CONTENTS - bingol.edu.tr Turşu bildirisi.pdf© International Regional Development Conference iii...
14
Transcript of CONTENTS - bingol.edu.tr Turşu bildirisi.pdf© International Regional Development Conference iii...
© International Regional Development Conference
iii
CONTENTS CONTENTS .................................................................................................................................. iii
WELCOME TO IRDC’17! ........................................................................................................... x
CONFERENCE CHAIRS............................................................................................................ xi
CONFERENCE INFO ................................................................................................................ xv
KEYNOTE SPEAKERS ............................................................................................................ xvi
FULL TEXT ORAL PRESENTATIONS ........................................................................................... 1
A Research on Examining Regional Development Agencies’ Corporate Identity
Components ............................................................................................................................................. 2
A Study on Economic Crisis and Its Effects on Tourism ...................................................................... 18
Effects of Cutting Parameters on Surface Roughness Dimensional and Geometric
Tolerance in Drilling of AL-5083 Alloy ............................................................................................... 26
Animal Production, Development and Climate Change in Turkey ....................................................... 34
The Relationship Between Bank’s Credits and Deposits and Regional Development: A
Panel Data Application on the Northeast, Middle East and Southeast Anatolia Regions ..................... 39
Determination of Potential Farmland by Using GIS and AHP in Bingöl Province .............................. 52
Determining of Yield and Quality Characteristics of Some Wheat Cultivars Under
Bingol Conditions.................................................................................................................................. 62
Investigation on Behavioral Finance of the Factors Directing Individual Investments to
Financial Investment: Bingöl-Siirt Sample ........................................................................................... 72
The Importance of Sustainable Energy Resources on Devolopment of Bitlis ...................................... 88
Management and Organization Problems and Solution Proposals for Textile Firms in
Bitlis 103
Urban Refugees as A Regional Problem and Socio-Economic Perception Caused by
Them: Mardin Sample ......................................................................................................................... 118
Clustering in Regional Development and Neuromarketing Ecosystem .............................................. 133
Analysis of Regional Labor and Economic Activities with the Minimum Requirements
Technique: A Case Study of TRB1 Region ........................................................................................ 143
An Analysis on Social Development Policies in Regional Development Plans ................................. 153
Role of Exports in Regional Development: Example of Elazığ Province ........................................... 167
The Importance of Fisheries in Regional Development and TRB1 Region ........................................ 182
The Role of Consumption Spaces in Regional Development Why Shopping Centers are
Indispensable? ..................................................................................................................................... 200
Interests of Capital to Local and Regional Ones and Local Demands in the Process of
Regional Capital Accumulation .......................................................................................................... 210
Effect on Weed Control of Soil Disinfection with Steam in Strawberry Farms ................................. 226
General Problems Facing the Sme’s in the Growth Process: A Study on Elazıg City ........................ 238
Capacity Building of TRB1 Region .................................................................................................... 251
Economic Reflections of Vat Regulations Within Durable Consumer Goods .................................... 254
The Impact of Demographic Variables on the Perception of Organizational Justice and
Fatigue: A Field Survey ...................................................................................................................... 268
© International Regional Development Conference
iv
Performance Measurement and Financial Assessment of Karacadağ Development
Agencies with the Dicle Development Agencies ................................................................................ 284
The Most Marginal Economy in the Development of Eastern Anatolia: Muş .................................... 295
Importance of Tourism Sector for Economic Development: TRB1 Region and Tunceli
Example ............................................................................................................................................... 313
