การเมองการปกครองเปรยบเทยบ

อรรถสทธ เมองอนทร

การเมองการปกครองเปรยบเทยบ

Comparative Politics and Government

อรรถสทธ เมองอนทร

สาขาวชารฐศาสตร

คณะรฐศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยพะเยา

ค ำน ำ

ต ำรำวชำกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบฉบบนมำจำกกำรเรยบเรยงและ

เขยนเพมเตมจำกเอกสำรประกอบกำรสอนขนำดไมหนำนกซงถกใชโดยผเขยนในกำรสอนนสต

สำขำวชำรฐศำสตรมำหลำยภำคกำรศกษำ ต ำรำฉบบนยงไดรบกำรเพมเตมเนอหำและขอมล

ททนสมยเขำกบกำรเมองยคโลกำภวฒนทเปลยนแปลงอยำงรวดเรวและซบซอนอยำงมหำศำล

นอกจำกนผเขยนไดใชต ำรำมำชวยในคนควำเพมเตมและอำงองอกเปนจ ำนวนหลำยเลม

รวมไปถงเวบไซตอกจ ำนวนมำกทผเขยนคดวำนำเชอถอในขอมลมำประกอบรวมไปถง

บทวเครำะหและแผนภำพซงมแหลงอำงองจำกต ำรำอนรวมไปถงจำกควำมคดของผเขยนเอง

อนงผเขยนสงเกตวำไมคอยมต ำรำเกยวกบวชำกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบ

เปนภำษำไทยนกจงหวงวำต ำรำฉบบนจะชวยใหนกศกษำหรอผทสนใจในวชำนไดเกดควำมร

และควำมเขำใจเกยวกบวชำกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบและยงเปนบนไดพำพวกเขำไปยง

ต ำรำภำษำตำงประเทศเลมอนๆทน ำเสนอองคควำมรอนลกซงขนไป ส ำหรบควำมบกพรองใดๆท

อำจจะมในต ำรำฉบบน ผเขยนขอนอมรบควำมผดแตเพยงผเดยวแตถำมควำมดอยบำงก

ขออทศใหกบบดำและมำรดำรวมไปถงวงวชำกำรทตองกำวไปขำงหนำอยเสมอ

ดร.อรรถสทธ เมองอนทร

สำขำวชำรฐศำสตร

คณะรฐศำสตรและสงคมศำสตร

มหำวทยำลยพะเยำ

สารบญ

บทท หนา

1 แนะน าวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ ............................................... 1

ลกษณะส ำคญของวชำกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบ .............................. 2

เปำหมำยของกำรศกษำ ................................................................................. 3

ประโยชนจำกกำรศกษำกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบ ............................. 3

ประวตศำสตรกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบโดยสงเขป ........................... 4

แนวคดในกำรศกษำ ....................................................................................... 8

ระเบยบวธกำรวจย ....................................................................................... 11

ประเทศทใชเปนกรณศกษำ………………………………………………………………………….. 12

กำรแบงบทเรยน ....................................................................................... 13

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 13

2 การเมอง รฐ และการแบงประเภทของรฐ (Politics, State and State Classification)15

กำรเมอง....................................................................................................... 15

ควำมส ำคญของกำรเมอง ........................................................................ 15

ควำมหมำยของกำรเมอง ........................................................................ 16

รฐ .............................................................................................................. 18

ควำมหมำยและองคประกอบของรฐ ...................................................... 19

กำรแบงประเภทของรฐ ................................................................................. 20

สรป ...................................................................................................... 25

ค ำถำมส ำหรบอภปรำย .................................................................................. 26

3 อดมการณทางการเมอง (Political ideology) ................................................. 29

นยำมของอดมกำรณ ..................................................................................... 29

ควำมส ำคญของอดมกำรณ............................................................................ 30

กำรแบงประเภทของอดมกำรณ ..................................................................... 31

ตวอยำงของอดมกำรณทจดอยในปกซำย .............................................. 31

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

ตวอยำงของอดมกำรณทจดอยในปกขวำ ............................................... 33

อดมกำรณทเปนไดทงขวำและซำย ........................................................ 36

ประเทศกรณศกษำ ไดแก สหรฐอเมรกำ อหรำน และรสเซย .................. 38

สรป ................................................................................................................ 45

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 45

4 รปแบบการปกครอง (Regime) ........................................................................ 48

คณสมบตของรปแบบประชำธปไตยและเผดจกำร .......................................... 49

ประชำธปไตยเสรนยม .......................................................................... 49

เผดจกำร ............................................................................................... 50

ภำวะเปลยนผำนของรปแบบกำรปกครอง ..................................................... 53

ลกษณะกำรปกครองทบงชควำมเปนเผดจกำร ............................................... 64

สรป ................................................................................................. 67

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ........................................................................... 68

5 เศรษฐกจ (Economy) ....................................................................................... 72

อดมกำรณทำงกำรเมองและตลำด ................................................................. 72

เศรษฐกจยคโลกำภวฒน ................................................................................ 74

ตววดระบบเศรษฐกจ ..................................................................................... 75

ประเทศกรณศกษำ ไดแก สหรฐอเมรกำ ฝรงเศส และจน ....................... 77

สรป ............................................................................................................. 86

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 86

6 ฝายบรหาร (Executive) ................................................................................... 90

กษตรยเปนประมขของรฐ ............................................................................... 91

ระบบกษตรยนยมและระบบสมบรณำญำสทธรำช ............................... 91

ระบบกษตรยภำยใตรฐธรรมนญหรอกษตรยเปนประมข ................. 92

สำธำรณรฐ .................................................................................................. 97

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

6 ฝายบรหาร (Executive) (ตอ)

ระบบรฐสภำอนมประธำนำธบดเปนประมข ........................................... 97

ระบบประธำนำธบด ............................................................................. 99

ระบบประธำนำธบดกงรฐสภำ .............................................................. 103

แบบเผดจกำร ................................................................................................ 107

สรป ........................................................................................................... 113

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 114

7 ฝายนตบญญต (Legislature) .......................................................................... 117

หนำทของรฐสภำ ......................................................................................... 117

รฐสภำของประเทศประชำธปไตยเสรนยม ...................................................... 118

ระบบของรฐสภำ ............................................................................................ 118

ระบบสภำเดยว .................................................................................. 118

ระบบสภำค ...................................................................................... 120

ระบบคณะกรรมำธกำร ................................................................................. 125

สรป ............................................................................................................. 127

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 128

8 ฝายตลาการ (Judiciary) .................................................................................. 130

บทบำทและหนำทของฝำยตลำกำร ................................................................ 130

ชนดของศำล .................................................................................................. 130

ฝำยตลำกำรกบแนวคดนตรฐ ........................................................................ 131

ควำมสมพนธระหวำงฝำยตลำกำรกบกำรเมอง .............................................. 132

ฝำยตลำกำรกบอดมกำรณทำงกำรเมอง ........................................................ 132

ฝำยตลำกำรกบบทบำททำงกำรเมอง ............................................................. 133

ขอไดเปรยบและเสยเปรยบของระบบตลำกำรทเขมแขง .................................. 134

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

8 ฝายตลาการ (ตอ)

ประเทศกรณศกษำ (ฝรงเศส สหรฐอเมรกำ รสเซย จน) ................................. 134

สรป ....................................................................................................... 139

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 140

9 รฐธรรมนญ (Constitution) .............................................................................. 142

ประเภทของรฐธรรมนญ ................................................................................ 142

ประโยชนของรฐธรรมนญ .............................................................................. 143

แนวคดรฐธรรมนญนยม ................................................................................ 143

รปแบบกำรปกครองกบรฐธรรมนญ ............................................................... 144

ประเทศกรณศกษำ (องกฤษ สหรฐอเมรกำ รสเซย และจน) ............................ 145

สรป ............................................................................................................. 151

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 152

10 ขาราชการ (Bureaucracy) ............................................................................... 154

ควำมส ำคญของขำรำชกำร ............................................................................ 154

ปญหำของขำรำชกำร ..................................................................................... 155

กำรปฏรประบบรำชกำร ................................................................................. 156

กำรปฏรประบบรำชกำรและรปแบบกำรปกครอง…………………………………………………156

ชนดของระบบรำชกำร ................................................................................... 157

ประเทศในกรณศกษำ (องกฤษ อนเดย และจน).............................................. 158

สรป ......................................................................................................... 162

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 163

11 กองทพ (Military) ............................................................................................ 165

ลกษณะเฉพำะของกองทพ ............................................................................. 165

ควำมสมพนธระหวำงกองทพกบกำรเมอง ...................................................... 166

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

11 กองทพ (ตอ)

รฐประหำรและกำรปฏวต ............................................................................... 167

ประเทศกรณศกษำ (พมำ อนเดย สหรฐอเมรกำ และรสเซย) .......................... 168

สรป ............................................................................................................ 174

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 175

12 ระดบการปกครอง (Levels of Governments) ................................................ 177

รฐเดยว ........................................................................................................ 177

หลกกำรปกครองของรฐเดยว.............................................................. 177

ประเทศกรณศกษำ (ฝรงเศส และจน) ............................................. 179

สหพนธรฐ .................................................................................................... 182

ระบบสหพนธรฐแบบเชงบบบงคบ ....................................................... 183

ประเทศกรณศกษำ (เยอรมน และรสเซย) ........................................... 185

สรป ............................................................................................................. 189

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 190

13 การเลอกตง (Election) ..................................................................................... 192

ควำมส ำคญของกำรเลอกตง .......................................................................... 192

ระบบกำรเลอกตง .......................................................................................... 193

ระบบเสยงสวนขำงมำก (พรอมกรณศกษำ) ........................................ 193

ระบบสดสวน (พรอมกรณศกษำ) ................................................ 199

ระบบเสรมสมำชก (พรอมกรณศกษำ) ............................................... 202

สรป ............................................................................................................... 205

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 206

14 พรรคการเมอง (Political Party) ...................................................................... 209

ควำมส ำคญของพรรคกำรเมอง ....................................................................... 209

พรรคกำรเมองกบอดมกำรณ .......................................................................... 210

ควำมไมชดเจนของกำรเอยงซำยและเอยงขวำ ..................................... 210

พรรคซำยจดและขวำจด ..................................................................... 211

ระบบพรรคกำรเมอง ................................................................................... 212

ระบบพรรคเดยว .......................................................................... 213

ระบบพรรคเดยวกงผกขำด ................................................................. 215

ระบบ 2 พรรคกำรเมอง (พรอมกรณศกษำ) ................................... 218

ระบบหลำยพรรคกำรเมอง (พรอมกรณศกษำ) ..................................... 222

สรป .......................................................................................................... 227

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 229

15 กลมผลประโยชน (Interest Groups) .................................................................... 233

ประเภทของกลมผลประโยชน ...........................................................................233

ควำมแตกตำงและควำมสมพนธระหวำงกลมผลประโยชนกบพรรคกำรเมอง .. 233

แนวคดส ำคญเกยวกบกลมผลประโยชน ......................................................... 234

กลมผลประโยชนกบกลมประชำสงคม ............................................................ 235

ประเทศกรณศกษำ (สหรฐอเมรกำ เยอรมน รสเซย และจน) .................... 236

สรป .......................................................................................................... 242

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 244

16 การมสวนรวมทางการเมอง (Political Participation) .................................... 246

ประเภทของกำรมสวนรวมทำงกำรเมอง ......................................................... 246

กำรมสวนรวมอยำงเปนแบบแผน ...................................................... 246

กำรมสวนรวมอยำงไมเปนแบบแผน ................................................... 246

กำรมสวนรวมทำงกำรเมองกบกจกรรมทผดกฎหมำย .................................... 247

กำรไมมสวนรวมทำงกำรเมอง ...................................................................... 248

เทคโนโลยและกำรแสดงออกทำงกำรเมอง...................................................... 248

ประเทศกรณศกษำ (องกฤษ ฝรงเศส และรสเซย) ................................... 249

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

16 การมสวนรวมทางการเมอง (ตอ)

สรป ........................................................................................................ 252

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 253

17 วฒนธรรมทางการเมอง (Political Culture) ............................................... 256

กลมศกษำของเกเบรยล อลมอนดและซดนย เวอรบำ ..................................... 256

ประเดนส ำคญของวฒนธรรมทำงกำรเมอง .................................................... 258

ประเทศกรณศกษำ (สหรฐอเมรกำ อนเดย และจน) .................................... 259

สรป ............................................................................................................ 264

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย ............................................................................ 265

บทท 1

แนะน ำวชำกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบ (Introduction)

วชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบเปนวชาทส าคญส าหรบความเขาใจการเมอง

ในยคปจจบน หรอโลกยคโลกาภวตน ในโลกกอนยคโลกาภวฒน การเมองและการปกครอง

ของมนษยมความหลากหลาย และแตกตางกนมาก เพราะปราศจากเทคโนโลยทจะชวยให

การตดตอสอสารเปนไปไดอยางรวดเรว การซมซบหรอเลยนแบบทางวฒนธรรมและแนวคด

ทางการเมองรวมกนระหวางรฐโบราณยอมเปนไปไดอยางเชองชา ถงแมวารฐโบราณเหลานน

มรปแบบทางการเมองทคลายคลงกนในหลายดานเชน มการปกครองแบบราชาธปไตย

อนตงอยบนความเชอทวา ผน าคอกษตรยหรอจกรพรรดเปนพระเจาอวตารลงมาเพอชวยเหลอ

ประชาราษฎร แตลกษณะเชนนไมมฉนทานมตหรอการเหนพองรวมกนของรฐทงหลาย

ปรากฏการณเหลาน จงแตกตางจากโลกยคโลกาภวตนทประเทศตาง ๆ มความใกลชดกนมากขน

เพราะเทคโนโลยทเจรญกาวหนา ท าใหมการลอกเลยนหรอไดรบอทธพลรปแบบทางการเมอง

ตอกน จนในทสดถกจดระเบยบใหมลกษณะคลายคลงกนมากขนเรอย ๆ นอกจากนยงมการจดตง

องคกรรวมกนระหวางรฐตาง ๆ เพอชวยขจดความขดแยง และเออประโยชนตอการอยรวมกน

โดยสนตอยางเชนองคการสหประชาชาตและองคกรการคาโลก มการจดระเบยบโลก

ผานสงครามเยน เชน คายประชาธปไตยกบคายคอมมวนสต หรอคายทนนยมกบคายสงคมนยม

นอกจากน แนวคดทางการเมองบางประการ กลายเปนกระแสหลกของโลก

ในศตวรรษท 20 และ 21 ไป เชน ระบอบประชาธปไตย ทถงแมแตละประเทศจะมแตกตางกน

แตวงวชาการกสามารถหาฉนทานมตรวมกน ในการก าหนดคณสมบตของประชาธปไตย

มการจดประเภทของประชาธปไตยของแตละประเทศ มการจดดชนอยางชดเจน คณคาหลายอยาง

ของประชาธปไตย เชน สทธและเสรภาพในการแสดงออกหรอการก าหนดวถชวตตวเอง

กลายเปนขอไดเปรยบของประเทศทเปนประชาธปไตยเชนสหรฐอเมรกา ในการย าเตอนและ

กดดนประเทศทไมเปนประชาธปไตยใหปฏบตตามหนทางทตนตองการ

อนง เปนทนาสนใจวาประเทศทไมเปนประชาธปไตยเอง กพยายามเลยนแบบรปแบบ

ของประชาธปไตยของประเทศอนมาผสมผสานกน เพอความอยรอดของรฐบาลตน อยางเชน

การมรฐสภาและการเลอกแบบหลอก ๆ โดยมขออางส าคญคอเอกลกษณเฉพาะของประเทศตน

(Exceptionalism) เพอตานกระแสประชาธปไตย และเสรมสรางการปกครองแบบเผดจการ

ดงเชน ประเทศตะวนออกกลาง ซงใหความส าคญตอศาสนาอสลาม อยางเชน ซาอดอาระเบย

2

การตา และอหราน (Bellin, 2004, p. 141) หรอประเทศในเอเชย อยางเชน สงคโปร และมาเลเซย

กยกยองคณคาของเอเชย (Asian values) ทใหความส าคญแกสงคมมากกวาปจเจกชน

(Inoguchi and Newman, 1997, Online) อยางไรกตาม แนวคดประชาธปไตยยงเปนเงอนไขแอบแฝง

ทจะท าใหประชาชนพรอมจะโคนลมผปกครองของตนไดเสมอ หากเงอนไขอน เชน ปญหา

ทางเศรษฐกจเอออ านวย ดงเชน การปฏวตส (Color revolution) ในกลมประเทศทเคยเปน

คอมมวนสตมากอนคอจอรเจยและยเครน หรอกรณประทวงครงใหญทภมภาคอาหรบ

(Arab spring) ในป 2011 ทผน าของหลายประเทศในภมภาคตะวนกลาง ตองพนจากต าแหนง

ทครองมาหลายทศวรรษ เพราะการประทวงครงใหญของประชาชน

ปจจยเหลาน ยอมท าใหวชาการปกครองเปรยบเทยบ มความส าคญมากขนเรอย ๆ

เพราะการเมองการปกครองเปรยบเทยบ คอ การศกษาและการเปรยบเทยบตอระบบการเมองโลก

อยางเปนรปแบบ ซงจะชวยท าใหเราเขาใจถงการเมองโลกยคโลกาภวฒนไดอยางกวางขวาง

และลกซงยงขน ในทางกลบกน การศกษาจะเปนไปไดอยางยากยง หากไมมปรากฏการณ

โลกาภวตนมาเอออ านวยใหเปนไปดงทไดกลาวมาแลว

ลกษณะส ำคญของวชำกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบ

วชาการเมองการปกครองเปรยบ ไมวาอยในหลกสตรของสถาบนศกษา หรอในรปแบบ

งานวจยใด มลกษณะส าคญหรอลกษณะรวมกน ดงตอไปน

1. การส ารวจสถาบน รปแบบและ กระบวนการทางการเมองและการปกครองของ

ในประเทศตาง ๆ เชน รฐบาล รฐสภา รฐธรรมนญ การมสวนรวมทางการเมอง สทธของ

พลเมอง ฯลฯ

2. การเปรยบเทยบความแตกตาง และความเหมอนกน ของการเมองและการปกครอง

ระหวางประเทศตาง ๆ โดยไมบอกวาการปกครองใดด หรอเลวกวากน เพราะเปนภาวะอตวสย

การเปรยบเทยบเชนน จะท าใหผศกษาปราศจากอคต และสามารถเหนภาพการเมองและ

การปกครองของประเทศเหลานน ไดกวางกวาเดม

3. การเปรยบเทยบเพอหาแนวโนมของการเปลยนแปลงทางการเมองและการปกครอง

ของประเทศตาง ๆ เชน การจรรโลงประชาธปไตย (Democratization) การลมสลายของประชาธปไตย

(Democracy breakdown) กระบวนการท าใหเปนตลาดเสร (Liberalization) รวมไปถงการเปนรฐ

ลมเหลว (Failed state)

4. การพฒนาทฤษฎ เพออธบายแนวโนมของการเมองการปกครองเหลานน วาเหตใด

จงเกดขน และจะด าเนนทางไปทางทศทางใดเชน กาวหนา ลมเหลว หรออยกบท เชน

3

ทฤษฎการจรรโลงประชาธปไตย ทฤษฎเสรนยมใหม ทฤษฎเผดจการอ านาจนยม ทฤษฎการเปน

รฐลมเหลว

เปำหมำยของกำรศกษำ

วชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ มเปาหมายของการศกษาทหลากหลาย อนเกดจาก

ความซบซอนของนยามทางการเมองดงทไดกลาวมา กระนน กสามารถมรปแบบรวม

ส าหรบเปาหมายของการศกษาดงตอไปน

1. การเปรยบเทยบเฉพาะภายในประเทศ โดยอาศยประเดนใดประเดนหนงขนไป

ดงเชน พรรคการเมอง กองทพ รฐสภา กลมผลประโยชนตาง ๆ กระบวนการทางการเมอง

นโยบายสาธารณะ ฯลฯ ซงอาจจะอยคนละเวลากน เพอน าไปสการหาบรบททกวางกวาเดม

เชน เปรยบเทยบบทบาทของกองทพในการเมองไทย ระหวางชวงทศวรรษท 2490 กบยค

หลงคณะมนตรความมนคง (ตงแตป 2549 เปนตนไป)

2. การเปรยบเทยบระหวาง 2 ประเทศขนไป โดยไมจ ากดทวป หรอภมภาคโดยอาศย

ประเดนใดประเดนหนงขนไป เชน เปรยบเทยบระบอบประชาธปไตยระหวางไทยและมาเลเซย

หรอเปรยบเทยบระบบรฐสภาและการเลอกตง ระหวางสหรฐอเมรกาและบราซล

3. การเปรยบเทยบระหวางประเทศทต งอยเฉพาะในทวป หรอภมภาคแหงใด

การศกษาเชนน เกยวของกบกลมประเทศซงมหลายสงหลายอยางคลายคลงกน เชน

ประวตศาสตร วฒนธรรม ภาษา ศาสนา มรดกตกคางของลทธลาอาณานคม ฯลฯ เชน

เปรยบเทยบบทบาทและพฒนาการของพรรคการเมองในประเทศตาง ๆ ของแอฟรกา

4. การเปรยบเทยบระหวางทวปหรอภมภาค โดยใชประเดนใดประเดนหนงกได

ถงแมวาทง 2 ทวป จะมความแตกตางกนทางประวตศาสตร หรอวฒนธรรมอยางมากกตาม

เชน เปรยบเทยบบทบาทกองทพในทวปแอฟรกาและตะวนออกกลาง หรอเปรยบเทยบการ

พฒนาทางการเมองและเศรษฐกจของประเทศในเอเชยและยโรป

ประโยชนจำกกำรศกษำกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบ

1. ชวยใหผศกษามองเหนการเมองและการปกครองของประเทศอนไดชดเจนและ

ลกซงยงขน อนจะน ามาสความเขาใจตอการเมองของประเทศตวเองทดกวาเดม โดยเฉพาะอยางยง

เมอผศกษาสามารถเชอมโยงอทธพลความเหมอน หรอความแตกตางระหวางประเทศเหลานน

กบประเทศตวเองได ตวอยางเชน การศกษาเปรยบเทยบพฒนาการรฐธรรมนญไทยกบฝรงเศส

4

วาไทยไดรบอทธพลทางอดมการณการเมองจากฝรงเศสอยางไร และมสถาบนทางการเมอง

เชนรฐบาลแตกตางหรอคลายคลงกบฝรงเศสอยางไร

2. ชวยใหผศกษาเขาใจภาวะปจจบน รวมไปถงกฎเกณฑสากลเกยวกบการเมองโลก

ดงตวอยางเชน เหตใดระบอบประชาธปไตยจงกลายเปนกระแสทางการเมองซงทรงอทธพลของโลก

เหตใดประเทศไทยจงไดอยอนดบเชนนนตามดชนของประชาธปไตย (Democracy index)

ในประเทศตาง ๆ ทวโลก ประเทศตาง ๆ อยางเชน เอเชยตะวนออกเฉยงใต มแนวโนมทจะม

อนดบทดขนหรอลดลง อนสงผลกระทบถงดานอน ๆ ของประชาชน ไมวาเศรษฐกจหรอสงคม

3. ชวยใหผศกษามทางเลอกหรอการแกไขปญหาทางการเมองทหลากหลายกวาเดม

จากการเรยนรถงบรบท และพฒนาการทางการเมองของประเทศตาง ๆ ซงอาจมลกษณะ

คลายคลงกบประเทศซงผศกษาอาศยอยไมมากกนอย อยางเชนการเปรยบเทยบกระบวนการ

การเจรจาสนตภาพระหวางกลมกองโจรกบรฐบาลในภมภาคอเมรกากลางกบกรณ 3 จงหวด

ภาคใตของไทยวาทางรฐบาลไทยควรหาวธการอนใด ในการแกไขปญหาความรนแรง

พนทดงกลาว

4. ชวยใหผศกษาหลกเลยงการใชเชอชาตตวเองเปนศนยกลาง (Ethnocentrism)

ในการตดสนผอนอนน าไปสการเปดใจกวางตอการปกครองทหลากหลายยงขน เพราะรปแบบ

การเมองและการปกครองของประเทศทผศกษาอาศยอยนนไมไดมลกษณะเฉพาะตวมาตงแตตน

หากแตไดรบอทธพลและไดผสมผสานกบรปแบบการเมองการปกครองของประเทศอนมานาน

อยางเชน การเปรยบเทยบประชาธปไตยตามแนวคดของรฐบาลในยคของคณะรกษาความมนคง

แหงชาต กบประชาธปไตยเชงชน าของอนโดนเซยในยคซการโนวามความเหมอนหรอแตกตาง

กนอยางไร เพอทจะไดน าไปสการพสจนวา ประชาธปไตยแบบไทย ๆ นน มจรงหรอไม

ประวตศำสตรกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบโดยสงเขป

การเมองการปกครองเปรยบเทยบ มประวตหรอทาทมาตงแตอดต เมอมนษยสามารถ

บนทกเปนลายลกษณอกษร โดยการเขยนบรรยายเพอเปรยบเทยบชนเผา หรอเมองของตน

กบชนตางถนทมาตดตอดวย สวนคมภรทางศาสนาเองในหลายประเดน กจดไดวาเปนทาท

เปรยบเทยบการเมองการปกครองระหวางแควนหรอรฐตาง ๆ เชนคมภรไบเบล ทคนเขยน

เปรยบเทยบการปกครองระหวางชนชาตยวกบอยปต และเปอรเซย หรอพระไตรปฎก กมการกลาวถง

รปแบบการปกครองของเมองตาง ๆ ในยคพทธกาล ส าหรบนกปรชญากรก ทเกยวของกบ

การเมองเปรยบเทยบอยางมากคอเปลโตผเขยนหนงสอเรองอตมรฐ (The Republic) ซง

5

บรรยายรฐในอดมคต แตทผทเปรยบเทยบในดานการเมองการปกครองทเปนระบบกวาคอ อา

รสโตเตล ผเปนลกศษยของเปลโต

อารสโตเตลแบงรปแบบการเมองออกเปน 6 อยาง แนวคดของเขามอทธพลตอวงการ

รฐศาสตรจนถงปจจบน โดยแบงตามจ านวนผปกครองดงน (Miller, 2011, Online)

ผปกครองมเพยงคนเดยว

1. รำชำธปไตย (Royalty)

คอ การปกครองโดยบคคลคนเดยว ผมปญญาและความสามารถเหนอบคคลทงปวง

เพอประโยชนสขของประเทศ เปนกำรปกครองทดทสด หากเปนไปตามบรบทของเปลโต คอ

ราชานกปราชญ (Philosopher-King) หรอ กษตรย ซงมกจดวาอยในการปกครองเชนน ไดแก

กษตรยในยคแหงการรแจง (ดรายละเอยดในบทฝายบรหาร) อยางไรกตามราชาธปไตย

อาจไมไดหมายถง ผเปนกษตรยทสบต าแหนงผานทางสายเลอด ตามความเขาใจของคนทวไป

เพราะราชานกปราชญในหนงสอของเปลโตซงเปนตนแบบของความคดของอารสโตเตล

เปนบคคลธรรมดา ทไดรบการศกษาและสอบเลอนชนตามความสามารถตน

2. ทรรำช (Tyranny)

คอ การปกครองโดยบคคลคนเดยว ทปกครองเพอผลประโยชนของตวเอง

เปนกำรปกครองทเลวรำยทสด เชน กษตรยในอดตทปกครองบานเมองดวยความโหดราย

และแสวงหาความสขสวนตวมากกวา การท าประโยชนใหกบประชาชน หรอผน าในยคใหม ไดแก

เหมา เจอตง ของจน สตาลนของสหภาพโซเวยต ฮตเลอรของเยอรมน อด อามน ของอกนดา ผน า

ตระกลคมของเกาหลเหนอคอคม อลซง คม จองอล และผน าคนปจจบน คอ คม จองอน

ผปกครองเปนกลมบคคล

3. อภชนำธปไตย (Aristocracy)

คอ การปกครองโดยกลมบคคล เพอผลประโยชนของปวงประชาชน และกลมบคคล

เหลานนมกเปนผมชาตตระกลด ความรดและมคณธรรม อภชนาธปไตยเปนกำรปกครองทด

รองจำกรำชำธปไตย ตวอยางเชน กลมผน าของอาณาจกรโรมนในบางยค หรอสภาเจาชาย

ของแควนตาง ๆ ยคพทธกาล

4. คณำธปไตย (Oligarchy)

คอ การปกครองโดยบคคลหลายคน ทปกครองเพอผลประโยชนของตวเอง

เปนกำรปกครองทเลวรองจำกทรรำช เชน คณะทหารทปกครองประเทศตาง ๆ เชน พมา

พรรคคอมมวนสตของจน หรอประเทศละตน ในทศวรรษท 70 อยางเชน อาเจนตนา ชล และ

บราซล

6

ผปกครองเปนมวลชน

5. มชณมชนำธปไตย (Polity)

คอการปกครองโดยรฐธรรมนญ ประชาชนมสทธเลอกผปกครองทมาจากชนชนกลาง

เปนการปกครองเพอประชาชน แตอารสโตเตลถอวา เปนกำรปกครองทดนอยทสด

6. ประชำธปไตย (Democracy)

คอการปกครองโดยคนจน ท มเปนจ านวนมากท สดในสงคม ถอวำเปนกำร

ปกครองทเลวนอยทสด เพราะอารสโตเตลพจารณาจากแงมมของตนในฐานะชนชนกลางทมอง

ชนชนลางในเชงไมวางใจ วาคนเหลานนซงมอยเปนจ านวนมาก อาจท าใหสงคมเกดความวนวาย

สบสนไดโดยใชกฎหม (Mob Rule) เพอผลประโยชนของกลมตวเอง ซงไดเกดขนกบประเทศ

จ านวนมากในปจจบน รปแบบการเมองทง 6 สามารถสรปเปนตารางไดดงตอไปน

ตำรำง 1 แสดงรปแบบกำรเมอง

จ ำนวนผปกครอง ปกครองเพอประชำชน (ด) ปกครองเพอตวเอง (เลว)

คนเดยว ราชาธปไตย (ดทสด) ทรราช (เลวทสด)

กลมบคคล อภชนาธปไตย (ด) คณาธปไตย (เลว)

มวลชน มชณมชนาธปไตย (ดนอยทสด) ประชาธปไตย (เลวนอยทสด)

อยางไรกตามผเขยนต าราเหนวาการจะตดสนวาผใดหรอกลมบคคลใดมการปกครอง

เชนน ลวนมลกษณะเชงสมพทธ (Relativism) คอ เปลยนแปลงไปไดตามมมมองของผตความ

หรอบรบทของสงคม การเมองในแตละยคสมย นกปกครองคนหนงอาจถกจดประเภทโดย

ประชาชนยคเดยวกนอยางหนง แตในยคตอมาเมอบรบทหรออดมการณทางการเมองใน

ประเทศนนมการเปลยนแปลง รวมไปถงขอมลใหมทเคยถกปกปดไวถกเปดเผย ประชาชนของ

ประเทศนน กอาจจะตความนกปกครองในอดตของตนเปนอกอยางหนงกได สงเหลานน

เกดขนเสมอกบนกปกครองชอดง อยางเชน นโปเลยน โจเซฟ สตาลน วลาดมร เลนน เหมา เจอ

ตง ซงสวนใหญมกไดรบการยกยองในยคทตวเอง แตเมอเสยชวตหรอหมดจากอ านาจกจะถก

โจมตโดยผมอ านาจใหม ตวอยางทเดนชดไดแก สตาลน ซงขณะมชวตอยถกเปรยบกบบดา

แหงชาตโซเวยต ซงมอ านาจและบารมสงสด หากใหคนในยคนนประเมนกคงจะยกยองวาเปน

ราชาธปไตย อยางไรกตาม สตาลน ไดถก นกตา ครสชอฟ ผน าคนถดมาโจมตอยางหนก

เพยงไมกปหลงจากเขาเสยชวต นอกจากน การเปดเผยขอมลประวตศาสตรในยคใหม จงมกเปน

7

การแสดงถงความเลวรายของสตาลนตอสงคมโซเวยต ดงนนในสายตาของคนยคใหมจ านวนมากจง

เปนทรราชกระหายอ านาจทสงหารชาวรสเซยไปหลายสบลานคน (Gazeta,2012,Online)

นอกจากน ยงมนกปรชญาการเมองในยคอน โดยเฉพาะยคใหม (Modern philosophy)

ไดพฒนาแนวคดทางการเมอง โดยผานการเปรยบเทยบระบบการเมองของรฐตาง ๆ ในยคของตน

เชน

นโคโล แมคเคยวำล เสนอแนวคดสจนยม ทใหผปกครองของรฐ เนนไปทความสมดล

ของอ านาจ มากกวาเรองศลธรรม

โธมส ฮอบส สรางแนวคดสญญาประชาคม ทประชาชนท าสญญากบผปกครอง

โดยยอมสละเสรภาพ เพอความปลอดภยของชวตตน

บำรอน เดอมองเตสกเออ ไดแยกความแตกตางระหวางสาธารณรฐ ระบอบกษตรย

และระบบทรราชย

คำรล มำรกซ สรางคดทางเศรษฐศาสตรการเมอง ทองอยบนไมความเทาเทยมกน

ของชนชน โดยสนบสนนใหชนชนกรรมาชพทวโลก มการตอสกบชนชนปกครอง

แมก เวเบอร มงานเขยนเกยวกบรปแบบของอ านาจ ระบบราชการ รวมไปถงผลกระทบ

ของวฒนธรรมตอการพฒนาเศรษฐกจและการเมอง

ในปจจบน การศกษาการเมองการปกครองเปรยบเทยบจงมลกษณะทเปนทางการ

และเปนวทยาศาสตรมากขนตามการเมองแบบโลกาภวตน ดงตวอยางของนกรฐศาสตรเชน

แบรรงตน มวร ในชวงทศวรรษท 1960 คอ ไดท าการแบงแยกระหวางระบบรฐศาสตร

แบบประชาธปไตยเชนในสหรฐอเมรกาหรอองกฤษ ระบบเผดจการอ านาจนยมกบฟาสซสต

เชน เยอรมนนาซ รวมไปถงระบบคอมมวนสต เชน สหภาพโซเวยต

เกเบรยล อลมอนด และจ บงแฮม โพเวล ไดสรางทฤษฏโครงสรางนยม หนาทนยม

ซงวเคราะหรฐบาลในฐานะเปนระบบ ซงประกอบไปดวย โครงสราง อยางเชน สถาบนตาง ๆ

ซงปฏบตไปตามหนาท ซงมการก าหนดอยางแนนอน และไดท าการเปรยบเทยบรปแบบ

การท างานของรฐบาลตาง ๆ

แซมมล ไฟเนอร ไดท าการแบงรฐตาง ๆ ออกเปน ประชาธปไตยเสรนยม

ประชาธปไตยแบบลกครง ประชาธปไตยแบบเปลอก รฐเผดจการอ านาจนยม รฐทปกครองโดย

ระบอบกษตรย รฐทปกครองโดยกองทพ ตอมา ไฟเนอร ยงไดเสนอระบบซงแบงรฐออกเปน

4 ประเภทอนไดแก (McCormick, 2007, p.10)

8

1. รฐราชวง (Palace state) นนคอ รฐทถกปกครองโดยคน ๆ เดยว

2. รฐโบสถ (Church polity) นนคอ รฐมศาสนาเขามามบทบาทอยางสง

3. รฐขนนาง (Nobility polity) นนคอ รฐทมกลม ๆ หนงมอทธพลในการปกครอง

4. รฐเชงปรกษา (Forum polity) นนคอ รฐทผปกครองไดรบสทธจากผอยใตการปกครอง

ทงหมดนสรปไดวารองรอยหรอทาทของการเมองการปกครองเปรยบเทยบนน ม

มานานกอนตววชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบเสยดวยซ า โดยนกวชาการในดานน

อาจจะไมไดเปนนกรฐศาสตรเพยงอยางเดยว เชน นกบวช นกปรชญา นกสงคมวทยา นก

เศรษฐศาสตร ฯลฯ ซงสรางทฤษฏจากการเปรยบเทยบการเมอง เศรษฐกจและสงคม ตงแต 2

รฐขนไปจนในทสดนกรฐศาสตรกไดเขามาท าหนาทเชนนแทน

แนวคดในกำรศกษำ

สงส าคญในฐานะเปนเครองมอส าหรบการท าความเขาใจ ตอการเมองการปกครอง

เปรยบเทยบ อนมความหลากหลายกคอ แนวคดในการศกษา (Approach) ซงสามารถแบงเปน

แนวคดหลกได 4 ประการ คอ (Ann and Orvis, 2011, pp. 15-24)

