1

De nieuwe NEN-EN 1090-2

Bert van BeekTelford Consult BV

Doetinchemwww.telford.net

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Telford Consult BV

Sinds 1 januari 1994Hoofdactiviteiten

Technische adviezen betreffende staalconstructiesKeuring van staalconstructies(Contra-) expertiseGetuige-deskundige verklaringen bij rechtszakenProjectmanagementInterim-managementExpeditingMediation (geschillenbemiddeling)opstellen van kwaltiteitsplannen volgens EN 1090-2opstellen van de ontwerpbasis-montagemethode volgens EN 1090-2Verzorgen van cursussen en opleidingen (o.a. voor: “Vereniging SNS”,“Bouwen met Staal” en “Stichting Post Academische Opleidingen”)“Bouwen met Staal” publicatie "Fabricage en montage vanstaalconstructies"Vertaling norm NEN-EN 1090-1 en NEN-EN 1090-2 “Vervaardigen vanstaalconstructies en aluminiumconstructies

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

2

Wat gaan we doen vanavond?

Globale kennismaking met nieuwe EN 1090Geen details, die komen in de cursus

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Wat gaan we doen vanavond?

Waar staan we?VertalingStatus Bouwbesluit / EurocodesOverzicht hoofdstukken en bijlagenCE MarkeringVervaardigingsklassenTolerantiesKwaliteitsniveaus voor het lassenLascoördinatieBijlage E (gelaste knooppunten in buisconstructies)Cursussen

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

3

Wat hadden we:

NEN-ENV 1090-1

Ingetrokken op 13-08-2008

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

NEN-ENV 1090-1Maakte onderdeel uit van serie van 6 normen:

NEN-ENV 1090-1:1997 NL: Het vervaardigen vanstaalconstructies - Deel 1, Algemeneregels en regels voor gebouwen

NVN-ENV 1090-2:1998 EN: Aanvullende regels voorkoudgevormde dunwandige profielenen platen

NVN-ENV 1090-3:1997 EN: Aanvullende regels voorstaalsoorten met een hogetreksterkte

NVN-ENV 1090-4:1998 EN: Aanvullende regels voor vakwerk-constructies van buisprofielen

NEN-ENV 1090-5:1999 EN: Aanvullende regels voor bruggenNVN-ENV 1090-6:2000 EN: Aanvullende regels voor corrosievast

staal

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

4

Nieuwe serie EN 1090

Bestaat uit drie delen:1. Levering van “onderdelen”, vooral over CE

markeringen en wat daar mee samenhangt2. Regels voor staal (van tuinhek tot brug)3. Regels voor aluminium

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Wat doe ik in dit verband?

In opdracht van Bouwen met Staal vertalenvan de delen 1 en 2 van het Engels in hetNederlandsProf. Ir. Jacques Berenbak leest mee / geeftcommentaarProf. Ir. Wim Hoeckman leest mee voorBelgiëIk maak geen deel uit van NL of Europesecommissie

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

5

Officiële titels van de norm:

NEN-EN 1090-1:2009 enConstructieve delen van staal en aluminium –Deel 1: Eisen voor conformiteitsbeoordelingvan dragende delen

NEN-EN 1090-2:2008-08 enHet vervaardigen van staal- enaluminiumconstructies - Deel 2: Technischeeisen voor staalconstructie (corrected)

NEN-EN 1090-2:2008-08 enHet vervaardigen van staal- enaluminiumconstructies - Deel 3: Technischeeisen voor aluminiumconstructies

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Wat valt op:

Alles nog in het engelsNaam van deel 1 wijkt af van deel 2 en 3(vergeten is om vertaling aan te passen)Fout in de titel van deel 2 (staalconstructieipv staalconstructies)

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

6

Status vertalingen

Vertalingen deel 1 (onderdelen) en 2 (staal)zijn gereed en van commentaar voorziendoor meelezers in België en NederlandOpmerkingen NL zijn verwerkt,opmerkingen België nog nietOp 2 oktober vergadering bij NEN overdefinitieve vertalingVertaling deel 3 nog niet mee begonnen1090-1, 2 en 3 zijn in het Engels te koop bijNEN

