From East to West: Refugees in Greece

8/16/2019 From East to West: Refugees in Greece

1/7

1

«Από την Ανατολή στη ∆ύση: Πρόσφυγες στην Ελλάδα».

Ένα εκπαιδευτικό λογισµικό για τη διδασκαλία της

ιστορίας στο πρωτοβάθµιο σχολείο

Νάουσα 9, 10, 11 Μαΐου 2008

Γ. Μακαρατζής 1, Α. Φωτιάδου

2

1Μed, ∆άσκαλος, 8ο ∆ηµοτικό Σχολείο Βέροιας

[email protected] 2∆ασκάλα, 8

ο ∆ηµοτικό Σχολείο Βέροιας

[email protected]

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Την τελευταία δεκαετία υποστηρίζεται ότι, οι βάσεις δεδοµένων µπορούν να παράσχουν νέες

δυνατότητες πολλαπλών και διαφορετικών ιστορικών διαδροµών στη διδασκαλία της ιστορίας και να

συµβάλουν στην ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης των µαθητών.

Το λογισµικό «Από την Ανατολή στη ∆ύση: Πρόσφυγες στην Ελλάδα», που δηµιουργήσαµε,

είναι µια βάση δεδοµένων και απευθύνεται σε µαθητές και µαθήτριες της ΣΤ΄ τάξης του δηµοτικού σχολείου. Είναι φιλικό προς τους µ αθητές, λειτουργικό, εύκολο στη χρήση, παρέχει αλληλεπίδραση

και αναβαθµ ίζει το ρόλο του δασκάλου.

Οι µαθητές χρησιµοποιούν τα εργαλεία που διαθέτει το λογισµικό και προσεγγίζουν κριτικά τις

ιστορικές πηγές. Αξιοποιώντας τις πληροφορίες, οδηγούνται σε ιστορικές αφηγήσεις και διατυπώνουν

τις δικές τους απαντήσεις σε ιστορικά ερωτήµατα αναφορικά µε την εγκατάσταση των προσφύγων

στην Ελλάδα, µετά την Μικρασιατική Καταστροφή.

Εκτιµ ούµ ε ότι το λογισµικό αυτό µπορεί να προωθήσει την ενεργητική συµµ ετοχή των µ αθητών

στη διδασκαλία της ιστορίας, να αφυπνίσει το ενδιαφέρον τους και να καλλιεργήσει τη συνεργασία

µ εταξύ τους, δίνοντας στον καθένα την ευκαιρία να δεξιωθεί ικανότητες, οι οποίες δεν αναδεικνύονται

συνήθως µ ε τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ∆ΙΑ: διδασκαλία ιστορίας, βάσεις δεδοµένων, ιστορική σκέψη, διαχείριση ιστορικών πηγών, έξοδος του ελληνισµού από τη Μ. Ασία, εγκατάσταση των Ελλήνων προσφύγων

στην Ελλάδα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η επεξεργασία ιστορικών πηγών στο µάθηµα της ιστορίας συµβάλλει στην ιστορική παιδεία των

µαθητών επειδή τους εισάγει σε διαδικασίες διερεύνησης, ελέγχου και αξιολόγησης της πληροφορίας

πριν µετατραπεί σε ιστορική γνώση. Οι Β∆ διαθέτουν ισχυρά εργαλεία για τη γρήγορη αναζήτηση

ιστορικών πηγών, την αποθήκευση και την οργάνωσή τους στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, την

ανάκλησή τους µε τη χρήση “λέξεων –κλειδιών”, την επεξεργασία τους για την εξαγωγή ιστορικών πληροφοριών και την παρουσίαση ιστορικών συµπερασµάτων µε πολλούς τρόπους. Τα παραπάνω

µπορούν να µεταβάλουν ένα συµβατικό περιβάλλον διδασκαλίας της ιστορίας σε περιβάλλον

µαθητείας στην ιστορία, το οποίο υποστηρίζει πολλαπλές και διαφορετικές ιστορικές αναζητήσεις και

διαφοροποιηµένες απαντήσεις σε ιστορικά ερωτήµατα (Lewis & Lloyd-Jones, 1996; Ρεπούση, 1999;

Ρεπούση, 2000; Γκίκα, 2002). Οι δυνατότητες αυτές των βάσεων δεδοµένων ισχυροποίησαν τη θέση

τους στο σχολικό περιβάλλον, έδωσαν νέες προοπτικές στη διδασκαλία της ιστορίας (Ρεπούση, 1999;Ρεπούση, 2000) και πρόσφεραν νέα περιβάλλοντα ιστορικής διερεύνησης.