Evaluation of the Transition Infrastructures of the 4th Industrial Revolution of the
Enterprises in Elazig Organized Industrial Zone ................................................................................. 321
On Energy Sector Resource Requirements: Use of Renewable Energy Potential in
Turkey ................................................................................................................................................. 331
Ethical Problems Arose in Public Universities in Turkey and Usa: A Case Study Done at
Firat and Sam Houston State Universities ........................................................................................... 346
Economic and Social Impacts of Southeast Anatolia Project in the Region: Can It Be a
“Precise Way” for the TRB1 Region? ................................................................................................. 367
The Role of Regional Development Agnecies in Supporting Entrepreneurship ................................. 390
Economic and Social Integration Procedures for Migrants ................................................................. 407
The Danger of Ligula Intestinalis in Our Lakes .................................................................................. 424
Institutional Cooperation Support in Animal Production Training; DAP-Fırat
University-TAHAM ............................................................................................................................ 433
Determining the Macroeconomic Factors Affecting the Price of the Share: An
Application of Bist 100 Index ............................................................................................................. 440
CIDEP: A Corporate Governance Based Proposal on City Development Plans ................................. 447
Responsibilities of Public Workshops from Law on Occupational Health and Safety ....................... 458
Analysis of Foreign Trade Structure of TRB1 Region ........................................................................ 467
The Potential and Usability of Muş Province's Solar Power ............................................................... 481
Ministry of Development Social Support Program Analysis of Contribution of the
Country Economy Culture, Arts and Sports Projects .......................................................................... 489
Energy Generation from Poultry Wastes Within the Framework of Sustainable
Development: Case of Elaziğ Province ............................................................................................... 500
Regional Situation Analysis of Egg Poultry Industry: Elazığ Sample ................................................ 505
The Importance of Entrepreneurship Training Programs for Women: A Qualitative
Research for Malatya Kosgeb (Administration for the Development and Promotion of
Small and Medium Sized Enterprises) Entrepreneurship Training Programs ..................................... 518
The Impacts of Dried Export on Regional Development and Economy: A Case Study
from Malatya Province ........................................................................................................................ 531
Comparison of Biochemical Parameters Having Economic Importance of Milk Obtained
from Native and Dairy Cows Raised in Tunceli Province .................................................................. 548
The Role of the Municipalities at the Local Development: The Example of Trabzon City ................ 551
Relation Between Development and Work Accident in TRB1 Region .............................................. 560
A Study on to Determine the Housewives’ Financial Perception Level in TRB1 Region .................. 572
The Research on the perceived Causes of School Failure in the Vocational and
Technical High Schools: The Sample of the Tunceli City .................................................................. 583
Pickle Production and Foreign Trade in Turkey ................................................................................. 594
Natural Disaster of Tunceli Province and Its Environment ................................................................. 601
xi
CONFERENCE CHAIRS
Asst. Prof. Dr. Ekrem AKBULUT
Munzur University
Technology Transfer Office
Coordinator
Mesut ÖZTOP
General Secretary of Fırat
Development Agency
Conference Honorary Chairs
Tuncay SONEL
Tunceli Governor
Prof. Dr. Ubeyde İPEK
Munzur University Rector
Executive Committee
Chairman
Asst. Prof. Dr. Ekrem AKBULUT
Munzur University, Coordinator of Technology Transfer Office
Members of Executive Committee Abdullah ŞAHİN
Arzu AYTEKİN
Aygün KILIÇ
Bayram GÜNEŞ
Bilgin ZENGİN
Bülent KAR
Eray Utku ÖZEK
Erkan ÇELİK
Faruk SERİN
Ferit AK
Gülçin BEKER AKBULUT
Gülderen Kurt KAYA
Muhammet GÜL
Murat KORUNUR
Osman SERDAR
Serkan GÜNDOĞDU
Samet KAYA
Sevgi TAŞAN
Sibel KORUNUR
Süleyman METE
Şehmus KURTULUŞ
Tuğba BAYKARA
Tuğba PARLAK AK
Vural BALIK
Zülfü Murat DOĞAN
Zülkif YALÇIN
Lecturer
Asst. Prof. Dr.
Asst. Prof. Dr.
Ast. Prof. Dr.
Ast. Prof. Dr.
Asst. Prof. Dr.
Expert
Asst. Prof. Dr.
Research Assistant
Asst. Prof. Dr.
Asst. Prof. Dr.
Asst. Prof. Dr.
Asst. Prof. Dr.
Asst. Prof. Dr.
Research Assistant
Lecturer
Expert
Officer
Asst. Prof. Dr.
Asst. Prof. Dr.
Asst. Prof. Dr.
Lecturer
Asst. Prof. Dr.
Expert
Lecturer
Asst. Prof. Dr.
