Farma Kimya

7/31/2019 Farma Kimya

1/334

A n k a r a n iv e r s ite s iE c z a c lk F a k l te s iF a r m a s t i k T e k n o l o j i A n a b il im D a l


2/334


3/334

A nkara niversitesiE c z a c l k F a k l t e s iF a r m a s t ik T e k n o l o ji A n a b i li m D a l

A n k a r a n iv e r s i te s i E c z a c l k F a k lte s i Y a y n la r Y a y n N o : 9 5


4/334

Bu kitabn hazrlanmasnda son aamada, yazm hatalarnn bir

btn dorultusunda dzeltilmesi, sayfa dzeninin yeniden olutu

ve bilgisayarla baz formatlama almalar srasnda gstermi

titizlik ve zveri iin Anabilim Dalmz Aratrma grevlisi Uzm.Ecz

Mehmet SAKA' ya, kitap yazarlar adna sonsuz teekkrlerimizi sun

Farmastik Teknoloji Deneysel Uygulamalar kitabnn, fakltemizde

fakltemiz dndan olan tm rencilere, Farmastik Teknolojinin

konularnda bilgi edinmek veya bilgilerini yenilemek isteyen herke

yararl olacana inanyoruz.


5/334

iindekiler

nszindekiler

Blm 11. GR ve ALIMA ESASLARI

1.1. Pratik almalarda Uyulmas Gereken KurallarBlm 22.T ARTIM ve LM

2.1. Genel Kurallar2.2. Reete Terazisi2.3. Svlarn llmesi2.4. Alkol Hesaplamalar

Blm 3

iiiv-


6/334

5.3.3. nsan kan ve kan bileenleri iin plastiklenmi poli(vinilklorr) bo steril kaplar5.3.4. Antikuaglan zeltisi ieren insan kan iin

plastiklenmi poli(vinil klorr) steril kaplar5.3.5. Kan ve kan bileenlerinin transfizyonu iin setler

Blm 66. PANSUMAN MALZEMES VE CERRAH MALZEME

6.1. Hidrofil Pamuk6.1.1. Fiziksel kontroller6.1.2. Kimyasal kontroller6.1.3. Batma sresi tayini (Hidrofllik)6.1.4. Su tutma yetenei

6.1.5. Nem miktar tayini6.1.6. Topak tayini6.2. Flasterler


7/334

8.2.3. Viskozluun rotasyonel viskozimetre ile tayini

Blm 99. KOLLODAL DSPERSYONLAR Blm 1010. SSPANSYONLAR

10.1. Sedimentasyon Hacminin Hesaplanmas 10.2. Floklasyon Derecesinin Saptanmas

10.3. Geometrik Seyreltme Yntemi Blm 1111. EMLSYONLAR

11.1. Emlsiyonlarn Hazrlanmas 11.2. HLB Deeri ve Hesaplanmas 11.3. Emlsiyonlarda Yaplan Kontroller

11.4. Emlsiyonlarda Yaplan Stabilite almalar Blm 1212 A A A A A


8/334

16.2. Antiperspiran ve Deodoranlar

16.3. Dudak Boyalar 16.4. Gne Preparatlan 16.5. Tra Preparatlan 16.6. Depilatuvarlar 16.7. ampuanlar 16.8. Trnak Bakm Preparatlan

16.9. Az Bakm Preparatlan 16.10. Bebek Preparatlan

Blm 1717. TOZLAR, TOZ TEKNOLOJS VE MKROMERTK

17.1. Toz ve Granllerde Partikl Bykl ve Byklk Dalmnn ncelenmesi

17.2. Toz ve Granllerde Ak zelliklerinin ncelenmesi 17.3. Toz ve Granllerde Baslabilme zelliklerinin ncelenmesi

Bl 18


9/334

23.2. Tablet Basm

23.3. Tabletler zerinde Yaplan Kontroller Blm 2424. KATI LA EKLLERNDEN ETKN MADDE ZNME

HIZI DENEY24.1. Sfr Derece Kinetik 24.2. Birinci Derece Kinetik

24.3. Hixson-Crowell Kpkk Kanunu 24.4. Weibull Dalm 24.5. Higuchi Eitlii 24.6. ki znme Profilinin Karlatrlmas in fi - Fark

Faktr ve f2 - Benzerlik Faktr24.7. Deneysel Blm

24.7.1. Deneyin yapl 24.7.2. Etkin madde miktar tayini


10/334


11/334

1. GR ve ALIMA ESASLARI

1.1. Pratik almalarda Uyulmas Gereken Kurallar

1. Laboratuvara zamannda gelmeyenler laboratuvara alnmazlar.2. renciler alma srasnda laboratuvardan izinsiz kamazlar.3. Laboratuvara temiz, beyaz nlkle girilir.4. renciler, blm ilan dolabna aslan tm duyurular izlemek zorundYapacaklar almalar ile ilgili olarak yapmalar gereken hazrlklar bubildirilecektir.5. Her renci almaya balamadan nce, alma srasnda ve sonraskullanlacak malzemelerin ve alma yerinin (banko, lavabo ve dier yetemizliine titizlikle dikkat etmelidir. almasn bitiren renci, kullanmalzemeleri temiz ve eksiksiz olarak teslim etmeli, alma yerini te


12/334

2. Her iki koldaki ayar vidalan yardm ile terazi aldnda gstergennoktasnda durmas salanr.3. Sa kefeye 10 mg konulur, kol yavaa evrilerek terazi algetirilir. Sahnmlarn sonunda, gstergenin kendi kendine durduu izgisi belirlenip yazlr.4. Terazi kapatlr, sonra her iki kefenin merkezine 20'er g konulur vealr. Gstergenin kendi kendine durduu blme izgisi belirlenip yaz5. Her iki kefeye 20'er g konulur, gsterge sfrda durmuyoarlklarla dengeye getirilir. Sa kefeye 10 mg ilave edilip teraziGstergenin durduu blme izgisi saptanr, 4. maddedeki deerdkadar sapt yazlr. Sapma belirgin olarak izlenemiyorsa 10 mg 20 mg konularak tekrarlanr.6. Son iki ktaki ilemler bir kez de 100'er g ile tekrarlanr ve her

bir tablo halinde gsterilir. 3. maddede bulunmu olan duyarllk, bbyle terazinin duyarll olarak deerlendirilir.


13/334

3. Her iki kefede 100'er g varken kefelerden birisine 10 mg konulduun

gsterge ka blme izgisi sapyor? Sonucu 1 ve 2 nolu sorularn cevapile karlatrnz, fark varsa nedenini aklaynz.

4. Kollarn eit ve arlklarn gvenilir olaca varsaymndan hareketleterazinizde 20 mg'lk bir madde tarttnz zaman ka mg hatayapabilirsiniz ve bu yzde ka hataya karlk gelir?

5. Ayn koullarda terazinizde 1 g maddeyi yzde ka hata ile tartabilirsin

6. Reetelerde tartm hatas % 5'i gemeyeceine gre, terazinizle hatolarak en az ka mg madde tartabilirsiniz?

7. Aada verilen deerlere sahip terazilerden hangisinin duyarll dahafazladr?a- 6 mg/blme

b- 4 mg/blme


14/334

2.Pipetin eik (20 derece civarnda) ve dik tutarken suyun 1 ml'sinin

damla geldiini bulun.3.Elinizdeki damlalk ile 1 gram suyun ka damla geldiini, damlalve dik tutarak bulun.

4.a) Su ve yzey etken madde ieren sulu zeltiden birer damla temicam zerine damlatarak damlalarn durumlarn karlatrn,

b) Suyun ve yzey etken madde ieren sulu zeltinin 1 mi ve 1 gradamla saysn pipet ve terazi kullanarak bulun. Yzey etken madieren sulu zeltinin yzey gerilimini hesaplayn.

Sorular:1. Farmastik svlarn lmnde kullanacanz lm kaplarn

seersiniz, aklaynz?2. Standart damlalk nedir? Tarif ediniz. Damlatma zelliine g

damlalnzn bu standartlara uymas ile ilgili grnz aklayn


15/334

rnek 2.3: 96 alkolden hareketle 50 g 60 alkol hazrlaynz.

1000 g 60 lik alkol iin 555 g 96 alkol gereklidir.

1000g 555g

50 g x

x.27.5 g

27.5 g 96 alkolden alnr, 50 g' a artlm su ile tamamlanr.

rnek 2.4: 96 alkolden hareketle 100 mi 70 alkol hazrlaynz.

V , x d , = V2 x d 2


16/334

3. FARMASTK ZELTLER

Uygun bir zcde ya da zc karm iinde bir veya dahmaddenin znd ya da molekler dzeyde disperse olduu (homojen) sv preparatlara "zelti" denir. znen maddenin mo

birbirleriyle tam karm veya tektr bir faz oluturmu ise meydan

sisteme gerek zelti veya tek fazl sistemler de denir. zeltilerde molekllerin tektr bir ekilde dalmas zeltilerin konsantrasydozaj gvenilirlii asndan son derece nemlidir. zeltilerde enznen madde (solute) ve bir zc (solvent) madde vardr. znen maddeler deiik ekillerde bir araya gelerek zelti eolutururlar.

Farmastik teknolojide nem tayan zelti eitleri; znenin gaz - zcnn sv olduu (oksij


17/334

zcs su olan zeltilerde nemli formlasyon parametreleri olarak;

Sudaki znrlk pH kontrol Kompleksleme Partikl bykl Yardmc zc (co-solvent)

znrletirme Kimyasal modifikasyonsaylabilir.

zcs su olmayan zeltilerde, su yerine uygun alternatif zclerkullanlr.

Su yerine kullanlabilen zcler unlardr: Bitkisel kaynakl sabit yalar


18/334

Nazal zeltiler

Kulak damlalar Enemalar Haricen kullanlan preparatlar

olarak snflandrlr.

Farmastik zeltiler hazrlanma yntemlerine gre; Basit zeltiler (rn: Rivanol zeltisi, Lugol zeltisi vs Kimyasal reaksiyon ile hazrlanan zeltiler (rn: Alm

subasetat zeltisi) Ekstraksiyon yntemi ile hazrlanan zeltiler (rn: en

dekoksiyon vs.) olarak snflandrlabilir.

Farmastik zeltilerin Dayankll


19/334

alma 3.2.

Alminyum Subasetat zeltisi (USP 27)Aluminium Subacetate Topical Solution

Alminyum slfat 145 g

Asetik asit 160 miKalsiyum karbonat 70 gArtlm su y.m. 1000 mi

Hazrlama:Alminyum slfat 600 mi souk suda zlr. zelti szlr ve zkalsiyum karbonat (birka ksm halinde ve kartrarak) ilave edilir. Sasetik asit azar azar ilave edilir, kartlr ve bu karm 24 saat bekle


20/334


21/334

iyice kartrlr ve gerekli hacme artlm su ile tamamlanarak uy

ekilde ambalajlanr.

Sorular:1. Sodyum hipoklorr zeltisini nasl hazrladnz? Hesaplamalar

gsteriniz.2. Bu ila eklinin zel ismi nedir? Ne amala kullanlr ve nasl saklanr?

3. Ayrdnz 1 mi zeltiye 1 damla fenolftalein zeltisi ilave ediniz, rdeiimi oldu mu? Bu zeltinin pH's hangi aralkta olmaldr?

4. Hazrlam olduunuz zeltiye potasyum permanganat ilavesnedenini aklaynz.

5. Pratikte kullanlan ka tr sodyum hipoklorr zeltisi vardr? simnelerdir? Aralarndaki fark nedir?

alma 3.6.


22/334

alma 3.7.

Seyreltik Hidrojen Peroksit zeltisiSolutio Hydrogenii PeroxidiHydrogen Peroxide Solution, Diluted

nceden konsantrasyonu saptanm olan konsantre hidrojen pzeltisinden % 3 a/h'lik seyreltik hidrojen peroksit zeltisi hazrlay

Hazrlama:Hazrlamanz istenen zelti iin gerekli hidrojen peroksit hesaplanr. Elinizdeki konsantre hidrojen peroksit zeltisi hidrojen p

miktarna gre orant kurarak hazrlamanz istenen miktardaki zeperhidrolden alacanz miktar bulunur. Gerekli seyreltme su ile ya


23/334

II- Seyreltik Hidrojen Peroksit zeltisinde Hidrojen Peroksit M

Tayini:

5 mi hidrojen peroksit zeltisi artlm su ile 100 ml'ye tamamlanr, deH2O2 zeltisinde olduu gibi miktar tayinine devam edilir.

III- zeltinin Asitliinin Saptanmas:

10 mi zelti su ile 20 ml'ye seyreltilir ve zerine 5 damla metil krmkonarak 0.1N sodyum hidroksit ile renk deiene kadar titre edilir. Harcsodyum hidroksit miktar 0.2 mi' den az ve 1 mi' den ok olmamaldr.

**Titrasyon hafife stlarak yaplmaldr.

**Titrasyona balandnda ilk anda oluan renk dnm reaksiyobitimini gstermemektedir.


24/334

alma 3.10.

