cNhp“ A¡L$ dlp“ dpN®vi®¼ · ApÝep[ÐdL$ lp¡e. dpÓ r“h©rÑhpv$u L¡$ dpÓ...

84

Transcript of cNhp“ A¡L$ dlp“ dpN®vi®¼ · ApÝep[ÐdL$ lp¡e. dpÓ r“h©rÑhpv$u L¡$ dpÓ...

cNhp“ A¡L$ dlp“ dpN®vi®¼

ApS>¡ v$¡idp„ r“›$php“, fpô²$â¡du, âpdprZL$ A“¡ fpô²$“u âNrsdp„ S> ‘p¡sp“u âNrs Å¡sp lp¡e s¡hp rhÛp’}Ap¡ A“¡ rinL$p¡“u AphíeL$sp R>¡. Ap dpV¡ fdsNds n¡Ó¡ spgud g¡sp, spgud Ap‘sp A“¡ spgud ìehõ’p kp’¡ k„L$mpe¡gp sdpd gp¡L$p¡“¡ "õhrZ®d NyS>fps õ‘p¡V¹®$k eyr“hrk®V$u' Üpfp âL$pris "ìepepd v$i®“' ‘y[õsL$p D‘ep¡Nu ’B fl¡i¡. fds k„õL$pf“p r“v$p£j rinZ“y„ kp„âs rinZ ìehõ’p kp’¡ kpeyÄe kp^hy„ bpmL$p¡ dpV¡$ AphíeL$ S>Zpe R>¡. cNhp“ îuL©$óZ¡ Nusp“p dpÝed’u fdsS>Ns“¡ Ap‘¡g k„v$¡i Ap ‘y[õsL$p“p dpÝed’u kdÅhhp âepk ’ep¡ R>¡. ‘yõsL$dp„ cNhp“ îu L©$óZ“¡ A¡L$ î¡›$ fdshuf sfuL¡$ Apg¡Mhpdp„ Apìep R>¡, S>¡ kp¥ fdsâ¡du hp„QL$p¡“¡ î¡›$ rhQpfp¡ rhL$kphhpdp„ s’p rhÛp’}Ap¡“p Æh“ OX$sfdp„ s¡dS> DÑd M¡gpX$uAp¡“p r“dp®Zdp„ dpN®v$i®L$ A“¡ D‘ep¡Nu r“hX$i¡, s¡hu d“¡ îÝ^p R>¡. S>¡ dpV¡$ lº„ ‘yõsL$“p g¡ML$ X$pµ. S>su“ kp¡“u“¡ ùv$e‘|h®L$“p Arc“„v$“ ‘pW$hy„ Ry>„.

îu “p“ycpB hp“pZufpÄe L$np“p d„Óu, NyS>fps fpÄe

îu “p“ycpB hp“pZu

01

k¢L$X$p¡ hj® ‘|h¡® õhe„ cNhp“ “pfpeZ¡ ASy>®““¡ D‘v$¡i¡gu, dlpdyr“ îu h¡v$ìepkÆA¡ dlpcpfs dÝe¡ N|„’¡gu AÜ¥s op“pd©s“¡ hfkph“pfu cNhsu cNhv$Nusp“p ddp¡®“¡ ìepepd A“¡ fdsNds“p ‘qfâ¡ÿedp„ kdS>sp„ d“¡ 30 hj® gpÁep„. ‘l¡guhpf Nusp“y„ hp„Q“ L$ey®„ Ðepf¡ hpsp® õh~‘¡ L$ey®„. S>¡V$gu hpf hp„Qu, A^yfu hp„Qu A¡d gpÁey„. S>¡V$guhpf “S>f ‘X$u A“p¡Mp¡ cph DÐ‘ß ’ep¡. L©$óZ“p Æh“ ‘f’u A“¡ op“pd©s ‘f’u OZu iuM dmu s¡ A„N¡“p dpfp rhQpfp¡ fS|> L$fhp“p¡ syÃR> âeÐ_ L$~ Ry>„. A¡L$ fdshuf fds k„õL©$rs S>pmhhp iy„ L$fu iL¡$ s¡“u iuM Nusp“p op“’u dmu R>¡, s¡ âõsys L$fhp“p¡ “p“L$X$p¡ âeÐ_ L$fhp“y„ d“ ’pe R>¡.

Nusp“p¡ fdsNds n¡Ó¡ M¡gpX$u“p gpc dpV$¡ s’p D‘v¡is¡Ap¡“p d“p¡h¥opr“L$ rhL$pk dpV$¡ L¡$hu fus¡ kdÆ iL$pe s¡“p¡ âeÐ_ L$fhp“y„ d“ ’ey„. “uQ¡ S>Zph¡gp ïgp¡L$ A“¡ s¡“p¡ dd® A“¡L$ A’p¡®dp„ kdÆ iL$pe s¡hp¡ R>¡. dpfp„ Aby^ d“’u s¡“¡ kdS>hp“p¡ “p“L$X$p¡ âepk L$ep¡® A“¡ îuL©$óZ“p Æh“-L$h“ A“¡ Nuspkpf’u A“¡L$ bpbsp¡ kpd¡ Aphu, S>¡ ApS>“u kp„âs ‘qf[õ’rsdp„ A“ykfhp ep¡Áe gpNu. cpfsue k„õL©$rs“u h¥qv$L$ ^fp¡lf ‘f Qp¡½$k‘Z¡ rQ„s“ A“¡ d““ ’hy„ Å¡BA¡, k„ip¡^“p¡ ’hp Å¡BA¡ s¡d gpÁey„. îuL©$óZ A¡L$ î¡›$ fdshuf sfuL¡$ dpfu ×rôdp„ Dcfu Apìep.

-: Sqs_ kp¡_u

: d_p¡Ns :

cNhp“ A¡L$ dlp“ dpN®vi®¼

îuL©$óZ q¾$X$pd©s ...

â¼fZ 1â¼fZ 1â¼fZ 1

ApS>’u Apif¡ 5300 hj® ‘|h£ d’yfp “Nfudp„ L„$k “pd“p¡ fpÅ ‘p¡sp“p r‘sp DN°k¡““¡ Npv$u D‘f’u DW$pX$u ‘p¡s¡ fpÄe L$fsp¡ lsp¡. s¡ Apkyfu õhcph“p¡ lsp¡. s¡“u bl¡“ v$¡hL$uÆ A“¡ s¡“p ‘rs îu hkyv$¡h“¡ d’yfpdp„ ‘p¡sp“u v$¡Mf¡M “uQ¡ b„^“dp„ fpM¡gp lsp. s¡Ap¡ evy$h„i (epv$hh„i) “p lsp. Ap v$¡hL$uÆ“¡ Ðep„ îphZ hv$u ApW$d fp¡rlZu “nÓ“¡ by^hpf“u dÝefprÓA¡ îuL©$óZ“p¡ S>Þd ’ep¡. L„$k“p ce“p L$pfZ¡ Ap bpmL$“¡ d’yfp’u Qpf dpBg v|$f S>d“pÆ“p kpd¡ L$p„W¡$ Aph¡g Np¡Ly$m Npddp„ ‘p¡sp“p õ“¡lu Aprlf Års“p îu “„v$fpÅ A“¡ s¡“u ‘Гu eip¡v$pÆ“¡ Ðep„ d|L$u Apìep.îuL©$óZ Np¡Ly$mdp„ füp s¡ kde v$frdep“ h©„v$ph“dp„ R> dpk füp lsp. Npep¡ D‘f bly â¡d lp¡hp’u Np¡Ly$mdp„ s¡ Npep¡ Qpfhp“y„ L$pe® L$fsp lsp.Apkp¡ kyv$ ‘|“d A¡V$g¡ ifv$ ‘|“d“u ip„s A“¡ rism fprÓA¡ Np¡‘ A“¡ Np¡‘uAp¡“p fpk fQu“¡ ‘p¡sp“u ApÐdi[¼s’u âL©$rs A“¡ ‘y{$j“p¡ Ac¡v$cph s’p hZ®hu iL$pe “l] s¡hp¡ "r“rh®L$ë‘' [õ’rs“p¡ A“ych L$fpìep¡. îuL©$óZ bpëephõ’p v$frdep“ rhrh^ fdsNdsp¡dp„ fs Å¡hp dþep R>¡. bpëeL$pmdp„ fdsp¡“y„ s¡d“p Æh“dp„ dlÐh“y„ õ’p“ lsy„. ‘p¡sp“p kp’u rdÓp¡, kMpAp¡ A“¡ Np¥^“ kp’¡ s¡Ap¡ A“¡L$ q¾$X$pAp¡ L$fsp Å¡hp dþep R>¡. s¡d“u bpm‘Z“u q¾$X$pAp¡dp„ dpMZQp¡fu dpV$¡ kMpAp¡“p Mcp ‘f QX$u ̀ ufpqdX b“phhp, Ap„bgu-‘u‘mu“u fdsp¡, N¡X$uv$X$p“u fdsp¡, sfZ“p L$p¥iëep¡ s’p “pNv$d“, fpnk k„lpf hN¡f¡ âk„Np¡ îuL©$óZ“u d“p¡- ipfuqfL$ ndspAp¡ A“¡ qv$ìe 04

: âõsph“p :

ir¼sAp¡“p¡ Al¡kpk L$fph¡ R>¡. îuL©$óZ hÄ-dyôu (bp¡qn„N) A“¡ d‰eyÙ“u L$mpAp¡dp„ ‘Z âhuZ Å¡hp dþep R>¡. âS>p fnZ dpV$¡ s’p Þepe dpV$¡ kss Qpsye®‘|Z® r“Z®ep¡ gB kdp“ sL$ Apàep bpv$ r“Z®e g¡sp Å¡hp dþep. OZu hpf A¡L$ î¡›$ fplbf sfuL¡$ ‘Z ASy>®“ kp’¡ k„hpv$p¡ L$fsp Å¡hp dþep R>¡. îuL©$óZ“y„ sÐhop“ A¡ dp“hS>ps“¡ dm¡gu Aâsud c¡V$ R>¡, îudv¹ cNhv$Nusp A¡ îuL©$óZ sfa’u S>Ns“¡ dm¡gp¡ Ad|ëe D‘lpf R>¡. îuL©$óZ Ahspf“u Å¡ L„$B rhi¡jsp lp¡e sp¡ s¡ s¡d“p¡ Nusp bp¡^ R>¡. kNyZ b°û¡ OZp Ahspf ^pfZ L$ep® R>¡. v$f¡L$ Ahspfdp„ v$yôp¡“p¡ k„lpf L$fu kˆ“p¡“¡ klpe L$fu R>¡. c¼sp¡“p DÙpf dpV$¡ S> r“Ny®Z b°û kNyZ b“u“¡ Ahspf ^pfZ L$f¡ R>¡. hpd“, ‘fiyfpd, fpdQ„Ö hN¡f¡ Sy>v$p Sy>v$p õh~‘¡ rQÑir¼sA¡ S>Nsdp„’u A^d®“p¡ “pi L$fu“¡ ^d®“u fnp L$fu R>¡, ‘f„sy îuL©$óZ Üpfp ìeL$s ’e¡gp âcy sp¡ dp“hS>ps“p L$ëepZ“p¡ ipíhs dpN® bsphu füp R>¡. A“„sL$pm ky^u dp“h“¡ kÞdpN¡® A“¡ Dßrs“¡ ‘„’¡ v$p¡fu S>pe A¡hp¡ op“p¡‘v$¡i A¡dZ¡ A¡ Ahspfdp„ S> Apàep¡ R>¡ A“¡ s¡’u îuL©$óZ“¡ S>Nv$Ny~“y„ rb{v$ dþey„ R>¡.

ApS>“p¡ cp¡Nhpv$“p¡ rh“piL$ h„V$p¡rmep¡ ‘Z Nusp~‘u op“v$u‘“¡ byTphu i¼ep¡ “’u, DgVy$„, s¡“p’u s¡ krhi¡j âv$uá ’ep¡ R>¡. Nusp“y„ sÐhop“ ApS>¡ ‘p„Q lS>pf hjp¡® ‘R>u ‘Z S>Ns“¡ fpl v$¡MpX$u füy„ R>¡ L¡$ ApS>¡ S>Ns“¡ s¡“u S>¡V$gu S>~f R>¡ s¡V$gu L$p¡B L$pmdp„ cpÁe¡ S> li¡. A¡ sÐhop“ kv$p “|s“ R>¡, L$v$u S|>“y„ ’sy„ “’u. A¡hp Av¹cys N°„’ rhi¡ ‘Z L¡$V$gpL$ gp¡L$p¡ i„L$p Ly$i„L$p ìe¼s L$fsp flu ‘p¡sp“u byrÙ“y„ âv$i®“ L$f¡ R>¡ !

05

îuL©$óZ“p sÐhrQ„s“ âdpZ¡ v$¡l“p¡ “pi “¥krN®L$ R>¡, r“[íQs R>¡, s¡ S>hp“p¡ S> R>¡, S>epf¡ ApÐdp Adf R>¡, rQf„s“ R>¡, ipíhs R>¡, dpV$¡ fdsdp„ L¡$ eyÙdp„ lpf L¡$ dp¡s Aph¡ sp¡e¡ sy„ s¡ klj® õhuL$pfu g¡S>¡, ‘f„sy spfp Ýe¡e“¡ “ R>p¡X$sp¡. Nusp“y„ Aphy„ sÐhop“ dp“h“¡ kdfp„NZ R>p¡X$phhp dpV$¡ R>¡ L¡$ gX$sp„ gX$sp„ rkÙp„s dpV$¡ ‘qfZpd“u ‘fhp “ L$fsp„ dfu auV$hp“p¡ Apv$¡i Ap‘“p{„ R>¡ ? Ýe¡edp„’u ‘pR>u ‘p“u L$fph“p{„ R>¡ L¡$ Ýe¡eâhs®L$ R>¡ ? v$¡l “pih„s-“íhf R>¡ A“¡ ApÐdp S> Adf R>¡ A¡hp bp¡^dp„ Aâõsys L„$B S> “’u. lL$uL$sdp„ sp¡ fds“p d¡v$p“dp„ L¡$ õ‘^p®“p kdfp„NZ dpV$¡“p¡ Ap DÑd Apv$¡i R>¡. dp“h“¡ Ýe¡e Mpsf dfu auV$hp“u â¡fZp Ap‘“pfp¡ R>¡. A¡V$gp Mpsf Nusp“p rhje“¡ Aâõsys L$l¡hp¡ A¡ d|Mp®B“y„ âv$i®“ L$fhp S>¡hy„ R>¡.

îuL©$óZ¡ S>Ns“¡ dpN®v$i®“ Ap‘hp A“¡ ‘p¡sp“y„ sÐhop“ kdS>phhp Nusp L$lu R>¡ A“¡ s¡“y„ sÐhop“ A¡V$gu JQu L$np“y„ R>¡ L¡$ s¡“¡ ‘qfZpd¡ Nusp ApS>¡ S>Ns“p sdpd ^d®N°„’p¡ A“¡ sÐhop““p N°„’p¡dp„ ArN°d õ’p“ ^fph¡ R>¡. Nusp v$u‘õs„c“u dpaL$ v$f¡L$ ‘qf[õ’rsdp„ dpN®v$i®“ L$fphhp Dcu R>¡.

dp“h“u L$p¡B‘Z S>prs“p Brslpk“u kdpgp¡Q“p L$fuiy„ sp¡ S>Zpi¡ L¡$ s¡ k„Oj®’u cf¡gp¡ R>¡. r“h©rÑ A“¡ âh©rÑ hÃQ¡“u A’X$pdZ sp¡ Apqv$L$pm’u Qpëep S> L$f¡ R>¡ ‘Z S>epf¡ âh©rÑ A“¡ r“h©rÑ hÃQ¡ kdÞhe ’e¡gp¡ R>¡ Ðepf¡ S> s¡ dp“hkdpS> rhL$pk“p Ars DÃQ riMf ‘f Ne¡gp¡ R>¡. ‘R>u cg¡ s¡ n¡Ó “¥rsL$ L¡$ bp¥rÙL$ A’hp cp¥rsL$ L¡$

06

ApÝep[ÐdL$ lp¡e. dpÓ r“h©rÑhpv$u L¡$ dpÓ âh©rÑhpv$u ìer¼s L¡$ kdpS> rhL$pk L$fu iL$sp„ “’u. rhL$pk sp¡ dpÓ âh©rÑ-r“h©rÑ“p ep¡Áe kdÞhe Üpfp S> kp^u iL$pe s¡ îuL©$óZ¡ Nuspdp„ bspìey„ R>¡.

S>¡ S>¡ kde¡ Ap âdpZ¡ ’ey„ R>¡ s¡ s¡ kde¡ dp“h kdpS>“u Dßrs ’B R>¡ A“¡ S>epf¡ S>epf¡ dp“h¡ dpÓ âh©rÑ L¡$ dpÓ r“h©rÑ A‘“ph¡g R>¡ Ðepf¡ s¡“y„ A^:‘s“ ’ey„ R>¡. kdpS> L¡$hm r“h©rÑhpv$u b“u S>pe A¡ ‘Z Bô “’u. kdpS>“p A“¡ kdN° dp“hS>ps“p kdÞhe dpV$¡ AphíeL$sp R>¡, âh©rÑ A“¡ r“h©rÑ“p kdÞhe“u. L¡$hm r“h©rÑhpv$ A¡ A¡L$ c°p„s L$ë‘“p R>¡. îuL©$óZ¡ ‘p¡sp“p Æh“ Üpfp âh©rÑhpv$ A“¡ r“h©rÑhpv$ b„“¡“p ‘pW$ cZpìep R>¡. b„“¡ hpv$p¡ hÃQ¡ Qpgsp¡ TOX$p¡ b„“¡ hpv$“p kdÞhe Üpfp S> r“hpfu iL$pe. OqX$epm“p gp¡gL$“u dpaL$ âh©rÑ A“¡ r“h©rÑ“p A¡L$ R>¡X$p’u buS>p R>¡X$p sfa dp“hS>prs aep® L$f¡ R>¡. Nusp A¡ sp¡ kh® ip”p¡“p¡ r“Qp¡X$ R>¡.

Nusp A¡ dp“h Æh““y„ sÐhop“ R>¡. am“u Apip fp¿ep rh“p L$d® L$fhp“p¡ Nusp D‘v$¡i-Apv$¡i Ap‘¡ R>¡.

kp„¿eep¡N„ ‘©’Ábpgp: âhv$[Þs “ ‘„qX$sp: &A¡L$dàep[õ’s: kçeNycep¡rh®Þv$s¡ agd¹ &&es¹ kp„¿e¥: âpàes¡ õ’p“„ s^p¡N¥fr‘ Nçes¡ &A¡L„$ kp„¿e„ Q ep¡N„ Q e: ‘íers k ‘íers &&

07

khp¡®‘r“jv$p¡ Nphp¡....

L$pfZ Å¡ L$d® S>pe sp¡ dpÓ k„Þepk-r“h©rÑ S> fl¡ A“¡ Å¡ dpÓ ag¡ÃR>p krls L$d® L$fhpdp„ Aph¡ sp¡ dpÓ âh©rÑ S> Aph¡.

dp“hu L$p„ sp¡ k„Þepku b“¡ L$p„ sp¡ L$d®âh©Ñ b“¡- A¡ A¡L$ ‘Z hps îuL©$óZ“¡ dpÞe “’u. A¡d“¡ sp¡ M‘¡ R>¡ k„Þepku lp¡hp R>sp„ Mfp¡ L$d®ep¡Nu. A¡L$ ~r‘ep“p rk½$p“u b„“¡ bpSy>“u AphíeL$sp R>¡. îuL©$óZ

A¡L$ kdephÃR>¡v$¡ (Simultaneously) b„“¡ hõsy fpMhp“y„ L$l¡ R>¡ A“¡ Ap rkÙ L$fhp L$d® Bïhfp‘®Z byrÙ’u L$fhp“u kfm eyr¼s bsph¡ R>¡. Å¡ L$d®am Ap‘Zu ‘pk¡ fpMuA¡ sp¡ Æh“ r“c®e b“u iL$sy„ “’u. L$piu“u epÓp v$frdep“ ^“ kp’¡ fp¿ey„ lp¡e sp¡ epÓpdp„ r“c®esp fl¡su “’u.

îuL©$óZ¡ r“ce®sp iuMhu R>¡. L$p¡B’u “ X$fp¡ A¡hp¡ Nusp“p¡ Apv$¡i R>¡. kam Æh“ Npmhp dpV$¡ Ace‘Ï„ Ars AphíeL$ R>¡ ‘Z S>¡ L$fp¡ s¡ b^y„ Bïhf“¡ kdr‘®s L$fu“¡ L$fp¡. ampkr¼s’u frls b“u“¡ L$d® L$fp¡, âh©rÑ A“¡ r“h©rÑ“p¡ Æh“dp„ kdÞhe L$fp¡, A¡ R>¡ Nusp“y„ flõe.S>Ns S>ep„ ky^u l½$ A“¡ Ar^L$pf dpV$¡ gX$sy„ fl¡i¡ Ðep„ ky^u ip„rs, kyM L¡$ Dßrs i¼e “’u, S>epf¡ S>Ns Ar^L$pf“¡ bv$g¡ L$s®ìe ‘pR>m v$p¡V$ d|L$i¡, s¡“¡ dpV$¡ TOX$i¡, Ðepf¡ S> s¡ dp¡Vy$„ ’i¡, rhipm ’i¡, kpQu Dßrs kp^u iL$i¡. V|$„L$dp„ ‘y“O®V$“p“p âÐe¡L$ rhQpf“u ‘pR>m BïhfkÑp“p A[õsÐh“p rhQpf“u ‘pïh®c|rdL$p AphíeL$ R>¡. Ap lp¡e sp¡ ̂ d®

L$d®Îe¡hpr^L$pfõs¡ dp ag¡jy L$v$pQ“ &

08

A“¡ “urs“u L$ë‘“p dp“hkdpS>“¡ Nm¡ Dspfu iL$pe R>¡. Æh“dp„ ^d® A“¡ “urs“p kQp¡V$ v¹Y$ rhQpfp¡ lp¡e sp¡ S> L$s®ìe-L$d®“u â¡fZp dm¡ R>¡. r“f‘¡n byrÙ’u L$s®ìe L$fhp“u Arc{rQ fl¡ R>¡. Dßrs“y„ dpN®v$i®“ Aphu rhQpfkfZu L$fu iL$i¡ A“¡ kdpS>“u “¥rsL$ s’p kp„õL©$rsL$ r“›$p h^pfi¡.

l½$“p¡ ‘h“ A¡hp¡ hpep¡ R>¡ L¡$ s¡“u Akfdp„’u L$p¡B “’u bÃey„. âÐe¡L$ õ’p“ ‘f l½$“p TOX$p R>¡. dprgL$p¡“¡ s¡d“p Ar^L$pfp¡ Å¡BA¡ R>¡, sp¡ dS|>fp¡ ‘p¡sp“p Ar^L$pf“u hpsp¡ L$f¡ R>¡. L$p¡B ‘p¡sp“p L$s®ìe“p¡ rhQpf L$fsy„ “’u. îuL©$óZ sp¡ L$l¡ R>¡ L¡$, L$p¡B“¡ ‘Z AÞepe ’hp¡ “ Å¡BA¡. v$f¡L¡$ ‘p¡sp“p L$s®ìe“p¡ rhQpf L$fhp¡ Å¡BA¡. S>¡ dp“h ‘p¡sp“p L$s®ìe“y„ ‘pg“ “’u L$fsp¡, s¡“y„ Æh“ ìe’® R>¡.

l½$ dpV$¡ L$s®ìe “rl, ‘Z L$s®ìe dpV$¡ L$s®ìe L$f.

îuL©$óZ¡ Ap h¥[íhL$ L$p¡eX$p“u ‘pR>m fl¡gu Ars[ÞÖe ir¼s“y„ cp“ L$fphu“¡ “urs A“¡ kÐe“y„ hs®“ L$f“pfdp„ âNpY$ rhíhpk r“dp®Z L$ep¡® R>¡ A“¡ s¡

A’p®s L$ëepZL$pfu L$d® L$f“pf“u L$v$u ‘Z v$yN®rs ’su “’u.

AOpeyqf[ÞÖepfpdp¡ dp¡O„ ‘p’® k Æhrs &

09

“ rl L$ëepZL©s¹ L$[íQv¹ v$ yN®rsd¹ sps NÃR>rs &

îuL©$óZ¡ S>Ns“¡ L$s®ìe A“¡ rhïhpk“p¡ Apv$¡i Ap‘¡g R>¡. S>¡ dp“h kÐe“u Apfp^“p L$f¡ R>¡, “urs’u hs¡® R>¡, s¡“p d“dp„ AX$N ApÐdrhïhpk lp¡hp¡ Å¡BA¡. rhïhpk Mp¡B b¡k“pf dp“h L$v$u JQp¡ Aphsp¡ “’u A“¡ L$d®ep¡N S> Aphp¡ rhïhpk ‘¡v$p L$fu iL¡$ R>¡. kÐL$d®ep¡N L$fsp„ L$fsp„ Æhhp“y„ A“¡ dfhp“y„ îuL©$óZ Ap‘Z“¡ iuMh¡ R>¡ A“¡ A¡ L$d® ‘Z L¡$hy„? ‘p¡sp“u Mpsf sp¡ b^p S> L$d® L$f¡, ‘Z ‘pfL$p“¡ dpV$¡ Q¡s“ir¼s“p rhL$pk dpV$¡ L$f¡gy„ L$d® s¡ S> qv$ìe L$d®, s¡ S> L$d®ep¡N. cp¥rsL$hpv$uAp¡ sp¡ A¡ qv¹ôA¡ rhQpf S> L$fu iL$sp “’u. ‘fp’® L$d®“p¡ fpl cp¥rsL$hpv$u bsphu iL$i¡ “rl, A¡d sp¡ îuL©$óZ S> bsphu iL¡$.

A“¡L$ S>Þdp¡“p L$d®ep¡N ’L$u DÐL©$ô Nrs ‘pd¡ R>¡.

cp¥rsL$hpv$u“¡ L$p¡B ‘|R>¡ sp¡ L$l¡ L¡$, ip dpV$¡ ‘fp’® L$d® L$fhy„ ? ip dpV$¡ L$p¡B“¡ “ dp{„ ? ip dpV$¡ dp„k “ MpJ ? cp¥rsL$hpv$u Ap“p¡ kpQp¡ S>hpb “l] Ap‘u iL¡$, L¡$d L¡$ s¡“¡ Asu[ÞÖe ir¼s ‘f rbgLy$g rhïhpk “’u lp¡sp¡. ‘qfZpd¡, s¡“pdp„ ApÐdrhïhpk ‘Z “’u lp¡sp¡. s¡d“p Æh“dp„ rQÞdesp lp¡e sp¡ blpf Aph¡ “¡? cp¥rsL$ rhQpfp¡dp„ rQÞdesp L$ep„ R>¡? Ðep„ S>X$“p S> rhQpfp¡ R>¡ s¡’u S> s¡Ap¡ ‘Z S>X$ ’ep R>¡. ApS>¡ cp¥rsL$hpv$uAp¡“p rhQpfp¡“¡ kl¡gpB’u Mp¡V$p W$fphu iL$pe R>¡, L¡$d L¡$ s¡d“u kp’¡ cp¥rsL$ ip”op¡ ‘Z “’u.

Ap¡NZukdu kv$u“p ip”op¡ ‘Z S>X$hpv$u lsp s¡’u s¡d“y„ L$p¡B “pd S> “ gB iL$sy„ ‘f„sy ApS>¡ s¡d “’u. ApS>¡ ip”op¡ ApNm 10

A“¡L$ S>Þdk„rkÙõssp¡ eprs ‘fp„ Nrsd¹ &

hÝep R>¡ S>epf¡ cp¥rsL$hpv$uAp¡ sp¡ A¡hp “¡ A¡hp S> füp R>¡. hmu, fpS>‘y{jp¡ A“¡ ‘„yÆ‘rsAp¡ S> cp¥rsL$hpv$“u Apfp^“p L$f¡ R>¡ A¡d ‘Z “’u ‘f„sy b¡ Qpf Ap“p“u dS|>fu L$f“pfpAp¡ ‘Z Aphp cp¥rsL$hpv$“u Apfp^“p L$fhp gpÁep R>¡. cp¥rsL$hpv$¡ A“¡ S>X$hpv$¡ ApS> ky^udp„ S>Ns“y„ L$v$u ‘Z L$ëepZ L$ey®„ “’u. S>Ns“p L$ëepZ dpV$¡ Ap[ÐdL$ Q¥sÞehpv$ ‘¡v$p L$fhp“u S>~f R>¡ A“¡ Ap kÐe“y„ v$i®“ Å¡ L$p¡B L$fphsy„ lp¡e sp¡ s¡ dpÓ Nusp S> R>¡.