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Fırat Development Agency
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Fırat Development Agency
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Munzur University
Fırat Development Agency
Munzur University
Munzur University
© International Regional Development Conference
xii
Science Committee
Chairman
Prof. Dr. Bünyamin AKSAKAL
Munzur University, Faculty of Engineering
Members of Science Committee
Ahmet YATKIN Fırat University
Ajay Kumar SINGH Delhi School of Economics
Alev Taşkın GÜMÜŞ Yıldız Technical University
Ali ÇAĞLAR Hacettepe University
Ali Fuat GÜNERİ Yıldız Technical University
Aykut LENGER Ege University
Bjorn Terje ASHEIM Lund University
Burak GÜNALP Hacettepe University
Cem KARAGÖZLÜ Ege University
Chien-Kuo LEE National Taiwan University
Christian BJORNSKOV Aarhus University
Doğan Nadi LEBLEBİCİ Hacettepe University
Ekrem AKBULUT Munzur University
Elif Bascavusoglu MOREAU Cambridge University
Emine TAHSİN İstanbul University
Ephraim NIMNI Queen's University Belfast
Ercan UYGUR Türkiye Ekonomi Kurumu
Erdal YILDIRIM
Erdem IŞIK
Munzur University
Munzur University
Erinç YELDAN Bilkent University
Erkan ÇELİK Munzur University
Erkan ERDİL Ortadoğu Teknik University
Erkan Turan DEMİREL Fırat University
Erol TAYMAZ Ortadoğu Teknik University
Ewa GLINSKA Bialystok University of Technology
Fahrettin YÜKSEL Munzur University
Fatma ONUR INCE Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü
Filiz KARTAL Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü
Fulya BENZER Munzur University
Grace KIM Duke University
Gülçin BEKER AKBULUT Munzur University
Gülen ELMAS ARSLAN Gazi University
Gülten GÜMÜŞTEKİN Çanakkale Onsekiz Mart University
Hatice KARAÇAY Hacettepe University
Helen THEODOROPOULOU Harokopio University of Athens
Jason S.ENIA Sam Houston State University
Jose R. Pires MANSO University of Beira Interior
Kenan PEKER Fırat University
Kestutis DUOBA Kauno Technologijos Universitetas
Lale KABADAYI Ege University
Lütfi ERDEN Hacettepe University
Mete YILDIZ Hacettepe University
Muhammet GÜL Munzur University
Muharrem İNCE Munzur University
© International Regional Development Conference
xiii
Muhittin ACAR Hacettepe University
Mustafa DÖRÜCÜ Munzur University
Muzaffer AŞKIN Munzur University
Müjde Ker DİNÇER Ege University
Nadir ÖCAL Ortadoğu Teknik University
Neşe KUMRAL Ege University
Nihal TUNCER TERREGROSSA İstanbul University
Nilgün ONGAN İstanbul University
Nor'ain Haji OTHMAN Universiti Teknologi Mara
Numan YILDIRIM Munzur University
Nuran CIKCIKOĞLU YILDIRIM Munzur University
Olcay KAPLAN İNCE Munzur University
Rahmi AYDIN Munzur University
Rhonda L. CALLAWAY Sam Houston State University
Robert HUGGINS Cardiff University
Rosalind JONES University of Birmingham
Ryan UNDERDOWN Lamar University
Sadi UZUNOĞLU Trakya University
Sedat KOLUKISA Munzur University
Selim CEMALGİL Munzur University
Serdar SAYAN TOBB Ekonomi ve Teknoloji University
Shaya'a OTHMAN Universiti Teknologi Mara
Shigeki YOKOI Nagoya University
Süleyman YÜKÇÜ Dokuz Eylül University
Szymon TRUSKOLASKI Poznan University
Tamara WAGGENER Sam Houston State University
Teoman PAMUKÇU Ortadoğu Teknik University
Türker SUSMUŞ Ege University
Uğur ÖMÜR GÖNÜLŞEN Hacettepe University
Ülkü ÖZBEY
Vikinta ROSINAITE
Munzur University
American University of Middle East
Vilmante KUMPIKAITE Kaunas University of Technology
Wojciech PIOTROWICZ Said Business School
Yahya TAŞGIN Munzur University
Yaşar UYSAL Dokuz Eylül University
Zülkif YALÇIN Munzur University
594
Pickle Production and Foreign Trade in Turkey
Türkiye’de Turşu Üretimi ve Dış Ticareti
Erhan CANLI1, Beşir KOÇ
2
Özet-Günümüzde insanların yaşam koşullarındaki gelişmeler mevsimi dışında da hazırlanabilen doğal
özelliklerini koruyabilen gıda ürünlerine olan talebi arttırmaktadır. Raf ömrü kısa olduğundan bu ürünleri çabuk
tüketilmesi önemlidir. Hem doğal yollarla hem de işlenmiş şekilde yapılan bu ürünlerin ülke ekonomisine katkısı
önemlidir. Bu ürünlerden önemli yer tutanlardan biri de turşudur. Sanayileşme sürecinin gelişmesiyle topluluklar
üretimde rekabete girişmişlerdir. Bu durum sanayi tipi üretimi yaygınlaştırmış ve hazır gıdaya ulaşılabilirliği
kolaylaştırmıştır. Hazır gıda bu sayede tüm sofralara rahatlıkla ulaşmıştır. Ama aynı zamanda geleneksel
yöntemlerin sağlıklı olduğuna dair inanç geleneksel metotların yaşamasını ve sürdürülebilir olmasını sağlamıştır.
