Doğanın Mucizesi

ŞİFALI BİTKİLER

NİL PERİ GÖKÇE

SİS YAYINCILIK - 55

Doğanın MucizesiŞİFALI BİTKİLER

NİL PERİ GÖKÇEYayıncı ve Genel Yayın Yönetmeni: Zana HOCAOĞLU

Yayın Koordinatörü: Mehmet DEMİRKAYAKapak Tasarım: SİS

İç Tasarım: Özgür YURTTAŞBaskı: Barış Matbaası

Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No: 291Topkapı - İSTANBUL

Tel: (0212) 674 85 28 - Faks: (0212) 674 85 29Sertifika No: 12431

ISBN 978-975-6938-51-53. Baskı: Haziran 2011

SİS YAYINCILIKMerkez: İSTOÇ 35. Ada No:29

Mahmutbey - İstanbulTel: (212) 659 58 61 - 62

Fax: (212) 659 02 51www.sisyayincilik.com

e-mail: info@sisyayincilik.com

Bu kitaptaki bilgilerin hiç biri, hastalıkların öncelikli teşhisi veya tedavisiamacıyla yazılmamıştır. Bitkilerle yapılan tedavi sadece vücuda bir destekamacı taşımaktadır. Geçirmekte olduğunuz ağır bir hastalıkla ilgili, uzman birtıp doktoruna teşhis koydurmadan, burada verilen bilgiler ile, şikayetiniz neolursa olsun kendi kendinizi tedavi etmeye kalkmayınız ve kesinlikle böyle biryöntemi denemeyiniz. Bitkilerin, aksi belirtilmemiş ise yan etkileri yokturancak kişiye özel olarak alerji yapabilirler. Alerji durumunda uygulamakesilmelidir.

Şu da unutulmamalıdır ki, bu kitapta vermiş olduğum reçeteler, bir hastalıkiçin asla ilk önlem olarak görülmemelidir. İlk önlemin ve önceliğin, her zamaniçin uzman tıp doktorlarında ve sağlık kuruluşlarında olduğunu gözardıetmeyiniz.

Bununla birlikte, bu kitapta anlattıklarım ve vermiş olduğum reçeteler,kişiden kişiye değişen bağışıklık sistemi ve vücut tepkileri hariç, asla yanetkisi olmayan bitkiler ve tedavi metotlarıdır. Güvenle deneyebilirsiniz.

Hepiniz için, sağlıklı ve mutlu bir hayat temennimle…

Nil Peri GÖKÇE

Doğanın Mucizesi

ŞİFALI BİTKİLER

ŞİFALI BİTKİLER HAKKINDA

Önemli hastalıkların tedavisi mutlaka uzman doktorlar tarafındangerçekleştirilmelidir ancak, ufak tefek her rahatsızlıkta da kişinin hemen doktorkontrolüne girmesi gerekmeyebilir. Hazırladığımız bu kitap size bu konudayardımcı olacaktır. Size bitkileri tanıtacak, etkinlik biçimleri hakkındabilgilendirecek ve bitkileri doğadan kendi ellerinizle toplayıp kurutmaya sizidavet edecektir. Bu arada da sık sık şifalı bitki çayları ile kişinin kendinitedavi edebilmesinin ayrıntıları ve sınırları hakkında sizleri uyaracaktır. Bitkiçayları ve tentür leri etkili ve zararsız ilaçlardır. Ama önemli hastalıklardaancak, bir uzmanın uyguladığı tedaviye eşlik edebilir veya onu destekleyebilir.

Şifalı bitkilerle ilgilenmek isteyen kişinin, bitkinin yapısı, organları ve buorganların işlevleri hakkında bazı temel bilgilere sahip olması gerekir. Birbitkinin çeşitli organları, birbirine benzemeyen çeşitli etken maddeler içerir.Şifalı bitkilerle tedavi alanında bu organlar, bitkisel droglar olarak tanımlanır.Yaygınlıkla kullanılan organ, glikozitler ve alkaloitler içeren yapraklardır. Kökve yapraklar arasında taşıma işlevi üstlenen bir yol olarak da tanımlanabileceksaplar ise genellikle kullanılmaz ama bu kural, bazı bitkilerde değişebilir.Yani, bazı bitkilerin sapları da etken madde içerebilir. Aynı biçimde, bazıağaçların kabukları da etken madde açısından zengindir. Yeraltındaki, adetadepo görevi üstlenen sürgünler, biçimlerine göre; köksap, yumru, kök veyasoğan adları ile tanımlanır. Kökler, topraktan emdikleri su ve madensel tuzlarıyapraklara gönderirler. Genellikle şeker, bazen vitaminler ve alkaloitlerdepolarlar. Çiçek ve meyve, bitkinin soyunun devamının sağlanması göreviniüstlenmişlerdir. Genellikle içerdikleri etkin maddeler nedeniyle, şifalıbitkilerle tedavi alanında önemli yere sahiptirler. Toplanmayan çiçek meyve

oluşturur. Bitki tohumu, bitkinin gelişme aşamasında gerekli olan etkenmaddelerin özünü içeren bir depodur. Çiçeksiz bodur bitkiler ise, çiçek tozu(polen) benzeri, sarımsı tozlar üretirler.

Bu kitapta, hiçbir yan etki yapıcı veya zehirleyici madde içermeyen,genellikle tanınan şifalı bitkiler ve onların tedavi edici özellikleri tanıtılmayaçalışılacaktır. Bu kitaptaki bilgilerle, kendiniz için yararlı olacağınainandığınız reçeteleri gönül rahatlığı içinde uygulayabilirsiniz. Bazen olumlusonuç alamamanız da söz konusu olabilir. Ama, önerilen reçeteleri uygunbiçimde ve dozajlarda uyguladığınızda, kötü bir sonuçla karşılaşmayacağınızakesinlikle inanabilirsiniz.

Değerli okurlarımız, şifalı bitkilerin tedavi edici gücüne inanabilir ve hattaonlarla başarılı sonuçlar elde etmiş de olabilirsiniz. Ama sağlığınıza gerçektendeğer veriyorsanız, özellikle, önemli sonuçlara yol açabilecek hastalıklardadoktora görünmeyi ihmal etmeyiniz! Basit bir rahatsızlık sandığınız belirtiler,yaşamsal önemde bir hastalığın ön belirtileri olabilir! Hastalıkların teşhisi vetedavisi yalnızca uzman tıp doktorlarınca gerçekleştirilebilir! Lütfen bu konuyugözardı etmeyiniz ve sağlıkla ilgili ilk önceliğin, her zaman için uzman tıphekimlerinde olduğunu biliniz.

Şifalı bitkilerin tedavi edici gücünden, basit rahatsızlıklarınızı geçiştirmekiçin yararlanın. Önemli hastalıkların tıbbi tedavisi sırasında da, doktorunuzunonayını almak kaydıyla, bu tedaviye şifalı bitkilerle destek verebilirsiniz.Ama, çok iyi tanımadığınız bitkilerle kendinizi tedavi etmeye hiçbir zamankalkışmayınız! Doğada her hastalığa çare olabilecek pek çok sayıda şifalı bitkivardır ama bu bitkileri, gereğince kullanabilmek için bilimsel eğitime dekesinlikle gerek vardır!

EN YAYGIN HASTALIKLARA BİTKİSEL TEDAVİ

BİTKİSEL TEDAVİ

Yüzyıllardır çoğu hastalığa derman olan şifalı bitkiler, özellikle 21. yüzyıldabilim ve teknolojideki gelişmelerin ve araştırmaların artmasıyla, hemen hemenher hastalığa derman olabilecek duruma gelmiştir. Gerektiği miktarda vekullanım dozajı uzmanlar tarafından belirlendikten sonra uygulaması yapılacakolan bitkisel tedavi ve yöntemlerin çare olamayacağı hiçbir hastalık yoktur.Bugün kullanılan bütün tıbbi ilaçların özünün bitkiler olduğu düşünüldüğünde,bitkisel tedavi yöntemlerinin ne kadar geçerli olduğu gerçeği bir kez dahaortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte, bitkisel tedavi yöntemlerinde, çoğuilaçtaki gibi kimyasal yan çözümlemelerin bulunmayışı, bitkilerle tedaviyidada da önemli kılmaktadır.

İşte bu noktada şunu rahatlıkla söyleyebiliyoruz. Öncelik elbette uzman tıpdoktorlarında olmak kaydıyla, bitki uzmanlarının gözetiminde hazırlananreçeteler vasıtasıyla; kalpten, idrar yollarına, tansiyondan, diyabete kadar pekçok hastalık kesinlikle ortadan kaldırılabilmektedir.

Kitabımızın bu bölümünde, hangi hastalığa hangi bitkisel tedavilerin

uygulanabileceğini ve hangi hastalıklara çare olabileceğini bulacaksınız.

ADET SANCISIMuz: İçerdiği yüksek oranda B6 vitamini sayesinde kadınların adet dönemi

sancılarını büyük oranda azaltır. Doğal bir ağrı kesici gibidir.Tarçın: Koli basilinin üremesini önler. Limon çayına balla birlikte eklenerek

içildiğinde hem nezlenin yol açtığı boğaz ağrılarına hem de adet dönemisancılarına iyi gelir.

AKCİĞER RAHATSIZLIKLARIIsırgan tohumu, karabiber, mürsafi, bal ve hardal eşit miktarda karıştırılır ve

sabah akşam birer çorba kaşığı yenir.

ALERJIKayısı: İçindeki betakarotene adlı madde hücrelere saldıran molekülleri

kontrol altına alarak, kanseri önler. Bir kayısı ne kadar parlaksa, içindekibetakarotene oranı o kadar yüksektir. İçerdiği kalsiyum ve magnezyum, gırtlakyanmalarını engeller. Kuru kayısıya eklenen sülfür dioksit, astım gibi alerjilereiyi gelir.

Tedaviler:1- 100gr. ısırgan otu + 100gr. kırkkilit otu karışımını çay gibi demleyip,

günde 3 çay bardağı içmek ve bu tedaviye en az 20 gün devam etmek gerekir.2- Şahtere otu çay gibi demlenip, sabah akşam 1 su bardağı içilebilir.3- Birer çorba kaşığı Acı yonga ve Ravend çini, demlenip sabah akşam birer

bardak içilir.4- 1 çay bardağı sıcak suya bir tutam papatya konur ve bir müddet sonra

süzülerek bununla göze masaj yapılır. Bu tedavi 2 saatte bir, 5-10 dakikatekrarlanır.

APANDİSİTBu hastalığı önleyici en etkili şey, Böğürtlen çayıdır.

ARAÇ TUTMASIZencefil: Sindirime yardımcı olur. Mide bulantısını giderir. Enerjinizi artırır.

Seyahatin ve otomobilde uzun süre gitmenin yol açtığı bulantı ve rahatsızlıklarıazaltır.

ARPACIK AĞIZ YARALARI

Sirke ve susam yağı karışımı ile gargara yapılabilir.Birer çorba kaşığı böğürtlen yaprağı, hunnap, mercimek ve sinirli yapraktan

oluşan karışımı kaynatıp, ılıkken gargara yapabilirsiniz.Kuru üzüm, anason ve balı aynı ölçüde karıştırıp, yaraların üzerine

sürebilirsiniz.Bol kekik çiğneyin.

ARTİRİTEnginar: Enginarın en büyük özelliği toksinleri temizleme yeteneğidir. Bu

nedenle artirit ve romatizması olan hastalara özellikle tavsiye ediliyor.Cynarine adlı madde, karaciğer ve safra kesesinin rahatsızlanmasınıengelliyor.

ASTIMSoğan: Sarımsakla birlikte enfeksiyonlarla mücadele eder. Kükürt

bileşimleri atardamarların zarar görmesini önler. Soğan; kemik erimesine deiyi geliyor.

Tedaviler:1- 1 lt. suya 1 tutam Mersin yaprağı veya ısırgan konur ve 10 dakika

kaynatılıp demlenir ve süzülür. Günde 8-10 çay bardağı, şekersiz olarak içilir.2- 1 lt. sıcak suya 5 yemek kaşığı Isırgan otu konur, 5 dakika sonra süzüp

günde 8-10 bardak şekersiz içilir.

BAĞIRSAKElma: Protein, vitamin ve doğal kimyasallar sayesinde sindirime yardımcı

olur. Sindirimi kolaylaştırır. Bağırsak sorunları çeken kişiler için dengeleyicive normalleştirici besin olarak nitelenirler.

BADEMCİKKekik gargarası çok etkilidir. Balık yağı içirilmelidir.

BASURZulumba ve Üzerlik tohumu eşit oranlarda karıştırılıp, sabahları aç karnına 1

çay kaşığı yenir.

BAŞ AĞRISINane: Nane çayı baş ağrılarını dindirmek için birebirdir. İçerdiği mentol ve

mentol doğal yağları sayesinde mideyi rahatlatma etkisine de sahiptir.

Biberiye: Kimyasal içerikleri sayesinde doğal bir ağrı kesici görevi görür.Çikolata: Doğal antidepresan özelliği vardır. Çikolata magnezyum ve demir

içerir. Sinirleri gevşetici özelliği sayesinde baş ağrısını dindirir.Tedaviler:Baş ağrısının pek çok sebebi olabilir. Etkili tedavi için bu sebepleri ortadan

kaldırmak gerekir.1 bardak sıcak suya birer tutam lavanta, papatya, nane, biberiye ve kekik

konur, 5 dakika sonra süzerek günde 2-4 bardak içilir.

BÖBREK VE MESANE TAŞI1 lt. suya birer tutam Kırkkilit otu, Mısır püskülü ve Kiraz sapı konur, 5

dakika kaynatılır ve süzerek günde 2-4 bardak içilir.Ağrıyı dindirmek içinse; 1 lt. suya birer tutam Keten tohumu ve Meyan kökü

konur, 15 dakika kaynatılıp süzülür ve günde 3-4 bardak, aç karnına içilir.

CİLT SORUNLARIPapatya: Bitkisel yağ ve kimyasallar içerir. Çay olarak içildiğinde sindirime

yardımcı olur, karın ağrılarını dindirir. Sıcak bir banyonun ardındanhazırlanacak papatya çayı torbaları, egzamanın neden olduğu kaşıntı veyanmaları alır.

Acı pul biber: Portakaldan 3 kat daha fazla oranda C vitamini içerir.Capsantin adlı kimyasal madde zona hastalığının neden olduğu ağrılarıdindirmek için yapılan kremlerde kullanılır.

Portakal suyu: Bir bardak portakal suyu günlük C vitamini ihtiyacınızıntamamını karşılar. İçindeki potasyum vücudun su dengesini korur; cildinkurumasını, kırışıklıkların meydana gelmesi önler.

Portakal yağı: Susam yağıyla karıştırılarak kullanıldığında iyi bir cilt yağıelde edilir. Ayrıca; selülitli bölgelere portakal yağıyla masaj yapılması tavsiyeedilir.

Tedavi80 gr. ravent çini, 1kg bal ile karıştırılarak günde 3 öğün aç karnına 1 tatlı

kaşığı yenir.

ÇÖLYAK HASTALIĞIKestane: Önemli bir enerji kaynağıdır. Kolayca sindirilebilir. Çölyak

hastaları için buğday içermeyen un kaynağı olabilir. E ve B6 vitaminleri içerir,

yağ oranları düşüktür.

DAMAR TIKANIKLIĞI250 gr. Hayıt tohumu, 6 lt suda yarım saat kaynatılır ve günde 3 öğün, aç

karna, bir çay bardağı içilir (Tansiyon düşürücü etkisi vardır).

DEPRESYONAvokado: Sindirimi çok rahat olan bu meyveyi özellikle yeni doğmuş

bebeklerin ilk maması olarak tavsiye ederiz. İçerdiği E vitamini kalbe iyi gelir,yüksek potasyum da dinç tutar ve insanı depresyona sokan uyuşukluluk verahatlığı üzerinden atar. Vücudun kolesterol oranını ayarlar. Teninizin süreklihücre yenilemesine neden olur. (Zayıflamak isteyenler dikkat: Yağ oranı birçikolata kadar yüksek olan avokadoyu yememenizi öneririz).

Çikolata: Sütlü çikolataları tercih edin. Çünkü içerdiği kakao yağı,magnezyum, E vitamini beynin kendisini yenilemesine ve psikolojik rahatlıksağlamasına yardımcı olur. Migreni olanlar çikolatadan uzak durmalıdır.

İstiridye: İçindeki demir, sperm sayısını ve insanın seks gücünü artırır. A,B12 ve C vitaminleri içerir. Beyin için en faydalı yiyecek olan istiridye, enerjiverir (Dikkat: Kolesterol oranı birçok balığın iki katıdır).

Patates: Orta boy bir patates, bir insanın bir gün içinde alması gereken Cvitaminini içerir. Beyindeki serotonin adlı kimyasal maddenin kendisiniyenilemesini sağlar.

DİŞEkmek: Şekerli yiyecek yenildiğinde içindeki asitler dişlere her 20 dakikada

bir saldırır. Ekmek, dişleri korur. Gün boyunca 6 ila 11 dilim ekmek yiyin.Meyve: (Her çeşit) Günde 2 ila 4 öğün meyve tüketin.Sebze: (Her çeşit) Günde 3 ila 5 öğün tüketin.Yoğurt veya beyaz peynir: Eğer yemekler arası atıştırırken diş sağlığınızı

düşünüyorsanız, kalsiyum deposu olan bu iki yiyeceği tercih edin.Muz: Yüksek miktarda karbonhidrat içerir. Zengin bir potasyum kaynağıdır.

Bu mineral, kalbin düzenli olarak çalışmasını ve tansiyonun düzenli olmasınısağlar.

DİYABETKuru fasulye: Lif açısından zengin bir besindir. Bu da diyabet riskini büyük

oranda azaltır. İçerdiği karbonhidratları vücudun şekere dönüştürmesi uzunsürer.

Mercimek: B vitamini, demir, kalsiyum, potasyum, fosfor ve magnezyumiçerir. Çözünebilir lif içermesi sayesinde kandaki kolesterol oranını düşürür.Bu nedenle diyabet ve kalp hastaları için kaçınılmaz bir besindir.

DUDAK ÇATLAMASIBalmumu ve gülyağı birlikte eritilerek çatlaklara sürülür. Susam yağı da iyi

bir koruyucudur.

MİDE RAHATSIZLIĞITarçın: Mide yanmalarını ve kusma hissini alır.Hindistan cevizi: Sütlü içeceklere eklendiği zaman mideyi gevşetici ve

gazını alıcı bir etki yaratır. Mide bulantılarını önler.Lahana: Mayalanma sırasında laktik asit üretir. Bu da sindirim sistemindeki

zararlı bakterileri öldürerek sindirime yardımcı olur.

ERGENLİK SİVİLCELERİŞap ve narkabuğunu sirkeli suda kaynatıp bu su ile sivilceleri silmek

yararlıdır.

FELÇTurunçgiller: C vitamini zengini turunçgiller, içerdikleri flavonoid adlı

antioksidanlar sayesinde atardamarların, kalbin zarar görmesini önlüyor.Portakalın içerdiği folik asit, kalp dostu potasyum ve kalsiyum sayesindesağlıklı alyuvar hücrelerinin çoğalmasına neden oluyor.

Hamsi: Kolesterolü düşüren ve kan pıhtılaşmasını önleyen Omega-3 bol bolvar.

GASTRİTHergün kahvaltıdan önce 1 çay kaşığının dörtte biri oranında Hardal

tohumunu, ılık su ile içmek ve bu tedaviyi 20 günlük kür halinde yapmakfaydalıdır.

GÖZMısır: Zeaksantin adlı bir bitkisel bileşim içerir. Bu madde yaşa bağlı olarak

gelişen görme bozukluklarını azaltır.

Ispanak: Antioksidan özelliği taşıyan A vitaminine dönüşen betakaroteniçerir. Sağlıklı gözler için gereklidir. Katarakt ve diğer göz tabakalarınınbozulmasına karşı lutein maddesi de içerir. Pişirdikten sonra hemen tüketin;beklemesi halinde içindeki yararlı maddeler toksik maddelere dönüşebilir.

GRİPSatsuma (Küçük portakal): İçerdiği folik asit ve C vitamini sayesinde

öksürüğü ve kanlı tükürükleri keser. Ayrıca kan pıhtılaşmasına karşı en etkindoğal yiyecek olduğu için ileri yaşlarda felç ya da kalp krizi riskini de azaltır.

Tarçın: Yemeklere girmiş olabilecek E-coli bakterisinin vücutta yayılmasınıengeller. Mideyi düzene sokar. Kusmayı engeller. Hatta bal ya da limonsuyuyla birlikte alındığında boğazdaki yanmaları keser.

Hardal: İçindeki singrin maddesi, midenin gaz çıkarmasına yardımcı olur.Sindirim sistemini düzenler, mide ağrılarını giderir. En fazla bir çay kaşığıalınmalıdır.

Nane: İçerdiği mentol, midenin normalleşmesine neden olur. Vücuda girengrip mikrobuna karşı savaştığı gibi, ileri yaşlarda ülsere yakalanma riskini deazaltır. Nane çayı, baş ağrısı, grip, stres gibi hastalıkların yanı sıra mideyanmasına da bire birdir.

GUATRTere tohumu, nöbet şekeri veya bal ile eşit oranlarda karıştırılıp yenir. Deniz

süngeri kurtulup toz haline getirilir ve balla karıştırılarak yenir.

GUT (DAMLA HASTALIĞI)Hamsi: Omega-3 yağı açısından çok zengindir. Kolesterol seviyesini

düşürür. Kanın pıhtılaşmasını önleyerek damar tıkanıklığı, kalp krizi vedolayısıyla da felç geçirme riskini düşürür. Haftada en az 1 kez yemek gerekir.Kalp hastaları için bu miktar haftada 3-4 porsiyon olmalıdır.

HAMİLELİKEnginar: Bol miktarda folik asit ve potasyum içerir. Düşük yağ oranı,

sindirimi kolaylaştırıcı etkisi, antioksidan özellikleri sayesinde anne adayı vebebeğin sağlığına önemli faydaları vardır.

Böğürtlen: E vitamini içerir. Vücuttaki zararlı besin atıklarınıntemizlenmesini sağlar. C vitamini boldur. Cenini korur.

HEMOROİD (BASUR)Hindistan cevizi: İçerdiği myristin adlı madde kusmayı engeller, basur

tedavisinde birebirdir (Dikkat! Ancak fazlası basur için tehlikelidir).

İDRAR YOLLARINane: İdrar söktürücü özelliğe sahiptir. İçerdiği mentol, midenin normal

işlevini görmesine neden olur. Vücuda giren grip mikrobuna karşı savaştığıgibi, ileri yaşlarda ülsere yakalanma riskini de azaltır. Sabahları midebulantısını keser. Nane çayı, baş ağrısı, stres gibi hastalıkların yanı sıra mideyanmasına da bire birdir. Ancak nane çayını aç karnına değil, tok karnınaiçiniz.

Elma: İçindeki C vitamini ve pektin oldukça faydalıdır. Kolesterolü düşürür,sindirim sistemini düzenler ve idrar ve hacet yollarındaki sorunları giderir.

Kepekli ekmek: B3 vitamini, demir, potasyum ve folik asit içerir. Çok fazlasıidrar yollarına zarar verirken, günde 2 dilim yemek iyi gelir.

KALPBezelye: Haftada 10 porsiyon domatesli bezelye yemeği yiyen bir erkeğin,

yemeyene oranla prostat kanserine yakalanma riski yüzde 35 daha az. Bvitamini ve protein deposu olan bezelye, kalp için de çok önemli.

Kepekli Ekmek: Kalp hastalıklarıyla bağırsak kanseri için faydalıdır. Günde120 gramdan fazlası kişiye göre zararlı olabilir.

Kiraz: 100 gramında 40 kalori bulunuyor. İçerdiği ellegic asit, vücudukansere karşı korurken, kiraz kalp damarlarındaki normal bir kan dolaşımınısağlar. Çok kiraz yenmesi, gut hastalığına yakalanma riskini de düşürür. Günde20 kiraz yemek 1 aspirin yerine geçiyor.

Çikolata: E vitamini, magnezyum ve demir; kalp hastalıklarına yakalanmariskini düşürür. Günde en fazla 1 çikolata yiyin.

Elma: Günde 5 adet yiyin.Mısır Gevreği: Günde 1 tabak yeterli.Salatalık: Diyet yapanların en büyük yardımcısı olan salatalık, kolesterolü

düşürür. Kalbi güçlendirir. Unutmadan ekleyelim. Salatayı soymadan yiyin.Çünkü kalbi kuvvetlendiren madde, kabuğu ile derisi arasında bulunuyor.

Yumurta: Tüm yiyecekler içinde en kaliteli proteini içerir. En önemliözelliği, kolesterol oranını düzenleyen lesitin maddesi içermesi. Tavada az

yağda pişirilmiş yumurtayı tavsiye ederiz.Sarımsak: Mutfağınızdan eksik etmeyin. En az 1000 doğal tedavide kullanan

sarımsak, sindirim sisteminden, kansere, kan dolaşımından kalp hastalıklarınakadar her şeye yararlı. Ancak hamileler dikkat olmalı. Aşırı sarımsak da kalpyanmaları ve çarpıntılarına yol açar. Günde bir diş yeter.

Humus: E vitamini zengini humus, kanda kolesterol oranını da ayarlar.Kavun: Bir kavunun yarısı insan vücudunun günlük C vitamininin ihtiyacının

tamamını, A vitaminin de yüzde 15’ini karşılar. Kavun, kalp ve böbrekhastalarının diyetlerinde sıkça kullanılan bir meyvedir.

Süt: Tam bir kalsiyum, protein, folik asit, A, E ve D vitaminleriyle fosfordeposu. Çocuk ve genç ve hamilelerin günde en az yarım litre süt içmesitavsiye ediliyor.

Şeftali: Bir şeftali, günlük C vitamini ihtiyacınızın yarısını karşılar.Sindirimi kolay olan meyvenin koyu renklilerini tercih edin. Çünkü kabuğunarenk veren betakarotene maddesi, kalp ve kansere karşı faydalıdır.

Pirinç: E ve B12 dışında tüm B vitaminleri ve potasyum içerir. Özelliklekolon ve bağırsak kanserlerine karşı faydalıdır. Kolesterolü düşürdüğündenkalbe iyi gelir.

Tuz: Vücuttaki kan dolaşımını ve sinir sistemini düzenler. Mide kanseri,kemik erimesi, kalp sorunlarına bire birdir. İngiliz Sağlık Bakanlığı, halkınagünde 9 gram tuzun kafi olduğunu, aşırısının vücuda zarar vereceğini açıkladı.

Çay: Günde 2 bardak içilen çayla, 4 elma, 5 soğan, 7 portakal yemiş gibikalp dostu antioksidan madde almış olursunuz. İngilizler, özellikle çocuklarınhaftada en az 6 bardak sütlü çay içmesini öneriyor.

Ton Balığı: Kolesterol ve tansiyonu düzenler. Anemi hastalığına karşı D veB12 vitamini içerir. Birçok kansere karşı vücudu içerdiği nikotinik asitlekorur. Bir konserve ton balığı vücudun D vitamini ihtiyacının tamamınıkarşılıyor.

Hindi Eti: 125 gramı, vücudun günlük folik asit ihtiyacını karşılar. Folik asit,kan hücrelerinin yenilenmesine yardımcı olur.

Karpuz: Bir dilimiyle günlük C vitamini ihtiyacınızın %80’nini karşılarsınız.İçerdiği potasyum, kan dolaşımını sağlar.

KALP KRİZİÖkseotu çayı, Melisa çayı ve Adaçayı içmek kap krizini önleyici etkiye

sahiptir. Ayrıca Civanperçemi, Atkuyruğu ve Kekikde yararlıdır.

KANSERKayısı: Antioksidan olan betakaroten açısından zengindir. Hücrelere ve

dokulara zarar veren moleküllerin etkisini ortadan kaldırarak kansere karşıkoruyucu etkisi vardır. Lifli olduğu için bağırsakları koruyucudur.

Tahıllar: Arpa, mısır, buğday, yulaf gibi tahıllar B ve E vitamini, potasyumve kalsiyum içerir. Kanserojen maddelerin vücuttan atılması sürecinihızlandırır. Tahıl ağırlıklı bir beslenme rejimi, bağırsak kanseri riskini yarıyarıya azaltıyor.

Fasulye: Fasulye, C vitamini ve betakaroten gibi kalp hastalığı ve kanseriönleyen antioksidanlar açısından zengindir. B vitamini de seks hormonlarınıkuvvetlendirir.

Pancar: Demir ve folik asit açısından zengin olan pancar eski çağlardan berikan hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. Amerikalı uzmanlar pancarsuyunun sarılık tedavisinde de etkili olduğunu belirtiyor.

Lahana: Kanserli hücrelerin çoğalmasını önleyen karoten maddesi içerir.Havuç: Tam 40 araştırma havuç tüketimi arttıkça kanser riskinin azaldığını

ortaya koymuştur. Bunun temel nedeni betakaroten, C ve E vitaminleri gibiantioksidanlar açısından zengin oluşudur.

Nohut: Yağ düzeyi düşük olan ve kolesterol içermeyen nohut kalsiyum,magnezyum, fosfor, potasyum, bakır, manganez, betakaroten ve folik asitaçısından zengindir. Göğüs kanserine karşı korur.

İncir: Potasyum, demir ve kalsiyum içerir. Sindirim sistemine yardımcı olur.Eski çağlarda kanserli hücrelerin tedavisinde kullanılan incir, modern tıptarafından da kansere karşı koruyucu olarak öneriliyor.

Sarımsak: Bağışıklık sistemini güçlendirdiği ve kansere, yüksek kolesterole,kalp ve dolaşım sistemi hastalıklarına karşı koruyucu etkisi vardır.

Fındık: Kalp krizine karşı koruyucu olan E vitamini açısından en zenginbesinlerin başında gelir. Her gün yenilen bir avuç fındık kansere vekırışıklıklara karşı koruyucudur.

Mercimek: B vitamini, demir, kalsiyum, magnezyum, fosfor ve potasyumiçerir. Lifli özelliği kandaki kolesterol oranını düşürür, şeker ve kalp hastalarıiçin yararlıdır.

Zeytinyağı: İçindeki omega yağ asitleri, kandaki kolesterol düzeyini dengede

tutar. Antioksidan özelliği olan E vitamini açısından da zengindir. Bu sayedekalp krizi, felç, kanser ve erken yaşlanmaya karşı beyni koruyucu etkiyesahiptir.

Soğan: Bağışıklık sistemini güçlendirir. İçerdiği allicin ve sülfür; mide vebağırsak kanserine karşı koruyucu etkiye sahiptir. Son araştırmalar kemikerimesine karşı, peynir ve sütten daha etkili olduğunu göstermiştir.

Şeftali: Teki bile insanın C vitamini ihtiyacının yüzde 50’sini karşılayabilir.Sindirimi kolaydır. Kansere ve kalp krizine karşı koruyucu olan betakarotenaçısından da zengindir. Bir tanesinde 33 kalori vardır.

Pirinç: Pirinç mükemmel bir enerji kaynağıdır. E ve B vitaminleri açısındanzengindir. Bağırsak kanserine karşı koruyucu olan pirinç, kolesterolü düşürerekkalp krizi riskini de azaltır.

Çilek: Kolesterol düzeyini düşürür ve sindirim sistemini düzenler. Ellegicasit adı verilen kansersavan bir maddeyi de içerir.

Domates: Likopen açısından zengin ender bitkilerden biridir. Likopen,pankreas gibi çeşitli kanser hastalıklarını önleme konusunda hayati önemdedir.C vitamini açısından zengindir ve bağışıklık sistemini kuvvetlendirir. Lifli birbesin olması da bağırsak kanseri riskini azaltır.

KANSIZLIKHurma: Türüne göre değişse de hurmaların birçoğu yüksek oranda demir

içerir. Besin değeri yüksek ve önemli bir enerji kaynağıdırlar. Doğal müshiletkisine sahiptir. Kurutulmuş olanlarına göre daha yüksek oranda su ve dahadüşük kalori içerir.

Tedavi50 g. Kına, 1kg siyah kuru üzüm ve 1/2kg Mürdüm eriği ile, 3lt suda bir

müddet kaynatılır ve günde 3 öğün içilir.

KARACİĞEREnginar: Cynarine adlı madde sayesinde en sert yiyecekleri dahi sindirimine

yardımcı olur. Karaciğer hastalarının yanı sıra romatizma, artirit ve guthastalığına yakalananlarla, hamilelere şiddetle tavsiye ederiz.

Meyan kökü: Dünya üzerinde birçok kabile yüzyıllardır ülser, artirit, bronşitve karaciğer rahatsızlıklarına karşı meyan kökünü “doğal ilaç” olarak kullanır.Adrenalini yükseltir, insanın strese girmesini engeller, kan basıncını düşürür.

Zerdeçal: Karaciğer rahatsızlıklarının yanı sıra sindirime de yardımcı olur.

KARIN AĞRISIPapatya çayı: Bağırsak yollarında toplanan gazı çıkartır, sindirim sistemini

düzenler, mide ağrısını keser.

KAS ERİMESİGünde 3-4 bardak Aslanpençesi çayı yudum yudum içilmelidir.

KEMİK ERİMESİKayısı: Yüksek oranda kalsiyum ve magnezyum içerir.Süt: Kalsiyum, protein, B2-A-E-D vitaminleri, folik asit, fosfor ve demir

kaynağıdır. Kalsiyum, D vitamini ve fosfor ile birlikte kemikleri ve dişlerigüçlendirmek için çalışır. Bunların eksikliği kemikleri eritir.

TedaviGünde 3-4 bardak Civanperçemi çayı yudum yudum içilmelidir.

KİLO KAYBIÇikolatalı puding: Bu sayede vücuttaki kan istediği protein ve mineralleri

alır. İngiliz Sağlık Bakanlığı, kilo kaybı yaşayanların günde 3 kez 1 haftaboyunca puding yemesini tavsiye ediyor.

Peynir: 100 gramında 78 kalori bulunuyor.Yumurta: Günde 2 yumurta kadınların günlük protein ihtiyacının 4’te 1’ini,

erkeğin ise 5’te birini karşılar. A,D,E ve B vitaminleri içeren yumurtadakiselenyum maddesi, bebeklerde sindirim sorunlarını çözer, yetişkinleri dekansere karşı korur.

Dondurma: Günde 2 top vanilyalı dondurma yemek, insan vücudunun günlükprotein ihtiyacının yüzde 20’sini karşılar.

Salam: B vitamini, demir, sodyum ve potasyum deposudur.

KİREÇLENME400 g. Ardıç tohumu, 1kg bal ile karıştırılır ve bu karışımdan, günde 3 öğün,

aç karnına, 1 tatlı kaşığı yenir.

LAKTOZ DAYANIKSIZLIĞIBadem: Yüksek oranda kalsiyum, magnezyum, potasyum, fosfor, E vitamini,

B2 vitamini, antioksidan içerir. Bu nedenle laktoz (süt şekeri) dayanıksızlığı

bulunan ve günlük gıdalar yiyemeyen kişiler için badem ideal bir besinkaynağıdır.

MENOPOZNohut: Sebze hormonu “fitoöstrojen” içerir. Bunlar östrojenin vücuttaki

etkilerini dengeler ve menopozun yarattığı etkilere karşı korur. Sebzeproteininin en zengin kaynaklarından birisidir.

Kola: Kafein vücudun yorgunluğunu alır ve konsantrasyonu sağlar.Üzüm: İçerdiği “elajik” asit sayesinde menopozun neden olduğu kemik

erimesine karşı korur. Kandaki östrojen seviyesini yükselterek de menopozsemptomlarını en aza indirir.

Kuru erik: Sadece iki-üç adet yemek dahi vücudun ihtiyacı olanantioksidanları karşılar. İdrar yolları kaslarını rahatlatır. Bu da kolonkanserine karşı korur. Demir, A vitamini, B6 vitamini ve potasyum içerir.İçerdiği yüksek orandaki bor minerali sayesinde menopoz dönemindekikadınlarda östrojen seviyesini dengede tutar.

Tatlı patates: Adrenal salgılayan bezleri güçlendirerek vücuda enerji sağlar.Fosfor, magnezyum, kalsiyum, C vitamini, potasyum ve folik asit içerir.

NEFES DARLIĞIBir miktar Deniz kadayıfı, toz haline getirilir. Ihlamur içine 1 çay kaşığı

oranında katılarak kaynatılıp içilir.

ÖKSÜRÜKGünde 20 gr.’dan fazla olmamak kaydıyla, Defne tohumu bal ile karıştırılıp

yenir.100 gr. toz zencefil ve 100 gr. toz zerdeçal 1kg bal ile karıştırılarak günde 3

öğün aç karna, 1 tatlı kaşığı yenir.

PROSTAT100 g. Eğir kökü, 5lt suda, 2.5lt kalıncaya dek kaynatılır. Günde 3 öğün,

yemeklerden yarım saat önce, 1 çay bardağı içilir.Aynı miktarda Kereviz tohumu da aynı şekilde hazırlanarak günde 3 öğün,

yemeklerden 15 dakika önce, 1 çay bardağı içilir.

ROMATİZMAEnginar: Vücuttaki zehiri atma etkisi sayesinde başta romatizma olmak üzere

gut hastalığı ve eklem yanmasına karşı birebirdir. Folik asit ve potasyumkemikleri güçlendirir.

Domates: C vitamini boldur.Tahıl: İçerdiği doğal kimyasallar, romatizmanın yol açtığı eklem yanmaları

ve romatizmal ağrıları hafifletir.Kekik: Timol adı verilen bir tür doğal yağ, vücuttaki diğer yağların

parçalanmalarını sağlar. Kekik yağı banyoda sürüldüğü zaman romatizmaağrılarını büyük oranda azaltır.

Zencefil: Uyarıcı etkileri kan damarlarını genişletip kan dolaşımını artırarakromatizma ağrıları ve yanmaları yok eder.

Tedaviler:1- Hardal tohumu dövülüp, bal ile karıştırılarak yenir. Ayrıca, ağrılı bölgeye

sürülür.2- Aşağıdaki yağlar belli oranlarda karıştırılıp ağrılı bölgeye tatbik edilir.Pelesenk yağı: 100 gr.Kekik yağı: 70 gr.Alabalık yağı: 50 gr.Karanfil yağı: 25 gr.

SEDEF HASTALIĞI50 gr. Isırganotu, 50 gr. Şahtereotu ve 50 gr. Civanperçemi 1 lt. sıcak suda 15

dakika bekletilip süzülür ve günde 3-4 bardak içilir.

SİNDİRİM SORUNLARIArpa: İçerdiği kalsiyum ve potasyum gibi mineraller ile B vitamini vücuda

direnç kazandırır.Ayrıca ABD’deki bir araştırma, 6 ay boyunca her gün arpaürünü şeylerin yenmesinin kolesterol oranını yüzde 15 düşürdüğünü kanıtladı.

Yoğurt: Günde 150 gram yoğurt vücudun bir günlük kalsiyum ihtiyacınıkarşılar. Meyvalı yoğurtlara 3 çay kaşığı şeker eklendiği için şeker oranlarıdaha yüksektir. Yoğurttaki potasyum, kan basıncı ve kalp atışlarını düzenler.Midenin yiyecekleri düzenli olarak öğütmesini sağlar...

SİSTİTKuşkonmaz: Folik asit, C ve E vitaminleri içerir. Yenilen besinlerin

vücuttaki zehirli kalıntılarını atmayı sağlar. Karaciğer ve böbreklerinçalışmasını kolaylaştırır, destekler. Bu nedenle doktorlar, sistit hastalarının

mutlaka kuşkonmaz yemeleri gerektiğini söylüyor.

STRESMayan kökü: Antivirüs etkisi vardır. Karaciğeri korur. Adrenalin

salgılanmasını dengeler. Stresle başa çıkabilmek için gerekli olan kortizolhormonunu salgılatır.

ŞEKER HASTALIĞI1 lt. sıcak suya 20 g. Mersin yaprağı konup 5-10 dakika demlenir ve gün

boyu içilir.250 gr. servi kozalağı, 250 gr. pelinotu ve 100 gr. melisa 2.5 lt. alkole konur.

Hava almayan bir kapta 45 gün bekletilir ve günde 3 öğün, aç karna, 1 kahvefincanı suya 8-10 damla damlatılarak içilir.

TANSİYONRezene: İçerdiği potasyum sayesinde tansiyonu düzenler. Sağlıklı kan

hücreleri için gerekli olan folik asidi de bol miktarda bulundurur. Rezene çayısindirim için iyidir.

Tahıl: Kan damarlarını gevşeten ve rahatlatan bir tür fotosentez kimyasalmaddesi içeriyor. Bu sayede kanın damarlardan daha rahat geçmesini sağlıyor.Tahıl yemek sebzelere oranla vücutta daha fazla kalori yakılmasını sağlar.Kalorinin azalması tansiyonu düzenler.

Un: Yapıldığı tahılın besin değerlerini içerir. B vitaminleri, E vitamini,demir ve magnezyum açısından oldukça zengindir.

Karaciğer: Sağlıklı bir bağışıklık sistemi, cilt ve keskin gözler için gerekliolan A vitamini açısından zengindir. Küçük bir porsiyonu günlük A vitamini vedemir ile aylık B12 vitamini ihtiyacını giderir.

TİROİDMidye: Omega-3 yağı açısından zengin bir besin kaynağıdır. İçerdiği

selenyum minerali tiroit bezlerinin normal işleyişi için gereklidir.

ÜLSERLahana: Ülseri olan kişiler için tonik, yani mideyi temizleyici etki yaratır.

Yüksek oranda C vitamini içerir. Kırmızı lahana vücutta antioksidan özelliğesahip A vitamini içerir. Kanseri önleyici etkiye sahiptir. Çiğ olarak salatalarakatılması tavsiye edilir.

VÜCUT SU TUTMUŞSAKuş üzümü: 100 gramı günlük C vitamini ihtiyacının tam 3 katını karşılar.

Antibakteriyel ve yanmayı önleyici etkileri vardır. Zengin potasyum ve düşüktuz içeriği, dehidratasyonu olanlar için önemli bir doğal ilaçtır.

Kabak: 100 gram kabak günlük folik asit ihtiyacının 4’te birini karşılar.Yüksek orandaki potasyum sıvı-tuz dengesini sağlar.

Tahıl: İdrar yollarını açıcı, çalıştırıcı ve rahatlatıcı etkileri sayesindedehidratasyonu rahatsızlığı bulunanların mutlaka yemeleri gerekir. Mideyirahatlatıcı özelliği vardır.

SEBZE ve MEYVELERLE BASİT TEDAVİ YÖNTEMLERİ

SEBZE ve MEYVELERDEKİ ŞİFA

A

ADAÇAYI: Mide ve bağırsak gazlarını giderir. Mide bulantısını keser. Hazımsisteminin düzenli çalışmasını sağlar. Göğsü yumuşatır. Astım hastaları içinyararlıdır.

AHUDUDU: Kanı temizler, vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasınısağlar. Terletir ve idrar söktürür. Kabızlığı giderir. Vücuda dinçlik verir.

ANASON: Hazmı kolaylaştırır. İştahsızlığı ve yemeklere karşı duyulantiksintiyi giderir. Mide ve bağırsak gazlarını söktürür. İdrarı arttırır. Öteyandan kusmayı ve ishali keser.

ASMA: Yaprakları ile yapılan ilaçlar kanamayı durdurur. Vücuda kuvvet

verir. Sarılığı keser. İshali durdurur.AVOKADO: Çok kalorili olmasına rağmen içerdiği Glutathion süper bir

hücre koruyucusudur, çünkü en iyi antioksidanttır. Antioksidantlar hücrelerinyaşlanmasını yavaşlatırlar ve kanseri önlerler. Tüm meyveler arasında proteinbakımından en zengin olanıdır. Bol miktarda E vitamini de içerir. Bu vitaminkalp ve deriyi koruyarak dolaşımı düzene sokar. Ayrıca potasyum ve B6vitamini de içerir. Kadınlar açısından çok gereklidir.

AYRIKOTU: İdrar söktürür. Böbrek ve mesane taşlarının düşürülmesineyardımcı olur. Buralardaki iltihapları da giderir.

AYVA: İshal ve dizanteriyi keser. Mide ve bağırsakları kuvvetlendirir. İncebağırsak iltihabını giderir. Kanı temizler. Çarpıntıyı dindirir.

B

BADEM: Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Böbrek, mesane ve tenasülyollarındaki iltihapları giderir. Baş ağrısı, karaciğer ve böbrek ağrılarınıhafifletir.

BAKLA: İdrar yollarını temizler. Böbrek ağrılarını dindirir. Böbrekiltihaplarını giderir. Böbrek kum ve taşlarının düşürülmesine yardımcı olur.

BAMYA: Halsizliğe karşı bire bir. 100 gram bamya günlük magnezyum(hücrelerin enerji depolamasına yarayan madde) ihtiyacımızın üçte birini veyüzde 10’dan daha fazla miktarda ise günlük demir (akyuvarların vücut içindeoksijen taşımasını sağlıyor) ihtiyacımızı karşılıyor.

BEZELYE: Taze ve donmuş olarak kullanılabilen bezelye B1, C vitaminleri,protein, lif ve folik asit içerir. Sinir sisteminde sorunları olanlara tavsiyeedilir.

BROKOLİ: Kansere karşı bizi koruyan ve ömrümüzü uzatan müthiş bir sebze.Çok miktarda kalsiyum içerdiği için kemik erimesine birebir. Mineral ve demireksikliğini gideren brokoli, vitamin deposudur. Brokoli tutkunlarında ender

olarak bağırsak ve akciğer kanseri görülür, kalp dolaşım hastalıklarına da pekfazla rastlanmaz. Kadınlarda göğüs kanserini önler. Göğüs kanserine vespinabifida hastalığına karşı etkili. Brokoli bol miktarda, göğüs kanseri riskiniazaltan ‘indole’ adlı bir madde içeriyor. İndole, göğüs kanserine neden olanöstrojen bozukluklarını engelliyor. Ayrıca brokolinin diğer bir özelliği de,spinabifida hastalığını (doğuştan belkemiğinde son omurun kapanmamışolması) önlemesi.

BUĞDAY: Lifli gıdalar sağlıklı bir beslenmenin temelidir. Buğdayın dışkabuklarından elde edilen kepek de, genellikle mısır gevreği türü yiyeceklerletüketilir. Kepekli buğday unundan yapılan kurabiye vb. bağırsakların düzenliçalışmasını sağlar ve kabızlığı önler. Buğday tanesinin özü olağanüstübesleyicidir. Vücudun özümsediği kalsiyum, demir ve çinko burada depolanır.Besin değeri, potansiyel olarak yulaf ve mısırdan daha yüksek olan buğday,bağırsak ve rektum kanserini önleyici faktörler içerir. Ama, yulaf ve mısırakıyasla sindirimi biraz daha zordur.

C - Ç

CEVİZ: Yaprakları ve kabuklarıyla hazırlanan ilaçlar kanı temizler,kansızlığı giderir. İshal ve dizanteriyi keser. Verem ve şeker hastalığında hembesleyici, hem de tedavi edicidir. Saç ve elleri boyamakta da kullanılır. Bitkibilimcilere göre bol miktarda A, B1, B2, C, E ve K vitaminleri ile ChinonJuglon adlı aktif madde içeren cevizin hem içi, hem ağacının kabukları hem deyaprakları pek çok sağlık sorununa iyi geliyor.

Her sabah kahvaltıda bir miktar ceviz içi yenmesi zekayı geliştirir, yeşilceviz meyvelerinin kabukları kaynatılarak içildiğinde erkeklerde cinsel gücüarttırır.

Vücudu besleyip güçlendiren cevizin yararlarından bazıları şöylesıralanıyor:

• Nasırlar üzerine konulan ceviz yağı zamanla bunların yok olmasını sağlar.• Taze dalların kabukları ve meyvelerinin kabukları ile karıştırılıp

kaynatılarak elde edilen sıvı mideyi kuvvetlendirir.• Ceviz yapraklarından yapılan çay iştah açar, mideyi kuvvetlendirir, boğaz

hastalıklarına iyi gelir.• Bir miktar ceviz yaprağı banyo suyuna karıştırılırsa cilt hastalıklarına iyi

gelir.• Ceviz yaprakları pişirilerek çıbanların üzerine sarılırsa iyileşmesini

sağlar.• Ceviz yağı yüz lekelerinin üzerine sürülüp masaj yapılırsa lekeler yok olur.ÇAMFISTIĞI: Bronşit, verem, akciğer hastalıklarının çabuk iyileşmesine

yardımcı olur. Ruhi çöküntüyü giderir. Kalp hastalıklarında da faydalıdır.ÇEMEN: Balgam söktürür. Vücuda rahatlık verir.ÇİLEK: Körpe ve bol sulu çilekler sistemi temizliyor. Cilt sorunları olanlar

için de iyi bir meyvedir. Böbrek, idrar yolları ve bağırsak sorunları için debirebirdir. Ayrıca diş etlerini güçlendiriyor, dişlerdeki tartarı önlüyor, ağızkokularını ve boğaz ağrılarını gideriyor. Çilekte yüksek oranda C vitaminibulunduğu gibi, yüksek tansiyon ve kolesterolü düşüren maddeler içeriyor. Çilek C vitamini ihtiyacını karşılar. Ayrıca bol miktarda potasyum içerir velifli besinler arasında önemli bir yer tutar. Diyabetli hastalar, çileğe şekerilave etmemek şaartıyla bu meyveyi bol bol yiyebilirler.

ÇÖREKOTU: İştah açar. Vücuda kuvvet ve dinçlik verir. Hazmıkolaylaştırır. Mide ve bağırsak gazlarını söker. Koklanacak olursa baş ağrısınıkeser.

D

DEFNE: Terletir, ateşi düşürür. Vücuda rahatlık verir. İdrar ve adet söktürür.İştah açar. Sinir ağrılarını dindirir.

DENİZ KADAYIFI: Solunum ve hazım sistemi nezlelerini giderir. Vücudubesleyici olarak da kullanılır.

DENİZ YOSUNU: Metabolizmanın işleyişini hızlandırıyor. Troidhormonundaki dengesizlikleri engellen maddelir içeren su yosunu,metabolizmayı hızlandırıyor. Ayrıca, B vitamini, kalsiyum ve çinko içerenyosun; deriye, tırnaklara ve saça karşı etkili.