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Vertalingsaspecten

“Constituent products”Zijn materialen inclusief bouten, moeren,elektroden, verf, mortel voor ondergietenetcVertaald als “Basisproducten”

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

7

Wanneer is een norm vankracht:

Ofwel geregeld in de wet (Bouwbesluit)Ofwel vastgelegd in een overeenkomst(contract)Dus kan NEN-ENV 1090-1 nog steeds vantoepassing zijn.Maar ook NEN-EN 1090-2 kan al vantoepassing zijn!!! (bijvoorbeeld via eurocode)

In andere gevallen niet van toepassing

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Aanpassing Bouwbesluit

Op 18 juli 2008 heeft VROM concepttekstvoor een aangepaste Bouwbesluit tesktgepubliceerdDaarin worden Eurocodes aangewezenEurocode wijst NEN-EN 1090-2 aanDaarmee wordt NEN-EN 1090-2 wetVerwachting publicatie eind 2009 instaatscourantTGB’s worden eind maart 2010 ingetrokken

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

8

EN 1090-2 in relatie tot hetBouwbesluit

Eurocode gaat aangestuurd worden via hetBouwbesluit en wordt daarmee de wet inNederlandNEN-EN 1090-2 gaat aangestuurd wordenvia de Eurocode en wordt daarmee de wet inNederlandNiet voldoen aan NEN-EN 1090-2 is dan eeneconomisch delict

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Hoofdstukken NEN-EN 1090-21. Onderwerp en toepassingsgebied2. Normatieve verwijzingen3. Termen en definities4. Specificaties en documentatie5. Basisproducten6. Voorbewerken en samenstellen7. Lassen8. Mechanisch verbinden9. Montage10. Oppervlaktebehandeling11. Geometrische toleranties12. Keuren, beproeven en corrigeren

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

9

Bijlagen NEN-EN 1090-2A. (N) Lijst met

vereiste aanvullende informatie (“moet wordenvoorgeschreven”)keuzemogelijkheden (“tenzij voorgeschreven”)eneisen die verband houden met devervaardigingsklasse

B. (I) Richtlijnen voor het vaststellen van devervaardigingsklasse

C. (I) Controlelijst voor de inhoud van eenkwaliteitsplan

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Bijlagen 1090-2 (vervolg 1)D. (N) Geometrische toleranties (tabellen)

EssentieelFunctioneel

Klasse 1Klasse 2

E. (I) Gelaste Knooppunten in buisconstructiesF. (N) CorrosiebeschermingG. (N) Beproeving om wrijvingscoëfficiënt te

bepalenH. (N) Beproeving om de waarden voor de

aandraaimomenten voor voorspanboutenonder montagecondities te bepalen

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

10

Bijlagen 1090-2 (vervolg 2)J. (N) Het gebruik van samendrukbare ringen

als direct voorspanindicatorK. (I) ZeskantinjectieboutenL. (I) Richtlijn als stroomdiagram voor het

ontwikkelen en gebruiken van een WPSM. (N) Reeksmethode voor het keuren van

verbindingsmiddelen

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Essentiële wijzigingen NEN-EN 1090-2 tov NEN-ENV 1090-1

Nu voor alle soorten constructies, van tuinhektot brugVier verschillende vervaardigingsklassenonderscheidenOok voor roestvaststaaldrie soorten toleranties onderscheiden(exclusief de bijzondere)Praktischer geworden, oa plaatjes metlasdetails

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

11

Dingen die opvallen in NEN-EN 1090-2

Hoofdstukindeling bijna identiek als in “vorige norm”Hoofdstuk “materialen” heet nu “basisproducten”Geen projectspecificatie meerTwee (drie) soorten tolerantiesMinder vaagMeer in detailMinder shouldTweemaal zo dik (maar nu alle 6 de delen in één)Beter uitgewerkt en beter doordachtMaar vrijwel geen tekst gelijk gebleven