Bu sayede ev yapımı turşu zahmetli ve maliyetli olmasına rağmen üretimini sürdürebilmiştir. Turşu sektörü fazla
teknoloji gerektirmeden sürdürülebilir bir sektör olmasından dolayı sektörle ilgili yeterli ve güncel veri
bulunmamaktadır. Özellikle ev tipi turşunun Anadolu’da geleneksel bir besin öğesi olarak görülüp hemen hemen
her hane tarafından üretilmesi ev tipi turşunun hem üretimine hem de tüketimine yönelik verilerin toplanmasını
zorlaştırmıştır. Bu çalışmada özellikle sanayi tipi turşunun Türkiye‘deki üretim süreci, ihracatı, ithalatı, miktar
ve değerleri basit ve zincirleme indeks yardımıyla değerlendirilmiştir. Bu çalışma iki bölüm halinde ele alınmış
olup birinci bölümde Türkiye’deki turşu üretimi, çeşitleri ve tüketimi; ikinci bölümde ise Türkiye’nin turşu
ihracatı ve ithalatı konu edilmiştir. Bahsi geçen konularla ilgili DİE ve İGEME’nin 1997-2000 yılları arasındaki
turşu sektörüyle ilgili verileri incelenmiş olup, verilerle ilgili analiz ve değerlendirmelerde bulunulmuştur.
Anahtar kelimeler: Turşu, Turşu Üretimi, Turşu İhracatı, Turşu ithalatı
GİRİŞ
Günümüzde insanların yaşam koşullarındaki gelişmeler mevsimi dışında da hazırlanabilen doğal
özelliklerini koruyabilen gıda ürünlerine olan talebi arttırmaktadır. Raf ömrü kısa olduğundan bu
ürünleri çabuk tüketilmesi önemlidir. Hem doğal yollarla hem de işlenmiş şekilde yapılan bu ürünlerin
ülke ekonomisine katkısı önemlidir. Bu ürünlerden önemli yer tutanlardan biri de turşudur (Gözener
ve Sayılı, 2014). Turşu üretimi, konserve sektörünün bir alt üretim türü olarak incelenebilir. Turşu
üretimi önceleri tamamen hanehalkı tüketimi için ev içinde yapılan bir ürün iken zamanla sosyal
yaşamın değişime uğraması, çalışan kadın sayısının artması ile evdeki üretim yerini fabrika üretimine
bırakmıştır (Subaşı, 2001). Dolayısıyla önceleri yalnızca aile gereksinimi için evlerde üretilen turşu,
kentsel nüfusun artması ile ticari bir özellik kazanmış, son yıllarda ise dış satımı giderek artan bir ürün
durumuna gelmiştir. Turşunun ülke ekonomisindeki öneminin artmasıyla, üretimde güvence ve daha
yüksek kalite arayışları gündeme gelmektedir (Özçelik ve İç, 2000).
Türkiye'de en fazla tüketilen turşu türü hıyar turşusudur. Hıyar, bütün dünyada ve Türkiye’de turşuya
işlenen sebzeler arasında ilk sırada yer almaktadır. Türkiye’de hıyar turşusu ve diğer turşular ağırlıklı
olarak evlerde ve aile işletmesi düzeyindeki küçük işletmelerde üretilmektedir. Son yıllarda giderek
artan ve özellikle dış satıma yönelik talep, üretimin küçük işletmelerden, daha sistemli ve bilinçli
çalışma zorunluluğuyla birlikte büyük işletmelere yönelmesine neden olmuştur. Bu durum, turşu
üretiminin gıda sanayi içindeki önemini her geçen gün artırmaktadır. Ayrıca, özellikle dış talebe
yönelik ihtiyaçların karşılanmasında daha kaliteli ürün arayışları ve iç pazarda tüketicinin
bilinçlenmesi, ürünü uzun süre koruyacak, yumuşamayı engelleyecek, istenen renk, lezzet, koku ve
yapıda ürün verecek uygulamalara yönelik çalışmaların yapılmasını gerekli kılmaktadır (Uylaşer ve
Erdem, 2004).
1Bingöl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, [email protected] 2Bingöl Üniversitesi, İ.İ.B.F. İktisat Bölümü, [email protected]
595
İhracatımızın önemli bir bölümünü, küçük kavanoz veya teneke kutu ambalajlı ürünler
oluşturmaktadır. Şu anda turşu satışları ilgili ülkenin ambalaj tipleri ve ithalatçı firmaların etiketleri ile
yapılabilmektedir. Çok az bir miktarda ise ulusal etiketler ile Türk kökenli marketlere satış
yapılmaktadır. Geçmiş yıllarda kornişon ihracatında Türkiye’nin en önemli pazarlarından biri olan
Batı Almanya'nın Doğu Almanya ile birleşmesiyle bu ülkeye olan ihracatı düşürmüştür. Doğu
Almanya'nın pazara katılması ile birlikte, Türkiye’nin sadece Almanya pazarı değil, Avrupa Birliği
Ülkelerine olan ihracatı da olumsuz yönde etkilenmiştir. Zira Doğu Almanya'nın Avrupa ülkelerine
yakın olması sebebi ile nakliye giderlerinin ucuz olması ve ayrıca işçilik ücretlerin düşük olması bu
ülkeyi Türkiye karşı avantajlı duruma getirmekte ve dolayısıyla da ucuz fiyatla sunduğu ürünlerle
geleneksel pazarlardaki Türkiye’nin payını olumsuz etkilemiştir (Subaşı, 2001).
