Ebola Virus Disease

วิ�เชฎฐ์� ยาทองไชย นายสั�ตวิแพทย�ช�านาญการพ�เศษ

สั�าน�กงานปศ�สั�ตวิ�จั�งหวิ�ดสักลนคร

ตระก#ลและสัายพ�นธุ์��

2

Family: FiloviridaeFilovirusGenus: Marburgvirus

EbolavirusCuevavirus

Nakayama, E., & Saijo, M., 2013

Marburgvirus• 1967• Marburg ในเยอรมน' และ ย#โกสัลาเวิ'ย•  พบในคนท'*ท�างานในห+องปฏิ�บ�ต�งานซึ่.*งสั�มผั�สัก�บล�ง  (Africal green vervet monkey) ท'*สั0งมา

  จัากประเทศย#กานดา• ม'ผั#+ป1วิยท�2งหมด 31 ราย เสั'ยช'วิ�ต 7 ราย

3

ตระก#ลและสัายพ�นธุ์��

4

Family: FiloviridaeFilovirusGenus: Marburgvirus

EbolavirusCuevavirus

Nakayama, E., & Saijo, M., 2013

Cuevavirus• 2010 “Lloviu cuevavirus”• พบในค+างคาวิ ผัลไม+ Miniopterus

schreibersii  • ถ้ำ�2าในประเทศสัเปน โปรต�เกสั และฝร�*งเศสั• เป5น filovirus ต�วิแรกท'*พบต+นก�าเน�ดใน

ย�โรป• ไม0ก0อโรคในมน�ษย�

5

ตระก#ลและสัายพ�นธุ์��

6

Family: FiloviridaeFilovirusGenus: Marburgvirus

EbolavirusCuevavirus

Nakayama, E., & Saijo, M., 2013

Ebola Virus

Genus Ebolavirus is 1 of 3 members of the Filoviridae family (filovirus).

•Genus Marburg virus and genus Cueva virus. •Comprises 5 distinct species:

–Bundibugyo ebolavirus (BDBV) –Zaire ebolavirus (EBOV) –Reston ebolavirus (RESTV) –Sudan ebolavirus (SUDV) –Taï Forest ebolavirus (TAFV)

Ebola Virus Disease

• BDBV EBOV และ SUDV นั้��นั้เกี่�ยวข้�องกี่�บกี่ารระบาดข้อง EVD ในั้แอฟร�กี่า

• ส่�วนั้ RESTV นั้��นั้พบในั้ประเทศฟ�ล�ปป�นั้ส่ และส่าธารณร�ฐประชาธ�ปไตยประชาชนั้จีนั้ ซึ่)�งส่ามารถต�ดในั้มนั้,ษย ได�โดยไม�มอากี่ารป/วยหร1อตายแต�อย�างใด

โรคต�ดเช62อไวิร�สัอ'โบลาEbola Virus Disease : EVD

• เป5นโรคอ�บ�ต�ใหม0/อ�บ�ต�ซึ่�2า ท'*ร+ายแรงมาก ท�าให+ม'การป1วิยตายในมน�ษย� และสั�ตวิ�ตระก#ลล�ง• อ�ตราการตาย 50-90%

เช62อโรคน'2ต�ดต0อก�นทางการสั�มผั�สัเล6อด สัารค�ดหล�*ง ของเหลวิจัากอวิ�ยวิะหร6อสั0วินต0างๆของร0างกายของสั�ตวิ�ท'*ต�ดเช62อ

Ebola Virus Disease

• ในแอฟร�กาน�2นม'รายงานการต�ดเช62อจัากการสั�มผั�สัสั�ตวิ�ท'*ม'เช62ออย0าง ล�งช�มแปนซึ่' กอร�ลลา ค+างคาวิผัลไม+  ล�ง ละม�*งป1า เม0น โดยพบว�าส่�ตว เหล�านั้�จีะมอากี่ารป/วยและตายอย2�ในั้ป/าด�บช1�นั้

