nukewa lun Kraist elos sulkakinTogusrai lun God oana fwinsrak sefwanna lun metu. Jisusel fwak: “A mwosasu inge lun togusrai fwa sulkakinelikfwin fwalu nufon tu in ma lo nu sin mutanfwal nu ke-

12. Mea kalmen in tia ma lun fwalu?13. Fuka nunak lun met kulansap paye lun Jisus elos akkalemyeke Togusrai lun God? A ke ma inge orekma fuka elos oru?


mwa; a na safla a fwa tuku.” (Mattu 24:14) Met kulansappaye lun Kraist elos tia akkeye met puspus in lulalfongike met kol puspus in akmwoye ma upa puspus, a elosakkalemye ke Togusrai lun God in kosrao oana fwinsraksefwanna lun metu. (Sam 146:3) Jisus el luti kut in preke sie guferment sumwosmwos inge ke el fwak: “Togu-srai lom in tuku. Ma lungse lom in orek, oana in kosrao,ouinge fwin fwalu.” (Mattu 6:10) Kas lun God el palye laTogusrai in kosrao el “fwa kanausla togusrai inge nu ke-mwa, a a fwa tu ma patpat.”—Daniel 2:44.

14 In fwal nu ke ma kut tufwana akuteye ka, siyuk sumsifwana: ‘U fuka ke alu elos akfwalye me luti nukewa la-los ke Baibel a akkalemye inen Jeova? U fuka akkalemyekain in lungse su God el sapkin in orek, a akkalemye lu-lalfongi lalos kel Jisus, tia ma lun fwalu, a in sulkakinla Togusrai lun God mukena pa fwinsrak paye sefwannanu sin metu? Ke alu nukewa fwin fwalu, piya ka u se suakpayeye akwuk nukewa inge?’ Me akpayeye puspus ak-kalemye la u se inge pa Met Lo lun Jeova.—Isaia 43:10-12.

MEA KOM FWA ORU?15 In lulalfongi mukena ke God el tia fwal in akinse-

mwomwoyel. Aok, Baibel el akkalemye la fwinne dimonpuspus elos lulalfongi la oasr God. (Jemes 2:19) Tusruk-tu, kalem la, elos tia oru ma lungse lun God a wangininsemwomwo lun God yurolos. Kut fwin lungse God lanakinsemwomwoye kut, oasr ma eneneyuk nu sesr in lu-lalfongi la el oasr a moul a kut enenu pa in oru malungse lal. Kut enenu pa in srikutla liki alu kikiap a in in-semwomwokin in wi ke alu paye.

14. U fuka se ke alu kom lulalfongi mu akpayeye akwuk nukewake alu paye?15. Sayen lulalfongi lasr la el oasr, mea pa God el siyuk sesr?


16 Met sap Poul el akkalemye la kut tia enenu in wi kealu kikiap. El simusla “ ‘Ke ma inge, Komwos in illa likiin masrlolos, a komwos in srikomwosla,’ Leum [“Jeova,”NW] el fwak, a tia kalye kutena ma tia nasnas; a Nga fwaeis komwos.” (2 Korint 6:17; Isaia 52:11) Ke ma inge met

16. Ke orekma in kupasr nu ke alu kikiap, mea enenu in orek ka?

Ke inkanek in kulansap nu sin Jeova yurin metkulansap puspus lal, kom ku in eis ma puspus

su yok liki ma nukewa su tula liki kom


Kristian paye elos fwasr liki kutena ma su kupasr nu kealu kikiap.

17 Baibel el akkalemye la kain in alu kikiap nukewael wi ke “Babulon Lulap.”� (Fwakyuk 17:5) E se inge elakesmakinye kut ke sie siti in pal meeta su pangpang Ba-bulon, su alu kikiap nukewa tuku ka tokin Sronot in lenlal Noa. Me luti a orekma puspus su oasr ke alu kikiap eltuku ke Babulon mutamwauk in pal meeta. Ke sie me pu-pulyuk, met Babulon elos alu nu ke trinity, ku god toluin ma sefwanna. Ke pal inge, me luti yok emeet lun alupuspus pa ke Trinity. Tusruktu Baibel el luti na paye laoasr God paye sefwanna, el pa Jeova, a Jisus pa Mwen na-tul. (Jon 17:3) Met Babulon elos lulalfongi mu oasr ngunlun metu su tia ku in mise su srakna moul tokin manoel mise a ku in akkeokyeyuk ke sie an in isis. Ke pal inge,lulalfongi ke ngun su tia ku in mise su ku in keok ke isislutiyuk sin alu puspus.

18 Ke sripen lulalfongi lun met Babulon in pal meetafwasrelik nu fwin fwalu nufon, paenang Babulon Lulapke pal inge ku in akkalemyeyuk oana u lun alu kikiap nu-kewa. A God el palye tari la u lun alu kikiap inge fwa sain musalsallu. (Fwakyuk 18:8) Ya kom liye la efu ku yoksripe in srikomla liki alu nukewa lun Babulon Lulap? Je-ova God el lungse kom in sa in “illa lukel” ke srakna oasrpal.—Fwakyuk 18:4.

19 Ke sripen sulela lom in tui liki orekma lun alu ki-kiap, kutu metu elos sulela pa in tui liki in asrouki nu

� Ke kutupa me lutlut yok ke Babulon Lulap la efu ku ma ingeel aoliyen alu kikiap nukewa fwin fwalu, srike liye Kutu pa Me Aku-teye ka, in sra 251-2.

17, 18. Mea se inge “Babulon Lulap,” a efu ku yok sripe in silak-lak “illa lukel”?19. Mea kom fwa eis fwin kom kulansap nu sin Jeova?


sum. Tusruktu in kulansap nu sin Jeova wi met kulansapnukewa lal, oasr ma puspus su kom fwa ku in eis su yokliki ma su tula liki kom. In oana met tuma lutlut puspuslun Jisus in pal meeta su filiye ma puspus lalos in fwasrtokol, tia pat e fwa oasr pa met lili puspus wiyom su wipa kulansap nu sin God. Kom fwa wi sie sou lulap fwinfwalu nufon ke met Kristian paye su piselos oasr ke milli-on puspus, su akkalemye nu sum lungse paye. A fwa oasrfwinsrak mwolena lom nu ke moul ma patpat “in pal sesu fwa tuku.” (Mark 10:28-30) Saap ke pal fwasru, met insou lom, met kawuk puspus lom su som liki kom ke sri-pen lulalfongi lom elos fwa liye a suk ke ma Baibel el lutia lungse pa wi met puspus su alu nu sin God.

20 Baibel el luti la tia pat God el fwa aksafyela akwukkoluk puspus lun fwalu a aolla ma inge ke sie fwal su-mwosmwos ye kolyuk lun Togusrai lal. (2 Piter 3:9, 13)Sie fwal mwolena na paye pa inge! A ke akwuk sasu su-mwosmwos inge, e fwa oasr alu sefwanna, sie alu paye.Ya tia sie inkanek lalmetmet nu sum in eis oiya puspussu eneneyuk in asrouki ka a wi met nukewa su wi ke alupaye ke pal inge?

20. Met nukewa su wi ke alu paye elos fwa ku in engankin kain inoiya fuka ke pal fwasru?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Oasr alu paye sefwanna.—Mattu 7:13, 14.ˇ Alu paye el akilenyuk ke me luti nukewa

a ke orekma nukewa lun ma inge.—Mattu7:16, 17.

ˇ Met Lo lun Jeova elos oru akwuk ke alu suGod el akinsemwomwoye.—Isaia 43:10.


FWIN kom koneak mu oasr poison su sisila nu in ansum ke inkanek lukma, a ke sripe se inge el aksensen-ye moul lun metu. Mea kom fwa oru? Wangin aloloka la, kom fwa som liki an san kom fwin ku in oru.Tusruktu fwinne kom oru tari ma inge, srakna oasrkusensiyuk su eneneyuk in siyukyak sum sifwana, ‘YaNga akkolukyeyuk tari ke poison inge?’

2 Oiya se inge sikyak pa nu ke alu kikiap. Baibel elluti la alu kikiap el akkolukyeyuk ke me luti a orekmafokfok. (2 Korint 6:17) Pa inge sripe yok paenang komenenu in illa liki “Babulon Lulap,” u lun alu kikiap nu-kewa fwin fwalu. (Fwakyuk 18:2, 4) Ya kom oru tarima inge? Fwin aok, arlana fwal in kaksakinyuk kom.Tusruktu oasr ma puspus eneneyuk liki na kom in sri-komla ku in resign liki sie alu kikiap. Tokin ma inge,kom ku in siyuk sum sifwana, ‘Ya srakna oasr kutena

1, 2. Kusensiyuk fuka kom enenu in siyuk sum sifwana tokinkom resign liki sie alu kikiap, a efu ku kom nunku mu ma ingeyok sripe?

SAPTA SINGUHUL ONKOSR

Kom Tu Na Ku keAlu Paye

Mea Baibel el luti ke orekmakinyenma srolela puspus?

Mea nunak lun met Kristian ke kufwa kume akfulat puspus lun alu?

Fuka kom ku in akuteye lulalfongi lom nu sin metpuspus ke inkanek su tia aktoasryelos?

akwuk ke alu kikiap su oan in nga?’ Nunku ke kutume pupulyuk.

MA SROLELA PUSPUS A ALU NU SIN PAPA A NINEMATOU NUKEWA SU MISE TARI

3 Oasr kutu met su oasr ma srolela puspus ku lo-ang lun ma srolela ke loom selos. Ya ma inge oasr payurum? Fwin aok, saap kom ku in pulakin mu tia su-mwos in pre nu sin God fwin wangin kain in mekasru su ku in liyeyuk. Saap kom lungse na paye kutuma srolela inge. Tusruktu God pa fwakak ke inkaneksu kut enenu in oru ke alu lasr nu sel, a Baibel el lutila God el srunga kut in orekmakin ma srolela. (Exo-dus 20:4, 5; Sam 115:4-8; Isaia 42:8; 1 Jon 5:21) Ke mainge kom ku in tu na ku ke alu paye fwin kom kunaus-la ma srolela lom inge su orekmakinyuk ke alu kikiap.Paye la, nunak su enenu in oasr in kom ke ma inge pain oana nunak lun Jeova nu ka—in oana ma se su “mesrungeyuk.”—Duteronomi 27:15.

4 Orekma in alu nu sin papa matou a nine matou nu-kewa su mise tari el orek pa ke alu kikiap puspus. Meetliki elos lotela ma paye, kutu met elos lulalfongi mu metmise oasr etauk yurolos a elos oasr in sie an su tia li-yeyuk a elos ku in kasru ku akkolukye met moul. Saapin pal meeta kom arlana lungse in akenganye a akmisyepapa a nine matou nukewa kiyom su mise tari. Tusruk-tu in oana ke ma kom lotela ke Sapta 6 ke buk se inge,

3. (a) Mea Baibel el akkalemye ke orekmakinyen ma srolela? Aefu ku upa nu sin kutu met in eis nunak lun God ka? (b) Meakom enenu in oru ke kutena ma srolela lom su kupasr nu ke alukikiap?4. (a) Kut etu fuka la orekma in alu nu sin papa a nine matounukewa su mise tari el wangin sripe? (b) Fuka Jeova el sapkin metkulansap lal in tia wi ke kutena orekma lun inutnut?


la wangin etauk lun met mise a elos tia moul ke kutenaan. Ke ma inge, wangin sripe in orek sramsram nu se-los. Kutena kas ku pusra su longyuk ku luma su liyeyukmu tuku sin met kom lungse su mise tari, ma inge tukuna paye sin dimon ku lipufan koluk puspus. Ke ma inge,Jeova el sapkin nu sin met Israel elos in tia suk in sram-sram nu sin met mise ku in wi ke kutena kain in orekmalun inutnut.—Duteronomi 18:10-12.

5 Fwin orekmakinyen ma srolela ku alu nu sin papaa nine matou nukewa su mise tari el sie inkanek inorekma in alu lom meet, mea kom ku in oru? Ridi asifwil pa nunku ke ma simusla puspus in Baibel su ak-kalemye ka la mea nunak lun God ke ma nukewa inge.Pre nu sin Jeova len nukewa siyuk ke lungse lom in tuna ku ke alu paye, a siyuk sel in kasre kom in orekma-kin nunak lom oana el.—Isaia 55:9.

5. Mea kom ku in oru fwin in pal meeta kom orekmakin ma sro-lela ku kom alu nu sin papa a nine matou puspus su mise tari?

179

CHRISTMAS—TIA AKFULATYEYUK SINMET KRISTIAN IN PAL MEETA

6 Akwuk in alu lun sie met el ku in akfokfokyeyuk kealu kikiap ke inkanek lun me akfulat puspus. Ke sie mepupulyuk, nunku ke Christmas. Christmas el akkalem-yeyuk mu el me akesmakin se nu ke len in isusla lunJisus Kraist, a alu nukewa su fwak mu elos met Kristianelos akfulatye ma inge. Tusruktu, wangin me akpayeyenu ka la met tuma lutlut lun Jisus in century se meetelos akfulatye kain in me akfulat inge. Oasr sie buk suakkalemye kas inge: “Ke lusen yea luofoko tokin isuslalun Kraist, wangin met etu, a met ekasr yena elos nun-ku ka, in suk ke len se su el isusla na paye ka.”—SacredOrigins of Profound Things.

7 Fwinne met tuma lutlut nukewa lun Kraist elosetu ke len na paye se ke isusla lal, tusruktu elostia akfulatye ma inge. Efu? Meyen, in oana ke sie bukel akkalemye, la met Kristian in century se meet elos“nunku ke me akfulat nu ke kutena len in isusla lunmet el fasin se su tuku sin met pegan.” (The WorldBook Encyclopedia) Me akfulat luo ke len in isusla suakkalemyeyuk in Baibel pa ke len lun met kol luo sutia alu nu sin Jeova. (Genesis 40:20; Mark 6:21) Me ak-fulat nu ke len in isusla el orek pa in sang akfulatyegod kikiap puspus lun met pegan. Ke sie me pupulyuk,ke len 24 lun May met Rom elos akfulatye len se ingenu ke len in isusla lun god mutan se su pangpang Di-ana. Ke len tok a, elos akfulatye len in isusla lun godfwat se lalos, su pangpang Apollo. Ke ma inge, me ak-

6, 7. (a) Mea metu fwak mu elos akfulatye ke len in Christmas,a ya met tuma lutlut lun Jisus in century se meet elos akfulatyema inge? (b) Me akfulat puspus ke len in isusla el kupasr nu kemea in len lun met tuma lutlut lun Jisus in pal meeta?


fulat ke len in isusla el kupasr nu ke akwuk lun metpegan, tia ke akwuk lun met Kristian.

8 Oasr sie pa sripe su paenang met Kristian in cen-tury se meet elos tia akfulatye len in isusla lal Jisus.Met tuma lutlut lal elos etu la me akfulat ke len inisusla el kupasr nu ke orekma lun alialu. Ke sie me pu-pulyuk, oasr met Grik a met Rom puspus in pal meetaelos lulalfongi mu oasr sie met in ngun el tuku ke lense su sie met el isusla a met in ngun inge el sang mekasru ke lusen moul lun met se inge. Oasr sie buk elakkalemye: “Met in ngun inge el kupasr nu ke inkaneksakuruk nu sin sie god su la len in isusla lun sie met.”(The Lore of Birthdays) Paye la Jeova el tia akinsemwo-mwoyeyuk ke kutena me akfulat su kupasr kin Jisus nuke orekma in alialu. (Isaia 65:11, 12) Ke ma inge, efuku met puspus elos akfulatye Christmas?

MUTAWEYEN CHRISTMAS9 Oasr foko foko yea somla tokin pal se su Jisus

el moul fwin fwalu metu mutamwauk in akesmakinyelen in isusla lal ke December len 25 nukewa. Tusruktutia pa inge len se su Jisus el isusla, meyen ma inge sik-yak ke malem lun October.� Ke ma inge efu ku len 25ke December el sulosolla? Saap oasr kutu met su ekinmu elos met Kristian elos “lungse in oru ma inge kelen se su orek me akfulat lun met Rom ke ‘len in isuslalun fwat su tia ku in kutongyuki.’ ” (The New Encyclo-pædia Britannica) Ke pal in musrisr, ke pal se fwatu

� Srike liye Kutu pa Me Akuteye ka, in sra 252-4.

8. Akuteye la efu ku me akfulat ke len in isusla el kupasr nu kealialu.9. Efu ku len 25 ke December el sulosolla in orek oana len in ak-fulatye isusla lun Jisus?

Kom Tu Na Ku ke Alu Paye 181

nunkeyuk mu arlana munasla, met pegan elos oru meakfulat puspus in sang orala fwatu su sropon fol a ka-lem inge in foloku liki fwufwasryesr lal nu yen loeloes.Len 25 ke December el motkeyuk mu pa inge len sesu fwatu el mutamwauk in foloko. Ke inkanek yok suorek in sang kufusla nunak lun met pegan puspus, pa-enang met kol puspus lun alu elos oru me akfulat ingea elos srike in oru ma inge in oana akwuk lun “metKristian.”�

10 Eteyuk tari ke lusen pal loeloes la mutaweyenChristmas el tuku ke akwuk lun met pegan. Ke sripenmutaweyen ma inge el tia fwal nu ke ma simusla, pa-enang oasr masap fwin an England su orekla in tiaakfulatye Christmas a in kutu an in an Merika ke lu-sen century ak 17. Kutena met su tia orekma a mutana ke loom selos ke len in Christmas elos sapkinyuk inmoli penalty. Tusruktu, tia pat, fasin puspus su orek inpal meeta elos sifwil pa folokunak, a oasr kutu pa masasu su weang ka. Christmas el sifwil pa ekla sie meakfulat lulap, a srakna orek ouinge nu in an puspus.Tusruktu, ke sripen oasr kupasr lun Christmas nu kealu kikiap, paenang met nukewa su lungse in akinse-mwomwoye God elos tia enenu in akfulatye ma ingeku kutu pa me akfulat su tuku ke akwuk lun alu lunmet pegan.�

� Me akfulat lun Saturnalia el sang me kasru yok nu sin metuin sulela December 25. Me akfulat se inge su akfulatye god lunmet Rom ke akwuk in imae el orek ke December 17-24. Elos orekkufwa, me akengan, sang me sang nu sin sie sin sie ke pal in ak-fulat lun Saturnalia.� Ke sie me akuteye ke inkanek su met Kristian elos nunku ka

ke kutu pa me akfulat pengpeng, srike liye Kutu pa Me Akuteyeka, in sra 254-5.

10. In pal somla, efu ku kutu met elos tia akfulatye Christmas?


YA MUTAWEYEN ME AKFULAT PUSPUSYOK SRIPE NA PAYE?

11 Kutu met elos insese ka la me akfulat puspus ingeoana Christmas el tuku ke fasin lun met pegan tusruk-tu elos srakna nunku mu tia koluk in akfulatye ma inge.Paye la, met puspus elos tia nunku ke alu kikiap keelos akfulatye me akfulat puspus inge. Me akfulat pus-pus inge el sang pa pal mwomwo nu sin met in sou infototo nu sin sie sin sie. Ya pa inge ma kom pula? Fwinaok, saap lungse ke sou, a tia lungse ke alu kikiap pa orukom in upakin in tu na ku ke alu paye. Kom lulalfongila Jeova, el su orala akwuk nu ke sou, el lungse kom inorekmakin akwuk fototo a mwo nu sin sou lom. (Efesus3:14, 15) Tusruktu kom ku in akkeye kain in fototo ingeke inkanek su God el insemwomwo ka. Ke ma puspussu kut enenu in nunku yok ka, met sap Poul el simusla:“Srike ma su akinsemwomwoye Leum.”—Efesus 5:10.

12 Saap kom nunku mu mutaweyen me akfulat pus-pus el tia kupasr nu ke inkanek su ma inge akfulatyeyukka ke pal inge. Ya mutaweyen me akfulat puspus yok sri-pe na paye? Aok! In oana me pupulyuk: Fwin kom liyecandy ke on ke sie luf. Ya kom lungse in srukak candyinge a kangla? Paye la kom tia lungse in eis kangma inge! Meyen candy inge el fokfokla. In oana ke candyinge, me akfulat puspus el lumeyuk nu ka su arlana mwoa lungkinyuk, tusruktu ma inge tuku ke an puspus sufokfok. In kasre kut in tu na ku ke alu paye, kut enenu inakkalemye sie nunak su oana nunak lal Isaia met palu,su fwak nu sin met nukewa su wi ke alu paye: “Nikmetkaliye kutena ma tia nasnas.”—Isaia 52:11.

