NĂM THỨ 27 - BỘ MỚI - SỐ 213 (T8/2013) Website: t4ghcm.org.vn

bảo quản và sử dụng sữa mẹ đúng cách

4Món ăn chữa viêM tắc tuyến sữa

6những thói quen ăn uống “dễ sinh bệnh” ung thư đại - trực tràng

8nhận biết sớM ung thư vú

9bệnh nhiễM Leptospira: căn bệnh ít gặp nhưng rất nguy hiểM

10nhận biết bệnh nhiễM trùng tiểu ở trẻ

11đưa nôi trẻ: Lợi bất cập hại

12tiêu sợi huyết: giải pháp cho bệnh nhân đột quỵ

13tránh những thói quen xấu ảnh hưởng đến huyết áp của bạn

14xông thuốc từ Lá cây trị bệnh cảM cúM thông thường

15cách xử trí khi trẻ co giật do sốt cao

16thận trọng trong sử dụng thuốc giảM đau

TổNg BIêN Tập: bs. ck1 trần Lâm Lan hương.BaN BIêN Tập: bs. Lê thị kim phượng; cn. thái phượng Linh; bs. ck1 nguyễn Lê thục đoan; cn. Mai Lê trân châu.TrìNH Bày: huy cường.IN ấN, pHáT HàNH: bs. ck1 nguyễn Lê thục đoan.gIấy pHép xuấT BảN: số 288/qđ-stttt; ngày 14/7/2010.

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 3

Söùc khoûe coäng ñoàng

Nuôi con bằng sữa mẹ là thực hiện chính sách tiết kiệm không những cho gia đình mà cho cả xã hội. Mỗi một trẻ nuôi bằng sữa bình hoàn toàn, trung bình 6 tháng phải bú hết 44 hộp sữa bột loại 400gr. Tùy theo giá thành loại sữa mà gia đình phải chi từ 5.000.000 – 6.000.000 đ, chưa kể các chi phí khác kèm theo như tiền mua bình sữa, tiền mua chất đốt để đun nước pha sữa, tiền chi phí cho chữa bệnh do bú bình gây ra, chi phí mẹ nghỉ do con ốm, tiền xử lý rác thải từ hộp sữa... Trong khi đó, sữa mẹ không cần tốn tiền mua, luôn luôn có sẵn cung cấp cho trẻ khi trẻ cần bất cứ lúc nào.

Tuy nhiên, nhiều bà mẹ do phải đi làm mà vẫn mong muốn tiếp tục cho con bú mẹ đến 24 tháng tuổi hoặc có những bà mẹ vì lý do nào khác ảnh hưởng đến việc cho con bú sữa mẹ. Vì thế, các bà mẹ hãy yên tâm vì vẫn có cách bảo quản, sử dụng sữa mẹ cho trẻ đảm bảo dinh dưỡng, an toàn.Cách bảo quản sữa mẹ được vắt rasau khi sữa mẹ được vắt ra, bạn cần lưu ý:

TIN VàO SỐ “KHÔNg”

nếu bạn biết rằng, từ năm 1990 tỷ lệ tử vong ở trẻ em và trẻ sơ sinh đã giảm xuống hơn 50% , song tỷ lệ này ở các cộng đồng dân tộc thiểu số, cộng đồng những người rất nghèo và những người sống ở các vùng xa xôi hẻo lánh của việt nam vẫn còn cao hơn nhiều. các bệnh trẻ em hay mắc phải như viêm đường hô hấp cấp, tiêu chảy, sốt xuất huyết và suy dinh dưỡng vẫn còn rất phổ biến. ở việt nam, mỗi năm có hơn 1000 trẻ em dưới 5 tuổi tử vong do tiêu chảy. nhiều người còn bị nhiễm giun và hầu hết trong số đó là trẻ em. nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng ở việt nam cứ ba trẻ em thì có một em bị coi là còi

Bảo quản và sử dụng sữa mẹ

đúng cách

Thời gian bảo quản sữa mẹ

nhiệt độ phòng 190 đến 260c 4 giờ (lý tưởng), có thể để đến 8 giờ

ngăn mát tủ lạnh < 40c 3 ngày

ngăn đá tủ lạnh - 180 đến – 200c 6 tháng

(Ảnh: farm10.gox.vn.jpg)

- sử dụng bình chứa bằng thủy tinh hoặc nhựa cứng có nắp đậy kín hoặc túi bảo quản sữa chuyên dụng.- không nên đổ đầy sữa vào bình, để lại một khoảng trống nhỏ vì sữa đông lạnh chiếm nhiều thể tích hơn sữa lỏng.- Mỗi bình chứa sữa chỉ nên để từ 60-120ml, vừa đủ cho một lần ăn của trẻ để tránh lãng phí và đảm bảo vệ sinh.Cách sử dụng sữa mẹ đã bảo quản

- khi sử dụng, làm ấm sữa bằng cách đặt

bình chứa sữa vào một bát nước nóng hoặc đổ nước

nóng quanh bình chứa sữa.

- không làm nóng sữa mẹ bằng cách đun sôi

hoặc cho vào lò vi sóng.- nên cho trẻ ăn bằng cốc và thìa.“Sữa mẹ là sữa tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ”. vì tương lai của con trẻ, hãy cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú mẹ cho đến 24 tháng tuổi, các mẹ nhé!

xương là do thiếu dinh dưỡng và viêm nhiễm. Một nguyên nhân nữa cũng gây lo ngại và góp phần gây ra tỷ lệ còi xương cao là tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn đối với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi trên toàn quốc khá thấp (19,2%).[1]

Làm sao để không có trẻ tử vong; không có trẻ suy dinh dưỡng thấp còi; không mắc phải các bệnh có thể phòng ngừa được như sốt xuất huyết, tiêu chảy, giun sán?để không có trẻ tử vong chu sinh (1 tháng đầu sau sinh) hay suy dinh dưỡng thấp còi thì người mẹ phải được chuẩn bị cho mình một sức khỏe tốt; biết cách chuẩn bị cho thai kỳ của mình; biết cách nuôi con bằng sữa mẹ; biết cho trẻ ăn dặm đúng thời điểm và đúng cách; biết cách chăm sóc con khi trẻ bệnh; …

để không có trẻ mắc các bệnh có những biện pháp phòng ngừa đơn giản thì cha mẹ phải là những người có được những thói quen tốt về ăn uống; vệ sinh nhà cửa; sổ giun định kỳ, đặc biệt là tập cho trẻ và các thành viên trong gia đình rửa tay thường xuyên…có kiến thức, có thói quen tốt sẽ có sức khỏe tốt, giảm bệnh tật, giảm tử vong. vậy bạn có tin vào số không? số “không”, không có nghĩa là không có gì hay vô giá trị mà là con số thật tuyệt vời. tin vào số không để cùng chung tay thay đổi hành vi sức khỏe từ chính bản thân mình, gia đình mình và cả một cộng đồng, hướng đến chất lượng cuộc sống tốt đẹp./.Kim Phượng[1]: theo Unicef Việt Nam

4

Söùc khoûe coäng ñoàng

Bầu sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời cho bé. Tuy nhiên khi cho con bú, nhiều bà mẹ lại gặp phải tình trạng viêm, tắc tuyến sữa hay áp-xe vú. Viêm tắc tuyến sữa là quá trình bế tắc, ứ đọng sữa và tạo mủ cấp tính. Bệnh thường phát sinh vào thời kỳ cho con bú, đặc biệt ở bà mẹ sinh con đầu lòng. Biểu hiện viêm tắc tuyến sữa gồm: bầu vú đau nhức, căng cứng, rắn chắc, sốt, sợ lạnh, người mệt mỏi, uể oải, ngủ ít, ăn uống giảm sút, tia sữa bị tắc, đau ngày càng tăng. Nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến áp-xe tuyến vú. Những nguyên nhân gây viêm tắc tuyến sữa - không day đều bầu sữa để thông tia sữa ngay sau khi sinh. - không vắt bỏ sữa thừa khi trẻ bú không hết. sữa đọng lại lâu ngày gây ôi, tắc và ung nhũ.- cảm nhiễm hàn tà, làm cho sữa khó lưu thông.- tinh thần không thư thái làm can khí uất, ảnh hưởng đến chức năng vận hóa của tỳ, sữa ứ đọng hóa hỏa sinh nhũ ung.

- ăn uống thất thường gây tổn thương tỳ vị, vị nhiệt ủng trệ, nhiệt tích tại nhũ lạc, gây sưng đau vú.- cơ thể sau sinh chính khí suy.- sau khi cho trẻ bú không vệ sinh lau rửa đầu vú sạch.Cách xử trí khi bị ứ sữa- vẫn tiếp tục cho bé bú và cho bé bú đúng cách.- người mẹ nếu không thể cho bé bú được thì vắt sữa ra cho uống bằng thìa. vắt sữa nhiều lần trong ngày nếu thấy cần thiết, tránh ứ sữa.- đắp khăn ẩm lên vú, xoa nhẹ xung quanh bầu vú. Mẹ có thể bị sốt nhẹ khi căng tức sữa nhiều nhưng thường khỏi nhanh sau khi sữa được lưu thông nhờ đắp ấm, xoa bóp, cho bú và vắt sữa. nếu mẹ đã làm như trên mà vẫn nóng sốt thì cần đến cơ sở y tế để khám chữa bệnh.- có thể dùng gừng tươi giã nát, pha với nước ấm để xoa day hai bầu vú, sau đó nhớ rửa sạch hai bầu vú vì gừng có tính cay nồng khó chịu với trẻ.- xoa bóp nhẹ nhàng từ trong phần vú bị cứng đi xuống phía núm vú để

sữa được thông.- Mẹ cần được nghỉ ngơi, tẩm bổ nhiều hơn.nếu viêm tắc tuyến sữa lâu ngày không khỏi có thể gây viêm tuyến vú, tạo khối áp-xe có mủ. khi đó cần đến cơ sở y tế để được rạch áp-xe và dẫn lưu mủ.Phòng ngừa- ngay sau sinh nên cho bé bú càng sớm càng tốt.- người mẹ cần lau rửa sạch đầu vú sau khi cho bé bú.- thai phụ không mặc áo ngực quá chật.- trước khi sinh, hàng ngày thai phụ nên day nhẹ hai bầu vú.(Tổng hợp từ nguồn website Sức khỏe & Đời sống và ykhoa.net)

Viêm tắc tuyến sữa: Làm gì để bảo vệ bầu sữa mẹ!

(Ảnh: vnanet.vn.jpg)

Cho con bú sữa mẹ bao nhiêu là đủ? Nhiều bà mẹ bị căng thẳng vì không biết cho con bú bao nhiêu lần là đủ, vì sữa mẹ không tính được số lượng với mỗi lần bé bú. Theo bác sĩ Ayala Mille từ Bệnh viện New York Presbyterian, trẻ bú từ 8-12 lần trong ngày là đủ. Thường trước khi trẻ bú, mẹ sẽ cảm thấy ngực căng cứng và cảm giác này giảm đi sau khi bé bú. Việc trẻ bú mẹ sẽ giúp kích thích hóc môn prolactin và oxytocin, hai loại hóc môn cần thiết để sản xuất sữa và xuống sữa. Có hai cách để biết được trẻ bú mẹ có đủ hay không: cách thứ nhất là dựa vào việc trẻ có “tè” nhiều trên tã hay không, và cách thứ hai là trẻ bú mẹ tăng cân hay không.