S>Ns A¡L$ S> Q¥sÞe“y„ b“¡gy„ R>¡

S>Nsdp„’u Bjp® A“¡ rhk„hpv$ v$|f L$fhp“u ir¼s A¡ cph“pdp„ R>¡. dp“hu“¡ S>bfv$õsu’u, sghpf’u L¡$ L$pev$p L$p“|“’u ky^pfu iL$psp¡ “’u. Ap’u S> NuspA¡ dp“h“y„ ùv$e‘qfhs®“ L$fu s¡“¡ ky^pfhp“u rldpes L$fu R>¡. r“:õhp’® fus¡ ‘fdp’®“u L$ë‘“p Ap‘u ìer¼s’u ‘f L$p¡B R>¡ A¡d bsphu îuL©$óZ¡ dp“h Æh“dp„ “urs“u cph“p r“dp®Z L$fu A„s¡ L$ley„:

Ap b^p¡ rhQpf L$fu s“¡ W$uL$ gpN¡ s¡ ìehlpf L$f.ApS>¡ S>Ns“¡ Aphp sÐhop““u S>~f R>¡.

hpkyv$¡h: kh®rdrs &

11

rhd©íe¥sv$i¡j¡Z e’¡ÃR>rk s’p Ly${ &

îuL©$óZ“p sÐhop“’u fdsS>Ns ‘Z âcprhs ’B fley„ R>¡. s¡’u cNhp“ “pfpeZ¡ D‘v$¡i¡g Nusp“p„ L$’“p¡“¡ rhõspf‘|h®L$ Å¡BA¡.

cNhp“ “pfpeZ¡ ‘p¡s¡ Asy>®““¡ D‘v$¡i¡gu, âpQu“ dlpdyr“ îu h¡v$ìepkÆA¡ dlpcpfs dÝe¡ N|„’¡gu AÜ¥s op“pd©s“¡ hjp®h“pfu, AY$pf AÝepehpmu A“¡ Akpf k„kpf D‘f’u dp¡l-ddsp V$pm“pfu A¡hu l¡ cNhsu cNhv¹ Nus¡! l¡ dpsp! lº„ sdp{„ Ýep“ ̂ {„ Ry>„.

fdsNds n¡Ó“¡ “hu qv$ip Ap‘hp dpV$¡ îuL©$óZ“p dyM¡’u D‘v$¡ipe¡gu Nusp L¡$V$gy„ op“ ‘ufku iL¡$ R>¡ s¡“¡ rhõspf’u kdS>hp âeÐ_ L$fuA¡.

13

: fdsNds A_¡ Nuspkpf :

Ap¡d¹ ‘p’p®e ârsbp¡r^sp„ cNhsp “pfpeZ¡“ õhe„ìepk¡“ N°r’sp„ ‘yfpZdyr““p dÝe¡ dlpcpfsd¹AÜ¥spd©s hrj®Z] cNhsudôpv$ipÝepre“udçbÐhpd“yk„v$^prd cNhv¹ Nus¡ chÜ¡rjZud¹ &&1&&

l¡ rhipm byrÙhpmp ! l¡ Mug¡gp„ L$dm S>¡hp„ rhipm “¡Óhpmp cNhp“ ìepk ! Ap‘“¡ “dõL$pf lp¡, S>¡ Ap‘¡ dlpcpfs~‘u s¡g ‘|f¡gp¡ Ap Nuspop“~‘u v$uhp¡ âNV$pìep¡ R>¡.

cNhp“ ìepk S>epf¡ Nuspop““p¡ v$uhp¡ âNV$phsp li¡ Ðepf¡ fdsS>Ns ‘Z crhóedp„ âcprhs ’i¡ A“¡ op“v$u‘“p AS>hpm¡ fdsS>Ns ‘p¡sp“u Nfudp S>pmhu iL$i¡ L¡$ L¡$d s¡“u rhiv¹ QQp® L$fuA¡.

ifZ ’“pf c¼sp¡“¡ L$ë‘h©n S>¡hp, A¡L$ lp’dp„ QpbyL$ s’p R>X$u ^f“pf, op“dyÖpey¼s “¡ Nusp~‘u Ad©s“y„ v$p¡l“ L$f“pfîuL©$óZ“¡ “dõL$pf lp¡.

îuL©$óZ¡ fplbf b“u“¡ eyÙ kde¡ DÜu‚ ep¡Ùp“¡ Dv$¡¹iu“¡ L$f¡gp„ L$’“p¡ fdsNds n¡Ó¡ ‘Z A¡V$gp S> A“yL|$m S>Zpep„. ‘p¡sp“p fdshuf“u d“p¡ipfuqfL$ î¡›$sp“¡ blpf gphhp õ‘^p® ‘l¡gp„, õ‘^p® v$frdep“ A“¡ õ‘^p® bpv$ OZu b^u d“p¡h¥opr“L$ s¥epfuAp¡ ’su lp¡e R>¡, S>¡

“dp¡X$õsy s¡ ìepkrhipgbyv$¡az‰pfrhÞv$pes‘Ó“¡Ó &

e¡“ Ðhep cpfss¥g‘|Z®:âS>hprgsp¡ op“de: âv$u‘: && 2 &&

â‘ß ‘pqfS>pspe sp¡Óh¡Ó¥L$‘pZe¡ &op“dyÖpe L©$óZpe Nuspd©sv$yl¡ “d: && 3 &&

14

âdpZ¡ eyÙ kde¡ ‘p¡sp“u S>ps“¡ L$dÅ¡f b“phhp“u h©rÑ, fZn¡Ó R>p¡X$u v$¡hp“u h©rÑ ̂ fph“pf ASy>®““¡ D‘v$¡i Ap‘hpdp„ Apìep¡ s¡hp¡ D‘v$¡i Å¡ fplbf sfa’u fdshuf“¡ dm¡ sp¡ fdshuf ̂ Þe ’pe R>¡ s¡hy„õ‘ô dp“hy„ R>¡.

kh® D‘r“jv$p¡~‘u Npep¡ R>¡, s¡“p v$p¡l“pf Np¡‘pg“„v$“ îuL©$óZ R>¡, ASy>®“~‘u hpR>X$p¡ R>¡, Nuspd©s~‘u dlp“ v$|^ R>¡ A“¡ byrÙipmu d“yóe s¡“p¡ cp¡¼sp (‘u“pfp¡) R>¡.

Nuspd©s~‘u dlp“ N°„’dp„’u fplbf A“¡ fdshuf ’p¡Xy„$L$ ‘Z N°lZ L$f¡ sp¡ fdsNds n¡Ó¡ ‘Z î¡›$sp“¡ ‘pd¡ R>¡. fdsNds n¡Ó¡ lpg A“¡L$ v$|jZp¡ Of L$fu Nep R>¡ A“¡ Ap A„N¡ kdpS> lpg rQ„rss R>¡. Qpf¡ sfa gpgQ, gpgkp, O©Zp, rsfõL$pf, ¾$p¡^, ce, gp¡c, dp¡l A“¡ c°ôpQpfA“¡ ìercQpf“y„ hpsphfZ Å¡hp dm¡ R>¡ s¡dp„’u ‘Z dyr¼s“p¡ dpN® Nusp“¡ AS>hpm¡ dm¡ s¡d S>Zpe R>¡.

s¡’u âÐe¡L$ Asy>®““¡ (fdshuf“¡) îuL©$óZ S>¡hp fplbf dm¡ sp¡ î¡›$ fdshuf d¡mhhp“p¡ dpN® dp¡L$mp¡ b“¡ s¡d S>Zpe R>¡.

khp¡®‘r“jv$p¡ Nphp¡ v$p¡Á^p Np¡‘pg“Þv$“: &‘p’p¡ ®hÐk: ky^ucp¡ ®L$sp v$yÁ^„ Nuspd©s„ dls¹ && 4 &&

15

îuhkyv$¡h“p ‘yÓ, qv$ìe ¾$uX$phpmp, L„$k A“¡ QpZ|f v$¥Ðep¡“p¡ “pi L$f“pfp“¡ v$¡hL$u“p ‘fd Ap“„v$õh~‘ S>Nv$Ny~ îuL©$óZ“¡lº„ h„v$“ L${„ Ry>„.

îuL©$óZ S>¡hp qv$ìe i[¼sAp¡ ̂ fphsp„ fplbf L$p¡B fdshuf“p Æh“dp„ Aph¡ sp¡ fdshuf sp¡ ̂ Þe ’pe R>¡ S> ‘f„sy kdN° dp“h kdpS>“¡ ‘Z î¡›$ fdshuf dmu iL¡$ R>¡. sdpd ïgp¡L$ îuL©$óZ“u v$¥hu i[¼sAp¡“u QQp® L$fsp Å¡hp dþep.

d““p rhL$pfp¡ v$|f L$fhp Ap âL$pf“p N°„’“¡ fdshuf“p Æh“ ìehlpfdp„ Dspfhp“p¡ “p“L$X$p¡ âepk ‘Z L$fhpdp„ Aph¡ A“¡ s¡dp„ kamsp dm¡ sp¡ fds“p dpÝed’u dlpdp“h“p OX$sf“u L$ë‘“p ‘Z kpL$pf L$fu iL$pe. Aphp ASy>®““p fplbf“¡ h„v$“ L$fu âbyÙS>“p¡ hÃQ¡ hps d|L$hp“p¡ kp¥A¡ âeÐ_ L$fhp¡ Å¡BA¡.

hkyv$¡hkys„ v$ ¡h„ L„$kQpZ|f dv$®“d¹ &v$¡hL$u‘fdp“Þv$ L©$óZ„ hÞv$¡ S>N•~d ¹ && 5 &&y

16

cuód “¡ Öp¡Z~‘u qL$“pfpAp¡hpmu, S>eÖ’~‘u S>mhpmu, iLy$r“~‘u L$pmp ‘Õ’fhpmu, iëe~‘u T|„X$hpmu, L©$‘pQpe®~‘u âhplhpmu, L$Z®~‘u dp ¡S>p „hpmu, AíhÐ’pdp A“¡ rhL$Z®~‘u cep“L$ dNfdÃR>hpmu A“¡ v$yep¡®^“~‘u cdfuhpmu s¡ eyÙ~‘u “v$u“¡ ‘p„X$hp¡ sfu Nep, s¡“y„ L$pfZ îuL©$óZ kyL$p“u lsp.

S>¡“p¡ kyL$p“u î¡›$ lp¡e, fplbf “urshp“ lp¡e, d|ëep¡“y„ rinZ fdsNds“u spgud v$frdep“ Ap‘¡ s¡hp¡ fplbf lp¡e sp¡ fdshuf î¡›$sp sfa Qp¡½$k‘Z¡ âepZ L$f¡ R>¡.

Nusp“p A’®~‘ DÐL$V$ kyN„^hpmy„, A“¡L$ Ap¿ep“p¡~‘u L¡$kfhpmy„, lqfL$’p“p D‘v$¡iL$ hX¡$ âaz‰ ’e¡gy„, gp¡L$dp„ kˆ“~‘u cdfpAp¡ hX¡$ r“f„sf Ap“„v$’u ‘uhpsy„, L$rmL$pm“p„ ‘p‘“p¡ “pi L$f“p~„ A“¡ ‘fpif“p ‘yÓ îuìepk dyr““p hQ“~‘u rhipm kfp¡hfdp„ DN¡gy„ dlpcpfs~‘u r“d®m L$dm Adpfp L$ëepZ dpV$¡ ’pAp¡.

cuódÖp¡ZsV$p S>eÖ’S>gp Np„^pf“ugp¡Ð‘gpiëeN°plhsu L©$‘¡Z hl“u L$Z¡®“ h¡gpLy$gp &

AíhÐ’pdrhL$Z®Op¡fdL$fp v$yep¡ ®^“phrs®“u kp¡ÑuZp® Mgy ‘pÎX$h¥ fZ“v$u L¥$hs®L$: L¡$ih:&& 6 &&

‘pfpie®hQ: kfp¡S>ddg„ Nusp’®N„^p¡ÐL$V$„“p“p¿ep“L$L¡$kf„ lqfL$’pk„bp¡^“pbp¡r^sd¹ &

gp¡L¡$ kˆ“jV¹$‘v$¥flfl: ‘¡‘uedp“„ dyv$pc|epv¹ cpfs‘„L$S>„ L$rgdgâÝh„rk “: î¡ek¡ && 7 &&

17

fdsNds n¡Ó“p L$ëepZ dpV$¡, î¡›$ fds k„õL©$rs rhíh“¡ âv$p“ L$fu iL$pe. hkyÛ¥h Ly$Vy$„bL„$d¹ “u cph“p kp’¡ kdN° rhíh ‘p¡sp“u dp“h k„‘v$p“y„ ky×Y$ r“ed“ L$f¡ sp¡ kdN° rhíh A¡L$~‘ ’B Æh“ ìehlpf L$f¡ s¡hu v$yg®c OV$“p“u L$ë‘“p L$fu iL$pe R>¡.

fdsS>Ns kdN° rhð“p dp“h kdyv$pe“¡ lmudmu“¡ Æhhp“p¡, A¡L$buÅ“¡ kdS>hp“p¡, âÐe¡L$“u ndspAp¡ A“¡ MybuAp¡“¡ r“fMhp“p¡ î¡›$Ñd dp¡L$p¡ Ap‘¡ R>¡. A“¡L$ fdshuf ‘p¡sp“p õ‘^®L$ L¡$ lfua kpd¡ kp¡lpv$®‘yZ® k„b„^p¡ rhL$kphu iL¡$ R>¡. kdpS>“¡ c¡Np¡ L$fhp“y„ L$pd A’hp fpô²$p¡“¡ rdÓsp’u Å¡X$hp“y„ L$pe® ‘Z fdsNds“p s„vy$fõs hpsphfZ“p r“dp®Z’u i¼e b“¡ R>¡.

S>¡d“u L©$‘p d|„Np“¡ hpQpm L$f¡ R>¡ “¡ ‘p„Nmp“¡ ‘h®s Ap¡m„Nph¡ R>¡,s¡ ‘fdp“„v$õh~‘ dp^h“¡ lº„ h„v$“ L$~ Ry>„.

A¡L$ fplbf ‘pk¡ fdshufdp„ âpZ aw„L$u, s¡“u A„v$f“u ir¼sAp¡“¡ blpf gphu,s¡“¡ rhL$kphu, î¡›$ dp“h b“phhp“u ndsp R>¡. Ap ïgp¡L ‘f’u A¡d Qp¡½$k L$lu iL$pe L¡$ fplbf L©$óZ S>¡hp¡ lp¡e A“¡ fdshuf ASy>®“ S>¡hp¡ lp¡e sp¡ Ai¼e“¡ ‘Z i¼e b“phu iL$pe R>¡.

d|L„$ L$fp¡rs hpQpg„ ‘„Ny „ g„Oes¡ rNqfd¹ eÐL©$‘p sdl„ hÞv$¡ ‘fdp“Þv$dp^hd¹ && 8 &&

18

b°ûp, h{Z, BÞÖ, {Ö “¡ hpey hN¡f¡ v$¡hp¡ qv$ìe õsp¡Óp¡ hX¡$ S>¡d“u õsyrs L$f¡ R>¡, kpdh¡v$“y„ Np“ L$f“pfp dyr“Ap¡ A„N, ‘v$, ¾$d A“¡ D‘r“jv$ krls h¡v$p¡ hX¡$ S>¡d“¡ Npe R>¡, Ýep“ hX¡$ [õ’f ’B s¡d“pdp„ ‘fp¡hpe¡gp rQÑ hX¡$ ep¡NuAp¡ S>¡d“p„ v$i®“ L$f¡ R>¡ A“¡ v$¡hp¡ s’p Akyfp¡“p NZp¡ S>¡d“p ‘pf“¡ S>pZsp “’u, A¡hp îu ‘fdpÐdv$¡h“¡ “dõL$pf lp¡.

D‘fp¡¼s bpbsp¡“u QQp® L$fsp„ A„s¡ âsus ’pe R>¡ L¡$ îuL©$óZ“u bpmgugp’u gB dlpcpfs“p eyÙ ky^u“p Æh“L$h“ s’p NusphQ“p¡“¡ hpf„hpf hpNp¡mhp“y„ d“ ’pe R>¡. bpëeL$pmdp„ cNhp“ îuL©$óZ“u Æh“gugp hp„Qsp ârss ’pe R>¡ L¡$ s¡Ap¡ Ly$im sfh¥ep lsp, N¡X$uv$X$p¡ s¡d“u râe fdsp¡dp„“u A¡L$ lsu. kp[ÐhL$ Aplpf gB“¡ fp¡S>bfp¡S> d‰eyÙ, rsf„v$pÆ, cpgpeyÙ, cpgpa¢L$, dy½$pbpÆ S>¡hu rhrh^ fdsp¡ ‘p¡sp“p bpm‘Z“p rdÓp¡ kp’¡ fdsp A“¡ s¡“p dpÝed’u bmhp“ b“u Qpsye®‘|h®L$ ‘p¡sp“p’u A“¡L$ NZp brgô Akyfp¡“p¡ rh“pi L$fsp lsp. Q‘msp, byrÙQpsye®, L|$v$ A“¡ a¢L$“u âh©rÑAp¡“u Ly$imsp, A¡L$pN°rQÑ’u spgud gB ‘p¡sp“p Ny~Ap¡“¡ Nh® A‘phsp, Ar“ôp¡“¡ dps Ap‘u kh®î¡›$“¡ õ’p‘hp eyr¼s-âeyr¼sAp¡“p¡

e„ b°ldp h~Z¡{Öd~s: õsyÞh[Þs qv$ìe¥: õsh¥h¡®v$ ¥: kp„N‘v$¾$dp¡‘r“jv$¥Np®e[Þs e„ kpdNp: &

Ýep“ph[õ’ss•s¡“ d“kp ‘íe[Þs e„ ep¡rN“p¡ eõepÞs„ “ rhv$y:kyfpkyfNZp v$¡hpe

sõd¥ “d: && 9 &&

19

D‘ep¡N L$fsp A“¡ ‘p¡sp“p âcph’u AÞep¡“¡ kfmsp’u hi L$fu g¡sp lsp.

‘p¡sp“u ndspAp¡“p¡ v$y{‘ep¡N “ L$fhp¡ s¡hy„ s¡d“p ApQfZ’u bpëeL$pm’u S> Å¡hp dþey„, S>¡“¡ fdsrQ„s““p rhje“u ‘qfcpjpdp„ L$luA¡ sp¡ s¡dZ¡ fds-k„õL$pf“¡ ‘p¡sp“p v$¥r“L$ ìehlpfdp„ Dspep® lsp. r“b®m L¡$ bmhp“ b„“¡“¡ õh“u î¡›$sp âpá L$fhp riMpdZ Ap‘sp Å¡hp dþep. A¡L$ î¡›$ fdshuf“p NyZp¡“u âõsyrsdp„ A¡L$v$d Mfp Dsf¡gp Å¡hp dþep.

A¡L$ M¡gpX$u L¡$hp¡ lp¡e s¡“u Å¡ QQp® L$fhu lp¡e sp¡ îuL©$óZ¡ Nusp D‘v$¡idp„ D‘v$¡i¡gu hpsp¡“¡ hpNp¡mhu ‘X¡$. kyk„õL©$s kdpS>“¡ ApS>¡ DÐL©$ô L$p¡qV$“p¡ M¡gpX$u Ap‘hp¡ lp¡e sp¡ “uQ¡ S>Zph¡g NyZp¡“u Nusp“p D‘v$¡i A“ykpf MughZu L$fhu ‘X¡$.Nuspkpf dyS>b M¡gpX$u/fdshuf L¡$hp¡ lp¡hp¡ Å¡BA¡ s¡ kdS>hp âeÐ_ L$fuA¡.

Ÿ M¡gpX$u krlóÏ lp¡hp¡ Å¡BA¡. Ÿ M¡gpX$u M¡gqv$g A“¡ ip¥e®hp“ lp¡hp¡ Å¡BA¡. Ÿ M¡gpX$udp„ kl“iugsp“p¡ rhi¡j NyZ lp¡hp¡ Ars AphíeL$ R>¡. Ÿ fdshuf¡ ‘p¡sp“p kp’u M¡gpX$uAp¡ kp’¡ kplrS>L$ k„hpqv$sp L¡$mhhu Å¡BA¡ s’p kpdprS>L$sp“p sdpd NyZp¡ L¡$mhu Æh“- ìehlpfdp„ DspfhpÅ¡BA¡. Ÿ v$f¡L$ fdshufdp„ d“p¡ipfuqfL$ kpdÕe®“u kp’¡ ApÐep[ÐdL$sp“p¡ NyZ AphíeL$ R>¡. 20

Ÿ v$f¡L$ fdshuf ‘p¡sp“p ârsõ‘^u® A“¡ kp’u M¡gpX$u âÐe¡ k„h¡v$“iug lp¡hp¡ Å¡BA¡. kdcph A“¡ kdp“sp s¡“p ìehlpfdp„ kplrS>L$ fus¡ Aph¡ s¡ âL$pf¡ ‘p¡sp“p„ fdsÆh““¡ L¡$mhhy„ Å¡BA¡. Ÿ v$f¡L$ fdshuf¡ eyÙ lp¡e L¡$ õ‘^p® lp¡e b„“¡dp„ ̂ d®/ r“ed“y„ Qyõs‘Z¡ ‘pg“ L$fhy„ Å¡BA¡. A^d® L¡$ r“ed“p¡ c„N L$v$p‘u ep¡Áe W$¡fhu “ iL$pe, Ap A„N¡“u DrQs v$„X$“u Å¡NhpB“y„ ‘Z A¡L$ fplbf sfuL¡$ D‘v$¡idp„ S>Zphpey„ R>¡. Ÿ v$f¡L$ fdshuf¡ lpf-Æs b„“¡ k„Å¡Np¡dp„ ârsõ‘^p® L¡$ ârsÜÞÖu dpV$¡ kÞdp““u gpNZu fpMhu Å¡BA¡ A“¡ Æs“p DÞdpv$dp„ “ fpQhp“p¡ ‘Z s¡dp„ D‘v¡i Apàep¡ R>¡. A¡V$g¡ L¡$ M¡gqv$gu“u cph“p kv$¥h ‘ps¡ p“p ìehlpfdp„ âÐeL¡ $ fdshuf L$¡ epÙ¡ pA¡ fpMhu ÅB¡ A.¡ ìeylpÐdL$ fQ“pAp¡ A“¡ eyr¼s-âeyr¼sAp¡“p ‘Z r“edp¡ R>¡. AÞe“¡ lpr“ ‘lp¢QpX$ép hNf õ‘^p® L$fhu A“¡ ‘p¡sp“p Ýe¡e“u âi[õs“p¡ D‘v¡i ‘Z Nuspkpfdp„’u dm¡ R>¡. Ÿ L$d®“p rkÙp„s“¡ hpNp¡muA¡ sp¡ õ‘ô ’pe R>¡ L¡$ L$d® d“yóe“p lp’dp„ R>¡, am “l]. d““p DÜ¡Np¡“¡ ip„s L$fhp dp“hu/M¡gpX$u hp„rR>s am“u A‘¡np fp¿ep hNf ‘p¡sp“y„ î¡›$ L$d® L$f¡. am dm¡ L¡$ “ dm¡ ‘Z L$d®“p¡ ÐepN “ L$f¡. î¡›$ M¡gpX$u“u âprá A’¡® kdpS>¡ Ap Nusp D‘v¡i fds-n¡Ó¡ õhuL$pfhp¡ füp¡. Ÿ bm“u D‘pk“p L$fhp“p¡ h^y ApN°l îuL©$óZ“p kdN°Æh“, L$h“ A“¡ L$’“dp„’u Å¡hp dm¡ R>¡. î¡›$sp âpá L$fhu lp¡e sp¡ kpdÕe® rhL$kphhy„ ‘X¡$. rkrÙAp¡ kpdÕe®hp““¡ S> hf¡ R>¡. r“b®msp l„d¡ip„ lpf sfa gB S>pe R>¡. M¡gpX$u/dp“hu“p kpdÕe® rhL$pk“p rhrh^ n¡Óp¡“p sdpd ‘pkp„Ap¡ S>¡hp L¡$ ipfuqfL$ kpdÕe®, 21

âprZL$ kpdÕe®, dp“rkL$ kpdÕe®,bp¥rÙL$ kpdÕe® s’p ApÝep[ÐdL$ kpdÕe® fdsNds“u î¡›$sp“p rhL$pk sfa gB S>pe R>¡. Ap kp’¡ ApÝep[ÐdL$sp A“¡ d|ëep¡“p„ S>s“ kp’¡ kpdprS>L$sp“p î¡›$sd NyZp¡“p rhL$pk“p¡ ApN°l A¡L$ î¡›$ ep¡Ùp L¡$ fdshuf ‘pk¡ fpMhp¡ Å¡BA¡. AkrlóÏsp A¡ r“b®msp“u r“ip“u R>¡ A“¡ ndp rhfõe c|jZd¹'“p¡ D‘v$¡i ‘Z Nuspdp„’u dm¡ R>¡. Ÿ d“yóe-Np¥fh âpá L$fhp fdsdp„ iyÙsp Ars AphíeL$ R>¡. õhp’®, gpgQ A“¡ gpgkp’u ‘f ’pe sp¡ fdshuf d“yóe Np¥fh âpá L$fu iL¡$ R>¡. Ÿ S>¡ fdshuf ‘p¡sp“u spgud k„‘|Z® r“›$p’u cr¼s õh~‘¡ âpá L$f¡, fds“u ‘rhÓsp S>pmhhp ip„s rQÑ¡ ̂ ¥e®‘|h®L$ ‘p¡sp“u ir¼s ArS®>s L$f¡, kd©Ù d“ A“¡ [õ’f rQÑ’u ‘p¡sp“uA“yq¾$ep(‘fap¡dÞk) L$f¡ s p¡ î¡›$sp âprádp„ h^y kde gpNsp¡ “’u. lpfÆs sp¡ fds“y„ Arcß A„N R>¡. A¡L$ lpf¡ sp¡ A¡L$ Æs¡ R>¡. S>¡ Æs¡ R>¡ s¡ ‘Z L$epf¡L$ sp¡ lpfu“¡ S> Æs¡gp¡ lp¡e R>¡. S>¡ Æs âpá ’B R>¡ s¡ ‘Z nrZL$ R>¡. s¡ D‘v¡I dpV$¡ rhS>¡sp fl¡sp¡ “’u. s¡“u D‘f AÞe î¡›$ fdshuf Aphu S>pe R>¡ A“¡ s¡“¡ ‘p¡sp“y„ rhS>¡sp‘v$ ‘Z Nydphhy„ ‘X¡$ R>¡. s¡Z¡ õ’pr‘s L$f¡gp î¡›$p„L$p¡ ‘Z R>pihpf¡ bv$gpep L$f¡ R>¡ ‘f„sy M¡gpX$u“u î¡›$sp s¡“p ìehlpfdp„ v$¡Mpe A“¡ Q¡ç‘ue“ A¡V$uV$éyX$ rhL$kphu Æh“cf kÐe“¡ S>pZu h^y “d° b“¡, krlóÏ b“¡ s¡ AphíeL$ R>¡. fdshuf rhS>¡sp‘v$“u Nqfdp S>pmhsy„ hs®“ L$f¡ A“¡ fds“u Nqfdp D‘fp„s AÞe fdshufp¡“u ‘Z Nqfdp S>pmh¡ s¡S> Nuspkpf“u ÖrôA¡ î¡›$ fdshuf“u lfp¡mdp„ Aphu iL¡$.