11. Efu ku kutu met elos akfulatye me akfulat puspus, tusruktuma yok sripe fuka kut enenu in nunku yok ka?12. Sang me pupulyuk nu ka la efu ku kut enenu in fwasr liki fa-sin a me akfulat puspus su tuku ke ma fokfok.


OREKMAKIN LALMETMET NU KE KUTENAAKWUK LUN MET PUSPUS

13 Saap ma upa puspus fwa sikyak fwin kom sulela intia wi akfulatye me akfulat puspus. Ke sie me pupulyuk,saap met orekma puspus su wi kom ke niyen orekma elosnunku ka la efu ku kom tia wi ke orekma puspus su ku-pasr nu ke me akfulat ke niyen orekma lom. Fuka fwinoasr sie met el sot sie me sang nu sum ke pal in Christ-mas? Ya koluk in eis ma inge? Fuka fwin mokul tumomku mutan kiyom el tia wi ke lulalfongi lom? Mea komku in oru in akpayeye la tulik nutum elos tia pulakin kununku mu kom srungelosla in akenganye ma puspus kesripen elos tia akfulatye me akfulat puspus?

14 Oasr ma eneneyuk in orek nu ke sulela mwomwoin eis kalem ka ke inkanek mwo afwal in sang aksumwosye kais sieluma ku oiya inge. Fwin oasr sie metel akkalemye nu sum ke sie kas inpaing su orekmakinyuk nu ke akfu-lat, kom ku in sang kulo nu sin metinge. Tusruktu fwin met se su paingkom el sie met su kom sramsram nuse pal nukewa ku el wi kom ke niyenorekma. Ke luma ouinge, saap komlungse in oru sulela in akuteye kutuma nu sel. Nu ke luma nukewa, komenenu in akkalemye nunak a oiyamwo in sramsram nu selos. Baibel el

13. Ma upa puspus fuka saap ku in sikyakfwin kom tia wi akfulatye me akfulat pus-pus?14, 15. Mea kom ku in oru fwin oasr kasin paing akkalemyeyuk nu sum ku fwinoasr sie met su sot me sang nu sum?

Ya kom lungsekang sie candy

su tuku ke sieluf fokfok?


sang kas in kasru: “Lela kas lomwos in kulang pal e nukemwa, solela ke sol, tu komwos fwa ku in etu fuka fwalin topuk nu sin kais sie met.” (Kolosse 4:6) Kafweangin akkalemye sunak. Orekmakin inkanek mwo in akute-ye lulalfongi lom. Kom akuteye in kalem la kom tia lainorekmakinyen me sang nu sin sie sin sie a ke tukeni pus-pus tusruktu kom akkalemye in kalem la kom lungse inwi ke kain in oiya inge fwin orek ke kutena pal saye.

15 Fuka fwin oasr sie met su lungse in sot me sang nusum? Luma a ma sikyak puspus ku in kasre kom la meakom enenu in oru. Saap met su oru me sang el fwak:“Nga etu la kom tia akfulatye me akfulat ke Christmas.Ne ouinge, Nga srakna lungse in sot ma inge nu sum.”Kom ku in oru sulela lom fwin kom eis me sang ke lumaa ma sikyak inge, la ma inge el tia oana sie kom fwinwi ke me akfulat. Aok, fwin met su oru me sang el nu-kin lulalfongi lom, kom ku in fwak nu sel la kom tia wiakfulatye kutena me akfulat. Ma inge ku in sang me ka-sru mwomwo in akuteye la efu ku kom eis sie me sangtusruktu kom tia sang me sang ke pal in akfulat sa. Keluma saye, mwo in tia eis me sang inge fwin ma kalemse la oasr nunak koluk lun met su oru me sang inge ellungse in akkalemye la kom tia ku in tu ku ke lulalfongilom. A el ku pa in nunku mu kom fuleak lulalfongi lomke sripen kom lungse in eis ma lane su tuku ke me sanginge.

OIYA FUKA KOM E FWA AKKALEMYENU SIN MET NUKEWA KE SOU?

16 Fuka fwin met puspus in sou lom elos tia wi komke lulalfongi? Kom enenu pa in akkalemye nunak a oiya

16. Fuka kom ku in akkalemye nunak a oiya mwo fwin kom sunoiya puspus su kupasr nu ke me akfulat?


mwo. Tia enenu kom in orek akukuin ke kais sie fasin kume akfulat su met ke sou lom elos lungse in akfulatye. A,akkalemye sunak nu ke nunak lalos, oana ke kom lung-selos in akkalemye pa sunak nu ke nunak lom. (Mattu7:12) Fwasr liki kutena orekma su ku in oru kom in wike me akfulat. Ne ouinge, akkalemye nunak mwo ke mapuspus su tia kupasr nu ke akfulatyeyen me akfulat. Payela, kom enenu in oru kutena ma pal nukewa ke sie inka-nek su fwa tia akkolukye nunak ku conscience mwomwolom.—1 Timote 1:18, 19.

17 Mea kom ku in oru in kasru tulik nutum elos in tianunku mu kom srunga elos in insemwomwo ke sripenelos tia wi akfulatye me akfulat puspus? Ma inge ku inakkalemyeyuk yok ke ma kom oru ke kutu pa pal sayeke yea nukewa. Kutu papa a nine elos oakiye kutu pal insang me sang nu sin tulik natulos. Me sang mwomwoemeet su kom ku in sang nu sin tulik nutum an pa ke pala karunginyuk mwomwo lom.

AKPAYEYE ALU PAYE18 In akinsemwomwoye God, pa kom enenu in tia eis-

komyang nu ke alu kikiap a tu na ku ke alu paye. Meaeneneyuk nu ka in tu na ku ke alu paye? Baibel el akka-lemye: “A lela kut in nunku ke sie sin sie in akkeye kut nuke lungse a orekma mwo, a kut in tia likiye tukeni nu sielasr in alu, oana lia lun kutena, a kut in kaifwe sie sin sie,a akyokye, oana komwos liye tu len apkuran me.” (Hibru10:24, 25) Meeting nukewa lun met Kristian pa pal mwo-mwo nu sum kom in oru alu lom nu sin God ke inkanek

17. Fuka kom ku in kasru tulik nutum in tia nunku mu kom sru-nga elos in eis me insemwomwo ke sripen elos liye tulik puspuselos akfulatye me akfulat puspus?18. Fuka orekma in wi ke meeting nukewa lun met Kristian el ka-sre kom in tu na ku ke alu paye?


Orekmakin alu paye el ku inase me insemwomwo paye

su el insemwomwo ka. Ke meeting nukewa inge, oasr palin ‘akpwarye’ a akkeye sie sin sie inmasrlon met Kristianoaru nukewa.—Rom 1:12.

19 Siepa inkanek su kom ku in tu na ku ke alu paye pain sramsram nu sin met puspus ke ma puspus su kom lo-tela ke lutlut lom ke Baibel yurin Met Lo lun Jeova. Metpuspus elos “mongi a tung” na paye ke ma koluk nu-kewa su sikyak fwin fwalu ke pal inge. (Ezikiel 9:4) Saapkom etu ke kutu met su mongi a tung inge. Efu kom kutia sramsramkin nu selos ke fwinsrak lom su tuku ke Bai-bel ke pal fwasru? Ke kom wi asrouki nu sin met Kristianpaye puspus a sramsramkin ma paye lun Baibel su komlotela tari nu sin met puspus, kom ku in pulakin a liyela kutena kain in lungse lom nu ke fasin puspus lun alukikiap su srakna oasr ke insiom mutamwauk in wanginlakais kutu srisrik. Kom ku in lulalfongi la kom e fwa arla-na engan a fwa eis me insemwomwo puspus kom fwintu na ku ke alu paye.—Malakai 3:10.

19. Efu ku yok sripe kom in sramsramkin nu sin met puspus kema puspus su kom lotela ke Baibel?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Orekma in alu nu ke ma srolela ku alu nu

sin papa a nine matou nukewa su mise tariel wangin ke alu paye.—Exodus 20:4, 5;Duteronomi 18:10-12.

ˇ Tia sumwos in wi ke me akfulat nukewa sutuku ke akwuk lun met pegan.—Efesus 5:10.

ˇ Met Kristian paye elos enenu in orekmakininkanek mwo fwin elos akuteye lulalfongilalos nu sin met puspus.—Kolosse 4:6.


FWIN srikeyuk nu ke an in kosrao su arlana yok, fwa-lu el arlana srikla. Ke ma paye, nu sin Jeova, “su Oralakosrao a fwalu,” mutanfwalu el oana sie tul in kof insie bakit. (Sam 115:15; Isaia 40:15) Tusruktu, Baibel elfwak: “Jeova el apkuran nu selos nukewa su pang nusel, nu selos nukewa su pang nu sel in paye. El a fwaakpayeye ma lungse lalos su sangeng sel, el a fwa ou-yepa long tung lalos.” (Sam 145:18, 19) Nunku ka lamea kalmeyen kas inge! Met Orala Ma Nukewa su fu-latlanu el fototo nu sesr a el fwa long kut fwin kut“pang nu sel in paye.” Sie kunokon mwomwo oasryurosr in sramsram nu sin God ke pre!

2 Tusruktu, kut fwin lungse Jeova lan long pre lasr,kut enenu in pre nu sel ke inkanek su el insese ka.Fuka kut ku in oru ouinge fwin wangin etauk lasr kema Baibel el luti ke oiyen pre? Arlana yok sripe nu sesrin etu la mea ma Simusla el fwak ke sifwe se inge, me-yen pre pa kasre kut in fototo nu sin Jeova.

1, 2. Efu ku kut enenu in nunku ke pre oana sie kunokon yok,a efu ku kut enenu in etu la mea Baibel el luti ke ma inge?

SAPTA SINGUHUL ITKOSR

Fototo Nu Sin Godke Pre

Efu ku kut enenu in pre nu sin God?Mea kut enenu in oru tu kut fwa longyuk sin God?

Fuka God el sang me top nu ke pre lasr?

EFU KU KUT ENENUIN PRE NU SIN JEOVA?

3 Oasr sie sripe yok pa paenang kut enenu in prenu sin Jeova meyen el sapkin kut in oru ouinge.Kas lal sifwana akkeye kut: “Nik komwos nununka-la in kutena ma, a in ma nu kemwa ke pre a kaifwewi sang kulo, komwos in fwakak me siyuk lomwosnu sin God; a misla lun God, su alukela ma eteyuknu kemwa, fwa liaung insiomwos a nunkomwos inKraist Jisus.” (Filippai 4:6, 7) Paye la kut tia lungsein pulesru kain in akwuk mwolana inge su orekla nusesr sin Met Kol Fulatlanu in kosrao a fwalu!

4 Sie pa sripe kut enenu in pre pal nukewa nu sinJeova pa ke inkanek in akkeye fototo lasr nu sel. Metkawuk paye elos tia sramsram ke pal se su oasr maelos enenu mukena. A, met kawuk mwomwo a foto-to paye elos insemwomwo nu sin sie sin sie, akawuk lalos fwa ku in ekla fukoko na paye ke sripenelos sukosok in akkalemye nunak lalos, in nunkukalos, a ke pulakin lalos. Nu ke kutu pa inkanek,akwuk ouinge el ku pa in lumeyuk oana ke fototolasr nu sin Jeova God. Ke kasru lun buk inge, komku in lotela ke ma yok ka la mea Baibel el luti kel Je-ova, ke oiya puspus lal, a akwuk puspus lal. Kom kuin etel oana sie met in ngun na paye. Pre el sangpal mwomwo lom in akkalemye nunak lom a pu-lakin lom nu sin Papa tumom su oasr in kosrao. Kekom oru ouinge, kom akfototoye kom nu sin Jeova.—Jemes 4:8.

3. Mea sie sripe yok paenang kut enenu in pre nu sin Jeova?4. Fuka pre pal nukewa nu sin Jeova el akkeye fototo lasr nusel?


MEA MA ENENU PUSPUS SUKUT ENENU IN SUN?

5 Ya Jeova el long pre nukewa? Loang akmwoye nuke ma el fwak nu sin met Israel su seakos in len lunmet palu Isaia: “Aok, ke komwos oru pre puspus, Ngafwa tia long; poumwos sesesla ke sra.” (Isaia 1:15)Kutu orekma su kut oru fwa ku in paenang God el antia long pre lasr. Ke ma inge, fwin kut lungse tu Godlan long pre lasr, kut enenu in akfwalye kutu me ene-nu su yok sripe.

6 Sie ma eneneyuk yok emeet pa kut in akkalem-ye lulalfongi. (Mark 11:24) Met sap Poul el simusla:“Fwin wangin lulalfongi met elos koflanu akinsemwo-mwoye God, tu el su tuku nu yurin God el fwalalalfongi tu el God, a tu el met sang moul nu selos susokol.” (Hibru 11:6) In oasr lulalfongi paye tia in etumukena la oasr God a la el long a sang me top nu ke

5. Mea akkalemye la Jeova el tia long pre nukewa?6. Kut fwin lungse God lan long pre lasr, mea sie me siyuk yokemeet, a fuka kut ku in akfwalye ma inge?

“Met su Oralakosrao a fwalu” elakola in long pre lasr

191

pre puspus. Lulalfongi el akpayeyuk ke orekma puspuslasr. Kut enenu in akkalemye me akpayeye fukoko laoasr lulalfongi lasr ke inkanek su kut moulkin moullasr len nukewa.—Jemes 2:26.

7 Jeova el siyuk pa sin met nukewa su sramsram nusel ke pre in oru ma inge ke inse pusisel a paye. Aokoasr sripe puspus lasr in akkalemye inse pusisel ke palse kut sramsram nu sin Jeova. Fwin oasr pal mwomwolun metu in sramsram nu sin sie togusra ku sie pre-sident, elos oru ma inge ke inkanek in sunak ka palnukewa, a in akilen kunokon yok lun met kol inge. Kema inge, kut enenu in akkalemye sunak yok ke pal kutsramsram nu sin Jeova! (Sam 138:6) Aok kut enenu inoru ma inge ke sripen el pa “God Ku liki Ku.” (Genesis17:1) Ke kut pre nu sin God, kut enenu in akkalem-ye ke inkanek in sramsram lasr nu sel la kut lungsein akpusiselye kut ke kunokon lasr nu sel. Kain in insepusisel inge fwa mokle kut pa in oru pre su tuku ke in-siesr ke oaru a paye, a in tia kalweni na pulo kas se kepal nukewa.—Mattu 6:7, 8.

8 Siepa me siyuk su ku in longyuk sin God pa kut inorekma fwal nu ke pre lasr. Jeova el lungse kut in oruma nukewa ke ku lasr kewa a in akpayeye orekma fwalnu ke ma kut pre siyuk ka. Ke sie me pupulyuk, fwinkut pre siyuk, “Kite kut len se inge ma kut mongo mi-senge,” kut enenu in kafweang in akpayeye orekmanukewa su kut ku in oru. (Mattu 6:11; 2 Tessalonika3:10) Kut fwin pre siyuk ke kasru in kutangla me mu-

7. (a) Efu ku kut enenu in akkalemye sunak ke pal in sramsramnu sin Jeova ke pre? (b) Ke pal in pre nu sin God, fuka kut ku inakkalemye inse pusisel a paye?8. Fuka kut ku in orekma fwal nu ke ma kut pre ka?


nas lun ikwe, kut enenu in fwasr liki kutena luma ama sikyuk su ku in kol kut nu ke me sruf. (Kolosse 3:5)In wekunang nu ke me siyuk nukewa inge, oasr kusen-siyuk puspus nu ke pre su kut enenu in sang me topnu ka.

ME TOP MWOMWO NU KE KUTUKUSENSIYUK KE PRE

9 Nu sin su kut enenu in pre? Jisus el luti met tumalutlut nukewa lal in pre nu sin “Papa tumasr su inkosrao.” (Mattu 6:9) Ke ma inge, Jeova God mukenapa kut enenu in pre nu se. Tusruktu, Jeova el siyuksesr in akilen kunokon lun Mwen siefwanna natul, Ji-sus Kraist. Oana ma kut lotela ke Sapta 5, Jisus elsupweyuk me nu fwalu in molikutla liki ma koluk amise. (Jon 3:16; Rom 5:12) El srusrngiyuki oana MetTol Fulat a Met Nununku. (Jon 5:22; Hibru 6:20) Kema inge, ma Simusla el fwak nu sesr la kut enenu inpre ke inkanek lun Jisus. El sifwana fwak: “Nga inka-nek, a paye, a moul. Wangin met tuku nu yurin Papa,fwin tia ke Nga.” (Jon 14:6) In oru pre lasr in longyuk,kut enenu in pre mukena nu sin Jeova ke inkanek lunMwen natul.

10 Ya kut enenu in oru kutena luma sakuruk ke pal sekut pre? Mo. Jeova el tia siyuk ke kutena luma, fwinnenu ke pao ku mano nufon. Baibel el luti kut la arla-na mwo a fwal in pre ke kain in oiya a luma puspus.Weang nu ke ma inge pa in muta, epasr, sikukmutun-ti, a tu. (1 Kronikel 17:16; Niemaia 8:6; Daniel 6:10;Mark 11:25) Ma yok sripe na paye u pa, tia ke kutu me

9. Nu sin su kut enenu in pre, a ke inkanek lun su?10. Ke kut pre efu ku wangin sapkinye nu sesr in oru kutena meluma sakuruk?

Fototo Nu Sin God ke Pre 193

lumala su ku in liyeyuk sin met puspus saye, a oiyamwo lun inse. Paye la, ke orekma lasr len nukewa kukut fwin sun ma upa yok, kut ku in pre ke wangin pu-sra yen nukewa kut oasr we. Jeova el long kain in preinge fwinne met nukewa su raunekutla tia akilen mainge la kut pre.—Niemaia 2:1-6.

11 Mea kut ku in pre ka? Baibel el akuteye: “Kut fwinsiyuk ke kutena ma su fwal nu ke ma lungse lal, el [Je-ova] long kut.” (1 Jon 5:14) Ke ma inge kut ku in preke kutena ma su fwal nu ke ma lungse lun God. Ya ellungse kut in pre ke ma upa lasr sifwana fwin kut fosr-ngala? Aok! Pre nu sin Jeova el ku in oapana ke kutsramsram nu sin sie kawuk fototo lasr. Kut ku in sram-sram ke inkanek sukosok, ‘fwakak insiesr’ nu sin God.(Sam 62:8) Arlana fwal nu sesr in siyuk ke ku lun God,meyen ma inge fwa kasre kut in oru ma sumwos. (Luk11:13) Kut ku in siyuk pa ke me kolyuk in orala sule-la mwomwo a nu ke ku in muteng ke ma upa puspus.(Jemes 1:5) Fwin kut oru ma koluk, kut enenu in si-yuk ke nunak munas fwal nu ke me kise lun Kraist.(Efesus 1:3, 7) Aok, kut ku pa in pre siyuk ke mapuspus sayen in siyuk ke me enenu lasr sifwana. Kutku in pre kesr sifwana, a oayepa ke met puspus, kemet in sou lasr wekunang met lili wiyesr ke lulalfongi.—Orekma 12:5; Kolosse 4:12.

12 Kut enenu in akkalemye yok ke pre lasr ke ma yoksripe puspus nu ke akwuk lun Jeova God. Paye la oasrsripe lasr in akkalemye kas in kaksak su tuku ke insea sang kulo nu sel ke oiyen kulang lal. (1 Kronikel

11. Mea kutu ma upa lasr sifwana su fwal in siyuk ke pre?12. Fuka kut ku in akkalemye ke pre lasr la kut nunku ke ma yoksripe puspus nu ke akwuk lun God?


29:10-13) Jisus el oakiye pre lun Leum, su simusyuk-la in Mattu 6:9-13, a el luti nu sesr la kut enenu in presiyuk in akmutalye en God. Tok el akkalemye pa keTogusrai lun God in tuku a ma lungse lal in orek oanain kosrao ouinge fwin fwalu. Tokin el akkalemye mapuspus su yok sripe nu sin Jeova, Jisus el loang yok nuke ma enenu puspus saye su fwal pa in siyuk. Kut fwinakkalemye ma yok sripe puspus nu ke akwuk lun Godke pre lasr, kut ku in akkalemye la kut insemwomwotia ke ma enenu lasr sifwana.