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 5

Söùc khoûe coäng ñoàng

Đông y có một số món ăn thuốc giúp chữa trị những khó chịu của việc viêm tắc tuyến sữa rất hiệu quả, xin giới thiệu để các bà mẹ tham khảo và áp dụng khi cần thiết.Cháo chân giò, xuyên sơn giáp: móng chân giò 2 cái (chỉ lấy móng

và phần xương liền kề với móng), gạo tẻ ngon 100g, xuyên sơn giáp 2g, gia vị vừa đủ. Móng chân giò thui vàng làm sạch, chặt miếng. gạo tẻ vo sạch. cho gạo và móng giò vào nồi, đổ nước vừa đủ hầm thành cháo. xuyên sơn giáp nướng phồng, cho vào nồi cháo, sôi thêm một lát là được, nêm gia vị, rau thơm. ăn nóng, chia 2 lần sáng và chiều. công dụng: móng giò bổ âm chống viêm, thông nhũ. xuyên sơn giáp chống viêm, nhuyễn kiên, tiêu tích tụ. các vị hợp lại tác dụng chống viêm thanh nhiệt, nhuyễn kiên thông nhũ, hóa ứ... bài này dùng rất tốt cho bà mẹ bị viêm tắc tuyến sữa, áp-xe vú.Cháo thịt vịt, đinh lăng: thịt vịt để cả xương 300g, lá đinh lăng 100g, sài hồ 15g, tạo tẻ ngon 80g, gia vị vừa đủ. Lá đinh lăng và sài hồ cho vào ấm, đổ nước vừa đủ, sắc kỹ rồi lọc lấy nước bỏ bã. gạo tẻ vo sạch, thịt vịt chặt miếng to. cho gạo tẻ, thịt vịt, nước thuốc vào nồi nấu thành cháo, khi chín cho rau thơm, ăn nóng. công dụng: lá đinh lăng chống viêm thanh nhiệt, thông nhũ, tăng tiết sữa. sài hồ thanh nhiệt tiêu viêm, hóa ứ, thông kinh hoạt lạc. thịt vịt bổ âm, tăng tiết sữa.(Trích theo website Sức khỏe & Đời sống)

Món ăn chữa viêm tắc tuyến sữa

(Ảnh: wordpress.com.jpg)

(Ảnh: thucanchobabau.net.jpg)

Đoán tên

ba bà dắt ba đứa con vào

gặp một bác sĩ tâm lý. bác

sĩ hỏi bà thứ nhất: “cháu bé

tên gì vậy, thưa bà”.

dạ cháu tên là Mỹ kim.

bác sĩ reo lên: “vậy tôi nghĩ

bà rất là ham tiền, đầu óc bà

lúc nào cũng lởn vởn đồng

đôla nên bà đặt tên cháu bé

là Mỹ kim.”

quay qua bà thứ hai, bác

sĩ hỏi: “còn cháu tên gì vậy

bà?”

dạ cháu tên đường!

bác sĩ hớn hở: “vậy tôi nghĩ

bà chắc thèm ăn đồ ngọt,

lúc nào bà cũng tơ tưởng

tới những nồi chè, những ly

kem…

đột nhiên bà thứ ba đứng

dậy nói:

đoán như thế mà cũng

đoán. rồi bà quay sang

thằng con: Mình về thôi cu!

Đau mắt

đến phòng khám mắt, bệnh

nhân nói với bác sĩ tình

trạng của mình:

tình hình là rất tình hình. cứ

mỗi khi tôi cầm cốc trà lên

uống thì mắt của tôi lại đau

nhức và khi tôi ngừng uống

thì hết đau nhức. bác sĩ có

thể giúp tôi để tôi uống trà

được thoải mái hơn không?

đơn giản thôi, sao anh

không lấy cái thìa ra khỏi cái

cốc.

Vui Cười …

6

Söùc khoûe coäng ñoàng

Bệnh ung thư hiện nay thật sự đã trở thành gánh nặng cho toàn xã hội. Tại nước ta, ung thư đại-trực tràng là một trong những loại ung thư rất thường gặp và nó còn là nguyên nhân trực tiếp liên quan đến tử vong do ung thư. Vì vậy, phòng ngừa ung thư là phương cách tốt nhất, hơn là việc cố gắng tìm kiếm các cách điều trị bệnh một khi nó đã xảy ra rồi. Việc phòng ngừa ung thư đã được các nhà khoa học nghiên cứu và chú ý đến nó từ rất lâu, nhằm xác định và phòng ngừa các yếu tố nguy cơ.hiện nay, với những thành tựu của nhiều công trình nghiên cứu khoa học, các chuyên gia về ung thư học đã xác định được những nguyên nhân ung thư và những yếu tố nguy cơ. đến nay, đã có trên 40% bệnh ung thư là có thể

phòng ngừa được. chẳng hạn như tiêm ngừa viêm gan siêu vi b để phòng ngừa ung thư gan, hay hpv (human papiloma virus) trong phòng ngừa ung thư cổ tử cung…; song cũng còn nhiều loại bệnh ung thư tuy chưa có vắc-xin phòng ngừa, nhưng chúng ta vẫn có thể phòng tránh được, thông qua thói quen ăn uống như ung thư đại-trực tràng chẳng hạn.nếu loại trừ yếu tố nguy cơ có tính di truyền trên một số ít bệnh nhân ung thư đại-trực tràng. phần lớn ung thư đại-trực tràng do nguyên nhân từ thói quen sinh hoạt và do cách ăn uống. có nhiều yếu tố nguy cơ liên quan đến ung thư đại-trực tràng mà mọi người có thể phòng tránh được như:- các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt

cừu được xem là có liên quan mật thiết đến ung thư đại-trực tràng. rất nhiều nghiên cứu cho thấy tiêu thụ nhiều loại thịt trên sẽ làm tăng nguy cơ ung thư. tiêu thụ khoảng 160g/ngày hoặc chế độ ăn với thịt quá 5 lần trong tuần có nguy cơ cao hơn 3 lần. dưới hình thức chiên, nướng, thịt đã qua sơ chế như thịt xông khói, dăm bông, xúc xích, bản thân chất đạm sẽ làm tăng yếu tố sinh ung thư; còn mỡ của loại thịt đỏ sẽ bị chuyển hóa bởi vi khuẩn trong lòng ruột thành chất sinh ung thư. từ đó làm tăng sản các

tế bào biểu mô bất thường trong lòng ruột và dẫn đến phát triển thành ung thư.- ăn nhiều thịt, mỡ, đạm, ít chất xơ, dễ dẫn đến béo phì và có nguy cơ cao gây ung thư đại-trực tràng. các chất xơ, có nguồn gốc từ rau tươi và các loại trái cây giúp làm giảm nguy cơ này. thức ăn chứa nhiều chất xơ sẽ gia tăng tiêu thụ a-xít folic, làm gia tăng kết hợp chất xơ với các yếu tố sinh ung dẫn đến việc loại khỏi lòng ruột sớm vì giảm thời gian ứ đọng phân. ngoài ra, các chất xơ làm giảm ph trong lòng đại tràng và tăng sản xuất các a-xít béo chuỗi ngắn cũng như các yếu tố vi lượng giúp chống hiện tượng ố-xít hóa.- các loại nước uống chứa cồn làm tăng nguy cơ ung thư trực

Những thói quen ăn uống “dễ sinh bệnh” ung thư đại -

trực tràng

ts.bs bùi chí viếtbệnh viện ung bướu tp.hcM

(Ảnh: vcmedia.vn.jpg)

(Ảnh: giacngo.vn.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 7

Söùc khoûe coäng ñoàng

tràng và ung thư đại tràng. sử dụng 15g/ngày sẽ làm tăng nguy cơ ung thư.- thuốc lá không những được biết đến như là những “sát thủ” của bệnh lý tim mạch hay ung thư phổi; gần đây nó được công nhận là những yếu tố nguy cơ rất quan trọng gây ung thư đại-trực tràng cho cả hai giới, nhất là khi kết hợp với rượu bia.- béo phì cũng làm tăng nguy cơ ung thư đại-trực tràng cho cả nam giới cũng như nữ giới; nhưng rõ nét nhất là ở nam giới. ở nam giới có chỉ số bMi (body Mass index) cao sẽ có nguy cơ gấp 2 lần, trong khi ở phụ nữ béo phì thì nguy cơ này chỉ cao hơn 1,5 lần.- hoạt động thể lực, vận động hay luyện tập thể dục sẽ làm giảm nguy cơ mắc ung thư đại-trực tràng, trên cơ sở là ngăn ngừa tình trạng béo phì và cũng làm giảm thời gian ứ đọng trong lòng đại tràng.các yếu tố trên đây chúng ta có thể kiểm soát được, tuy nhiên cũng có yếu tố không thể kiểm soát được như tuổi tác. hơn một nửa

bệnh ung thư xảy ra ở những người lớn tuổi. Một điểm cần lưu ý là tuổi thọ ngày càng tăng, do vậy chúng ta luôn luôn đối mặt với những yếu tố nguy cơ ung thư đại-trực tràng. việc xác định các yếu tố nguy cơ là rất quan trọng để từ đó có biện pháp phòng ngừa tích cực hơn. để phòng tránh căn bệnh này một cách chủ động, thiết nghĩ chúng ta không nên dùng quá nhiều thịt, chất béo có nguồn gốc từ đạm động vật. nên bổ sung thật đầy đủ chất xơ từ lúa

mạch, trái cây, rau tươi…, chính những chất này làm

loãng chất sinh ung thư trong phân, làm giảm thời gian ứ đọng phân trong lòng ruột, đồng thời sinh ra những vi khuẩn có lợi cho đường ruột. bổ sung thêm các vitamin e, c, và a. uống thêm calcium. và có lối sống lành mạnh, chế độ sinh hoạt năng động và thường xuyên luyện tập thể dục.trong chúng ta, ai cũng biết rằng hầu hết bệnh ung thư có một quá trình phát triển lâu dài, sự phát sinh bệnh còn tùy thuộc vào tính nhạy cảm và sự phơi nhiễm với các yếu tố nguy cơ trong suốt cuộc sống của từng người. có những người không biết chắc chắn rằng cái gì cần nên tránh và

cái gì phải cẩn trọng khi dùng. do đó, việc

giáo dục cho mọi người về những yếu tố

nguy cơ là một chiến lược cần thiết để phòng tránh và để chiến thắng với bệnh tật ■

8

Söùc khoûe cho moïi ngöôøi

Ung thư vú là loại ung thư thường gặp thứ hai trên thế giới với hơn một triệu ca được phát hiện mỗi năm. Ước tính 1 trong 8 phụ nữ sẽ có nguy cơ phát triển ung thư vú trong suốt cuộc đời họ. Một điều thú vị là phần lớn (khoảng 70%) ung thư vú được phát hiện bởi chính người phụ nữ hoặc chồng/bạn tình của họ. Tuy nhiên, nếu phát hiện có thay đổi bất thường hay khối u ở ngực thì không có nghĩa là bạn bị ung thư vì 3/4 khối u ở ngực là lành tính và có thể điều trị dễ dàng. Do đó, cần nhận biết sớm những dấu hiệu ung thư vú.“Tự khám vú” để sớm nhận biết những bất thường ở vúhãy nhớ một điều: không ai hiểu cơ thể bạn bằng chính bạn. không ai phát hiện những thay đổi dù là nhỏ nhất ở vú bạn bằng chính bạn. bạn nên hiểu về cơ thể mình, về tuyến vú của mình. “tự khám vú” là việc bạn cần thường xuyên làm để hiểu về tuyến vú của mình.cách tự khám vú rất đơn giản. bạn có thể tự thực hiện 6 bước kiểm tra vú như sau:- bước 1: người nữ đứng trước gương, không mặc áo. hai tay để dọc theo thân người. quan sát thật kỹ tuyến vú 2 bên, tìm xem có những dấu hiệu bất thường như: da vú dúm dó, lõm xuống, thay đổi kích thước, hình dạng và sự đối xứng của 2 vú.