Topikal yot zeltisi (USP 27)Iodine Topical Solution

yot 20 g

Sodyum iyodr 24 gArtlm su y.m. 1000 mi

Hazrlama:yot ve sodyum iyodr cam havanda iyice ezilir. Buna suyun 50 mi's

yava iyice kantrarak ilave edilir ve tamamen zlr. Bir mezre a

Kalan su ile havan ykanarak mezrde istenilen hacme tamamlanr,ieye konur, etiketlenip, teslim edilir.


25/334

Sorular:

1. Bu preparatn hazrlanmas srasnda sodyum iyodr ilave edilmesinedenlerini aklaynz.

2. Bu preparatn hazrlanmas srasnda dikkat edilmesi gereken noktabelirterek, nedenleri ile birlikte aklaynz.

3. Preparatn kullanl amacn yaznz.4. yot ile alrken dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir? Aklayn

alma 3.12.

Konsantre Etanoll yot zeltisi (USP 27)Strong Iodine Tincture


26/334

Sorular:

1. rnek zeltinizde % ka iyot buldunuz?2. Taze iyot zeltisi lekesi ne ile kar?

alma 3.14.

Renksiz yot zeltisi (Martindale, 29th ed.)Decolourised Solution oflodine

yot 2.86 gDeriik amonyak zeltisi 6.25 mi

Alkol (90) y.m. 100.00 mi

Hazrlama:


27/334

alkalanp yedi gn kapal bir kap iinde arasra alkalanarak masere ed

Bu srenin sonunda pilili szge kadndan szlr, kap ve kalnt tealkol ile alkalanarak szlr ve 1000 ml'ye tamamlanr.

Sorular:1. Formle giren maddelerin grevlerini yaznz.

2. Bu zelti ne amala kullanlr?3. Preparatn hazrlanmasnda ykanm kum kullanlmasnn nedeniniaklaynz?

alma 3.16.

Ard Katran LosyonuPi J i i L ti


28/334

Hazrlama:

ahsilik asit ve rezorsin alkolde zlr. Gl suyu ilave edilir. Pililkadndan szlr ve uygun zellikteki ieye konur.

Sorular:1. Bu preparat hangi amala kullanlr?2. Preparat iindeki maddelerin grevleri nedir?

3. Bu preparatn stabilitesi, saklama koullar, kullanm sresi ve ambhakkndaki dncelerinizi yaznz.

alma 3.18.

Konsantre Kafurlu Su (BP 1999)Concentrated Camphor Water


29/334

Sorular:1. Bu ila ekli hangi amalarla kullanlr?2. Hazrladnz zeltiden 1 mi aln ve zerine damla damla su ilave edin

zelti ka damla su ilavesi ile bulanyor? Nedenlerini yaznz.

alma 3.20.

Alibor SuyuAqua Zinco Cuprica

Bakr slfat 1 ginko slfat 4 gSafran tentr 1 g

Alkoll kafur zeltisi 10 g


30/334

alma 3.22.

Konsantre Kloroformlu Su (BP 1999)Double-strength Chloroform Water

Kloroform 5

Artlm su (taze kaynatlm-soutulmu) y.m. 1000

alma 3.23.

Povidon-yot zeltisi

Povidon-Iyot 30/06 10.000 g


31/334

3.1. Aromatik Sular

Aromatik sular; uucu yalarn veya ho kokulu uucu maddelerin doymberrak ve sulu zeltileridir. zellikle dahilen kullanlacak zeltilerin kve tadlannn dzeltilmesi iin, suda znen, tad ho olmayan etmaddeler iin tayc ve nadiren de etkin madde olarak kullanlrDroglardan hazrlanabildikleri gibi sentetik esanslardan da hazrlanabilirle

alma 3.25.

Nane SuyuPeppermint Water

Aqua Menthae Piperitae


32/334


33/334

Hazrlama:

eker suda znene kadar stlr ve kaynar su ile istenen hatamamlanr. Gerektiinde bir veya birka koruyucu ilave edilebilir.

Sorular:1. Hazrladnz urup a/a ve a/h cinsinde yzde ka eker ierir?2. Hazrladnz urubun younluunu ve spesifik arln hesaplaynz

3. Hazrladnz uruptan 10 g alarak, temiz bir ieye koyup, zerinekaynatlp soutulmu sudan 5 mi ilave edin ve iyice alkalayn. eker

yzdesini a/a olarak hesaplayp etiketine yaznz.4. Bir baka ieye yine 10 g urup aln, zerine 15 mi kayna

soutulmu su ilave ederek iyice alkalaynz. eker yzdesini cinsinden hesaplayp, etiketine yaznz.

5. Bir baka ieye 10 g hazrladnz uruptan koyarak etiketleyip, her ieyi azlan kapal olarak dolabnza kaldrnz. Drt hafta boyunca


34/334

alma 3.29.

Tolu Balsam urubu (USP 27)Tolu Balsam Syrup

Tolu balsam tentr 50 mi

Magnezyum karbonat 10 geker 820 gArtlm su y.m. 1000 mi

Hazrlama:Tolu balsam tentr havandaki 10 g magnezyum karbonat ve 60

zerine ilave edilerek kartrlr. 430 mi artlm su azar azar eklkartrlr ve elde edilen karm szlr. Oluan berrak zeltidek l k h fif l k l l kk l 1000


35/334

Sorular:

1. Bu urup ne amala kullanlr?2. Formlde yer alan maddelerin kullanl amalann yaznz.

alma 3.31.

Oral Kodein Fosfat zeltisi (BP 1999)Codeine Phosphate Oral Solution

Kodein fosfat 5 gArtlm su 15 miKloroform spirit 25 mi

urup y.m. 1000 mi


36/334

zelti kartrlr. ki kat tlbentten szdkten sonra etiketlenerek

edilir.

alma 3.33.

Demir Slfat urubu (USP 27)

Ferrous Sulfate Syrup

Demir slfatSitrik asit (sulu)Nane spiriteker

Artlm su y.m.

40.02.12.0

825.0

1000.0

ggmi

gmi


37/334

alma 3.35.

peka urubu (USP 27)Ipecae Syrup

peka (toz edilmi)

Gliserinurup y.m.

alma 3.36.

Senna urubu (USP 27)

70 g

100 mi1000 mi


38/334

alma 3.38.

Karbetapentan Sitrat urubuSirupus Carbetapentanecitras

Karbetapentan sitrat

Sodyum sakarinAlkolArtlm suMetil parabenPropil parabenurup (% 50 a/a) y.m.

H l

2.0 g

0.5 g40.0 mi100.0 mi

0.7 g0.3 g

1000.0 mi


39/334

2. Doldurduunuz ielerdeki ortalama urup miktarn (mi), orta

ve standart sapmasn ve her bir iedeki miktarn, ortalam% sapmasn hesaplayp bir tablo halinde gsteriniz. Bulduunuz sonularn yorumlayarak, deerlendiriniz.

3. Formlasyonda kullanlan maddelerin grevlerini yaznz.4. uruplarda zamanla gzlenen deiiklikler nelerdir? Yaznz.

3.3. Eliksirler

Eliksirler; berrak, tatl ve alkol-su karmndan oluan preparatlauruplarla karlatrldnda daha az tatl ve daha az viskozdurlar. ortamnn alkol ve su karmndan olumas nedeni ile hem suda hemalkolde znen maddeleri zelti iinde tutabilirler. Etkin maddeyi ta

olarak (sva) kullanlabildikleri gibi lezzet dzeltici (aromatik eliksirtedavi edici amala da (deksametazon eliksir, fenobarbital el


40/334

Hazrlama:

Sodyum pentobarbital suyun bir ksm ile erlende zlr. Gliserin, kurup ve seyreltik hidroklorik asit ilave edilir. Portakal esans zlr ve dier karma ilave edilir. Suyun geri kalan ilave istenen hacme tamamlanp kartrlr.

Sorular:

1. Eliksirlerin uruplardan farkl ynleri nelerdir? Bir eliksir formlashazrlarken stabilitesi asndan nelere dikkat edilmelidir?

alma 3.40.

Pediatrik Parasetamol EliksirPediatric Paracetamol Eliksir


41/334

alma 3.42.

Aromatik Eliksir (USP 27)Aromatic Elixir

urup

TalkEsans

Alkol veya artlm su y.m.

375

30y.m.1000

mi

g

mi

3.4. Enemalar (Lavmanlar)

eitli amalarla rektum iine verilerek uygulanan sulu veya yal z


42/334

alma 3.44.

Fosfatl Enema I (BP 1999)Phosphates Enema

Sodyum dihidrojen fosfat dihidrat 160 g

Disodyum hidrojen fosfat dodekahidrat 60 g

Artlm su (taze kaynatlp soutulmu) y.m. 1000 mi

*Uygun bir koruyucu ierebilir.

alma 3.45.Fosfatl Enema II (BP 1999)


43/334

alma 3.47.

5-Aminosalisilik Asitli Enema (Remington 20 th ed.)

5-Ammosahslik asitSodyum dihidrojen fosfat

Disodyum hidrojen fosfatSodyum klorrSodyum askorbatKitre zamkMetil parabenPropil paraben

Propilen glikolArtlm su y.m.

168.0 g1.6 g

17.9 g36.0 g

2.0 g16.0 g8.0 g2.0 g

100.0 mi4000.0 mi


44/334

3.5. Kollodyon

Kollodyon; piroksilinin (nitroselloz) etil eter ve etanol karzeltisidir. Haricen deri ve derideki atlaklar zerine uygulanan kozcs utuktan sonra deri zerinde elastik, ince bir tabaka halinde

alma 3.51.

Salisilik Asitli Kollodyon (USP 27)Salicylic Acid Collodion

Salisilik asit 100 g

Elastik kollodyon y.m. 1000 mi


45/334

alma 3.53.

Elastik Kollodyon (USP 27)Flexible Collodion

Kafur 20 g

Hint ya 30 gKollodyon y.m. 1000 g

3.6. Az Boluuna Uygulanan zeltiler

3.6.1. Az sular

Az ykama zeltileri, balca azn lokal hijyenini korumak, mukozad


46/334

alma 3.55.

Sodyum klorr ve Sodyum bikarbonat ieren az suyu (BP 199

Sodyum klorr 15 gSodyum bikarbonat 10 g

Konsantre kloroformlu su 500 miKonsantre nane emlsiyonu 25 miArtlm su y.m. 1000 mi

*Bu zelti kullanlmadan nce lk su ile yar yanya seyreltilm

alma 3.56.S til i idi kl % 1


47/334

3.6.2. Gargaralar

Gargaralar farinks ve nazofarenksin hastalkl durumlarnda kullanlr. yolla boazn mukoz zarnn ilala temas etmesi salanr. Bu zeltilezcleri genellikle sudur. Kullanlmadan nce seyreltilirler. Gargaralaraz ykama zeltileri birbirlerinin yerine de kullanlabilirler. Bunlaetkin maddelerin yan sra formllerinde renk ve tat maddesi de ierirler.

alma 3.58.

Fenoll GargaraPhenol Gargle

Fenol gliserin (%16 a/a fenol ve % 84 a/a gliserin) 5 miR k dd i


48/334

alma 3.61.

Hidrojen Peroksit Az Suyu (EP. 4)

% 6'lk a/h hidrojen peroksit zeltisi hazrlanr. Stabilizatedilir ve ktan uzakta saklanr.

3.6.3. Kollutuvarlar

Az yada boaz mukozasndaki lezyon zerine lokal olarak dokundkullanlan preparatlardr. Bu preparatlarda zc gliserin, alkol olabilir. Genellikle antiseptik ve lokal anestezik etkili etkin mierirler.

l 3 62


49/334

alma 3.63.

Metilen Mavisi Kollutuvar

Metilen mavisiGliserin

Artlm su

0.6 g30.0 g

y.m.

Hazrlama:Metilen mavisi 1-2 damla su ile cam havanda kartrlarak, gliserin edilir ve kartrmaya devam edilir.

alma 3.64.


50/334

4. SU VE KONTROLLER

Farmakopelere gre farmastik amal olarak kullanlmakta olan su asu genel ad ile tanmlanmaktadr. Artlm sular tadklar zelliklerveya suyun artlmasnda kullanlan artma yntemine adlandrlabilmektedir. ki farmakopeye gre verilen snflanTablo 4.1 'de yer almaktadr.

Tablo 4.1. Avrupa Farmakopesi (EP 5) ve Amerikan Farma(USP 27)'ne gre artlm su eitleri

EP5Artlm su(Water, Punfed)a) Byk hacimli artlm su

(P if d t i b lk)

USP 27Artlm su(Purifed water)Steril artlm su(St il if d t )


51/334

Ulusal ime suyudzenlemelerine uygun

kalitede ime suyu

*^ Dierkullanmlar

Tipik Artma Basamaklar* Yumuatma *Deklorinizasyon *Deiyonizasyon

* Ters ozmoz *Ultrafltrasyon *Distilasyon

zel farmastik amalariin ilem suyu(Byk hacimli farmastik

kimyasallar)

Distilasyonveya Ters

Ozmoz

EnjeksiyonSu


52/334

1. Organoleptik Kontrol

Artlm suyu berraklk, renk, koku ve tat ynnden kontrol edin

2. Asitlikve alkalilik

2.1. ndikatrle belirleme (EP 5)

Borosilikat camdan yaplm bir kap iindeki taze kaynatlm ve souartlm suyun 10 ml'sine 0.05 mi metil krmzs R zeltisi eklenkrmz renk olumamak, yine alnan 10 mi' lik bir ksma 0.1 mi brommavisi Rl eklendiinde mavi renk olumamaldr.