13 Lusa ka kut enenu in pre? Baibel el tia akkalem-ye ke lusen pal in pre fwin sie met el mukelana a kelusen pal in pre ye mutun metu enenu in orek. Metuku in oru pre fototo meet liki pal in mongo. A elosku in oru pa pre ke pal loeloes in fwakak insielos ke-mwa nu sin Jeova. (1 Samuel 1:12, 15) Tusruktu, Jisusel selngawi met su akkalemyelos sifwana oana met su-mwosmwos su orala pre loeloes lalos ye mutun metpuspus saye. (Luk 20:46, 47) Kain in pre inge Jeova eltia insemwomwo ka. Ma yok sripe nu sel pa pre sutuku ke insiesr in paye. Ke ma inge, lusen pre el tiaoana sie su orek fwal nu ke me enenu a ma sikyuk.

14 Pal ekasr kut enenu in pre? Baibel el akkeye kutin “pre” pal nukewa, “sikalani in pre,” a in “pre a tiasisla.” (Luk 18:1; Rom 12:12; 1 Tessalonika 5:17) Aok,kas se inge tia kalmekin la kut enenu in pre ke kaissie minit ke len nukewa. A, Baibel el kaifwe kut in prepal nukewa, in sang kulo nu sin Jeova pal nukewa keorekma kulang lal nu sesr a in tupanul ke me kolyuk

13. Mea ma Simusla el akkalemye ke lusen pre mwomwo?14. Mea Baibel el lungse in akkalemye ke el akkeye kut in “pre”pal nukewa? A mea me akkeye ku in tuku ke ma inge?


lal, me akkeye, a ku. Ya tia sie me akkeye in etu laJeova el tia oakiye lusen pal a la pal ekasr kut ku insramsram nu sel ke pre? Kut fwin aksaokye na payekunokon inge in pre, kut ku in koneak pal mwomwopuspus in pre nu sin Papa tumasr su in kosrao.

15 Efu ku kut enenu in fwak “Amen” ke saflaiyen pre?Kas se inge “amen” kalmekin “paye,” ku “lela mainge in orek.” Me pupulyuk puspus ke ma Simuslaakkalemye la arlana fwal in fwak “Amen” ke pre lasr si-fwana a pre ye mutun met puspus. (1 Kronikel 16:36;Sam 41:13) Kut fwin fwak “Amen” ke saflaiyen pre lasrsifwana, kut fwakak la kas lasr oaru a paye. Ke kut fwak“Amen,” fwinne ke wangin pusra ku oasr pusra yok,ke saflaiyen pre lun sie met inmasrlon met puspus, kutakkalemye la kut insese nu ke nunak su akkalemye-yuk.—1 Korint 14:16.

FUKA GOD EL TOPUK PRE NUKEWA LASR16 Ya Jeova el topuk na paye pre nukewa? Aok, el to-

puk! Oasr sripe mwomwo lasr in lulalfongi la el su“Long pre” el topuk pre mwomwo lun million puspussin met. (Sam 65:2) Jeova el ku in topuk pre lasr kekain in inkanek puspus.

17 Jeova el orekmakin lipufan puspus lal a met ku-lansap puspus lal fwin fwalu in topuk pre lasr. (Hibru1:13, 14) Oasr experience puspus lun met se met se supre nu sin God in kasrelos in kalem ke Baibel a tia patelos osun nu sin sie met kulansap lun Jeova. Kain in

15. Efu ku kut enenu in fwak “Amen” ke saflaiyen pre lasr sifwa-na a pre ye mutun met puspus?16. Lulalfongi fuka oasr yurosr ke pre?17. Efu ku in fwak la God el orekmakin lipufan puspus lal a metkulansap puspus lal fwin fwalu in topuk pre lasr?


experience inge sang me akpayeye nu ke me kolyuklun lipufan puspus ke orekma in luti lun Togusrai.(Fwakyuk 14:6) In topukla pre lasr ke pal in me ene-nu yok, Jeova el ku in mokle ku purakak sie met liliwiyesr in kasre kut.—Soakas 12:25; Jemes 2:16.

18 Jeova God el orekmakin pa ku lal a Kas lal, Bai-bel, in topuk pre nukewa lun met kulansap puspus lal.

18. Fuka Jeova el orekmakin ngun mutal lal a kas lal in topukpre lun met kulansap nukewa lal?

Pre lom ku in longyukpal nukewa


El ku in topuk pre lasrin kasre kut in kutang-la a muteng ke mesrufwe puspus ke el asenu sesr me kolyuk a kuke inkanek lun ku lunGod. (2 Korint 4:7) Palnukewa me top nu kepre lasr tuku ke Baibel,Jeova el ase nu sesr kasin kasru kut in oralasulela mwomwo lasr.Kut ku in koneak ma simusla su akkalemye me kasruke pal in lutlut lasr sifwana ke Baibel a ke kut ridi merid puspus lun met Kristian, oana buk se inge. Me lut-lut yok su tuku ke ma Simusla su kut enenu in loangakmwoye nu ka ku in akkalemye nu sesr ke inkaneklun meeting, ku ke inkanek nu ke me top lun sie metelder ke congregation.—Galetia 6:1.

19 Fwin Jeova el pat in topuk pre lasr, tia kalme pael kofla topuk pre lasr. A, kut enenu in esam la Jeovael topuk pre nukewa fwal nu ke ma lungse lal a ke palpakiyuki lal. El etu me enenu nukewa lasr a ke inka-nek in ase ma inge nu sesr yok liki ma kut etu a ku inoru. El sapkin nu sesr pal nukewa in ‘kafweang in si-yuk, suk, a tomwolak.’ (Luk 11:5-10) Kain in kafweangnukewa inge ku in akkalemye nu sin God la kut lungse

19. Mea kut enenu in esam fwin pre lasr ke kutu pal tia topuk-yuk?

In topuk pre lasr,Jeova el ku in orekmakinsie met Kristian in kasre kut

na paye lan topuk pre lasr a lulalfo-ngi lasr paye. Sayen ma inge, Jeova elku pa in topuk pre lasr ke sie inkaneksu tia kalem nu sesr. Ke sie me pupul-yuk, el ku in topuk pre lasr ke me srufnu sesr, lan tia eisla ma upa, a asenu sesr ku in muteng nu ke ma inge.—Filippai 4:13.

20 Arlana yok kulo lasr ke Met Oralakosrao a fwalu el apkuran nu sin metnukewa su pang nu sel ke inkanek su-mwos ke pre! (Sam 145:18) Lela kutin orekmakin ke inkanek yok kuno-kon saok ke pre inge. Fwin kut oruma inge, kut fwa eis fwinsrak mwo-

mwo in fototo na paye nu sin Jeova, el su Long pre.

20. Efu ku kut enenu in orekmakin kunokon saok inge in prepal nukewa?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Pre nu sin Jeova pal nukewa kasre kut in ka-

lukyung ku fototo nu sel.—Jemes 4:8.ˇ In oru pre lasr in longyuk sin God, kut ene-

nu in pre ke lulalfongi a inse pusisel a paye.—Mark 11:24.

ˇ Kut enenu in pre nu sin Jeova mukena ke in-kanek lun Mwen natul.—Mattu 6:9; Jon 14:6.

ˇ Jeova, su “Long pre,” el orekmakin lipufanpuspus lal, met kulansap puspus lal fwin fwa-lu, a ku lal, a Kas lal in sang topuk pre lasr.—Sam 65:2.

199

“LIYE! Kof inge, mea ikolyuwi in baptaisla?” Pa ingekusensiyuk su siyukyuk sin sie met su oasr wal lulapla ke court lun an Itiopia in century se meet. Mokulse inge su pangpang Filip, sie met Kristian el sang meakpayeye nu sel la Jisus pa Messaia su God el mwu-lela. Ke sripen mokleyuk insiel ke ma el lotela in maSimusla inge, paenang mokul Itiopia se inge el orek-makin ke moul lal ma el lotela inge. El akkalemye la ellungse in eis baptais!—Orekma 8:26-36.

2 Kom fwin lutlut akmwoye ke sapta puspus meetake buk se inge sin sie Met Lo lun Jeova, kom ku in pu-lakin mu kom akola tari in siyuk sum sifwana, ‘Meaikolyuwi in eis baptais?’ Ke pal inge kom lotela tarike mwulela lun Baibel ke moul ma patpat ke Pare-dais. (Luk 23:43; Fwakyuk 21:3, 4) Kom lotela pa tarima paye ke oiyen met mise a ke fwinsrak nu ke sifwil

1. Efu ku met su oasr wal lulap la ke court lun an Itiopia el siyukke baptais?2. Efu ku kom enenu in nunku yok ke baptais?

SAPTA SINGUHUL ALKOSR

Baptais aFototo Lom Nu Sin GodFuka baptais lun met Kristian orek?

Inkanek puspus fuka kom enenu in oru tu in fwalnu ke baptais?

Fuka sie met el oru mwulela nu sin God?Mea sripe yok in eis baptais?

moulyuk. (Ekklisiastis 9:5; Jon 5:28, 29) Saap kommutamwauk pa in asrouki ku wi Met Lo lun Jeova kemeeting nukewa lalos ke congregation a kom sifwanaliye ke elos oru akwuk lun alu paye. (Jon 13:35) Yokliki nukewa, saap kom mutamwauk pa in akkeye foto-to mwomwo lom sifwana nu sin Jeova God.

3 Fuka kom ku in akkalemye la kom lungse in ku-lansapu God? Jisus el fwak nu sin met tuma lutlutlal: “Komwos som, a oru met in mutanfwal nu ke-mwa tu elos in met tumuk lutlut, baptaiselosla.”(Mattu 28:19) Jisus sifwana el akkalemye me srikasrakke inkanek in baptaisla ke kof. Sifwel tia na aksrok-srokyeyuk ke kof, a tia pa okuiyuki kof nu fwin sifwel.(Mattu 3:16) Kas se inge “baptais” el tuku ke kas Griksu kalme “tili.” Ke ma inge, baptais lun met Kristiankalmekin la manol nufon in tili nu in kof u.

4 Baptais ke kof el sie me enenu ku me siyuk nu sinmet nukewa su lungse in oasr fototo lalos nu sin Jeo-va God. Baptais el me akkalemye nu sin met puspus lakom lungse in kulansupu God. Ma inge akkalemye lakom insemwomwo in oru ma lungse lun Jeova. (Sam40:7, 8) Tusruktu, in fwal nu ke baptais, kom enenu inoru step ku akwuk puspus su eneneyuk nu ka.

ETAUK A LULALFONGI ENENEYUK5 Kom mutamwauk tari in oru step se meet. Fuka?

Ke kom eis etauk kel Jeova a Jisus Kraist, ke inkanek

3. (a) Masap fuka Jisus el sang nu sin met tuma lutlut lal?(b) Fuka baptais ke kof orek?4. Mea baptais ke kof el akkalemyeyuk nu ka?5. (a) Mea step se meet in fwal nu ke baptais? (b) Efu ku yok sri-pe meeting nukewa lun met Kristian?

Baptais a Fototo Lom Nu Sin God 201

in lutlut Baibel ke akwuk mwomwo a takla. (Jon 17:3)Tusruktu srakna oasr ma puspus su kom enenu in eisetauk ka. Met Kristian elos lungse in “tingtinginu keetauk sumwos ke ma lungse lun [God].” (Kolosse 1:9,NW) Orekma lom in wi ke meeting nukewa ke con-gregation lun Met Lo lun Jeova pa ku in kasre kom napaye in kapkapak ke etauk ke God. Arlana yok sripe inwi ke kain in meeting inge nukewa. (Hibru 10:24, 25)In wi meeting pal nukewa fwa kasre kom in akyokyeetauk lom ke God.

6 Aok, kom tia enenu in etu ma nukewa ke Baibelmeet liki kom in ku in fwal nu ke baptais. Met se suoasr wal lulap lal ke court lun an Itiopia oasr kutu sri-srik etauk lal, ke sripe se inge el enenu kasru in eiskutu pa kalem yok ke ma Simusla. (Orekma 8:30, 31)

6. Ya kom enenu etauk yok ke Baibel meet liki kom ku in fwalnu ke baptais?


Ke inkanek ouinge, kom srakna enenu in eis etaukyok ke ma kom lotela. Aok, wangin saflaiyen lutlutlom nu ke etauk lun God. (Ekklisiastis 3:11) Tusruktu,meet liki kom ku in baptais, kom enenu in etu a inse-se nu ke me luti sramteak lun Baibel. (Hibru 5:12) Kesie me pupulyuk, kom enenu in etu a insese nu ke mapaye ke oiyen met mise a ke yok sripeiyen inen God aTogusrai lal.

7 Tusruktu, in eis etauk mukena el tia fwal, meyen“fwin wangin lulalfongi met elos koflana akinsemwo-mwoye God.” (Hibru 11:6) Baibel el akkalemye nusesr la ke pal se kutu met ke siti lun an Korint inpal meeta elos long peng mwo su met tuma lutlutlun Jisus elos sulkakin, elos “lulalfongi a baptaisla.”(Orekma 18:8) Ke inkanek ouinge, lutlut lun Baibel eleneneyuk in kasre kom in sruokye ku lulalfongi la Bai-bel pa Kas lun God. Lutlut lun Baibel el eneneyuk inkasre kom in oasr lulalfongi lom nu ke mwulela nu-kewa lun God a ke ma paye inge la me kise lun Jisusku in molikomla.—Josua 23:14; Orekma 4:12; 2 Timo-te 3:16, 17.

FWAKAK MA PAYE LUN BAIBELNU SIN MET PUSPUS SAYE

8 Ke lulalfongi el kapkapak ke insiom, kom ku inkoneak la upa in tia fwak nu sin met puspus saye makom lotela tari. (Jeremaia 20:9) Kom mokleyuk napaye in fwakak nu sin met puspus saye ke God a keakwuk puspus lal.—2 Korint 4:13.

7. Fuka lutlut lom ke Baibel el ku in kasre kom?8. Mea fwa mokle kom in fwakak nu sin met puspus saye ke makom lotela tari?


9 Kom ku in mutamwauk in akkalemye ku fwakakma paye ke Baibel nu sin met puspus in sou lom, ka-wuk lom, met atulani lom, a met orekma puspus suwi kom orekma. Tia pat, kom fwa akkalemye enganlom in wi ke orekma in luti ke inkanek mwo a taklalun Met Lo lun Jeova. In pal san, kom ku in sram-sramkin ma inge nu sin Met Lo su luti nu sum keBaibel. Fwin kom fwal tari nu ke orekma in luti pengmwo nu sin met puspus, akwuk puspus fwa oreklanu sum a met luti lom in tukeni sramsram nu sinmet elder luo ke congregation.

10 Ma inge fwa kasre kom in eis etauk yok kekutu sin met Kristian elder, su kurungin u lun God.(Orekma 20:28; 1 Piter 5:2, 3) Fwin met elder elosliye a akilen la oasr tari kalem yok a lulalfongi yoklom ke me luti sramteak lun Baibel, wikin in moul-kin moul fwal nu ke akwuk puspus lun God, a komlungse na paye in ekla sie sin Met Lo lun Jeova, elosfwa akkalemye nu sum la kom fwal in wi ke orek-ma in luti nu sin met puspus oana sie met fwakak kepeng mwo su soenna baptaisla.

11 Ke oiya saye, saap kom enenu in orala kutu meaksumwos ke inkanek in moul lom a ke oiya lomtu in fwal nu ke orekma in luti nu sin met puspus.Ma inge ku in wekunang in tui liki kutu orekma ko-luk su kom oru a tia etuyuk sin met puspus saye.

9, 10. (a) Nu sin su kom ku in mutamwauk in akkalemye ku fwa-kak ma paye ke Baibel? (b) Mea kom enenu in oru kom fwinlungse in wi ke orekma in luti ke inkanek mwo a takla lun MetLo lun Jeova?11. Kain in me aksumwos fuka kutu met elos enenu in oru meetliki elos fwal nu ke orekma in luti nu sin met puspus?


Ke ma inge, meet liki kom siyuk in ekla sie met orek-ma su soenna baptais, enenu kom in tila oru kainin orekma koluk nukewa, su oana orekma lun kosro,srui, a orekmakinyen ono koluk.—1 Korint 6:9, 10;Galetia 5:19-21.

AULIYAK A FORLA12 Oasr pa step saye kom enenu in oru meet liki

kom fwal nu ke baptais. Met sap Poul el fwak:“Auliyak, a forla, tu ma koluk lomwos in iyukla.”(Orekma 3:19) Auliyak el kalmekin nu ke pulakin-yen asor yok na paye nu ke ma koluk kom orala.Arlana fwal nu sin sie met in akilen me enenu nu keauliyak fwin el moulkin moul fokfok, tusruktu fwin-ne sie met su moulkin oiyen moul nasnas el enenupa in auliyak. Efu? Meyen met nukewa elos orek makoluk a enenu nunak munas lun God. (Rom 3:23; 5:12) Meet liki kom lutlut Baibel, kom nukin la meama lungse lun God. Aok, fwin wangin etauk yoklom ke ma lungse lun God, fuka kom ku in akfwalyemoul lom nu ke ma lungse lal? Ke ma inge, auliyakel eneneyuk.

13 Tokin kom auliyak, kom enenu pa in ‘forla.’Oasr ma kom enenu in oru yok liki na in pulakinasor ku in auli ke ma koluk. Kom enenu in ekla likiinkanek in moul lom meeta a kafweang in akpaye-ye la kom fwa oru ma sumwos mutamwauk inge lanu tok. Auliyak a forla pa step luo su kom enenu ineis meet liki in baptais.

12. Efu ku auliyak el eneneyuk?13. Mea se inge forla?


MWULELA MOUL LOM SIFWANA14 Oasr sie pa step yok sripe enenu in orek meet liki

in eis baptais. Kom enenu in mwulela moul lom nusin Jeova God.

15 Ke pal se kom mwulela moul lom nu sin Jeo-va God ke pre su tuku ke inse, kom oru pa mwulelalom in alu nu sel mukena nu tok ma patpat. (Du-teronomi 6:15) Tusruktu, efu ku sie met el lungse inekla met kulansap lun God? In sang me top nu ke ku-sensiyuk inge, lela kut in orekmakin me pupulyuk kume lumala inge nu ke sie mokul su el mutamwaukin akkalemye akwuk lal nu sin sie mutan la el lung-se in payuk sel. Ke yokelik etauk lal nu sel a el liye laoasr oiya mwomwo puspus lal, mokul se inge el mu-tamwauk in fototoyang nu sel. Tia pat tokin pal inge,arlana fwal nu sin mokul sa in siyuk sin mutan safwin el ku in payukyak sel. Paye la, fwin oasr akwuklun payuk orekla fwa oasr kutu pa kunokon yok saye.Tusruktu, lungse yok lal fwa ku in moklel in akpaye-ye step yok sripe inge.

16 Ke kom eis etauk yok a in lungse Jeova, kom mu-tamwauk pa in mokleyuk in oru kulansap lom nu sel.A kom lungse in wangin kutena kain in akwuk in ko-srala pal saok lom in alu nu sel. Kutena met su lungsein fwasr tokin Mwen nutin God, Jisus Kraist, el ene-nu in “sifwana lafwekunul.” (Mark 8:34) Kut sifwanalafwekinkutla ke kut akpayeye la kena lasr sifwana aniyen sun lasr in tia kutongye ku kosrala engan paye

14. Mea step yok sripe se su kom enenu in eis meet liki in eisbaptais?15, 16. Mea kalmeyen in mwulela moul lom nu sin God, a meamokle sie met in oru ma inge?


lasr in akos God. Ke ma inge, meet liki kom ku in eisbaptais, kom enenu in akpayeye la niyen sun lom napaye pa in oru ma lungse lun Jeova God.

INKANEK MWO IN AKWANGINYELASANGENG LOM

17 Kutu metu alolo in mwulela moul lalos nu sin Je-ova meyen elos tufwal ku fosrnga in eis kain in stepyok sripe inge. Saap elos sangeng in oasr kunokon yoklalos nu sin God oana sie met Kristian su baptaislatari. Ke sripen sangeng lalos mu elos tia ku in akpaye-ye mwulela lalos a tia ku in akinsemwomwoye Jeova,paenang elos nunku mu mwo in tia orala mwulela la-los nu sel.