Ebola Virus Disease

• ระยะฟ;กต�วิของโรค 2-21 วิ�น โดยพบได�ท,กี่กี่ล,�มอาย, อากี่าร ไข้�ส่2ง อ�อนั้เพลย ปวดกี่ล�ามเนั้1�อ ปวดศรษะ เจี4บคอ ตามด�วยอากี่ารท�องเส่ย อาเจียนั้ ผื่1�นั้ ไตและต�บไม�ท7างานั้ บางรายมเล1อดออกี่ท��งภายในั้และภายนั้อกี่ ตรวจีเล1อดพบเม4ดเล1อดข้าวต7�า 

• พบเช62อได+ในค+างคาวิผัลไม+ โดยเฉพาะอย�างย��งส่ายพ�นั้ธ,  Hypsignathus monstrosus (hammer-headed fruit bat), Epomops franqueti (Franquet's epauletted bat) และ Myonycteris torquata (little collared fruit bat)  ซึ่)�งเป:นั้ท�อย2� (host) ข้องไวร�ส่อโบลา  กี่ารกี่ระจีายต�วทางส่ภาพภ2ม�ศาส่ตร ข้องไวร�ส่อโบลาอาจีเกี่�ดจีากี่แนั้วท�บซึ่�อนั้ข้องค�างคาวผื่ลไม�

Hypsignathus monstrosus (hammer-headed fruit

bat)

Epomops franqueti  (Franquet's epauletted bat) 

Myonycteris torquata (little collared fruit bat)

การระบาดคร�2งแรก• 1976

– ประเทศซึ่#ดาน ม'ผั#+เสั'ยช'วิ�ต 151 รายจัากผั#+ป1วิย 284 ราย (53%) อ'โบลา-ซึ่#ดาน (Sudan; SEBOV)

– ประเทศคองโก (เด�ม: ซึ่าอ'ร�) ม'ผั#+เสั'ยช'วิ�ต 280 รายจัากผั#+ป1วิย 318 ราย (88%) อ'โบลา-ซึ่าอ'ร� (Zaire; ZEBOV)

18Feldmann & Geisbert, 2010

1976

อ'โบลา-ซึ่าอ'ร�

• ผั#+ป1วิย สังสั�ยมาลาเร'ย รพ. ย�มบ#ก�• ฉี'ดยา Chloroquin กล�บบ+าน 5 วิ�น

ป1วิยซึ่�2า รพ. ย�มบ#ก� 7 วิ�น เสั'ยช'วิ�ต

• ใช+เข=มฉี'ดยาร0วิมก�น• ผั#+ต�ดเช62อ 82 ราย ต�2งครรภ์� (25% แท+งบ�ตรก0อนท'*จัะ

เสั'ยช'วิ�ต) • เจั+าหน+าท'*ของโรงพยาบาลซึ่.*งร�บการฉี'ดวิ�คซึ่'นป?องก�นโรค

ท�ยฟอยด� 19

1976

อ'โบลา-ซึ่#ดาน

เม6อง Nzara 128 กม.

เม6อง Maridi

• คนงานโรงงานฝ?าย เจั+าหน+าท'*โรงพยาบาล ช�มชน

• การระบาดภ์ายนอกโรงพยาบาลสังบลงเองโดยไม0ได+ด�าเน�นมาตรการควิบค�มใดๆ 

20

1976

21

1994

แผันภ์าพแสัดงการแพร0ระบาดของอ'โบลา-ไทฟอร�เรสัต�

1994

22

2007

แผันภ์าพแสัดงการแพร0ระบาดของอ'โบลา-บ#นด�บ#เก'ยวิ

ย#ก�นดาตาย 34%

23

แผันภ์าพแสัดงการแพร0ระบาดของอ'โบลา-เรสัต�น

1992

1989 200

81989

2014

• RESTV เป5นสัาเหต�การระบาดอย0างร�นแรงของ EVD ในล�งแสัม (macaque monkeys: Macaca fascicularis)