2.2. pH lm(USP 27)

100 mi artlm su zerine 0 3 mi doygun potasyum klorr zelti


53/334

6. Slfat (USP 27)

Kontrol edilecek suyun 100 mi'sine 1 mi baryum klorr TS ilave edildisv berrak ve renksiz kalmaldr.

7. Karbondioksit (USP27)

Kontrol edilecek suyun 25 ml'sine 25 mi kalsiyum hidroksit TS edildiinde karm berrak kalmaldr.

8. Okside olabilen madde (EP 5)

Kontrol edilecek suyun 100 ml'sine 10 mi dile slfirik asit R ve 0.1

0.02 M potasyum permanganat ilave edilerek 5 dakika kaynatlr, pembe renk tamamen kaybolmamaldr.


54/334

Sorular:

1. Deiyonize su ve distile su ile yapm olduunuz kontrollerin sonukarlatrmal bir tablo hazrlayarak yazp, bu numunelerin farmakuygun olup olmadn belirtiniz.

2. USP'de yer alan farkl steril sularn tanmlarn yaparak, bunlardayaplmas istenen kontrolleri karlatrmal olarak inceleyip birbirifark olup olmadn, varsa bu farklln neden kaynaklanabilece

yaznz.3. USP'ye gre enjeksiyonluk su ile steril artlm suyun birbirinden

farkllnn ne olduunu yaznz.4. USP'ye gre snflandrlm olan farkl tipte artlm sular iin pH

aralklarnn ne olduunu yaznz.5. Sizin almalarnz srasnda yapmadnz Total Organik Karbon

farmastik amal sularda neden yaplr ve Avrupa Farmakopesindverilen total organik karbon snr nedir?


55/334

5. AMBALAJ MALZEMES VE LA KAPLARI

Ambalaj malzemesi ilac d etkilerden korumak, depolamak ve nakletamacyla kullanlan materyallerdir. la kaplan ise farmastik kullan

ynelik olarak ila formunu iinde bulunduran ve bir ksm onunla dorutemas eden koruyucu ve muhafaza edici malzemelerdir.

Ambalaj malzemesi ve ila kaplarnn yapmnda cam, metal, plastik, selbazl malzeme ve eitli sentetik materyal kullanlr. la kaplan ie, blikutu, tp, kavanoz, poet, torba, kapak, ventil, tpa, kat gibi eitli yaana gvde ve paralardan oluur.

Ambalaj malzemesi ve ila kaplarnn tercihinde mstahzara uygunlilenme ve retim kolayl, hacmi ve arl, maliyeti, temininde kol

gibi zellikler gz nne alnarak ilacn yapsna ve formuna ynelik seyaplr


56/334

Sk kapatlm kaplar: Bunlar normal artlar altnda katlar, sv

gazlan saklama ve tama srasnda ieriden dar veya tersine geEer kap bir defadan fazla almak iin tasarlanmsa yeniden kapathava szdrmazlm devam ettirecek ekilde tasarlanmaldr.

Hermetik kapatlm kaplar: Bu kaplar kab oluturan malzeritilerek kaynatrlmas suretiyle ok sk kapatlm kaplardr.

Kurcalanamaz kaplar: Aldn belli eden veya geri kapatlamekilde bir kapaa sahip olan kaplardr.

ocuk korumal kaplar: ocuklar tarafndan almasn nkapak ile kapatlm kaplardr.

5.1. Kauuk Tpa Kontrolleri


57/334

5.1.1.Fiziksel kontroller (TS 5540)

1. Boyut muayenesi

Tpalarn, 0.5 cm'den kk boyutlar 0.01 mm duyarllkta, 0.5 cm'denbyk boyutlar 0.1 mm duyarllkta llr.

2. Grn ve yaplTpalarn zerinde, toz, lif, nodul, prz, boya lekeleri, ya gibi ykamagiderilemeyen yabanc maddeler; apak, kesik, delik ve benzeri dkusurlar bulunmamal ve tpalarn rengi homojen olmaldr.

Giri kanal olan tpalarn st yzeyinde inenin girecei yer belli olmal

Kaplanm tr tpalarda en azndan tpann ienin iine giren ve ietemas eden yzeyleri kaplanm olmaldr.


58/334

121+1 C'de, 30 dakika tutulur. Ayn artlarda karlatrma zeltikr ekstraksiyon zeltisi hazrlanr.

1. Grn (TS 5540)Ekstraksiyon zeltisinin bulankl, karlatrma z

bulanklndan, daha az olmaldr. zelti kokusuz ve renksiz olmal

2. pH (TS 5540)20 mi ekstraksiyon zeltisi ve 20 mi kr zeltiye 1 mi potasyumzeltisi (% 0.1 a/h) ilave edilir. zeltilerin pH's hemen laralarndaki fark 0.5 den az olmaldr.

3. Absorbans (EP 5)

4. Umayan artk (EP 5)


59/334

3. Ekstre edilebilir ar metaller

4. Amonyum

5. Uucu slfrler

6. Ekstre edilebilir inko

7. Kendi kendine kapanma testi

8. Geirgenlik testi

9. Dalma testi

5.1.4. Biyolojikkontroller (TS 4397)


60/334

Soda-kire-silisyum cam, yapsndan dolay ancak orta dzeyde h

dirence sahiptir.Farmastik kullanm iin olan cam kaplarn kimyasal stabilitesi, hdirenle gsterilir. Bu zellik belirli koullar altnda, kabn i ytemasta olan veya toz edilmi camdan suya geerek znen masalnma direncidir. Hidrolitik diren, oluan alkaliliin titre edideerlendirilir.

Cam kaplar hidrolitik dirence gre aadaki ekilde snflandrlr (E

Tip I cam kaplar; ntral camdan yaplrlar, kullanlan camn yapsndan dolay yksek hidrolitik dirence sahiptirler.

Tip II cam kaplar; genellikle soda-kire-silisyum camdan yapyzeylerine uygulanan bir kimyasal ilem sonucunda yksek bir hdirence sahiptirler.


61/334

5.2.1. Fiziksel kontroller (TS 4865)

1. Gzle muayene

2. Silindirik ksmlarn tolerans

3.Ykseklik tolerans

4.Erilik kontrol

5.Doldurma hacmi

5 2 2 Hidrolitik diren testi (EP 5)


62/334

Snr deerleri: Tip I cam kaplar iin harcanan 0.02 M HC1 miktar 1

fazla olmamaldr. Tip II ve Tip III cam kaplar iin ise bu miktar 8.5fazla olmamaldr.

B. Yzey hidrolitik diren testi

Yzey hidrolitik diren testi iin test edilecek cam kaplar EP 5'te b

ekilde temizlenerek, doldurulur ve belirtilen artlarda otokNumuneler otoklavdan farmakope uyarlarna gre karlr ve soutu

Otoklavdan karlan kaplara bir saat iinde titrasyon uygulanr. Kaelde edilen zeltiler birletirilir ve kartrlr. nceden belirtilen hasvlar (Tablo 5.1) bir erlene konur. Ayn miktardaki bir artlm su

ikinci bir erlene konur. Bu iki erlenede her 25 mi iin 0.05 mi krmzs zeltisinden ilave edilir. Kr zelti 0.01 M hidroklorik


63/334

Tablo 5.2.Yzey hidrolitik direnci iin olan test'te snr deerleri.

Doldurma hacmi (mi)

1'e kadar1-2' e kadar

2-5'e kadar5-1010-2020-5050-100100-200

200-500500'n zeri

Her 100 mi test svsHCl'in mi cinsinden

Tip I ve II cam

2.01.8

1.31.00.80.60.50.40.30.2

iin 0.01 Mhacmi

Tip III cam

20.017.6

13.210.28.16.14.83.82.92.2


64/334

5.3.1. Sulu parenteral infzyonlar iin plastik kaplar

Deneylerin yaplaca ekstraksiyon zeltisi hazrlanr. Analiz yolan kap artlm su ile kapasitesi kadar doldurulur ve az kOtoklava konularak 20-30 dakika iinde 121 C'ye getirilir ve bu s30 dakika bekletilir. Eer bu scaklkta kapta bir bozulma var ise 102 saat bekletilir. Kr zelti iin, ayn ilemler borosilikat bir caartlm su konularak yaplr.

1. Asitlik ve alkalilik

Analizi yaplacak olan kabn kapasitesinin %4' kadar mekstraksiyon zeltisinden alnr. Bu zeltiye 0.1 mi fenolftalein ilave edilir. zelti renksiz kalmaldr. 0.4 mi 0.01 M sodyum hidrokedildiinde pembe renk, 0.8 mi 0.01 M hidroklorik asit ve 0.1 mkrmzs zeltisi ilave edildiinde zelti turuncu-krmz veya krm


65/334

5. Basn altnda boaltma testi

6. Dolum hz

7. Scaklk deiimlerine kar dayanm

8. Saydamlk testi

9. Tamponlanm sistemlerde hemolitik etki

10. Sterilizasyon testi11. Pirojen testi

12. Toksisite testi

13. Ekstre edilebilir madde

5.3.3. nsan kan ve kan bileenleri iin plastiklenmi poli(vinil klo


66/334

Hidrofil pamuk % 100 pamuk liflerinden yaplm olmaldr.

6.1.1. Fiziksel kontroller

1. Lif uzunluuHidrofil pamukta 10 mm ve daha uzun liflerin miktar arlka en a

ve 6 mm den daha ksa liflerin miktar arlka en ok % 10 olmald

2. Optik beyazlatclarPaket veya paketlerden alnan 5 mm kalnlndaki vatkalar dalg3665 nm olan filtre edilmi mor tesi (UV) k altnda fluoresan gsterip gstermemesi asndan incelenir. Deney numunesi rastgelenokta dnda floresan zellii gstermemelidir.

6 1 2 Ki l k t ll


67/334

4. Suda znen madde miktar tayini

5 g pamuk 500 mi artlm su iinde 30 dakika ara sra kartrlkaynatlr. Buharlama ile kaybolan su eklenir. Bir huniden daras bilibehere aktarlr. Hunide kalan pamuk cam ubukla dikkatlice sklr ve alBtn zelti scakken szlr. Szntnn 400 mi'si uurulur. Kalan k100-105 C de kurutulur ve hassas olarak tartlr. Suda znen mamiktar % 0.5'den fazla olmamaldr.

Suda znen madde miktar (%): a-b / p

a: Etvde kurutulan beherin ktlesi (g)b: Beherin daras, (g)p: Deneyde kullanlan pamuun ktlesi

5. Boyar maddelerin tayini (TS 4786)


68/334

8.2.2. Viskozluun den bilye yntemi ile tayini

Aletin cam borusu viskozluu llecek sv ile doldurulur. bilyelerinden biri seilerek boru iine stten braklr. Bilyenin boruiaret izgisi arasndaki mesafeyi gei sresi (t) saptanr ve adenklem yardm ile viskozluk (n) hesaplanr.

Ti = t ( S b -S f) B

r\ : Svnn viskozluu (cP)t : Bilyenin gei sresi (s)Sb: Bilyenin younluu (g.cm"3)

S f: Svnn younluu (g.cm"

3

)B : Seilen bilyeye ait ve aletin kitapnda verilen bir sabit


69/334

4. Suda znen madde miktar tayini5 g pamuk 500 mi artlm su iinde 30 dakika ara sra kartrlakaynatlr. Buharlama ile kaybolan su eklenir. Bir huniden daras bilinbehere aktarlr. Hunide kalan pamuk cam ubukla dikkatlice sklr ve alBtn zelti scakken szlr. Szntnn 400 mi'si uurulur. Kalan ks100-105 C de kurutulur ve hassas olarak tartlr. Suda znen madmiktar % 0.5'den fazla olmamaldr.

Suda znen madde miktar (%): a-b / p

a: Etvde kurutulan beherin ktlesi (g)b: Beherin daras, (g)p: Deneyde kullanlan pamuun ktlesi

5. Boyar maddelerin tayini (TS 4786)


70/334

6.1.5. Nem miktar tayini

El demeden alman 3 g hidrofil pamuk daras alnm bir kap iindebir ekilde tartlr. Etvde 105-110C de sabit tartma gelene kadar bArlk kayb % olarak hesaplanr. Paket iindeki hidrofil pamuun% 7 den fazla olmamaldr.

6.1.6. Topak tayini

1 g hidrofil pamuk iki cam levha arasna tlbent eklinde yaylr ve tsaylr. Bir paketin en az 10 deiik yerinden numune alnarak tsaylr ve ortalama bir deer bulunur. Altdan fazla topak ihtiva etmem

6.2. Flasterler (TS 3957)


71/334

5. Atk ve zg saysBezin 1 cm'sindeki atk ve zg ipliklerinin says saptanr, bez flaste

1 cm'deki atk says 22'den, zg says 27'den az olmamaldr.