18 Ke kom lotela in lungse Jeova, kom fwa akkeye-yuk in mwulela moul lom nu sel a oru ke ku lomkemwa in akpayeye ma inge. (Ekklisiastis 5:4) Tokinkom oru mwulela tari, paye la kom fwa akkalemyelungse paye “in fwafwasryesr fwal nu sin Jeova, nu keakinsemwomwo nu kemwa.” (Kolosse 1:10) Ke sripenlungse yok lom nu sin God, kom fwa tia nunku muarlana upa in oru ma lungse lal. Wangin alolo ka lakom insese nu sel met sap Jon, su simusla: “Tu pa ingelungse lun God, tu kut in liaung masap lal; a masaplal tia toasr.”—1 Jon 5:3.

19 Kom tia enenu in ekla met sumwosmwos tu komfwa ku in mwulela moul lom nu sin God. Jeova eletu me munas lom a el tia tupan kom in oru yok liki

17. Efu ku kutu met elos ku in alolokin in mwulela moul lalosnu sin God?18. Mea ku in mokle kom in mwulela moul lom nu sin Jeova?19. Efu ku kom tia enenu in sangeng in mwulela moul lom nusin God?


ma kom ku in oru. (Sam103:14) El lungse kom inkutangla a el akola in ka-sre kom. (Isaia 41:10) Kom ku in lulalfongi la komfwin lulalfongi Jeova ke insiom kemwa, el fwa aksu-mwosye a “akkalemye inkanek lom.”—Soakas 3:5, 6.

AKKALEMYE MWULELA LOMKE INKANEK LUN BAPTAIS

20 In nunku akmwoye ke ma puspus su kut tufwa-na akuteye ka fwa ku in kasre kom in oru mwulelalom sifwana nu sin Jeova ke pre. Met nukewa su lung-

20. Efu ku mwulela nu sin Jeova el enenu pa in akkalemye nusin met puspus?

In eis etauk sumwos ke Kaslun God el sie step yok sripe

in fwal nu ke baptais

Lulalfongi eneneyuk inmokle kom in akkalemyema kom lulalfongi ka nu

sin met puspus saye

se na paye God elos enenu pa ‘in akkalemye nu sinmet puspus ke molela.’ (Rom 10:10, NW) Fuka komku in oru ma inge?

21 Akkalemye nu sin presiding overseer ke congre-gation lom la kom lungse in eis baptais. El e fwaorala akwuk tu kutu met elder elos in oru me kalwe-ni nu sum ke kusensiyuk puspus su akkalemye ke meluti sramteak lun Baibel. Fwin met elder inge elos in-sese ka la kom fwal, elos fwa fwak nu sum la kom

21, 22. Fuka kom ku in “akkalemye nu sin met puspus” ke lulal-fongi lom?

Ya kom orala mwulelalom sifwana nu sin

God ke pre?

Baptais el kalmekin oanain mise tari liki inkanek inmoul lasr meeta a in eis

moul sasu in oru malungse lun God


ku in eis baptais ke assembly ku toeni lulap toku.�Oasr sie me sramsram su fwa orek in sang kalweni lamea kalmeyen baptais su akkalemyeyuk ke kain in palinge. Met su oru me sramsram el fwa siyuk sin met suakola in eis baptais in sang me top nu ke kusensiyukfusrasr luo su orek in oana sie inkanek in fwakak kepusrelos in “akkalemye nu sin met puspus” ke lulalfo-ngi lalos.

22 Akwuk in baptais el akkalemye kom nu sin metpuspus la kom mwulela tari moul lom nu sin God, ala kom sie sin Met Lo lun Jeova ingena. Met su akolain eis baptais elos fwa tilmakinya manolos nufon nuin kofu in akkalemye nu sin met puspus la elos oralamwulela lalos tari nu sin Jeova.

KALMEYEN BAPTAIS LOM23 Jisus el fwak la met tuma lutlut lal fwa baptaisla

in en Papa a Mwen a ke ku lun God. (Mattu 28:19)Kalmen ma inge pa sie met fwal in eis baptais el ene-nu in akilen ku lun Jeova God a Jisus Kraist. (Sam83:18; Mattu 28:18) El enenu in akilen pa ke kunokona orekma lun ku lun God.—Galetia 5:22, 23; 2 Piter1:21.

24 Tusruktu, baptais el tia orekma in tilmakinyamano nu in kofu mukena. Ma inge lumeyuk nu ke siema su arlana yok sripe. In tili nu in kofu el lumeyuk-la la kom mise tari liki inkanek in moul lom meeta. In

� Baptais el sie akwuk su orek ke assembly a ke tonei lulap pus-pus ke yea nukewa su orek sin Met Lo lun Jeova.

23. Mea kalmen in baptaisla in en Papa, a Mwen a ke ku lun God?24, 25. (a) Baptais el lumeyuk nu ke mea? (b) Kusensiyuk fukaenenu in topukyukla?


sifwil otyuk liki kofu el akkalemye la kom moul inge-na in oru ma lungse lun God. Esam pa la, kom oralamwulela lom nu sin Jeova, tia nu ke sie orekma, kuakwuk, ku nu sin kutu met, ku nu ke sie u. Mwulela abaptais lom el mutamweyen sie kawuk mwomwo nusin God, ke oiyen fototo paye nu sel.—Sam 25:14.

25 Fwin sie met el baptaisla tari tia kalme la el ku inmoliyukla tari. Met sap Poul el simusla: “Sifwana orek-makin lango lomwos ke sangeng a rarrar.” (Filippai 2:12) Baptais el akkalemye inkanek in mutamwauk mu-kena lun orekma in kulansap. Kusensiyuku pa, Fukakomwos ku in karunginkomwosyung in lungse lunGod? Sapta safla lasr el fwa sang me top nu ka.

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Baptais lun met Kristian wekunang tili lun

mano nufon nu in kofu, el tia orek ke inka-nek in aksroksrokye mukena.—Mattu 3:16.

ˇ Step se meet su kol nu ke baptais pa in eisetauk, ma se akluo pa in akkalemye lulalfo-ngi paye a tokin ma inge pa in auliyak, mase ak akosr pa in forla, a ma se safla pa inmwulela moul nu sin God.—Jon 17:3; Orek-ma 3:19; 18:8.

ˇ In mwulela moul lom nu sin Jeova, komenenu in sifwana lafwekinkomla, ke inka-nek su oapana ke metu elos lafwekunaloslasifwana in fwasr tokin Jisus.—Mark 8:34.

ˇ Baptais el lumeyuk nu ke mise lun met seke inkanek in moul lal meeta a eis moulsasu in oru ma lungse lun God.—1 Piter 4:2.


SRIKE lumala ke nunak lom la kom fwasrke soko inkanek ke sie pal su oasr paka.Yen engyengu arlana losrla. Oasr saromsu mutamwauk in sikyak, oasr pulal, a to-kin ma inge oasr af upa. Kom silaklak insuk an in wukla. Ke an san, su oasr na sis-ken inkaneku, kom koneak sie an mwoin wukla we. Me loeyuk ku niyen molelainge el fukoko a tia ku in sa musalla, tiasroksrok, a mwo in muta ka. Paye la komfwa arlana aksaokye an mwomwo se inge!

2 Kut moul ke pal inge su oasr ma upapuspus. Ma puspus su sikyak fwin fwa-lu el kolukla liki meeta. Tusruktu oasr sieniyen molela mwomwo, sie an su ku inkarungin kut liki me sensen upa su oasrpal nukewa. Mea se inge? Loang akmwo-ye nu ka la mea Baibel el luti: “Nga fwa

1, 2. Kut ku in koneak oya niyen molela lasr kume loeyuk mwomwo nu ke pal inge?

SAPTA SINGUHUL YUH

Karunginkomwosyungnu ke Lungse lun God

Mea kalmen in lungse God?Fuka kut ku in karunginkutyung

nu ke lungse lun God?Fuka Jeova el fwa akinsemwomwoye met nukewa

su karunginelos nu ke lungse lal?

Ya kom oruJeova oana niyen

molela lom kepal inge su oasrma upa puspus?

fwak nu sin Jeova: ‘Kom me loeyuk luk a seng luk, Godluk, su nga lulalfongi.’”—Sam 91:2.

3 Nunku ke ma inge! Jeova, Met su Orala ma nukewaa God su Fulatlanu in kosrao a fwalu, el ku in oru ni-yen molela lasr su ku in karungin kut. El ku in karunginkut pal nukewa, ke sripen el ku liki kutena met ku kute-na ma su ku in akkolukye kut. Fwinne kut akkolukyeyuktari, Jeova el ku in akwanginyela fwako koluk nukewa susikyak. Fuka kut ku in oru tu Jeova el an niyen molelalasr? Kut enenu in lulalfongel ke paye. Sayen ma inge,Kas lun God el kaifwe nu sesr: “Karunginkomwosyungnu ke lungse lun God.” (Jud 21, NW) Aok, kut enenu inkarungin kut nu ke lungse lun God, sruokye pal nuke-wa sie moul mwomwo a fototo nu sin Papa tumasr suoasr in kosrao. Ke ma inge kut ku in lulalfongi la el paniyen molela ku me loeyuk lasr. Tusruktu fuka kut ku inorala kain in moul mwo a fototo inge?

AKILENYE A AKKALEMYE OIYA MWOMWONU KE LUNGSE LUN GOD

4 In karungin kut nu ke lungse lun God, kut enenuin sang kulo wi kaksak lasr ke inkanek su Jeova el akka-lemye ke lungse lal nu sesr. Nunku ke kutu me luti lunBaibel su kom lotela tari ke me kasru su oasr ke buk seinge. Oana Met su Orala ma nukewa, Jeova el ase fwa-lu nu sesr oana loom mwomwo se sesr. El nekla ke kainin ma puspus wekunang ke me mongo, kof, me kasruppuspus, kain in kosro nukewa su arlana mwo, a an katopuspus. Oana sie Met su Orala Baibel, God el akkalemyeinel a oiya mwomwo puspus lal nu sesr. Sayen ma inge,

3. Fuka kut ku in oru Jeova el an niyen molela ku me loeyuk lasr?4, 5. Mea kutu inkanek su Jeova el akkalemye ke lungse lal nusesr?

Karunginkomwosyung nu ke Lungse lun God 213

Kas lal akkalemye la el supwe-ma Mwen sefwanna natul nufwalu, a el lela Jisus el an keoka mise kesr. (Jon 3:16) A meakalmen me sang inge nu sesr?Ma inge ase fwinsrak nu sesr

ke sie pal fwasru su mwolana.5 Fwinsrak lasr ke pal fwasru el

fungfung nu ke ma su God el orala. Jeova el oakiye sieguferment in kosrao, ke Togusrai lun Messaia. Akwuk seinge fwa aksafyela ma koluk nukewa a el fwa oru fwa-lu nu ke sie paredais. Srike nunku! Ke pal se inge kutku in moul ke inkanek misla a insemwomwo ma patpat.(Sam 37:29) In pal se inge, God el fwa ase nu sesr inka-nek mwomwo in moulkin ke inkanek su mwo emeet. Eloayepa ase nu sesr me sang ke pre, ke inkanek inge kutku in sramsram nu sel yen nukewa a pal nukewa. Pa ingekutu inkanek su Jeova el akkalemye ke lungse lal nu sinmet nukewa a nu sum sifwana.

6 Kusensiyuk yok sripe su kom enenu in nunku yokka pa ke kusensiyuk inge: Oiye fuka Nga fwa akkalem-ye nu ke lungse lun Jeova? Met puspus elos fwa fwak,“Aok, Nga enenu in akkalemye lungse luk nu sin Jeova.”Ya pa inge ma kom nunku a pula pa? Jisus el fwak lamasap inge pa yok sripe emeet ke masap nukewa: “Komfwa lungsum Jeova God lom ke insiom kemwa, a ke ngu-num kemwa, a ke nunkom kemwa.” (Mattu 22:37) Payela oasr sripe mwomwo puspus lom in lungse Jeova God.Tusruktu ya pulakin lom inge pa ma eneneyuk yok se-fwanna nu ke lungse lom nu sin Jeova ke insiom kewa,ngunum kewa, a nunkom kewa?

6. Oiya fuka kom ku in akkalemye nu ke lungse su Jeova el ak-kalemye nu sum?

Mea Baibel el Luti Na Paye?

7 Oana ke ma akkalemyeyuk in Baibel, lungse nu sinGod el yok liki in pulakin mukena. Aok, fwinne pulakinke lungse Jeova el yok sripe, pulakin ouinge el mutawe-yen lungse paye nu sel. Sie futen apple el yok sripe nuke orekma in eokiye soko apple in isus fwako. Tusruktu,kom fwin lungse sie apple, ya kom insemwomwo fwinoasr sie met el sot nu sum fute mukena ke apple? Mokom fwa tia engankin! Ke inkanek oapana inge, pula-kinyen lungse nu sin Jeova God el tufwana mutamwauk.Baibel el luti: “Tu pa inge lungse lun God, tu kut inliaung masap lal; a masap lal tia toasr.” (1 Jon 5:3) Fwinpaye lungse nu sin God, ma inge enenu in isus fwakomwomwo. Ma inge enenu in akkalemyeyuk ke orekma.—Mattu 7:16-20.

7. Ya srakna oasr ma eneneyuk nu ke lungse lunGod sayen in pulakin ma inge mukena?Akuteye.

In oana e se, lungse lom nu sinJeova enenu etong in oru mainge in fururrur pal nukewa


8 Kut akkalemye lungse lasr nu sin God ke kut liaungmasap lal a orekmakin akwuk mwomwo nukewa lal. Tiaupa in oru ma inge. Masap lun Jeova el orekla in kasrekut in moulkin moul mwomwo, a insemwomwo. (Isaia48:17, 18) In moulkin moul fwal nu ke kas in kasru lunJeova, kut akkalemye nu sin Papa tumasr su oasr in kos-rao la kut aksaokye na paye ma nukewa su el oru nu sesr.Sie me asor yok, ke sripen supus met fwin fwalu elos ak-kalemye la elos aksaokye ma God el orala nu selos. Kutsrunga in akkalemye la kut tia aksaokye ma puspus, oanake oiya lun kutu met ke pal se Jisus el srakna oasr fwinfwalu. Jisus el akkeyela met leper siengoul, tusruktu metsefwanna pa folokla in sang kulo nu sel. (Luk 17:12-17)Paye la kut lungse in oana met se inge su lungse in sangkulo, tia oana met yuh su tia lungse in sang kulo!

9 Ke ma inge, masap fuka lun Jeova su kut enenu in inakos? Kut akuteye tari masap puspus inge in buk se inge,tusruktu lela kut in kalweni kutu. In akos masap nukewalun God fwa ku in kasre kut in karungin kut nu ke lung-se lun God.

KAFWEANG IN FOTOTO NU SIN JEOVA10 In lotela kel Jeova enenu in oasr inkanek yok sripe

a paye nu ke oiyen fototo paye lasr nu sel. Akwuk in eisetaukenenu in orek pal nukewa. Kom fwin muta likinumu ke eku se ke pal in oyou a kom akfwusrfwusrye kom si-fwana ke e, ya kom fwa lela e sa in munasla a kunla? Mo.Kom enenu in sang etong in pus nu ka pal nukewa in mutia kunla in fol a in oasr kalem pal nukewa. Meyen fwinkunla e ka, kom fwa arlana musrisr a moul lom oasr ke

8, 9. Fuka kut ku in akkalemye lungse lasr a kulo lasr nu sinGod?10. Akuteye la efu ku yok sripe in kafweang na in eis etauk kelJeova God?


me sensen! In oana ke etong el oru in oasr e pal nukewa,“etauk lun God” el eneneyuk in sang karungin lungse lasrnu sin God in fukoko pal nukewa.—Soakas 2:1-5.

11 Jisus el lungse met tuma lutlut nukewa lal in karu-ngin lungse lalos nu sin Jeova a nu ke Kas saoklanu Lal intia munasla pal nukewa. Tokin el sifwil moulyuk, Jisus elluti met tuma lutlut luo lal ke kutu kas palu in ma Simus-la ke Kas Hibru su akpayeyuk sel. Mea fwokin ma inge?Tok elos fwak: “Ya insiuktal tia fwol in ketal, ke el kaskasnu siktal inkaneku, ke el akuteye nu siktal ma Simusla?”—Luk 24:32.

12 Ke pal se meet kom lotela ke ma Baibel el luti napaye, ya kom pulakin ke insiom el mutamwauk in arlanaengan, a kafweang ke inkanek moniyuk in sramsramkinma paye nu sin met puspus su lungse God? Wangin alo-lo ka la kom pulakin ma inge. Met puspus elos pulakinpa ouinge. Ma upa ingena pa in karungin lungse yok ingein oasr pal nukewa a in oasr me kasru nu ka in yokyok-elik. Kut tia lungse in etawi oiya su akkalemyeyuk sin metpuspus ke pal inge. Jisus el palye: “Lungse lun met pus-pus fwa oula.” (Mattu 24:12) Ke inkanek fuka kom ku inkarungin lungse lom nu sin Jeova a ke ma paye lun Bai-bel in tia oula ku munasla?

13 Kafweang in eis etauk kel Jeova God a Jisus Kraist.(Jon 17:3) Sifwilpa nunku akmwoye, ku srike in nunkuyok, ke ma kom lotela tari ke Kas lun God, a siyuk sum si-fwana: ‘Mea ma inge luti yu kel Jeova God? Mea kutu pasripe lun ma inge ku in use nu sik in lungsel ke insiukkewa, nunkuk kewa, a ngunik kewa?’ (Sam 119:97) Kain

11. Mea fwako lun me luti lun Jisus nu sin met tuma lutlut luolal?12, 13. (a) Inmasrlon met puspus fwin fwalu ke pal inge, measikyak nu ke lungse lun God a ke Baibel? (b) Fuka kut ku in ka-rungin lungse lasr in tia oula ku munasla?


in orekma inge in sifwilpa nunku fwa sang me kasru inkarungin lungse lom nu sin Jeova in furur a kalem palnukewa.

14 Siepa inkanek in karungin lungse lom nu sin Jeovain fururrur mwo pal nukewa pa in pre pal nukewa. (1 Tes-salonika 5:17) Sapta 17 ke buk inge, el kasre kut in lotelala pre el sie me sang saok tuku sin Jeova. Oana ke fototolun met puspus nu sin sie sin sie el ku in akkeyeyuk ke in-kanek lun sramsram mwo in orek pal nukewa, paenangfototo lasr nu sin Jeova el mwo a fukoko pal nukewa kutfwin pre nu sel pal nukewa. Arlana yok sripe kut in tia lelainkanek lasr ke pre in oana sie pal nukewa, kut kalwenipal nukewa kasu a tia tuku ke insiesr a fwa ku in wanginkalmeye. Kut enenu in sramsram nu sin Jeova oana ke sietulikel sramsram nu sin papa tumal su el lungse. Kut ene-nu in kaskas ke inkanek su kut fwa akkalemye sunak ka,tusruktu kut in paye a sumwos, a in ma tuku ke insiesr.(Sam 62:8) Aok, lutlut lasr sifwana a pre su tuku ke insearlana yok sripe nu ke akwuk in alu lasr, a ma inge kasrekut in karungin lungse lasr nu sin God.

KOM KONEAK INSEMWOMWOKE ORKEMA IN ALU LOM

15 Lutlut ke Baibel a pre el weang orekma puspus sueneneyuk in orek ke alu su kut ku in oru in akpayeye kepal kut mukelanu muta. Tusruktu, ingena lela kut in nun-ku yok ke akwuk in alu su kut ku in akpayeye ye mutunmet puspus: pa ke orekma in sramsramkinyen lulalfongilasr nu sin met puspus. Ya kom akkalemye tari kutu mapaye lun Baibel nu sin met puspus? Fwin ouinge, kom fwa

14. Fuka pre el ku in kasre kut in karungin lungse lasr nu sin Je-ova in fukoko pal nukewa?15, 16. Efu ku kut ku in nunku ke orekma in sulkakin peng mwolun Togusrai oana sie kunokon mwomwo a sie ma saok?


engankin a akpayeye sie kunokon ku orekma mwomwo.(Luk 1:74) Kut fwin fwakak nu sin met puspus ke ma payekel Jeova su kut lotela tari, kut akpayeye sie kunokon suarlanayok sripe su sapkinyuk nu sin met Kristianpaye nu-kewa—ke orekma in sulkakin peng mwo lun togusrai lunGod.—Mattu 24:14; 28:19, 20.