DEVEDİKENİ: Ateş düşürür. Terletir ve vücuda rahatlık verir.DOMATES: Kanserden koruyucu ve yaşlanmayı zihinsel ve bedensel olarak

yavaşlatıcı bir sebze. C ve E vitaminleri içerir. Domates zengin bir potasyumkaynağıdır ve çok az miktarda tuz bulunur. Yüksek kan basıncını düşürmeyeyardımcı olur ve vücudun su tutmasını engeller. Kalp hastalıklarına ve prostatkanserine karşı etkili. ‘Beta karotin’e yakın olan likopen içeriyor. Likopenvücudu kalp hastalıklarına karşı koruyan maddeler arasında yer alıyor.Araştırmalar domatesin prostat kanseri riskini azalttığını gösterdi. Haftada enaz iki kez domates yiyen erkeklerin, diğerlerine oranla prostat kanserineyakalanma riskleri az

DUT: Beyaz dut yaprakları idrar söktürür. Vücutta biriken suyu boşaltır. Açkarnına yenen beyaz dut bağırsak solucanlarını söktürür.

E

EBEGÜMECİ: Göğsü yumuşatır. Öksürük keser. Mide bulantısı ve kusmalarıönler. Ateşi düşürüp vücuda rahatlık verir. Boğaz ve bademcik iltihaplarınıgiderir. Dişeti hastalıklarını tedavi eder.

ELMA: Günde bir elma yemek doktoru evinizden uzak tutar. İki elmayerseniz, kalp ve dolaşım sorunlarına karşı korunmuş olursunuz. Kolesterolüyok eder ve kabızlığı önler. Sindirimi kolaylaştırır. Kokusu rahatlatır ve kanbasıncını düşürür. Artrit, romatizma ve gut hastalıklarına karşı da yararlıdır.

ENGİNAR: Kandaki üre ve kolesterolü düşürür. İdrar söktürür. Kandakişeker miktarını ayarlar. Damar sertliği ve kalp hastalıklarını önler. Böbrektekikumların dökülmesine yardımcı olur.

Önemli: Prostat, meme ve rahim ağzı kanserine karşı iyi gelir.

Enginarın içinde bulunan Silymarin maddesinin, hücrelerin hasar görmesiniengellediğine işaret eden araştırmacılar, ayrıca Silymarin maddesinin, prostat,meme ve rahim ağzı kanserini önleme konusunda da etkili olduğunu belirtti.Enginarın içinde, fiber, magnezyum, folate ve C vitamini bulunduğu, bu sebzeyibol miktarda tüketenlerin, bulundukları yaşın daha altında gösterdikleri tespitedilmiştir.

F

FESLEĞEN: Öksürüğü keser. Baş dönmesini durdurur. Arı sokmasındafaydalıdır. Ağız yaralarını tedavi eder. Fesleğen kokusu, sivrisinek vetahtakurusu gibi haşaratları kaçırır.

FINDIK: Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Vücuda kuvvet verir. Nekahatdevresinin çabuk geçmesini sağlar.

G

GELİNCİK: Nefes darlığı, astım ve bronşitte rahatlık verir. Kan tükürme vekusmayı önler. Yanıkları iyileştirir.

GREYFURT: C vitamini bakımından çok zengindir. Yarım greyfurt günlük Cvitamini ihtiyacının yüzde altmışını sağlar. Kolesterol oranını düşüren pektinmaddesi bulunur. Kansere karşı koruyucu özellik taşır. İştah açar.

H

HATMİ: Ağız, boğaz ve dişeti iltihaplarını iyileştirir. Bağırsak iltihaplarınıgiderir.

HAVUÇ: Haftada beş kere yendiği takdirde Harvard’ın araştırmalarına görekadınlarda kalp enfarktüsünü, felç tehlikesini yüzde 68 oranında azaltıyor.Günde iki havucun erkeklerde kandaki kolesterolü yüzde 10 oranında azalttığıgörülmüştür. Her gün yenen bir havuç da akciğer kanseri tehlikesini yarıyaindiriyor. Havuçtaki Beta-Karotin de gözleri yaşlılığın getirdiği görmezayıflığından koruyor ve bağışıklık sistemini kuvvetlendiriyor. Mide vebağırsak kanamalarını önler, kansızlığı giderir, anne sütünü arttırır, yüz veboyun kırışıklıklarını giderir, idrar ve bağırsak gazlarını söktürür, ülserdekişikayetleri giderir.

Kansere karşı etkili olduğu gibi cildin kurumasını da engelliyor ve bağışıklıksistemini güçlendiriyor. Beta karotin (kansere neden olan serbest radikallaridurduruyor ve bağışıklık sistemini güçlendiriyor) içeren havucun en büyüközelliklerinden biri içerdiği bu maddenin cildin kurumasını engelleyen Avitaminine dönüşebilmesi.

HURMA: Bugüne dek kalp ve damar hastalıklarından korunmada elmanınsihirli gücü biliniyordu. İsrailli bilimadamları kalbin gerçek dostunun hurmaolduğunu kanıtladı.

İsrailli bilim adamları, hurmanın, kalp ve damar hastalıklarından korunmakiçin önerilen elmadan daha etkili olduğunu açıkladılar.

İsrail’de yapılan bir araştırmada, elma ve hurmanın yararları karşılaştırıldı.Hurmanın; lif, mineral ve fenol açısından zengin olduğunu söyleyen bilimadamları, elmada daha fazla bakır ve çinko bulunduğunu, buna karşılıkhurmada sodyum, potasyum, magnezyum, kalsiyum ve demir miktarlarınınelmadan iki kat fazla olduğunu belirttiler. Bilim adamları, düzenli yenilmesihalinde kalp ve damar hastalıkları riskini azaltan bu meyvelerin içindekiyararlı maddelerin daha çok kabuklarında bulunduğunu kaydettiler.

I-İ

ISIRGAN: Dıştan tatbik edildiği zaman iç organlarda biriken kanı çeker.Burun kanamalarını keser. Balgam söktürür.

ISPANAK: Kalp hastalıklarına, felce, yüksek tansiyona, yaşlılığın getirdiğigöz hastalıklarına, kansere, hatta psişik rahatsızlıklara karşı da etkili bir sebze.Göz hastalıklarına ve derideki lekelenmelere karşı etkili. Ispanak içerdiği ikikimyasal madde sayesinde görme bozukluklarına karşı etkili. Haftada 6 kezıspanak yiyenlerin yüzde 86 oranında yaşın ilerlemesiyle birlikte ortaya çıkanderideki lekelenmeler gibi bir sorunlarının olmayacağını gösteriyor. Ayrıcayaşla birlikte ortaya çıkan göz hastalıklarına karşı da etkili. Bir porsiyonıspanak, günlük demir ihtiyacımızın onda birini karşılıyor.

İNCİR: Bağırsakları yumuşatır. Kabızlığı giderir. Bronşit, öksürük ve boğazağrılarında faydalıdır. Enerji verir.

K

KARANFİL: Mikropları öldürür. Ağrıları dindirir. Sinirleri uyarır. Hazmıkolaylaştırır. Koku giderir. İştah açar.

KEKİK: Bedeni kuvvetlendirir. Hazmı kolaylaştırır. Kalp çarpıntısını keser.Bağırsak iltihaplarını iyileştirir. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımeder. Kandaki şeker miktarını azaltır.

KIRMIZI BİBER: Bulaşıcı hastalıklara karşı etkili. Vücudun özelliklebulaşıcı hastalıklara karşı olan direncini artırıyor. Portakaldan daha fazlamiktarda C vitamini içeren bu sebze, aynı zamanda içerdiği beta karotin ilebağışıklık sistemimizi güçlendiriyor.

100 gram kuru kırmızı biberin 318 kalori enerji verdiğini, 148 miligramkalsiyum, 76 miligram C vitamini (taze biberde 340 miligram), 8.1 gram su, 2bin 14 miligram potasyum, 41 bin 610 IU A vitamini, 12 gram protein, 293

miligram fosfor, 15 miligram B3 vitamini, 17.3 gram yağ, 152 miligrammagnezyum, 2 miligram B2 vitamini, 56.6 gram karbonhidrat, 30 miligramsodyum, 1 miligram B1 vitamini, 24.9 gram lif, 8 miligram demir yanındaacılık ve renk maddesi gibi organik bileşikler içerir.

Beslenmede çok büyük öneme sahip kırmızı biberin, bir o kadar da insansağlığında aranılan bir materyal olduğu bilinen bir gerçektir. Kırmızı bibermide suyu ve tükürük oluşumunu artırır, sindirimi kolaylaştırır, romatizma,mafsal ve diş ağrılarını azaltır, krampları giderir, kolera ve gut hastalıklarıbaşta olmak üzere bir çok hastalığa iyi gelir. Kanser riskini azaltır ve kansertedavisinde kullanılır. Terlemeyi artırır, serinlik verir (sıcak iklimlerdekullanılmasının nedenlerinden birisi budur), öksürük ve boğaz ağrılarınıgidermede (gargara olarak) kullanılır, sinir hastalıkları için doğalyatıştırıcıdır, vücuttaki aşırı yağ ve kolesterol birikiminin önlenmesini sağlar.

Antibakteriyel etkisi ile hastalıkların önlenmesinde de etkili olan kırmızıbiber ülkemizde ağırlıklı olarak Kahramanmaraş, Gaziantep ve Şanlıurfaolmak üzere Güney ve Güneydoğu illerinde fazlaca tüketilir. Bu bölgeninkırmızı biberleri acı tiplerdir. Kırmızı biber kuzeyde ise en çok Bursa veBilecik’te üretilmektedir. Bu biberler ise genellikle tatlıdır.

KINAKINA: Ateş düşürür. Sıtmayı tedavi eder. Tifoda faydalıdır. İştah açar.Cilt kaşıntılarında faydalıdır.

KİRAZ: Kiraz yemek ağrıların dindirilmesinde aspirinden çok daha etkilioluyor. Amerika’nın Michigan eyaletinde yaşayanlar, bu yörede çokyetiştiğinden, bol bol kiraz yiyorlar. Kimileri bu meyvenin gut ve mafsaliltihabından kaynaklanan ağrılara birebir olduğunu ileri sürüyor.

Michigan Eyalet Üniversitesi’nden Muraleedharan Nair kirazda bulunan ve‘’antosiyanin’’ olarak bilinen kırmızı renkteki kimyasalların bu etkiyiyaratabileceğine dikkat çekiyor.

Nair ve ekibi genelde uygulanan deneylerden yararlanarak söz konusubileşimlerin aspirin ve ibuprofen gibi ağrı kesicilerde bulunan enzimleri içeripiçermediğini araştırdı. Ardından kimyasalların serbest radikallerin zararlıetkilerini yok edici özelliklerini inceleyerek bunları vitaminlerle karşılaştırdı.Sonuçta, 20 kirazda 12-25 miligram arasında antosiyanin bulunduğu ve bumaddenin ağrı kesici etkisinin aspirinden 10 kat daha fazla olduğu görüldü.Kirazda bulunan antosiyanin maddesinin E ve Ca vitaminlerine benzerantioksidan etkiler yarattığına da tanık olundu. Nair’e göre, günde 20 kiraz

yemek bir aspirin almakla özdeş etki yaratıyor. Nair kirazdaki antosiyaninintablete dönüştürülmesine çalışıyor.

KİVİ: Bir kivide, bir portakalda olan C vitamininin iki katı vardır. Potasyumbakımından da zengindirler. Sindirimi kolaylaştırır ve kabızlığı önler.

KUŞBURNU: Çok yoğun vitamin zenginliği nedeniyle gözlerin dostudur.Vücuda dirilik sağlar. 100 gram kuşburnunda bir sandık portakala eşdeğer Cvitamini vardır. İyi bir raşitizm ilacı, etkin bir kan temizleyicisidir. Güçlü birkurt düşürücü ve bağırsak yumuşatıcısıdır. Mide kramplarına ve sindirimsistemi zorluklarına karşı faydalıdır. Romatizma ağrılarını gideriyor. Basurtedavisinde iyi sonuç veriyor.

KUŞKONMAZ: Hazımsızlığa karşı etkili. Antitoksit maddeler içeren busebze böbreği toksinlerden arıtıyor ve besinlerin hazmedilmesinikolaylaştırıyor.

L

LAHANA: Kansere karşı etkili olduğu bilinen sebzelerin başında gelir. Bolmiktarda B, C ve E vitamini, potasyum içerir. Özellikle meme ve rahimkanserine karşı etkilidir. Vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını sağlar.Kandaki şeker miktarını düşürür. Sarılık ve safra kesesi hastalıkları için iyidir.Astıma faydalıdır. Bağırsak kanserine karşı etkili. Lahana kanser hücrelerininüremesini engelleyen kimyasal bir madde (isotiocyanates) içeriyor. ABD’deyapılan bir araştırmaya göre, haftada bir gün lahana yiyenlerin bağırsak kanseriolma riskleri üçte iki oranında azalıyor.

M

MAYDANOZ: Salata ve yemeklerin süsü maydanozun nerdeyse deva olmadığıdert yok gibi. A ve C vitamini ile demir, kükürt, fosfos ve mangan elementlerideposu olan maydanoz sindirimi kolaylaştırıyor, böbrek taşlarını düşürüyor,görme gücünü ve anne sütünü artırıyor. Bir demir deposudur. Genellikle tazeyenen maydanozda, kalsiyum, potasyum ve A vitamini vardır. Bir tutammaydanoz, günlük C vitamini ihtiyacının çoğunu karşılar. Böbrekleriçalıştırarak idrar getirir ve taşları düşürüyor, kan şekerini normal seviyedetutar ve kansere karşı da koruyucudur. Yatmadan evvel yenildiğinde sabahlarıtatlı bir nefesle uyanmamızı sağlar. Anne sütünü artırır. Vücuttaki zehirlimaddeleri dışarı atar. Görme gücünü artıyor, kaynatılıp içiildiğinde ve cilde busuyla pansuman yapıldığında sivilcelere iyi geliyor. Kaynatılan maydanozunsuyu gözlere pansuman yapıldığında gözdeki iltihaplanmaları önlüyor veyanmayı geçiriyor. Kaynatılıp sirke ile saçlar yıkandığında saçların uzaması vekuvvetlenmesini sağlıyor.

MANTAR: Bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Özellikle Çinliler’in ilaçniyetine yedikleri bu sebze, bünyeyi hastalıklara karşı koruyor ve bağışıklıksistemini güçlendiriyor.

MARUL: Kemik erimesine karşı etkili. Sütten bile daha fazla kalsiyum içerenbu sebze, kemikleri güçlendirmesi açısından bir numara. 100 gramında, küçükbir bardak sütün içinde bulunan kalsiyumdan daha fazlasına sahip. Bu miktargünlük kalsiyum ihtiyacının dörtte birine tekabül ediyor.

MELEKOTU: Kan dolaşımını düzenler. Terletir. Kurutulmuş melekotudövülüp başa sürülecek olursa bitleri öldürür. Astım nöbetlerine faydalıdır.

MEYANKÖKÜ: Grip, nezle, anjin ve nefes darlığına faydalıdır. Öksürük vebalgam söktürür. Yüksek tansiyonu düşürür.

MISIR: Yüzde 18.3 gibi yüksek oranda lif içeriyor. Mısırın içeriğindekiyüksek karbonhidrat, enerji seviyenizi yükseltir. İçinde protein, kalsiyum,demir, fosfor, A ve B2 vitaminleri bulunur.

MUZ: Folik asit, potasyum ve B6 vitamini bakımından son derece zengin birmeyvedir. Potasyum krampları önler.

N

NAR: Vücudu kuvvetlendirir. İshali keser. Burun poliplerine faydalıdır. Şeritdüşürür. Kalbi kuvvetlendirir. Mide, bağırsak hastalığı olanlar, küçük çocuklarve hamileler fazla kullanmamalıdır.

NOHUT: Vücudu kuvvetlendirir. Anne sütünü arttırır.

O-Ö

ÖKSEOTU: Kalbin atışlarını arttırır. Damar kireçlenmelerinde faydalıdır.Sara ve akciğer kanamalarında kullanılır.

P-R

PATATES: Kızarmış yemezseniz kilo aldırmaz. Sindirimi kolaylaştırır,kabızlığı önler. Yorgunluğa karşı birebirdir. Bol miktarda C vitamini veprotein içerir. Vücuda enerji veren madde olan karbonhidrat içeren patates, Cve E vitaminleri ve beta karotin açısından en zengini. 100 gram patateste 80kalori, 2 gram protein, 17 mg karbonhidrat, 7 mg kalsiyum, 53 mg fosfor, 20mg C vitamini var. Her zaman söylenir, bir kez daha söylense sorun olmaz;patatesin besin değerinin büyük kısmı kabuğunda olduğundan soymak yerineözel bıçağı ile kazımak daha iyidir. Kabukları soyularak pişirilen patates Cvitaminin yüzde 25’ini kaybediyor. Bu nedenle patatesi fırında kabuğuyla veyabuharda ya da az suda pişirmek gerek.

PIRASA: İdrar söktürür. Mide rahatsızlığına iyi gelir. Kabızlığı giderir. Basur

memeleri için faydalıdır. Böbreklerdeki kum ve taşların düşürülmesineyardımcı olur.

PORTAKAL: Antioksidantlar ile dolu bir meyve. Kanseri önleyici olarakbilinen bütün maddeleri içeriyor. Ayrıca bol miktarda C vitamini içeriyor. Kiloalmaya engel olur. Kandaki kolestrolü düşürür. Vücudun C vitamini, potasyum,protein, B ve E vitaminleri ile kalp hastalıkları ve antikanserojen maddeler ilekanser riskini azaltıyor.

S

SALATALIK: Salatalığın kendisi ya da suyu cildimizi bir tonik kadartemizler. Salatalık kabızlığı önler, böbrek ve kalp hastalıklarında vücuttabiriken suyun atılmasına yardımcıdır.

Kalp hastalıkları ve enfeksiyonlara karşı etkili. Kükürt içeriyor ve bu maddevücudun enfeksiyonlara karşı dayanıklılığını artırdığı gibi, kolestrolü dedüşürüyor.

SALEP: Öksürük ve bronşite faydalıdır. Aybaşı kanamalarının düzenliolmasını sağlar. Zihni çalıştırma gücünü arttırır.

SOĞAN VE SARIMSAK: Yüksek tansiyon ve kalp hastalığı tehlikesiniazaltırlar. Soğan, mide kanserine yakalanma riskini; sarımsak da bağırsakkanserine yakalanma riskini azaltıyor. Sarımsağın mayasında bulunan maddelerhücrelerin zarar görmesini önleyerek, vücudu erken yaşlanmaya karşı koruyor.Antibiyotik ve nefes darlığını gideren bileşimler içeren sarımsak bağışıklıksistemini de kuvvetlendiriyor. Kalbe ve alerjik hastalıklara karşı etkili. Soğaniçerdiği kimyasal maddelerle kalbimizi güçlendiriyor ve alerjik reaksiyonlarıengelliyor. Newcastle’da yapılan araştırmalar, düzenli bir şekilde soğanyiyenlerin damarlarının tıkanma riskinin azaldığını gösteriyor.

SOYA: Uzun yaşamak isteyen herkes mutlaka soya tüketmelidir. Soya,içerisinde östrojen hormonuna benzer işlev gören ve bu hormonun etkilerinisulandıran bir madde içerir ve buda kadın bünyesi için son derece yararlıdır.

Çünkü, hücre yenilenmesini hızlandıran östrojen hormonunun aşırı üretimi,göğüs, rahim ve boyun kanserine yakalanma riskini çok arttırır.

T

TARÇIN: Ruhi sıkıntıları giderir. Sürmenajda faydalıdır. Kalbikuvvetlendirir. İştah açar, hazmı kolaylaştırır.

TERE: İştah açar. Hazmı kolaylaştırır. Bronşları temizler, öksürük söktürür.İdrar söktürür, böbrekleri ve idrar yollarını temizler. Kanser, anemi ve lifhastalıklarına karşı etkili. Tere kanserle savaşan sebzelerin arasında olduğugibi aynı zamanda en fazla kalsiyum, demir ve folik asit içerenlerin başındageliyor. Tere gibi yeşil sebzeler yiyen kadınların, life ilişkin hastalıklarayakalanma riskleri daha az.

TON BALIĞI: Çok yağlı olmasına rağmen Omega-3 adlı önemli bir yağ asitiiçerir. Bu madde, yüksek tansiyon, kalp çarpıntısı ve şiddetli migren ağrılarınaiyi gelir. Ayrıca cilt kuruluğunu ve egzamayı tedavi eder. Ancak taze olarakyenmelidir. Konserve olarak satılan ton balığı yüksek D vitaminin içermeklebirlikte Omega-3 yağ asitinden yoksundur.

TURP: Böbreklerdeki mikropları öldürür. Kum ve taşların dökülmesineyardımcı olur. Karaciğer şişliğini indirir. Sarılıkta faydalıdır. Safra taşlarınındüşürülmesine yardımcıdır. Romatizma, siyatik astım ve bronşite faydalıdır.

V

VİŞNE: İshali keser. Ateşi düşürür. İdrar söktürür. Vücuda rahatlık verir.

Y

YENİBAHAR: Damar sertliğini önler. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve bağırsakgazlarını giderir.

YOĞURT: Vücudun çeşitli organlarında bulunan bakterilerden bağırsaktabarınanları, sindirim sisteminin düzenli çalışması açısından önemlidir. Bubakteriler, enfeksiyonların ve bulaşıcı bir hastalık geçirirken almak zorundakaldığımız antibiyotiklerin saldırısına uğrayabilir. Bu da sindirim sisteminiharap eder. Yoğurt bu sorunu çözer, azalan bakteri miktarını normal seviyesinegetirir ve enfeksiyonları hem önler, hem de onlarla mücadele eder. Bağışıklıksistemini de canlandırır. Kalsiyum oranı sütten fazla olan yoğurdun, proteinoranı süte eşittir.

YULAF: Çocukların hazım güçlüklerini giderir. Bedeni ve ruhi yorgunluklarıgiderir. Kandaki şeker miktarını azaltır.

YERALMASI: Şeker hastaları için faydalıdır. Besleyicidir. Vücudundirencini arttırır. Kabızlığı giderir.

Z

ZENCEFİL: İştah açar. Kusmayı önler. Bağırsak bozukluklarını giderir.ZEYTİN: Zeytinyağı, safrayı artırır. Karaciğeri çalıştırır. Karaciğer ağrılarını

keser. Sarılıkta faydalıdır. Yaprak ve kabukları yüksek tansiyonu düşürür.Kandaki şeker miktarını düşürür. Bağırsak solucanlarının düşürülmesineyardımcı olur.

BAHARATLARLA BASİT TEDAVİ YÖNTEMLERİ

BAHARATLARDAKİ ŞİFA

Anason: Haziran-Ağustos aylarında, beyaz renkli çiçekler açan, 50-60 cmyüksekliğinde, bir senelik bitkidir. Gövdesi dik, silindir biçiminde, içi boş,çok dallı, tüylü ve üstü çizgilidir. Alt yaprakları uzun saplı, oval veya kalpbiçimindedir. Çiçekler bileşik şemsiyelerde toplanmışlardır. Meyveleri armutşeklinde küçük, üzeri tüylü, yeşilimsi sarı renklidir. Başta Ege bölgesi olmaküzere bütün Anadolu’da bahçelerde yetiştirilir. Kültür anasonunun vatanınınAnadolu olduğu tahmin edilmektedir. Meyvelerinde nişasta ve uçucu yağbulunmaktadır. Anason tıpta mide ve bağırsak gazlarının teşekkülünü önleyici,hazmı kolaylaştırıcı ve göğüs yumuşatıcı olarak kullanılır. Ayrıca nefes darlığı,öksürük ve kalp çarpıntısı rahatsızlıklarında da etkilidir. Anason yüksek dozdaalındığında baş ağrısı, uykusuzluk, görme zorluğu yapar. Daimi kullananlardaanisizm hastalığına sebep olur. Bilhassa çocuklara uyku vermede, midedeteşekkül eden gazları gidermede çok faydalıdır.

Bebekler için bir çay kaşığı tohum bir bardak suya olmak üzere çay olarakhazırlanır. Yemeklerden önce veya süte katılarak bir kaç çay kaşığı verilir.

Büyükler % 1-2’lik çayını günde 2-3 bardak alabilir. Kullanılan kısmı,meyveleri ve yapraklarıdır. Meyveleri tamamen olgunlaştıktan sonra toplanırve gölgede kurutulur.

Çörekotu: Haziran-Temmuz ayları arasında yeşille karışık açık mavi renkliçiçekler açan, 20-40 cm boyunda bir senelik, otsu bir bitkidir. Yol kenarları vebilhassa ekin tarlaları içinde bulunur. Gövde dik ve kısa tüylüdür. Yapraklarınalttakileri saplı, üsttekileri sapsızdır. Çiçekler uzun saplı ve tek tektir. Taçyaprakları iki loplu ve bal özü bezleri taşıyan 8 tâne küçük parça hâlindedir.Meyveleri çok tohumlu olup, tohumlar siyah renkli ve oval şekillidir. GüneyAvrupa, Balkan memleketleri, Kuzey Afrika, Türkiye ve Hindistan’dayetiştirilmektedir. Bitkinin kullanılan kısımları tohumlarıdır. Tohumlarıtamamen olgunlaştıktan sonra toplanır ve güneşte kurutulur. Çörekotutohumlarında uçucu ve sabit yağ, tanen, sekerler, glikozit bünyeli bir saponinve alkaloitler bulunmuştur. Tohumları gaz söktürücü, uyarıcı ve idrar söktürücüolarak kullanılmaktadır. Güzel kokusu sebebiyle müshil ilaçlarının içine ilâveedilen iyi bir lezzet ve koku değiştiricidir.

Çörekotunun Anadolu’da bulunan ve aynı şekilde kullanılan diğer türlerişunlardır:

Sam çörekotu (Nigella damascena): Yaprakları parçalıdir. Çiçekleri tek veüst yapraklar tarafından örtülmüş durumdadır. Parlak mâvi çiçeklidir.

Kır çörek otu (Nigella arvensis): 10-30 cm yüksekliğinde mâvi çiçeklidir.Yaprakları sivri parçalıdır. Tohumları kurt düşürücü olarak da kullanılır.

Defne: 6-18 m yüksekliğinde, yuvarlak tepeli ve sık dallı bir ağaçtır.Almaşık sapın iki yanında karşılıklı değil de aralıklı olarak bir sağda, birsolda bitmiş yapraklar şeklinde dizilmiş, 7.5-10 cm uzunluğundaki yapraklaroval biçimli, donuk renkli derimsi ve sert kenarları da genellikle dalgalıdır.Bitkinin sarımsı veya yeşilimsi beyaz renkte küçük çiçekleri, olgunlaştığındarengi koyu mora dönen tek tohumlu, etli meyveleri vardır. Bitkinin kullanılankısmı yaprak ve meyveleridir. Yaprakları uçucu yağ yönünden zengindir.Baharat olarak kullanılır. Defne meyvelerinde de uçucu yağ ve diğer yağlar,acı maddeler bulunur. Meyveleri midevî ve sinir ağrılarına karşı kullanılır.Meyve yapraklarından elde edilen yağ cildi tahriş edici merhemlerin içinekonur. Aynı maksat için veteriner hekimlikte de kullanılır. Bundan başka sabunve şampuanlara koku vermek için de kullanılır.

Hardal: 0,2-1.5 m boylarında beyaz veya sari çiçekli, yıllık otsu bitkilerdir.10 kadar türü vardır. Türlerinin çoğu Akdeniz çevresi memleketlerinde yetişir.Hardalın beyaz hardal otu, siyah hardal otu, yabanî hardal olmak üzere değişiktürleri vardır.

Siyah hardal otu (Sinapis nigra): 1-1.5 m boyunda, bir yıllık sari çiçekliotsu bir bitkidir. Yaprakları saplıdır. Meyveleri 1-3 cm uzunlukta 2-3 mmgenişlikte, sap üzerine yatık, tüysüz, hemen hemen dört köseli, kısa sivriuçludur. Yassı ve köseli olan meyvelerinde tohumların bulunduğu yerlerşişkindir. Tohumlar kırmızımsı siyah renktedir. Bitkinin Orta Avrupa, Anadoluve İran’da kültürü yapılır. Kullanılan kısımları tohumları ve tohumlarındanelde edilen yağıdır. Bitkinin yaprakları dökülmeye başladığında meyvesalkımları toplanır. Bunlar 15 gün kadar gölgede kurutulduktan sonra tohumlarıalınır. Çok eskiden beri tıpta kullanılmaktadır. Dâhilen hardal tohumu unu azdozlarda midevî, yatıştırıcı ve tarçınla karıştırılırsa iyi bir iştah açıcıdır.Hardal yağı cildi tahriş eder, onun için sürüldüğü yer kızarır. Hafifantiseptiktir. Dumanı öksürük ve gözyaşı getirir. En fazla baharat olarakkullanılır. Deriyi tahriş edip, kızarttığından iç organlardaki kanı dışarıyatoplar. Zehirlenmelerde kusturucu etkisinden faydalanılır.

Hindistan cevizi: Srilanka, Malezya ve Afrika ülkelerinde yetiştirilir.Baharat olarak kullanılan, bilinen Hindistancevizi meyvesinden farklıdır.Küçük hindistancevizi olarak anılır fakat tamamen farklı olan bir bitkidir.Tropik bölgelerde (Moluk Adaları) yetişir. Yaz ve kış yeşil olur. 10 myüksekliğindedir. Avrupalılar buna “muskatcevizi” de derler. Çünkü Avrupa’yaeskiden Arabistan limanlarından Muskat’tan gönderilirdi. Tohumları tıptakullanılır. Meyveleri kapsül biçimdedir. Her kapsül irice bir tohum ihtivâ eder.Tohumun içinde “arillus” denilen ağsı bir örtü vardır. Aromatik kokusundandolayı bazı ilaçların bileşimine girer. Sindirim kolaylaştırıcı ve gaz söktürücüetkisi vardır. Bu sebeple bilhassa küçük çocuklara verilir. Etli kısmı daaromatik kokuludur. Yüksek dozları zehirlidir. Türkiye’de yılda 1500 toncivarında tüketilir. Tatlı ve pastacılarda yoğun olarak kullanılır.

Karanfil: 10-20 m yüksekliğinde, yaprak dökmeyen ağaçlardan elde edilir.Vatanı, tropik Asya (Moluk Adaları, Zengîbar) dır. Karanfil, bildiğimiz süskaranfil çiçeğinden farklıdır. Yaz kış yeşil kalan yaprakları, serttir. Çiçekleripembedir ve kiraz çiçekleri gibi demet hâlinde bulunurlar. Bu çiçeklerin

kurutulmuş tomurcukları “karanfil” adını alır. Kurutulmuş tomurcuklar, 10 mm.boyunda, çiviye benzer şekilde, ovaryumu hafif dört köseli, dört taç ve çanakyaprağından meydana gelmiş olup, kırmızı-kahve renklidir. Çiçek sapları dakaranfil adıyla satılmakta ise de ikinci kalite ürün sayılmaktadır. Karanfilekoku ve lezzetini veren “eugenol” adındaki bir uçucu yağdır. Kurutulmuştomurcuklar ezilip subuharı distilasyonuna tâbi tutulursa % 14-20 kadarkaranfil esansı denilen uçucu yağ elde edilir. Bu uçucu yağ da % 80-90 kadareugenol ve %3 kadar da asetil eugenol bulunur. Eugenol, hoş kokulu, kuvvetliantiseptik ve analjezik bir maddedir. Karanfil çok eski çağlardan beri baharatolarak kullanılmaktadır. Eskiden saraylarda konuşacak kimseler, nefeslerigüzel koksun diye karanfil kullanırlardı. Tıpta, diş hekimliğinde, diştedâvisinde ağrı kesici ve antiseptik olarak kullanılır. Gaz söktürücü bir etkiside vardır. Diş macunlarının terkibine girer. Pasta ve şekercilikte, parfümerideve sabun sanâyinde kullanılır. Ayrıca eugenol, vanilin eldesinde kullanılanbaşlıca maddelerden biridir. Bugün karanfilin en çok yetiştirildiği ve ihraçedildiği ülkelerin başında Zengibar ve Madagaskar gelir.

Kekik: Mayıs-Eylül ayları arasında çiçek açan çok yıllık, çok dallı, odunsubir bitkidir. Yol kenarlarında, kurak bölgelerde, bilhassa dağlık yerlerde çokrastlanır. Tabanda odunlaşmış bir gövdesi, ince dört köşeli ve kırmızımsırenkli dalları vardır. Yaprakları 1 cm kadar uzunlukta, oval, sapsız veya kısasaplıdır. Yapraklarda, uçucu yağ depo eden salgı tüyleri bulunur. Çiçeklerküçük, iki veya çok çiçekli pembemsi, morbeyaz veya kırmızı renklerde,dalların uçlarında küresel durumlar teşkil ederler. Çanak ve taç yapraklarıtüpsü ve lopludur. Anadolu’da oldukça yayılmış olup, birçok çeşitleri devardır. Memleketimizde 37 kekik türü bulunmaktadır. Halk arasında kekiğebenzeyen mercan köşk veya merzengüs (origanum) türleri; İstanbul kekiği,İzmir kekiği gibi adlarla kekik yerine kullanılmaktadır. Kekiğin sarımsı renktebir uçucu yağı vardır. Bu yağda önem li olan ve kokusunu veren “Thymol”bulunur. Kekik, çay hâlinde mide ağrılarına karşı, dolaşım uyarıcısı, baharatolarak ve idrar söktürücü olarak kullanılır. Thymol, az dozlarda midevî,balgam söktürücü, sinir kuvvetlendirici ve boğaz ağrılarına karşı kullanılır.Yüksek dozlarda ise antiseptik ve kurt düşürücü olarak verilir.

Kimyon: Konya ve Polatlı’da yetiştirilir. Konya’da yetiştirilen, sarımtırakbir renge sahiptir. Çekildiği zaman, Polatlı cinsi hafif esmer olur. Sucuk veköfte yapımında kullanılır. Aromatik yapısı sebebiyle, kıyma ile yapılan

yemeklerde tercih edilen bir baharattır.

Kırmızı Pul Biber: Güneydoğu illerinde, en çok Gaziantep ve Islahiye’deüretiliyor. Biberin yüzde 60’ı Islahiye’de üretilir. Fakat buna Maraş biberidenir. Kırmızı Biber, kurutulup, taş değirmende kalın bir şekilde öğütülür.Yıllık 10 bin ton tüketiliyor.

Köfte Baharı: Bu baharat, değişik baharatların belirli ölçülerde karıştırılıpöğütülmesinden elde edilen bir karışımdır. Ana maddesi “kişniş”dir.Karabiber, Tatlı-Kırmızı Biber, az miktarda Karanfil, Defne yaprağı veKekik’ten oluşur.

Susam: Bir metre boyunda, yağ veren, yıllık otsu bir bitkidir. BaşlıcaHindistan, Çin ve Sudan’da yetişir. Susam, sıcağı çok sever. Isı miktarı fazlaolan yerlerde tohum verimi ve yağ oranı artar. Orta derecede ağır ve humuslutopraklarda iyi yetişir. Tohumlarından % 50 civarında yağ elde edilir. Yağıhemen hemen kokusuz ve soluk renklidir. Yemek yağı olarak kullanılır.Tedavide, müshil etkilidir. Kabukları soyulmuş susam tohumlarının ezilmesiyletahin elde edilir. Bu da tahin helvası yapımında kullanılır. Ayrıca susamtohumları simit ve pastaların üzerine konur.

Sumak: Güneydoğu Anadolu’da yetişen, çalı gurubundan, bodur bir ağacınyapraklarının kurutulup toz haline getirilmesiyle elde edilir. Yaprakları,şekerler ve sari renkli boya maddeleri taşırlar. Kabız edici, kan kesici,antiseptik etkili olup, ayrıca yünlü kumaşların boyanmasında kullanılır. Boğazve diş etleri hastalıklarında da gargara hâlinde kullanılır. Sumağın, sarıçiçeklerinin taç yaprakları ve meyvelerinde oldukça keskin ekşi bir lezzetvardır. Güney-doğu’ya has “ezme” ve çeşitli yörelerde yapılan mantı ilebirlikte yenilir.

Tarçın: Vatanı Güney ve Güneydoğu Asya olan, yaprak dökmeyen aromatikkokulu ağaçtan elde edilir. Kuvvetli antiseptik özelliği vardır.

Tatlı Toz Biber: Hiç acısı olmayanı, Geyve’de, Osmangazi civarındaüretiliyor. Tatlı Kırmızı Biberi’nin kurutulup öğütülmesiyle elde ediliyor.Ayrıca, acı olan cinsi ise Karacabey, Kemalpaşa ve İnegöl’de yetiştiriliyor.

Vanilya: Birçok tropikal ülkede yetiştirilen, tırmanıcı gövdeli bitkilerdir.Vatanı Meksika, Madagaskar, Java ve Antillerdir. Bitkinin yaprakları sapsız,

yassı ve etlidir. Meyveleri 15-20 cm uzunlukta, yassı, iki uca doğru incelmiş,parlak siyahımsı renkli bir kapsüldür. Kokusu özel ve tadı acıdır. Yeşilkentoplanıp, sonra suda haşlandıktan sonra kurutulan meyveleri kullanılır. Özelkokulu vanilin maddesi ancak fermentatif bir kurutma sonucunda meydanagelmektedir. Mîde ve sinir sistemini uyarıcı etkilere sâhiptir. Koku vericiolarak gıda sanayinde kullanılmaktadır.

Yenibahar: Batı’da “Jameika Biberi” olarak da bilinir. Başta Jameika olmaküzere, Meksika ve Malezya’da yetiştirilen Yenibahar, “Pimento Officinalis”adlı bitkinin, olgunlaşmamış meyvelerinden elde edilir. Özellikle köftelerdekullanılır. Yılda 500 ton tüketiliyor.

Zencefil: 100 cm boyunda kamış görünüşünde çok yıllık otsu bir bitkidir.Yapraklar mızrak şeklinde sivri uçlu ve tarçın kokuludur. Çiçekler sarı renklive çoğu bir arada bulunurlar. Zencefilin vatanı Güney Asya olmakla beraberHindistan, Batı Afrika gibi birçok tropik bölgelerde ekimi yapılır.Memleketimizde ancak seralarda yetiştirilir. Nemli iklimi ve sulak yerlerisever. Bitkinin kökleri nişasta, reçine ve uçucu yağlar taşır. Kökler yassı vegrimsi renklidir. Kuvvetli kokulu ve biraz acımsı lezzetlidir. Baharat olarakkullanılır. Zencefil yağının hazmı kolaylaştırıcı tesiri vardır. Ayrıca yatıştırıcıve gaz söktürücü etkiye sâhiptir.

BİTKİSEL ÇAYLAR

Çoğu ilacın temelinde bulunan bitkilerin çayları da birer şifa kaynağıdır.Bitkilerle tedavinin her zaman için, ilaç tedavisinden daha uzun süreceğinibilmenizde fayda vardır. Bitkiler, hastalığa yakalanmadan önce önlem olarakkullanılmaya başlanmalı, basit hastalıklar bitki çayları, kompresler vebitkilerden yapılmış yağlarla tedavi edilmelidir. Ciddi hastalıklarda dadoktorun verdiği tedaviye paralel olarak bitkilerden yararlanılabilir.

Doğada şifalı bir çok bitkiden şifalı çaylar elde edilebilmektedir. Bitki çayıhazırlarken de şunlara dikkat etmek gerekir. Bitki çayı hazırlarken özellikletaze kaynamış klorsuz su kullanılmalı. Birçok hastalıkta klorun zararlı olduğusaptanmıştır. Suyunuzu kaynattıktan sonra bir iki dakika dinlendirin. Porselenbir demliğe önce çayını yapacağınız bitkiyi koyun ve üzerine gerekli miktardasu ekleyin. Genellikle 1 tatlı kaşığı kuru veya bir avuç taze ot için dörtte birlitre su kullanmak gerekir. Çayın demlenmesi için 2-5 dakika yeterlidir. Kökbitkilerden çay yapacağınız zaman (zencefil, havlıcan gibi), aynı miktarda suve bitkiyi birlikte cezveye koyup kaynatma yoluyla çayınızı yapabilirsiniz.

Ihlamur: Soğuk algınlığına ve öksürüğe karşı en etkili ve en yaygın olarakkullanılan doğal ilaçlardan biri olan ıhlamur, uykusuzluk, spazm ve kandolaşımı bozukluklarında da kullanılır. Özellikle akşam saatlerinde fazlaiçmemeye dikkat etmek gerekir, çünkü fazla miktarda alındığında uykusuzluğaneden olabilir. Yapraklarında çok miktarda klorofil taşımasından dolayıkansızlık durumunda kullanılmasında fayda vardır. Diğer çaylarda olduğu gibiıhlamuru da hazırladığınız zaman için ve bir daha kaynatmayın. Çünkü uzunsüre kaynatılıp içilen ıhlamur size yarardan çok zarar verebilir.

Ihlamur çiçeği yatıştırıcı, idrar verici, göğüs yumuşatıcı ve balgam söktürücüolarak çay halinde kullanılır. Ihlamur çiçeği banyosunun da yatıştırıcı birözelliği vardır. Balla karıştırılıp içilirse mide ülserine faydalıdır. Kandolaşımını düzenler.

Yogi Çayı: Hintli yogilerin içtiği baharatlı bir çay. Tam da kış mevsimineuygun, yani ısıtıcı. Ayurvedik bir çay yogi çayı ve yoğun baharatlarınkarışımından oluşuyor. Bu çayı hazırlamak için ufak bir tencereye bir parçakabuk tarçın, 4-5 kakule tanesi, 1 ufak kök zencefil, 2 karanfil ve 4-5 adet tanekarabiber koyun. Üzerine 2 su bardağı su ilave edip 5 dakika kadarkaynattıktan sonra dilerseniz içine 1 tatlı kaşığı siyah çay ekleyip birazdemlendirip süzün. Dilerseniz sütle karıştırıp için.

Isırgan: Isırgan, birçok rahatsızlığa iyi gelen ve sonbahardan ilkbaharınsonuna kadar bahçelerde bol miktarda yetişen bir ottur. Özellikle metabolizmarahatsızlıklarına, mide, bağırsak, böbrek, romatizma ve gut hastalıklarına iyigelir. Ayrıca nefrit, sarılık, idrar yolları taşları ve özellikle kansere karşıgünde 3-4 fincan ısırganotu çayı çok yararlıdır. Isırgan çayını hazırlamak içinkişi başına bir tatlı kaşığı kuru veya bir avuç taze ısırganotu yeterlidir.

Biberiye: Bu güzel kokulu bitkinin kullanılmadığı hastalık yok gibi. Özelliklekan dolaşımı hastalıklarına, romatizma ve astım hastalıklarına, mide vebağırsak gazlarına karşı kullanıldığı gibi ağır yemeklerden sonra içildiğindesindirimi kolaylaştırır. Ayrıca bronşit, öksürük, migren, gastrit, başağrısı, ağrılıadet, düşük tansiyon, kabızlık, safra kesesi taşı, ishal ve karaciğerrahatsızlıklarında da kullanılır. Hoş bir tat vermesi açısından biberiye çayınabir parça da kabuk tarçın atabilirsiniz.

Rezene: Rezene, Ege Bölgesi pazarlarında bahar aylarında bol bulunan birbitkidir. Rezene çayı özellikle gaz ve kramp ağrılarında, mide ve bağırsakrahatsızlıklarında kullanılır. Özellikle bebeklerin gazlı olduğu zamanlarda sıkbaşvurulan bir ilaçtır rezene çayı. Öksürük ve soğuk algınlıklarında veçocuklarda boğmaca hastalığı sırasında rezene çayı yararlıdır. Listeyi uzatmakmümkün: Hıçkırık, bulantı, idrar yolları iltihabı, böbrek taşları gibi birçokdurumda rezene çayına başvurabiliriz. Bilinen en iyi gaz söktürücü bitkiselçaydır. Aynı zamanda, bebeği olan anneler için süt artırıcıdır.

Hindiba: Hem salatalarda, hem de haşlanarak zeytinyağı ve limon ilavesiylekullanılabilen hindiba iyi bir idrar söktürücüdür. Karaciğer hastalarının,romatizmalıların ve şeker hastalarının sofralarının başköşesine oturtmasıgereken otlardan biridir hindiba ve bunlardan başka bağırsakları yumuşatır,müzmin romatizma, gut, böbrek ve safra kesesi hastalıklarında yararlıdır.Hindiba köklerinden yapılan kahve iyi bir iştah açıcıdır. Romatizma hastalarıilkbahar ve sonbaharda 4-6 hafta arası sabah ve akşam hindiba çayı içerek küryapabilirler ve faydasını da hızla görürler. Hindiba çayı hazırlamak için kişibaşına 1-2 tatlı kaşığı doğranmış hindiba kullanılır.

Nane: Nane çayı, mide ve bağırsak gazlarında, bulantı ve kalp çarpıntısındaiçilir. Sindirim sistemi rahatsızlıklarında, karın ağrısı, ishal, safra kesesi taşı,baş ağrısı, migren, sinüzit, diş ağrısı, halsizlik, bronşit, öksürük gibirahatsızlıklarda da tedavi edici özelliği olan nane, nefes darlığında da şöylekullanılabilir: Bir tülbentin üzerine bal konur, üzerine taze veya kuru naneyaprakları serpilir ve yatmadan önce göğüs üzerine bağlanır, sabaha kadarbırakılır.

Yaprakları çay halinde yatıştırıcı, midevi, gaz söktürücü, bulantıyı gidericiolarak kullanılır. Bunun yanında çeşitli ilaçların terkibinde kullanıldığı gibi,yaprakları çiğ veya kurutulmuş olarak yemeklere konur. Nane esansı, çok

miktarda zehir etkili olmasına karşılık az miktarı mide ağrılarına ve bulantılarakarşı kullanılabilir. Nane uçucu yağı da oldukça fazla kullanılan bir yağdır.

Kekik: Kekik çok güçlü bir antiseptik olarak biliniyor. Kekik yağından eldeedilen timol birçok ilaçta, hatta ameliyatlarda yara temizlemek içinkullanılıyor. Eski zamanlarda salgın hastalıklarda kullanılan kekik günümüzdede grip salgınlarında bol bol kullanılmalı. Ve boğmaca olana, öksürene,bronşite yakalanana, midesi rahatsız olana, ishal olana, adet sancısı çekenekekik çayı içirmeli. Böcek sokmalarında deriye sürülerek kullanılan kekik, cilthastalıklarında da banyo suyuna atılarak kullanılabiliyor.

Zencefil: Ayurveda ve Çin Tıbbı’nda 5 bin yıldır kullanılan zencefil, ısıtıcıbir ottur. Özellikle metabolizma rahatsızlıklarında temizleyici, düzenleyici vecanlandırıcı bir etkiye sahip. Ayrıca faranjitte, ishal, gaz gibi durumlarda, kandolaşımını artırmak için, kas hastalıklarında ve romatizmal ağrılardakullanılıyor. Soğuk algınlıklarında çayını içebilir, öksürük için zencefil-zerdeçal-bal karışımını sabah ve akşam aç karnına şurup niyetinekullanabilirsiniz. Zencefil canlandırıcı olduğu için akciğerleri temizler, gazıönler ve terlemeyi artırarak cildin de temizlenmesini sağlar.

Adaçayı: Kızılderililerin kutsal bitkisi sayılan adaçayı, Akdeniz yöresindebol bol yetişir. Antibiyotik ilaç görevi gören adaçayı diş eti rahatsızlıklarındave boğaz ağrılarında çok yararlıdır. Sinir bozukluğu, baş dönmesi, titremeyeiyi gelir ve menopoz döneminde karşılaşılan terlemeyi durdurur. Ayrıcadolaşım sistemi hastalıklarında, tansiyon düşüklüğünde, sindirim sistemibozukluklarında, psikolojik rahatsızlıklarda, halsizlikte, sinir hastalıklarındada kullanılır. Özellikle boğaz ve ağız içi iltihaplarında günde birkaç defaadaçayıyla hazırlanıp soğutulmuş çayla gargara yapın, iyi geldiğinigöreceksiniz.

Mide ve bağırsak gazlarını giderir. Mide bulantısını keser. Hazım sisteminindüzenli çalışmasını sağlar. Boğaz, bademcik ve dişeti iltihaplarını giderir.Göğsü yumuşatır. Astımdaki sıkıntıları geçirir. İdrar ve ter söktürür. Banyosuyuna katılıp yıkanılırsa; zindelik verir. Günde, 3 kahve fincanından fazlaiçilmemelidir.

Elma: Elma, besin değeri dışında nefes darlığı ve kalp hastalıklarına karşıkoruyucudur. Vücuttan toksinlerin atılmasına yardımcı olur, lifli olduğu için

bağırsakları temizler, karaciğerinden şikayet edenler, romatizmalılar ve hattaşeker hastaları bile elmadan faydalanabilirler. Elma yatıştırıcı, uyku vericidir,başağrılarına iyi gelir. Taze elma suyu cilde sürüldüğünde dokularısağlamlaştırır ve teni güzelleştirir. İlkbaharda toplanan elma çiçeklerikurutularak sonbahar ve kış aylarında kaynatılır ve göğse; öksürüğe iyi gelecekbir şurup elde edilir. Kurutulmuş elma parçalarından çay yapabileceğiniz gibikabuğuyla küçük parçalara böldüğünüz elmaları kaynatarak içine istersenizlimon ve portakal koyarak çay olarak tüketebilirsiniz.

Böğürtlen: Dikenli ve çalı görünümünde bir bitki. Ekilmemiş yerlerde, çit,yol ve hendek kenarlarında çok bulunur. Meyve birçok meyvenin oluşturduğubileşik küre biçimindedir. Kullanılan kısımları yaprakları ve çiçektomurcuklarıdır. Yapraklar çiçek açmadan toplanır, gölgede kurutulur.Yapraklarda tanen ve organik asitler ihtiva eder. Hafif kabız edici özelliğiolmakla beraber; diş etleri, bademcik ve boğaz iltihaplarında, ishal ve basurdakullanılmaktadır.

Sideritis: Uyarıcı, gaz söktürücü, iştah açıcı ve mide ağrılarını kesiciözelliklere sahiptirler.