6.2.2. Yapkanlk kontrol (TS 3957)

Bir flasterin yapkanln lmek iin 2.5 cm eninde 50 cm boyunda erit el demeden kesilir. erit temiz ve zel elikten yaplm bir le

zerine yaptrlr. Her cm'sine 2 kg arlndaki levha zerine yaptrlastik, plastik yada metal merdane 30 cm/dakika hzla flaster zerinden iki ynde kez geirilir. Flasterin uzun ekseni ynnden cama parolarak gerekli ekme ilemi yaplr. Kauuk yaptrcl flasterle

yapmaya dayanm 0.2 kgf/cm'den, akrilat yaptrc flasterlerin dayan0.18 kgf/cm'den az olmamaldr.

6 2 3 Su buhar geirgenlii


72/334

6.2.6. Yaptrcnn inko oksit ierii

Deney TS 3957' e gre yaplr ve kauuk esasl yaptrc esaslarnoksit ierii en az % 10 olmaldr.

6.2.7. Sterilite testi

Deney TS 3957' e gre yaplr ve deney sonunda mikroorgrememelidir.

6.3. Hidrofil Gaz Bezi (TS 6077)

6.3.1. Fiziksel kontroller


73/334

3. Birim Alan ktlesia)Topun bir para zerinden metrekare arlnn tayini: Bunun iin toporta yerinden enlemesine kesilmi en az 0.5 m boyunda olan rnein eni

boyu llr. %0.2 duyarllkta tartlr. Para boyu tayini %0.5 duyarllk yaplmaldr. :

b)10xl0 cm'lik rnek ile metrekare arln tayini: Bez dz olarak zerine herhangi bir gerilme uygulanmadan yaylr. Metal ablon kegenlatk ve zg ipliklerine paralel gelecek ekilde bezin stne skca bastrBir jilet yardm ile deney rnei kesilir. rnekler % 0.2 duyarllkla tartGaz bezlerinden alan hesaplanabilir. Bir para kesilir. Terazide tartlarktlesi bulunur. Bu deer oranlanarak metrekare bana den arhesaplanr.

4. Apre aranmas


74/334

2. Asitlik alkalilikEkstraksiyon zeltisinden temiz ve kuru iki tpe 5'er mi zelti kTpn birine 3 damla fenolftalein dierine 3 damla metil oranj daTpler iyice alkalanr. Her iki tpe de pembe renk meydana gelip gesaptanr. zeltilerde llen pH 4.5'den az ve 8.6'dan ok olmamal

3. Klorr, Slfat ve Kalsiyum iyonlarEkstraksiyon zeltisinden 20 mi temiz ve kuru ayr tpe konur. Stplere ayr ayr %5 a/h gmi nitrat, baryum klorr %10 a/h ve amokzalat zeltisinden (% 3 a/h) 2-3 damla konur ve hemen kaBulanklk oluup olumad gzlenir. Gm nitrat, baryumilavesinde bulanklk grlmemelidir, amonyum oksalat ilavesihemen bir bulanklk grlmemelidir.

4. Sentetik lifY kl k 0 5 0 7 b i 0 1 d l l k l 50


75/334

6.3.4. Kurutma ile arlk kayb

Yaklak 5 g gaz bezi 0.001 g hassasiyetle tartlr. Numune, scak103 2C arasnda bulunan bir etvde sabit arla kadar kurutulur, %8'dfazla arlk kayb olmamaldr.

6.3.5. Kopma dayanm (TS 4260)

6.4. Emilebilir Steril Katgt (TS 3497)

Katgt, salkl memeli hayvanlarn ince barsaklarnm submukksmndan alnm kollojen yapl cerrahi amal kullanld dokuemilebilir ipliktir. Katgtler emilme srelerine gre normal srede emilen

(basit) ve yava emilenler (krome) olmak zere iki tipe ayrlr. Katgpiyasaya sunu ekline gre de yanlz iplik halinde olanlar ve cerrahi in


76/334

Tablo 6.2.KatktlerinAnmanumaras

0.10.20.3

0.40.50.711.52

2.53

aplan ve kopma ykleri.

aplar (mm)Aen az0.0100.0200.030

0.0400.0500.0700.1000.1500.200

0.2500 300

en ok0.0190.0290.039

0.0490.0690.0990.1490.1990.249

0.2990 349

Ben az0.0050.0150.025

0.0350.0450.0600.0850.1250.175

0.2250 275

en ok0.0250.0350.045

0.0600.0850.1250.1750.2250.275

0.3250 375

Kopma YkCN--0.20

0.300.400.701.83.87.5

1012 5

DN--0.0

0.10.20.30.40.71.8

3.87 5


77/334

Karlatrma zeltisi: Deney tpne 5 mi potasyum dikromat R zel(2.83 /Jg/ml), 2 mi seyreltik slfrk asit R ve 2 mi difenilkarbazid'i

%96 (v/v) etanol deki zeltisi konulur. Karlatrma zeltisi 1 ppm krbulundurmaldr. Deney zeltisinin rengi karlatrma zeltisirenginden koyu olmamaldr.

6.4.3. neden ayrlma kuvveti (TS 5461)

6.4.4. Sterilite deneyi (TS 8232)


78/334

7. YZEY GERLM VE TAYN

Yzey gerilimi, bir svnn yzeyini 1 cm2 artrmak iin birim uuygulanmas gereken kuvvettir. Yzeyler arasndaki gerilim ise agerilimi adn alr. Bu, yzey geriliminden daha dk bir deere

Yzey ve arayzey gerilimi saysal olarak yzey serbest enerjisinernein 20C'deki suyun yzey gerilimi 72.8 dyn/cm; yzey serbest

ise 72.8 erg/cm2'dir. Yzey serbest enerjisi, yzeyin 1 cm2 artrlmyaplmas gereken i olarak tanmlanabilir. Yzey gerilimi ve agerilimi "y" ile gsterilir ve birimi cgs sistemine gre (dyn.cmsistemine gre ise miliNewton/metredir (mN.m"1). Yzey gerilimi sdeiir. Scaklk arttka dme gsterir.

Yzey ve arayzey geriliminin tayininde eitli yntemler uygulantemlerin ba lar sadece e eriliminin ba lar ise hem


79/334

b) Yukardaki formle gre hazrlanan zeltiden 10 mi baka bir tkonur, zerine 1 mi zeytinya katlr. Tp kprdatlmadan incele

sonra 1 dakika alkalanr, izlenir.

Sorular:1. Her iki sv zerine konan zeytinyann durumu arasnda fark var

Yzey etkin maddelerin zeytinya ile su-zeytinya karmlararayzeyleri arasnda fark gryor musunuz?

2. Yzey gerilimini aklaynz. Yzey etkin madde nedir?3. Her iki karmn alkalandktan sonraki grnleri arasnda fark olu

mu? Oluyorsa nedenini aklaynz.4. Her bir karmdan 2'er mi alnz. nce yzey etkin maddeyi ie

karmdan elinize srp ykaynz. Sonra dier karm elinize sreykaynz. Hangi karm elinizden daha kolay ykanyor? Neden

aklaynz.5 Her bir karm koyduunuz tpleri laboratuvardan karken kon


80/334

Suyun yzey gerilimi (72.8 dyn/cm) yardmyla zeytinyangeriliminin tayini

A- Bir damlalk veya pipet alnr. Daras alnm bir kaba bu dam50 damla su damlatlr ve tekrar tartm alnarak 50 damla suyunile bir damla suyun ktlesi (m) bulunur. Bu kap kurutulur ve idamlalk ile bu kez zeytinyandan 50 damla damlatlr ve tekraalnarak 50 damla yan ktlesi ile bir damla yan ktlesi (m 2)

Aadaki eitlikten yan yzey gerilimi hesaplanr.

Yi : Suyun yzey gerilimi (dyn.cm'1)

y2 : Zeytinyann yzey gerilimi (dyn.cm"1

)m: Suyun ktlesi (g)


81/334

8. VSKOZLUK VE TAYN YNTEMLER

8.1. Viskozluk (Viskozite)

Viskozluk; bir svnn akmaya kar gsterdii direntir. Diren ne kbyk ise viskozluk o denli yksektir. Svlarn ak zellikleri kantiolarak ilk kez Newton tarafndan incelenmi ve aadaki denklem ile i

edilmitir.

F / A= n (dv/ dx)

Bu denklemde,dv / dx : Birbiri zerinden kaymakta olan iki sv tabakas arasndaki

kayma hz (hz gradyan)F / A K h l t k i i bi i l d k t k


82/334

8.2.2. Viskozluun den bilye yntemi ile tayini

Aletin cam borusu viskozluu llecek sv ile doldurulur. bilyelerinden biri seilerek boru iine stten braklr. Bilyenin borudiaret izgisi arasndaki mesafeyi gei sresi (t) saptanr ve adenklem yardm ile viskozluk (r|) hesaplanr.

T] = t ( S b -S f) B

tSbS f:

B :

Svnn viskozluu (cP)Bilyenin gei sresi (s)Bilyenin younluu (g.cm"3)Svnn younluu (g.cm"3)

Seilen bilyeye ait ve aletin kitapnda verilen bir sabit


83/334

8.2.3. Viskozluun rotasyonel viskozimetre ile tayini

Bu viskozimetreler ile elde edilen kayma hz ve kayma gerilimi vergrafie geirilerek reogram oluturulur.

Viskozluu llecek sv aletin kabna konur. ine, cihazn silindir, kveya dner disk (spindle) eklinde olabilen ksm daldrlr. rnein,rotasyonel viskozimetre tipi olan Bob and Cup viskozimetresinde (ekil sv ierisine daldrlan silindir eklindeki ksm dndrldetrafndaki svy srklemesi sonucu oluan dnme momenti bir yay yasensr ile llr. Dnme momenti svnn kayma gerilimi ile orantldr.

Motora bal aft


84/334

alma 8.1.

1- %3 a/h'lik karboksimetilselloz (CMC) zeltisinin ,2- %5 a/h'lik bentonit zeltisinin,3- Sv vazelinin, oda scaklndaki viskozluklann her al

alarak tayin ediniz.

Sorular:1. Rotasyon viskozimetresine gre artan hzlarda herbir svnn reog

iziniz. Sonulann karlatrp nedenlerini yaznz.2. Svnn ak tipine gre viskozimetre seimi nasl olur?3. Sv vazelinin dinamik viskozluk ve kinematik viskozluk de

deney scaklnzda ne kadar buldunuz?4. Viskozluun scaklk ile ilikisini yaznz.


85/334

9. KOLLOIDAL DISPERSIYONLAR

Kat, sv veya gaz halindeki bir fazn, sv bir faz iinde datlmashazrlanan preparatlardr. En az iki fazdan oluurlar. Fazlardan biri dispfaz, dalan faz veya i faz, dieri ise dispersiyon ortam veya ta(vehikl) olarak adlandrlan srekli faz veya d fazdr. Kollopartikllerin bykl genellikle 0.001-1000 nm arasndadr. Polimeprotein gibi makromolekll maddelerin molekler dzeyde da

gsterdikleri zeltiler kolloidal dispersiyon eklindedir. Optik, kinetikelektriksel zellikler gsteren kolloidal sistemler; liyofobik, liyofilikamfflik (assosiyasyon, miseler) kolloidal dispersiyonlar eklisnflandrlrlar.

alma 9.1.


86/334

10. SSPANSYONLAR

Farmastik bir sspansiyon; ince toz haline getirilmi znmeyen kmaddenin sv bir ortam iinde datlmas ile olumu kabdispersiyondur. Hemen btn farmastik sspansiyonlarda p

bykl 0.1 um'den byktr. Homojen grnml heterojen dispers sistemler olan sspansiyonlarda dispersiyon ortamnda ddispers faz partiklleri zamanla kerler. Ancak farmastisspansiyonun kmesinin tersinir (reversibl) olmas, alkalannca hodalmas ve her seferinde tam dozda ila alnmasna olanak verecek formle edilmi olmas istenir.

Sspansiyonlar formlasyonlannda i faz olarak etkin madde, slatckoruyucu kolloid, floklasyon, defloklasyon ve sspansiyon ajanlar,

vericiler; d faz olarak ise tayc (vehikl), pH ayarlayclar (tamp


87/334

deerlendirilmesinde gznnde bulundurulan balca parametreler arasnsspansiyonun;

grn, kokusu, rengi pH's younluu viskozluu sedimentasyon parametreleri kolay karabilirlii partikl bykl zeta potansiyeli iaretli potensi (etki gc) mikrobiyal ierii insanda kullanm gvenlii

saylabilir.


88/334

alnp eklenir ve kartrlr. Miktar en az olandan en fazla olana dsra izlenerek ve her defasnda havandaki miktar kadar eklene

tozlarn ilavesi tamamlanr. Her eklemeden sonra kartrma yaplr.

alma 10.1.