Η δηµιουργία ενός ηλεκτρονικού περιβάλλοντος διερεύνησης που µπορεί να διαχειρίζεται

αποτελεσµατικά ένα µεγάλο όγκο γραπτών πηγών είναι το αντικείµενο αυτής της εργασίας.

Η ∆ΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ Το εκπαιδευτικό λογισµικό «Από την Ανατολή στη ∆ύση: Πρόσφυγες στην Ελλάδα» που

δηµιουργήσαµε είναι δοµηµένο σε δυο επίπεδα: α) στο επίπεδο της βάσης δεδοµένων (Β∆) και β) στο

επίπεδο της διεπιφάνειας χρήστη (user interface). Αποτελεί µια εναλλακτική πρόταση για τη

διδασκαλία του ιστορικού γεγονότος της εγκατάστασης των Ελλήνων προσφύγων στην Ελλάδα, µετά

τη Μικρασιατική Καταστροφή. Περιλαµβάνει δραστηριότητες που εµπλέκουν τους µαθητές µε το


2/7

2

περιεχόµενο του γεγονότος, τους παρακινεί να συµµετάσχουν ενεργά, διεγείρει όλες τις αισθήσεις

τους και µεταβιβάζει αποτελεσµατικά τη νέα γνώση.Η Β∆ περιέχει έναν αρκετά µεγάλο αριθµό γραπτών πηγών για το συγκεκριµένο ιστορικό

γεγονός. Παρέχεται η δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να την εµπλουτίσει µε περισσότερες πηγές, να

αντικαταστήσει όλες ή µερικές από αυτές που προτείνουµε λαµβάνοντας υπόψη τα κριτήρια επιλογής

των ιστορικών πηγών (Ρεπούση, Ανδρεάδου, Πουταχίδης, Τσιβάς, 2006β).

Μεθοδολογία σχεδίασης εφαρµογής Η µεθοδολογία που ακολουθήσαµε για τη σχεδίαση της εφαρµογής στηρίζεται στην επιδίωξή µας

να αυξήσουµε την ένταση των ερεθισµάτων που λαµβάνει ο µαθητής, µεταδίδοντάς του ηχητικά και

οπτικά µηνύµατα, φροντίζοντας κάθε φορά να επικεντρώνεται σε ένα και µόνο, για να µη διασπάται η

προσοχή του. Φροντίσαµε τα αντικείµενα που εµφανίζονται να είναι αυτά και µόνο που χρειάζονται

για να εξυπηρετήσουν την εργασία του µαθητή. Έτσι κρατήσαµε τη σύνθεση κάθε οθόνης όσο πιο

απλή µπορούσαµε, µε κατανοητό περιεχόµενο και µε γραφικά που ο ρόλος τους στην ιστορία είναι

καθοριστικός.

Η πλοήγηση του µαθητή στην εφαρµογή σχεδιάστηκε εργονοµικά:

• Φροντίσαµε κάθε πλήκτρο και αντικείµενο που ενεργοποιείται να αλλάζει εµφάνιση για να γίνεται αντιληπτή η αλλαγή της κατάστασής του

• Προεκτείναµε κάθε φορά το βλέµµα του µαθητή και το οδηγήσαµε προς την

κατεύθυνση που θέλουµε να κοιτάξει

• Τοποθετήσαµε στην ίδια θέση τα πλήκτρα πλοήγησης

• Συσχετίσαµε πληροφορίες και διαδικασίες πλοήγησης µε σκοπό να οδηγήσουµε το µαθητή ευκολότερα στη σύνθεση και επεξεργασία τους

• Ερώτηση και απάντηση βρίσκονται στην ίδια οθόνη, ώστε να υπάρξει ανάδραση και

ανατροφοδότηση

• Οι επιµέρους εργασίες των µαθητών καταχωρίζονται στη Β∆ και εµφανίζονται ως

τελικό προϊόν στο τέλος της εργασίας του.

Η ∆οµή του Λογισµικού Η σχεδίαση της δοµής του λογισµικού βασίστηκε στο µοντέλο που είναι προσανατολισµένο στο

χρήστη (User-Directed Branching). Το µοντέλο αυτό διαθέτει αξιόλογα χαρακτηριστικά, όπως: α)

επιλογή της επιθυµητής πλοήγησης ανάλογα µε τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των χρηστών, β)

ενίσχυση της αλληλεπίδρασης των χρηστών µε την εφαρµογή και γ) προοδευτική µεταβίβαση του

ελέγχου του συστήµατος στους χρήστες (Schwier & Misanchuk, 1995).