Kuşburnu: Çok yoğun vitamin zenginliği nedeniyle gözlerin dostudur.Vücuda dirilik sağlar. 100 gram kuşburnunda bir sandık portakala eşdeğer Cvitamini vardır. İyi bir raşitizm ilacı, etkin bir kan temizleyicisidir. Güçlü birkurt düşürücü ve bağırsak yumuşatıcısıdır. Mide kramplarına ve sindirimsistemi zorluklarına karşı faydalıdır. Romatizma ağrılarını gideriyor. Basurtedavisinde iyi sonuç veriyor

Melisa: Yapraklar yatıştırıcı, midevi, gaz söktürücü, terletici ve antiseptiketkilere sahiptir. Huzursuzluk ve sıkıntıları giderir. Hafıza zayıflığınafaydalıdır. Baş dönmesi ve kulak çınlaması gibi şikayetleri keser. Hazımsızlık,baş ağrısı ve migrende de faydalıdır. Daha çok çay halinde kullanılır.

Papatya: Çiçek durumu başları, çiçek açmadan önce toplanarak gölgedekurutulur. Çay halinde sabahları aç karnına bir bardak içilebilir. İdrarçoğaltıcı, iştah açıcı, yatıştırıcı ve gaz söktürücü etkilere sahiptir. Basurmemelerinde ağrı kesici, tedavi edici etkiye sahiptir. Boyar madde olarak dakullanılır.

Salep: Öksürük ve bronşite faydalıdır. Aybaşı kanamalarının düzenliolmasını sağlar. Zihni çalıştırma gücünü arttırır.

Sinameki: Memleketimizde çok kullanılan müshil ilacıdır. Kolit ve spastikkabızlıkta kullanılmaz.

Neden Bitkisel Çaylar?

Siyah çayın etkinliği gittikçe azalıyor. Şimdi yükselen trend bitkisel çaylar.Bu çayların vücuda faydaları saymakla bitmez. Ancak bunun gerçekleşmesiiçin bir günde 4-5 fincan bitki çayı içmek gereklidir. Yeşil çay vücudu zırh gibikoruyor. Yüksek tansiyondan uykusuzluğa kadar birçok derde derman olançaylar, doğru şekilde hazırlanmazsa zararlı etkileri ortaya çıkıyor.

Bitkisel çayların; alternatif içecek, koruyucu ve tedavi amaçlı olmak üzere üçgrupta ele alındığını belirtelim. Bu çaylar gün boyu içilen çay ve kahveninyerine sağlıklı bir içecek olarak değerlendiriliyor. Çoğu kişi sabah çayındansonra artık; kuşburnu, elma, adaçayı bitkilerinden hazırlanan çayları tercihediyor.

Bitkisel çaylar vücudun direncini artırarak, hastalıklara karşı bir duvarörüyor. Nezle, grip gibi günlük rahatsızlıkların yanında böbrek, karaciğerhastalıkları, yüksek tansiyon gibi hastalıklarda da bitkisel çaylar yaygın birşekilde kullanılıyor. Ancak, kanser gibi çok ciddi hastalıkların tedavisindebitkilerin çay halinde ilaç olarak kullanımı da görülmektedir.

Bu yanlış ve hastanın sağlığını tehlikeye sokacak bir durumdur. Doğru şekilde hazırlanmadığında bitkisel çaylar etkisini göstermez. Bitkisel

çaylar, demleme, kaynatma ve normal ısıda hazırlanabilir. Yöntemlerin seçimiönemli. Çünkü bitkisel çay çözeltisine geçecek maddeler, bu hazırlamayöntemlerine göre değişebilir. Yanlış yöntem seçilirse, istenen maddeler

geçmeyebilir veya istenmeyen maddeler geçebilir. Bitkisel çayların bir ilaçşekli olduğu unutulmamalıdır.

Düzenli İçin

Bitkisel çayların tedavi ve koruma amaçlı kullanıldığında, düzenli birşekilde içilmesi gerekir. Bitkisel çaylar tedaviye uygun şekilde kullanıldığındaistenen etki ortaya çıkabilir. Tedavinin gerektirdiği süre tamamlanınca çayiçilmesi de bırakılmalı. Aksi taktirde mutedil etki yapan maddelerinbirikmesinden istenmeyen etkiler ortaya çıkabilir. İstenen etkinin ortayaçıkabilmesi için kürler arasında bir süre bırakılmalı.

Hastalara genelde, sabah aç karnına ve akşam yatmadan önce birer bardakbitkisel çay içmeleri önerilir. Başka bir şekilde tavsiye edilmemişse, çaylarınetkisini gösterebilmesi için aç karnına, sıcak ve yudum yudum içilmelidir.

Şeker Yerine Bal Katın

Bitkisel çaylara tatlandırıcı olarak süzme bal ilavesini tavsiye edebiliriz.Öksürüğe karşı kullanılan çaylarda bal ilavesi, balın da etkisiyle çayın dahaetkili olmasını sağlayacaktır. Suni tatlandırıcıların bitkisel çaylara ilaveedilmesini önermiyoruz. Çünkü çaydaki etkili maddelerle reaksiyona girmesikaçınılmazdır. Uçucu yağ taşıyan droglarla hazırlanan çayları, herhangi birtatlandırıcı katmadan içmek gerekir.

Erkeklere Uyarı

Adaçayında doğal östrojene (Kadınlık hormonu) yakın bileşiklerbulunmaktadır. Erkekler bu çaydan günde iki fincandan fazla tüketmemelidirler.Yanlış hazırlandığında ve tüketildiğinde, olumsuz etkisi ortaya çıkabilir.

Adaçayı kaynatılmaz. Haşlama yada demleme şeklinde hazırlanır. İki, enfazla üç dakika kaynar su içinde kalırsa o zaman yararlı maddelerini verir.Daha fazla kaynatılırsa acı bir tat oluşur. Bu da bitkinin zararlı maddelerverdiğini gösterir. Adaçayını erkekler çok fazla tüketirlerse, içeriğindekikadınlık hormonu yüzünden vücudun hormonal dengesi bozulabilir. Bu datestesteron (erkeklik hormonunu) seviyesini kötü yönde etkileyecektir.

Kalbe Birebir

Günde 4-5 fincan yeşil çayın kanserden koruyucu etkisi var. Mayalanmamışsiyah çaydan elde edilen yeşil çayın vücut üzerindeki etkileri çok olumluyöndedir.

Yaşlanma ve yıpranmaya yol açan maddelerin vücuttan temizlenmesineyardımcı olur. Kan kolesterolü ve lipid düzeyini normal sınırlarda tutmayayardımcı olup, kalp sağlığını koruyor. Yeşil çayda bulunan polifenol ve kateşinadı verilen maddeler, tümör oluşumuna yol açan maddeleri yok ediyor. Yeşilçayın yaygın olarak içildiği Asya ülkelerinde, Batı’ya oranla kanservakalarının daha az olduğu biliniyor.

Gençlik Aşısı Ginseng

Yaşlılık ve ona bağlı etkileri azaltmakta “ginseng çayı”nın önemli etkisivardır. Zihinsel ve fiziksel kapasitenin artırılmasına yardımcı olur. Cinsel gücüartırıcı etkisi vardır. Yorgunluğu azaltır. Ginseng kökünün farklı türleri, vücuttadeğişik şekilde etki gösterir. Dünyada en çok bilinen türleri; “Kırmızı Kore,Sibirya ve Kanada ginsengi”dir. Kore ginsenginin canlandırıcı, uyarıcı veısıtıcı etkisi var. Sibirya yani soğuk iklim ginsenglerin etkisi ise tam tersi.Yaşlanma ve yıpranmaya karşı koruyucu özellikleri var. Kişinin fizyolojikdurumuna göre ginseng seçimi yapılmalı. Yüksek tansiyonu, aşırı çarpıntısıolan birine kırmızı ginseng vermek yanlış olabilir. Sabah ve öğlen, günde ikifincan ginseng tüketiminin vücut için yararları çok büyüktür.

Bitkisel Çaylar ve Faydaları

Sarı Kantaron Hazmı kolaylaştırıyorMide yanmalarına iyi geliyorHeyecanı yatıştırıyorUykusuzluk durumunda rahatlatıcı etkisi varKendinizi daha iyi hissetmenize yardımcıSarı Kantaron’dan hazırlanan eriyik yaralarda, yanıklarda, harici olarakkullanılabilir

AdaçayıAntiseptik özelliği varDirenci artırırHafızayı açar

Canlandırıcı etkisi varBulantıyı kesiyorHazım sistemini düzenliyorGöğsü yumuşatıyorSinirleri yatıştırıyorCilde iyi geliyor

BiberiyeKabızlığı gideriyorSindirim sistemine uyarıcı etki yapıyorİdrar söktürüyorBaş ağrısına iyi geliyorDolaşımı canlandırırVücuttan zehirli maddeleri atmaya yardımcı olur

DefneAntiseptik özelliği varHazmı kolaylaştırıyorUykusuzluk problemine yardımcı oluyorSaç dökülmesini engelliyorRahatlatıcı etkisi var

MelissaAntiseptik özelliği varGerginliği alır, uyumaya yardımcı olurGazı giderirTerlemeyi sağlıyorMideyi rahatlatır, hazmı düzenler

KişnişGaz gideriyorHazmı kolaylaştırıyor

Kuşburnu

C vitamini içeriyorKabızlığın giderilmesine yardımcı oluyorGüç kazandırıyorÖksürüğe iyi geliyorAlerji egzama ve hemoroide karşı yararlı

IhlamurÖksürüğe iyi geliyorYatıştırıcı etkisi varÇarpıntıya iyi geliyor, rahatlatıyorUykusuzluk problemine yardımcı oluyorMideye iyi geliyorBalgam söktürücü etkisi var

NaneHafif antiseptik özelliği varMide bulantılarına karşı etkiliKoku veriyorFerahlatıyorÇarpıntıya iyi geliyorSoğuk algınlıklarında öneriliyorSinir sisteminde yatıştırıcı etki yaparak uyku problemlerine yardımcı oluyor

PapatyaSindirim sistemini düzenlerİdrar arttırırSinirleri yatıştırırGaz giderirAğrıları kesiyorAntiseptik özelliği bulunuyor

SinamekiBağırsak üzerinde müshil etkisi yapar.Kabızlık sorunu için önerilir

RezeneSancıların giderilmesine yardımcı olurMideye iyi gelirSinirleri yatıştırırGaz giderirSindirimi düzenler

CİLT LEKELERİ İÇİN ŞİFALI BİTKİLER

Hastalıkların tedavisinde yoğun bir biçimde kullanılan şifalı bitkiler,cildimizle ilgili herhangi bir sorunda da güvenle kullanılmaktadır. Laboratuarortamında hazırlanmış olan maske, krem, losyon v.b. kişisel bakım ürünleri vesorun giderici ürünlerin özünün bitkiler olduğu düşünüldüğünde, uzmankontrolü altında hazırlanmış birebir saf bitkisel ürünlerin faydalarının ne denlifazla olduğu daha iyi anlaşılabilir.

İşte bu nokta da sizlere, bulunması ve uygulaması son derece basit olan bitkiözütlerinin içerikleriyle, bazen bire bir bazen de karışım yoluyla cildinizenasıl fayda sağlayabileceğinin yollarını göstermekteyiz.

Kayınağacı (akgürgen): Kayıngiller familyasından; kış aylarındayapraklarını döken güzel görünüşlü bir orman ağacıdır. Dalları salkım gibidir.Kabukları halka halkadır. Kabuk ve dallarının kuru distilasyonundankayınağacı katranı elde edilir.

Müzmin bronşit, verem tedavisinde kullanılır. Diş ağrısını keser.Kabuklarının suda kaynatılmasıyla elde edilen suyla yüz lekeleri, çillergiderilir. Kıllar temizlenir.

Salatalık: Kabakgillerden bir çeşit bitkidir. Yemiş gibi yenen veya salatasıyapılan, gevrek, serinletici ve suluca yemişine de hıyar denir. Terkibinde A ve

C vitamini vardır. Birçok çeşidi vardır.İdrar söktürür. Vücut yorgunluğunu giderir. Romatizma ve mafsal ağrılarında

faydalıdır. Susuzluğu keser. Kandaki şeker miktarını düşürür. İnsülin ihtiyacınıkarşılar. Ter bezlerinin düzenli çalışmasını sağlar. El, yüz, boyunkırışıklıklarını ve lekeleri giderir. Cilde güzellik verir.

Hercaimenekşe: Sarı, mor, mavi çiçekleri olan bir çeşit menekşedir. Boyu20 cm kadardır.

İdrar söktürür. İdrar yollarındaki iltihapları giderir. Cilt hastalıkları veözellikle egzamada faydalıdır. Öksürüğü keser. Damar sertliği ve sarılıkta dakullanılır.

Kayakoruğu (kulakotu): Damkoruğugiller familyasından; tam ve etliyapraklı odunsu veya otsu bir bitkidir. Çiçekleri salkım biçimindedir. Yeşilkısmı acıdır.

Yeşil kısımları zeytinyağı ile karıştırılıp, merhem yapılır. Cilt iltihaplarında,egzamada, nasır tedavisinde kullanılır.

Saparna: Zambakgiller familyasından; tırmanıcı ve dikenli gövdeli,yeşilimsi çiçekli, çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları kalp şeklindedir. Çiçeklerişemsiye durumundadır. Kökünde tanen ve saponin bulunur. Birçok türü vardır.Yurdumuzda nemçe saparnası, Anadolu saparnası bulunur.

Terletir. Kanı temizler. Cilt hastalıklarında faydalıdır. Frengide kullanılır.

Kurtbağrı (kurtbaharı): Zeytingiller familyasından kış aylarında yaprağınıdöken veya her zaman yeşil olan odunsu bir bitkidir. Yurdumuzda adi kurtbağrıyetişir. 4-5 m boyunda bir çalıdır. Çiçekleri beyazdır. Meyveleri parlak siyahrenkte, üzümsüdür. Bütün orman bölgelerinde yetişir. Çiçekleri ciltkurumasında faydalıdır. Meyveleri kullanılmamalıdır.

Kudretnarı: Kabakgiller familyasından, tırmanıcı, ince gövdeli, bir yıllık birbitkidir. Yaprakları saplı ve el gibi parçalıdır. Meyvesi olgunlaşınca,birbirinden ayrılır. Meyveleri 10-15 cm boyunda şişkin ve iki uçta incelmişşeklindedir. Üzerinde kabarcıklar vardır. Turuncu-sarı renktedir. Evilaçlarında, zeytinyağı ile karıştırılarak kullanılır.

Mide ülserini tedavi eder. Egzama ve diğer cilt hastalıklarında faydalıdır.Yaraların çabuk kapanmasını sağlar.

Çöven (sabunotu): Kökü ve dalları, suyu sabun katılmış gibi köpüren, kirtemizleyici bir bitkidir. Helvacılıkta, ağdayı ağartmak için de kullanılır. Kökü,büyük ve kalındır. Dışı, hafif kırmızımtıraktır. Çiçekleri; pembe, beyaz olup,salkım şeklindedir. Köklerin dövülmesinden çöven elde edilir.

İdrar söktürür. Terletir, ateşi düşürür. Vücuda rahatlık verir. Kusturur vebalgam söktürür. Cilt hastalıklarında da faydalanılır. Temizleyici olarak dakullanılır.

Akkuş ağacı (kayınağacı): Kayıngillerden; nemli topraklarda yetişen birağaçtır. Meyveleri küçüktür. Yaprakları ilkbahar aylarında toplanıp kurutulur.

İdrar söktürür. Vücutta biriken suyu boşaltır. Böbreklerin düzenli çalışmasınısağlar. Şişmanlamayı önler. Romatizma ağrılarını dinlendirir. Ayak kokularınıkeser. Saçları gürleştirir, kepekleri yok eder. Cilt hastalıklarını tedavi eder.Kalp kifayetsizliğinin sebep olduğu idrar tutukluğunu giderir. Vücutta birikentuzu atar. Üremi ve albüminde faydalıdır.

Nişasta: Buğday, arpa, yulaf, pirinç, mısır gibi tahılların tanelerinden vepatatesten özel yöntemlerle elde edilen unumsu bir maddedir. Sıcak sudanişasta peltesi denilen jelatinimsi bir kütle haline gelir.

Güzellik maskelerinde, eczacılıkta ve çamaşırları kolalamakta kullanılır.Aynı zamanda iyi bir besindir. Tentürdiyot zehirlenmesinde çok faydalıdır.Lapası deri ve göğüs hastalıklarında kullanılır. İltihapları giderir. Cilthastalıklarında kaşıntıları keser. Banyo suyuna karıştırılıp yıkanılırsa cildiyumuşatır.

Patlıcan: Patlıcangiller familyasından; kalın saplı, uzunca yapraklı, iri mormeyveli, bir yıllık otsu bir bitkidir. Birçok çeşidi vardır. İçeriğinde A vitamini,fosfor ve bazı esanslar vardır.

Kansızlığı giderir. Karaciğer ve Pankreasın muntazam çalışmasını sağlar.İdrar söktürür. Kilo vermeye yardımcı olur. Böbrek yanması ve ağrısını keser.Sinirleri yatıştırır. Kalp çarpıntısını giderir. Cilt hastalıkları, şeker, midebağırsak ve karaciğer hastalıkları aşırı derecede olanlar patlıcan yememelidir.

Üzüm: Üzüm asmasının glikozca zengin olan meyvesidir.Beden ve zihin gücünü artırır. Kan yapar. Vücutta biriken zararlı maddelerin

dışarı atılmasını sağlar. Yüksek tansiyonu düşürür. Mide ülseri, gastrit,karaciğer hastalıkları, dalak hastalıkları, romatizma ve mafsal iltihabında

faydalıdır. Kabızlığı giderir. Kalbi kuvvetlendirir. Kanı temizler. Şişmanlıktafaydalıdır. Hamilelerin mide bulantısını önler. Cilt güzelliğini sağlar. Nekahatdevresinin kolayca atlatılmasına yardımcı olur. Böbreklerdeki kum ve taşlarındüşürülmesine yardımcı olur. Besleyicidir.

Katrancı (sedirağacı): Çamgiller familyasından; Lübnan dağlarında veyurdumuzda Toros dağlarında yetişen 40 metre kadar boyu olan çok gösterişlive heybetli bir ağaçtır. Dalları yataydır. Yaprakları iğne gibi olup, demetşeklindedir. Renkleri, genç yaşında koyu yeşildir. Zamanla açık mavi yeşiledönüşürler. Kozalağı, olgunken açık kestane renkli, uzunca, oval şeklinde ve 8-12 cm boyundadır. Tohumlarında reçine vardır. Odunu kokuludur. Gövde vedallarının kapalı yerlerde yakılmasıyla sarıkatran elde edilir.

Mikrop öldürücüdür. Cilt solunum yolları hastalıklarında kullanılır. İdrarsöktürür.

Buğday: Birçenekligiller’dendir. Sapları kamışsıdır ve içleri boştur.Çiçekleri başak şeklindedir. Yemişlerine buğday denir. İçeriğinde B vitaminive karbonhidratlar vardır. Bunlar, tanelerin kepeğindedir. Bu nedenle buğdayunu ne kadar çok kepekli, yani esmer olursa, o derece faydalı olur.

Kepekli buğday unundan yapılan ekmek, kurabiye ve benzerleri bağırsaklarındüzenli çalışmasını sağlar. Kabız olmayı önler. Çimlendirilmiş buğday tanesizihin yorgunluğu ve sinir bozukluklarını giderir. Damar sertliği, mide ve cilthastalıkları olanlar, taze ekmek ve sıcak börek gibi şeyler yememelidirler.

Menekşe: Menekşegiller familyasından; çiçekleri tek renkli, bir veya çokyıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları yürek biçiminde ve hemen hemen sapsızdır.Genellikle az veya çok koyu renkli olur. Beyaz renklileri de vardır. İlkbaharaylarında çiçek açar.

Terletir. Vücuda rahatlık verir. Kanı temizler. Vücutta biriken zehirlerinatılmasını sağlar. Nikris ve romatizmada faydalıdır. Kabızlığı giderir. Sıracadafaydalıdır. Cilt hastalıklarında da kullanılır. Lapası yaraların iyileşmesinisağlar. Menekşe yağı, egzama ve uyuzu tedavi eder. Boğmaca ve boğazağrılarında faydalıdır. Sulu temriyeleri de tedavi eder.

Kınakına (kontestozu): Kökboyasıgiller familyasından; anayurdu Peru veBolivya olan ve sanayii bitkisi olarak Cava, Güney Hindistan, Kolombiya,Seylan, Guatemala, Kamerun ve Kongo gibi tropikal ülkelerde yetiştirilen 15-

20 metre boyunda bir ağaçtır. Kabuğundan kinin çıkarılır. Kınakınanıniçeriğinde kinin, kinidin, kinşonin, singol, kupreol gibi maddeler vardır.Gövde, kök ve kabukları kullanılır. Tadı acıdır.

Ateş düşürür. Sıtmayı tedavi eder. Tifoda faydalıdır. Ağır ve mikropluhastalıkların nekahat devresini kısaltır. Cilt kaşıntılarında faydalıdır. İştahaçar. Kuvvet verir. Kabızlığı giderir. Kinidin alkoloidi taşikardide kullanılır.Vücuda kuvvet verir.

Şalgam: Turpgiller familyasından; toprak altında şişkin bir yumru yapan,topaç biçiminde etli ve tatlı yumrumsu, iki yıllık bir bitkidir. Yapraklarıparçalı ve tüylü, çiçekleri sarıdır. Yurdumuzda kökü basık ve yuvarlak olanlarmakbüldür. İçeriğinde B vitamini ve madeni maddeler vardır. İdrar söktürür.Romatizma ve nikriste faydalıdır. Mafsal şişliklerini indirir, şikayetlerigiderir. Böbrek kumu ve taşının düşürülmesine yardımcı olur.

Apse, dolama, kan çıbanı ve donmalarda kullanılır. Ergenlik sivilcesi veegzama gibi cilt hastalıklarında faydalıdır. Göğsü yumuşatır. Akciğerleri vebronşları temizler, vücuda rahatlık verir. Boğaz iltihaplarını giderir. Nekahatdevresini kısaltır. Kabızlığı giderir. Vücudun hastalıklara karşı direnciniarttırır. Şeker hastalarının susuzluğunu giderir.

Havuç: Maydanozgillerden; uzunca koni şeklinde ve etli olan kökündendolayı sebze olarak yetiştirilen bir çeşit bitkidir. İçeriğinde şeker, A vitaminive karotin vardır.

Müzmin kabızlığı giderir. Çocuk ishallerini keser. Bağırsak iltihaplarınıgiderir. Mide ve bağırsak kanamalarını keser. Kansızlığı giderir. Cilde canlılıkverir. Anne sütünü artırır. Cilt ve göz hastalıklarını önler. Böbrek ağrılarınıdindirir. Vücuda kuvvet verir. Astım, bronşit, ses kısıklığında göğsü yumuşatır,rahatlık verir. Veremde de faydalıdır. Mide ve onikiparmak ülserindeşikayetleri giderir. Kalp hastalıkları ve damar sertliğinde faydalıdır. İdrar vebağırsak gazlarını söktürür. Aybaşı halinin muntazam ve ağrısız olmasınısağlar. Diş etlerini kuvvetlendirir. Yüz ve boyun kırıklıklarını giderir. Görmegücünü artırır.

Soğan: Zambakgiller familyasından; yumrumsu ve yeşil yaprakları kullanılankeskin kokulu, acı bir otsu bitkidir. Bileşiminde uçucu ve sabit yağ, şekerler,fermentler ve amino asitler vardır.

İdrar söktürür. Vücutta biriken zararlı maddeleri ve suyu atar. Romatizma,mafsal iltihabı, idrar tutukluğu, damar sertliğinde faydalıdır. Böbreklerdekikum ve taşların dökülmesine yardımcı olur. Zayıflamayı sağlar. Böbrek ağrısınıdindirir. Zihin yorgunluğunu dindirir. Baygınlığı geçirir. Prostat bezininhastalanmasını önler. İktidarsızlıkta faydalıdır. Cinsel gücü artırır. Egzama vediğer cilt hastalıklarında faydalıdır. Öksürük söktürür, bronşları temizler.Astım nöbeti, akciğer hastalıkları, grip ve soğuk algınlığında faydalıdır.Kandaki şeker seviyesini düşürür. Şeker hastalarında faydalıdır. Kolera veveremde bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. İhtiyarlamayıgeciktirir. İştah açar. Kalbi kuvvetlendirir. Koroner damarları genişletir.Cerahatlerin boşalmasına yardımcı olur. Dolama ve arpacıkta da faydalıdır.

Ardıç: Kışın yapraklarını dökmeyen daimi yeşil ağaçlardan. Yapraklarıküçük pulsu veya iğne şeklinde olup 1-2 cm uzunluğundadır. Bir evcikli veyaiki evcikli bitkilerdir. Ardıç yemişi diye anılan kozalakları dişi ağaçlarüzerinde bulunur. Ardıç türleri kozalaklarının büyüklüğüne, rengine veözellikle her kozalağın içinde bulunan tohumlarının sayısına göre birbirindenayırt edilir. Sıcak iklimlerde ve korunmuş alanlarda ağaç gibi büyümesinekarşılık, soğuk bölgelerde çalı manzarasındadırlar. Genel olarak odunuyumuşak ve dayanıklıdır. Kurşun kalem yapılır. Kerestesi de demiryolutraversi olarak kullanılır. Bütün Kuzey Yarımküre’de yetişen 60 türü vardır.Memleketimizde 8 ardıç türü yetişmekte olup önemlileri şunlardır:

- Katran ardıcı: Trakya ve Anadolu’da yaygındır. Çalı veya küçük bir ağaçşeklindedir. Yaprakları üçlü ve batıcıdır. Kozalakları kırmızımsı olup ikitohumludur. Dallarından elde edilen katranı cilt hastalıklarında kullanılır.

- Adi ardıç: Memleketimizde Trakya bölgesinde tesadüf edilen çalımsı veyaküçük ağaçlardandır, yaprakları batıcıdır. Kozalakları mavimsi siyah renkli, üçtohumludur. İdrar söktürücü olarak kullanılır.

- Bodur ardıç: Memleketimiz dağlarında, özellikle Kuzey Anadoludağlarında geniş topluluklar meydana getirir. Kozalakları mavimsi siyahrenklidir. Yenir ve idrar söktürücü özelliktedir.

- Kokar ardıç: Doğu Akdeniz Bölgesi ağacıdır. Memleketimizin dağlıkyerlerinde yetişir. Sürgünleri dört köşeli, kozalakları mavimsi siyah renkli, 1-2tohumludur. Yapraklar ezildiği zaman fena kokular çıkarır.

- Yüksek ardıç: Memleketimizin dağlık bölgelerinde yetişir. Sürgünleri dörtköşeli değildir. Kozalakları mavimsi siyah renkli, 4-6 tohumludur.

- Finike ardıcı: Batı ve Güney Anadolu’da yetişen çalımsı, bodurağaçlardandır. Kozalakları kızılımsı kahverengi, 4-9 tohumludur.

Cilt Bakımında Kara Üzüm Çekirdeği

Çekirdek yağından yapılan kremin yüksek oranda omega-6 içermesinedeniyle cilt yaşlanmasını geciktirir.

Canlı, ışıltılı ve güzel bir cilde sahip olmak için hangi yaşta olursanız olunnemlendirici bir kremi mutlaka kullanmalısınız. Kozmetik ürünlerinin yanı sıra,son zamanlarda revaçta olan tamamen doğal, bitkisel kozmetik ürünler de çoktercih ediliyor. Bunların başında daha önce yağ olarak karşımıza çıkan karaüzüm çekirdeği, kayısı, kakao, havuç ve acı badem artık krem olarak daüretiliyor.

Kara Üzüm Çekirdeği Kremi

Formülünde bulunan kara üzüm çekirdeği yağı ve bu yağın içerdiği linoik asit(omega-6) miktarının yüksek oranda olması sayesinde, cildi koruyucu birözelliği bulunuyor. Besleyici, onarıcı, nemlendirici özelliğe sahip bu krem,zengin içeriği ve hafifliği ile yaşlanma etkisini azaltmakta. Cilde çabuk nüfuseden krem, cildi derinlemesine nemlendirip pürüzsüz bir görünüm sağlıyor.Üzümün antioksidan etkisi, E vitaminine göre 50 kat, C vitaminine göre 20 katdaha fazladır.

Hassas Bölgelere Kayısı Kremi

Kayısı çekirdeği kremi, A, E ve F vitaminleri bakımından zengin kayısıçekirdeği yağı içeriyor. Göz çevresi, meme dokusu ve dudaklar gibi cildin inceve hassas bölgelerinde kullanılabilir. Cilt bariyer lipitlerini güçlendirirken,cilt yüzeyindeki yağlı maddelerin çözülmesine de yardımcı olur. Cildi beslerve nemlendirir. Cilt bakımında ve göz çevresi kırışıklıklarının giderilmesindeetkilidir.

Hindistan Cevizi Kremi

İçeriğinde bulunan doğal Hindistan cevizi yağı sayesinde cildin beslenmesi,nemlendirilmesi ve korunması için gerekli nitelikleri içeriyor. Koruyucuözelliği olan bu krem ile cildinizi çevresel kirliliğe karşı muhafaza etmişolursunuz. Hoş kokusu ile de vücudunuza zindelik kazandırır.

Nemlendirici Acı Badem Kremi

Doğal acı badem yağı içeren krem, yoğun nemlendirici ve hızlı emilimisayesinde kuruma ve çatlamaya yatkın ciltlerin gençliğini ve elastikiyetinikorumak üzere günlük cilt bakımı için kullanılır. Krem, hem güzelleştirme hemnemlendirme hem de besleme fonksiyonlarına sahip.

Kakao Yağı Kremi

Cildinizin asla reddemeyeceği, yaz aylarının vazgeçilmezi kakao kremi,doğal koruyucu özelliği ve hoş kokusuyla sizi tropikal iklimlere taşır.Bronzlaştırıcı özelliği olan kakao yağı, yoğun bir nemlendiricidir veantioksidan bakımından zengindir. Kuru ciltlerin ilacıdır. Güneş lekelerinekarşı koruyucudur. Cildi yumuşatır ve esnekleştirir. Bu yoğun ve zengin krem,kuru, sert veya gerilmiş ciltleri rahatlatır.

Lekelere Karşı Havuç Kremi

Sağlık ve cilt üzerindeki olumlu etkisi yıllardan beri bilinen havuç, cildinemlendirir, hücreleri yeniler, içerdiği beta karoten ile cildin ışıltılı ve sağlıklıbir görünüm kazanmasını sağlar. Havuç kremi, protein A ve lesitin bakımındanzengin olan havuç yağını bol miktarde içerir. Bu sayede cildinizi doğal birşekilde bronzlaştırmış ve güneş lekelerine karşı korumuş olur.

ÖZEL UYGULAMALAR

Acı Bağdem Yağı Adaçayı (Elma) Yağı

İÇİNDEKİLERTuyon, sincol, barneol, piren.

FAYDALARI

Bebeklerde gaz giderici, mide gazı giderici, ter kesici ve idrar artırıcı etkileri vardır. Bronşit, astım, adetdüzensizliğinde ve hormon dengelemesinde kullanılır. Cilt bakımı ve temizliğinde etkilidir. Mikropöldürücü ve yara iyileştirici olarak kullanılır. Oniki parmak bağırsağındaki yaralara iyi gelir. Romatizmave mafsal ağrılarında da iyileştirici olarak kullanılır.

KULLANIMŞEKLİ

Günde bir defa bir çay bardağı suya veya şekere 3 damla damlatılarak alınır. Yara üzerine direk tatbikedilebilir.

UYARILAR Günde 3 damladan fazlası epilepsi ve kramp yapabilir.SAKLAMAKOŞULLARI Serin, ışıktan uzak ve ağzı sıkıca kapalı olarak çokçukların ulaşamayacağı bir yerde saklanmalıdır.

Buğday Yağı

İÇİNDEKİLERB vitaminleri ve mineraller içerir.

FAYDALARI Bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar, beyni ve gözü kuvvetlendirir. Zihin yorgunluğuna iyi gelir,sinirleri yatıştırır, kabızlığı önler. Cildi besler, pürüzsüzleştirir ve cilt lekelerini giderir.

KULLANIMŞEKLİ

Günde 2 defa 1 çay bardağı suya veya şekere 2-3 damla damlatılarak alınır. Haricen cilde masajyapılarak uygulanır.

SAKLAMAKOŞULLARI Serin, ışıktan uzak ve ağzı sıkıca kapalı olarak, çokçukların ulaşamayacağı bir yerde saklanmalıdır.

Ceviz Yağı

İÇİNDEKİLER%70 civarında yağ taşıdığı saptanmıştır

FAYDALARI Doğal nemlendiricidir, kuru ciltleri besler ve yumuşatır, saç bakımında kullanılır, saçı besler, romatizmalıağrılara iyi gelir, bronzlaşmak için kullanılır.

KULLANIMŞEKLİ Cilde masaj yapılarak uygulanır.

SAKLAMAKOŞULLARI Serin, ışıktan uzak ve ağzı sıkıca kapalı olarak çokçukların ulaşamayacağı bir yerde saklanmalıdır.

ŞİFALI BİTKİLER SÖZLÜĞÜ

A

ABDESTBOZANOTU (pimpinella saxisfrage): Gülgillerden; siyah ve yeşilboya çıkartılan bir bitkidir. Rutubetli yerlerde yetişir. Boyu 70 santimetrekadardır. Kökü akıcıdır.

Faydası: Mideyi kuvvetlendirir. Göğüs ağrılarını dindirir. Ateşi düşürür.Boğmaca, öksürük ve baş ağrılarını keser. Vücuda dinçlik verir. Balgam ve tersöker. Burun kanamalarını keser. Bademcik şişlerini indirir. Mide yanması vebağırsak gazlarını giderir. Çıbanın olgunlaşmasına yardım eder.

ACIAĞAÇ (kuvasya ağacı): Sedefotugillerden; 2-3 metre boyunda küçük birbitkidir. İnce kabuklarının üzerinde sarı benekler vardır. Çiçekleri kırmızıdır.Sıcak ülkelerde yetişir. Bu ülkelerde acı ağaç kabuklarından yapılan kaplardansu içenlerin kuvvetleneceğine inanılır. Hekimlikte; kökü, kabuğu ve odunukullanılır. Çok acıdır.

Faydası: İştah açar, hazmı kolaylaştırır. Ateşi düşürür. Tükürük ifrazatınıarttırır. Mide, bağırsak, karaciğer ve böbreklerin çalışmasını düzenler. Böbreksancılarını keser, taşların düşürülmesine yardımcı olur. Bağırsak kurtlarınıdöker. Kanamaları durdurur. Haşarat kaçırıcı olarak da kullanılır. Fazlakullanılacak olursa; baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma yapar.

ACIBAKLA (termiye): Baklagillerden; otsu bir bitkidir. Acı tanelerikullanılır.

Faydası: Besleyicidir. İdrar söktürür ve idrar yollarını temizler. Böbrekiltihabını giderir. Böbrek taş ve kumlarının düşürülmesine yardımcı olur. Başağrılarını dindirir. Romatizma, lumbago ve siyatik ağrılarını keser. Albüminmiktarını düşürür. Vücutta biriken tuzu atar.

ACIÇİĞDEM (güzçiğdemi): Zambakgillerden; sonbahar aylarında çiçek

açan, mor renkli, zehirli bir bitkidir. Rutubetli yerlerde yetişir. Hekimlikteharicen kullanılır.

Faydası: Romatizma ve nikris tedavisinde kullanılır. Ancak zehirliolduğundan dikkatli olmak gerekir.

ADAÇAYI (salvia officinalis): Ballıbabagillerden; özellikle Akdenizbölgesinde yetişen ıtırlı bir bitkidir. Menekşeye benzeyen çiçekleri haziran,temmuz aylarında açar. Yaprakları uzun, kenarları tırtıllı, beyazımsı yeşilrenktedir. Hafif kafuru kokusu vardır. Çiçek açtığı zaman toplanıp, kurutulur.

Faydası: Mide va bağırsak gazlarını giderir. Mide bulantısını keser. Hazımsisteminin düzenli çalışmasını sağlar. Boğaz, bademcik ve dişeti iltihaplarınıgiderir. Göğsü yumuşatır. Astımdaki sıkıntıları geçirir. İdrar ve ter söktürür.Banyo suyuna katılıp yıkanılırsa; zindelik verir. Günde, 3 kahve fincanındanfazla içilmemelidir.

ADAMOTU (köpekotu): Patlıcangillerden; geniş yapraklı, fena kokulu birbitkidir. Kökü, insan şeklini andırır. Bilhassa Antalya çevresinde yetişir.İçeriğinde “Hyoscyamine”, “Hyoseine” ve “Atropine” vardır.

Faydası: Şehvet artırıcıdır.

ADASOĞANI (scille): Zambakgillerden, bir çeşit bitkidir. Yaprakları uzunşerit şeklindedir. Çiçekleri; yeşil ve beyaz damarlıdır. 2 kilogram kadar olansoğan kısmı, yapraklarının altındadır. Acı ve zehirlidir. 7,5 gram adasoğanıöldürebilir. İçeriğinde “Scillarena glikozidi” vardır. Tazeyken kullanılmaz.Aksi halde zehirlenme ve kusmalara yol açar. Soğanın etli olan orta kısmıdilimlenerek kurutulur. Sonra dövülüp toz haline getirilir. Ev ilaçlarında çokdikkatli kullanılması gerekir.

Faydası: İdrar söktürür. Kalp hastalarında vücuda biriken suyu boşaltır.Azotemi’yi azaltır. Böbrek hastalarının kullanmaması gerekir. Uzun sürekullanılacak olursa “Albüminüri” yapar.

AĞAÇKAVUNU (utruç): Turunçgillerden; yaprakları mavimsi pembe birağaçtır. Meyvesi; buruşuk kabuklu iri limona benzer.

Faydası: Ferahlatıcı, serinletici ve kabızlık gidericidir.

AHLAT (yaban armudu): Gülgillerden; kendi kendine yetişen ve üzerine

armut aşılanan bir ağaçtır. Yemişi iyice olgunlaştıktan sonra yenir.Faydası: Meyveleri, ishal keser. Zehirli hayvan sokmalarında da filizleri

dövülüp, konur.

AHUDUDU (ağaççileği): Gülgillerden; böğürtlen gibi çalı halinde, dikenlibir bitkidir. Kümeler halindedir. Kendiliğinden yetişir. Meyvesi duta benzer.Sarımtırak kırmızı portakal renginde, sulu ve güzel kokuludur. Meyvesitoplanıp, kurutulur. Reçel, şurup ve likör yapılır. Meyve olarak da yenir.

Faydası: Kanı temizler, vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını sağlar.Terletir ve idrar söktürür. Kabızlığı giderir. Vücuda dinçlik verir. Romatizma,mafsal kireçlenmesi, nikris, boğaz, bademcik ve göz iltihaplarında kullanılır.Kansızlık ve veremde çok iyi bir gıdadır. Ateş’i düşürür. Üre ve şekerhastalarına da faydalıdır. Mide ülseri olanların kullanmamaları gerekir.

AKASYA (salkımağacı): Baklagillerden; bir çeşit süs ve gölge ağacıdır.Salkım çiçekli ve küçük yapraklıdır. Çiçekleri güzel kokar. Çiçekleri kullanılır.

Faydası: Nefes darlığını giderir. Astımın şikayetlerini giderir.

AKDİKEN (geyikdikeni): Cehrigiller familyasından; 3-5 metre boyunda birbitkidir. Meyveleri; siyah ve etkilidir. Hekimlikte; meyvelerinden yapılanşurup “Sirop de Nerprun” kullanılır. Ev ilaçlarında; kök ve kabuklarındanyararlanılır.

Faydası: 20 tane meyve yenecek olursa, şiddetli müshil tesiri gösterir vekabızlığı giderir. Kaşıntıları da keser. Ancak, belirtilen miktardan fazlakullanılmamalıdır. Aksi halde, şiddetli karın ağrılarına sebep olur.

AKHUŞAĞACI (kayınağacı): Kayıngillerden; nemli topraklarda yetişen birağaçtır. Meyveleri küçüktür. Yaprakları ilkbahar aylarında toplanıp kurutulur.

Faydası: İdrar söktürür. Vücutta biriken suyu boşaltır. Böbreklerin düzenliçalışmasını sağlar. Şişmanlamayı önler. Romatizma ağrılarını dinlendirir. Ayakkokularını keser. Saçları gürleştirir, kepekleri yok eder. Cilt hastalıklarınıtedavi eder. Kalp kifayetsizliğinin sebep olduğu idrar tutukluğunu giderir.Vücutta biriken tuzu atar. Üremi ve albüminde faydalıdır.

ALIÇ (ekşimuşmula): Gülgillerden; kırlarda yabani olarak yetişen birağaçtır. Meyveleri; küçük muşmulaya benzer, kırmızı renklidir. Tadı mayhoştur.

Hekimlikte meyvesi kullanılır.Faydası: Asabi çarpıntıları giderir. Sinir bozukluğunu geçirir. Yüksek

tansiyonu düşürür. Aritmide kullanılır. Uykusuzluğu giderir. Kalbikuvvetlendirir. Damar sertliği ve göğüs nezlesinde faydalıdır.

ALTINBAŞAKOTU (solidago officinalis): İdrar tutukluğu, albümin, nefrit,üremi ve sistit tedavisinde kullanılan bir çeşit bitkidir.

Faydası: Asabi çarpıntıları giderir. Sinir bozukluğunu geçirir. Yüksektansiyonu düşürür. Aritmide kullanılır. Uykusuzluğu giderir. Kalbikuvvetlendirir. Damar sertliği ve göğüs nezlesinde faydalıdır.

ALTINKÖKÜ (ipeka): Güney Amerika’da yetişen bir bitkidir.Faydası: Az miktarda kullanıldığı takdirde tatlandırıcıdır. Yüksek dozlarda

kullanılırsa kusturur, ishal yapar. Müzmin bronşitte ifrazatı artırır.

AMBERKABUĞU (croton elutheria): Antil adalarında yetişen“liquidamber/sığla ağacı” denilen ağacın kabuğudur. Kabukların dışıkahverengiye yakın gri; içi ise sarıdır. Yandığı zaman hoş bir koku verir.

Faydası: Dizanteri ve ishali keser. Hazım bozukluklarını giderir. Kansızlıktafaydalıdır. Anne sütünü yoğun şekilde artırır.

AMBERBARİS (kadıntuzluğu): Yabani, çalı şeklinde, sarı çiçekli bir ağaçtır.Kökü acıdır. Yaprakları ve yemişi tatlıdır. Seyrek ormanlarda bulunur. Boyu 2-3 metre arasındadır. Meyvelerinde bol miktarda C vitamini vardır. Meyveleri,kabukları ve kökü kullanılır.

Faydası: Karaciğer ve safra kesesi hastalıklarını iyileştirir. Ateşi düşürür.Hazım bozukluklarını giderir. Bağırsak iltihaplarını tedavi eder. Öksürüğükeser. Mideyi kuvvetlendirir. İştah açar. Ağız yaralarını iyileştirir. Kandolaşımını düzenler. Yüksek tansiyonu düşürür. Siyatik, romatizma ve eklemağrılarını giderir.

ANASON (anis): Vatanı Asya’dır. Maydanozgillerden; yarım metre kadaryükseklikte bir bitkidir. Yaprakları yuvarlak ve böbrek şeklindedir. Çiçekleribeyazdır; meyveleri küçüktür. Meyvelerinde “Anethol” vardır. Kokucu veyakıcı lezzettedir. Temmuz ve ağustos aylarında toplanır.

Faydası: Hazmı kolaylaştırır. İştahsızlığı ve yemeklere karşı duyulantiksintiyi giderir. Mide ve bağırsak gazlarını söktürür. İdrarı artırır. Kusmalarıve ishali keser. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Ancak, aybaşıkanamaları ve hamilelik döneminde kullanılmaz. Anne sütünü artırır. Sinirleriyatıştırır. Migren ağrılarını keser. Beyin yorgunluğunu giderir. Uyku verir.Kalbi kuvvetlendirir. Kan dolaşımının düzenli olmasını sağlar. Cinsel arzularıkamçılar. Astım, nefes darlığı ve bronşitte görülen şikayetleri giderir.Öksürüğü keser. Yaşlılarda meme sarkmasını önler. Fazla miktarda kullanıldığızaman uyuşukluk verir.

ANDIZOTU (atgözü): Bileşikgillerden; nemli yerlerde yetişen, 1 metrekadar sapı olan, bir çeşit ottur. Yaprakları büyük, yumuşak ve yuvarlaktır.Çiçekleri sarı renkte olup, acı ve kokuludur. Kökü kalındır. Meyveleri küçükfıstık kozalağına benzer.

Faydası: Mideyi kuvvetlendirir. Balgam söker. Mikropları öldürür. Vücuttabiriken tuzu atar. Üremi, nefrit, sistit, idrar yolları hastalıkarında faydalıdır.Nefes darlığını giderir. Karaciğer hastalıklarını tedavi eder. Kaşıntıları keser.Fazla kullanıldığı zaman mide bulantısı yapar.

ANTEP FISTIĞI (şam fıstığı): Antepfıstığıgiller familyasındandır;Gaziantep civarında yetiştirilen, 5-10 metre yüksekliğinde bir ağaç ve bununmeyvesidir. İçeriğinde sabit yağ, sakkaroz ve proteinli maddeler vardır.

Faydası: Vücudun gelişmesini sağlar. Beden ve zihin gücünü arttırır. Cinselistekleri kamçılar. Böbrek ve safra kesesi ağrılarını hafifletir. Göğsüyumuşatır, öksürük söktürür.

ARAROT (maranta nişastası): Sıcak iklimlerde yetişen “Maranta” adlıkamıştan veya ona benzer başka bitkilerin köklerinden çıkarılan beyaz birtozdur. Nişastadan daha incedir. Kokusu ve tadı yoktur.

Faydası: Çocuk maması yapmakta kullanılır. Süt çocuklarına ve nekahatdönemi hastalarına verilir. Hastalıklardan sonra görülen halsizlikleri giderir.

ARDIÇ (ephel): Kozalaklılardan 2-5 metre boyunda bir ağaçtır. Yapraklarıince, uzun, sivri ve güzel kokuludur. Meyveleri; siyah, parlak kozalakşeklindedir. Bunlara ardıç tohumu da denilir. Kasım ve aralık aylarındatoplanıp kurutulur. Bir çok türü vardır.

Faydası: Kandaki şeker miktarını düşürür. Pankreasın normal çalışmasınısağlar. Nekahat devresinin çabuk atlatılmasında yardımcı olur. Vücuda dinçlikverir. Böbrekleri, mesaneyi ve idrar yollarını temizler. Ter ve idrar söktürür.Vücutta biriken suyu boşaltır. Soğuk algınlığı, romatizma, damar sertliği venikriste de faydalıdır. Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. Aybaşıağrılarını dindirir. Böbreklerinde iltihap olanlar kullanamaz. Tavsiye edilenmiktarı da aşmamalıdır.

ARDIÇKATRANI AĞACI (katran ardıcı): 1 metre kadar yükseklikte;yuvarlak kırmızı meyveleri olan bir ağaçtır. Meyveleri ardıç meyvelerindendaha büyüktür. Odunun kapalı ocaklarda yakılmasından (Kuru distilasyon)ardıçkatranı denilen bir madde çıkarılır.

Faydası: Kadyağı; ergenlik, egzama, saçkıran, kellik, uyuz ve sedefhastalığında kullanılır.

ARMUT(pirus communis): Gülgillerden; çiçekleri beyaz bir ağacınmeyvesidir. Armut; suluca, yumuşak, tatlı ve küçük çekirdeklidir. Rengi sarı ileyeşil arasında değişir. Ankara , Mustabey, Çengel, Kumla, Bey olmak üzerebirçok çeşidi vardır.

Faydası: Böbreklerin düzenli çalışmasını sağlar. İdrarı bollaştırır. Böbrekkum ve taşlarının dökülmesine yardım eder. Yüksek tansiyonu düşürür. Kanıtemizler bütün salgı bezlerinin normal çalışmasını sağlar. Kansızlığı giderir,kabızlığı önler. Sinirleri yatıştırır. Zihin yorgunluğunu giderir. Susuzluğu keser.Tükürük ifrazatını artırır. Hamilelerin kusmalarını azaltır. Hazımsızlığı giderir.Mafsal kireçlenmesi, nikris ve romatizmada faydalıdır. Şeker hastaları dayiyebilir. Midesi zayıf olanların kompostosunu içmeleri tavsiye edilir.Yemeklerden önce yenecek olursa daha faydalı olur.

ARPA (hordeum vulgare): Buğdaygillerden; taneleri ekmek ve birayapımında kullanılan bir bitkidir. Hayvan yemi olarak da verilir. Nişastasıboldur. Kavrulup kahveye de karıştırılır.

Faydası: İdrar söktürür. Mesane ve idrar yollarındaki iltihapları temizler.Böbrek ve kum taşlarının dökülmesine yardım eder. Prostat büyümesini önler.Asabi kusmaları durdurur. Boğaz ve yarımbaş ağrılarını dindirir. Dililtihaplarını giderir. Temriye ve mayasılda haricen kullanılır.

ASLANAĞZI (kurtağzı): Aslanağzıgiller familyasından; türlü renkte, güzelbir bitkidir. Kokusuzdur. Daha ziyade süs bitkisi olarak kullanılır.

Faydası: Balgam söktürür. Bronşit’te rahatlık verir.

ASLANYAĞI (leontopidium alpinium): Bileşikgiller familyasından; Alpdağlarının yüksek tepelerindeki kireçli topraklarda yetişen bir bitkidir.Çiçekleri yıldız şeklindedir. Ağustos ayında toplanıp kurutulur.

Faydası: Çocuklarda görülen ishalleri keser.

ASLANDİŞİ (karahindiba): Bileşikgiller familyasından; yol kenarında, çayırve hendeklerde yetişen bir çeşit bitkidir. Yaprakları rozet şeklindedir.Çiçekleri sarıdır. Taze yaprakları salata olarak da yenilebilir. Kökünde;Torexacin, levulin, inulin ve şeker vardır. Yaprakları ilkbahar; kökleri ise,sonbahar aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası: İdrar söktürür. Mesane ve kalınbağırsak iltihaplarını giderir. Göğsüyumuşatır, öksürüğü keser. Balgamlı ishalleri keser. Karaciğer şişkinliğiniindirir. Böbrek ve safra taşlarını düşürür. Sarılıkta faydalıdır. Anne sütünüartırır. Taze sürgünleri kırıldığı zaman akan sütü de dişleri temizler. Öğütülenkökü, kahveye katılır.