1. แนวคดเชงสถาบน (Institutional Approach)

2. แนวคดเชงโครงสรางนยมหนาทนยม (Structural Functional Approach)

3. แนวคดเชงเหตผล (Rational Choice Approach)

4. แนวคดเชงพฤตกรรมนยม (Behavioral Approach)

5. แนวคดเชงวฒนธรรมการเมอง (Political Cultural Approach)

1. แนวคดเชงสถำบน (Institutional Approach)

แนวคดน เนนการศกษาไปทสถาบนเปนหลก เพราะเหนวาสถาบนนนมความส าคญ

มากกวาตวมนษยเพราะสถาบนหมายถงโครงสรางหรอกลไกทางสงคมท สรางระเบยบ

กฎเกณฑในการควบคมพฤตกรรมของปจเจกชน

การเมองการปกครองเปรยบเทยบทเนนแนวคดเชงสถาบนมลกษณะทวไปเชน

1) เนนการศกษาสถาบนมากกวาตวปจเจกชน เชน ฝายบรหาร ฝายนตบญญต

ฝายตลาการ รฐธรรมนญ กองทพ สถาบนกษตรย ฯลฯ รวมไปถง สถาบนทไมเปนทางการ

แตมบทบาท หรอผลกระทบทางออมตอการเมอง เชน ครอบครว ศาสนา วฒนธรรม ฯลฯ

2) ศกษาความสมพนธระหวางปจเจกชนและสถาบนตาง ๆ ดงทไดกลาวมา ดงเชน

การศกษาความสมพนธระหวางนกการเมอง ทมาจากการเลอกตงกบระบบราชการ

9

3) ใหความส าคญแกสถาบนและปฏสมพนธระหวางสถาบนดวยกนเอง วาเปน

ตวขบเคลอนความเปนไปของรฐ ดงเชน การศกษาความสมพนธระหวางองคกรฝายบรหาร

และกองทพ ซงจะเปนตวสะทอนถงความเปนประชาธปไตยของประเทศนน ๆ หรอศกษาการเมอง

ภายในระบบราชการของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

2. แนวคดเชงโครงสรำงนยมหนำทนยม (Structural Functional Approach)

แนวคดนมาจากแนวคดสงคมวทยาซงกไดรบอทธพลมาจากทฤษฎทางชววทยา

ของ ชารลส ดารวน ทถอวา หนาทของสงคมเปรยบไดดงการท าหนาทของอวยวะสวนตาง ๆ

ของรางกาย โดยแตละสวนจะชวยเหลอและเกอกลซงกนและกน เพอใหระบบทงระบบสามารถ

ด ารงอยได นกรฐศาสตรทใชแนวคดนในการศกษาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ ไดแก

กาเบรยล อลมอนด ซงไดขยายการศกษาไปยงเรองของโครงสราง นอกเหนอจากสถาบน

ทางการเมอง เชน พรรคการเมอง ฝายบรหาร กลมผลประโยชน ฯลฯ ทง 2 ประเภท

อาจมสถาบนเหลานนคลายคลงกน แตสงทท าใหระบบการเมองของทงคมความโดดเดน

ออกจากกน นนคอ สถาบนเหลานนไดมโครงสราง และหนาทแตกตางกนอยางไร

นอกจากนแนวคดนยงไมใหความส าคญแกตวบคคลหรอสถาบนแบบโดด ๆ

วามบทบาทส าคญตอปรากฏการณทางการเมองเทากบระบบหรอโครงสรางเปนพลงอนยงใหญ

ทมอ านาจยงกวาสถาบนและตวบคคลจ านวนมาก การศกษาเชนน จงกระท าไดทวโลกไมจ ากด

เฉพาะบางประเทศดงเชนการศกษาแนวโนมการปฏวต (Revolution) ทวโลก กบประเทศตาง ๆ

ไมวา สหรฐอเมรกา รสเซย จน โบลเวย ในศตวรรษท 20 ฯลฯ

3. แนวคดเชงเหตผล (Rational Choice Approach)

แนวคดน พฒนามาจากทฤษฎทางเศรษฐศาสตร คอ ใหความส าคญแกตวมนษย

มากกวาสถาบน โดยเหนวามนษยมเหตมผลมการคาดคะเน และคดค านงถงเปาหมาย

โดยตงอยบนหลกของผลประโยชนสงสดของตน โดยอาศยสถาบนและกฎระเบยบของสงคม

เปนเครองมอในการแสวงหาผลประโยชนนน ส านกทศกษาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ

ผานแนวคดเชนนจงมกใหความส าคญตอการศกษาการตดสนใจและบทบาทของผน า ทมตอ

การเมอง เชน ศกษาเปรยบเทยบบทบาทผน าในระบอบประชาธปไตย และเผดจการตอการเมอง

วามความเหมอน หรอความแตกตางกนอยางไร หากค านงถงเรองของผลประโยชนของตน

รวมไปถงพรรคการเมอง นอกจากน การศกษายงขยายขอบเขตไปยงสถาบน องคกร หรอกลมตาง ๆ

วาสามารถคดค านวณถงผลประโยชนเชนเดยวกบตวมนษย จงด าเนนบทบาทไปดวยการใชเหตผล

ตวอยางไดแก การศกษาบทบาทของสถาบนกองทพ ตอการเมองในประเทศโลกท 3 วาการทกองทพ

10

เขามาเกยวของกบการเมอง หรอการมปฏสมพนธกบผน าทเปนพลเรอนในแตละประเทศนน

ไดมการค านงถงผลประโยชนของประเทศ หรอของประชาชน หรอของตวกองทพเองอยางไร

4. แนวคดเชงพฤตกรรมนยม (Behavioral approach)

แนวคดนเนนไปทการศกษาตวบคคลมากกวาสถาบน เชนเดยวกบแนวคดเชงการใช

เหตผล แตการศกษาไมไดเฉพาะจงเจาะไปทตวบคคลใดบคคลหนง นอกจากตวบคคลในฐานะ

องคประกอบหนงของการศกษา ทไดรบอทธพลจากปจจยภายนอกมากกวาการครนคดภายใน

ตามแนวคดเชงการใชเหตผล วธการน ใชรปแบบทางวทยาศาสตรในการสรางกฎทวไป เกยวกบ

ทศนคต และพฤตกรรมทางการเมอง แนวคดพฤตกรรมนยมเปนทนยมในชวงหลงสงครามโลก

ครงท 2 ตวอยางเชนในระบบรฐสภา วธศกษานจะเนนไปทสมาชกสภาผแทนราษฎรมากกวา

สภาผแทนราษฎร นกรฐศาสตรจะศกษาพนฐานทางสงคมของตวสมาชกเชนเดยวกบสถต

การไดรบคะแนนเสยง ความกาวหนาในดานการงาน รวมไปถงแนวโนมทจะแสดงแนวคดขดแยง

กบพรรคทตวเองสงกดอย หรอการศกษาระบบตลาการ อยางเชน ศาลรฐธรรมนญ แทนทจะ

ศกษาตวสถาบน แนวคดเชงพฤตกรรมนยมจะใชการค านวณเชงสถตในการประเมนวา พนฐาน

ทางสงคม และทศนคตของผพพากษาแตละคนนนสงผลอยางไรตอการตความรฐธรรมนญ

งานวจยซงองอยกบแนวคดพฤตกรรมนยมอนโดดเดน ไดแก “การศกษาบคลก

ของประธานาธบด: การพยากรณการบรหารรฐบาลในท าเนยบขาว” (Presidential Character,

The: Predicting Performance in the White House) ในป 1972 ของเจมส บารเบอร ซงไดเสนอ

แนวคดวา ตวของประธานาธบดสหรฐอเมรกา โดยเฉพาะอยางยงบคลกหรอโลกทศนนน มผลตอ

ทศทางทางการเมองในแตละยคแตละสมยมากกวาปจจยจากภายนอก เชน ประวตศาสตร

สถาบน อ านาจทางการเมอง ฯลฯ อยางไรกตามบารเบอรมความแตกตางจากแนวคด

พฤตกรรมนยมคอเนนไปทการศกษาตวประธานาธบดในฐานะเปนปจเจกชนเสยมากกวา

การศกษาตวแปรตาง ๆ (Hague and Harrop, 2013, p. 81)

5. วฒนธรรมกำรเมอง (Political Cultural Approach)

แนวคดน ใหความส าคญตอวฒนธรรมทมอทธพลตอการเมอง แนวคดวฒนธรรม

ทางการเมองจะศกษาการกอตวของความโนมเอยง ทศนคต ความคดเหน คานยม ฯลฯ

ของบคคลตอการเมองในประเทศตน แนวคดนเหนวา พฤตกรรมทางการเมองของประชาชน

ในประเทศตาง ๆ ยอมมความแตกตางกน อนเนองจากวฒนธรรมทโดดเดนของแตละสงคม เชน

การศกษาคานยมของประชาชน ตอการไปลงคะแนนเสยงเลอกตง ซงมความแตกตางกน

ในแตละประเทศ ไมวาดานการพจารณาตวบคคล บางประเทศประชาชนอาจเนนทนโยบาย

ของพรรคการเมอง แตประชาชนในบางประเทศอาจเนนไปทตวบคคลหรอตระกลทมอทธพล

11

ประจ าทองถนมากกวา แนวคดนยงเหนวา ความโดดเดนของวฒนธรรมทางการเมอง สงผลตอ

ความถกตองชอบธรรม ( legitimacy) ของระบบการเมองนน ๆ อกดวย ดงเชน ค าอางของ

ประเทศทเปนเผดจการ โดยเฉพาะประเทศในโลกท 3 ทวา ควรจะมรปแบบการปกครอง

อยางเชน ประชาธปไตยเปนของตวเองมากกวาจะลอกเลยนรปแบบการปกครองจากประเทศ

ตะวนตก ซงมวฒนธรรมแตกตางจากตนอยางสง อนกอใหเกดค าถามทวาประชาธปไตยนน

ควรจะมการจดประเภทไปตามวฒนธรรมของประเทศนน ๆ หรอไม

งานเขยนชนส าคญของแนวคดวฒนธรรมทางการเมอง ไดแก บทความของโรนลด

องเกลฮารต ทชอ “ยคฟนฟของวฒนธรรมทางการเมอง” (The Renaissance of Political Culture)

ในป 1988 องเกลฮารต ไดพยายามตรวจสอบตวแปรทางวฒนธรรมในรปแบบตาง ๆ เพอเปน

การเชอมโยงระหวางการศกษาทางวฒนธรรม และแนวคดเชงประจกษนยมแบบวทยาศาสตร

เขายงเหนวาสงคมตาง ๆ นน ถกก าหนดโดยวถทางวฒนธรรม อนสงผลทางการเมองและเศรษฐกจ

เขายงน าเสนอการจดล าดบโดยการส ารวจประเทศตาง ๆ ผานกรอบแนวคด “วฒนธรรมแบบ

พลเมอง” (Civic culture) อนประกอบไปดวย ความพงพอใจตอชวตตวเอง การพงพอใจตอ

รปแบบการเมอง การไววางใจตอผอน และการสนบสนนระเบยบทางสงคมในประเทศตวเอง

ประเทศซงมล าดบของวฒนธรรมแบบเมองในระดบทสงกจะมแนวโนมการเปนประชาธปไตยท

มนคงกวาประเทศทอยในล าดบทต ากวา (Seligson, 2002, Online)

ระเบยบวธกำรวจย (Research Methodology)

วชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ ยงมการศกษาทใชหลกวทยาศาสตรอยางเปนระบบ

ดงเชน ระเบยบวธการวจย ซงสามารถแบงออกไดเปน การศกษาเชงพรรณนา (Qualitative method)

ดงเชน การอธบายความเหมอน หรอความแตกตางกน ระหวางระบบรฐสภาขององกฤษและ

อนเดย โดยการพรรณนา หรอการบรรยาย และในเชงปรมาณ (Qualitative method) ทไดขอมล

มาจากการเกบสถตในดานตาง ๆ ของประเทศทงหลาย เพอมาค านวณแลวหาความแตกตาง

ความเหมอน แนวโนม หรอความเปนไปไดในอนาคตของการเมองในประเทศ (Ann and

Orvis, 2011, p. 11) โดยอาจใชการเปรยบเทยบระหวาง 2 ประเทศขนไป ดงเชน ความเปนรฐ

ลมเหลว และความเปนประชาธปไตย ดงจะกลาวโดยละเอยดในบทท 2

การศกษาวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบโดยเฉพาะดานปรมาณเปนการศกษา

ท ละเอยดออนมากเพราะใชวธแบบวทยาศาสตรเชนการต งทฤษฎ การต งสมมตฐาน

การหาตวแปรทงตนและปลายรวมไปถงการควบคมตวแปร เชนเดยวกบการค านวณสถตท

มสตรมากมายแตองคประกอบทส าคญทสดในการศกษาคอรฐมธรรมชาตทซบซอนและไม

12

คงทเหมอนกบวตถ ในขณะเดยวกนกมปจจยอนเขามามบทบาทตอรฐเปนจ านวนมาก

ดงเชนวฒนธรรมและประวตศาสตรซงแตละรฐมความแตกตางกน ผศกษายงตองจดใหตว

แปรคอมนษยหรอปจเจกชนเปนสงทหยดนงตายตว เชน การถอวาปจเจกชนเปนผมเหตผลกตอง

ยอมรบวามนษยทกคนมการตอบรบกบสถานการณหนง ๆ ในแบบเดยวกนดงแนวคดเชง

เหตผล (Rational Choice Approach) ในทางกลบกน แนวคดเชงโครงสรางนยมหนาทนยม

(Structural Functional Approach) ถอวามนษย เปนไปตามโครงสรางของการเมองและสงคม

มากกวาเสรภาพในการตดสนใจของมนษย ทงทความจรงแลว พฤตกรรมของมนษยอาจจะ

ไมไดเปนอยางท 2 แนวคดดงกลาวคดกได ดงนนการลดคณคาของการเมองใหเปนเพยง

ตวเลขอาจท าใหไมทราบความเปนจรงเทาไรนก

ถงแมการวจยการเมองการปกครองเปรยบเทยบ จะมความซบซอนดงกลาว

แตการไดผลลพธเปนสถตจะดมน าหนกและพลงมากกวาในการอางอง หรอการยนยน

เพราะเปนความจรงเชงภววสย หรอเปนกลาง และมระบบชดเจน ดงจะดไดจากรปแบบของ

การเมองการปกครองเปรยบเทยบทนยมกนมากในปจจบน คอ ดชนหรอการจดล าดบ

ขององค กรต างๆ ต อแงม มทางการเม องของประเทศท งหลายเช น ด ชน ความเป น

ประชาธปไตย (Democracy index) ดชนกระบวนการจรรโลงประชาธปไตย (Democratization index)

ดชนภาวะรฐลมเหลว (Failed state index) ฯลฯ

ประเทศทใชเปนกลมศกษำ

ต าราเรยนเลมน เนนการเปรยบเทยบระหวางกลมประเทศทตงอยบนรปการปกครอง

แบบประชาธปไตยและเผดจการอย 3 กลม อนไดแก ประเทศประชำธปไตยเสรนยมทมนคง

เชน องกฤษ ฝรงเศส สหรฐอเมรกา นอรเวย เยอรมน ญปน อนเดย ฯลฯ ประเทศประชำธปไตยท

ไมเสถยร คอ สามารถเปลยนเปนเผดจการ หรอประชาธปไตยในระยะเวลาอนสนกได เชน

เยอรมนในอดต ปากสถาน และทจะกลาวถงมากเปนพเศษคอรสเซย ฯลฯ อยางไรกตามใน

ต าราเลมนจดใหรสเซยมการปกครองแบบเผดจการ จากการทผน าซงมการปกครอง

แบบเผดจการ คอวลาดมร ปตน ด ารงต าแหนงอยางยาวนาน สวน ประเทศเผดจกำร

อ ำนำจนยมแบบมนคงคอถกก าหนดโดยโครงสรางทางบรหารและอ านาจมากกวาตวผน า

เชน อหราน พมา และทจะกลาวถงมากเปนพเศษคอ จน ฯลฯ เสรมดวยขอมลเชงสถตทไดจาก

แหลงอน

13

กำรแบงบทเรยน

บทเรยนมทงหมด 17 บท นอกจากบทแนะน าวชาแลว การแบงบทเรยนเปนไปตาม

ประเดนตาง ๆ เกยวกบการเมอง ดงตอไปน

บทท 1 แนะน าวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ (Introduction)

ธรรมชำตของกำรเมอง

บทท 2 การเมอง รฐ และการแบงประเภทของรฐ (Politics, State and State Classification)

บทท 3 อดมการณทางการเมอง (Political ideology)

บทท 4 รปแบบการปกครอง (Regime)

บทท 5 เศรษฐกจ (Economy)

รฐบำลและกำรปกครอง

บทท 6 ฝายบรหาร (Executive)

บทท 7 ฝายนตบญญต (Legislature)

บทท 8 ฝายตลาการ (Judiciary)

บทท 9 รฐธรรมนญ (Constitution)

บทท10 ขาราชการ (Bureaucracy)

บทท 11 กองทพ (Military)

บทท 12 ระดบการปกครอง (Levels of Governments)

พฤตกรรมทำงกำรเมอง

บทท 13 การเลอกตง (Election)

บทท 14 พรรคการเมอง (Political Party)

บทท 15 กลมผลประโยชน (Interest Groups)

บทท 16 การมสวนรวมทางการเมอง (Political Participation)

วฒนธรรมทำงกำรเมอง

บทท 17 วฒนธรรมทางการเมอง (Political Culture)

ค ำถำมส ำหรบกำรอภปรำย

1. การเปรยบเทยบกบประเทศอนจะท าใหทานรจกประเทศตวเองไดดขนหรอไม

เพราะอะไร

2 .ทานคดวาในโลกปจจบน แนวโนมการเปลยนแปลงทางการเมองใดทมบทบาททสด

3. ทานชอบความคดของนกคดหรอนกรฐศาสตรคนใดในบทเรยน จงอธบาย

14

4. ทานคดวาผปกครองในยคของทานนนสอดคลองกบรปแบบการปกครองแบบใด

ของอารสโตเตล

5. ทานเหนดวยหรอไมกบค าพดของอารสโตเตลทวาประชาธปไตยเปนการปกครอง

ทเลวนอยทสด เพราะเหตใด

6. ทานเหนดวยกบแนวคดเชงเหตผลทวามนษยกระท าการใดโดยค านวณถงเหตผล

และผลประโยชนของตวเองหรอไม เพราะเหตใด

7. ทานคดวารปแบบการปกครองอยางเชนประชาธปไตยควรเปนไปตามบรบทของ

วฒนธรรมของแตละประเทศหรอไม เพราะเหตใด

บรรณำนกรม

Ann, C. and Orvis, S. (2014). Introducing Comparative Politics: Concepts and Cases

in Context. US: CQ Press.

Berlin, E. (2004). The Robustness of Authoritarianism in the Middle East:

Exceptionalism in Comparative Perspective: Comparative Politics, 36(2).

Gazeta ,R.(2012). Josef Stalin: revered and reviled in modern Russia.Retrieved Jun

15, 2012 ,from

http://www.telegraph.co.uk/sponsored/rbth/features/9335008/josef-stalin-

revered-reviled.html

Hague, R. and Harrop, M. (2013). Comparative Government and Politics :

An Introduction.UK: Palgrave Macmillan.

Inoguchi,T. and Newman, E. (1997). Asian Values and Democracy in Asia. Retrieved

March 28, 1997, from http://archive.unu.edu/unupress/asian-values.html

McCormick, J. (2007). Comparative Politicsin Transition.USA:Wadsworth publishing.

Miller, F. (2011). Aristotle's Political Theory. Retrieved March 15, 2015,

from http://plato.stanford.edu/entries/aristotle-politics/

Seligson, M. A. (2002). The Renaissance of Political Culture or the Renaissance of

the Ecological Fallacy. Retrieved September 25, 2014, from

https://my.vanderbilt.edu/seligson/files/2013/12/Ecological_Fallacy_published_paper

_in_CP.pdf

บทท 2

การเมอง รฐ และการแบงประเภทของรฐ (Politics, State and State Classification)

กอนจะศกษาวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบนน จ าเปนตองศกษาเกยวกบ

ความส าคญ และความหมายของการเมองการปกครอง รวมไปถง องคประกอบส าคญของ

การศกษาการเมองการเปรยบเทยบ นนคอ รฐ วามความหมายวาอยางไร และมองคประกอบคอ

อะไร ในตอนทายนนวชาการเมองการปกครองไดมผลตอการแบงรฐออกเปนประเภท

และกลมตาง ๆ อยางไรบาง

การเมอง (Politics)

ความส าคญของการเมอง

การเมองนนมความส าคญส าหรบมนษยอยางมาก ดงจะพจารณาไดจากนยามของ

อารสโตเตลทวา “มนษยคอสตวสงคม” (Man is by nature a social animal) มนษยน

หลกเลยงการเมองไมไดเพราะการเมองนนชวยจดระเบยบทางอ านาจใหกบมนษยจนสามารถ

อยรวมกนในสงคมไดอยางปลอดภยและมประสทธภาพในการประกอบกจการตาง ๆ ไมวา

ดานเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม การจดระเบยบเชนนปรากฏออกมาในรปแบบของ

การแบงกลม ชนเผา หรอชนชนมการจดวางต าแหนงในการบรหารกลมอยางเปนระบบ

เมอมนษยมจ านวนมากขน กลมหรอเผากขยายตวเปนเมอง จนเปนอาณาจกรหรอ

จกรวรรดรปแบบการเมองและการปกครองกซบซอนมากกวาเดม อนสงผลใหสงรอบขาง

อดมการณ เศรษฐกจ ศลปะ วฒนธรรม วถชวตของมนษยฯลฯ กมความซบซอนตาม

ซงสงเหลานนกจะมอทธพลตอรปแบบการเมองและการปกครองเปนลกโซกนไป ในทางกลบกน

การแบงแยกเปนกลมกอาจท าใหชวตมนษยไมมความปลอดภยไดอนเกดจากความขดแยงหรอ

สงครามระหวางชนเผาหรอระหวางอาณาจกรตาง ๆ จนน าไปสการลมสลายขององคกร

ทางการเมองและสงคมของพนใดพนหนงซงอาจน าไปสรปแบบทางการเมองใหมแบบใหม ๆ

ของพนทนนในกาลตอมากเปนไดดงเชนสงครามโลกครงท 2 ทน าอตาลและเยอรมนจากเผดจการ

แบบเบดเสรจไปสการปกครองแบบประชาธปไตยในเวลาตอมา

16

ความหมายของการเมอง

การเมองมาจากภาษาองกฤษวา Politicsซงมรากศพทจากภาษากรกวา polis

อนหมายถงกจกรรมทกระท าในเมองใหญ ซ งในท น มลกษณะตามแบบนครรฐ ( City-

state)ของกรกยคโบราณเทานนค าวา polis ยงหมายถง“ส าหรบ” หรอ “เกยวกบ”พลเมอง

(Citizen) (Heywood,2007, p. 5)

ความหมายโดยทวไปของการเมอง ม 4 ประการดงตอไปน

1. ศลปะในการปกครอง (Art of Government)

ตามนยามของเดวด อสตน การเมองหมายถงการทรฐใชอ านาจหนาทในการจดสรร

หรอแจกแจงคณคาตาง ๆ ใหกบสงคมอยางชอบธรรม (The authoritative allocation of values

to society) (Joseph, 2013, p. 8)

นยามนหมายความวารฐตองเปนตวกลางในการปฏบตตอพลเมองทตนปกครอง

อยางมศลปะคอสามารถตอบสนองประโยชนหรอทรพยากรทมอยอยางจ ากดตอกลมตาง ๆใน

สงคมอยางยตธรรมทวถง เพอใหสงคมสามารถด ารงอยางสงบสข อนสอดคลองกบแนวคด

พหนยม (Pluralism) ดงนนการเมองและการปกครองจงมความหมายอยางเดยวกนหากเรา

ใหค านยามของการปกครองคอการบ าบดทกขบ ารงสขของรฐตอประชาชน ดงนนในความหมายน

การเมองจงมความหมายเดยวกบการปกครอง

2. กจกรรมทท าในสาธารณะ (Public affairs)

นยามของการเมองแบบนถอไดวานยามแบบเกาทมการแบงแยกขอบเขตของสงคม

ออกเปนสาธารณะ (Public) และสวนบคคล (private) ตามนยามเชนน การเมองจะถกวางกรอบ

ไวทองคกรทางการเมองดงทเขาใจในปจจบนเชน รฐบาล รฐสภา ศาล ระบบราชการ ฯลฯ เปนหลก

สวนองคกรและกจกรรมตางๆ ของประชาชนเชนสหภาพ วงการธรกจ สถาบนครอบครว

กจกรรมทางศาสนา ฯลฯ จะไมถกจดวาเปนเรองการเมอง

ถงแมแนวคดเชนนยงคงมอทธพลตอความคดของคนทวไปอยจนถงปจจบนแตกได

เปลยนแปลงไปบางดงเชนตงแตทศวรรษท 70 นกสตรนยม (feminist) ไดเหนวาเรองสวนตว

อยางเชนเพศเปนเรองทางการเมอง (Personal is political) นนคอความเปนผหญงถกสรางผาน

โครงสรางทางอ านาจโดยผชาย ขบวนการประชาสงคมอยางเชนกลมเพอสทธสตรและขยายความ

ไปถงกลมอนเชนพวกรกรวมเพศจงไดชวยกระตนใหเกดขบวนการประชาสงคมทตอสเพอ

เรยกรองสทธใหเทาเทยมกบกลมอนๆ ในสงคม (Hanisch,2006, Online)

17

3. การประนประนอมและการหามมมองรวมกน (Compromise and Consensus)

ตามแนวคดของกลมพหนยม (Pluralism) การเมองหมายถงการเจรจาและพดคยกน

เพอหาทางประนประนอมและเพอหาทางแกไขปญหาหรอขอตกลงรวมกนระหวางกลมตาง ๆ

ในสงคม (Shively,2008,pp. 10-13)

ดงนนการเมองในนยามเชนนยอมไมไดน าไปสการแกไขปญหาหรอท าใหสงคม

เจรญรงเรองในระยะเวลาอนสนเพราะการเจรจาของคนหลายกลมเตมไปดวยความซบซอน

และตองใชเวลาในการหาทางออกรวมกนนยามเชนน จ งกระท าไดในประเทศ ท เป น

ประชาธปไตยทมความอดทนตอความหลากหลายทางความคด ดงในอเมรกาและยโรป

ตะวนตก แตไมเปนทนยมหรอประสบความส าเรจในประเทศทคนเคยกบการปกครองเผดจการ

ซงมงใชอ านาจในการควบคมเสรภาพและสทธการแสดงออกของพลเมองตน

4. อ านาจ (power)

การเมองยงหมายถงอ านาจอนหมายถงสงทท าใหบคคลหนงสามารถบงคบใหอก

บคคลหนงกระท าตามหรอไมกระท าตามทตวเองตองการไดอนมผลตอพลเมองในดานดงไปน

4.1 การตดสนใจ(Decision making)

การเมองในมตอ านาจของรฐทมตอการตดสนใจของประชาชนมดงตอไปน

4.1.1 ก าลงบงคบ (Coercive force) หมายถงการทผมอ านาจคอรฐสามารถ

บงคบใหผอยใตอ านาจคอประชาชนปฏบตตามนโยบายทตนวางไวโดยใชผานต ารวจและทหาร

4.1.2 ขอตกลงรวมกน (Consensus) เชนประชาชนยอมรบวาตองมอบสทธและ

เสรภาพในระดบหนงใหกบรฐบาลประชาชนตองตดสนใจกระท าตามการใดตามนโยบายหรอ

กฎหมายทรฐไดวางไวใหแมยงไมถกการใชอ านาจบงคบ

4.1.3 หนาท ความซอสตย พนธะ (Duty loyalty and commitment) การเมอง

ในมตนยงหมายถงการทรฐมอ านาจบงคบใหพลเมองตองปฏบตตามรฐผานคณคาดงกลาว

เชนพลเมองมหนาทตองจงรกภกดตอรฐและมพนธะ คอท าประโยชนใหกบรฐ หรอการเปนคน

ชาตใดกตองซอสตยตอชาตนนโดยการไมบอกขอมลส าคญของประเทศแกคนตางชาต

4.2 ก าหนดวาระทางการเมอง (Agenda setting)

ส าหรบการเมองในแงมมน รฐมอ านาจสามารถก าหนดวาเรองใดควรเปน

หรอไมเปนวาระทางการเมองทจะแจงใหประชาชนทราบเพอมสวนในการแสดงความคดเหน

เพอถกเถยงกนสงหนงทชวยใหรฐมอ านาจคอการควบคมสอมวลชนในการน าเสนอวาระ

ทางการเมองนน อ านาจของรฐจะมมากหรอนอยกขนอยกบรปแบบการปกครอง เชน

รฐประชาธปไตยมแนวโนมทจะน าเสนอทกประเดนใหสาธารณชนไดรบทราบแตรฐเผดจการ

18

พยายามปดบงประเดนทางการเมองเสยสวนใหญโดยเฉพาะอยางยงความลมเหลวของ

การบรหารงานหรอการฉอราษฎรบงหลวง และรฐเผดจการยงพยายามเนนไปทความส าเรจ

ของรฐบาลในบางประเดนหรอการเนนลทธบชาบคคลเชนยกยองบคคลส าคญคนใดคนหนง

เสยจนเกนความเปนจรงดงเชนสหภาพโซเวยตเนนการยกยองสตาลนอยางมากมายเพอท าให

ประชาชนจงรกภกดตอพรรคคอมมวนสต

4.3 ควบคมความคด(Thought control)

การเมองในแงมมนคอการทรฐมอ านาจคอสามารถควบคมและการปลกฝง

อดมการณใหกบพลเมองผานการโฆษณาชวนเชอ (Propaganda) ของรฐการควบคมความคด

เชนนเปนสงทรฐไมวาประชาธปไตยหรอเผดจการลวนแตใชในการควบคมพลเมองของตน

แตรฐทเปนประชาธปไตยนนอนญาตใหมการแสดงความคดเหนทแตกตางจากโฆษณาชวนเชอได

ในขณะทรฐเผดจการโดยเฉพาะเผดจการแบบเบดเสรจมกไมเปดโอกาสใหเทาใดนก

ดวยนยามอนซบซอนของการเมองเชนนยอมท าใหวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ

นนมความซบซอนและประเดนส าหรบการศกษาอยางมากมาย นอกเหนอไปจากการเมอง

ของประเทศตาง ๆ ในโลกนซงมกมลกษณะทโดดเดนเฉพาะตวแมวาจะไดรบอทธพล

ทางการเมองจากยคโลกาภวฒนอยางมากกตาม

รฐ (State)

วชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบมองคประกอบส าหรบการวเคราะหตงแต

ระดบใหญจนมาถงขนาดเลกเชนองคกรระหวางรฐรฐภมภาคสงคมเชนกลม องคกร สถาบนจน

มาถงระดบเลกทสดคอปจเจกชน แตองคประกอบทถอวาส าคญทสดคอ รฐ ( State)ใน

ฐานะสถาบนซงเปนเปนองคประกอบหลกส าหรบวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ ใน

การศกษา เพราะรฐมอ านาจสงสดในการควบคมทกสงทกอยางเหนอดนแดนทตนรบผดชอบ

แมแตองคประกอบซงดใหญกวาคอองคกรระหวางรฐเชน สหประชาชาตหรอสหภาพยโรปม

สถานะอยเหนอรฐ แททจรงไมมอ านาจเหนอรฐมากเทาใดนกเพราะนโยบายตาง ๆ ตองอาศย

การยนยอมพรอมใจจากแตละรฐ นอกจากนแมแตกลมทางสงคมเชนกลมผลประโยชน

จากองคกรธรกจชนชน กลมอตลกษณ ฯลฯ ซงปจจบนเรมมบทบาทอยางสงกยงตองถกก าหนด

หรอวางขอบเขตจากรฐวาใหมบทบาทมากนอยเพยงใด

19

ความหมายและองคประกอบของรฐ

รฐมนยามคอนขางหลากหลาย แตนยามทชดเจนทสดนยามหนงคอองครฐาธปตยอน

หมายถงผปกครองซงมอ านาจสงสดเหนอดนแดนตวเอง (Hauss,2009, p. 7) อยางไรกตามองค

รฐาธปตยในทนมลกษณะเปนนามธรรมคอหาตวตนไมได จงตองมตวแทนของรฐในการใชอ านาจ

นนคอองคกรทเรยกวารฐบาล ดงนนในปจจบนจงมกมคนใชค าวารฐ รฐบาลรวมไปถงประเทศ

สลบกนไป

รฐมองคประกอบส าคญ 4 อยางดงตอไปน (Ibid., pp. 7-8)

1.รฐบาล (Government)

หมายถง ผใชอ านาจสงสดในการปกครองรฐและยงรบผดชอบในการบรหาร

กจกรรมตาง ๆ ของรฐ รฐบาลตองมหวหนาผเปนจดศนยรวมทางอ านาจและบารม ดงทเรยกวา

ประมขของรฐบาล (Head of Government) ดงเชนประธานาธบดหรอนายกรฐมนตรอยางไรกตาม

หลายรฐอาจมการแบงระหวางประมขของรฐบาลกบประมขของรฐ (Head of State) ออกจากกน

(ดลายละเอยดไดในบทฝายบรหาร) รฐมเครองมอเพอใหนโยบายของรฐเกดความศกดสทธ

ดงเชนกฎหมายอนจะเปนการทงใหคณแกผปฏบตตามหรอลงโทษผทไมปฏบตตาม

2. ประชากร (Population)

หมายถง กลมบคคลซงอาศยอยภายในพนทรฐนนประชากรของแตละรฐมกไมเทากน

คอมจ านวนตงแตประมาณพนสรอยลานคนอยางประเทศจนไปจนถงไมกรอยคนอยางนครรฐ

วาตกนอยางไรกตามในปจจบนค าวา “ประชากร” มความซบซอนยงขน เพราะอาจจะรวมไปถง

กลมบคคลทอาศยอยในรฐอนแตยงถอวาตนเปนประชากรของรฐนน อยางเชนคนพลดถนจ านวน

ประชากรมผลตอเรองเสถยรภาพของรฐ รฐซงมประชากรเปนจ านวนมากและฐานะยากจน

สงผลใหตวรฐขาดเสถยรภาพเพราะตองเผชญกบปญหาตาง ๆ ดานสงคมและเศรษฐกจดงเชน

บงคลาเทศ ในทางกลบกนรฐซงแมจะพฒนาแลวแตมจ านวนประชากรนอยกท าใหเกดความไร

เสถยรภาพอกเชนกนเพราะขาดก าลงคนในการขบเคลอนและพฒนาประเทศอยางเชนสงคโปรซง

จ าเปนตองรบแรงงานตางชาตเขามาเปนจ านวนมากอนกอใหเกดปญหาในเรองเชอชาตและความไม

เทาเทยมกนทางเศรษฐกจ (Fenn, 2014, Online)

3. ดนแดน (Territory)

หมายถง พนทหรอเขตแดนทก าหนดตวตนของรฐนนดนแดนอาจมปจจยก าหนดมา

จากการเมองภายในรฐเองเชนรฐบาลกลางเขาไปมอ านาจควบคมเหนอทองถนซงเคยเปนคนละ

อาณาจกรมากอนดงเชนในสมยรชกาลท 5 ทางกรงเทพฯไดรวมหวเมองตาง ๆ มาเปนประเทศ

เดยวกน หรออาจเกดจากการเมองภายนอกรฐเชนประเทศเจาอาณานคมไดรวมกนแบงพนท

20

ส าหรบปกครองจนในทสดไดกลายเปนเปนประเทศในทสด ดงกรณทเกดขน ในทวป

แอฟรกาและเอเชย หรออาจจะเปนขอตกลงกนระหวางทง 2 ประเทศ ตวอยางไดแกอนเดย

และปากสถานซงกอนสงครามโลกครงท 2 เคยอยในพนทเดยวกนคอชมพทวป แตในป

1947 ดวยความแตกตางทางศาสนายดถอคอฮนดและอสลามจงท าใหประชาชนทง 2 กลม

แยกประเทศกนคออนเดยและปากสถานในปจจบน

4. อ านาจอธปไตย (Sovereignty)