22

AS>y>®“, õhS>“p¡“p„ dfZ ce’u s“¡ ip¡L$ ’pe R>¡ s¡ ip¡L$ v$|f L$fhp dpV$¡ ifuf A¡ iy„ R>¡, A¡“u kdS>Z s“¡ Ap‘hpdp„ Aphu. lh¡ hZp®îd“p spfp nrÓe^d® dyS>b spf¡ gX$pB sp¡ L$fhu S> Å¡BA¡, ‘Z gX$pBdp„ Arl„kp “’u, rl„kp R>¡, lÐep R>¡, A¡d kdÆ“¡ rl„kp“p ce’u s“¡ S>¡ ‘p‘ ’sy„ S>Zpe R>¡, s¡ ‘Z sp{„ Aop“ R>¡, dpV$¡ lh¡ ‘p‘-‘yÎe L¡$ rl„kp-Arl„kp“u bpbsdp„ s“¡ sÐhop““u ×rôA¡ L$lº„ Ry>„ s¡ kp„cm. Å¡ spfp L$l¡hp âdpZ¡ s“¡ kyM“u L¡$ fpS>egp¡c“u L¡$ rhS>e“u BÃR>p “’u, sp¡ sy„ Ap eyÙ’u kyM D‘S>¡ L¡$ v$y:M D‘S>¡, gpc ’pe L¡$ lpr“ ’pe, S>e ’pe L¡$ ‘fpS>e ’pe, Nd¡ s¡ ’pe s¡“¡ kdp“ kdÆ“¡ eyÙ L$f. q¾$ep“y„ ‘qfZpd kp{„ Aph¡ L¡$ Mfpb, Nd¡ s¡ Aph¡ ‘Z, s¡“p¡ lj® L¡$ ip¡L$ ’pe “rl, bk Aphu kdS>Z’u L$f¡gp eyÙdp„ ’su rl„kp“y„ ‘p‘ s“¡ gpNi¡ “l].

Ap hps bfpbf Ýep“dp„ fpMS>¡ L¡$, S>¡ q¾$epdp„ õhp’® lp¡e R>¡ s¡ q¾$ep“y„ ‘qfZpd ‘p‘-‘yÎehpmy„ b“¡ R>¡. ‘Z S>¡ q¾$epdp„ õhp’® “’u, S>¡ q¾$epdp„ bv$gp“u Apip “’u, S>¡ q¾$epdp„ am“u BÃR>p “’u, S>¡ q¾$epdp„ fpN L¡$ Ü¡j “’u, A¡hu q¾$ep’u ‘p‘ L¡$ ‘yÎe L$p„B DÐ‘ß ’sp„ “’u s¡’u A¡hu q¾$ep b„^“L$pfL$ b“su “’u. d“yóe-Æh“dp„ kÐe“p ‘„’¡ Æhhp“p¡ Ap fpS>dpN® R>¡. Ap ApÐdop““p¡ dp¢O¡fp¡ d„Ó R>¡, dpV$¡ kyM-v$y:M, gpc-lpr“ A“¡ S>e-‘fpS>e Ap b^p„“¡ kfMp„ dp“u“¡ A¡V$g¡ lj® L¡$ ip¡L$“p âk„Np¡dp„ kfMp¡ flu“¡ sy„ eyÙ L$fui sp¡ s“¡ ‘p‘ gpNi¡

kyM¡v$ y:M¡ kd¡ L©$Ðhp gpcpgpcp¥ S>epS>ep¥ &ssp¡ eyÜpe eyS>eõh “¥h„ ‘p‘dhpàõerk &&

23

“l]A“¡ eyÙ A¡ sp¡ nrÓep¡“p¡ ̂ d® R>¡, s¡dp„ rl„kp “’u ‘Z L$s®ìe L$d® R>¡ A¡d kdÆ“¡ sy„ gX$hp“¡ dpV$¡ s¥epf ’p.

õ‘^p®dp„ cpN g¡su hMs¡ M¡gpX$u L$p¡B‘Z S>ps“p¡ dp“rkL$ DÜ¡N fp¿ep hNf Å¡ cpN g¡ sp¡ î¡›$sp“¡ âpá L$f¡ R>¡. r“edp¡“u dep®v$pdp„ flu“¡ fdsdp„ cpN g¡hp¡ A¡ î¡›$ fdshuf“p gnZp¡ R>¡. A“urs A“¡ ALy$v$fsu bpbsp¡“¡ v$|f fpMu ipðs A“¡ “¥krN®L$ ir¼s“p¡ D‘ep¡N L$fu õ‘^p®dp„ cpN g¡hp¡ Å¡BA¡. ÆsL¡$ A“¥rsL$ gpc“u gpgQ fp¿ep hNf aL$s õ‘^p®dp„ cpN Å¡BA¡. fds, Æh““y„ Ar“hpe® A„N b“¡ s¡ Å¡hy„ AphíeL$ R>¡. fds n¡Ó¡ r“óL$pd cpN g¡hp¡ d““u DrÜ‚sp’u v$|f fpM¡ R>¡. Ald A“¡ Arcdp“’u v$|f fpM¡ R>¡. r“óL$pd L$d® fdsdp„ spgud A“¡ õ‘^p® v$frdep“ ’pe sp¡ fdshuf dlp“ b“¡ R>¡. fdsdp„ lpfÆs dlÐh“u lp¡su “’u. dlÐh“y„ lp¡e R>¡ fds v$frdep“ fds rhi¡ L¡$V$gy„ î¡›$ âv$p“ L$ey®„ s¡ õh kp’¡ õ‘^p® L$fhu h^y AphíeL$ R>¡, sp¡ S> ìer¼s ‘|Z®sp“¡ âpá L$f¡ R>¡.

Aphp„ r“óL$pd L$d®~‘ ̂ d®“y„ ’p¡X$p âdpZdp„ ‘Z ApQfZ i~ L$fhpdp„ Aph¡ sp¡ s¡“y„ ùv$e r“d®m b“¡ R>¡. ùv$e r“d®m b“hp’u s¡ r“óL$pd L$d® L$fsp¡ S> fl¡ R>¡, s¡’u s¡ ¾$d¡ ¾$d¡, ̂ ud¡ ̂ ud¡, S>Þd¡ S>Þd¡ iyÙ, ‘rhÓ b“sp¡ S>pe R>¡. ‘R>u s¡“¡ L$dp¡®dp„ L$p¡B‘Z S>ps“p¡ cph fl¡sp¡ “’u s¡’u s¡ ‘|Z® r“óL$pd b“¡ R>¡ A“¡ s¡“p’u ’B fl¡gp„ L$dp¡®dp„

“¡lprc¾$d“pip¡X$[õs âÐehpep¡ “ rhÛs¡ &õhë‘dàeõe ^d®õe Ópes¡ dlsp¡ ceps¹ &&

24

lº„‘Zp“y„-L$sp®‘Zp“y„ Arcdp“ “pi ‘pd¡ R>¡, Ðepf¡ L$dp¡®“p„ b„^“p¡ b„^ ’pe R>¡ A“¡ R>¡hV$¡ S>ÞddfZ~‘ dlp“ cedp„’u R|>V$¡ R>¡.

M¡gpX$u rhS>eu bÞep ‘R>u Å¡ Al„L$pf L$f¡ sp¡ îu L©$óZ¡ Nuspdp„ L$ley„ R>¡, lº„ î¡›$ Ry>„, lº„ rkÙ Ry>„, lº„ bmhp“ Ry>„, lº„ kyMu Ry>„, lº„ ̂ “hp“ Ry>„, S>Nsdp„ dpfp S>¡hp¡ L$p¡B “’u. Apd, Al„L$pfu“p¡ Ald v$f¡L$ âh©rÑAp¡dp„ Å¡X$pe¡gp¡ lp¡e R>¡. dp“hu“u âÐe¡L$ âh©rÑdp„ Al„L$pf cm¡gp¡ lp¡e R>¡. s¡“u Qpgdp„, s¡“u bp¡gudp„ Al„L$pf S> fZ¼ep L$f¡ R>¡. dp“hu“p Æh“dp„ S>¡ L$p„B ‘p¡sp“¡ A“¡ kdpS>“¡ “X$sf~‘ kdõep kS>p®e s¡“y„ d|m L$pfZ Ald R>¡, s¡’u âÐe¡L$ fdshuf¡ Ald“p¡ ÐepN L$fhp¡. r“:õ‘©rlsp L¡$mhhu A¡ AphíeL$ R>¡. L$pfZ L¡$ sdpd Ar“ô sÐhp¡“y„ d|m Ald R>¡, s¡’u dp¡l, fpN, Ü¡j,R>mL$‘V$, Apmk“p¡ ÐepN L$fhp¡ Ar“hpe® R>¡.

AS>y®_, Ap L$d®ep¡Ndp„ r“óL$pd L$d® L$f“pfp d“yóep¡“u L$d® L$fhp„ A¡ dpfu afS> R>¡' A¡hu A¡L$ S> [õ’f r“íQehpmu byrÙ lp¡e R>¡, S>epf¡ kL$pdu, L$d®“p am“u BÃR>phpmp d“yóep¡“u byrÙ A¡L$ r“ðehpmu lp¡su “’u. s¡Ap¡“u byrÙ-d““u h©rÑAp¡ Sy>v$p„ Sy>v$p„ kyM d¡mhhp“u, Sy>v$u Sy>v$u BÃR>phpmu OZp âL$pf“u, ‘pf rh“p“u, A“¡L$ lp¡e R>¡. s¡’u s¡hp d“yóep¡ Sy>v$p„ Sy>v$p„ kyM“u âprá dpV$¡ S>ep„ Ðep„ hgMp„ dpfsp lp¡e R>¡. Aphu fus¡ r“óL$pd L$d® L$f“pfp¡ d“yóe ̂ ud¡ ̂ ud¡ L$dp¡®“p„ b„^“dp„’u R|>V$sp¡ S>pe R>¡, S>epf¡ kL$pd L$d® L$f“pfp¡ d“yóe L$dp¡®“p„ b„^“p¡dp„ h^pf¡ “¡ h^pf¡ b„^psp¡ S>pe R>¡.

ìehkpep[ÐdL$p byrÙf¡L¡$l Ly${“Þv$“ &blºipMp ü“ÞspíhÃe byÛp¡X$ìehkpre“pd¹ &&

25

cp¡Nh©rÑ’u fdshuf gpgQu b“¡ R>¡, A“urs“p dpN¡® hm¡ R>¡,cp¡Nrhgpk sfa ^L¡$gpe R>¡, “pZp„ ‘pR>m ‘X$u “¥rsL$sp“¡ “¡h¡ d|L¡$ R>¡.‘f„sy r“óL$pd L$d®h©rÑ fpM¡ sp¡ fdshuf sdpd âL$pf“p DQpV$’u v$|f fl¡ R>¡. fds“u A“¡ õh“u î¡›$sp“¡ ‘pd¡ R>¡. r“S> kyM h^y dlÐh“y„ R>¡ L$pfZ L¡$ bpükyM nrZL$ lp¡e R>¡. r“S>p“„v$dp„ S>¡ Ap“„v$ R>¡ s¡ AÞeÓ L$v$u ‘Z dmsp¡ “’u. fdshuf ‘p¡sp“u î¡›$sp kp’¡ õ‘^p® L$f¡ sp¡ DÑd riMfp¡ âpá L$f¡. AÞe kp’¡ õ‘^p® L$f¡ s¡ AÞe“¡ lfphhp dpV$¡ AÞe“¡ lfphhp“p¡ âeÐ_ L$f¡ L¡$ s¡“u L$dÅ¡fu“¡ ip¡^u s¡“u ‘f âlpf L$f¡, ApMf¡ sp¡ s¡ ‘p¡sp“u î¡›$sp kprbs L$fhp“p¡ dp¡L$p¡ Nydph¡. fdshuf ‘p¡sp“¡ S>¡V$gp¡ î¡›$ L$fi¡ s¡V$gu õ‘^p® gNcN A¡L$ sfau ’i¡. î¡›$sp sfa“p âepZdp„ õhõhuL©$rs h^y AphíeL$ R>¡. ‘f õhuL©$rs L$fsp„ AÞe sd“¡ dlps L$f¡ sp¡ s¡dp„’u ‘Z L$p„BL$ iuMhp“y„ dþey„ A“¡ AÞe“¡ dlps L$fuA¡ sp¡ ‘Z õh“u ndspAp¡“y„ ‘©Õ’L$fZ L$fu “hy„ rinZ âpá ’pe. S>¡d L¡$ L$B bpbsp¡ ‘p¡sp“u s¥epfu dpV$¡ ep¡Áe lsu A“¡ L$B bpbsp¡dp„ L$Qpi flu S>hp ‘pdu, Ap“p’u ‘Z h^y ir¼sipmu ârsõ‘^u® crhóedp„ dm¡ sp¡ L$B bpbsp¡dp„ h^y s¥epfuAp¡“u S>~f ‘X$i¡ s¡ A„N¡“y„ d|ëep„L$“ L$fu iL$sp¡ fdshuf lpf-Æs“¡ sb½$p¡ dpÓ NZu ‘p¡sp“u ndspAp¡“¡ rhL$kph¡ s¡ AphíeL$ R>¡.

S>¡’u A¡hu ApL$j®L$ duW$u hpZu’u S>¡“y„ d“ cp¡N A“¡ cp¡N“p„ kp^“p¡ sfa kyM“u gpgkp’u M¢QpB“¡ Apk¼s ’pe R>¡ A“¡ fpsqv$hk k„kpf“p Sy>v$p„ Sy>v$p„ kyMp¡ d¡mhhp“u T„M“p L$fsp¡ lp¡e 26

cp¡N¥íhe®âkL$sp“p„ sep‘üsQ¡skpd¹ &ìehkpep[ÐdL$ byrÙ: kdp^p¥ “ rh^ues¡ &&

R>¡, s¡hp kL$pdu d“yóep¡“p A„s:L$fZdp„ A¡L$ r“íQepÐdL$ byrÙ “ lp¡hp’u s¡Ap¡“y„ d“ ApÐdõh~‘dp„ A¡L$pN°, [õ’f fl¡sy„ “’u.

Apkr¼s fdshuf“¡ r“b®msp sfa gB S>hp âeÐ_ L$f¡ R>¡. r“b®m fdshuf L$v$u õ‘^p® L$fhp“¡ knd lp¡sp¡ “’u. s¡“y„ rQÑ spgud A“¡ õ‘^p®dp„ kss cV$L$sy„ fl¡ R>¡. A¡L$rQÑ “ ’hp’u fds“u A“¡ õh“u î¡›$sp âpá L$fu iL$sp¡ “’u.

AS>y®_, h¡v$p¡dp„ op“, L$d®, cr¼s hN¡f¡ kp^“p¡ bsphhpdp„ Apìep„ R>¡. s¡dp„ L$d®“p„ am Ap‘“pfp L$d®L$p„X$ rhcpNdp„ âL©$rs“p ÓZ NyZhpmp L$pe®~‘ k„kpf“p„ kyMp¡“u gpgkp h^pf“pfu q¾$epAp¡ bsphhpdp„ Aphu R>¡ ‘Z A¡ sp¡ kL$pdu d“yóep¡ dpV$¡ R>¡ ‘Z sy„ sp¡ gp¡L$ L¡$ ‘fgp¡L$“p L$p¡B‘Z kyM“u BÃR>p rh“p“p¡, ÓZ NyZ frls ’B“¡ ep¡Nn¡d“u A¡V$g¡ d¡mhhp“u A“¡ kpQhhp“u rQ„sp R>p¡X$u“¡ âcy ‘fpeZ ’hp dpV$¡ r“óL$pd L$d®hpmp¡ ’p. M¡gpX$u“¡ fds bpv$ iy„ dmi¡ ? A¡“u L$ë‘“pdp„ fpQ¡ sp¡ s¡ h^y DrÜ‚ fl¡ R>¡ A“¡ Æs dþep ‘R>u ‘Z Æs“p¡ kpQp¡ Ap“„v$ âpá L$fu iL$sp¡ “’u. õh“u î¡›$sp“u lp¡X$dp„’u blpf “uL$mu S>pe R>¡ A“¡ s¡“¡ ‘|Z®sp âpá ’su “’u. bQph âeyr¼sAp¡“p¡ âep¡N L$fu ‘p¡sp“u MpduAp¡“¡ A“¡ ‘p¡sp“p cprh Apep¡S>“p¡“¡ ep¡Áe fus¡ r“e„rÓs L$fu iL$sp¡ “’u. fdshuf¡ ep¡Nn¡d b“u ‘p¡sp“u fdsdp„ Ýep“ Ap‘u õh“u î¡›$sp âpá L$fhu Å¡BA¡.

Ó¥NyÎerhjep h¡v$p r“”¥NyÎep¡ chpSy> ®“ &r“Ü®ÞÜp¡ r“ÐekÐhõ’p¡ r“ep¡ ®Nn¡d ApÐdhp“¹ &&

27

AS>y®_, r“óL$pd L$d®hpmp op“uAp¡“¡ h¡v$p¡“p L$d®L$p„X$“y„ âep¡S>“ lp¡sy„ “’u. S>¡d L¡$ S>ep„ Qpf¡ bpSy>’u dp¡Vy$„ S>mpie cf¡gy„ lp¡e R>¡ Ðep„ “p“p L|$hp S>¡hp S>mpie“u S>~f S>Zpsu “’u s¡hu fus¡ h¡v$p¡“p op“’u S>ep„ Qpf¡ bpSy>A¡ AM„X$ b°ûsÐhcey®„ R>¡ A¡d S>pZ“pf op“u d“yóep¡“¡ kL$pd L$dp¡® L$fhp“u h©rÑ “l] lp¡hp’u h¡v$p¡“p L$d®L$p„X$“u S>~f fl¡su “’u.

fdshuf r“óL$pd lp¡e sp¡ rkg¡L$i“’u gB“¡ õ‘^p®dp„ rhS>¡sp b“hp dpV$¡ s’p rhS>¡sp bÞep ‘R>u rhS>e“p„ am QpMhp dpV$¡ L$p¡B‘Z S>ps“p âeÐ_ L$fsp¡ “’u, s¡ sp¡ r“:õ‘©lu fl¡ R>¡. ‘p¡sp“p¡ î¡›$ v$¡MphL$fu k„sp¡j dpZ¡ R>¡ s¡“¡ L$p„B dm¡ L¡$ “ dm¡ ‘f„sy î¡›$ Ap‘hp“uh©rÑ R>p¡X$sp¡ “’u.

‘Z L$fhp ep¡Áe L$dp¡® A¡V$g¡ L$s®ìe L$dp¡® R>p¡X$hp“p„ “’u. L$d® sp¡ L$fsp S> fl¡hp“y„ R>¡, S>¡’u L$d® L$fhpdp„ S> spfp¡ Ar^L$pf R>¡, ‘Z L$d®“p am“p¡ Ar^L$pfu L$v$u b“ui “l]. A¡V$g¡ L$d®“p am“u BÃR>p ‘Z L$fsp¡ “l] A“¡ L$dp¡® R>p¡X$ep„ R|>V$sp„ “’u, dpV$¡ L$dp¡® L$fhp„ “rl A¡hp¡ ApN°l ‘Z fpMui “l], S>¡’u am“u BÃR>p fp¿ep rkhpe ep¡Áe L$dp¡® l„d¡ip„ L$fsp fl¡hp“y„ R>¡. 28

ephp“’® Dv$‘p“¡ kh®s: k„àgysp¡v$L¡ &sphpÞkh¡®jy h¡v$ ¡jy b°pªZõe rhS>p“s: &&

L$d®Îe¡hpr^L$pfõs¡ dp ag¡jy L$v$pQ“ &dp L$d®agl¡syc|®dp® s¡ k„Np¡X$õÐhL$d®rZ &&

fdshuf Ap ïgp¡L$ A“ykpf ‘p¡sp“p fdsÆh““¡ A“ykf¡ sp¡ s¡ ‘p¡s¡ ‘p¡sp“p„ L$d® ârs Ýep“ Ap‘¡ R>¡ A“¡ am“u BÃR>p fpMsp¡ “’u. s¡ ‘p¡s¡ kdS>¡ R>¡ L¡$ s¡“p Ar^L$pf n¡Ódp„ L$d® R>¡ am “l]. A¡V$g¡ L¡$ spguddp„ cpN g¡hp¡ A“¡ õ‘^p®dp„ cpN g¡hp¡ s¡ s¡“y„ L$d® R>¡. rhS>¡sp‘v$ dmhy„ L¡$ “ dmhy„ A¡V$g¡ L¡$ am dmhy„ L¡$ “ dmhy„ s¡ s¡“p Ar^L$pf n¡Ódp„ “’u. spgud A“¡ õ‘^p®dp„ cpN g¡hp¡ s¡“p Ar^L$pfn¡Ódp„ R>¡. rhS>¡sp‘v$ dpV$¡ A“¡L$ ‘qfbmp¡ lp¡hp’u s¡ s¡“p Ar^L$pf n¡Ódp„ “’u. S>¡’u M¡gpX$u hp„rR>s am“u A‘¡npA¡ A“¥rsL$sp ‘p¡sp“p hs®“dp„ gphsp¡ “’u. fdsNds n¡Ó¡ ’su rl„kp“p L$pfZp¡dp„ M¡gpX$u ‘p¡sp“u î¡›$sp âpá L$fhp“u S>ÁepA¡ am âpá L$fhp“u lp¡X$dp„ gpN¡ R>¡. Ap s¡“¡ A“¥rsL$ L$np/r“ç“L$npA¡ gB S>pe R>¡. ApS>L$pg fdsNds n¡Ó¡ A“¥rsL$ L$np“¡ M¡gpX$u s’p s¡d“p fplbf Üpfp S>pZ¡-AS>pZ¡ dpÞesp A‘pe¡gu Å¡hp dm¡ R>¡ s¡ Ars N„cuf bpbs R>¡. d¡Qqa¼k]N, b¡V$]N, X²$ÁT, rl„kp, c°ôpQpf, d¡mp‘u‘Ï„ õ‘^p®dp„ A“¥rsL$ fus¡ cpN g¡hp¡, Aep¡Áesp“¡ ep¡Áesp kprbs L$fhp âeÐ_ L$fhp¡, r“Zp®eL$p¡“p r“Z®e“u Ahl¡g“p L$fhu hN¡f¡ v$|jZp¡ âQrgs R>¡. r“Zp®eL$p¡“p r“Z®e“¡ dpÞe “p fpMu r“Zp®eL$p¡ ‘f lºdgp¡ L$fhp“u OV$“pAp¡ ‘Z hpf„hpf b“¡ R>¡. hp„rR>s am“u âprá dpV$¡ A“¡L$ l’L„$X$p A‘“phsp fdshuf s’p s¡d“p fplbfp¡ ‘Z Å¡hp dm¡ R>¡.‘f„sy Å¡ M¡gpX$u î¡›$ L$d® ’L$u am“u BÃR>p fp¿ep rh“p r“óL$pd A“¡ r“:õ‘©lu ’B“¡ spgud A“¡ õ‘^p®dp„ cpN g¡ sp¡ r“Zp®eL$p¡ ‘Z Aep¡Áe L¡$ A“¥rsL$ r“Z®e g¡sp„ X$f¡ R>¡ s’p kdpS> ‘Z ApMf¡ fds“p dpÝed’u î¡›$ “pNqfL$ A“¡ dlpdp“h d¡mhhp“u k„cph“p h^¡ R>¡. Ap ïgp¡L$dp„ S>Zpìep

29

32

âdpZ¡ fdshuf ‘p¡sp“u î¡›$sp ‘f h^y Ýep“ Ap‘¡, s¡ ‘Z hp„rR>s am“u A‘¡np fp¿ep hNf, sp¡ ‘p¡sp“y„ d“p¡-ipfuqfL$ A“¡ ApÝep[ÐdL$ kdsyg“ S>pmhu iL$i¡, kp’¡ kp’¡ fds“u Nfudp ‘Z S>mhpB fl¡i¡ A“¡ kdpS>“¡ î¡›$ dlpdp“h âpá ’i¡. kp¥’u dp¡V$p¡ apev$p¡ A¡ R>¡ L¡$ fdsn¡Ó¡ lpg v$¡Mpsp v$yjZp¡“¡ r“e„rÓs L$fhpdp„ îuL©$óZ¡ Nuspkpfdp„ D‘v$¡i¡gu hpZu amv$peu b“i¡.

hmu kyMv$y:Mdp„ lj®ip¡L$ rh“p“p A“¡ dpfp‘Zp“u ddsp frls kdp“ byrÙhpmp„ L$dp¡® L$ëepZ“¡ L$f“pfp„ R>¡, âcy‘v$¡ ‘lp¢QpX$“pfp„ R>¡ S>epf¡ õhp’® cf¡gp„ kL$pdL$dp¡® OZp„ S> lgL$p„ R>¡. hmu S>ep„ õhp’® R>¡, Ðep„ v$u“sp R>¡, L„$Npg‘Ï„ R>¡ s¡’u L$d®“p am“u BÃR>phpmp blº S> gp¡cu A“¡ ‘pdf lp¡e R>¡ dpV$¡ sy„ fÅ¡NyZ cf¡gp„ kL$pd L$d® R>p¡X$u“¡ kdcph byrÙhpmp„ r“óL$pd L$dp¡® L$f.

Ap ïgp¡L$dp„ îuL©$óZ¡ Nuspkpfdp„ D‘v$¡i¡gu hpZu âdpZ¡ fdshuf¡ î¡›$sp âpá L$fhu lp¡e sp¡ õhp’® hNf, kyMv$y:M L¡$ lj®-ip¡L$ hNf dpfp‘Zp“u ddsp frls r“óL$pd L$d® L$fhp’u õhî¡›$sp ky^u ‘lp¢Qhpdp„ dv$v$~‘ ’i¡ s¡’u fdshuf¡ gp¡cu A“¡ ‘pdf “ b“hy„ Å¡BA¡ L$pfZ L¡$ gp¡c ‘p¡sp“u î¡›$sp sfa Ýep“ “ Ap‘sp„ A“¥rsL$ fus¡ AkrlóÏ b“u AÞe“u D‘¡np L$fu gpc âpá L$fhp A“¥rsL$ L$d® L$fhp â¡fpe R>¡, S>¡ kdpS> A“¡ fds dpV$¡ Msf“pL$ kprbs ’pe R>¡, s¡’u fdshuf¡ kL$pd L$d®“¡ R>p¡X$u“¡ kdcph byrÙhpmp„ r“óL$pd L$dp¡® L$fhp Å¡BA¡. õh“u î¡›$sp dpV$¡ õ‘^p® L$fhu Å¡BA¡. ‘fv$d“h©rÑ ÐeS>hu Å¡BA¡.

31

ep¡Nõ’: Ly$~ L$dp®rZ k„N„ ÐeL$Ðhp ^“„S>e &byÙp¥ ifZd[ÞhÃR> L©$‘Zp: agl¡sh: &&

AS>y®_, kL$pd L$d® A¡ sp¡ byrÙ rh“p“y„ L$d® R>¡. L¡$d L¡$ am“u Apiphpmp¡ d“yóe ‘p‘-‘yÎe“p b„^“dp„ b„^pe¡gp¡ fl¡ R>¡. S>¡ L$dp¡® L$fhp’u ‘p‘-‘yÎe“p„ b„^“ b„^psp„ S>pe R>¡ s¡hp„ kL$pd L$dp¡®-õhp’® cf¡gp„ L$dp¡® L$f“pfp“¡ byrÙipmu L¡$d L$lu iL$pe ? ‘Z byrÙ“p¡ D‘ep¡N L$f“pf byrÙipmu d“yóe ‘p¡sp“p„ r“óL$pd L$d®’u kpfp„ A“¡ Mfpb A¡hp„ ‘yÎe A“¡ ‘p‘ A¡d b„“¡ âL$pf“p„ b„^“p¡dp„’u dyL$s fl¡ R>¡. byrÙhpmp¡ d“yóe kdÖrô’u L$d®ep¡N L$f“pfp¡ lp¡e R>¡. s¡’u S>¡ L$dp¡® L$fhp’u b„^“ ’pe “l] s¡ L$dp¡®dp„ Ly$im NZpe R>¡ A“¡ byrÙey¼s L$d®ep¡N’u L$dp¡® L$fsp lp¡hp R>sp„ ‘p‘-‘yÎe“y„ L$p„B‘Z b„^“ ’sy„ “’u.