ASLANKUYRUĞU (yerpırasası): Ballıbabagillerden; bir çeşit bitkidir.Faydası: Ateşi düşürür ve terletir. Vücuda rahatlık verir.

ASLANPENÇESİ (alchemila vulgaris): Gülgillerden; çayırlarda, ormanlardayetişen ve türlü çeşitleri olan bir yabani bitkidir. 5-7 parçalı olan yapraklarıbüyüktür. Kökü geniştir. Çiçekleri; ufak yıldız şeklinde olup, yeşilimtıraktır.Mart-Temmuz ayları arasında toplanıp, kurutulur.

Faydası: Ateş düşürür. Vücuda kuvvet verir. Yarımbaş ağrılarını keser. Annesütünü artırır.

ASMA (vitis): Asmagiller familyasından tırmanıcı, uzun ömürlü, ağaçsı birbitkidir. Mayıs-Haziran ayları arasında çiçek açar. Gövdesi üzerindekikabuklar zamanla esmerleşip şeritler halinde dökülür. Çiçekleri küçük,yeşilimsi renktedir. Yapraklarının taban kısmı kalp şeklindedir. Kenarları dişlive ucu sivridir. Üst yüzleri tüysüz, alt yüzleri ise tüylüdür. Meyvelerine üzümdenir. Kuru veya yaş olarak yenir.

Faydası: Yaprakları ile yapılan ilaçlar kanamayı durdurur. Vücuda kuvvetverir. Sarılığı keser. İshali durdurur.

ATKESTANESİ (hindkestanesi): Atkestanegiller familyasından; süs olarakyetiştirilen iri bir gölge ağacıdır. Nisan-Temmuz aylarında çiçek açar.Meyveleri kestaneye benzer. İçinde nişasta, saponin ve yağ vardır.

Faydası: Kabuklarından yapılan ilaçlar ateşi düşürür. Vücuda kuvvet verir.Tohumları ise romatizma ve mafsal ağrılarını giderir. Varis flebit ve basurmemelerinin tedavisinde ve deri çatlaklarını gidermekte kullanılır.

ATKUYRUĞU (zemberekotu): Atkuyruğugillerden; kök sapı ömürlü olan,nemli yerlerde yetişen bir bitkidir.

Faydası: İdrar tutukluğunu giderir. İdrarı artırır. Böbrek taşlarınındüşürülmesinde yardımcı olur. İdrar torbasındaki iltihabı giderir. Kan işemeyikeser. Albümin miktarını düşürür. Zatülcenp ve karaciğer hastalıklarınıntedavisinde kullanılır. Nikris ve romatizmanın şikayetlerini giderir. Tavsiyeedilen miktardan fazla kullanılmamalıdır.

AYÇİÇEĞİ (gündöndü): Bileşikgillerden; büyük çiçekli bir bitkidir.Çiçekleri tabak şeklindedir. Rengi sarıdır. Tohumlarından yağ çıkarılır.

Faydası: Yağı, damar sertliğini giderir. Kurdeşen’in sebep olduğu kaşıntılarıgiderir. Esansı verem tedavisinde kullanılır. Kolestrol miktarını düşürür.Cinsel arzuları kamçılar. Beden ve zihin yorgunluğunu giderir. Kalp, sinirhastalıkları ve iktidarsızlığı önler.

AYISARIMSAĞI (Allium ursinum): Ayısarımsağı, ilkbahar müjdecilerinin enbaşta gelenlerinden biridir. Orman sarımsağı ve cadısoğanı isimleriyle debilinir. Ayısarımsakları, inci çiçeğininkini (Mayıs Çiçeği) andıran, neşterbiçimindeki cilalanmış gibi parlayan taze yeşil yaprakları, saydam bir beyaztabaka ile örtülü, uzunca bir soğandan çıkarlar. Üstünde beyaz çiçekyuvarlakları olan açık yeşil ve pürüzsüz sapı 30 cm kadar uzar. Ayısarımsağı,yalnızca bitkisel topraklı, nemli çayırlarda, gölgeli ve nemli dere kıyılarında,çalılıkların altında, yapraklı ağaç ormanlarında yetişir.

Faydası: Bu bitkide çok büyük tedavi etme gücü gizlidir ve hatta kışuykusundan uyanan ayıların, mide, bağırsak ve kanlarını temizlemek için onuaradıkları da söylenir. Bitki, genellikle bizim sarımsağımızın özelliklerini

paylaşır, ancak çok daha güçlüdür. Bu nedenle o, doku yaşlanmasınıyavaşlatma kürü için vazgeçilemez bir bitkidir ve kronik deri hastalıklarınakarşı da çok başarılıdır. Yapraklar kuruduklarında şifalı güçlerini yitirdikleriiçin, taze bitki kullanımına önem verilmelidir. Yapraklar, ıspanak veya salatagibi de hazırlanabilir. Fakat, miktar fazla tutulduğunda rahatsız edici bir tatoluşturduğu için, ıspanak gibi pişirilmek istenildiğinde ısırganotu ilekarıştırılarak kullanılmalıdır Bitkinin genç yaprakları nisan ve mayısta, yaniçiçeklenmeden önce, soğanı ise yaz sonunda veya sonbaharda toplanır.Ayısarımsağı soğanı, aynen sarımsak gibi kullanılabilir. Mideleri duyarlı olankişiler, yaprakları ve soğanı ince doğrayıp üstüne sıcak süt dökmeli, 1-2 saatbeklettikten sonra, bu sıvıyı içmelidirler. Bitkinin iyileştirici gücüne bütün biryıl boyunca sahip olmak isteyenler ise, bir ayısarımsağı tentürühazırlayabilirler. Bu tentürden her gün 10-12 damla, biraz suya karıştırılarakalınır. Bu damlalar, kusursuz bir zihin açıklığı kazanılmasına yardım eder,atardamar sertliğine karşı önlem yerine geçer ve daha pek çok şikayetlere sonverir. Ayısarımsağı, sindirim sistemini çok olumlu etkiler. Aşırı ve kronikishallerde, bunlar gaz ve kolik eşliğinde olsalar bile, oldukça etkilidir .Ayrıca, eğer bağırsak krampı veya yorgunluğu nedeniyle oluşmuşsa, kabızlıktada çok başarılı sonuçlar verebilir. Mideden kaynaklanan kalp düzensizlikleri,uykusuzluk, aynı zamanda, atardamar sertliklerinin veya yüksek olan kanbasıncının yol açtığı baş dönmesi, kafada basınç ve soluk alma düzensizlikleride azalır, basınç fazlalığı zamanla normalleşir. Ayısarımsağı şurubu, süreklibalgam çıkaran ve bu nedenle soluk alma zorluğu çeken yaşlı kişiler için demucizeler yaratan bir iksirdir. Kronikleşmiş öksürüklerde bile göğsüyumuşatabilir ve böylece, soluk alma zorluklarını ortadan kaldırır. Genellikleyaşlı kişilerde oluşan ödemlerde ve akciğer rahatsızlıklarında bu iyileştiricişurup başarıyla kullanılabilir. Kullanılan taze yapraklar böbrekleri vemesaneyi temizleyerek, idrar söktürür. Zor iyileşen yaralar, üstlerine taze bitkiözsuyu sürüldüğünde hızla iyileşir. Bitki, kendisini özellikle sivilceli ciltlerdekanıtlamış bir kan temizleyicidir.

AYIÜZÜMÜ (itüzümü): Fundagillerden; küçük taneler halinde kırmızı renkliyemişleri olan, tüylü bir bitkidir. 1-3 metre yüksekliğindedir. Her mevsimdeyaprakları vardır. Makilerde bulunur. Dalları kırmızımtırak kahverengidir.Yaprakları şimşir yapraklarına benzer. İçinde Hydrochinone vardır. Sonbaharaylarında toplanıp kurutulur. Çiçekleri pembe salkımlar halindedir. Ev

ilaçlarında yaprakları kullanılır.Faydası: Kuvvet verir. İshali keser. İdrar yollarını temizler. İdrar söktürür.

Ateşi düşürür. İdrar yollarındaki taşların düşmesine yardım eder. Prostatbüyümesinden kaynaklanan şikayetleri giderir.

AYLANDIZ (kokarağaç): Sedefotugillerden; bir çeşit süs ağacıdır. Çiçekleriuzun salkım şeklindedir. Kokusu keskindir. Meyveleri sonbaharda dökülmedenönce kızarır.

Faydası: Bağırsak solucanlarını düşürür.

AYNISEFA (gecesefası): Bileşikgillerden çiçekleri güzel, sarı renkli birbitkidir.

Faydası: İdrar söktürür. Terletir. Aybaşı kanını söktürür ve aybaşıkanamalarının normal olmasını sağlar. İştah arttırır. Nikris ve sıracada dafaydalıdır.

AYRIKOTU (ayrıkkökü): Buğdaygillerden yabani bir bitkidir. Sarımtırakbeyaz renkteki kökü kullanılır. İlkbahar ve sonbahar aylarında toplanıp,kurutulur. Mekkeayrığı denilen çeşidi de, ayrıkotunun özelliklerini taşır.Domuz ayrığı ise, zararlıdır.

Faydası: İdrar söktürür. Böbrek ve mesane taşlarının düşürülmesindeyardımcı olur. Buralardaki iltihapları da giderir. Albümini atar. Nefrit venikriste de faydalıdır.

AYVA (sefercel): Gülgillerden çiçekleri iri ve pembe renkli; yapraklarınınaltı tüylü, orta yükseklikteki bir ağacın meyvesidir. Ayva; limondan büyük, sarırenkte, tüylü, mayhoş, dokusu sertçe ve ufak çekirdekli bir meyvedir. Vitaminiboldur. Çiğ yenilmesi tavsiye edilmez. Komposto veya jöle yapılarak veyakülde pişirildikten sonra yenmesi uygundur.

Faydası: İshal ve dizanteriyi keser. Mide ve bağırsakları kuvvetlendirir. İncebağırsak iltihabını giderir. Kanı temizler. Karaciğer tembelliğini giderir. Safraakışını sağlar. Çarpıntıyı dindirir. Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser.Bronşit, müzmin öksürük ve veremde faydalıdır. Ağızdan su gelmesini ve kankusmayı önler. Vücudun gelişmesine yardım eder. Merhem yapılarakkullanıldığı takdirde; elayak ve meme ucu çatlaklarını, yüz ve boyun

kırışıklıklarını giderir. Egzama kaşıntılarını ve basur memelerinin doğurduğuşikayetleri giderir. Kabızlık çekenler ve tansiyonu yüksek olanlar yememelidir.

B

BADEM (prunus amygdalus): Gülgillerden bir çeşit ağacın yemişidir.Meyvesi ancak çağla halindeyken yenir. Olgunlaştıktan sonra, sert kabuklakaplı olan içi yenir. Hekimlikte kullanılan kısmı da burasıdır. Başlıca 2 çeşidivardır: Acıbadem – Tatlıbadem.

Faydası: Badem, beden ve zihin yorgunluğunu giderir. Hamilelerin zayıfdüşmemesini sağlar. Sütle içilirse mideyi kuvvetlendirir. Kabızlığı giderir.Nekahat devresini kısaltır. Böbrek, mesane ve tenasül yollarındaki iltihaplarıgiderir. Baş ağrısı, karaciğer ve böbrek ağrılarını hafifletir. Bronşit, boğazağrısı, anjin, boğaz yanması ve akciğer hastalıklarında faydalıdır. Bademyağıkabızlığı giderir. Egzama ve kaşıntıların verdiği rahatsızlıkları azaltır. Böbrekve mesane taşlarının düşürülmesine yardım eder. Kulak ağrılarını dindirir.Yumurtayla karıştırılıp da, basur memelerine sürülecek olursa, ağrı veyanmaları giderir.

BAKLA (ful): Baklagillerden hazmı kolay ve besleyici bir bitkidir. Evilaçlarında çiçekleri kullanılır. Bir çeşidi olan acıbakla ise, acı ve otsu birbitkidir.

Faydası: İdrar yollarını temizler. Böbrek ağrılarını dindirir. Böbrekiltihaplarını giderir. Böbrek kum ve taşlarının düşürülmesine yardımcı olur.Lumbago, romatizma, siyatik ve dolama şikayetlerini giderir.

BALDIRAN (ağuotu): Maydanozgillerden, nemli yerlerde yetişen 1-2 metreboyunda zehirli bir bitkidir. Gövdesi kalındır. Saplarının alt kısmı erguvanirenktedir. Yaprakları büyük, çiçekleri yayvan ve küçüktür. Terkibinde coniinevardır. Büyük baldıran ve küçük baldıran olmak üzere 2 çeşidi vardır. Evilaçlarında kullanılmaz.

Faydası: Hekimlikte ağrı giderici ve spazm giderici olarak, siyatik, tetanoz,epilepsi, trilemnius nevraljisi ve kore hastalığının tedavisinde kullanılır.

BALDIRIKARA (fujer): Eğreltiotugillerden; nemli yerlerde yetişen otsu birbitkidir. Yaprakları at yelesini andırır. Yurdumuzun hemen hemen her yerindeyetişir.

Faydası: Grip ve soğukalgınlığında hastayı rahatlatır. Balgam söktürür. Mideağrılarını keser. Böbrek kumlarının dökülmesini sağlar. Derideki şişlikleriindirir. Saç dökülmesini önler. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar.Diğer ilaçlara da tat verici olarak kullanılır.

BALIKOTU (hablülhilal): Cava’da ve Malabar’da yetişen ve zehirlimeyvesiyle balıkları sersemleterek yakalamaya yarayan zehirli bir bitkidir. 50santim boyundadır. Dalları yeşil ve tüylüdür. İlaç olarak yaprak ve çiçeklerikullanır.

Faydası: Terletir, idrar söktürür. Vücudu rahatlatır. Bronşit ve nezlede, bütünbulaşıcı hastalıklarda kullanılır.

BALLIBABA (laminum): Ballıbabagiller familyasından bir çeşit bitkidir.Benekli ballıbaba ve arıların çok sevdiği ak ballıbaba gibi türleri vardır.

Faydası: Kabakulak, mayasıl ve kanlı basurda faydalıdır.

BAMYA (hibiscus esculentus): Ebegümecigiller familyasından; yapraklarıasma yaprağına benzeyen, meyvesi beş bölmeli, tohumları yuvarlak veyeşilimtrak gri renkte, sebze olarak yenen bir bitkidir. Amasya, Balıkesirbamyası gibi çeşitleri vardır.

Faydası: Kabızlığı giderir. Mide ve bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar.

BANOTU (konca): Patlıcangiller familyasından; yol kenarlarında, gölgelikyerlerde yetişen, 80 santimetre kadar boyunda uyuşturucu ve zehirli birbitkidir. Açık yeşil renktedir. Her tarafında beyaz, uzun tüyler vardır. Çiçeklerisarımtırak, kırmızımsı mor renktedir. Meyvesinin içinde yüzlerce tohumuvardır. Ev ilaçlarında kullanılması tavsiye edilmez.

Faydası: Teskin edicidir. Titreme ve çarpıntıyı giderir. Uykuyu kaçırır. Keyifverir. Beyin hastalıkları, kore hastalığı ve nikriste faydalıdır.

BASUROTU (küçükkırlangıçotu): Düğünçiçeğigiller familyasından;ilkbaharda çalılıklar arasında yetişen küçük bir bitkidir. Yaprakları üçparçalıdır. Yeşilimtıraktır. Yumruları yapraklarının arasındadır. Kökü küçüktür.Çiçekleri altın sarısı rengindedir. Sabahları açar, akşamları kapanırlar. Evilaçlarında kökleri kullanılır.

Faydası: Basur memelerinden doğan şikayetleri giderirler.

BEHMEN (kavzakökü): Turp’a benzer, otsu bir bitkidir. 20 Ocak ile 20Şubat arasında çiçek açar. Çiçeğinin rengine göre kızılbehmen ve akbehmenadında iki türü vardır.

Faydası: Basur memelerinden doğan şikayetleri giderir.

BERGAMOT (citrus bergamia): Sedefotugiller familyasından bir çeşitnarenciye türüdür. Meyvesinin kabuklarından güzel kokulu bir esans yapılır.Dalları seyrek ve kısa dikenlidir. Meyvesi armut şeklinde, sarımtırak yeşilveya altın sarısı rengindedir. 8-10 dilimi vardır. Bergamot meyvasındançıkarılan esans yeşilimtırak veya sarımtırak yeşil renktedir. Acı fakat hoşkokuludur.

Faydası: Koku vermesi için bazı ilaçlara ve çaya karıştırılır. Reçeli deyapılır.

BESBASE (macis): Hindistancevizi çekirdeğini örten özlü zardır. İçeriğindeesans ve yağ vardır.

Faydası: Teskin edici, iştah açıcı ve vücudu kuvvetlendiricidir. Tavsiyeedilen milktarı aşmamalıdır Aksi halde zehirlenme belirtileri görülebilir.

BEŞPARMAKOTU (kazotu): Gülgillerden; yol kenarında ve çayırlardayetişen 40-70 santimetre boyunda yabani bir bitkidir. Yaprakları beşparmakşeklindedir. Rozete benzer. Gümüşi renktedir. Uzun saplı çiçekleri, yapraklarınarasından çıkar. Altın sarısı rengindedir. Yaprak ve kökleri Temmuz, Ağustosaylarında toplanıp kurutulur.

Faydası: İshali keser. Mide rahatsızlıklarını giderir. Vücuda kuvvet verir.Bademcik ve boğaz ağrılarını giderir. Diş ağrılarını dindirir. Diş etlerinikuvvetlendirir. Yüz lekelerini giderir ve cildi yumuşatır.

BEZELYE (pisum): Baklagillerden tırmanıcı bir bitki ve onun tohumudur.

Faydası: Kabızlığı giderir. Kan yapar. Kan kanserine karşı korur.

BİBER (filfil): Patlıcangillerden; taze iken yeşil ve çoğu acı olan meyvesi;sebze ve baharat olarak kullanılır. Bol miktarda C vitamini vardır. Acı ve tatlı,yeşil ve kırmızı çeşitleri vardır.

Faydası: Kırmızı biber ile hazırlanan ilaç, nevralji, lumbago veromatizmada faydalıdır. Ayrıca biber, mideyi kuvvetlendirir. İştahı açar vehazmı kolaylaştırır. Kanamaları önler. Cinsel arzuları kamçılar.

BİBERİYE (kuşdili): Ballıbabagillerden; Akdeniz çevresinde çok yetişen;küçük, kalınca, ensiz ve kokulu yaprakları ile çiçeklerinden faydalanılan birbitkidir. Yaprakları iğneye benzer. Boyu 2 metre kadardır. Çiçekleri mavi veyaeflatundur. Çiçeklerinden renksiz veya soluk sarı renkte olan biberiye esansıçıkarılır. İçeriğinde kafuru, sineol, kamfen, pinen, borneol ve bornilasetatvardır.

Faydası: Hazımsızlığı giderir. Çarpıntıyı keser. Yarımbaş ağrılarını giderir.Baş dönmesini keser. Astım, bronşit ve kansızlıkta faydalıdır. Yağlı saçlarınyağını alır. Burkulmalarda ve deri yaralarında da haricen kullanılır. İdrar veadet söktürür. Safra ifrazatını arttırır.

BİNBİRDELİKOTU (hypericum calycinum): Çalılık ve fundalıklar arasındayetişen uzun ömürlü bir otsu bitkidir. 30-80 santimetre boyundadır. Gövdesidört köşelidir. Yaprakları sapsızdır. Çiçekleri parlak sarı renktedir. Mayıs veeylül aylarında çiçek açar.

Faydası: İdrar ve balgam söktürür. İştah açar. Sinirleri yatıştırır.

BİTOTU (mezevek): Düğünçiçeğigiller familyasından; bir çok çeşidi bulunanve kuzey yarımkürede yetişen bir bitkidir. Tohumlarında Delphinine vardır.Zehirlidir.

Faydası: Bit, pire gibi zararlı asalak ufak böcekleri öldürmekte kullanılır.

BORUÇİÇEĞİ (çançiçeği): Çançiçekgillerden; çiçekleri boru biçimindeolan bir bitkidir. Çiçekleri turuncu renktedir.

Faydası: Nefes darlığı, bronşit ve astımın sebep olduğu rahatsızlıklarıgiderir.

BÖĞÜRTLEN (tilkiüzümü): Gülgillerden; bahçe çitlerinde, yol kenarlarındakendiliğinden yetişen, dikenli bir çalıdır. Yemişi ahududuya benzer, fakatondan küçüktür. Önceleri kırmızı iken sonraları kararır. Yaprakları; çiçekleriaçmadan toplanıp, kurutulur. Birçok türü vardır.

Faydası: İdrar söktürür. Ayaklardaki şişlikleri indirir. Yüksek tansiyonudüşürür. Gözlerdeki zafiyeti giderir. Mesane taşlarının düşmesine yardımcıolur. Ağız, dil, diş eti ve bademcik iltihaplarını giderir. Kadınlarda görülenbeyaz akıntıyı keser. Haricen kullanıldığı takdirde ağrıları dindirir, yanıklarıiyileştirir. Kökü kaynatılıp, suyu içilecek olursa kandaki şeker miktarınıdüşürür.

BÖRÜLCE (karnıkara): Göbeği koyu renkli bir çeşit ufak fasulyedir.İçeriğinde protein, azot, nişasta ve C vitamini vardır.

Faydası: İdrar tutukluğunu ve anüs kaşıntısını giderir. Yanık tedavisindekullanılır.

BUĞDAY (triticium vulgare): Birçenekligillerdendir. Sapları kamışsıdır veiçleri boştur. Çiçekleri başak şeklindedir. Yemişlerine buğday denir. İçeriğindeB vitamini ve karbonhidratlar vardır. Bunlar, tanelerin kepeğindedir. Bunedenle buğday unu ne kadar çok kepekli, yani esmer olursa, o derece faydalıolur.

Faydası: Kepekli buğday unundan yapılan ekmek, kurabiye ve benzerleribağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. Kabız olmayı önler. Çimlendirilmişbuğday tanesi zihin yorgunluğunu ve sinir bozukluklarını giderir. Damarsertliği, mide ve cilt hastalıkları olanlar, taze ekmek ve sıcak börek gibi şeyleryememelidirler.

BURÇAK (lathyrus): Baklagillerden; taneleri hayvan yemi olarak kullanılanbir bitkidir. Taneleri mercimeğe benzer.

Faydası: Lapası; ezik, çürük tedavisinde; taneleri ise, isilik ve mayasıldakullanılır.

C

CENTİYANE (yılanotu): Doğu Karadeniz bölgesi ve Uludağ’da yetişen, 1metre kadar yükseklikte, geniş yapraklı, kalın köklü bir bitkidir. Kökü acıdır.İçi sarı, dışı esmerdir. Hekimlikte, kökü kullanılır. Sarı ve mavi türü vardır.

Faydası: İştah artırır, hazmı kolaylaştırır. Ateşi düşürür, vücuda kuvvet verir.Mide zafiyeti ve ekşimesini giderir. Kansızlıkta da faydalıdır.

CEVİZAĞACI (koz): Uzun ömürlü; gövdesi kalın, kerestesi ve meyvesideğerli ulu bir ağaçtır. Yemişi nişastalı ve yağlıdır. Hekimlikte; yaprakları,meyvesinin üzerindeki yeşil kabukları ve yağı kullanılır. Bir çok çeşidi vardır.

Faydası: Yaprakları ve kabuk ları ile hazırlanan ilaçlar kanı temizler,kansızlığı giderir. İshal ve dizanteriyi keser. Verem ve şeker hastalığında hembesleyici, hem de tedavi edicidir. Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. Elve ayak donuklarında, deri çatlaklarında faydalıdır. Saç ve elleri boyamakta dakullanılır. Çok kuvvetli bir besin olduğundan fazla yememek gerekir.Cevizyağı, raşitizm ve sıracada faydalıdır. Kabızlığı giderir. Bağırsaksolucanlarını düşürür. Derinin yanmasını önler.

CİĞEROTU (pulmonaria officinalis): Nodangiller familyasından; 10-15santimetre boyunda çok yıllık, otsu bir bitkidir. Çiçekleri; öncelerikırmızımtıraktır. Sonradan morumsumaviye dönüşür. Gövdesi dik ve tüylüdür.İçeriğinde tanen, müsilaj, şekerler, reçine ve sabit yağ vardır. Yapraklarıkullanılır.

Faydası: Göğsü yumuşatır. Öksürüğü keser. Akciğer hastalıklarındafaydalıdır. İdrar söktürür.

CİVANPERÇEMİ (yaraotu): Bileşikgillerden; çeşitli türleri olan bir kırbitkisidir. Kuru topraklarda, yol kenarında yetişir. Yaprakları uzun veparçalıdır. Çiçekleri beyaz ve pembedir. Kandil şeklinde gruplaşmıştır.Kokusu çok güzeldir. Hekimlikte dal, yaprak ve çiçekleri kullanılır. İçindeAchillein denilen acı bir madde vardır.

Faydası: Hazımsızlığı ve kansızlığı giderir. Kanı temizler. Balgam söktürür,öksürüğü keser. Sinirleri ve vücudu kuvvetlendirir. Bağırsak ve mide gazlarını

giderir. İshali keser. Basur memelerini tedavi eder. Kızamık, boğmaca,raşitizm, albasması, aybaşı gecikmesi ve kemik hastalıklarında faydalıdır.İdrar söktürür. Yaraları iyileştirir.

Ç

ÇADIRKUŞAĞI (çadıruşağı): Maydanozgillerden; özsuyu hekimliktekullanılan bir bitkidir. Böceklerin, gövdesine açtığı, deliklerden özsuyu sızar.Zamk gibi yapışkan olan bu maddeyle yakı yapılır.

Faydası: Kan ve lenf damarlarını genişletir. Ağrıları dindirir. Müzmin vemikrobik hastalıkların tedavisinde kullanılır.

ÇAKALERİĞİ (prunus spinosa): Bir çeşit eriktir. Ağacı bodurdur. Çiçekleribeyazdır ve yapraklarından önce çıkar. Meyvesi yuvarlak ve yeşildir. Tadıburuktur. Çiçekleri; Mart ve Nisan aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası: İshali keser, mide ve bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar.Ateşli hastaların kalbini kuvvetlendirir. Terletir ve vücutta biriken zehirlimaddelerin atılmasını sağlar. Boğaz ve bademcik iltihaplarını giderir. Annesütünü artırır.

ÇAMAĞACI (pinus): Birçok çeşidi olan bir ağaçtır. Kozalakları ilk yılkapalıdır. İkinci yıl açılıp, kurur ve ağacın dibine düşer. İlaç yapımında;tomurcuğu, palamutu, kozalağı, filizleri ve çırası kullanılır.

Faydası: Balgam söktürür. Müzmin öksürüğü keser. Kolay doğum yapmayısağlar.

ÇAM FISTIĞI (pinus pinea): Çam kozalaklarının içinden çıkarılır. Kuvvetlibir besindir. Günde 2 çorba kaşığı kadar yaklaşık 25 gram’dan fazlayenilmemelidir.

Faydası: Bronşit, verem, akciğer hastalıklarının çabuk iyileşmesineyardımcı olur. Cinsel istekleri artırır, ruhi çöküntüyü giderir. Kalp

hastalıklarında da faydalıdır.

ÇARKIFELEK (fırıldakçiçeği): Çarkıfelekgillerden; çiçekleri tekerlekbiçiminde, sarmaştığı için duvar kenarlarına ve kameriyelere ekilen bir çeşitsüs bitkisidir. Hekimlikte yapraklarının üst kısımları kullanılır.

Faydası: Çarpıntıyı keser. Yüksek tansiyonu düşürür. Spazmları çözer. Uykuverir.

ÇAVDARMAHMUZU (claviceps purpurea): Çavdar ve ona benzeyenbitkilerin çiçeklerinde üreyen parazit bir mantarın kışı geçirmek üzere aldığımukavemet şeklidir. 10-35 milimetre uzunluğunda, 2-5 milimetegenişliğindedir. Dışı siyahımsımor; içi pempemsi veya morumsu beyazrenktedir. Tadı yoktur. İçinde ergotin denilen zehirli bir madde vardır. Evilaçlarında kullanılmamalıdır.

Faydası: Damarları daraltıcı özelliğinden ötürü hekimlikte kullanılır.

ÇAY (transtraemiaceae): Çaygillerden bir ağaçcıktır.Yapraklarında tanen, legumin, esans ve teofilin vardır. Tesirli maddesi,

teindir. Çay yaprakları fermantasyondan sonra kavrulursa siyah, öncekavrulursa yeşil çay elde edilir.

Faydası: Aşırı miktarda olmamak şartıyla içilecek olursa beden ve zihinyorgunluğunu giderir. Sinirleri uyarır. Mide tembelliğini giderir. İdrar söktürür.İshal ve dizanteriyi keser. Damar kireçlenmesini önler. Damar sertliği, kalpyetersizliği, kan kanseri, guatr, nefrit, kolera ve bağırsak hastalıklarındakoruyucu ve tedavi edicidir.

Haddinden fazla içilecek olursa çarpıntı, göğüs anjini, sinir bozukluğu, başağrısı, sıkıntı, mide bulantısı, el titremesi ve uykusuzluğa sebep verir.Şişmanlar, kalp, sinir, mide ve karaciğer hastaları, romatizma ve nikristenşikayet edenler, böbreklerinde kum veya taş olanlar, kabızlık ve yüksektansiyondan yakınanlar, üremi veya albüminüri olanlar mümkün olduğu kadaraz çay içmelidirler.

ÇEMEN (çimen): Baklagiller familyasından sarımsı beyaz çiçekli 20-40santimetre boyunda, bir yıllık, otsu bir bitkidir. Tohumlarında, müsilaj, uçucuve sabit yağ, trigonellin vardır.

Faydası: Balgam söktürür. Göğsü yumuşatır. Vücuda rahatlık verir. Şehvet

artırır.

ÇIBANOTU (Veronica officinalis): Germenlerin yaşadığı bölgeleri elegeçiren Romalılar, topraklarına çok bağlı bu insanlardan, en çok değerverdikleri şifalı bitkiler olarak, çıbanotunu tanımışlar. O zamanlar ona, tümhastalıkların ilacı deniyordu. Yavşanotu diye de anılan çıbanotu, kuru toprağısever. Ormanlarda, ağaçların kesilmiş olduğu yerlerde, çitlerin diplerinde,hendeklerde, yol ve orman kıyılarında yetişir. Toprağın üstünde yatan tüylü vesürüngen sapındaki, kenarları dişli yaprakları gümüş gibi parlar. Başını yukarıdoğru kaldırmış olan çiçek başağındaki çiçekler, açık mavi-menekşe rengidir.Yapraklar, dokunulduğunda, saptan kolayca ayrılırlar. Çiçeklenme zamanıMayıstan Ağustos’a kadardır. Üstünde çiçeklerin açmış olduğu, sap bölümütoplanır. En etkili olan bitkiler, orman kıyılarında ve meşe ağaçlarının altındayetişenleridir.

Faydası: Bu geleneksel bitki, kan temizleyici olarak çok aranır ve tazeısırgan otu yaprakları ile birlikte kullanıldığında, kronik egzamaları iyileştirir.Rahatsız edici yaşlılık kaşıntılarında, çıbanotu hararetle önerilir. Zayıf veduyarlı kişiler, sindirimi de uyaran bitkiyi, hafif bir mide ilacı olarak rahatlıklakullanabilirler. Mide de sümüksel salgı birikimi ve bağırsak rahatsızlıkları daonunla tedavi edilebilir. Şu konuyu önemle belirtmek isteriz ki, ruhsalsürmenajlardan kaynaklanan sinirlilik halleri tedavisinde bitki olağanüstüiyileştirici güçlere sahiptir. Kereviz kökü ile karıştırılarak alındığında, siniryorgunluklarını ve melankoliyi ortadan kaldırır. Hatta, mesane kumu,romatizma ve gut ile ilgili organ ağrılarını da, çıbanotu büyük bir başarıylatedavi edebilir. Kuru bronşiyal nezlelerde de aynı biçimde gerçek mucizeleryaratır. Göğüs hastalıklarına karşı kullanılan çay için yapılan bitki harmanı ise,ciğerotu, öksürükotu yaprakları, dar yapraklı sinirli ot ve çıbanotundan eşitoranda harmanlanarak hazırlanır. Bu çay, bal ile veya haşlama suyundaeritilmiş nöbet şekeri ile tatlandırılabilir. Çiçeklenme zamanında da, kronikderi hastalıklarında ve her şeyden önce egzamada önerilen, taze bitki özsuyuhazırlanabilir. Bu sudan günde yarım tatlı kaşığı alınır. Çıbanotunun, iltihaplıve zor iyileşen yaraları iyileştirmedeki başarısı, eski bitki kitaplarında daönemle öne çıkarılır. Onu, özellikle baldır kemiği üstündeki inatçı yaralar içinde öneririm. Yaralar, önce, bitkinin kaynama suyuyla iyice yıkanıp temizlenir.Daha sonra, gece için, taze demlenmiş çaya batırılmış bir kompres yaranınüstüne uygulanır ve yara sıcak kalacak biçimde örtülüdür. Romatizma ve gut

hastası olanlar da, kendileri kolayca hazırlayabilecekleri, etkili çıbanotutentürünü denemelidirler. Bu tentür dıştan friksiyonlarla (ovarak sürme), içtenise günde 15 damla, biraz suyla inceltilerek kullanılır.

ÇIFITOTU (kokarsedefotu): Sedefotugillerden, çayırlarda ve hendekkenarlarında yetişen zehirli bir bitkidir. Yaprakları geniş, çiçekleri küçük vesarı renklidir. Çiçekleri dallarının dışına çıkmış demetler şeklindedir. Keskinbir kokusu vardır. Acıdır. Kullanırken, tavsiye edilen dozu aşmamak gerekir.

Faydası: Kalp çarpıntılarını giderir. Mide ağrılarını dindirir. Zeytinyağı ilekavrulduktan sonra çıbanların üstüne konulacak olursa, olgunlaştırır.

ÇINARAĞACI (platanus): Çınargiller familyasından; 30 metreye kadar boysalan, gövdesi kalın, uzun ömürlü, koyu gövdeli bir ağaçtır. Hekimliktekozalakları ve yaprakları kullanılır. Birçok çeşidi vardır.

Faydası: Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. Diş ve vücut ağrılarınıdindirir. Saç kepeklerini giderir.

ÇİĞDEM (mahmurçiçeği): Zambakgiller familyasından türlü renklerdeçiçekler açan zehirli bir kır bitkisidir. Çiçekleri Ağustos-Eylül aylarında açar.Rengi sincabidir. Hekimlikte soğan kısmı, çiçekleri ve tohumu kullanılır. Etkilimaddesi “colcihine alkoloidi”dir. Birçok çeşidi vardır.

Faydası: İdrar söktürür. Kabızlığı giderir. Tavsiye edilen dozdan fazlakullanılmamalıdır.

ÇİLEK (kocayemiş): Gülgillerden sapları sürüngen, çiçekleri beyaz birbitkidir. Yemişi pembe renkli olup, kokuludur. Birçok çeşidi vardır.

Faydası: Vücudu kuvvetlendirir. Hasta olmayı önler. İdrar söktürür vekarında biriken suyu boşaltır. Böbrek ve mesane hastalıklarının iyileşmesineyardımcı olur. Mide ve bağırsak tembelliğini giderir. Sinirleri kuvvetlendirir.Yüksek tansiyonu düşürür. Bağırsak kurtlarını döker. Safra ifrazatını arttırır vesafra taşlarının dökülmesine yardımcı olur. Karaciğer kifayetsizliğini veşişliğini giderir. Ateşi düşürür. Dişdibi taşlarını eritir. Cilde tazelik ve güzellikverir. Damar sertliği, mafsal iltihabı, romatizma, ve nikriste de faydalıdır.Şeker hastaları da yiyebilir. Midesi zayıf olanlar suyunu içmelidir. Alerjiyapabilir.

ÇİRİŞOTU (sarızambak): Zambakgillerden, beyaz çiçekli bir bitkidir.Kökündeki yumrulardan çiriş yapılır. Nisan-Temmuz aylarında çiçek açar.

Faydası: Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. Memeli basuru tedavieder. Mafsal ağrılarını dindirir. İdrar ve adet kanı söktürür. Saçkırantedavisinde de kullanılır.

ÇİTLENBİK (celtis): Karaağaçgiller familyasından; 70 kadar türü olan birçeşit sakız ağacının meyvesidir. Çitlembik ağacının meyveleri mercimekten azbüyük ve buruk fıstık tadındadır. Hekimlikte meyvesi, yaprakları, tohumları vesakızı kullanılır.

Faydası: Ayak terlemelerini keser. Yaraları tedavi eder. Böbrek kumlarınındökülmesine yardımcı olur. Mide ağrılarını dindirir. Öksürüğü keser.

ÇİTSARMAŞIĞI (convolvulus sepium): Uzun ömürlü, 1-5 metre boyundasarılıcı bir süs bitkisidir. Haziran-Eylül aylarında çiçek açar. Kökü, oldukçauzundur. Yaprakları gövde üzerinde sarılmış vaziyettedir. Hekimlikte kök veyaprakları kullanılır. 30 kadar türü vardır.

Faydası: Kabızlığı giderir.

ÇİVİTAĞACI (indigo): Baklagiller familyasından; 1,5 metre kadar boyunda,bodur ağaç veya ağaçcıktır. Afrika, Asya, Amerika ve Avusturalya’da yetişir.Çiçekleri pembe ve beyazdır.

Faydası: Yapraklarından çivit çıkarılır.

ÇİVİTOTU (lsatis tinctoria): Turpgiller familyasından 1 metre kadarboyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Önasya ve Avrupa’da kireçli ve taşlıtopraklarda yetişir. Çiçekleri sarıdır.

Faydas: Çivit mavisi renginde boya elde edilir.

ÇOBANÇANTASI (çobankesesi): Turpgillerden, bir çeşit yaban bitkisidir.Meyveleri, torbaya benzer. Yaprakları rozet şeklinde olup, demetgörünümündedir. Çiçekleri beyazdır. Yaz aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası: Böbrek kumu ve taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Ağrılarıgiderip, vücuda rahatlık verir. Burun kanamalarını durdurur.

ÇOBAN DÜDÜĞÜ (meyhaneciotu): Lohusagillerden, nemli yerlerde

yetişen, uzun ve yeşil yapraklı bir bitkidir. Sapları sivri, kısa ve parlaktır.Çiçekleri de çana benzer. Hekimlikte kökü kullanılır.

Faydası: Kabızlığı giderir.

ÇOBAN PÜSKÜLÜ (ilex auifolium): Çobanpüskülügillerden; hekimlikteyaprakları kullanılan bir bitkidir. 300 kadar türü vardır.

Faydası: Ateşi düşürür, terletir ve vücuda rahatlık verir.

ÇÖP-İ ÇİNİ (smilax): Çinde ve Hindistan’da yetişen Smilax China adlıbitkinin köklerinden ve dışkabuklarından ayrılmış risomudur.

Faydası: Ateşi düşürür, terletir ve vücuda rahatlık verir.

ÇÖPLEME (boynuzotu): Düğünçiçeğigillerden bir çeşit bitkidir. Birçokçeşidi vardır. Akçöpleme denilen çeşidi; uzun yapraklı, geniş ve güzel çiçeklizehirli bir bitkidir. Boyu 1-1,5 metre kadardır. İçeriğinde A ve B vitaminlerivardır. Hekimlikte, kökü kullanılır.

Faydası: Ağrıları dindirir. Yüksek tansiyonu düşürür. Ev ilaçlarındakullanılırken, tavsiye edilen dozu aşmamak gerekir.

ÇÖREKOTU (siyah susam): Düğünçiçeğigillerden; susam iriliğinde siyahtohumları olan bir çeşit bitkidir. Güzel kokuludur. Hamurişlerine çeşni vermekiçin kullanılır. Yurdumuzda 12 türü vardır.

Faydası: İştah açar. Vücuda kuvvet ve dinçlik verir. Hazmı kolaylaştırır.Mide ve bağırsak gazlarını söker. Koklanacak olursa; baş ağrısını keser. Nezleve sara hastalığında tütsü yapılır. Suyu ile sivilcelere pansuman yapılır.

ÇÖVEN (sabunotu): Kökü ve dalları, suyu sabun katılmış gibi köpüren, kirtemizleyici bir bitkidir. Helvacılıkta, ağdayı ağartmak için de kullanılır. Kökü,büyük ve kalındır. Dışı, hafif kırmızımtıraktır. Çiçekleri; pembe, beyaz olup,salkım şeklindedir. Köklerin dövülmesinden çöven elde edilir.

Faydası: İdrar söktürür. Terletir, ateşi düşürür. Vücuda rahatlık verir.Kusturur ve balgam söktürür. Cilt hastalıklarında da faydalanılır. Temizleyiciolarak da kullanılır.

ÇUHAÇİÇEĞİ (baharçiçeği): Çuhaçiçeğigillerden; sık çiçek açan bir süsbitkisidir. Kökü kırmızı; yaprakları sarıdır. Çiçekleri ise; koyu sarı renkte

olup, çuha gibi kıvrıktır.Faydası: İdrar ve balgam söktürür. Vücuda rahatlık verir. Sinirleri yatıştırır.

Rahat uyku sağlar. Yarımbaş ağrılarını dindirir.

ÇÜRDÜKOTU (çördekotu): Dallı, budaklı, yaprakları sivri ve ayvabiçiminde bir çeşit bitkidir. Çiçekleri mavi renkte olup, dikenlidir.Çiçeklerinin tozu; sarı veya sarımsıdır. Tadı acıdır.

Faydası: İdrar söktürür. Hazımsızlık ve mide zafiyetini giderir. Kulunçağrılarını keser. Zayıf çocukların gelişmesine yardımcı olur.

D

DALAKOTU (kurtluca): Eğreltiotugillerden; sıcak bölgelerde yetişen birbitkidir. Güzel kokulu, pembe çiçekleri vardır. Yapraklarının üstü parlak, altıdonuk yeşil kadife rengindedir. Tadı acıdır.

Faydası: Ateşi düşürür, vücuda kuvvet verir. Dizanteri ve ishali keser. Nefesalmayı kolaylaştırır. Öksürüğü keser. Karaciğer ve mide hastalıklarınıniyileşmesine yardım eder.

DAMKORUĞU (kulakotu): Damkoruğugillerden ılık iklimlerde yetişen birbitkidir. Çiçekleri kırmızıdır. Yaprakları etli ve çiçeklerin dibindedir. Haziran-Ağustos ayları içinde toplanır. Çoğu zaman taze halde kullanılır.

Faydası: Basur memelerini giderir. Nasırları söker.

DARI (akdarı): Buğdaygillerden, kuraklığa dayanıklı bir bitkidir. Tohumlarıbesin olarak kullanılır.

Faydası: Darı unundan yapılan yiyecekler, zihin yorgunluğunu giderir.Sinirleri kuvvetlendirir. Hamilelere de faydası vardır.

DEFNE (laurus nobilis): Defnegillerden yaprakları güzel kokulu ve yaz kışyeşil olan ağaçtır. Boyu 2 metre kadardır. Akdeniz kıyılarında yetişir.

Meyveleri yuvarlaktır. Rengi siyahımtıraktır. Yapraklarından yeşil renkli biryağ çıkarılır.

Faydası: Terletir, ateşi düşürür, vücuda rahatlık verir. İdrar ve adet söktürür.İştah açar, hazmı kolaylaştırır. Sinir ağrılarını (nevralji) dindirir. Yağı bazımerhemlerle karıştırılır. Baharat olarak da kullanılır. Hamilelerkullanmamalıdırlar.

DEMİRHİNDİ (tamarin): Baklagillerden bir çeşit ağaçtır. Boyu 25 metrekadardır. Meyvesinden şerbet yapılır. Sıcak ülkelerde yetişir. Çiçekleri sarıkırmızı salkımlar halindedir. Meyvesi koyu kırmızımtırak, büyük vetohumludur. Meyvesinin mayhoş, lezzetli, macuna benzeyen öz kısmı kullanılır.İçeriğinde ekşi maddeler, nişasta ve şeker vardır.

Faydası: Susuzluğu giderir. Vücuda rahatlık ve serinlik verir. 20 gramımüshil tesiri gösterir. Bağırsakları temizler. Soğuk içilir.

DENİZKADAYIFI (carrageen): Esmer su yosunlarından bir çeşit denizbitkisidir.

Faydası: Solunum ve hazım sistemi nezlelerini giderir. Vücudu besleyiciolarak da kullanılır.

DENİZSAÇI (mousse de corse): Deniz kayalarında bulunur. Kuru iken saçgibi ince, esmer, birbirine girmiş liflerdir. Deniz bitkileri gibi kokar. Tadıtuzludur.

Faydası: Bağırsak solucanlarını düşürür.

DENİZÜZÜMÜ (ephedra campylopoda): Yurdumuzun hemen hemen heryerinde yetişen her zaman yeşil, uzun ömürlü, çalı görünümünde bir bitkidir.Gövdesi incedir. Yaprakları, gövde üzerine karşılıklı, çapraz şekildedizilmiştir. 35 kadar türü vardır.

Faydası: Astım hastalığının şikayetlerini giderir. Terletir. Ateş düşürür.Romatizma ağrılarını dindirir.

DEREOTU (tereotu): Maydanozgillerden iplik biçiminde yaprakları olangüzel kokulu bir bitkidir. Sonbahar aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası: Mide ve bağırsak gazlarını söktürür. Hazmı kolaylaştırır, midenin

gereği gibi çalışmasını sağlar. Hıçkırık ve hava yutmayı önler. Sinir zafiyetinigiderir. Uyku verir. Aybaşı kanamalarının kolay olmasını sağlar. Anne sütünüartırır. İştah açar. Ağız kokusunu giderir. Çocuklardaki gaz ağrılarını giderir.Yemeklere ve salatalara tat vermek için konur. Hamileler kullanmamalıdır.

DEVEDİKENİ (chardon): Bileşikgillerden; tarlalarda yetişen 1. metre kadarboyunda bir bitkidir. İnce ve çengellidir. Yaşken güzel kokuludur. Kuruyuncabu koku kaybolur.

Faydası: Ateşi düşürür, terletir, vücuda rahatlık verir.

DEVETABANI (phlodentron): Bileşikgillerden geniş yapraklı, her türlütoprakta yetişebilen bir bitkidir. Çiçekleri, yapraklarından önce açar, altınsarısı rengindedir. Hekimlikte çiçekleri ve yaprakları kullanılır. ÇiçekleriNisan’da, yaprakları ise, Haziran ve Temmuz aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası: İdrar söktürür. Ağrıları dindirir. Sinirleri yatıştırır ve vücudakuvvet verir. Astım, nefes darlığı, bronşit ve soğuk algınlığında şikayetlerigeçirir. Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Nezle ve ciğer iltihabında dakullanılır. Yaraların iyileşmesinde ve çıbanların olgunlaşmasına yardımcı olur.

DEVEKULAĞI (büyük dulavratotu): Bileşikgillerden bir çeşit bitkidir.Yaprakları enli ve yeşildir. Altları sincabi renktedir. Kökü kalındır.Çiçeklerinde ince, uzun dikenleri vardır. Kökleri toplanır, ince ince dilimlenip,kurutulur. Acıdır. Yaprakları da gölgelik bir yerde kurutulur.

Faydası: İdraryollarında biriken kum ve taşların dökülmesine yardımcı olur.Kanı temizler. Terletir, vücuda biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.Romatizma ve nikrisin şikayetlerini giderir. Vücuda rahatlık verir.

DİŞBUDAK AĞACI (fraxinus excelsior): Zeytingillerden sert keresteli birağaçtır. Boyu 30 metre kadardır. Yaprakları 9-13 parçalı bir dantelagörünümündedir. İlkbahar ve yaz aylarında kabuğu ve yaprakları toplanıpkurutulur.

Faydası: Ateşi düşürür, vücuda kuvvet verir. Anne sütünü artırır. Romatizmave nikris ağrılarını keser. Kabızlığı giderir (kabuğu ise kabızlık yapar, ishalikeser). İdrar söktürüp, vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.Mobilyacılıkta da kullanılır.

DOLAMA OTU (paronychia serpilifolia): Karanfilgiller familyasından yeşilve beyaz renkte küçük çiçekleri bulunan bir çeşit bitkidir. Yapraklarıbeyazımtırak yeşildir. Kökü kullanılır.

Faydası: Dolama ve çıbanların tedavisinde kullanılır.

DOMATES (solanum lycopersium): Patlıcangillerden bir çeşit bitkidir.Ürünü için yetiştirilir. Vatanı Meksika ve Peru’dur. Yabani türünün meyveleriyuvarlak ve kiraz kadar küçüktür. Domatesin içeriğinde lycopin denilen birmadde bulunur. A, B, C vitamileri bakımından zengindir. Gövde veyapraklarında solanin denilen zehirli bir alkoloid bulunur.

Faydası: Bol idrar söktürür. Vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını vekanın durulmasını sağlar, damar sertliğini giderir. Romatizma ve nikristefaydalıdır. Safra ve böbrek taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Üremiyidüşürür. Hazmı kolaylaştırır. Kabızlığı giderir. Mide ve bağırsakların düzenlibir şekilde çalışmasını sağlar. Cilde tazelik ve pembelik verir. İsiliği vemayasılı giderir. Nasırların sökülmesine yardımcı olur. Çıbanlarınolgunlaşmasını sağlar. Arı sokmasında ve yanıkların tedavisinde faydalanılır.Kansere karşı korur. Midesi zayıf olanlar, böbrek ve mesanelerinde iltihapolanlar, suyunu içmelidirler.

DULAPTALOTU (daphne mezereum): Dulaptalotugillerin örnek bir bitkisiolan bir ağaçcıktır. Yüksek yerlerde yetişir. Çiçekleri güzel kokuludur.Meyveleri kırmızımtıraktır. Yaprakçıkları ise, açık yeşildir. Kabuklarıkullanılır.

Faydası: Zona tedavisinde faydalıdır.

DULAVRAT OTU (pıtrak): Bileşikgillerden; yol kenarlarında ve seyrekkoruluklarda yetişen bir bitkidir. 1-1,5 metre boyundadır. Kökü ve yapraklarıkullanılır.

Faydası: Yapraklarından yapılan ilaçlar, romatizma ve nikris ağrılarınıgiderir. Mide iltihaplarını iyileştirir. Kökünden yapılan ilaçlar ise, deriiltihapları ve egzamanın tedavisinde ve karaciğer hastalıklarında kullanılır.