Η δοµή του σχεδιάστηκε έτσι ώστε: α) να υποστηρίζει την ενεργό συµµετοχή των µαθητών, β) να

προσαρµόζεται εύκολα στις ανάγκες τους, γ) να διευκολύνει τη συνεχή αξιολόγηση (Αβούρης 2000),

δ) να προστατεύει τους µαθητές από µια άσκοπη περιπλάνηση στην εφαρµογή, ε) να επιτρέπει άµεση

πρόσβαση στην αρχική οθόνη από κάθε περιβάλλον µάθησης και το αντίστροφο και ζ) να προσφέρει

δυνατότητα εξόδου από οποιοδήποτε περιβάλλον της εφαρµογής (Γεωργίου, 1999).

Για τη σχεδίαση της γραφικής διεπιφάνειας χρήστη (graphical user interface, gui) βασιστήκαµε στο Ανθρωποκεντρικό Μοντέλο Σχεδίασης ∆ιεπαφών (Α People-Oriented Approach) (Salomon,

1995). Το µοντέλο αυτό παρέχει οδηγίες (guidelines) για την προσαρµογή των λειτουργιών και των

δυνατοτήτων ενός εκπαιδευτικού λογισµικού στις ανάγκες και στις ικανότητες των µαθητών –

χρηστών (Salomon,1995; Αβούρης, 2000; Watzman, 2003).

Έτσι, η γραφική διεπιφάνεια έχει τα παρακάτω παιδαγωγικά χαρακτηριστικά:

• Είναι διαφανής, δηλαδή έχει αναµενόµενη συµπεριφορά και συνέπεια.

• Είναι ευέλικτη, δηλαδή προσαρµόζεται στις εντολές του χρήστη

• ∆ιευκολύνει τον προσανατολισµό του χρήστη, δηλαδή υποστηρίζει την πλοήγηση και

παρέχει ευκαιρίες εξόδου.

• Είναι αποδοτική, δηλαδή το επιδιωκόµενο αποτέλεσµα επιτυγχάνεται µε λιγότερη

προσπάθεια από το χρήστη.

• Προστατεύει την ακεραιότητα του συστήµατος από ανεπιθύµητες ενέργειες του χρήστη µε

την εµφάνιση µηνυµάτων προειδοποίησης και επικύρωσης ενεργειών.

• Παρέχει µηχανισµούς θετικής ενίσχυσης στην εργασία των µαθητών. Αυτή εκφράζεται µε

την παροχή κινήτρων, όπως η δηµοσίευση των εργασιών στη σχολική εφηµερίδα ή στον ιστοχώρο

του σχολείου.


3/7

3

Οι οθόνες Κάθε οθόνη αποτελείται από τέσσερις ευδιάκριτες περιοχές, εύκολα αντιληπτές από τους

µαθητές, οι οποίες είναι: α) Η περιοχή του τίτλου εµφανίζει τον τίτλο της εκάστοτε εργασίας, β) η

περιοχή µετάδοσης του µηνύµατος εµφανίζει τις απαραίτητες πληροφορίες, γ) Η περιοχή των

εργαλείων περιλαµβάνει πλήκτρα εντολών και ενεργοποίησης διαδικασιών και δ) Η περιοχή

περιεχοµένου της εργασίας, όπου εµφανίζεται η εκάστοτε εργασία των µαθητών.

Το λογισµικό διαθέτει τρία περιβάλλοντα: α) Εισαγωγή των µαθητών στο ιστορικό πλαίσιο,

β) Μαθητεία στην ιστορία, γ) Σύνθεση των πληροφοριών - Απάντηση στο ιστορικό ερώτηµα Κάθε περιβάλλον µάθησης έχει το δικό του διδακτικό στόχο, αξιοποιεί συγκεκριµένο εκπαιδευτικό

υλικό και παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων.Η σχεδίαση των περιβαλλόντων έγινε µε τέτοιον τρόπο, ώστε αυτά: α) να ανταποκρίνονται στις

ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των µαθητών, β) να βασίζονται στις γνώσεις και τις ικανότητές τους, γ)

να αξιοποιούν τις εµπειρίες και τα βιώµατά τους στην οικοδόµηση της γνώσης και δ) να

περιλαµβάνουν δραστηριότητες που προάγουν την καλλιέργεια γνωστικών, ψυχοκινητικών και

επικοινωνιακών δεξιοτήτων (Μακράκης, 2000). Η σχεδίασή τους βασίστηκε και στις απόψεις της

κοινωνικο-εποικοδοµητικής θεωρίας µάθησης (social constructivism theory learning, Vygotsky).