îuL©$óZ¡ ASy>®““¡ Ap ïgp¡L$dp„ L$ley„ L¡$ kL$pd L$d® A¡ sp¡ byrÙ rh“p“y„ L$d® R>¡. am“u Apip rh“p“p¡ dpZk ‘p¡sp“p ‘p‘ A“¡ ‘yÎe“p b„^“dp„ b„^pe¡gp¡ fl¡ R>¡. s¡hu S> fus¡ Å¡ fdshuf kL$pd L$d® hp„rR>s am“u A‘¡npA¡ L$d® L$f¡ sp¡ ‘p¡sp“u bp¥rÙL$ k„‘v$p Nydphu A“¥rsL$sp“p fõs¡ ApNm h^¡ R>¡. am âpá L$fhp V|$„L$p fõsp ip¡^hp âeÐ_ L$f¡ R>¡. ‘p¡s¡ Å¡ r“óL$pd L$d® L$fhp V$¡hpe sp¡ fdshuf“p d“dp„ rhQpf A“¡ ApQpf b„“¡ î¡›$sp sfa fl¡ R>¡. Å¡ kL$pd L$d® L$fhp sfa â¡fpe sp¡ rhQpf A“¡ ApQpf b„“¡ A^p¡Nrs“p dpN¡® ApNm h^¡ R>¡. î¡›$ fdshuf“¡ Å¡ AÞepe ’pe sp¡ kdpS> ‘Z Ap bpbs“u (s¡“u î¡›$sp“u) “p¢^ g¡ R>¡. s¡“¡ A¡V$gy„ S> dp“-kÞdp“ ‘Z âpá ’pe R>¡ S>¡“u A‘¡np fdshuf“¡ lp¡su “’u. A„s¡ sp¡ fdshuf ‘p¡sp“u î¡›$sp“¡ hf¡ R>¡. 32

byrÙey¼sp¡ S>lpsul Dc¡ kyL©$sv$yóL©$s¡ &sõdpÛp¡Npe eyS>eõh ep¡N: L$d®ky L$p¥igd¹ &&

d“yóe S>Þddp„ S>¡Ap¡ L$d®“p amcp¡N“u BÃR>p fpMsp “’u, s¡Ap¡ S> Mf¡Mfp byrÙipmu lp¡e R>¡. A¡hp byrÙey¼s op“u d“yóep¡ L$d®“p„ am“u Apkr¼s R>p¡X$u“¡ L$dp¡® L$f¡ R>¡, s¡’u s¡Ap¡ S>ÞddfZ“p chfp¡Nhpmp b„^“dp„’u dyL$s ’B“¡ fpNÜ¡j“p¡ S>ep„ rhL$pf “’u A¡hp r“rh®L$pf ‘v$“¡ ‘pd¡ R>¡.

fdshuf r“rh®L$pf‘v$“¡ ‘pd¡ s¡ dpV$¡ îuL©$óZ¡ Ap ïgp¡L$“p dpÝed’u OZu bpbsp¡ Ap‘Zu kdn d|L$u R>¡. S>¡ fdshuf L$d®“p am“u BÃR>p fpMsp¡ “’u s¡ õh“p kpnpÐL$pf sfa TX$‘u âepZ L$f¡ R>¡ A“¡ s¡“p hs®“dp„ ‘Z rhL$pf lp¡sp¡ “’u. fdshuf S>¡ L„$B L$ep® L$f¡ s¡ r“óL$pd L$ep® L$f¡ sp¡ kdpS>“u AduÖrô s¡“p ‘f b“u fl¡ R>¡ A“¡ s¡“¡ dlpdp“h sfuL¡$ Ap‘d¡m¡ dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. Ap dpV$¡ fdshuf¡ ‘p¡sp“p sfa’u L$p¡B rhi¡j âeÐ_p¡ L$fhp“p fl¡sp “’u.

AS>y®_, S>epf¡ spfu byrÙ, ifuf A“¡ ApÐdp A¡ A¡L$ S> ~‘ R>¡ A¡hu dp¡lcfu d¡gu kdS>Z R>p¡X$u v$¡i¡ A“¡ ifuf Sy>v$y„ R>¡ A“¡ ApÐdp Sy>v$p¡ R>¡ A¡d r“íQe ’i¡ Ðepf¡ L$d®“p„ am dpV$¡ kp„cm¡gu hpsp¡ A“¡ lh¡ ‘R>u kp„cmhpdp„ Aph“pf hpsp¡ d“¡ Aphu q¾$ep’u Aphy„ am 33

L$d®S>„ byrÙey¼sp rl ag„ ÐeL$Ðhp d“urjZ: &S>ÞdbÞ^rhr“dy®L$sp: ‘v$„ NÃR>ÞÐe“pded¹ &&

ev$p s¡ dp¡lL$rgg„ byrÙìe®rssqfóers & sv$p NÞsprk r“h¡®v$ „ îp¡sìeõe îysõe Q &&

dmi¡ s’p AdyL$ L$d®’u AdyL$ am dm¡ R>¡.' A¡hu hpsp¡ D‘f s“¡ Acph ’i¡ A“¡ L$d®“p„ am D‘f“p¡ fpN “pi ‘pdi¡, s¡’u Ap b^y„ lº„ L$fu füp¡ Ry>„ A¡hy„ L$sp®‘Zp“y„ Arcdp“ ‘Z Ap¡Nmu S>i¡ A“¡ byrÙ [õ’f ’hp’u sy„ r“óL$pd L$d®ep¡Nu b“ui.

Ap ïgp¡L$ âdpZ¡ lº„ Ry>„ sp¡ Ap v$yr“ep R>¡. lº„ lsp¡ sp¡ fdsdp„ rhS>e âpá ’ep¡. Ap b^y„ lº„ S> L$fu flep¡ Ry>„. v$yr“ep“p¡ kp¥’u î¡›$ ìer¼s lº„ S> Ry>„ Aphp Arcdp“dp„ fpQhp“u S>ÁepA¡ r“óL$pd byrÙ’u L$f¡g L$d®’u fdshuf L$d®ep¡Nu b“¡ R>¡. fds“u Nqfdp ‘Z S>mhpe R>¡ A“¡ kdpS>“¡ î¡›$ “pNqfL$ s’p A“ykfhp gpeL$ dlpdp“h dm¡ R>¡, S>¡ fds“y„ kp¥’u dlÐh“y„ A„rsd Ýe¡e R>¡ S>¡ Ap‘Z¡ S>fpe c|ghy„ “ Å¡BA¡.

Ap gp¡L$ A“¡ ‘fgp¡L$“p kyMcp¡N“u âprá dpV$¡ Sy>v$u Sy>v$u q¾$epAp¡hpmp„ L$d®“p„ am’u AdyL$ kyM dm¡ R>¡, A¡d A“¡L$ âL$pf“u hpsp¡ kp„cmu“¡ Sy>v$y Sy>v$y kyM d¡mhhp dpV$¡ Sy>v$u Sy>v$u BÃR>pAp¡ ’ep S> L$f¡ R>¡ S>¡’u byrÙ A¡L$ r“ðehpmu, [õ’f fl¡su “’u. Aphu fus¡ Q„Qm fl¡su byrÙ S>epf¡ b^u BÃR>pAp¡ R>p¡X$u“¡ kdpr^dp„ A¡L$ S> r“ðe’u [õ’f ’i¡ A¡V$g¡ L$f¡gp„ L$d®“p„ am“u Apip“p¡ ÐepN L$fu“¡ L$s®ìe L$d®dp„ [õ’f fl¡i¡ Ðepf¡ sy„ r“óL$pd L$d®ep¡Nhpmp¡ ’Bi. îuL©$óZ¡ Ap ïgp¡L$dp„ S>¡ L$üy„ R>¡ s¡ âdpZ¡ fdshuf L$s®ìeL$d®dp„ [õ’f flu r“óL$pd L$d®ep¡Nu b“¡ sp¡ fds“p 34

îyrsrhârs‘ßp s¡ ev$p õ’põers r“íQgp &kdp^phQgp byrÙõsv$p ep¡Ndhpàõerk &&

dpÝed’u fds“u k„õL©$rs“p rhL$pk dpV$¡ kyQp~ hpsphfZ kdpS>dp„ DÐ‘ß ’i¡. kdpS>“¡ fdsS>Ns“p„ v$|:jZp¡ lpg v$¡Mpe R>¡ s¡“u S>ÁepA¡ kyQp~ hpsphfZ“y„ r“dp®Z ’i¡. kdpS>“¡ s’p fdsS>Ns“¡ v$yjZp¡’u bQphp fdshuf fdsp¡dp„ Aep¡Áe fus¡ cpN g¡hp“u h©rÑ’u v$|f flu s¡“u S>ÁepA¡ fdsdp„ kL$pfpÐdL$ fus¡ fdsn¡Ó¡ r“óL$pd L$d®ep¡Nu sfuL¡$ cpN g¡ A“¡ ‘p¡sp“u î¡›$sp âõ’pr‘s L$f¡. Nuspop““¡ Ap fus¡ A“ykfhpdp„ Aphsp„ fdsNds“p dpÝed’u dlpdp“h“y„ OX$sf ’sp„ s¡“p ‘Ng¡ gp¡L$p¡ fdsNds“p dpÝed’u õhî¡›$sp“u õ‘^p® L$fu kdpS>, fpô² A“¡ rhíh“u dp“h ^fp¡lf (k„‘v$p)“¡ rhL$pk“u QfdkudpA¡ ‘lp¢QpX$hpdp„ dv$v$~‘ ’i¡. sdpd k„âv$pep¡ ‘Z rhíh-dp“h k„‘v$p ‘f ’sp„ Ars¾$dZ’u rQ„rss R>¡. dp“h ìehlpfp¡“¡ r“e„rÓs L$fhp sdpd ^dp¡® A“¡ fpô²p¡ r“s “hp L$pev$pAp¡ OX$hp“p¡ âeÐ_ L$f¡ R>¡. âÐe¡L$ ìer¼s a¼s ‘p¡sp“u î¡›$sp âpá L$fhp ‘p¡sp“u ndsp kp’¡ õ‘^p® L$f¡, A¡d Å¡ r“óL$pd õ‘^p® ’su lp¡e A“¡ ‘qfZpd L„$B‘Z Aph¡ s¡“p’u rhQrgs ’ep hNf fdshuf ‘p¡sp“u î¡›$sp “ R>p¡X¡$ A“¡ sdpd“¡ kdp“ sL$ dm¡, kdcph lp¡e, cpBQpfp¡ lp¡e, Þepe‘|h®L$“y„ hs®“ lp¡e, AÞepe kpd¡ ‘Z Þepe‘|h®L$ dp’y„ JQL$u kpd“p¡ L$fhpdp„ ‘Z ìer¼s ‘p¡sp“p ^d®“u dep®v$pdp„ flu, “urs-r“edp¡ sp¡X$ép hNf ‘p¡sp“u hps“¡ kndsp‘|h®L$ d|L$u iL¡$ s¡hp hpsphfZ“y„ r“dp®Z Nuspop““p kpf’u A“¡ fdsNds“p dpÝed’u L¡$d “ d¡mhu iL$pe? kp¥ c¡Np ’B rhQpfuA¡.... A“¡ A“yL|$m S>Zpe sp¡ ApQfZdp„ ‘Z gphuA¡....

35

: k„õL©qs A_¡ fdsNds :

â¼fZ 2

fds âÐe¡L$ ìer¼s“¡ A“ych’u rinZ Ap‘¡ R>¡. fdsdp„ cpN g¡hp¡ A“¡ r“:õ‘©lu b“u“¡ cpN g¡hp¡ b„“¡dp„ OÏ„ A„sf R>¡. fdsdp„ cpN g¡hp dpV$¡ ìer¼s“¡ ÓZ bpbsp¡ kp¥’u h^y â¡qfs L$f¡ R>¡- A“yL$fZ, kpdprS>L$ gp¡L$râesp A“¡ õh“u kp’®L$sp. A“yL$fZ’u fdsdp„ Å¡X$phy„ A¡ õhpcprhL$ âq¾$ep R>¡. fds“¡ L$pfZ¡ ìer¼s“¡ Apk‘pk“p gp¡L$p¡“u õhuL©$rs âpàs ’pe R>¡ ‘qfZpd¡ fds ‘p¡sp“p fk“p¡ rhje b“sp„ s’p kpd¡“p ‘pÓ’u âcprhs ’sp„ klS> A“yL$fZ“u h¥QpqfL$ âq¾$epdp„ M¡gpX$u ÅZ¡ AÅZ¡ Å¡X$pB Åe R>¡, S>¡ fds“u kpdprS>L$ gp¡L$râesp kp¥’u h^y lp¡e s¡hu fds âÐe¡ cph ÅNhp¡ A¡ kplrS>L$ âq¾$ep R>¡. kp¥’u h^y kpdprS>L$ õhuL©$rs ^fphsu fdsp¡ sfa lL$pfpÐdL$ hgZp¡ bpmL$“p rdÓp¡ A“¡ dpsp-r‘spdp„ kp¥’u h^y Å¡hp dm¡ R>¡. gp¡L$dyM¡ kp¥’u h^y QQp®sp rhjep¡dp„ ‘p¡sp“y„ õ’p“ âpàs L$fhp A“¡ h^y ÅZL$pfu d¡mhhp rS>opkphi bpmL$ h^y âeÐ_p¡ L$f¡ R>¡. “p“p„ “p“p„ S|>’p¡ ipmp, i¡fu A“¡ ‘p¡sp“p fl¡ZpL$ rhõspf“u Apk‘pk“p„ AÞe bpmL$p¡ A“¡ kpdprS>L$ hpsphfZ’u âcprhs ’hy„ bpmL$p¡ dpV$¡ kplrS>L$ R>¡, s¡’u OZuhpf bpmL$“u Arcep¡Áesp “ lp¡hp R>sp„ s¡ âpàs L$fhp dpV$¡“p âeÐ_p¡ L$fsp„ bpmL$p¡ Å¡hp dm¡ R>¡. kpdprS>L$ dp¡cp¡ d¡mhhp dS>b|f b“u“¡ ‘Z s¡ âL$pf“u âh©rÑAp¡dp„ bpmL$p¡ Å¡X$pe R>¡ s¡’u bpmL$“¡ s¡“u Apk‘pk“y„ DÐL©$ô hpsphfZ Ap‘hy„ A¡ dpspr‘sp, kdpS> A“¡ kfL$pf“u afS> R>¡. kS>®“pÐdL$, fQ“pÐdL$ A“¡ cphpÐdL$ hpsphfZ bpmL$p¡“¡

: fds“p dpÝed’u :: dp“hk„b„^p¡“p¡ ‘qfóL$pf :

37

kdpS>dpÞe NyZp¡“p rhL$pk sfa gB Åe R>¡. bpmL$dp„ fl¡gu kyjyàs ir¼sAp¡“¡ S>¡ s¡ qv$ipdp„ hpmhp A¡L$ bm sfuL¡$ L$pd L$f¡ R>¡. AkpdprS>L$ âh©rÑAp¡ S>ep„ kp¥’u h^y ’su lp¡e s¡hp hpsphfZdp„ bpmL$“p¡ DR>¡f dp¡V$pcpN¡ h^y A“yL$fZiugsp ^fphsp„ bpmL$p¡“¡ ÅZ¡ AÅZ¡ AkpdprS>L$ âh©rÑAp¡ sfa S> a¡fh¡ R>¡. OZuhpf buÅ¡ L$p¡B rhL$ë‘ “ dmsp„ dS>b|fudp„ ‘Z AkpdprS>L$ âh©rÑ L$fsp V$p¡mp“u âh©rÑAp¡dp„ Å¡X$phy„ ‘X¡$ R>¡. fds“y„ dpÝed Aphp kdedp„ A¡V$gp dpV$¡ kp¥’u h^y AkfL$pfL$ kprbs ’pe R>¡ L¡$ fds“y„ hpsphfZ A¡“¡ ‘p¡sp“u î¡›$sp kprbs L$fhp A¡L$ àg¡V$ap¡d® Ap‘¡ R>¡ A“¡ bpmL$“¡ fds“p r“edp¡“u dep®v$pdp„ flu q¾$epAp¡ A“¡ ârsq¾$epAp¡ L$fsp„ iuMh¡ R>¡. fds kdpS >dpÞe âh©rÑ b“hu Ars AphíeL$ R>¡ L$pfZ L¡$ bpmL$“u sdpd Arcìer¼sAp¡ fds“p d¡v$p“dp„ S> dp¡L$mpi’u ìe¼s ’pe R>¡. M¡gpX$uAp¡“p k„b„^dp„ ‘Z M¡gqv$gu A“¡ ApÐduesp âõ’pr‘s ’pe R>¡. lpf A“¡ Æs“¡ ky„v$f fus¡ ‘Qphu iL¡$ s¡hp A“ychp¡ hpf„hpf dmsp ’pe

R> ¡. õh“u kp’®L$sp sfa ‘Z âepZ L$fu iL¡ $ R> ¡. Self

Actualisation fds“p¡ kp¥’u dp¡V$p¡ NyZ A¡ kp¥A¡ õhuL$pfhp¡ füp¡. S>epf¡ bpmL$ fds“p d¡v$p“dp„ Dsfsp„ ‘l¡gp„ s¡“u s¥epfuAp¡“p cpN ê$‘¡ spgud gB flep¡ lp¡e R>¡ Ðepf¡ fds“p„ A“¡L$ NyZp¡ A“¡ L$p¥iëep¡ ÅZ¡ AÅZ¡ A“ych’u iuMu g¡sp¡ lp¡e R>¡. S>¡d L¡$ L$p¡B âeÐ_ r“óam Åe Ðepf¡ õhs: ‘p¡sp“u Ås kp’¡ k„hpv$ L$f¡ R>¡. L$p¡B hp„^p¡ “’u, lh¡ Ap“p’u

h^y kpfp âeÐ_p¡ L$fui Next time', Don't Worry', Come

on', Come back', Fight', Ok', All is well' R>¡ëg¡ ky^u gX$u gBi'“p A¡V$uV$éyX$ rhL$kphsp¡ ’B Åe R>¡. lpf dp“hp“u 38

S>ÁepA¡ fds“u A„rsd nZ ky^u ‘Z Æshp“u Apip kp’¡ A’hp î¡›$ gX$s Ap‘u kpd¡“p lfua“¡ l„aphhpdp„ ‘Z Ap“„v$ g¡ R>¡. kfmsp’u Æshp sp¡ “l] S> v$J Ap âL$pf“p rhQpfp¡ A“¡ ApQpf L$fsp¡ ’pe Ðepf¡ bpmL$ õh“u î¡›$sp“¡ ‘pd¡ R>¡, S>¡ fds klS>sp’u riMhpX¡$ R>¡. kpd¡“p¡ ârsõ‘^} ‘p¡sp“p L$fsp„ dS>b|s R>¡. lpf r“ròs R>¡ s¡d ÅZhp R>sp„ s¡ õ‘^p®dp„ cpN g¡hp Dsf¡ R>¡. fds“u A„rsd nZ ky^u ârsõ‘^}“¡ gX$s Ap‘¡ R>¡. Ap NyZ aL$s fdsp¡“p dpÝed’u S> rhL$kphu iL$pe. lpf dþep ‘R>u ârsõ‘^}“u fds“p hMpZ L$fu ‘p¡sp“u lpf“¡ õhuL$pfu ApNpdu qv$hkp¡dp„ s¡“¡ lfphi¡ A’hp Ap“p’u h^y î¡›$ fds“y„ âv$i®“ L$fu h^y gX$s Ap‘i¡ s¡hp¡ kpdp ‘n¡ rhðpk A‘phu L$p¡B ‘Z Ås“u L$Vy$sp hNf d¡v$p““u blpf “uL$m¡ R>¡ A“¡ ApNpdu õ‘^p® dpV$¡ h^y gX$s Ap‘hp lpg“u [õ’rs“y„ õhs: d|ëep„L$“ L$fu ‘p¡s¡ L$B bpbs¡ “bmp¡ füp¡ A“¡ kpd¡ ‘n¡ L$B bpbs s¡“¡ l„aphu NB s¡“p rhQpfp¡, d“p¡d„’“dp„ dÁ“ ’B “hu ìe|lfQ“pAp¡, “hu ârsbÙsp, “hp rhðpk“¡ L¡$mhhp âeÐ_p¡ L$fhp â¡fpe R>¡. Ap dp“rkL$ [õ’rs“y„ r“dp®Z fdsp¡“p dpÝed’u S> ’B iL¡$. kpdprS>L$ kp¥lpv$®, kyd¡msp A“¡ ìer¼s ìer¼s hÃQ¡“p k„b„^p¡“¡ ep¡Áe qv$ipdp„ rhL$kphu iL$pe R>¡. fdsp¡“y„ Æh“dp„ lp¡hy„ A¡ dp“h“¡ dp“h b“phhp“u âq¾$ep dpV$¡ Ars AphíeL$ ‘pky„ R>¡ S>¡ Ap‘Z¡ c|ghy„ “ Å¡BA¡.

39

40

bpmL$“¡ hpfkp A“¡ hpsphfZdp„ fds“p dpÝed’u dmsp î¡›$ A“ychp¡ “ Ap‘hp L¡$ s¡“p’u h„rQs fpMhp A¡ kpdprS>L$ A‘fp^

NZphp¡ Å¡BA¡. Right to Play' âÐe¡L$ bpmL¡$ fdsp¡“p dpÝed’u ‘p¡sp“p ìer¼sÐh“p¡ khp¯NuZ rhL$pk A¡ s¡“p¡ S>ÞdrkÙ Ar^L$pf lp¡hp¡ Å¡BA¡ A“¡ Ap âL$pf“p hpsphfZ“p kS>®“ dpV$¡ kdpS>, kfL$pf A“¡ kp¥ L$p¡BA¡ âeÐ_p¡ L$fhp OV$¡.

Ÿ ^fsu ‘f’u Ny“pAp¡ OV$¡ R>¡.Ÿ kp¥lpv$®‘|Z® hpsphfZ“y„ r“dp®Z ’pe R>¡.Ÿ “L$pfpÐdL$ Arcìer¼sAp¡“¡ v$|f L$fu iL$pe R>¡.Ÿ lL$pfpÐdL$ Arcìer¼sAp¡“¡ bm dm¡ R>¡.Ÿ M¡gqv$gu“u cph“pAp¡ s¡“p ìer¼sÐh“¡ r“Mpf¡ R>¡.Ÿ AÞe“u î¡›$sp“¡ Apv$f Ap‘¡ R>¡.Ÿ ‘p¡sp“u L$dÅ¡fu“¡ v$|f L$fhp“p dpN® ip¡^hp âeÐ_p¡ L$f¡ R>¡.Ÿ sdpd âq¾$epAp¡dp„ ÅZ¡ AÅZ¡ ipfuqfL$ kd©rÙAp¡“¡ rhL$kphhp“u kp’¡ kp’¡ dp“rkL$ kpdÕe® rhL$kph¡ R>¡.Ÿ kpdprS>L$ NyZp¡, cph“pÐdL$ A“yL|$g“ A“¡ NÐepÐdL$ Ly$imspAp¡ fds“p dpÝed’u rhL$kphu iL¡$ R>¡.Ÿ A¡L$ fds“y„ d¡v$p“ Æh„s b“¡ A“¡ bpmL$p¡ fdsp¡“p DÐL©$ô hpsphfZ“p kprÞ“Ýedp„ fdsp„ ’pe sp¡ kfL$pf A“¡ kdpS>“¡ S>¡g A“¡ lp¡[õ‘V$gp¡“p ’“pf MQ®dp„’u dyr¼s dmi¡.

fds“p dpÝed’u dp“hk„b„^p¡“p‘qfóL$pf’u buÅ A“¡L$ apev$p R>¡

Ÿ s„v$yfõs ifufdp„ S> s„v$yfõs d“ hk¡ R>¡. s„v$yfõs ifuf A“¡ d“ ̂ fphsp„ bpmL$p¡ fpô²“u k„‘rÑ b“¡ R>¡. S>¡dp„ L$f¡g MQ®“¡ BÞh¡õV$d¡ÞV$ kdS>hp¡ Å¡BA¡, “pZp„“p¡ ìee “l].Ÿ hky^¥h: Ly$Vy$„b¼d“u kp’®¼sp fds“p dpÝed’u L$fhu kfm R>¡.Ÿ fds sdpd ̂ d® A“¡ k„âv$pe“p gp¡L$p¡“¡ A¡L$ kp’¡ Å¡X¡$ R>¡.Ÿ s„v$yfõs cprh kdpS>“u k„L$ë‘“p“u hps lp¡e sp¡ fds“¡ AhNZu iL$pe “l].Ÿ fds klS> A“¡ kp[ÒhL$ lp¡e sp¡ s¡“p ‘qfZpdp¡ î¡›$ dmu iL¡$ R>¡.

fds“p dpÝed’u bpmL$p¡“u kpdprS>L$sp rhL$kphhp dpV$¡ ky×Y$ A“¡ s„v$yfõs hpsphfZdp„ bpmL$p¡“y„ fdsdp„ cpN g¡hp“y„ Ar“hpe® R>¡. fdsNdsdp„ cpN g¡hp dpV$¡ kpdprS>L$ õhuL©$rs“u QQp® L$fuA¡ sp¡ A¡hu OZu bpbsp¡ EX$u“¡ Ap„M¡ hmN¡ R>¡. S>¡“u kp’¡ k„ds ’B ‘Z iL$pe A“¡ “ ‘Z ’B iL$pe. fds ìer¼s“¡ ìer¼s’u v$|f L$fsu lp¡e L¡$ Ü¡j L¡$ Ü¡jcph S>Nphsu lp¡e sp¡ s¡ fds dpV$¡“u kpdprS>L$ õhuL©$rs ep¡Áe “’u. ApS>¡ kdpS>dp„ ìephkpreL$ fdsp¡ A“¡ AìephkpreL$ fdsp¡ (âp¡a¡i“g õ‘p¡V¹$k® A“¡ A¡d¡Ãep¡f õ‘p¡V$k®) A[õsÐhdp„ R>¡ S>¡“¡ L$pfZ¡ fds rhÜp“p¡dp„ A“¡L$ ds dsp„sfp¡ R>¡. fds“¡ kpdprS>L$ DÐ’p“ kp’¡ Å¡X$hu lp¡e, fpô²uesp“¡ L¡$ÞÖdp„ fpMu î¡›$ “pNqfL$“p OX$sf dpV$¡ fdsp¡“y„ õ’p“ “L$L$u L$fhy„ lp¡e sp¡ kdpS>¡ ‘p¡sp“p sÒhrQ„s“dp„ a¡fapf L$fhp¡ füp¡. sÒhrQ„s““¡ ìer¼sNs fus¡ ApL$pf Ap‘sp„ ‘l¡gp„ fds L¡$hu lp¡hu Å¡BA¡, s¡“p l¡sy, Ýe¡e A“¡ rkÙp„sp¡ L¡$hp lp¡hp Å¡BA¡ s¡“u õ‘ô R>p‘ D‘ku Aphhu S>ê$fu R>¡. dp“hk„b„^p¡“u iyÝ^sp“¡ Ýep“dp„

41

fpMhp“u lp¡e sp¡ fdsNdsdp„ hs®“ rhL$pf kp„Mu g¡hpe “l]. fds âÐe¡L$ ìer¼s“u î¡›$sp“p rhL$pk dpV$¡ S> lp¡hu Å¡BA¡. A¡V$g¡ âÐe¡L$ fdshuf fds“p dpÝed’u AÞe kp’¡ õ‘^p® L$f¡ A“¡ ârsõ‘^} kp’¡ k„‘|Z® dp“-kÞdp“ A“ych¡ s¡hy„ hpsphfZ kS>®“ L$fhp“u spsu S>ê$qfeps R>¡.