16 Met sap Poul el nunku ke orekma in luti lal oanama saok se, el pangon ma inge oana sie me kasrup kuma saok. (2 Korint 4:7) In sramsram nu sin met puspuskel Jeova God a ke akwuk nukewa lal pa inge orekma sema mwo emeet su kom ku in oru. Pa inge sie orekma inkulansap nu sin Leum su mwo emeet, a el ase me inse-mwomwo puspus su mwo emeet. In wi ke orekma inge,kom ku in sang kasru nu sin met puspus su paye insielosin fototo nu sin Papa tumasr su oasr in kosrao a in muta-mwauk in fwasr ke inkanek su kol nu ke moul ma patpat!Ya oasr orekma saye su mwo liki orekma se inge? Sayenma inge, in orek ma lo kel Jeova a ke Kas lal el ku in orululalfongi lom in yokyokelik a akkeye lungse lom nu sel.A Jeova el aksaokye kafweang nukewa lom. (Hibru 6:10)In moniyuk pal nukewa in oru orekma inge el ku in ka-sre kom in karungin kom nu ke lungse lom nu sin God.—1 Korint 15:58.

17 Arlana yok sripe in esam la orekma in sulkakin pengmwo lun Togusrai enenu in orek ke inkanek su salkeyuk.Baibel el akkalemye: “Kom in luti kas, moniyuk a salke-yuk in oru ma inge.” (2 Timote 4:2, NW) Efu ku in oruma inge ke pal inge enenu in orek ke inkanek su salke-yuk? Kas lun God el akkalemye nu sesr: “Len lulap lunJeova apkuran me. Apkuran a arulanu sa.” (Zefenaia 1:14)Aok, pal inge el arlana apkuran nu ke pal se su Jeova el fwa

17. Efu ku orekma lun met Kristian in luti peng mwo enenu inorek ke inkanek su salkeyuk?


aksafyela akwuk nukewa inge. Oasr ma eneneyuk yok infwakak ke kas in sensen nu sin metu! Elos enenu in etula pa inge pal in sulela Jeova oana Met Kol Fulatlanu la-los. Meyen len safla “fwa tia pat.”—Hebakkuk 2:3.

Jeova el lungse kom in engankin“moul paye.” Ya kom fwa oasr we

in wi engankin ma inge?


18 Jeova el lungse kut in oru alu lasr nu sel in kalem nusin met nukewa wi met Kristian paye nukewa. Pasis Kas lalakkalemye ouinge: “A lela kut in nunku ke sie sin sie in ak-keyekut nu ke lungsea orekma mwo, a kut in tia likiye tuk-eni nu sie lasr in alu, oana lia lun kutena, a kut in kaifwe siesin sie, a akyokye, oana komwos liye tu len apkuran me.”(Hibru 10:24, 25) Kut fwin tukeni nu sie yurin met lili pus-pus wiyesr ke meeting nukewa, fwa oasr pal mwomwo lasrin kaksakin a oru alu lasr nu sin God su kut lungse yok. Kutfwa musaiyuk pa sie sin sie a akkeye sie sin sie.

19 Ke kut asrouki nu sin met puspus su alu nu sin Je-ova, kut akkeye me kapur lun lungse a ke oiyen kawukpaye inmasrlon met in congregation. Arlana yok sripe kutfwin liye ke oiya mwomwo lun sie sin sie, oana Jeova elliye ma mwo kesr. Nikmet nunku mu met lili wiyom elossumwosmwos. Esam la met lili nukewa tia oana sie kap-kapek lalos ke orekma in kulansap nu sin God a kais siesesr ku in orala ma tafongla. (Kolosse 3:13) Suk inkanekin musaiyuk kawuk fototo nu sin met nukewa su lungsena paye Jeova, a kom fwa kapkapek ke fototo lom nu sinGod. Aok, orekma in alu nu sin Jeova yurin met lili nu-kewa wiyom in ngun fwa kasre kom in karungin oiyenlungse lom nu sin God. Fuka Jeova el akinsemwomwoyemet nukewa su oaru in alu nu sel a ke ma inge el karungi-nelos nu ke lungse lalos nu sin God?

KAFWEANG IN EIS “MOUL PAYE”20 Jeova el akinsemwomwoye met kulansap oaru

18. Efu ku kut enenu in alu nu sin Jeova in kalem nu sin metnukewa wi met Kristian paye nukewa?19. Fuka kut ku in akkeye me kapur lun lungse inmasrlon con-gregation lun met Kristian?20, 21. Mea se inge “moul paye,” a efu ku ma inge el fwinsrakmwomwo se?


nukewa lal ke lusen moul lalos nukewa, tusruktu ke kainin moul fuka? Ya kom moul na paye ke pal inge? Pus in-masrlos fwa fwak mu me top nu ka el arlana kalem. Payela, kut momong, kut mongo, a kut nim. Ke ma paye kutsrakna moul. A ke pal puspus su kut pulakin me inse-mwomwo yok, saap kut ku in fwak, “Kut engankin napaye moul mwomwo!” Tusruktu, Baibel el akkalemye kesie oiya su arlana yok sripe, la wangin met ke pal inge elengankin na paye moul mwomwo.

21 Kas lun God el kaifwe kut in “sruokye moul mapatpat su moul paye.” (1 Timote 6:19) Kas inge el akka-lemye la “moul paye” el ma se su kut fwinsrak nu ka ineis ke pal fwasru. Aok, kut fwin eis moul ma patpat sukut sano nu ke sie paredais fwin fwalu, kut fwa tia masku matou. Kut fwa engankin misla a me insemwomwo.In pal sa, kut fwa engankin “moul paye,” kain in moulsu God el lungse in ase nu sesr ke mutamwauk in eismoul ma patpat. (1 Timote 6:12) Ya ma inge el tia fwin-srak na mwomwo se?

22 Fuka kut ku in “sruokye ku moul paye”? Ke sapta se-pana inge, Poul el kaifwe met Kristian nukewa in “oruma mwo” a “in kasrup in orekma mwo.” (1 Timote 6:18)Ke ma inge, kalem la arlana yok sripe kut in orekmakinma paye nukewa su kut lotela tari ke Baibel. Tusruktuya Poul el lungse in akkalemye la kut eis “moul paye”ke sripen orekma mwo lasr? Mo, meyen fwinsrak mwo-mwo se inge el fwal na nu ke pal se su kut fwin eis“kulang” su alukela ma fwal sin God. (Rom 5:15) Tu-sruktu, Jeova el insemwomwo in akinsemwomwoye metnukewa su arlana oaru in kulansap nu sel. El lungse inliye ke kom engankin “moul paye.” Met nukewa su ka-rungin elos nu ke lungse lun God elos ku in lulalfongi

22. Fuka kom ku in “sruokye ku moul paye”?


na paye ke kain in moul inge su oasr insemwomwo, mis-la a moul ma patpat ka.

23 Kais sie sesr enenu in siyuk sel sifwana, ‘Ya Nga alunu sin God ke inkanek su el oakiye ku sapkin in Bai-bel?’ Kut fwin akpayeye len nukewa la me top lasr nu kapa aok, paye la kut fwa ku in fwasr ke inkanek sumwos.Kut ku in lulalfongi la Jeova pa niyen molela lasr. El fwakarungin met kulansap oaru nukewa lal liki ongoiye susikyak ke pal koluk lun akwuk matu inge. Jeova el fwamolikutla pa ke akwuk sasu su arlana mwo a arlana ap-kuran. Kut arlana lungse in liye ke pal san! A paye lakut fwa arlana engan ke sripen kut orala sulela mwomwopuspus ke len safla inge! Kom fwin oru kain in sulelainge ke pal inge, kom fwa engankin “moul paye,” moulse su Jeova el lungse metu in eis, moul ma patpat!

23. Efu ku yok sripe in karungin kut nu ke lungse lun God?

MEA BAIBEL EL LUTIˇ Kut akkalemye lungse paye nu sin God ke

kut akos masap a orekmakin akwuk mwo-mwo nukewa lal.—1 Jon 5:3.

ˇ Kafweang lasr in lutlutkin Kas lun God, prenu sin Jeova ke inse kewa, in luti met puspuskel, a in orek alu nu sel ke pal in meetingnukewa lun met Kristian fwa kasre kut in ka-rungin kut nu ke lungse lun God.—Mattu24:14; 28:19, 20; Jon 17:3; 1 Tessalonika 5:17;Hibru 10:24, 25.

ˇ Elos nukewa su karungin elos sifwana nu kelungse lun God fwa oasr fwinsrak lalos inengankin “moul paye.”—1 Timote 6:12, 19;Jud 21.


SIFWEN ME LUTLUT SRA

Inen God—Orekmakinyen Ma Inge a Kalmeyen Ma Inge � � � � � 225

Fuka Kas Palu lal Daniel el Akkalemye ke Tuku lun Messaia � � � 228

Jisus Kraist—Messaia Su God el Mwulela � � � � � � � � � � � � � � � � � � 230

Ma Paye ke Papa, ke Mwen, a ke Ngun Mutal � � � � � � � � � � � � � � 232

Efu ku Met Kristian Paye Elos Tia OrekmakinSakseng ke Alu Lalos � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 235

Mongo in Eku lun Leum—Sie Me Esmakin su Akfulatye God � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 236

Ya Oasr Ma Se Yurin Metu Su Tia Ku In Liyeyuka Tia Ku In Mise? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 239

Mea Kalmen Sheol a Hedis? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 242

Mea Se Inge Len in Nununku? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 244

1914—Yea Se Inge Arlana Yok Sripe ke Kas Palu lun Baibel � � � � 246

Su Maikael Archangel? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 249

Akilenye “Babulon Lulap” � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 251

Ya Jisus El Isusla ke Malem lun December? � � � � � � � � � � � � � � � 252

Ya Kut Enenu in Akfulatye Me Akfulat Puspus? � � � � � � � � � � � � 254

KUTU PA ME AKUTEYE

KE BAIBEL nutum, Sam 83:18 el lungasyukla fuka? Leng lunBaibel su pangpang New World Translation of the Holy Scrip-tures el lungasla fus inge: “Tu metu elos ku in etu la kom,su inem pa Jeova, kom mukena pa Fulatlanu fwin fwalu nu-fon.” Oasr Baibel puspus su lungasla pa fus inge ke kas su oanasie. Tusruktu, oasr leng puspus su tia orekmakin inen Jeova,aolyukla ma inge nu ke mwal puspus oana “Leum” ku “Ma Pat-pat.” Mea fwal in orekmakinyuk nu ke fus inge? Ya sie wal kuinen Jeova?

Fus se inge el sramsramkin ke sie e. Kekas Hibru su Baibel in pal meeta simus-yukla ka, el orekmakin sie e su wanginma oana. Akwuk in spelli e se inge nu keleta ke kas Hibru pa ˘˙˘˝ (YHWH). Kekas English, e se inge el lungasyukla palnukewa oana “Jehovah.” Ya e se inge eloasr na ke fus sefwanna in Baibel? Mo. Ese inge el oasr in Baibel ke kas Hibru in pal meeta apkuran nuke pal 7,000!

Fuka yok sripaiyen inen God? Loang akmwoye nu ke pre sesu Jisus el akkalemye. El mutamwauk ke kas inge: “Papa tumasrsu in kosrao, Em in akmutalyeyuk.” (Mattu 6:9) Tok, Jisus el prenu sin God: “Papa, nawela em.” God su oasr in kosrao el to-puk, a fwak: “Nga naweyukla tari, a fwa sifwil naweyukla.” (Jon12:28) Kalem la, inen God el arlana yok sripe. Tusruktu, efu kumet puspus su lungasla Baibel nu ke kas puspus elos tia simus-la inen God ka a elos aolla inen God nu ke kain in wal puspus?

Oasr sripe luo lalos nu ka. Ma se meet, met puspus elos fwakmu inen God tia fwal in orekmakin meyen inkanek in fwakake se inge in pal meeta el tia eteyuk ke pal inge. Kas Hibru in palmeeta simusyukla ke wangin leta limekosr inge a, e, i, o, u. Kema inge, wangin kutena met ke pal inge el etu na paye la fukamet in pal lun Baibel elos fwak YHWH. Tusruktu, ya oiya se

Inen God—OrekmakinyenMa Inge a Kalmeyen Ma Inge

˘˙˘˝Inen God ke leta

akosr in kas Hibru

225

inge fwa oru kut in tia orekmakin inen God? In pal lun Baibel,inen Jisus ku in pronounce kin yuk oana Yeshua ku ku pa inYehoshua, wangin met ku in fwak na paye la piya inkanek su-mwos in fwak ma inge. Ne ouinge, met puspus fwin fwalu kepal inge elos orekmakin kain in oiya in fwak inen Jisus, elospronounce ma inge ke inkanek su pengpeng ke kas lalos. Elostia alolo ka in orekmakin e se inge fwinne elos tia etu ke inka-nek sumwos la fuka inkanek in fwakyen ma inge in century semeet. Ke inkanek oapana inge, kom fwin som nu ke mutanfwalsaye, saap kom ku in koneak la inem sifwana el siena fwin akka-lemyeyuk ke kas saye. Ke ma inge, fwin wangin eteyen inkaneksumwos in fwak inen God in pal meeta el tia sripe mwomwo sein paenang in tia orekmakinyuk inen God ke pal inge.

Sripe akluo su akkalemyeyuk pal nukewa in paenang elos ineisla inen God liki Baibel pa ke alialu lun met Ju in pal meeta.Met puspus in pal meeta elos lulalfongi mu inen God el tia ene-nu in fwak pal nukewa. Kalem la lulalfongi lalos inge el fwal nuke nunak tafongla lalos in orekmakin sie masap in Baibel sufwak ouinge: “Nik kom aklusrongtenye En Jeova God lom, tuJeova el tia mu wangin metin el su aklusrongtenye El.”—Exo-dus 20:7.

Masap se inge el akkalemye in tia orekmakin inen God keinkanek lusrongten. Tusruktu ya masap inge el akkalemye pain tia orekmakin inen God ke inkanek mwo su oasr sunak ka?Mo tia ouinge. Met sim nukewa lun Baibel ke kas Hibru (“BukMatu”) elos mokul na oaru a paye su akpayeye Masap su Godel sang nu sin met Israel in pal meeta. Tusruktu, elos orekma-kin pal nukewa inen God. Ke sie me pupulyuk, elos simusla mainge ke sam puspus su onkakinyuk ke pusra yok sin u lulap lunmet puspus su alu nu sin God. Aok Jeova God el sapkin met ku-lansap nukewa lal elos in pangon nu ke inel, a met oaru nukewaelos aksol. (Joel 2:32; Orekma 2:21) Ke ma inge, met Kristian kepal inge elos tia alolo ku nunak luo in orekmakin inen God keinkanek mwo, oana ke ma Jisus el oru in pal meeta.—Jon 17:26.

In aolla inen God nu ke kain in wal puspus, met puspus sulungasla Baibel elos orala ma koluk yok a upalana. Elos orala


God el an arlana loes liki kut a oru inwanginla oiya mwo a payelal, tusruktu Baibel el kaifwe metu elos in akkeye oiyen “kawuknu sin Jeova.” (Sam 25:14) Nunku ke sie met kawuk lom su ar-lana fototo nu sum. Ya kom ku in fototo nu sin met kawuk selom fwin kom tia na lotela ku etu inel? Ke inkanekoapana inge,fuka metu ku in akkeye ku akmwoye fototo lalos nu sin Godfwin elos tia etu inen Jeova God? Sayen ma inge, fwin metu elostia orekmakin inen God, elos tia ku in lotela ku eis kalem mwo-mwo nu ke e se inge. Mea kalmen inen God?

God el akuteye kalmeyen inel nu sel Moses met kulansapoaru lal. Ke pal se Moses el siyuk ke inen God, Jeova el topuk:“Nga fwa akpayeye ma Nga lungse in akpayeye.” (Exodus 3:14,NW) Leng lal Rotherham el akkalemye ouinge: “Nga Fwa Eklaku akpayeye kutena oiya su Nga insemwomwo in oru.” Ke mainge Jeova el ku in ekla nu ke kutena oiya su eneneyuk in akpa-yeye akwuk lal.

Kut fwin pupulyukkin mu kom ku in oru kutena ma su komlungse in oru. Mea kom fwa oru nu sin met kawuk puspus lom?Fwin sie selos el sun mas upa, kom ku in ekla sie taktu na su-mat su ku in akkeyella. Fwin siepa met kawuk lom el sun maupa ke mani ku oasr ma enenu yok lal, kom ku in ekla sie metkasrup a sang kasru nu sel. Tusruktu, payeiye pa arlana srikla kulom in akpayeye ma puspus. Aok kut nukewa ouinge. Ke komlutlutkin Baibel, kom fwa lut na paye in liye la fuka Jeova el kuin akpayeye kutena ma su eneneyuk in akpayeye mwulela lal. Ama inge akinsemwomwoyel in orekmakin ku lal in sang kasrumet nukewa su lungse el. (2 Kronikel 16:9) Oiya mwomwo nu-kewa inge lun Jeova el tia liyeyuk sin met nukewa su tia etu inel.

Kalem la, inen Jeova el enenu in orekmakinyuk in Baibel.Etauk nu ke kalmeyen e se inge a in orekmakin ma inge ke orek-ma in alu lasr el me kasru na fukoko tu kut in fototo nu sinJeova, Papa tumasr su oasr in kosrao.�

� Ke kutu pa me lutlut ke inen God, ke kalmeyen ma inge, a ke sripepuspus la efu ku ma inge enenu in orekmakinyuk ke alu, srike liye buksrisrik inge Inen God Su Fwa On Ma Patpat ke kas English, orekla sin MetLo lun Jeova.

Kutu pa Me Akuteye 227

“WIK ITNGOUL”

yea 490

wik 7(yea 49)

wik 62(yea 434)

wik 1(yea 7)

455 406 & B.C.E. C.E. ) 29 33 36

“Masap illa insifwil oru

. . . Jerusalem”

Jerusalem elmusaiyuk

Messaiael tuku

Messaia“anwuki”

Saflaiyen“wik

itngoul”

MET palu Daniel el moul yea 500 kutu meet liki isusla lun Ji-sus. Tusruktu, Jeova el akkalemye nu sel Daniel etauk su fwasang kasru nu ke pal se su Jisus el fwa akmusrala, ku srusrngi-yuki, oana sie Messaia, ku Kraist. Kas inge akkalemyeyuk nusel Daniel: “Ke ma inge etu a akilenye, tu liki pal se ke masapilla in sifwil oru a musai Jerusalem nu ke tuku lun Messaia,su Leum, fwa wik itkosr, a wik onngoul luo.”—Daniel 9:25.

Fuka Kas Palu lal Daniel elAkkalemye ke Tuku lun Messaia

228


In etu ke pal se su Messaia el tuku, ma se meet kut ene-nu in etu ke mutaweyen pal su kol nu ke sikyak lun Messaia.In fwal nu ke kas palu, pal se inge pa “liki pal se ke masapilla in sifwil musai Jerusalem.” Nge pal inge su “masap illaliki” el sikyak? In fwal nu ke met sim lun Baibel inge Nie-maia el akkalemye, masap illa liki in sifwil musai pot lun anJerusalem in “yea se aklongoul lal Artaxerxes togusra.” (Ni-emaia 2:1, 5-8) Met sim puspus ke me sramsram lun metuelos fwak mu yea 474 B.C.E. pa yea se meet lal Artaxerxes kekolyuk lal. Ke ma inge, yea aklongoul ke kolyuk lal pa in yea455 B.C.E. Inge kut etu tari ke mutaweyen pal ke kas palu lalDaniel ke Messaia, a yea se inge pa 455 B.C.E.

Daniel el akkalemye la putaka lusen pal su kol nu ke tukulun “Messaia su Leum.” Kas palu se su el akkalemye ke “wikitkosr, a wik onngoul luo”—el orala wik 69 nufon. Putakalusen pal se inge? Oasr met puspus su lungasla Baibel elosakkalemye mu lusen pal inge, el tia wik ke len itkosr, a elwik ke yea puspus. Kalme pa, kais sie wik el lumeyuk nuke yea itkosr. Kain in akwuk inge ke wik lun yea itkosr, eleteyuk sin met Ju in pal meeta. Ke sie me pupulyuk, elosakfulatye yea lun Sabbat ke yea akitkosr nukewa. (Exodus23:10, 11) Ke ma inge, kas palu ke wik 69, el oapana kais siepal 69 su oasr yea itkosr ke kais sie, ku oasr yea 483 nufon.

Ke ma inge kut enenu in oekla ingena. Kut fwin oek mu-tamwauk ke yea 455 B.C.E., yea 483 el e safla ke yea 29 C.E.Pa inge yea se su Jisus el baptaisla a el ekla Messaia!� (Luk3:1, 2, 21, 22) Ya me akpayeyen kas palu inge lun Baibel eltia me akkeye nu ke lulalfongi lasr?