Sspansiyonlarda sedimentasyon hacminin saptanmas

inko oksit 5 gGliserin 20 gArtlm su y.m. 70 mi

Hazrlama:Bir havanda inko oksit gliserin ile iyice ezilir. Suyun bir mi

kartrlarak bir mezre alnr. Havandaki artk geri kalan su ilek l k i 0 l' l


89/334

Tablo 10.1. Sspansiyonlarn belirli zaman aralklarndaki keltiykseklikleri (hu).

Tpkodu

ABC

Zaman (dakika)

5 10 15 20 40 60 80 100 120 140

Tablo 10.2. Sspansiyonlarn belirli zaman aralklarndakisedimentasyon hacimleri (F).Tpkodu

F = h u / h 0

5 10 15 20 40 60 80 100 120 140


90/334

h0 : Balang ykseklii (cm)t : Zaman (dakika)

hu : t anndaki kelti ykseklii (cm)F : Sedimentasyon hacmi

2- Tablo 10.3'ten yararlanarak apsiste t deerlerine kar ordinattaho deerleri bir grafik kadna geirilerek grafii izilir. kadnda her 20 dakika 1 cm olarak iaretlenecektir.

3- izilen grafiin yorumunu yapnz ve en uygun F deerinsspansiyon formln belirleyiniz.

alma 10.2.

Sspansiyonlarda floklasyon derecesinin (P) saptanmas


91/334

alma 10.3.

Sulu pudra- LosyonLotion

ktrlm kkrtTalk

inko oksitGliserinMetilselloz (25 cP)

Artlm su

10 g20 g

20 g20 g

U100 g

Hazrlama:

Gerekli miktardaki suyun 1/3' 80-90 C'ye kadar stlr. Buna metilsel


92/334

Hazrlama:Havanda bentonit, inko oksit ve kalamin geometrik seyreltme ile ka

zerine gliserin eklenerek toz karmnn iyice slanmas salansuyun 2/3'nde zndrlen sodyum sitrat zeltisi eklenerek karsvlatrlm fenol de eklenip karm mezre alnr, istenilen miktkalan su ile tamamlanr.

Sorular:

1 - Kalamin nedir?2- Bu losyon ne amala kullanlr?3- Bu preparat nasl bir farmastik sistemdir?

alma 10.5.


93/334

11. EMLSYONLAR

Emlsiyonlar, birbirleriyle karmayan iki svdan birinin dieri iinde emlsiyon oluturucu (emlgatr) yardmyla damlacklar halidalmasyla olumu homojen grnml heterojen dispers sistemlerdir.Farmastik bir emlsiyon temel olarak su, ya ve emlgatr ierir vefazdan oluur. faz (dispers faz veya dalan faz).

Emlsiyon oluturucu (emlgatr) D faz (dispersiyon ortam veya srekli faz)

Klasik emlsiyon, mikroemlsiyon , oklu emlsiyon ve nanoemlsiyon eitleri bulunan farmastik emlsiyonlar uygulanma alanlarna gre, Oral emlsiyonlar

Topikal emlsiyonlar


94/334

ak" sesi duyulana kadar kartrlr. zerine geri kalan sulu faz ekistenilen hacme tamamlanr.

Ya zamk yntemi: Bu yntemde emlgatr znd faza ekzerine dier faz eklenerek primer emlsiyon oluturulur. Daha sonrfazn geri kalan ksm eklenerek istenilen hacme tamamlanr.ie yntemi: Genellikle uucu ya ieren emlsiyon formlasyonlauygun bir yntemdir. Primer emlsiyon iin 1 k zamk ieye alnr vezerine 2 k uucu ya eklenip iyice alkalanr. zerine 2 k su eklene

alkalamaya devam edilir. Primer emlsiyon oluumu gzlenince gersv faz eklenir ve alkalanr.

11.2. HLB Deeri ve Hesaplanmas

HLB; Griffin'e gre, amfflik molekln hidrofilik ksmnn

arlnn bee blnmesi ile elde edilen deerdir. Amfflik mole


95/334

S: Esterin sabunlama saysA: Ya asidinin asit says

ok sk kullanlan yzey etkin maddelerin bazlannm HLB deerleri T11.1 'de gsterilmitir.Su iinde ya (y/s) tipi bir emlsiyonun ya faz iin "gerekli hidrofil-lipdenge (RHLB)" olarak adlandrlan spesifik bir HLB gereklidir. Ayn faz ile ya iinde su (s/y) tipi bir emlsiyon oluumu iin farkl bir RH

gereklidir, y/s ve s/y tipi her iki emlsiyon iin HLB deerleri birok yave ya gibi maddeler iin ampirik olarak saptanabilir.

Omek 11.1.

Ya/su tipi bir emlsiyon forml ve RHLB


96/334

% Tween 80 = (RHLB- HLB dk) / (HLB yksek - HLB ddenklemi kullanlarak

% Tween 80 = (10.6 - 4.3) / (15.0 - 4.3) = 0.59hesaplanm olur.

y/s tipi emlsiyon iin 2.0 g emlgatr gerekli idi. Bu nedenlemlsiyon iin, 2.0 x 0.59 = 1.18 g Tween 80 alnmal ve geri kalan

da Span 80 ile tamamlanmaldr.

Tablo 11.1. Baz yzey etkin maddelerin HLB deerleri.

MaddeOleik asit

Polioksietilen sorbitol balmumu trevi

HLB1.0

2.0


97/334

11.3. Emlsiyonlarda Yaplan Kontroller

1 .Organoleptik kontroller2.Etkin madde miktar tayini3. Emlsiyon tipinin tayini4. Damlack bykl ve byklk dalmnn tayini5. Viskozluk tayini

11.4. Emlsiyonlarda Yaplan Stabilite almalar

1. Fiziksel stabilite2. Kimyasal stabilite3. Mikrobiyolojik stabilite

alma11.1.


98/334

alma 11.2.

Sv parafin emlsiyonuEmulsio olei paraffni

Sv parafinArap zamkNane suyu y.m.

12 mi4g

50ml

Hazrlama A:Toz halindeki arap zamk zerine gerekli miktarda primer emlsiykonup kartrlr ve zamk msilaj haline getirilir. Sonra sv paraazar ve kartrlarak ilave edilir. Primer emlsiyon oluunca 2-3 dakikartrlr ve kalan nane suyu ilave edilip istenen hacme tamamlanr


99/334

Hazrlama:Zeytinya kuru, renksiz bir ieye konur. ie dndrlerek yan ieni

yzeyini bir film halinde kaplamas salanr. Sonra zerine szlm ksuyu ilave edilir. ienin az kapatlr ve beyaz-krem renkli bir emlsioluana kadar hzla alkalanr. Uygun ekilde etiketlenip, teslim edilir.

Sorular:1- Bu formlasyon hangi amala kullanlr ve etiketine neler yazlmald

2- Linimentler hangi amalarla kullanlr?3- Hazrladnz preparat hangi emlgatr ieriyor? Bu, hangi zellbir emlgatrdr?


100/334

12.7. Yar Kat Svalarn Snflandrlmas(USP 27-NF22)

1. Hidrokarbon svalar2.Absorpsiyon svalan

Anhidr absorpsiyon svalan s/y tipi absorpsiyon svalan

3. Suyla uzaklatnlabilen (ykanabilen) svalar (y/s tipi svalar)

4. Suda znen svalar

1) Hidrokarbon Svalan: Su tutma zellikleri yoktur. Suda znmezler. Okluzif (rtc-koruyucu) etkileri vardr. Srldklerinde yal bir his brakrlar


101/334

Suda znmezler.rnek: Kold krem (USP 21 - NF 16)

3. y/s Tipi Emlsiyon Svalar (su ile uzaklatnlabilen/ykanabilensvalar):

Bu svalar su ile ykanabilir, deriden ve giysilerden su ile kolauzaklatrlabilirler.

y/s tipi emlsiyon svalan, su ile seyreltilebilirler.

Deride yal bir his brakmazlar. Okluzif etkileri yoktur.

rnek: Hidrofil merhem (USP 27 - NF 22)

4. Suda znen Svalar: Suda tamamen znrler, su ile ykanabilirler. Deriye srldklerinde yal his brakmazlar


102/334

elinden yararlanlr. zellikle merhem tipi majistral prephazrlanmasnda tercih edilen bir yntemdir.

Burada: Sva oluturan maddelerin havanda kartrmaya

yumuaklkta olmas gerekir (vazelin gibi). Etkin madde su, alkol ya da deriye zarar vermeyen b

zcde znmyorsa ince toz edilmi etkin maddenin

svam kk bir miktar ile homojen olarak kartrlr. Dabu ktle, svam kalan ile geometrik olarak seyreltilir.

Etkin madde su, alkol gibi bir zcde znyorsa nce bformldeki svaa yedirilir, daha sonra dier maddeler kart

Sva, kat parafn gibi oda scaklnda kat olan maddeler ile y

maddelerin bir karm ise eritme yntemi tercih edilir Ayrca etkin

8 i it tki dd k t i i


103/334

8- in vitro etkin madde k tayinia- Kalitatif Yntemler

Kromatografk yntem (Kat kromatografsi) Aar jeli yntemi

b- Kantitatif Yntemler Zarl yntemler Zarsz yntemler

9- in vivo tayinler

12.10. Merhemlerden in vitro Etkin Madde knn ncelenmesi

Sodyum salisilat 5 gSva 100 g

Bu almada birbirinden farkl tipte merhem svalar kullanlacak

l l d D l j l i k ll h fif b l k k ifli


104/334

olmaldr. Dolu jelatin kapsller hafife bastrlarak reaktifli katlarnn ortasna yerletirilir. Petriler, azlan ak olarak alt

bulunan desikatrlere (%100 bal nem ortam) konulur ve desikathemen kapatlr. ki saat sonra oluan renkli blgenin ap ldifuzyon uzakl hesaplanr.

Sorular:1. Deney sonunda elde ettiiniz sonulan tablo eklinde gsteriniz.

2. Svalar arasnda difuzyon asndan ne fark grdnz, sebebi ned

b. Kantitatif YntemlerZarl yntemler

Deneyin yapl:

Yeterli boyuttaki selofan zar 1 saat 37C suda bekletilir Cam h


105/334

12.11. Yar Kat Preparatlarn Ambalajlanmas

Yar kat preparatlar genel olarak; Cam veya plastik kavanozlarda Sklabilir metal veya plastik tplerde

ambalajlanr.

Tpler, yar kat preparatm hava ve mikroorganizmalarla temasna i

vermedii iin tercih edilir.

Bu ambalajlarn iyice kapatlm olmas gereklidir. Eer preparatta su vuucu bileik bulunuyorsa, hava geirmeyen ambalajlar kullanlmaldr.

Eczanede hazrlanan yan kat preparatlarm ambalajlarna krmz eti

yaptrlr

S l


106/334

Sorular:1. Bu merhem hangi amalarla kullanlr?

2. Setostearil alkoln grevi nedir?

alma 12.2.

inko Oksit Merhemi (BP 1999)

Unguentum Zinci OxydiZinc Ointment

inko oksit 15 gBasit merhem 85 g

Hazrlama:

Hazrlama:


107/334

Hazrlama:Kkrt havanda iyice ezilerek kalsiyum karbonat ile kartrlr. zer

vazelin azar azar ilave edilir. Bir kapslde kayn aac katran ile psabunu tektr oluncaya kadar kartrlr, sonra her iki karm birletiriyice homojenize edilir. Kutuya konulur, uygun ekilde etiketlenip tesedilir.

Sorular:

1. Bu merhem hangi amalarla ve nasl kullanlr? Ayrntl olarak anlatn2. Formldeki maddelerin Latince adlarn yaznz.

alma 12.4.

Hidrofil Merhem ( USP 27 NF 22)U H d h l

alma12 5


108/334

alma 12.5.

Gliserin MerhemiUnguentum Glycerini

Glycerini Ointment

Buday niastas

GliserinArtlm su

7g

93 g7g

Hazrlama:Niasta bir kapslde cam baget yardmyla su ile iyice kartnlr. gliserin ilave edilip tekrar kartnlr. ok hafif alevde amyant zerin

kartrmaya devam edilir Yar effaf bir hal alp arl 100i i k d l K k l kild ik l i

alma12 7


109/334

alma 12.7.

Su inde Ya Tipi Krem

Sv parafnStearik asitSetil alkol

Gliseril monostearatEmlgatrGliserinArtlm su ym

16 g2g4g

2g4g9g

100 g

HLB deeri111515

Tween 80'in HLB deeri: 15

Span 80'in HLB deeri : 4 3

alma12 8


110/334

alma 12.8.

Kold Krem (USP 21 - NF 16)Unguentum Leniens

Cold Cream

Balk nefsi

Beyaz balmumuSv parafnBoraks

Artlm su

125

1205605

190

g

gggmi

Hazrlama:

Balk nefsi ve beyaz balmumu kk paralara blnerek bir kapsl

Hazrlama:


111/334

Hazrlama:Artlm suyun yzde doksan zerine jelatin azar azar ve kartrlarak

edilir. Karm 10 dakika bekletilir. Jelatin eriyinceye kadar hava kabaoluturmayacak ekilde hafife kartrlarak su banyosunda stlr.havanda inko oksit gliserin ile iyice ezilerek kartrlr ve pat hgetirilir. Bu karm jelatin zeltisi zerine azar azar ve kartrlarak edilir. Havan, kalan su ile ykanarak behere ilave edilir. Tektr bir jeledilene kadar dikkatle kartrlr, soumadan kutuya konulur. Uygun e

etiketlenip teslim edilir.