- bước 2: tìm các dấu hiệu bất thường của tuyến vú giống bước 1 nhưng với tư thế 2 cánh tay giang rộng và bàn tay để sau đầu.- bước 3, 4: khám tuyến vú xem có bướu hoặc mô vú dày lên.- bước 5: kiểm tra xem núm vú có bị thụt vào trong hoặc có tiết dịch núm vú.- bước 6: khám vùng nách xem có hạch hoặc

vùng dày lên.Những thay đổi cần đặc biệt lưu ýcó một số thay đổi mà bạn cần chú ý khi tự khám vú. có một số thay đổi là “gợi ý” của ung thư vú mà bạn cần lưu ý:- thay đổi kích thước, tuyến vú có thể lớn hơn hay nhỏ đi đáng kể.- thay đổi núm vú, nếu núm vú thụt vào trong hoặc thay đổi vị trí và hình dạng.- nổi mẩn trên hoặc xung quanh núm vú.- tiết dịch một hoặc cả 2 núm vú.- Lõm hoặc dính da xung quanh núm vú.- xuất hiện hạch nách hoặc hạch trên và dưới xương đòn.- bướu hoặc chỗ dày lên, có một chỗ trong tuyến vú cảm thấy khác so với phần còn lại của tuyến vú.- đau kéo dài, đau ở một phần của tuyến vú hoặc trong hố nách.khi phát hiện có bướu hoặc các thay đổi nghi ngờ khác trong tuyến vú cần nhanh

chóng đến gặp bác sĩ.Những ai cần đặc biệt quan tâm đến tuyến vú của mìnhnếu bạn có các yếu tố nguy cơ bị ung thư vú thì cần phải đặc biệt quan tâm đến tuyến vú của mình. các yếu tố nguy cơ ung thư vú bao gồm:- tuổi: 78% số bệnh nhân ung thư vú ở độ tuổi 50 hoặc trên 50.- tiền sử ung thư vú gia đình.- tiền sử đã từng bị ung thư vú.- tăng nồng độ nội tiết tố (hormon) hoặc tác dụng kéo dài của hormon, ví dụ như trong suốt thời kỳ kinh nguyệt, mãn kinh muộn hoặc dùng liệu pháp hormon thay thế lâu dài sau mãn kinh.- không có con hoặc sinh con muộn.- các yếu tố nguy cơ khác từ môi trường sống như phơi nhiễm bức xạ ion hóa sớm, uống nhiều rượu hay chế độ ăn nhiều chất béo.(Trích tài liệu truyền thông “Những điều cần biết về Ung thư vú”-Năm 2012 của T4G)

Nhận biết sớm ung thư vú

(Ảnh: phunuonline.com.vn.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 9

Söùc khoûe cho moïi ngöôøi

ts .bs nguyễn văn vĩnh châubệnh viện bệnh nhiệt đới tp.hcM

Trong các bệnh lây truyền từ động vật sang người, chúng ta thường nghe nhắc đến các bệnh như: bệnh Cúm A(H5N1); bệnh dại; bệnh Liên cầu khuẩn lợn; bệnh Than (nhiệt thán)… Đây đều là những bệnh nhiễm gây nguy hiểm cho con người. Trong đó có bệnh Xoắn khuẩn vàng da (Leptospira) cũng thuộc nhóm bệnh lây từ động vật (chủ yếu là của chuột và gia súc) ngẫu nhiên truyền cho người. Bệnh thường gặp ở các nước nông nghiệp chăn nuôi. Đây là một căn bệnh ít gặp nhưng rất nguy hiểm.Bệnh nhiễm Leptospira là bệnh gì?Leptospira là một vi sinh vật hình xoắn, di động. tác nhân gây bệnh ở người thường gặp nhất: Leptospira icterohemorragiae, L.batavia, L.grippotyphosa. bệnh mang tính chất nghề nghiệp do thường xảy ra cho người làm nghề chăn nuôi, giết mổ súc vật; công nhân vệ sinh nạo vét cống, nhân viên thú y; công nhân làm việc ở các công trường xây dựng thủy điện và cũng thường gặp ở các đơn vị quân đội khi hành quân qua các vùng bùn lầy hoặc rừng. bệnh thường gia tăng khi

ngập lụt. bệnh gây tổn thương cùng lúc nhiều cơ quan gan, thận, màng não … dễ nhầm với sốt rét nặng thể vàng da, viêm gan siêu vi…Bệnh lây truyền như thế nào?chuột đồng và các loại chuột ở thành thị - đặc biệt là chuột cống, đều có thể mang Leptospira. Mầm bệnh được thải trừ theo nước tiểu và làm ô nhiễm các nguồn nước. Mầm bệnh có thể có trong các mô của súc vật và làm ô nhiễm thực phẩm. các gia súc như chó, trâu, bò, heo, ngựa mắc bệnh có các biểu hiện vàng da, sẩy thai hoặc có thể mang trùng và thải mầm bệnh ra môi trường.sự lây truyền sang người ít khi trực tiếp do động vật cắn, mà gián tiếp do nhiễm vào các vết trầy sướt khi lội qua các vùng đồng lầy, ruộng, ao, cống rãnh có nhiều Leptospira do động vật thải ra. Bệnh nhiễm Leptospira xảy ra như thế nào?sau khi xuyên các vết trầy sướt ở da và niêm mạc, xoắn trùng Leptospira đi vào máu và ở tại đây trong những ngày đầu của bệnh. nhờ tính chất di chuyển xoắn ốc mà Leptospira có thể dễ dàng đến các nội tạng và tấn công đặc biệt vào các mô và cơ quan: gan, thận, thượng thận. tiếp theo, Leptospira cư trú trong gan,

thận, cơ tim, thượng thận, mạch máu não v.v… từ ngày thứ 8 -10 của bệnh. trong cơ thể bắt đầu xuất hiện các ngưng kết phức hợp kháng nguyên - kháng thể tại các tạng do cơ thể phản ứng lại tình trạng nhiễm Leptospira bằng cách tạo ra các kháng thể đặc hiệu kháng Leptospira. do đó trong bệnh nhiễm Leptospira có hiện tượng tổn thương đa cơ quan là do nhiều yếu tố kết hợp: sự xâm lấn và tiết ra các “độc chất” của bản thân xoắn khuẩn Leptospira (hyaluronidase, nội độc tố…) và do phản ứng phức hợp miễn dịch. các tổn thương đa cơ quan gây ra các rối loạn chức năng vàng da, suy thận, tán huyết nội mạch, lách to, hạch to, sung huyết thượng thận… biểu hiện lâm sàng điển hình của bệnh do Leptospira là sốt cao; mệt mỏi; nhức đầu; sung huyết kết mạc mắt; đau cơ nhiều nhất là ở cơ bụng chân, cơ lưng, cơ bụng, đau nhiều hơn khi xoa bóp, có thể đau rất nhiều khiến cho bệnh nhân không đi lại được, đôi khi kèm theo đau khớp. trường hợp nặng xuất hiện vàng da sậm, suy thận, xuất huyết, viêm màng não, viêm cơ tim và tử vong.phòng bệnh nhiễm Leptospira - tránh bơi lội ở những nơi có khả năng bị ô nhiễm và sử dụng các biện pháp bảo vệ thích hợp khi phải làm việc ở nơi có khả năng bị ô nhiễm.- những người làm các nghề có nguy cơ cao cần mang ủng, găng tay, tạp dề để tránh bị nhiễm bệnh…- cải thiện vệ sinh môi trường. Làm sạch nguồn nước, vùng đất bị ô nhiễm . khu vực chăn nuôi phải xử lý tốt chất thải trước khi đổ ra nguồn cống chung.- diệt chuột thường xuyên trong các khu dân cư, đặc biệt là ở nông thôn và các khu cắm trại. .- cách ly vật nuôi bị nhiễm khuẩn để phòng ngừa nước tiểu của súc vật bị bệnh làm ô nhiễm nơi ở, nơi làm việc và các khu cắm trại.- có thể điều trị dự phòng với Doxycyclin: 200mg/tuần, uống, trong suốt thời kỳ làm việc tại môi trường có nguy cơ nhiễm xoắn khuẩn cao ■

Bệnh nhiễm Leptospira: căn bệnh ít gặp nhưng

rất nguy hiểm

(Ảnh: nocookie.net

10

Söùc khoûe cho moïi ngöôøi

bs dư Minh tríbệnh viện nhi đồng 1

Nhiễm trùng tiểu là một bệnh lý thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ gái nhưng thường bỏ sót vì dấu hiệu rất mơ hồ.Bệnh thường gặp ở trẻ* Trẻ trên 3 tuổi những triệu chứng nhiễm trùng tiểu ở trẻ trên 3 tuổi thường giống người lớn với những biểu hiện như sau:- than đau khi đi tiểu.- đi tiểu lắt nhắt, nhiều lần hơn bình thường.- tiểu són trong quần.- tiểu dầm vào ban đêm.- cảm giác mệt mỏi, không khỏe

trong người.- Mất cảm giác ngon miệng, biếng ăn.- sốt cao.- đau vùng bụng dưới hay đau vùng hông lưng.* Trẻ dưới 3 tuổi:trẻ nhỏ hay sơ sinh có triệu chứng rất thầm lặng và không điển hình. các bé không thể than thở hay nêu lên sự khó chịu liên quan đến

đường tiểu và bạn cũng khó theo dõi được việc trẻ đi tiểu lắt nhắt nhiều lần hơn bình thường (do trẻ thường được quấn tã và bình thường thì số lần đi tiểu của trẻ cũng đã rất nhiều). các bé thường biểu hiện qua các dấu hiệu gián tiếp như sốt, bứt rứt, khó chịu, quấy khóc. đối với trẻ càng nhỏ thì bệnh có thể biểu hiện nặng hơn do tình trạng nhiễm trùng huyết (vi trùng xâm nhập vào máu và lan nhanh khắp cơ thể).Chẩn đoán bệnh bằng cách “lấy nước tiểu xét nghiệm”nếu bác sĩ nghi ngờ con bạn bị nhiễm trùng tiểu, bạn sẽ được yêu cầu lấy mẫu nước tiểu của bé vào một lọ đựng vô trùng để xét nghiệm. nước tiểu phải được lấy khi bé

đang đi tiểu. để đảm bảo mẫu nước tiểu không

bị lây nhiễm vi trùng bên ngoài, bạn phải lấy nước tiểu giữa dòng, nghĩa là sau khi vệ sinh sạch sẽ đường tiểu và cho bé đi tiểu, bạn phải bỏ phần nước tiểu ban đầu (nghĩa là bỏ phần nước tiểu

đầu dòng) và chỉ hứng phần nước tiểu

sau đó và phải ngưng lại trước khi bé đi tiểu

xong (nghĩa là không lấy phần nước tiểu cuối dòng).