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

CE MarkeringEN 1090-1

Invulling van Richtlijn Bouwproducten(Construction Products Directive(89/106/EEG)Doel is dat “producten” van een lidstaatverhandelbaar zijn in alle lidstatenKOMO is hiermee deels in strijdGebaseerd op gecertificeerdefabrieksproductiecontrole

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

12

CE Markering

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Vervaardigingsklassen (1)

Vervaardigingsklassen (Executionclasses) iseen nieuw begrip binnen de ENEr is EXC1 tot en met EXC4EXC1 is het eenvoudigst en EXC4 het meestingewikkeld

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

13

Vervaardigingklassen (2)

Vervaardigingsklassen (EXC) worden bepaalddoor 3 variabelen:CC Gevolgklasse (Consequence Class)SC Gebruikscategorie (Service Category)PC Productiecategorie (Production

Category)

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Gevolgklasse(bepaald door de constructeur, volgensEurocode, bijlage B)

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

NIVEAU GEVOLG-KLASSE

BESCHRIJVING VOORBEELDEN VAN GEBOUWENEN CONSTRUCTIES

VerhoogdeVeiligheid

CC3

Zware gevolgen in termen vanverlies van mensenlevens, of ergzware gevolgen op economisch,sociaal of milieuvlak

Tribunes, openbare gebouwen,waar gebreken zware gevolgenkunnen hebben (bv.concertzalen)

GewoneVeiligheid

CC2

Middelmatige gevolgen intermen van verlies van mensenlevens,of aanzienlijke gevolgenop economisch, sociaal ofmilieuvla

Residentiële of openbaregebouwen en kantoorgebouwen,waar gebreken middelmatigegevolgen kunnen hebben (bv.kantoorgebouwen)

VerminderdeVeiligheid

CC1

Zwakke gevolgen in termen vanverlies van mensenlevens, ofverwaarloosbare gevolgen opeconomisch, sociaal of milieuvlak

Agrarische gebouwen, waartoede mensen normaal geentoegang hebben (bv. opslagruimten),serres

14

Gebruikscategorie

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Klasse Criteria

SC1

ontworpen op alleen statische belasting (Voorbeeld: Gebouwen)waarvan de verbindingen ontworpen zijn op aardbevingsbelastingen ingebieden met lage aardbevingsactiviteit en in DCL*ontworpen op vermoeiingsbelasting door kranen (Klasse S0)**

SC2

ontworpen op vermoeiingsbelasting volgens EN 1993. (Voorbeelden:Verkeers- en spoorbruggen, kranen (klasse S1 tot en met S9)**,constructies gevoelig voor vibraties veroorzaakt door wind, publiek ofdraaiende machines)waarvan de verbindingen zijn ontworpen op aardbevingsbelastingen ingebieden met gemiddelde of hoge aardbevingsactiviteit en in DCM* enDCH*

* DCL, DCM, DCH: elasticiteitsklasse volgens EN 1998-1** Voor indeling van vermoeiingsbelasting door kranen zie EN 1991-3 en EN 13001-1

Productiecategorie

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Klasse Criteria

PC1

Niet gelaste onderdelen gefabriceerd van producten van allestaalsoortenGelaste onderdelen gefabriceerd van producten vanstaalsoorten onder S355

PC2

Gelaste onderdelen gefabriceerd van producten vanstaalsoorten S355 en hogerOnderdelen die essentieel zijn voor de constructieve samenhangen op de bouwplaats zijn samengesteld door middel van lassen.Onderdelen die zijn gefabriceerd met behulp van warmvervormen of een warmtebehandeling hebben ondergaantijdens de fabricageOnderdelen of vakwerkliggers uit ronde buizen die eenprofilering van de uiteinden vereisen

15

Bepaling vervaardigingsklasse

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Gevolgklasse CC1 CC2 CC3

Gebruiks-categorie

SC1 SC2 SC1 SC2 SC1 SC2

Productie-categorie

PC1 EXC1 EXC2 EXC2 EXC3 EXC3 a EXC3 a

PC2 EXC2 EXC2 EXC2 EXC3 EXC3 a EXC4

a EXC4 behoort van toepassing te zijn bij speciale constructies of constructies met extremegevolgen van een constructief bezwijken zoals vereist in nationale regelgeving.