Σύµφωνα µε την παραπάνω θεωρία, η οικοδόµηση της γνώσης είναι µια κοινωνική πράξη, στην οποία

οι µαθητές α) συµµετέχουν σε πραγµατικές καταστάσεις επικοινωνίας, β) αναπτύσσουν

διαπροσωπικές σχέσεις τόσο µεταξύ τους όσο και µε το δάσκαλο, γ) αξιοποιούν τις δικές τους

εµπειρίες, και δ) συµµετέχουν ενεργά στη διαδικασία της µάθησης (Μακράκης, 2000).

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Το λογισµικό προτείνεται να χρησιµοποιηθεί στην Στ΄ τάξη πρωτοβάθµιου σχολείου, στις ώρες που διατίθενται για την Ευέλικτη Ζώνη

Γενικός στόχος του λογισµικού είναι οι µαθητές να διερευνήσουν τις συνθήκες εγκατάστασης

των Ελλήνων προσφύγων στην Ελλάδα, µετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

∆ιδακτικοί στόχοι Α. Στόχοι αναφερόµενοι στη γνώση του περιεχοµένου (δηλωτικοί)

• Μαθαίνω συγκεκριµένα ιστορικά φαινόµενα του ελληνικού 20ου

αιώνα

• Μαθαίνω για την εγκατάσταση των Ελλήνων προσφύγων στην Ελλάδα

Β. Στόχοι αναφερόµενοι στη γνώση της ιστορικής µεθόδου (µεθοδολογικοί)

• Μαθαίνω να διακρίνω τις πηγές σε πρωτογενείς και δευτερογενείς

• Μαθαίνω να διαβάζω τις ιστορικές πηγές, να συγκεντρώνω δεδοµένα και να συνθέτω

• Μαθαίνω να ανασυνθέτω τα δεδοµένα και να διατυπώνω συµπεράσµατα.

Γ. Στόχοι αναφερόµενοι στην κατανόηση ιστορικών εννοιών (εννοιολογικοί) Χρόνος – χώρος, αιτιότητα, συνέχεια, αλλαγή, προσφυγιά.

Αναµενόµενα οφέλη 1. Η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης: Οι µαθητές αναµένεται να γίνουν ικανοί να αξιολογούν

και να ερµηνεύουν τα ιστορικά τεκµήρια, να αποτιµούν την εγκυρότητα των ιστορικών εκτιµήσεων

και να κατανοούν τις απαραίτητες ιστορικές έννοιες (Ρεπούση, Τσιβάς, 1999).

2. Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης: Οι µαθητές αναµένεται να αναπτύξουν κριτική σκέψη,

δηλαδή να είναι ικανοί να διαβάζουν κριτικά έναν όγκο πληροφοριών και να αξιοποιούν αυτά που

τους χρειάζονται για να απαντήσουν σε ένα ιστορικό ερώτηµα.

3. Η καλλιέργεια συνεργατικής µάθησης: Οι µαθητές ενθαρρύνονται να αναπτύσσουν

οργανωµένες συνεργατικές πρωτοβουλίες εποικοδοµητικής µάθησης (Ράπτης & Ράπτη, 2003)

4. Η ανάπτυξη τεχνολογικού γραµµατισµού: Οι µαθητές αναµένεται να αποκτήσουν την

ικανότητα να χρησιµοποιούν τις νέες τεχνολογίες κάτω από κατάλληλες προϋποθέσεις, έτσι ώστε ο

υπολογιστής στα χέρια τους να είναι εργαλείο πειραµατισµού.

Ο ρόλος του δασκάλου Ο δάσκαλος ενεργεί ως συντονιστής της διδακτικής διαδικασίας. Με την έννοια αυτή:

• Παροτρύνει τα παιδιά να σκεφθούν, να εκφράσουν ελεύθερα τις απόψεις τους και να

συζητήσουν ανταλλάσσοντας ιδέες µεταξύ τους επεµβαίνοντας όταν χρειάζεται.

• Ενθαρρύνει τη διατύπωση πολλών και διαφορετικών µεταξύ τους απαντήσεων των παιδιών

σε ένα ιστορικό ερώτηµα.

• Επιδιώκει τη συµµετοχή όλων των παιδιών.

• Αξιολογεί την εργασία των παιδιών και αξιοποιεί τα δεδοµένα της αξιολόγησης τόσο για τη


4/7

4

βελτίωση της δικής τους µαθησιακής επίδοσης όσο και για τη βελτίωση της διδασκαλίας.