Türkiye’nin ihracatını olumsuz yönde etkileyen diğer bir faktör ise Srilanka, Hindistan gibi üçüncü
dünya ülkelerindeki işçilik ücretlerinin oldukça düşük olmasıdır. Buna ek olarak, Hindistan da
insanların haftanın belli günlerinde dini inançları gereğince Buda için çalışmaları, ayrıca iklim
şartlarının müsait olması nedeni ile senenin hemen hemen 12 ayında da üretim yapmaları bu ülkeleri
avantajlı hale getirdiği söylenebilir. Her ne kadar anılan ülkelerin navlun problemleri de olsa kornişon
ve diğer fermentasyonlu ürünlerini Avrupa'ya, ABD'ye çok ucuza ihraç edebilmektedirler. Bu
ülkelerin tek dezavantajı teknolojilerinin oldukça eski olmasıdır. Tamamen koruma salamura yöntemi
ile büyük fıçılarda ihracatlarını gerçekleştirmektedirler. Ancak bu durum ise Avrupa’da Reparcer
olarak adlandırılan bir aracı sektörün doğmasına sebebiyet vermiştir. Reparcer, işletmelerin söz
konusu ülkelerden dökme olarak ithal ettiği ürünleri ambalajlayarak piyasaya ucuz fiyatla sunmaları
Türkiye’nin pazar payını olumsuz etkilemiştir. Diğer taraftan Türkiye’de bazı ürünlerin taze olarak
ihracatının yapılması da turşu üretimi için işlenecek ürün bulma problemi ile karşı karşıya
bırakmaktadır. Örneğin piyasaya sürüldüğünden beri iç piyasada tüketicinin beğenisini kazanan kapya
(kırmızı) biberin 1997 yılından itibaren taze olarak Bulgaristan'a ihraç edilmesi ile birlikte firmalar
işlenecek ürün bulamamışlardır (Subaşı,2001).
Bu çalışmada özellikle sanayi tipi turşunun Türkiye‘deki üretim süreci, ihracatı, ithalatı, miktar ve
değerleri basit ve zincirleme indeks yardımıyla değerlendirilmiştir.
TÜRKİYE’DE TURŞU ÜRETİMİ
Türkiye’nin turşu üretimi 1998 yılında 43.145 ton iken 2000 yılında 32.492 tona düşmüştür. Turşu
üretim rakamları değerlendirildiğinde miktarda yıllar itibariyle bir düşüş yaşandığı söylenebilir. Buna
göre 1998 yılında 10.245.563 milyon TL olarak gerçekleşen turşu üretimi yıllar itibariyle turşu üretimi
düşmesine rağmen üretim değeri yükselerek 2000 yılında 13.828.627 milyon TL olarak
gerçekleşmiştir (Çizelge 1).
596
Çizelge 1. Turşu Üretiminde Genel Durum
1998
Sektör İşyeri Sayısı (Adet) Üretim Miktarı (ton) Üretim Değeri (Milyon TL)
Kamu - - -
Özel 6 43.145 10.245.653
Toplam 6 43.145 10.245.653
1999
İşyeri Sayısı (Adet) Üretim Miktarı (ton) Üretim Değeri (Milyon TL)
Kamu - - -
Özel 5 40.955 12.165.396
Toplam 5 40.955 12.165.396
2000
İşyeri Sayısı (Adet) Üretim Miktarı (ton) Üretim Değeri (Milyon
TL)
Kamu - - -
Özel 5 32.492 13.828.627
Toplam 5 32.492 13.828.627
1998-2000 Dönem
Ortalaması
5 38.864 12.079.892
Kaynak:DİE İmalat Sanayi
1998-2000 dönem ortalaması baz alındığında, baz döneme göre 1998 yılında %11.02 oranında
gerçekleşen turşu üretim miktarındaki artış, 1999 yılında %5.38’e düşmüştür. Ancak 2000 yılında
gerçekleşen turşu üretim miktarında baz döneme göre %16.4 oranında bir düşüş yaşanmıştır. 1998-
2000 dönem ortalamasına göre 1998 yılında turşu üretim miktarında meydana gelen artış %11,02 iken,
1998 yılına göre 1999 yılında ise turşu üretim miktarında bir düşüş yaşandığı söylenebilir (Çizelge 2).