S>epf¡ L$p¡B M¡gpX$u“¡ rhS>¡sp‘v$ dþep ‘R>u kpdpÞes: EQp õ’p“¡ kÞdp“hp dpV$¡ Ecp¡ fpMhpdp„ Aph¡ R>¡ A“¡ Äepf¡ s¡“y„ kdpS>“p î¡›$u Ùpfp blºdp“ L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ s¡“¡ ApNm“u sfa T|L$hy„ ‘X¡$ s¡hu ìehõ’p L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. A¡V$g¡ rhS>¡sp‘v$ âpàs L$ep® bpv$ ‘Z kdpS> kpd¡ “sdõsL$ L$fhp“u A¡L$ kplrS>L$ âq¾$ep Ap‘Z¡ fds“p dpÝed’u âõs©s L$fuA¡ R>uA¡. ‘p¡sp“p Æh““p kpdpÞe ìehlpfdp„ ‘Z õhprcdp“ L¡$ Nh®“p¡ A“ych L$fhp“u ìehõ’p L$fhpdp„ Aph¡, “l] L¡$ Arcdp“u ’B AÞe kp’¡ sp¡R>X$pB cey¯ hs®“ L$f¡. fds î¡›$sp âpàs L$fhp dpV$¡“p k„Oj®“p cpN ê$‘¡ R>¡ “l] L¡$ AÞe“¡ r“ç“L$npA¡ âõ’pr‘s L$fhp“u cph“p’u fdsdp„ cpN g¡hp¡ Å¡BA¡.

fds k„õL$pf A¡V$g¡ L¡$ âÐe¡L$ fdshuf A“¡ fds kp’¡ Å¡X$pe¡g sdpd ìer¼sAp¡ d“p¡ipfuqfL$ rhL$pk, khp¯NuZ ìer¼sÐh“p¡ rhL$pk, kdpS> A“¡ fpô²uesp“p NyZp¡ Mug¡ s¡ âL$pf“p hpsphfZ“y„ r“dp®Z ’pe sp¡ fds k„õL$pf rhL$kphu iL$pe. fds kplrS>L$ b“¡ A“¡ Ù¡jdyL$s fl¡ s¡ M|b S> S>ê$fu R>¡. ìer¼sNs Ù¡j“y„ buÅfp¡‘Z fds k„õL$pf“p lpv$®“¡ “ô L$f¡ R>¡. fds k„õL$pf Åmhhp lp¡e sp¡ âÐe¡L$ ìer¼s dlÒh“p¡ R>¡

42

s’p Ap ^fpsg“p sdpd Æh ‘p¡sp“p A[õsÐh dpV$¡ dlÒh“p R>¡ s¡ âL$pf“p fds hpsphfZ“y„ r“dp®Z ’hy„ Å¡BA¡. fdsdp„ î¡›$sp âpàs L$fhp bmhp“ ârsõ‘^} AphíeL$ R>¡ S>¡ L$p¡BA¡ c|ghy„ Å¡BA¡ “l]. s¡’u õh“u î¡›$sp dpV$¡ brg›$ ârsõ‘^} kfpl“ue lp¡hp¡ Å¡BA¡, “]v$“ue “l]. âÐe¡L$ ìer¼s dp“h R>¡ A“¡ Ly$v$fs¡ Ap‘¡gu ir¼sAp¡ âÐe¡L$ dp“huAp¡ dpV$¡ kurds R>¡ s¡ Å¡sp„ dp“hu ÅZ¡-AÅZ¡ c|g L$f¡ s¡ õhuL$pe® bpbs R>¡. L$p¡B fdshuf dp“hue c|g“p¡ cp¡N b“¡ A“¡ AÞepe“p¡ cp¡N b“¡ s¡hp kde¡ ‘p¡sp“u kdsygp “ Mp¡fhsp„ Þepe A“¡ AÞepe‘|Z® b„“¡ [õ’rsdp„ r“v$p¡®j Ap“„v$ âpàs L$f¡. AÞepe’u ¾$p¡r^s “ ’sp„ ‘p¡sp“p âeÐ_p¡ î¡›$ lsp s¡hp¡ rhðpk fpMu AÞepe kpd¡ ‘Z ‘p¡sp“y„ dp“rkL$ õhpõÕe Åmhu Ecu ’e¡g ‘qf[õ’rs“¡ h^y rhL$V$ “ b“phsp„ kp¥lpv$®‘|Z® hpsphfZdp„ d„v$ d„v$ lpõe kp’¡ kdpS> kpd¡ Ecp¡ fl¡ s¡ S> kpQp¡ fdshuf lp¡B iL¡$ A¡V$g¡ L¡$ V|$„L$dp„ L$luA¡ sp¡ fds A¡V$g¡ r“v$p¡j® Ap“„v$'“y„ buSy>„ “pd. cpfsue k„õL©$rs Ap S> hps Ap‘Z“¡ L$l¡ R>¡, ifuf, d“ A“¡ ùv$e“¡ L¡$mhp¡, A¡d“¡ bmhp“ b“php¡, k„NW$“ L$fp¡, k„O õ’p‘p¡, hpsphfZ“¡ s¡S>õhu b“php¡ A“¡ A¡ k„NW$“p¡“p¡ D‘ep¡N dlp“ Ýe¡e dpV$¡ S> L$fp¡. bm âpàs L$fu“¡ A„v$f“u Dv$pfsp L¡$mhp¡, Ås¡ Dv$pf bÞep rh“p k„kpf ‘pk¡’u Dv$pfsp“u Apip fpMhu ep¡Áe “’u. ApMp rhð“¡ dp“hsp“u ‘uR>pZ L$fphhp“u R>¡. dp“h b“phhp“p¡ Apf„c õhe„ Ap‘Zu Ås’u S> ’hp¡ Å¡BA¡. cpfsue k„õL©$rs aL$s cp¥rsL$ bpbsp¡“p rhL$pk ‘f “l], ‘f„sy ipfuqfL$, dp“rkL$ A“¡ ApÝep[ÐdL$ A¡d khp¯Nu rhL$pk ‘f r“c®f R>¡. s¡“u Akf 43

cpfsue sÐhop“, L¡$mhZu, ipfuqfL$ L¡$mhZu hN¡f¡dp„ dpg|d ‘X¡$ R>¡. rinZ A“¡ ipfuqfL$ rinZ“p¡ kycN kdÞhe d“yóe“p kdN°gnu ìer¼sÐh“p rhL$pkdp„ A“¡ê$ âv$p“ L$f¡ R>¡. Ap bpbs kdN° rhð ky‘¡f¡ ÅZu Q|¼ey„ R>¡. ipfuqfL$ rinZ A„N¡ OZp s[ÐhQ„sL$p¡A¡ ‘p¡sp“p rhQpfp¡ s’p d„sìep¡ âv$ri®s L$ep® R>¡. S>¡“p amõhê$‘¡ A¡L$ knd rhQpf^pfp“p¡ rhL$pk ’B i¼ep¡, ipfuqfL$ rinZn¡Ó¡ Ap‘Zp v$¡idp„ lSy> ìep‘L$ M¡X$pZ ’ey„ “’u. M|b S> Ap¡R>u k„õ’pAp¡ Ap n¡Ódp„ L$pe®fs R>¡. Ap n¡Ó“u fdsrhop““p rhjep¡“¡ kp„L$mu h^y“¡ h^y k„õ’pAp¡ õ’‘phu Å¡BA¡. ìer¼s dpÓ bp¥[Ý^L$ rhL$pk L$f¡ $A¡V$gy„ ‘ep®às “’u. L$l¡hpey„ R>¡ L¡$, õhõ’ s“dp„ S> õhõ’ d““p¡ hpk R>¡.'' , S>¡“y„ s“ kpê$ s¡“y„ d“ kpê$.'' Aphp õhpõÕe“p s„v$yfõs rhL$pk dpV$¡ ipfuqfL$ rinZ S> dlÐh“y„ R>¡. ìer¼sÐh“p¡ khp¯Nu A“¡ kdsyrgs rhL$pk L$fhp¡ A¡ rinZ“p¡ dy¿e Dv$¡¹i R>¡. rinZ“p¡ L$pe®¾$d Dv$¡¹i“u âpràs L$fhp dpV$¡ Apep¡rS>s L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. ipfuqfL$ rinZ A¡ rinZ“p¡ A¡L$ A„sf»N cpN R>¡. L$p¡B‘Z ipMp L¡$ ipmp cg¡ s¡ dlp“ Apv$i® ‘f Ap^pqfs lp¡e s¡ Ðep„ ky^u D‘ep¡Nu “ ’B iL¡$ S>ep„ ky^u s¡“p ipfuqfL$ rinZ, ìepepd A’hp fds-Ndsp¡“u Sy>v$u Sy>v$u ìehõ’p“y„ ep¡Áé Apep¡S _ “ lp¡e. ìer¼sÐh“p rhL$pkdp„ ìepepd“y„ dlÐh‘|Z® õ’p“ R>¡. ìer¼sÐh“y„ â’d dlÐh‘|Z® ‘qfdpZ ifuf R>¡. ifuf d“yóe“y„ k„‘|Z® ìer¼sÐh “l] ‘f„sy ìer¼sÐh“y„ AphíeL$ A„N Qp¡½$k R>¡. A¡L$ kpfp ìer¼sÐhhpmu ìer¼s“y„ ifuf, õhõ’, kyX$p¡m, kdsyrgs A“¡ ApL$j®L$ lp¡hy„ Å¡BA¡. ipfuqfL$ ìer¼sÐh“p NyZp¡ fds-Nds Öpfp rhL$rks ’pe R>¡ A¡dp„ L$p¡B i„L$p “’u. ifuf“p õhõ’, kdsyrgs A“¡ kyep¡Áe rhL$pkdp„ ìepepd dlÐh“p¡ cpN cS>h¡ R>¡. ìer¼sÐh“y„ buSy>„ dlÐh“y„ 44

‘qfdpZ dp“rkL$ rhL$pk R>¡. kpfp ìer¼sÐhdp„ ×Y$ dp“rkL$ ir¼s s¡dS> bp¥[Ý^L$ ep¡Áesp lp¡hu AphíeL$ R>¡. kS>®“pÐdL$ A“¡ fQ“pÐdL$ rQ„s“, sL®$ir¼s, r“Z®e g¡hp¡ hN¡f¡ d“ A“¡ by[Ý^“p NyZp¡ R>¡. rinZ“u kp’¡ ìepepd ‘Z ìer¼sÐh“p dp“rkL$ s¡dS> bp¥[Ý^L$ rhL$pkdp„ dlÐh‘|Z® ep¡Nv$p“ Ap‘¡ R>¡. ìepepd Öpfp ìer¼s“u Ðhqfs r“Z®eir¼s, ApÐdrhðpk rhL$k¡ R>¡ s’p ìer¼s“p ìehlpf hN¡f¡dp„ dv$v$ê$‘ ’pe R>¡. ìer¼s“y„ ÓuSy>„ dlÐh‘|Z® ‘qfdpZ kp„h¡rNL$ [õ’fsp, ìer¼sÐh“¡ cph“pÐdL$ [õ’fsp âv$p“ L$fhpdp„ ìepepd“p¡ dlÐh“p¡ apmp¡R>¡. ìepepd“u âh©rÑdp„ cpN g¡sp„ bpmL$p¡“¡ ‘p¡sp“u kplrS>L$ h©rÑAp¡ L$fhp“u ‘|fu sL$p¡ dm¡ R>¡. ipmp“p riõs s¡dS> kdpS> s’p ‘qfhpf“p “¥rsL $hpsphfZdp„ bpmL$p¡“u OZu h©rÑAp¡ v$bpB Åe R>¡, S>¡ ìepepd“u âh©rÑ Üpfp ìe¼s ’pe R>¡. ìepepd A“¡ fds-Ndsdp„ BX$ A“¡ BNp¡“p k„Oj® v$|f ’B Åe R>¡ A“¡ ìe[¼s“¡ õhõ’ kdpep¡S>“dp„ klpesp dm¡ R>¡.ìe[¼sÐh“y„ Qp¡’y„ ‘qfdpZ kpdprS>L$sp ‘Z dlÒh“y„ R>¡. ìe[¼s“¡ kdpS>“u rhrh^ ‘qf[õ’rsAp¡dp„ ‘p¡sp“y„ kdpep¡S>“ L$fu Æh“ ìerss L$fhp“y„ lp¡e R>¡.Aphp kpdprS>L$ NyZp¡“p OX$sfdp„ ìepepd“p¡ dlÒh“p¡ apmp¡ R>¡. ìepepd âh©rÑAp¡ S|>’dp„ Apep¡rS>s L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. Ap’u v$f¡L$ ìe[¼s A¡L$-buÅ“p„ k„‘L®$dp„ Aph¡ R>¡. S>¡“p’u k„‘L®$, klep¡N, kl“iugsp, Apv$p“-âv$p“, rdÓsp, kdp“sp, riõs, âpdprZL$sp S>¡hp kpdprS>L$ NyZp¡“p¡ rhL$pk ’pe R>¡.

45

s„v$yfõs kdpS> A¡ L$p¡B ‘Z fpô²$ dpV$¡ L$fp¡X$fÄSy> kdp“ R>¡. kdpS>“p âÐe¡L$ eyhL$-eyhsuAp¡ Å¡ ep¡Áe fus¡ OX$pe¡gp, L¡$mhpe¡gp s¡dS> õhprcdp“ ^fphsp A“¡ QpqfÓiug lp¡e sp¡ v$¡i“p cprh rhL$pk“p¡ dS>b|s ‘pep¡ Dcp¡ L$fu iL¡$ R>¡. s„v$yfõs kdpS>“p Ap^pf D‘f S> v$¡i knd fus¡ Dcp¡ fl¡sp¡ lp¡e R>¡ A“¡ V$L$sp¡ lp¡e R>¡. A¡hp¡ knd kdpS> s¥epf L$fhp¡ lp¡e sp¡ ipfuqfL$ rinZ A¡ rinZ“p A„sf„N cpN sfuL¡$ lp¡hy„ Å¡BA¡.

L$p¡B ‘Z fpô²$“p OX$sfdp„ h¥opr“L$p¡, DÛp¡N‘rsAp¡, rinprhv$p¡ A“¡ sÒhrQ„sL$p¡, sbubu BS>“¡fp¡, rinL$p¡, ipfuqfL$ rinZ“p rinL$p¡, kprlÐeL$pfp¡ A“¡ îrdL$p¡ hN¡f¡ kly ‘p¡s-‘p¡sp“u ApNhu fus¡ fpô²$p¡ õ’p‘“pdp„ krlepfp¡ âeÐ_ L$f¡ R>¡, ‘f„sy Ap b^p“¡ fpô²$p¡ÐkyL$ L$fhp“u S>hpbv$pfu sp¡ rinL$“u S> R>¡ ‘f„sy fpô²$“¡ kpQu qv$ip rQ„^hp dpV$¡ spgudu rinL$p¡“¡ s¥epf L$fhp“u kQp¡V$ c|rdL$p S>¡ s¡ n¡Ó“u spgudu k„õ’pAp¡“u R>¡. Ap’u S> sp¡ rinL$“¡ fpô²$“p¡ OX$h¥ep¡ L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡ A“¡ rinL$p¡ OX$hp“u k„õ’p“¡ eoipmp sfuL¡$ Ap¡mMhpdp„ Aph¡ R>¡. âhs®dp“ rinL$p¡ ‘pk¡ ‘yõsL$“p op“ D‘fp„s s¡d“u ‘pk¡ AÞe n¡Ó“y„ âcphipmu op“ lp¡hy„ AphíeL$ dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. rinL$“p OX$sfdp„ L$p¡B DZ‘ “ fl¡ s¡ dpV$¡ cprh rinL$p¡“p OX$sf kp’¡ k„L$mpe¡gu k„õ’p k„‘|Z® fus¡ kÄS> lp¡hu Ar“hpe® R>¡. Ap âL$pf“u k„õ’pAp¡ AÛs“ V$¡L$“p¡gp¡Æ A“¡ AkfL$pfL$ sÒhrQ„s“ ^fphsu lp¡hu Å¡BA¡. i¥nrZL$ âq¾$ep“u kamsp“p¡ dp¡V$p¡ Ap^pf rinL$“p QpqfÔe,

: D‘k„lpf :

47

48

rhje“y„ blp¡my„ op“ A“¡ Ly$ipN° byrÙi[¼s D‘f R>¡. rinL$ rinZê$‘u dL$p“dp„ ‘pep“p ‘Õ’f sfuL¡$“u c|rdL$p Av$p L$f¡ R>¡.

kp„âs kdedp„ v$¡I“¡ r“›$php“, fpô²$â¡du, âpdprZL$ s’p fpô²$“u âNrsdp„ S> ‘p¡sp“u âNrs Å¡sp¡ lp¡e s¡hp rinL$“u AphíeL$sp R>¡ s¡ dpV$¡ ipfuqfL$ rinZ dlprhÛpgep¡dp„ Ap‘hpdp„ Aphsu ârinZ“u spgud“¡ h^y k„Nu“ s’p Ap^yr“L$ b“phhu AphíeL$ b“¡ R>¡, S>¡’u Aphp spgudbÙ rinL$p¡ ipmp, L$p¡g¡S> L$npA¡ rinZ õsf¡ ‘p¡sp“y„ A“p¡My„ âv$p“ Ap‘u iL¡$. S>¡“p Üpfp rhÛp’} A¡L$ kam A“¡ Apv$i® “pNqfL$ b“u iL¡$. õhrZ®d NyS>fps õ‘p¡V¹$k® eyr“hrk®V$uS>¡hu rhriô$ âL$pf“u eyr“hrk®V$uAp¡ Ap n¡Ó¡ DÐL©$ô âv$p“ crhóedp„ Qp¡½$k‘Z¡ L$fu iL¡$. kdpS>¡ s’p kfL$pf¡ L$f¡gy„ d|X$ufp¡L$pZ L$v$u A¡m¡ “l] Åe. fpô²$â¡du, ipfuqfL$ kd©Ù A“¡ ky×Y$ cprh eyhp^““¡ rhL$kphhpdp„ dv$v$ê$‘ ’i¡.

bpmL$p¡dp„ fds k„õL$pf“p r“v$p¡®j rinZ“¡ kp„âs rinZ ìehõ’p kp’¡ k„rdg“, k„Qg“, k„h^®“ A“¡ kpeyÄe A¡L$ dpÓ D‘pe bÃep¡ R>¡ S>¡“¡ “L$pfu iL$pe s¡d “’u.

49

cpfsue k„õL©$rs Ap‘Z“¡ L$l¡ R>¡, ifuf, d“ A“¡ ùv$e“¡ L¡$mhp¡, A¡d“¡ bmhp“ b“php¡, k„NW$“ L$fp¡, k„O õ’p‘p¡, hpsphfZ“¡ s¡S>õhu b“php¡ A“¡ A¡ k„NW$“p¡“p¡ D‘ep¡N dlp“ Ýe¡e dpV$¡ S> L$fp¡. bm âpàs L$fu“¡ A„v$f“u Dv$pfsp L¡$mhp¡, Ås¡ Dv$pf bÞep rh“p k„kpf ‘pk¡’u Dv$pfsp“u Apip fpMhu ep¡Áe “’u. ApMp rhð“¡ dp“hsp“u ‘uR>pZ L$fphhp“u R>¡. dp“h b“phhp“p¡ Apf„c õhe„ Ap‘Zu Ås’u S> ’hp¡ Å¡BA¡. cpfsue k„õL©$rs aL$s cp¥rsL$ bpbsp¡“p rhL$pk ‘f “l], ‘f„sy ipfuqfL$, dp“rkL$ A“¡ ApÝep[ÐdL$ A¡d khp®„Nu rhL$pk ‘f r“c®f R>¡. s¡“u Akf cpfsue sÐhop“, L¡$mhZu,ipfuqfL$ L¡$mhZu hN¡f¡dp„ dpg|d ‘X¡$ R>¡. rinZ A“¡ ipfuqfL$ rinZ“p¡ kycN kdÞhe d“yóe“p kdN°gnu ìer¼sÐh“p rhL$pkdp„ A“¡ê$ âv$p“ L$f¡ R>¡.Ap bpbs kdN° rhð ky‘¡f¡ ÅZu Q|¼ey„ R>¡. ipfuqfL$ rinZ A„N¡ OZp sÐhqQ„sL$p¡A¡ ‘p¡sp“p rhQpfp¡ s’p d„sìep¡ âv$ri®s L$ep® R>¡. S>¡“p am õhê$‘¡ A¡L $knd rhQpf^pfp“p¡ rhL$pk ’B i¼ep¡, ipfuqfL$ rinZn¡Ó¡ Ap‘Zp v$¡idp„ lSy> ìep‘L$ M¡X$pZ ’ey„ “’u. M|b S> Ap¡R>u k„õ’pAp¡ Ap n¡Ódp„ L$pe®fs R>¡. Ap n¡Ó“u fdsrhop““p rhjep¡“¡ kp„L$mu h^y“¡ h^y k„õ’pAp¡ õ’‘phu Å¡BA¡. ìer¼s dpÓ bp¥[Ý^L$ rhL$pk L$f¡ A¡V$gy„ ‘ep®às “’u. L$l¡hpey„ R>¡ L¡$, õhõ’ s“dp„ S> õhõ’ d““p¡ hpk R>¡.'' , S>¡“y„ s“ kpê$ s¡“y„ d“ kpê$.'' Aphp õhpõÕe“p s„v$yfõs rhL$pk dpV$¡ ipfuqfL$ rinZ S> dlÐh“y„ R>¡. ìer¼sÐh“p¡ khp®„Nu A“¡

: cpfsue k„õL©$rs _p„ rhLpk dp„ :: fdsNds _p¡ âcph :

50

kdsyrgs rhL$pk L$fhp¡ A¡ rinZ“p¡ dy¿e Dv$¡¹i R>¡. rinZ“p¡ L$pe®¾$d Dv$¡¹i“u âpràs L$fhp dpV$¡ Apep¡rS>s L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. ipfuqfL$ rinZA¡ rinZ“p¡ A¡L$ A„sN®s cpN R>¡. L$p¡B‘Z ipMp L¡$ ipmp cg¡ s¡ dlp“ Apv$i® ‘f Ap^pqfs lp¡e ‘Z Ðep„ ky^u A¡ D‘ep¡Nu “ ’B iL¡$ S>ep„ ky^u s¡“p ipfuqfL$ rinZ, ìepepd A’hp fds-Ndsp¡“u Sy>v$u Sy>v$u ìehõ’p “ lp¡e. ìer¼sÐh“p rhL$pkdp„ ìepepd“y„ dlÐh‘|Z® õ’p“ R>¡. ìer¼sÐh“y„ â’d dlÐh‘|Z® ‘qfdpZ ifuf R>¡. ifuf d“yóe“y„ k„‘|Z® ìer¼sÐh “l] ‘f„sy ìer¼sÐh“y„ AphíeL$ A„N Qp¡½$k R>¡. A¡L$ kpfp ìer¼sÐhhpmu ìer¼s“y„ ifuf,õhõ’, kyX$p¡m, kdsyrgs A“¡ ApL$j®L$ lp¡hy„ Å¡BA¡. ipfuqfL$ ìer¼sÐh“p NyZp¡ fds-Nds Üpfp rhL$rks ’pe R>¡ A¡dp„ L$p¡B i„L$p “’u. ifuf“p õhõ’,kdsyrgs A“¡ kyep¡Áe rhL$pkdp„ ìepepd dlÐh“p¡ cpN cS>h¡ R>¡. ìer¼sÐh“y„ buSy>„ dlÐh“y„ ‘qfdpZ dp“rkL$ rhL$pk R>¡. kpfp ìer¼sÐhdp„ ×Y$ dp“rkL$ ir¼s s¡dS> bp¥[Ý^L$ ep¡Áesp lp¡hu AphíeL$ R>¡. kS>®“pÐdL$ A“¡ fQ“pÐdL$ rQ„s“, sL®$ir¼s ey¼s r“Z®e g¡hp¡ hN¡f¡ d“ A“¡ by[Ý^“p NyZp¡ R>¡. rinZ“u kp’¡ ìepepd ‘Z ìer¼sÐh“p dp“rkL$ s¡dS> bp¥[Ý^L$ rhL$pkdp„ dlÐh‘|Z® ep¡Nv$p“ Ap‘¡ R>¡. ìepepd Üpfp ìer¼s“u Ðhqfs r“Z®eir¼s, ApÐdrhíhpk rhL$k¡ R>¡ s’p ìer¼s“p ìehlpf hN¡f¡dp„ dv$v$ê$‘ ’pe R>¡. ìer¼s“y„ ÓuSy>„ dlÐh‘|Z® ‘qfdpZ kp„h¡rNL$ [õ’fsp, ìer¼sÐh“¡ cph“pÐdL$ [õ’fsp âv$p“ L$fhpdp „ìepepd“p¡ dlÐh“p¡ apmp¡ R>¡. ìepepd“u âh©rÑdp„ cpN g¡sp„ bpmL$p¡“¡ ‘p¡sp“u kplrS>L$ h©rÑAp¡ L$fhp“u ‘|fu sL$p¡ dm¡ R>¡. ipmp“p riõs s¡dS> kdpS> s’p ‘qfhpf“p “¥rsL$ hpsphfZdp„ bpmL$p¡“u OZu h©rÑAp¡ v$bpB

51

Åe R>¡, S>¡ ìepepd“u âh©rÑ Üpfp ìe¼s ’pe R>¡. ìepepd A“¡ fds-Ndsdp„ BX$ A“¡ BNp¡“p k„Oj® v$|f ’B Åe R>¡ A“¡ ìer¼s“¡ õhõ’ kdpep¡S>“dp„ klpesp dm¡ R>¡. ìer¼sÐh“y„ Qp¡’y„ ‘qfdpZ kpdprS>L$sp ‘Z dlÐh“y„ R>¡. ìer¼s“¡ kdpS>“u rhrh^ ‘qf[õ’rsAp¡dp„ ‘p¡sp“y„ kdpep¡S>“ L$fu Æh“ ìerss L$fhp“y„ lp¡e R>¡. Aphp kpdprS>L$ NyZp¡“p OX$sfdp„ ìepepd“p¡ dlÐh“p¡ apmp¡ R>¡.ìepepd âh©rÑAp¡“¡ S|>’dp„ Apep¡rS>s L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. Ap’u v$f¡L$ ìer¼s A¡L$-buÅ“p„ k„‘L®$dp„ Aph¡ R>¡. S>¡“p’u k„‘L®$, klep¡N, kl“iugsp, Apv$p“-âv$p“, rdÓsp, kdp“sp, riõs, âpdprZL$sp S>¡hp kpdprS>L$ NyZp¡“p¡ rhL$pk ’pe R>¡.

s„v$yfõs kdpS> A¡ L$p¡B ‘Z fpô² dpV$¡ L$fp¡X$fÄS|> kdp“ R>¡. kdpS>“p âÐe¡L$ eyhL$-eyhsuAp¡ Å¡ ep¡Áe fus¡ OX$pe¡gp, L¡$mhpe¡gp s¡dS> õhprcdp“ ^fphsp A“¡ QpqfÓiug lp¡e sp¡ v$¡i“p cphu rhL$pk“p¡ dS>b|s ‘pep¡ Dcp¡ L$fu iL¡$ R>¡. s„v$yfõs kdpS>“p Ap^pf D‘f S> v$¡i knd fus¡ Dcp¡ fl¡sp¡ A“¡ V$L$sp¡ lp¡e R>¡. A¡hp¡ knd kdpS> s¥epf L$fhp¡ lp¡e sp¡ ipfuqfL$ rinZ A¡ rinZ“p A„sf„N cpN sfuL¡$ lp¡hy„ Å¡BA¡. L$$p ¡B‘Z fpô²“p OX$sfdp„ h¥opr“L$p¡, D^p¡N‘rsAp¡, rinprhv$p¡ A“¡ sÐhrQ„sL$p¡, sbubu BS>“¡fp¡, rinL$p¡, ipfuqfL$ rinZ“p rinL$p¡, kprlÐeL$pfp¡ A“¡ îrdL$p¡ hN¡f¡ klº ‘p¡s-‘p¡sp“u ApNhu fus¡ fpô²p¡ õ’p‘“pdp„ krlepfp¡ âeÐ_ L$f¡ R>¡, ‘f„sy Ap b^p“¡ fpô²p¡ÐkyL$ L$fhp“u S>hpbv$pfu sp¡ rinL$“u S> R>¡ ‘f„sy fpô²“¡ kpQu qv$ip rQ„^hp dpV$¡ spgudu rinL$p¡“¡ s¥epf L$fhp“u kQp¡V$ c|rdL$p

52

S>¡ s¡ n¡Ó“u spgudu k„õ’pAp¡“u R>¡. Ap’u S> sp¡ rinL$“¡ fpô²“p¡ OX$h¥ep¡ L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡ A“¡ rinL$p¡ OX$hp“u k„õ’p“¡ eoipmp sfuL¡$ Ap¡mMhpdp„ Aph¡ R>¡. âhs®dp“ rinL$p¡ ‘pk¡ ‘yõsL$“p op“ D‘fp„s s¡d“u ‘pk¡ AÞe n¡Ó“y„ âcphipmu op“ lp¡hy„ AphíeL$ dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. rinL$“p OX$sfdp„ L$p¡B DZ‘ “ fl¡ s¡ dpV$¡ cprh rinL$p¡“p OX$sf kp’¡ k„L$mpe¡gu k„õ’p k„‘|Z® fus¡ kÄS> lp¡hu Ar“hpe® R>¡. Ap âL$pf“u k„õ’pAp¡ AÛs“ V$¡L$“p¡gp¡Æ A“¡ AkfL$pfL$ sÐhrQ„s“ ^fphsu lp¡hu Å¡BA¡. i¥nrZL$ âq¾$ep“u kamsp“p¡ dp¡V$p¡ Ap^pf rinL$“p QpqfÐe, rhje“y„ blp¡my op“ A“¡ Ly$ipN° by[Ý^ir¼s D‘f R>¡. rinL$ rinZê$‘u dL$p“dp„ ‘pep“p ‘Õ’f sfuL¡$“u c|rdL$p Av$p L$f¡ R>¡. kp„âs kdedp„ v$¡i“¡ r“›$php“, fpô²â¡du, âpdprZL$ s’p fpô²“u âNrsdp„ S> ‘p¡sp“u âNrs Å¡sp¡ lp¡e s¡hp rinL$“u AphíeL$sp R>¡. s¡ dpV$¡ ipfuqfL$ rinZ dlprh^pgep¡dp„ Ap‘hpdp„ Aphsu ârinZ“u spgud“¡ h^y k„Nu“ s’p Ap^yr“L$ b“phhu AphíeL$ b“¡ R>¡, S>¡’u Aphp spgudbÝ^ rinL$p¡ ipmp, L$p¡g¡S> L$npA¡ rinZ õsf¡ ‘p¡sp“y„ A“p¡My„ âv$p“ Ap‘u iL¡$. S>¡“p Üpfp rh^p’} A¡L$ kam A“¡ Apv$i® “pNqfL$ b“u iL¡$. õhrZ®d NyS>fps õ‘p¡V¹$k® eyr“hrk®V$u Ap n¡Ó¡ crhóedp„ Qp¡L$L$k‘Z¡ DÐL©$ô âv$p“ L$fu i¼i¡.