Απαραίτητες Προϋποθέσεις Α) Για τη διδασκαλία της ιστορίας Οι µαθητές γνωρίζουν:

• να διακρίνουν τα είδη των ιστορικών πηγών,

• να εντοπίζουν τις πληροφορίες που αυτές περιέχουν,

• να τις οµαδοποιούν,• να τις ανάγουν στην εποχή τους και

• να αξιοποιούν τις πληροφορίες για την απάντηση ιστορικών ερωτηµάτων.

Β) Για τη χρήση του εκπαιδευτικού λογισµικού που προτείνουµε Οι µαθητές γνωρίζουν να χειρίζονται µε άνεση το πληκτρολόγιο και το ποντίκι.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Περιβάλλον: Εισαγωγή των µαθητών στο ιστορικό πλαίσιο Στόχος: Οι µαθητές εξοικειώνονται µε το ιστορικό πλαίσιο της εγκατάστασης των Ελλήνων

προσφύγων στην Ελλάδα.

Περιγραφή Το περιβάλλον αυτό προσφέρει πολλαπλά ερεθίσµατα, τα οποία γίνονται άµεσα αντιληπτά από τα

παιδιά επειδή εµφανίζονται το ένα κοντά στο άλλο (αρχή της εγγύτητας), αποτελούν µέρη της ίδιας ενότητας (αρχή της οµοιότητας) και παρουσιάζονται µε τον απλούστερο δυνατό τρόπο (αρχή της

απλότητας). Για παράδειγµα, το εισαγωγικό κείµενο εισάγει τους µαθητές στο ιστορικό πλαίσιο, το

οπτικό ντοκουµέντο το αισθητοποιεί, το γλωσσάριο βοηθά στην κατανόηση του κειµένου και η

ιστοριογραµµή – χρονολόγιο αναπαριστά τον ιστορικό χρόνο στον οποίο συµβαίνουν τα γεγονότα.

Όλα αυτά οργανώνονται και αποκτούν νόηµα µε το ιστορικό ερώτηµα, η απάντηση του οποίου

αποτελεί τον εκάστοτε διδακτικό στόχο. Η καλή οργάνωση των ερεθισµάτων είναι δυνατόν να

συµβάλει στη συγκέντρωση και τη διατήρηση της προσοχής των µαθητών στο αντικείµενο της

µάθησης. Οι δραστηριότητες που περιλαµβάνονται στο λογισµικό λειτουργούν ως κίνητρα µάθησης

και ενεργοποίησης του ενδιαφέροντος των παιδιών. Έτσι, αναµένεται, οι µαθητές να κατανοήσουν

γρήγορα το ιστορικό πλαίσιο της περιόδου που εξετάζουν και να προχωρήσουν στη µελέτη της µέσα

από την ενασχόλησή τους µε τις ιστορικές πηγές (βλ . Ρεπούση, Ανδρεάδου, Πουταχίδης, Τσιβάς,

2006α:103).

∆ραστηριότητα Το περιβάλλον υποστηρίζει τρεις δραστηριότητες. Σε κάθε δραστηριότητα οι µαθητές µελετούν ιστορικές πηγές και προσπαθούν να απαντήσουν στα επιµέρους ιστορικά ερωτήµατα: α) Ποιοι ήταν οι

τόποι διαµονής των Ελλήνων προσφύγων πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή; β) για ποιους λόγους

αναγκάστηκαν να τους εγκαταλείψουν; και γ) κάτω από ποιες συνθήκες τους εγκατέλειψαν; Οι

πληροφορίες που συγκεντρώνουν από όλες τις δραστηριότητες αξιοποιούνται από αυτούς για να

απαντήσουν στο κεντρικό ιστορικό ερώτηµα: Ποιες ήταν οι συνέπειες της Μικρασιατικής

Καταστροφής για τους Έλληνες που ζούσαν στη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη;


5/7

5

Περιβάλλον: Μαθητεία στην ιστορία Στόχος: Οι µαθητές να επιλέξουν τις κατάλληλες ιστορικές πηγές από τη βάση δεδοµένων, να τις

µελετήσουν και να αντλήσουν τις απαραίτητες πληροφορίες µε βάση ένα ιστορικό ερώτηµα.