nếu bé không thể lấy nước tiểu giữa dòng, bác sĩ có thể phải lấy mẫu nước tiểu bằng cách đưa một ống nhỏ vào bàng quang thông qua niệu đạo (đặt xông tiểu) hay chọc một kim nhỏ vào bàng quang thông qua thành bụng.phương pháp lấy mẫu nước tiểu bằng cách cho trẻ đeo túi hứng không nên được sử dụng vì nước tiểu thu được rất dễ bị nhiễm khuẩn bên ngoài khiến cho kết

quản xét nghiệm không chính xác.trong một số trường hợp, bác sĩ phải yêu cầu trẻ làm thêm một số xét nghiệm khác như siêu âm bụng, xạ hình thận hay chụp xq bàng quang niệu quản ngược dòng.Điều trịsau khi lấy nước tiểu xét nghiệm, con bạn sẽ được bắt đầu điều trị kháng sinh ban đầu. kháng sinh này có thể được thay đổi sau khi có kết quả cấy nước tiểu (thường có kết quả sau 2 ngày). cần nhớ rằng bạn phải luôn thực hiện nghiêm chỉnh y lệnh dùng thuốc của bác sĩ. nếu tình trạng nhiễm trùng nặng, bé có thể được cho nhập viện để dùng kháng sinh đường tĩnh mạch. tuy nhiên trong đa số trường hợp, dùng kháng sinh bằng uống trong 3-7 ngày có thể diệt hoàn vi khuẩn.trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu bạn cho trẻ uống kháng sinh liều thấp trong một thời gian dài để phòng ngừa nhiễm trùng tiểu. trường hợp này thường được chỉ định cho những trẻ còn mang tã hay thường xuyên bị nhiễm trùng tái phát hay dị dạng đường tiết niệu. tuy nhiên bạn cũng cần biết rằng trẻ vẫn có thể bị nhiễm trùng tiểu ngay khi đang sử dụng kháng sinh liều thấp dự phòng.phòng bệnhnếu trẻ đã bị nhiễm trùng tiểu một lần sẽ có nguy cơ nhiễm trùng tiểu tái phát sau đó, đặc biệt là bé gái. cần phòng ngừa nhiễm trùng tiểu cho trẻ:- dạy cho bé gái biết phải rửa từ phía trước ra phía sau sau khi đi vệ sinh.- khuyến khích trẻ uống đầy đủ nước.- khuyến khích trẻ đi vệ sinh thường xuyên.- phòng ngừa táo bón.nếu trẻ vị thành niên bị nhiễm

Nhận biết bệnh nhiễm trùng tiểu ở trẻ

(Ảnh: bacsigiadinh.com.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 11

Söùc khoûe cho moïi ngöôøi

Bất cứ bậc phụ huynh nào cũng mong muốn những điều tốt nhất cho con em mình: muốn cho con có bữa ăn bổ dưỡng, muốn cho con có giấc ngủ ngon, muốn chơi đùa cùng bé. Tuy nhiên có một số thói quen do vô ý của người lớn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ, trong đó rất thường gặp và rất dễ bỏ qua là tổn thương não do trẻ bị lắc. Hội chứng trẻ bị lắc là những biểu hiện tổn thương não do rung lắc mạnh trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ.Nhiều kiểu “rung lắc” có thể gây nguy hiểm cho trẻ- nguy hiểm nhất là rung lắc khi bế xốc trẻ trong tư thế đứng vì cổ bé

yếu, dễ di chuyển theo hướng trước sau.- thường là vô ý: lắc nôi, đưa võng để ru cho trẻ ngủ. hầu hết là khi trẻ khóc quá, mẹ hoặc người giữ trẻ nóng ruột, hoặc bực bội, mất kiểm soát nên cố ru, cố lắc mạnh để làm cho trẻ nín. - cưng nựng bé nên nhồi xốc bé, bồng bé đưa lên đưa xuống nhanh.- Ẵm bé đưa lên cao làm máy bay.- do tai nạn: tuy ít gặp nhưng có thể xảy ra do trẻ chạy xe tập đi quá nhanh đụng mạnh vào tường gây chấn động ở não…Những tổn thương trẻ có thể gặp phải khi rung lắcđa số, trẻ sẽ có triệu chứng không

rõ ràng. đôi khi thấy trẻ bị:− kích thích, bứt rứt, quấy khóc; − đờ đẫn, lơ mơ, ngủ mê, trương lực cơ giảm; − da xanh tái, nhất là ở vùng trán;− ăn khó, bú khó, nuốt khó hoặc ói;− khó thở, ngừng thở hoặc co giật;− chấn thương ở cổ: sưng, phù nề, cứng cổ, nghẹo cổ về một bên, đầu khó quay qua quay lại. ở trẻ em đặc biệt ở trẻ sơ sinh có đầu lớn và nặng (chiếm 25% cơ thể), cổ rất yếu chưa chịu được sức nặng của đầu, trong khi xương sọ mềm, màng não mỏng, có khoảng trống giữa não và xương sọ nên khi bị rung lắc, lực rung sẽ chuyển tới não và làm tổn thương não gây ra chấn thương trực tiếp làm rách mạch máu, nhất là tĩnh mạch, gây

xuất huyết dưới màng nhện, dưới màng cứng, trong nhu mô não… Lực tăng tốc làm cho não bị dội trở lại, đập vào xương sọ, gây dập não, xuất huyết, phù não… tùy theo mức độ tổn thương có thể làm trẻ chậm phát triển trí tuệ, rối loạn hành vi nói và nghe, động kinh, rối loạn kỹ năng định hướng, giảm khả năng nhận thức, giảm thị lực,... trong đó nhiều tổn thương kéo dài chỉ phát hiện được khi trẻ đã lớn.Muốn đem lại niềm vui, đem lại điều tốt nhất cho trẻ mong các bậc phụ huynh hãy chú ý đừng rung lắc trẻ dù chỉ vài giây, kể cả khi vui đùa hay giận dữ, khi trẻ thức hay khi trẻ ngủ. khi di chuyển trẻ, hãy cố gắng giữ cổ trẻ ở tư thế cố định ■

Đưa nôi trẻ: lợi bất cập hại

trùng tiểu tái phát thường xuyên và trẻ có hoạt động tình dục, bạn cần tham khảo thêm bác sĩ về những nguy cơ về các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục.Lưu ý- nhiễm trùng tiểu là bệnh lý thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là bé gái.- uống kháng sinh đầy đủ và lấy nước tiểu xét nghiệm đúng cách rất quan trọng cho việc điều trị thành công.- nếu trẻ có biểu hiện lừ đừ, sốt cao hay rất mệt mỏi cần khám bác sĩ ngay.- nhiễm trùng tiểu có thể là biểu hiện của một bệnh lý lây truyền qua đường tình dục ■

bs nguyễn duy Longbệnh viện nhi đồng 1

(Ảnh: blh-homeopath.com.jpg)

(Ảnh: ifood.tv.gif)

(Ảnh: phunuonline.com.vn.jpg)

12

Tieán boä y hoïc

Đột quỵ là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ ba sau tim mạch và ung thư. Tuy nhiên gánh nặng lớn nhất của đột quỵ là sự tàn phế của người bệnh sau đột quỵ. Từ năm 1995 y học đã tìm ra phương pháp điều trị tiêu sợi huyết bằng thuốc ly giải huyết khối và đến năm 2005 phương pháp này lần đầu tiên áp dụng ở Việt Nam tại 3 bệnh viện (BV) An Bình, Nhân Dân Gia Định và bệnh viện Nhân Dân 115 (BV 115) bằng cách đưa thuốc này qua đường truyền tĩnh mạch khi người bệnh đến bệnh viện sớm trong vòng 3 giờ đầu tiên kể từ lúc bắt đầu khởi phát triệu chứng. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn còn hạn chế không giải quyết được những trường hợp tắc ở những động mạch lớn với những cục huyết khối có kích thước rất to. Cho đến năm 2008, tại BV 115 đã áp dụng thêm phương pháp “Tiêu sợi huyết” bằng cách đưa trực tiếp qua đường động mạch hoặc lấy cục huyết khối bằng các dụng cụ cơ học. Những tiến bộ khoa học này đã mở ra những triển vọng rất lớn cho người bệnh, giúp cho người bệnh có nhiều khả năng hồi phục gần như hoàn toàn. Điều này không chỉ đem lại lợi ích lớn lao cho người bệnh mà còn giảm được gánh nặng cho gia đình và xã hội.để tiến hành được kỹ thuật này, bệnh viện nhân dân 115 đã tổ

chức một ekip bác sĩ gồm: bác sĩ cấp cứu, bác sĩ xét nghiệm, bác sĩ chuyên khoa bệnh lý mạch máu não, bác sĩ can thiệp thần kinh, bác sĩ gây mê hồi sức, kỹ thuật viên, điều dưỡng,.. với các phương tiện chẩn đoán như: máy ctscan, Mri, dsa, xét nghiệm máu, thuốc tiêu sợi huyết actilyse,… các dụng cụ chuyên can thiệp

thần kinh: introducer, catheter, guide wire, Microcatheter, microguidewire, dụng cụ hồi sức cấp cứu: bộ nội khí quản, máy đánh shock, máy thở, máy hút đàm, oxy,..bệnh nhân được chẩn đoán bị đột quỵ với triệu chứng liệt nửa người, nói đớ, nói khó, mất tri giác một cách đột ngột được nhanh chóng chở đến bệnh viện trong thời gian từ 3 – 6 giờ đầu tiên.toàn bộ các xét nghiệm chẩn đoán sẽ được thực hiện nhanh nhất bao gồm: ct, Mri não nếu cần, xét nghiệm chức năng gan thận, chức năng đông máu, siêu âm tổng quát, kiểm tra hệ thống tim mạch,… trong vòng 3 giờ, nếu thỏa mãn các điều kiện trên, bệnh nhân sẽ được tiến hành làm “Tiêu sợi huyết” qua đường tĩnh mạch: actilyse với liều chuẩn là 0.9mg/kg.trong vòng 3-6 giờ, nếu thỏa mãn tiêu chuẩn chọn bệnh, bệnh nhân sẽ được thực hiện kỹ thuật tiêu sợi huyết qua đường động mạch với sự hỗ trợ của máy dsa và ekip bác sĩ chụp và can thiệp.ưu điểm nổi bật của phương pháp này là giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục phần cơ thể bị liệt trong 6 giờ đầu tiên, làm tái thông mạch máu não ngay lập tức và hạn chế tối thiểu

tổn thương não, không để lại di chứng hoặc để lại rất ít di chứng kèm theo và hạn chế được chi phí điều trị ở mức tối thiểu.thời gian qua, bệnh viện nhân dân 115 đã thực hiện hơn 300 ca tiêu sợi huyết qua đường động, tĩnh mạch. phương pháp điều trị này sẽ giảm được chi phí cho các bệnh nhân đột quỵ, giúp bệnh nhân phục hồi chất lượng cuộc sống, giảm chi phí y tế cho xã hội.(Trích nguồn tư liệu của BV Nhân Dân 115)

Tiêu sợi huyết: giải pháp cho bệnh nhân Đột quỵ

Một ca can thiệp mạch máu não tại Bệnh viện 115

Hình ảnh chụp cắt lát mạch máu não phục hồi tốt, không để lại di chứng sau khi đột quỵ được điều trị phương pháp tiêu sợi huyết.