Çizelge 2. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Turşu Üretiminin Basit ve Zincirleme İndeksi
Yıllar
Basit İndeks
1998-2000 Dönem Ort. =100
Zincirleme İndeks
Miktar Değer Miktar Değer
1998-2000 Dönem Ortalaması 100,00 100,00 - -
1998 111,02 84,82 111,02 84,82
1999 105,38 100,71 94,92 118,74
2000 83,60 114,48 79,34 113,67
TÜRKİYE’NİN TURŞU İHRACATI
Türkiye’nin turşu ihracatı 1997 yılında 195.131 ton iken 2000 yılında 159.077 tona düşmüştür. İhracat
rakamları değerlendirildiğinde miktarda yıllar itibariyle bir düşüş yaşandığı söylenebilir. Buna göre
1997 yılında 142.4 milyon dolar olarak gerçekleşen turşu ihracatı yıllar itibariyle düşerek 2000 yılında
99.6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir (Çizelge 3).
Çizelge 3.Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Turşu İhracatı (Miktar Ton, Değer 000$)
Yıllar Miktar Değer
1997 195.131 142.454
1998 177.945 132.963
1999 163.599 111.370
2000 159.077 99.697
1997-2000 Dönem Ortalaması 173.938 121.621
Kaynak : İGEME
1997-2000 dönem ortalaması baz alındığında, baz döneme göre 1997 yılında %12.18 oranında
gerçekleşen turşu ihracat miktarındaki artış, 1998 yılında %2.30’a düşmüştür. Ancak 2000 yılında
gerçekleşen turşu ihracat miktarında baz döneme göre %8.54 oranında bir düşüş yaşanmıştır. 1997-
2000 dönem ortalamasına göre 1997 yılında turşu ihracat miktarında meydana gelen artış %12,18
597
iken, 1997 yılına göre 1998 yılında ise turşu ihracat miktarında bir düşüş yaşandığı söylenebilir
(Çizelge 4).
Çizelge 4. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Turşu İhracatının Basit ve Zincirleme İndeksi
Yıllar
Basit İndeks
1997-2000 Dönem Ort. =100
Zincirleme İndeks
Miktar Değer Miktar Değer
1997-2000 Dönem Ortalaması 100,00 100,00 - -
1997 112,18 117,13 112,18 117,13
1998 102,30 109,33 91,19 93,34
1999 94,06 91,57 91,94 83,76
2000 91,46 81,97 97,24 89,52
Türkiye’nin ülkeler itibariyle turşu ihracatına bakıldığında ise miktar olarak en fazla turşu ihracatının
Almanya’ya yapıldığı ve 1998 yılında 35.552 ton olan ihracatın 2000 yılında ise 32.905 tona gerilediği
görülmektedir. Bununla beraber 1998-2000 yıllarında genel olarak turşu ihracat miktarında düşüş
olduğu görülmektedir (Çizelge 5).
Çizelge 5 Türkiye’nin Ülkeler İtibariyle Turşu İhracatı (Miktar Ton, Değer 000$)
1998 1999 2000 ÜLKELER Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer
F.Almanya 35.552 24.311 37.700 23.810 32.905 19.773
Hollanda 35.163 23.852 22.016 14.378 30.043 17748
Fransa 11.649 11.183 11.139 9.268 11.185 7.591
İngiltere 7.630 6.421 7.870 6.429 6.884 5.031
A.B.D. 4.380 3.204 4.355 4.355 3.534 4.121
İtalya 950 1.105 1.667 1.302 2.110 1.186
İsveç 2.352 1.483 2.963 1.649 1.773 963
Romanya 1.375 1.389 3.227 2.255 3.536 2.036
Belçika 960 912 1.137 1.007 992 608
Kanada 771 492 703 456 123 76
Danimarka 3.436 2.089 2.879 1.582 2.670 1.270
B.Arap Emir. 314 270 182 69 346 132
İspanya 302 259 668 454 1.508 994
Diğer Ülk. 73.111 55.992 67.093 45.116 59.706 37.895
Toplam 177.945 132.962 163.599 111.299 159.077 99.694
Kaynak:DİE
Türkiye’nin kornişon ihracatı 1997 yılında 76 bin ton iken 2000 yılında 51 bin tona düşmüştür. İhracat
rakamları değerlendirildiğinde miktarda yıllar itibariyle bir düşüş yaşandığı söylenebilir. Buna göre
1997 yılında 53 milyon dolar olarak gerçekleşen kornişon ihracatı yıllar itibariyle düşerek 2000
yılında 32 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir (Çizelge 6).