Περιγραφή Το περιβάλλον αυτό αποτελείται από δυο διακριτές µεταξύ τους περιοχές: α) της

προεπισκόπησης των πηγών και β) της επεξεργασίας των πηγών. Η πρώτη παρέχει εργαλεία για

την αναζήτηση και την προβολή των ιστορικών πηγών. Κάθε ιστορική πηγή όταν επιλεγεί από τους

µαθητές εµφανίζεται σε ειδικό πλαίσιο. Οι µαθητές πλοηγούνται στις πηγές και επιλέγουν όσες θεωρούν πως περιέχουν σηµαντικές πληροφορίες για την απάντηση του ιστορικού ερωτήµατος. Η

δεύτερη υποστηρίζει την τριπλή ανάγνωση των ιστορικών πηγών. Κάθε ανάγνωση έχει το δικό της στόχο, ο οποίος πραγµατώνεται µε την εισαγωγή των πληροφοριών που περιέχονται στις πηγές σε

ειδικά πεδία της βάσης δεδοµένων. Συγκεκριµένα, µε την πρώτη ανάγνωση οι µαθητές προσπαθούν να

εντοπίσουν στοιχεία για το δηµιουργό της πηγής και να προσδιορίσουν τη σχέση ανάµεσα σε αυτόν

και στην πηγή. Με τη δεύτερη ανάγνωση, οι µαθητές προσπαθούν να κατατάξουν την πηγή, να την

κατανοήσουν και να την αξιολογήσουν. Τέλος, µε την τρίτη ανάγνωση, οι µαθητές επιχειρούν να

αποµονώσουν τις ιστορικές πληροφορίες που χρειάζονται για να απαντήσουν στο ιστορικό ερώτηµα

(Ρεπούση, 2004).

Θα περιγράψουµε τη δραστηριότητα που προτείνουµε για την τριπλή ανάγνωση µιας γραπτής

πηγής. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται και για τις υπόλοιπες.

∆ραστηριότητα Οι µαθητές εµφανίζουν το περιεχόµενο της λίστας των γραπτών πηγών. Κάθε φορά που

καταδεικνύουν µε το δείκτη του ποντικιού µια πηγή, εµφανίζεται το περιεχόµενό της σε ειδικό πλαίσιο. Οι µαθητές παρατηρούν το περιεχόµενο κάθε πηγής, συζητούν µεταξύ τους και επιλέγουν

αυτήν που θεωρούν ότι περιέχει σηµαντικές πληροφορίες για την απάντηση του ιστορικού

ερωτήµατος «Ποιες ήταν οι συνθήκες εγκατάστασης των Ελλήνων προσφύγων στην Ελλάδα,

µετά τη Μικρασιατική Καταστροφή;»

Στη συνέχεια προχωρούν στην τριπλή ανάγνωση της πηγής. Οι µαθητές καταχωρίζουν πληροφορίες που περιέχει η πηγή απαντώντας σε ερωτήµατα διαφορετικά για κάθε ανάγνωση.

Έτσι, στην πρώτη ανάγνωση απαντούν στα ερωτήµατα:

Ποιος είναι ο δηµιουργός της πηγής; Τι γνωρίζεις για αυτόν;

Πότε δηµιουργήθηκε;

Που δηµιουργήθηκε;

Σε ποιους απευθύνεται;

Για ποιο σκοπό δηµιουργήθηκε η πηγή;

Πώς συνδέεται ο σκοπός της δηµιουργίας της πηγής µε το δηµιουργό της;

Σε ποια πληθυσµιακή οµάδα απευθύνεται; Είναι σύγχρονη µε την εποχή που εξετάζουµε;

Στη δεύτερη ανάγνωση απαντούν στα παρακάτω ερωτήµατα:

Ποιο είναι το είδος της µαρτυρίας;

Ποιο είναι το θέµα της µαρτυρίας;

Η πηγή είναι απόσπασµα ή πλήρες σώµα;

Ποια άποψη προβάλλει η πηγή;

Είναι µεροληπτική η άποψη κατά τη γνώµη σου; Αν ναι υπέρ ποιου / ών;

Αφού µελετήσετε τη µαρτυρία αυτή να τη συγκρίνετε µε άλλες που αναφέρονται στο ίδιο γεγονός. Συγκλίνουν οι απόψεις τους; Υπάρχει κάποια διάσταση απόψεων µεταξύ τους;

Για να επαληθεύσετε την εγκυρότητα της πηγής ανατρέξτε σε άλλες πηγές στις οποίες

παραπέµπει και σηµειώστε τυχόν ανακρίβειες, διαστρεβλώσεις και παραλείψεις της

µαρτυρίας.

Στην τρίτη ανάγνωση οι µαθητές στηριζόµενοι στις πληροφορίες που συγκέντρωσαν από τις πηγές,

καλούνται να γράψουν ένα κείµενο, όπου θα εκφράζουν τη γνώµη τους σχετικά µε τη µαρτυρία (αν συµφωνούν ή όχι µε την άποψη που εκφράζει).

Η συνολική εργασία των µαθητών αποθηκεύεται αυτόµατα στη βάση δεδοµένων και µπορεί να

αξιοποιηθεί για την απάντηση του κεντρικού ιστορικού ερωτήµατος, όπως περιγράφεται παρακάτω.