53

ìepepd rinL$ L¡$hp¡ lp¡e, S>¡“p op““p âsp‘’u kdpS>“p âÐe¡L$ õsf“p bpmL$p¡ cprh fdsrhop“u b“¡, fds BS>“¡fudp„ ep¡Nv$p“ Ap‘u iL¡$, õ‘p¡V¹$k® buT“¡idp„ DÐL©$ô ep¡Nv$p“ Ap‘u iL¡$. ìepepd rinL$ âÐe¡L$ bpmL$dp„ fdsp¡“p lpv$®“¡ kdÅhu iL¡$, ‘p¡sp“u A“¡ kdpS>“u ipfuqfL$ kykÄS>sp dpV$¡ â¡fZp”p¡s b“u iL¡$. s„v$yfõs A“¡ d“p¡ipfuqfL$ kykÄS>sp“p hpsphfZ“y„ r“dp®Z L$fu cprh eyhp‘¡Y$u“p OX$sfdp„ ep¡Nv$p“ Ap‘hy„ A¡ S> kpQu fpô²cr¼s R>¡. cpfs“¡ î¡›$sp“p riMf¡ ‘lp¢QpX$hp dpV$¡ s’p A¡L$ cpfs A“¡ î¡›$ cpfs“p r“dp®Zdp„ L$p¡B“¡ L$p¡B fus¡ DÐL©$ô L$p¡V$u“p fdshufp¡, ki¼s eyhp^“, fdsp¡“p A“¡ ìepepd“p dpÝed’u r“dp®Z ‘pdsp NyZp¡’u kÄS> âÐe¡L$ cpfsue “pNqfL$p¡ S> ep¡Nv$p“ Ap‘u iL¡$. A¡L$ fdshuf fds rhop“, fds BS>“¡fu A“¡ fds“¡ gNsp rbT“¡idp„ Å¡X$pe sp¡ fds“p NyZp¡’u

âcprhs ’e¡g lp¡B Unfair means “p¡ D‘ep¡N L$ep® hNf r“es ’e¡g n¡Ódp„ DÐL©$ô ep¡Nv$p“ Ap‘u iL$i¡. fds“p n¡Ó¡ Å¡hp dmsu bv$uAp¡ A¡ L$p¡B“¡ L$p¡B fus¡ fds“p DÐL©$ô NyZp¡“p âcph hNf“p ìer¼sAp¡“p Å¡sfphp’u Å¡hp dm¡ R>¡. gp¡c-gpgQ“¡ Apr^“ ’B fdshuf A“¡ kdpS>“¡ “yL$kp“ ’pe s¡“p cp¡N¡ ‘Z ‘p¡sp“y„ L$pe® L$fsp S>sp lp¡e R>¡. v$p.s. âp¡V$u“ ‘phX$f h¡Qsu L„$‘“uAp¡ OZuhpf c°pdL$ Ål¡fpsp¡“p dpÝed’u fdshuf A“¡ eyhpAp¡“¡ Aep¡Áe dpN®v$i®“ Ap‘u c°rds L$f¡ R>¡, S>¡“p’u Ap‘Ï„ eyhp^“ ipfuqfL$ rhL©$rsAp¡ sfa OkX$pe R>¡. Ly$v$fsu ”p¡s“p¡ kQp¡V$ D‘ep¡N L$fu L$p¡B‘Z Ås“u

: ìepepd rinL â¡fZp ÷p¡s sfuL¡ :

54

ApX$Akf hNf ‘p¡sp“p ifuf kp¥›$h“p rhL$pk A“¡ ky^pfZp L$fhp â¡fZp Ap‘hp“u S>ÁepA¡ kQp¡V$ dpN®v$i®“ hNf ‘p¡sp“p rbT“¡idp„ ’“pfp gpc“¡ âp^pÞe Ap‘u Apfp¡Áe“p cp¡N¡ ‘p¡sp“p ^„^pdp„ gpc d¡mhhp âeÐ_ L$f¡ R>¡. Ap v$ip®h¡ R>¡ L¡$ Aep¡Áe ìer¼s“p lp’dp„ fdsn¡Ó“¡ gNsp rbT“¡i“u ^|fp Ap‘hpdp„ Aph¡ sp¡ “yL$kp“ rkhpe L„$B dmsy„ “’u. ìer¼sNs rls“u kpd¡ kpdprS>L$ rls “bmy„ ‘X¡$ R>¡, S>¡ cpfs“p crhóe dpV$¡ ep¡Áe “’u.

ApS>¡ S>ê$f R>¡ i¥nrZL$ ìehõ’pAp¡dp„ fds s’p ìepepd“p n¡Óp¡’u dmsp Ad|ëe NyZp¡“u AhNZ“p “ L$fsp„ rinZdp„ khp¯rNZ ìer¼sÐh“p rhL$pk dpV$¡ D‘ey¼s âep¡S>“ L$fhp“u ApS>“p kde“u dp„N R>¡. L$p¡B kdpS> L¡$ v$¡i“¡ rhðNyê$ b“hy„ lp¡e sp¡ kh®NyZ k„‘Þ“ eyhp^““¡ AhNZhp¡ A¡ fpô²ue Öp¡l NZhp¡ Å¡BA¡. âÐe¡L$ ìer¼sA¡ kyk„õL©$s A“¡ î¡›$ kdpS>“u fQ“p L$fhp L$qV$bÝ^ ’hy„ Å¡BA¡. Ap‘Z¡ kp¥ kpdprS>L$ âpZu R>uA¡ Ðepf¡ S>¡d Ap‘Zp cprh bpmL$“u î¡›$sp“u rQ„sp ìer¼sNs õhê$‘¡ L$fsp lp¡BA¡ Ðepf¡ Ap‘Zp cprh kd©Ý^ kdpS>“u L$ë‘“p A“¡ A¡ L$ë‘“p“¡ kpL$pf L$fhp dpV$¡“y„ ep¡Áe ApQfZ Ap‘Z¡ kp¥A¡ L$fhy„ Å¡BA¡. S>¡d ‘p¡sp“p bpmL$ dpV$¡ ep¡Áe A“¡ kd©Ý^ hpsphfZ dpV$¡ rhQpfsp lp¡BA¡ sp¡ A¡L$ kd©Ý^ kpdprS>L$ hpsphfZ dpV$¡ ‘Z Apv$f‘|h®L$“p âeÐ_ L$fhp OV$¡. fdsp¡ A“¡ ìepepd d“p¡ipfuqfL$ kykÄS>sp âv$p“ L$f¡ R>¡ s¡“u kp’¡ Å¡X$pe¡gu A“¡L$ A¡hu bpbsp¡ R>¡ S>¡ Aep¡Áe gp¡L$p¡“¡ L$pfZ¡ (S>¡d“¡ fds“p rhL$pk kp’¡ õ“p“ k|sL$“p¡ k„b„^ “’u) fds“u kpdprS>L$ Nqfdp A“¡ õhuL©$rs“¡ “yL$kp“ ‘lp¢Q¡ R>¡.

55

A¡L$ s„v$yfõs bpmL$,s„v$yfõs kdpS> A“¡ s„v$yfõs fpô²“p r“dp®Zdp„ ep¡Nv$p“ Ap‘u iL¡$ s¡’u fdsNdsp¡“p õ‘^p®ÐdL$ d|ëe“¡ ep¡Áe fus¡ S> rhQpfhy„ Å¡BA¡. õ‘^p®Ap¡ fdsNds“p„ dpÝed’u dmsp„ î¡›$sp“p rhL$pk dpV$¡ âep¡S>hu Å¡BA¡ s’p Mp“Nu n¡Ó“u k„õ’pAp¡ fds d„X$mp¡, fdshufp¡ Ap sdpd D‘f S>hpbv$¡rlsp OX$hp dpV$¡ õ‘p¡V¹$k® f¡Áeyg¡V$fu rbg b“phu âÐe¡L$“u S>hpbv$¡rlsp, l½$p¡ s’p afÅ¡ “½$u ’hu Å¡BA¡. fdshuf lp¡e, fplbf lp¡e, fdsn¡Ódp„ ANÐe“p r“Z®ep¡ g¡su ìehkpreL$ k„õ’p lp¡e A’hp S>¡ L$p¡B ìe[¼s L¡$ k„õ’p âÐen L¡$ ‘fp¡n fus¡ s„v$yfõs kdpS>“p OX$sf kp’¡ k„L$mpe¡g lp¡e s¡d“p fds“u Nqfdp“¡ W$¡k ‘lp¢QpX$sp r“Z®ep¡“p¡ ârsL$pf L$fhp dpV$¡ A¡L$ dS>b|s s„Ó Dcy„ L$fhp“u S>ê$qfeps ‘f JX$pZ‘|h®L$ rhQpfZp L$fhp“u spsu S>ê$qfeps S>Zpe R>¡.

‘Let me play ! Let me shape !’"d“¡ fdhp v$p¡ “¡ ! d“¡ b“hp v$p¡ “¡ !'

l¡ ‘fd L©$‘pmy ‘fdpÐdp spfu ky„v$f dÅ“u Ap k©rô$dp„ dpfp dpsp-r‘sp ’L$u dp{„ ApNd“ ’“pf R>¡. dpfp Æh““u Ad|ëe ‘mp¡ sy„ d“¡ bn“pf R>¡. dpfp Æh““¡ kp’®L$ L$fhp A“¡ dpfp kpdprS>L$ Æh““¡ ‘qf‘|Z® L$fhp L¡$V$gp b^p Ahfp¡^p¡ dpfp Æh“‘’ ‘f ‘’fpi¡. dpfp dpsp-r‘sp dpfp crhóe“¡ DÄS>hm L$fhp s’p AÞe kp’¡ dpfp S>Þd ‘l¡gp’u S> õ‘^p®dp„ Dsfu S>i¡. s¡d“p gpX$L$p¡X$dp„ A“¡ dp{„ crhóe b“phhp“u gpgQdp„ dp{„ bpm‘Z R>u“hu g¡i¡, S>¡ d“¡ L$v$u ‘pRy>„ “’u dmhp“y„. kdpS> A“¡ rinL$ b„“¡ dpfp dpsp-r‘sp“¡ X$fphi¡. dpfp dpsp-r‘sp“¡ crhóe“p¡ X$f bsphu dpfp r“v$p¡®j A“¡ klS> Æh“dp„ A“¡L$ ‘uX$pAp¡ Dcu L$fi¡. Äepf¡ ly„ L$lui "d“¡ fdhp v$p¡ “¡ !' sp¡ dpfu dpsp L$l¡i¡ "spf¡ ipmpdp„ kp¥’u h^y NyZ d¡mhhp“p R>¡.' spfp rinL$p¡ d“¡ "b¡v$fL$pf dpsp' R>¡ A¡d L$lu, sp{„ bpmL$ buÅ L$fsp ‘pRy>„ flu S>i¡, kdpS>dp„ lp¡riepf bpmL$p¡dp„’u sp{„ õ’p“ “uL$mu S>i¡ A“¡ crhóedp„ spf¡ DÃQ Aæepk L$fhp¡ lp¡e sp¡ ipmp rinZdp„ â’d v$fÄÅdp„ fl¡hy„ ‘X$i¡, Ap¡R>p V$L$p Aphi¡ sp¡ s“¡ kpfu ipmp A“¡ L$p¡g¡S> “l] dm¡, h^pf¡ au Q|L$hu spfp r‘sp“¡ s“¡ cZphhp¡ ‘X$i¡. ApS>“u dp¢Ohpfudp„ JQu au cfu cZphhp“y„ Ap‘Z“¡ ‘p¡jpe? s¡’u fdhp“u hps S>hp v$¡ A“¡ cZhp b¡k. A¡d “l] L$f¡ sp¡ spfp r‘sp A“¡ Of“p„ kh¡® d“¡ bp¡gi¡ L$l¡i¡ L¡$ "s¡ dpsp“p¡ ̂ d® “’u r“cpìep¡. s¡’u spfp¡ bpmL$ W$p¡W$ flu Nep¡ A¡V$g¡

: bpmL$ A“¡ fdsNds :

56

b¡V$p dpfu hps dp“ A“¡ fdhp“y„ R>p¡X$u cZhp b¡k.'

l¡ cNhp“, S>Þd’u S> dpf¡ õ‘^p®Ap¡“u lp¡X$dp„ Dsfhp“y„? dpsp X$f¡ R>¡ L¡$, ly„ ‘pR>m flu S>Bi, r‘sp L$l¡ R>¡ L¡$, "Æh“dp„ ApNm Aphhy„ lp¡e sp¡ k„Oj® A¡L$dpÓ rhL$ë‘ R>¡.' rinL$p¡ L$l¡ R>¡ L¡$, "cZhp“y„ R>p¡X$u fdhp S>ip¡ sp¡ Æh“ “ô ’B S>i¡. ìehkpe A“¡ “p¡L$fu“u î¡›$ sL$p¡ Å¡Bsu lp¡e sp¡ h^y “¡ h^y Aæepkdp„ kde Ap‘p¡ A“¡ h^y V$L$p gphp¡.'

dpsp, r‘sp, rinL$p¡ A“¡ kdpS> d“¡ k„Oj®‘’ A“¡ õ‘^p®“¡ dpfp Æh“‘’“y„ Ar“hpe® A„N b“phu v$¡i¡, "cZsf“p cp¡N¡ fds “l]' “y„ k|Ó dp{„ Æh“k|Ó b“phu v$¡i¡ A¡V$g¡ cNhp“ dpf¡ dpfp bpm‘Z“¡ “l] dpZhp“y„? d“¡ fdhp S> “l] dm¡? bpm‘Z“p Ap Ap“„v$’u iy„ ly„ h„rQs flui?

dpsp X$f¡ R>¡ r‘sp’u, r‘sp X$f¡ R>¡ kdpS>’u A“¡ kdpS> X$f¡ R>¡ rinZ ìehõ’p’u. Ap rinZ ìehõ’p“p¡ A„rsd Ýe¡¡e sp¡ khp¯NuZ rhL$pk R>¡. S>¡dp„ kplrS>L$ fdsp¡ A“¡ ipfuqfL$ âh©rÑAp¡“p¡ dp¡V$p¡ apmp¡ R>¡. Å¡ rinZ“p¡ Ýe¡e v$¡i A“¡ kdpS>“¡ î¡›$ A“¡ kh®NyZ k„‘Þ“, kyk„õL©$s “pNqfL$ Ap‘hp“p¡ lp¡e sp¡ d“¡ fds“p dpÝed’u dpfp d“p¡-ipfuqfL$ rhL$pk dpV$¡ np¡c L¡$d? Ap s¡ L¡$hu rhV$„bZp, D‘ey®¼s hpsphfZ hNf rhL$pk L¡$hu fus¡ ’pe ? Ap bpbs L$p¡Z, L$p¡“¡, ¼epf¡ kdÅhi¡ ?

dpfp Æh““u Ad|ëe ‘mp¡ Äep„ bpm‘Z“u fdsp¡’u dp{„ ifuf kp¥›$h“p¡ rhL$pk L$fu iLy„$ Ðep„ d“¡ fp¡L$hpdp„ Aphi¡ sp¡ kh®NyZ

57

k„‘Þ“ bpmL$ L¡$hu fus¡ b“ui? fdsp¡“p dpÝed’u khp¯Nu rhL$pk rinZ ìehõ’p A“¡ rinZ “urs“p cpNê$‘ L¡$d “’u? sp¡ Ap Ly$â’p A“¡ Ly$âQpf L$p¡Z L$f¡ R>¡? kdpS>“p î¡›$uAp¡“¡ dpfp ifuf kp¥›$h“¡ gB“¡ L¡$d rQ„sp “’u ’su? ky„v$f ifuf, s„v$yfõsu A“¡ d“p¡-ipfuqfL$ õhpõÕe’u d“¡ h„rQs L¡$hu fus¡ fpMu iL$pe? dpfu ndsp, rhL$pk“¡ {„$^hp“p¡ âepk r“v$“]e “’u gpNsp¡? d“¡ crhóe dpV$¡ OX$hp“p âeÐ_ L$fhp“u S>ÁepA¡ dp{„$ crhóe OX$hp“p¡ syÃR> âepk L¡$d? l¡ cNhp“ Aphp L$pdp¡ sdpfp hsu Ap b^p L¡$d L$f¡ R>¡ ?

l¡ âcy sd¡ sp¡ dp{„ crhóe dpfp L$dp¡® ‘f R>p¡X$éy„ A“¡ Ap kdpS>¡ dpfp L$d®“¡ ‘|Z® L$fhp“u dpfu õhs„Ósp R>u“hu gu^u. dpf¡ Æh“ L¡$hu fus¡ Æhhy„, iy„ L$fhy„, iy„ “ L$fhy„ s¡ dpfp lp’dp„ “’u A“¡ b„^“p¡ hÃQ¡ O¡fpe¡gp¡ ly„ Aklpe Ry>„, ly„ bmhp¡ L${„ sp¡ rinL$p¡ A“¡ dpsp-r‘sp“¡ “ Nd¡. kdpS> A“¡ rinZ ìehõ’p d“¡ lp„rkepdp„ ^L¡$gu v$¡! L${„ sp¡ iy„ L${„? L$p¡Z Ap‘i¡ kv¹$byrÙ Ap gp¡L$p¡“¡? S>¡ dpfp crhóe“¡ OX$hp Qpëep R>¡. S>¡ s¡d“p lp’dp„ “’u. L$pfZ L¡$ cNhp“ Ap ndspAp¡ sd¡ sp¡ d“¡ bnu R>¡. âcy Ap‘ A¡ d“¡ S>ZphÅ¡ L¡$; dpfp dpsp-r‘sp d“¡ crhóe dpV$¡ OX¡$ s¡hu ìehõ’p Dcu L$f¡, d“¡ kh®NyZ k„‘Þ“ b“ph¡, S>¡’u Æh“dp„ Aph“pf sdpd rhÝ“p¡ A“¡ ‘X$L$pfp¡“p¡ ly„ kpd“p¡ L$fu iLy„$. Aphy„ dpfu kp’¡ ’i¡?

dpfp Æh““p dprgL$ buÅ L¡$hu fus¡ lp¡B iL¡$? kdpS> A“¡ fpô² dpV$¡ L„$B ‘Z L$fhy„ lp¡e sp¡ d“¡ kh®NyZ k„‘Þ“ b“phhp D‘ey®¼s hpsphfZ Ap‘hp“u S>hpbv$pfudp„’u kdpS> L¡$hu fus¡ R>V$L$u iL¡$? rinZ“u “urs“p OX$h¥epAp¡ A“¡ AdguL$fZ dpV$¡“p 58

S>hpbv$pfp¡“¡ dpfp¡ AhpS> k„cmpi¡? dp{„ kplrS>L$ Æh“ A“¡ r“v$p¡®j fds“p¡ Ap“„v$ L¡$hu fus¡ R>u“hu iL¡$? Ap Ar^L$pf A¡d“¡ ¼ep„’u? dp{„ Æh“ dp{„ “l] ‘Z AÞep¡“p ‘|h®N°lp¡“y„ ‘fuZpd sp¡ “l] b“¡ “¡? rinZ ìehõ’p“p OX$h¥epAp¡ ‘p¡sp“p bpm‘Z“u ‘mp¡ L¡$d epv$ “’u fpMu iL$sp? dpfp Æh““u kp’®L$sp dpfp d“p¡-ipfuqfL$ ndsp ‘f r“c®f R>¡. s¡ L¡$d L$p¡B kdS>sy„ “’u? rinZ“p d|ëep¡“¡ kdS>hp“u ndsp ApS>“p L$l¡hpsp rinZ ip”uAp¡dp„ L¡$d “’u ? dpfp op““p rhL$pk dpV$¡ r“es Aæepk¾$d“p rkdpX$p L¡$d? âcy s¡ bn¡gu kS>®“pÐdL$ ndsp“y„ iy„ ’i¡?

l¡ cNhp“ dpfp Æh“dp„ fdsp¡“p¡ Ap“„v$, r“v$p¡®j ‘mp¡ dpZhp“u dÅ, kS>®“pÐdL$ L$pdp¡ L$fhp“u ndsp, ly„ S>¡ Ry>„ s¡ S> fly„ s¡“u õhs„Ósp dpfp’u R>u“hpB S>i¡? Aphp cprh Æh“’u ly„ cecus Ry>„. S>Þd’u d©Ðey ky^u“p Æh““p k„Ojp¡®“p¡ kpd“p¡ L$fhp dpfu ndsp rhL$kphhp“p¡ d“¡ dp¡L$p¡ dmi¡? cZsf kp’¡ î¡›$ A“¡ DÑd õ‘^p® L$fhp“p¡ d“¡ dlphfp¡ dmi¡? r“edp¡“u dep®v$pdp„ flu ‘p¡sp“u î¡›$sp kprbs L$fhp, L$p¥iëep¡ rhL$kphhp“p¡ NyZ rMghhp“u d“¡ sL$ dmi¡? s„v$yfõs õ‘^®L$ sfuL¡$“p¡ Ly$im ârsõ‘^} d“¡ dmi¡? dpfp rdÓp¡ S>¡hp L¡$ ly„ rdÓp¡ S>¡hp¡ õhõ’ A“¡ s„v$yfõs fly„ s¡hy„ ep¡Áe hpsphfZ d“¡ dmi¡? cpf rh“p“y„ cZsf A“¡ î¡›$ rinL$p¡ dpfp Æh“dp„ Aphi¡? ‘fd Ny{$ sp¡ bpmL$“u ndspAp¡“¡ DÅNf L$fhp A“¡ î¡›$ õsf¡ ‘lp¢QpX$hp D‘ey®¼s hpsphfZ“y„ kS>®“ L$fsp lp¡e R>¡. A¡hp î¡›$ Ny{$“y„ kp„r“Ýe d“¡ dmi¡? d“¡ b“phhp“u S>ÁepA¡ d“¡ b“hp“p¡ dp¡L$p¡ âpàs ’i¡?

59

dpfp Aph“pf Æh““p ‘’ ‘f op““p AS>hpmp ‘p’fS>¡, ly„ dpfp kdpS> A“¡ v$¡i dpV$¡ L„$BL$ L$fu iLy„$ s¡ dpV$¡ dpfp ‘’“p Ahfp¡^p¡ v$|f L$fhp spfp kp’ A“¡ dpN®v$i®““u d“¡ âÐe¡L$ ‘m¡ S>ê$f ‘X$i¡. dp{„ Æh“ Å¡ d|ëehp“ lp¡e A“¡ ly„ Å¡ d|ëehp“ lp¡J sp¡ dpfp S>Þd kde¡ spfu Ap A“p¡Mu v$yr“epdp„ dpfp â’d ðpk g¡sp ‘l¡gp sdpd“¡ dpfp ApÐdp“p¡ AhpS> ‘lp¢QpX$hp âcy d“¡ dv$v$ L$fS>¡.

‘Please Let me play...

Let me shape as per my wish...’

“d“¡ fdhp v$p¡ A“¡ d“¡ b“hp v$p¡'

60

ipfuqfL$ rinZ“y„ n¡Ó A¡L$ ‘rhÓ ìehkpe sfuL¡$ OÏ„ “ÆL$’u Å¡ey„ R>¡. dpfp Æh““p 52 hj® v$frdep“ dpfp dpsp-r‘sp, cpB-bl¡“, rinL$p¡, ‘X$p¡iu, rdÓp¡ s’p dpfu Apk‘pk“p hpsphfZdp„’u A“¡L$ gp¡L$p¡ dpfu AÝee“epÓpdp„ klcpNu ’ep. OZpA¡ d“¡ bp¡gsp„ riMìey„, NZsp„ riMhpX$éy„. Arcìe[¼s L$fsp„ riMìey„, gMsp„ riMhpX$éy„ A“¡ fdsdp„ cpN g¡sp„ riMhpX$éy„. dp“rkL$ OX$sf“u kp’¡-kp’¡ ipfuqfL$ kp¥›$h“y„ ‘Z OX$sf L$fu i¼ep¡. ipg¡e rinZ“p A„rsd Ýe¡e sfuL¡$ rinZ“urs bpmL$“p khp¯NuZ rhL$pk dpV$¡ cpf d|L¡$ R>¡ A“¡ s¡ dpV$¡ rinL$p¡“¡ k„‘|Z®‘Z¡ ârsbÙ A“¡ L$qV$bÙ L$fhp rinZ“y„ ìehõ’ps„Ó ‘Z Np¡W$hpe¡gy„ R>¡. bpmL$“p khp¯NuZ rhL$pk“u M¡h“p rinZ“ursdp„ Ar“hpe® A„N sfuL¡$ Np¡W$hpB lp¡e Ðepf¡ rinZ ìehõ’p“p Ad|ëe A„N sfuL¡$ L$pe®fs rinL$p¡ khp¯NuZ rhL$pk dpV$¡ âeÐ_iug Ap¡R>p Å¡hp dþep R>¡. NrZs rhje“p¡ r“óZps rinL$ NrZsgnu op““u hpsp¡ S> L$fsp¡ Å¡hp dm¡ R>¡. rhop“ A“¡ cpjp rinL$ ‘Z ‘p¡sp“p rhje dpV$¡ h^y“¡ h^y cpf d|L$sp A“¡ â¡fsp füp R>¡. dpfu ×rô$A¡ NrZs“p rinL¡$ cpjp A“¡ rhop““p rhjedp„, rhop““p rinL¡$ NrZs A“¡ cpjp rhjedp„ A“¡ cpjp rinL¡$ NrZs A“¡ rhop“ sv$y‘fp„s ÓZ¡e rinL¡$ bpmL$“p ifuf A“¡ kp¥›$h rhL$pkdp„ L¡$d

: rinZ, rinL$ A“¡ :: ipfuqfL$ rinZrhv¹ :

dpfu “S>f¡

61

Ýep“ “ Ap‘hy„ Å¡BA¡ ? rinL$“p d“p¡hgZdp„ bpmL$“p khp¯NuZ rhL$pk“u M¡h“p “ lp¡e sp¡ ‘p¡sp“p L$s©®Ðhdp„ A¡ L$v$u gphu iL$sp¡ “’u. âÐe¡L$ bpmL$ ‘p¡sp“p S>¡hp¡ b“¡ A¡hu Æv$ Å¡ rinL$“u lp¡e sp¡ A¡ L$l¡hpsp¡ rinL$ rinL$“u L¡$V$¡Nfudp„ L$v$u Aphu iL$sp¡ “’u. rinL$ A¡hp¡ lp¡hp¡ Å¡BA¡ L¡$ bpmL$dp„ S>¡ î¡›$ R>¡ s¡ blpf gphu s¡“¡ rhL$kphhpdp„ ‘p¡s¡ DÐL©$ô ep¡Nv$p“ Ap‘¡.