DUT (morus): Dutgillerden yapraklarıyla ipek böceği beslenen bir ağaçtır.Meyveleri, Beyaz ve kara olur. Karadut ekşidir. Hekimlikte şurubu, meyvelerive yaprakları kullanılır.

Faydası: Beyaz dut yaprakları idrar söktürür. Vücutta biriken suyu boşaltır.Aç karnına yenen beyaz dut, bağırsak solucanlarının düşürülmesini sağlar.Mide ve bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. Karadut şurubu pamukçukhariç diğer ağız ve bademcik iltihaplarını giderir.

DUVAR SARMAŞIĞI (ivy): Sarmaşıkgiller familyasından; uzun ömürlü, 50metre kadar boyunda, her zaman yapraklı, tırmanıcı bir bitkidir. Yapraklarıtüysüz ve serttir. Üst yüzeyleri koyu, alt yüzeyleri ise açık yeşil renktedir.Meyvesi, siyahımsı mor renktedir. İçeriğinde “hederin” vardır. Zehirlidir. Evilaçlarında kullanılmamalıdır.

Faydası: Kabızlığı giderir. Kusturur ve aybaşı kanı söktürür. Haricenkullanılacak olursa, yaraları tedavi eder.

DÜĞÜN ÇİÇEĞİ (girit lalesi): Düğünçiçeğigillerden; 30-60 cm. boyunda,uzun ömürlü bir bitkidir. Kökleri ipliksidir. Nisan-Haziran aylarında çiçekaçar. Zehirlidir. Yaprakları çok küçüktür ve üç parçalıdır. Hekimlikte nadirenkullanılır.

Faydası: Basur memelerinin şikayetlerini giderir.

E

EBEGÜMECİ (hubbaz): Ebegümecigillerden; çiçekleri ilaç, yaprakları dasebze olarak kullanılan ve genellikle tarla kenarlarında kendi kendine yetişenbir ottur. 20-70 cm. boyundadır. Yaprakları sarmaldır. Mayıs-Ağustos aylarıarasında çiçek açar. Yaprak ve çiçeklerinde fazla miktarda müsilaj vardır.Yaprak ve çiçekleri kurutulmadan kullanılır.

Faydası: Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Mide ve bağırsakların muntazamçalışmasını sağlar. Kabızlığı giderir. Mide bulantısı ve kusmaları önler. Ateşidüşürüp, vücuda rahatlık verir. Boğaz ve bademcik iltihaplarını giderir. Nezle,bronşit, nefes darlığı tedavisinde kullanılır. Lapası çıbanların olgunlaşmasınısağlar. Burun kanamasını durdurur. Dişeti hastalıklarını tedavi eder. Mide

ağrısını keser. Burun tıkanıklığını giderir.

EBÜCEHİL KARPUZU (acıhıyar): Kabakgillerden elma iriliğinde meyvesiçok acı ve ishal yapıcı bir bitkidir. İçeriğinde “colocynthine” vardır. Zehirlidirve 2 gramdan fazlası öldürebilir. Haricen kullanılır.

Faydası: Romatizma, mafsal ve nikris ağrılarını dindirir. Kaşıntıları geçirir.

EĞİR (Acorus calamus): Eğir, azakeğeri, ve hazambel olarak da bilinen busu bitkisi, genellikle göllerin, su birikintilerinin ve durgun suların kıyılarındayetişir. Kıyı çamurunda yatay olarak gelişen kökten çıkan kılıç biçimindekiyapraklar 1 m’ye kadar yükselir. Yassı bir yapıya sahip olan sapın ortasında,konik biçiminde yeşilden kahverengi sarıya kadar değişebilen bir koçan vardır.Çok yıllık, otsu bir bitkidir. Yaprakları şerit biçiminde, kenarları kıvırcıklı,kokulu ve boyuna çizgilidir. Çiçekler 5-9 cm uzunlukta bir başak durumundatoplanmışlardır. Anadolu’da Sapanca, Yeniçağa ve Beyşehir göllerininkenarlarında yetişmektedir. İlkbahar başlangıcında veya sonbahar sonundatoplanır. Dış kabuğu soyulduktan sonra veya soyulmadan güneşte kurutulur.%1,5-3,5 arasında uçucu yağ taşır. Bu yağda asamil alkol, ögenol ve asaronbulunmaktadır.

Faydası: Eğir kökü güçlendirici etkileri nedeniyle, yalnızca sindirim sistemigenel güçsüzlüğünde, mide ve bağırsak gazlarında ve koliklerindekullanılmakla kalmayıp, beze ve gut hastalıklarında da büyük bir başarıylayardım eder. Tembel midelerin ve bağırsakların ısıtılmalarında ve salgılardanarındırılmalarında bitki çok başarılıdır. Metabolizma ve bağırsaktembelliklerinde olduğu kadar, kansızlık solgunluklarında ve ödemlerde deönerilir. Kilolarını iyi beslenmemekten ötürü yitirmemiş olan çok zayıf kişiler,eğir kökü çayı içmeli ve arada sırada, eğir kökü katkılı banyolar almalıdırlar.Bitki, iştahsızlığı giderir, böbrek rahatsızlıklarında yardım eder ve tümbedenin temizlenmesini sağlar. Hatta son zamanlarda çocuklarda sıkçagörülmeye başlanan, tahıl alerjilerinde bile, eğir çayı yardım eder. Kurutulmuşkök yavaş yavaş çiğnendiğinde, kişiyi sigara alışkanlığından kurtarabilir. Tazeeğir kökünün özsuyu kapalı gözkapaklarına sürüldüğünde, zayıf gözler güçlenir.Gözkapakları birkaç dakika kapalı tutulduktan sonra, soğuk suyla yıkanmalıdır.Kökler akşamdan soğuk suya koyulup, ertesi gün kaynama derecesine kadarısıtılır ve demlenmesi için 5 dakika beklenir. Biraz soğuması beklendiktensonra, çok soğuk olmayan bu suyun içinde organlar 20 dakika banyo edilir. Bu

su, yeniden ısıtılarak, 3-4 kere daha kullanılabilir. Soğuk ellerde ve ayaklardada bu banyolar yardımcı olur. Ama bu gibi durumlarda, banyo suyu mümkünolduğu kadar sıcak olmalıdır.

EĞİROTU (azakeyeri): Yılanyastığıgiller familyasından; akarsu kıyıları vebataklıklarda yetişen 60-70 cm. boyunda bir otsu bitkidir. Meyveleri yeşilimsirenktedir. Çiçekleri, siyahımsı-erguvani renklidir. Tadı mayhoştur.

Faydası: İştahı açar, mide ve bağırsak gazlarını giderir. Mide ekşimesinigeçirir. Mide ülserini iyileştirir. İdrar ve adet söktürür. Dişetlerinikuvvetlendirir. Ter söktürür, ateşi düşürür ve ağrıları dindirir. Kusturur,aksırtır. Sinirleri yatıştırır. Sarılık ve nikris tedavisinde kullanılır.

EĞRELTİOTU (nepkrodium filixmas): Eğreltiotugillerden; kumlu yerlerdeyetişen bir cins bitkidir. Çok çeşidi vardır. Boyu 120 cm. kadardır. Kökükalındır. Dışı siyahi, içi beyazdır. Zehirlidir. Tavsiye edilen miktarı aşmamakgerekir. Hekimlikte erkek eğreltiotu kullanılır. Gebeler ve kansızlarkullanamaz.

Faydası: Bağırsak solucanları ve tenyaları düşürür. Memeli basur ve varistede faydalıdır.

EKMAK AĞACI(artocarpus): Dutgillerden; tropik asya adalarında yetişenve her mevsimde mahsul veren bir bitkidir. Meyveleri ananasa benzer.İçeriğinde bol miktarda nişasta vardır. Meyve ve yaprakları yenir. Ekmekyapmak için de kullanılır.

Faydası: Besleyicidir.

EKŞİ ELMA (yabani elma): Gülgillerden; ormanlarda yetişen bir ağacınmeyvesidir. Meyveleri küçük ve çok ekşidir. Çiçekleri, açık pembedir.

Faydası: Mide ve bağırsaklardaki gazı boşaltır. Buralardaki iltihaplarıgiderir.

EKŞİ YONCA (Oxalis Acetosella): Ekşi Yonca ormanların tabanlarını, açıkyeşil yaprakları ve incecik beyaz çiçekleri ile bir halı gibi kaplar. Yoncalarıyenilebilen, çiçekleri ise çay harmanı için kullanılabilen bir bitkidir. EkşiYonca kurutulmaz, yalnızca tazeyken kullanılır.

Faydası: Mide yanmasına, hafif karaciğer ve sindirim bozukluklarına iyi

gelir. Bu rahatsızlıklara karşı kullanıldığında, soğuk olarak, günde 2 bardakbitki çayı içilir. Sarılık, böbrek iltihabı, egzemalar ve bağırsak kurtlarında bumiktar çay sıcak içilir. Taze bitkinin özsuyu, baslangıç durumundaki midekanseri, habis dahili ve harici çıbanlara önerilir. Taze özsu, meyve sıkacağıkullanılarak elde edilebilir. Her saat başı 3-5 damla, suyla veya bitki çayı ileinceltilerek içilir. Habis harici çıbanlara, bitki özsuyu doğrudan sürülür.Parkinson hastalığında özsu, her saat başında 3-5 damla, civanperçemi çayınakarıştırılarak alınır ve dıştan da belkemiğine sürülür.

ELMA (malus): Gülgillerden çiçekleri pembe, oldukça yüksek bir ağacınmeyvesidir. Meyvesi (elma); çoğu yumruktan küçük ve yuvarlak, kabuğu parlakve sert, kırmızıdan yeşile kadar türlü renktedir. Çekirdekleri ufaktır. Dokusugevşektir. Kokusu hoş, tadı mayhoş veya tatlıdır. Amasya, Gümüşhane, Niğdeve Ferik gibi birçok çeşidi vardır.

Faydası: Sinirleri ve adaleleri kuvvetlendirir. Beden ve zihin yorgunluğunugiderir. Hamilelerin bulantı ve kusmalarını azaltır. Hastalıkların çabukgeçmesini sağlar. İdrar söktürür, vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasındayardımcı olur. Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine yardım eder. Kanıtemizler. Kolestrolü düşürür. Damar sertliği ve kalp krizlerini önler. Kandakişeker miktarını düşürür. Kabızlığı giderir. Şeker hastaları için faydalıdır.Dizanteri ve paratifoda iyileşmeye yardımcı olur. Öksürüğü keser. Kompostosuateşi düşürür. Susuzluğu keser. Uçukları geçirir. Cildin taze ve güzel kalmasınısağlar. Göz ve kulak ağrılarında da kullanılır.

ENGİNAR (cynara): Bileşikgillerden; kökü yıllarca yaşayıp, her ilkbahardayeniden süren dikenli bir bitki ve bunun sebze olarak yenen iri topuzbiçimindeki yeşil çiçeğidir. Killi, kumlu ve rutubetli toprakalarda yetişir. Çokiyi bir besindir. İçeriğinde “cynarine” vardır.

Faydası: Kandaki üre ve kolestrolü düşürür. İdrar söktürür. Kandaki şekermiktarını ayarlar. Şeker hastaları için çok faydalıdır. Bedeni ve ruhi bitkinliğigiderir. Vücuda dinçlik verir. Sinirleri güçlendirir. Damar sertliği ve kalphastalıklarını önler. Böbreklerdeki kumların dökülmesine yardım eder.Karaciğer hastalıklarının çabuk geçmesini sağlar. Sarılıkta faydalıdır.Romatizmanın şikayetlerini geçirir. Mide ve bağırsakları temizler. İshali keser.Emzikli kadınlar, böbreklerinde veya mesanelerinde itihap olanlaryememelidir.

ERGEÇ SAKALI (çayırmelikesi): Gülgillerden dalları sağlam ve sertkırmızımtırak bir bitkidir. Çiçekleri kar taneleri gibidir ve dalların ucundatoplanmışlardır. Yaz aylarında toplanıp kurutulur. Bitkinin her yeri kullanılır.

Faydası: İdrar söktürür, vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.Böbrek mesane ve idrar yollarındaki iltihapları giderir. Soğuk algınlığınıgeçirir. Kanı temizler. Sinirleri yatıştırır. Kalbi kuvvetlendirir. Nefes darlığıve astımda faydalıdır. Diş ağrılarını keser. Diş eti ve boğaz iltihaplarınıgiderir.

ERİK (prune): Gülgillerden beyaz çiçekli bir ağacın yemişidir. Erik, çoğuceviz büyüklüğünde, kabuğu ince, sarıdan kırmızıya ve mora kadar türlü renkte,tadı mayhoş veya tatlı, etli, sulu tek ve sert çekirdekli bir yemiştir. B vitaminibakımından zengindir.

Faydası: Sinirleri kuvvetlendirir. Zihin yorgunluğunu giderir. Kabızlığıgiderir. İdrar söktürür ve vücudun rahatlamasını sağlar. Karaciğer şişliğinigiderir. Böbrekleri dinlendirir. Kansızlığı giderir. Kalbi kuvvetlendirir. İştahaçar ve hazmı kolaylaştırır. Romatizma, mafsal kireçlenmesi ve nikristefaydalıdır. Çekirdekleri de, bağırsak solucanlarını düşürmekte kullanılır.

EŞEK KULAĞI (mayasılotu): Sığırdiligillerden; çiçekleri beyaz vemenekşeye çalar renkte, yaprakları neşter şeklinde bir bitkidir. Mart-Temmuzayları arasında toplanıp, kurutulur.

Faydası: Müzmin ishali keser. Nefes darlığını giderir. Göğsü yumuşatır.Bronşitte faydalıdır. Öksürüğü keser. Ağız, dil ve boğaz iltihaplarını giderir.

F

FAREKULAĞI (güveyotu): Çuhaçiçeğigillerden; tohumları kuşyemi olarakkullanılan bitkilerin cins ismidir. Kokusu güzeldir. Çiçekleri, beyazımtırakerguvan rengindedir. Dallarının ucunda, küçük demetler halinde bulunur.Yapraklarının altı tüylüdür. Yaz aylarında toplanıp, kurutulur. İçeriğinde;

terpinol, terpinin vethymol gibi kokulu maddeler vardır.Faydası: İştahı açar, vücuda dinçlik verir. Nezleyi keser. Göğsü yumuşatır,

öksürüğü giderir, balgam söktürür. Diş ağrılarını keser. Sinir bozukluklarınıgiderir. Görme zafiyetinde de faydalıdır. Midevi, yatıştırıcı ve spazmgidericidir. Yaralar için hazırlanan ilaçların bileşiminde vardır.

FASULYE (phaseouls vulgaris): Baklagillerden; barbunya, çalı, ayşekadın,horoz gibi birçok çeşitleri olan bir bitki ve bunun sebze olarak kullanılan yeşilürünü ve kuru tohumlarıdır.

Faydası: Taze fasulye, bedeni ve zihni yorgunluklarını giderir. Vücudunkuvvetlenmesini sağlar. Pankreas bezinin gereği gibi çalışmasına yardımcıolur. Şeker hastalığını önler ve kandaki şeker miktarını düşürür. İdrartutukluğunu giderir. Albümini düşürür. Böbreklerdeki kum ve taşlarındökülmesine yardımcı olur. Karaciğer yetersizliğini tedavi eder. Kalbi veböbrekleri kuvvetlendirir. Kalp çarpıntılarını giderir. Zehirlenmelerden sonrayenilecek olursa; çabuk iyileşmeyi sağlar. Fasulye pişirilirken, pişirme suyunuen azından 2-3 kere değiştirmek gerekir.

FESLEĞEN (reyhanotu): Ballıbabagillerden; yaprakları güzel kokan birçeşit süs bitkisidir. Akfesleğen, hindfesleğeni, yabanifesleğen, yerfesleğenigibi çeşitleri vardır.

Faydası: Öksürüğü keser. Hazımsızlığı giderir. Baş dönmesini durdurur.Zafiyeti giderir. Arı sokmasında faydalıdır. Ağız yaralarını tedavi eder.Fesleğen kokusu; sivrisinek ve tahtakurusu gibi haşaratı kaçırır.

FINDIK (corylus avellana): Palamutgillerden; kuzey yarımküresinin ılıkyerlerinde ve yurdumuzun en çok Karadeniz Bölgesinde yetişen ufak birağaçtır. Meyvesi (Fındık), sert bir kabuk içindedir. İçeriğinde nişasta ve yağvardır.

Faydası: Beden ve zihin yorgunluğunu giderir. Vücuda kuvvet verir. Nekahatdevresinin çabuk geçmesini sağlar. Hamilelere de faydalıdır. Dövülmüşyenirse öksürüğü keser. Varise faydalıdır. Fındıkyağı, böbrek ağrılarını giderir.Kum ve taşların düşürülmesinde yardımcı olur. Bağırsak solucanlarını düşürür.Sarada da faydalıdır. Mideleri hasta olanlar, damar sertliği ve yüksektansiyondan şikayet edenler, çok az yemelidirler.

FİLİSKİN (yarpuz): Akdeniz bölgesinde yetişen, tüylü 10-50 santimetreboyunda, kuvvetli kokusu olan bir bitkidir. Yaprakları kısa saplı olup, ovalşeklindedir. Çiçekleri morumsu pembelidir. İçeriğinde uçucu yağ vardır.

Faydası: Mide ağrısını keser. Kusma ve bulantıyı önler. İktidarsızlığıgiderir. Vücudun dinç kalmasına yardımcı olur.

FRENKMAYDANOZU (chervil): Maydanozgillerden ıtırlı bir bitkidir.Birçok çeşidi vardır.

Faydası: İdrar ve aybaşı kanı söktürür. Basur memelerinin verdiğişikayetleri giderir. Suyuyla kirpiklere kompres yapılırsa, uzamalarını sağlar.

FRENKÜZÜMÜ (ribes rubrum): Taşkırangillerden; bir çalıdır. Yemişi uzunsalkım şeklinde olup, taneler, ufak ve kırmızıdır. Tadı mayhoştur. 150 kadartürü vardır. Daha çok şurubu yapılarak kullanılır. İçeriğinde organik asitlervardır.

Faydası: İştah açar, hazmı kolaylaştırır. İdrar söktürür, vücuda rahatlık verir.Böbreklerdeki taşların düşürülmesine yardımcı olur. Karında toplanan suyusöker. Karaciğer şişliğini giderir. Sarılığı giderir. Romatizma ve mafsalkireçlenmelerinde de faydalıdır. Sindirim yollarındaki iltihapları temizler.Şurubu, çok besleyicidir.

FUNDA (süpürgeotu): Fundagillerden; çiçekleri mor ve çan şeklinde olanbir bitkidir. İşlenmemiş topraklarda yetişir. Çalı görünümündedir. Süpürgeçalısı da denilen bu bitkinin kökünden ağızlık; dallarından da kaba süpürgeyapılır. Çiçekleri, Ağustos ayından itibaren toplanıp, kurutulur.

Faydası: İshali keser, idrar söktürür. Böbrek kum ve taşlarınındüşürülmesine yardımcı olur. Anne sütünü artırır. Lapası, ağrıları keser.Zeytinyağı ile hazırlanan merhemi, çıban ve egzamada faydalıdır.

G

GELİNCİK (poppy): Yazın kırlarda yetişen ve gelincikgillere örnek olarakalınan bir çeşit çiçekli bitkidir. Çoğu kırmızı renklidir. Yaz aylarında toplanıp,gölgede temiz bir kağıt üzerine serilerek kurutulur. İçeriğinde rheadine vardır.Kokusu hoş değildir. Tadı da acıdır.

Faydası: Nefes darlığı, astım, bronşit ve göğüs nezlesinde rahatlık sağlar.Boğmacayı keser. Kan tükürme ve kan kusmayı keser. Uykusuzluğu giderir.Yanıkları iyileştirir. Yılancık da faydalıdır.

GEZAĞACI (fraxinus ornus): Ege ve Akdeniz’in sahil kısımlarında yetişenbir çeşit dişbudak ağacıdır. Sarı boya elde etmekte ve kudret helvası yapmaktakullanılır.

Faydası: İdrar söktürür ve kabızlığı giderir.

GİNSENG (Panax): Ginseng’in botanik ismi olan “Panax”, Yunanca “tamiyileşme” anlamına gelen “panacea” kelimesinden türetilmiştir. Ginseng’in tümşifalı bitkiler içerisinde en etkili adaptogen (strese karşı direnci artıran birajan) olduğu düşünülür. Ginseng, fiziksel aktiviteleri ve vücut direncini artıranbir bitkidir ve fiziksel ve mental (zihinsel) dayanıklılığı artırır. Ginseng’inuzun bir süreden beri, özellikle erkeklerin üretkenliğini, erkeklik hormonu(testesteron) ve sperm miktarını, cinsel gücünü ve dolaşım sistemlerini(özellikle prostata karşı) olumlu bir şekilde etkilediği de bilinmektedir. Ayrıcao, erkeklerde aşırı stres ve yorgunluktan kaynaklanan performans düşüklüğünüde gidermektedir. Ginseng’in kadınlar üzerindeki beynin hafıza (bellek)merkezlerini uyarıcı etkisinin bulunması ise yenidir. M.S 1. yüzyıla ait bir Çinmetnine göre; Ginseng, zihni güçlendirici, irfan ve bilgeliği artırıcı bir şifalıbitki olarak tanımlanmakta ve düzenli kullanımının yaşam süresini artıracağıbelirtilmektedir. Kırmızı Kore Ginseng’i ise Uzakdoğu ülkelerinde 2000 yıldanfazla bir süredir kullanılmakta olan geleneksel şifalı bitkiler içerisinde enyaygın olanıdır. Ayrıca Uzakdoğu insanları arasında gizemli bir bitki olarakbüyük bir ün ve şöhrete sahiptir. Çoğu insan Ginseng’in kuvvet verici bir tonikve çeşitli hastalıklara karşı bir koruyucu olduğuna inanmaktadır.

Faydası: Çin kaynakları; Kırmızı Kore Ginseng’inin kalp, akciğer, sindirimsistemi organları, ve böbrekler üzerinde oldukça etkili bir tonik etkisine sahipolduğunu yazmaktadır. Kırmızı Kore Ginseng; karaciğeri, alkol tüketiminin,toksik ve çeşitli hastalıkların etkisinden korumaktadır. Araştırmalar, Kırmızı

Kore Ginseng’inin stresi azaltıcı ve hatta yok edici etkileri olduğunu ortayakoymuştur. Stres, depresyon veya diğer sert ve olumsuz koşullar altındakivücut metabolizmasını koruyan bir tonik etkiye sahiptir. Şeker hastalığınıniyileşmesine yardımcı olur ve kandaki şeker, lipit ve kolesterol seviyesinidüşürür. Tümör hücrelerinin çoğalmasını yavaşlatır ve hatta engeller. Anemiye(kansızlık) karşı iyi gelir ve özellikle kanser hastalarında görülen kandaki bazıeksiklikleri giderir. Bağışıklık sistemini güçlendirir ve kalp-damar sistemiüzerinde olumlu etkisi vardır.

GÖZLÜKOTU (gözotu): Kırlarda kendiliğinden yetişen bir çeşit bitkidir.Yaprakları dantela şeklindedir. Çiçekleri; ufak, beyazımtırak, mavi ve kırmızıbenekli olup, yapraklarının ortasındadır. Çiçekleri, yaz aylarında toplanıp,kurutulur.

Faydası: Göz nezlesi ve göz iltihaplarını iyileştirir. Mide ve bağırsakgazlarını giderir.

GREYFURT (altıntop): Turunçgiller familyasından; bahçelerde yetiştirilenbir ağaç ve meyvesidir. Meyvesi, portakaldan daha iri, kanarya sarısırenginde, tadı hafif acımsı ve ekşidir. İçeriğinde C vitamini vadır.

Faydası: İştah açar. Karaciğerin normal çalışmasını sağlar. Safra ifrazatınıarttırır. Hazmı kolaylaştırır. İdrar tutukluğunu giderir, bol miktarda idrarsöktürür. Vücutta biriken suyu ve zehirli atıkları atar. Kanı temizler. Beden vezihin yorgunluğunu giderir. Felç ve kanamaları önler. Akciğer ve göğüshastalıklarında faydalıdır.

GÜL (rosa): Gülgillerin örneği olan bitki ve bunun çiçeğidir. Bir çok çeşidivardır. Bunlar; kokusu, rengi, şekli, iriliği ve ufaklığı bakımından birbirindenayrılır. En çok görülen çeşitleri; sarı gül, van gülü, yediveren gülü, Yabani gülve Şam gülüdür. Pembe gülün taze çiçeklerinden gülsuyu ve gül esansı eldeedilir. İçeriğinde geraniol, rodinol, eugenol, citronel ve feniletilalkol vardır.Hekimlikte çiçeklerinin renkli yaprakları kullanılır. Bunlar, gonca halindeykentoplanıp, sıcak bir yerde kurutulur ve ışık almayan kutularda saklanır.

Faydası: Antiseptik olarak kullanılır. İshali keser. Boğaz ve bademcikiltihaplarını giderir. Göz kanlanmaları ve göz nezlelerinde faydalıdır. Ayrıcakrem ve parfümeri sanayiinde kullanılır.

GÜL AĞACI: Birçok türü olan gül, çiçeklerin sultanıdır denilebilir. Ortagüneşli, killi-kumlu ve kırmızı toprakları çok sever. Yediveren, Bodur,Sadberk, Sarmaşıktır. Güllerin sürekli canlı olması için yanmış çiftlik gübresiile diplerinin her ilkbaharda gübrelenmesi gerekir. Daldırma ya da çelikleüretilir. Bunları dikme zamanı hemen ilkbahar öncesinde ve don tehlikesininortadan kalktığı günlerde başlar. Ancak toprağın Sonbahar’da derin işlenmişolması gerekir. Fidanlar için 40 cm civarında derinlikte kazılacak çukurlarbirbirinden 1 metre uzaklıkta olmalıdır. Fidan dikiminde çukur açarken üsttençıkan toprağa biraz yanmış gübre ile karıştırıp alta, alttan çıkan toprağı da üstevererek yapılır, hafif sıkıştırarak can suyu verilir. Güllerde en çok, yapraklarıve gövdeyi pudralanmış sarmaya başlayan bir mantar hastalığıyla, yapraklaradadanan afitlerin (yaprak biti) verdiği zararlar görülür. Tarım ilaçları satılanyerlerde gerekli ilaçları bularak mücadele yapmak mümkündür. Şifası, sağlıklıyetişen güllerin yaprakları, dalları, taze ya da gölgede kurutularak saklanançiçekleridir.

Faydası: Ağız yaralarında; uygun bir kavanoza 1 litre su, 50 gram taze gülçiçeği yaprağı konularak, güneşte 1 hafta bekletilerek gerektiğindekullanılabilecek çok yararlı bir gargara ilacı elde edilir.

Çabuk kızaran, ya da yorgunluktan yaşaran gözler için: Gül fidanlarının tazeyaprakları ve körpe dallarını aynı ölçüde suyla kaynatarak elde edilen sıvıyıbir pamuğa sürerek yapılan banyo iyi gelir.

Bulantı için: Taze ya da kurutulmuş 40 gram gül çiçeği yaprağı, 1 litre sudahaşlanır. Ara sıra birer kahve fincanı içilirse kişiyi rahatlatır.

Öksürük için: Bulantıdaki gibi hazırlanan çayın içilmesi kişiyi rahatlatır.Güzellik için: 1 ölçü vazelini, hazır satılan 3 ölçü gül suyu ile iyice

karıştırıp hazırlanacak losyon, eldeki çatlakları giderir. Elleri güzelleştirir.

GÜLHATMİ (althaea rosa): Ebegümecigillerden; yaprakları geniş veyuvarlak, çiçekleri büyük ve türlü renklerde olan bir süs bitkisidir.

Faydası: Balgam söktürür. Vücuda rahatlık verir, nezle ve öksürüktenkaynaklanan şikayetleri giderir. Boğaz, bademcik ve diş eti iltihaplarını tedavieder. Bağırsak iltihaplarını giderir.

GÜNLÜK (buhur): Tropik bölgelerde yetişen sığala ağacından elde edilenreçinedir.

Faydası: Nefes darlığını giderir, vücuda rahatlık verir. Tütsü olarakkullanılır.

GÜMÜŞDÜĞME (Tanacetum parthenium – Chrysan -thenum parthenium):Gümüşdüğme, 20-60 cm yükseklikte, kuvvetli kokulu ve otsu bir bitkidir.Yaprakları parçalı, parçalar seyrek ve tüylü olup; kapitulumlar dalların ucunda5-30 çiçekli kümeler halinde toplanmıştır. Kapitulumlar 13-22 mm çapında,kenardaki çiçekler dil biçiminde ve beyaz, ortadakiler tüp şeklinde ve sarırenklidir. 1980’lerin başında bitkinin taze yaprakları bazı Avrupa ülkelerindemigren’e karşı (Günde 2-3 taze yaprak ekmek içine konularak veya bal ileezilerek yemek suretiyle) kullanılmaya başlanınca, modern herbalisler, bazıüniversiteler ve klinikler bir dizi araştırmaya başladılar. 1980’lerinbaşlarından itibaren yapılan bu bilimsel araştırmalar migrene karşı pozitifsonuçlar verince Gümüşdüğme binlerce yıldan sonra tekrar ilgi çekti.Gümüşdüğme bitkisinin etken maddesi olan parthenolid’lerin, ağrıyı iletenprostoglandin’leri ve migreni tetiklediğine inanılan serotonin hormonununüretimini engellediği, kılcal damarlarda platelet (kanın pıhtılaşmasını sağlayanküçük hücreler) oluşumunu azalttığı bu araştırmalar neticesinde bulunmuştur.

Faydası: Yapılan çalışmalar Gümüşdüğme’nin migren’in sıklığını veşiddetini giderdiğini göstermektedir. Ek olarak migren’e eşlik eden bulantı, başdönmesi ve depresyon gibi semptomlarda da bir azalma gözlenmiştir.Gümüşdüğme’nin migren’e karşı etkisini hissedebilmek için birkaç ay (1-2 ay)düzenli kullanımı büyük önem taşımaktadır. Yakın zamanda İngiltere’de yapılanbir araştırmada ise Gümüşdüğme’nin içeriğinde temel yağlar, flavonoidglikozitler, pinen türevleri ve kostik asit’e ilave olarak yeni bir flavonol olanve tanetin adı verilen anti-inflammatuar (anti-inflammatory) etkili bir maddebulunmuştur. Bu etkisinden dolayı söz konusu bitki İngiltere’de romatoid artritveya artrit (Arthiritis-mafsal-eklem iltihabı) tedavisinde de kullanılmayabaşlanmıştır (Bu çalışma Phytochemistry dergisinin Ocak 1995 baskısındayayımlanmıştır).

GÜVERCİNKÖKÜ (jatrorrhiza palmata): Jatrorrhiza palmata adlı bitkininköküdür. İçeriğinde kolombin ve barberin denilen maddeler vardır. Tadı acıdır.

Faydası: İshali keser. İştahı açar. Mideyi kuvetlendirir. Fazla kullanıldığıtakdirde, mide ve bağırsaklara zarar verir.

GÜVEYFENERİ (gelinfeneri): Patlıcangillerden; kireçli topraklarda yetişenbir çeşit bitkidir. Çiçekleri pembe-beyazdır. Yemişleri kiraza benzer.Terkibinde C vitamini vardır. Lezzeti acımtıraktır. Meyveleri Eylül-Ekimaylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası: İdrar ve ter söktürür. Karında toplanan suyu boşaltır. Böbrektaşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Sarılıkta da faydalıdır.

GÜZELAVRATOTU (belladon): Patlıcangillerden; kireçli topraklardayetişen 180 santimetre kadar boyunda, birkaç sene yaşayan nahoş kokulu birbitkidir. Meyveleri kiraz gibi yuvarlak ve siyah renktedir. İçeriğinde Atropinvardır. Zehirlidir. Ev ilaçlarında kullanılmaması gerekir.

Faydası: Hekimlikte ağrıları dindirmek için kullanılır. Mide ve bağırsakhastalıkları, astım, beyin hastalıkları, kalp hastalıkları ve sinir hastalıklarındakullanılır.

H

HANIMELİ (lonicera caprifolium): Hanımeligillerin örneği olan, ilkbahardagüzel kokulu çiçekler açan bir süs bitkisidir. Çiçekleri, kabuğu ve yapraklarıkullanılır. 100 kadar türü vardır.

Faydası: İdrar söktürür. Karaciğer hastalıklarında faydalıdır. Müzminbronşitte rahatlık sağlar. Nefes darlığını giderir. Öksürüğü keser. Nikriste dekullanılır.

HARDAL (sinapis): Turpgillerden bir çeşit bitkidir. Vatanı Akdenizbölgesidir. Sarı veya beyaz çiçeklidir. Tohumlarında eterik yağ vardır. İkiçeşidi vardır. Siyah hardal: Çiçekleri sarı, meyvesi dört köşeli, kısa vesivridir. Hekimlikte; göğüs hastalıklarında kullanıllır. Beyaz hardal: Solukkırmızı veya beyaz çiçeklidir. Taneleri, siyah hardalınkinden daha büyüktür.Hekimlikte; daha ziyade siyah hardal tohumu kullanılır. Tesirli maddesi“potasium mironat” ve “sinigrin”dir. Hardal ruhu: Ilık suya, dövülmüş hardal

tohumu konularak elde edilir. Çok tahriş edici bir maddedir. Deriyi kızartır veyakar.

Hardal kağıdı: Hardal tozunun, kauçuk mahlülü aracılığıyla kağıdayapıştırılması suretiyle elde edilir. Bu kağıt ılık su ile ıslatılıp, hardallı tarafıcilde tatbik edilir.

Hardal banyosu: Temiz bir tülbentin içine 150 - 500 gram hardal tozu konur.Çıkın yapıldıktan sonra banyo suyuna konur. Hardal kağıdı, keten tohumulapası veya hardal banyosu 10-15 dakikadan fazla tatbik edilmemelidir.

Faydası: Beyne veya akciğerlere kan hücum etmesi hallerinde faydalıdır.Bronşit ve zatürreden doğan şikayetleri giderir. İç organlarda biriken kanıdışarı çeker. Sofrada kullanılan hardal ise hazmı kolaylaştırıp, kabız olmayıönler.

HASIROTU (saz): Hasırgiller familyasından; düz, ince uzun, dayanıklı olanyaprakları; minder ve yastık gibi şeyleri doldurmaya, hasır örmeye yarayan birsazdır. Bataklıklarda yetişir.

Faydası: Bağırsak solucanlarının düşürülmesinde yardımcı olur.

HAŞHAŞ (papaver): Gelincikler familyasından bir çeşit bitkidir. Başkısmından afyon, tohumlarında da haşhaş yağı çıkarılır. Afyon, haşhaşmeyvelerinin özel bıçakla çizilmesi sonucu akan, süte benzer sıvının güneştekatılaşmış ve esmerleşmiş şeklidir. İçeriğinde morfin, kodein, tebain,papaverin, narkotin gibi maddeler vardır. Uyuşturucudur, zehirlidir. Evilaçlarında kullanılmaması gerekir.

Faydası: Hekimlikte; ağrı ve sancıları giderici ve ishal kesici olarakkullanılır.

HATMİ (althaea officinalis): Ebegümecigillerden; büyük, yuvarlak, yumuşakyapraklı ve uzun köklü bir bitkidir. Çiçekleri beyazımsı mor veya pembedir.Hekimlikte kökü ve yaprakları kullanılır. İçeriğinde fazla miktarda müsilajvardır. Çiçekleri Temmuz ve Ağustos aylarında, kökleri ise Sonbahar aylarındatoplanıp, kurutulur.

Faydası: Nezle ve bronşitin sebep olduğu şikayetleri giderir. Ağız, boğaz vediş eti iltihaplarını iyileştirir. Bağırsak iltihaplarını giderir. Sancıları dindirir.Dövülmüş hatmi taneleri, vücuda sürülecek olursa, sivrisinek ve böcek

sokmalarını önler.

HAVACIVA (alkanna tinctoria): Hodangiller familyasından; Akdenizbölgesinde yetişen bir bitkidir. Çiçekleri mavidir. Köklerinin iç tarafı sarı, özkısmı ise kırmızımtırak renktedir. Kökünden boya elde edilir.

Faydası: Ağrıları giderir. Bağırsak hastalıklarında faydalıdır.

HAVLICAN (alpinia): Zencefilgillerden, ıtırlı bir bitkidir. Doğu Asya’dayetişir. Kök sapları baharat olarak kullanılır. İçeriğinde “Alpinol” ve“Alpinin” gibi maddeler vardır.

Faydası: İştah açar. Tükürük ifrazatını artırır. Göğsü yumuşatır. Vücudungüçlenmesini sağlar. Mide, bağırsak gazlarını önler. Mideyi kuvvetlendirir.Hava yutmayı önler. Grip ve soğuk algınlıklarında vücudun ısınmasını sağlar.Baş ağrısı ve baş dönmelerini dindirir. İdrar söktürür. Romatizma ve nikrisinşikayetlerini hafifletir.

HAVUÇ (daucus carota): Maydanozgillerden; uzunca koni şeklinde ve etliolan kökünden dolayı sebze olarak yetiştirilen bir çeşit bitkidir. İçeriğindeşeker, A vitamini ve karotin vardır.

Faydası: Müzmin kabızlığı giderir. Çocuk ishallerini keser. Bağırsakiltihaplarını giderir. Mide ve bağırsak kanamalarını keser. Kansızlığı giderir.Cilde canlılık verir. Anne sütünü artırır. Cilt ve göz hastalıklarını önler.Böbrek ağrılarını dindirir. Vücuda kuvvet verir. Astım, bronşit, seskısıklığında göğsü yumuşatır, rahatlık verir. Veremde de faydalıdır. Mide veonikiparmak ülserinde şikayetleri giderir. Kalp hastalıkları ve damarsertliğinde faydalıdır. İdrar ve bağırsak gazlarını söktürür. Aybaşı halininmuntazam ve ağrısız olmasını sağlar. Diş etlerini kuvvetlendirir. Yüz ve boyunkırıklıklarını giderir. Görme gücünü artırır.

HAYIT (ayıt): Mineçiçeğigiller familyasından; batı ve güney Anadolu’dayetişen bir ağaçtır. Haziran-Temmuz aylarında mor renkli çiçekler açar. Dallarıve yapraklarında, uçucu ve sabit yağ, tanen, sineol, şekerleri kristalizemaddeler ve bir glikozit vardır.

Faydası: İdrar söktürür. Sancıları keser. Aybaşı kanamalarını düzenler. Annesütünü artırır. Hazımsızlığı giderir. Karın ağrısını ve ishali keser. Ayakşişlerini indirir. Akrep ve arı sokmalarında faydalıdır.

HELVACIKABAĞI (kestanekabağı): Kabakgillerden tatlısı yapılan bir çeşitkabaktır. Yaprakları uzun ve büyüktür. Çekirdekleri yoktur. Ev ilaçlarındaçekirdekleri kullanılır.

Faydası: Bağırsak kurtlarının düşürülmesinde yardımcı olur.

HERCAİMENEKŞE (viola tricolor): Sarı, mor, mavi çiçekleri olan bir çeşitmenekşedir. Boyu 20 cm kadardır.

Faydası: İdrar söktürür. İdraryollarındaki iltihapları giderir. Cilt hastalıklarıve özellikle egzamada faydalıdır. Öksürüğü keser. Damar sertliği ve sarılıktada kullanılır.

HIYAR (salatalık): Kabakgillerden bir çeşit bitkidir. Yemiş gibi yenen veyasalatası yapılan, gevrek, serinletici ve suluca yemişine de hıyar denir.Terkibinde A ve C vitamini vardır. Birçok çeşidi vardır.

Faydası: İdrar söktürür. Vücut yorgunluğunu giderir. Romatizma ve mafsalağrılarında faydalıdır. Susuzluğu keser. Kandaki şeker miktarını düşürür.İnsülin ihtiyacını karşılar. Ter bezlerinin düzenli çalışmasını sağlar. El, yüz,boyun kırışıklıklarını ve lekeleri giderir. Cilde güzellik verir.

HİYARŞEMBE (hindhıyarı): Baklagillerden legumino-seae denilen büyükağaçların meyvesidir. Doğu Hind, Antil ve Brezilya’da yetişir. Meyvesisiyahtır ve silindiriktir. Terkibinde şeker, pektin, zamk, tanen ve esans vardır.

Faydası: Kabızlığı önler, fazlası müshildir.

HİNDİBA (güneğik): Hindiba familyasının örnek bitkisidir. Çiçeklerisarıdır. Yaprakları az ve küçüktür. Sapı yoktur. Kökü uzundur. Kökünün dışıbeyaz, içi esmer renktedir. Sütlü, acı bir suare ifraz eder. Yaprakları haşlanıp,salata gibi yenir. Kökü de, dövülerek kahve yapılır veya kahveye karıştırılır.Lezzeti mayhoşumsudur. Ak ve kara olmak üzere iki çeşidi vardır. Hekimlikteyaprakları ve kökü kullanılır.

Faydası: İdrar söktürür. Egzama, güneş yanıkları, akrep ve arı sokmasındafaydalıdır. Balgam söktürür. Nikris ağrılarını dindirir. Böbreklerdeki kumlarındökülmesine yardımcı olur. Vücuda kuvvet verir.

HİNDİSTAN CEVİZİ (cocos nucifera): Tropikal bölgelerde yetişen, hurmacinsinden bir çeşit ağacın yemişidir. Portakaldan büyüktür. Kabuğu çok serttir.

İçinde sütümsü bir sıvı vardır. Yemişin içinde kabuğuna bitişik yağlı venişastalı eti vardır. Büyük ve Küçük olmak üzere iki çeşidi vardır. Hekimlikteküçükleri kullanılır.

Faydası: İdrar söktürür. Böbreklerdeki kum ve taşların düşürülmesineyardımcı olur. Mide ağrılarını giderir.

HİNDYAĞIAĞACI (genegerçekotu): Sütleğengillerden bir ağaçtır.Tohumlarından hindyağı çıkarılır. Hindyağı berrak, renksiz veya soluk sarırenkli, koyu kıvamlıdır. Kokusu yok denecek kadar azdır. Lezzeti hafif ve biraztahriş edicidir. Etkili maddesi Ricinoleik asittir.

Faydası: Müshildir. Kabızlığı giderir. Saçkıranda faydalıdır. Lavmanlardada kullanılır. Saçların dökülmesini önler.

HODAN (borage): Hodangiller familyasından mavi beyaz çiçekli birbitkidir. Hekimlikte çiçekleri ve kökü kullanılır. İçeriğinde müsilaj ve madenituzlar vardır.

Faydası: Öksürüğü keser, balgam söktürür. İdrar zorluğunu giderir.

HORASANİ (semen-contra): Bileşikgiller familyasından “Compositae”ninaçılmamış çiçekleridir. Halep, Türkistan, Buhara ve Volga nehri etrafındayetişir. Hekimlikte sarımtırak esmer renkli ve küçük tohuma benzer çiçekbaşları ile diğer kısımları kullanılır. Kokusu anasona benzer. Tadı acı, yakıcıve fenadır. Etkili maddesi Santonin’dir.

Faydası: Bağırsak solucanlarını düşürür.

HURMA (şecere-i temir): Hurmagiller familyasından sıcak ülkelerde yetişenbir ağacın meyvesidir. Ağacın boyu 30 metre kadardır. Gövdesi sütunbiçimindedir. Yaprakları büyük ve dilimlidir.

Faydası: Beden ve zihin gelişimini sağlar. Besleyicidir. Kansere karşıkoruyucudur. Zihin yorgunluğunu giderir. Anne sütünün, bol ve besleyiciolmasını sağlar. Boğaz ağrılarını keser. Bronşit, öksürük ve soğuk algınlığınınşikayetlerini giderir. Kemik hastalıklarında faydalıdır.

HÜNNAP (çiğde): Ayrı çanakyapraklı ikiçeneklilerden bir ağaç ve bu ağacınverdiği kırmızı kabuklu, sert çekirdekli, iri zeytin biçim ve büyüklüğünde biryemiştir. Güz’ün olgunlaşır. Çiçekleri küçük ve yeşilimsidir. Meyveleri ise

tatlımsıdır.Faydası: Öksürüğü keser. Balgam söktürür. Vücuda rahatlık verir.

HÜSNÜYUSUF (guguçiçeği): Karanfilgiller familyasından bir çeşit süsbitkisidir.

Faydası: Mide üşütmesinden doğan şikayetleri giderir. İktidarsızlıkta dafaydalıdır.

I

IHLAMUR (tilia): Ihlamurgiller familyasından; kerestesi güzel, bir gölgeağacı ve bunun kurutularak çay gibi haşlanıp içilen güzel kokulu çiçeğidir.Temmuz ve ağustos aylarında toplanıp, kurutulur. Birçok çeşidi vardır.

Faydası: Sinirleri kuvvetlendirir, sinir bozukluğunu giderir. Uyku verir. Kandolaşımının normal olmasını sağlar. Kansızlığı giderir. Kalp kifayetsizliğindefaydalıdır. Damar kireçlenmesini önler. Böbrekleri ve mesaneyi temizler. İdrarsöktürür. Kum döker, taş oluşmasını önler. Ter söktürür. Grip ve soğukalgınlığının şikayetlerini giderir. Göğsü ve bronşları yumuşatır. Mide ifrazatınıartırır. Balla karıştırılıp içilirse, mide ülserine faydalıdır. Kabızlığı vebağırsak spazmını giderir. Boyun ve yüze güzellik verir. Burkulma veezilmelerde ağrıyı keser. Saç dökülmesini önler.

ISIRGAN (urtica urenus): Isırgangillerden ilkbaharda yetişen, her tarafı serttüylerle kaplı bir büyük ottur. Tüylerinin içeriğinde formik asit vardır.Sürüldüğü yeri kaşındırır ve yakar. Tohumları da kullanılır.

Faydası: Dıştan tatbik edildiği zaman, iç organlarda biriken kanı çeker.Romatizma ve mafsal ağrılarını dindirir. Burun kanamasını keser. Egzamanınşikayetlerini giderir. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Böbrekkumlarını döker. Balgam söktürür. Haricen tatbik edildiği zaman, dalakhastalıklarına ve çıbanlara da faydalıdır.

ISPANAK (spinacia oleracea): Ispanakgiller familyasından; kış sebzesiolarak yetiştirilen bir bitkidir. İçeriğinde demir, vitaminler ve enzimlerbulunur.

Faydası: Vücudun dayanıklılığını artırır. Kansızlığı ve gelişme bozukluğunugiderir. Soğuk algınlığına karşı korur. Kalp ve gelişme bozukluğunu giderir.Kalp adalelerini kuvvetlendirir. Ruhi çöküntünün sıkıntılarını giderir. Kanmiktarını artırır. Ağız, boğaz ve göğüs hastalıklarında faydalıdır. Kanser veveremden korur. Hamilelerde faydalıdır. Doğacak bebeğin güçlü olmasınısağlar. Yara, yanık ve dolamada da faydalıdır. Dişlerin çürümesini önler.Şişmanlık ve şeker hastalığına da faydalıdır.

ITIR (çobaniğnesi): Sardunyagillerden, yaprakları güzel kokulu, çiçekleritürlü renklerde bir süs bitkisidir. Kumlu topraklarda yetişir. Yeşil kısımlarıtüylü ve oyalıdır. Çoğunun çiçekleri beyaz veya pembedir. Losyon yapımındakullanılır.

Faydası: Cildi güzelleştirir. İshali keser. Boğaz ağrılarını giderir. Mide vebağırsak gazlarını söktürür. Nikriste de faydalıdır.

İ

İNCİÇİÇEĞİ (mayısçanı): Zambakgillerden, ok biçimindeki yapraklarıarasında ince bir sap üzerinde küçük çan biçiminde beyaz çiçekler açan bir süsbitkisidir. Boyu 20 cm kadardır. Çiçekleri beyazdır ve üzüm salkımışeklindedir. Yemişleri küçük ve kırmızıdır. Kokusu çok güzeldir.

Faydası: Kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Çarpıntıyı keser. Kalphastalığından kaynaklanan suyu söktürür. Ev ilaçlarında kullanılmaz.

İNCİR (yemiş): Dutgillerden asıl vatanı Akdeniz kıyıları olan yapraklarıgeniş ve dilimli bir ağacın meyvesidir. Armut biçiminde ve büyüklüğündeyumuşak, çekirdekleri darı şeklinde tatlı bir yemiştir.

Faydası: Bağırsakları yumuşatır. Kabızlığı giderir. Mide tembelliğini tedavi

eder. Vücudu ve sinirleri kuvvetlendirir. Enerji verir. Nekahat devresinikısaltır. Bronşit, öksürük ve boğaz ağrılarında faydalıdır. Bronşları yumuşatır.Çıbanların olgunlaşmasını sağlar. Lapası, yanık ağrılarını keser. Dallarındanakan süt, nasır ve siğilleri giderir. Basurda faydalıdır. Nezle ve sıtmada dakullanılır.

İTÜZÜMÜ (köpeküzümü): Patlıcangillerden; ormanlarda yetişen bir bitkidir.Çiçekleri beyaz, meyveleri parlak siyahtır. Meyvesi, yaprakları ve çiçeklerikullanılır. Ev ilaçlarında çok dikkatli kullanılması gerekir.

Faydası: Romatizma ve mafsal ağrılarını keser. Aybaşı düzensizliğini verahim hastalıklarını giderir.

İZLANDALİKENİ (izlandayosunu): Dağlarda ve ormanlardaki kayalarüzerinde bulunur. Zeytinyeşili renginde, dantel gibi tırtıllı parçalar halindedir.Yaz aylarında toplanıp kurutulur. Müsilajlı ilaç yapmakta kullanılır. İçeriğinde“Lichenin”, “Dekstrolikenin” ve “Cetrarin” vardır.

Faydası: Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Bağırsak bozukluğunu giderir,ishali keser. Nefesdarlığını giderir. Bronşitin sebep olduğu şikayetleri giderir.Veremde faydalıdır. Şeker hastalarına ekmek yapmakta da kullanılır.

İĞDE (elaeagnus): İğdeciler familyasının örneğidir. Yemişi, kızılcıkbiçimindedir. Derisi sert ve sarı, eti beyaz un halinde mayhoş ve burukçadır.Yaprakları tüylüdür. 10 kadar türü vardır.

Faydası: Bağırsak bozukluklarını ve ağız pasını giderir.