ในั้ฟาร มประเทศฟ�ล�ปป�นั้ส่ และตรวจีพบในั้ล�งข้องฟ�ล�ปป�นั้ส่ ท�นั้7าเข้�าไปในั้ ประเทศส่หร�ฐอเมร�กี่า โดยพบในั้ส่ถานั้กี่�กี่กี่�นั้โรคเม1องเรส่ต�นั้ ร�ฐเวอร จี�เนั้ย

เป:นั้ล�งแส่มท�ส่�งไปจีากี่ฟาร ม ชานั้กี่ร,งมะนั้�ลา ล�งท�เพาะไว�จี7าหนั้�ายเพ1�อใช�เป:นั้ ส่�ตว ทดลองท�ฟาร มแห�งหนั้)�งบนั้เกี่าะม�นั้ดาเนั้า ล�งจีะถ2กี่กี่�กี่กี่�นั้ไว�กี่�อนั้ส่�งต�อ

ไปย�งห�องปฏิ�บ�ต�กี่ารต�างๆ เพ1�อให�แนั้�ใจีว�าไม�นั้7าโรคจีากี่ป/ามาแพร�ในั้เม1อง โดยเฉพาะแพร�ส่2�นั้�กี่ว�จี�ย ในั้ระหว�างกี่�กี่กี่�นั้ล�งได�ล�มเจี4บลงหลายต�วเกี่1อบท��ง

ฝู2ง และมอ�ตราตายส่2ง กี่ารส่อบส่วนั้และตรวจีช�นั้ส่2ตรทางห�องปฏิ�บ�ต�กี่าร “ ” พบว�าเป:นั้ ไวร�ส่อโบลา หากี่ล�งต�ดเช1�อ โรคจีะเกี่�ดแกี่�ล�งท�มความร,นั้แรง

มากี่ อ�ตราตายส่2ง แม�ว�าจีะกี่�อให�เกี่�ดกี่ารต�ดเช1�อในั้มนั้,ษย ได�เหม1อนั้กี่�นั้ (พ�ส่2จีนั้ ได�จีากี่กี่ารตรวจีเล1อดผื่2�ส่�มผื่�ส่ใกี่ล�ช�ดเช�นั้ผื่2�เล�ยงและส่�ตวแพทย ผื่2�

ด2แลส่,ข้ภาพล�ง)

แต�กี่ล�บไม�กี่�อโรคท�มอากี่ารป/วยด�งเช�นั้ส่ายพ�นั้ธ, ซึ่าอร และส่ายพ�นั้ธ, ซึ่2ดานั้จี)ง “ ” เรยกี่ช1�อส่ายพ�นั้ธ, ไม�นั้� ว�า ส่ายพ�นั้ธ, เรส่ต�นั้ หร1อ Ebola-R) โดยพบในั้ป>

ค.ศ. 1989, 1990 และ 1996 และล�งท�นั้7าเข้�าไปย�งประเทศอ�ตาลในั้ป> 1992

Year Country Ebolavirus species Case fatality

2012 Democratic Republic of Congo Bundibugyo 51%2012 Uganda Sudan 57%

2012 Uganda Sudan 71%

2011 Uganda Sudan 100%

2008 Democratic Republic of Congo Zaire 44%

2007 Uganda Bundibugyo 25%

2007 Democratic Republic of Congo Zaire 71%

2005 Congo Zaire 83%

2004 Sudan Sudan 41%

2003 (Nov-Dec) Congo Zaire 83%

2003 (Jan-Apr) Congo Zaire 90%

2001-2002 Congo Zaire 75%

2001-2002 Gabon Zaire 82%

2000 Uganda Sudan 53%

1996 South Africa (ex-Gabon) Zaire 100%

1996 (Jul-Dec) Gabon Zaire 75%

1996 (Jan-Apr) Gabon Zaire 68%

1995 Democratic Republic of Congo Zaire 81%

1994 Cote d'Ivoire Taï Forest 0%

1994 Gabon Zaire 60%

1979 Sudan Sudan 65%

1977 Democratic Republic of Congo Zaire 100%

1976 Sudan Sudan 53%

1976 Democratic Republic of Congo Zaire 88%25

WHO, 2014

2. อ'โบลา ท'*ก�าล�งระบาดอย#0เป5นสัายพ�นธุ์��ใด ???