� Mutamwauk ke yea 455 B.C.E. nu ke 1 B.C.E. el oasr ke lusen yea454. Mutamwauk 1 B.C.E. nu ke 1 C.E. el oasr ke lusen yea se (wanginyea zero). A mutamwauk ke yea 1 C.E. nu ke 29 C.E. el oasr ke lusenyea 28. In toeni numbu tolu inge (454�1�28) el oasr ke yea 483. Ji-sus el “sisila” ku mise in yea 33 C.E., ke lusen wik ak70 lun yea puspus.(Daniel 9:24, 26) Ridi buk inge Loang Akmwoye nu ke Kas Palu lal Dan-iel! sapta 11, a Etauk Yok ke Ma Simusla, Volume 2 ke kas English,sra 899-901. Buk luo inge orekla sin Met Lo lun Jeova.

IN KASRE kut in akilen Messaia, Jeova God el kasru met palupuspus in simusla me akuteye puspus ke isusla, orekma inluti, a ke mise lun met Molela se inge su el mwulela ka. Kaspalu nukewa inge lun Baibel el akpayeyuk kel Jisus Kraist.Kas palu nukewa inge sumwos na paye a oasr ma puspus ak-kalemyeyuk ka. In pupulyukkin ma inge, lela kut in akuteyekutu kas palu su palye tari ke ma puspus su sikyak su kupasrnu ke isusla lun Messaia a moul lal oana tulik sriksrik.

Met palu Isaia el palye la Messaia el fwa tuku ke sruf kusou lal Togusra Devid. (Isaia 9:7) Aok kas palu inge akpaye-yuk tari la Jisus el isusla ke sruf lal Devid.—Mattu 1:1, 6-17.

Maika, siepa met palu lun God, el palye ka la tulik mo-kul srisrik se inge fwa ekla sie met leum a el fwa isusla in an“Betleem Efrata.” (Maika 5:2) Ke pal sepana ke isusla lun Ji-sus, oasr siti luo in an Israel su pangpang Betleem. Sie el onapkuran nu in an Nasaret leyen eir lun mutanfwal sa, a sie-pa, el on apkuran nu in an Jerusalem lun an Juda. Betleemse inge su apkuran nu in an Jerusalem tok pangonyuk oanaan Efrata. Jisus el isusla in siti se inge, oana ke ma met paluel palye tari!—Mattu 2:1.

Siepa kas palu in Baibel el akkalemye la Mwen nutin Godel fwa pangonyuk “liki an Ijipt.” Ke el tulik srisrik, Jisus elutukla nu in an Ijipt. El sifwil utukla nu in an sel tokin miselal Herod, ke inkanek inge kas palu akpayeyuk.—Hosia 11:1;Mattu 2:15.

Ke chart su oasr in sra 231, ma simusla puspus su simus-yukla ye sifwe se inge “Kas Palu” oasr ka me akuteye ku meakkalemye puspus ke Messaia. Nunak munas srike liye kaspalu puspus inge nu ke ma simusla puspus su simusyukla yesifwe se inge “Akpayeiyen Kas Palu.” Kafweang lom in oruma inge fwa akkeye lulalfongi lom nu ke Kas lun God la mainge paye.

Jisus Kraist—Messaia Su God el Mwulela

230

Ke pal se kom tuni a lutlutkin yok ma simusla nukewainge, esam la kas palu nukewa inge palyeyuk a simusyuklake foko foko yea meet liki Jisus el isusla. Jisus el fwak: “Tufwal tu ma nukewa in akpayeyuk, su simla in masap lal Mo-ses, a in kas lun met Palu a in Sam keik.” (Luk 24:44) Oanake ma kom ku in akpayeye ke Baibel nutum sifwana, paye lakas palu nukewa inge akpayeyuk—ke oiya nukewa!

KAS PALU PUSPUS KE MESSAIA

MA SIKYAK KAS PALU AKPAYEYUK

Isusla ke sruf lun Juda Genesis 49:10 Luk 3:23-33

Isusla sin sie mutan virgin Isaia 7:14 Mattu 1:18-25

Tuku ke sruf lal Devid Isaia 9:7 Mattu 1:1, 6-17

Akkalemyeyuk sin Jeova oana Mwen Natul Sam 2:7 Mattu 3:17

Met puspus tia lulalfongi el Isaia 53:1 Jon 12:37, 38

El ilyuk nu Jerusalem kasrusr fwin soko ass Zekaraia 9:9 Mattu 21:1-9

Tukakinyukyak sin sie met asrouki fototo lal Sam 41:9 Jon 13:18, 21-30

Tukakinyukyak ke ipin silfer 30 Zekaraia 11:12 Mattu 26:14-16

Misla ye mutun met puspus su fwak muel oru ma koluk Isaia 53:7 Mattu 27:11-14

Kitelik nuknuk lal ke susfwe Sam 22:18 Mattu 27:35

Metu anglol ke el on fwin sak soko Sam 22:7, 8 Mattu 27:39-43

Wangin kutena sri kel kaptelik Sam 34:20 Jon 19:33, 36

Pukpuki yurin met kasrup Isaia 53:9 Mattu 27:57-60

Akmoulyeyukyuk meet liki manol kulamwi Sam 16:10 Orekma 2:24, 27

Akfulatyeyuk ke lepo leyut lun God Sam 110:1 Orekma 7:56


MET puspus su lulalfongi ke me luti ke Trinity elos fwak muGod el met tolu—Papa se, Mwen se, a Ngun Mutal. Metu fwakmu ma tolu inge elos oana sie, kulanu, a wangin mutaweye.Ke ma inge in fwal nu ke me luti lun Trinity, Papa el God,Mwen el God, a Ngun Mutal el God, tusruktu oasr God se-fwanna.

Met puspus su lulalfongi ke Trinity elos fwak mu elos tiaku in akuteye me luti se inge. Ne ouinge, elos nunku mu mainge lutiyuk in Baibel. Arlana kalem la kas se inge “Trinity” eltia sikyak in Baibel. Tusruktu ya nunak ke sie Trinity el oasrin Baibel? In sang me top nu ke kusensiyuk inge, lela kut inliye ke sie ma simusla su met puspus su lulalfongi ke Trinityelos orekmakin ke pal puspus.

“KAS EL GOD”Jon 1:1 el akkalemye: “Ke mutamwauk Kas, a Kas muta

yurin God, a Kas el God.” (King James Version) Tok kutu kesapta sepana inge, met sap Jon el akkalemye arlana kalem la“Kas” el pa Jisus. (Jon 1:14) Tusruktu, ke sripen Kas el pangonpa God, kutu met elos nunku mu Mwen a Papa elos God se-fwanna.

Esam la ma simusla inge ke Baibel el simusyukla in palmeeta ke kas Grik. Tok, met leng puspus elos lungasla Bai-bel su oasr ke kas Grik nu ke kas puspus saye. Tusruktu, oasrmet leng puspus lun Baibel, elos tia orekmakin pulo kas inge“Kas el God.” Efu ku elos tia oru? Fwal nu ke etauk lalos kekas Grik su orekmakinyuk in simusla Baibel, met leng pus-pus ingo elos fwak mu pulo kas inge “Kas el God” enenuin lungasyukla nu ke pulo kas saye. Fuka? Pa inge kutu mepupulyuk ka la fuka: “Logos [Kas] el mutal.” (A New Transla-tion of the Bible) “Kas el sie god.” (The New Testament in anImproved Version) “Kas el oasr yurin God a oasr yurolos oiyasu oana sie.” (The Translator’s New Testament) In fwal nu ke

Ma Paye ke Papa, ke Mwen,a ke Ngun Mutal

232

leng nukewa inge, Kas el tia God kulanu. A, ke sripen oasr ku-nokon fulat lal inmasrlon ma orekla nukewa lun Jeova, Kas elakkalemyeyuk oana “sie god.” Kas se inge “god” el kalmekinnu ke “sie met ku.”

EIS KUTU PA ME AKPAYEYEMet puspus elos tia etu ke kas Grik su orekmakinyuk in

pal meeta in simusla Baibel. Ke ma inge fuka kom ku in etuke kalme paye ka ke kas lun met sap Jon inge? Nunku ke mepupulyuk se inge: Oasr sie met luti ke loom lutlut el akuteyeke sie subject nu sin tulik lutlut puspus lal. Tokin ma inge,tulik lutlut elos tia oana sie ke ma elos kalem ka ke me akute-ye lal. Fuka tulik lutlut nukewa inge elos aksumwosye nunaksu tia oana sie lalos inge. Elos ku in siyuk sin met luti lalosinge ke kutu pa etauk ka. Wangin alolo ka, la fwin elos lote-la kutu pa me akpayeye ku kutu pa etauk fwa ku in kasrelosin oasr kalem yok ke subject se inge. Ke inkanek ouinge, inetu ke kalmeyen Jon 1:1, kom ku in ridi ke Gospel lal Jon ineis kutu pa me lutlut ke wal a kunokon lun Jisus. Fwin komlotela kutu pa me lutlut sumwos ke subject se inge e ku in ka-sre kom in kalem na paye ka.

Ke sie me pupulyuk, nunku ke kutu pa ma su Jon el simus-la in sapta 1, fus 18: “Wanginu met nu liyel God [Kulanu]kutena pal.” Tusruktu, metu elos liyel Jisus, su Mwen, me-yen Jon el akkalemye: “A Kas [Jisus] el ekla ikwe, a muta inmasrlosr a kut liye mwolanu lal.” (Jon 1:14) Ke ma inge, fukaMwen el ipen sie God Kulanu? Jon el fwak pa la Kas el “mutayurin God.” Tusruktu fuka sie met el ku in muta yurin siemet a ke pal sepana met luo inge elos met sefwanna? Sayenma inge, oana ma simusyukla in Jon 17:3, Jisus el akkalem-ye kalem ke ma tia oana sie inmasrlol a Papa tumal su oasrin kosrao. El pangon papa tumal oana “God paye mukefwan-na.” A ke saflaiyen Gospel lal, Jon el akkalemye ma inge kekas fototo: “A ma inge simla, tu komwos fwa lalalfongi tu Ji-sus el Kraist, Mwen nutin God.” (Jon 20:31) Loang akmwoyenu ka la Jisus el pangnol Mwen nutin God, a tia God. Kutupa me lutlut inge su Gospel lal Jon el akkalemye el sang kasru


in oasr etauk a kalem sumwos nu ke Jon 1:1. Jisus, su Kas, el“sie god” ke sripen oasr wal a kunokon fulat lal tusruktu eltia oana sie nu sin God Kulanu.

EIS ME AKPAYEYE KE MA PAYE KASifwil pa nunku ke sie me pupulyuk ke met luti se a ke

tulik lutlut puspus lal. Srike nunku fwin kutu sin tulik lut-lut elos srakna pulakin nunak in alolo lalos, fwinne elos longtari ke kutu pa me akuteye lun met luti lalos. Mea elos ku inoru ingena? Elos ku in siyuk ke kutu pa kusensiyuk a me aku-teye nu sin siepa met luti ke subject sepana inge. Fwin metluti akluo inge el oru akuteye lal oana me akuteye lun metluti se meet a, wangin alolo ka la tulik lutlut puspus elos ka-lem na paye ka a wanginla alolo nu ka. Ke oiya sepana inge,kom fwin tia etu na paye ke ma met sap Jon el fwak ke oiyelJisus a God Kulanu, kom ku in forla nu sin siepa met sim lunBaibel in eis kutu pa etauk ka. Ke sie me pupulyuk kom kuin loang akmwoye nu ke ma Mattu el simusla. Ke saflaiyenakwuk lun ma puspus lun fwalu, el simusla la Jisus el fwakma inge: “A wanginu met etu ke len sa a aur sa, a tia lipufanin kosrao, ku Mwen, a Papa mukena.” (Mattu 24:36) Fuka kasinge el sang me akpayeye nu ka la Jisus el tia God Kulanu? Ji-sus el fwak la oasr ma puspus su Papa el etu liki ma Mwenel etu. Tusruktu, fwin Jisus el pa God Kulanu, paye la el etupa ke ma puspus su oana sie nu ke ma Papa tumal el etu. Kema inge, Mwen a Papa elos tia ku in oana sie. Tusruktu, oasrkutu met su fwa fwak: ‘Oasr oiya luo lal Jisus. Ke fus se ingeel kaskas oana sie met.’ Tusruktu fwin ma elos fwak inge elpaye, na fuka ke ngun mutal? Fwin ngun mutal el ipen Godsefwanna oana Papa, efu ku Jisus el tia fwak mu ngun mutalel etu pa ke ma Papa el etu?

Ke kom tafwela na in lutlutkin Baibel, kom ku in eis etaukke fus puspus in Baibel su kupasr nu ke me sramsram inge.Ma inge el sang me akpayeye nu ke ma paye ke Papa, keMwen, a ke ngun mutal.—Sam 90:2; Orekma 7:55; Kolosse1:15.


MET puspus su piselos oasr ke million puspus elos akkalemyelungse yok a sunak yok nu ke sakseng. Buk se inge The Encyclo-pædia Britannica el pangon sakseng mu “me akul se emeet ke alulun met Kristian.” Tusruktu, met Kristianpaye elos tia orekmakinsakseng ke orekma lalos in alu nu sin God. Efu?

Sie sripe yok u pa Jisus Kraist el tia mise fwin sakseng. Kas Grikse su lungasyukla nu ke “sakseng” pa stau·ros�. Kalmen kas seinge pa “sru sumwos soko ku sak soko.” Pa inge me akuteye lunThe Companion Bible: “[Stau·ros�] el tia ipen sak lukoa su orekeniorala sakseng soko ke kutena oiya . . . Wangin ma simusyukla kekas Grik ke [Testament Sasu] ku buk fwusr su akkalemye ke ipensak luo.”

Ke fus puspus, met sim puspus lun Baibel elos orekmakin siepa kas ke ma se su orekmakinyuk nu ke mise lun Jisus. Kas se ingexy�lon ke kas Grik. (Orekma 5:30; 10:39; 13:29; Galetia 3:13; 1 Pi-ter 2:24) Kas se inge el kalmekin nu ke “ipen sak soko” ku “sokosru, ku sak soko.”

Mokul se inge Hermann Fulda el simusla in buk se su el orala,la efu ku sak soko na pa orekmakinyuk pal nukewa fwin anwukimet koluk puspus, el akkalemye: “Sak puspus tia oasr yen nuke-wa in an puspus su suleyukla in anwuki met koluk puspus we. Kema inge sru soko el pukinyuki na nu in foku. On fwin sru ku saksoko inge, pa pau a niyen met orekma koluk puspus kapriyuki kupatikyuki nu ka.”—Das Kreuz und die Kreuzigung (The Cross andthe Crucifixion).

Tusruktu, me akpayeye mwomwo se emeet, el akkalemyeyukke Kas lun God. Met sap Poul el fwak: “Kraist el molikutla liki sel-nga lun Masap, ke el ekla selnga kas, tu ma simusla: ‘Selngawi nukemwa su sripsrip fwin soko sak.’” (Galetia 3:13) Ke fus inge Poulel orekmakin Duteronomi 21:22, 23, su akkalemye kalem ke sokosak, a tia ke sakseng. Ke sripen orekma in uniye el orek nu sin “siemet selngawi,” paenang tia fwal nu sin met Kristian elos in nawe-la in loom selos ke ma srolela lun Kraist su sripsripyuk.

Efu ku Met Kristian Paye Elos TiaOrekmakin Sakseng ke Alu Lalos

235

MET Kristian elos sapkinyukin akfulatye Me Esmakinke mise lun Kraist. Meakfulat se inge el pangon-yuk pa “Mongo in eku lunLeum.” (1 Korint 11:20) Mea ma

Mongo in Eku lun Leum—Sie Me Esmakin su

Akfulatye God


Wangin me akpayeye nu ka la ke lusen yea 300 tokin Kraist elmise, met nukewa su fwak mu elos met Kristian elos orekmakinsakseng ke alu lalos. Tusruktu, in century ak akosr, met kol lun anRom su pangpang Constantine el wi ke alu se su fwak mu elosmet Kristian a elos akkeye orekmakinyen sakseng oana me akulnu ke alu. Ke kutena nunak lal Constantine nu ka, sakseng el tiakupasr nu sin Jisus Kraist ke kutena oiya. Payeiye pa, sakseng elorekmakinyuk sin met pegan in pal meeta. Oasr sie buk el akka-lemye kas inge: “Sakseng el orekmakinyuk tari sin met meet likipal lun met Kristian a sin met puspus su tia met Kristian.” (NewCatholic Encyclopedia) Met puspus elos fwak mu sakseng el orek-makinyuk in pal meeta nu ke orekma in alu nu ke ma orekla pus-pus a orekma lun kosro lun met pegan.

Ke ma inge, efu ku ma srolela inge lun met pegan el srakna orek-makinyuk nu ke pal inge? Kalem la, orek in akfusrasrye nu sin metpegan in eis “alu lun met Kristian.” Tusruktu, in orekmakin kute-na ma srolela lun met pegan el akkalemye kalem in Baibel la mainge el tia sumwos. (2 Korint 6:14-18) Oasr masap in ma Simuslain tia orekmakin ku alu nu ke kutena ma srolela. (Exodus 20:4, 5;1 Korint 10:14) Ke ma inge, oasr sripe mwomwo lun met Kristianin tia orekmakin sakseng ke alu lalos nu sin God.�

� Ke kutu pa me akuteye ke sakseng, srike liye sra 89-93 kebuk se inge Orekmakinyen Me Top Mwomwo su Tuku ke MaSimusla ke kas English, orekla sin Met Lo lun Jeova.

yok sripe na paye nu ka? Ngea a fuka ma inge enenu in ak-fulatyeyuk?

Jisus Kraist el oakiye me esmakin se inge ke fong se keKofwen Alukela lun met Ju in yea 33 C.E. el orek. KofwenAlukela el orek pal se ke yea se, in len ak 14 ke Nisan su painge inen malem se meet ke calendar lun met Ju. Malemlun Nisan el mutamwauk ke pal se oasr malem sasu su kuin liyeyuk tokin wik se meet ke malem lun March, tokin mainge met Ju elos oekla len 14 in akfulatye Kofwen Alukela,tokin fwatu tili.

Jisus el akfulatye Kofwen Alukela yurin met sap nukewalal, el sapkin Judas Iscariot lan som, a tokin ma inge elosmutamwauk in oru Mongo in Eku lun Leum. Mongo seinge el aolla Kofwen Alukela lun met Ju a ke ma inge ene-nu in akfulatyeyuk pal se ke yea se.

Gospel lal Mattu el akkalemye: “Jisus el eis bred, a pre, akunsalik, a el sang nu sin met lutlut, a fwak: ‘Eis, mongo.Ma inge monuk.’ A el eis sie kup, a sang kulo, a sang nu se-los, a fwak: ‘Komwos nu kemwa nim ka; tu pa inge “sraklun mwuleung,” su ukweyukla nu sin met puspus in ela makoluk.’ ”—Mattu 26:26-28.

Kutu met elos lulalfongi mu Jisus el orala bread nu kemano paye lal a wain nu ke sral. Tusruktu, ikwel Jisus srak-na oasr ke manol a el soenna mise ke el sang bred inge. Yamet sap lun Jisus elos kang ikwel a nim sral na paye? Mo,meyen ma inge el sie orekma su pangpang cannibalism akunausla masap lun God. (Genesis 9:3, 4; Livitikus 17:10)In fwal nu ke Luk 22:20, Jisus el fwak: “Kup se inge mwule-ang sasu in srak, su surorla keyumwos.” Ya kup se inge elekla na paye oana “mwuleang sasu”? Mo, tia ku, ke sripensie mwuleang el sie sramsram su enenu in oasr insesela nuka, a tia sie ma in liyeyuk.

Ke ma inge, bread a wain el me lumala mukena ku mepupulyuk. Bread el lumeyukla nu ke mano sumwosmwoslun Kraist. Jisus el orekmakin loaf in bread su lula ke me



mongo lun Kofwen Alukela. Loaf in bread inge el oreklawangin me pulol ka, ku yeast. (Exodus 12:8) Baibel el kwe-na orekmakihn me pulol oana me akul lun ma koluk kuma kulamwi. Ke ma inge bread el lumeyukla nu ke manosumwosmwos su Jisus el kisekinulla ka. Wangin kutena makoluk ka.—Mattu 16:11, 12; 1 Korint 5:6, 7; 1 Piter 2:22;1 Jon 2:1, 2.