K

KABAK (cucurbita): Kabakgiller familyasından, meyvası sebze olarakkullanılan, otsu bir bitki cinsidir. Kökü saçak şeklindedir. Gövdesi sürüngen,köşeli, ince ve çok uzundur. Üzerinde sert ve kısa tüyler bulunur. Yapraklarıbüyük, kaba, tüylü; çiçekleri sarıdır. Meyvesi, etli ve suludur. İçinde kabak

çekirdeği denilen pek çok tohum vardır.Faydası: İdrar söktürür ve idrar tutukluğunu giderir. Böbrek ve mesane

iltihaplarını temizler. Prostattan doğan şikayetleri giderir. Mide vebağırsaklara yumuşaklık verir, kabızlığı giderir. Basuru olanlar için faydalıdır.Yüksek tansiyonu düşürür. Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Helvacıkabağınınçekirdekleri bağırsak kurtlarının düşmesine yardımcı olur. Lapası dıştan tatbikedilecek olursa boğaz ağrılarını ve kadınlarda görülen akıntıyı keser.

KABAKULAKOTU (venüsçiçeği): İkiçeneklilerden; 70-80 cm boyunda incesaplı tırmanıcı bir bitkidir. Çiçekleri koyu kahverengidir. Kokusu pistir.

Faydası: İdrar söktürür. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar.

KAFURU (kafur): Tabiatta, bir çok bitkide bulunur. Tıpta kullanılan kafuru“Japonya Kafuru”dur. “Cinnamomun Camphorea” ağacının odunu, su buharıyladistile edilerek elde edilir. Kafuru renksiz, şeffaf, billuri yapılı, gevrekparçalarıdır. Kokusu hususi ve keskin, lezzeti sonradan serinlik veren acı veyakıcıdır. 204 santigrat derecede kaynar. Adi sıcaklıkta uçar. Suda çok az erir.Alkolde, eterde, kloroformda, benzolde ve yağlarda çok erir.

Faydası: Kan dolaşımını kuvvetlendirir. Beyni ve sinirleri uyarır. Kalpyetersizliğini giderir. Solunum sistemini uyarır. Bronşların ifrazatını arttırır.İspirto ile karıştırılmış kafuru, ağrıları ve kepeklenmeyi keser. Akciğerhastalıklarında faydalıdır. Ateşli hastalıklarda, uyuşturucu maddelerdezehirlenmelerde ve gece terlemelerinde de kullanılır. Tıpta kafurulu yağ,kafurulu ispirto gibi terkipler kullanılır.

KAHKAHAÇİÇEĞİ (çitsarmaşığı): Çitsarmaşığıgiller familyasından, uçlarımavi çizgili beyaz çiçekler açan bir çeşit sarmaşıktır.

Faydası: Kabızlığı giderir. Hazmı kolaylaştırır.

KAHVE (coffea): İkiçenekliler sınıfının, kökboyasıgiller familyasından,vatanı Afrika olan, fakat Asya ve Amerika’nın tropik bölgelerinde yetiştirilen,20 kadar çeşidi olan bir ağaçtır. En çok bilineni Arabistan kahvesi’dir. 7-8metre boyunda bir ağaçtır. Yaprakları sivri uçlu olup, kenarları dalgalıdır.Çiçekleri beyaz ve hoş kokuludur. Meyvesi kiraza benzer; içinde ince ikiçekirdek bulunur. Her çekirdeğin içinde aynı şekilde bir tohum vardır.Tohumlarında, kafein alkoloidleri vardır.

Faydası: Kandolaşımını sağlar. Uykuyu kaçırır, düşünmeyi kolaylaştırır.Yarımbaş ağrılarını dindirir. Uyuşturucu maddelerle zehirlenmelerdefaydalıdır. Boğmaca öksürüğünü keser. Nikris ağrılarını teskin eder. Tansiyonuyüksek olanların kahve içmemesi tavsiye edilir. Ayrıca fazla miktardaiçildiğinde uykusuzluk, sinir bozukluğu ve çarpıntı yapar.

KAKAO (hindbademi): İkiçenekliler sınıfının sterculiaceae familyasından,vatanı tropik Amerika olan bir ağacın meyvesidir. Kakao ağacı 4-10 metreboyundadır. Yaprakları derimsidir. Çiçekleri her mevsimde açar. Meyvelerininiçinde kestane büyüklüğünde tohumları vardır. Tohumlarının içeriğindeteobromin denilen alkoloid vardır. Bu madde uyarıcıdır. Tohumlarından kakaoyağı çıkarılır. Kozmetik sanayide ve eczacılıkta fitil yapmakta kulanılır.Tohumlarının yağı alındıktan sonra elde edilen kakao tozuna çikolata denir.

Faydası: Uyarıcı, iştah açıcı ve kuvvet vericidir. İdrar söktürür. Vücuttakizehirlerin dışarı atılmasını sağlar. Böbrek iltihaplarını giderir. Fazla içildiğitakdirde çarpıntı ve baş ağrısı yapar.

KAKULE (cardamon): İkiçenekliler sınıfının, zencefilgiller familyasındanbir bitkidir. Hindistan’da ve Asya’nın sıcak bölgelerinde yetişir. Meyvesi 1-2cm boyunda bir kapsüldür. İçinde birbiri üzerine oturan siyah, prizmatiktohumları vardır. Meyveler tamamen olgunlaşmadan toplanır. İçeriğinde sineol,terpineol ve asetat vardır.

Faydası: Ferahlık verir. İştah açar. Mide rahatsızlıklarını ve gazları giderir.Vücuda rahatlık verir.

KANARYAOTU (senecio): Bileşikgiller familyasından bir bitki cinsidir.Adikanaryaotu denilen çeşidi, bütün yıl boyunca çiçek açan 10-40 santimetreboyunda bir veya iki yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekleri küçük silindirşeklindedir. Meyvelerinin içeriğinde uçucu yağ, tanen, reçine, inulin vardır.Köklerinde ise; “Senecin” ve “Senecionin” adlı iki alkoloid bulunur.

Faydası: Aybaşı kanamalarını düzenler. Aybaşı ağrılarını keser. Bağırsakkurtlarını düşürür. İshal, dizanteri ve kanamalarda faydalıdır. Yaralarıiyileştirir. Romatizma ağrılarını keser.

KANTARON (kantariyyon): İkiçenekliler sınıfının, bileşikgillerfamilyasından, bütün dünyada, özellikle ılıman bölgelerde yaygın olan çok

yıllık veya bir yıllık bitkidir. Kırmızı, sarı, mavi ve nadiren beyaz çiçekli olanıbulunur. Kökü acıdır. Bu türüne “Büyük Kantaron” da denir. Çoğunlukla kökükullanılır. Yaz aylarında toplanıp kurutulur.

Faydası: Vücudu kuvvetlendirir. Ateşi düşürür. İştah açar, hazmıkolaylaştırır. İshali keser. Nekahat devresini kısaltır. Nezle ve bronşitefaydalıdır. Öksürüğü keser. Mide ağrılarını dindirir. Yaraların iyileşmesindeyardımıcı olur. Astım, mide ülseri, midede asit fazlalığı, akciğer hastalıkları,damar sertliği ve sinir iltihaplarında da faydalıdır.

KARAAĞAÇ (ulmus): İkiçenekliler sınıfının, karaağaçgiller familyasından,kışın yaprak döken, bir çeşit orman ağacıdır. Yaprakları kısa saplı, kenarlarıçift dişlidir. Çiçekleri salkım şeklindedir. Odunu iyidir. Hekimlikte kabuklarıkullanılır.

Faydası: Ağrıları keser. Yara ve bereleri tedavi eder. Yaprakları kaynatılıp,içilecek olursa, kandaki şeker miktarını düşürür.

KARABAŞOTU (lavadula stoechas): Ballıbabagiller familyasından, bir veyaçok yıllık otsu yahut dip kısmı odunsu bir bitkidir. Ezildiği zaman çok kuvvetlive hoş olmayan bir koku çıkarır. Çiçekleri mavi veya menekşe rengindedir. Birtüründen karabaşyağı denilen bir esans çıkarılır. Yurdumuzda alçak makilerdebulunur.

Faydası: Ağrıları geçirir. Kalbe kuvvet verir. Damar sertliğinde faydalıdır.Balgam söker. Sara ve beyin hastalıklarında kullanılır. Uyuşukluğu giderir,zindelik verir.

KARABİBER (dar-i fülfül): İkiçenekliler sınıfının, karabibergillerfamilyasından, vatanı Doğu Hindistan olan, yaprak dökmeyen tırmanıcı birbitkidir. Yaprakları yürek biçiminde ve damarlıdır. Çiçekleri sarkıktır.Meyveleri küçük, toparlak ve sapsızdır.

Faydası: Mideyi ısıtır. İştah açar. Hazmı kolaylaştırır. Mide vebağırsaklardaki mikropları öldürür. Gaz söktürür ve gaz birikmesine engelolur. Şeker hastalığının ilerlemesini durdurur. İdrar söktürür. Enerji verir.Cinsel istekleri kamçılar. Sinirleri kuvvetlendirir. Yiyeceklerde baharat olarakkullanılır. Damar sertliği, yüksek tansiyon, egzama, üremi, bağırsak iltihabı veromatizmadan şikayet edenler, mümkün olduğu kadar az kullanmalıdırlar.

KARAMUK (agrostemma githago): Karanfilgiller familyasından,yurdumuzda hububat yetiştirilen tarlalarda görülen, çoğu zaman buğdaylakarışık olarak biten, 30-100 cm yüksekliğinde, tohumları zehirli bir bitkidir.Üzeri tüycüklerle kaplıdır. Yaprakları almaşıktır. Çiçekleri büyük ve güzel vemorumsu pembe ve ender olarak da beyazdır.

Faydası: Soğuk algınlığını giderir.

KARANFİLAĞACI (caryophyllus aromaticus): Mersingiller familyasındananayurdu Molük adaları olan ve birçok tropik ülkelerde ve başlıca Zengibar,Filipinler ve Hindistan’da yetiştirilen, kış aylarında yaprak dökmeyen birağaçtır. Çiçeğinin tomurcuklarına karanfil denir. Baharat olarak kullanılır.Çiçeklerinden elde edilen karanfilyağının içeriğinde hidrokarbür, euganol,salisilik asid ve karyofilin vardır. Güzel kokuludur. Tadı acıdır. Baharat olarakkullanılır.

Faydası: Mikropları öldürür. Ağrıları dindirir. Sinirleri uyarır. Hazmıkolaylaştırır. Koku giderir. İştah açar. İshali keser. Beden ve zihinyorgunluklarını giderir. Cinsel arzuları kamçılar. Doğumu kolaylaştırır.Karanfil esansı diş macunlarında kullanılır.

KARANFİLÇİÇEĞİ (dianthus caryophyllus): İkiçenekliler sınıfının,karanfilgiller familyasından; karşılıklı ensiz sivri yapraklı, düğüm düğüm incesaplı, 300 kadar çeşidi bulunan, otsu bir süs bitkisidir. Yaprakları pembe,beyaz veya kırmızıdır. Ençok tanınan türü çiçek karanfili’dir. Çok hoşkokuludur. Yapraklarından şurup yapılır.

Faydası: Ateş düşürür, terletir. İştah açar. Mide üşütmesinden doğanşikayetleri giderir. Dağkaranfilinin çiçekleri balla karıştırılıp yenirse,iktidarsızlığı giderir.

KARANFİLKÖKÜ (geum urbanum): Gölgelik yerlerde yetişen sarı çiçeklibir çeşit bitkinin, karanfil kokulu köküdür. İlkbahar ve yaz aylarında toplanıp,kurutulur. İçeriğinde tanen vardır.

Faydası: Mide ve bağırsak bozukluklarını giderir. İshali keser. İştah açar.Ağrıları dindirir. Sinirleri kuvvetlendirir.

KARDEŞKANI (ejderkanı): Birçenekgiller sınıfının, zambakgillerfamilyasından, Kanarya adalarında yetişen bir ağaç veya ağaçcıktır. Gövdesi

kalındır. Yaprakları sert ve kılıç şeklindedir. Dallarının ucunda demet şeklindetoplanmıştır. Yaşlı gövdelerden, boyacılıkta kullanılan, reçinemsikırmızımtırak bir özsu akar.

Faydası: Yaraları tedavi eder. Dış kanamaları keser.

KARNABAHAR (karnabit): Turpgillerden; vatanı Doğu Akdeniz bölgesi olan2 yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları koyu yeşil, çiçekleri beyaz veyasarımtıraktır. Kış sebzelerindendir. Lahanaya benzer. Aslında, lahananın çiçeksaplarının kısalıp etlenmesiyle lahanadan türemiştir. Yenen kısmı, henüzaçmamış yoğun çiçek durumudur. Yurdumuzda; güzlük turfanda karnabahar,kışlık karnabahar ve mart karnabahar olmak üzere üç çeşidi vardır. Fosfor vevitamin bakımından çok zengindir.

Faydası: Zihin yorgunluğunu giderir. Cinsel gücü arttırır. Sinirlerikuvvetlendirir. İdrar söktürür. Dalak hastalıklarına iyi gelir. Şeker hastalarınafaydalıdır. Kalp hastalıklarında şikayetlerin azalmasında yardımcı olur.

KARPUZ (harbuz): Kabakgiller familyasından; sürüngen gövdeli, parçalısert yapraklı, sarı çiçekli, iri meyveli, bir yıllık bir bitkidir.

Faydası: Kanı temizler. Vücuda serinlik verir. Böbreklerdeki kum ve taşlarındökülmesine yardım eder. Kemiklerin gelişmesine yardımcı olur.

KASIKOTU (fıtıkotu): Karanfilgiller familyasından; Avrupa’da, Asya’da veyurdumuzda yetişen, toprak yüzeyinde yatık olarak gelişen bir veya çok yıllıkbitkilerdir. Yaprakları küçüktür ve kümeler halindedir. Hekimlikte; toprağınüstünde kalan kısımları kullanılır.

Faydası: Böbrek ve mesane hastalıklarını giderir. Fıtıkta faydalıdır. İdrarsöktürür. Vücuda rahatlık verir. Kasık şişmelerini indirir. Bademcik iltihap veşişmelerini tedavi eder.

KASIMPATI (krizantem): Bileşikgiller familyasından; sonbahar aylarındaçiçek açan bir süs bitkisidir. Birçok çeşidi vardır.

Faydası: Bir türünden böcek öldürücü ilaç yapılır.

KASNI (galbanum): Maydanozgillerden; çadıruşağıotu ile şeytanteresi ağacıgibi bitkilerden elde edilen bir çeşit zamktır. Kokusu kuvvetli tadı acıdır.

Faydası: Ağrı kesicidir. Spazmları önler.

KAŞIKOTU (cochleria): Turpgiller familyasından; Mart’tan Temmuz’a kadarbeyaz çiçekler açan, güzel yeşil renkli bitkidir. Hardala benzer. Lezzeti acı,kokusu keskindir. Yaprakları etli, kenarları kaşık gibi içeri doğru kıvrıktır.Taze yapraklarında acı ve yakıcı bir esans vardır. Yaprakları ve kökükullanılır. Taze iken kullanılır.

Faydası: Skorbütte ve sıracada faydalıdır. Diş eti iltihaplarını giderir. Dişetlerini kuvvetlendirir.

KAŞU (cacho): Kaşu akasyasının odunundan elde edilen bir maddedir.Kahverengi, kokusuz bir kütledir. Soğuk suda kısmen, sıcak suda ve alkoldetamamen çözünür.

Faydası: İshali keser. Vücuda kuvvet verir.

KATIRTIRNAĞI (genista luncea): Baklagiller familyasından; dik duran, çalıhalinde, her zaman yeşil olan odunsu bir bitki cinsidir. Genç sürüngenler, narinyapılıdır. Üzerinde çok sayıda yaprak bulunur veya yapraksızdır. Çiçeklerisarıdır.

Faydası: İdrar ve balgam söktürür. Hazmı kolaylaştırır. Böbrek ve safrakesesi taşlarının düşürülmesine yardım eder. Mesane hastalıklarını tedavi eder.Romatizma ve nikriste de faydalıdır. Kabızlığı giderir. Kalp hastalıklarında dakullanılır.

KATRANCI (sedirağacı): Çamgiller familyasından; Lübnan dağlarında veyurdumuzda Toros dağlarında yetişen 40 metre kadar boyu olan çok gösterişlive heybetli bir ağaçtır. Dalları yataydır. Yaprakları iğne gibi olup, demetşeklindedir. Renkleri, genç yaşında koyu yeşildir. Zamanla açık mavi yeşiledönüşürler. Kozalağı, olgunken açık kestane renkli, uzunca, oval şeklinde ve 8-12 cm boyundadır. Tohumlarında reçine vardır. Odunu kokuludur. Gövde vedallarının kapalı yerlerde yakılmasıyla sarıkatran elde edilir.

Faydası: Mikrop öldürücüdür. Cilt, solunum yolları hastalıklarındakullanılır. İdrar söktürür.

KATRANKÖPÜĞÜ (agaric): Çayır mantarlarındandır. Şapkasının alt yüzüdilim dilimdir.

Faydası: Solunum yolları hastalıklarında kullanılır.

KAVAKAĞACI (populus): Söğütgiller familyasından, sulak yerlerde yetişenbir çeşit ağaçtır. Akkavak, titrekkavak, tellikavak, servikavağı, karakavak,Hollandakavağı gibi çeşitleri vardır. Hekimlikte karakavak kullanılır.Karakavak 25-30 metre boyunda, gövdesi kalın bir ağaçtır. Yaprakları üçgenşeklinde, dişli ve tüysüzdür. Yaprak tomurcukları tanen, uçucu yağ, mum,salisin ve populin adı verilen glikozitleri taşır.

Faydası: Kavak tomurcuklarından hazırlanan merhemler basur memelerininve romatizmanın lokal tedavisinde kullanılır. Karakavak odunun yakılmasındankömür elde edilir. Mide ve bağırsaklardaki gazı giderir. Yine bu kömürdenyapılan diş tozları da dişlerin temizlenmesinde ve dişetlerininkuvvetlendirmekte kullanılır.

KAVUN (cucumis melo): Kabakgiller familyasından; vatanı Küçük Asyaolan, sürüngen gövdeli, iri meyveli bir yıllık bir bitkidir. Yaprakları oldukçabüyüktür ve yürek biçimindedir. Çiçekleri, yapraklarının koltuğundan çıkar.Meyvesi sulu ve güzel kokuludur.

Faydası: Sinirleri yatıştırır. Rahat bir uyku verir. Böbrekleri ve kanıtemizler. Cilde temizlik verir. İdrar söktürür. Böbreklerdeki kum ve taşlarındökülmesine yardım eder. Nikris ve romatizma şikayetlerinin hafiflemesinisağlar. Akciğer veremi ve kansızlıkta da faydalıdır. Kabızlığı giderir. Basurmemelerinin şikayetlerini azaltır. Vücuda serinlik verir. Mide ve bağırsaklardaülser veya iltihap olanlarla, şeker hastaları ve yüksek tansiyonlularyememelidir.

KAYAKORUĞU (kulakotu): Damkoruğugiller familyasından; tam ve etliyapraklı odunsu veya otsu bir bitkidir. Çiçekleri salkım biçimindedir. Yeşilkısmı acıdır.

Faydası: Yeşil kısımları zeytinyağı ile karıştırılıp, merhem yapılır. Ciltiltihaplarında, egzamada, nasır tedavisinde kullanılır.

KAYIŞKIRAN (eşekotu): Baklagiller familyasından; boş arazilerde ve kurakyerlerde yetişen 30-60 cm yüksekliğinde çok yıllık dikenli bir bitkidir.Yaprakları kısa saplıdır. Çiçekleri pembedir. Meyveleri küçüktür. Köklerindetanen, sakkaroz, zamk, uçucu ve sabit yağ vardır. Kökleri kullanılır.

Faydası: Terletir ve idrar söktürür. Vücuda rahatlık verir. Böbrek taşlarınındüşürülmesine yardım eder. Böbrek ve mesane iltihaplarını giderir. Boğaz

ağrılarını geçirir.

KAYINAĞACI (akgürgen): Kayıngiller familyasından; kış aylarındayapraklarını döken güzel görünüşlü bir orman ağacıdır. Dalları salkım gibidir.Kabukları halka halkadır. Kabuk ve dallarının kuru distilasyonundankayınağacı katranı elde edilir.

Faydası: Müzmin bronşit, verem tedavisinde kullanılır. Diş ağrısını keser.Kabuklarının suda kaynatılmasıyla elde edilen suyla yüz lekeleri, çillergiderilir. Kıllar temizlenir.

KAYISI (prunus armeniaca): Gülgillerden 4-6 metre boyunda bir çeşitmeyve ağacıdır. Meyvesi cevizden büyük, derisi ince, açık turuncu renkte, etisulu, tatlı ve güzel kokulu, tek ve sert çekirdeklidir. Şekerpare, şam, tokaloğlu,imrahor, muhittinbey, hacıkız, hasanbey, darende gibi çeşitleri vardır.

Faydası: Sinir zafiyetini giderir. Uyku verir. Beyin yorgunluğunu geçirir.İştah açar ve hazmı kolaylaştırır. Nekahat devresini kısaltır. Raşitizmdefaydalıdır. Kansızlığı tedavi eder. Kabızlığı giderir. Yüz ve boyunlara tazelikve güzellik verir.

KAYNANADİLİ (kaktüs): Atlasçiçeğigiller familyasından; bir çeşit bitkidir.Nopal zamkı elde edilir.

Faydası: Dizanteri ve ishali keser.

KAZAYAĞI (kenopodyum): Ispanakgiller familyasından; yapraklarıkazayağına benzer, Kuzey Amerika’nın doğu bölgelerinde yetişen ve Akdenizbölgesinde de görülen kokulu, otsu bir bitkidir. Topraküstündeki kısımlarındansu buharı distilasyonu ile elde edilen uçucu yağa “kazayağı esansı” denir.

Faydası: Bağırsak solucanlarını düşürmekte faydalıdır.

KEBABE (hindistaneriği): Cava, Sumatra ve Borneo’da yetişen“piperaceae”nin kurumuş meyvesidir. Taze iken % 6-15 terementi ruhununpolimeri bir esans ve kübebik asidden mürekkep bir reçine ve kübebin denilenkristalize, lezzetsiz bir cevher ihtiva eder.

Faydası: Mide ve idraryolları hastalıklarında kullanılır.

KEBEROTU (kedi tırnağı): Bir çeşit çalıdır. Fransa’da ve ülkemizin

Akdeniz bölgesinde yetişir. Yemişi nohuttan büyüktür. Turşusu yapılır. Kökününkabukları kullanılır.

Faydası: İdrar söktürür, vücuda rahatlık verir. İştah açar. Skorbüttedavisinde kullanılır.

KEÇİBOYNUZU (harnup): Baklagiller familyasından; Güneydoğu Anadoluve Akdeniz havzasında yetişen 6-10 metre boyunda, kışın yaprak dökmeyen birağaç ve onun meyvesidir. Çiçekleri yeşilimtıraktır. Meyvesi 10-20 cmboyunda, yassı, etli, açılmayan ve koyu renklidir. İçeriğinde yağ, sakkaroz,glikoz, selüloz ve azotlu bileşikler vardır. Çiğ yendiği gibi reçel ve likör deyapılır.

Faydası: Mide ve bağırsak hastalıklarına faydalıdır. Göğsü yumuşatır,balgam söker ve bronşları boşaltır. İshali keser. Sigara tiryakileri içinfaydalıdır. Cinsel gücü arttırır.

KEÇİ SEDEFOTU (keçisedefi): Baklagiller familyasından; Haziran-Ağustosayları arasında açık mor renkli çiçekler açan 50 - 100 cm boyunda çok yıllıkotsu bir bitkidir. Yaprakları koyu yeşildir. Çiçekleri gövde ve dalların ucundasalkımlar şeklindedir. Meyvesi; esmer kırmızımtırak renkli, tüysüz ve çoktohumludur. Toprak üstündeki kısımların içeriğinde “tanem” ve “galegin” adlıalkoloid ve acı maddeler vardır. Bitkinin tamamı toplanıp, kurutulur.

Faydası: Anne sütünü artırır. Az miktarda verildiği takdirde kandaki şekermiktarını düşürür. Fazla kullanmamak gerekir.

KEDİAYAĞI (antennaria diocia): Bileşikgiller familyasından; DoğuKaradeniz ve Doğu Anadolu bölgesinde yetişen, beyazımsı ve yumuşak sıktüylü bir bitkidir. Çim ve çalılar arasında bulunur. Çiçekleri kullanılır.

Faydası: Öksürüğü keser. Göğsü yumuşatır ve balgam söktürür. Bronşit vesafra kesesi hastalıklarında kullanılır. İdrar söktürür.

KEDİNANESİ (yabani sümbül): Ballıbabagiller familyasından; kırlardayetişen beyaz ve pempemsi çiçekli bir bitkidir. İstanbul ve İç Anadolubölgesinde görülür. Kediler çok sever.

Faydası: Hazım sistemini düzeltir. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve bağırsakgazlarını söktürür. Karın ağrılarını giderir. Astım grip ve bronşitin sebepolduğu nefes darlığını geçirir. İdrar söktürür. Bağırsak solucanlarını düşürür.

Ağrılı aybaşı kanamalarında faydalıdır. İktidarsızlığı giderir. Sinirleriyatıştırır.

KEDİOTU (valeriana): İkiçenekliler sınıfının, kediotugiller familyasından;kökü az etli, çok yıllık bir otsu bitkidir. Boylarına göre iki gruba ayrılır. Birkısmının boyu 5-50 santimetre kadardır. Diğerleri ise, 2 metreyi bulabilirler.En yaygın türü tıbbi kediotudur. Yurdumuzda büyük yapraklı kediotu, küçükkediotu ve dağ kediotu gibi türleri vardır.

Tıbbi kediotu: Avrupa ve Kuzey Asya’da yabani olarak yetişir. Önemindenötürü kültür bitkisi olarak da yetiştirilir. 1-1,5 metre yükseklikte çok yıllık birkediotu türüdür. Gövdesinin içi boştur. Yarprakları karşılıklı olarak dizilmiştir.Sapları kısa, kenarları dişlidir. Çiçekleri büyük, beyaz veya pembe renklidir.Meyveleri küçük ve tüylüdür. Rizom ve köklerinde nişasta, şeker, reçine,chatin, valerin ve uçucu bir yağ vardır. Kökü tazeyken kokusuzdur. Kuruduğuzaman keskin fena bir kokusu vardır.

Faydası: Sinirleri telkin eder. Nevrasteni ve isteride faydalıdır. Ateşdüşürür, spazm çözer. Sinirsel baş ağrılarını, sinirsel çarpıntıları teskin eder.Tıbbi kediotunun kökünden elde edilen kediotu esansı isteri, kore veepilepside kullanılır. Baş dönmesi, taşıt tutması ve heyecanlanma hallerindekullanılır.

KEKİK (thymus): İkiçenekliler sınıfının, ballıbabagiller familyasından;odunsu saplı, karşılıklı küçük yapraklı, sürüngen, çok yıllık timol kokulu alçakbir bitkidir. İçeriğinde thymol vardır. Güney Amerika’da yetişen thymusvulgaris türünden hafif sarı renkli uçucu kekikyağı elde edilir. İçeriğinde timolve karvakrol vardır. Midevi, idrar söktürücü ve antiseptik olarak kullanılır.Yurdumuzda yabani kekik ve başlı kekik çok miktarda yetişir. Ancakmercanköşk türlerinin çoğu da kekik yerine kullanılmaktadır.

Faydası: Bedeni kuvvetlendirir. Hazmı kolaylaştırır. İştahsızlığı giderir.Sinirleri kuvvetlendirir. Kalp çarpıntılarını keser. Yemeklerin bozulmasınıönler. Bağırsak iltihabını iyileştirir. Salgı bezlerinin düzenli çalışmasınısağlar. İdrar söktürür. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Bağırsaksolucanlarının düşürülmesine yardım eder. Böbreklerde ve mesanedekimikropları öldürür. Cinsel isteği kamçılar. Tansiyonu geçici olarak yükseltir.Hastalıklara karşı direnme gücünü artırır. Çocuklarda görülen kansızlığıgiderir. Kan dolaşımını düzenler. Müzmin öksürük, astım, bronşit ve iltihaplı

zatülcenp’e faydalıdır. Grip, beyin nezlesi ve anjinde şikayetlerin azalmasınayardımcıdır. Kekik suyu ile banyo romatizma ağrılarını dindirir. Kandaki şekermiktarını azaltır. Hamileler ve guatrı olanlar kullanmamalıdır.

KENEVİR (esrarotu): Kendirgiller familyasından, vatanı Hindistan olan,sıcak ülkelerde ve yurdumuzda da kültürü yapılan, bir yıllık bir bitki türüdür.Gövdesi diktir. İçi boştur. Yüzeyi pürtüklüdür. Yaprakları 5-11 parçalıdır.Meyvesi 3-5 milimetre boyundadır. Tanelerinin içinde etli bir cücük vardır.Dal uçlarında reçine ve uçucu bir yağ vardır. Meyveleri yağ bakımındanzengindir. Tohumlarından çıkarılan yağ, sabun sanayinde kullanılır. Gövdesininkabuk kısmından kenevir veya kendir denilen bir lif elde edilir. Bunlardan ip,halat ve kaba dokumalar yapılır.

Faydası: Yapraklarının suda haşlanması müzmin romatizma ağrılarını keser.

KERAVİYE (karamankimyonu): Maydanozgiller familyasından DoğuAnadolu bölgesinde yetişen 2 yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekleri beyaz renklidir.Mayıs-Temmuz ayları arasında açar. 30 - 90 cm boyundadır. Kazık köklüdür.Meyvesi esmerdir. İçeriğinde tanen, reçine, sabit ve uçucu yağlar vardır.

Faydası: Anne sütünü artırır. Mide ve bağırsak gazlarını, midedeki diğerşikayetleri giderir. İdrar söktürür. Astımda faydalıdır.

KEREVİZ (apium graveolens): Maydanozgiller familyasından, kökleri veyaprakları sebze olarak kullanılan kokulu, iki yıllık bir bitkidir. İçeriğindesedanonik anhidrit, sedanolin, limonen, palmirik asit, gayakol gibi maddelervardır. Yaprakları ve baş kısmı kullanılır.

Faydası: Uyarıcı ve idrar söktürücüdür. İktidarsızlığı giderir. Cinsel isteklerikamçılar. Şeker, guatr ve yüksek tansiyonda faydalıdır. Böbrek, akciğer vekaraciğer hastalıklarını önler. Mideyi kuvvetlendirir. İştah açar. Sürmenajdafaydalıdır. Sinir yorgunluğunu giderir. Kanı temizler. Karaciğer şişliğinigiderir. Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesinde yardımcı olur. Safraifrazatını düzenler. Nikris ve romatizmada faydalıdır. Susuzluğu keser vevücuda serinlik verir. Kalp hastalarına tavsiye edilir. Ses kısıklığını giderir.

KESTANE (castanea vesca): Kayıngiller familyasından; kışın yapraklarınıdöken, 25 - 30 metre boyunda bir ağaçtır. Yaprakları geniştir. Meyveleri iridir.

Faydası: Kabuklarının suda kaynatılması ile hazırlanan ilaç; ateş düşürür ve

sinirleri yatıştırır. Meyvesi, kasları kuvvetlendirir. Kan dolaşımını düzenler.Beden ve zihin yorgunluğu giderir. Varis ve basur memelerinin meydanagelmesini önler. Karaciğer yorgunluğu ve şişliğini geçirir. Kansızlığı giderir.Mideyi kuvvetlendirir. Damar sertliği ve yüksek tansiyondan şikayet edenlerle,şeker hastaları yememelidir.

KETENTOHUMU (graine de lin): Keten denilen kireçli topraklarda yetişenotsu bir bitkinin tohumudur. İçeriğinde sabit yağ, müsilaj, protein,siyanogenetik bir glikozit olan linamarin vardır. Ketenyağında asitler vardır.Boya ve muşamba sanayiinde kullanılır.

Faydası: Akciğer hastalıkkları bronşit ve soğuk algınlığında faydalıdır.Lavman olarak kullanılırsa kabızlığı giderir. Müzmin öksürüğü keser. Dolama,köpekmemeleri ve her türlü çıbanın tedavisinde faydalıdır.

KILIÇOTU (sarıkantaron): Kılıçotugiller familyasından; Mayıs-Eylül aylarıarasında sarı renkli çiçekler açan, 30 - 100 cm boyunda çok yıllık otsu birbitkidir. Yaprakları sapsızdır. Koyu yeşildir. Çiçekleri dallarının ucundadır.Çiçek dallarında; pinen, cadinen, tanen, reçine, zamk, acı maddeler ve boyamaddeleri vardır.

Faydası: Sinirleri yatıştırır. İdrar ve balgam söktürür. Göğsü yumuşatır,öksürüğü keser. İştah açar. Zeytinyağı ile hazırlanan merhemi yaralarıiyileştirir. Filizlenmiş uçlarından yapılan haşlama, bağırsak kurtlarını düşürür.

KINAAĞACI (hınna): Kınaağacıgiller familyasından, anayurdu Hindistanolan ve Arabistan’da vede Akdeniz ikliminde yetiştirilen ayrık dallı,beyazımsı kabuklu, karşıt yapraklı bir ağaçtır. Çiçekleri beyaz renkli ve keskinkokuludur. Kurutulmuş yapraklarından kına elde edilir. Saç ve parmaklarıboyamakta kullanılır.

Faydası: Ayak terlemelerine engel olur. Dolamada kullanılır. Uyuz veegzamaya iyi gelir. Guatrın üzerine bağlanırsa, faydası görülür. Sarılık, idrarzorluğu, gastrit ve kolit’de iyileştiricidir. Ağız yaraları ve deri çatlaklarınıtedavi eder.

KINAKINA (kontestozu): Kökboyasıgiller familyasından; anayurdu Peru veBolivya olan ve sanayi bitkisi olarak Cava, Güney Hindistan, Kolombiya,Seylan, Guatemala, Kamerun ve Kongo gibi tropikal ülkelerde yetiştirilen 15-

20 metre boyunda bir ağaçtır. Kabuğundan kinin çıkarılır. Kınakınanıniçeriğinde kinin, kinidin, kinşonin, singol, kupreol gibi maddeler vardır.Gövde, kök ve kabukları kullanılır. Tadı acıdır.

Faydası: Ateş düşürür. Sıtmayı tedavi eder. Tifoda faydalıdır. Ağır vemikroplu hastalıkların nekahat devresini kısaltır. Cilt kaşıntılarında faydalıdır.İştah açar. Kuvvet verir. Kabızlığı giderir. Kinidin alkoloidi taşikardidekullanılır. Vücuda kuvvet verir.

KIRKDAMAROTU (cryptogamae): Damarlı çiçeksiz bitkilerdendir. 100kadar çeşidi vardır. Kibritotları, atkuyrukları ve eğreltiotları bu familyadandır.Yol kenarlarında ve kumlu topraklarda yetişirler.

Faydası: Burun kanamasını keser. Kesiklerde ve çıbanda faydalıdır. Ballakarıştırılıp yenecek olursa, nefes darlığını giderir. Yaraları iyileştirir. Kandakişeker miktarını düşürür.

KIRLANGIÇOTU (hilaliye): Gelincikgiller familyasından, Nisan-Mayısayları arasında sarı renkli çiçekler açan, 30 - 70 cm yüksekliğinde çok yıllıkotsu bir bitkidir. Kuzey Anadolu bölgesinde yetişir. Çiçekleri dallarınınucundadır. Bitkinin tamamında ve özellikle yapraklarında sarı renkli boyamaddesi ve alkoloidler vardır. Sapı kırıldığı zaman sarı renkli bir süt akar.Zehirlidir.

Faydası: Sütü siğil ve nasırların tedavisinde kullanılır.

KIRMIZIBİBER (guinea pepper): Olgunlaşak kızarmış yıllık biberinkurutularak toz haline getirilmiş şeklidir.

Faydası: Hazmı kolaylaştırır. Mide tembelliğini giderir. İştah açar. Kusmayıönler. İshali keser. Mide ve bağırsaklarda gaz birikmesini önler. İshali keser.İdrar ve ter söktürür. Cinsel istekleri kamçılar. Grip ve soğuk algınlığındafaydalıdır. Merhemi lumbago, nevralji ve romatizmada faydalıdır. Egzama,yüksek tansiyon, üremi veya damar sertliğinden şikayet edenlerkullanmamalıdır.

KISAMAHMUT (dalakotu): Ballıbabagiller familyasından; Haziran - Eylülayları arasında pembe ve seyrek olarak da beyaz renkli çiçekler açan, otsu birbitkidir. 10 - 30 cm boyundadır. Yaprakları; karşılıklı, tüylü, kenarları dişli veküçük bir meşe yaprağı şeklindedir. Çiçekleri üst yapraklarının koltuğunda

gruplar halindedir. Meyvesi küçüktür. Çiçekli bitkide uçucu bir yağ, acımaddeler, tanen, glikozitler vardır.

Faydası: Vücuda kuvvet verir. Ateşi düşürür. İdrar söktürür. Mesanetaşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Aybaşı tutkluğunu giderir. Öksürüğükeser.

KIZILCIK (cornus): Kızılcıkgiller familyasından; çoğunluğu çalı veya ağaçhalinde odunsu ve bir kaçı da otsu karakterde, kışın yaprak döken veya herzaman yeşil bitki cinsidir. Yaprakları sade, uzun veya kısa saplı, genellikleçatallı tüylüdür. Çiçekleri salkım veya şemsiye şeklindedir. 40 kadar türüvardır. Meyvesi yuvarlaktır. Yurdumuzda yetişen türü sarı çiçekli kızılcıktır.Boyu 7-8 metre kadardır. Çalı şeklinde olanları da vardır. Kış aylarındayapraklarını döker çiçekleri yapraklarından önce açar. Renkleri sarıdır.Yaprakları karşılıklı dizilmiştir. Meyveleri sonbaharda olgunlaşır. 1-1,5 cmboyundadır. Parlak kırmızı renktedirler. Lezzeti buruktur. Meyveleri şeker,müsilajlı maddeler ihtiva eder. Kabuklarında ise reçineli maddeler, tanen vemüsilaj vardır. Meyveleri yenir veya şurubu yapılır.

Faydası: Meyveleri ishali keser. Kabızlık yapar. Kabukları ateş düşürür.Ağız paslanmasını giderir. Ağız yaralarını geçirir. Şurubu, vücuda kuvvetverir.

KİMYON (kyminon): Maydanozgiller familyasından; Mayıs-Haziranaylarında bayez veya pembemsi çiçekler açan, 15 - 20 cm boyunda, bir yıllıkotsu bir bitkidir. Anavatanı Mısır’dır. Yaprakları dar ince şeritler halindeparçalıdır. Çiçekleri 3-5 saplı şemsiye durumundadır. Meyveleri ovaldir.İçeriğinde, reçine, sabit ve uçucu yağlar vardır. Keskin, hoş kokuludur.Tohumları baharat olarak kullanılır.

Faydası: İştah açar. Hazımsızlığı giderir. Mide ve bağırsaklarda gazbirikmesini önler. Birikmiş gazı söktürür. Hava yutmayı önler. Sinirleriyatıştırır. Sinirsel baş dönmelerini keser. Anne sütünü artırır. Aybaşıkanamalarının düzenli olmasını sağlar. İdrar söktürür. Yüksek tansiyonudüşürür. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Romatizma veşişmanlıkta faydalıdır. Hamileler kullanmamalıdır.

KİRAZ (prunus avlum): Gülgiller familyasından; anayurdu Asya olan, düzkabuklu bir çeşit ağaç veya ağaçcıktır. Genellikle yapraklanmadan önce çiçek

açar. Meyvesi, etli ve tek çekirdeklidir. Ev ilaçlarında sapları, meyvesi,kabuğu ve çiçekleri kullanılır.

Faydası: İdrar söktürür. Böbreklerde biriken zararlı maddelerin atılmasınayardımcı olur. Kabızlığı giderir. Kanın temizlenmesine yardım eder. Nikris,romatizma, damar sertliği ve mafsal kireçlenmesinde faydalıdır. Karaciğerşişliğine iyi gelir. Safra akışını normale döndürür. Sivilceleri önler. Susuzluğugiderir. Kabukları ishali keser. Ateşi düşürür. Çiçekleri göğsü yumuşatır veöksürüğü giderir.

KİŞNİŞ (kişniç): Maydanozgiller familyasından; Haziran - Ağustos aylarıarasında pembe beyaz renkli çiçekler açan, 30-50 cm boyunda, oldukça fenakokulu bir yıllık otsu bir bitkidir. Nemli çayır ve sırtlarda yetişir. Yapraklarıaçık yeşil renkli ve tüylüdür. Çiçekleri, dallarının uçlarında şemsiye şeklindetoplanmıştır. Meyveleri nişasta, tanen, şekerler ve uçucu yağ taşır.

Faydası: İştah açar. Bağırsak gazlarını giderir. Sinirleri yatıştırır. Hazmıkolaylaştırır. Sinirsel baş ağrılarını keser. Karın ağrılarını giderir. Cinselarzuyu kamçılar. Aybaşı kanamasını düzenler. Doğumu kolaylaştırır.Sürmenajda faydalıdır. Bayat yiyeceklerin zararını azaltır. Fazla miktardayenirse zararı görülür.

KOKULUYONCA (melilotus): Baklagiller familyasından, Avrupa’da veyurdumuzda yetişen, 30 - 100 cm boyunda, iki yıllık otsu bir bitkidir. Gövdesisilindir biçimindedir. Tüysüzdür. Çok dallıdır. Yaprakları almaşık dizilişlidir.Sarı çiçekleri güzel kokuludur. Meyvesi 4 mm kadar boyunda 1-2 tohumludur.Çiçekli ve yapraklı dallarında kumarin, melilotik ve kumarik asitler ile uçucubir yağ vardır.

Faydası: Hafif kabız edicidir. Romatizma ağrılarını dindirir. Vücuda rahatlıkverir.

KONİ ÇİÇEĞİ (Echinacea purpurea): Koni Çiçeği, dünyanın en önemlişifalı bitkilerinden olup (soğuk algınlığı, grip, enfeksiyon, zayıf bağışıklıksistemi ve kanserden korunma gibi durumlarda); kuru toprak ve ovalar ileseyrek ormanlık arazilerde doğal olarak yetişen çok yıllık bir bitkidir.1950’den beri yapılan araştırmalara göre, bitkide bakteri, mikrop ve virüslerekarşı oldukça etkili olan maddeler bulundu. Bu maddelerin başlıcaları;echinacoside, polisakkaritler (polysaccharides), poliasetilenler (polya-

cetylenes), gliko-proteinler (glycoproteins), kafeik asit türevleri (CichoricAcid), triglikosid (triglycoside), betain, seskiterenler (sesguiterpenes),karyofilen (caryophylene) dir. Bitki bu maddelere ek olarak bakır ve demirmineralleri ile tanenler, protein, yağ asitleri ve A, C, E vitaminleri deiçermektedir.

Faydası: Koni Çiçeği en yaygın iki viral hastalık olan soğuk algınlığı vegrip’in önlenmesinde de büyük bir yardımcıdır. Soğuk algınlığının ilkbelirtileri görüldüğünde veya öncesinde alınması etkisini daha da güçlendirir.Bitki, üst solunum yolları enfeksiyonları ve sinüzit için de tedavi edici bir ajanolarak dikkate alınabilir. Koni Çiçeği, hemen hemen tüm bulaşıcı hastalıklariçin de fayda sağlayabilir. Çünkü araştırmalar Koni Çiçeği’nin sağlıklı dokularile zararlı mikro-organizmalar arasındaki doğal engeli (bariyer) yok eden birenzimin oluşumunu önlediğini göstermiştir. T-hücre aktivitesini dehızlandırdığı için romatizmal artrit ve allerji gibi bağışıklık sistemidüzensizliklerinde de kullanılabilir. Koni Çiçeği, interferon üretimine deyardımcı olmaktadır. İnterferonlar günümüzde özellikle kanser tedavisindedikkatleri yeniden üzerine çeken, glilko-protein yapısında bir madde olup;virüsle karşılaşan her türlü canlı tarafından hazırlanabilirler. İnterferonların enönemli etkileri, virüslerin çoğalmasını önleyebilmeleridir. Bu nedenlevirüslerin yol açtığı grip, uçuk (herpes), deri ve ağızda kızarma, bademcikiltihabı ve genel olarak viral hastalıkların süresini kısaltma bakımından dainterferonlar büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle Koni Çiçeği, burun akıntısıve boğaz ağrısı gibi semptomların şiddetini ve bunlara neden olan rahatsızlığınsüresini de kısaltabilir.

KORUK (ekşi üzüm): Henüz olgunlaşmamış, ekşi, ham üzümdür. Şerbetiyapılır.

Faydası: İştah açar. Kurdeşende faydalıdır. Göz ağrılarını dindirir.

KOYUNOTU (Agrimonia Eupatoria): Koyunotu, yöresel olarak kızılyaprak,kasıkotu, fıtıkotu, kuzu pıtrağı ve eğer otu olarak da bilinir. Güneşli kuruyerlerde, yol ve orman kıyılarında, çimenliklerde, tepelerde ve bayırlarda,ormanların açıklık bölgelerinde ve harabeliklerde yetişir. İri yaprakları 10 cmkadar uzun ve kenarları dişlidir. Arslanpençesi ailesinden olan bitkinin boyu80 cm kadar uzar. Çiçeklenen bitki, Haziran’dan Ağustos’a kadar toplanır.Bitki, boğaz, ağız boşluğu ve yutak iltihaplarına karşı büyük bir iyileştirme

gücüne sahiptir. Onu, anjin ve boğaz hastalıklarında, faranjit, aft ve ağızboşluğu mukoza iltihaplarında da düşünmek gerekir.

Faydası: Meslek gereği olarak çok zorunda olan kişiler, bir önlem olarak,her gün koyunotu bitki çayı ile gargara yapmalıdırlar. Bitkinin yaprakları,kansızlıkta ve yaralanmalarda büyük başarı ile kullanılır. Ayrıca, romatizma,lumbago, sindirim zorlukları, karaciğer sertleşmesi (siroz) ve tıkanıklıkları vedalak hastalıklarında da etkilidir. Günde 2 bardak bitki çayı yeterlidir.Herkes’in yılda 1 veya 2 kere, koyunotu banyo katkısıyla banyo yapmasıönerilir. Koyunotu, daraltıcı, toplayıcı ve öteki önemli özellikleri nedeniyle, enbaşta gelen şifalı bitkilerdendir. Dr. Schirbaum şöyle diyor: “Günde 3 bardakçay bir süre içildiğinde, kalp, mide, bağırsak ve akciğer büyümesini iyileştirir.Ayrıca, böbrek ve mesane rahatsızlıklarını giderir.” (Referans: M.Treben).Varis ve baldır çıbanlarında, koyunotu merhemi özellikle önerilir. Hazırlananmerhem günde 3 kez varis ve baldır çıbanlarının üstüne sürülür. Karaciğerrahatsızlıklarında, 100 gr koyunotu, 100 gr yoğurtotu ve 100 gr hindibakarışımı ile elde edilen çay harmanı kullanılır. Sabah aç karnına 1 bardak vegün boyunca 2 bardak içilmelidir.

KRALOTU (peucedanum ostruthium): Dantela gibi güzel yeşil yapraklı birbitkidir. Çiçekleri pembe ve beyaz renkte olup, dallarının ucuna toplanmıştır.Yaprakları ilkbahar, kökü ise sonbahar aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası: Mide ve bağırsak bozukluklarını giderir. İshali keser. Kanıtemizler. Damar sertliği ve nikriste faydalıdır.

KUDRETHELVASI (manna): Bir çeşit dişbudak olan fraxinus ornus ağacınıntorba şeklinde ve içi sıvı dolu yerine yapılan kesiklerden çıkan sıvıdır.İçeriğinde mannit şekeri vardır. Yuvarlak, yassı, billuri, kuru parçalardır.Rengi soluk sarımsı ve içi beyazdır. Kokusu bala benzer. Lezzeti şekerlidir.Suda kolay erir.

Faydası: Kolay kullanılır, hoş bir müshildir.

KUDRETNARI (momordica): Kabakgiller familyasından, tırmanıcı, incegövdeli, bir yıllık bir bitkidir. Yaprakları saplı ve el gibi parçalıdır. Meyvesiolgunlaşınca, birbirinden ayrılır. Meyveleri 10-15 cm boyunda şişkin ve ikiuçta incelmiş şeklindedir. Üzerinde kabarcıklar vardır. Turuncu-sarı renktedir.Ev ilaçlarında, zeytinyağı ile karıştırılarak kullanılır.

Faydası: Mide ülserini tedavi eder. Egzama ve diğer cilt hastalıklarındafaydalıdır. Yaraların çabuk kapanmasını sağlar.

KUDUZOTU (dişotu): Dişotugiller familyasından, koyu yeşil renkli, çokyıllık otsu bir bitkidir. Boyu 30-120 cm arasındadır. Yaprakları sert vedalgalıdır. Çakıllı, çorak arazide yetişir. Çiçekleri salkım şeklindedir.Zehirlidir.

Faydası: Ödem hastalığında faydalıdır. Mesane taşlarının düşürülmesineyardım eder. Spazm ve ağrıları giderir.

KURTAYAĞI (lycopode): Kibritotunun en çok görülen şeklidir. Boyu 1 mkadardır. Sporlu başaklarından kurtayağı tozu denilen ve hekimlikte kullanılansarı bir toz elde edilir.

Faydası: Karaciğer ve safra kesesi hastalıklarında faydalıdır. Ağrılarıdindirir. Romatizmada şikayetleri giderir. Böbrek ve safra kesesi taşlarınındüşürülmesine yardımcı olur.

KURTBAĞRI (kurtbaharı): Zeytingiller familyasından kış aylarındayaprağını döken veya her zaman yeşil olan odunsu bir bitkidir. Yurdumuzda adikurtbağrı yetişir. 4-5 m boyunda bir çalıdır. Çiçekleri beyazdır. Meyveleriparlak siyah renkte olup, üzümsüdür. Bütün orman bölgelerinde yetişir.

Faydası: Çiçekleri cilt kurumasında faydalıdır. Meyvelerikullanılmamalıdır.

KURTPENÇESİ (kurttırnağı): Gülgiller familyasından beşparmakotu adlıbitkinin salkım çiçekli, sapı ve kökü bol taneli, çok yıllık bir türüdür.Yaprakları kullanılır.

Faydası: İshali keser.