Một ca can thiệp mạch máu não tại Bệnh viện 115

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 13

Phoøng ngöøa beänh maïn tính khoâng laây

Trong các nguyên nhân gây tăng huyết áp, người ta cũng thường đề cập đến vấn đề thói quen sinh hoạt, ăn uống chưa hợp lý của người bệnh. Vậy chúng ta cần tránh những thói quen sinh hoạt, ăn uống gì để giữ được huyết áp ổn định!

thường sẽ dẫn dụ bạn uống nhiều hơn 1 ly như dự kiến.tiêu chuẩn cho phép chỉ là 1 ly bia (tương đương 360ml) hoặc 150ml rượu vang hoặc 30ml rượu nặng.Giảm lượng muối trong thức ănkhi ăn mặn, lượng muối hấp thụ

Tránh sử dụng chất cồn quá nhiềunhiều người coi chất cồn là một công cụ giảm stress và thường thì ly đầu tiên mang lại sự thư thái dễ chịu nhưng cảm giác đó sẽ qua “nhanh như gió thoảng”.chất cồn là một chất giảm đau tác động tới hệ thần kinh nhưng nếu tăng kéo dài sẽ gây ra suy nhược, trầm cảm. vì thế, khi bị stress, tốt nhất là tránh xa chất cồn vì nó

vào cơ thể lâu dài sẽ gây rối loạn sự vận chuyển các chất dinh dưỡng vào từng tế bào trong cơ thể.ăn quá nhiều muối và trong một thời gian dài sẽ làm tăng huyết áp.do đó, cần có chế độ ăn hợp lý, giảm mặn (người bình thường không nên sử dụng quá 6gam muối/ngày; ở người tăng huyết áp chỉ nên ăn dưới 4g muối/ngày), tăng cường rau xanh, hoa quả tươi (≥ 5 suất

tiêu chuẩn/ngày), hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol, acid béo no,… đảm bảo đủ kali và các yếu tố vi lượng.Tránh ăn quá nođặc biệt là người bị tăng huyết áp và người trên 65 tuổi. Một bữa ăn quá no gây tăng co bóp cơ tim; khả năng tự điều chỉnh cơ thể cũng bị suy giảm, chức năng dự trữ glycogen của tế bào gan giảm,… dễ gây thừa cân, béo phì và gây nên nhiều bệnh lý khác. nhất là béo phì làm tăng nguy cơ tăng huyết áp lên 12 lần so với bình thường.do đó, cần phải duy trì cân nặng thích hợp để ổn định huyết áp của bạn.Bỏ thuốc lánếu những ai có thói quen hút thuốc lá thì hãy bỏ dần thói quen này để không ảnh hưởng đến huyết áp của mình.chất nicotin trong thuốc lá sẽ khiến nồng độ serotonin trong não tăng nhẹ. khi tình trạng này kéo dài sẽ gây ra stress và dễ dẫn đến tình trạng tăng huyết áp.(Trích tài liệu Chương trình mục tiêu Quốc gia phòng, chống Tăng huyết áp)

Tránh những thói quen xấu

ảnh hưởng đến huyết áp của bạn

(Ảnh: newstreetfood.com.jpg)

14

Lieäu phaùp ñoâng y

bs trần văn năm viện y dược học dân tộc

Từ xa xưa, xông hơi thuốc từ dược liệu trị bệnh cảm sốt đã được dân gian sử dụng. Là phương pháp sử dụng các cây, củ… có tinh dầu thơm khi đun với nước sôi nhằm mục đích gây ra mồ hôi, hạ nhiệt, giảm đau, diệt khuẩn.Khi nào cần xông hơi bằng dược liệu- viêm mũi họng do vi khuẩn, virus;- cảm lạnh, sốt hoặc say nóng do thay đổi thời tiết.Các loại dược liệu thường dùng để xônggồm các loại lá, củ dễ trồng, dễ tìm quanh nhà hoặc có thể mua ở chợ:- Lá tre: chứa các chất có tính kháng sinh thực vật, hạ nhiệt, an thần.- Lá bưởi: có chứa alpha-pinen,

đặc trưng là patchouli alcol và norpatchoulenol… ức chế sự phát triển của tụ cầu khuẩn vàng, trực khuẩn lỵ, giảm tình trạng viêm cấp.- cây sả: có tinh dầu citral, geraniol… có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm, chống ho, hạ nhiệt.

cảm nhưng tăng tiết mồ hôi quá nhiều, có thể sử dụng phương pháp xông cục bộ vùng mũi họng.

xông hơi thuốc từ các loại cây có tinh dầu tuy đơn giản nhưng rất hiệu quả, chỉ cần lưu ý thực hiện đúng quy trình và đúng chỉ định ■

xông thuốc từ lá cây trị bệnh cảm cúm

thông thườnglimonene alpha-terpineol…là các tinh dầu đặc trưng của lá bưởi, có tác dụng giảm đau, hạ nhiệt, giảm ho, sát trùng vùng mũi họng. - cây kinh giới: tinh dầu trong kinh giới có tác dụng kháng khuẩn, chống co thắt, giảm đau, gây ra mồ hôi. - cây bạc hà: chứa tinh dầu menthol, α - β pinen, neomenthol…có tác dụng kháng khuẩn, giảm đau, loãng đờm.- cây hương nhu trắng (hoặc tím): chứa tinh dầu eugenol và methyl eugenol có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, hạ nhiệt, giảm đau.- Lá ngũ trảo: có tác dụng giảm đau, kháng khuẩn, chống viêm, gây ra mồ hôi.- cành và lá cây hoắc hương: có tinh dầu sesquiterpen, mùi hương

- gừng: tinh dầu gừng có tác dụng giảm đau, chống co thắt cơ trơn, giảm đau, giảm ho, chống nôn.Những điều cần lưu ý khi xông- không nên xông một lần quá 15 phút, mỗi ngày trung bình 1 đến 2 lần là đủ;- nên lau khô mồ hôi ngay, tránh nơi gió lùa, nếu không cơ thể dễ bị nhiễm lạnh;- phụ nữ có thai, người suy nhược sau bị bệnh nặng, huyết áp cao không kiểm soát được, hoặc bệnh tim mạch nặng, cần cân nhắc trước khi xông;- những người bị mất nước do tiêu chảy, nôn mửa, sốt cao kéo dài… không nên sử dụng liệu pháp xông hơi;- cần tránh xông toàn thân khi bị

(Ảnh: bacsitructuyen.org.jpg)

(Ảnh: deals.net.jpg)

Cách nấu một nồi xông- Một cái nồi đất hoặc inox- Khoảng 3 – 4 loại cây thuốc trên đã rữa sạch, cho vào trong nồi,- Đổ nước ngập hơn mặt thuốc khoảng 5 cm,- Đun sôi, khi có hơi nước bốc lên kèm mùi thơm, tiến hành xông được.- Tiến hành xông: mở nắp nồi từ từ (tránh lượng hơi toả ra mạnh, có hể gây bỏng), phủ kín người (hoặc chỉ phần đầu) bằng chiếc mền hoặc miếng vải to.

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 15

Sô cöùu taïi nhaø

Cách xử trí khi trẻ co giật do sốt cao

co giật do sốt cao là một triệu chứng thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong độ tuổi từ 6 tháng đến dưới 6 tuổi với các đặc tính: - trẻ bị sốt cao trên 39oc;- trẻ co giật toàn thân, mắt trợn nhìn lên;- thời gian co giật ngắn thường chỉ vài giây đến vài phút;- sau cơn giật trẻ ngủ lịm vì mệt nhưng khi thức dậy thì hoàn toàn tỉnh táo.co giật khi sốt cao thì lành tính, không ảnh hưởng đến não bộ và sự phát triển bình thường của trẻ sau này.tuy nhiên nếu cơn co giật xảy ra lần đầu tiên hay tái phát nhiều lần hay kèm theo những dấu hiệu thần kinh khác nhưng nôn vọt, cổ gượng, thóp phồng, rối loạn tri giác thì cần lưu ý đến các bệnh lý nguy hiểm có thể gây co giật khác như viêm màng não, động kinh,…Cách xử trí khi trẻ bị co giậtkhi trẻ đang co giật, phụ huynh phải bình tĩnh giữ trẻ nằm ở nơi an toàn tránh té ngã hay va đầu vào những vật sắc nhọn. nếu được nên kê đầu trẻ bằng một gối mềm và cho trẻ nằm nghiêng sang bên để đàm nhớt chảy ra ngoài. Mọi người không nên tập trung lại quá đông mà nên mở thoáng cửa để trẻ có đủ oxy tránh ngột ngạt. cơn co giật thường chấm dứt rất nhanh.quý phụ huynh cần lưu ý thời gian

trẻ bị co giật (co giật trong bao lâu), các biểu hiện của co giật (co giật toàn thân hay chỉ một số bộ phận) và các triệu chứng khác như nôn ói, la sảng, tiêu chảy,… để báo lại cho bác sĩ biết.trong cơn co giật tuyệt đối không đưa bất kỳ vật lạ nào vào miệng trẻ như que, muỗng,… vì trẻ rất hiếm khi cắn lưỡi trong cơn giật ngược lại những vật cứng có thể làm rách nướu, lưỡi của trẻ. bên cạnh đó, quý phụ huynh cũng không được đưa chất lỏng nào vào miệng trẻ như nặn chanh vì lúc này trẻ không có phản xạ nuốt và chất lỏng có thể rơi vào đường hô hấp của trẻ gây viêm phổi.Phòng ngừa co giật do sốt caođể phòng ngừa vấn đề này thì phải hạ sốt cho trẻ thật tốt. khi trẻ bị sốt, cần đưa trẻ đi khám bệnh để sớm phát hiện bệnh và điều trị sớm. để hạ sốt cho trẻ, quý phụ huynh có thể dùng các loại thuốc hạ sốt đường uống như paracetamol liều 10-15mg/kg/lần khi sốt trên 38oc, cách nhau 4-6 giờ. đối với những trẻ đang sốt cao trên 39oc thì nên nhét thuốc hạ sốt qua đường hậu môn để tác dụng nhanh hơn. đối với những trẻ sốt cao trên 39,5oc hay đã có tiền căn co giật do sốt thì bên cạnh nhét đít hạ sốt cần thực hiện lau mát bằng nước ấm cho trẻ trong vòng 30 phút. để lau mát, quý phụ huynh dùng năm cái khăn thấm nước ấm (ấm như nước dùng để tắm bé), 2 cái kẹp 2 nách, 2 cái kẹp 2 bẹn và 1 cái lau khắp người ■

(Ảnh: giadinhtre.vn.jpg)

Chỉ biết khi…

trong phòng bệnh, bác sĩ

ôn tồn phán: “với biểu hiện

như thế này, có thể khẳng

định chắc chắn là anh đã bị

nhiễm độc rất nặng”.

trời ơi! nguy hiểm quá! vậy

thưa bác sĩ, tôi bị nhiễm chất

độc gì ạ?

tôi cũng không dám nói

trước. chúng tôi chỉ có thể

kết luận chính xác khi đã

khám nghiệm tử thi.

Bệnh gì?

người đàn ông đi gặp bác

sĩ. ông ta để một trái dưa

chuột lên mũi, một củ cà

rốt vào tay trái và để một

quả chuối vào tai phải. ông

mạnh dạn hỏi bác sĩ:

thưa bác sĩ, tôi bị bệnh gì

vậy?

bác sĩ quan sát một hồi rồi

trả lời:

ông chẳng mắc bệnh gì cả

ngoài việc ăn uống không

đúng cách.