Dus tot max. EXC2 betekent:

Constructies tot gewone veiligheid (CC2)Statisch belast of door kraanbanen (SC1)Gelast incl. S355 en hoger (PC2)

Geen:CC3 (tribunes, concertzalen)Geen vermoeiing (bruggen, windmolens)

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

16

Vervaardigingsklassen (3)

Bijlage B.3.De bepaling van de vervaardigingsklasse behoortdoor de ontwerper en de eigenaar van hetbouwwerk, gezamenlijk te worden gedaan,rekening houdend met nationale regelgeving.Bij dit besluitvormingsproces behoren deprojectleider en de bouwer te wordengeraadpleegd, voor zover van toepassing omeventuele nationale regelgeving in de plaats vanhet gebruik van de constructie te volgen.

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Toleranties

Er worden 2 soorten tolerantiesonderscheiden:

Essentiële: Essentieel voor mechanische sterkteen stabiliteit van de voltooide constructieFunctionele: Vereist voor andere criteria zoalspassing en uiterlijk

Beide normatiefFunctionele opgedeeld in klasse 1 en klasse 2(klasse 2 is meest streng)Indien niets opgegeven dan klasse 1 vantoepassing

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

17

Toleranties(Essentieel)

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

No Criterium Parameter Toegelaten afwijking

4 Rechtheid van een kolom over éénverdieping:

Positie van de doorsnede van een kolom, tenopzichte van een rechte lijn tussen depositioneerpunten onder en boven

= ± h/750 = ± h/750

•D1.11 Essentiële montage toleranties – Kolommen over één verdieping

Toleranties(Functioneel)

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

•D.2.8 Functionele fabricagetoleranties – gaten voor verbindingsmiddelen,ravelingen en gesneden kanten

No Criterium ParameterToegelaten afwijking

Klasse 1 Klasse 2

1

Positie van gaten voorverbindingsmiddelen:

Afwijking van de hartlijnvan een afzonderlijk gatten opzichte van detheoretische positiebinnen een groep gaten:

= ± 2 mm = ± 1 mm

2

Positie van gaten voorverbindingsmiddelen:

Afwijking in de eindmaata tussen een afzonderlijkgat en de rand

= 0+ 3 mm

= 0+ 2 mm

18

Kwaliteitsniveaus voor hetlassen

Zijn in diverse documenten geregeld (van“laag” naar “hoog”):NEN-EN-ISO 14731, lascoördinatie, B, S, CNEN-EN-ISO 3834, kwaliteitseisen, E, S, CNEN-EN 5817, onvolkomenheden, D, C, BIIW: IWS, IWT, IWE

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

NEN-EN-ISO 14731“Lascoördinatie – Taken en

Verantwoordelijkheden”

Vervangt sinds 1/10 2006 NEN-EN 719:1994Betreft het toezicht

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

artikel letter Engels Nederlands

6.2. a) C Comprehensive Uitgebreid

6.2. b) S Specific Specifiek

6.2. c) B Basic Basis

19

NEN-EN-ISO 3834“Kwaliteitseisen voor smeltlassen van

metalen ”Vervangt sinds 1/01 2006 NEN-EN 729:1994Betreft het proces

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

deel Engels (qualityrequirements)

Nederlands(kwaliteitseisen)

2 Comprehensive Uitgebreid

3 Standard Standaard

4 Elementary Elementair

NEN-EN-ISO 5817“Lassen – Smeltlasverbindingen in staal,nikkel, titanium en hun legeringen –

Kwaliteitsniveaus voor onvolkomenheden”Vervangt sinds 1/08 2007 NEN-EN-ISO 5817:2003Betreft het resultaat