Ap S>Ns“y„ âÐe¡L$ bpmL$ Ad|ëe A“¡ rhri›$ R>¡. Nc®^p“ kde’u bpmL$“u rhriô$spAp¡, M|buAp¡ A“¡ MpduAp¡ gNcN r“^p®qfs ’B Åe R>¡ A“¡ cf‘|f rhrcÞ“spAp¡ A“¡ i¼espAp¡“u kp’¡ Ap ̂ fsu ‘f ‘p¡sp“p¡ â’d ðpk g¡ R>¡. bpmL$dp„“y„ î¡›$ gphhp dpV$¡ rinL¡$ ‘p¡sp“p rhje ‘|fsy„ dep®qv$s “ fl¡sp„ kdpS> A“¡ fpô²$“¡ ‘p¡sp“u î¡›$spAp¡ kp’¡ ep¡Nv$p“ Ap‘u iL¡$ s¡hp bpmL$“p OX$sf dpV$¡ âeÐ_iug ’hy„ Å¡BA¡. ipg¡e rinZ v$frdep“ bpmL$“p h©rÙ A“¡ rhL$pk“p rhrh^ sb½$pAp¡dp„ bpëephõ’p A“¡ qL$ip¡fphõ’pdp„ kp¥’u h^y ipfuqfL$ rhL$pk, NrsLy$imspAp¡ A“¡ NÐepÐdL$ L$p¥iëep¡“p rhL$pk“u i¼espAp¡ lp¡e R>¡ S>¡ bpmL$“p d“p¡ipfuqfL$ rhL$pkdp„, kpdprS>L$ s’p ApÝep[ÐdL$ DÐ’p“dp„ î¡›$sd ep¡Nv$p“ Ap‘¡ R>¡.

"‘l¡gy„ kyM s¡ Ås¡ “ep®' s¡dS> "ifufdpÛ„ Mgy ^d® kp^“d¹' S>¡hp hpL$ep¡ ky‘¡f¡ S>Zph¡ R>¡ L¡$ cpfs“y„ cprh bpmL$“p OX$sf“u âq¾$epdp„ kh®NyZ k„‘Þ“ rinL$“u ApS>¡ h^y S>ê$qfeps R>¡, “l] L¡$ rhje r“óZps“u. âÐe¡L$ bpmL$ op“ k„‘pv$“ S>ê$f L$f¡ A“¡ s¡“p fk“p rhjedp„ r“‘yZsp âpàs L$f¡ ‘f„sy kp¥’u Ad|ëe A¡hu ipfuqfL$

62

k„‘v$p, kp¥›$h s’p d“p¡kpdprS>L$ OX$sf“p NyZp¡ âpàs L$fhp dpV$¡“u sL$ Å¡ ipg¡e rinZ v$frdep“ bpmL$“¡ “p dm¡ sp¡ bpmL$“y„ crhóe A“¡ fpô²$ s’p kdpS>“u DÐL©$ô eyhp ‘¡Y$u“u k¡hp d¡mhhp“u sL$ ‘Z {„$^pe R>¡. Å¡ cpfs¡ rhðNy{$ b“hy„ lp¡e sp¡ ‘p¡sp“u cprh ‘¡Y$u“¡ kh®NyZk„‘Þ“ L$fhu ‘X$i¡. s¡dp„ rinL$“u c|rdL$p khp¡®Ñd lp¡hu Ars AphíeL$ R>¡.

ipfuqfL$ rinprhv¹ dpV$¡ L$l¡hpe R>¡ L¡$ He is before the doctor,

He is a human engineer and can act as a builder of strong youth of the nation. Å¡ ipfuqfL$ rinprhv¹ ‘p¡sp“p op““p¡ e’p¡rQs D‘ep¡N L$f¡ sp¡ s¡ kdpS>“¡ ky×Y$ cprh ‘¡Y$u kp¢‘u iL$i¡, S>¡ “uX$f, kplku, ^¥e®hp“, s„v$yfõs A“¡ d“p¡kpdprS>L$ NyZp¡’u k„‘Þ“ li¡. A¡ S> âdpZ¡ ipfuqfL$ rinprhv$“¡ "üyd“ A¡ÞÆr“ef' sfuL¡$ ‘Z Ap¡mMhpdp„ Aph¡ R>¡, S>¡“p dpÝed’u cprh ‘¡Y$u“p OX$sfdp„ DÐL©$ô ep¡Nv$p“ Ap‘u iL$i¡ A“¡ bpmL$“u NrsLy$imsp“u QfdkudpA¡ gphu rhðdp„ fdsNds n¡Ódp„ DÐL©$ô ep¡Nv$p“ Ap‘u fpô² dpV$¡ dp“-ârs›$p, dp¡cp¡ âõ’pr‘s L$fu iL$i¡ s’p cprh M¡gpX$uAp¡ dpV$¡ DÐL©$ô "fp¡g dp¡X$g' ‘Z s¥epf L$fu iL$i¡. dpfu ×rô$A¡ d¡S>f Ýep“Q„v$ S>¡hp ìe[¼s L¡$ S>¡Ap¡“y„ k„‘|Z® Æh“ v$¡iâ¡d A“¡ v$¡i“u Nfudp Åmhhp lp¡L$u S>¡hu fds kp’¡ Å¡X$pB âÐe¡L$ M¡gpX$u“p fp¡g dp¡X$g b“u i¼ep. hpõsrhL$ õhê$‘dp„ ‘¥kp-dp¡cp“u gpgkp fp¿ep rh“p ‘p¡sp“p kdN° Æh“ v$frdep“ v$¡i“¡ âp^pÞe Ap‘u, A‘¡np hNf v$¡i“¡ r“:õhp’® âeÐ_p¡’u Np¥fh âv$p“ L$ey¯. ìehkpe¡ rinL$ “ lsp R>sp„ î¡›$ Dv$plfZ kdpS> kdn ‘|{„ ‘pX$éy„. sdpd 63

M¡gpX$uAp¡A¡ s¡d“p Æh“dp„’u â¡fZp g¡hu Å¡BA¡. rhð“p A“¡L$ v$¡ip¡A¡ s¡d“¡ A“¡L$ gpgQ Ap‘u lp¡hp R>sp„ ‘p¡sp“u “pZp„L$ue kÙfsp d¡mhhp ‘p¡sp“p¡ v$¡i s¡dZ¡ R>p¡X$ép¡ “ lsp¡. Al] kfL$pf A“¡ kdpS>“u Ap afS> lsu L¡$ s¡“u Ly$fbp“u A“¡ r“:õhp’® cph“p“u L$v$f L$f¡ ‘f„sy L$v$f“u ‘Z A‘¡np fp¿ep hNf s¡Ap¡ ‘p¡sp“y„ L$pe® L$fsp füp A“¡ AÞe dpV$¡ "fp¡g dp¡X$g' b“u Nep.

rinL$ ‘p¡sp“p op“ L$fsp„ L$d®’u î¡›$ lp¡e s¡ ApS>“p ‘qfâ¡ÿedp„ dpfu “S>f¡ î¡›$ rinL$ NZu iL$pe. rinL$ Ars op“u lp¡e

‘f„sy ‘p¡sp“p op““¡ bpmL$“u S>ê$qfeps dyS>b Transformation dp„ L¡$ Apv$p“-âv$p“ L$fhpdp„ r“óam lp¡e sp¡ s¡“p ‘p¡sp“p op““p¡ ip¡ gpc ? Å¡ rinL$ L$d®W$ lp¡e, r“:õhp’® lp¡e, sp¡ A¡ kdpS>“¡ A“¡ cprh ‘¡Y$u“¡ DÐL©$ô ep¡Nv$p“ Ap‘u iL$hp kam ’pe R>¡, ‘Z rinL$ Å¡ op“u A“¡ L$d®W$ lp¡e, sp¡ “hp kdpS>“u fQ“pdp„ klcpNu ’B iL¡$ R>¡. ipfuqfL$ rinZrhv¹ a¼s d“p¡ipfuqfL$ NrsLy$imspAp¡ ‘f Ýep“ Ap‘sp¡ “’u. s¡“p âeÐ_p¡ kh®NyZ k„‘Þ“ î¡›$ bpmL$“p OX$sf dpV$¡“p S> lp¡e R>¡. Å¡ ApÐdr“funZ L$fuA¡ sp¡ AÞe rhje“p rinL$p¡ bpmL$p¡“¡ ipfuqfL$ âh©rÑ’u v$|f fl¡hp ku^u L¡$ ApX$L$sfu fus¡ kgpl Ap‘sp S>ê$f Å¡hp dm¡ R>¡ ‘Z L$p¡B ipfuqfL$ rinprhv¹ cpjp, rhop“, NrZs“p op“’u v$|f fl¡hp“u kgpl Ap‘sp L$v$u Å¡hp dþep “l] lp¡e L$pfZ L¡$ k„ip¡^“p¡ L$l¡ R>¡ ky„v$f Nrs Ly$imspAp¡“p rhL$pk dpV$¡ dp“rkL$ A“¡ bp¥rÙL$ kpdÕe® lp¡hy„ AÐe„s AphíeL$ R>¡. s¡ ip dpV$¡ AÞe rhje“p r“óZps A¡hp NrZs, rhop“ L¡$ cpjp“p¡ rinL$ bpmL$“p ipg¡e fdsNds s’p ipfuqfL$ ndsph^®““p L$pe®¾$ddp„ L$p¡B A¡L$ Qp¡½$k Vy$L$X$u“p¡ 64

â¡fL$ “ b“¡ ? L$p¡B ipmp ‘p¡sp“p bpmL$p¡ dpV$¡ õ‘p¡V$®k X¡$“u DS>hZu L$fsu lp¡e, AW$hpqX$L$ L¡$ ‘MhpqX$L$ fdsp¡ A“¡ v$¥r“L$ ìepepd âh©rÑAp¡“y„ Apep¡S>“ L$fsu lp¡e A“¡ ipmp“p rhje rinL$p¡ ‘Z bpmL$p¡“u Ap âL$pf“u âh©rÑdp„ DÐkpl‘|h®L$ kq¾$e fus¡ cpN g¡sp lp¡e sp¡ d“¡ gpN¡ R>¡ L¡$ A¡ ipmp“p bpmL$p¡ h^y cpÁeipmu NZpi¡, L¡$ S>¡dp„ rinL$p¡“p ep¡Nv$p“’u bpmL$p¡ kp¡m¡ L$mpA¡ Mughhp“u sL$ âpàs L$f¡ R>¡. fdsNds“u âh©rÑdp„ Å¡X$psp bpmL$p¡“¡ fdsNds“u âh©rÑ“p kde bpv$ L¡$ kde ‘l¡gp„ ipfuqfL$ rinprhv¹ NrZs, rhop“ L¡$ cpjp“p L$gpkê$ddp„ S>B s¡“p AÝee“ dpV$¡ â¡fZp Ap‘¡ A“¡ bpmL$p¡“u NrZrsL$, rhop“ A“¡ cpjpqL$e ndspAp¡ rhL$k¡ s¡ dpV$¡ ‘p¡s¡ ‘Z kq¾$e cpNuv$pfu “p¢^ph¡. OZp rhÜp“p¡ L$l¡ R>¡ L¡$ "rinL$ L$cu kp^pfZ “l] lp¡sp', rinL$“y„ Akp^pfZ lp¡hy„ S> l„d¡ip„ DrQs g¡Mpi¡, L$pfZ L¡$ S>epf¡ kh®NyZ k„‘Þ“ bpmL$“p OX$sf“u qv$ipdp„ sdpd rinL$p¡ âh©Ñ ’pe Ðepf¡ î¡›$ rhQpfp¡, ApQpf A“¡ ndspAp¡’u kd©Ù lp¡e s¡hu cprh ‘¡Y$u“y„ r“dp®Z L$fu iL$i¡.

rinZ ìehõ’pAp¡“p kyQp{$ OX$sf dpV$¡ DÐL©$ô i¥nrZL$ k„õ’p“p¡“u S>ê$qfeps ‘X$i¡ A“¡ Å¡ cpfs¡ rhðNy{$ b“hy„ lp¡e sp¡ cprh eyhp^““¡ kd©Ù L$fhp DÃQ d|ëep¡ s’p DÃQ NyZhÑp ^fphsu i¥nrZL$ ìehõ’pAp¡ Np¡W$hhu ‘X$i¡. i¥nrZL$ k„õ’pAp¡“¡ rbT“¡id¡““u “l] ‘Z rhT“fu rgX$fiu‘ ^fphsp gp¡L$p¡“u S>ê$qfeps R>¡. bpmL$“u î¡›$sp“¡ ‘pfMu bpmL$ dpV$¡ S> "bpmL¡$ÞÖu rinZ ìehõ’p' Np¡W$hhu ‘X$i¡. bpmL$“u NrsLy$imsp A“¡ L$p¥iëep¡ rhL$kphhp dpV$¡ k©×Y$ A“¡ ìe[¼sNs S>ê$qfeps âdpZ¡“u spgud ìehõ’p“u S>ê$qfeps ‘X$i¡. î¡›$ d|ëep¡ kp’¡“p î¡›$ NyZhÑp ^fphsp L$d®W$ rinL$p¡

65

s’p sS>op¡“u S>ê$qfeps ‘X$i¡. cprh k„‘v$pAp¡“¡ cprh S>ê$qfepsp¡“p Ap^pf¡ OX$hu ‘X$i¡. DÐL©$ô L$p¡V$u“u dp“h k„‘v$p“y„ OX$sf L$fu crhóedp„ Aph“pfu kdõep“y„ r“fpL$fZ L$fu iL$pe. k„ip¡^“ n¡Ó¡ DÐL©$ô k„ip¡^“ ìehõ’p dpV$¡ k„ip¡^“gnu ArcNd bpmL$p¡dp„ AÐepf’u rhL$kphhp¡ ‘X$i¡ A“¡ v$f¡L$ bpmL$p¡ k„ip¡^““u rhr^Ap¡ ky‘¡f¡ ÅZ¡ s¡ âL$pf“u ìehõ’pAp¡ ‘Z L$fhu ‘X$i¡. rinZ ìehõ’pdp„ ‘qfZpdgnusp S>ê$fu R>¡ ‘f„sy d|ëep¡“y„ S>s“ L$fhy„ ‘Z A¡V$gy„ S> S>ê$fu R>¡, s¡’u ‘¡Y$u v$f ‘¡Y$u rinZ“u Dо$p[Þs“u epÓp kamsp‘|h®L$ Qpgy fpM¡ s¡ dpV$¡ k©×Y$$ ìehõ’p Dcu L$fhu Ars AphíeL$ R>¡. Ap dpV$¡ kfL$pf L¡$ kdpS> AY$mL$ MQ® L$f¡ sp¡ ‘Z crhóedp„ Ars D‘ep¡Nu A“¡ “apL$pfL$ kprbs ’i¡.

Ap‘Z¡ Ap„sffpô²$ue n¡Óp¡dp„ ’sp a¡fapfp¡“u “p¢^ S>ê$f gBA¡, s¡ âÐe¡ lL$pfpÐdL$ hgZ ̂ fphuA¡, ‘Z s¡ dpV$¡ ‘p¡rsL$u k„õL©$rs“y„, op“, õ’pr“L$ S>ê$qfepsp¡“¡ c|ëep hNf rhL$pk“u fpl ‘L$X$hu Å¡BA¡. ‘pòpÐe k„õL©$rs sfa“u Ap„^mu v$p¡V$ OZuhpf ‘p¡rsL$u k©×Y$ ìehõ’ps„Ó“¡ “yL$kp“ ‘lp¢QpX¡$ R>¡ s¡’u Ap„^my„ A“yL$fZ L$fhp“¡ bv$g¡ kÅN A“¡ kQ¡s flu ky„v$f ìehõ’pAp¡ Np¡W$hhp“u fl¡ S>¡dp„ ‘p¡sp“p v$¡i“u S>ê$qfepsp¡“¡ ‘|Z® L$fhp s’p Aph“pfu kdõepAp¡“p kQp¡V$ r“fpL$fZ dpV$¡“p D‘pep¡“y„ kdp„sf Apep¡S>“ ’B iL¡$. Ap„^my„ A“yL$fZ OZuhpf Msf“pL$ “uhX¡$ R>¡. ipfuqfL$ rinprhv¹ õ’pr“L$ S>ê$qfepsp¡“¡ Ýep“¡ gB bpmL$“p d“p¡ipfuqfL$, kpdprS>L$ A“¡ ApÝep[ÐdL$ hpõsrhL$ ndspAp¡“¡ Ýep“¡ fpMu rinZ s¡dS> spgudu L$pe®¾$dp¡“y„ OX$sf L$f¡ s’p rhop““p¡ kv$y‘ep¡N L$fu bpmL$p¡dp„ ‘X¡$gu î¡›$sp“¡ blpf gphhp dpV$¡ DÐL©$ô âepk L$f¡ A“¡ î¡›$ bpmL$“p OX$sf L$fsp„ bpmL$dp„“y„ 66

î¡›$ blpf gphhp âeÐ_p¡ ’pe sp¡ “hp Apepdp¡ iê$ L$fhpdp„ Ap¡R>u AX$QZp¡ Aphi¡.

ipfuqfL$ rinprhv¹ kS>®“pÐdL$ (q¾$e¡V$f) lp¡hp¡ Ars AphíeL$ R>¡ L$pfZ L¡$ Ly$v$fs¡ âÐe¡L$ bpmL$“¡ rhri›$, A¡L$buÅ’u rcÞ“ A“¡ A“¡L$ M|bu A“¡ MpduAp¡ kp’¡ OX$ép¡ R>¡. rhð“p¡ âÐe¡L$ bpmL$ rcÞ“-rcÞ“ ep¡ÁespAp¡, kpdÕe®, M|bu A“¡ Mpdu ^fphsp¡ lp¡B L$p¡B A¡L$ Qp¡½$k AÝep‘“ L¡$ spgud ‘Ùrs A‘“phhu ep¡Áe “’u, s¡’u ipfuqfL$ rinprhv¹ âÐe¡L$ bpmL$ dpV$¡ s¡“¡ A“yê$‘ rhriô spgudu âq¾$epAp¡“y„ OX$sf L$f¡ R>¡, Ap âdpZ¡ âÐe¡L$ ipfuqfL$ rinprhv¹ bpmL$“p OX$sfdp„ ‘p¡sp“y„ î¡›$ âv$p“ Ap‘¡ sp¡ s¡ L$p¡ÞV²$uåeyV$f ‘Z b“u iL¡$ R>¡. Äepf¡ q¾$e¡V$f Å¡ L$p¡ÞV²$uåeyV$f b“¡ sp¡ A¡ Ap ̂ fsu ‘f QdÐL$pf“y„ kS>®“ L$fu iL¡$ R>¡. dpfu “S>f¡ rinL$ q¾$e¡V$f lp¡e kp’¡-kp’¡ r“:õhp’® L$ÞV²$uåeyV$f ‘Z lp¡hp¡ Å¡BA¡. s¡’u âÐe¡L$ ipfuqfL$ rinprhv¹ ‘p¡sp“u î¡›$sp A“¡ ndspAp¡ V$L$phu fpMhp dpV$¡ kh®NyZ k„‘Þ“ A“¡ Akp^pfZ lp¡hp¡ S>ê$fu R>¡. ipfuqfL$ rinprhv¹_u op“r“îpdp„ A“¡L$ bpmL$p¡ kdpS> D‘ep¡Nu b“¡ sp¡ kdpS> ‘f s¡“p D‘L$pf NZpi¡. r“:õhp’®‘Ï„ A¡ î¡›$ rinL$“p¡ ‘l¡gp¡ NyZ R>¡.

ipfuqfL$ rinprhv¹ ‘p¡sp“u rinZepÓp ‘|Z® ’ep bpv$ k¡hpL$pe®dp„ Å¡X$pe Ðepf¡ op“’u ‘p¡sp“u Ås“¡ kv$pe knd fpM¡, “hu âZpgu, “hp k„ip¡^“p¡’u AhNs ’B cprh ‘¡Y$u“u fQ“p dpV$¡, Aph“pfu cprh kdõepAp¡“p D‘pe dpV$¡ kÅN flu bpmL$p¡“¡ rirns L$fu, “hu V$¡L$“p¡gp¡Æ“p¡ D‘ep¡N L$fu, ‘p¡sp“p rhÛp’}Ap¡“p¡

67

kss â¡fZp”p¡s b“u âÐe¡L$ dpV$¡ "fp¡g-dp¡X$g' b“¡. kss AÝep‘“L$pe® kp’¡ AÝee“ ‘Z L$fsp¡ fl¡ sp¡ A¡ ipfuqfL$ rinprhv¹ dpfu “S>f¡ ‘|Äe R>¡. ‘’v$i®L$ b“hp dpV$¡ ‘’v$i®“ e’pep¡Áe fus¡ L$fhy„ ‘X¡$ sp¡ S> ‘’ ‘f DÅk ‘p’fu iL$pe R>¡. ApS>¡ v$¡i“¡ S>ê$f R>¡ A¡hp ‘’v$i®L$p¡“u S>¡ rhL$pk“p¡ dpN® rQ„^u iL¡$.

AÝep‘“ n¡Ó¡ L$pe®fs ìer¼sAp¡“u r“›$p, â¡fZpõsf A“¡ NyZhÑp’u kdN° v$¡i rQ„rss R>¡. s¡’u NyZhÑp ky^pfZp“¡ AN°ud ANÐesp Ap‘hu S>ê$fu b“u R>¡. "‘p¡’u ‘Y$ L$f S>N dyAp, ‘„qX$s lyAp “ L$p¡B' ‘p¡’u (‘yõsL$) hp„Q“’u sS>osp Aphsu “’u. DÃQL$np“p dpL®$k d¡mh“pf ‘Z AÝep‘“L$pe®dp„ r“óam S>sp Å¡hp dþep R>¡. rinL$ lp¡hy„ A“¡ rinL$ b“hy„ b„“¡dp„ c¡v$ R>¡. L¡$hu fus¡ A“¡ L$B ‘Ùrs’u iuMhhy„ A¡ A¡V$gy„ ANÐe“y„ “’u S>¡V$gy„ ANÐe“y„ bpmL$p¡“¡ L¡$hu fus¡ riMsp L$fhp“y„ R>¡. How to teach is less important than how to m a k e t h e m l e a r n . s ¡ ’ u Tr a i n i n g L $ f s p „ Transformation ’hy„ h^y S>ê$fu R>¡. bpmL$p¡dp„ AÝee““u ndsp rhL$kphhp“u h^y S>ê$f R>¡. Ap dpV$¡ Transformation of body of knowledge from teacher to learner“u âq¾$epAp¡“¡ rinZ ìehõ’pdp„ ky×Y$ L$fhu Å¡BA¡. âÐe¡L$ rhje r“óZps“y„ A¡L$ Quality Circle (NyZhÑp S|>’) lp¡hy„ Å¡BA¡, S>¡dp„ ‘p¡sp“u î¡›$ AphX$sp¡, A“ychp¡, b¡õV$ â¡L$V$ukuk, ìehlpqfL$ dyíL¡$guAp¡ A“¡ s¡“p D‘pep¡“y„ Apv$p“ âv$p“ L$fu iL¡$, ‘f„sy rinL$S|>’ A¡L$Wy$„ ’pe sp¡ ‘p¡sp“u afÅ¡ A“¡ NyZhÑp“u S>ÁepA¡ ‘p¡sp“p Ar^L$pfp¡, gpcp¡ A“¡ “yL$ip“p¡“u Or“›$ QQp® L$fsp h^y âdpZdp„ Å¡hp dm¡ R>¡.

68

ìehkpreL$ S|>’ sfuL¡$ ¼hp¡guV$u X¡$hgp¡‘d¡ÞV$ âp¡N°pddp„ L¡$V$gp õhMQ¡® cpN g¡sp li¡ s¡ rhQpfhy„ füy„. buÆ bpSy> A“¡L$ L$d®W$ rinL$p¡“y„ Apr’®L$ ip¡jZ ‘Z s¡d“¡ “L$pfpÐdL$sp sfa gB Åe R>¡ s¡ ‘Z õhuL$pfhy„ füy„. d“ Ðepf¡ S> kd©Ù b“¡ Äepf¡ ifuf A“¡ d|mc|s S>ê$qfepsp¡ kpdpÞes: kQhpsu lp¡e. Ap bpbsp¡ kpdpÞe S>““u R>¡ ‘Z s¡ ìehkpe¡ rinL$ “’u ‘Z L$d¡® A“¡ r“›$pA¡ rinL$ R>¡ s¡“u hpsp¡ S> Þepfu lp¡e R>¡. ‘p¡sp“y„ kh®õh Ap‘u“¡ ‘Z rhÛp’}“¡ spf¡ R>¡ s¡hp A“¡L$ â¡fL$ qL$õkpAp¡ A“¡L$ rhc|rsAp¡A¡ Ap kdpS>“¡ Apàep R>¡. kdpS>“u L$ë‘“p î¡›$ cprh ‘¡Y$u“u R>¡ sp¡ s¡“¡ OX$“pf î¡›$ rinL$ dpV$¡“u L¡$d “’u lp¡su ? kdpS> A“¡ kfL$pf¡ ApNm Aphu î¡›$ rinL$p¡“p OX$sfdp„ h^y“¡ h^y r“h¡i L$fhy„ Å¡BA¡. Ap dpV$¡ L$f¡g r“h¡i l„d¡ip„ amv$peu fl¡i¡ s¡hy„ dp{„$ dp“hy„ R>¡.

bpmL$ Äepf¡ âhplu õhê$‘dp„ lp¡e R>¡ Ðepf’u s¡“u A“¡L$ OZu L$pmÆ g¡hpdp„ Aph¡ R>¡. kdpS>“p âÐe¡L$ hN®dp„ bpmL$“p Ncp®^p“’u gB“¡ s¡“p â’d ðpk’u A„rsd ðpk ky^u ifuf kp¥›$h“y„ A“¡L$ OÏ„ dlpÐçe R>¡ ‘Z s¡“¡ dpV$¡“p D‘ey®¼s hpsphfZ“p r“dp®Z“u S>fpe¡ rQ„sp L$p¡B“¡ “’u. Å¡ rQ„sp lp¡e sp¡ bpmL$ Äepf¡ bpëephõ’pdp„ lp¡e R>¡ Ðepf¡ s¡“u NrsLy$imsp“p rhL$pk“u cf‘|f i¼espAp¡ lp¡e R>¡ Ðepf¡ ep¡Áe kde¡ s¡“¡ ep¡Áe sL$ Ap‘u rhL$kphu v$¡hu ‘X¡$. Å¡ A¡ i¼e “ b“¡ sp¡

s¡“u i¼espAp¡ ^|„^mu ’B Åe R>¡. lpg“p RTE A¡¼V$ l¡W$m“u Å¡NhpB dyS>b bpmL$p¡“u bpëeL$pm“u i¥nrZL$ âh©rÑAp¡dp„ fds A“¡ ipfuqfL$ âh©rÑAp¡“p¡ lL$L$ R>u“hu gB ky×Y$ kdpS>“u L$ë‘“p L$fhp“p¡

A¡L$ N„cuf A‘fp^ ’e¡gp¡ R>¡. RTE A¡¼V$“u Å¡NhpBAp¡ 69

õhuL$pf“pf A“¡ Å¡NhpB“¡ OX$hp“y„ L$pd S>¡dZ¡ L$ey¯ R>¡ s¡Ap¡ Üpfp ipfuqfL$ ndspAp¡ A“¡ khp¯NuZ rhL$pk ^fphsp bpmL$“u L$ë‘“p S> “’u L$fpB. L$l¡hpey„ R>¡ L¡$ L$p¡B‘Z rhfp¡^u“¡ Msd L$fhp¡ lp¡e sp¡ s¡“u ‘f ku^y„ Ap¾$dZ (âlpf) L$fp¡. ‘Z Å¡ L$p¡B rhfp¡^u A“¡ s¡“u Aph“pfu ‘¡Y$u“¡ ‘Z Msd L$fhu lp¡e sp¡ s¡“u k„õL©$rs, rhQpf A“¡ ApQpf ‘f âlpf L$fp¡. rinZ’u k„õL©$rs rhL$k¡ R>¡, rhQpf A“¡ ApQpf’u kdpS> ky×Y$ ’pe R>¡. ipfuqfL$ âh©rÑAp¡“u rinZepÓp v$frdep“ N¡flpS>fu fds k„õL©$rs’u v$|f gB Åe R>¡ A“¡ rhQpf A“¡ ApQpfdp„ ‘Z v$yb®msp gph¡ R>¡. A^|{„$ OX$sf, v$yb®m rhQpf A“¡ ApQfZ ^fphsp¡ kdpS> ‘p¡sp“p ‘N ‘f Dcp¡ flu iL$sp¡ “’u, s¡“¡ klpfp“u S>ê$f ‘X¡$ R>¡. iy„ Ap‘Z¡ Ap dpN® ‘f S>B füp R>uA¡ ? ipfuqfL$ ep¡ÁespAp¡ A“¡ ifuf kp¥›$h“u AhNZ“p Ap‘Zu cprh ‘¡Y$u“¡ r“b®m sp¡ “l] b“ph¡ “¡ ? Ars N„cufsp’u rhQpfp¡...

dpfp d[õsóL$dp„ cprh ‘¡Y$u“u L$ë‘“p L${„ sp¡ cecus ’B ÅD Ry>„. A¡L$ cephl rQÓ MXy$„ ’pe R>¡. ApS>“y„ bpmL$ Äepf¡ eyhp b“i¡ Ðepf¡ ipfuqfL$ ndsp“u ×rô$A¡ L¡$hp¡ li¡ ? ipfuqfL$ ndsp“p r“dp®Z dpV$¡“p S>ê$fu âeÐ_p¡ ’hp Å¡BA¡ s¡ ’sp “’u. s¡ Äepf¡ eyhphõ’pdp„ Aphi¡ Ðepf¡ ipfuqfL$ ndsp“u ×rô$A¡ “bmp¡ ‘yfhpf ’i¡ L$pfZ L¡$ "Äepf¡ ndsp h^pfhp“u sL$ lsu Ðepf¡ s¡ kde¡ “ dmu A“¡ Äepf¡ Mbf ‘X$u Ðepf¡ OÏ„ dp¡Xy„$ ’B Q|¼ey„ lsy„' A“¡ lh¡ rhL$pk“u L$p¡B Mpk i¼espAp¡ S>Zpsu “’u. Ap k„Å¡Np¡dp„ s¡“p Üpfp r“dp®Z ‘pd“pfu cprh ‘¡Y$u“u ipfuqfL$ ndspAp¡ ‘f rhOpsL$ Akf D‘S>hp dmi¡. Ly$v$fs“p r“ed âdpZ¡ "auV$¡õV$ hug khp®Bh' "dS>b|s V$L¡$ A“¡ “bmp¡ “pi ‘pd¡' s¡ 70

Dо$p„rs“p rkÙp„s dyS>b Å¡ Ap‘Zu ‘¡Y$u v$f ‘¡Y$u Ap fus¡ B“ A¡L$V$uh fl¡i¡ sp¡ ÓuSy>„ S>“f¡i“ Ars r“dp®ëe Å¡hp dmi¡. bpmL$“¡ hpfkpdp„ ^“, dL$p“, S>du“, Åev$pv$ Ap‘u iL$pe ‘f„sy bp¥rÙL$ A“¡ d“p¡ipfuqfL$ kpdÕe® bpmL¡$ S>Þd ‘R>u Ås¡ S> d¡mhhy„ ‘X$i¡. Ap kÐe bpbs“u Ap‘Z“¡ ÅZ L¡$d “’u. kÐe kpd¡ Ap„M rdQpdZp„ ÅZ¡-AÅZ¡ ’B füp R>¡ s¡d S>Zpe R>¡. A¡L$ ÅN©s âlfu sfuL¡$ d“¡ L$l¡hp v$p¡ L¡$ ÅZ¡-AÅZ¡ ApS>¡ c|g kdÅB lp¡e sp¡ AphsuL$pg“u ‘¡Y$u dpV$¡ Qp¡½$k ÅN©s ’BA¡. ipg¡e rinZdp„ ipfuqfL$ âh©rÑAp¡“¡ AhNZpsu lp¡B ‘p¡sp“p bpmL$“u ipfuqfL$ ndsph^®“ dpV$¡ "S>¡ s¡“p¡ lL$L$ R>¡' s¡ dpV$¡ S>ê$f’u âeÐ_iug ’BA¡. bpmL$“y„ crhóe OX$hp L$fsp„ bpmL$“¡ crhóe dpV$¡ OX$uA¡ sp¡ rinZ ìehõ’p, rinZ, rinprhv¹ dpfu “S>f¡ kdpS>“¡ “hu fpl rQ„^u iL$i¡ A“¡ dp{„ Nrsiug NyS>fps A“¡ õhrZ®d cpfs Qp¡½$k rhðNy{$ b“u iL$i¡.