Sorular:1. Bu ila ekli hangi amala kullanlr ve nasl uygulanr?2. Hazrladnz bu pat nasl saklanmaldr?

alma 12 10

alma 12 11


112/334

alma 12.11.

Naproksen Jel

NaproksenKarbopol 934Trietanolamin

zopropil alkolGliserin

Artlm su y.m.

10.0 g*1.0 g3.5 g

20.0 g7.0 g

100.0 g

* naproksene edeer miktarda naproksen sodyum kullanlr.

Hazrlama:

Hazrlama:


113/334

Hazrlama:Eritme yntemi kullanarak byk apl merhem imalat yaplacaktr. S

alkol, stearil alkol ve beyaz vazelin bir kapsl iinde su banyosu zeri70C'ye kadar stlr (I). Bir beherde, artlm suyun te birine sodylauril slfat, propilen glikol ilave ederek su banyosu zerinde ayn scakl(70C) stlr (II). Geri kalan suda metil paraben zlp bu da 70Cstlr (III). Kartrma ilemi planet kartrcda gerekletirilir. nce yfaz su banyosu zerinden alnarak (I karm) planet kartrcya dkl

kartrc altrlr. Sulu faz (II ve III karmlar bir araya getirildiksonra) kantnc devaml alrken planet kartncdaki yal fazn zeilave edilir. Kanmn scakl 40C'ye kadar souyunca parfm ilave edkartrmaya devam edilir. Souyuncaya kadar kartrma ilemine deedilir. Hazrlanan merhem kitlesi merhem doldurma aletine boaltlr. Dsonra merhem doldurma aleti her bir merhem tpne 20g merh

doldurulacak ekilde ayarlanr ve hazrlanan merhem tplere dolduru

alma 12 15


114/334

alma 12.15.

Salisilik asitktrlm kkrtKayn aac katranKold krem

alma 12.16.

Bizmut gallatVazelinLanolin

Artlm su

1.8 g3.6 g3.6 g

60.0 g

4g10 g25 g

25 g

alma 12.22.


115/334

alma 12.22.

Cetrimide cream (BP 1999)

alma 12.23.

Burrow's paste (Martindale, 28*)

alma 12.24.

Resorcinol-sulfur paste (Martindale, 28"')

13. SUPOZITUVARLAR


116/334

ekilleri, hacimleri ve kvamlar rektal uygulamaya uygun kat tek preparatlardr. Lokal enfeksiyonlarn tedavisinde vajinal uygulananpreparatlar da vardr.

Rektal yol ile supozituvar uygulamann tercih edilme nedenleri:1- Az yolu ile hastaya ila verilemedii durumlar

ameliyat sonras mide-barsak rahatszlklar bebek/yal hastalar hastann mental bozukluu olmas

2- Oral uygulamann etkin madde asndan uygun olmad dur etkin maddenin mide-barsak kanalnn pH'smda stab

olmamas

Erime noktas ile donma noktas arasndaki fark fazla olmamal


117/334

abuk bozunmamal, uzun sre stabil kalmaldr

Oda scaklnda kolayca kalplara dklebilmeli, fakat kalpyapmamahdr Eritme yntemi veya basnla ekil verme yntemi kullanl

retime elverili olmaldr Preparatn saklanmas/kullanlmas srasnda ekli bozulmamal

Supozituvar svalar 4 grupta incelenir;

1. Yal svalar2. Sentetik ve yar sentetik svalar3. yonize olmayan yzey aktif maddeler4. Suda znen ve su ile karabilen svalar

Supozituvarlarm hazrlanmas srasnda ama, etkin maddeyi sva i


118/334

p , y ok ince ve homojen bir ekilde datmaktr. Etkin madde suda z

ise, sspansiyon/emlsiyon haline getirmek gerekir.

13.2.1. Gerekli sva miktarnn hesaplanmas

Supozituvann hazrlanabilmesi iin etkin maddenin supozituvaierisinde ne kadar yer kapladnn bilinmesi gerekir. Bu durum h

maddenin kendi younluuna bal olarak deiir. Eer etkin myounluu svan younluuna eitse; supozituvar ierisindeki etkineit arlktaki svam hacmini kaplayacaktr. Etkin maddenin yosvan younluundan farkl ise o zaman etkin maddenin o svakadar yer kapladnn hesaplanmas gerekir.

1 tki dd i i i t t it ikt

Kakao ya ile sadece svadan oluan bir supozituvar hazrlanr, donduru


119/334

ve kalptan karlarak tartlr. Buna bo kalp arl denir. rnein

deer 1.8 g olsun.Prokainf=0.8M = S-(f.g)M =1.8-(0.8x0.6)M = 1.32 g 1 supozituvar iin gereken kakao ya miktar

Reetede istenilen supozituvar saysndan 1 fazlas zerinden hesap yapYani reetede 5 supozituvar istendiine gre 6 supozituvar iin hesap yapBuna gre forml:

prokain 0.6x6 = 3.6 gkakao ya 1.32x6 = 7.92 g

S it h l B i i h l ikt k k (7

kalba kartrarak dklr. Donduktan sonra kalbn zerindeki fa


120/334

bir spatl yardm ile kaznr. Kalp alp supozituvarlar karlr

ekilde ambalajlanp etiketlenir.

NOT: 4 supozituvarlk ktle ile allr.Aspirinin Witepsol H15'e gre yer tutma deeri 0.71'dir.

Sorular:

1 .Deneysel olarak parasetamoln yer tutma deerini hesaplayn ve nyaptnz yaznz.2. Kullandnz svan yapsn yaznz.3. Bu supozituvar hangi amala kullanlr?4. Etkin maddenin ve svam younluu verildiinde yer tutma dee

nasl hesaplandn gsteriniz.

ksm donunca alttaki sulu tabaka ilk szntnn zerine szlr.


121/334

szntden 2 mi alnp antlm suyla 100 ml'ye tamamlanr. Bu zelti

9 mi alnp zerine 1 mi% 10'luk FeCl3 zeltisi ilave edilip, zeltinin absorbans dekalorimetrede 510 nm'de okunur. Eldeki kalibrasyon dorusu yardmsodyum salisilatn miktarn hesaplanr. Bulunan konsantrasyon de(x) mg/1 veya ug/ml cinsindendir. Bulunan etkin madde miktar istemiktardan % 10'dan fazla sapma gstermemelidir.

4. Krlma ve mekanik dayankllk kontrol: Supozituvar eklini asvan belirli scaklkta zerine konan arlklara dayanmas ile lRektuma konurken yaplacak basnca dayankl olup olmadanlalmas bakmndan ve ambalajlama srasndaki kayp bakmnnemlidir.

alma 13.6.


122/334

Acetarsol 0.25 gWitepsolH15 y.m. 2.00 g

alma 13.7.

Benzokain 5.0 gAdrenalin 0.1 gBorik asit 0.2 g

Artlm su 5.0 miKakao ya y.m. 100.0 g

alma 13.10.


123/334

Bebekler iin Kloral Supoztuvar (NF 1955)Supp. Chloral for Infants

KloralhdratKakao ya

alma 13.11.

60 mgy.m.

ndometazin 25 mgPEG400:PEG 4000 (1:1) y.m.

14. OVLLER


124/334

Ovller, supozituvarlar gibi etkin madde ve svadan oluan ve vuygulanan oval veya kre eklindeki preparatlardr. Ovllerin kre olanlarna globl (bol) ad verilmektedir. Bu grup preparatlann oarlklar 5 g'dr.

vl sva olarak genellikle jelatin-gliserin-su sva kullanlr.

yansra kakao ya, Witepsol, polietilen glikollerin de kullanm vard

T.F. 1974'de verilmi olan jelatin-gliserin-su sva u ekildedir:Jelatin 2 kSu 4kGliserin 10 k

Sorular:1 B il kli d h i dd l l ?


125/334

1. Bu ila eklinde sva hangi maddeler oluturuyor?

2. Bu ila ekli ne amala kullanlr?3. htiyoln dier isimleri nelerdir?

alma 14.2.

Borik asit 0.125 g

Jelatin-gliserin sva y.m.

(Sva: jelatin 3 k, gliserin 12.5 k, su 3 k)

l 14 3

kremleri de bu gruptadr. Formlasyonlarda yer alan okluzif (rtli ( ) dd l i d k bi il l b


126/334

emoliyan (yumuatc) maddeler sayesinde yumuak bir cilt salanab

alma 16.1.

Kold KremCold Cream

Unguentum Leniens

Balk nefsi 125 gBeyaz balmumu 120 gSv parafn 560 gBoraks 5 g

A l 190 i

alma 16.2.


127/334

Temizleyen KremCleansing Cream

BalmumuSv vazelinBentonitBoraksMetil parabenAlkolParfmArtlm su

13.050.0

1.00.90.11.0

y.m34.0

alma 16.6.


128/334

Stearik asit 15Lanolin 4Balmumu 2Sv parafin 23PEG-40 stearat 5

Sorbitol 12Parfm y.m.Koruyucu y.m.Artlm su y.m.

Sorular:

1 l 16 5 16 6'd ki l l i i l i di ?

alma 16.9.


129/334

BalmumuBoraksBalk nefsiSusam yaParfmKoruyucu

Artlm su

alma 16.10.

Sv parafin

12.00.5

12.540.0

y.m.y.m.35.0

52.0

alma 16.12.


130/334

Stearik asitLanolinSorbitan oleatPolisorbat 60SorbitolParfmKoruyucuArtlm su

alma 16.13.

7.00.50.50.5

10.0y.m.y.m.y.m.

paralanmay nledikleri iin hem vcudun normal bir fonksiyonu oterlemeyi engellemezler hem de istenmeyen vcut kokularnn oluma


131/334

terlemeyi engellemezler hem de istenmeyen vcut kokularnn olumanlerler.

Antiperspiran ve deodoran preparatlar; aerosol, ubuk (stick), bilyeli ie(roll-on) veya yar kat formda hazrlanabilirler.

alma 16.14.

Deiyonize suPropilen glikolNatrosol 250 H*Alminyum klorhidrat (% 50 z.)Alkol (% 99 h/h)

29.104.000.40

40.0025.00

edilir. Oda scaklna inince parfm ilave edilir, 5-8 C kartrlarak soutulur ve kalba dklr.


132/334

kartrlarak soutulur ve kalba dklr.

alma 16.16.

%

Triklosan 0.05Propilen glikol 2.00Alkol (% 99 h/h) 57.45Parfm 0.50Pskrtc gaz 40.00

16.3. Dudak Boyalar

arasnda erime derecesi tayin edilir. Ktlenin yukarya kayd nokta,erime derecesi olarak kabul edilir


133/334

erime derecesi olarak kabul edilir.

5. Kalba dklen ktle oda scaklnda bir hafta bekletilir.6. a) Btn dudak boyas arlklar sfrdan sonra iki haneye kadartartlr.Arlk sapmalar ve gvenirlik snrlan hesaplanr.

b) Bir ruj ortadan diklemesine kesilip renk tektrlne baklr.c) Kesilen rujdan biri diklemesine bir kapsle konulur ve 50C'lk

etve yerletirilir. Bu derecede yumuayp erimesi gzlenir.

d) Supozituvar sertlik tayini aleti kullanlarak iki rujun sertlikleri taedilir.e) Kalan rujlar kutuya konulur. Uygun ekilde etiketlenip teslim edilir.

Sorular:1. Dudak boyalarnda erime derecesi snrlan ne kadar olmaldr?

alma 16.23.


134/334

Tra Sonras LosyonuAfter shave

%Etil alkol 60Propilen glikol 3

Parfm 1Demineralize su 36

alma 16.24.

arasnda erime derecesi tayin edilir. Ktlenin yukarya kayd nokta,erime derecesi olarak kabul edilir


135/334

erime derecesi olarak kabul edilir.

5. Kalba dklen ktle oda scaklnda bir hafta bekletilir.6. a) Btn dudak boyas arlklar sfrdan sonra iki haneye kadartartlr.Arlk sapmalar ve gvenirlik snrlar hesaplanr.

b) Bir ruj ortadan diklemesine kesilip renk tektrlne baklr.c) Kesilen rujdan biri diklemesine bir kapsle konulur ve 50C'hk

etve yerletirilir. Bu derecede yumuayp erimesi gzlenir.

d) Supozituvar sertlik tayini aleti kullanlarak iki rujun sertlikleri tedilir.e) Kalan rujlar kutuya konulur. Uygun ekilde etiketlenip teslim edilir

Sorular:1. Dudak boyalarnda erime derecesi snrlar ne kadar olmaldr?

alma 16.23.


136/334


Etil alkol 60Propilen glikol 3


alma 16.24.

arasnda erime derecesi tayin edilir. Ktlenin yukarya kayd nokta,erime derecesi olarak kabul edilir.