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

niveau rang

B Hoogste eis

C Middelste eis

D Laagste eis

20

NEN-EN-ISO 14731 en 3834IIW classificatielasopleidingen

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

afkorting Engels document

IWE International WeldingEngineer

IAB – 002 – 2000 /EWF - 409

IWT International WeldingTechnologist

IAB – 003 – 2000 /EWF - 410

IWS International WeldingSpecialist

IAB – 004 – 2000 /EWF - 411

Beheersing lassenvolgens 1090-2 (1)

NEN-EN 1090-2, 7.1 Lassen, AlgemeenLassen moet worden uitgevoerd inovereenstemming met de eisen van het vandesbetreffende deel van EN-ISO 3834 of EN-ISO14554, voor zover van toepassing.Afhankelijk van de vervaardigingsklasse zijn devolgende delen van EN-ISO 3834 van toepassing:

EXC1 deel 4 “Elementaire kwaliteitseisen”EXC2: deel 3 “Standaard kwaliteitseisen”EXC3 en EXC4: deel 2: “Uitgebreide kwaliteitseisen”

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

21

Beheersing lassenvolgens 1090-2 (2)

NEN-EN 1090-2, 7.4.3 Lassen, LascoördinatieVoor EXC2, EXC3 en EXC4 moet delascoördinatie plaatsvinden gedurende hetuitvoeren van het lassen doorlascoördinatiepersoneel, op een juiste maniergekwalificeerd voor en ervaren met delaswerkzaamheden waar ze toezicht op houden,zoals gespecificeerd in EN ISO 14731.Met betrekking tot de laswerkzaamhedenwaarop toezicht wordt gehouden, moet hetlascoördinatie personeel een technische kennishebben volgens tabellen 14 en 15 (tabel 15 isRVS).

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

NEN-EN 1090-2Tabel 14 – Technische kennis van hetcoördinatiepersoneel, Constructiestaal

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

EXCStaal

(Staalgroep)Referentienorm

Dikte (mm)

25 a 25 < t 50 b t>50

EXC2

S235 t/m S355(1.1, 1.2, 1.4)

EN 10025-2 EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-5, EN10149-2, EN 10149-3 EN10210-1, EN 10219-1

B S C c

S420 t/m S700(1.3, .2, 3)

EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-6 EN 10149-2,EN 10149-3, EN10210-1, EN 10219-1

S C d C

EXC3

S235 t/m S355(1.1, 1.2, 1.4)

EN 10025-2 EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-5, EN10149-2, EN 10149-3 EN10210-1, EN 10219-1

S C C

S420 t/m S700(1.3, .2, 3)

EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-6 EN 10149-2,EN 10149-3 EN10210-1, EN 10219-1

C C C

EXC4 Alle Alle C C C

a Kolomvoetplaten en kopplaten 50mmb Kolomvoetplaten en kopplaten 75mmc Voor staal tot en met S275 is niveau S voldoended Voor staal N, NL, M en ML is niveau S voldoende

22

Gelaste knooppunten inbuisconstructies (Bijlage E)

E5: Hoeklassen inverbindingentussenverband- enrandstavenuit vierkanteenrechthoekigebuizen

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Ook voor:

E2: Stompe lassen in verbindingen tussen verband-en randstaven uit ronde buizenE3: Hoeklassen in verbindingen tussen verband- enrandstaven uit ronde buizenE4: Stompe lassen in verbindingen tussen verband-en randstaven uit vierkante en rechthoekige buizenE5: Hoeklassen in verbindingen tussen verband- enrandstaven uit vierkante en rechthoekige buizenE6: Lasnaadvoorbewerking en samenbouwen bijbuisverbindingen in verstekE7: Aanbrengen van twee verbandstaven aan eenrandstaaf

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

23

E7: Aanbrengen van twee verbandstaven aan eenrandstaaf

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

Cursussen NEN-EN 1090-2Als u meer wilt weten:9 stuks gepland voor SNS leden in de regio’sVan september 2009 tot maart 20105 middag / avonden van 15.00 tot 21.00 uur2 x Jacques Berenbak (voorzitter VVSC)1 x Henk Bodt (commissielid VVSC, directeurNIL)2 x Bert van Beek

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek

24

Dank voor uw aandacht

Inleiding EN 1090-2, ir G.E. van Beek