Wain srusra el petsaela sran Jisus. Sra inge el akpayeyemwuleang sasu. Jisus el fwak la sral el ukwiyukla in “ela makoluk.” Ke ma inge metu elos ku in nasnasla ye mutun Goda elos ku in ilyuk nu ke mwuleang sasu yurin Jeova. (Hib-ru 9:14; 10:16, 17) Mwuleang inge, el orala sie inkanek nusin met Kristian oaru su piselos oasr ke 144,000 in som nuin kosrao. Elos fwa kulansap oana togusra a met tol puspusin akinsemwomwoye met nukewa.—Genesis 22:18; Jerema-ia 31:31-33; 1 Piter 2:9; Fwakyuk 5:9, 10; 14:1-3.

Su fwa ku in wi mongo a nim ke me akul lun Me Esma-kin inge? Paye la, elos mukena su oasr ke mwuleang sasu,kalme pa, elos su oasr fwinsrak lalos in som nu in kosrao,elos ku in wi mongo bread a nim wain. Ku lun God oru metnukewa inge in lulalfongi la elos suleyukla in ekla togusrain kosrao. (Rom 8:16) Elos wi pa ke mwuleang lun Togusraiyurin Jisus.—Luk 22:29.

Na fuka met nukewa su oasr fwinsrak in moul ma patpatke sie Paredais fwin fwalu? Elos akos masap lun Jisus a eloswi ke Mongo in Eku lun Leum, tusruktu elos tia wi eis bre-ad a nim wain, a elos tuku in akkalemye sunak lalos nu kaa in wi ke me akfulat. Pal se ke yea se tokin fwatu tili ke lenak 14 ke malem lun Nisan, Met Lo lun Jeova elos akfulat-ye Mongo in Eku lun Leum. Fwinne supus met su fwak muoasr yurolos fwinsrak in som nu in kosrao, su piselos oasrna ke kutu tausan, me esmakin ke me akfulat inge el arlanasaok nu sin met Kristian nukewa. Pa inge pal su met nuke-wa ku in nunku yok ke lungse su yok emeet lun Jeova Goda Jisus Kraist.—Jon 3:16.

239

OASR met puspus su lulalfongi mu oasr yurosr ma se sutia liyeyuk a tia pa ku in mise. Elos lulalfongi mu ke palin mise ma se inge su tia ku in liyeyuk el som liki monunmetu a tafwela in moul. Ke sripen oasr kain in lulalfongiinge yen nukewa, paenang met puspus elos lut ke elos lo-tela la tia pa inge ma Baibel el luti. Ke ma inge, measikyak nu sesr kut fwin mise in fwal nu ke Kas lun God?

KAS INGE NE�PHESH A PSY·KHE�SU OREKMAKINYUK IN BAIBEL

Kom ku in esam la Baibel el simusyukla in pal meetake kas Hibru a ke kas Grik. Kas Hibru se inge ne�phesh akas Grik se inge psy·khe� orekmakinyuk in Baibel pus likipal 800. Kom fwin tuni akmwoye ke inkanek su kas luoinge orekmakinyuk in Baibel, kalem la kas inge ne�phesha psy·khe� kalmekin nu ke (1) metu, (2) kosro, ku (3) moulsu oasr yurin sie met ku soko kosro. Lela kut in lutlutkinkutu ma simusla su akkalemye ke oiya tolu inge.

Metu. “In len lal Noa, . . . in su pu na met moulla,met oalkosr na [kas Grik, psy·khe�] ke kof.” (1 Piter 3:20)Ke fus se inge, kas Grik se inge psy·khe� el kalmekin kemetu, a sramsramkin kel Noa, mutan kiyel, tulik mokultolu natul, a mutan kiyelos. Exodus 16:16 el akkalemyeke masap nu sin met Israel ke orekma in esani manna. Painge ma sapkinyuk nu selos: “Komwos esani ma inge . . .kais sie met [kas Hibru, ne�phesh] fwal nu selos su mutain loom sel.” Ke ma inge lupan manna su orekeni el fwalnu ke kais sie met in sou.

Ma Orakrak. Ke ma simusla lun Baibel ke orekma inorala ma nukewa, kut ku in ridi ka: “A God el fwak: ‘Lelakofu in oswe ma mukuikui puspus su moul, a lela mwon

Ya Oasr Ma Se YurinMetu Su Tia Ku In Mise?


soksok yetun fwalu yen engyengu lun kosrao.’ A God elfwak: ‘Lela fwalu in oswe ma moul in lumalos sifwanakosro muna, a ma mwurakrak, a kosro lemnak, in luma-los sifwana.’ A na ou inge.” (Genesis 1:20, 24) Ke fus seinge, ik, mwon, kosro ku ma mwurakrak, a kosro lem-nak, akkalemyeyuk ke kas Hibru se inge ne�phesh.

Moul lun sie met. Kutu pal kas Hibru se inge ne�phesh akas Grik se inge psy·khe� el kalmekin nu ke moul su oasryurin sie met. Elaija el pre nu sin Jeova: “Fwasrot, folokotnu in Ijipt, tu met e nu kemwa su suk moul [kas Hib-ru, ne�phesh] lom, elos mise.” (Exodus 4:19) Nunku pake kas lun Jisus: “Nga met sropu mwo; met sropu mwo elfiliye moul [kas Grik, psy·khe�] lal ke sip.” (John 10:11)Ke fus se inge in Baibel, kas Hibru se inge ne�phesh a kasGrik se inge psy·khe� kalmekin nu ke moul su oasr yurinsie met.

Kafweang lom in lutlutkin Kas lun God fwa ku in akka-lemye nu sum la wangin in Baibel nufon a el tia luti mukas Hibru se inge ne�phesh ku kas Grik se inge psy·khe� elkupasr nu ke kain in nunak inge mu oasr ma se sraknamoul tokin sie met el mise.

KAS SE INGE RU�ACH A PNEU�MASU OREKMAKINYUK IN BAIBEL

Oasr met sim puspus lun Baibel elos lungasla kasHibru se inge ru�ach ku kas Grik inge pneu�ma oana mo-mong ku ngun ke Baibel Mutal ke Kas Kosrae. Mea Baibelel akkalemye ke kalmeyen kas Hibru a kas Grik inge? Kesie me pupulyuk, Sam 104:29 el akkalemye: “Kom [Je-ova] eis momong [ru�ach] lalos, elos mise, a folokla nuke kutkut lalos.” A in Jemes 2:26 (NW) el akkalemye la“mano mise, fwin momong [pneu�ma] tia wi. Ke fus nu-kewa inge, kalmeyen kas luo inge ru�ach a pneu�ma pama se su sang moul nu ke sie mano. Fwin wangin mase inge, mano el mise. Ke ma inge, in Baibel kas se inge


ru�ach, a pneu�ma el lungasyukla nu ke ku lun moul kumomong in moul. Ke sie me pupulyuk, ke Sronot in lenlal Noa, God el fwak: “Nga wise sronot nu fwin fwalu, tuin kunausla ikwe nu kemwa, su oasr momong lun moul[ru�ach] in elos, liki ye kosrao.” (Genesis 6:17) Ke mainge, “ru�ach” el kalmekin nu ke ku lun moul su tia liye-yuk yurin ma moul nukewa.

Mano el enenu ku lun moul in oana ke sie radio el ene-nu sarom, tu ma se inge fwa ku in orekma. Ke kutu pa meakuteye ke me pupulyuk inge, nunku ke sie radio srisrik.Kom fwin filiye battery nu in radio srisrik a urokak ma seinge, sarom su oasr ke battery el ku in oru radio se ingein sritel. Tusruktu, fwin wangin battery ke radio se inge elmise, ku tia ku in sritel. Ke inkanek oapana inge, ru�ach,ku pneu�ma el kalmekin nu ke ku su sang moul nu ke ma-nosr. Wangin pulakinyen ma inge a tia ku in nunak. Fwinwangin ku lun moul, manosr e fwa “mise folokla nu kekutkut,” oana met sim lun sam el akkalemye.

In sramsramkin mise lun met, Ekklisiastis 12:7 (LengSasu ke Baibel Mutal ke Kas Kosrae) el akkalemye: “A ma-nosr e fwa folokla nu in fok u oana meeta a momong lunmoul fwa folokyak nu yurin God.” Ke pal se “momonglun moul” ku ku lun moul el som liki mano, mano elmise a el folokla nu ke yen el tuku we, in fok u. Oayepa,

ku lun moul el folokla nuke yen se su el tuku we,sin God me. (Sam 36:9)Tia kalme pa ku lun moulku momong lun moul elsom nu in kosrao ke inka-nek paye. Mo tia ouinge,a kalmen ma inge pa nu

KE KAS su orekmakinyuk in pal meeta, Baibel el orekma-kin kas Hibru inge she�ohl� a kas Grik inge hai�des pusliki pal 70. Kas luo inge orekmakinyuk nu ke mise. Kutusin leng orek nu ke Baibel el lungasla kas inge nu ke “in-kulyuk,” “hell,” ku “luf.” Tusruktu, ke kas puspus wanginkas su akkalemye ke kalme sumwos nu ke kas Hibru a kasGrik inge. Ke ma inge leng lun Baibel su pangpang NewWorld Translation el orekmakin kas inge “Sheol” a “He-dis.” Mea kalme na paye nu ke kas luo inge? Lela kut inliye la fuka kas inge orekmakinyuk ke fus puspus in Bai-bel.

Ekklisiastis 9:10 el akkalemye: “Wangin orekma, ku makineuk, ku etauk, ku lalmetmet, in Hedis [“Sheol,” NW],yen kom som nu we.” Ya kalmeyen kas se inge Sheol pasie an, ku inkulyuk su kut pukunye met mise se su kutlungse we? Mo. Fwin Baibel el sramsramkin ke sie an metmise pukpuki we, ku inkulyuk, el orekmakin kas Hibrua kas Grik saye, tia kas inge she�ohl� a hai�des. (Genesis23:7-9; Mattu 28:1) Oayepa, Baibel el tia orekmakin kas

Mea Kalmen Sheol a Hedis?

sin sie met su mise, kutena kain in fwinsrak lal nu kemoul ke pal fwasru el oasr yurin Jeova God. Moul lal oasrin poun God. Ke ku lun God mukena pa ku in sifwil sangku lun moul nu sin sie met tu elan ku in sifwil moul.

Sie me insemwomwo na paye in etu la pa inge akwuksu God el fwa oru nu sin met puspus su mise tari oasr“inkalyuk u” su oasr ke me esmakin lal! (Jon 5:28, 29) Kepal in sifwil moulyuk, Jeova el fwa orala sie mano sasunu selos su motul in mise lalos a in sifwil akmoulyelos-yak ke el sang ku lun moul nu selos. Oasr na paye meinsemwomwo yok in len sa!


inge “Sheol” nu ke sie luf in mas fwin oasr met mise pus-pus su pakpuki we, oana ke inkulyuk lun sou ku sie lufin mas su oasr met mise puspus su pakpuki we.—Genesis49:30, 31.

Ke ma inge, mea kalmen kas se inge “Sheol”? Kas lunGod el akkalemye la “Sheol,” ku “Hedis,” el kalmekin nuke ma se ma yok liki inkulyuk lulap lun met puspus. Kesie me pupulyuk, Isaia 5:14 el akkalemye la Sheol ku He-dis el “akyokye kena la, a mangelik wangin srikasrak ka.”Fwinne ke kas in pupulyuk Sheol ku Hedis el okomla tarimet puspus, tusruktu el srakna musrinsral a akyokyenakena lal ke met puspus. (Soakas 30:15, 16) Tia oana sienu ke sie luf in mas na paye, su pisen met mise su ku inoan we oasr saflaiye, tusruktu ‘Sheol ku Hedis tiana kup.’(Soakas 27:20) Kalmen ma inge pa Sheol el tia ku in ne-nela ke met mise. Wangin saflaiyen ma inge. Ke ma ingeSheol, ku Hedis, el tia sie an in pukpuk mas su oasr ke siean mukena. A, el sie an su lumeyukla nu ke sie oiya sumet mise puspus elos motul oasr we.

Me luti lun Baibel ke sifwil moulyuk el kasre kut ineis kutu pa etauk yok nu ke kalmeyen “Sheol” a “Hedis.”Kas lun God el sramsramkin Sheol a Hedis nu ke kainin mise su oasr sifwil moulyuk ka.� (Job 14:13; Orek-ma 2:31; Fwakyuk 20:13) Kas lun God el akkalemye pala met puspus su oasr in Sheol, ku Hedis, tia met pus-pus mukena su kulansap nu sin Jeova a oasr pa we metmise puspus su tia kulansap nu sel. (Genesis 37:35; Sam55:15) Ke ma inge, Baibel el luti kut la e fwa oasr “sifwilmoulyuk nu sin met sumwos a met sesumwos.”—Orek-ma 24:15.

� Ke oiya saye, met mise nukewa su fwa tia akmoulyeyukyuk akka-lemyeyuk la elos wangin ke Sheol, ku Hedis a elos oasr in “Gehenna.”(Su lungasyukla ke Baibel Mutal ke Kas Kosrae nu ke kas inge “hell”in Mattu 5:30; 10:28; 23:33) In oana ke kas inge Sheol a Hedis,Gehenna el tia sie an na paye a el me pupulyuk mukena.


FUKA lumala lom nu ke Len in Nununku? Met puspus elosnunku mu kais sie sin billion puspus met elos fwa utukla nuke tron lun God. In an ingo, kais sie met fwa nununkeyuk.Kutu selos fwa eis me insemwomwo in moul ke paredais inkosrao, a oasr met puspus fwa selngawiyuk a akkeokyeyuk mapatpat.Tusruktu, Baibel el akkalemye ke sie oiya su tia oana sienu ke ma met puspus elos nunku nu ke len in nununku inge.Kas lun God el akkalemye ke ma inge, la efwa tia oana sie palin ma upa a akkeok, tusruktu efwa oana sie pal in oasr fwin-srak mwomwo a in sifwilpa engankin ma mwomwo nukewa.

In Fwakyuk 20:11, 12, kut ridi ke ma met sap Jon el akka-lemye ke Len in Nununku: “A nga liye tron lulap a fwosfwosa el su muta fwe. A fwalu a kosrao kaengla liki ye mutal, a tiasifwil liye an selos. A nga liye elos su mise, met lulap a met sri-srik, elos tu ye mutun tron, a ikakla buk. A ikakla siepa buk,su buk in moul. A met mise elos nununkeyuk ke ma simla inbuk inge, fwal nu ke orekma lalos.” Su Met Nununku su ak-kalemyeyuk ke fus inge?

Jeova God pa Met Nununku lulap emeet lun metu. Tu-sruktu, el srusrngiye met saye se lal in oru orekma in sangnununku. In fwal nu ke Orekma 17:31, met sap Poul el ak-kalemye la God el “pakiye tari sie len, ke el a fwa nununkufwalu in sumwosmwos ke sie met su el srusrngiye.” Met nu-nunku se inge su srusrngiyuki pa Jisus Kraist su akmoulyeyaktari. (Jon 5:22) Tusruktu, ngea Len in Nununku fwa muta-mwauk? Putaka ma inge fwa orek?

Buk se inge Fwakyuk el akkalemye la Len in Nununku elmutamwauk tokin meun lun Armagedun, ke pal se akwuk lalSetan e fwa kunausyukla.� (Fwakyuk 16:14, 16; 19:19–20:3)

� Ke oiyen Armagedun, nunak munas liye buk se inge Etauk Yok keMa Simusla ke kas English, sra 594-5, 1037-8, a sapta 20 ke buk se ingeAlu nu sin God Paye Mukefwanna ke kas English, buk luo inge orekla sinMet Lo lun Jeova.

Mea Se Inge Len in Nununku?244

Tokin Armagedun, Setan a dimon nukewa lal fwa sisila nu inabyss ku an in kapur lalos ke lusen sie tausan yea. Ke lusen palse inge, met 144,000 su met usru elos fwa oru orekma oanamet nununku a elos fwa kol oana “togusra yurin Kraist ke sietausan yea.” (Fwakyuk 14:1-3; 20:1-4; Rom 8:17) Len in Nu-nunku el tia sikyak ke inkanek su arlana sa fototo in oana kesie len su oasr ke ao 24 ka. Inkanek se inge fwa orek ke lusensie tausan yea.

Ke lusen sie tausan yea, Jisus Kraist el fwa “nununku metmoul a met mise.” (2 Timote 4:1) Kalmen “met moul” pa “ululap” su moulla liki Armagedun. (Fwakyuk 7:9-17) Met sapJon el liye “met mise . . . tu ye mutun tron” lun nununku. Inoana ke ma Jisus el mwulela ka, la “met nukewa su oasr in-kulyuku fwa long pusren [Kraist] a fwa tuku liki” ke inkaneklun sifwil moulyuk. (Jon 5:28, 29; Orekma 24:15) Tusruktuorekma in nununku met nukewa el fwal nu ke mea?

In fwal nu ke arurruma lun met sap Jon, el liye la “ikaklabuk” in limlim puspus a “met mise elos nununkeyuk ke masimla ke buk inge, fwal nu ke orekma lalos.” Ya buk in lim-lim puspus inge ma simusyukla ke orekma lun metu ke palsomla? Mo, elos fwa tia nununkeyuk ke orekma lalos meetliki elos mise. Kut etu fuka ma se inge? Baibel el akkalemye:“El su mise tari el aksumwosyeyuk liki ma koluk.” (Rom 6:7)Met nukewa su sifwil akmoulyeyukyakelos engankin sie oiyanasnas, ke sripen ma koluk lalos aksumwosyeyukla tari. Kema inge buk in limlim el lumeyuk nu ke kutu pa masap lunGod. Tu in engankin moul ma patpat, met nukewa su moullaliki Armagedun a met nukewa su akmoulyeyukyak elos ene-nu in akos masap nukewa lun God, wekunang masap sasulun Jeova su ku in akkalemyeyuk ke lusen sie tausan yea. Kema inge, met nukewa elos fwa nununkeyuk fwal nu ke maelos oru ke lusen Len in Nununku.

Ke lusen Len in Nununku oasr pal mwomwo lun billionpuspus sin met in lotela ke ma lungse lun God a in akfwalyemoul lalos nu ka. Kalmen ma inge pa efwa oasr orekma in


YEA puspus meet liki yea 1914, met lutlut Baibel puspuselos akkalemye la e fwa oasr ma yok sripe puspus su sikyakke yea se ingan. Mea ma yok sripe puspus inge su fwa sik-yak, a me akpayeye puspus fuka akkalemyeyuk ke yea 1914in oana yea se su arlana yok sripe?

In oana ke ma simusyukla in Luk 21:24, Jisus el fwak:“Met pegan elos fwa longye Jerusalem, nu ke pal lun metpegan fwa akpayeyuk.” Jerusalem pa siti lulap se meet kemutanfwal lun met Ju, a pa inge an su tron lun togusra pus-pus ke sruf lun Togusra Devid oasr we in pal meeta. (Sam48:1, 2) Tusruktu, togusra nukewa in pal ingo elos siena likimet kol nukewa lun mutanfwal puspus. Meyen elos mutafwin “tron lun Jeova” oana met tutafpo lun God. (1 Kroni-

1914—Yea Se Inge Arlana Yok Sripeke Kas Palu lun Baibel

luti su fwa orek yen nukewa. Aok, ‘met nukewa fwin fwaluelos fwa lutlutkin ma sumwosmwos.’ (Isaia 26:9) Tusruktu,tia met nukewa fwa lungse in akfwalye moul lalos nu ke malungse lun God. Isaia 26:10 el akkalemye: “Kulang fwinnefwakyuk nu sin met koluk, tusruktu el fwa tia lutlut sumwos-mwos. In fwal lun sumwos el fwa orek sito, a fwa tia liye mwallun Jeova.” Met koluk nukewa inge elos fwa kunausyukla keLen in Nununku.—Isaia 65:20.

Ke saflaiyen Len in Nununku metu elos fwa folokinyuklanu ke oiyen sumwosmwos su Adam a If elos tula ka. (1 Ko-rint 15:24-28) Tokin ma inge me srike safla fwa orek. Setan elfwa taltalla liki niyen kapur lal a fwa leyukla nu sel in kiapelaku srufwe metu ke pal safla. (Fwakyuk 20:3, 7-10) Elos nuke-wa su tu na ku a lainul fwa engankin me akpayeye yok lunmwulela lun Baibel inge: “Met sumwosmwos elos fwa usrufwalu, a muta we ma patpat.” (Sam 37:29) Aok, Len in Nu-nunku el fwa sie me insemwomwo nu sin met oaru nukewa!


kel 29:23) Ke ma inge Jerusalem el me akul nu ke kolyuklun Jeova.