KUSO (kusso): Gülgiller familyasından Habeşistan’da yetişen almaşıkyapraklı, katmerli çiçekli ve dişi organı geniş tepecikli bir ağaçtır.

Faydası: Bağırsak solucanlarını düşürmeye yarar.

KUŞBURNU (fructus rosa canina): Yabangülünün, şeker, organik asit ve Cvitamini bakımından zengin olan meyvesidir.

Faydası: İdrar söktürür, ishali keser.

KUŞEKMEĞİ (çobandağarcığı): Turpgiller familyasından; beyaz veya morçiçekli otsu bir bitkidir. Birçok türü vardır.

Faydası: Basur memelerini tedavi eder. Boğaz ağrılarını geçirir.

KUŞKONMAZ (asparagus): Zambakgiller familyasından; çalı veya yarı çalıhalinde odunsu, çoğu sarılıcı, bazı türleri de otsu olan Asya, Afrika ve Akdenizbölgesinde yetişen bir bitkidir. Yaprakları pul gibi ve almaşık dizilişlidir.Çiçekleri küçüktür. Renkleri yeşilimsi veya beyazdır. Meyveleri üzümsüdür.150 kadar türü vardır. Tıbbi kuşkonmaz Trakya ve Doğu Anadolu’da yabaniolarak yetişir. Çiçekleri sarımsı yeşildir. Meyvesi kırmızıdır. Kök verizomlarında şekerler, mannit, koniferin, asparajin, A ve C vitaminleri vardır.Hekimlikte toprakta sürünen gövdesi, kökü ve tomurcukları kullanılır. İlkbaharaylarında toplanıp kurutulur.

Faydası: Kalp hastalıklarından doğan ödemleri giderir. İdrar söktürür. İdraryollarını temizler. Sinirleri kuvvetlendirir. Kanı temizler. Karaciğer veböbreklerin muntazam çalışmasını sağlar. Karaciğer şişliğini indirir. Dalakhastalıklarında faydalıdır. Zihin yorgunluğunu giderir. Sivilce ve egzamanıniyileşmesinde yardımcı olur. Kandaki şeker miktarını düşürür. El ve ayaklardagörünen şişlikleri indirir. Bel soğukluğu böbrek ve mesane iltihabı olanlarla,çok sinirli kimselerin kullanmaması gerekir.

KUZUKULAĞI (rumex): Karabuğdaygiller familyasından; nemli kırlardayetişen, genellikle bir kaç yıl yaşayan, yeşil veya firfiri renkte otsu bir bitkicinsidir. Yaprakları hafifçe kabarık ve geniştir. Meyveleri üç köşeli veyayassıdır. Yurdumuzda yetişen türleri; Labada, büyük kuzukulağı, küçükkuzukulağı gibi çeşitleridir. Ev ilaçlarında büyük ve küçük kuzukulağınınyaprakları kullanılır.

Faydası: Yaprakları ile salata yapılıp, yenir. İdrar söktürür. Mideşişkinliğini giderir. Egzamalar üzerine kompres yapılır. Romatizmalılar,böbreklerinden hasta olanlar, yememelidir.

KÜÇÜK HİNDİSTAN CEVİZİ (myristica): Myristicaceae familyasından;Anavatanı Molük olan, diğer sıcak bölgelerde de yetiştirilen, 16 - 18 myüksekliğinde bir ağaç ve onun meyvesidir. Görünüş itibariyle “Portakalağacına” benzer. Tohumları beyazımsı, kül halinde ve yuvarlaktır. Kabuğusoyulmuş halde satılır. İçeriğinde uçucu bir yağ vardır.

Faydası: Vücudu kuvvetlendirir. Hazmı kolaylaştırır. İştah açar. Kalp vesindirim ilaçları yapımında kullanılır.

L

LABADA (rumex patientia): Karabuğdaygiller familyasından; derekenarlarında ve sulak çayırlarda kendiliğinden yetişen bir bitkidir. Haziran -Eylül ayları arasında yeşilimtırak renkte küçük çiçekler açar. Boyu 50 cm ile 2m arasında değişir. Köklerinde nişasta, şekerler, reçine ve antrakinon türevlerivardır. Yaprakları sebze olarak yenir. Ev ilaçlarında kökü ve yapraklarıkullanılır.

Faydası: Kökü kaynatılıp içilirse bütün kaşıntıları keser. Yeşil tohumlarıkaynatılıp içilecek olursa, anne sütünü artırır. Mesane tıkanmasını giderir. İştahaçar. İshali keser.

LADEN (cistus): Ladengiller familyasından; İç Anadolu ve sahilbölgelerinde yetişen, kış aylarında yaprak dökmeyen, yeşil bodur bir çalıdır.Yaprakları karşılıklı dizilmiştir. Çiçekleri büyük, beyaz veya pembe renklidir.Meyveleri kapsüldür. İçeriğinde Ladan denilen zamk vardır.

Faydası: Balgam söktürür. Nezleyi keser. Dizanteride faydalıdır.Parfümeride kullanılır.

LAHANA (brassica oleracea): Turpgiller familyasından iri ve kalın yapraklıbir bitkidir. En çok yetiştirileni baş lahanadır. Yurdumuzun bütün bölgelerindeyetişir. Başlıca çeşitleri: Kemer lahanası, Batman lahanası, köse lahanası,Brüksel lahanası ve kara lahana. Lahana C vitamini bakkımından zengindir.Yapısında kükürt bulunur. Çiğ olarak yemek veya sıkarak suyunu içmek dahafaydalıdır.

Faydası: Kansızlığı giderir. İdrar söktürür. Vücutta biriken zehirlimaddelerin atılmasını sağlar. Mide ve bağırsak yaralarını yumuşatır. Kabızlığıgiderir. Kandaki şeker miktarını düşürür. Vücudu hastalıklara ve kansere karşı

korur. Göğüs ucu çatlaklarını giderir. Sarılık ve safra kesesi hastalıkları içiniyidir. Astımda faydalıdır. Romatizma, siyatik, lumbago ve Apsede yararlıdır.Ses kısıklığını giderir. İştah açar. Guatr olanlar yememelidir.

LATİNÇİÇEĞİ (frenkteresi): Latinçiçeğigiller familyasından; bir çeşitbitkidir. Çiçekleri kırmızı veya turuncudur. Peru’da doğal olarak yetişir.Çiçekleri salatalarda kullanılır.

Faydası: İştah verir. İdrar söker. Skorbütte faydalıdır.

LAVANTAÇİÇEĞİ (lavandula): Ballıbabagiller familyasından; çalıgörünüşünde, dip kısmı odunsu bir bitkidir. Çiçekleri mavi veya morumsu yada koyu kırmızıdır. Kokusu güzeldir. Karabaş lavantaçiçeği denilen türüyurdumuzda vardır.

Faydası: Kaynatılmış suyu uyarıcı ve midevidir. Küçük bir torba içindedolaplara konan lavanta çiçekleri, elbise ve çamaşırları böceklerden korur.Banyo suyuna güzel koku verir. Lavanta kolonyası vücudu ferahlatır. Ateşidüşürür.

LİMON (lemon): Limonağacının açık sarı renkli, yumurta biçiminde, kabuğugüzel kokulu, suyu ekşi olan meyvesidir. Kabuklarından limon esansı çıkarılır.C vitamini, şeker, müsilaj, sitrik asit ve tuzları bakımından zengindir.

Faydası: Ateşi ve tansiyonu düşürür. Kanı temizler. Susuzluğu giderir. Kalbikuvvetlendirir. Damar sertliği ve romatizmada faydalıdır. Gribin çabukatlatılmasını sağlar. Mide, bağırsak ve idraryollarındaki mikropları öldürür.Gıda zehirlenmesini önler. İdrar söktürür. Böbrek ve mesanedeki kum vetaşların düşürülmesine yardımcı olur. Yüzdeki sivilceleri geçirir. Cildingüzelleşmesini sağlar. Karaciğer hastalıklarında faydalıdır. Dişleri beyazlatırve diş etlerini kuvvetlendirir. Nezlede şikayetleri geçirir. Skorbüt hastalığındafaydalıdır. Boğaz ve bademcik iltihaplarının giderir. İshali keser. Kansızlığıönler. Fazla aybaşı kanamasını önler. Nasırları söker. Mide ağrılarını dindirir.Baş ağrılarını ve vücut ağrılarını keser. Yüz çillerinde faydalıdır.

M

MAHMUDE (bingözotu): Çitsarmaşığıgiller familyasından; Anadolu’da veSuriye’de yetişen, sarılarak tırmanan, sürünücü ve sütlü, çok yıllık bir bitkidir.Gövdesi ince ve tüysüzdür. Çiçekleri beyaz ve sarımsı renktedir. Meyvesi 4tohumlu, 2 gözlü bir kapsüldür. Kökleri uzun ve kalındır. Kökü, nişasta, tanen,müsilaj ve “skammonin” taşır. Ev ilaçlarında kullanılmaması tavsiye edilir.

Faydası: Kalınbağırsağa tesir eden tahriş edici bir müshildir. Frengidefaydalıdır.

MANDALİNA (mandarin): Turunçgiller familyasından; 5-6 m yüksekliğindemandalina ağacının meyvesidir. Tatlı, kokulu, lezzetli, vitamince zengin birmeyvedir. Kabuğundan esans çıkarılır.

Faydası: Kanı temizler. Sinirleri yatıştırır. Damar sertliği, felç ve griptefaydalıdır.

MANTAR (fütr): Boy, biçim ve bölge bakımından büyük değişikliklergösteren, yüz bin kadar çeşidi bulunan bir çeşit bitkidir. Karada ve tatlı sulardayaşarlar. Mantarların içinde tıbbi etkileri olanlar, gıda olarak kullanılanlar,zehirlenmelere sebep olanlar, hayvanlarda ve bitkilerde hastalık yapanlar,antibiyotik madde oluşturanlar ve kimya sanayide kulanılanlar vardır. Yenenmantarların çoğu bazitli mantarlardır. Bunların 500 kadar cinsi ve 13500 kadartürü vardır. Sporları şişkin bir hif ucunda 4 tane olarak meydana gelir. Makbulolan türü şemsiye mantarıdır. Büyük ve göz alıcı bir şekildedir. Şapkasıbaşlangıçta yuvarlak veya yumurta biçimindedir. Sonradan çan, şemsiye veyatabak şekline döner. Rengi beyazımtırak gri ile esmerimtırak gri arasındadeğişir. Çapı 25-30 cm kadardır. Eti yumuşak ve süt gibi beyazdır. Lezzetihoştur. Yer mantarı da yenir. Huni biçimindedir. Şapkasının eti sarımtırakbeyaz ve sarı kenarlıdır. Kokusu kayısıyı hatırlatır. Lezzeti ise karabiberiandırır. Hazmı güçtür.

Faydası: Etin yerini tutar. Protein değeri etten fazladır. Yorgunluğu giderir.Düşünme ve öğrenme yeteneğini geliştirir. Kansızlığı giderir. Bedeningelişmesinde yardımcı olur. Romatizma ve üremi olanlar yememelidir.

MARGARİT (çayır kasımpatı): Dağlarda ve çayırlarda yetişen güzel çiçeklibir bitkidir. Kasımpatıya benzer. Dalları ufaktır. Yeşil yaprakları dantelagibidir. Çiçeklerin etrafında beyaz yaprakları vardır. Ortası altın sarısırengindedir. Çiçekleri yaz aylarında toplanıp kurutulur.

Faydası: İdrar söktürür. Terletir. Böbrek taşlarının düşürülmesinde yardımcıolur. Karaciğer hastalıklarında faydalıdır. Egzama, temriye gibi derihastalıklarında şikayetleri giderir.

MARRUP (marupa): İkiçenekliler sınıfının, simaroubaceae familyasından,Amerika’da dokuz türü olan, bileşik almaşık yapraklı bir ağaçtır. Antillerdeyetişen şişmarouba amara; 20 m kadar boyunda bir ağaçtır. Kabuğu düz,pürüzsüz, grimsi ve çok acıdır. Kerestesi kıymetlidir.

Faydası: Ateş düşürür. Kalp hastalıklarında faydalıdır.

MARUL (lactuca): Bileşikgiller familyasından; geniş ve uzun yeşil yapraklıveya çok yıllık bir bitkidir. Tohumları, cinsine göre esmer veya siyahtır. Ilıkiklimi sever. İlkbahar ve sonbahar aylarında ekilir. Yurdumuzda bir çok çeşidivardır.

Faydası: Sinirleri yatıştırır. Uykusuzluğu giderir. Sinirsel kalp çarpıntılarınıkeser. İsteride faydalıdır. Erkeklerde aşırı cinsel istekleri keser. Kabızlığıgiderir. Basur memelerinde faydalıdır. Kandaki şeker miktarını düşürür. Kanıtemizler. Hazmı kolaylaştırır. Nekahat devresinin kolay atlatılmasındayardımcı olur. Bol idrar söktürür. Romatizma ve Nikris’te faydalıdır. Göğsüyumuşatır. Karaciğer ve dalak şişliklerini indirir. Böbrek iltihaplarında iyidir.Aybaşı halinin ağrısız ve muntazam olmasını sağlar. Suyu, ergenliksivilcelerini giderir. Yüze tazelik ve güzellik verir. Lapası; kan çıbanı, apse veyanıklarda faydalıdır. Asabi öksürükleri keser. Anne sütünü artırır.

MAYASILOTU (egzamaotu): Ballıbabagillerden; yurdumuzun hemen hemenher bölgesinde yetişen, beyaz tüylerle kaplı, alçak bir bitkidir. Yaprakkenarları alta doğru kıvrıktır. Çiçekleri beyazdır. Ev ilaçlarında çiçekli bitkikullanılır.

Faydası: Mide rahatsızlıklarını giderir. Sinirleri uyarır. Ateşi düşürür.Egzamaya faydalıdır. Vücuda kuvvet verir.

MAYDANOZ (midenuvaz): Maydanozgiller familyasından; yaprakları güzelkokulu ve parçalı, kazık köklü, 30 - 100 cm boyunda, iki yıllık otsu bir bitkidir.Çiçekleri şemsiye halindedir. Tohumları ufak ve esmerdir. Meyvelerininiçeriğinde uçucu bir yağ ile apiin adlı bir glikozit vardır. Kökünde, biraz uçucuyağ, müsilaj ve apiin vardır. Yaprakları, kökü ve meyvesi kulanılır.

Faydası: İdrar söktürür. İştah açar. İltihaplı yaraların iyileşmesini sağlar.Aybaşı sancılarını keser. Sürmenajda faydalıdır. Yüksek tansiyonu düşürür.Kalbin yorulmasını önler. Kansızlığı giderir. Kansere karşı korur. Karaciğerşişliğini giderir. Safra akışını kolaylaştırır. Vücuttaki zehirli maddelerinatılmasını kolaylaştırır. Vücutta biriken suyu boşaltır. Böbrek taşlarınındüşürülmesine yardımcı olur. Romatizmada faydalıdır. Mide ve bağırsaklardagaz birikmesini önler. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur.Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Anne sütünü azaltır veböylelikle memelerin şişmesini önler. Cinsel istekleri artırır. Görme gücünüartırır. Böbrek iltihabı olanlar maydanoz yememelidir.

MAZI (thuja): Servigiller familyasından; pul yapraklı daima yeşil, ağaç veyaağaçcık halinde bulunan bir bitki cinsidir. Ev ilaçlarında yaprakları vekozalağı kullanılır.

Faydası: Yaprakları siğilleri yok etmekte kullanılır. Kozalağından bağırsaksolucanı düşürücü ilaç yapılır. Gebe kalmayı önlemek için kullanılır. Bazızehirlenmelerde, panzehir olarak kullanılır. Basur memelerinde faydalıdır.

MELEKOTU (angelica): Maydanozgiller familyasından; dere kenarlarında,çayırlarda ve ormanlardaki ağaçsız alanlarda yetişen, boyu 3 m kadar, hoşkokulu, otsu bir bitkidir. İstanbul, Marmara Bölgesi, Doğu Karadeniz veBeyşehir dolaylarında yetişir. Boyu 1- 1,5 m kadardır. 2 veya çok yıllık birbitkidir. Gövdesi silindiriktir. Boyuna çizgiler vardır. İçi boştur. Mavimtırakyeşil veya kırmızı renktedir. Çiçekleri beyazdır. Kökü ve rizomlarında uçucubir yağ ve tanen ihtiva eder. Yaz ve sonbahar aylarında toplanıp kurutulur.

Faydası: Mide ve bağırsak hastalıklarına iyi gelir. Sinirleri kuvvetlendirir.Spazmları giderir. Astım nöbetlerini giderir. Kuvvet ve iştah verir. Nekahatdevresinin kısa sürmesini sağlar. Yapraklarından çıkan suya, bir parça pamukbastırılıp, diş çürüğüne konursa, ağrıyı keser. Kandolaşımını düzenler. Terletir.Kurutulmuş melekotu, dövülüp başa sürülecek olursa, bitleri öldürür.

MELİSA (oğulotu): Ballıbabagiller familyasından; çok dallı, beyaz çiçekliotsu bir bitkidir. En önemli türü tıbbi Melissadır. İstanbul, Bursa, Ege veAkdeniz bölgesinde yetişir. Boyu 30 - 80 cm kadardır. Limon kokuludur. Çokyıllık bir bitkidir. Yaprakları ince ve yumuşak tüylüdür. Çiçekleri beyazdır.Yapraklarında tanen, reçine ve uçucu bir yağ vardır.

Faydası: Mide ve bağırsak ağrılarını keser. Kalbi kuvvetlendirir.Hazımsızlık, baş ağrısı ve migrende faydalıdır. Melankoli, sara, başdönmesi,kulak çınlaması ve sinir krizlerinde şikayetleri ortadan kaldırır. Bayılmalardakullanılır. Mide ve bağırsak gazlarını söker. Aybaşı ağrılarını keser ve aybaşıkanamalarını düzenler. Huzursuzluk ve sıkıntıları giderir. Hafıza zayıflığındafaydalıdır.

MENEKŞE (benefşe): Menekşegiller familyasından; çiçekleri tek renkli, birveya çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları yürek biçiminde ve sapsızdır.Genellikle az veya çok koyu renkli olur. İlkbahar aylarında çiçek açar.

Faydası: Terletir. Vücuda rahatlık verir. Kanı temizler. Vücutta birikenzehirlerin atılmasını sağlar. Nikris ve romatizmada faydalıdır. Kabızlığıgiderir. Sıracada faydalıdır. Cilt hastalıklarında da kullanılır. Lapası yaralarıniyileşmesini sağlar. Menekşe yağı, egzama ve uyuzu tedavi eder. Boğmaca veboğaz ağrılarında faydalıdır. Sulu temriyeleri de tedavi eder.

MERSİN (asmar): Mersingiller familyasından; daima yeşil çalı veya 2-5metre boyunda bir ağaçcık olan bir bitkidir. Yaprakları deri gibi serttir.Çiçekleri beyazdır. Kokusu güzeldir. 100 kadar türü vardır. Yabani mersinAkdeniz çevresinde yetişir. Meyvesine de mersin denir. Küçüktür. Tatlıbahratlı ve kokuludur. Yenir. Yapraklarında ve çiçek dallarında reçine, tanen,sinaol, terpen, mirtol, pinen gibi maddeler vardır. Meyvelerinde ise uçucu yağ,şeker, sitrik asit bulunur.

Faydası: Bronşitte faydalıdır. Mesane iltihaplarını da giderir. Nezledefaydalıdır. Akciğer iltihaplarında kullanılır. Bel soğukluğunda faydalıdır. İshalikeser. Mide ağrılarını giderir. Egzamada faydalıdır. Saçları boyamaktakullanılır.

MERYEMOTU (mübarekotu): Gülgiller familyasından; Doğu, Güney veKaradeniz bölgeleri ile İstanbul çevresinde yetişen bir bitki türüdür.

Faydası: Yaprakları ve kökü kuvvet verici olarak kullanılır. İshali keser.

MERYEMPELSENGİ (çalapa): Guttiferae familyasından Antil adalarındayetişen bir ağaçtır. Kabuklarından reçine elde edilir.

Faydası: Müshildir. Kabızlığı giderir. İdrar söktürür. Safra akışını düzenler.Sıtma, frengi, kulunç, sarılık, mafsal ağrıları ve baş ağrılarında kullanılır.

Bağırsaklarında hastalık olanlar kullanmamalıdır.

MERCİMEK (merdümek): Baklagiller familyasından; beyaz çiçekli, biryıllık bir tarım bitkisi ve bunun besin olarak kullanılan yuvarlak, yassıtohumudur. Mart-Nisan aylarında ekilir. İçeriğinde B vitaminleri ve fosforvardır.

Faydası: Beden ve zihin gücünü artırır. Sinirleri kuvvetlendirir. Bağırsaklarayumuşaklık verir. Sinir zafiyetlerinde faydalıdır. Kan yapar. Anne sütünüartırır. Baharatlı çorba şeklinde yenmesi tavsiye edilir.

MEŞE (bişe): Kayıngiller familyasından; kışın yaprak döken veya her zamanyapraklı olan, uzun ömürlü bir orman ağacı cinsidir. Odunu sık dokulu; ağır,sert ve damarlıdır. Erişkin meşenin odunu, kızıla çalan koyu sarı renktedir.Doğal olarak 30’dan fazla türü vardır. Yurdumuzda birçok çeşidi vardır.

Faydası: İshal ve dizanteriyi keser. Bağırsak bozukluklarını giderir. Boğazve bademcik iltihaplarını tedavi eder. Kanamaları durdurur. Basurmemelerinden doğan şikayetleri giderir.

MEYANKÖKÜ (piyan): Baklagillerden kalın rizomlu bir ağaçcıktır.Yaprakları tüysü, yaprakçıkları pek çoktur. Çiçekleri beyaz, morumsu veyamavimsidir. Başak biçimindedirler. Yurdumuzda Batı ve Güney DoğuAnadolu’da yetişir. Boyu 50 cm ile 2 m arasındadır. Çok yıllık otsu birbitkidir. Çiçekleri mavi mor renklidir. Meyankökü adı verilen kökleri tatlıdır.İçeriğinde glikoz, sakkaroz, nişasta, tanen, asparagin, yağ, zamk, reçine veglisirizin vardır. Meyan balı da kökünden elde edilir. Üç yıllık köklerkullanılır.

Faydası: Grip, nezle, anjin ve nefes darlığında faydalıdır. Öksürük vebalgam söktürür. Vücuda rahatlık verir. İdrar söktürür. Yüksek tansiyonudüşürür. Mide - 12 parmak bağırsağı ülseri ve gastriti tedavi eder. İştah açar,hazmı kolaylaştırır. İncebağırsak iltihaplarını giderir. Vücuda serinlik verir.Kabızlığı giderir. Fazlası tiryakilik yapar ve zararlı olur.

MISIR (zea mays): Buğdaygiller familyasından; 180 - 200 cm boyunda, dikve yüksek gövdeli, geniş şerit yapraklı, bir yıllık bir bitkidir. Kökü kalın vesaçaklıdır. Yaprakları şerit gibi, uzun, paralel damarlı, sert ve sivri uçlu,sapsız, kenarları, dalgalıdır. İki çeşit çiçeği vardır. Erkek çiçekler gövdenin

ucunda salkım başak şeklinde, dişi çiçekler ise yaprakların koltuğunda koçanhalindedir. Dişi çiçeklerin stilusları uzundur ve kınlarının tepesinden dışarıdoğru sarkarlar. Bunlar mısırpüskülü denilen kısmı meydana getirirler.Meyvesi, koçanı üzerinde sıkışık şekilde dizilidir. Rengi açık veya koyu sarı;esmer veya kırmızımtırak renklidir. Mısırpüskülünün içeriğinde glikoz, maltozgibi şekerler, sabityağ, steroller, reçine ve çok miktarda potasyum tuzlarıvardır. İdrar söktürücü, idrar yollarını temizleyici ve hararet verici olarakkullanılır.

Mısırözü yağı, mısır tanelerinden çıkarılır. İçeriğinde yağ asitleri, Avitamini, az miktarda steroller ve bol miktarda nişasta vardır. Mısırözü yağıdamarsertliğini önler.

Faydası: Daha ziyade mısırpüskülü ve mısırözü yağı kullanılır. Mısır iyi birbesindir. Ancak hazmı biraz güçtür. Guatr olanların yememesi tavsiye edilir.

MİNEÇİÇEĞİ (kanotu): Mineçiçeğigiller familyasından; gövdesi dörtköşeli, sapsız yaprakları tüylerle örtülü, otsu bitki veya ağaçcıktır. Çiçekleribaşak durumundadır. Renkleri eflatun veya bazen de alacalıdır. Yurdumuzdayetişen verbana officinalis denilen türü 30-80 cm boyunda, bir veya birçokyıllık otsu bir bitkidir. Otsu kısmı ve kökü glikozit, tanen ve acı bir maddeihtiva eder.

Faydası: Sinirleri yatıştırır. Yorgunluğu ve uykusuzluğu giderir. İştah açar.İdrar söktürür. Terletir. Baş, bel ve mafsal ağrılarını dindirir. Göğüs ve kulakağrılarını keser. Romatizma, lumbago, siyatik ve nikriste faydalıdır.

MİSKÇİÇEĞİ (eşekkulağı): İkiçenekliler sınıfının, Dipsacaceaefamilyasından güzel kokulu bir bitkidir.

Faydası: Sinirleri yatıştırır. Vücuda rahatlık verir.

MİSKOTU (amberçiçeği): İkiçenekliler sınıfından; 50-100 cm boyunda,sarımtırak renkli, güzel kokulu bir bitkidir. Yapraklarında şekerler, uçucu yağ,A ve B vitaminleri vardır. Çiçekli dalları kullanılır.

Faydası: Vücuda kuvvet verir. Sinirleri uyarır. Aybaşı tutukluğunu giderir.İştah açar. Safra ifrazatını artırır.

MİSVAK (salvadore persica): İkiçenekliler sınıfının, salva doraceaefamilyasından, Doğu Afrika’dan Hindistan’a kadar uzanan bölgelerde yetişen

küçük bir step ağacıdır. Odunu çok liflidir. Dallarının ucundaki kısım dişfırçası yerine kullanılır. Meyvesi de yenebilir.

Faydası: Dişleri temizler. Diş etlerini kuvvetlendirir. Ağız kokusunu giderir.

MUŞMULA (beşbıyık): Gülgiller familyasından; kış aylarında yaprak döken,eğri büğrü gövdeli, dallı budaklı küçük bir ağaçtır. Çiçekleri beyaz veyapembe renklidir. Meyvesi, buruk ve hoşa gitmeyen bir tattadır. Etlidir. 5bölmesi vardır. İyice olgunlaştıktan sonra yenir.

Faydası: Böbrek kum ve taşlarının dökülmesine yardım eder. Bağırsaklarıniyi çalışmasını sağlar. İncebağırsak iltihabı, ishal ve dizanteriyi giderir. Kandolaşımını düzenler. Sinirleri güçlendirir. Mide hastalıklarında faydalıdır. Anakarnındaki ceninin düşmesini önler.

MUZ (musa): Muzgiller familyasından; sıcak bölgelerde yetişen, çok yıllıkve çok büyük bir otsu bitki cinsidir. Yurdumuzda Antalya ve Anamurçevresinde yetiştirilir. Muz ağacının gövdesi; toprak altında kök sap veyasoğan halinde bulunur. Yaprakları bu kök saptan çıkar. Tabandaki çiçeklerimeyve verir. Meyvelerin tamamı sarkık bir sapın üzerinde toplu halde bulunur.Nişasta ve şeker bakımından zengindir. Lezzetlidir. Fırında veya güneştekurutulduğu zaman çok besleyici bir un verir.

Faydası: Vücudun ihtiyacı olan bütün maddeleri karşılar. Kemikleringelişmesini sağlar. Nekahat devresini kısaltır. Sinir zafiyeti ve yorgunluğugiderir. Böbrek ve mafsal iltihabında, bağırsak hastalıklarında faydalıdır.Müzmin kabızlık çekenler fazla yememelidir.

MÜRSAFİ (mürrisafi): Burseraceae familyasından; çeşitli balsamağaçlarından elde edilen reçine sakızıdır. Güzel kokusu vardır. İlkçağlardanberi kullanılır. Kokusu kuvvetli, tadı acıdır.

Faydası: Spazmları giderir. Uyarıcıdır. Aybaşı tutukluğunu giderir.

MÜRVER (patlangıç): Hanımeligiller familyasından; türlerinin çoğu Kışaylarında çiçekleri döken çalı veya ağaçcık halinde odunsu, ender olarak daotsu karakterde olan bir bitki cinsidir. Sürgünlerinin geniş bir özü vardır.Tomurcukları bol sayıda pullarla örtülmüştür. Çiçekleri beyazdır. Meyvelerikabuksuz tane şeklindedir. 20 kadar türü vardır. Yurdumuzda doğal olarakbulunur. Yaprakları uçucu yağ, şekerler ve bazı organik asitler taşır.

Meyvelerinde acı madde, tanen, şekerler, valerian asidi ve bol miktarda renkmaddesi bulunur. Yapraklar ve meyveler müshil olarak kullanılır. Köklerindemüshil tesiri vardır. Çiçekleri terletici ve hafif yatıştırıcıdır. Kullanılankısımları; yaz aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası: Kabızlığı giderir. Ateşi düşürür. Vücuda rahatlık verir. İdrarıçoğaltır. Anne sütünü artırır. Nezlede faydalıdır. Güneş yanıklarında dafaydalıdır.

N

NANE (mentha): Ballıbabagiller familyasından; nemli yerlerde yetişen,genellikle tüylü ve çok kokulu otsu bir bitki cinsidir. Başak biçiminde beyaz,pembe veya morumsu çiçekleri vardır. Güzel kokuludur.

Faydası: Hazmı kolaylaştırır. Gaz söktürür. Karaciğer yetersizliğini giderir.Safra akışını düzenler. Mide ağrılarını keser. Bağırsak spazmını giderir. Nefesalmayı kolaylaştırır. Astım, grip, bronşit ve öksürükte faydalıdır. Sinirlerikuvvetlendirir. Sükunet verir. Heyecanları ve korkuyu yatıştırır. Kusmalarıönler. Migren, uykusuzluk ve baş dönmelerinde faydalıdır. El ayak titremesi,dil tutukluğu, felç ve uykusuzlukta kullanılır. Kalbi kuvvetlendirir. Sinirsel kalpçarpıntılarını keser. Erkeklerde ruhsal kaynaklı iktidarsızlığı giderir. Annesütünü artırır. Aybaşı kanamalarının muntazam ve ağrısız olmasını sağlar. Sütleşişen memelerin şişini indirir. Soğuk algınlığında faydalıdır. Bağırsaksolucanlarının düşürülmesinde yardımcı olur. İdrar söktürür. Mide ülseri vegastrit olanlar fazla kullanmamalıdır.

NAR (rümman): Nargiller familyasından; Akdeniz bölgesinden Japonya’yakadar yabani olarak yetişen canlı kırmızı çiçekli, dört köşe dallı, hafifçedikenli bir ağaçcıktır. Yaprak kenarı ve sapı kırmızımtıraktır. Çiçekleri parlakkırmızıdır. Meyvesi (Nar); portakal büyüklüğünde, esmer kırmızı renkli, çoktohumludur. Yenen kısmı, tohumlarının etli ve bol usareli kısmıdır. Ağacıngövde, kök ve dal kabukları; nişasta, mannit, reçineli maddeler, asitler, tanen,

punicin ve olkoloidler taşır. Nar kabuğundan yapılan ilaçlar tenya düşürmekiçin kullanılır.

Faydası: Vücudu kuvvetlendirir. İshali keser. Burun poliplerine faydalıdır.Şerit düşürür. Kalbi kuvvetlendirir. Zayıflara faydalıdır. Mide ve bağırsakhastalığı olanlar, küçük çocuklar ve hamileler fazla kullanmamalıdır.

NERGİS (narcissus): Nergisgiller familyasından; soğanı zehirli bir bitkidir.Baharda çiçekleri ilk açan bitkilerdendir. Çiçeği, çıplak bir sapın ucunda birazeğik durur.

Faydası: Kusturucu olarak kullanılır. Sarada da faydalıdır. Fazla miktardakullanılmamalıdır.

NEVRUZOTU (linaria): Sıracagiller familyasından; düzensiz çiçekli otsu birbitkidir. Çiçekleri aslanağzına benzer. En güzel türü mor çiçekli nevruzotudur.

Faydası: Balgam söktürür. Kanı temizler.

NİLÜFER (suzambağı): Nilüfergiller familyasından nymphaea ve nupharcinsinden su bitkilerine verilen genel addır.

Faydası: Kalbi kuvvetlendirir. Ağrıları dindirir. Sinirleri yatıştırır.

NİŞASTA (starch): Buğday, arpa, yulaf, pirinç, mısır gibi tahıllarıntanelerinden ve patatesten özel yöntemlerle elde edilen unumsu bir maddedir.Sıcak suda nişasta peltesi denilen jelatinimsi bir kütle haline gelir.

Faydası: Güzellik maskelerinde, eczacılıkta ve çamaşırları kolalamaktakullanılır. Aynı zamanda iyi bir besindir. Tentürdiyot zehirlenmesinde çokfaydalıdır. Lapası deri ve göğüs hastalıklarında kullanılır. İltihapları giderir.Cilt hastalıklarında kaşıntıları keser. Banyo suyuna karıştırılıp yıkanılırsa cildiyumuşatır.

NOHUT (cicer arietinum): Baklagiller familyasından 50 cm kadar boyunda,vatanı Akdeniz kıyıları olan, sarımtırak çiçekli, bir yıllık bir tarım bitkisidir.Sebze ve tane olarak yenir. Leblebi yapılır.

Faydası: Vücudu kuvvetlendirir. Anne sütünü arttırır.

O

OKALİPTUS (sıtma ağacı): Mersingiller familyasından; AnavatanıAvusturalya olan, her zaman yeşil bir ağaç cinsidir. Bazılarının boyu 150 m’yeulaşır. Ender olarak ağaçcık şeklinde bulunur. Çiçekleri beyaz-sarı veyakırmızı renktedir. Meyvesi tepeden 4-5 yarıkla açılan kapsüldür. Odunu sert vereçinelidir. Yapraklarında uçucu yağ, reçineler, acı madde ve tanen vardır.Uçucu yağı çok miktarda sineol taşır. Yurdumuzda Güneydoğu Anadolu’dayetiştirilir. 160’dan fazla türü vardır.

Faydası: Öksürüğü keser. Solunum yolları hastalıklarında faydalıdır. Boğazve burun iltihaplarını giderir. Göğsü yumuşatır. Nezlede faydalıdır. Ateşidüşürür. Vücudu kuvvetlendirir. Bronşite ve diğer solunum yollarıhastalıklarında faydalıdır. İdrar yollarını temizler. Astım ve Veremdefaydalıdır. Sıtmanın önünü alır. Basur memelerinden kaynaklanan şikayetlerigiderir.

OLTUOTU (pembe pireotu): Bileşikgiller familyasından; Doğu Anadolu’dayetişen, 60 cm kadar boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Gövdesi dik veseyrek tüylüdür. Çiçekleri dil biçiminde olup, gül rengindedir. İçeriğinde“piretrin” vardır. Kuvvetli bir böcek öldürücüdür.

Faydası: Bit, pire, tahtakurusu gibi böceklerin öldürülmesinde kullanılır.

Ö

ÖDAĞACI (agalloch): İkiçenekliler sınıfının, thymelaeaceae familyasından;Doğu Asya ve Malaya adalarında yetişen bir ağaçtır. Yaz, kış yapraklarınıdökmez. Meyveler, armut biçimindedir. Ağacın odunu ve kabuğu yarılınca, hoşbir koku verir.

Faydası: Çoğunlukla tütsü yapmakta kullanılır.

ÖKÜZGÖZÜ (dağkestanesi): Bileşikgiller familyasından; çayır veormanlarda yetişen, papatyayı andıran, çok yıllık bir bitkidir. Kömeçlerituruncu-sarıdır. Çiçekleri kullanılır.

Faydası: Kusturucudur. Sinir sistemini çok şiddetli bir şekilde uyarır.Haricen kullanıldığı takdirde romatizma ağrılarını dindirir, yaraları iyileştirir.Fazla miktarda kullanılmamalıdır.

ÖKSEOTU (gökçe): Ökseotugiller familyasından; genç sürgünleri yeşil, ufakçalı halinde bir bitkidir. Adi ökseotu ve Zeytin ökseotu yurdumuzda doğalolarak yetişir. Yapraklarında tanen, urson, inosit, saponin ve viscine adıverilen gayet yapışkan, elastiki, yumuşak bir reçine vardır.

Faydası: Yüksek tansiyonu düşürür. Nabzı yükseltir. Kalbin atışlarını artırır.Damar kireçlenmesinde faydalıdır. Sara ve Akciğer kanamalarında kullanılır.Spazmları giderir. Hazmı kolaylaştırır. Fazla kullanıldığı takdirde zararlıdır.Bilinci uyuşturur. Adaleleri zayıflatır ve ishal yapar.

ÖKSÜRÜKOTU (tussilago farfara): Bileşikgiller familyasından;yurdumuzda gevşek topraklı ve nemli sırtlarda yetişen çok yıllık otsu birbitkidir. Yaprakları dairemsi köşeli, etlice ve alt yüzü sık tüylü, beyazgörünüştedir. Yapraklarında müsilaj, acı bir glikozit, tanen, inülin, şekerler vefitosterol vardır. Çiçeklerinde de aynı maddeler ve bunlara ilave olarak dauçucu bir yağ vardır. Ev ilaçlarında yaprakları ve çiçekleri kullanılır.

Faydası: Öksürüğü keser. Balgam söker. Diğer solunum yolu hastalıklarındada yumuşatıcı olarak faydası görülür.

P

PAMUK (gossypium): Ebegümecigiller familyasından, lif ve yağ elde etmekmaksadıyla ekilen otsu veya odunsu bir bitkidir. Gövdesi dik, dallanmış ve çoktüylüdür. Yaprakları uzun saplıdır. Meyvesi 3-5 gözlü bir kapsüldür. Her gözüniçinde siyahımsı renkli, oval ve üzeri, uzun, sık ve beyaz tüylerle örtülü 5-10

tane tohum vardır. Birçok türü vardır. Yurdumuzda koza veya yerli türüyetiştirilir. Yerli pamuk 75-80 santimetre boyunda, yan dalları, kısa, gövde veyaprak sapları siyah benekli bir türdür. Haziran-Temmuz aylarında sarıçiçekler açar. Çiçekleri çabuk solar ve ceviz iriliğinde koza yapar. Kozalarolgunlaştıktan sonra hasat yapılır. Tohumlarının çevresinde meydana gelenince, yumuşak teller işlenerek hidrofil pamuk yapılır. Çiğit denilen pamuktohumlarından pamukyağı elde edilir. Hekimlikte kök kabukları ve yapraklarıkullanılır.

Faydası: Kabızlığı giderir. Ateşi düşürür. Aybaşı yokluğunu giderir. Adetkanı söktürür.

PANCAR (beta vulgaris): Ispanakgiller familyasından; ince köklü, bir veyaiki yıllık otsu bir bitkidir. Yem pancarı, sebzelik pancar ve şeker pancarı gibiçeşitleri vardır.Kırmızı pancarın kökleri toparlak bir yumru şeklindedir. Sebzeolarak kullanılır. Şeker pancarının kökleri toparlak bir yumru şeklindedir.İçeriğinde sakaroz vardır.

Faydası: Kırmızı pancar, Karaciğer’in muntazam çalışmasını sağlar. İdrarsöktürür. Kansızlığı giderir. Şeker hastalığı ve vereme karşı korur. Mide vebağırsakları kuvvetlendirir. Sinirleri yatıştırır. Vücudu kuvvetlendirir.

PAPATYA (matricaria chamomilla): Bileşikgiller familyasıından; Nisan-Eylül aylarında çiçek açan, 25 cm kadar boyunda, bir yıllık otsu bir bitkidir.Yaprakları ince parçalı olup, sapsızdır. Çiçeğinin orta kısmı sarıdır.Kenarlarında 12-20 tane dil biçiminde beyaz renkli çiçek vardır. Çiçekleriniçeriğinde acı madde, tanen ve glikozitler vardır. Meyvesi sarımtırak esmerrenkli bir uçucu yağ taşır. Yaz aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası: Ateşi düşürür. Ağrıları keser. Spazm çözer. Terletir. Sinirleriyatıştırır. Bağırsak gazlarını giderir. Vücuda rahatlık verir. Boğaz, bademcikve diş etlerinin iltihaplarını giderir. Bel ve baş ağrılarını geçirir. Saçlarısarartmak için de kullanılır. Papatyayağı spazm giderir. Ağrıları dindirir.Mikropları öldürür. Sinirleri yatıştırır.

PATATES (solanum tuberosum): Patlıcangiller familyasından; yer altındakiyumruları yenen otsu bir bitkidir. Yeşil kısımlarında, renksiz filizlerinde veyeşilimsi yumrularında Solanin denilen bir madde vardır. İçeriğinde bolmiktarda nişasta, B ve C vitaminleri bulunur.

Faydası: Şeker hastalarına faydalıdır. Susuzluğu giderir. Mide veOnikiparmak ülserinde yararlıdır. Karaciğer şişliğini giderir. Safra akışınıkolaylaştırır. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Damarsertliğine faydalıdır. Sert bir şey yutulduğunda yabancı maddenin zararvermeden çıkmasını sağlar. El ve ayak çatlaklarında faydalıdır. Skorbüthastalığını önler. Kandaki şeker seviyesini düşürür. Kanı temizler. Kanserekarşı korur.

PATLICAN (badincan): Patlıcangiller familyasından; kalın saplı, uzuncayapraklı, iri mor meyveli, bir yıllık otsu bir bitkidir. Birçok çeşidi vardır.İçeriğinde A vitamini, fosfor ve bazı esanslar vardır.

Faydası: Kansızlığı giderir. Karaciğer ve Pankreasın muntazam çalışmasınısağlar. İdrar söktürür. Kilo vermeye yardımcı olur. Böbrek yanması ve ağrısınıkeser. Sinirleri yatıştırır. Kalp çarpıntısını giderir. Cilt hastalıkları, şeker,mide, bağırsak ve karaciğer hastalıkları aşırı derecede olanlar patlıcanyememelidir.

PAZI (yabani ıspanak): Ispanakgiller familyasından; kırlarda kendiliğindenyetişen veya bahçelerde yetiştirilen otsu bir bitkidir. Yaprakları iri ve çok,kökleri dallı ve az etlidir. Yapraklarında bol miktarda A ve C vitamini vardır.

Faydası: İdrar söktürür. İdrar yollarında hissedilen yanmayı giderir.Haşlanmış yaprakların suyu kabızlığı giderir. Yaprakları yanık, apse, şişliklerve basur memelerinden doğan şikayetleri giderir.

PELİN (pelinotu): Bileşikgiller familyasından; boş arazilerde kendiliğindenyetişen, çok acı ve keskin kokulu otsu bir bitkidir. Saksılarda da yetiştirilir.Birçok türü vardır.

Faydası: Bağırsak solucanlarını düşürür. Adet söktürür. İştah açar. Mideyikuvvetlendirir. Ateşi düşürür. Fazla miktarda alındığı takdirde zehirler.

PEYGAMBERÇİÇEĞİ (mavi kantoron): Bileşikgiller familyasından;özellikle ılık bölgelerdeki tahıl tarlalarında yetişen bir bitkidir. Çiçekleri maviveya menekşe rengindedir.

Faydası: İştah açar. İdrar söktürür. Nikris hastalığında faydalıdır.Böbreklerdeki kumun dökülmesine yardımcı olur. Bazı göz hastalıklarındakullanılır. Ağrıları keser. Vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını sağlar.

Fazla miktarda kullanıldığı zaman kalbe zarar verir.

PIRASA (allium porrum): Zambakgiller familyasından; sebzelik bir bitkidir.Soğanı uzun ve göbeklidir. Yazın ürün almak için ilk baharda veya güzaylarında; kış mevsiminde ürün almak için ise yaz aylarında ekilir.Yurdumuzda kamış pırasası ve kara pırasa denilen çeşidi çok yetiştirilir.

Faydası: İdrar söktürür. Şurubu göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. İştahsızlığıgiderir. Mide rahatsızlıklarına iyi gelir. Romatizma, mafsal ağrıları, damarsertliği, böbrek hastalıkları, üremi ve idrar tutukluğunda faydalıdır.Böbreklerdeki kum ve taşların düşürülmesine yardımcı olur. Suyu yüzdekisivilce ve lekelere faydalıdır. Sinirleri kuvvetlendirir. Kabızlığı giderir. Basurmemeleri için faydalıdır. Arı sokmasında da kullanılır.

PİRİNÇ (oryza sativa): Buğdaygiller familyasından; sıcak bölgelerdeyetiştirilen bir bitkidir. Her başakçığında bir çiçek vardır. Tanesi buradameydana gelir. İçeriğinde bol miktarda nişasta ve vitaminler vardır. Pirinçkabuğundan tabii phytine elde edilir. Bu madde, gelişmeye yardımcı olur. Zihinaçıklığı sağlar.

Faydası: Vücuda gerekli olan kaloriyi sağlar. Yüksek tansiyonu ve fazla üremiktarını düşürür. İshali keser. Kaynatılması ile elde edilen su ishal kesiciolarak kullanılır. Unu, yaraları kurutmak maksadıyla kullanılır.

PORTAKAL (citrus aurantium var): Turunçgiller familyasından bir ağaçtır.Boyu 2-10 m arasında değişir. Yaprakları sert dayanıklı ve düz kenarlıdır.Meyvesi C vitamini bakımından zengindir. Kabuğunun altında sarımtırak,bazılarında ise kırmızı renkte sulu ve dilimli bir öz bulunur. Kabuklarındanportakal esansı elde edilir. Eczacılıkta ve gıda sanayinde kullanılır.Çiçeklerinden de portakal çiçeği esansı yapılır.

Faydası: Çiçeklerinin kaynatılmasıyla elde edilen su, spazm giderir.Kabuklarından yapılan şurup ise, mide hastalıklarında kullanılır. Damarsertleşmesini ve felci önler. Soğuk algınlığı, grip ve nezlede faydalıdır.Yorgunluğu ve sinir bozukluğunu giderir. Cildin güzel olmasını sağlar.Kansızlığı giderir. Hazmı kolaylaştırır. Karaciğeri çalıştırır ve safra ifrazatınıartırır. Ateşi düşürür. Nekahat devresini kısaltır. Vücuda enerji verir. Şekerhastalarına faydalıdır. Susuzluğu giderir. Zayıflatıcıdır. Mide hastalıklarındanşikayet edenler portakal yememelidir.

R

RATANYA (krameria triandra): Baklagiller familyasından; Amerika’dayetişen ve birçok türü olan bir bitkidir. Kökü toz haline getirilip, kullanılır.Çiçekleri kırmızı; yaprakları uzun, ince ve uçları dilimlidir.

Faydası: Şurubu; ishali keser. Bağırsak iltihaplarını giderir. Basurmemelerine karşı pomad ve fitil olarak kullanılır.

RAVEND (ışgın): Karabuğdaygiller familyasından; büyük yapraklı, çok yıllıkbir bitki cinsidir. Sebze veya süs bitkisi olarak da yetiştirilen türleri vardır.Doğu Anadolu bölgesindeki yüksek yerlerde ışgın denilen türü yetişir. Boyu150 cm kadardır. Mayıs - Haziran aylarında çiçek açar. Yaprakları dairemsi,kenarları ince dişli, yüzeyi pürüzlü ve serttir. Kökleri ilaç yapımında kullanılır.Taze sürgünleri ve genç yapraklarından da sebze olarak faydalanılır. İçeriğindeTanen vardır. Kokusu kendine hastır. Tadı acıdır.

Faydası: İştah açar, vücudu kuvvetlendirir. İshali keser. Mide ve bağırsakgazlarını giderir. İdrarın rengini sarıya boyar. Çok miktarda kullanılırsa ishalyapar.

RAZİYANE (rezene): Maydanozgiller familyasından; Ege ve Akdenizbölgesinde yetiştirilen 2 veya çok yıllık otsu bir bitkidir. Boyu 1-1,5 metrekadardır. Yaprakları saplı, almaşık dizilişli ve tüysüzdür. Gövdesi dik, silindirşekilli ve tüysüzdür. Sarı renkli çiçekleri şemsiye görünümündedir. Meyvelerisilindirik, 11 milimetre kadar boyunda ve 4 milimetre kadar kalınlıktadır.Renkleri yeşilimsi esmerdir. Meyveleri, müsilaj, şeker, nişasta, tanen sabit veuçucu yağ taşır. İlaçlarda tohumları ve kökü kullanılır.

Faydası: Mide ve bağırsak gazlarını giderir. Sinirleri ve ağrıları yatıştırır.İştahı açar. İdrar söktürür. Anne sütünü artırır. Boğmaca, dalak hastalıkları veidrar zorluğunda faydalıdır. Kansızlığı giderir. Kan çıbanı ve göz zafiyetindede kullanılır. Kalp hastalıkları, romatizma ve üremide faydalıdır. Bronşlarıboşaltır.

REZENE: Kayalık yerlerde yetişen bu bitkiye Raziyane’de denir. Boylu birottur. Gevrek yaprakları vardır. Salata olarak yenildiği gibi, önce yeşil renkte

ortaya çıkan ve olgunlaştıkça sarımsı hale dönen meyvesi turşularda kullanılır.Çok lezzetlidir. Şifası gölgede kurutularak saklanan olgun meyvelerindedir.

Faydası: Damar sertliği, hava yutma ve sürekli hazımsızlıklarda; 30 gramkuru Rezene meyvesi, 1 litre suda haşlanır. Bu çay yemeklerden önce birer çaybardağı içilirse çok faydalıdır.

ROKA (eruca sative): Turpgiller familyasından; sapı tüylü, 40 cm kadarboyunda bir bitkidir. Çiçekleri sapın ucundadır. Rengi beyaza çalar, üzeri mordamarlıdır. Çok kokuludur. Yaprakları almaşık dizilişlidir.

Faydası: İdrar söktürür. Karında biriken suyu boşaltır. Kanın temizlenmesineyardımcı olur. Sıtma ateşini düşürür. Mafsal iltihaplarını giderir. Karaciğer vedalak hastalıklarında faydalıdır. Safrayı boşaltır. Sarılığı keser. Karaciğerağrısını giderir. İştah açar, hazmı kolaylaştırır. Cinsel gücü arttırır.