137/334

5. Kalba dklen ktle oda scaklnda bir hafta bekletilir.6. a) Btn dudak boyas arlklar sfrdan sonra iki haneye kadar

tartlr.Arlk sapmalar ve gvenirlik snrlan hesaplanr.b) Bir ruj ortadan diklemesine kesilip renk tektrlne baklr.c) Kesilen rujdan biri diklemesine bir kapsle konulur ve 50C'lk

etve yerletirilir. Bu derecede yumuayp erimesi gzlenir.d) Supozituvar sertlik tayini aleti kullanlarak iki rujun sertlikleri taedilir.e) Kalan rujlar kutuya konulur. Uygun ekilde etiketlenip teslim edilir.

Sorular:1. Dudak boyalarnda erime derecesi snrlan ne kadar olmaldr?2. Sizin formlnz yeterli sertlikte buluyor musunuz?

alma 16.19.


138/334

Gne Losyonu

Ya faz Oktilmetoksi sinnamatzopropil miristatOleil oleat

Vazelin

Stearil alkolStearik asitGliseril monostearat

Vitamin E asetatKoruyucuParfm

3.02.04.02.0

1.02.02.0

y.my.my.m


139/334

alma 16.23.


140/334


Etil alkol 60Propilen glikol 3


alma 16.24.

alma 16.26.


141/334

Aerosol Tra Kp

Tnetanolamin stearatSodyum stearatPotasyum stearatBoraksParfm

Artlm suPskrtc gaz

8.01.04.60.50.9

72.512.5

Hazrlama:Trietanolamin stearat, sodyum stearat ve potasyum stearat su bany

alma 16.27.


142/334

Depilatuvar Losyon

Kalsiyum tiyoglikolatKalsiyum hidroksitStronsiyum hidroksitParfmKrem baz*Artlm su

* Krem baz

Setil alkol

5.46.63.7

y.m67.017.2

0/

6

alma 16.28.


143/334

Depilatuvar Losyon

Kalsiyum tiyoglikolat 5.4Kalsiyum hidroksit 10.4Parfm y.m.Krem baz* 67.0

Artlm su 17.3

* alma 27'deki krem baz formln kullannz.

alma 16.29.

alma 16.30.


144/334

Sv Berrak ampuan

Sodyum lauril eter slfat (% 30) 35.00 gComperlanKD* 1.50 gSodyum klorr 2.00 gSitrik asit 0.40 g

Sorbik asit (veya formalin) 0.10 gKoruyucu y.m.Boya (FDC Yellow No:5) y.m.Parfm y.m.Artlm su y.m. 100.00 mi

alma 16.32.


145/334

Krem ampuan

I Sodyum lauril slfat (% 90)Sodyum lauril eter slfat (% 27-30)Comperlan KD*Susuz lanolinSodyum klorr

II Stearik asitIII Sodyum hidroksit

Renk maddesiKoruyucuParfm

20.00 g20.00 g

0.60 g0.60 g1.20 g4.00 g2.12 gy.m.y.m.y.m.

alma 16.40.


146/334

Trnak CilasNail Varnish

%Nitroselloz 10Rezin* 10

Plastizer** 5Alkol 5Etil asetat 20Butil asetat 15Toluen 35Boyar madde y.m.

alma 16.41.


147/334

Di Pat (Macunu)

Dibazik kalsiyum fosfat dihidratSilikaGliserinSodyum karboksimetilsellozKarragenSodyum lauril slfatSodyum sakarinTat vericiEtil paraben

45.002.00

15.001.000.301.500.10y.m.0.01


148/334

alma 16.48.


149/334

Bebek Kremi

Hafif sv parafnLanolinSetil alkol

Arlacel 80

Tween 80Sv silikon F 10/1000Propil parabenMetil parabenParfmArtlm su

35.501.001.002.10

4.905.000.150.150.10

50.00

17. TOZLAR, TOZ TEKNOLOJS VE MKROMERTK

Tozlar toz edilmi bir veya daha fazla kat maddenin homojen kar


150/334

Tozlar, toz edilmi bir veya daha fazla kat maddenin homojen kar

oluan farmastk kat dozaj ekilleridir. Tozlar, dahilen veya kullanlmak amacyla hazrlanrlar ve kae, paket, sert jelatin kapsvb. halinde ambalajlanabilirler.

Kat maddelerin daha kk partikll toz haline getirilmesi (tarpma - vurma, sktrma, srtme - kaydrma ve germe eklinde famekanizmalarna dayanan tcler (deirmenler) ile yapmekanizmalara bal olarak partikller srasyla paralanma, kesilme ve kopma sonucunda daha kk partikller haline gelirler. ileminin etkinlii, tcnn tipine ve kat maddenin zelliine Byk miktardaki farmastk materyallerin daha kk paracklagetirilmelerinde genel olarak grup cihaz kullanlr:

stabilite hem de teraptik etki asndan baarl formlasyonlan rn iulalm partikl byklne baldr.


151/334

Tozlarn zellikleri bireysel ve kmesel olarak incelenir. Tozlar iki nzellie sahiptir: Bunlardan birisi bireysel olarak partikln ekli ve yalan, dieri ise partikllerin say veya arlk olarak yer ald byaral ve dolaysyla toplam yzey alandr. Bu iki temel zellie dayave bunlardan tretilmi dier nemli zellikleri ise porozite, ak zellikskabilme / hacmini kltebilme (konsolidasyon) ve baslab

zellikleridir.

~ \ B

17.1. Toz ve GranUerde Partikl Bykl ve Byklk Dalncelenmesi


152/334

Partikl bykl ve byklk dalmnn tayini deiik ykullanlarak yaplabilir:

Elek yntemi Mikroskop yntemi

Sedimentasyon yntemi Coulter counter yntemi HIAC / Royco partikl sayac yntemi Dar al lazer krnm yntemi

alma 17.l'de elek yntemi ve titreimle alan elek takm (vibras

alma 17.1.


153/334

I-Partikl Bykl ve Byklk Dalmnn ncelenmesi

Granl formlPatates niastas 70 gLaktoz 30 gBalayc zelti y.m.

Balayc zeltiJelatin 6 gGliserin 2 gSu 92 g


154/334

Mezrnvuruhareketinisalayanmekanizma

III.3. Sonularnz aadaki tablo eklinde gsteriniz.

Tablo 17.2. Partikl byklnn kme dansitesi ve skabilme zer


155/334

etkisi.Toz / granl

partiklbykl

(mm)

Arl(g)

Kmehacmi(cm3)

Kmedansitesipk (g/cm

3)

Vurusays

Sktrlmhacim

Vv (cm3)

Sktrlmdansite

pv (g/cm3)

Hausneindeks

(HI)

Sorular:1. Tablo 17.1 ve izdiiniz grafiklerden, partikl bykl asndan n

Kavvakita eitlii:


156/334

V--V.. abpo pv 0 1 + bp

p i l

J "P

C ab a

Alman toz veya granl hacmi (bo mhreyi dolduracak hacimv,pCa

b

P basncnn uygulanmasndan sonraki tablet hacmiHacim klmesi olup (v0- vp) / v0 'dr.Baslan tozun balang porozitesi ile ilgili katsayBasm (kompresyon) katsays olup sistemin elastik deformile ilgilidir.

18. KAELER

Kaeler iinde bir veya daha ok etkin maddenin tek dozunu ieren sert


157/334

klftan oluan kat preparatlardr. Toz halindeki ilalarn lezzetini gizlemve bunlarn alnmasn kolaylatrmak iin az yoluyla kullanlrlar. Alst kapaktan oluan kae klf genellikle pirin unundan hazrlanmmayalanmam hamurdan yaplr. Alnmadan nce, kaeler birka sasuya batrlr, dil stne koyulur ve su ile yutulur. Gnmzde yerle

jelatin kapsllere brakmalarna ramen, Avrupa Farmakopesinde

almaktadrlar ve hem Avrupa Birlii lkelerinde, hem de lkemkullanlmalar hala devam etmektedir.

Doldurulmalar arlk esasl olup, doldurulmu kaede arlk sapm20 tanesinin 18'inde %10, 2 tanesinde ise %15'i gememelidir. Ka

byklklerine gre numaralandrlrlar. Numaralarna gre aldklar

alma 18.3.


158/334

Helmitol 0.15Luminal 0.01Papaverin klorr 0.01

P. 1 Cachet No.XV

19. PILLLER


159/334

Pilller, uygun bir balayc ile etkin ve dier yardmc maddelekartrlmas ve ekillendirilmesi ile hazrlanan kre eklinde preparatlarArlklar ounlukla 50-250 mg arasnda deiir, 0.10 g'dan olmamaldr.

Pillller etkin ve yardmc madde olmak zere balca iki ksmdan meyd

gelir. Pill ktlesine, yourabilecek ekilde kvam veren sv kat vyankat zellikteki yardmc maddelere pill svalar denir. Pill svaaada belirtilen zellikleri tamaldr.

Ktlenin iyi yourulabilmesine imkan vermeli, fazla yumuak ve yapolmamaldr.

sonra havan eli ile kartrarak formle eklenir. Sva ilavesiniindeki ktle rahata toplanp yorulacak ve havan yzeyine yapplastik bir hal alncaya kadar devam edilir. Bir spatl yardm ile k


160/334

sk havan iinde toplamak faydaldr

Ktlenin blnmesi: Yourulmu ktle, tamamen havandan alnrekillendirme ve blme kalb yardm ile dzgn bir silindir eklineKtle istenilen pill saysna gre istenilen uzunlua getirilip, pill toyuklu, madeni ksmna yerletirilir. Kalp zerinde hem yuvarlama

kesme yaplarak ekillendirilir. Hazrlanan pilller, kurumas iinhavada veya desikatrde bekletilir. Pilllerin yapmasn nlemambalaj kutusunun iine inert bir tozlayc madde konur. Tozlayniasta, laktoz vb. maddelerden yararlanlr.

Etkin madde gerekli miktar balayc (beher pill iin yaklak 0.0

alma 19.1.


161/334

AminopirinKodeinPapaverin klorrBelladon ekstresiLuminal

0.10 g0.01 g0.02 g0.01 g0.02 g

Balayc (jansiyan ekstresi) y.m

P.I. pil.No.XXI

Hazrlama:Toz maddeler tartlr, havanda geometrik seyreltme ile kartrlr. Baolarak jansiyan ekstresi ilave edilerek ktle hazrlanr ve ekillendirilir.

Excipient glycerine: lk kitre zamk, 7 k gliserin ve 2 k su karolumaktadr.


162/334

alma 19.4.

Prominal 0.60 gLuminal 0.50 g

Forml 20 pill iindir

Kontroller:T.K'ne gre 100 mL'lik bir erlene 50 mL 37C'deki su ve pill kodakikada bir kartrlr. Pilller en fazla 2 saatte dalmaldr.

20. GRANLASYON LEM VE GRANLLER ZERNDEYAPILAN KONTROLLER


163/334

Granlasyon, toz partikllernin bir balayc veya mekanik g yardmbirletirilerek kat, kuru agregatlar haline getirilmesidir. ounlukla taveya kapsllerin imalatnda ara rn olmalarna ramen granller, birn eklinde bir dozaj formu olarak da rnein; efervesan grankaplanm granller, mide ortamna dayankl granller, etkin maahmnn deitirildii granller gibi kullanlabilmektedir. Granlasy

formlasyonda yer alan herbir toz bileenin homojen ekkartrlmasndan sonra balanmakta ve granlasyon ileminden sonra edilen granller, bir dozaj formu olarak paketlenebildii gibi tablet basmda kapsl hazrlanmas iin kullanlabilmektedir.

Granlasyon ileminin salad yararlar unlardr:

Bu yntemler, ya granlasyon ile basmn dzeltilemedii durummateryaller neme ve sya duyarl olduunda kullanlmaktadr.


164/334

Yas granlasvon: Bu yntem toz karmnn bir sv ilave edilerekktle haline getirilmesini iermektedir. Bu sv, balayc maddeletoz kalinde toz karmna ilave edilmesi durumunda (internal bolarak) tek bana ilave edilebildii gibi balayc maddeyi ieren bir

veya pasta (eksternal balayc olarak) eklinde de ilave edilebilmOluan ya ktle bir elekten geirilip kurutulmakta ve sonrasnd

elenerek granller elde edilmektedir. Ya granlasyonda, ya hazrlanmas iin yksek hzl, bakl kartrclar ve grankullanlmaktadr. Akkan yatak cihaz ile bir cihazdan dierine transferi gerekmeksizin tm ilemler ayn sistem gerekletirilebilmektedir.

20.1. Bitmi rn Olarak Granller

Oral yolla uygulanmak zere hazrlanrlar. Bazlar yutularak, baz


165/334

inenerek, bazlar ise suda veya dier uygun bir sv iinde zlerek vdatlarak kullanlrlar. Granller bir veya daha fazla etkin madde, yardmaddeler, gerekli ise renk ve koku verici maddeler de ierirler. Yardmadde olmakszn da hazrlanabilirler.