หมายถง อ านาจสงสดของรฐบาลทมเหนอประชาชนหรอกลมเชอชาตตาง ๆ

ในดนแดนของตวเอง อ านาจอธปไตยของรฐจงมภาวะทซบซอนอยางมากเชนหากประชาชน

กลมใดไมปฏบตตามกฎหมายหรอแมแตการปรากฏตวของชาวตางชาตเขามาในดนแดนของรฐนน

โดยปราศจากการรบรของรฐบาล กถอไดวาอ านาจอธปไตยของรฐนนก าลงถกลวงละเมด

รฐจงมหนาทในการรกษาอ านาจอธปไตยไวผานกองก าลงรกษาความมนคงอยางเชนกองทพ

นอกจากนหากมกลมบคคลมอทธพลเขามาแทรกแซงการท างานของรฐบาลไมวาจะเปนต ารวจ

กองทพหรอองคกรนอกกฎหมายกถอวาเปนปรากฏการณรฐซอนรฐ (State within state)

อยางไรกตามรฐอนกมเขามาแทรกแซงอธปไตยของของรฐ ๆ นนไดเชนกนดงใน

สงครามเยน สหรฐอเมรกาและสหภาพโซเวยตไดเขามามครอบง ารฐทเลกกวาเชนเขาไปตงฐานทพใน

รฐนนแตมอ านาจปกครองตวเองไมสนใจกฎหมายของรฐเจาบานหรอสามารถบบบงคบไมให

รฐนนตดตอหรอคาขายกบรฐทมหาอ านาจทง 2 ถอวาเปนศตร ปรากฏการณนถอไดวา เปน

ลวงละเมดอ านาจอธปไตยทงภายในและภายนอกนอกจากนชมชนนานาชาตกมผลกระทบตอ

ตวตนของรฐนนเชนการยอมรบการด ารงอยของรฐ (Recognition) ซงปจจบนมอทธพลอยาง

มากเชนตวอยางของไตหวนซงมสถานภาพของรฐไมชดเจน เพราะแมไตหวนจะมองคประกอบของรฐ

ทกอยาง แตจนถอวาไตหวนเปนมณฑลหนงของตน ในขณะทประเทศโดยสวนใหญไมรบรองการม

อย ของรฐ ไตหวน เพราะยอมรบนโยบายท จ นประกาศวามเพย งจน เดยว เทาน น

(BBC,2015, Online)

วชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบจงศกษารฐ เปนหลกแลว โยงไปถง

ความสมพนธระหวางรฐกบองคประกอบอน ๆ ดงทไดกลาวมา

การแบงประเภทของรฐ(State Classification)

การเมองมสวนส าคญอยางยงในการแบงรฐออกมาเปนกลมตาง ๆ อนเปนลกษณะ

ทขดแยงในตวเองของยคโลกภวฒนคอถงแมการเมองของประเทศตาง ๆ จะมลกษณะ

คลายคลงกนมากขนเรอย ๆ แตกมความแตกตางไปในตวดวยดงรปแบบทางการเมองเชน

รฐประชาธปไตย รฐประชาธปไตยเทยม รฐเผดจการ รฐเผดจการเบดเสรจ ซงต าราจะกลาว

21

อยางโดยละเอยดในบทรปแบบทางการเมอง การแบงการปกครองดงเชนรฐเดยว สหพนธรฐ

ซงต าราจะกลาวอยางโดยละเอยดในบทระดบการปกครอง นอกจากนตวอยางทโดดเดน

ไดแก “ทฤษฎ 3 โลก” โดยผน าของจนคอเหมา เจอตง ซงเปนการแบงประเทศตาง ๆ

ออกเปน 3 กลมใหญๆ และเปนทแพรหลายทวไปในชวงระหวางสงครามเยน (1945-1991)

ดงตอไปน (McCormick, 2007, pp. 10-11)

1.ประเทศโลกท 1

หมายถงประเทศทพฒนาแลว มระบบเศรษฐกจแบบทนนยมและเปนประชาธปไตย

เสรนยมดงเชนสหรฐอเมรกา แคนาดาออสเตรเลย นวซแลนด ยโรปตะวนตก สวนในทวป

เอเชยไดแกญปน

2.ประเทศโลกท 2

หมายถงประเทศทปกครองโดยระบอบคอมมวนสตเชน จนยโรปตะวนออกควบา

เกาหลเหนอสวนสหภาพโซเวยตนนเหมาไดจดใหอยในประเทศโลกท 1 เพราะมความเจรญ

ทางการเมองและเศรษฐกจเหมอนกบประเทศทนนยม

3.ประเทศโลกท 3

หมายถงประเทศดอยพฒนาทไมไดมการปกครองแบบคอมมวนสตเชนมการปกครอง

แบบประชาธปไตยแบบไมสมบรณจนไปถงระบบเผดจการทหารอยางเตมทซงมอยเปนจ านวนมาก

กระจายไปทวทวปเอเชย แอฟรกาและอเมรกาใต ระบบเศรษฐกจของประเทศเหลานมกเปนทนนยม

แตลาหลงเพราะรวมศนยอ านาจไวทรฐและเตมไปดวยการฉอราษฎรบงหลวง เนนระบบพวกพอง

ขาดหลกธรรมาภบาล

นอกจากนยงไดแกการจดอนดบของคณสมบตตาง ๆ ของประเทศ ผานวธการวจย

เชงปรมาณ โดยค านวณสถตจากดานตาง ๆตวอยางทโดดเดนของวชาการเมองการปกครอง

เปรยบเทยบไดแกการวดความเขมแขง (strength) ของรฐตาง ๆ โดยกองทนเพอสนตภาพ

อนมตวชวดดงตอไปน (Ann and Orvis, 2014, p. 55)

1.ตวชวดวดทางสงคม อนไดแก

1.1 ความหนาแนนของประชากร หากรฐทมความหนาแนนของประชากรสงหรอ

ต าเกนไปกอาจะท าใหรฐนนมความเขมแขงนอยลงจากปญหาเชนความมนคง อาชญากรรม

การขาดแคลนปจจย 4

1.2 ความสมพนธระหวางชนเผาหรอกลมตาง ๆ ภายในประเทศ หากรฐใด

มแตความสามคคของประชาชนกจะมความเขมแขง ส าหรบรฐทออนแอหรอใกลเคยงกบการเปน

22

รฐลมเหลว (Failed State) ความสมพนธระหวางประชาชนภายในประเทศเตมไปดวยความขดแยง

และการใชความรนแรงตอกน

1.3 จ านวนผอพยพออกนอกประเทศหรอไปยงพนทอนภายในประเทศ

ปรากฏการณเชนนเกดจากความขดแยงภายในประเทศเชนสงครามกลางเมองสงครามฆาลาง

เผาพนธประเทศทมตววดเชนนในระดบสงกมปจจยมาจากขอขางบนคอเกดจากความขดแยง

ของกลมภายในประเทศ

2.ตวชวดทางเศรษฐกจ อนไดแก

2.1 การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ หากรฐใดมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

ทตอเนองและคงทกจะมความเขมแขงเพราะมงบประมาณเปนจ านวนมากจากการเจรญเตบโต

ของชนชนกลางจนสามารถสรางโครงการทมประโยชนตอประเทศได

2.2 ปญหาทางเศรษฐกจ หากรฐใดตองพบกบปญหาทางเศรษฐกจครงใหญ

และกนระยะเวลานานยอมสงผลกระทบถงดานอนเชนชวตความเปนอยของประชาชน รวมไปถง

ความสงบเรยบรอยอยางเชนอาชญากรรม ความเขมแขงของรฐยอมลดลง

2.3 ปญหาความยากจน เชนรฐทมสดสวนของคนยากจนสงกยอมท าใหรฐบาล

ไมสามารถตอบสนองความตองการขนพนฐานแกประชาชนไดมากนกเพราะรายไดจากภาษ

มาจากชนชนกลางทมขนาดไมใหญและรฐบาลมกฉอราษฎรบงหลวง อนกอใหเกดปญหา

อาชญากรรมและความวนวายทางสงคม

3.ตวชวดทางการเมอง อนไดแก

3.1 ความถกตองชอบธรรมของรฐบาลประเทศทมความเขมแขงดงเชน

ประเทศประชาธปไตยเสรนยมมกมรฐบาลทมาจากการเลอกตงทใสบรสทธไดรบการยอมรบ

จากประชาชน จงท าใหสามารถบรหารรฐกจไดอยางเตมท ไมมการประทวงหรอความขดแยง

จากประชาชนจากเกนขอบเขตทพอด

3.2 กองก าลงรกษาความมนคง ประเทศมกองทพและต ารวจทเขมแขงและมการ

จดการองคกรทดท าใหสามารถรกษาความมนคงทงภายนอกและภายในประเทศไดกจดวาเปน

ประเทศทมความมนคง

3.3 การแทรกแซงจากอ านาจภายนอกประเทศ ประเทศซงถกแทรกแซงจาก

กลมอทธพลภายนอกไมวารฐบาลของตางชาตหรอบรษทขามชาตยอมบรหารประเทศทเออตอ

ผลประโยชนของบคคลเหลานน อนสงผลถงเรองเศรษฐกจและชวตโดยรวมของประชาชน

และยงน าไปสการกอความไมสงบในสงคมท าใหรฐมความเขมแขงนอยลง

23

3.4 มพรมแดนทแนนอนและแทรกซมไดยาก ประเทศซงมความเขมแขงมาก

จะมการจดพรมแดนหรออาณาเขตประเทศทชดเจน เชนเดยวกบการปองกนไมใหตางชาต

ไมวารฐบาลหรอผอพยพสามารถแทรกซมเขาไปไดจนกอใหเกดปญหาดานความมนคง

ประเทศทมความเขมแขงนอยทสดในโลกตามการจดอนดบเชนนไดแกโซมาเลย

ชาด ซดาน ซงอยในทวปแอฟรกาและเปนประเทศโลกท 3 สวนประเทศทมความเขมแขงมาก

ทสดในโลกไดแกนอรเวย สวเดน ฟนแลนดซงอยในยโรปและเปนประเทศโลกท 1

นอกจากนยงมการจดดชนความเปนประชาธปไตย (Democratic index) ซงจดโดย

องคกรทไมแสวงหาก าไรอยางเชนเดอะอโคโนมสต อนเทลลเจนท ยนตซงจดอนดบประเทศ

ตางๆ วามความเปนประชาธปไตยมากนอยเพยงใดในแตละปผานเกณฑดงตอไปน (The

Economist Intelligence Unit, 2014, Online)

1.การเลอกตง เชนมการเลอกแบบเสร มความโปรงใสหรอไม ผลงสมครมอสระใน

การหาเสยงหรอไม ฯลฯ

2.หนาทของรฐบาลเชนรฐบาลทมาจากการเลอกตงมอ านาจในการบรหารงาน

มากนอยเพยงใด รฐบาลมการตรวจสอบและถวงดลหรอไม ฯลฯ

3. การมสวนรวมทางการเมองเชนประชาชนมสวนรวมทางการเมองมากนอยเพยงใด

ชนกลมนอยสามารถเขามารวมในการก าหนดนโยบายของรฐหรอไมอยางไร ฯลฯ

4.สทธเสรภาพของพลเมองเชนประชาชนมสทธเสรภาพเทาเทยมกนหรอไม ชนกลมนอยม

สทธและเสรภาพเทากบประชากรสวนใหญหรอไมอยางไร ฯลฯ

5.วฒนธรรมทางการเมองเชนสงคมนนมทศนคตตอประชาธปไตยอยางไร มการ

เปดใจกวางตอความหลากหลายของประชากรดงเชนความเชอทางศาสนา เพศ สผวมากนอย

เพยงใด ฯลฯ

ซงผลทไดในป 2014 ประเทศซงมอนดบของประชาธปไตยสงสดไดแก นอรเวย สวเดน

ไอซแลนด นวซแลนด เดนมารกเปนตน สวนประเทศทมอนดบของประชาธปไตยต าสดไดแก

เกาหลเหนอ สาธารณรฐแอฟรกากลาง ชาด ซเรยเปนตน

นอกจากนยงมการจดอนดบของประเทศตาง ๆ อกเปนจ านวนมากตามมตอนซบซอน

ของความหมายทางการเมองดงทไดกลาวมาตงแตตนเชนการบรหารงานภาครฐเชนการจดดชน

ความโปรงใสของประเทศตาง ๆ ในโลก (Transparency index) ดชนการฉอราษฎรบงหลวง

(Corruption index) ในมตทางสงคมเชน ดชนชวตเปยมสข (Better Life index) ดชนการพฒนามนษย

(Human development index) ดชนความเทาเทยมกนทางเพศ (Gender Equality index)

24

ดชนความสขมวลรวมประชาชาต(Gross National Happiness index) ดชนการรกษาสงแวดลอม

(Environmental Performance index) ฯลฯ

การเมองไมไดมสวนส าคญในเรองการจดอนดบของประเทศเทานนหากยงมสวน

ในการจดกลมของประเทศสงผลถงอตลกษณและบทบาทบนเวทโลกของประเทศนนๆอยางเชน

ในยคหลงสงครามเยนทสหภาพโซเวยตลมสลายและอดมการณคอมมวนสตหมดบทบาทไปแลว

กยงมการใชทฤษฏ 3 โลกของเหมาในการแบงเปนประเทศพฒนาแลว (Developed country)

อนหมายถงโลกท 1กบประเทศก าลงพฒนาหรอดอยพฒนา (Developing Country) อนหมายถง

โลกท 3 โดยใชความเจรญทางเศรษฐกจมาเปนตวแบงมากกวารปแบบการเมองหรอการยดถอ

อดมการณในชวงสงครามเยน ประเทศซงยงคงยดถอสงคมนยมอยเชนจน ลาว ควบา เวยดนาม

เกาหลเหนอ กไมไดอยในโลกท 2 ตอไปแตถกจดใหมาอยในโลกท 3 แทนเพราะขาดความเจรญ

อยางไรกตามประเทศซงสรางปญหาใหกบการนยามวาจะอยโลกท 1 หรอ 3 คอจนใน

ปจจบนซงมพฒนาทางเศรษฐกจทเจรญกาวหนาจนสามารถกาวเขามาทดเทยมกบสหรฐอเมรกาซง

อยในอนดบ 1 ของโลกพฒนาแลวแตจนยงขาดการกระจายรายไดทด แมจะมคนร ารวย เปน

จ านวนมาก แตประชากรสวนใหญกอยในภาวะยากไร (World Bank,2015, Online)อนง

ประเทศพฒนาแลวยงมอกชอหนงวาประเทศกลมเหนอ (North) สวนประเทศก าลงพฒนายงมอก

ชอหนงวาประเทศกลมใต (South) ซงมกมความขดแยงตอกนเสมออยางเชนประเทศ

พฒนาแลวมกจะแสวงหาผลประโยชนจากประเทศดอยพฒนาในฐานะเปนลทธลา อาณา

นคมใหม (Magstadt,2006, p. 215)

ส าหรบประเทศพฒนาแลวไดแกกลมประเทศจ 8 (G 8) หรอประเทศทมเศรษฐกจ

ใหญทสดในโลกและยงเปนประเทศทพฒนาแลวอนไดแก สหรฐอเมรกา องกฤษ ญปน แคนาดา

อตาล เยอรมน ฝรงเศส รสเซย ตอมารสเซยถกระงบการเปนสมาชกในป 2014 อนเนองมาจาก

วกฤตยเครน กลมจงกลบไปใชชอเดมกอนป 1998 คอจ 7 (Acosta,2014, Online) นอกจากน

กลมจ 7 ยงรวมกลมกบประเทศก าลงพฒนาอก 11 ประเทศอนไดแกอารเจนตนา ออสเตรเลย

บราซล จน อนเดย อนโดนเซย เมกซโก ซาอดอาระเบย แอฟรกาใต เกาหลใต และตรก รวมไปถง

สหภาพยโรปภายใตชอกลมประเทศเศรษฐกจขนาดใหญ จ 20 โดยมการประชมประจ าประหวาง

ประมขของรฐในการปรกษาหารอกนเพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจ (Turkey G20,2015,

Online)

ในบรรดาประเทศก าลงพฒนาเองกมความแตกตางกนอยางมากเชนประเทศทม

ความเจรญดานบนดงเชนกลมทเจรญทางอตสาหกรรมใหม (Newly Industrialized Countries)

เชนเสอ 4 ตวของเอเชยคอไตหวนเกาหลใตสงคโปรและฮองกง โดยมตวบงชเชนการ

25

เปลยนแปลงจากระบบเศรษฐกจทองกบเกษตรกรรมไปยงอตสาหกรรมโดยเฉพาะสวนของการ

สงออกบรษทตางชาตเขามาลงทนเปนจ านวนมากและมทนของตางชาตเขามาหมนเวยน ใน

ประเทศ มประชากรและการพฒนากลายเปนเมองเจรญเตบโตอยางรวดเรว เปนตน

(Wikipedia, 2015 , Online )นอกจากนยงมกลมประเทศท เศรษฐกจก าลงเตบโตเรว

(Emerging Economy) อยางเชนกลมประเทศบรกส (BRICS) อนเปนอกษรยอมาจากชอของ

ประเทศบราซล รสเซย อนเดย จนและแอฟรกาใตซงมการประชมอยางเปนทางการ

ระหวางประมขของประเทศตงแตป 2009 โดยมงเนนตอความรวมมอและการชวยเหลอกน

ทางเศรษฐกจและการเมองรวมไปถงการสรางตนใหเปนขวอ านาจใหมทางเศรษฐกจของโลก

นอกเหนอไปจากคายตะวนตก (Scott ,2015, Online)

ส าหรบประเทศก าลงพฒนาทถกจดวาอยในกลมทต าทสดคอประเทศซงมการพฒนา

ทางดานสงคมและเศรษฐกจต าทสด (Least developed country) หรอแอลดซเชนคองโก ซดาน

อฟกานสถาน ฯลฯเกณฑทใชวดความเปนประเทศเชนนเชนรายไดของประชากร จ านวน

ประชากรทไดรบอาหารพอเพยง อตราการเสยชวตของเดกเลก การศกษาของประชากร

ความเปราะบางทางเศรษฐกจทมตววดเชนการกระจายทางรายไดและทรพยากร ซงทงหมด

อยในเกณฑต าตามทสหประชาชาตไดวางไว (UN-OHRLLS.,2015, Online)

การแบงกลมของประเทศดงกลาวสะทอนถงความซบซอนของโลกยคโลกาภวฒน

ทอาจจะไมไดมมตแหงความเหมอนกนในดานการเมองและเศรษฐกจเพยงอยางเดยว แตโยงไปยง

เรองความสมพนธระหวางประเทศเชนการรวมกลมกนเพอสรางพนทในการตอรองทางอ านาจ

กบประเทศหรอกลมทางประเทศอน ๆ ซงวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบยงจ าเปนตอง

ท าการศกษาตอไปซงอาจจะไดผลไมสอดคลองกบการแบงกลมเหลานเสมอไป

สรป

มนษยมความสมพนธกบการเมองเพราะการเมองเปนสงทจ าเปนส าหรบชวตมนษย

ดวยมนษยไมสามารถหลกเลยงการอาศยอยรวมกนหรอเปนสงคมขนาดใหญและซบซอนได

การเมองจะชวยสรางใหสงคมมนษยมความมนคงและกอใหเกดการสรางสรรคกบประโยชนตาง ๆ

การเมองมความหมายอนหลากหลายไดแก 1) ศลปะในการปกครอง หรอการทรฐแบงปน

คณคาใหกบทกภาคสวนของสงคม2) กจกรรมทท าในสาธารณะ ซงแบงออกเปนกจกรรม

สาธารณะและสวนตว3) การประนประนอมและการหามมมองรวมกน 4) อ านาจซงสามารถ

แบงออกเปน 4.1) การตดสนใจซงสามารถแบงออกเปน 4.1.1) ก าลงบงคบ 4.1.2) ขอตกลงรวมกน

4.1.3) หนาท ความซอสตย พนธะ รวมไปถง 4.2) ก าหนดวาระทางการเมอง 4.3) ควบคมความคด

26

ส าหรบรฐนนมความหมายถงองครฐาธปตยอนหมายถงผปกครองซงมอ านาจสงสด

เหนอดนแดนตวเอง รฐเปนองคประกอบทส าคญทสดส าหรบการวเคราะหวชาการเมอง

การปกครองเปรยบเทยบ รฐมองคประกอบอนไดแก 1) รฐบาลอนหมายถงผใชอ านาจสงสด

ในการปกครองรฐและยงรบผดชอบในการบรหารกจกรรมตาง ๆของรฐ 2) ประชากร

อนหมายถงกลมบคคลซงอาศยอยภายในพนทรฐนน3) ดนแดนหมายถงพนทหรอเขตแดนท

ก าหนดตวตนของรฐนน 4) อ านาจอธปไตยอนหมายถงอ านาจสงสดของรฐบาลทมเหนอ

ประชาชนหรอกลมเชอชาตตาง ๆในดนแดนของตวเองนอกจากนยงรวมถงการยอมรบการมอย

ของประเทศนนโดยประเทศตาง ๆ

การเมองมบทบาทในการแบงรฐออกเปนประเภทตาง ๆ เชนในชวงสงครามเยน

เหมา เจอตงไดแบงประเทศในโลกเปน 3 โลกคอโลกท 1 เปนประชาธปไตยทพฒนาแลวโลกท 2

คอโลกคายสงคมนยม โลกท 3 คอโลกดอยพฒนานอกจากนรฐยงถกแบงโดยตววดคอ

ความเขมแขง โดยใชตวชวดตาง ๆ เชนทางสงคมทางเศรษฐกจและโดยเฉพาะอยางยง

ทางการเมอง รฐทขาดความเขมแขงคอรฐลมเหลว การจดดชนความเปนประชาธปไตย

รวมไปถงอยางอนเชนความโปรงใสของประเทศตาง ๆ ดชนการฉอราษฎรบงหลวง

ดชนการพฒนามนษยดชนความเทาเทยมกนทางเพศฯลฯนอกจากนการเมองยงชวยใหรฐม

การจดกลมตาง ๆ ไมวาทางการเมองกบเศรษฐกจเชนการแบงโลกเปนโลกพฒนาแลวกบ

โลกก าลงพฒนาในยคหลงสงครามเยน กลมประเทศพฒนาแลวไดมการรวมกลมดงเชน

กลมจ 7 และ 8 รวมไปถงจ 20 ซงเปนการรวมกลมระหวางประเทศพฒนาแลวกบดอยพฒนา

ซงมขนาดทางเศรษฐกจทใหญโตในโลกก าลงพฒนานนยงถกแบงเปนกลมทเหนอกวาอยางเชน

กลมทเจรญทางอตสาหกรรมใหมและกลมประเทศทเศรษฐกจก าลงเตบโตเรว และกลมทต ากวา

ไดแกประเทศซงมการพฒนาทางดานสงคมและเศรษฐกจต าทสด

ค าถามส าหรบการอภปราย

1.ทานคดวานยามทางการเมองและการปกครองทดสมเหตสมผลทสด ไดแกอะไร

2.เรองทางเพศสามารถเกยวของกบการเมองไดหรอไม อยางไร

3.ทานคดวารฐควรมองคประกอบอนนอกจากทไดกลาวไวในต าราหรอไม

เพราะเหตใด

4.ทานคดวาประเทศของทานมความเขมแขงมากนอยเพยงใด จงใชขอมลในต ารา

เพออภปราย

27

5.การจดอนดบของประเทศตาง ๆ เปนเหนอและใต เปนสงทสมเหตสมผลหรอไม

จงอภปราย

6. ทานคดวาประเทศของทานควรจดอยในกลมใดบางดงทไดกลาวมาในต ารา

จงยกตวอยางประกอบ

7. ทานคดวาการแบงกลมประเทศดงทน าเสนอในต ารานนมกลมใดทไมเหมาะสมบาง

จงอภปราย

บรรณานกรม

Acosta,J.(2014).U.S., other powers kick Russia out of G8. Retrieved March 25,

2014,from http://edition.cnn.com/2014/03/24/politics/obama-europe-trip/

Ann, C. and Orvis, S. (2014).Introducing Comparative Politics: Concepts and Cases

in Context.US:CQ Press.

BBC. (April 14, 2015). Taiwan profile–Overview.Retrieved June, 30, 2015,from

http://www.bbc.com/news/world-asia-16164639

Fenn,M.(2014).Singapore’s Foreigner Problem.Retrieved February 21, 2015,from

http://thediplomat.com/2014/02/singapores-foreigner-problem/

Hanisch,C.(2006).The Personal Is Political.Retrieved February 21, 2015,from

http://www.roehampton.ac.uk/uploadedFiles/Pages_Assets/PDFs_and_Word_Docs/

Courses/Drama_Theatre_and_Performance/PersonalisPol[1].pdf

Hauss, C. (2009).Comparative Politics:Domestic Response to Global

Challenges.New York:WadworthCengage learning.

Heywood,A.(2007).Politics.NewYork:Palgrave Macmillan.

Joseph K.(2013).Comparative Politics: An Introduction.USA:McGraw-Hill Education.

Magstad, T. M.(2006).Understanding Politics:Ideas,Institutions and

Issues.USA:WadworthCengage Learning.

McCormick,J.(2007).Comparative PoliticsinTransition.USA:Wadsworth publishing.

28

Scott, M.(2015).Here's the $17 Trillion Reason Why the BRICS Summit This Week Is

a Big Deal.Retrieved July 7, 2015,from

http://www.bloomberg.com/news/articles/2015-07-06/here-s-the-17-trillion-

reason-why-the-brics-summit-this-week-is-a-big-deal

Shively, W. P.(2008). Power & Choice: An Introduction to Political Science.UK:

McGraw-Hill Education.

The Economist Intelligence Unit. (2014). Democracy Index 2014: Democracy and its

discontents: A report from The Economist Intelligence Unit.Retrieved July

7, 2015,from http://www.sudestada.com.uy/Content/Articles/421a313a-d58f-

462e-9b24-2504a37f6b56/Democracy-index-2014.pdf

Turkey G20.(2015).About G20.Retrieved June 22, 2015,from https://g20.org/about-g20/

World Bank.(March 25, 2015).China Overview.Retrieved March 25, 2015,from

http://www.worldbank.org/en/country/china/overview

UN-OHRLLS.(2015). About LDCs. Retrieved July, 15, 2015,fromhttp://unohrlls.org/about-ldcs/

Wikipedia.(April 23,2015).Comparison of Nazism and Stalinism.Retrieved April 24,

2015, from http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_Nazism_and_Stalinism

บทท 3

อดมการณทางการเมอง (Political ideology)

แมวาในปจจบนคนสวนใหญจะเขาใจความหมายของค าวา อดมการณ เปนสงสงสง

และเลอนลอย แตอดมการณทางการเมองเปนสงส าคญทรฐตาง ๆ ในโลกขาดไมไดเปนอนขาด

เพราะอดมการณทางการเมองเปรยบไดดงเขมทศส าหรบการด าเนนทศทางของรฐ

ในดานการเมอง อนจะสงผลกระทบถงเรองของเศรษฐกจ สงคม ชนชน ฯลฯ อดมการณทางการเมอง

ยงครอบคลมและครอบง าวถชวตทกดานของมนษย แมแตศลปวฒนธรรม วถชวต เครอง

แตงกาย การกนอยหลบนอน หรอแมแตการสบพนธ ฯลฯ อนเปนกจกรรมทมนษยคดวาเปน

เรองสวนตว แตเมออยใตการจดระเบยบของรฐ กเทากบวาถกอดมการณเขามาครอบง าดวย

ยกตวอยางเชน การทประเทศตาง ๆ ในชวงทศวรรษท 60 ไดรณรงคใหมการวางแผนครอบครว

เพอไมใหประชาชนมลกมากเกนไป เชน การสงเสรมใหใชถงยาง และการท าหมน เพราะความ

ตนตระหนกวา จ านวนประชากรทมากไปโดยเฉพาะในโลกท 3 จะสงผลกระทบดาน

ลบตอดานตาง ๆ ของโลกโดยเฉพาะดานอาหาร (Gallager, 2011,Online)

นยามของอดมการณ

อดมการณทางการเมอง มความหมายทซบซอนและหลากหลาย แตสามารถแสดงเปน

นยามและความส าคญโดยคราว ๆ ดงตอไปน (Ethridge and Handelman, 2012, pp. 28-29)

1. ระบบความเชอทางการเมอง

หมายถง ชดของความคดของมนษยทมตอปรากฏการณทางการเมองบางอยาง

ระบอบการปกครองไมวาประชาธปไตย คอมมวนสต เผดจการ ฯลฯ หรอรปแบบของรฐ

เชน รฐเดยว และสหพนธรฐ

2. ชดความคดอนน าไปสการปฏบต

หมายถง แนวคดตาง ๆ ไมวาจะเปน ลทธเสรนยม สงคมนยม ทนนยม ฯลฯ แตละรฐ

มกยดถอชดความคดใดความคดหนง เพอเปนแนวทางในการบรหารรฐกจ ดงเชน รฐทยดถอ

ลทธเสรนยมจะยอมรบความแตกตางของมนษยอยางเชนรปแบบการใชชวต เรองทางเพศ

หรอแนวคดทางการเมอง

30

3. โลกทศนของกลมหรอชนชนทางสงคม

หมายถง มมมองของชดความคดของกลมบคคลใดบคคลหนง ดงเชน มมมองของ

ชนชนปกครอง ทมกถอวาตนนนอยเหนอชนชนลาง เพราะมบญบารมทสะสมมาเมอชาตปางกอน

หรอ มมมองของชนชนลาง ทถอวาตนนนตองอยภายใตการปกครอง เพราะมความดอยกวา

ในเรองบญบารม

4. ตวเชอมระหวางปรชญาเขาการปฏบตในโลกแหงความเปนจรง

อดมการณจะน าเอาปรชญา ซงเปนแนวคดซงคอนขางเปนนามธรรมมาแปลงเปน

รปแบบทแนชด ดงเชน ลทธคอมมวนสต ซงไดน าเอาปรชญาแบบมารกซ มาแปลงเปนนโยบาย

ทจะผลกดนใหรฐตาง ๆ ซงปฏบตตาม อยางเชน การยกเลกกรรมสทธสวนบคคล หรอการใหรฐ

เขามาควบคมกจการส าคญของรฐ

5. มความหมายเดยวกบลทธหรอแนวคดทมกลงทายโดยค าวาอสต (Ism)

อดมการณจงมกถกน าเสนอในรปแบบของลทธ ดงเชน ลทธเสรนยม (Liberalism)

ลทธสงคมนยม (Socialism) ลทธทหารนยม (Militarism) ลทธฟาสซสต (Fascism) ฯลฯ

ซงจะไดรบการขยายความในตอนตอไป

ความส าคญของอดมการณ

อดมการณ มความส าคญตอการเมองดงตอไปน (Axford, et al., 2002, pp. 252-256)

1. เปนตวก าหนดอตลกษณของกลมทางการเมอง และรฐบาล เชน พรรคคอมมวนสต

รฐบาลสงคมนยม รฐบาลเสรนยม

2. เปนตวก าหนดความสมพนธระหวางรฐกบตวบคคล เชน ประชาธปไตย ถอวา

ประชาชนทกคนมความเทาเทยมกน ตรงกนขามกบลทธฟาสซสต ทถอวาผน ามความสงสง

และมอ านาจเหนอประชาชนทกคน

3. เปนตวก าหนดรปแบบการกระจายรายได เชน ลทธนยมสงคม เนนการกระจายรายได

ใหกบลทธกรรมาชพ มากกวาลทธทนนยม ทเนนใหรายไดกระจกตวอยทชนชนนายทน

4. เปนตวก าหนดคณคาทางการเมอง เชน ลทธประชาธปไตย ใหความส าคญตอสทธ

และเสรภาพของประชาชน ในขณะทลทธเผดจการเนนการจ ากดสทธและเสรภาพของประชาชน

5. เปนตวบงบอกเปาหมายทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมของประเทศนน ๆ วา

จะด าเนนไปยงจดใด เชน ทนนยมกลาววาเปาหมาย คอ ความร ารวยและมงคง สวนสงคมนยม

มเปาหมาย คอ ความเทาเทยมของมนษยทกคน

31

การแบงประเภทของอดมการณ

อดมการณมกถกแบงเปน 2 ประเภทหลก โดยใชปกซาย (Left wing) และปกขวา

(Right wing) เปนตวแบงอยางคราว ๆ อนเปนอทธพลมาจากชวงหลงการปฏวตฝรงเศส

ทพระเจาหลยสท 16 ทรงโปรดใหมการประชมสภาฐานนดร (estate assembly) ทมาจากชนชนตาง ๆ

ชนชนสง เชน พระชนผใหญ (ฐานนดรท 1) และขนนาง (ฐานนดรท 2) ซงสนบสนนระบอบเกา

คอ สมบรณาสทธราช มกจะนงอยพนทดานขวาของประธาน สวนสามญชน (ฐานนดรท 3)

ซงตอตานระบอบสมบรณาญาสทธราช มกนงพนทดานซายของประธาน ต าแหนงเชนน

กลายเปนจด หรอต าแหนงของแนวคดทางการเมองไปในทสด (Calvert, 2002, p. 114)

ตวอยางของอดมการณทจดอยในปกซาย

1. ลทธกาวหนานยม (Progressivism)

ลทธทใหรฐบาลมบทบาทอยางสงตอสงคม เชน มการกระจายรายไดหรอปฏรป

โครงสรางรฐ และสวสดการแกมวลชน ลทธนสนบสนนใหรฐมขนาดอนใหญโต (big government)

ทคอยเชอเหลอประชาชนในดานตาง ๆ แตกไมจ ากดสทธและเสรภาพของประชาชน ตวอยาง

ไดแก สหรฐอเมรกาในชวงตนศตวรรษท 20

2. ลทธสงคมนยม (Socialism)

ลทธทเนนใหรฐเขามามบทบาทในการกระจายความเทาเทยม หรอรายได ระหวาง

ชนชน ใหเกดความยตธรรม เชน สนบสนนสวสดการสงคม ลทธนเหนวากจกรรมทางเศรษฐกจ

ทส าคญควรอยภายใตการควบคมของรฐไมใชเอกชน เพราะรฐจะท าหนาทไดอยางเปนกลางกวา

3. ลทธอนาธปไตย (Anarchism)

ลทธทตอตานการมอยของรฐบาล เพราะถอวารฐบาลเปนองคกรทไมพงปรารถนา

เพราะชวราย และคอยกดขขมเหงประชาชน แนวคดนเนนใหกลมทางสงคมตาง ๆ รวมมอ

หรอประสานงานกน ในการบรหารประเทศแทนรฐบาล โดยทองคกรทางการเมองเหลานน

มความเทาเทยมและมอสระตอกนอยางสง ลทธอนาธปไตยในอดต ดงเชน ในรสเซย มกเนน

วธการรนแรง เชน การลอบสงหารประมขของรฐ

4. ลทธอนรกษสงแวดลอม (Environmentalism)

ลทธทเนนการอนรกษและรกษาสงแวดลอม ผทยดมนในอดมการณน มกจะยดถอ

ลทธอนาธปไตยไปดวย เพราะถอวารฐเปนผรวมมอกบกลมนายทนในการสงเสรมอตสาหกรรม

อนเปนตวสรางความเสยหายใหกบสงแวดลอม รฐจงควรยตบทบาท และปลอยใหองคกร

ทเกยวของ หรอชมชนจดการกบสงแวดลอมทยงยน ส าหรบสงคมดงทเรยกกนวา Eco-Anarchism

(Spunk Library, n.d.)