Tusruktu, fuka a ngea kolyuk lun God el ‘longyuki sinmet pegan’? Ma inge sikyak in yea 607 B.C.E. ke pal se metBabulon elos sruokye an Jerusalem. Mutamwauk in pal seingo wanginla met tutafpo muta fwin “tron lun Jeova,” atogusra puspus su tuku ke sruf lal Devid el tulokinyuki kutui. (2 Togusra 25:1-26) Ya orekma in ‘longye’ inge fwa orekma patpat? Mo, meyen ke kas palu lal Ezikiel oasr ma elakkalemye ke togusra safla lun Jerusalem su pangpang Ze-dekaia: “Sisla maiteru, a sarukla tefuro. . . . Ma se inge pafwa tia sifwil on, nu ke pal el tuku su ma se inge ma lal, aNga fwa sang nu sel.” (Ezikiel 21:26, 27) Met se inge su “malal” pa tefuro ke sruf lal Devid pa Jisus Kraist. (Luk 1:32, 33)Ke ma inge orekma in ‘longye’ e fwa aksafyeyukla ke pal seJisus el ekla Togusra.

Ngea ma yok sripe se inge e fwa sikyak? Jisus el akka-lemye la met pegan elos fwa oru kolyuk lalos ke lusen siepal su oasr mutaweye a saflaiye. Ma simusla ke kas palu inDaniel sapta 4 pa key nu ke etauk paye a sumwos in etula putaka lusen pal se inge. Sapta se inge el akkalemye kesie kas palu ke inkanek lun mwemwe su sikyak nu sin To-gusra Nebukadnezzar lun an Babulon. El liye soko sak lulapa fulat su pakiyuki. A sruwen sak soko inge tia ku in kapekmeyen kapriyuki ke me kapur mwusra a oasr brass ka. Oasrsie lipufan el akkalemye: “Lela pal itkosr in alukela fwel.”—Daniel 4:10-16.

In Baibel, sak el orekmakinyuk kutu pal in lumeyuk nuke orekma in kolyuk. (Ezikiel 17:22-24; 31:2-5) Ke ma ingeorekma in pakiye sak soko inge el petsaela ke pal se efwa tu-lokinye kolyuk lun God, su togusra puspus in an Jerusalemelos orekma nu ka oana met tutafpo Lal. Tusruktu, arurru-ma se inge el akkalemye la orekma in ‘longye Jerusalem’ elfwa sikyak ke kitin pal na—su oasr ke “pal itkosr.” Putaka lu-sen pal se inge?


Fwakyuk 12:6, 14 el akkalemye la pal tolu tafwu el oanasie nu ke “len sie tausen, luofoko a onngoul.” Ke ma inge“pal itkosr” el oasr ke pal luo nu ke lusen pal se inge, suoasr ke len 2,520. Tusruktu met pegan elos tia tui in‘longye’ kolyuk lun God ke sun tari lusen len 2,520 tokinkunanela lun an Jerusalem. Ke ma inge, kalem la, kas paluse inge el oasr ke lusen sie pal su loes liki pal se inge. Infwal nu ke Oekyuk 14:34 a Ezikiel 4:6, su sramsramkin ke“kais sie len, sie yea,” ke ma inge “pal itkosr” el oasr ke lu-sen yea 2,520.

Lusen pal inge in fwal nu ke yea 2,520 el mutamwauk keOctober 607 B.C.E., ke pal se met Babulon elos sruokye anJerusalem a togusra se su tuku ke sruf lal Devid el itukla likitron lal. A lusen pal se inge el aksafyeyukla ke October 1914.In pal se inge, “pal lun met pegan” aksafyeyukla, a Jisus


“PAL ITKOSR”

yea 2,520

yea 606 1/4October 607 B.C.E. nu ke

December 31, 1 B.C.E.

yea 1,913 3/4January 1, 1 C.E. nu ke

October 1914

607 & B.C.E. C.E. ) 1914

“Met peganelos fwa longyeJerusalem”

“El tuku su ma seinge ma lal”

LIPUFAN se su pangpang Maikael el tia akkalemyeyukpal nukewa in Baibel. Tusruktu, fwin el akkalemyeyuk, painge pal el oru orekma lal. In buk se inge Daniel, Maikaelel meuni lipufan koluk puspus; ke leta lal Jud, el akuku-in nu sel Setan; a in Fwakyuk, el orek meun nu sin Devila dimon nukewa lal. Ke el sang me karungin nu ke kol-yuk lun Jeova a in meuni nu sin met lokwalok puspus lunGod, Maikael el akpayeye kalmeyen inel—pa “Su OanaGod?” Tusruktu su Maikael?

Ke kutu pal, met puspus elos eteyuk ke e luo lalos. Kesie me pupulyuk, sifwen sou inge su pangpang Jekob eleteyuk pa sin met puspus oana Israel, a met sap Piter,oana Saimon. (Genesis 49:1, 2; Mattu 10:2) Oayepa, Bai-bel el akkalemye la Maikael el siepa e lun Jisus Kraist,

Su Maikael Archangel?

Kraist el srusrngiyuki oana sie Togusra ke togusrai lun Godin kosrao.�—Sam 2:1-6; Daniel 7:13, 14.

In oana ke ma Jisus el palye, “oasr tari” lal oana Togusrain kosrao el akilenyuk ke ma puspus su sikyak fwin fwa-lu su liyeyuk na paye—oana meun, sral ke mongo, kusrusr,mas upa puspus. (Mattu 24:3-8; Luk 21:11) Kain in ma sik-yak inge el sang me akpayeye fukoko nu ke ma paye la yea1914 pa me akul nu ke mutaweyen Togusrai lun God in kos-rao a ke mutaweyen “len safla” nu ke akwuk lun ma puspuslun fwalu.—2 Timote 3:1-5.

� Mutamwauk ke October 607 B.C.E. nu ke October 1 B.C.E. el oasrke yea 606 ka. Ke sripen wangin yea zero, paenang mutamwauk keOctober 1 B.C.E. nu ke October 1914 C.E. oasr yea 1,914 ka. Kut fwintoeni yea 606 a yea 1,914, oasr yea 2,520 ka. In eis etauk mwomwoke me lutlut yok inge ke oiyen musalla lun an Jerusalem in yea607 B.C.E., liye me lutlut se inge ke sifwe se inge “Chronology” suoasr in buk se inge Etauk Yok ke Ma Simusla, ke Kas English oreklasin Met Lo lun Jeova.


meet liki a tokin el moul fwin fwalu. Lela kut in akuteyeke sripe puspus ke ma Simusla la efu kut akkalemyeyukouinge.

Leum lun Lipufan. Kas lun God el sramsramkin kel Mai-kael oana “leum lun lipufan.” (Jud 9) Loang akmwoye nuka la Maikael el pangonyuk pa leum se lun lipufan. Mainge akkalemye la oasr lipufan sefwanna su ouinge. Aok,kas inge “leum lun lipufan” sikyak in Baibel oana lipufansefwanna a tia lipufan puspus. Sayen ma inge, Jisus el ak-kalemyeyuk nu ke kunokon a mwal lun sie archangel kuleum lun lipufan. Kel Jisus Kraist su akmoulyeyukyak tari,1 Tessalonika 4:16 el akkalemye: “Tu Leum el fwa sifwa-na oatui in kosrao me, wi sasa, a pusren lipufan su fulat.”Ke ma inge pusren Jisus el akkalemyeyuk oana pusran sielipufan su fulat. Ke sripe se inge fus se inge el akkalemyela Jisus el pa Maikael archangel ku leum lun lipufan.

Met Kol ke U lun Met Meun. Baibel el akkalemye la “Ma-ikael a lipufan lal elos som in meun nu sin dragon, . . .a wi lipufan lal.” (Fwakyuk 12:7) Ke ma inge, Maikael paMet Kol ke un met meun lun lipufan oaru nukewa. Bukse inge Fwakyuk el akkalemyel pa Jisus oana Met Kol senu sin un met meun lun lipufan oaru nukewa. (Fwakyuk19:14-16) A met sap Poul el akkalemye kalem ke “LeumJisus” a ke “lipufan ku” nukewa lal. (2 Tessalonika 1:7)Aok Baibel el akkalemye kel Maikael a ke ‘lipufan nukewalal,’ a kel Jisus a ‘lipufan nukewa lal.” (Mattu 13:41; 16:27;24:31; 1 Piter 3:22) Ke sripen kas lun God el tia akkalem-ye la oasr u luo ke met meun lun lipufan oaru nukewa inkosrao, su Maikael pa leum ke sie u a Jisus pa leum ke si-epa u. Ke ma inge arlana fwal in eteyuk la Maikael panapa Jisus Kraist, a pa inge mwal lal in kosrao.�

� Ke kutu pa me lutlut su akkalemyeyuk ka la e se inge Maikael el orek-makinyuk nu sin Mwen nutin God pa ku in koneyakyuk in Volume 2,sra 393-4, ke buk se inge Etauk Yok ke Ma Simusla, ke kas English orek-la sin Met Lo lun Jeova.


BUK se inge Fwakyuk oasr kas in pupulyuk puspus ka. (Fwak-yuk 1:1) Ke sie me pupulyuk, buk se inge el akkalemye ke siemutan su oasr e se inge “Babulon Lulap” simusyukla fwinmutunsrol. Mutan se inge el akkalemyeyuk mu muta fwin‘met puspus a mutanfwal puspus.’ (Fwakyuk 17:1, 5, 15) Kesripen wangin mutan paye su ku in oru ma inge, paenangBabulon Lulap el sie me pupulyuk. Ke ma inge, nu ke meamutan kosro se inge el petsaeyukla nu ka?

In Fwakyuk 17:18, mutan in me pupulyuk sepana inge elakkalemyeyuk oana “siti lulap se su togusra fwin togusra lunfwalu.” Kas se inge “siti” el kalmekinyuk nu ke sie u lunmet su oasr akwuk ka. Ke sripen oasr ku lun “siti lulap” seinge in sruokye “togusra puspus lun fwalu,” paenang mutanse inge su pangpang Babulon Lulap saap el sie u su oasr ku laa fukoko su oasr yen nukewa fwalu. Ma inge ku in pangon-yuk mu sie empire ku sie u lulap fwin fwalu nufon. Kain inu lulap fuka? Sie u lulap lun alu. Loang akmwoye nu ka lafuka kutu sin fus in buk se inge Fwakyuk el kasre kut in nun-ku ouinge.

Sie u lulap el ku in sie u lun politic, sie u lun met kuka,ku sie u lun alu puspus. Mutan se su pangpang Babulon Lu-lap el tia sie u lun politic meyen Kas lun God el akkalemyela “togusra puspus lun fwalu,” su lumeyuk nu ke akwuk lunpolitic lun fwalu, “elos kosro” yurol. Orekma lun kosro lalinge el lumeyuk nu ke akwuk su el orala nu sin met kol pus-pus lun fwalu a ma inge el sang me akuteye nu ka la efu kuel pangpang “mutan kosro lulap.”—Fwakyuk 17:1, 2; Jemes4:4.

Babulon Lulap el tia sie u lun met kuka lulap puspus me-yen “met kuka lun fwalu,” su lumeyuk nu ke akwuk lunbusiness ku me kuka lulap, el fwa tung a memelil kel kepal in kunanela lal. Aok, togusra puspus a met kuka puspuselos akkalemyeyuk mu tu “loesla” ngetnget nu sin Babulon

Akilenye “Babulon Lulap”251

BAIBEL el tia na akkalemye nu sesr la nge Jisus el isusla.Tusruktu, ma inge ase nu sesr sripe mwomwo a fukoko infwakak a nunku ka la el tia isusla ke malem lun December.

Nunku akmwoye nu ke pulanpal ke pal inge lun yea inan Betleem, su Jisus el isusla we. Ke malem lun met Ju supangpang Chislev (su oasr ke November/December) pa ingemalem se su oasr pulanpal in ou a af upa. Malem se su oasrtokin malem inge pangpang Tebeth (December/January). Painge malem se su ou ku musrisr ke pal se emeet ke yea, suoasr af sno ke kutu pal fwin eol a an fulat nukewa. Lela kutin liye la mea Baibel el akkalemye nu sesr ke pulanpal su oasrin an se inge.

Ya Jisus El Isusla ke Malemlun December?

Lulap. (Fwakyuk 18:3, 9, 10, 15-17) Ke ma inge, mwo a su-mwos in nunkeyuk mu Babulon Lulap el tia sie u lulap lunpolitic, ku u lulap lun met kuka, a el sie u lulap lun alu.

Oasr sie pa me akul nu ke Babulon Lulap la el sie u lu-lap lun alu puspus su ke kas inge akkalemye mu el kiapelamutanfwal puspus ke inkanek in “susfwe lal” ku orekma luninutnut lal. (Fwakyuk 18:23) Ke sripen oiya nukewa ke orek-ma lun inutnut el ma lun alu a oasr me kasru lun dimon ka,paenang tia sie me lut fwin Baibel el pangon Babulon Lu-lap oana sie “imwen ngun fokfok nukewa.” (Fwakyuk 18:2;Duteronomi 18:10-12) U lulap se inge el akkalemyeyuk pa lael lain na paye alu paye, orek kalyai nu sin “met palu pus-pus” a “met mwo puspus.” (Fwakyuk 18:24) Aok, oasr mulatupa lun Babulon Lulap nu ke alu paye paenang el oru mekalyai upa a uniye “met lo puspus lun Jisus.” (Fwakyuk 17:6)Ke ma inge, mutan se inge su pangpang Babulon Lulap elpupulyukkinyuk nu ke u lun alu kikiap nukewa fwin fwalu,wekunang alu nukewa su lain Jeova God.



Met sim lun Baibel su pangpang Ezra el akkalemye la Chis-lev el sie malem su eteyuk ke pulanpal ou a oasr af upa. To-kin el fwak la oasr sie u lulap lun met su tukeni nu sie in anJerusalem “in malem se ak yu [Chislev] in len se aklongoul inmalem sa,” Ezra el akkalemye la metu elos “rarrar . . . ke af lu-lapu.” Ke oiyen pulanpal ke pal inge lun yea, met su tukeni nusie elos fwak: “Pal se inge pal pukanten af, a kut koflana tu-yuk likinumu.” (Ezra 10:9, 13; Jeremaia 36:22) Tia sie me lutfwin met seperd su muta ke an puspus inge fwin fwalu elosakpayeye la un sip natulos elos wanginla in imae ku likinu-mu ke eku fwin malem lun December tuku!

Tusruktu, Baibel el akkalemye, la met seperd elos muta inimae karungin un sip nutulos ke fong se su Jisus el isusla. Aok,met sim lun Baibel Luk el akkalemye la in pal se inge, met se-perd elos “muta in imae, a liaung un sip natulos ke fong” ap-kuran nu Betleem. (Luk 2:8-12) Loang akmwoye nu ka la metseperd elos muta in imae, tia fwufwasryesr mukena in imaeku likinumu ke len. Un sip natulos elos oasr in imae ke fong.

Ke pal se Jisus el isusla,met liaung sipu a un sip natulos

oasr in imae ke fong

Ya me akuteye ke oiya inge la metu elos muta likinumu ku keimae el fwal in orek ke pal in musrisr ku rarrar a pal in af lu-lap in an Betleem ke malem lun December? Mo, tia ouinge.Ke ma inge luma a ma sikyuk ke pal se Jisus el isusla el akka-lemye la el tia isusla ke malem lun December.�

Kas lun God el akkalemye sumwos nu sesr la ngea Jisusel mise, tusruktu supus ma el akkalemye ke me akuteye lange el isusla. Ma inge me akesmakinye kut nu ke kas lal To-gusra Solomon inge: “Sie e mwo, mwo liki oil saok, a len inmise, mwo liki len in isusla.” (Ekklisiastis 7:1) Ke ma inge, tiasie me lut ke Baibel el akkalemye ma puspus ke orekma inluti a mise lal Jisus tusruktu arlana supus ma el akkalemyeke len in isusla lal.

� Ke kutu pa me akuteye, liye sra 176-9 ke buk se inge OrekmakinyenMe Top Mwomwo su Tuku ke Ma Simusla ke kas English, orekla sin MetLo lun Jeova.


TIA Baibel pa sropon me akfulat puspus lun alu a lun anusu akfulatyeyuk in an puspus fwin fwalu ke pal inge. Ke mainge, mea mutaweyen kain in me akfulat puspus inge? Fwinkom ku in oru lutlut yok ke sie library, kom ku in lut ke mabuk puspus akkalemye ke me akfulat puspus su arlana peng-peng ke an su kom muta we. Lela kut in akuteye kutu sin mepupulyuk nu ke ma inge.

Easter. “Wangin kutena me akkalemye nu ke me akfulatlun Easter in Testament Sasu,” buk se inge The EncyclopædiaBritannica el akkalemye. Na fuka me akfulat ke Easter el mu-tamwauk? El tuku ke alu lun met pegan. Fwinne me akfulatse inge el nunkeyuk mu orek in sang akesmakinye sifwilmoulyuk lun Jisus, tusruktu akwuk su kupasr nu ke pulanpallun Easter el tia ma tuku sin met Kristian. Ke sie me pupul-

Ya Kut Enenu in AkfulatyeMe Akfulat Puspus?

yuk, buk se inge The Catholic Encyclopedia el akkalemye ke“Easter bunny,” su arlana pengpeng: “Rabbit el me akul lunmet pegan a orekmakinyuk in pal meeta nu ke pal inge inoana me akul nu ke orek tulik puspus.”

Me Akfulat lun Yea Sasu. Len a oiya puspus su kupasr nu keme akfulat lun Yea Sasu el tia oana sie ke inkanek su orekke mutanfwal puspus. Ke mutaweyen me akfulat se inge,oasr sie buk su akkalemye ouinge: “Met kol se lun an Romsu pangpang Julius Caesar el oakiye January 1 oana Len lunYea Sasu in yea 46 B.C. Met Rom elos kisekin len se inge nusin Janus, god mutan lun mutanoa, srungul, a lun ma mu-tamwauk. Malen lun January el tuku ke e se lal Janus inge, suoasr muta luo kel, sie muta el ngetla nu meet a siepa el ngetlanu tok.” (The World Book Encyclopedia) Ke ma inge me akfu-lat lun Yea Sasu el oakiyuki fwal nu ke fasin puspus lun metpegan.

Halloween. Buk se inge The Encyclopedia Americana el ak-kalemye: “Oiya puspus su kupasr nu ke Halloween ku inkoneyukyak ke me akfulat lun Druid [akwuk ke met tol lunmet Celtic] meet liki pal lun met Kristian. Met Celtic elos orume akfulat lalos su orek nu sin god pengpeng luo lalos, su siepa god fwat a akluo pa god lun met mise . . . , a me akfulat la-los inge orek ke November 1, su pa inge mutaweyen Yea Sasulun met Celtic. Me akfulat lun met mise el orek kais kutu sri-srik in kupasryang nu ke akwuk lun met Kristian.”

Kutu pa Me Akfulat. Tia ku in akuteyuki me akfulat nuke-wa su orek fwin fwalu nufon. Tusruktu, kutena me akfulat suorek in akfulatye met ku u lun metu el tia me akin-semwomwoye nu sin Jeova. (Jeremaia 17:5-7; Orekma 10:25,26) Esam pa pal nukewa, la mutaweyen me akfulat puspuslun alu enenu in liyeyuk akmwoye fwin ma inge el me akin-semwomwoye nu sin God ku tia. (Isaia 52:11; Fwakyuk 18:4)Akwuk mwomwo puspus lun Baibel su akkalemyeyuk in Sap-ta 16 lun buk se inge fwa kasre kom in etu la mea nunak lunGod fwin sie met el wi ke me akfulat puspus lun anu.


Yac kom luhngse in eis etwack ke kuhtuhpac mwe lutlut?Kom kuh in osun nuh sin Mwet Loh luhn Jeova ke web site se lalos inge www.jw.org.

MEA BAIBEL EL LUTI Na Paye? - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_books/bh_OS.pdf · 2012-11-05 ·...

Documents

Transcript of MEA BAIBEL EL LUTI Na Paye? - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_books/bh_OS.pdf · 2012-11-05 ·...