Çizelge 6. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Kornişon İhracatı
Yıllar Miktar (Bin Ton) Değer (Milyon Dolar)
1997 76 53
1998 68 48
1999 59 39
2000 51 32
1997-2000 Dönem Ortalaması 63.5 43
Kaynak:İGEME
1997-2000 dönem ortalaması baz alındığında, baz döneme göre 1997 yılında %19.69 oranında
gerçekleşen kornişon ihracat miktarındaki artış, 1998 yılında %7.09’a düşmüştür. Ancak 2000 yılında
gerçekleşen kornişon ihracat miktarında baz döneme göre %19.69 oranında bir düşüş yaşanmıştır.
598
1997-2000 dönem ortalamasına göre 1997 yılında kornişon ihracat miktarında meydana gelen artış
%19,69 iken, 1997 yılına göre 1998 yılında ise kornişon ihracat miktarında bir düşüş yaşandığı
söylenebilir (Çizelge-7).
Çizelge 7. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Kornişon İhracatının Basit ve Zincirleme İndeksi
Yıllar
Basit İndeks
1997-2000 Dönem Ort. =100
Zincirleme İndeks
Miktar Değer Miktar Değer
1997-2000 Dönem Ortalaması 100,00 100,00 - -
1997 119,69 123,26 119,69 123,26
1998 107,09 111,63 89,47 90,57
1999 92,91 90,70 86,76 81,25
2000 80,31 74,42 86,44 82,05
Türkiye’nin ülkeler itibariyle kornişon ihracatına bakıldığında ise miktar olarak en fazla kornişon
ihracatının Hollanda’ya yapıldığı ve 1998 yılında 26.392 ton olan ihracatın 2000 yılında ise 20.253
tona gerilediği görülmektedir. Bununla beraber 1998-2000 yıllarında genel olarak kornişon ihracat
miktarında düşüş olduğu görülmektedir (Çizelge-8).
Çizelge 8. Türkiye’nin Ülkeler İtibariyle Kornişon İhracatı (Miktar Ton, Değer 000$)
1998 1999 2000
ÜLKELER Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer
Fransa 10.962 10.535 10.447 8.621 10.077 6.819
Hollanda 26.392 16.653 16.197 9.479 20.253 11.382
F. Almanya 14.188 9.302 17.199 9.543 8.489 5.315
İtalya 557 560 622 447 270 213
İngiltere 6.497 4.898 7.075 5.340 5.439 3.840
Danimarka 2.360 1.527 1.449 865 1.198 619
İspanya 301 259 668 454 1.508 994
İsveç 850 584 1.566 863 577 354
İsviçre 1.104 1.012 1.448 1.162 1.006 705
İrlanda 219 194 205 193 160 147
İsrail 170 196 49 70 200 114
A.B.D 1.530 834 1.111 630 533 318
Kanada 771 492 703 456 124 76
Yunanistan 261 186 316 187 518 250
Diğer ülk. 1.461 1.042 834 653 1008 677
Genel Top. 67.623 48.274 59.889 38.963 51.360 31.823
Kaynak: İGEME
TÜRKİYE’NİN TURŞU İTHALATI
Türkiye'nin turşu ithalatı önemli boyutta değildir. Yine de bilgi vermesi açısından Çizelge 9 ve
Çizelge 11’de ithalat rakamları yer almaktadır (Subaşı,2001). Türkiye’nin turşu ithalatı 1997 yılında
1.091 ton iken 2000 yılında 171 tona düşmüştür. İthalat rakamları değerlendirildiğinde miktarda yıllar
itibariyle bir düşüş yaşandığı söylenebilir. Buna göre 1997 yılında 745 bin dolar olarak gerçekleşen
turşu ithalatı yıllar itibariyle düşerek 2000 yılında 189 bin dolar olarak gerçekleşmiştir (Çizelge 9).
Çizelge 9. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Turşu İthalatı (Miktar Ton, Değer 000$)
Yıllar Miktar Değer
1997 1.091 745
1998 245 256
1999 313 332
2000 171 189
1997-2000 Dönem Ortalaması 455 380.5
Kaynak: İGEME
599
1997-2000 dönem ortalaması baz alındığında, baz döneme göre 1997 yılında %139.78 oranında
gerçekleşen turşu ithalat miktarında artış yaşanmıştır. Ancak 1998 yılında %46.15 oranında bir düşüş
yaşanmıştır. 2000 yılında da gerçekleşen turşu ithalat miktarında baz döneme göre bu eğilim devam
etmiş %62.42 oranında bir düşüş yaşanmıştır. 1997-2000 dönem ortalamasına göre 1997 yılında turşu
ithalat miktarında meydana gelen artış %139,78 iken, 1997 yılına göre 1998 yılında ise turşu ithalat
miktarında bir düşüş yaşandığı söylenebilir (Çizelge10).