32

5. ลทธสตรนยม (Feminism)

ลทธทถอวาความสมพนธระหวางเพศชายและหญง ตงอยบนไมเทาเทยมกน

ลทธสตรนยมบางกลมเพยงตองการใหผหญงมสทธเสรภาพเทาเทยมกบผชาย สวนบางกลม

ตองการใหผหญงตอสเพอหลดพนจากการครอบง าและการกดขของเพศชายบางกลม และ

บางกลมถอวาควรกดกนผชายออกไปจากทกสวนในสงคมของผหญงดงทเรยกวาลทธสตร

นยมแบบสดข ว (Radical Feminism) ปจจบนลทธสตรนยมไดกระจายไปทวโลกเพราะการ

ตนตวทางการเมองและสงคมของผหญง

6. ลทธสนตนยม (Pacifism)

ลทธทตอตานสงครามและความรนแรงในดานตาง ๆ โดยเหนวาเปนสงทไมถกตอง

ชอบธรรม ลทธนจงมกจะไดรบความนยมในบรรดาพวกเสรนยม สงคมนยม และอนาธปไตย

ทแสดงความไมเหนดวยกบการท าสงครามของสหรฐอเมรกาและยโรปในยคตาง ๆ พวกเสรนยม

เหนวาสงคราม เปนการลดทอนมนษยใหเปนเครองจกรสงคม พวกสงคมนยมเหนวาสงคราม คอ

เครองมอของนายทน และพวกอนาธปไตยถอวาสงครามเปนเครองมอของรฐในการสราง

ความยงใหญใหกบตนเอง

7. ลทธฆราวาสนยม (Secularism)

ลทธนเหนวาการบรหารรฐกจควรแยกตวออกจากอทธพลขององคกร หรอ

หลกค าสอนของศาสนา เพราะมนษยมเสรภาพท จะด าเนนชว ต โดยปราศจากการ

แทรกแซงหรอการควบคมจากศาสนาใดศาสนาหนง แนวคดนไดรบอทธพลจากลทธเสร

นยมซงเชอวาจะน ารฐไปสความทนสมยทพลเมองทกคนมความเทาเทยมกน ตวอยางไดแก

สหรฐอเมรกาและฝรงเศส ทประกาศหามไมใหโรงเรยนบงคบนกเรยนสวดมนต

8. ลทธมารกซ (Marxism)

ลทธตามชอของนกปรชญาเยอรมนคอคารล มารกซ ผวเคราะหความสมพนธ

ของชนชนทตงอยบนรปแบบการครอบครองปจจยการการผลต เชนระหวางชนชนนายทนและ

ชนชนกรรมาชพ โดยมารกซเหนวาชนชนกรรมาชพถกชนชนนายทนกดขขมเหง เขาจงเรยกรอง

ใหพวกกรรมาชพรวมตวกนตอส เพอโคนลมนายทน และสถาปนาสงคมทไรรฐบาลและปราศจาก

ชนชน ลทธมารกซจงมกถกใชสลบกบลทธคอมมวนสต (Communism)

9. ลทธเลนน (Leninism)

ลทธทกอตงโดยผน าของพรรคบอลเชวกคอวลาดมร เลนน ซงพฒนาแนวคดมาจาก

คารล มารกซ โดยเขาเหนวาการทสงคมจะเขาสสภาวะไรชนชน และปราศจากรฐบาล ตามแบบ

แนวคดมารกซนนจะตองมพรรคหรอกลมการเมองชน าและเปนรฐบาลเผดจการของชนชน

33

กรรมาชพเสยกอน เลนนยงพฒนาทฤษฎของมารกซไปยงทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศ

วาลทธทนนยมขยายขอบเขตจากภายในประเทศไปยงตางประเทศดงเชนประเทศทนนยมได

กลายเปนจกรวรรดนยมกดขและแสวงหาผลประโยชนจากประเทศดอยพฒนา

10.ลทธสตาลน (Stalinism)

ชอของลทธมาจาก โจเซฟ สตาลน ผน าของสหภาพโซเวยตซงเหนวาสหภาพโซเวยต

ควรเปนปอมปราการส าหรบลทธสงคมนยม โดยการพฒนาประเทศ เชน การปฏวตทางอตสาหกรรม

และการเกษตรแบบนารวม สตาลนปกครองประเทศแบบเผดจการโดยจดตงต ารวจลบและ

คกลบ เนนการเทดทนตวเขาเองผานโฆษณาชวนเชอ สตาลนเชอวาในสงคมคอมมวนสตยงแฝงดวย

พวกฝกใฝทนนยมและศกดนา จงตองก าจดคนเหลานนออกไปเปนระยะ ๆ

11. ลทธทรอสก (Trotskyism)

ลทธซงน ามาจากชอของลออน ทรอสก ปญญาชนคนหนงของพรรคบอลเชวก

เขาตความตามลทธมารกซวา การปฏวตของสหภาพโซเวยตจะประสบความส าเรจได โดยกตองอาศย

การปฏวตของชนชนกรรมาชพทวโลก ในการเปลยนรฐบาลของประเทศตาง ๆ โดยเฉพาะในยโรป

ใหเปนคอมมวนสต ดงทฤษฎการปฏวตตลอดกาล (Permanent revolution) ทรอสกยงโจมต

รปแบบการปกครองของสตาลนซงเปนปรปกษของเขาวาเปนเผดจการอยเสมอ

12. ลทธเหมา (Maoism)

ลทธของเหมา เจอตง ผน าของพรรคคอมมวนสตจน ทวาชาวนาเปนพลงส าคญ

ในการกอการปฏวต เพอโคนลมนายทน ลทธเหมาเนนการเขาสอ านาจโดยใชก าลง ดงประโยค

ค าพดทวา “อ านาจมาจากปลายกระบอกปน” (Political power grows out of the barrel of a gun)

เหมา ยงไดรบอทธพลจากลทธสตาลน เชน การพฒนาอตสาหกรรม และระบบเกษตรกรรม

และการก าจดพวกฝกใฝนายทน หรอพวกตานปฏวต ซงแฝงตวอยในสงคมคอมมวนสตอนน าไปส

การปฏวตวฒนธรรมของจนในชวงระหวางป 1966-1976

ตวอยางของอดมการณทจดอยในปกขวา

1. ลทธปฏกรยานยม (Reactionary)

ลทธทตอตานสงใหม ๆ เพราะมกใหความส าคญแกสถานภาพเดม (Status quo)

หรอยดถอในอ านาจของรฐและสงคมทมาแตเกาแก ลทธปฏกรยานยมนไมมตวตนทแนนอน

นอกจากจะเปนค าไวประณามผมความคดอนรกษนยมและกษตรยนยม ลทธฟาสซสตมกถกมองวา

เปนลทธนไปดวย เพราะเนนความเจรญรงเรองของสงคมและรฐในอดต โดยเฉพาะยคกอนปฏวต

อตสาหกรรม (Wikipedia, 2015)

34

2. ลทธฟาสซสต (Fascism)

ลทธทถอวา มวลชนตองยอมสละเสรภาพทงหมดใหกบผน าหรอพรรคการเมอง

เพยงพรรคเดยว ลทธฟาซสต เนนการควบคมสงคมแบบเผดจการ คอ ควบคมความคด

และการแสดงออกของพลเมองอยางสนเชง เนนต ารวจลบ รวมถงคายกกกน และการลงโทษ

ประหารชวต ลทธฟาสซสต จงมกคกบเผดจการแบบเบดเสรจ ตวอยางไดแก เยอรมนในยค

พรรคนาซเรองอ านาจ อตาลในยคของเบนนโต มสโสลน ญปนในยคทศวรรษท 30 และสเปน

ในยคทอยภายใตการปกครองของจอมพลฟรานซสโก ฟรงโก

3. ลทธชาตนยม (Nationalism)

ลทธทมงเนนความรกและความภกดของประชาชนตอชาต โดยมจดศนยกลางอยทรฐ

ลทธชาตนยม เปนอดมการณทแตละประเทศขาดไมได เพราะสามารถชกจงประชาชนใหสามคค

หรอเชอฟงอยางไรขอโตแยงตอรฐ ดงนน อดมการณอนไมวาปกซาย เชน ลทธสตาลน ลทธเหมา

หรอปกขวา เชน ลทธฟาสซสต ลทธกษตรยนยม จงมกใชประโยชนจากลทธนไปดวย

ดวยบรบททางการเมองและสงคมของแตละประเทศมความแตกตาง จงท าใหลทธชาตนยม

มความหลากหลายไปดวย

4. ลทธกษตรยนยม (Monarchism)

ลทธทยกยองเชดชและใหความส าคญแกสถาบนกษตรยอยางสง พวกลทธกษตรย

นยมบางกลมสนบสนนใหกษตรยมอ านาจอยางเดดขาด อยางเชน ระบอบสมบรณาญาสทธราช

(Absolute Monarchy) หรอบางพวกตองการใหกษตรยมอ านาจภายใตระบอบรฐธรรมนญ

(Constitutional Monarchy) แตกมบทบาททางการเมองดวยในหลายกรณ อนงลทธกษตรยนยม

อยตรงกนขามกบลทธนยมสาธารณรฐ (Republicanism) ซงตองการใหประมขของรฐเปนผทมาจาก

การเลอกตง เพราะถอวากจกรรมของรฐทกอยางตองถกก าหนดโดยประชาชน

5. ลทธเครงศาสนา (Fundamentalism)

ลทธหรอขบวนการทางศาสนา ทมงฟนฟหลกค าสอน และกระตนใหศาสนกชน

ปฏบตตอหลกค าสอนโดยเครงครดผานคมภรของศาสนาเปนหลก เปนลทธทไมยอมรบตอ

มมมองทแตกตาง หรอแหวกแนวไปจากแนวคดกระแสหลกของศาสนา ลทธนในหลายประเทศ

โดยเฉพาะในตะวนออกกลาง มกผสมผสานศาสนาเขากบการเมอง กลมกอการรายอสลาม

เชน กลมฮซบลลอฮ หรอ กลมตาลบนในอฟกานสถาน ชวงทศวรรษท 90 หรอแมแตพวก

ศาสนาพทธหวรนแรงในพมาทตอตานชาวมสลม

35

6. ลทธอนรกษนยม (Conservatism)

ลทธนไมมตวตนทชดเจน เพราะสามารถเปนทาทของกลมทางสงคมหรอระดบ

ปจเจกชนกได ลกษณะส าคญของลทธอนรกษนยม คอ ปฏเสธการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

และเนนการอนรกษคณคาทางการเมอง หรอสงคมแบบเกา ๆ ผยดถอลทธนบางกลมยงตอตาน

พวกรกรวมเพศ และการท าแทงเสร เพราะขดกบจารตประเพณและหลกศาสนา ลทธอนรกษนยม

ในสหรฐอเมรกาหมายถงแนวคดทางเศรษฐศาสตรทวา รฐควรเขาไปแทรกแซงกจกรรม

ทางเศรษฐกจใหนอยทสด

7. ลทธทหารนยม (Militarism)

ลทธทใหความส าคญอยางสงตอกองทพ และการเสรมสรางอาวธในการปองกน

ประเทศ จนไปถงแนวคดทนยมใชก าลงทางทหาร เชน การรกรานประเทศอน ลทธชาตนยม

มกอยคกบลทธฟาสซสต และลทธชาตนยม ตวอยางไดแก เยอรมนนาซ อตาลในยคมสโสลน

สหรฐอเมรกา ในยคสงครามโลกครงท 2 หรอในยคของจอรจ ดบเบลย บช ภายหลงการกอการราย

ทนครนวยอรกเมอวนท 11 กนยายน ป 2001

8. ลทธทนนยม (Capitalism)

ลทธทใหความส าคญแกการถอครองทรพยสน การสะสมทน และการด าเนน

กจกรรมทางเศรษฐกจโดยเอกชน อนตงอยบนการแขงขนกนอยางเสรของตลาด (Laissez-faire)

ลทธทเหนวาความเปนเสรของตลาด หรอกลไกของตลาดโดยปราศจากอ านาจรฐ จะน าความมงคง

และความเทาเทยมมาใหสงคมมชอวา ลทธเชดชตลาดเสรอยางสดโตง (Market Fundamentalism)

(Longview Institution, undated)

9. ลทธบรโภคนยม (Consumerism)

เปนลทธทถอวาการบรโภคของมนษยตอตวสนคาและบรการเปนจ านวนมาก

จะสงผลดตอระบบเศรษฐกจและสงคม ลทธนมกด าเนนคกบลทธทนนยม ในปจจบนลทธ

บรโภคนยม มกถกโจมตโดยลทธอน เชน ลทธเครงศาสนา หรอลทธสงคมนยม เพราะเหนวา

ลทธบรโภคนยม ไดสงผลเสยตอสงคมอยางมหาศาล โดยเฉพาะเรองศลธรรม และการท าลาย

สงแวดลอม

10. ลทธลาอาณานคม (Colonialism)

ลทธทใชก าลงทางทหารในการครอบง า หรอยดครองประเทศทดอยกวา เพอแยงชง

ทรพยากรจากประเทศเหลานน ลทธจกรวรรดนยมในประเทศยโรปในศตวรรษท 19 มกจะอยคกบ

ลทธชาตนยม ลทธทหารนยมหรอแมแตลทธกษตรยนยม ปจจบนยงเกดลทธจกรวรรดนยมใหม

(Neo-Colonialism) ซงมลกษณะทซบซอนยงขน เชน การครอบง าทางสงคม เศรษฐกจ หรอ

36

วฒนธรรมตอประเทศดอยพฒนา ผานบรษทขามชาต และองคกรทางเศรษฐกจระหวางประเทศ

แมวาจะไมมการเขาไปใชก าลงทหารเขายดเหมอนกบในอดตกตาม (Heywood, 2007, p. 454)

11. ลทธเหยยดเชอชาต (Racism)

ลทธทถอวาเชอชาตของตนมความเหนอกวาเชอชาตอน บางกลมถงกลบเชอวา

เชอชาตทดอยกวาจะตองตกเปนทาสของตน หรอถกท าลายใหหมดสนไป ลทธเหยยดเชอชาตน

ถกน ามาใชสรางความชอบธรรมของประเทศในยโรปศตวรรษท 19 ในการลาอาณานคมทวโลก

ในศตวรรษท 20 เยอรมนนาซ ไดใชลทธเหยยดเชอชาตเพอฆาลางเผาพนธชาวยวหลายลานคน

ปจจบนลทธเหยยดเชอชาตยงแฝงอยทวโลก แมแตประเทศประชาธปไตยเสรนยมกตาม

12. ลทธนวอนรกษนยม (Neo-conservative)

ลทธทเชอมนตอการใชก าลงทหารในการตอสกบฝายชวรายเพอพทกษฝายคณธรรม

หรอการใชก าลงทางทหารในการโจมตศตร กอนทศตรจะท าอนตรายตอตนกอน (Preemptive war)

ลทธนเกดขนในสหรฐอเมรกา โดยกลมนกคดทางการเมองเชอสายยว และมอทธพลตอการท า

สงครามของประธานาธบดจอรจ ดบเบลย บช ในอรก

อดมการณทเปนไดทงขวาและซาย

อยางไรกตามมอดมการณทสามารถจดไดวาอยในปกขวาหรอปกซาย เชน ลทธเสรนยม

และลทธถอนรากถอนโคน

1. ลทธเสรนยม (Liberalism)

ลทธนใหความส าคญตอเสรภาพและสทธ ในการครอบครองทรพยสนของปจเจกชน

อนไดรบอทธพลจากนกปรชญาชาวองกฤษ คอจอหน ลอค ลทธเสรนยมสามารถอยในปกซาย

ส าหรบนกคดยคใหม ทตองการโจมตฝายอนรกษนยมทจ ากดเสรภาพของปจเจกชน

นอกจากน นกคดแนวคดเสรนยมหลายคนไดผสมแนวคดสงคมนยมทตองการใหรฐสงเสรม

สวสดการและกระจายความเทาเทยมกนแกชนชนตาง ๆ ดงทเรยกวา แนวคดเสรนยมสงคมนยม

(Social liberalism) โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกา ซงตองการใหรฐมขนาดใหญเพอสรางโครงการตาง ๆ

อนกอประโยชนใหประชาชน (Lawson, 2006, p. 43)

ในทางกลบกน แนวคดเสรนยมอาจอยในปกขวาได ถาผสมผสานกบลทธทนนยม

อยางเชนแนวคดลเบอรทาเรยน (Libertarianism) ทเนนเสรภาพของปจเจกชนในการครอบครอง

และการจดสรรทรพยสนโดยปราศจากการเขามาของเกยวของรฐ ตามแนวคดน รฐตองปลอยให

เศรษฐกจ โดยเฉพาะกลไกทางตลาดด าเนนไปดวยตวเอง เพราะจะน าประโยชนสงสดมาใหแก

ผบรโภค (Joseph, 2013, pp. 203-204) แนวคดลเบอรทาเรยนยงคลายคลงกบแนวคด

เสรนยมใหม (Neo-liberalism) ซงไดรบความนยมอยางสงในโลกยคโลกาภวฒน แนวคด

37

เสรนยมใหมเหนวารฐควรเขาไปแทรกแซงในตลาดใหนอยทสด อนปรากฏมาในรปแบบการแปรรป

องคกรของรฐใหเปนเอกชน (Privatization) เพอใหรฐมความคลองตว ตดสวสดการสงคม

เพอใหปจเจกชนมแรงกระตนในการแขงกน และประหยดงบประมาณของรฐ รฐควรสงเสรม

การจดตงเขตการคาเสร (Free Trade Area) ซงน าไปสการคาระหวางประเทศทภาษการสงออก

และการน าเขาเปนศนย เพอใหการคาเปนไปอยางสะดวก เชนเดยวกบการลดกฎเกณฑของรฐ

เพอใหกอใหเกดความสะดวกตอธรกจ

2. ลทธหวรนแรง (Radicalism)

ลทธนเชอวาตองมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในทกดาน แบบถอนรากถอนโคน

โดยใชความรนแรง หรอแมแตการเสยสละชวตของตนเองหรอผอน เพอบรรลผลทางการเมอง

และสงคม แนวคดนอยบนขวตรงกนขามกบแนวคดปฏกรยานยม ทปฏเสธการเปลยนแปลงทกอยาง

แตทวาสามารถอยไดทงขวาจนไปถงซาย คอ สามารถผสมกบลทธใดกได ไดแก ลทธเหยยดเชอชาต

ลทธเครงศาสนา ลทธกษตรยนยม ลทธชาตนยม ลทธอนาธปไตย ลทธมารกซ ลทธสตาลน

ตวอยางกลมลทธหวรนแรง ไดแก กลมผกอการรายซงเปนพวกลทธเครงศาสนา

อยางเชน กลมฮซบลลอฮ กลมอลกออดะห กลมชาวพทธในพมา และศรลงกา ทมงเนนตอตาน

ผนบถอศาสนาอสลามในประเทศตน กลมเหยยดเชอชาต ไดแก ขบวนการคล คลก แคลน

(Klu-Klax-Klan) กลมนาซใหมในยโรป กลมคาทอลกและโปรเตสแตนทหวรนแรงในยโรป

กลมอนาธปไตยของรสเซย ในศตวรรษท 19 กลมกองโจรทยดถอลทธเหมาบางกลม ฯลฯ

ซายจด ซาย กลาง ขวา ขวาจด

ลทธสตาลน ลทธสงคมนยม ลทธชาตนยม ลทธกษตรยนยม ลทธทหารนยม

ลทธเหมา ลทธกาวหนานยม ลทธนวอนรกษนยม

ลทธมารกซ ลทธสงแวดลอมนยม ลทธเหยยดเชอชาต

ลทธอนาธปไตยลทธ เสรนยมสงคมนยม ลทธเสรนยม ลทธทนนยม ลทธฟาสซสต

ลทธทนลเบอรทาเรยน ลทธเครงศาสนา

ลทธสนตนยม ลทธบรโภคนยม ลทธเสรนยมใหม

ภาพ 1 แสดงอดมการณ ซายจด ซาย กลาง ขวา ขวาจด

ทมา: ผเขยนต ารา

38

อยางไรกตามฝายซายสดอยางเชน ลทธเลนน ลทธสตาลน ลทธเหมา (A) กถกต

กลบไปมลกษณะเชนเดยวกบขวาจด คอ ฟาสซสต เชน ลทธนาซ (B) คอ เปนเผดจการแบบ

เบดเสรจเชนเดยวกน แตมอดมการณท แตกตางกน เชน ตอนท สตาลนมอ านาจเหนอ

สหภาพโซเวยต (ปกซาย) และฮตเลอรมอ านาจเหนอเยอรมน (ปกขวา) กไมมใครระบความ

แตกตางของผน าทง 2 ในรปแบบของการบรหารประเทศไดมากนก แมวาทงคจะพยายามโจมตซง

กนและกน สาเหตทท าใหอดมการณทงซายและขวาจดมสภาพคลายคลงกนกเพราะมอดมการณ

อนเขามาเกยวของดวยเชน ลทธชาตนยม และลทธทหารนยมในยคน น ผสมผสานกบ

อดมการณสวนบคคลและความตองการอ านาจโดยเดดขาดของทงสตาลนและฮตเลอร

(Wikipedia, 2015)

ซายจด ขวาจด

ซาย ขวา

กลาง

ภาพ 2 แสดงอดมการณซายจดและขวาจด

ทมา: ผเขยนต ารา

ประเทศกรณศกษา ไดแก สหรฐอเมรกา อหราน และรสเซย

สหรฐอเมรกา

สหรฐฯ เปนตวอยางทโดดเดนส าหรบประเดนอดมการณของวชาการเมองการปกครอง

เปรยบเทยบ เพราะนอกจากจะเปนตนแบบของอดมการณอยางประชาธปไตยใหกบประเทศ

โลกท 3 แลว ยงมกใชอดมการณเปนแรงผลกดนตอนโยบายตางประเทศ โดยเฉพาะในชวง

สงครามเยนเชนการสงเสรมประชาธปไตยกบสทธมนษยชน อนเปนสวนหนงในการเสรมสราง

อ านาจของสหรฐฯ ทมอยางยงใหญในปจจบน

สหรฐฯ ถอก าเนดมาบนพนของอดมการณประชาธปไตยและทนนยม ภายหลงจาก

การประกาศเปนเอกราชจากองกฤษ เมอป 1776 อยางไรกตามดวยความกวางใหญของประเทศ

และความหลากหลายของชาวอเมรกนพรอมกบการทรฐธรรมนญรบประกนสทธ ใน

A B

39

การแสดงออกความคดเหนทางการเมอง สหรฐฯ จงเปนประเทศทเตมไปดวยอดมการณ

ทางการเมองตาง ๆ ทไมวาน าเขาจากยโรป หรอมาจากกลมนกคดภายในประเทศเอง ลทธยคแรก ๆ

เปนลทธซงตความรปแบบการปกครองของสหรฐฯ เชน ลทธนยมสหพนธรฐ (Federalism)

ซงตองการใหรฐตาง ๆ มาอยรวมกน โดยยอมสละอ านาจใหรฐบาลกลาง ในขณะเดยวกน

รฐบาลทองถนกมอ านาจปกครองตวเองอย หรอลทธรฐธรรมนญนยม (Constitutionalism)

ซงตองการใหรฐธรรมนญเปนตวจ ากดอ านาจของรฐบาล นอกจากน ยงมหลายลทธมความ

แตกตางกนโดยสนเชง ตงแตลทธเครงศาสนา (Fundamentalism) ตาง ๆ จนไปถงกลมเสรนยม

ทไมนบถอศาสนาอะไรเลย ซงมมากในปจจบน หรอตงแตลทธทใหความส าคญตอชมชน

(Communitarianism) จนไปถงลทธทเนนความเปนปจเจกชนอยางสดโตง เชน ลทธลเบอรทาเรยน

แตในตนศตวรรษท 20 บางลทธซงรฐถอวามแนวโนมจะเปนอนตรายตอประชาธปไตย

และความมนคงของชาต อยางเชน ลทธอนาธปไตย และลทธคอมมวนสต กจะถกทางรฐบาล

สงหามเผยแพรและกวาดลาง ผน าลทธเหลานตองถกทางการเนรเทศไปยงยโรป บางลทธ

ซงมมานานกวา 100 ป อยางเชน ลทธสตรนยม และลทธตอสเพอความเทาเทยมกนของคนสผว

แตในชวงทศวรรษท 60 จงจะไดรบความนยมแพรหลายโดยไดรบอทธพลจากกระแสการ

เรยกรองสทธพลเมองและการตอตานสงครามเวยดนาม ส าหรบลทธสงแวดลอมนยม

ไดรบความสนใจ เพราะการตระหนกของชาวโลกถงภยจากการท าลายสงแวดลอม ดงเชน

ภาวะโลกรอน (Global warming)

พรรคการเมองใหญ 2 พรรคของสหรฐฯ คอ พรรครพบลกนและพรรคเดโมแครต

กไดน าอดมการณทอยตรงกนขามกนในสงคมอเมรกน มายดเปนอตลกษณของพรรคและ

ผลกดนใหเกดนโยบายของพรรค พรรครพบลกนมแนวคดอนรกษนยม ทไดรบอทธพลจาก

ลทธเครงศาสนา เชน สนบสนนคานยม จารตประเพณเกา ๆ ในขณะเดยวกนกสงเสรมสทธ

สวนบคคล ตอตานการท าแทง และไมเหนดวยกบการแตงงานของพวกรกรวมเพศ เพราะขดกบ

หลกศาสนา พรรครพบลกน ถอวาโทษการประหารชวตเหมาะสมส าหรบโทษรายแรง

สวนพรรคเดโมแครต มแนวคดคอนไปทางเสรนยม แตองอยบนแนวคดของชมชนและ

ความรบผดชอบทางสงคม พรรคเดโมแครต ยอมรบการแตงงานของพวกรกรวมเพศ ไมสนบสนน

โทษการประหารชวต สวนการท าแทง ควรเปนสทธของมารดาทจะเลอกวาควรท าหรอไมมากกวา

ตงอยบนหลกของศาสนา (John and Brian, 2008, pp. 45-47)

อยางไรกตาม ยคหลงสงครามโลกครงท 2 และสงครามเยน ไดท าใหประธานาธบด

ทกคน ไมวาจากพรรคใด ลวนมแนวโนมไปทางอนรกษนยม ในประเดนความมนคงในประเทศ

และตางประเทศ เพอตอบรบกบลทธคอมมวนสต คนอเมรกนสวนใหญยงยดมนในลทธชาตนยม

40

และลทธทหารนยม โดยเฉพาะการปองกนประเทศ อนจะดไดจากนโยบายการตางประเทศ

ของประธานาธบดแตละสมย ซงไมเคยหยดยงการสงเสรมกองทพ และไมเคยตดงบประมาณ

ของกองทพเปนจ านวนมาก อยางไรกตามในชวงปลายทศวรรษท 60 จนถงกลางทศวรรษท

70 ลทธชาตนยม และทหารนยมของสหรฐฯ กตองพบกบการตอตานจากลทธ เสรนยมและ

ลทธสนตนยม เพราะผลกระทบในดานลบจากสงครามเวยดนาม นอกจากนสงครามใน

อฟกานสถานและอรก อนเกดจากแรงผลกดนของลทธนวอนรกษนยม ในสมยของจอรจ

ดบเบลย บช ท าใหคนอเมรกนไมสนบสนนใหกองทพสหรฐฯ เขาไปยดครองประเทศอนอก

ตอไป จนถงปจจบน พรรคการเมอง และประธานาธบด ไดน าเอาขอดของอดมการณของ

พรรคตรงกนขามเขามาผสมกลมกลน ท าใหปจจบนอดมการณของทง 2 พรรค มความไม

ชดเจนเชนเดยวกนกบหลายประเทศทไดกลาวมา

อยางไรกตาม ผซงถอไดวาเปนตวแทนของอดมการณทางการเมองทโดดเดน ไดแก

ประธานาธบดโรนลดเรแกน (ด ารงต าแหนงชวงป 1981-1989) ของพรรครพบลกนซงเปนผ

ตองการเปลยนสงคมอเมรกน ใหกลบมาเปนอนรกษนยมอกครง เพราะเหนวาสงคมอเมรกนเตม

ไปวฒนธรรมทเสอมทรามอนเปนผลจากการปฏวตทางเพศ และสงคมยคทศวรรษท 70 ซงเนน

ความสขของตวบคคลเปนหลก ในยคของเรแกน จงเปนยคความยงใหญของกลมทางศาสนา และ

ชมชนมอทธพลในการเผยแพรศาสนาและจารตประเพณเกาแกแบบอเมรกนแกเยาวชนรนใหม

ส าหรบยคของบารค โอบามา คอ ยคแหงลทธเสรนยมเฟองฟ เชน กระแสยกยองสทธ

พลเมอง พวกรกรวมเพศในหลายรฐ มสทธแตงงานตามกฎหมาย แมแตตวโอบามาและสมาชก

ระดบชนน าในพรรคเดโมแครต ไดประกาศสนบสนนใหคนเพศเดยวกนสามารถแตงงานกนได

ในขณะเดยวกน รฐยงมงเนนเขามาชวยเหลอดแลสวสดภาพตาง ๆ ของประชาชน อยางไรกตาม

โอบามา กถกโจมตวาค านงถงกลมนายทนและกลมผลประโยชนมากจนเกนไป และยงไมตอส

เพอสทธคนผวสมากเทาทควร ปจจบนยงเกดกรณประชาชนผวด าท าการประทวงหลายตอหลายครง

ตอการปฏบตอนไมเปนธรรมจากต ารวจกบคนสผว

อหราน

ส าหรบวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ อหราน เปนตวอยางของประเทศ

ซงมอดมการณหลก ทมความหลากหลาย และแตกตางกนโดยสนเชง ในตางยคสมย เชน

จากระบอบกษตรยทเนนลทธฆราวาสนยม มาเปนรฐศาสนา ในอดตอหรานเคยมการปกครอง

แบบระบอบสมบรณาญาสทธราชมายาวนาน จนถงปลายราชวงศการญาในสมยราชวงศปาหลาว

อหราน มกษตรยปกครองประเทศอย แตกอยภายใตรฐธรรมนญทรฐสภามบทบาทส าคญ

ในการบรหารประเทศ ในสมยพระเจาชาหปาหลาว (ชวงระหวางป 1941-1979) นายโมหะหมด

41

โมซาเดเดช นายกรฐมนตร ซงไดรบการแตงตงจากรฐสภา มแนวคดชาตนยมและลทธสงคมนยม

จงไดวางแผนในการแปรรปโรงงานน ามนทเปนขององกฤษใหเปนของรฐ แตนายทหารซงไดรบ

การสนบสนนจากส านกขาวกรองของทงองกฤษ และอเมรกา ท าการรฐประหารโคนลมรฐบาล

ของนายโมซาเดเดช เสยกอนในป 1953 ฝายรฐประหารไดถวายอ านาจคนพระเจาชารปาหลาว

การเมองอหรานภายหลงจากนน จงมลกษณะคลายกบระบอบสมบรณาญาสทธราชทพระเจา

ชารปาหลาวทรงมอ านาจอยางเตมท แตดวยความลมเหลวในการกระจายความเจรญ

ทางเศรษฐกจของรฐบาลผสม กบลทธชาตนยมของชาวอหราน ท าใหสาธารณชนไมพอใจรฐบาล

อยางมาก โดยเฉพาะบรรดานกสอนศาสนาอสลาม ซงเปนกลมพลงทชน าประเทศ โดยมองวา

พระเจาชารปาหลาวเอยงขางเขาฝายตะวนตก และชนชนสงของอหรานฝกใฝในวฒนธรรม

ซงกลมเครงศาสนาอสลามถอวาเสอมทรามและผดบาป (Coughlin, 2010, p. 15)

อายะตลลอฮ โคมยน ผน าของนกายชอะห ไดพยายามปลกระดมใหชาวอหรานรวมตวกน

โคนลมพระเจาชาห แมวาจะถกทางการปราบปรามและจ าคก จนตองหนไปลภยในฝรงเศส

ในภายหลง เมอมวลชนสามารถโคนลมพระเจาชาหไดส าเรจในป 1979 ดงชอทเรยกวา

การปฏวตอสลาม (Islamist revolution) โคมยน จงเดนทางกลบมาเปนผน าสงสดของรฐบาลชดใหม

อหราน ไดหนมายดถอลทธอนรกษนยมและลทธเครงศาสนา ซงถอวาศาสนาควรเขามายงเกยวกบ

การเมอง การทโคมยน มกกวาดลางฝายตรงกนขาม โดยใชวธทรนแรง และยงเนนการตอตาน

ตะวนตก ท าใหสหรฐอเมรกาโจมตอยเสมอวา โคมยนเปนพวกคลงศาสนาและยงเปนพวกคลง

ลทธชาตนยม และลทธทหารนยม ในชวงทอหรานท าสงครามกบอรก (1980-1989) นอกจากน

อหราน ยงถกกลาวหาวาสนบสนนผกอการรายบางกลม ในการออกไปปฏบตการในประเทศตาง ๆ

กรณทตอกย าภาพของพวกคลงศาสนาของโคมยน ไดแก การทนกเขยนองกฤษเชอสายอนเดย

คอ ซลแมน รชด ซงไดออกงานเขยน หรอนวนยายทชอ Satanic Verses ในป 1988 ไดรบการโจมต

และขอาฆาตโดยชาวมสลมจ านวนมาก ทถอวามเนอหาดหมนพระศาสดามฮมหมด และในป 1989

โคมยนไดประกาศฟาตวา (fatwa) ใหมการสงหารนายรชด ซงเปนสาเหตใหองกฤษประกาศ

ตดความสมพนธทางการทตกบอหราน (BBC, 2014,Online)

แมวาประมขสงสดจะมอ านาจมากกวาประธานาธบด แตประธานาธบดกมสวน

ตออดมการณของชาตอยไมนอย ดงเชน โมฮมหมด คาตาม (ด ารงต าแหนงป 1997-2005) ซง

มหว เสรนยมท เ นนการปฏร ปและลทธก าวหนานยม เชน สนบสนนสทธสตร แต

ประธานาธบดคนถดมา คอ นายมะหมด อะหมะดเนจาด (ด ารงต าแหนงป 2005-2013) กลบมาม

หวอนรกษนยมทจ ากดสทธและเสรภาพการแสดงของพลเมอง และยงมงเนนใหบทบาทของ

ผหญงจ ากดอยแตในครอบครวเหมอนในอดต นอกจากนนายอะหมะดเนจาดยงเนนลทธทหาร

42

นยมคอเรงกระบวนการผลตอาวธนวเคลยรและตอตานตางชาตโดยเฉพาะอสราเอลและสหรฐฯ

อยางรนแรง นายอะหมะดเนจาดยงถกตะวนตกโจมตวาละเมดสทธมนษยชน เมอป 2009

ประชาชนถกปราบปรามโดยใชความรนแรง หลงจากท าการประทวงคร งใหญตอการ

เล อกต ง ท ถ กกล าวหาว า เต ม ไปด วย การท จร ต ซ ง เป นผลให มวลชนห นมาเล อก

ประธานาธบดหวปฏรปและหวเสรนยมคนปจจบนคอนายฮสซน รฮาน (ด ารงต าแหนง ป 2013

-?) ซงพยายามเปลยนแปลงภาพพจนของอหรานในสายตาของตะวนตก เชน ประกาศ

อดมการณสนตนยม โดยใหค ามนสญญาวาจะไมผลตอาวธนวเคลยร ในปแรกทด ารงต าแหนง

นายรฮานยงไดสนทนากบประธานาธบดบารค โอบามาแหงสหรฐฯ ทางโทรศพทเปนครงแรกใน

ประวตศาสตร นบตงแตป 1979 เปนตนมา การกระท าเชนนไดรบการสนบสนนจากประมขสงสด

คนปจจบนคอ อายะตลลอฮอะล คามยนยดวยสาเหตหนงเพราะตองการใหยกเลกการคว าบาตร

ทางเศรษฐกจของสหรฐ ฯ (Roberts and Borger, 2013, Online)

รสเซย

เชนเดยวกบอหราน รสเซยเปนกรณของความผนผวนทางอดมการณระดบชาตไปตาม

สถานการณทางการเมอง จนหาความแนนอนไมไดจนถงปจจบน ตงแตซายสดโตงจนไปถง

ขวาสดโตง รสเซยเมอครงยงเปนจกรวรรด มการปกครองแบบระบอบสมบรณาสทธราช

มายาวนาน เชนเดยวกบจน ภายใตการปกครองของจกรพรรดหรอซาร จกรพรรดองคสดทาย

ของรสเซย คอ พระเจาซารนโคลสท 2 (1894-1917) ไดวางอดมการณ 3 ประการของพระจกรพรรด

เพอสรางความชอบธรรมใหกบระบอบของพระองค ดงตอไปน (Barrington,et al., 2010, pp.