6/7

6

Περιβάλλον: Σύνθεση των πληροφοριών - Απάντηση στο ιστορικό ερώτηµα Στο περιβάλλον αυτό, οι µαθητές χρησιµοποιούν τις πληροφορίες που συγκέντρωσαν από την

προηγούµενη εργασία τους για να διαµορφώσουν τη δική τους άποψη και να απαντήσουν στο ιστορικό ερώτηµα «Ποιες ήταν οι συνθήκες εγκατάστασης των Ελλήνων προσφύγων στην

Ελλάδα, µετά τη Μικρασιατική Καταστροφή;» Η άποψη αυτή µπορεί να αποτελέσει αξιολογικό

κριτήριο για το δάσκαλο και τους µαθητές για τον έλεγχο της κατανόησης του συγκεκριµένου

ιστορικού γεγονότος.

Το περιβάλλον αυτό παρέχει τη δυνατότητα στους µαθητές να επισκεφθούν τον ιστοχώρο της Πύλης

για την Ελληνική Γλώσσα (http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html) για να

χρησιµοποιήσουν τα ηλεκτρονικά λεξικά ή και τα σώµατα κειµένων που διατίθενται για την

ορθογραφία ή τη νοηµατική απόδοση λέξεων και φράσεων.

Σε περίπτωση που οι µαθητές διαπιστώσουν πως οι πληροφορίες που συγκέντρωσαν δεν είναι αρκετές

για την απάντηση του ιστορικού ερωτήµατος, µπορούν να επιστρέψουν στο προηγούµενο περιβάλλον.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ∆ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑ∆ΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι οµάδες παρουσιάζουν την εργασία τους στους άλλους. Ανακοινώνουν την απάντηση που

έδωσαν για τις συνθήκες εγκατάστασης των Ελλήνων προσφύγων στην Ελλάδα, και απαντούν σε

ερωτήσεις του δασκάλου και των συµµαθητών τους.

Οι εργασίες µπορούν να αξιοποιηθούν µε τους παρακάτω τρόπους: α) να δηµοσιευθούν στη

σχολική εφηµερίδα ή στο σχολικό ιστοχώρο (web site), β) να αποτελέσουν εκπαιδευτικό υλικό σε

ηλεκτρονική µορφή για την υποστήριξη της διδασκαλίας του ιστορικού γεγονότος «Οι συνθήκες


7/7

7

εγκατάστασης των Ελλήνων προσφύγων στην Ελλάδα, µετά τη Μικρασιατική Καταστροφή» και γ) να

αποσταλούν ηλεκτρονικά (e-mail) σε µαθητές άλλων σχολείων µε σκοπό την ανταλλαγή απόψεων, ή

και την περαιτέρω βελτίωσή τους.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ Σκοπός της εργασίας µ ας είναι να παρουσιάσει ένα εκπαιδευτικό λογισµικό για τη διδασκαλία

της ιστορίας στο πρωτοβάθµιο σχολείο.

Το λογισµικό που σχεδιάσαµε είναι φιλικό προς τους µ αθητές, λειτουργικό, εύκολο στη χρήση,παρέχει αλληλεπίδραση και αναβαθµ ίζει το ρόλο του δασκάλου. Εκτιµ ούµ ε ακόµη ότι προωθεί την

ενεργητική συµµ ετοχή των µ αθητών, αφυπνίζει το ενδιαφέρον τους και καλλιεργεί τη συνεργασία

µ εταξύ τους, δίνοντας στον καθένα την ευκαιρία να δεξιωθεί ικανότητες, οι οποίες δεν αναδεικνύονται

µ ε τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας.

Το λογισµικό βρίσκεται σε εξέλιξη. Τα αποτελέσµ ατα της αξιολόγησής του από εκπαιδευτικούς

και µ αθητές θα αποτελέσουν τη βάση για περαιτέρω βελτίωση ή / και διαφοροποίησή του.