71

fdsn¡Ó“¡ khp¡®ÃQ õsf¡ gB S>hy„ lp¡e sp¡ fdsNds“p n¡Óp¡ kp’¡ Å¡X$pe¡g sdpd rhop“p¡“¡ õ’pr“L$ õsf¡ kd©Ù L$fhp ‘X¡$. fds rhop“p¡ A“¡ AÞe k„gÁ“ n¡Óp¡ dpV$¡“p rhrh^ Aæepk¾$dp¡“y„ OX$sf L$fu “¥‘yÎe âpàs L$fhp s’p s¡ n¡Ó¡ dp“h k„ip^“p¡“p¡ rhL$pk L$fhp i¥nrZL$ k„õ’pAp¡ A“¡ rhðrhÛpgep¡A¡ ‘p¡sp“y„ DÐL©$ô$ ep¡Nv$p“ Ap‘hy„ Å¡Bi¡. NyS>fps kfL$pf fdsNds n¡Ó¡ NyS>fps“y„ eyhp^“ î¡›$ Apepdp¡“¡ âpàs L$fu iL¡$ s’p s¡“p dpÝed’u cprh fdshufp¡“¡ s¡d“p Üpfp õ’pr‘s ’e¡g L$p¥iëeh^®“ dpV$¡ sdpd õsf¡’u âeÐ_iug ’hy„ Å¡BA¡. lpg“p fdshufp¡A¡ ‘Z fdsp¡“p¡ blp¡mp¡ A“ych A“¡ rkrÙAp¡ âpàs L$ep® ‘R>u Ap âL$pf“p n¡Óp¡dp„ Å¡X$phy„ Å¡Bi¡.

v$f¡L$ n¡Ódp„ Ly$im L$pfuNfp¡“u AR>s hsp®e R>¡ s¡S> âdpZ¡ fdsNds n¡Ó¡ ‘Z Ly$imsp ̂ fphsp dp“h k„ip^““u AR>s hsp®e R>¡. A¡L$ sfa ipmp A“¡ L$p¡g¡Å¡“u rinZ âZpgu fdsNds n¡Ó¡ âp¡ÐkplL$ “’u sp¡ buÆ bpSy> fdsn¡Ó¡ fk ^fphsp M¡gpX$uAp¡“¡ s¥epf L$fhp dpV$¡ rhrh^ n¡Óp¡dp„“p Ly$imsp s’p op“ ̂ fphsp rhÜp“p¡ fds“p n¡Ó sfa ìehkpreL$ k„cph“pAp¡ Å¡B iL$sp “’u. ApS>“u spsu S>ê$qfeps âdpZ¡ fdsn¡Ó¡ DÐL©$ô$ L$np“p fplbfp¡,d“p¡h¥opr“L$p¡, S>¥he„Óip”“p rhÜp“p¡, fds V$¡L$“p¡gp¡Æ“p r“óZpsp¡, fds BS>“¡fp¡, ‘fap¡d®Þk A¡“pguõV$ s’p Ap„L$X$pip”uAp¡, fds Aplpf rhop“uAp¡ s’p fds Apfp¡Áeip”“p rhÜp“p¡“u spsu S>ê$qfeps S>Zpe R>¡. Ap n¡Óp¡ sfa ApNm h^hp cpÁe¡ S> L$p¡B rhop““p rhÛp’}Ap¡ L¡$ fdshufp¡ rhQpfZp L$f¡ R>¡.

: fds“p n¡Ó¡ ìephkpreL$ sL$p¡ :

72

fdsn¡Ó¡ crhóedp„ Dcu ’“pf k„cph“pAp¡ kpd¡ dp“h k„ip^““y„ OX$sf L$fhy„ füy„. fdsn¡Ó¡ rhrh^ k„cph“pAp¡“¡ Å¡sp„ QQp®“u kfmsp Mpsf rhrh^ S|>’p¡dp„ hl¢Qu “hp Aæepk¾$dp¡“y„ h¥opr“L$ fus¡ OX$sf L$fu s’p s¡“p dpÝed’u r“‘|Z dp“h k„ip^“ âpàs L$fu iL$pe. Dv$plfZ sfuL¡$ -

N©‘-1 : fdsrhop“ :

Ap n¡Ó¡ õ‘p¡V¹$k® auTuep¡gp¡Æ, õ‘p¡V¹$k® bpep¡duL¡$“uL$k, õ‘p¡V¹$k® kpeL$p¡gp¡Æ A“¡ A¡Þ’°p¡âp¡d¡V$fu, õ‘p¡V¹$k® V$¡L$“p¡gp¡Æ, õ‘p¡V¹$k® ‘fap¡d®Þk A¡“pguõV$, õ‘p¡V¹$k® BÞafd¡i“ V$¡L$“p¡gp¡Æ A¡n‘V$®, õ‘p¡V¹$k® g¡bp¡f¡V$fu V$¡L$“uiue“, L$p¡Q]N dpV$¡ rhriô âL$pf“p kp¡aV$h¡f X¡$hg‘k® hN¡f¡ S>¡hp n¡Óp¡ lSy> ‘Z hZM¡X$ép R>¡.

N©‘-2 : õ‘p¡V¹$k® d¡X$uku“ A“¡ Ap“ykp„rNL$ Aæepk¾$dp¡ :

õ‘p¡V¹$k® d¡X$uku“ A¡n‘V$®, õ‘p¡V¹$k® auTuep¡’¡fp‘u L$ÞX$ui“]N V²$¡B“k®, A¡¼kfkpBT ’¡fp‘u V$¡L$“uiue“, õ‘p¡V¹$k® X$pe“pV$p¡du S>¡hp n¡Óp¡ ‘Z hZM¡X$ép S>Zpe R>¡. S>¡dp„ A“¡L$ NZu iL$espAp¡ v$¡i A“¡ rhv$¡idp„ fl¡gu R>¡ S>¡ fdshufp¡ s’p rhop““p rhÛp’}Ap¡ Ap âL$pf“p n¡Óp¡dp„ hþep “’u.

N©‘-3 : õ‘p¡V¹$k® d¡“¡S>d¡ÞV$ :

Ap n¡Ó¡ Bh¡ÞV$ d¡“¡S>d¡ÞV$ B“ õ‘p¡V¹$k®, HR d¡“¡S>d¡ÞV$ B“ õ‘p¡V¹$k®, õ‘p¡V¹$k® Vy$qfTd, õ‘p¡V¹$k® BL$p¡“p¡rdL$k A¡ÞX$ 73

ape“pÞk]N d¡“¡S>d¡ÞV$, d¡“¡S>d¡ÞV$ Ap¡a õL|$g õ‘p¡V¹$k®, d¡“¡S>d¡ÞV$ Ap¡a eyr“hrk®V$u õ‘p¡V¹$k®, õ‘p¡V¹$k® NyX¹$k dpL¡®$V$]N, l¡ë’ L$gb A¡ÞX$ auV$“¡k k¡ÞV$f d¡“¡S>d¡ÞV$, ep¡N k¡ÞV$f d¡“¡S>d¡ÞV$, õ‘p¡V¹$k® gp¡, õ‘p¡V¹$k® Apb}V$¡i“ S>¡hp n¡Óp¡dp„ ‘Z A“¡L$ NZu iL$espAp¡ R>¡. “p¡L$fu L$fsp„ õhfp¡S>Npfu d¡mhhp“u iL$espAp¡ kp¥’u h^y S>Zpe R>¡.

N©‘-4 : õ‘p¡V¹$k® BÞX¹$õV$uT :

Ap n¡Ó¡ õ‘p¡V¹$k® L$pf‘¡ÞV²$u, åg¡L$ õdu’u A¡ÞX$ h¡ëX$]N hL®$ B“ õ‘p¡V¹$k® NyX¹$T d¡Þeya¡L$Qf]N, g¡^fhL®$, L$p¡ef, apBbf hL®$, ap¡dhL®$, õ‘p¡V¹$k® lp¡Tuefu A¡ÞX$ Npfd¡ÞV¹$k d¡Þeya¡L$Qf]N A¡ÞX$ dpL¡®$V$]N S>¡hp n¡Óp¡dp„ ALy$im L$pfuNfp¡“u k„¿ep h^y R>¡ s¡’u rhv$¡iu D‘L$fZp¡ ‘f h^y

v$¡i“p “pZp„“p¡ ìee ’pe R>¡. Make in India b¡BT õdp¡g õL¡$g BÞX¹$õV²$u rhL$kphu iL$pe R>¡.

N©‘-5 : õ‘p¡V¹$k® L$p¡Q]N :

Ap S|>’dp„ fdsNds n¡Ó¡ D‘ep¡Ndp„ g¡hpsp D‘L$fZp¡ A“¡ d¡v$p“p¡ dpV$¡ ‘Z rhrh^ n¡Óp¡“p Ly$im L$pfuNfp¡“u S>ê$qfeps ‘X$i¡. S>¡“¡ “S>f A„v$pS> L$fu iL$pe “l]. S>¡d L¡$, õ‘p¡V¹$k® N°pDÞX$ d¡BÞV$¡Þi“ A¡ÞX$ dpL$…N, õ‘p¡V¹$k® B[¼h‘d¡ÞV$ õV$p¡f¡S> A¡ÞX$ d¡BÞV$¡Þi“, V²$¡L$ dpL$…N A¡ÞX$ d¡BÞV$¡Þi“, õ‘p¡V¹$k® NyX¹$T fu‘¡fk® A¡ÞX$ d¡BÞV$¡Þi“, kuÞ’¡V$uL$ àg¡ kfa¡kuk L¡$f A¡ÞX$ d¡BÞV$¡Þi“, B[¼h‘d¡ÞV$ Ap¡‘f¡V$f, õ‘p¡V¹$k® rk“¡d¡V²$p¡N°pau, L$p¡çàeyV$f A¡“pguk Ap¡a õ‘p¡V¹$k® õL$uëk A¡ÞX$ BhÞV¹$k, õ‘p¡V¹$k® V²$¡B“k® L„$X$ui“]N L$p¡Q, ful¡g ’¡fp‘uõV$, 74

A ¡ L $ k f k p B T ’ ¡ f p ‘ u õ V $ , HPC Coach (H igh

Performance Coach) S>¡hp hZM¡X$ép n¡Ó¡ fdshufp¡ ‘p¡sp“u L$pfL$uqv$® b“phu iL¡$ R>¡.

N©‘-6 : õ‘p¡V¹$k® duX$uep :

ApS>L$pg õ‘p¡V¹$k® V$¡gurhT““p dpÝed’u s’p f¡X$uep¡“p dpÝed’u Of¡-Of¡ ‘lp¡Ãey„ R>¡ s¡ kQp¡V$ A“¡ kndsp’u ‘lp¢Q¡ s’p s¡“u âh¥ÛL$sp A“¡ d|ëe S>mhpe s¡ fus¡ ‘lp¢Q¡ s¡ M|b S>ê$fu R>¡ S>¡’u fdsNds“p¡ lpv$® A“¡ s¡“u ANÐesp kdpS>dp„ S>mhpB iL¡$ A“¡ s¡“u kpdprS>L$ õhuL©$rs î¡›$ õsf âpàs L$fu iL¡$ s¡ dpV$¡ õ‘p¡V¹$k® S>“p®guTd, õ‘p¡V¹$k® ÞeyT fu‘p¡V$®f, rhX$uep¡ iyV$]N B“ õ‘p¡V¹$k®, õ‘p¡V¹$k® BhÞV$ L$p¡d¡ÞV$¡V$f, õ‘p¡V¹$k® õV$¡V$uõV$uiue““u S>ê$qfeps R>¡. A¡L$ fdshuf ‘p¡sp“p blp¡mp fds“p A“ychp¡ A“¡ s¡“¡ gNsu âh¥ÛL$u“¡ Ap^pf¡ kdpS> kp’¡ î¡›$ âÐepe“ L$fu iL¡$ R>¡. fdsp¡dp„ fk ^fphsp rhÛp’}Ap¡ A“¡ ìehkpreL$ fdshufp¡A¡ Ap n¡Óp¡dp„ ApNm h^hp“u S>ê$qfeps S>Zpe R>¡.

N©‘-7 : õ‘p¡V¹$k® ‘¡X$pNp¡Nu :

rinZip”ue rkÙp„sp¡“p Ap^pf¡ AkfL$pfL$ rinZ Ap‘u iL¡$ s¡hp ipfuqfL$ rinZ A“¡ fds rhop“uAp¡“u ApS>¡ ìehkpreL$ L$p¡g¡Å¡ A“¡ eyr“hrk®V$uAp¡dp„ AÝep‘L$p¡“u S>ê$f S>Zpe R>¡. S>¡“p dpÝed’u î¡›$ rhÛp’}Ap¡ s¥epf L$fu iL$pe. i¥nrZL$ V$¡L$“p¡gp¡Æ“p¡ ep¡Áe D‘ep¡N AÝep‘“ A“¡ AÝee“ ndspAp¡ 75

rhL$kph¡ R>¡ s¡’u DÐL©$ô$ i¥nrZL$ V$¡L$“p¡gp¡Æ“p¡ D‘ep¡N Ap âL$pf“u ìehkpreL$ k„õ’pAp¡dp„ spsu S>ê$qfeps R>¡. î¡›$ fus¡ AÝep‘“ L$pe® L$fu iL¡$ s¡hp AÝep‘L$p¡“u dp„N kss h^u flu R>¡. fdshufp¡A¡ ‘p¡sp“p rhipm A“ychp¡“p¡ gpc cprh ‘¡Y$u“¡ Ap‘hp Ap n¡Ó¡ T„‘gphhp“u ApS>“u spsu dp„N R>¡.

hprZÄen¡Ó¡ ‘Z fdsNds“y„ ‘Z dp¡Vy$„ ep¡Nv$p“ S>Zpe R>¡. v$¡i-rhv$¡idp„ ep¡Åsu î¡›$ õsf“u fdsp¡“u õ‘^p®Ap¡dp„ ep¡Áe hluhV$u Apep¡S>“ L$fhpdp„ Aph¡ A“¡ Apep¡S>L$p¡dp„ ^„^pL$ue Ly$imsp lp¡e sp¡ A“¡L$ NZp¡ dy“pap¡ fdsNds“u õ‘^p®Ap¡“p dpÝed’u ‘Z d¡mhu iL$pe R>¡, ‘Z s¡ dpV$¡ õ‘p¡V¹$k® buT“¡k, õ‘p¡V¹$k® BL$p¡“p¡duL$k“p n¡Óp¡ hZM¡X$ép S>Zpe R>¡. Ap sdpd n¡Ó¡ eyr“hrk®V$u s’p fdsNds n¡Ó¡ L$pe®fs i¥nrZL$ k„õ’pAp¡“p dpÝed’u DÐL©$ô$ L$pdNufu L$fu iL$pe s¡d R>¡.

NyS>fps kfL$pf s’p L¡$ÞÖ kfL$pf¡ fdsNds“¡ âp¡Ðkpl“ Ap‘hp dpV$¡ rhS>¡sp âpàs L$f“pf M¡gpX$uAp¡ dpV$¡ A“¡L$ B“pdp¡“u Op¡jZp L$f¡g R>¡. S>¡ dyS>b Ap¡gu[ç‘L$ õsf¡, Ap„sffpô²$ue õsf¡, L$p¡d“h¡ë’ N¡çk, “¡i“g N¡çk, ipmpL$ue õ‘^p®Ap¡dp„ rhS>¡sp‘v$ âpàs L$f“pf M¡gpX$u“¡ fp¡L$X$ ‘yfõL$pf õhê$‘¡, A¡hp¡X®$ õhê$‘¡ s’p rhrh^ ep¡S>“p A„sN®s A“¡L$rh^ gpc Ap‘hpdp„ Aph¡ R>¡. S>¡“u rhNsp¡ fds rhcpN“u h¡bkpBV$ ‘f kfmsp’u D‘gå^ R>¡.

76

Facts & Figures

Below figure shows why there is requirement of good amount of employable students. FICCI in their report on “Sector Skill Council” has projected that the Human Resources requirement by 2022 would be around 43,71,675 in different sector of sports. Excellent University-Industry Collaboration would be required to develop trained professionals to meet this high demand in the coming years.

D`f Facts & Figures dp„ S Zpìep âdpZ¡ õ‘p¡V¹$k® BÞX$õV²$uT R>¡ëgp L¡$V$gpL$ hjp¡®’u bly TX$‘c¡f ApNm h^u flu R>¡. rhrh^

Sl no Sub-Sectors Total Demand by % of Total

2022

1 Sports Science

and Technology 10,27,681 26%

2 Sports Management 7,45,984 19%

3 Sports Coaching 4,47,396 11%

4 Sports Medicine 4,25,839 1%

5 Sports Development 3,56,769 9%

6 Sports Facilities 3,04,841 8%

7 Sports Event

Management 3,32,667 8%

8 Sports Broadcasting

and Media 1,62,578 4%

9 Sports Grassroots 1,57,880 4%

10 Sports Manufacturing 4,10,040 9%

77

L„$‘“uAp¡ õL|$g õ‘p¡V¹$k®dp„, L$gb õ‘p¡V¹$k®dp„ A¡n‘V$® ApDV$kp¡k…N A¡S>Þku sfuL¡$ cf‘|f L$dpZu kndsp‘|h®L$ L$fu flu R>¡. sv$y‘fp„s q¾$L¡$V$, V$¡“uk, a|V$bp¡g, bpõL¡$V$bp¡g, Np¡ëa, b¡X$rdÞV$“ õL$uHN, dp¡V$f õ‘p¡V¹$k®, hp¡V$f õ‘p¡V¹$k®,A¡X$h¡ÞQf õ‘p¡V¹$k®, dpi®g ApV$® s’p V²$¡L$ A¡ÞX$ qaëX$ S>¡hp õ‘p¡V¹$k® sv$y‘fp„s BÞV$f-ApDV$X$p¡f, BÞX$urhX$éyAg s’p V$ud õ‘p¡V¹$k®, d“p¡f„S>“pÐdL$ s’p õ‘^p®ÐdL$ õ‘p¡V¹$k®dp„ õ‘p¡V¹$k® V²$¡B“f A“¡ L$p¡Q sfuL¡$ cf‘|f i¼esp ApNpdu hjp¡®dp„ Dcu ’“pf R>¡.

D‘f QQp® L$fu s¡ dyS>b“u sdpd fdsp¡dp„ ‘[ågL$ fug¡i“ Ap¡qakk® s’p õ‘p¡V¹$k® âdp¡i“g A¡L$V$urhV$u L$p¡-Ap¡X$}“¡V$f A¡L$ AgN L$pfL$uqv$® n¡Ó ApS>L$pg Dcfu füy„ R>¡. ApB.‘u.A¡g, ap¡çey®gp-1, q¾$L¡$V$guN, L$bÍ$uguN, a|V$bp¡gguN S>¡hp n¡Óp¡dp„ BhÞV$ âdp¡i“, V$uL$uV$]N ape“pÞkueg A¡ÞX$ AL$pDÞV$ hp¡gÞV$uef kh}kuk, lp¡[õ‘V$pguV$u d¡“¡S>d¡ÞV$ A¡ÞX$ Ap¡‘f¡i“ S>¡hp n¡Óp¡ ‘Z rhL$ku füp R>¡. s¡“u kp’¡-kp’¡ õ‘p¡V¹$k® Vy$f, A¡X¹$h¡ÞQf Vy$f A¡ÞX$ V²$pÞk‘p¡V$¡®i““p¡ rbT“¡k fdsâ¡du“u kNhX$sp dpV$¡ rhv$¡ip¡“u S>¡d cpfsdp„ ‘Z M|b ky„v$f fus¡ Dcfu füp¡ R>¡. Ap“u kp’¡ buÆ A“¡L$ k¡hpAp¡ S>¡d L¡$ õ‘p¡V¹$k® gp¡, L$p¡ÞV²$pL$V$ d¡“¡S>d¡ÞV$, k¡ëk bp¡eT/Nëk® (õ‘^p® õ’m¡ fdsp¡“p DÐL©$ô$ kp^“p¡“y„ h¡QpZ L¡$ÞÖ) S>¡hp fkâv$ L$pfL$uqv$® n¡Óp¡ rhL$ku füp R>¡.

Ap sdpd rhNsp¡ lpg A¡V$gp dpV$¡ âõsys R>¡ L$pfZ L¡$ ApS>L$pg rhÛp’}Ap¡ ipfuqfL$ rinZ“p dep®qv$s n¡Ó“¡ hmNu flu AÞe n¡Óp¡ sfa hþep “’u. S>¡ n¡Óp¡ M|b rhõs©s õhê$‘¡ rhL$ku füp R>¡. õhrZ®d NyS>fps õ‘p¡V¹$k® eyr“hrk®V$u “hu Dcu ’e¡g S>ê$qfepsp¡“¡ Ap^pf¡ cprh Apep¡S>“p¡ L$fhp sfa ‘v$p‘®Z L$fu flu R>¡. OZp V$p¡‘ 78

79

A¡ç‘gp¡ef S>¡hp L¡$- BCCI, ICC, Ap¡g B[ÞX$ep a|V$bp¡g a¡X$f¡i“,

B[ÞX$e“ Ap¡gu[ç‘L$ A¡kp¡rkA¡i“-IOA, L$p¡dh¡ë’ N¡çk, A¡rie“

N¡çk, BX$“ NpX®$“, hp“M¡X¡$ õV$¡qX$ed, ESPN, klpfp õ‘p¡V¹$k®,

ING, qfgpeÞk V$pBNf õ‘p¡V¹$k® dpL¡®$V$]N, B[ç‘fueg BÞV$f“¡i“g

A¡L¡$X¡$du dy„bB, Kooh õ‘p¡V¹$k®-dy„bB, õ‘p¡V¹$k® d¡“¡S>d¡ÞV$ A¡L¡$X¡$du

l¥v$fpbpv$, V²$pÞkV$¡qX$ep dy„bB, qaL$L$u (FICCI), CII, õ‘p¡V¹$k® õ‘¡kuqaL$ eyr“hrk®V$uT s’p rhrh^ õ‘p¡V¹$k® L$p¡g¡Æk, õ‘p¡V¹$k® A¡L¡$X¡$du,A¡X$h¡ÞQf õ‘p¡V¹$k® L$gb S>¡hu ìehkpreL$ k„õ’pAp¡dp„ OZu rhipm DS>mu sL$p¡ fl¡gu R>¡ S>¡ n¡Óp¡ sfa kp¥“y„ Ýep“ v$p¡fhy„ OV$¡.

D‘fp¡L$s v$ip®h¡g n¡Óp¡dp„ ìehkpeu sL$p¡ âpàs L$fhp dpV$¡ S>¡ s¡ n¡Óp¡dp„ ìe[¼s ‘p¡sp“p fkê$rQ, Arcep¡Áesp s¡dS> L$pe®Ly$imsp âdpZ¡ âdprZs Aæepk¾$dp¡“p dpÝed’u r“‘yZsp d¡mhu Ap n¡Óp¡dp„ T„‘gphu iL¡$ R>¡. S>¡dp„ Apc S>¡V$gu rhipm sL$p¡ fl¡gu R>¡. ‘p¡sp“¡ Ndsp î¡›$ fdshufp¡ kp’¡ L$pd L$fhp“u, dmhp“u, âÐepe“ L$fhp“u sL$“u kp’¡ DÐkpl A“¡ Dd„Ncep® d“p¡f„S>“ A“¡ ipfuqfL$ ndsp s’p kplrkL$ A“ych âpàs L$fu iL¡$ R>¡. s¡’u Aphp¡, Ap âL$pf“p n¡Ó¡ ndsp âpàs L$fhp dpV$¡ L$df L$kuA¡, S>¡ s¡ n¡Ódp„ L$pe®Ly$imsp âpàs L$fhp ‘p¡sp“u Ås“¡ kÄS> L$fuA¡ A“¡ ‘p¡sp“p fpÄe A“¡ fpô²$“¡ fdsn¡Ó¡ Np¥fh A‘phhp“u kdN° ìehõ’p“p cpNê$‘ b“uA¡. ‘p¡sp“y„ DÑd ep¡Nv$p“ Ap‘uA¡.

Swarn im Gujara t Spor ts Un ivers i ty,

Sector-15, G-Road, Nr. Mahatma Mandir,

Gov t . Commerce Co l l ege Campus ,

Bh. College Building, Opp. Youth Hostel,

Gandhinagar. 382016.

Ph. : 079 - 23288364, 23288604

Email : [email protected]

Website : www.sgsu.edu.in/sgsu.gujarat.gov.in

“The Institute for Sport, Spirituality and Character building is dedicated to a vision of sports as an educational enterprise which promotes the inescapable spiritual and ethical dimension that exists within sports and sports persons.

Dr. Jatin Soni,Vice Chancellor, SGSU