138-139)

1. พระจกรพรรดทรงเปนพระประมขของครสตจกร

2. พระจกรพรรดทรงเปนประมขโดยเดดขาดของรสเซย

3. พระจกรพรรดทรงเปนบดาและผรวมรสเซยเปนหนง

อยางไรกตาม กไดมกลมอดมการณหวรนแรงพยายามเผยแพรความคดไปใหประชาชน

ถงแมจะถกทางการปราบปรามไปมากเทาไรกตาม เชน กลมอนาธปไตยหรอกลมคอมมวนสต

ไดพยายามเผยแพรความคด และชกจงใหสาธารณชนตอตานรฐบาล ในป 1881 กลมอนาธปไตย

ชอนารอดนายา วอลกาไดปลงพระชนมพระเจาซารอเลกซานเดอรท 2 (Service,2009,p.18)

ภายหลงจากจกรวรรด รสเซยไดเปลยนแปลงการปกครองเปนคอมมวนสต ภายใต

พรรคคอมมวนสต และเปลยนชอเปนสหภาพโซเวยต อดมการณหลกของประเทศจงเปลยนเปน

ลทธมารกซและเลนน (Marxism –Leninism) เมอโจเซฟ สตาลน ไดขนมามอ านาจแทนวลาดมร

เลนน ในป 1922 กไดปกครองประเทศตามแบบของตนจนไดรบการตงชอวาลทธสตาลน ซง

43

มผลตอรปแบบของสหภาพโซเวยตและรฐบรวารอยางมาก แตลทธสตาลน ไมไดรบการ

ประกาศเปนอดมการณของรฐ และถกประณามโดยนกคดส านกมารกซวาเบยงเบนจาก

อดมการณคอมมวนสตแบบเดม เมอสตาลนถงแกอสญกรรมในป 1953 ผน าสบตอมาไดแก

นกตา ครสชอฟ (ด ารงต าแหนงชวงป 1953-1964) ไดเรมกระบวนการก าจดลทธสตาลน (De-

Stalinization) โดยการกลาวประณามสตาลนอยางเปนทางการในป 1956 มการผอนปรนการ

กดขทางการเมองในสหภาพโซเวยตลงเชนปลดปลอยนกโทษการเมองออกจากคายกกกน

และเปดใหประชาชนมสทธเสรมากขนบาง แตในยคของ ลโอนด เบรซเนฟ ไดถกกลาวหาวา

พยายามรอฟนลทธสตาลนขนมาใหมโดยเนนลทธเชดชบคคลคอตวของเบรซเนฟเอง และรฐบาล

หนกลบมาปราบปรามฝายตรงกนขามพรอมกบควบคมประชาชนอยางเขมงวดมากขนกวาใน

ยคของครสชอฟ (Ibid ,pp. 380-381)

เมอมคาอล กอรบาชอฟ ไดขนมามอ านาจในป 1985 ไดประกาศอดมการณแบบเสรนยม

ในการปฏรปประเทศ เชน การเปดใหการปฏรปเศรษฐกจสอดคลองกบระบบทนนยมมากขน

(เปเรสตอยกา) และเปดใหพลเมองสามารถแสดงความคดเหนได มเสรมากขน (กลาสนอสต)

อยางไรกตาม ดวยปญหาทสะสมในสหภาพโซเวยตมานาน นโยบายนกลบเปนตวเรงส าคญ

ใหสหภาพโซเวยตลมสลาย ในป 1991 ประธานาธบดคนแรกของสหพนธรฐรสเซย คอบอรส

เยลตซน (ด ารงต าแหนงชวงป 1991-1999) มแนวโนมการปกครองไปทางเผดจการ แตในดาน

สงคม กลบเนนอดมการณลเบอรทาเรยน คอใหรฐเลกชวยเหลอประชาชนในทกดาน

เชนยกเลกระบบสวสดการทเคยมในชวงเปนสหภาพโซเวยต สวนทางเศรษฐกจ เยลตซน

มงเนนการปรบปรงโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมของรสเซยใหสอดคลองกบระบบทนนยม

ตลาดเสรแตประสบความลมเหลว ท าใหรสเซยเตมไปดวยปญหาการฉอราษฎรบงหลวง

การตกงาน อาชญากรรม และปญหาเศรษฐกจ

เมอวลาดมร ปตนขนด ารงต าแหนงประธานาธบด (ระหวางป 2000 –2008 และ

2012–?) รสเซยมสภาพทกระเตองขนในดานเศรษฐกจและสงคม อนเปนผลกระทบระยะยาว

จากการบรหารงานของเยลตซน โดยเฉพาะเรองน ามนและกาซธรรมชาต ซงมราคาทพงสงขน

ฝายตรงกนขามไดโจมตนายปตนโดยขนานนามวาเปนผสรางลทธปตน (Putinism) อนเปนนยาม

ตอการปกครองเผดจการของนายปตน ทเตมไปดวยการฉอราษฎรบงหลวงและการเออประโยชน

แกพวกพอง (Applebaum, 2013,Online) กลมประทวงยงไดแสดงความไมเหนดวยกบนโยบายของ

รฐรวมไปถงการเลอกตงประธานาธบดทไมใสสะอาด แตกถกรฐบาลสกดกนไวในทกวถทาง

รฐบาลของปตนยงมอดมการณแบบอนรกษนยม (แตส าหรบมมมองของฝายคาน

คอ อดมการณฟาสซสต) เชน มความสมพนธอนแนบแนนกบศาสนจกรออรโธดอกซ ซงม

44

ความเหนรวมกนในการตอตานพวกรกรวมเพศ ปตนยงพยายามปลกฝงลทธชาตนยมและตอตาน

ชาวตางชาตในบรรดาชาวรสเซยรนใหม นอกจากนปตนยงพยายามเสรมสรางกองก าลง

ทหาร จงถกมองวานยมลทธทหารนยม อนจะมสวนในการน าโลกเขาสสงครามเยนครง

ใหญอกครง ในยคทความสมพนธระหวางรสเซยและสหรฐอเมรกาอยในภาวะเสอมทราม

แมวารสเซยจะมชวงเวลาเพยงสน ๆ ในการมแนวโนมไปทางเสรนยมและสนตนยม ภายใตการ

น าของดมทร เมดเวเดฟ พนธมตรของปตน ซงเปนประธานาธบดรสเซย ชวงป 2008-2012

เชน มการผอนปรนใหสอของรสเซยมเสรภาพมากขน เชนเดยวกบการรวมลดอาวธหวรบ

นวเคลยรกบทางสหรฐอเมรกา ภายใตสนธสญญานวสตารท (NEW START) ในป 2012

(Washington post, 2010, Online)

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ทกประเทศทเปนกรณศกษา มการยดถออดมการณหลายชดควบคกน เชน ลทธ

สงคมนยม ลทธชาตนยม ลทธทหารนยม ฯลฯ อนเกดจากปจจยของแตละประเทศโดยเฉพาะ

ประวตศาสตร ลทธเหลานนจะสงอทธพลถงกน ท าใหรปแบบแตละชดเปลยนแปลงไปจากเดม

ผสมกบปจจยอน ๆ เชน สงคม และวฒนธรรมทางการเมองของทองถน

2. อดมการณของแตละประเทศประกอบดวยอดมการณ 2 ชดใหญ คอ อดมการณ

กระแสหลก ซงเปนทยดถอของประเทศนน ซงอาจมหลายลทธผสมกน และอดมการณกระแสรอง

ซงมอยจ านวนมาก ทมการตอสกนเพอใหไดเขาสการเปนอดมการณกระแสหลก โดยมปจจยหลก

เชน บคคล ซงขนมามอ านาจไดพยายามสงเสรมอดมการณทตนยดถอใหเปนอดมการณกระแสหลก

ประเทศทเปนประชาธปไตย มกเปดใหมการแขงขนของอดมการณอยางเสร ระหวางคนกลมตาง ๆ

ไมใชเฉพาะผน า หรอพรรคการเมองทมอ านาจ ในขณะทประเทศเผดจการมกเนนไปทการยดมน

ของอดมการณเพยงประการเดยว และจะมการเปลยนแปลงไดกเกดจากผมอ านาจของรฐบาล

เพยงอยางเดยว

3. ในกลมอดมการณแบบเดยวกน กอาจจะแบงเปนกลมยอย ๆ ทเนนไปในจดทแตกตางกน

ตามแตการตความของตวบคคลเอง ท าใหเกดปรากฏการณกลมเลกแฝงตวในกลมใหญ ซงจะ

น าไปสการตอสแยงชงอ านาจกนของกลมทางการเมองเหลานน เชน อหรานมทงลทธเครงศาสนา

และพวกหวปฏรป ส าหรบสหภาพโซเวยต ในพรรคคอมมวนสตกมกลมทหวอนรกษนยม

และพวกหวเสรนยม

4. รฐไมวาเปนประชาธปไตย หรอเผดจการ จะมแนวโนมทคอนมาอยตรงกลาง เชน

เปนกลางคอนขวา หรอกลางคอนซาย มากกวาจะตงอยบนปกใดปกหนงเดดขาดไปเลย ปจจยส าคญ

เพราะกระแสโลกาภวฒนทงการเมอง เศรษฐกจ และสงคม ทท าใหรฐไมสามารถวางนโยบาย

45

เปนแบบหวรนแรง หรอบนจดสดโตง (Far) เชน ซายจด (Far left) หรอขวาจด (Far right) ไดอกตอไป

อนท าใหลทธแบบหวรนแรงไดรบการยอมรบเพยงจากกลมบคคลเลก ๆ

สรป

อดมการณ เปนบททส าคญทสดจงตองกลาวในชวงตน ๆ ของวชาการเมองการปกครอง

เปรยบเทยบ เพราะจะเปนตวก าหนดความเปนรฐในทกมต เชน ระบบความเชอทางการเมอง

ชดความคดอนน าไปสการปฏบต โลกทศนของกลมหรอชนชนทางสงคม ตวเชอมระหวางปรชญา

เขาการปฏบตในโลกแหงความเปนจรง ฯลฯ อนมประโยชน เชน เปนตวก าหนดอตลกษณของกลม

ทางการเมองและรฐบาล เปนตวก าหนดความสมพนธระหวางรฐกบตวบคคล เปนตวก าหนด

คณคาทางการเมอง และยงเปนตวบงบอกเปาหมายทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมของประเทศนน ๆ

อดมการณโดยสวนใหญถกแบงเปน 2 ประเภทหลก โดยใชปกซาย และปกขวาเปนตวแบง

อยางคราวๆ อนเปนอทธพลมาจากชวงหลงการปฏวตฝรงเศส

ตวอยางของอดมการณปกซาย ไดแก ลทธเสรนยม ลทธสงคมนยม ลทธสนตนยม

ลทธมารกซ ฯลฯ ลกษณะโดยรวมของอดมการณฝายซาย คอ เนนเสรภาพและความเสมอ

ภาคของปจเจกชนมากกวา ระเบยบความมนคงและอ านาจ ยกเวนลทธทงหลายซงอย

ในกลมคอมมวนสต ตวอยางของอดมการณปกขวา ไดแก แนวคดอนรกษนยม ศาสนานยม

ทหารนยม ฟาสซสต ฯลฯ ลกษณะโดยรวมของอดมการณฝายขวา คอ การเนนระเบยบ

วนยของสงคม และสถาบน เนนเรองอ านาจ ยกยองคณคาเกา ๆ ของสงคม เนนการใชความ

รนแรงมากกวาวธการทางสนตในแตละประเทศนน ตางมการยดถออดมการณทแตกตางกนได

ประเทศในกรณศกษาไมวาจะเปนประชาธปไตย อยางเชน สหรฐฯ หรอเผดจการ เชน อหราน และ

รสเซย ไดสะทอนใหเหนถงการเกดและพฒนาการของอดมการณทางการเมองในรปแบบท

หลากหลาย และเปลยนแปลงไปตามสถานการณทางการเมอง แมวาสหรฐฯ จะมความมนคง

ทางการเมองมากกวา ในขณะเดยวกนอดมการณทางการเมอง กมผลตอสถานการณทาง

การเมองเปนลกโซไปดวย

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. อดมการณทางความคดของทานควรจะมความหมายอยางไร

2. ประเทศตาง ๆ ควรมการยดถออดมการณอยางทหนงสอไดกลาวอางหรอไม

อยางไร

46

3. ทานเหนดวยหรอไมกบลทธสตรนยมทวาผชายและผหญงมความไมเทาเทยมกน

ควรจะแกไขปญหานอยางไร

4. ทานเหนดวยหรอไมกบแนวคดของทรอสกในเรองการปฏวตตลอดกาล เพราะเหตใด

5. เหตใดปจจบนอดมการณของกลมหรอพรรคการเมองตาง ๆ จงขาดความชดเจน

6. ลทธชาตนยมเปนลทธทส าคญทสดส าหรบรฐหรอไม เพราะอะไร

7. ทานคดวาประเทศททานอาศยอยมลกษณะของอดมการณดานใดชดเจนทสด

และอดมการณทรองลงมาไดแกอะไรบาง อดมการณเหลานนมความขดแยงกนเองหรอไม

เพราะเหตใด

บรรณานกรม

Applebaum, A. (2013). Putinism: the Ideology. Retrieved February, 21, 2013,

from http://www.lse.ac.uk/IDEAS/publications/reports/pdf/SU13-2-Putinism.pdf

Axford, B.,Browning,G.K.,Huggins,R.,Rosamond,B.,Grant,A.,and Turner,J.(2002). Politics:

An Introduction. London and New York: Routledge.

Barrington, L.,Bosia,M.J.,Bruhn,K.,Giaimo,S.,and McHenry,Jr.,D.E.(2010). Comparative

Politics: Structure& Choices. Boston: Cengage Learning.

Bootle, R. (April 8, 2013). Margaret Thatcher: the Economic Achievements and

Legacy of Thatcherism. Retrieved July 15, 2015,

from http://www.telegraph.co.uk/news/politics/margaret-

thatcher/9979362/Margaret-Thatcher-the-economic-achievements-and-

legacy-of-Thatcherism.html

Calvert, P. (2002). Comparative Politics: An Introduction. UK: Pearson Education

Limited.

Coughlin, C. (2010). Khomeini's Ghost: The Iranian Revolution and the Rise of

Militant Islam. New York: Harper Collins Publishers.

Ethridge, M., and Handelman, H. (2012). Politics in a Changing World.

USA: Wadsworth Publishing.

Gallager,M.(28 October 2011). Population control: Is it a tool of the rich? Retrieved April

15, 2015, from http://www.bbc.com/news/magazine-15449959

Heywood, A. (2007). Politics. New York: Palgrave Macmillan.

47

John, F. B., and Brian, F. S. (2008). Politics, Parties, and Elections in America.

USA: Thomson Wadsworth.

Joseph K. (2013). Comparative Politics: An Introduction. USA: McGraw-Hill Education.

Lawson, K. (2006). The Human Polity. USA: Houghton Mifflin Company.

Longview Institution. (n.d.). Market Fundamentalism. Retrieved April 15, 2015,

from

http://www.longviewinstitute.org/projects/marketfundamentalism/marketfundament

alism/

Roberts, D., and Borger, J. (September 28, 2013). Obama holds historic phone call

with Rouhani and hints at end to sanctions. Retrieved September 11, 2014,

from http://www.theguardian.com/world/2013/sep/27/obama-phone-call-iranian-

president-rouhani

Service,R.(2009).Russia:From Tsarism to the Twenty-first Century.UK:Penguin

group.

Spunk Library. (n.d.). ECO-ANARCHISM. Retrieved June 28, 2014,

from http://www.spunk.org/texts/intro/sp001695.html

Washington post. (April 8, 2010). Obama, Medvedev sign treaty to reduce nuclear

weapons. Retrieved June 22, 2015 from

http://www.washingtonpost.com/wpdyn/content/article/2010/04/08/AR201004080

1677.html

Wikipedia. (April 23, 2015). Reactionary. Retrieved April 23, 2015,

from http://en.wikipedia.org/wiki/Reactionary

Wikipedia. (April 23, 2015). Comparison of Nazism and Stalinism. Retrieved April 24,

2015, from http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_Nazism_and_Stalinism

บทท 4

รปแบบการปกครอง (Regime)

รปแบบการปกครองของรฐมบทบาทส าคญตอการจดกลมของประเทศตางๆ ใน

ปจจบนจากแหลงตางๆ เชนสอมวลชนหรอต าราเรยนในวชารฐศาสตรโดยเฉพาะอยางยงวชา

การเมองการปกครองเปรยบเทยบ รปแบบการปกครองยงมความสมพนธอยางมากกบ

อดมการณของรฐแบบลกโซดงจะกลาวในบทตอไปน รปแบบการปกครองสามารถแบงไดเปน

2ประเภทซงตงอยบนขวทอยตรงกนขามกนคอ ประชาธปไตย (Democracy) และเผดจการ (Dictatorship)

ปจจบนประเทศตางๆ ไมวาจะมอดมการณหรอลกษณะของฝายบรหารแตกตางกนมากนอย

เพยงใดกจะสามารถถกจดวาง ใหอย ภ ายในชว งการปกครองท ง 2 ประ เภท โดย

ประชาธปไตยแบงออกเปนประชาธปไตยเสรนยม (Liberal Democracy) และประชาธปไตย

เทยม (Illiberal Democracy) สวนเผดจการแบงออกเปนเผดจการอ านาจนยม (Authoritarianism)

และเผดจการแบบเบดเสรจ (Totalitarianism) ตามแตวาประเทศใดจะมลกษณะการปกครอง

ใกลเคยงกบขวใดมากกวากนโดยมตวบงชคอ 1) สทธและเสรภาพของประชาชนและ 2) อ านาจ

ของรฐ ประเทศทคอนไปทางประชาธปไตยเสรนยมจะเนนใหสทธและเสรภาพของ

ประชาชนมากกวาอ านาจของรฐสวนประเทศทคอนไปทางเผดจการกจะเนนอ านาจของรฐ

มากกวาสทธและเสรภาพของประชาชนโดยสามารถแสดงออกเปนภาพดงตอไปน (อางองจาก

ผเขยนต ารา)

สทธและเสรภาพของประชาชน อ านาจของรฐ

ภาพ 2 แสดงรปแบบการปกครอง

ประชาธปไตยเสรนยม เผดจการเบดเสรจ ประชาธปไตยเทยม เผดจการอ านาจนยม

49

คณสมบตของรปแบบประชาธปไตยและเผดจการ

ประชาธปไตยเสรนยม (Liberal Democracy)

ประชาธปไตยเสรนยม ตามแนวคดของตะวนตกมลกษณะเชน (The Economist

Intelligence Unit,2014, Online)

1. มการเลอกตงทโปรงใส บรสทธและยตธรรม

2. ประชาชนมสทธในการเลอกตงและสามารถเลอกตวแทนตามเจตจ านงของตน

3.ผสมครและพรรคการเมองมสทธและเสรภาพในการก าหนดนโยบายของตนรวมไปถงม

ความปลอดภยในการรณรงคหาเสยง

4. รฐบาลถกจ ากดอ านาจโดยรฐธรรมนญทถกรางโดยตวแทนของประชาชน

5. รฐบาลมวาระด ารงต าแหนงทแนนอน

6. รฐบาลสามารถถกตรวจสอบได

7. รฐบาลไมแทรกแซงฝายตลาการ องคกรอสระและสอมวลชน

8. ไมมองคกรอนเชนทหาร ขาราชการหรอตางประเทศเขาแทรกแซงการท างาน

ของรฐบาล

9. ฝายคานมอสระและประสทธภาพในการตรวจสอบรฐบาลอยางเตมท

10.ประชาชนรวมถงชนกลมนอยเชนผหญง พวกรกรวมเพศ คนสผวมสทธในการ

ด ารงชวตเทาเทยมกบคนกลมอนและมเสรภาพอยางเตมทในการแสดงออกดานความคด

11. ขบวนการประชาสงคมมสวนรวมในการก าหนดนโยบายของรฐอยางมาก

12. กฎหมายมความเขมแขง ยตธรรมและปฏบตตอพลเมองทกคนโดยเทาเทยมกน

ตวอยางของประเทศทไดชอวาเปนประชาธปไตยเสรนยมไดแกประเทศแถบ

สแกนดเนเวยนเชนนอรเวย สวเดน ทวปอเมรกาเหนอคอแคนนาดา อเมรกา ยโรปตะวนตก

ไดแก องกฤษ ฝรงเศสเยอรมนหรอเอเชยไดแก เกาหลใต ญปน อยางไรกตามหลายประเทศก

อาจจะมคณสมบตของประชาธปไตยเสรนยมบกพรองไปถงแมจะคงลกษณะส าคญของ

ประชาธปไตยไวดงทเรยกวาประชาธปไตยเทยม ( Illiberal Democracy) อยางเชน มการเลอก

ตงแตการเลอกตงทจรตในบางสวนหรอเออประโยชนใหผสมครบางราย รฐบาลพยายามผกขาด

อ านาจ รฐบาลถกตรวจสอบไดบางเพยงบางสวนหรอแจงขอมลเทจแกสาธารณชน มองคกร

อนเชนทหาร ขาราชการหรอตางประเทศเขาแทรกแซงการท างานของรฐบาล ประชาชน

มสทธและเสรภาพนอย มกฎหมายควบคมเขมงวด ชนกลมนอยเชนผหญง พวกรกรวมเพศหรอชน

ผวสถกปราบปรามและจ ากดบทบาท ขาดสทธโดยชอบธรรม ฯลฯ (Zakaria,1997,Online)

50

ตวอยางของประเทศทไดชอวาเปนประชาธปไตยเทยมไดแกประเทศทมอดมการณ

ปะปนกนไปเชนเปนทงเสรนยมแตกมลทธอนรกษนยมควบคไปดวยโดยมากเปนประเทศโลกท 3

เชนเมกซโกและประเทศในทวปละตนอเมรกาเชน ฮอนดรส เอกวาดอร เวเนซเอลา ตะวนออกกลาง

ไดแกอยปต ทวปอเมรกาใตไดแกอาเจนตนา บราซล ทวปแอฟรกาเกอบทงหมดทวปเอเชยเชน

ฟลปปนส อนโดนเซยมาเลเซยฯลฯ ซงแตละประเทศกจะมความบกพรองของประชาธปไตยใน

รปแบบและสดสวนทแตกตางกนออกไป

เผดจการ

เผดจการสามารถแบงออกเปน 2 ชนดคอเผดจการอ านาจนยมและเผดจการเบดเสรจ

1. เผดจการอ านาจนยม (Authoritarianism)มความบกพรองเหมอนกบ

ประชาธปไตยเทยมแตมลกษณะทเปนเผดจการมากกวาดงเชน

1.1 มการเลอกตงทถกก าหนดไวลวงหนาแลวจนไปถงไมมการเลอกตงเลย

1.2 ประชาชนถกชกจงหรอบงคบใหลงคะแนนเสยงแกพรรคทรฐบาลตองการ

1.3 ผสมครและพรรคการเมองถกจางหรอจดตงขนหรอถกก าหนดไวตายตว

เพอใหรฐประกาศตนตอประชาคมโลกวามการเลอกตงแบบประชาธปไตย

1.4 รฐบาลก าหนดรฐธรรมนญเพอตวเองเพอใหวาระด ารงต าแหนงทยาวนาน

หรอไดผลประโยชนอนๆจากการฉอราษฎรบงหลวง

1.5 รฐบาลไมมการตรวจสอบจากสาธารณชน

1.6 ฝายตลาการ องคกรอสระและสอมวลชนอยภายใตอ านาจของรฐ

1.7 มองคกรอนเชนทหาร ขาราชการประจ า องคกรนอกกฎหมายมอทธพลหรอ

ควบคมรฐบาล บางประเทศมรฐบาลตางชาตเขาครอบง า

1.8 ฝายคานในรฐสภาเปนแบบสภาตรายาง (Rubber stamp) หรอมไวเพอใหรองรบมต

ทถกก าหนดไวแลวจากฝายบรหาร

1.9 รฐสภาถกพรรคการเมองเพยงพรรคเดยวครอบง านานเกนไปจนกลายเปน

สวนหนงของระบบทางการเมอง อนสงผลใหประเทศตองพงพงพรรคการเมองนนมากเกนไป

1.10 ประชาชนไมมสทธและเสรภาพผหญงไมมบทบาททางสงคมและการเมอง

พวกรกรวมเพศและชนผวสถกประทษรายไมวาโดยรฐหรอประชาชนดวยกนหรออาจถกจบกม

และเขาคายกกกนในขอหาตางๆ

1.11 ขบวนการประชาสงคมไมมบทบาทหรอจะตองมกจกรรมเคลอนไหวตามอดมการณ

ทรฐวางไวเทานน

1.12 กฎหมายขาดความศกดสทธและยงเออประโยชนแกชนชนสงและคนร ารวย

51

ตวอยางของประเทศทไดชอวามการปกครองแบบเผดจการอ านาจนยมไดแก

ประเทศซงมอดมการณแบบอนรกษนยม ทหารนยมอยางเชนรสเซยประเทศทยงคงเปนสงคมนยม

แบบควบา จน เวยดนามและลาวทวปแอฟรกาบางประเทศเชนซมบบเว สวาซแลนด หรอ

ประเทศทเปนทนนยมตามแบบของตวเองอยางเชนสงคโปรประเทศทเปนอนรกษนยมและ

เครงศาสนาอยางเชนซาอดอาระเบย จอรแดน บาเรน

การปกครองเผดจการอ านาจนยมมอยหลายประเภทไดแก (Brooker,2014, p. 20-32)

1.เผดจการอ านาจนยมแบบทหาร (Military Authoritarianism)

การปกครองททหารมบทบาทแทรกแซงหรอมอทธพลเหนอรฐบาลพลเรอน หรอ

กองทพเขามาเปนรฐบาลเองเชนประเทศในทวปละตนอเมรกา ทวปแอฟรกา ไทย อนโดนเซยใน

ทศวรรษท 70

2.เผดจการอ านาจนยมแบบพรรคการเมองผกขาด (Party Authoritarianism)

การปกครองทพรรคการเมองพรรคเดยวครอบง าการเมองเปนระยะเวลานาน

ซงพรรคเหลานอาจจะมาจากการเลอกตงอยางเชนพรรคอมโนของมาเลเซย หรอพรรคพเพล

แอคชนปารตของสงคโปร หรอการยดอ านาจโดยใชอาวธกไดอยางเชนจน ลาว เวยดนามทม

พรรคคอมมวนสตเปนพรรคเดยวทถกกฎหมายพรรคบาธของอรกในสมยของซดดม ฮซเซน

3.เผดจการอ านาจนยมแบบระบบราชการผกขาดอ านาจ (Bureaucratic

Authoritarianism)

การปกครองทระบบราชการมความเขมแขงกวานกการเมองหรอขบวนการทาง

สงคม การปกครองหรอการบรหารรฐกจตงแตเรมตนการวางนโยบาย การน านโยบายไปปฏบต

และการจดการงบประมาณขนอยกบขาราชการประจ า สวนบางประเทศ อ านาจการเมอง

กขนอยกบขาราชการทหาร อยางไรกตามประเทศประชาธปไตยบางประเทศเชนฝรงเศส

หรอสหรฐฯ มลกษณะคอนไปทางลทธอ านาจนยมอยบางเพราะขาราชการมอทธพลตอ

การตดสนใจของรฐบาลสงมากแมอยภายใตอ านาจของนกการเมองทมาจากการเลอก

อยางไรกตามการปกครองเผดจการอ านาจนยมยงมอกลกษณะหนงดงทเรยกวา

เผดจการอ านาจนยมเชงแขงขน (Competitive Authoritarianism) นนคอรฐเผดจการเลยนแบบรฐท

เปนประชาธปไตยเสรนยมโดยการเปดใหพรรคการเมองและขบวนการประชาสงคมมพนททาง

การเมองแตกลมบคคลเหลานนไมสามารถมอ านาจทางการเมองไดอยางแทจรงเพราะรฐใช

วธการทจรตเชนการแทรกแซงการเลอกตงเพอใหพรรคการเมองของรฐบาลไดรบชยชนะหรอ

การขมขกลมประชาสงคมผานการใชกฎหมาย ตวอยางเชนโคเอเชยภายใตการน าของฟรานโจ

ทดจมนเซอเบยภายใตการน าของสโลโบดน มโลเซวก ยเครนภายใตการน าของลโอนด

52

คราชก เปรภายใตการน าของอลแบรโต ฟจโมร (Levitsky and Way,2010, pp. 5-15) หรอ

แมแตพมาในปจจบนทเปดใหพรรคฝายคานคอพรรคเนชนนลลกฟอรเดโมเครซของนางออง

ซาน ซจสามารถลงแขงขนในการเลอกตงระดบประเทศแตนางอองซานไมสามารถลงสมคร

แขงขนเปนประธานาธบดได นอกจากนรฐบาลยงใชวธการกลนแกลงไมใหพรรคของนางออง

ซานสามารถหาเสยงไดอยางสะดวก (Tun and Mclaughlin,2015,Online)

2. เผดจการแบบเบดเสรจ (Totalitarianism)

เผดจการแบบเบดเสรจมลกษณะทคลายคลงกบเผดจการแบบอ านาจนยม

ดงทไดกลาวมาทง 12 ขอทงนกขนอยแตละประเทศวาจะมลกษณะอยางไร มากนอยเพยงใด

อยางไรกตามรฐเผดจการแบบเบดเสรจและรฐเผดจการอ านาจนยมมความแตกตางกน

ดงตอไปน (Ethridge and Handelman,2012, p. 12)

2.1 รฐเผดจการแบบเบดเสรจเนนการใชอดมการณของรฐเขาครอบง าประชาชน

อยางเตมทจนไมเปดชองวางใหประชาชนไดแสดงออกทางการเมองทแตกตางแมแตนอย

ในขณะทรฐเผดจการอ านาจนยมยงมชองวางอยบาง

2.2 รฐเผดจการแบบเบดเสรจไมยอมรบความหลากหลายของประชาชนเชนเชอชาต

ความเชอทางศาสนา รสนยมทางเพศ ฯลฯ ในขณะทรฐเผดจการอ านาจนยมยงมการเปดรบ

สงดงกลาวอยบางแตกยงมขดจ ากดอยตามแตวถทางของแตละประเทศ

2.3 รฐเผดจการแบบเบดเสรจมวธการจดการกบประชาชนอยางไรขอบเขตเชนไม

ใสใจตอกฎหมายหรอหลกมนษยธรรมไมวาการประหารชวตหรอการคมขงประชาชนโดยไมผาน

กระบวนการยตธรรม แตรฐเผดจการแบบอ านาจนยมยงมการใสใจตอเรองเหลานอยบาง

ดงนนจงกลาวไดวาเผดจการเบดเสรจเปนเผดจการทมความเขมขนหรออยในอนดบท

ตดกบดานขวาของเสนแบงการปกครองมากกวาเผดจการอ านาจนยมอนถอไดวาเปนเผดจการขน

สงสด ตวอยางอนโดดเดนในอดต ไดแกเยอรมนในยคนาซเรองอ านาจสหภาพโซเวยตในยค

ของสตาลนและจนในยคของเหมา เจอตง และเกาหลเหนอในปจจบนนนอาจถอไดวาเปนรฐ

เผดจการเบดเสรจทเหลออยเพยงรฐเดยวในโลกเพราะรฐเผดจการสวนใหญหนไปยดถอตลาด

เสร หรอเปดเสรภาพใหกบประชาชนอยบางเพราะแรงกดดนจากตะวนตก

อยางไรกตามเกอบทกประเทศทงหลายในโลกแมแตประเทศคอมมวนสตอยางลาว

หรอเกาหลเหนอไมมการยอมรบวาตวเองเปนเผดจการ แตกพยายามประกาศตนวามรปแบบ

ปกครองเปนประชาธปไตย เชนชอทางการของเกาหลเหนอคอ สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนเกาหลหรอชอทางการของลาวคอ สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ถงแมจะ

ปราศจากคณสมบตทจดไดวาเปนประชาธปไตยกตามขออางของประเทศเหลานนคอ

53

พรรคเปนตวแทนของชนชนกรรมาชพซงเปนคนสวนใหญของประเทศหรอแมแตประเทศทม

การปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชกอางวาเปนจารตประเพณอนเกาแกหรอความยนยอม

พรอมใจของประชาชนในการยอมรบสนบสนนกษตรยในการใชอ านาจเดดขาด ในขณะเดยวกน

ประเทศทเปนเผดจการกมสถาบนทางการเมองแบบเดยวกบประชาธปไตยเชนมรฐ สภา ม

สถาบนตลาการมองคกรอสระหรอขบวนการประชาชนทมกถกจดตงขนเพอสนบสนนรฐบาล

หรอตอตานรฐบาลแบบหลอก ๆ

ภาวะเปลยนผานของรปแบบการปกครอง (Regime transition)

ภาวะเปลยนผานของรปแบบการปกครองหมายถงการเปลยนแปลงในรปแบบของรฐ

ระหวางประชาธปไตยและเผดจการโดยมปจจยเขามาก าหนดเชนสภาพการเมอง เศรษฐกจ

สงคม รวมไปถงอทธพลจากตางประเทศ รฐจ านวนมากมรปแบบการปกครองทขาด

เสถยรภาพจงมสภาวะการเปลยนผานทวกวนและสบสนอยางเชนเยอรมนในชวงศตวรรษท 20 เปน

เผดจการอ านาจนยมเพราะอยภายใตระบบสมบรณาญาสทธราช (A) ภายใตการปกครอง

ของสมเดจพระจกรพรรดวลเฮลมท 2 แหงเยอรมน สวนในป 1919 ประเทศเปลยนการปกครองเปน

สาธารณรฐและมชอเปนทางการวาสาธารณรฐไวมาร (Weimar republic) ทมประมขเปน

ประธานาธบดซงมอ านาจสงมากและมการเลอกตงทขาดความโปรงใสจงเปนประชาธปไตย

เทยม (B) และเมอฮตเลอรขนครองอ านาจในป 1933 เยอรมนเปลยนการปกครองเปนเผดจ

การเบดเสรจ (C) ภายหลงสงครามโลกคร งท 2 เยอรมนตะวนตกมการปกครองแบบ

ประชาธปไตยเสรนยม (E) สวนเยอรมนตะวนออกมการปกครองแบบคอมมวนสตแบบ

รฐสตาลน (D) และไดเปลยนเปนประชาธปไตยเสรนยม (E) เมอถกรวมเขากบเยอรมนตะวนตก

ในป 1989 แสดงดงภาพตอไปน (อางองจากผเขยนต ารา)

ภาพ 3 แสดงภาวะเปลยนผานของรปแบบการปกครอง (รปแบบท 1)

ประชาธปไตยเสรนยม เผดจการเบดเสรจ ประชาธปไตยเทยม เผดจการอ านาจนยม

E

C

D B A

เยอรมน

54

สวนรฐจ านวนไมนอยมรปแบบการปกครองทมเสถยรภาพสง อยางนอยในรอบ 100 ป

ถงแมจะมการเปลยนแปลงอยบางไมวาจะไปในดานซายคอประชาธปไตยหรอขวาคอเผดจการแต

เปนในระดบยอยๆเชนมผน าทมแนวคดแตกตางจากอดมการณกระแสหลกหรอประเทศอย

ภายในภาวะสงคราม แตประเทศกสามารถกลบมาสรปแบบการปกครองแบบเกาได

อยางเชนสหรฐอเมรกา องกฤษ นวซแลนด ออสเตรเลย

แผนผงอกแบบหนงของภาวะเปลยนผานรปแบบการปกครอง (อางองจากผเขยนต ารา)

กระบวนการจรรโลงประชาธปไตย ภาวะลดถอยความเปนประชาธปไตย

ประชาธปไตย เผดจการ

ภาพ 4 แสดงภาวะเปลยนผานของรปแบบการปกครอง (รปแบบท 2)

ภาวะตามจดตางๆ และกระบวนการเปลยนผาน ผเขยนต าราขออธบายดงตอไปน

1.ภาวะประชาธปไตยทมนคง (Consolidated/Durable Democracy)

2.กระบวนการจรรโลงประชาธปไตย (Democratization)

3.ภาวะลดถอยความเปนประชาธปไตย (Decline of Democracy)

4.ภาวะประชาธปไตยหรอเผดจการทไมมนคง (Unstable Democracy/Dictatorship)

5 .ภาวะเผดจการทมนคง (Consolidated/Durable Dictatorship)

1.ภาวะประชาธปไตยทมนคง (Consolidated/Durable Democracy)

ภาวะประชาธปไตยทมนคงหมายถงภาวะทประเทศมการปกครองแบบประชาธปไตย

เสรนยมในระยะเวลาอนยาวนานและตอเนอง อาจมการเปลยนแปลงคอการถอยกลบไปทาง

เผดจการเพยงเลกนอยหรอชวงเวลาสนๆ ดงประเทศกรณศกษาคอนอรเวยซงถอไดวาเปน

ประเทศทเปนประชาธปไตยมากทสดในโลกและสหรฐอเมรกาซงมลกษณะประชาธปไตยท

ซบซอนและมความขดแยงในตวเองอยางสง

ภาวะประชาธปไตยท

มนคง

ภาวะเผดจการท

มนคง

ประเทศประชาธปไตย

หรอเผดจการทไมมนคง

55

นอรเวย

นอรเวยไดเปล ยนการปกครองแบบกษตรย น ยมมาส ระบอบกษตรยภายใต

รฐธรรมนญผานรฐธรรมนญทถกน าออกใชในป 1814 โดยรฐธรรมนญฉบบนไดรบอทธพล

จากรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกาและฝร งเศส แมนอรเวยจะมการเปล ยนผานทาง