Vui Cười …

bs dư Minh tríbv nhi đồng 1 tp.hcM

(Ảnh: photobucket.com.jpg)16

Söû duïng thuoác ñuùng

pgs.ts.nguyễn hữu đứcđại học y dược tp.hcM

Đau là triệu chứng thường hay gặp ở người bệnh. Vì vậy, thuốc giảm đau là loại thuốc được dùng thường xuyên và phổ biến nhất. Có nhiều loại thuốc giảm đau khác nhau, trong đó có thuốc giảm đau mạnh nhưng lại có tác dụng gây nghiện hoặc có thuốc dùng lâu dài sẽ gây tác dụng phụ nặng nề là làm viêm loét dạ dày- tá tràng. Để giúp việc sử dụng thuốc giảm đau hợp lý, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đề ra 3 bậc thang dùng thuốc giảm đau.Hiểu… để sử dụng đúng thuốc giảm đauBậc 1 là khi đau nhẹ và vừa ta nên dùng thuốc giảm đau thông thường mua không cần có toa của bác sĩ (gọi là thuốc otc) là paracetamol hoặc thuốc nằm trong nhóm có tên gọi chung là thuốc chống viêm không steroid (viết tắt là nsaid, gồm có: aspirin, ibuprofen, diclofenac…). nếu dùng thuốc giảm đau bậc 1 là paracetamol hay aspirin không cải thiện có nghĩa người bệnh bị đau ở bậc cao hơn tức nặng ở bậc 2 hoặc đau dữ dội như đau ung thư là đau bậc 3. Lúc này phải dùng đến thuốc giảm đau là loại gây nghiện có nguồn gốc thuốc phiện với loại trung bình như codein hoặc loại mạnh như morphin. thuốc giảm đau bậc 2 và 3 có tính chất gây nghiện bắt buộc phải để cho bác sĩ điều trị chỉ định, tức là chỉ dùng khi có đơn thuốc được ghi bởi bác sĩ.riêng thuốc giảm đau bậc 1 là

paracetamol và các thuốc nsaid (trong đó có aspirin) là loại hay được dùng nhất vì mua ở nhà thuốc dễ dàng không cần đến toa thuốc của bác sĩ. có 2 trường hợp ta thường dùng thuốc giảm đau bậc1: bị cảm cúm và bị đau cơ xương khớp. khi bị cảm cúm, biểu hiện thường gặp là sốt, đau đầu, đau cơ, có khi đau họng hoặc ho khan. paracetamol ngoài giảm đau còn có tác dụng hạ sốt nên thường được dùng trị cảm cúm, khi đó paracetamol được kết hợp dùng chung với nhiều thuốc khác để trị các triệu chứng của cảm cúm. như có biệt dược kết hợp paracetamol

Dễ bị tai biến do “tự ý” sử dụng thuốc giảm đau không đúngchính vì thuốc giảm đau bậc 1 có thể mua dễ dàng, sử dụng rộng rãi và dùng ngày càng tăng liều đưa đến tỷ lệ tai biến do thuốc này ngày càng tăng ở nhiều nước trên thế giới. sự tự ý sử dụng thuốc và không biết được các tác dụng phụ tiềm tàng, không biết được sự khác nhau giữa các thuốc giảm đau thường làm cho người bệnh lơ là trong lựa chọn thuốc, dùng bất cứ thuốc gì mà họ cho là thích hợp, dùng trong thời gian rất dài và thế là bị các tai biến trầm trọng.

Thận trọng trong sử dụng thuốc

giảm đauvới thuốc kháng histamine trị dị ứng là clorpheniramin. hoặc có biệt dược chứa thêm phenylephrin là chất co mạch chống sung huyết để giúp hết nghẹt mũi chảy nước mũi, chứa thêm noscapine cộng thêm terpin hydrat giúp giảm ho, loãng đờm v.v… khi bị bắt đầu bị đau xương khớp, người bệnh có thể dùng thuốc kết hợp paracetamol và một nsaid là ibuprofen (biệt được alaxan) để giảm đau trong thời gian ngắn (nếu không cải thiện nên đi khám bác sĩ).

nhiều người đã biết rằng dùng paracetamol để giảm đau là an toàn hơn aspirin hoặc các thuốc nsaid khác ở chỗ paracetamol không gây đau dạ dày, tức không gây viêm loét dạ dày- tá tràng (vì vậy, người bị viêm loét dạ dày- tá tràng không được dùng aspirin hoặc thuốc nsaid mà chỉ nên dùng paracetamol để giảm đau). gần đây, nhiều chuyên gia quốc tế trong nhiều thông báo khác nhau đã nhấn mạnh đến sự lưu ý đặc biệt về nguy cơ bị tác dụng phụ của thuốc giảm đau đối với 2 nhóm người: Nhóm người bị hen suyễn và nhóm người có vấn đề về tim mạch.đối với người bị hen suyễn hoặc người có cơ địa dễ bị dị ứng nên lưu ý không nên dùng thuốc aspirin hoặc các thuốc chống viêm không steroid (nsaid) khác. bởi vì loại thuốc giảm đau này có thể gây co thắt phế quản, làm khởi phát cơn hen, làm triệu chứng hen suyễn nặng thêm đến mức có thể nguy hiểm đến tính mạng. hội chứng bị lên hen suyễn do dùng thuốc aspirin hay nói chung do dùng thuốc nsaid được gọi là hội chứng aia (viết tắt của Aspirin

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 17

Söû duïng thuoác ñuùng

Induced Asthma). ở pháp, có đến 25% bệnh nhân hen phải đưa đi cấp cứu ở bệnh viện, làm thông khí đường thở do hội chứng aia. trên thế giới, tỷ lệ bệnh nhân bị hen suyễn ngày một gia tăng và các bệnh nhân này có lúc phải dùng thuốc giảm đau để trị bệnh. do hội chứng aia khó lường trước được, cho nên người có tiền sử bị dị ứng nên thận trọng tránh dùng aspirin hoặc thuốc nsaid nào khác, ngoại trừ được bác sĩ chỉ định thuốc vì sự cần thiết, để tránh lên cơn hen.những người đang có bệnh lý về tim mạch phải hết sức thận trọng trong lựa chọn thuốc giảm đau. nên tránh dùng các thuốc nsaid nói chung (ngoại trừ aspirin liều thấp có tác dụng ngừa huyết khối có thể được bác sĩ tim mạch chỉ định dùng để ngừa đau thắt ngực, ngừa nhồi máu cơ tim). nếu tự ý dùng thuốc nsaid có thể làm tăng nguy cơ suy tim ở người cao tuổi đang dùng thuốc lợi tiểu để trị bệnh tăng huyết áp. hoặc thuốc aspirin có thể làm tăng huyết áp ở người đang mắc bệnh huyết áp cao.riêng thuốc paracetamol tuy an toàn hơn aspirin trong một số trường hợp, ta vẫn phải lưu ý độc tính của nó đối với gan. các chuyên gia ghi nhận đã có khá nhiều trường hợp ngộ độc paracetamol dẫn đến hoại tử tế bào gan, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc ở người có chức năng gan hoạt động kém. paracetamol gây nhiễm độc gan là do dùng quá liều. Những khuyến cáo cần thiết khi sử dụng thuốc- không được dùng paracetamol để tự điều trị cảm sốt, giảm đau

quá 10 ngày ở người lớn và quá 5 ngày ở trẻ con, trừ khi được bác sĩ hướng dẫn.- đối với người lớn, liều thông thường không nên quá 4g/ngày (mỗi lần chỉ nên dùng 500mg-1000mg, một ngày không quá 3 lần). riêng người cao tuổi, nên dùng liều thấp hơn do chức năng gan đã kém. ở nước ngoài, các chuyên gia ghi nhận người cao tuổi dễ bị ngộ độc, do dùng quá liều paracetamol chỉ vì tự ý dùng nhiều thuốc với tên biệt dược khác nhau, nhưng thực chất chứa cùng một hoạt chất là paracetamol mà bản thân người đó không biết.

- người cao tuổi cũng thường hay bị tăng huyết áp phải tránh dùng thuốc trị cảm cúm, nhức đầu ngoài paracetamol có chứa thêm chất co mạch giảm sung huyết là ephedrin, pseudoephedrin, phenylephrin… (vì đây là chất cường giao cảm sẽ làm tăng vọt huyết áp). ngoài ra, người cao tuổi tuyệt đối không dùng thuốc có dạng sủi bọt (kể cả các thuốc khác ngoài thuốc trị cảm cúm, nhức đầu). vì dạng thuốc sủi bọt luôn chứa tá dược rã sinh khí là natri bicarbonat hoặc natri carbonat (khi hòa vào nước sẽ phản ứng với acid citric cũng là tá dược phóng thích khí CO2 gây sủi bọt), tức thuốc sủi bọt luôn chứa natri có thể gây tăng huyết áp đối

với người bị sẵn bệnh lý này và đang kiêng muối.- người uống rượu nhiều không nên dùng bừa bãi paracetamol, đặc biệt không nên uống thuốc với mục đích “ngừa nhức đầu, để uống rượu không say” (cũng giống như một số người trước khi uống rượu thường uống vài viên aspirin để tăng “đô”, nhưng tăng “đô” đâu không thấy, chỉ làm hại dạ dày, có nguy cơ bị xuất huyết tiêu hóa!). paracetamol và rượu đều có hại cho gan, do đó nếu kết hợp sẽ làm tăng độ nguy hại lên nhiều lần.việc chọn và dùng thuốc giảm đau không phải là việc đơn giản, hời hợt mà đòi hỏi phải có sự thận

trọng đúng mức. đối với người sử dụng thuốc

khi cần giảm đau chỉ nên dùng

thuốc giảm đau bậc 1

và nên chọn

paracetamol là thuốc dùng

đầu tiên, dùng đúng liều và không

dùng kéo dài.nếu tình trạng đau không cải

thiện hoặc cải thiện, sau đó lại tái phát, ta nên đến cơ sở điều trị để được bác sĩ khám, xác định nguyên nhân và giúp chọn loại thuốc giảm đau thích hợp. không nên tự ý dùng bất cứ loại thuốc giảm đau nào mà mình không rõ hoặc dùng loại thuốc giảm đau bậc cao hơn, bậc 2 hoặc bậc 3, có thể bị nghiện thuốc và tai biến nguy hiểm. riêng để giảm đau bậc 2, người ta có thể dùng thuốc paracetamol kết hợp với thuốc giảm đau gây nghiện trung bình là codein (biệt dược paracetamol+codein có tên Efferalgan-Codeine) hoặc paracetamol+tramadol (biệt dược Ultracet) nhưng nên lưu ý tốt nhất vẫn nên để bác sĩ chỉ định dùng thuốc vì dùng bừa bãi lâu ngày sẽ bị nghiện ■

(Ảnh: productions.com.jpg)

18

Baùc syõ gia ñình

ts.bs phạm Lê angiảng viên đại học y dược tp.hcM

Hít phải khói nóng hay các sản phẩm của chất đốt có thể gây ra các sang thương nghiêm trọng cho đường hô hấp. Khoảng 1/3 ca bệnh nhập viện vào khoa phỏng do hít khói bởi vì một loạt các biến chứng của nó. Khi nghĩ đến bệnh nhân bị hít khói, bác sĩ tại các phòng khám bác sĩ gia đình cần nắm rõ những tổn thương mà bệnh nhân có thể mắc phải do bị hít khói và có chỉ định đưa bệnh nhân nhập viện để được đánh giá, theo dõi sát tình trạng bệnh cũng như xử trí kịp thời các loại tổn thương do hít khói có thể gặp…Giảm ôxy hóa nhu môdo tiếp xúc với khí co hay khí cyanid có thể nguy hại đến tính mạng.khoảng 80% ca tử vong là do ngộ độc khí co.cyanid sẽ gây ra giảm chuyển hóa oxy tế bào, nghĩ đến ngộ độc khí cyanid nếu khí phát sinh từ việc đốt bao plastic hay hóa chất vô cơ.