Η παραγωγή λογισµικού για τη διδασκαλία τόσο της ιστορίας όσο και των άλλων γνωστικών

αντικειµένων θα πρέπει να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί και µε τη συµµετοχή εκπαιδευτικών που

διαθέτουν κατάλληλη εµπειρία και γνώση σε συνεργασία µε ιστορικούς, ψυχολόγους και ειδικούς

ερευνητές. Η αξιολόγηση των παραγόµενων λογισµικών ωστόσο πρέπει να είναι διαρκής και

δυναµική, τόσο εσωτερική (από τα ίδια τα µέλη της οµάδας ανάπτυξης της εφαρµογής) όσο και

εξωτερική (από τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι θα εφαρµόσουν το λογισµικό πειραµατικά στην

πράξη), ώστε να επισηµαίνονται οι αδυναµίες, τα λάθη και οι δυσλειτουργίες.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την παιδαγωγική αξιοποίηση των λογισµικών στη διδασκαλία γνωστικών αντικειµένων είναι η επιµόρφωση των εκπαιδευτικών, επειδή πιστεύουµε ότι χωρίς την

ενεργό συµµετοχή τους, κάθε προσπάθεια αλλαγής δε θα έχει τα αναµενόµενα αποτελέσµατα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Αβούρης Ν., (2000), « Εισαγωγή στην επικοινωνία ανθρώπου – µηχανή», Αθήνα : ∆ίαυλος

2. Γεωργίου Θ. κ .ά. (1999), « Πολυµέσα – ∆ίκτυα», Αθήνα:ΥΠ.Ε.Π.Θ.

3. Γκίκα Ε., (2002), Σχεδιασµός εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων (σεναρίων) για το µάθηµα της

ιστορίας µε τη χρήση των νέων τεχνολογιών: µεθοδολογικές προσεγγίσεις. Στο Κυνηγός, Χ.,

∆ηµαράκη Ε. (επιµ.), « Νοητικά εργαλεία και πληροφοριακά µέσα: Παιδαγωγική αξιοποίηση

της σύγχρονης τεχνολογίας για τη µετεξέλιξη της εκπαιδευτικής πρακτικής ». Αθήνα:

Καστανιώτης

4. Lewis Μ.J., Lloyd-Jones R.(1996), «Using computers in History. A practical guide»,

Routledge: London and New York:

5. Μακράκης, Β. (2000), «Υπερµέσα στην εκπαίδευση. Μια κοινωνικο-εποικοδοµητική προσέγγιση», Μεταίχµιο: Αθήνα.

6. Ράπτης, Α., Ράπτη Α. (2003), « Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας . Ολική

προσέγγιση», Τόµος Α΄. Αθήνα

7. Ρεπούση Μ. (1999), « Νέες προσεγγίσεις στη διδασκαλία της ιστορίας: η περίπτωση της

εκπαιδευτικής τεχνολογίας», Π.Ε.Φ. Σεµινάριο 21: Θεωρητικά προβλήµατα και διδακτική της ιστορίας, Αθήνα, σ.244-267

8. Ρεπούση Μ. (2000), Ένας ηλεκτρονικός τόπος ιστορίας στο Παιδαγωγικό Τµήµα ∆ηµοτικής

Εκπαίδευσης του ΑΠΘ, Σύγχρονη Εκπαίδευση, 115, 67-80

9. Ρεπούση Μ. (2004), « Μαθήµατα ιστορίας », Καστανιώτης: Αθήνα

10. Ρεπούση, Μ., Τσιβάς, Α. (1999), Το µάθηµα της ιστορίας στο περιβάλλον του υπολογιστή.

Η διαχείριση µιας Βάσης ∆εδοµένων. Στο Τζιµογιάννης Α. (επιµ.). Πανελλήνιο Συνέδριο.

Πληροφορική & Εκπαίδευση, Ιωάννινα

11. Ρεπούση M., Ανδρεάδου X., Πουταχίδης A., Τσιβάς A. (2006α), «Ιστορία ΣΤ΄∆ηµοτικού.

Στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια. Βιβλίο Μαθητή», Υπ.Π.Θ-Π.Ι.Ο.Ε.∆.Β: Αθήνα 12. Ρεπούση M., Ανδρεάδου X., Πουταχίδης A., Τσιβάς A. (2006β), «Ιστορία ΣΤ΄∆ηµοτικού.

Στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια. Βιβλίο ∆ασκάλου», Υπ.Π.Θ-Π.Ι.Ο.Ε.∆.Β: Αθήνα

13. Salomon C. (1995), « Developing Applications with Office. Strategies for Designing,

Developing and Delivering Custom Business Solutions Using Microsoft Office», Redmond,

Washington: Microsoft press. 14. Schwier R. A., Misanchuk E. R. (1993), « Interactive Multimedia Instruction», New Jersey:

Educational Technology Publications Englewood Cliffs

15. Watzman, S. (2003). Visual Design Principles for Usable Interface. Στο Jacko J., Sears A.,

(eds.). The Human-Computer Interaction Handbook . London: LEA Publishers, 263-285.

From East to West: Refugees in Greece

Documents

Transcript of From East to West: Refugees in Greece