การเมองอยางชาๆ โดยไมมการปฏวตหรอการนองเลอดเหมอนทง 2 ประเทศและอทธพล

จากแนวคดสาธารณรฐของทงสหรฐฯและฝรงเศสกไดสงผลใหรฐธรรมนญของนอร เวยม

การจ ากดอ านาจของกษตรยอยางมาก รฐธรรมนญไดแบงแยกอ านาจของการปกครอง

ดงเชนการมอบอ านาจใหกบรฐสภาโดยเฉพาะการเลอกกษตรยแทนทการสบสนตสมบต

ผานสายเลอดเพยงอยางเดยวเหมอนอดต ในขณะทพระราชอ านาจของกษตรยในการยง

ย งกฎหมายได ถ กตดออกไป เช นเด ยวกบศาสนจกรท อ านาจตกอย ภายใตร ฐสภา

นอกจากน รฐธรรมนญของนอรเวยยงเนนไปทเสรภาพและสทธของประชาชนดงเช น

เสรภาพในการเลอกนบถอศาสนารวมไปถงมอบสทธในการเลอกตงซ งรวมถงชาวนา

ระดบกลาง อนถอไดวารฐธรรมนญของนอรเวยกาวหนาทสดในยโรปซงประเทศสวนใหญ

ยงถกปกครองโดยระบอบสมบรณาญาสทธราช นอกจากนนอรเวยยงเปนประเทศตนๆ ของ

โลกทมอบสทธใหกบผหญงในการเลอกตงและเปนประเทศซงมความเสมอภาคทางเพศสงมาก

ดงเชนในป 2009 มนกการเมองผหญงถงรอยละ 40 ในรฐสภา (Freedom House,2013,Online)

ปจจบนนอรเวยกมวถแบบประชาธปไตยทเปนไปตามรฐธรรมนญไดก าหนดไวจน

มกถกจดอนดบจากองคกรทไมแสวงหาก าไรใหอยในอนดบของประเทศทเปนประชาธปไตยใน

ระดบสงโดยเฉพาะอนดบ 1 อยเสมอ (Wikipedia,2015,Online) โดยพจารณาจากหลายปจจยใน

นอรเวยอยางเชนมการเลอกตงทบรสทธ ใสสะอาด รฐบาลเคารพในสทธและเสรภาพของ

ประชาชน ประชาชนมสวนรวมในการปกครอง มวฒนธรรมทเคารพตอความหลากหลายทาง

เชอชาตและศาสนา ฯลฯ อยางไรกตามนอรเวยตองพบกบการทาทายของประชาธปไตยจาก

ปจจยภายนอกคอจากผอพยพทเดนทางเขามาตงรกรากในนอรเวยซงมกเปนพลเมองจาก

ภมภาคตะวนออกกลางและนบถอศาสนาอสลามท าใหเกดกระแสตอตานอสลามขนมาแมจะ

เปนเพยงชาวนอรเวยกลมเลกๆ แตกไดสรางปญหาใหกบสงคมนอรเวยอยางมากดงเชนกรณ

นายแอนเดอรส ไบรวกไดกอการรายโดยการสงหารประชาชนโดยเฉพาะเยาวชนเปนจ านวนถง

77 คนโดยมวตถประสงคคอปลกระดมใหชาวนอรเวยหนมาตอตานอสลามและยตการยอมรบ

ความหลากหลายของวฒนธรรมของสงคมนอรเวยโดยเฉพาะวฒนธรรมจากตะวนออกกลาง

(Knausgaard,2015,Online)

56

สหรฐอเมรกา

สหรฐฯ ไดรบการยอมรบวาเปนประเทศประชาธปไตยแบบมนคงเชนเดยวกบ

นอรเวยและยงตนแบบของประชาธปไตยส าหรบทวโลกโดยเฉพาะในชวงสงครามเยน สหรฐฯ ม

รฐธรรมนญเพยงฉบบเดยวตลอดเวลา 200 กวาปทผานมา รวมไปถงระบบการตรวจสอบและ

ถวงดลกนทมประสทธภาพระหวางฝายบรหาร นตบญญตและตลาการรวมไปถงการเขามาม

สวนรวมของกลมทางประชาสงคมและการเมองทองถนซงไดมการประทวงเพอสทธและเสรภาพ

ของตนเสมอมา สหรฐฯ ยงภมในส าหรบการเปนสงคมทยกยองความหลากหลายของเชอชาต

และภาษา (Melting pot) แตตามมมมองของคนอเมรกนจ านวนมากกลบปฏเสธวาสหรฐฯไมใช

ประชาธปไตยเสรนยม แตเปนเผดจการอ านาจนยมอยางเชนลทธฟาสซสตซงถกปลกฝงโดย

สอมวลชนทถกควบคมโดยบรษทขนาดใหญ ชนชนปกครองผวขาวยงใชระบบทนนยมใน

การแสวงหาผลประโยชนจากชนชนลางทเปนพวกสผว รฐยงใชวธการสอดสองและลวง

ละเมดสทธสวนบคคลโดยการกกขงและหนวงเนยวประชาชน (Haiphong,2015,Online) ดง

จะเหนไดจากการประทวงและการจลาจลของคนสผวเพราะความไมพอใจตออคตทางเชอ

ชาตและความไมเทาเทยมกนทางสงคมกบเศรษฐกจซงยงอยคสงคมอเมรกนจนถงปจจบน

นโยบายการตางประเทศยงท าใหภาพพจนของสหรฐฯ ในฐานะประเทศประชาธปไตย

เสรนยมมวหมองเพราะใหการสนบสนนประเทศเผดจการโดยเฉพาะชวงสงครามเยนและหนวยงาน

อยางเชนส านกขาวกรองกลางหรอซไอเอซงขนตรงกบประธานาธบดโดยตรงแตมความลกลบ

ขอมลตรวจสอบไมไดและมความขดแยงกบรฐสภาซงถอวาเปนตวแทนของประชาชน

(Nelson, 2015, Online) นอกจากนยงมกรณจอรจ ดบเบลย บชทผลกดนใหออกกฎหมาย

รฐบญญตความรกปตภม(PATRIOT Act) ภายหลงจากเกดการกอวนาศกรรมทตกเวรด

เทรดและกระทรวงกลาโหมเมอวนท 11 กนยายน 2001 กฎหมายฉบบนถกโจมตวาเพมอ านาจ

ใหกบรฐบาลในการสอดสองและตรวจคนประชาชนจนเปนการละเมดสทธสวนบคคล

เมอป 2013 นายเอดเวรด สโนวเดนอดตลกจางของส านกขาวกรองกลางไดออกมาเปดเผย

ตอส านกพมพเดอะการเดยนขององกฤษวาสภาความมนคงแหงชาตของสหรฐ (National

Security Agency)ไ ด ล ว ง ค ว ามลบ จ ากชาวอ เ ม ร ก น จ า น วนมากผา น เ ว บ ไ ซต แ ล ะ

โปรแกรมตางๆในคอมพวเตอรเชนกเกล เฟซบค ไมโครซอฟ รวมไปถงโทรศพทมอถอ (The

Telegraph,2014) ถงแมจะถกโจมตวาลวงละเมดสทธสวนบคคลแตประธานาธบดบารค โอบามา

ไดออกมาปกปองการท างานของสภาความมนคงแหงชาตวาชวยใหสงคมอเมรกนปลอดภยจาก

ภยการกอการราย ดวยสาเหตดงกลาวท าใหดชนของการเปนประชาธปไตยของสหรฐฯ นนมไม

สงมากนกเหมอนกบประเทศนอรเวยและแถบสแกนดเนเวย

57

2.กระบวนการจรรโลงประชาธปไตย (Democratization)

กระบวนการจรรโลงประชาธปไตยหมายถงกระบวนการทน าประเทศไปสลกษณะ

ของประชาธปไตยเสรนยมจากประเทศทเปนประชาธปไตยเทยมหรอเผดจการหรอในแผนภาพ

เปนการเปลยนทศทางจากขวาไปซาย กระบวนการเชนนสามารถเกดขนได 2 ลกษณะคอ

2.1 มการเปลยนผานแบบคอยเปนคอยไป (Gradual change)

การเปลยนผานเชนนอาจมปจจยจากภายในประเทศเชนประชาชนมจตส านก

ประชาธปไตยมากขนจากการศกษาหรอสถาบนมการเปลยนแปลงอยางชาๆอยางทนกรฐศาสตร

คอแซมมลฮนตงตนเรยกวาคลนลกท 3 ของประชาธปไตย (Democracy’s Third Wave)ซง

เกดขนในชวงป1974-1991 คอการทประเทศในโลกท 3 ไดเปลยนการปกครองจากเผดจ

การทหารมาเปนประชาธปไตยกนระลอกใหญ (Calvert, 2002, p. 88) โดยมจดก าเนดมา

จากประเทศในยโรปบางประเทศเชนสเปนในยคของนายพลฟรานซสโก ฟรง โก

(ชวงระหวางป 1936-1975) ทมการปกครองแบบฟาสซสต ภายหลงจากฟรงโกถงแกอสญกรรมม

การฟนฟระบอบกษตรย เพอมาเปนเสาหลกแกประเทศอนเปนปจจยหนงทท าใหสถาบนทหาร

ของสเปนหมดอ านาจลง

การเปลยนผานแบบคอยเปนคอยไปยงมปจจยภายนอกประเทศเชน

การเปลยนระบอบเศรษฐกจเปนทนนยม (Liberalization) หรอประเทศมความเจรญทางเศรษฐกจ

มากขนอนเปนผลจากกระแสโลกโลภาภวฒน เหตการณเชนนยงเกดกบการสนสดของระบอบ

เผดจการในละตนอเมรกาอยางเชนนการากว เอซาวาดอร อาเจนตนา บราซล การจบสน

ของลทธเหยยดสผวในแอฟรกาใตเมอป 1994 อนเปนผลใหเนลสน เมนเดลาไดเปนประธานาธบด

ผ วด าคนแรกของประเทศ รวมไปถงการลมสลายของ ลทธคอมมวนสตของยโรป

ตะวนออกรวมถงสหภาพโซเวยตในชวงระหวางป 1989-1991 กจดวาอยในลกษณะนเชนกน

อยางไรกตามในกรณของจนนน การทประธานาธบดบล คลนตนไดสนบสนน

ใหองคกรการคาโลก (World Trade Organization) เปดรบจนเขาเปนสมาชกในป 2001 ดวย

ความหวงวากระแสโลกาภวตน จะท าใหจนกลายเปนประชาธปไตยมากขน แต 10 กวาปทผานมา

พรรคคอมมวนสตจนกลบสามารถปรบตวเขากบกระแสทนนยมไดอยางดและยงคง

เปนเผดจการเหมอนเดม เชนเดยวกบกมพชาในป 2013 นายกรฐมนตรคอสมเดจฮนเซน

สามารถเอาชนะการเลอกตงเหนอนายสม รงส ผน าของพรรคฝายคานแมวาคะแนนเสยงของฮน

เซนจะลดลงและมการประทวงเปนระลอกจากชาวกมพชารนใหมซงปลกกระแสตอตานการ

เลอกตงทไมโปรงใสและการปกครองแบบเผดจการของฮนเซน (The Economist,2013,

Online) แตฮนเซนยงคงบรหารประเทศตอไปไดและประเทศยงอยในรปแบบอ านาจนยม อน

58

สะทอนวาปจจยทจะท าใหเกดคลนกระบวนการจรรโลงประชาธปไตยเปนสงทพยากรณทศทาง

ไดยาก

2.2 มการเปลยนผานแบบฉบพลน(Abrupt change)

การเปลยนผานแบบฉบพลนไปสการเปนประชาธปไตยอาจมปจจยจาก

ภายในประเทศโดยเฉพาะการประทวงอยางฉบพลนเชนการท ารฐประหารของทหารโปรตเกสท

ไดรบการสนบสนนโดยประชาชนในการโคนลมรฐบาลเผดจการพลเรอนในป 1974 อนเปนท

รจกกนวาการปฏวตดอกคารเนชน (Carnation Revolution) สงผลใหโปรตเกสมการปกครองแบบ

ประชาธปไตยและลมเลกลทธลาอาณานคมไปท วโลกหรอการปฏวตพลงงานประชาชน

(People Power Revolution) ทประชาชนชาวฟลปปนสรวมตวประทวงโคนลมนายเฟอรดนล

มารคอส ผน าเผดจการในป 1986 หรอการปฏวตดอกกหลาบ (Rose Revolution) ทชาวจอรเจย

เดนขบวนประทวงขบไลนายเอดอารด เชวาสนาสเซจนประสบความส าเรจในป 2004

นอกจากนยงรวมไปถงปรากฏการณการลกฮอทอาหรบ (Arab Spring)

ทประชาชนในประเทศแถบตะวนออกกลางไดรวมตวประทวงขบไลผน าเผดจการทด ารงต าแหนง

มาหลายทศวรรษออกจากต าแหนงซงประสบความส าเรจในระดบหนงเชนตนเซย อยปต ลเบย

เยเมน สงทเปนตวจดประกายเหตการณครงส าคญนมจดเรมตนทไมส าคญคอมาจากการทชาว

ตนเซยคนหนงชอโมฮมเหมด บวซซพยายามประทวงรฐบาลทองถนทไมอนญาตใหตนเปดแผง

ขายผลไมโดยการจดไฟเผาตวเองจนไดรบบาดเจบสาหส อนเปนผลใหชาวเมองออกมาชมนม

ประทวงรฐบาลทองถน ถงแมจะมการปลดนายกเทศมนตรออกแตกระแสกยงลกลาม

ไปถงการขบไลนายซนอลอาบดน บน อะล ประธานาธบดตนเซยซงด ารงต าแหนงมา

ตงแตป 1987 นายบน อะลตองลภยไปยงซาอดอาระเบยและกระแสการประทวงยงลกลาม

ไปยงประเทศรอบขาง (Abouzeid,2011, Online)

การเปลยนผานแบบฉบพลนยงอาจไดรบปจจยจากภายนอกประเทศเชน

อทธพลจากกองก าลงตางชาตเชนสหรฐอเมรกาบกรกปานามาเพอท าการจบกมนายพลมานเอล

นอรเอลกาผน าเผดจการของปานามาในป 1989 จนส าเรจนอกจากนกองทพสหรฐฯ

และพนธมตรไดสงกองก าลงเขาโคนลมรฐบาลเผดจการอ านาจนยมของกลมตาลบน

ในอฟกานสถานเมอป 2001 และซดดม ฮสเซนของอรกในป 2003 อนเปนผลมาจาก

นโยบายการตางประเทศอยางเชนนโยบายการเปนผสงออกประชาธปไตยของจอรจ ดบเบลย บช

แมวาเขาจะถกโจมตวาเพออ านาจของตนกตาม (Allman,2004,pp. 1-24)

อยางไรกตามการเปลยนผานแบบฉบพลนยงอาจเกดจากสวนผสมของ

ทงปจจยภายนอกและภายในอยางเชนกรณอาหรบสปรงทการประทวงในบางประเทศไดท าใหเกด

59

ความรนแรงขยายตวจนถงระดบสงครามกลางเมองอนสงผลใหกองก าลงตางชาตเขามาแทรกแซง

ในประเทศเชนลเบยซงองคการสนธสญญาปองกนแอตแลนตกเหนอ (North Atlantic Treaty

Organization) ไดเขามารวมกบฝายขบถในการตอสกบกองก าลงของนายมฮมเมด กดดาฟ

จนไดชยชนะในป 2011 และสงครามกลางเมองในซเรย (2011-?) ทตางประเทศเชนสหรฐอเมรกา

และตะวนตกสนบสนนใหฝายขบถตอสกบรฐบาลของนายบารชาร อลอดสดซงกไดรบการสนบสนน

จากรสเซยและจน (Yan,2013, Online)

ผลลพธของการเปลยนแปลงอยางรวดเรวไมวาจากปจจยภายในหรอภายนอกก

เปนสงพยากรณไดยากเชนกนแมวาจะประสบความส าเรจในบางประเทศอยางเชนฟลปปนสและ

จอรเจย แตในหลายประเทศซงไมมความคนเคยกบประชาธปไตยนกอยางเชนตะวนออกกลาง

ผลลพธคอนขางคลมเครออยางเชนตนเซยแมวาการเปลยนผานอ านาจไปสรฐบาลทมาจาก

การเลอกตงคอนขางเรยบรอยแตกยงมความวนวายอยบาง สวนลเบยและเยเมนขาดเสถยรภาพ

อยางรนแรงจนเขาใกลความเปนรฐลมเหลว ในขณะทอยปตมความวนวายอยเปนเวลานานกวาท

กองทพจะเขาปกครองประเทศจนมลกษณะเปนประชาธปไตยครงใบ ส าหรบซเรยยงพบกบ

สงครามกลางเมองทท าใหมชาวซเรยเสยชวตไปกวา 250,000 คน อนสะทอนวายงมปจจยอน

เขามาเกยวของกบเรองของประชาธปไตยเชนเชอชาต ศาสนา หรอบทบาทของกลมทาง

อ านาจเชนกองทพ ศาล ฯลฯ

3.ภาวะถดถอยความเปนประชาธปไตย (Decline of Democracy)

ภาวะเชนนคอการทรฐเคลอนยายต าแหนงไปดานขวาคอจากประชาธปไตยเสรนยมไป

เปนประชาธปไตยเทยมหรอไปยงเผดจการอ านาจนยม ปรากฏเชนนสามารถเกดขนไดเหมอนกบ

กระบวนการจรรโลงประชาธปไตยคอสามารถเปนไปได 2ลกษณะดงตอไปน

3.1 มการเปลยนผานคอยเปนคอยไป

ภาวะเชนนยงมค าศพทเฉพาะคอเผดจการแบบคบคลาน (Creeping Authoritarianism)

คอผน ารฐบาลมาจากกระบวนการตามประชาธปไตยแตกใชกลยทธในการน ากลไกของรฐ

เพอเออตอประโยชนของตวเองและพวกพองเชนแกรฐธรรมนญเพอตนสามารถด ารงต าแหนงได

น า น ข น (Barrington, et al., 2010, p. 240) ผ น า เ ช น น ย ง โ ก ง ก า ร เ ล อ ก ต ง เ พ อ ใ ห

นกการเมองอยในพรรคของตนเขามาในรฐสภาเปนจ านวนมากเพอออกกฎหมายไดตามใจ

ชอบ ตวอยางโดยมากมกเปนประธานาธบดอนไดแกประเทศในเอเชยกลาง นซลตน นาซารบายฟ

(ด ารงต าแหนงป 1990 - ?) ของคาซกสถาน นายอสลามคารมอฟ (ด ารงต าแหนง ป 1990 - ?)

แหงอซเบกสถานนายฮโก ชาเวซ (ด ารงต าแหนงป 1999-2013) แหงเวเนซเอลาซงในหลายประเทศ

60

ไดรบการสนบสนนอยางทวมทนจากประชาชนเพราะเหนวาท าประโยชนใหกบกลมตนผาน

นโยบายบางประการดงเชนนโยบายประชานยม (Populism) ของนายชาเวซ

นอกจากนยงมตวอยางของมฮมหมด มอรซซงเปนประธานาธบดคนแรก

ของอยปตทมาจากการเลอกตงในป 2012 แตมอรซไดพยายามรางรฐธรรมนญเพอเออประโยชน

แกกลมของตวเองคอกลมภราดรภาพมสลมและออกกฎหมายใหอ านาจแกประธานาธบด

อยางเตมท จนในทสดประชาชนชาวอยปตหลายลานคนกไดเดนขบวนประทวงตามทองถนน

อนเปนเหตใหทหารท าการรฐประหารโคนนายมอรซและใหประธานศาลฎกาขนด ารงต าแหนง

ประธานาธบดรกษาการ เมอมการเลอกตงในป 2014 กไดอบเดล ฟตตอห เอล ซซอดตผบญชาการ

ทหารบกขนด ารงต าแหนงแทนแตการเลอกตงนนถอวาไมใสสะอาด อนสะทอนใหเหนถง

ภาวะถดถอยของความเปนประชาธปไตยอยปต (Al Jazeera,2014, Online)

3.2 มการเปลยนผานแบบรวดเรวกะทนหน

การเปลยนแปลงเชนนอาจเกดจากปจจยภายในประเทศคอการท ารฐประหาร

ของทหารตอผน ารฐบาลพลเรอนซงมมากในทวปแอฟรกา ละตนอเมรกาและเอเชยเชน ใน

ปจจบนไดแกประเทศไทยในป 2006 และป 2014 และบกรนาฟาโซในป 2015นอกจากนการ

ท ารฐประหารยงไดรบการสนบสนนจากตางชาตเพอลมลางรฐบาลพลเรอนเชนกองทพชลไดรบ

การสนบสนนจากส านกขาวกรองกลางของสหรฐอเมรกาเพอโคนลมรฐบาลทไดรบ การ

เลอกตงของนายซลวาดอร อาลนเดประธานาธบดทนยมลทธมารกซในป 1973 ซง เปนหนงใน

ตวอยางของประเทศดอยพฒนาจ านวนมากในชวงสงครามเยนทรฐบาลสหรฐอเมรกาและ

รฐบาลโซเวยตตองการใหมการปกครองตามแบบทตนตองการเพอแยงชงรฐบาลทเปนมตรตอ

ตนเอง

4 . ภ า ว ะ ป ร ะ ช า ธ ป ไ ต ย ห ร อ เ ผ ด จ ก า ร ท ไ ม ม น ค ง ( Unstable

Democracy/Dictatorship)

หมายถงภาวะทรฐ เปลยนแปลงรปแบบวกกลบไปมาในชวงเวลาอนสน

ตามสถานการณทางการเมองและตวบคคลทขนมามอ านาจดงเชนประเทศจ านวนมาก

โดยเฉพาะในประเทศโลกท 3 และประเทศทเคยมการปกครองแบบคอมมวนสตมากอน

ทสถาบนในระบอบประชาธปไตยอยางเชนรฐสภา รฐบาล ร ฐธรรมนญขาดพฒนาการ

ปราศจากความเขมแขงอนแบงออกได 2 ภาวะคอ 4.1 ภาวะประชาธปไตยทไมมนคงและ

4.2 ภาวะเผดจการทไมมนคง

61

4.1 ภาวะประชาธปไตยทไมมนคง

หมายถงภาวะทประเทศมการเปลยนผานวกกลบไปกลบมาระหวาง

ประชาธปไตยเสรนยมและประชาธปไตยเทยมดงประเทศตวอยางเชนรสเซย

รสเซย

รสเซยเมอ เปนสวนหนงของสหภาพโซเวยตเคยเปนรฐเผดจการแบบ

เบดเสรจในยคของสตาลน เมอพนยคสตาลน ความเปนเผดจการไดลดถอยลงเขาไปใกลเคยงกบ

เผดจการอ านาจนยม ประชาชนมสทธและเสรภาพรวมไปถงความปลอดภยในชวตมากกวาใน

ยคสตาลน ในยคของ มคาอล กอรบาชอฟซงมบทบาทอยางสงในการปฏรปประเทศทความ

เสรมากขนคอยงคงใหพรรคคอมมวนสตมอ านาจแตเปดอสระใหประชาชนมากขนในการ

แสดงออกทางการเมอง เม อสหภาพโซ เวยตลมสลาย รส เซยมการปกครองแบบ

ประชาธปไตยแตการเปลยนรปแบบการปกครองอยางรวดเรวทงระบบและองคกรไดกอปญหา

และความวนวายใหกบสงคมรสเซยอยางมาก อนเปนสาเหตใหชาวรสเซยตองการบคคลทเขมแขงในการ

แกไขปญหาโดยการสนบสนนประธานาธบด บอรส เยลตซน แมเขาจะถกโจมตวาเปนพวกเผดจการแบบคบ

คลานโดยการลดรอนบทบาทและอ านาจของรฐสภาเพอใหอ านาจอยทตวเองจนเขาไดรบเลอกตง

เปนประธานาธบดเปนครงท 2 เมอวลาดมร ปตนขนมามอ านาจกถกโจมตวาเปนเผดจการกวา

เยลตซน กลมประชาสงคมทเคยเฟองฟในยคเยลตซนถกปราบปรามและประชาชนถกจ ากดสทธ

เสรภาพแตกยงไดรบคะแนนความนยมจากประชาชนอยางสงดวยปจจยส าคญคอนโยบาย

ตางประเทศทเนนการทหารและแขงกราวของรสเซย (CNN,2015,Online) ปตนยงถกกลาวหาวา

พยายามน ารสเซยกลบไปสรปแบบการปกครองในยคสตาลน จนในปจจบนปตนไดพารสเซยกาว

จากภาวะประชาธปไตยทไมมนคงจนเขาสเผดจการในทสด

4.2 ภาวะเผดจการทไมมนคง

หมายถงภาวะทประเทศมรปแบบการปกครองแบบเผดจการอ านาจนยม

เสยสวนใหญแตกวกวนกลบไปกลบมาระหวางการเปนประชาธปไตยเทยมและเผดจการอ านาจนยม

ประเทศกรณศกษาไดแกปากสถานซงสถาบนและระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย

ขาดความมนคงและพฒนาการตวอยางเชนปากสถาน

ปากสถาน

ตงแตปากสถานไดรบเอกราชตงแตป 1947 กมการปกครองแบบประชาธปไตย

ในระบอบรฐสภาสลบการปกครองแบบเผดจการทหาร อนเปนผลเนองจากความไรเสถยรภาพ

ของปากสถานซงเกดจากความขดแยงกบอนเดยทางทหารในเรองการแยงชงแควนแคชเมยร

รวมไปถงความไรเอกภาพของพนทและแควนตางๆ ท าใหทหารตองเขามาเกยวของกบการเมอง

62

และมอทธพลเหนอการเมองของปากสถานอยเกอบตลอดเวลา ในป 1958 นายพลมฮมเหมด

อายบ คานไดกอรฐประหารกอนจะมการเลอกตงครงใหญและคานไดเขาปกครองประเทศดวย

ระบอบเผดจการในชวงป 1958 ถงป 1969 ในป 1971 การทปากสถานตองสญเสยปากสถาน

ตะวนออกซงตอมากลายเปนประเทศบงคลาเทศไดท าใหรฐบาลทหารหมดความชอบธรรมจง

ตองมอบอ านาจใหกบรฐบาลพลเรอนของนายซฟการ อาล บตโตซ งด ารงต าแหนง

นายกรฐมนตรในชวงป 1971-1977 (Associated Press, 2013, Online) แตดวยความวนวายทาง

การเมองของปากสถานไดเปดโอกาสใหนายพลมฮมเหมด เซยอลฮกท าการรฐประหารในป

1977และไดปกครองประเทศแบบเผดจการจนถงป 1988 การเสยชวตของเซยอลฮกจาก

อบตเหตเครองบนตกไดท าใหประเทศกลบมาใชการปกครองแบบประชาธปไตยแบบรฐสภาอย

ชวงระหวางป 1988-1999 เมอรฐบาลของนายนาวาร ชารรฟไดถกนายพลเปอรเวซ มชารราฟ

ท ารฐประหารและปกครองประเทศแบบเผดจการตงแตป 2001 แตมชารราฟตองลาออกจาก

ต าแหนงประธานาธบดในป 2008 เนองมาจากความขดแยงกบฝายตลาการนบตงแตป 2008

จนถงปจจบน (ป 2015) ปากสถานมรปแบบการปกครองแบบประชาธปไตยโดยมรฐบาลมาจาก

การเลอกตง อยางไรกตามกองทพและระบบราชการของปากสถานกยงทรงอ านาจอยอยาง

มหาศาลในขณะทรฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตงขาดความมนคงและเตมไปดวยปญหา

การฉอราษฎรบงหลวง

4.ภาวะเผดจการทมนคง(Consolidated/Durable Dictatorship)

หมายถงภาวะทประเทศด ารงความเปนเผดจการอยางยาวนาน ปราศจาก

การเปลยนแปลง หรอมการเปลยนแปลงไปทางประชาธปไตยบางเลกนอย ปจจบนมประเทศ

อกจ านวนมากทยงเขาขายประเภทนอยางเชนประเทศยานตะวนออกกลางเชน ซาอดอาระเบย

การตาร โอมาน จอรแดน ประเทศคอมมวนสตในชวงหลงการลมสลายของสหภาพโซเวยต อน

ไดแกจน เวยดนาม ลาว ควบา เกาหลเหนอ ซงมลกษณะเขาขายเปนเผดจการเบดเสรจ รวมไปถง

ประเทศในยานเอเชยกลางดงทไดกลาวมาแลวและทวปแอฟรกาบางประเทศ เชนซมบบเว

ภายใตการปกครองของโรเบรต มกาเบ

แตหลายประเทศกเปลยนทาทไปทางประชาธปไตยกวาเดม อนเปนอทธพลจาก

ระบบเศรษฐกจตลาดเสรและกระแสโลกาภวฒนอยางเชนพมา ซงปจจบนเรมมการเปดประเทศ

เขาสประชาธปไตยและระบบทนนยมลาวซงเปดใหประชาชนมเสรภาพในการนบถอศาสนาอนท

ไมใชศาสนาพทธ เชนครสตหรอบาไฮ เพราะแตเดมนนพรรคคอมมวนสตลาวใชประโยชนจาก

ศาสนาพทธเพอสรางอ านาจใหตวเองรฐบาลลาวยงอนญาตใหองคกรไมแสวงหาผลก าไร (Non-

Governmental Organization) สามารถปฏบตงานในประเทศแตรฐบาลกลบโดนโจมตวามสวน

63

ท าใหน กพฒนาคอนายสมบต สมพอนหายสาบสญไปอยางไร ร องรอยในป 2013

(Pearce,2013, Online) สวนควบามการเปดรบเสรภาพของประชาชนมากขนเชนในทศวรรษท 90ได

เปดโอกาสใหประชาชนมสทธเสรภาพในการประกอบกจทางศาสนาคอศาสนาครสต

นกายคาทอลกและยงหนมาเชอมความสมพนธกบนครวาตกน รวมไปถงยอมรบสทธพวกรกรวม

เพศอยบาง (BBC,2015, Online)

บางประเทศอาจมการขยบรปแบบการปกครองจากเผดจการอ านาจนยมไปยง

เผดจการเบดเสรจคอจากดานซายไปดานขวาเชนจนซงเคยเปนเผดจการแบบเบดเสรจ ใน

ยคทเหมา เจอตงมอ านาจโดยเฉพาะชวงปฏวตวฒนธรรม (ชวงระหวางป 1965-1975) ท

ประชาชนจนไดรบการปลกฝงลทธเหมาอยางสดขว ผซงมความคดคอนขางแตกตางจากลทธ

เหมาแมวาจะเปนคอมมวนสตเหมอนกนกจะถกกลาวหาวาเปนพวกตอตานการปฏบต

(Counter-revolutionary) หรอนายทนแบบแอบแฝงหรอพวกความคดแบบศกดนาเกาถกกลม

เยาวชนเรดการดจบไปแหประจาน หรอท ารายรางกายจนเสยชวตไปเปนจ านวนมาก

ภายหลงเหมาถงแกอสญกรรมและจนเปดประเทศจนไดยายอดมการณกลบไปเปนเผดจการ

อ านาจนยมคอรฐบาลจนไมสามารถบงคบใหคนจนมความเลอมใสตอพรรคและอดมการณ

คอมมวนสตไดอยางมากมายเหมอนในอดต กระนนรฐยงคงระวงตอการแสดงออกของประชาชน

ในดานสอโซเชยลมเดยเชนบลอค(ในจนเรยกวาโปรแกรมเหวยโป) โดยเฉพาะอยางยง

การวพากษวจารณพรรคคอมมวนสตและการเปดโปรงความไรประสทธภาพหรอการทจรต

ของเจาหนาทรฐ ดงเชนรฐบาลไดท าการจบกมผเขยนบลอคอยเปนครงคราวโดยขอหาหลาย

อยางเชนการหมนประมาท (BBC,2013, Online)

มเพยงเกาหลเหนอซงมการปกครองแบบเผดจการแบบเบดเสรจอยางมนคง

โดยการยดมนในอดมการณสตาลนและลทธทหารนยม (ซนกน) ตงแตกอตงประเทศในป

1945 เกาหลเหนอเปนประเทศตกขอบ หลดจากกระแสโลกาภวฒนเพราะปดประเทศอยาง

เหนยวแนน มเพยงการยอมรบการชวยเหลอเฉพาะเงนและวตถจากจนและสหภาพยโรป แต

ไมเปดรบอดมการณหรอวฒนธรรมใดๆ จากตะวนตก ชาวเกาหลเหนอไมสามารถรบรขาว

จากโลกภายนอกและยงไมสามารถเชอมโยงระบบอนเทอรเนตกบตางประเทศไดยกเวน

ชนชนสงกลมเลกๆ ถงแมชาวตางชาตจะสามารถเดนทางเขามาทองเทยวในเกาหลเหนอไดแตกถก

สะกดรอยตามอยตลอดเวลาส าหรบชาวเกาหลเหนอทวไปไมสามารถเดนทางออกนอกประเทศ

ไดนอกจากการหลบหนขามชายแดนทตดกบจนเพอหาทางลภยไปยงประเทศท 3 ถาคนเหลานน

ถกจบกมกจะตองถกสงเขาคายกกกนทมสภาพความเปนอยทเลวราย

64

ลกษณะการปกครองทบงชความเปนเผดจการ

ยงมลกษณะการปกครองอกชดหนงซงสามารถบงชไดวาประเทศนนเปนเผดจการ

มากนอยเพยงใด ลกษณะการปกครองเชนนไมเปนทางการคอไมมลกษณะหรอรปแบบแนชด

ไมมการประกาศอยางเปนทางการในรฐธรรมนญลกษณะหลายขออาจมาจากมมมองทวไปท

มตอลกษณะอปนสยหรอจตวทยาของประชาชนและผน าทางการเมองในประเทศนน

การปกครองแบบนกระจายแฝงเรนไปกบทกประเทศ โดยผเขยนต าราขอแบงประเภทดงตอไปน

1.ธนาธปไตย (Plutocracy)

หมายถงการปกครองโดยกลมคนรวย นายทน บรษทขามชาต มการใชเงนซอเสยง

ในการเลอกตงหรอการใชระบบเสนสายจากนกการเมองเพอแสวงหาผลประโยชนของตน

เปนการปกครองทกระจายไปทกประเทศของโลกแมแตสหรฐฯ ดงทมใครหลายคนเหนวา

ประธานาธบดของสหรฐอเมรกาและรฐสภาไมวาจะมาจากพรรคใดลวนเปนตวแทนของ

กลมนายทนทออกกฎหมายเพอเออประโยชนของคนรวยซงเปนคนสวนนอยของประเทศ

ประเทศทมรปแบบเชนนมากยอมมแนวโนมไปทางเผดจการเพราะกดกนไมใหประชาชนสวนใหญม

สวนในการบรหารประเทศ

2.เทคโนเครซ (Technocracy)

หมายถงการปกครองโดยกลมนกวชาการผ เ ชยวชาญ เฉพาะดานหรอ

นกวทยาศาสตร(Technocrat) ไมไดจากการเลอกตงแตผานจากการเลอกสรรจากระบบราชการ

หรอรฐบาลทหารบางประเทศการปกครองแบบนมประสทธภาพเชนตองพบกบวกฤตเศรษฐกจ

รวมไปถงปญหาทางการเมองทจงตองรฐบาลเฉพาะการณอยางเชนอตาลในป 1994

ทพรรคการเมองมความขดแยงกนมากจนตองมการจดตงรฐบาลเฉพาะกจซงน าโดยคนกลางท

ไมไดมาจากการเลอกตง (Hague and Harrop,2013, p.183) อาจถอไดวาเปนการชะงกงนของ

ประชาธปไตยเสรนยมทตวแทนของประชาชนขาดความนาเชอถอและความสามารถใน

การบรหารประเทศ

3. เทวาธปไตย (Theocracy)