S

SAFRAN (zaferan): Süsengiller familyasından; yurdumuzda da yetiştirilen,10-15 cm boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Etli, yuvarlak, kaidesi yassı, 4cm kadar çapında, üstü esmer renkli ve zarımsı pullarla kaplı, alt tarafında dakök parçaları bulunan bir soğanı vardır. Yaprakları uzun ve koyu yeşildir.Çiçekleri mor renklidir. Sonbahar mevsiminde yapraklardan önce açar.Meyvesi kapsül şeklindedir ve sonbahar aylarında meydana gelir. İçeriğinde;şekerler, organik asitler, krosin ve uçucu yağ vardır. Tepeciklerinden eldeedilen toz; renk, tat ve koku verici olarak kullanılır.

Faydası: Vücuda kuvvet verir. Sinirleri uyarır. Aybaşı gecikmelerindefaydalıdır. Rahim hareketlerini arttırır. İştah açar. Sinir zayıflığını giderir.Öksürük, bronşit ve astımda faydalıdır. Fazla miktarda kullanılmamalıdır.Hamilelerin de kesinlikle kullanmaması gerekir.

SAKIZAĞACI (mastaki): Antepfıstığıgiller familyasından; Akdenizkıyılarında yetişen, 4 m kadar boyunda, sık dallı, çalı görünümünde, kış

aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Çiçekleri küçük ve kırmızı renklidir.Meyvesi ufak, yuvarlak ve sivri uçludur. Başlangıçta kırmızı renkli ikensonradan siyaha dönüşür. Dal ve gövdesinden sakız elde edilir.

Faydası: Midenin düzenli çalışmasını sağlar. Tükürük salgılanmasını artırır.Çene kaslarını güçlendirir. Diş etlerini temizler.

SALEP (sahlep): Salepgiller familyasından; tel köklü otsu bir bitkidir.Kökünde 2 tane yumru vardır. Gövdesi, dik ve silindirimsidir. Çiçekleri salkımveya başak şeklindedir. Kullanılan yeri köklerindeki yumrularıdır. Yurdumuzdabir çok çeşidi vadır. Salep yumruları müsilaj, glikoz ve uçucu bir yağ taşır.

Faydası: Göğsü yumuşatır. Öksürük ve bronşitte faydalıdır. Kabızlığı giderir.Basur memelerinde faydalıdır. Zihnin çalışma gücünü arttırır. Kalbikuvvetlendirir. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Bağırsaksolucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Vücudun ısınmasını sağlar. Cinselgücü artırır.

SANDALAĞACI (kalanga): Sandalgiller familyasından; küçük boylu birağaçtır. Hindistan ve Malakka’nın dağlık bölgelerinde yetişir. Yaprak dökmez.Yaprakları karşılıklıdır. Çiçekleri sarımtırak kırmızıdır. Meyveleri kirazbüyüklüğünde olup, siyah renklidir. Odunu sarımtırak renktedir ve kokuludur.Bu odundan uçucu bir yağ olan santal esansı çıkarılır. Hekimlikte kullanılır.

Faydası: İdraryollarındaki mikropları giderir.

SAPARNA (smilax): Zambakgiller familyasından; tırmanıcı ve dikenligövdeli, yeşilimsi çiçekli, çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları kalp şeklindedir.Çiçekleri şemsiye durumundadır. Birçok türü vardır. Yurdumuzda nemçesaparnası, Anadolu saparnası bulunur.

Faydası: Terletir. Kanı temizler. Cilt hastalıklarında faydalıdır. Frengidekullanılır.

SARI BALLIBABA (Lamium Galeobdolon): Sarı Ballıbaba, nemliormanlarda ve çukurlarda, çalılıkların arasında, çitlerin ve duvarların dibinde,moloz yığınlarında, gölgeli ve nemli bölgelerde ve ısırgan otunun bulunduğuyerlerde yetişir. Nisan ve Mayıs’ta çiçeklenir. Çok yıllık köksapı, dikine 50cm uzunluğunda filizler çıkarır. Karşılıklı olan yaprakları, ısırganotununyapraklarına benzer. Yaprakların hemen altındaki küme halindeki çiçekler, açık

ağızları andırırlar.Faydası: Dölyatağı ve adet görme düzensizliklerinde günde 2 bardak sarı

ballıbaba çayı içilmelidir. Ayrıca, kan temizleyici etkisi vardır. Sinirseluykusuzluklarda ve tüm kadın hastalıklarında başarıyla kullanılabilir. Süreklikadın hastalığı çekenler ve genç kızlar, bu çayı özellikle değerlendirmelidirler.Sarı ballıbabanın hem yaprakları hem de çiçekleri bu gibi hastalıklardakullanılır. Özellikle işeme zorluklarında, işemedeki yanmalarda, ağır böbrekhastalıklarında ve kalp ödemlerinde çok başarılıdır. Sarı ballıbabanınyaprakları, sindirim düzensizliklerinde, sıraca ve temriyelerde kullanılır. Bugibi durumlarda, öğleden önce 1 bardak çay içilmelidir. Çıbanlarda vevarislerde bu çayla kompres yapılmalıdır. Sarı ballıbaba, yaşlı kişilerdegörülen mesane felcine karşı özellikle önerilir. Ayrıca, mesane üşütmesine veböbrek iltihabına karşı da kullanılabilir. Bitkinin kaynama suyu ile hazırlananoturma banyosu da çok rahatlatıcıdır. İyileştirilemeyen böbrek büzülmelerindeve yapay böbreğe bağlanmaya mecbur olan hastalara, sarı ballıbaba,altınbaşak ve yoğurtotu (yapışkanotu) eşit karışım çayı çok büyük yararlarsağlar.

SARIOT (düğünçiçeği): Centiyangiller familyasından; gök yeşili renginde birbitkidir. Nemli kumsallarda yetişir. Sapı ince, yaprakları dipten çifter çifterbitişiktir. Çiçekleri sarıdır. Karadeniz bölgesinde bulunur.

Faydası: Ateşi düşürür. Asabi ağrıları dindirir. Romatizmada faydalıdır.

SARISABIR (azvay): Zambakgiller familyasından 180 kadar türü bulunan vetropikal bölgelerde yetişen bir bitkidir. Bazen sapsız küçük bitkiler, bazen dadallı budaklı ağaçlar halinde bulunur. Yaprakları kalın ve etli olup, rozetşeklindedir. Çiçekleri yeşilimsi, sarı veya donuk kırmızıdır. Çoğu zaman üçrenklidir. Yaprakları kesildiği zaman acı bir su çıkar. Pankima denilen bu su;hekimlikte kullanılır. Yurdumuzda da bulunur.

Faydası: Kabızlığı giderir. Mide hastalıklarında faydalıdır. Vücudukuvvetlendirir. Yanıkların sebep olduğu sancıları keser. Sirke ile karıştırılıp,saç diplerine sürülürse, dökülmelerini önler. Tavsiye edilen miktardan fazlakullanılmamalıdır. Mesane ve rahim hastalıklarından şikayet edenlerin dekesinlikle kullanmaması gerekir.

SARMAŞIK (hedera): Sarmaşıkgiller familyasından; tırmanıcı yeşil odunsu

bir bitkidir. Meyvesi etli, yuvarlak ve üzümsüdür. Yurdumuzda; adi sarmaşıkve kafkas sarmaşığı olmak üzere 2 çeşidi vardır. Yaprak ve meyvelerindeheederin denilen zehirli bir madde vardır.

Faydası: Haricen yaraların tedavisinde kullanılır.

SARMISAK (tüm): Zambakgiller familyasından; bütün kısımları keskinkokulu, 30-100 cm yüksekliğinde, otsu bir bitkidir. Toprak altında iri birsoğanı vardır. Çiçekleri beyazımsı pembedir. Yaprakları uzun, yassı, paraleldamarlı ve sivri uçlu olup, gövdeyi sarmıştır. Soğanı özel kokulu uçucu biryağ, şekerler, A, B, C, P vitaminleri içerir. Yağında alliin denilen bir maddevardır.

Faydası: Yüksek tansiyonu düşürür. İştah açar. Solunum ve hazımsistemindeki mikropları öldürür. Grip, tifo ve difteri gibi salgın hastalıklarsırasında faydalıdır. Hazmı kolaylaştırır. Kabızlığı giderir. Bağırsaksolucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Kanı temizler. Kalp adalelerinikuvvetlendirir. Böbreklerin normal çalışmasını sağlar. Karında ve bacaklardatoplanan suyun boşalmasında yardımcı olur. Romatizma ve mafsaliltihaplarında faydalıdır. Damar sertliğini önler. Ateşi düşürür. Arpacık vebasur memelerinde faydalıdır. Zehirlenmelerde kullanılır. İdrar tutukluğunugiderir. Zehirli hayvan sokmasında da faydalıdır. Saçların uzamasına dayardımcı olur.

SARIMSAK OTU (alliarie): Turpgiller familyasından; dik saplı, küçük beyazçiçekli bir bitkidir. Oluşturulduğu zaman sarımsak kokusu verir. Hemen hemenher yerde bulunur.

Faydası: Temriye, uyuz ve yaraların tedavisinde kullanılır.

SASSAFRAS (bois de sassafras): Defnegiller familyasından bir ağaçtır. BiriAmerika’da diğeri de Çin’de olmak üzere iki türü vardır. Köklerinden,lavantacılıkta kullanılan sagrol esansı elde edilir. Kurutularak toz halinegetirilen yaprakları baharat olarak kullanılır.

Faydası: Sassafrasın kökleri terletici olarak kullanılır.

SEMİZOTU (semizebe): Semizotugiller familyasından; bir yıllık otsu birbitkidir. Gövdesi toprak üzerine yatık, yaprakları sapsız ve etlidir. Yenilenkısmı, küçük, yuvarlak yeşil yaprakları ve körpe saplarıdır. C vitamini ve

Demir bakımında zengindir. İçeriğinde kuzukulağı asidi bulunduğundan tadıbiraz mayhoştur.

Faydası: Mide ve bağırsak kanamalarında ve kanlı idrarda faydalıdır. Kanıtemizler. Vücuda serinlik verir. Şeker hastalarının susuzluğunu giderir. İdrarsöktürür. Kabızlığı giderir. Zayıflamaya faydalıdır. Dalak hastalıklarındaşikayetleri geçirir. Uykusuzluk, sinirlilik ve zihin yorgunluğunda faydalıdır.Lapası, yanık ve apsede rahatlık verir.

SERVİ (selvi): Servigiller familyasından; genellikle kış aylarında yaprakdökmeyen bir ağaçtır. Birçok çeşidi vardır. Adi servi 20-30 m kadar boyalabilen, sütun şeklinde bir servi türüdür. Kabukları ince ve düzgün, uzunçatlaklıdır. Yaprakları koyu yeşil renklidir. Sürüngenlerinin ucunda, 3 cm kadarçapında, esmer renkli kozalağı vardır. Dal ve yapraklarından elde edilen uçucuyağda, tanen ve servi kafurusu vardır.

Faydası: İshali keser. Kanamaları durdurur. Şeker hastalığında da faydalıdır.Saçları kuvvetlendirmekte ve diş ağrılarını dindirmekte de kullanılır.

SIĞIRKUYRUĞU (verbascum): Sıracagiller familyasından; yüksek boylu,bir veya iki yıllık otsu bir bitkidir. Yurdumuzda 200 kadar türü vardır. Sıktüylüdür. Yaprakları tabanında toplanmıştır. Çiçekleri çok çabuk dökülür. Sarıveya kırmızımsı renktedirler. Büyüksığırkuyruğu denilen türünün içeriğinde;şeker, sabit ve uçucu yağ, müsilaj, reçine, saponin ve renkli maddeler vardır.

Faydası: Göğsü yumuşatır. Balgam söktürür. Bronşitte faydalıdır.

SIRACAOTU (scrophuiaria): Sıracagiller familyasından; pis kokulu, çokyıllık otsu bir bitkidir. Boğumlu sıracaotu ve köpeksıracaotu en yaygın olantürlerdir.

Faydası: Lapası sıraca tedavisinde kullanılır.

SİNAMEKİ (cassia): Baklagiller familyasından; bütün sıcak bölgelerdeyetişen, sarı çiçekli otsu veya ağaçsı bir bitkidir. 400’den fazla türü vardır.Çiçekleri, yapraklarının dibinden çıkar. Uzun salkım şeklindedirler. Meyvesi,baklaya benzer. Basık silindirimsi, odunsu ve sert kabukludur.

Faydası: Kuvvetli müshildir. Kolit ve spastik kabızlıkta kullanılmaz. Bulantıve kusma yapabilir. Sütlü kahveyle içilmesi daha kolaydır.

SİNİRLİYAPRAKOTU (sinirotu): Sinirotugiller familyasından; çok yıllık otsu

bir bitkidir. Birçok yabani türü vardır.Faydası: İdrar söktürür. Yaraları iyileştirir. Cerahatı boşaltır. Nasırların

sökülmesinde kullanılır.

SOĞAN (basaliye): Zambakgiller familyasından; yumrumsu ve yeşilyaprakları kullanılan keskin kokulu, acı bir otsu bitkidir. Bileşiminde uçucu vesabit yağ, şekerler, fermentler ve amino asitler vardır.

Faydası: İdrar söktürür. Vücutta biriken zararlı maddeleri ve suyu atar.Romatizma, mafsal iltihabı, idrar tutukluğu, damar sertliğinde faydalıdır.Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine yardımcı olur. Zayıflamayı sağlar.Böbrek ağrısını dindirir. Zihin yorgunluğunu dindirir. Baygınlığı geçirir.Prostat bezinin hastalanmasını önler. İktidarsızlıkta faydalıdır. Cinsel gücüartırır. Egzama ve diğer cilt hastalıklarında faydalıdır. Öksürük söktürür,bronşları temizler. Astım nöbeti, akciğer hastalıkları, grip ve soğukalgınlığında faydalıdır. Kandaki şeker seviyesini düşürür. Şeker hastalarındafaydalıdır. Kolera ve veremde bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcıolur. İhtiyarlamayı geciktirir. İştah açar. Kalbi kuvvetlendirir. Koronerdamarları genişletir. Cerahatlerin boşalmasına yardımcı olur.

SOLUCANOTU (tanacetum vulgare): Bileşikgiller familyasından;Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesinde doğal olarak yetişen bir bitkidir. Tazebitkinin çiçekleri kullanılır.

Faydası: Bağırsak solucanlarını düşürür.

SOYAFASULYESİ (soja hispida): Baklagiller familyasından; 1 - 1,5 mboyunda, bir yıllık otsu bir tarım bitkisidir. Çiçekleri menekşe sarısırengindedir. Tohumu küre şeklinde, üzeri pürtüksüzdür. Bir yanında siyah lekevardır. Besleme gücü yüksek bir gıdadır.

Faydası: Vücudun gelişmesini sağlar. Şeker hastaları için faydalıdır.Sinirlerin ve adalelerin güçlenmesini sağlar. Zihin yorgunluğunda faydalıdır.Nekahat devresinin kısalmasını sağlar. Guatr olanlar kullanmamalıdır.

SÖĞÜT (bid): Söğütgiller familyasından; genellikle su kenarlarında yetişenboylu veya bodur bir ağaçtır. Kışın yaprak döker. Yaprak dökmeyenlerienderdir. Meyveleri kapsül şeklindedir. Yurdumuzda 35 kadar türü vardır. Dalkabuklarının içeriğinde salisin glikozidi ve tanen vardır. Ev ilaçlarında

kullanılır.Faydası: Ateşi düşürür. İshali keser. Kanamayı dindirir. Mikropları öldürür.

İştah açar. Vücuda kuvvet verir. Romatizma ağrılarını dindirir. Mesanetaşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Uykusuzluğu giderir. Sinirleri yatıştırır.Aybaşı kanamalarını düzenler.

SUMAK (somak): Antepfıstığıgiller familyasından; kışın yaprak döken veyaher mevsimde yeşil kalan bir ağaçcıktır. Meyvesi mercimeğe benzer. 150 kadartürü vardır. Birçoğu zehirlidir. Yurdumuzda derici sumağı ve boyacı sumağıdoğal olarak yetişir. Kokulu sumağın tentür halindeki şekli idrar tutamamahastalığında faydalıdır.

Faydası: Hazmı kolaylaştırır. Hazımsızlığı ve iştahsızlığı giderir. İshalikeser. Kandaki şeker miktarını düşürür. Fazlası kabızlık yapar. Tansiyonuyüksek olanlar kullanmamalıdırlar.

SUSAM (sesanum indicum): Susamgiller familyasından; sıcak bölgelerdeyetişen, bir yıllık, yağ veren otsu bir bitkidir. Çiçekleri beyaz veya kırmızıdır.Meyvesi kapsül şeklindedir. Tohumları esmer veya sarı renklidir.Tohumlarından susamyağı çıkarılır. Tahin helvası yapımında da kullanılır. Evilaçlarında; yaprakları ve yağı kullanılır.

Faydası: Yağı, safra taşlarının düşürülmesinde faydalıdır. Karaciğerhastalıklarında kullanılır. Kabızlığı giderir. Cinsel gücü artırır. Karın ağrısınıgiderir. Nefes darlığı ve bronşitte faydalıdır.

SUTERESİ (sezab): Turpgiller familyasından; akarsu kenarlarında yetişençok yıllık otsu bir bitkidir. Gövdesi yeşil renkli, köşeli, parlak ve yatıktır.Boyu 30-40 cm kadardır. Kökü çoktur. Çiçekleri beyazdır. İçeriğinde; kükürtlübir glikozit, sabit yağ, A, C, D vitaminleri ve mirozin vardır. Ev ilaçlarındausaresi kullanılır. Salata olarak da yenir.

Faydası: Sinirleri yatıştırır. İdrar söktürür. Vücudu kuvvetlendirir. İştah açar.Skorbüt tedavisinde faydalıdır. Cinsel gücü artırır.

SUYOSUNU (alga): Tatlı bitkiler şubesinden; genellikle suda yaşayanklorofilli bitkidir. Yeşil, esmer, kırmızı ve mavi su yosunları diye sınıflaraayrılır ve değişik alanlarda kullanılırlar. Soda, potas ve iyot elde edilir. Tarım,sanayi ve tıpta kullanılır. Bazı memleketlerde de besin olarak yenir.

Faydası: Fistüllü yaraları genişletmek için cerrahide kullanılır. Dıştan tatbikedildiğinde zayıflatıcı özelliği de vardır.

SÜSEN (iris): Süsengiller familyasından; Nisan-Haziran ayları arasındatürlü renklerde ve güzel kokulu çiçekler açan, 30-80 cm boyunda, çok yıllıksoğanlı otsu bir bitkidir. Çiçekleri dalların ucunda başak şeklindedir. Dışkısımları soyulup, kurutulduktan sonra menekşe kökü diye kullanılır. İçeriğindeuçucu yağ, sabit yağ, müsilaj, nişasta, tanen, şeker, iridin ve reçineli maddelervardır. Yurdumuzda 20 kadar türü vardır.

Faydası: Az miktarda kullanıldığı takdirde astım ve bronşitte faydalıdır.Göğsü yumuşatır. Balgam söktürür. Yüksek dozda kullanıldığı takdirdekusturucudur. Mide ve bağırsak gazlarını giderir. Vücutta biriken suyu boşaltır.Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. Haricen kullanıldığı takdirde yaralarıiyileştirir.

SÜTLEĞEN (euphorbia): Sütleğengiller familyasından; süt gibi beyaz vezehirli bir özsuyu taşıyan, bir veya çok yıllık, otsu veya odunsu bir bitkidir.Yurdumuzda 60 kadar çeşidi vardır. Önerilen miktardan fazlakullanılmamalıdır.

Faydası: Kuvvetli müshildir. Kabızlığı giderir. Sıtma ve sarılıkta dakulanılır.

SÜTOTU (polygala): Sütotugiller familyasından; çok yıllık, otsu bir bitkidir.Çiçekleri kırmızı, beyaz veya mavidir. Yurdumuzda polygala supina vepolygala anatolica denilen türleri vardır. Kökü kullanılır. Kokusu bulantıvericidir.

Faydası: Bronşitte faydalıdır. Balgam söktürür. Göğsü yumuşatır. İdrarıçoğaltır. Anne sütünü çoğaltır. Yüksek dozda kullanılacak olursa kusturur.

Ş

ŞAHTERE (şahterec): Şahteregiller familyasından; çok parçalı yapraklı,küçük, düzensiz, beyazımtırak veya pembe renkli çiçekleri olan otsu bir bitkicinsidir. 50 kadar türü vardır. En önemlisi tıbbi şahtere yurdumuzda yetişir.Tıbbi şahtere yol kenarlarında rastlanan 20-60 cm boyunda bir yıllık otsu birbitkidir. Yaprakları mavimsi-yeşil; çiçekleri mor renklidir. Bitkinin içeriğindetanen, şeker, fumarin ve fumar asidi vardır.

Faydası: Kanı temizler. Vücudu terleterek zararlı maddelerin atılmasınısağlar. Damar sertliğinde faydalıdır. Mide ağrısı ve mayasılda da şikayetlerigiderir.

ŞAKAYIK (ayıgülü): Düğünçiçeğigiller familyasından; otsu veya gövdesiodunlaşmış, çok yıllık bir bitki cinsidir. Birçok çeşidi vardır. Tıbbi şakayık;Mayıs-Haziran aylarında pembe veya kırmızı renkli çiçekler açan, 70 cmkadar boyun-da, çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları derin parçalıdır.Kökünde; uçucu yağ, nişasta, şekerler, peanol ve peregrinin adlı bir alkoloidvardır. Ev ilaçlarında kökleri kullanılır.

Faydası: Boğmaca ve öksürükte şikayetleri giderir. Sara da faydalıdır.Sinirleri yatıştırır. Nikris ve kramplarda da faydalıdır.

ŞALGAM (brassica napus): Turpgiller familyasından; toprak altında şişkinbir yumru yapan, topaç biçiminde etli ve tatlı yumrumsu, iki yıllık bir bitkidir.Yaprakları parçalı ve tüylü, çiçekleri sarıdır. Yurdumuzda kökü basık veyuvarlak olanlar makbüldür. İçeriğinde B vitamini ve madeni maddeler vardır.

Faydası: İdrar söktürür. Romatizma ve nikriste faydalıdır. Mafsal şişlikleriniindirir, şikayetleri giderir. Böbrek kumu ve taşının düşürülmesine yardımcıolur. Apse, dolama, kan çıbanı ve donmalarda kullanılır. Ergenlik sivilcesi veegzama gibi cilt hastalıklarında faydalıdır. Göğsü yumuşatır. Akciğerleri vebronşları temizler, vücuda rahatlık verir. Boğaz iltihaplarını giderir. Nekahatdevresini kısaltır. Kabızlığı giderir. Vücudun hastalıklara karşı direnciniarttırır. Şeker hastalarının susuzluğunu giderir.

ŞEBBOY (matthiola): Turpgiller familyasından; güzel kokulu, kırmızı, sarı,mor çiçekleri olan çok yıllık bir bitkidir.

Faydası: İdrar söktürür. Kabızlığı giderir.

ŞEFTALİ (prunus persica): Gülgiller familyasından; ılıman bölgelerde

yetişen bir ağaç ve meyvesidir. A provitamini bakımından zengindir.Faydası: Çiçekleri kabızlığı giderir ve bağırsak solucanlarını düşürür.

Meyvesi hazmı kolaylaştırır. İdrar yollarını temizler. Bol miktarda idrarsöktürür. Kabızlığı giderir. Susuzluğu giderir. Ve vücuda serinlik verir. Basurmemelerinden doğan şikayetleri giderir. Safra kesesi ve böbrekler içinfaydalıdır.

ŞERBETÇİOTU (mayaotu): Kendirgiller familyasından; yurdumuzda dayetişen tırmanıcı gövdeli, çok yıllık bir otsu bitkidir. Gövde ince ve serttir.Yaprakları uzun saplıdır. Kullanılan kısımları dişi çiçek durumları, çiçeklerüzerinde bulunan salgı tüyleri ve köküdür. Çiçeklerin terkibinde uçucu yağ, acımaddeler, reçineler, tanen gibi maddeler vardır.

Faydası: Vücudu kuvvetlendirir. Sinirleri yatıştırır. Uyku verir. Şehvetiazaltır. İdrar söktürür. Kanı temizler. İştah açar. Mide ağrılarını giderir.Romatizma ve böbrek taşlarının sebep olduğu şikayetleri giderir. Aybaşıkanamalarının düzenli olmasını sağlar. Bira imalinde kullanılır.

ŞEYTANTERESİ (hıthıt): İran, Suriye, Afganistan ve Horasan dağlarındayetişen şeytanotu adlı bitkinin köküne yapılan kesiklerden akan koyu birmaddedir. Sarı esmer renkli, yumuşak balmumu kıvamında reçineli zamktır.

Faydası: Bağırsak gazlarını giderir. Hazmı kolaylaştırır. Bağırsaksolucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Balgam söktürür. İsteri ve sinirhastalıklarında yatıştırıcı olarak kullanılır.

ŞİMŞİR (buxus sempervirens): Şimşirgiller familyasından; her zaman yeşilçalı veya ağaç halinde odunsu bir bitki cinsidir. Yurdumuzda yetişen adişimşir; çoğunlukla sık dallı bir çalı, bazen 10 metreye kadar boy salan birağaçtır. Çiçekleri yeşilimsi sarıdır. Yaprakları ve dallarının kabuğunda;alkoloidler, uçucu yağ, reçineli bileşikler ve tanen vardır.

Faydası: Kanı temizler. Terletir, ateş düşürür ve vücudu rahatlatır. Hafifderecede müshildir. Karaciğer hastalıklarında kullanılır.

T

TAFLAN (hindkirazı): Gülgiller familyasından; Karadeniz’in doğukıyılarında da yetişen bir çalı veya 6 metre kadar boy atan, kış aylarındayapraklarını dökmeyen bir bitkidir. Çiçekleri küçük ve beyaz renklidir. Salkımhalinde toplanmışlardır. Meyvesi zeytin büyüklüğündedir. Taze yapraklarındaşeker, tanen, kalsiyum oksalat ve prülaurasin adlı bir glikozit vardır. Tazeyapraklarından taflan suyu hazırlanır.

Faydası: Sinirleri yatıştırır. Bronşitte şikayetleri giderir. Öksürüğü keser.Spazm giderir. Aybaşı gecikmelerinde de kullanılır.

TARÇIN (cinnamomum): Defnegiller familyasından; anayurdu Güney veGüneydoğu Asya olan, yaprak dökmeyen kokulu bir ağaçtır. Yaprakları derimsive genellikle üç damarlıdır. Birçok türü vardır. Kabuğu baharat olarakkullanılır.

Faydası: Ruhi sıkıntıları giderir. Sürmenajda faydalıdır. İştah açar. Hazmıkolaylaştırır. İshali keser. Mide tembelliğini giderir. Vücudun direncini artırır.Kadınlardaki beyaz akıntıyı keser. Bağırsak solucanlarının dökülmesineyardımcı olur. Cinsel arzuları artırır.

TARHUN (artemisia dracunculus): Bileşikgiller familyasından; anayurduSibirya olan ıtırlı bir bitkidir.

Faydası: İdrar söktürür. Vücutta biriken tuz ve suyu atar. Hazımsızlığıgiderir. Mide hastalıklarında faydalıdır. Mide ve bağırsak gazlarını giderir.Bağırsak solucanlarını düşürür. Aybaşı kanamalarının ağrısız olmasını sağlar.

TATULA (boru çiçeği): Patlıcangiller familyasından; 3 - 100 cm boyunda,dik gövdeli, bir yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları saplı, büyük, oval vekenarları tam, az girintili veya lopludur. Çiçekleri beyazdır. Meyvesi, çoktohumlu bir kapsüldür. 10 kadar türü vardır. Bunlardan datura metel ve daturastramonium yurdumuzda yetişir. İlaçlarda yaprakları ve tohumları kullanılır.

Faydası: Nefes darlığını giderir. Astımda faydalıdır. Uyuşturucudur. Spazmgiderir.

TAVŞANKULAĞI (siklamen): Çuhaçiçeğigiller familyasından; toprak altında

yassı ve toparlak yumruları olan çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları uzunsaplı, kalp şeklinde ve açık renkli lekelidir. Çiçekleri uzun saplıdır. Rengipembe, veya morumsu pembedir. Hafif kokuludur. Meyvesi kapsül şeklindedir.Toprak altında bulunan kısmında; zamk, pektin, şeker ve saponin karakteri birglikozit taşır. Köküne, topalak kökü denir.

Faydası: Kabızlığı giderir. Bağırsak solucanlarını düşürür. Aybaşı kanısöktürür.

TERE (lepedium sativum): Turpgiller familyasından; bahçeteresi,çayırteresi, kışteresi, suteresi, yabanteresi, yerteresi gibi çeşitleri olan birbitkidir. Tadı oldukça acı ve nahoş kokuludur.

Faydası: İştah açar. Hazmı kolaylaştırır. Bronşları temizler, öksürüksöktürür. Bol miktarda idrar söktürür. Böbrekleri ve idraryollarını temizler.Karaciğer hastalıklarında faydalıdır. Safra ifrazatını arttırır. Grip ve soğukalgınlığının çabuk geçmesini sağlar. Cinsel istekleri kamçılar. Vücudunhastalıklara karşı direncini arttırır. Kansızlığı giderir. Kanı temizler. Kandakişeker miktarını düşürür. Sinirleri yatıştırır. Sigaranın zararlarını azaltır. Suyu,saç dökülmesini ve kepeklenmeyi önler.

TİLKİÜZÜMÜ (paris incompleta): Zambakgiller familyasından; nemliortamlarda yetişen, 20 - 50 cm boyunda, çok yıllık bir bitkidir. Yapraklarıpürtüksüz, tam, koyu yeşil renkli ve saplıdır. Ezilince fena bir koku çıkarır.Lezzeti acıdır. Çiçekleri küçük, beyaz veya sarımsı renklidir. Meyveleri,leblebi büyüklüğünde, sarıda kırmızıya ve siyaha kadar değişen renktedir.Zehirlidir. Kullanılan kısımları kurutulmuş yapraklarıdır.

Faydası: Uyku verir. Sinirleri teskin eder. Fazlası zehirler. Haricenkullanılır. Ağrıları dindirir.

TURP (hilb): Turpgiller familyasından; yaprakları karşılıklı, çiçekleri beyaz,sarı veya mor renkte ve salkım durumunda bir bitkidir. Meyvesi acımsı veetlidir. Beyazturp, kırmızıturp, karaturp, yabanturbu, bayırturbu gibi türlerivardır. İçeriğinde C vitamini, kükürt ve iyot vardır.

Faydası: Böbreklerdeki mikropları öldürür. Kum taşlarının dökülmesineyardımcı olur. Karaciğeri kuvvetlendirir. Karaciğer şişliğini indirir. Sarılıktafaydalıdır. Safra taşlarının düşürülmesinde yardımcı olur. Romatizma, siyatik,lumbagoda faydalıdır. Astım ve bronşitte faydalıdır. Öksürüğü keser. Kabızlığı

giderir. Dişetlerini kuvvetlendirir. İdrar söktürür. Yatmadan önce bir bardakturp suyu içilirse, rahat bir uyku sağlar.

TURUNÇ (citrus aurantium): Sedefotugiller familyasından; 1-6 m boyunda,kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Yaprakları parlak ve almaşıkdizilişlidir. Çiçekleri beyaz renkli ve güzel kokuludur. Meyvesi küre şeklindeolup, sarı-turuncu renktedir. 8-12 tane dilimi vardır. Meyvesinin usaresiekşimsiacı lezzettedir. Olgunlaşmamış meyvelerin kabuklarında uçucu yağ, Cvitamini, pektin ve hesperidin vardır. Çiçeklerinden turunç çiçeği esansıçıkarılır.

Faydası: Sinirleri yatıştırır. Spazmları giderir. Hazmı kolaylaştırır.Parfümericilikte kullanılır.

TÜTÜN (nicotiana): Patlıcangiller familyasından, anayurdu Amerika olanbir bitkidir. Gövdesi dik, silindir biçiminde, tüylü ve yapışkandır. BatıAnadolu’da yabani tütün adlı türü doğal olarak yetişir. Yapraklarında tanen,zamk, nişasta, reçine ve nikotin vardır. Tohumları yağ bakımından zengindir.Alışkanlık yapar. Tiryakilik derecesine varınca; el-ayak titremesi, sinirbozukluğu, hafıza durgunluğu, migren, mide rahatsızlığı, damar sertliği,tansiyon yüksekliği, akciğer kanseri, astım ve diğer nefes yolları hastalıklarınasebep olur.

Faydası: Sigara olarak kullanıldığında hiçbir faydası yoktur.

U

UNUTBENİ ÇİÇEĞİ: Ballı baba ailesinden, küçük yapraklı, çok güzel birkır bitkisidir. Buna Mercanköşk, Mercengüş, Merzengüş, Aşkotu, Keklikotu veGüveyotu’da denilmektedir. İlkbaharda dallarının ucunda demetler halindeküçük pembe çiçekler açar. Dal uçları ve çiçek demetlerinin damıtılması ileelde edilen bu yağ, kozmatik sanayinde yaygın olarak kullanılır. Şifasıçiçeklerindedir.

Faydası: Sinirlilik hali, sinirsel öksürükler, hava yutma, yarım başağrısı veadet düzensizliklerinde; bu bitkinin 40 gram çiçeği 1 litre suda haşlanır. Eldedilen çay yemeklerden sonra birer çay bardağı içilirse kısa zamanda şifasınıgösterir.

UYUZOTU (şeytanotu): Tarakotugiller familyasından; bir veya çok yıllık birbitkidir. Birçok türü vardır. Yabanileri, genellikle kumlu yerlerde yetişir.

Faydası: Cilt hastalıklarında kullanılır. Uyuzda faydalıdır.

Ü

ÜVEZ (sorbus): Gülgiller familyasından; orta boylu bir ağaçtır. En yaygıntürü olan kuşüvezi yamaçlarda ve çalılık yerlerde yetişir. Yabaniüvez, ova veyamaçlardaki ağaçlar arasında dağınık olarak bulunur. Üvez denilen meyvesi,muşmula gibi olgunlaştığı zaman yenir.

Faydası: İdrar söktürür. Kabızlığı önler. Tansiyonu düşürür. Aybaşı kanamasıazlığını giderir.

ÜZERLİK (nazarotu): Sedefotugiller familyasından; Afrika, Asya veAmerika’nın sıcak bölgelerinde yetişen, tek tek beyaz çiçekli, çok dallı birbitkidir. 35 cm kadar boyunda, çok yıllık, otsu bir step bitkisidir. Çiçekleriyeşilimsi beyaz renktedir. Meyvesi basık küre şeklinde bir kapsüldür.Tohumlarının içeriğinde harmalin, harmin, harmalol, peganin adlı glikozitler vekırmızı boya maddesi vardır.

Faydası: Sinir sistemini uyarır. Balgam söktürür. Mide ve kulunç ağrılarındafaydalıdır. Sulu egzamada şikayetleri giderir.

ÜZÜM (ineb): Üzüm asmasının glikozca zengin olan meyvesidir.Faydası: Bedeni ve zihni gücü artırır. Kan yapar. Vücutta biriken zararlı

maddelerin dışarı atılmasını sağlar. Yüksek tansiyonu düşürür. Mide ülseri,gastrit, karaciğer hastalıkları, dalak hastalıkları, romatizma ve mafsal

iltihabında faydalıdır. Kabızlığı giderir. Kalbi kuvvetlendirir. Kanı temizler.Şişmanlıkta faydalıdır. Hamilelerin mide bulantısını önler. Cilt güzelliğinisağlar. Nekahat devresinin kolayca atlatılmasına yardımcı olur. Böbreklerdekikum ve taşların düşürülmesine yardımcı olur. Besleyicidir.

V

VANİLYA (vanilia planifolia): Salepgiller familyasından; tropikal bölgelerdeyetiştirilen, tırmanıcı gövdeli bir bitkidir. Yaprakları sapsız, yassı etlidir.Meyvesi 15-20 cm boyundadır. Kullanılan kısmı henüz yeşilken toplanan vesırasıyla kuru ve nemli yerlerde bırakılarak kurutulan, olgunlaşmamışmeyveleridir. Kendine mahsus bir kokusu vardır.

Faydası: Vücudu kuvvetlendirir. Ateşi düşürür. Cinsel gücü artırır. Sinirbozukluğunu giderir. Hazmı kolaylaştırır. Bronşları temizler ve öksürüksöktürür. Ruhi bunalımı geçirir.

VEBAOTU (Petasites officinalis): Vebaotu, ırmak, dere ve ormankıyılarında yetişir. Kelotu olarak da bilinir. Şapka büyüklüğündeki yapraklarıhafif dişlidir ve alt tarafları gri tüylerle kaplıdır. Kirli beyazdan açık pembeyekadar değişebilen çiçekleri, sapın en ucunda, bir salkım biçiminde açarlar.

Faydası: Salgın zamanlarında büyük önem kazanmış ve ateş düşürücüniteliğe sahip olan kökü, çiçeklenme zamanından önce sökülür. Terletmeyeyardımcı olan çayı, ateşlenme, soluk alma zorluğu, gut ve epilepsi (sara)hastalıklarında kullanılır. Gün boyunca, 1 veya 2 bardak yudumlanarak içilir.Büyük taze yaprakları, yalnızca burkulmaların ve yürüme sonucu ayakta oluşanyaraların üstüne uygulanmakla kalmayıp, her tür kangren, habis çıban veşiddetli yaralarda kullanılır. Modern herbalistler tarafından ise özelliklekemoterapiden sonra kanser tümörlerinin azaltılması için önerilmektedir.Almanya’da Petadolor markasıyla tablet halinde satılmaktadır. Aynı zamandaadet krampları, astım ve baş ağrısı için de kullanılmaktadır. Kansertedavisinde kullanıldığında, özellikle cerrahi operasyondan sonra etkili bir

şekilde metastaz’ı (yayılma) önlemektedir.

VİŞNE (ekşi kiraz): Gülgiller familyasından; Nisan-Mayıs aylarında beyazrenkli çiçekler açan, 2-9 metre boyunda bir ağaç ve meyvesidir. Yapraklarıparlak, tüysüz ve kısa saplıdır. Meyve; açık veya koyu kırmızı renkli ve ekşilezzetlidir. Meyvesinde şeker, elma ve limon asidi, A ve C vitamini vardır. Evilaçlarında; gövde kabukları, meyvesi ve meyve sapları kullanılır.

Faydası: İshali keser, ateşi düşürür. İdrar söktürür. Vücuda rahatlık verir.

Y

YABANİ ENGİNAR (kengel): Bileşikgiller familyasından; 2 metre kadarboyunda, çok yıllık bir bitkidir. Yapraklarının ucu sivri diken şeklindedir. Evilaçlarında; kökü ve yaprakları kullanılır.

Faydası: Mideyi kuvvetlendirir. Sinirleri güçlendirir. Bağırsak solucanlarınıdüşürür. Diş ağrılarını giderir. Dişeti iltihaplarını giderir. Hazımsızlığı giderir.

YABANİ GÜL (köpekgülü): Gülgiller familyasından; 2-3 metre boyunda birağaçcıktır. Yaprakları 5-7 parçalıdır. Çiçekleri pembe veya beyazdır. Olgunmeyvelerine kuşburnu denir. İçeriğinde şekerler, organik asitler ve C vitaminivardır.

Faydası: Kuşburnu denilen meyvesi idrar söktürür. İshali keser. Basurmemelerine faydalıdır.

YABANMERSİNİ (ayıüzümü): Fundagiller familyasından; 20-50 cm boyundaçok dallı, odunsu bir bitkidir. Karadeniz bölgesinin dağlarında çok miktardabulunur. Meyvelerinde; organik asitler, şekerler, pektin, tanen ve mirtilindenilen bir boya maddesi ile A ve C vitaminleri vardır. Yaprakları vemeyveleri kullanılır.

Faydası: Yaprakları şeker hastalığında faydalıdır. Meyvesi dizanterideetkilidir. İshali keser.

YABANYASEMİNİ (sofur): Patlıcangiller familyasından; yurdumuzun hemenhemen her bölgesinde rastlanan, 1-2 m boyunda, çok yıllık, fena kokulu birbitkidir. Haziran-Eylül ayları arasında mor renkli çiçekler açar. Gövdesisarılıcıdır. Meyvesi sarımsı-kırmızıdır. Dallarında dulcamarin vardır.Meyveleri; solanın ve solasein taşır.

Faydası: Deri hastalıklarında kan temizleyici, hafif uyuşturucu ve romatizmaağrılarını giderici olarak kullanılır. Şehveti keser. Salgıları azaltır.

YAKIOTU (meragülü): Küpeçiçeğigiller familyasından; nemli yerlerdeyetişen, çoğunlukla çok yıllık, ender olarak 1-2 yıllık bir bitkidir. Çiçekleripembe veya kırmızı renklidir. Meyvesi uzun bir kapsül şeklindedir.Yurdumuzda 21 türü vardır. Ev ilaçlarında; epilobium angustifolium, kıllıyakıotu, dağ yakıotu ve bataklık yakıotu kullanılır.

Faydası: Kabız ve yumuşatıcı olarak kullanılır. Yaprakları yaraların üzerinekonulursa, şişkinlik ve iltihapları dağıtır. İdrar söktürür. Vücutta biriken zehirlimaddelerin dışarıya atılmasını sağlar.

YAPIŞKANOTU (duvarfesleğeni): Isırgangiller familyasından; ılımanbölgelerde yetişen, çok yıllık bir bitkidir. Genellikle duvarların üzerlerinde vediplerinde bulunur. Yaprakları almaşık ve tam kenarlıdır. Çiçekleri küçükkümeler halindedir.

Faydası: İdrar söktürür. Kansızlığı giderir. Dizanteride faydalıdır. Göğsüyumuşatır. Rahatlık verir. Şeker hastalığında faydalıdır.

YASEMİN (yasemen): Zeytingiller familyasından; kışın yaprak döken veyaher zaman yeşil olan bir çalı veya sarılıcı odunsu bir bitkidir. Genç sürgünleriyeşildir. Çiçekleri salkım durumundadır. 200 kadar türü vardır. Sarı çiçekliyasemin, hakiki yasemin yurdumuzda yetişir. Tıbbi yasemin, beyaz çiçekli vegüzel kokuludur.

Faydası: Romatizma, nikris ve mafsal ağrılarını giderir. Ateş düşürür.Kabızlığı giderir.

YAVŞANOTU (avrupaçayı): Sıracagiller familyasından; çiçekleri mavi veyabeyaz renkte olan bir bitkidir. Yuvarlak saplıdır. Duvar çatlaklarında yetişir.Taze iken kokusuzdur. Kuruduktan sonra güzel kokar.

Faydası: Hazmı kolaylaştırır. Baş ve kulunç ağrılarını keser. Çay gibi içilir.

YENİBAHAR (pimenta): Mersingiller familyasından;Amerika’nın tropikal bölgelerinde doğal olarak yetişen ve baharat elde

edilen bir bitkidir. Her tarafı kokuludur. Kokusu ve tadı; tarçın, karanfil,karabiber ve hindistancevizininkine benzer. Baharat olarak kullanılır.

Faydası: Damar sertliğini önler. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve bağırsakgazlarını giderir. Unutkanlığı giderir. Vücudun direncini artırır.

YERELMASI (helianthus tuberosus): Bileşikgiller familyasından; basityapraklı, yüksek, çok yıllık otsu bir bitkidir. Toprak altındaki yumruları inulinbakımından zengindir. Yumruları kullanılır.

Faydası: Şeker hastaları için faydalıdır. Besleyicidir. Vücudun direnciniartırır. Kabızlığı giderir. Anne sütünü artırır. Bol idrar söktürür. Böbreklerin vepankreasın düzenli çalışmasını sağlar. Basur memelerine faydalıdır.Romatizma, nikris ve mafsal ağrılarında şikayetleri azaltır. Cildin güzelolmasını sağlar.

YILANYASTIĞI (danaayağı): Yılanyastığıgiller familyasından; yapraklarıbüyük ve koyu kırmızı olan mide bulandırıcı bir koku salan, büyük yumrulu birbitkidir. İstanbul çevresinde, Ege ve Akdeniz Bölgesinde yetişir.

Faydası: Ateşi düşürür. Terletir, vücuda rahatlık verir. Sinirleri uyarır.

YONCA (kelekotu): Baklagiller familyasından; bir bitki cinsidir. Birçok türüvardır. Kokulu yonca yurdumuzda yetişen 30-100 cm boyunda, iki yıllık otsubir bitkidir. Gövdesi silindir biçiminde, tüysüz açık yeşil renkli, boyuna çizgilive çok dallıdır. Yaprakları saplıdır. Çiçekleri sarı renkli ve güzel kokuludur.Dalların ucunda dik salkımlar halindedirler. Çiçekli ve yapraklı dalları;kumarin, melilotik ve kumarik asitler ve uçucu bir yağ taşır.

Faydası: Romatizma ağrılarını giderir. İshali keser. Midenin düzenliçalışmasını sağlar. Sinirleri yatıştırır. Baş ağrılarını dindirir.

YOSUN (moss): Çiçeksiz bitkilerin; suların yüzünde veya diplerinde bulunanbir şubesidir.

Faydası: Sürüldüğü yerleri zayıflatır. Haşlanması bağırsak kurtlarını döker.Saçlar yıkanırsa kuvvetlendirir.

YULAF (alef): Buğdaygiller familyasından; daha ziyade hayvan olarak

yetiştirilen otsu bir bitkidir. Nişasta bakımından zengindir.Faydası: Çocukların hazım güçlüklerini giderir. Beden ve ruh

yorgunluklarını giderir. İdrar söktürür. Vücuda rahatlık verir. Kandaki şekermiktarını düşürür. İktidarsızlığı giderir. Guatrı önler. Mide ve bağırsakbozukluklarını giderir.

YÜKSÜKOTU (digitalis): Sıracagiller familyasından; Avrupa, Batı Asya veAkdeniz bölgesinde yetişen, iki veya çok yıllık otsu bir bitkidir. Yapraklarırozet şeklindedir. Çiçekleri dik ve uzun olup salkım şeklindedir. 40 kadar türüvardır. Yurdumuzda 10 türü yetişir. İçeriğinde kardiyotonik (kalbikuvvetlendirici) glikozitler taşır. Zehirlidir. Ev ilaçlarında çok dikkatlikullanılması ve tavsiye edilen miktarın aşılmaması gerekir.

Faydası: Kalp ilaçlarında kullanılır. Nabız atışını azaltır. Kan dolaşımınıyavaşlatır.

Z

ZAKKUM (ağu ağacı): Zakkumgiller familyasından; Akdeniz sahilleriboyunca her yerde yetişen; yurdumuzda Batı ve Güney Anadolu’da dereyataklarında bulunan bir bitkidir. Boyu 5 metre kadar uzar. Kış aylarındayapraklarını dökmez. Sık dallıdır. Çiçekleri pembedir. Meyveleri kapsülşeklindedir. Zehirlidir. Yapraklarında reçine, tanen, glikoz, C vitamini veoleandrin adında bir glikozit vardır. Kabukları ve tohumlarında da etkilimaddeler vardır. Ev ilaçlarında kullanılmaması gerekir.

Faydası: Haricen kullanıldığı takdirde adale ağrılarını giderir. Akrep ve arısokmasında faydalıdır. Düşük dozlarda kullanılacak olursa kalbikuvvetlendirir. Bol miktarda idrar söktürür. Vücutta biriken suyu boşaltır.

ZAMBAK (zanbak): Zambakgiller familyasından; soğanı pullu, dik gövdeli,güzel ve iri çiçekli bir bitkidir. 50 kadar türü vardır. Beyaz zambak 1 metrekadar boylanabilir. Çiçekleri beyazdır. Kırmızı zambak yüksek dağlarda

bulunur. Trabzon zambağı Doğu Karadeniz bölgesinde yetişir. Ev ilaçlarındabeyaz zambak kullanılır.

Faydası: Vücut ağrılarını dindirir. Diş ağrılarını ve iltihaplarını giderir.Şişlikleri indirir.

ZENCEFİL (zencebil): Zencefilgiller familyasından, anayurdu Hindistan veMalezya olan etli rizomlu bitkidir. Baharat olarak kullanılır. Tıbbi zencefilintropik ülkelerde kültürü yapılır.

Faydası: İştah açar. Mide ve bağırsaklardaki gazı söktürür. Kusmayı önler.İshali keser. Bağırsak bozukluklarını giderir. Soğuk algınlığında çabukiyileşmeyi sağlar. Beden ve zihin gücünü artırır. Cinsel istekleri kamçılar.

ZERDAÇAL (zerdeçap): Zencefilgiller familyasından; anavatanı DoğuHindistan olan çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları sivri uçlu, çiçekleri sarırenktedir. Safranı andıran boyalı bir madde çıkarılır. Baharat olarak kullanılır.

Faydası: Sinirleri uyarır. Vücutta biriken zehirli maddeleri atar. Nekahatdevresini kısaltır. Verem gibi hastalıklarda faydalıdır.

ZEYTİN (zeytun): Zeytingiller familyasından; Akdeniz havzasında, makilerdeyabani olarak yetişen, fakat bütün Akdeniz bölgelerinde yetiştirilen, yaprakdökmeyen, eğri, büyük gövdeli, sık dallı, 5-20 m yüksekliğinde uzun ömürlü birağaçtır. Yaprakları yeşil renkli olup, derimsi ve karşılıklı dizilişlidir.Çiçekleri beyazımsı sarı renkli olup, salkım durumundadır. Meyve; önceleriyeşil, olgunlaştığı zaman parlak siyah renklidir. Meyvelerinde, zeytinyağıçıkarılır. Zeytinyağının içeriğinde olein, palmitrik, steraik ve linolik asitleringliseritleri, hidrokarbonlar ve E vitamini vardır. Ev ilaçlarında zeytin tanesi,yaprakları, kabukları ve yağı kullanılır.

Faydası: Zeytinyağı, safrayı artırır. Karaciğeri çalıştırır. Karaciğerağrılarını keser. Sarılıkta faydalıdır. Eczacılıkta, bazı ilaçları hazırlamaktakullanılır. Yaprakları ve kabukları, yüksek tansiyonu düşürür. Kandaki şekermiktarını düşürür. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur.Taneleri de besleyicidir.

Kitap mı?..Hemen...

www.hemenkitap.com

İnternet Satış