Phỏng nhiệtLà hậu quả do việc hít khí nóng.niêm mạc trên thanh môn không được bảo vệ đối với khí nóng, do đó sẽ xuất hiện phù nề và tắc khí đạo 24-48 giờ sau khi tiếp xúc.niêm mạc dưới thanh môn thường được bảo vệ với sang thương nhiệt, dù rằng hít phải hơi nước nóng có thể gây ra bỏng khí phế quản.Bỏng hóa họcthường chủ yếu gây ra do các khí không hòa tan kích thích có thể ảnh hưởng đến khí đạo dưới.các khí kích thích không hòa tan như: aldehyd, amin, chlorine, hydrochloric acid và sulfure dioxide.có khoảng trống giữa khi tiếp xúc và biểu hiện lâm sàng.khi bị hít khói, bệnh nhân thường có những biểu hiện lâm sàng như tím tái, thở nhanh, thở rít thanh quản, khò khè, ran nổ gợi ý cần các biện pháp điều trị tích cực. hít phải khí co và cyanid gây ra suy hô hấp và gây tử vong sớm nếu không xử trí kịp thời. do đó, ngay lập tức:

Hướng dẫn nhận biết các loại tổn thương do hít khói

- cách ly ngay bệnh nhân với môi trường nhiễm độc.- cho thở oxy 100% ngay cho tới khi đo được carboxyhemb và nó trở về bình thường. duy trì pao2 trên 75 mmhg và sao2 khoảng 95%.nếu ngộ độc cyanid, gây ra methemoglobine thì nên tiếp xúc với các trung tâm phòng độc để hướng dẫn liều lượng cụ thể.Phòng ngừa- phòng và nhà gắn máy lạnh phải dùng quạt hút để thông khí.- Mùa nắng không được ngủ trong xe, đậu đóng kín cửa mở máy lạnh.- không được để máy phát điện hay động cơ có vận hành ban đêm trong nhà kín mở máy lạnh.- không dùng bếp ga trong nhà kín không thông khí đủ ■

(Ảnh: wordpress.com.jpg) (Ảnh: anhso.net.jpg)

(Ảnh: experience.com.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 19

Thöïc phaåm vaø söùc khoûe

ds Lê kim phụng

Hiện nay ở các quán nhậu bình dân thì món rượu chuối hột cũng là món ưa thích của nhiều quý ông vì tin rằng nó giúp bổ thận tráng dương, tăng cường sinh lực phái mạnh, vì vậy nếu uống rượu pha chế không đúng quy cách cũng đã xảy ra nhiều trường hợp ngộ độc rượu chuối hột, do đó nên biết cách để chế biến một bình rượu chuối hột ngon, hấp dẫn, đảm bảo vệ sinh an toàn.chuối hột có tên khoa học là

rượu chuối hột món yêu thích của nhiều quý ông

Musa brachycarpa back., họ chuối (Musaceae). dân gian thường gọi là chuối chát, thường dùng quả xanh, gọt bớt lớp vỏ ngoài, sau đó bào thành lát để dùng trong các món cuốn chung với các loại rau sống, khế, hoặc trộn gỏi, bóp thấu, chấm mắm nêm hoặc mắm tôm. ngoài các thành phần chất dinh dưỡng tốt như đường, sinh tố, chất xơ, trong chuối hột xanh còn có chứa hàm lượng chất tanin cao vì vậy chuối xanh chát nhiều hơn ngọt. tanin trong chuối xanh có tác dụng làm săn se niêm mạc nên tránh được tiêu chảy khi ăn chung với những món ăn có nhiều rau sống, lạnh bụng.Cách ngâm rượu chuối hột ngonchọn chuối hột thật chín, thái mỏng, phơi nắng (nhớ che để giữ không cho ruồi nhặng hoặc bụi bay vào), phơi càng khô càng tốt.rượu ngâm phải là rượu trắng, không tạp (thường gọi là rượu cốt, rượu nguyên chất, rượu nếp hoặc gạo đều được, nồng độ rượu > 40 độ).dụng cụ ngâm rượu phải là bình thủy tinh, rửa sạch. bỏ chuối vào

1/3 bình, đổ rượu đầy 2/3. đậy kỹ nắp, khoảng 3 tháng là uống được, để càng lâu càng tốt. rượu có vị ngọt thơm, màu vàng nhạt. Tác dụng và liều dùng rượu chuối hột an toàndùng chữa bệnh thận, sỏi thận,

đái tháo đường, đau lưng, nhức mỏi xương

khớp, bổ thận tráng dương, tăng cường sinh lực, kích

thích tiêu hóa, lợi tiểu, bồi bổ

cơ thể, giúp ăn ngon, ngủ yên giấc.

tuy vậy nhưng rượu chuối hột vẫn được xếp vào loại rượu thuốc, không phải uống để nhậu xỉn. Liều dùng 10 - 20ml uống trong bữa ăn.có thể gia thêm với chuối hột các vị thuốc bổ khí, bổ huyết, bổ thận như đỗ trọng, ba kích, ngưu tất, tục đoạn, đại táo, Long nhãn, đương quy, thục địa, câu kỷ tử, bạch thược, xuyên khung, đảng sâm, hoàng kỳ, cam thảo, quế chi (4-8g mỗi vị), các vị thuốc này cũng được rửa sạch, phơi khô

và nên mua ở các cơ sở y học cổ truyền uy tín, có thể thêm ít mật ong để có một bình rượu thơm ngon. chú ý, thuốc rượu do dùng rượu trắng hay rượu nếp để ngâm, nên các thành phần hoạt chất có trong chuối hột sẽ được chiết xuất và khuếch tán hoàn toàn trong rượu, nếu dùng chữa bệnh chỉ nên dùng khi nào khỏi bệnh thì ngưng, không nên dùng lâu dài với liều cao hơn 30ml/ ngày, vì có những thuốc tuy không có biểu hiện ngộ độc cấp tính nhưng khi dùng từ 3-6 tháng lại có các biểu hiện ngộ độc. ngoài ra rượu cũng có điểm lợi là nó giúp dẫn thuốc nhanh, tác dụng nhanh, biến dưỡng và đào thải cũng nhanh, nhưng điểm hại

là khi uống nồng độ cao có thể ảnh

hưởng đến các cơ quan nội tạng khác trong cơ thể.

hơn nữa chuối hột dùng lâu cũng

có tác dụng phụ là gây kích ứng niêm mạc dạ dày do ngộ độc tanin, người bị đau dạ dày, trĩ, táo bón, phụ nữ đang có thai và sau khi sanh không nên dùng. người bị huyết áp cao cũng không nên dùng ■

20

Thoâng tin môùi

Các nCoV còn nguy hiểm hơn SARSTheo một báo cáo công bố ngày 19 tháng sáu trên tạp chí New England of Medicine, các nCoV (new CoronaVirus) nguy hiểm hơn Corona virus gây Hội chứng hô hấp cấp và nặng (SARS) gấp sáu lần. Ngoài ra, các tác giả thấy một sự lây truyền quan trọng từ bệnh nhân sang nhân viên y tế trong quá trình di chuyển bệnh nhân giữa các bệnh viện.đội điều tra gồm các chuyên gia trong các bệnh truyền nhiễm, đã đến thăm ả rập saudi trong thời gian bùng nổ dịch coronavirus mới (ncov). tại thời điểm khảo sát, 23 người đã bị nhiễm ncov trong đó 11 người đã chết. ghi nhận từ cơ quan y tế ả rập saudi: hiện đang có số người chết là 32, với 49 người bị nhiễm bệnh. Tỷ lệ tử vong là rất cao nghiên cứu trong bốn bệnh viện ả rập, ncov gây tử vong nhiều hơn là coronavirus (virus gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nặng – sars- tại

Trẻ bị tiếp xúc khói thuốc trong giai đoạn phôi thai có khả năng gây hấn và hành vi chống đối xã hội trong tương lai.Một nghiên cứu do hai nhà khoa học Linda pagani và caroline Fitzpatrick (đại học Montreal và bệnh viện sainte-Justine tại Montreal- canada) cùng với cộng sự thực hiện, khảo sát trên 2.055 trẻ em đã tiếp xúc với khói thuốc lá trong bào thai, loại trừ trẻ có cha mẹ bản tính hung hăng và hành vi chống đối xã hội để không sai lệch kết quả. những trẻ em được theo dõi từ lúc mới sinh ra cho đến khi

các bệnh viện toronto vào năm 2003). tỷ lệ tử vong tương ứng là 48% và 8%.Dữ liệu mới về virus thời gian từ khi nhiễm vi rút đến khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên (ho, khó thở, sốt hoặc nôn mửa) trung bình là 5,2 ngày và thời gian virus lây lan từ người này sang người khác mất khoảng 8 ngày. đối với nhà dịch tễ học derek cummings, thành viên trong nhóm và phó giáo sư tại trường y tế công cộng bloomberg (đại học Johns hopkins), sự hiểu biết về những thời kỳ này là cần thiết để biết thời

10 tuổi, dựa trên dữ liệu thống kê hàng năm của viện thống kê quebec. kết quả thu được sau khảo sát là: trẻ em hút thuốc lá thụ động trong giai đoạn phôi thai có tính hung hăng (hung dữ) và hành vi chống đối xã hội.Làm thế nào để giải thích mối liên quan giữa hút thuốc thụ động và hành vi gây hấn? theo các tác giả của nghiên cứu, nguyên nhân được tìm thấy từ khói thuốc lá, khói thuốc chứa nhiều chất ô nhiễm sẽ gây thiệt hại sinh học trong não bộ của trẻ nhỏ. để hỗ trợ cho lập luận này, Linda pagani và caroline Fitzpatrick nhắc lại rằng: bà mẹ hút thuốc thụ động trong khi mang thai có thể làm chậm phát triển trí não ở thai nhi và cân nặng khi sinh của trẻ thấp. trước đây đã có nghiên cứu cho thấy những tác hại của hút thuốc thụ động trên não bộ của trẻ em. đó là nghiên cứu do bác sĩ tây ban nha từ

điểm tốt nhất để hành động trước khi một người nhiễm vi rút xuất hiện triệu chứng. Phát hiện sớm đảm bảo một tiên lượng tốt hơn trish perl, một nhà dịch tễ học và là giáo sư tại khoa y - đại học Johns hopkins, đã kết luận rằng theo dõi cẩn thận là điều cần thiết để phát hiện sớm người nhiễm bệnh, yếu tố quan trọng trong tiên lượng. các tác giả cũng tin rằng sự phát triển của một xét nghiệm nhanh để phát hiện ncov là một ưu tiên để ngăn chặn dịch trong tương lai. BS Cẩm Tiên (lược dịch)

đại học rovira i virgili công bố vào năm 2012, cho thấy: trẻ sơ sinh đã bị hút thuốc thụ động khi trong tử cung có nhiều khả năng rối loạn hoạt động thần kinh, đặc trưng là sự thiếu tập trung chú ý và chậm phát triển vận động. nghiên cứu được công bố trên Journal of epidemiology and community health, ngày 21 tháng 5 năm 2013, trong bài báo có tựa đề “sự liên quan giữa tiếp xúc khói thuốc lá và hành vi chống đối xã hội trong tương lai”.BS Cẩm Tiên (lược dịch)

(Ảnh: gettyimages.com

(Ảnh: gettyimages.com

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 21

Tin hoaït ñoäng

Bác sĩ roberto Decastro-chuyên gia tái tạo bộ phận sinh dục làm việc tại Bệnh viện Nhi Đồng 2Vừa qua, bác sĩ người Ý Roberto Decastro – người phẫu thuật tái tạo bộ phận sinh dục cho “Chú lính chì” Thiện Nhân đã đến làm việc tại BV Nhi Đồng 2. Chuyến thăm này nằm trong sự hợp tác giữa Quỹ phòng chống thương vong Châu Á với BV Nhi Đồng 2 và đây cũng là điểm dừng chân cuối cùng tại Việt Nam của bác sĩ Roberto Decastro trước khi trở về Ý.tại bv nhi đồng 2, bác sĩ roberto decastro đã cùng các bác sĩ khoa

ngoại niệu khám cho hơn 20 bệnh nhân bị dị tật bẩm sinh về bộ phận sinh dục, mơ hồ về giới tính, chấn thương vùng sinh dục. cũng trong dịp này, bác sĩ roberto decastro cùng các bác sĩ khoa ngoại niệu, bv nhi đồng 2 đã hội chẩn và mổ cho 2 trường hợp khó. Một trường hợp túi thừa niệu đạo, hẹp niệu đạo đã mổ nhiều lần. trường hợp thứ hai là ca dị tật bẩm sinh bộ phận sinh dục nam.được biết, đây là lần thứ 3, chuyên gia tái tạo bộ phận sinh dục roberto decastro đến bv nhi đồng 2. dự tính trong lần trở lại việt nam vào tháng 6/2014, bác sĩ roberto decastro sẽ tiếp tục hỗ trợ bv nhi đồng 2 tái tạo bộ phận sinh dục cho những bé trai kém may mắn.Lan anh