หมายถงการปกครองซงถอวาพระเจาเปนผปกครองสงสดกฎของพระเจาอยเหนอ

กฎเกณฑของมนษยผน าของประเทศจงมกเปนนกบวชหรอผเชยวชาญทางศาสนา นอกจากน

องคกรของศาสนายงเขามามอทธพลตอการบรหารรฐกจเชนทเบต นครรฐวาตกน อหราน

อยางไรกตามการปกครองนอาจจะปนอยกบประเทศอนๆ หากผน าหรอรฐบาลใหความส าคญ

ตอศาสนาใดศาสนาหนงมากเกนไปจนกดกนศาสนาอน ดงเชนกลมตาลบนทเคยปกครอง

อฟกานสถานหรอกลมไอเอสในตะวนออกกลาง

65

ส าหรบสหรฐอเมรกาซงถอวาเปนรฐประชาธปไตยทเนนลทธฆราวาสนยม (secularism)

คอไมใหองคกรทางศาสนาเขามาเกยวของกบรฐกจในหลายยคกมลกษณะปกครองเชนนเจอปน

อยดวยเมอประธานาธบดทมกแสดงตนวาเครงศาสนามกจะเอาคณคาทางศาสนาโดยเขาไปผสม

กบนโยบายตางๆ ดวยอยางเชนโรนลด เรแกนทผกประชาธปไตยของโลกตะวนตกเขากบคณคาของ

ศาสนาครสตเพอปลกกระแสอนรกษนยมภายในประเทศและยงท าใหประเทศคอมมวนสตม

ภาพเหมอนอาณาจกรแหงความชวรายหรอจอรจ ดบเบลย บชทกลาววาสหรฐฯ เปนชาต

ของชาวครสตเพอตอกย านโยบายตางประเทศตามแบบกลมนวอนรกษนยมทตองการตอสกบ

ประเทศท เปนฝายอธรรม (Amy,2004, p. 5, Online) เม อบารค โอบามาด ารงต าแหนงก

ด าเนนนโยบายเสรนยมโดยการไมใหนโยบายใดๆของรฐเขาเกยวของกบศาสนาและยงยอมรบ

สทธของผไมนบถอศาสนาใดๆการปกครองแบบเทวาธปไตยมกคอนไปทาง เผดจการอ านาจ

นยมเพราะไปเนนคณคาของศาสนาบางประการซงมคณสมบตทไมสอดคลองกบประชาธปไตยเชน

เนนผ น าท มบารมและความศกด สทธ มากกวาผ น าท เปนประชาชนธรรมดาและเนนการ

ปรกษาหารอจากกลมการเมองอนๆ

4.เคลพโตเครซ (Kleptocracy)

หมายถงการปกครองทถกครอบง าโดยผมอ านาจไมวาทหารหรอพลเรอนท

กอบโกยผลประโยชนจากประชาชน ผานนโยบายของรฐและกฎหมายทเออตอการฉอราษฎร

บงหลวง ผน าของประเทศเชนนมกยกยอกเงนของรฐแลวเกบไวในบญชสวนตวในธนาคาร

ตางประเทศเพอไมใหถกตรวจสอบไดและยงเปนทนส ารองถาตวเองถกขบออกจากต าแหนงเปน

การปกครองทสอดคลองกบการปกครองแบบประชาธปไตยเทยมจนไปถงเผดจการเบดเสรจ

ตวอยางไดแก ซฮาโตของอนโดนเซย ญอง คลอดวารเยห แหงไฮต เฟอรดนล มารคอสและ

โจเซฟ เอสตาดาแหงฟลปนส

5.รฐแหงอาชญากร (Mafia State)

หมายถงรฐทผน าและเจาหนาทของรฐมความสมพนธตางตอบแทนอยางแนบแนน

กบองคกรนอกกฎหมายเชนกลมคายาเสพตด กลมผกอการราย กลมคายาเสพตดกลมอทธพล

เชนกลมมาเฟยซงมพวกอนธพาลในสงกดทพรอมจะชวยงานของรฐบาลในกรณตางๆ เชน

การปราบปรามกลมทางสงคมหรอกลมประทวงรวมไปถงการกออาชญากรรมเพอสรางความกลว

ใหกบสงคมเชนการลกพาตวผเปนปรปกษกบรฐบาลประเทศเหลานจงสะทอนใหเหนวา ม

การปกครองเปนประชาธปไตยเทยมหรอเผดจการทผน าและเจาหนาของรฐไมยดถอนตรฐ

และไมไดรบการตรวจสอบหรอคานอ านาจเทาทควร ตวอยางไดแกกลมประเทศทเคยเปน

คอมมวนสตเชนโปแลนดอฟกานสถานในยคตาลบนทคายาเสพตดและสนบสนนการกอการราย

66

พมาซงผน าทหารมความสมพนธกบกลมพอคายาเสพตดและปานามาในยคของนายพลมานเอล

นอรเอลกาและทโดงดงทสดในปจจบนคอรสเซยในยคของวลาดมร ปตน (Lucas,2008,pp.73-

111)

6. รฐสอดสอง (Surveillance state)

หมายถงรฐทใชเทคโนโลยตรวจสอบหรอสอดสองความประพฤตของประชาชน

เชนการใชหนวยงานความมนคงในการดกฟงโทรศพทมอถอหรอการตรวจดขอความทประชาชน

สอสารกนทางอเลกทรอนกสโดยรฐมเหตผลวาเพอสบหารองรอยของผกอการรายหรออาชญากร

แตกมกถกโจมตวาเปนการลวงละเมดสทธมนษยชนหรอเจาหนาทของรฐสามารถใชในการขมข

เพอแสวงหาผลประโยชนสวนบคคล รฐเชนนไดแก รสเซย จน ฯลฯ อยางไรกตามประเทศอนๆ

ทไดชอวาเปนประชาธปไตยเสรนยมอยางเชนสหรฐอเมรกาและยโรปกยงนยมตรวจสอบ

การใชอนเทอรเนตหรอเทคโนโลยดานอนของประชาชนไดเหมอนกน และขาวออฉาวของ

รฐบาลสหรฐฯซงก าลงโดงดงในเรองการแอบดกขอมลจากประชาชนตวเองโดยการเปดเผยของ

นายเอดวารดสโนวเดนอดตเจาหนาของส านกขาวกรองกลาง ไดท าใหสหรฐฯ นนเปนรฐชนดน

เชนเดยวกบจนและรสเซยแมวาสหรฐฯ จะไมมการควบคมสออยางเขมงวดเชนเดยวกบ 2

ประเทศกตาม(The Economist,2015, Online)

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษาสามารถสรปไดอยางสงเขปดงตอไปน

1.การตดสนวาประเทศใดเปนประชาธปไตยหรอเปนเผดจการนนซบซอนและเลอนไหล

แมวาจะมเกณฑตายตวกตามแตเกณฑดงกลาวกตองพบขอยกเวนหลายประการดงจะดไดจาก

เชนสหรฐอเมรกา ปากสถาน รสเซย ยกเวนนอรเวยซงมความเปนประชาธปไตยชดเจนทสด

2.ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงทศทางของรปแบบการปกครองมความหลากหลาย

เชนจากตวบคคลผมอ านาจ จากประชาชน หรอปจจยจากภายนอกเชนกระแสความนยม

จากตางประเทศหรอแมแตก าลงทางทหารจากตางประเทศ

3 .การท านายท ศทางของการจรร โลงประชาธ ป ไตย เป นส งท ท า ได ย าก

เพราะการเปลยนแปลงของหลายประเทศทขาดเสถยรภาพนนไมมทศทางสามารถไปขางหนา

หรอถอยหลงกไดตามแตสถานการณอยางเชนรสเซย สวนปากสถานมการเปลยนแปลงในชวง

แคบๆ เพราะสถาบนกองทพยงคงมอ านาจและบทบาทอยางคงเสนคงวา

4. ไมวาประเทศใดจะมลกษณะภายนอกเปนประชาธปไตยหรอเผดจการ แตถามลกษณะ

การปกครองกจะไมมความแตกตางกนนกอยางเชนสหรฐฯ ซงถอไดมรปแบบธนาธปไตยท

เงนเขามามบทบาทอยางสงในการเมองเชนนายทนสามารถเขามาก าหนดนโบายของรฐได

67

หรอการเปนรฐสอดสอง ซงกไมแตกตางจากประเทศทมกถกโจมตวาไมเปนประชาธปไตย

เชนรสเซยและจนทนายทนเขามามอทธพลตอรฐบาล

สรป

รปแบบการปกครองสามารถถกแบงเปน 2 ประเภทซงตงอยบนขวทอยตรงกนขามกน

คอ ประชาธปไตยและเผดจการ ในแตละประเทศจะมรปแบบการปกครองอยระหวาง 2 ขว

ในจดทแตกตางกนออกไป โดยมตวบงชคอ สทธและเสรภาพของประชาชน และอ านาจของรฐ

ลกษณะของประชาธปไตยเสรนยมไดแก มการเลอกตงทโปรงใส บรสทธและยตธรรม

รฐบาลถกจ ากดอ านาจโดยรฐธรรมนญทถกรางโดยตวแทนของประชาชน ประชาชนรวมถง

ชนกลมนอยเชนผหญง พวกรกรวมเพศ คนสผวมสทธในการด ารงชวตเทาเทยมกบคนกลมอน

และมเสรภาพอยางเตมทในการแสดงออกดานความคด ฯลฯ ในขณะทการปกครองทคอนไปทาง

เผดจการอยางเชนประชาธปไตยเทยม เผดจการอ านาจนยมนนขาดคณสมบตเหลาน น

เผดจการอ านาจนยมถกแบงออกเปน เผดจการอ านาจนยมแบบทหาร ส าหรบเผดจการอ านาจนยม

แบบพรรคการเมองผกขาด เผดจการอ านาจนยมแบบระบบราชการผกขาดอ านาจ

ส าหรบเผดจการอ านาจนยมเชงแขงขนนนมลกษณะทคลายกบประชาธปไตยเชนมการแขงขนกน

แตยงคงมลกษณะแบบเผดจการไวอยางเชนการผกขาดของกลมทางอ านาจ

สวนเผดจการแบบเบดเสรจมความบกพรองทางประชาธปไตยแตเนนไปทเรองของ

อดมการณและเรองอ านาจสงกวาเผดจการแบบอ านาจนยม นอกจากนรฐตางๆ ยงตองเผชญกบ

ภาวะเปลยนผานของรปแบบการปกครองในลกษณะทแตกตางกนโดยเฉพาะประเทศเยอรมนท

มการเปลยนรปแบบการปกครองสงมากในศตวรรษท 20 การเปลยนผานยงของรปแบบ

การปกครองสามารถแบงตามจดตาง ๆ ไดแก 1)ประเทศทประชาธปไตยมนคงไดแก

ประเทศทางตะวนตกเชนนอรเวยและสหรฐอเมรกาซงมความซบซอนของประชาธปไตย

2) กระบวนการจรรโลงประชาธปไตยกคอการเปลยนเปนประชาธปไตยซงเปนไดทงคอยเปนคอยไป

และอยางรวดเรว 3) ภาวะถดถอยความเปนประชาธปไตยกคอการเปลยนไปทางดานเผดจการ

ซงเปนไดทงคอยเปนคอยไปและอยางรวดเรว 4) ภาวะประชาธปไตยหรอเผดจการทไมมนคง

คอประเทศซงเปลยนรปแบบการปกครองไดงายเพราะสถาบนทางการเมองขาดความมนคง

ตวอยางของประชาธปไตยทไมมนคงไดแกรสเซย สวนตวอยางของเผดจการทไมมนคงไดแก

ปากสถาน 5) เผดจการท ม นคงคอการเปนเผดจการอยางยาวนานและมการพฒนา

ประชาธปไตยเพยงเลกนอย ตวอยางไดแกจน ลาว หลายประเทศในตะวนออกกลางและ

แอฟรกา

68

นอกจากนยงมลกษณะการปกครองทบงชความเปนเผดจการอนไดแก 1) ธนาธปไตย

ทมเงนเปนเรองส าคญในการปกครอง 2) เทคโนเครซ ทเนนใหผเชยวชาญปกครองประเทศ

3) เทวาธปไตย ทใหความส าคญแกศาสนาและนกบวชตอการเมอง 4) เคลพโตเครซ

ทผปกครองมงเนนการกอบโกยปลนสะดมประเทศ 5) รฐแหงอาชญากรทผน ารฐมความสมพนธ

กบองคกรอาชญากร และ 6) รฐสอดสองทรฐมงเนนการสะกดรอยตามหรอจบตาดพลเมอง

ค าถามส าหรบการอภปราย

1.ทานคดวาทางตะวนออกมรปแบบการปกครองแบบประชาธปไตยเสรนยมเปนของ

ตวเองหรอไม จงอธบาย

2.ทานคดวาควรจะแกไขปญหาเผดจการทหารไดอยางไร

3.ทานคดวาเผดจการจะชวยท าใหประเทศมความกาวหนาหรอเจรญรงเรองหรอไม

เพราะอะไร

4.ประเทศททานอยมการเปลยนผานรปแบบการปกครองอยางไรในรอบศตวรรษท

ผานมา จงอธบาย

5.สหรฐอเมรกาตามททานไดศกษาและไดตดตามขาวมามการปกครองแบบ

ประชาธปไตยหรอไมเพราะเหตใด

6.ทานคดวาถาจนยงคงกาวหนาทางเศรษฐกจตอในอนาคตแลวจะมแนวโนมในการเปน

ประชาธปไตยเพมสงกวาเดมหรอไม เพราะเหตใด

7.ทานคดวาประเทศททานอาศยอยมลกษณะการปกครองทบงบอกความเปนเผดจการ

ขอใดบาง จงอภปราย

บรรณานกรม

Abouzeid,R.(January 21,2011).Bouazizi: The Man Who Set Himself and Tunisia on

Fire.Retrieved September11, 2015,from

http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,2044723,00.html

Al Jazeera.(May 30, 2014). Sisi elected Egypt president by landslide.Retrieved May

30, 2014, from http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/05/sisi-wins-

egypt-elections-landslide-2014529134910264238.html

Allman, T.D.(2004).Rouge State:American at War with the World.NewYork:Nation

Books.

69

Amy E. B.(2004).With God on Our Side:Religion in George W. Bush’s Foreign

Policy Speeches (Article).Retrieved May 30, 2015, from

http://www.ucs.louisiana.edu/~ras2777/relpol/bushreligion.PDF

Associated Press.(11 May 2013). Key events in Pakistan's political history.Retrieved

May 30, 2015,fromhttp://www.foxnews.com/world/2013/05/11/key-events-in-

pakistan-political-history/

Barrington, L.,Bosia,M.J.,Bruhn,K.,Giaimo,S.,and McHenry,Jr.,D.E.(2010). Comparative

Politics: Structure& Choices. Boston: Cengage Learning.

BBC.(October 10, 2013).China journalist arrested after exposing corruption.Retrieved

October 10, 2013,from http://www.bbc.com/news/world-asia-24476615

BBC.(May 10, 2015). Cuba gay pride calls for same-sex marriage to become

legal.Retrieved May 10, 2015,from http://www.bbc.com/news/world-latin-

america-32679658

Brooker,P.(2014).Non-Democratic Regimes.NewYork:Palgrave Macmillan.

Calvert,P.(2002).Comparative Politics:AnIntroduction.UK:PearsonEduction Limited.

CNN. (October 22, 2015). Putin's popularity at record high, government-funded poll

says.Retrieved October 22, 2015,from

http://edition.cnn.com/2015/10/22/europe/russia-putin-poll/

Ethridge, M., and Handelman,H.(2012).Politics in a Changing World.USA:Wadsworth

Publishing.

Freedom House. (2015).Freedom in the World :Norway. Retrieved 2015 from

https://freedomhouse.org/report/freedom-world/2013/norway

Hague, R., and Harrop,M.(2013).Comparative Government and Politics : An

Introduction.UK: Palgrave Macmillan.

Haiphong, D. (April 8, 2014). Is the U.S. a Fascist Society? Fascism is a Political

Economic Structure Which Serves Corporate Interests.Retrieved March 14,

2015, from http://www.globalresearch.ca/is-the-us-a-fascist-society-

examining-the-existence-of-fascism-in-the-united-states/5377146

70

Knausgaard, K.O. (July 18, 2015). Inside the warped mind of Anders Breivik.Retrieved

July 18, 2015,from

http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/norway/11736395/Inside-

the-warped-mind-of-Anders-Breivik.html

Levitsky, S., and Way, L. A. (2010).Competitive Authoritarianism Hybrid Regimes

after the Cold War. UK:Cambridge University Press.

Lucas, E. (2008).The New Cold War: How the Kremlin Menaces both Russia and

the West.UK:Bloombury Publishing Plc.

Nelson,S.(2 February, 2015).Obama Won't Disclose Spy Agency Budgets. Retrieved 2

February, 2015, from http://www.usnews.com/news/articles/2015/02/02/black-

budget-requests-remain-secret

Pearce, F. (March 13, 2013).Laos campaigner's abduction sends shockwaves

through activist community.Retrieved March 13,2013, from

http://www.theguardian.com/environment/2013/mar/13/ laos-campaigner-

abduction-activist-community

Sturcke, J.(February 2, 2010). Clare Short: Tony Blair lied and misled parliament in

build-up to Iraq war.Retrived February 2, 2010,from

http://www.theguardian.com/uk/2010/feb/02/clare-short-warned-tony-blair

The Economist. (2013).The humbling of Hun Sen Cambodia’s strongman gets a

shock at the polls.Retrieved March 13, 2013,from

http://www.economist.com/news/asia/21582544-cambodias-strongman-gets-

shock-polls-humbling-hun-sen

The Economist Intelligence Unit. (2014). Democracy Index 2014: Democracy and its

discontents: A report from The Economist Intelligence Unit.Retrieved

March 23,2014,from http://www.sudestada.com.uy/Content/Articles/421a313a-

d58f-462e-9b24-2504a37f6b56/Democracy-index-2014.pdf

71

The Economist.(March 13,2015).Reviewing the surveillance state: America argues a

news over how much snooping the NSA can do.Retrieved March

13,2013,from http://www.economist.com/news/united-states/21651817-america-

argues-anew-over-how-much-snooping-nsa-can-do-reviewing-surveillance-

state

Tun ,A.H. and Mclaughlin ,T.(October 11, 2015). Barred from remote island,

Myanmar's opposition sees dirty tricks in campaign.Retrieved October 11,

2015, from http://uk.reuters.com/article/2015/10/11/uk-myanmar-election-

islands-idUKKCN0S500W20151011

Yan, H.(August 30, 2013).Syria allies: Why Russia, Iran and China are standing by

the regime.Retrieved August 30, 2013,from

http://edition.cnn.com/2013/08/29/world/meast/syria-iran-china-russia-

supporters/

Wikipedia.(November 20,2015). Democracy Index. Retrieved November 20,2015,

https://en.wikipedia.org/wiki/Democracy_Index#Democracy_index_by_country_.28

2014.29

Zakaria,F.(1997).The Rise of Illiberal Democracy.Retrieved August 30, 2014, from

https://www.foreignaffairs.com/articles/1997-11-01/rise-illiberal-democracy

บทท 5

เศรษฐกจ (Economy)

เศรษฐกจกบการเมองและการปกครองมความสมพนธตอกนอยางแยกไมออกในทก

ระดบ โดยเฉพาะการเมองโลกในยคหลงสงครามโลกครงท 2 เศรษฐกจ หมายถง กจกรรมใด ๆ

ของสงคมและมนษยอนกอใหเกดการผลต การจ าหนาย และการบรโภค (Carbaugh,2007,p.3)

ดงนนเศรษฐกจจงมความส าคญตอมนษย เพราะเกยวของกบการด ารงชวตขนพนฐาน ปจจย

ส าคญในการแบงโลกเปน 2 คายในชวงสงครามเยน คอ ระบบเศรษฐกจทแตกตางกน คอ คาย

ทนนยมและคายสงคมนยม ในทสดปจจยส าคญทท าใหสหภาพโซเวยต และประเทศคอมมวนสต

ลมสลาย กเพราะเศรษฐกจอกเชนกน ในปจจบนสงส าคญทรฐบาลไมวาของประเทศทมการ

ปกครองประชาธปไตยหรอเผดจการตองค านงถงมากทสด คอ เรองเศรษฐกจ ซงอาจเปน

ปจจยส าคญในการก าหนดเสถยรภาพของประเทศ หากรฐบาลใดบรหารนโยบาย

เศรษฐกจผดพลาดกอาจสงผลใหมการประทวง หรอวาพรรคการเมองทจดตงรฐบาลนน

อาจจะไมไดรบเลอกตงอกในสมยตอไป ดวยความสมพนธอยางมากกบการเมองเชนน

เศรษฐกจจงเปนประเดนทตองกลาวถง ในวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ เศรษฐกจ

และการเมองมความสมพนธเกยวเนองกนดงหวขอตอไปน

อดมการณทางการเมองและตลาด

เศรษฐกจ มกลไกส าคญประการหนง คอ ตลาด (Market) อนหมายถง การมปฏสมพนธ

ระหวางการผลตและความตองการของมนษย ตลาด ไดท าหนาทในการจดสรรทง 2 สงน

อนน าไปสการสรางคณคา (Value) คณคา หมายถง ความสมพนธระหวางสนคาและบรการ

โดยมตววด คอ ราคา ตลาด จงเปนตวก าหนดราคาของสนคา ( Ibid.,p. 31) นอกจากน

หากเราค านงถงนยามทางการเมอง คอ การจดสรรแบงปนของรฐใหกบประชาชนดงนยามของ

เดวด อสตน ตลาด กตองไดรบผลกระทบจากการจดสรรแบงปนเชนนไมมากกนอย รฐในฐานะ

องคกรทเปนกลางสงสด จ าเปนตองจดสรรแบงปนสนคาหรอทรพยากรรวมกบสงคมเพอใหเกด

ความเปนธรรมและประโยชนสงสด การเชอมโยงความสมพนธระหวางอดมการณทาง

การเมอง เขากบแนวคดและกจกรรมทางเศรษฐกจ เชน ตลาด ดงกลาว เปนทมาของวชา

เศรษฐศาสตรการเมอง (Political Economy) ดงตวอยาง ไดแก

73

1. ลทธทนนยม (Capitalism)

ลทธนใหสทธและอ านาจแกเอกชน ในการจดการกบตลาดมากกวารฐ ลทธทนนยม

ยงถอวาเอกชนเปนเจาของปจจยการผลตรายส าคญ ราคาของสนคาตองถกก าหนดโดยกลไก

ของตลาด ทด าเนนไปดวยตวของมนเอง ประเทศซงใหความส าคญแกลทธนมจ านวนมากทว

โลก โดยเฉพาะหลงการลมสลายของสหภาพโซเวยต

2. ลทธเสรนยมใหม (Neo-liberalism)

ลทธนเปนลทธยอยของลทธทนนยม และยงมลกษณะคลายกบลทธลเบอรทาเรยน

(จากบทอดมการณ) แตเนนไปทมตทางเศรษฐกจเพยงอยางเดยว โดยถอวาประเทศตาง ๆ ควรลด

บทบาทของรฐบาล และเปดระบบเศรษฐกจเขาสตลาดเพอทจะจดการกบทรพยากรใหเกด

ประสทธภาพสงสด และกอใหเกดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

3. ลทธพาณชยนยม (Mercantilism)

ลทธนเปนลทธยอยอกลทธของลทธทนนยม ซงยอมรบรปแบบทวไปของระบบ

ตลาดเสร แตอนญาตใหรฐบาลสามารถเขามาเกยวของกบระบบเศรษฐกจ เพอเปนการปกปอง

ผลประโยชนของเศรษฐกจภายในประเทศ มอกชอหนงคอ ลทธปกปองนยม (Protectionism)

แนวคดนดลาสมยในยคทลทธเสรนยมใหมก าลงแพรหลายไปทวโลก

4. ลทธเคนส (Keynesianism)

ลทธนมาจากชอของนกเศรษฐศาสตรชาวองกฤษ คอ จอหน เมยนารดเคนส

มแนวคดคลายคลงกบลทธพาณชยนยม โดยเขาเหนวารฐบาลควรเขาไปเกยวของหรอจดการ

เศรษฐกจ โดยเฉพาะนโยบายการเงน อยางเชน การอดฉดเมดเงนเขาไปในระบบเพอกระตนเศรษฐกจ

โดยเฉพาะในยามวกฤต ลทธนไดรบความนยมจากหลายประเทศ เชน ยโรปและสหรฐฯ ในหลายยค ๆ

แมแตในยคของประธานาธบดบารค โอบามา

5. ลทธสงคมนยม (Socialism)

เหนวารฐควรมอ านาจและบทบาทในจดการกบตลาด เชน รฐเปนเจาของปจจยการผลต

และเปนผก าหนดราคาเพอใหเกดความเปนธรรมแกสงคม แนวคดสงคมนยมมแนวคดตรงกนขาม

กบทนนยม โดยเฉพาะอยางยงแนวคดเสรนยมใหม โดยเปนอดมการณหลกของรฐบาลหลายประเทศ

ในละตนอเมรกา อยางเชน ควบา เวเนซเอลา โบลเวย

6. ลทธเสรนยมสงคมนยม (Social liberalism)

ลทธนใหสทธหรออ านาจแกสงคมในการจดการกบตลาดมากกวารฐบาล เพอให

เกดประโยชนสงสดแกสงคม ส าหรบรฐบาลน น ควรจะมบทบาทในการแกไขปญหา

74

ทางดานเศรษฐกจและสงคม เชน ความยากจน สาธารณสข และการศกษาแกประชาชน ลทธน

ไดรบความนยมจากรฐบาลในยโรป ดงเชน เยอรมน และฝรงเศสในบางยค

7 .ลทธมารกซ (Marxism)

ลทธนปฏเสธตลาดอยางสนเชง เพราะถอวาตลาดจะน าไปสผลก าไรของผผลต

และการสะสมทน อนน าไปสการขดรดและการเอารดเอาเปรยบผทดอยฐานะทางเศรษฐกจ

ลทธมารกซ จงปฏเสธและมงใหชนชนกรรมาชพโคนลมชนชนนายทน มประเทศในโลกท 3

ไมวายโรป ละตนอเมรกา และเอเชย ไดรบแนวคดเชนนมาใชกบเศรษฐกจของตนในชวง

หลงสงครามโลกครงท 2 ไปจนถงชวงทศวรรษท 1980-1990

เศรษฐกจยคโลกาภวฒน

ปจจบน ลทธทางเศรษฐกจดงทไดกลาวขางบนนน มการเปลยนแปลงอยางมาก

ภายใตยคโลกาภวฒน ค าวา โลกาภวฒน โดยเฉพาะในดานเศรษฐกจนน เพงไดรบความนยม

ในทศวรรษท 1990 อนเปนยคแหงการลมสลายของสหภาพโซเวยต อนไปสกระแสเศรษฐกจ

เสรนยมใหมไปทวโลก จากเดมทลทธสงคมนยมยงคงไดรบความนยมจากประเทศดานคอมมวนสต

ตวอยางของเศรษฐกจแบบโลกาภวฒนกคอ การพงพงหรอการมความสมพนธอยางใกลชดของ

เศรษฐกจประเทศตาง ๆ ผานค าวาระบบตลาดเดยว ดงเชน การไหลเวยนอยางเสรของทน สนคา

และการบรการ เปนตน เพราะรฐบาลตองเปดใหมการคาขาย หรอแลกเปลยนคาเงนกนอยางเสร

และรวดเรว เพราะไดรบแรงเสรมจากเทคโนโลยทนสมย เชน เงนอเลกทรอนกส อนน าไปสปญหา

ของรฐบาลทวโลก ทจะควบคมจ านวนเงนและอตราดอกเบยภายในประเทศ ดงเชนวกฤตการณ

ทางการเงนเมอป 1997 ซงถกกลมทางการเงนโจมตคาเงนจนรฐบาลในหลายประเทศ

อยางเชนไทยและอนโดนเซยตองพยงคาเงนดวยเงนจ านวนมหาศาลอนกอใหเกดปญหา

ทางดานเศรษฐกจ เศรษฐกจแบบโลกาภวฒนยงท าใหประเทศตาง ๆ แมแตประเทศทยดถอลทธ

สงคมนยมนน เปดตวเองเขากบตลาดโลก อนเปนผลใหรฐบาลอาจตองลดกฎเกณฑบางประการ

ทเคยมตอธรกจและการคา เพอเพมความสะดวกและเปนแรงจงใจใหกบนกลงทนและบรษทขามชาต

ซงมท าใหรฐชาตตองปรบเปลยนบทบาทใหม เพอไมใหตองหมดความหมายไปในทสด

(Baylis and Steve, 2005, pp. 19-38)

เศรษฐกจแบบโลกาภวฒนยงน าไปสการจดตงองคกรระหวางประเทศอยางเชน สหภาพ

ยโรป และอาเซยน ซงสงเสรมใหประเทศสมาชกในยโรปมระบบตลาดเดยวกนมการคา

ขายระหวางประเทศสมาชกอยางเสร นนคอ ปราศจากภาษน าเขา สงเสรมใหมการ

ลงทนและการโยกยายแรงงานอยางเสรไปทวเขตทไดตกลงกนไว ดวยความเชอวาจะชวยใหมการ

แขงขนกนไดดกวาเดม อนน าไปส การการพฒนาของเศรษฐกจอยางมหาศาล ส าหรบ

75

สหภาพยโรปไดกลาวไปถงการใชคาเงนเดยวกน คอ ยโร ส าหรบสมาชกจ านวน 28

ประเทศ นอกจากนประเทศตาง ๆ ตงแต 2 ประเทศขนไป ยงมกจดท าขอตกลงการคาเสร

(Free Trade Agreement) เพอน าไประบบตลาดเดยวดงกลาว อนน าไปสการรวมกลมตาง

ๆ เชน กลมความรวมมอทางเศรษฐกจในเอเซยแปซฟค (ASIA-PACIFIC Economic Cooperation:

APEC) ความตกลงหนสวนยทธศาสตรเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก (TPP) นอกจากน ยงกอใหเกด

องคกรทสงเสรมการคาเสร อยางเชน องคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO)

(D'Anieri, 2010, pp. 278-282)

แมวาระบบเศรษฐกจเสรนยมใหมจะท าใหประเทศมความเจรญเตบโตมากขน

แตการคาเสรไดท าใหประชาชนของแตละประเทศพบวา ตนไดรบการชวยเหลอหรอการคมครอง

จากรฐนอยลง โดยตองแขงขนกบผด าเนนธรกจจากตางประเทศ ซงมทนและเทคโนโลยทสงกวา

อนสงผลใหธรกจขนาดเลกภายในประเทศ ไมสามารถแขงขนแขงกบกลมทนเหลานนได

เชนเดยวกบการเพมความร ารวยใหกบกลมบคคลบางกลม จงท าใหเกดขบวนการทางประชาสงคม

และองคกรขามชาต ทตอตานกระแสเศรษฐกจแบบโลกาภวฒน ซงจดการเดนขบวนประทวง

รฐบาลไปทวโลก โดยเฉพาะในชวงก าลงพจารณาการท าสญญาการคาเสรกบตางประเทศ

นอกจากน การตอตานระบบโลกาภวฒนยงสงผลตอการเลอกตง และการจดตงรฐบาล

ในประเทศทเปนประชาธปไตย เชน ประชาชนมแนวโนมทจะเลอกพรรคการเมองทมนโยบาย

ไปดานสงคมนยม ดงเชนหลายประเทศในละตนอเมรกา อยางเชน โบลเวย เวเนซเอลลา นการากว

ซงมประธานาธบด ทมงเนนนโยบายใหกจกรรมทางเศรษฐกจเปนของรฐ เปนตน

ตววดระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจของประเทศตาง ๆ ในยคโลกาภวฒนนน สามารถถกน ามาเปรยบเทยบ

โดยผานตววด ดงตอไปน (McCormick ,2007, pp.10-11)

1. ความเจรญเตบโต (Growth)

2. ความมงคง (Wealth)

3. ความไมเทาเทยมกน (Inequality)

4. การพฒนามนษย (Human development)

1. ความเจรญเตบโต (Growth)

ความเจรญเตบโต หรอการพฒนาเศรษฐกจของแตละประเทศ มตววดทส าคญ

ในแตละป คอ ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (Gross Domestic Product หรอ GDP) หมายถง

มลคาของสนคา และบรการขนสดทาย ทผลตขนภายในประเทศในระยะเวลาหนงโดยไมค านงถงวา

ทรพยากรทใชในการผลตสนคาและบรการ จะเปนของพลเมองในประเทศหรอชาวตางประเทศ

76

ในทางตรงขามกนทรพยากรของพลเมองในประเทศแตไปท าการผลตในตางประเทศกไมนบรวมไว

ในผลตภณฑในประเทศ ตววดเชนนไดรบความนยมอยางสงในปจจบน แมวาจะมจดออน

อยหลายอยาง เชน การครอบครองทรพยสนทกระจกตวอยกบกลมบคคล ๆ เดยว ไมสามารถ

บอกความจรงของฐานะประชากรทงหมดได (Carbaugh, 2007, p. 233) ในอดตประเทศ

ทมผลตภณฑมวลรวมในอนดบตน ๆ มก เปนประเทศประชาธปไตยเสรนยมอยาง

ยโรปตะวนตก และญป น แตในปจจบนประเทศอยางอนเดย และบราซล รวมไปถง

ประเทศเผดจการอ านาจนยม อยางเชนจนไดล าหนายโรปหลายประเทศ ซงเปนการสะทอนถง

การเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจทโลกท 3 มความยงใหญมากขน

2. ความมงคง (Wealth)

ความมงคง หมายถง ความร ารวยและมาตรฐานคาครองชพโดยรวมของประเทศนน ๆ

ซงไมสามารถใชเกณฑผลตภณฑมวลรวมในประเทศไดเพยงอยางเดยว เพราะแตละประเทศ

มขนาดและจ านวนประชากรทแตกตางกน อนท าใหมการคดเกณฑอน อนไดแก เกณฑความ

เทาเทยมกนของอ านาจซอ (Purchasing-power parity หรอ PPP) คอ การประเมนอ านาจในการซอ

ของผมรายไดในแตละประเทศ โดยการเปรยบเทยบตนทนทคลายคลงกน เชน ราคาอาหาร

ทอยอาศยอนตงอยบนราคาในสหรฐฯ เปนตวหลก อยางไรกตามวธทมประสทธภาพกวานน คอ

เกณฑ GDP per capital อนหมายถง ผลตภณฑมวลรวมในประเทศทหารโดยจ านวนประชากร

ของประเทศนน ๆ (Barrington,et al.,2010,p.74) อยางไรกตามนกเศรษฐศาสตรเหนวาม

ปจจยอนทท าใหความมงคงของประเทศนน ๆ ขาดความนาเชอถอ อยางเชน ความไมเทาเทยม

กนของคนในสงคม คอ การทบคคลหรอตระกลอาจผกขาดความมงคงไวในกลมเลก ๆ ของตน

ในขณะคนสวนใหญมฐานะปานกลาง จนไปถงลาง ประเทศซงอยในโลกพฒนาแลว และ

เปนประชาธปไตยเสรนยมมกมความม งค งสงกวาประเทศโลกดอยพฒนา ท มกเปน

ประชาธปไตยเทยม หรอเผดจการอ านาจนยม

3. ความไมเทาเทยมกน (Inequality)

ความไมเทาเทยมกนโดยเฉพาะทางเศรษฐกจ ระหวางประชากรภายในประเทศตาง ๆ

สามารถค านวณจากหลายเกณฑ ส าหรบเกณฑทนาเชอถอทสด ไดแก สมประสทธจน

(GINI Coefficient) หรอสมประสทธการกระจาย หากใชมมมองของรปแบบการปกครองประเทศ

ทพฒนาแลว และมการปกครองแบบประชาธปไตยเสรนยม อยางในยโรปตะวนตกและ

สแกนดเนเวย มกมสมประสทธจนต า เพราะกระจายรายไดและความเจรญไดดกวาประเทศ

ทก าลงพฒนา ซงมกเปนประชาธปไตยเทยม หรอเผดจการอ านาจนยม

77

4. ดชนการพฒนามนษย (Human development Index)