การตรวิจัวิ�น�จัฉี�ยโรคอ'โบลา ท�าได+อย0างไร??

ช0วิงเวิลาของการต�ดเช62อ การตรวิจัวิ�น�จัฉี�ย

ระยะเวิลา 2-3 วิ�นหล�งจัากแสัดงอาการ

Antigen-capture enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) testing

IgM ELISA

RT-PCR/ real-time RT-PCR

Virus isolationระยะต0อมาหร6อหล�งจัากหายป1วิยแล+วิ

IgM and IgG antibodies

ช�นสั#ตรจัากผั#+เสั'ยช'วิ�ต

Immunohistochemistry testing

RT-PCR/ real-time RT-PCR

Virus isolation

•

การตรวิจัโรคอ'โบลา ต+องท�าในห+องปฏิ�บ�ต�การควิามปลอดภ์�ยทางช'วิภ์าพระด�บใด???

Texas Biomedical Research Institute

กี่ารว�นั้�จีฉ�ย• กี่ารว�นั้�จีฉ�ยโดยกี่ารตรวจี antigen-RNA หร1อ

genes ข้องไวร�ส่จีากี่ต�วอย�างเล1อด หร1อ ตรวจีหา แอนั้ต�บอดต�อเช1�อไวร�ส่ หร1อ แยกี่เพาะเช1�อไวร�ส่

กี่ารตรวจีต�วอย�างเหล�านั้� มความเส่�ยงต�อกี่ารต�ด เช1�อมากี่ ต�องท7าในั้ห�องปฎิ�บ�ต�กี่ารท�มกี่ารป@องกี่�นั้ ระด�บส่2ง

( ส่7านั้�กี่ระบาดว�ทยา กี่รมควบค,มโรค, 2557)

อ'โบลา ถ้ำ#กท�าลายได+หร6อไม0 อย0างไร ???

• ควิามทนทานของเช62อ อ'โบลาสัามารถ้ำอย#0ในของเหลวิหร6อสัารแห+ง (dried

material) เป5นเวิลาหลายวิ�น เช62อไวิร�สัย�งม'ควิามสัามารถ้ำในการ ต�ดเช62อได+ นอกโฮสัต�ท'*อ�ณหภ์#ม�ห+อง หร6อ 4°C เป5นเวิลาหลายวิ�น

• การท�าลายเช62อไวิร�สัอ'โบลา- ควิามร+อน 60°C เป5นเวิลา 30-60 นาท' หร6อต+มในน�2าเด6อดนาน 5

นาท'-ฉีายด+วิยร�งสั'แกมมา- สัารละลายไขม�น ฟอร�มาล'น 1% เบตา- โปรปBโอแลคโตน กรดอะซึ่�ต�ค3%

ยาฆ่0าเช62อพวิกสัารประกอบ phenolic น�2ายาโซึ่เด'ยมไฮโปคลอไรด�

ม'ยาร�กษาท'*ได+ผัล และวิ�คซึ่'นสั�าหร�บอ'โบลาหร6อไม0 ???

• ย�งไม0ม'ยาร�กษาจั�าเพาะและวิ�คซึ่'นป?องก�นโรคในคน

• ย�งไม0ม'วิ�คซึ่'นป?องก�นโรคท'*ข.2นทะเบ'ยนสั�าหร�บสั�ตวิ�

• ผั#+ป1วิยต+องได+ร�บการด#แลแบบพย�งอาการ โดย ให+สัารน�2าและ อ�เล=กโตรไลท�ทางหลอดเล6อด ยา

ปฏิ�ช'วินะ สัารช0วิยให+เล6อดแข=งต�วิ

บทบาทของกรมปศ�สั�ตวิ�

• กรมปศ�สั�ตวิ�ด�าเน�นการจั�ดประช�มร�บม6อโรคอ'โบ ลา ร0วิมก�บกรมอ�ทยานฯ องค�การสัวินสั�ตวิ�

ม. มห�ดล สั�ตวิแพทยสัมาคม• สัถ้ำาบ�นสั�ขภ์าพสั�ตวิ�แห0งชาต�. เตร'ยมพร+อม

ตรวิจัต�วิอย0างทางห+องปฏิ�บ�ต�การ• กองสัารวิ�ตรฯ กรมปศ�สั�ตวิ�ออกมาตรการชะลอ

สั�นค+าปศ�สั�ตวิ�น�าเข+าท�2งทางบก เร6อ และทางอากาศ

บทบาทของกรมปศ�สั�ตวิ�• ออกี่ค7าส่��งชะลอกี่ารนั้7าเข้�าส่�นั้ค�าตามกี่ฏิหมายว�าด�วยโรค

ระบาดส่�ตว จีากี่ประเทศท�มรายงานั้กี่ารระบาดข้องโรคต�ด เช1�อไวร�ส่อโบลา ตามหนั้�งส่1อเลข้ท� กี่ษ ๐๖๒๑/ ๖๔๗ และม

กี่ารควบค,มกี่ารนั้7าเข้�าท��งทาง ท�าอากี่าศยานั้ ท�าเร1อ และ ชายแดนั้ ด�งนั้�

– ชะลอกี่ารนั้7าเข้�าส่�นั้ค�าตามกี่ฏิหมายว�าด�วยโรคระบาดส่�ตว จีากี่ประเทศท�มรายงานั้กี่ารระบาด

– เพ��มความเข้�มงวดและเฝู@าระว�ง กี่ารนั้7าเข้�าส่�นั้ค�าฯจีากี่ประเทศท�ม ความเส่�ยง รวมถ)งกี่ารป@องกี่�นั้กี่ารล�กี่ลอบนั้7าเข้�าส่�นั้ค�าและ

ปฏิ�บ�ต�ตามระเบยบกี่ารนั้7าเข้�าส่�ตว และซึ่ากี่ส่�ตว ข้องกี่รมปศ,ส่�ตว อย�างเข้�มงวด

– ประส่านั้งานั้ข้อความร�วมม1อให�ส่ายกี่ารบ�นั้หร1อเร1อส่�นั้ค�าท�มาจีากี่ประเทศท�มรายงานั้กี่ารระบาดหร1อประเทศกี่ล,�มเส่�ยงจีอดท�ท�าเทยบเดยวกี่�นั้

– ด7าเนั้�นั้กี่ารท7าลายเช1�อโรคยานั้พานั้ะจีากี่ประเทศท�มกี่ารระบาดและประเทศกี่ล,�มเส่�ยง

ควิามเสั'*ยงของโรคต�ดเช62อไวิร�สัอ'โบลาในสั�ตวิ�ในประเทศไทย

• จีากี่ข้�อม2ลข้องหนั้�วยงานั้ท�เกี่�ยวข้�อง ย1นั้ย�นั้ได�ว�าประเทศไทยย�งไม�พบโรคต�ดเช1�อไวร�ส่อโบลาในั้ส่�ตว

และส่�ตว ป/า และกี่ารนั้7าเข้�าส่�ตว มชว�ตและส่�นั้ค�า ปศ,ส่�ตว ท�มความเส่�ยง มข้� �นั้ตอนั้ท�เข้�มงวดและม

ประส่�ทธ�ภาพ ท7าให�ความเส่�ยงข้องโรคต�ดเช1�อไวร�ส่อโบลาในั้ประเทศมระด�บต7�า

มาตรการป?องก�นโรคต�ดเช62อไวิร�สัอ'โบลา ด+านสั�ตวิ�และสั�ตวิ�ป1า

ระยะสั�2นเพ��มศ�กี่ยภาพกี่ารตรวจีโรคต�ดเช1�อไวร�ส่อโบลาข้องส่ภาบ�นั้ส่,ข้ภาพส่�ตว แห�งชาต�

– ชะลอกี่ารนั้7าเข้�าส่�นั้ค�าปศ,ส่�ตว จีากี่ประเทศท�มกี่ารระบาดข้องโรคฯ

– เพ��มความเข้�มงวดกี่ารนั้7าเข้�าส่�นั้ค�าปศ,ส่�ตว จีากี่ประเทศท�มความเส่�ยง

– กี่ารส่1�อส่ารความเส่�ยงต�องช�ดเจีนั้ โดยเฉพาะส่ายพ�นั้ธ, เรส่ต�นั้ท�ไม�ส่�งผื่ลกี่ระทบต�อปศ,ส่�ตว และมนั้,ษย

– เส่นั้อให�กี่รมอ,ทยานั้ฯ ชะลอกี่ารนั้7าเข้�าส่�ตว ป/าท,กี่ชนั้�ด– เฝู@าระว�งต�ดตามส่ถานั้กี่ารณ กี่ารระบาดข้องโรคอย�าง

ใกี่ล�ช�ด– ประส่านั้งานั้ร�วมระหว�างกี่รมปศ,ส่�ตว กี่รมควมค,มโรค

กี่รมอ,ทยานั้ฯ และหนั้�วยงานั้ท�เกี่�ยวข้�องภายใต� One Health

• ระยะยาวิ• จี�ดท7าเอกี่ส่ารองค ความร2 �ในั้กี่ารป@องกี่�นั้โรคในั้

ส่�ตว และส่�ตว ป/า ส่7าหร�บเจี�าหนั้�าท�ปฏิ�บ�ต�งานั้และประชาชนั้ท��วไป

• เฝู@าระว�งกี่ารเกี่�ดโรคในั้ต�างประเทศอย�างต�อเนั้1�อง• ควรจีะมกี่ารประส่านั้งานั้หร1อเคร1อข้�ายในั้ล�กี่ษณะ

นั้�ร�วมกี่�นั้ เม1�อเกี่�ดกี่ารระบาดข้องโรคท�ส่7าค�ญท�มผื่ลกี่ระทบต�อเศรษฐกี่�จีและส่�งคม

สัร�ป

• อ'โบลาเป5นโรคอ�นตราย ท�าให+เก�ดโรคร�นแรง ในมน�ษย�และสั�ตวิ�ตระก#ลล�ง ท�าให+ม'อ�ตราการ

ป1วิยตายสั#ง ม'ค+างคาวิผัลไม+เป5น แหล0งก�ก เก=บเช62อโรค ( reservoir host)

• อ'โบลาสัายพ�นธุ์��เรสัต�นพบในล�งและสั�กร แต0 ไม0ก0อโรคในคนท'*สั�มผั�สัเช62อ แต0อาจัเก�ดการก

ลายพ�นธุ์��ขณะอย#0ในสั�กรได+• ย�งไม0ม'วิ�คซึ่'นและการร�กษาท'*จั�าเพาะต0อโรค• การระบาดสั0วินใหญ0เก�ดข.2นในแอฟร�กา ย�งไม0

พบรายงานในไทย แต0จั�าเป5นต+องม'มาตรการรองร�บ

37

เอกสัารอ+างอ�ง• Center of Disease Control and Prevention (CDC), 2014• World Health Organization website (WHO): Ebola

factsheet• Takada, A. (2012). Filovirus tropism: cellular molecules for

viral entry. Frontiers in microbiology, 3.• Nakayama, E., & Saijo, M. (2013). Animal models for Ebola

and Marburg virus infections. Frontiers in microbiology, 4.• Rouquet, P., Froment, J. M., Bermejo, M., Kilbourn, A.,

Karesh, W., Reed, P., ... & Leroy, E. M. (2005). Wild animal mortality monitoring and human Ebola outbreaks, Gabon and Republic of Congo, 2001-2003. Emerging infectious diseases, 11(2).

• http://followtheoutbreak.wordpress.com/2014/04/30/re- emergence-of-ebola-focuses-need-for-global-surveillance- strategies/

• https://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Infection_Mechanism_of_Genus_Ebolavirus

39