Granller tek doz veya ok dozlu olarak ambalajlanabilirler. ok do

preparatlan, istenilen dozda alnabilmeleri iin uygun bir lekle birlambalajlanr. Tek doz granller poet, kat paket veya flakon gibi

birimlik kaplarda sunulur.

retimleri, ambalajlar, depolama ve datmlar mikrobkontaminasyondan uzak olarak gerekletirilmelidir. Uucu veya korunm

alma 20.1.


166/334

Efervesan GranlGranulatum Effervescens

Sitrik asit. H2O 6.0 gTartarik asit 9.0 gSodyum bikarbonat 15.0 g

Hazrlama:Kristal sulu sitrik asit tartlarak bir kapsle konulur. Tartarik asit ve bikarbonat eklenir, porselen spatl ile kartrlr. 100-105C'lik 3-5 dakika bekletilir. Etvden karldktan sonra kartrlr ve tekrakonulur, 2 dakika bekledikten sonra karlr. Elde edilen pat, hzla

20.1. Bitmi rn Olarak Granller

Oral yolla uygulanmak zere hazrlanrlar. Bazlar yutularak, baz


167/334

inenerek, bazlar ise suda veya dier uygun bir sv iinde zlerek vdatlarak kullanlrlar. Granller bir veya daha fazla etkin madde, yardmaddeler, gerekli ise renk ve koku verici maddeler de ierirler. Yardmadde olmakszn da hazrlanabilirler.

Granller tek doz veya ok dozlu olarak ambalajlanabilirler. ok do

preparatlan, istenilen dozda alnabilmeleri iin uygun bir lekle birlambalajlanr. Tek doz granller poet, kat paket veya flakon gibi

birimlik kaplarda sunulur.

retimleri, ambalajlar, depolama ve datmlar mikrobkontaminasyondan uzak olarak gerekletirilmelidir. Uucu veya korunm

Formlasyonlannda sitrik asit, tartarik asit, fumarik asit gibi asit mile sodyum karbonat, sodyum bikarbonat ve sodyum bifosfat gibmaddeler ierirler.


168/334

Efervesan granller zerinde dier testlerin yansra Avrupa Farmak(EP5) gre dalma testi de yaplr. Bir doz efervesan granl bir biindeki 15-25C'deki 200 mi suya konur. Dalma sresi tayin edili5 adet tek doz granl zerinde tekrarlanr. 6 dozun herbiri 5 dakdalrsa granl preparat test ile uyumludur.

rnek 20.2.

Parasetamol (Asetaminofen) + Doksilamin + Kafein EfervesanGranlleri

veya sspansiyon eklinde ve sv ksmlarnn buharlatrld koulluygulanr.


169/334

Kaplanm granllere, etkin maddenin uygun salm gsterdiini tespit etmiin uygun bir znme testi rnein kat dozaj formlar iin aklatestlerden biri uygulanabilir.

Modifiye salm yapan granller: Aktif madde veya maddelerin sahzn, yerini veya zamann modifiye etmek zere tasarlanm, zel yard

maddeler ieren veya zel ilemlerle hazrlanan, ayr ayr veya birlkaplanm ya da kaplanmam granllerdir.

Bu granller zerinde, etkin maddenin salm tarzn gstermek iin uygunznme testi uygulanr.

alma 20.1.


170/334

Efervesan GranlGranulatum Effervescens

Sitrik asit. H2O 6.0 gTartarik asit 9.0 gSodyum bikarbonat 15.0 g

Hazrlama:Kristal sulu sitrik asit tartlarak bir kapsle konulur. Tartarik asit ve

bikarbonat eklenir, porselen spatl ile kartrlr. 100-105C'lik 3-5 dakika bekletilir. Etvden karldktan sonra kartrlr ve tekrakonulur, 2 dakika bekledikten sonra karlr. Elde edilen pat, hzla

Hazrlama:Magnezyum karbonat ve sodyum bikarbonat havanda kartrlr, zesusuz sitrik asit ilave edilip homojen hale getirilir. Damla damla


171/334

eklenerek kartrmaya devam edilir. Ktle irmik gibi tanelembalaynca alkol eklemeye son verilir. Ktle 1.6 mm delik apl elegeirilir. Hava akml kurutma dolabnda 50C'de kurutulur. Kurugranller 1.1 mm delik apl elekten geirilir. Hava ve nem almayekilde sk kapal bir kaba konulur. Uygun ekilde etiketlenerek teedilir.

Sorular:1. Bu granln hazrlanmasnda neden su yerine alkol kullanyorsunuz?2. Elde ettiiniz granln kayp miktarn ve kayp yzdesini hesaplayn3. Elde ettiiniz efervesan granln dalma kontroln ve zeltinin

grnmnn kontroln, lg granl 50 ml'lik bir beherdeki su iine

21. KATI DSPERSYONLAR

Etkin maddeler gastrointestinal kanalda (GI) zndkten sonra


172/334

olmaktadr. Maddenin GI kanaldan absorpsiyon hz, znme kontrol ediliyorsa yani maddenin znme hz emilme hzndan oise bu maddelerin absorpsiyonu ve biyoyararlamm znme hzfonksiyonu olmaktadr. Maddenin znme hz ve belirli partikl altnda olmak kouluyla znrl, partikl byklnfonksiyonudur. Bu parametreleri artrmak iin, maddenin ortam

temasta olan etkin yzey alannn artrlmas gerekmektedir. Bununtme, kontroll ktrme, pskrterek kurutma vb. ynteyararlanlmaktadr. Ancak bu yntemlerin gzlenen baz dezavnedeniyle (rnein: tmede artan yzey yklerine bal olarak topve etkin yzey alannn azalmas, zc kullanlan yntemlerdetoksisitesi gibi) son yllarda etkin maddelerin kat dispersiyo

1. tektik karmlar2. Kat zeltiler3. Cam zelti veya sspansiyonlar


173/334

4. Kristal bir taycda etkin maddenin amorf halde kristallendsistemler5. Etkin madde ile tayc arasnda kompleks oluumu ile hazrlan

sistemler6. Yukardaki be olasl birlikte tayan kark sistemler

21.2. Kat Dispersiyon Hazrlama Yntemleri

Kat dispersiyonlar hazrlamak iin genel olarak 3 farkl yntekullanlmaktadr.

1. Eritme yntemi:

Tablo 21.1. Kat dispersiyon hazrlamada kullanlan tayc rnekleekerlerDekstrozSukrozG l k

PolimerlerPolivinil

pirolidonP li il

Yzey aktif maddelerPolioksietilen-propilen

glikol kopolimerleri

AsitlerSitrik asitSksinik

i

DierlPentaerre


174/334

GalaktozSorbitolMaltozMannitolLaktoz

Polietilenglikoller

Hidroksipropilmetil selloz

Metil sellozPektinSiklodekstrinlerGalaktomannan

(Poloxamer 188)Polioksietilenalkil

eterleri (Texafor AIP)Deoksikolik asitPolisorbatlar (Tweenler)Sorbitan ya asidi

esterleri (Spanlar)

asit retan

Kat dispersiyon hazrlamada kullanlan tayclar; suda znmedereceleri dk olmal (200C'den dk olmal), fiziksel, kimtermal stabiliteleri iyi olmal, nisbeten dk buhar basncna sahip fizyolojik olarak inert olmaldr.

21.4. Kat Dispersiyonlarn Stabilitesi

Kat dispersiyonlar hazrlama yntemine, kullanlan taycya ve saklam

k ll b l l k id k i ll k i l kild f


175/334

koullarna bal olarak yeniden kristallenme, kristal ekilden amorf yapdnm, renk deiimi, taycnn yapya nem ekmesi nedeniyle kimyayap deiiklikleri vb. stabilite problemleri gsterebilirler.

alma 21.1.

Furosemid 1 kPolivinilpirolidon (PVP-40) 6 k

Hazrlama:Furosemid ve PVP, metanol:antlm su (95:5) karmnda tamam

22. SERT JELATN KAPSLLERN DOLDURULMASI VEUYGULANAN KONTROLLER

K k d l k iki d l i l i


176/334

Kapak ve gvde olmak zere iki paradan oluan, ilerine toz,mikropellet, mikrokre, mikrokapsl, minitabletlerin yansra yakonabildii ve oral kullanm iin tasarlanm kat dozaj foerdikleri nem miktar %12.5-16.0 olup, bu nemi koruyabilmscakl 15-25C, bal nemi %30-70 arasnda olan ortamlarda geirmeyen kaplar iinde saklanmalar gerekmektedir.

Sert jelatin kapsller hacimlerine gre sekiz farkl bretilmektedir; bunlarn hacimleri ve bunlara karlk gelen numara22.1'de grlmektedir. Sert jelatin kapsller hacim esasdoldurulmakta ancak ilerine konacak maddeler arlk olarak ve

yine kontrolleri de arlk olarak yaplmaktadr. Bu nedenle se

Sert jelatin kapsller iine doldurulacak maddeler, herhangi bir seyreltmgerek gstermeyecek miktarda iseler kme dansiteleri hesaplanp, ona hangi kapsl byklnn seilecei ekil 22.1'den hesaplanab

i k d it i 1 8 /3

l bi tki dd i k l i


177/334

rnein kme dansitesi 1.8 g/cm olan bir etkin maddenin kapsl ibulunmas gereken miktar 700 mg ise ekilde yer alan kme dansskalasndan 1.8'e karlk gelen nokta, yine ekilde bulunan bir kapdoldurulmas gereken arlk skalasmda 700 mg (0.7 g)'n iaretlenip, bunoktann birletirilmesi ile 2 nolu kapsle doldurulmasnn uygun olabulunmaktadr.

Tablo 22.1'de maddelerin kme dansiteleri ve miktarlarna bal olseilmesi gereken kapsl numaralan tablo eklinde verilmektedir.

Tablo 22.1. Kapsl dolum kart [Limmer, D. (ed.), Remington.The ScienandPractice ofPharmacy, 20th Ed. Chapter 46, pg.858-893

dansitesine yakn olanlar tercih edilmelidir. Bunlarn formlasyonlara ak zelliklerini iyiletirmek zere silisyum metalik stearatlar, stearik asit ve talk ilave edilebilir.


178/334

22.1. Dolgu Maddelerinin Miktarlarnn Belirlenmesi

Kullanlacak kapsl byklne gre alabilecei hacim tespit edilir ve istenen kapsl adedine gre toplam hacim bel

Kapsl hacmi x kapsl adedi = Gerekli tozun hacim olarakmiktar (Vt)

Etkin madde (de.m) ve kullanlacak dolgu maddesinidansiteleri (d d m ) bir mezr kullanlarak hesaplanr (g/cm

3)

' d m

v,


179/334

d m

Etkin madde ve yardmc maddeler spatlle uygun ekkantnldktan sonra sert jelatin kapsller ierisine doldurulur.

Eczane boyutunda retimler iin kullanlabilecek bir kapsl doldurma aekil 22.2'de ematik olarak gsterilmektedir.

22.2. Dolu Kapsller zerinde Yaplan Kontroller

erik tekdzelii (EP5),

Ktle tekdzelii (EP5)


180/334

Ktle tekdzelii (EP5), znme testi (EP5), Dalma testi (EP5), Mikrobiyal kalite tayini (EP5).

alma 22.1.

Parasetamol 200 mg

30 kapsl hazrlaynz.

alma 22.2.

Ramipril 5mg


181/334

RamiprilPrejelatinize niasta

alma 22.3.

MetiltestosteronMsr niastas

Kapsl no:4

Kapsl no: 4

5mgy.m.

10 mgy.m.

Sert jelatin kapsller iinde sv ve yar-kat matris teknolojisindekullanlabilecek yardmc maddeler grup altnda verilebilir:

l Sv yalar (yerfst ya zeytin ya soya ya susam ya gibi) v


182/334

l.Sv yalar (yerfst ya, zeytin ya, soya ya, susam ya gibi) vzincir uzunluuna sahip trigliseridler (Miglyol 810, 812 ve 820; LabCC, PG; Lauroglycol FCC).

2.Yar-kat lipofilik tayclar ve lipoflik sv tayclar iin viskozitemodifye ediciler (setil alkol, setostearil alkol, gliseril behenat, glisepalmitostearat, hidrojene sv yalar, Aerosil, Gelucire'ler).

3.znrletirici ajanlar, surfaktanlar, absorpsiyon artrclar, emlsiedici maddeler (yksek HLB'ye sahip Gelucire tipleri,Molekl arl 4000'den byk olan PEG'ler, Tween 80, PoloF68).

Sert jelatin kapsller iinde yar-kat matris tipi preparatlann imalatn

Hazrlama:Termokap yntemi ile hazrlanacak olan bu preparatta, PEG-sttermostatl bir su banyosu zerinde erime noktasna kadar stlr. Daha s

iine polimer ve etkin madde ilave edilerek kartrlr Bylece elde ek i k l i i i d ki di ikll i k i i l


183/334

iine polimer ve etkin madde ilave edilerek kartrlr. Bylece elde eyar kat matris ktlesi, iindeki dispers partikllerin kmesini nlezere katlamasna yakn bir scakla kadar soutularak bir plastik enjiine boaltlr ve volumetrik olarak kaps

Farma Kimya

Documents

Transcript of Farma Kimya