Đảm bảo chất lượng thực hiện kỹ thuật xét nghiệm HIVNhằm đảm bảo chất lượng thực

hiện kỹ thuật xét nghiệm HIV, Bộ Y tế ban hành Thông tư số 15/2013/TT-BYT về hướng dẫn bảo đảm chất lượng thực hiện kỹ thuật xét nghiệm HIV. Thông tư gồm 6 chương, 34 điều và 9 phụ lục.điểm mới của thông tư là điều chỉnh những vấn đề: điều kiện về nhân sự, cơ sở vật chất, trang thiết bị, quản lý chất lượng xét nghiệm đối với các phòng xét nghiệm sàng lọc hiv, phòng xét nghiệm khẳng định hiv, phòng tham chiếu quốc gia về xét nghiệm hiv và thủ tục công bố, công nhận, chỉ định thành lập các loại hình phòng xét nghiệm nêu trên.theo đó, điều kiện nhân sự đối với

phòng xét nghiệm hiv bằng kỹ thuật đơn giản là phải có ít nhất 2 nhân viên xét nghiệm có trình độ chuyên môn thuộc chuyên ngành y, sinh học và đã qua tập huấn xét nghiệm hiv của các cơ sở y tế bộ y tế chỉ định cấp. điều kiện về cơ sở vật chất phải có phòng an toàn sinh học cấp 1 và phải tham gia ngoại kiểm của viện pasteur tp.hcM thì mới có đủ tiêu chuẩn thành

lập phòng xét nghiệm huyết thanh sàng lọc hiv. đồng thời trong quy trình, hồ sơ, thủ tục thẩm quyền tiếp nhận, công nhận phòng xét nghiệm sàng lọc hiv, so với trước đây, thông tư có điểm mới là “sau 15 ngày làm việc, kể từ ngày ghi trên giấy tiếp nhận hồ sơ, nếu sở

y tế tỉnh không có đề nghị sửa đổi, bổ sung thì cơ sở được phép triển khai hoạt động xét nghiệm”. riêng đối với điều kiện, hồ sơ thủ tục thẩm quyền công nhận phòng xét nghiệm khẳng định và chỉ định phòng xét nghiệm tham chiếu hiv thuộc thẩm quyền của bộ y tế.hiện trên cả nước có 2 phòng tham chiếu quốc gia về xét nghiệm hiv, trong đó viện pasteur là phòng tham chiếu quốc gia về xét nghiệm hiv toàn khu vực phía nam.TL

Huyện Bình Chánh: Tổng vệ sinh môi trường, xóa vùng nguy cơ, điểm nguy cơ dịch bệnhChuẩn bị cho năm học 2013 – 2014 cũng như thực hiện tốt công tác phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm trên người, thực hiện nếp sống văn minh - mỹ quan đô thị; vừa qua nhiều xã, thị trấn của huyện Bình Chánh đã tổ chức Tổng vệ sinh môi trường, xóa vùng nguy cơ, điểm nguy cơ dịch bệnh, mỗi xã, thị trấn chọn một địa điểm (ấp, khu phố) có nguy cơ về dịch bệnh và mang tính cổ động cao để tổ chức Lễ ra quân. sau Lễ phát động ra quân tổng vệ sinh môi trường, lãnh đạo, các tổ chức ban ngành đoàn thể huyện/xã, khu phố, tổ dân phố thực hiện quét dọn đường phố; thực hiện vớt rác các tuyến kênh, rạch, nhằm tạo thông thoáng dòng chảy, làm sạch các khu vực công cộng, kết hợp phát tờ rơi, phát thuốc khử khuẩn, tuyên truyền vận động, hướng dẫn người dân các biện pháp diệt lăng quăng, kiểm tra các dụng cụ chứa nước… và huy động các hộ gia đình, các cơ sở sản xuất trên địa bàn cùng thanh niên, học sinh tham gia vệ sinh môi trường công cộng.được biết, trong 6 tháng đầu năm 2013, trên địa bàn huyện ghi nhận xảy ra 179 trường hợp bệnh sốt xuất huyết (giảm 138 trường hợp so với cùng kỳ), 334 trường hợp bệnh tay chân miệng (giảm 41 trường hợp so với cùng kỳ) và 39 trường hợp bệnh khác: quai bị, thủy đậu, sởi, sốt phát ban, viêm màng não, sốt rét, viêm não vi rút…).Thiên Kim

Bác sĩ Roberto Decastro thăm khám cho một bệnh nhi bị dị tật bẩm sinh ở bộ phận sinh dục.

Thực hiện kỹ thuật Elisa xét nghiệm HIV tại Khoa Vi sinh của Trung tâm Y tế Dự phòng TP.

22

Thöû taøi cuûa baïn

1) Loại sữa màu vàng đục, chứa ít chất béo nhưng lại giàu protein để giúp bé phát triển tốt, ngoài ra loại sữa này chứa nhiều kháng thể và yếu tố bảo vệ khỏi các bệnh tiêu chảy, nhiễm trùng.2) Một trong các yếu tố ảnh hưởng đến thành phần và chất lượng của sữa mẹ.3) Một trong các thành phần có trong sữa mẹ giúp trẻ phát triển não và mắt.4) Cho bú sữa mẹ giúp tăng………. giữa mẹ và bé.5) Sữa mẹ giúp tăng cường……….. tự nhiên cho bé.

1) Bệnh gì bác sĩ bó tay? 2) Một người đàn ông đi trong trời mưa. Đầu, mắt, mũi, miệng ông ta đều bị ướt nhưng tóc ông ta ko hề bị ướt? Hỏi tại sao? 3) Ở một người trưởng thành có tất cả bao nhiêu xương? • 201• 206• 300• Trên 300 xương4) Xương nào dài nhất trong cơ thể người? • Xương cánh tay

TRÒ chƠI Ô chữ

đỐ vuI

1.C 2.D 3.A 4.D 5.D6.D 7.C 8.B 9.B 10.D

Đáp án kỳ trước: Số 212 tháng 7/2013

• Xương đùi

• Xương cẳng tay

• Xương sườn

5) Cái gì?

Ðường ngay thông thống Hai cống hai bên Trên hàng gương Dưới hàng lược

6) Cái gì?

Hai cô nằm nghỉ hai phòng Ngày thì mở cửa ra trông Ðêm thì đóng cửa lấp trong ra ngoài

(Ảnh: gettyimages.com

(Ảnh: gettyimages.com

(Ảnh: gettyimages.com

Sức khỏe TP.HCM • Số 213 Tháng 8/2013 23

Tö vaán söùc khoûe

Con tôi đã tiêm vaccin 5 trong 1 trong chương trình tiêm chủng mở rộng rồi tuy nhiên tôi muốn chuyển sang tiêm vaccin 6 trong 1 cho cháu thì có sao không bác sỹ? Tiêm dịch vụ có an toàn hơn tiêm chủng mở rộng không?bạn vẫn có thể chuyển từ tiêm văcxin 5 trong 1 sang 6 trong 1, thay vì tiêm chủng mở rộng thì tiêm chủng dịch vụ cho bé. khi đi tiêm, bạn nên nhớ mang theo sổ chích ngừa của bé để bác sĩ biết bé đã được chủng những mũi nào rồi, từ đó có thể giúp tiêm vaccin một cách hiệu quả nhất. nhìn chung, số phản ứng của tiêm dịch vụ thấp hơn 2 lần so với số phản ứng của tiêm chủng mở rộng. tuy nhiên, những biểu hiện của phản ứng sau

Quy định việc phê duyệt và áp dụng giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh1. đối với các bệnh viện hạng đặc biệt, bệnh viện hạng i thuộc thẩm quyền quản lý trực tiếp các bộ, ngành: bộ trưởng bộ y tế phê duyệt giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh đối với từng cơ sở.2. đối với trạm y tế cơ quan, đơn vị, tổ chức, trạm y tế quân dân y, phòng khám quân dân y: áp dụng giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh đã được hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi tắt là tỉnh) quy định đối với trạm y tế xã, phường, thị trấn của địa phương đó.

tiêm, sốc phản vệ sau tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng dịch vụ là tương đối giống nhau. giá thành vaccin ngừa cùng một loại bệnh của tiêm chủng dịch vụ thường đắt hơn tiêm chủng mở rộng 6-8 lần vì tiêm chủng mở rộng miễn phí trên toàn quốc nên thường dùng loại giá thành vừa phải để đảm bảo chi phí.ThS.BS Hồ Vĩnh ThắngViện Pasteur

Tôi 54 tuổi có nghe Bác sỹ nói uống nước vừa phải vào ban đêm để thận nghỉ ngơi có đúng không?Một độc giảđối với người lớn tuổi khả năng

3. đối với bệnh xá quân dân y: áp dụng giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh đã được hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân tỉnh quy định đối với phòng khám đa khoa khu vực của địa phương đó.4. đối với các bệnh viện hạng ii, iii, iv thuộc thẩm quyền quản lý trực tiếp các bộ, ngành còn lại (bao gồm cả bệnh viện quân dân y): áp dụng giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh đã được hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân tỉnh quy định đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cùng hạng của địa phương đó.5. đối với các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bộ, ngành chưa thực hiện việc xếp hạng thì cơ quan quản lý về y tế của bộ, ngành phối hợp với cơ quan bảo hiểm xã hội tỉnh

cô đặc nước tiểu giảm, khả năng tái hấp thu muối nước giảm dẫn đến hay đi tiểu đêm, ngoài ra việc mất ngủ thường xuyên của người lớn tuổi cũng gây ra tình trạng hay đi tiểu đêm. người lớn tuổi không nên uống nhiều nước vào ban đêm vì bàng quang chưa đầy đã đi tiểu và không uống nước cũng đi tiểu đêm do đó cần hạn chế uống nước vào ban đêm. cần điều chỉnh lượng nước uống vào ban ngày để đủ 2-3 lít/ ngày và không uống quá 4 lít nước/ ngày. nên uống nước vào buổi sáng là tốt nhất.TS.BS Nguyễn Báchbv thống nhất

thống nhất việc áp dụng giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh đã được hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân tỉnh quy định đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cùng hạng của địa phương đó trong thời gian chờ xếp hạng theo quy định của bộ y tế.6. trường hợp cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bộ, ngành thực hiện các dịch vụ kỹ thuật chưa có trong quy định giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của địa phương thì cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bộ, ngành phải thực hiện xây dựng phương án giá theo hướng dẫn của bộ y tế và báo cáo bộ y tế xem xét, quyết định.(Trích theo Thông tư 04/2013/TT-BYT của Bộ Y tế ngày 21/01/2013 và có hiệu lực thi kể từ ngày 15 tháng 3 năm 2013)

góc p

háp l

uật

(Ảnh: danviet.vn.jpg)

(Ảnh: tienphong.vn.jpeg)

TruNg TÂM TruyỀN THÔNg - gIáO DỤC SỨC KHỎE Tp.HCM59b nguyễn thị Minh khai, quận 1, tp.hcM điện thoại: (84.08) 39 309 086Fax: (84.08) 39 309 086email: web.t4g@gmail.comWebsite: t4ghcm.org.vn