Çizelge 10. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Turşu İthalatının Basit ve Zincirleme İndeksi
Yıllar
Basit İndeks
1997-2000 Dönem Ort. =100
Zincirleme İndeks
Miktar Değer Miktar Değer
1997-2000 Dönem Ortalaması 100,00 100,00 - -
1997 239,78 195,80 239,78 195,80 1998 53,85 67,28 22,46 34,36 1999 68,79 87,25 127,76 129,69 2000 37,58 49,67 54,63 56,93
Türkiye’nin ülkeler itibariyle turşu ithalatına bakıldığında ise miktar olarak en fazla turşu ithalatının
Almanya’dan yapıldığı ve 1998 yılında 56.076 kg olan ithalatın 1999 yılında ise 142.314 kg’ye
yükseldiği görülmektedir. 2000 yılında ise en fazla turşu ithalatı Tayland’tan yapılmıştır. Bununla
beraber 1998 yılında 245.301 kg olan turşu ithalatının 1999 yılında 313.081 kg’ye yükseldiği 2000
yılında ise 170.646 kg ile düşüş yaşadığı görülmektedir (Çizelge 11).
Çizelge 11. Türkiye’nin Ülkeler İtibariyle Turşu İthalatı(Miktar Kg, Değer$)
1998 1999 2000
ÜLKELER Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer
A.B.D 2.586 2.182 5.899 1.587 39.211 20.086
Almanya 56.076 39.366 142.314 151.210 10.847 26.274
Fransa 11.453 14.282 8.060 24.115 1.656 2.136
Hollanda 2.6581 29.418 32.645 45.337 6.366 18.323
İsveç 5.123 9.894 15.900 6.520 0 0
İtalya 31.001 34.318 7.365 9.522 0 0
Japonya 8.898 4.066 1.437 6.970 2.847 17.328
Tayland 877 1.187 42.847 44.193 75.287 78.894
Diğer ülkeler 10.2706 121.865 56.614 42.773 34.432 26.002
Toplam 245.301 256.878 313.081 332.227 170.646 189.043 Kaynak:İGEME
SONUÇ VE ÖNERİLER
Türkiye’deki turşu üretim miktarı düşmesine rağmen üretim değeri yükselmiştir. Türkiye’nin turşu
ihracatında ise hem üretim miktarı hem de üretim değerinde düşüşler yaşanmıştır.
Giderek üretimin ve pazarlama anlayışının gelişmesiyle beraber turşu üretimi ve ticaretinde de
gelişmeler yaşanmıştır. Ancak Türkiye bu pazardan yeterince yararlandığı söylenemez. Çünkü Türkiye
turşu sektöründe söz sahibi olacaksa bu kendi markalarıyla ve kalitesiyle yer olmalıdır.
Sanayi yapımı turşunun yanı sıra Anadolu kadınlarının da ev bütçesine katkıda bulunmak amacıyla
ürettikleri ev yapımı turşuyla sektörün büyüklüğünü ve önemini ortaya koyduğu söylenebilir.
İnsanların var olan taleplerinin artışı özellikle fast-food kültürünün zenginleşmesiyle turşu sektöründe
hatırı sayılır bir canlılık meydana getirmiştir.
Türkiye’de önemli bir besin öğesi olmasına rağmen turşunun üretimi, tüketimi ile ilgili istatistiklerin
tutulması, sektörün gelişim seyrini ortaya bakımından önemlidir. Çünkü sektördeki bu bilgi eksikliği
600
hem bu alana yatırım yapmak isteyen yatırımcılar açısından hem de bu alanda çalışma yapmak
isteyenler açısından dezavantajlı durumlar oluşturmaktadır.
KAYNAKÇA
Anonim, 2010. TUİK 2006 Verileri.
Gözener B.,Sayılı, M., 2014. İşlenmiş Gıda Ürünleri Tüketim Tercihleri:Ankara İli Örneği. Gıda
Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt:9, No:2, 2014 (13-19).
Özçelik, F., ve İç, E., 2000. Hıyar Turşularının Düşük Tuz Konsantrasyonlarında Depolanması Üzerine Bazı
Koşulların Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 6(4): 115-119.
Subaşı, B., 2001. İTO Turşu Sektör Araştırması.
Uylaşer, V., Erdem, F., 2004. Stoklanmış Hıyarlardan Farklı Uygulamalarla Turşu Üretimi, Uludağ Üni.
Ziraat. Fak. Derg., 18(1): 81-92.