ดชนการพฒนามนษย เปนเกณฑทถกคดโดยสหประชาชาตในป 1990 ทพยายาม

หาหนทางท 3 นอกจากการค านวณผลตภณฑมวลรวมในประเทศ และการกระจายรายได

โดยการหาปจจยอนมาค านวณรวมดวย ปจจยเหลานนไดแก การรหนงสอในผใหญ ชวงชวต

และสขภาพ รวมไปถงคาครองชพ ระดบของดชนพฒนามนษยในประเทศทพฒนาแลว

ไมวา อเมรกาเหนอ ยโรป และออสเตรเลย จะมอนดบทสงมาก ในขณะทประเทศในแอฟรกา

โดยสวนใหญ จะมอนดบทต า สวนเอเชยและละตนอเมรกาจะมอนดบทสง กลางหรอต าคละกนไป

(United Nations Development Program, 2014, Online)

ประเทศกรณศกษา ไดแก สหรฐอเมรกา ฝรงเศส และจน ซงตางมพฒนาการ

ของเศรษฐกจทมความซบซอนและโดดเดน

สหรฐอเมรกา

สหรฐฯ แมจะไมใชประเทศทเปนตนก าเนดของระบบทนนยม แตไดเปดรบเอา

เศรษฐกจแบบทนนยมมาตงแตเรมกอตงประเทศ คอ เมอป 1776 อนเปนสาเหตใหระบบทนนยม

เปนตวผลกดนระบบเศรษฐกจของประเทศ ซงไดพฒนาจนมขนาดทใหญทสดในโลก นบตงแตตน

ศตวรรษท 20 จงเปนกรณศกษาทนาสนใจนอกเหนอจากเรองของอดมการณ

ระบบทนนยมของสหรฐฯ ไดกลายเปนอดมการณหลกของชาต จากการสงเสรมของ

นกการเมองสหรฐฯ ยคกอตงประเทศ ดงทเรยกวากลมผกอตงประเทศ (Founding fathers) ซง

ไดรบอทธพลทางความคดจากจอหน ลอก เหนวาสทธในการครอบครองทรพยสนและตลาดเสร

เปนองคประกอบส าคญของการมอสรภาพ รฐบาลจงมความรบผดชอบในการปกปองสทธ

ของปจเจกชนทเขารวมในระบบเศรษฐกจ รฐบาลยงตองปกปองสทธของปจเจกชนในการ

เขาถงและการครอบครองทรพยสนรวมไปถงการใชทรพยสนนนอยางเสร แตกลมผกอตงประเทศ

ยงเหนวารฐตองเขามาควบคมเศรษฐกจ แมจะจ ากดกตามเชนในชวงเรมตนการเปนประเทศ

รฐบาลไดตรวจสอบสนคาซงน าเขามาในสหรฐฯ และสรางระบบการตทะเบยนสนคาโดยเฉพาะยา

เพอประโยชนแกสาธารณชนและยงเปนการเพมโอกาส และความยตธรรมใหกบทกคนในการเขา

รวมตลาดเสร (Kesselman ,et al.,2007,p.326)

ดงนน สหรฐฯ จงถอไดวาเปนประเทศทมอบอ านาจใหกบเอกชนในการด าเนนกจกรรม

ทางเศรษฐกจมากทสด ในบรรดาประเทศพฒนาแลวทงหลาย รฐบาลเพยงแคควบคมภาคเศรษฐกจ

ทจ าเปนอยางมากตอคนอเมรกน เชน เกษตรกรรม การศกษาระดบอดมศกษาและอตสาหกรรม

เกยวกบการปองกนประเทศ นโยบายเชนน ซงกอใหเกดผลด คอ เกดนวตกรรมและรปแบบ

การผลตแบบใหมทเกดประสทธภาพสงสด อยางไรกตาม ขอเสย คอ ฝายเอกชนอาจขาดศลธรรม

78

คอ สนใจแตผลประโยชนมากกวาผลกระทบจากธรกจของตนตอเศรษฐกจโดยรวม อยางไรกตาม

สหรฐฯ ยงใหก าเนดแนวคดความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมขององคกร เพอเปนการ

ผกมดองคกรธรกจ นอกจากน รฐบาลสหรฐฯ ไมวาระดบกลางหรอระดบรฐ ยงมอ านาจจ ากด

ในการจดการกบเรองการคา เมอใดกตามทรฐพยายามออกกฎระเบยบ กมกถกศาลสงสดตความ

วาขดกบหลกรฐธรรมนญ อนเปนสาเหตส าคญตอวกฤตเศรษฐกจของประเทศในแตละครง

อนกลายเปนสงทท าใหระบบทนนยมถกอดมการณอน ๆ ไมวาสงคมนยม หรออนาธปไตย

ซงมพนทมากขนในยคหลงสงครามเยน โจมตอยางมาก

ในดานการผลตและการคา สหรฐฯ ในชวงเรมตนเปนสงคมเกษตรกรรม ส าหรบ

ภาคอตสาหกรรมนน รฐไดเปดโอกาสใหเอกชนรวมไปถงนกลงทนจากตางประเทศ เชน องกฤษ

เขามาลงทน นายอเลกซานเดอร แฮมลตน ยงเปนผรณรงคใหรฐบาลกลางสนบสนนการผลตและ

การคา ซงเปนหลกส าคญของเศรษฐกจแบบใหมของอเมรกน รวมไปถงคาเงนทเขมแขงและ

การสรางแหลงทน เพอสนบสนนอตสาหกรรมใหมของสหรฐฯ สหรฐฯ ในชวงศตวรรษท 19 จง

มงเนนลทธปกปองนยม คอ ออกนโยบายกดกนไมใหสนคาตางประเทศหลงไหลเขามาใน

ตางประเทศ รวมไปถงการใชการทตแบบเรอปน (Gunboat diplomacy) ทบบบงคบใหประเทศตาง ๆ

เปดประเทศเพอคาขายกบตน เชน กบญปน การคนพบแหลงทองค าทรฐแคลฟอรเนย เมอป 1848

ไดท าใหความเจรญของสหรฐฯ เปลยนทศทางไปยงตะวนตก คนอเมรกนจ านวนมากไดเขาจบ

จองทดนและแผวถางปา จนกลายเปนตวเมอง พรอมสาธารณปโภคและทางรถไฟทถกสราง

ทอดยาวไป ดงนน ทอง นอกจากจะเปนตวชวยหนนคาเงนอเมรกนแลว ยงท าใหเศรษฐกจของรฐ

ทางเหนอของสหรฐฯ มความมนคง ภายหลงจากสงครามกลางเมองของสหรฐฯ (ระหวางป 1861-

1865) ไดสนสดลง แมวาเศรษฐกจของสหรฐฯ จะหยดชะงกแตการประดษฐสงใหม ๆ

ไดเปนตวกระตนความเจรญเตบโตของโครงสรางทางอตสาหกรรมและเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยง

การผลตสนคาเพอมวลชนไดบรโภค (Mass consumption) การลงทนทางธรกจของเอกชน

จงเปรยบไดดงกระดกสนหลงของเศรษฐกจ ดงทเรยกวาเปนยคทเรยกวากลดเอช (Gilded Age)

ซงสหรฐฯ ไดหนมามงเนนการผลตจากโรงงาน มากกวาภาคเกษตรกรรม ในชวงปลายศตวรรษท 19

(Henretta, 2014, p. 579)

ในชวงตนศตวรรษท 20 สหรฐฯ เขาสยคแหงความกาวหนา (Progressive era)

รฐยงไดขยายกจกรรมตาง ๆ ในการใหการบรการแกประชาชน เชน สาธารณปโภค โรงพยาบาล

โรงเรยน และถนนหลวง สวนเอกชนกไดพยายามคนพบสงประดษฐใหม ๆ เศรษฐกจของ

สหรฐฯกาวขนมายงใหญเทาเทยมกบยโรป และไดแซงหนามหาอ านาจ ดงเชน องกฤษ ในปลาย

ศตวรรษท 19 รฐบาลยงไดตงธนาคารกลาง (Federal Reserve) ในป 1913 ซงถอวามอทธพลตอ

79

การเงนและเศรษฐกจของสหรฐฯ รวมไปถงทวโลกอยางมาก ( ibid., 635) แตกสะทอนใหเหนวา

เศรษฐกจของสหรฐฯนน ไมไดพงพงอยกบตลาดเพยงอยางเดยวตามอดมคต เพราะรฐพรอมจะ

แทรกแซงโดยเฉพาะการควบคมปรมาณเงน

อยางไรกตาม เศรษฐกจตองหยดชะงกเพราะสหรฐฯ ตองพบกบวกฤตเศรษฐกจ

เมอทศวรรษท 30 ธนาคารเกอบทวประเทศลมละลาย และคนอเมรกนนบลานตองตกงาน

นโยบายนวดล (New Deal) ของประธานาธบดแฟรงคลน ด รสเวลท ทใหรฐอดฉดเงนเขาสระบบ

อนน าไปสการจางงานและโครงการตาง ๆ ถอวาประสบความส าเรจ และในชวงสงครามโลกครงท 2

ทสหรฐฯ ไดระดมแรงงานและผนเศรษฐกจ เพอตอบรบกบอตสาหกรรมสงคราม อนเปนการ

กระตนเศรษฐกจใหกระเตองขน ภายหลงสงครามโลก การไมไดรบผลกระทบจากสงคราม

เหมอนยโรป ท าใหเศรษฐกจของสหรฐฯ มความเจรญรงเรองอยางมากและกลายเปนผออกเงนก

รายใหญกบประเทศอน ๆ สหรฐฯ ยงไดผกตวเองเขากบระบบเศรษฐกจโลก ผานองคกรทตวเอง

ไดรวมกอตงในชวงหลงสงคราม เชน ธนาคารโลก และกองทนการเงนระหวางประเทศ

เศรษฐกจสหรฐ ฯ ยงคงเจรญเตบโตอยางตอเนองในทศวรรษท 50 และ 60 ภายใต

นโยบายแฟรดลของแฮรร ทรแมน และโครงการสงคมมงคง (Affluent Society) ของลนดอน

บ จอหนสน แตการเขารวมสงครามเวยดนามทใชงบประมาณมหาศาลรวมไปถงวกฤตการณ

น ามนโลกในทศวรรษท 70 ไดท าใหสหรฐฯ พบกบปญหาทางเศรษฐกจจนประธานาธบดร

ชารด นกสนตองยกเลกการแลกเปล ยนเงนดอลลารสหรฐฯ กบทองค า ดงท เรยกวา

นกสนชอค (Nixon shock) (Handerson, 1997, p. 278) อยางไรกตาม เศรษฐกจในทศวรรษท

80 ยคของเรแกน ซงด าเนนนโยบายเสรนยมใหม อนไดแก การลดคาใชจายภาครฐ ตดภาษ

ลดกฎระเบยบทางธรกจ และควบคมปรมาณเงน เพอลดอตราเงนเฟอ นโยบายเชนนไดท าให

เศรษฐกจของสหรฐฯ มสภาพฟนตวขน

สวนในยคของจอรจ ดบเบลย บช ยงคงสนบสนนลทธเสรนยมใหม ตามแบบของ

พรรครพบลกน อยางเครงครด และบชยงถกกลาวหาจากฝายตรงกนขามวา ไดพยายามผสมผสาน

ลทธทหารนยมเขากบลทธเสรนยมใหม เชน การท าสงครามในอฟกานสถาน และอรก

เปนการเปดประตใหกบบรษทเอกชนของตางชาต ไดเขามากอบโกยทรพยากรในประเทศทง 2

โดยเฉพาะน ามน บชยงถกโจมตวาเนนนโยบายเศรษฐกจแบบเสรนยม โดยเฉพาะดานการเงน

จนน าไปสวกฤตเศรษฐกจครงใหญของประเทศ ในป 2008 ทระบาดไปถงทวโลกและยงสงผล

กระทบตอเศรษฐกจโลกไปอกหลายป (Time Magazine, n.d., Online)

ประธานาธบดคนปจจบน คอ บารค โอบามา จากพรรคเดโมแครต ไดพยายามแกไข

ปญหาเศรษฐกจถดถอย โดยด าเนนนโยบายกาวหนานยม และการใหรฐเขาไปแทรกแซงตลาด

80

ตามแบบของลทธเคนส นอกจากนธนาคารกลางของสหรฐฯ ยงมนโยบายควอ (QE หรอ

Qualitative easing) ทเนนการแกไขปญหาเศรษฐกจ โดยอดฉดเมดเงนเขาไปในระบบเศรษฐกจ

กลาวคอ รฐบาลจะเขาไปซอสนทรพยของสถาบนการเงน และใหสถาบนทางการเงนปลอยก

ใหภาคเอกชนตอไป อนเปนการกระตนใหประชาชนในประเทศมการใชจายมากขน แมวาโอบามา

จะถกโจมตวามแนวคดโนมเอยงทางลทธสงคมนยมในบางประเดน แตในดานเศรษฐกจ

ระหวางประเทศ โอบามากยงยดถอเศรษฐกจแบบเสรนยมใหม เชน สนบสนนความตกลง

ห นสวนยทธศาสตรเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก (Trans-Pacific Strategic Economic Partnership

Agreement: TPP) ซงเปนการสรางเขตเสรทางการคาระหวาง 12 ประเทศซงจะสงผลกระทบ

ถงเศรษฐกของโลกถงรอยละ 40 (Kasperkevic,2015,Online)

สถตป 2014 สหรฐฯ มผลตภณฑมวลรวมในประเทศ 17,419 ,000,000,000 เหรยญสหรฐฯ

อนถอวาใหญเปนอนดบ 1 ของโลก (Trading Economics,2015, Online) แตมความมงคงหรอ

ความเทาเทยมกนของอ านาจซออยในอนดบ 2 รองจากจน คอ 17,418,900,000,000 เหรยญสหรฐฯ

(Wikipedia, 2015, Online) อนสะทอนถงความตกต าของความยงใหญทางเศรษฐกจของสหรฐฯ

นอกจากน สหรฐฯ ยงมหนสาธารณะเปนจ านวนมาก คอ มหนรอยละ 70.4 ของผลตภณฑมวลรวม

ในประเทศ โดยมเจาหนรายใหญ คอ จน และญปน (Wikipedia, 2015, Online) อนสงผลกระทบ

ท าใหเศรษฐกจสหรฐฯ ชะลอตว เพราะรฐบาลจ าเปนตองจ ากดวงหน เพอไมใหตางชาตไดดอกเบย

สงเกนไป รฐบาลยงตองเกบภาษสงขน เพราะจ ากดการกยมเงน ในขณะเดยวกนยงตองตดงบของ

กองทนบางประเภททส าคญตอชวตชาวอเมรกน เชน กองทนผสงอาย

สหรฐฯ ยงประสบปญหากบความแตกตางทางชนชน ททวความรนแรงขน ดงจะด

สมประสทธจน อยในอนดบ 41 ของโลก (Business insider, 2014) ซงถอไดวาอยในอนดบทสงมาก

ในบรรดาประเทศทพฒนาแลว อนสงผลใหเกดการประทวงของคนอเมรกนจ านวนมาก ภายใตชอ

ขบวนการ คอ การยดครองถนนวอลสตรท (Occupy Wall Street) ในป 2011 โดยมจดเรมตนท

มหานครนวยอรค เพอประทวงลทธทนนยมและอทธพลครอบง าประเทศของชนชนน า ซงเชอกนวา

เปนมจ านวนรอยละ 1 ของประชากรทงประเทศ (Ann and Orvis, 2014, p. 29) ตอมาขบวนการน

ไดขยายไปประเทศอน ๆ อกเปนจ านวนมาก

ฝรงเศส

ฝรงเศสเปนกรณศกษาทนาสนใจทวาแมจะมอดมการณทางเศรษฐกจโดยรวม

เปนทนนยม แตกมระดบของระบบทนนยมทหลากหลายกวาสหรฐฯ เชนมการผสมผสาน

กบลทธสงคมนยม ระบบทนนยมของฝรงเศสเกดขนในชวงหลงการลมสลายของระบบศกดนา

เชนเดยวกบองกฤษ ฝรงเศสยงเนนลทธพาณชยนยมควบคไปลทธการลาเมองขน อนเปนเหตให

81

ทงฝรงเศสและองกฤษตองแขงขนและท าสงครามกนอนเนองจากการแยงอาณานคม เชน

ฝรงเศสไดใหการชวยเหลอใหชาวอาณานคมในอเมรกาปลดแอกจากองกฤษ รวมไปถง

สงครามเจดป (Seven Years' War) ในชวงระหวางป 1754 ถง 1763 ซงตองใชเงนจ านวนมหาศาล

ท าใหฝรงเศสมปญหาทางเศรษฐกจเพราะมหนสนมาก ความไรประสทธภาพของนโยบาย

ทางเศรษฐกจของรฐบาลพระเจาหลยสท 16 โดยเนนการเกบภาษจากราษฎรมากกวาชนชนกลาง

และศาสนจกร รวมทงภยพบตทางธรรมชาต ท าใหเกดการปฏวตฝรงเศสในทสด (Mckay

,Bennett and John, 2006, pp.700-701)

ภายหลงการปฏวต รฐบาลของคณะปฏวตพยายามแกไขปญหาเศรษฐกจ โดยการยดทดน

และทรพยสนขององคกรทางศาสนา และเรงพมพธนบตรมาใชเอง อนเปนผลใหเกดภาวะเงนเฟอ

ขนรนแรง นอกจากน กลมทางอดมการณทางการเมองตาง ๆ ไดเกดความขดแยงกนในเรอง

เศรษฐกจ เชน กลมจรงแดง และกลมจาโคแบง ซงเปนกลมหวรนแรงทไดรบการสนบสนนจาก

กลมกรรมาชพผยากไร (sans-culottes) ซงตองการใหรฐบาลเพมรายได จ ากดราคาสนคาและ

ยตภาวการณขาดแคลนอาหาร อกทงยงลงโทษผกกตนอาหาร เมอพระเจานโปเลยนขนครองราชย

ในป 1800 พระองคไดทรงพยายามแกไขปญหาเศรษฐกจ โดยการสรางสาธารณปโภคขนานใหญ

เพอกระตนการจางงานและการคา เชน การสรางถนน คลอง สะพาน รวมไปถงการกระตน

เศรษฐกจ โดยการขนภาษตอสนคาตางชาต รวมไปถงการสนบสนนทางการเงนหรอเงนก

แกธรกจตาง ๆ สรางระบบคาเงน และกอตงธนาคารกลาง ซงควบคมการเงนของฝรงเศส

เศรษฐกจฝรงเศสโดยภาพรวม ในชวงสาธารณรฐท 2 และ 3 ยงคงประสบความส าเรจ

และความลมเหลวสลบกนไป เพราะความไรเสถยรภาพของรฐบาล ซงไมสามารถแกไขปญหาเดม ๆ

เชน ภยพบตทางเกษตรกรรม ความวนวายทางสงคมอนเกดจากประทวงของกลมตาง ๆ รวมไปถง

ความแตกตางทางชนชน ซงไดท าใหลทธสงคมนยมไดรบความนยมอยางมาก จนไดกลายเปน

อดมการณกระแสหลกโดยการสนบสนนจากพรรคสงคมนยม สาเหตส าคญประการหนงทท าให

ฝรงเศสมความมงคงตงแตศตวรรษท 19 คอการกลายเปนศนยกลางของวฒนธรรมโลก โดยการ

ผลตสนคาสงออกทวโลก เพราะฝรงเศสแสวงหาผลประโยชนจากการคากบอาณานคมของตนทม

อยในสวนตาง ๆ ของโลก เชนในป 1939 จ านวน 1 ใน 3 ของการสงออกสนคาของฝรงเศสอย

ทประเทศตาง ๆ ในอาณานคม

ในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 ฝรงเศสตองพบกบปญหาทางเศรษฐกจเชนเดยวกบ

องกฤษ และยงตองปลดปลอยประเทศตาง ๆ ในอาณานคมใหเปนอสระ แมจะพยายามกลบมา

ยดครองอกครง อยางเชน ภมภาคอนโดจน แตกประสบความลมเหลว เศรษฐกจฝรงเศสฟนตวได

เพราะปจจยส าคญ คอ เงนชวยเหลอจากแผนมารเชลล (Marshall Plan) และยงเปดใหประชาชน

82

ทอยในประเทศทเคยเปนอาณานคม ไดอพยพเขามาท างานในองกฤษไดแกไขปญหาการขาดแคลน

แรงงานในชวงหลงสงคราม นอกจากน คนทตางชนชนกนหรออยในกลมตาง ๆ ลวนมความสามคค

ในการชวยบรณะประเทศแมวาจะเปนเพยงชวขณะ

นอกจากน ฝรงเศสในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 ยงเปนตนแบบของอดมการณ คอ

รฐนยม (Statism) อนหมายถง การทรฐเปนตวหลกในการชวยเหลอ และจดการพฒนา

ทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ มการสรางแผนพฒนาเศรษฐกจ ( Indicative planning)

ซงแตละแผนใชเวลา 4 หรอ 5 ป ในยคของชารลเดอโกล รฐมงเนนทภาคอตสาหกรรมและบรษท

โดยการชวยเหลออยางมากในรปแบบของเงนชวยเหลอ หรอการใหกเงน รฐยงท าใหประเทศ

พงพงน ามนนอยลง โดยการหนไปพฒนาแหลงพลงงานจากนวเคลยร อดมการณรฐนยมไดท าให

ฝรงเศสพบกบความเจรญรงเรองทางเศรษฐกจอยางมาก ในชวงป 1945-1975 ดงทเรยกกนวา

“สามสบปแหงความรงเรอง” (Trente Glorieuses) ฝรงเศสไดกลายเปนประเทศทมความเจรญ

ทางเศรษฐกจสงสดในโลกประเทศหนง (Dormois, 2004, p. 11)

อยางไรกตาม เศรษฐกจของฝรงเศสตองเขาสภาวะชะงกงนในกลางทศวรรษท 70

เพราะผลกระทบจากราคาน ามนโลก และความลมเหลวของภาคอตสาหกรรมทเกดจาก

การรวมศนยอ านาจไวทรฐมากจนเกนไป จนไมสามารถแขงขนกบตลาดโลกได ในชวงตน

ทศวรรษท 80 รฐบาลภายใตการน าของนายฟรองซว มแตรอง ไดปฏบตตามแนวรฐนยมเหมอนเดม

แตไดเพมสวสดการสงคม และเปดใหชนชนตาง ๆ เชนสหภาพแรงงานไดเขามามสวนรวม

ในการตดสนใจ แตกพบวาไดท าใหสภาพเศรษฐกจของฝรงเศสเลวรายลง ในทสดรฐบาล

ไดตดสนใจยตนโยบายแบบรฐนยมลงและหนมาเนนเศรษฐกจแบบเสรนยมใหม เชน การ

แปรรปใหหนวยงานภาครฐกลายเปนเอกชน และการลดทอนกฎระเบยบทางธรกจเพอ

ประสทธภาพในการแขงขนกบตลาดโลก นโยบายเชนนไดรบความนยมจากทกรฐบาล

แมวาจะไดรบการประทวงจากประชาชนอยบอยครงกตาม ภายหลงจากนนไมวารฐบาลอนรกษนยม

ภายใตการน าของนายฌก ชรก และนายนกอลา ซารกอซไดเนนนโยบายไมเกบเพมภาษคนรวยเพม

ดวยความหวงวาจะเปนการกระตนเศรษฐกจ สวนฟรองซว ออลองดไดรบเลอกใหเปน

ประธานาธบดคนปจจบน ตงแตป 2012 เพราะเสนอนโยบายไปทางสงคมนยม อยางเชน การใหรฐ

เขาไปควบคมการเงน และเนนการเกบภาษเพอลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจ แตออลองดกไม

ประสบความส าเรจในนโยบายทางเศรษฐกจเชนนนก (The Washington Times, 2015, Online)

แมวาปจจบนฝรงเศสมผลตภณฑมวลรวมในประเทศใหญเปนอนดบ 6 ของโลก

คอ 2,846,889,000,000 เหรยญสหรฐ ฯ (Wikipedia, 2015, Online) และมความเทาเทยมกน

ของอ านาจซออยในอนดบท 9 ของโลก คอ 2,580,800,000,000 เหรยญสหรฐฯ (Wikipedia,

83

2015, Online) รวมไปถงสมประสทธจนของฝรงเศส ซงอยในอนดบทดมาก คอ อยในอนดบ 101

ของโลก แตเศรษฐกจของฝรงเศสประสบความตกต า เพราะวกฤตเศรษฐกจโลกในป 2008

และวกฤตเศรษฐกจคาเงนยโร (Euro zone crisis) ไดท าใหนายออลองด ตองหาทางแกไขเสย

ใหมเชน เพมภาษผมรายไดสง อยางไรกตามนโยบายการเกบภาษจ านวนมหาศาลของรฐบาล

ท าใหคนมฐานะร ารวย เชน นกธรกจและผมชอเสยงในวงการตาง ๆ หลายคน ไดเปลยนไปถอ

สญชาตของประเทศอน เชนเดยวกบการยายการลงทนไปยงตางประเทศ (Henrique Almeida, 2014,

Online) นอกจากน การเพมการใชจายภาครฐตอสงคมของรฐบาลฝรงเศส เชน การจางงานและ

สวสดการ ยงขดแยงกบนโยบายโดยรวมของประเทศกลมสหภาพยโรป ในการแกไขปญหา

เศรษฐกจทเนนความมวนยทางการเงนอยางมาก

จน

จน เปนตวอยา ง ของระบบ เศรษฐกจ ท ป ร ะสบความส า เ รจอยา งสง ใ น

ปจจบน จนมความยงใหญเทยบชนไดกบสหรฐฯ และเปนตนแบบของประเทศทปกครองแบบ

เผดจการ แตมระบบเศรษฐกจทคอนไปทางทนนยม ถงแมจนจะเคยมเศรษฐกจทย งใหญ

และเปนมหาอ านาจทางการคามาเมอหลายรอยปกอน ดวยระบบพาณชยนยม แตในชวง

ปลายราชวงศชง จนไดรบสมญาวาเปน “ยกษปวยแหงเอเชย” รฐบาลตองสญเสยเงนไปเปน

จ านวนมหาศาล เพอความอยรอดของประเทศ เชน การท าสงครามฝนกบองกฤษถง 2 ครง

ในชวงป 1839 ถงป 1842 และ 1856 ถงป 1860 ท าใหจนตองเสยคาปฏกรรมสงครามและ

ยงยกหวเมองชายฝงทะเลหลายแหงใหองกฤษและตะวนตกไดควบคม นอกจากน การท าสงคราม

กบขบถไทปง กท าใหราชวงศชงเกอบลมละลาย แมวาราชส านกจะพยายามปฏรปการปกครอง

แตกเปลยนรปแบบของการรวมศนยกลางอ านาจไวทระบบราชการ ซงมมาหลายรอยปไดยาก

นบตงแตเปลยนจากระบอบสาธารณรฐในป 1911 ซงตงแตบดนนจนถงป 1949

เศรษฐกจจนคอนขางชะงกงน และไดรบความเสยหาย เพราะปจจยทางการเมอง เชน ลทธขนศก

และสงครามกลางเมอง รวมไปถงการบกรกโดยกองทพญปน ความเจรญทางเศรษฐกจของจน

กระจกอยเปนแหง อยางเชน เมองทอยภายใตอทธพลของตางชาต คอ ปกกง และเทยนสน

ตางมความเจรญทางเศรษฐกจสงกวาเมองทวไปอยางเทยบไมได เศรษฐกจของจนในยคของ

รฐบาลของเจยง ไคเชค ซงสามารถรวมประเทศจนใหเปนหนงเดยวในชวงป 1928 ตองพบกบ

ปญหามากมาย ถงแมเจยง จะพยายามปฏรประบบเศรษฐกจและการเงน พรอมกบความชวยเหลอ

ทางการเงนและการทหารจากสหรฐอเมรกา แตจนกตองพบกบปญหาเงนเฟอและตลาดมด

รวมไปถงอาชญากรรม ไมวาโสเภณ และองคกรนอกกฎหมาย การฉอราษฎรบงหลวง

84

ของระบบราชการ เปนเหตใหรฐบาลไมสามารถแกไขปญหาทเกดจากชวงสงครามไดดนก

(Fenby, 2003, p. 139)

ในยคของคอมมวนสต ชวงป 1953 จนถง 1957 จนไดเลยนแบบสหภาพโซเวยต

โดยเรมนโยบายเศรษฐกจทรวมอ านาจไวทศนยกลาง การควบคมระบบอตสาหกรรมและ

เกษตรกรรม โดยรฐอยางสมบรณ เพอกาวสการเปนรฐสงคมนยมอยางแทจรง เปนการเปลยนแปลง

จากเดมในชวงป 1949-1950 ทยงคงระบบผสม คอ ควบคมโดยรฐและเอกชน ซงประสบความส าเรจ

พอใชได ในชวงป 1958-1960 เหมา เจอตง ไดออกนโยบายกาวกระโดดไกล (Great Leap Forward)

เพอจะเรงการพฒนาทางเศรษฐกจทขนอยกบแรงงานของมนษย และความกระตอรอรน

ของมวลชน ตออดมการณแหงการปฏวต แตผลลพธทไดคอ ความลมเหลวทมผลตอระบบ

เศรษฐกจจนอยางมหาศาล และยงท าใหคนจนหลายสบลานคนตองเสยชวตจากภยพบต ผสบตอ

ต าแหนงผน าของพรรค คอ หลว เชาฉ และ เตง เสยวผง ไดพยายามปฏรปเศรษฐกจเสยใหม

โดยหนมาผสมผสานการควบคมเศรษฐกจ โดยรฐกบระบบตลาดเสรเพอกระตนการผลต

โดยเฉพาะดานเกษตรกรรม จนสามารถฟนฟเศรษฐกจของจนขนมาได (Goodman, 1994,

pp. 65-69)

ภายหลงจากทเตง กาวขนมาเปนผน าสงสด จงไดเปลยนทศทางของประเทศจากลทธเหมา

ไปสตลาดเสร รวมไปถงแนวคดแบบลเบอรทาเรยน คอ ใหรฐเขามาเกยวของในกจกรรม

ทางเศรษฐกจ รวมไปถงโครงการตาง ๆ เพอประชาชนใหนอยลง ในป 1979 รฐสงเสรมใหม

การทดลองเปดเขตเศรษฐกจเสรในบางสวนเสยกอน เรมจากเมองเซนเจน จไฮ และชานต

ในมณฑลกวางตง และเซยมน ในมณฑลฟเจยน กอนทจะขยายไปทวประเทศ มการยกเลก

การควบคมราคาสนคาและเชอเพลง รวมไปถงสวสดการตลอดชพทเคยมในยคของเหมา

ทส าคญรฐยงละเมดขอหามแบบชาตนยมทมมานาน โดยการกยมเงนจากตะวนตก และเปดให

นายทนจากตะวนตกเขามาลงทนเปนจ านวนมหาศาล (Hauss, 2009, pp. 285-288) ซงผน าของพรรคยคหลง กไดสบทอดนโยบาย เพอตอบสนองกบระบบทนนยมทแพรหลาย

ตงแตหลงสงครามโลกเยน โดยเฉพาะอยางยงในยคของนายเจยง เจอหมน นน ไดน าจนเขาสระบบ

ตลาดเสรใหม เชน จนสามารถสมครเปนสมาชกขององคกรการคาโลก (World Trade Organization)

ในป 2001 อนน าความส าเรจทางเศรษฐกจมาสจนอยางมหาศาล อยางเชน ท าใหจนกลายเปน

ผสงออกเปนอนดบ 1 ของโลก (The Economist, 2011, Online)

ส าหรบอดมการณทางเศรษฐกจของจนในปจจบน จะเปนแบบลทธทนนยมแบบรฐ

เปนหนสวน (State Capitalism) คอ ใหพรรคคอมมวนสตเขามาถอหนส าคญในกจกรรม

ทางเศรษฐกจและธรกจตาง ๆ ซงด าเนนไปตามรปแบบของระบบทนนยม รวมไปถงการยกเลก

85

การเปนรฐสวสดการ นโยบายเชนนประสบความส าเรจมาก และมตวเลขของการเพมของ

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศของจนเพมสงขน และตวเลขความเจรญทางเศรษฐกจกาวกระโดด

ในทกป อยางเชน ในสถตป 2014 จน มผลตภณฑมวลรวมในประเทศ 10,380,380,000,000

เหรยญสหรฐฯ ซงถอวาใหญเปนอนดบ 2 ของโลก (Wikipedia, 2015, Online)

ถงแมจะมผคาดคะเนวาเศรษฐกจของจน อาจจะกาวทนและแซงหนาสหรฐฯ ไป

ในไมอกกทศวรรษขางหนา แตถาค านวณสมประสทธจนของจน กอยอตราทไมสงจาก

เกณฑเฉลยนก คอ 42.1 (Business Insider, 2014) อนอาจจะท าใหจนยงไมสามารถแขงขนกบสหรฐฯ

ไดในประเดนน ทส าคญ แมวาจนจะมชอเสยงในเรองคาแรงคอนขางต า ท าใหมความสามารถ

ในการแขงขนสง แตคณภาพของสนคาจ านวนมากทผลตในจนจ านวนมาก มกถกต าหนในเรอง

ของความไรคณภาพ นอกจากน ดชนการพฒนามนษยของจนอยในล าดบ 91 ของโลก

อนแตกตางจากสหรฐฯ ทมดชนการพฒนามนษยอยในล าดบ 5 (ส าหรบฝรงเศสอยในล าดบ 20)

(Wikipedia, 2015, Online) อนสะทอนวาจนยงตองอาศยเวลาอกยาวนาน ในการจะกาวทนสหรฐฯ

ในดานอนนอกจากผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

จากกรณศกษา สามารถเปรยบเทยบโดยการสรปโดยสงเขป ดงตอไปน

1. ผน าของรฐบาลไมวารปแบบใด ตองพยายามปรบเปลยนและยดหยนนโยบาย

ทางเศรษฐกจของตวเอง เพอใหประเทศของตนอยรอดไปตามสถานการณ อนสะทอนใหเหนถง

อทธพลของลทธชาตนยม และผลประโยชนของชาตวาส าคญเหนอสงอนใด ดงเชนจนในยคของ

เตง เสยวผง ทตองปรบเปลยนกบระบบตลาดเสร จนมระบบเศรษฐกจแบบรฐชน า หรออยางเชน

นายอลลอง ประธานาธบดฝรงเศส ทตองผอนปรนแนวคดสงคมนยมของตน กบระบบตลาดเสร

เชนกน

2. ประเทศทเปนเผดจการอ านาจนยม ไมจ าเปนตองมฐานะทางเศรษฐกจดอยกวา

ประเทศประชาธปไตยเสมอไป ดงเชนจน ซงเจรญกวาฝรงเศส อยางไรกตามจนมความเจรญกวา

ฝรงเศสแตในดานผลตภณฑมวลรวมในประเทศ สวนตวชวดความมงคงดานอนคอนขางจะดอยกวา

ฝรงเศส อนสะทอนวาจนยงมการพฒนาเศรษฐกจทไมรอบดาน และมความยงยนอนเปนผลมาจาก

การปกครองแบบเผดจการ

3. ประเทศทเปนประชาธปไตยเสรนยม มกมแนวโนมในการกระจายความมงคงไดดกวา

ประเทศทเปนเผดจการ กระนนตองค านงถงปจจยอนทมบทบาทแทนประชาธปไตย เชน ระบบ

ทนนยม ซงเนนการแขงขนกนจนเกนไป รวมไปถงอ านาจผกขาดของนายทนหรอชนชนสง

นอกจากน อคตทางเชอชาตกมสวนส าคญ เพราะสหรฐฯ มกกระจกความมงคงทชนผวขาว

มากกวาคนสผวอน ๆ

86

4. เศรษฐกจแบบโลกาภวฒน โดยเฉพาะอดมการณเสรนยมใหม มผลตอทกประเทศ

ในกลมศกษา ทจะตองปรบตวตามจนมแบบแผนเปนหนงเดยวกน สามารถใชเกณฑวดเดยวกน

แมวาจะมลกษณะเฉพาะตนอยในระดบหนง อยางเศรษฐกจแบบทนนยมของสหรฐฯ กมความแตกตาง

จากฝรงเศส หรอจนนนมระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมทผสมผสานกบระบบสงคมนยม จนท าให

เกดระบบทนนยมทชน าโดยรฐ

สรป

เศรษฐกจกบการเมองเปนสงทส าคญ และมความเกยวโยงตอกนอยางมาก ดงตวอยางเชน

ลทธการเมองเปนตวก าหนดเศรษฐกจ โดยเฉพาะเรองของตลาด อยางเชน ลทธทนนยม ลทธ

เสรนยมใหม ลทธพาณชยนยม ลทธเคนส ลทธสงคมนยม ลทธเสรนยมสงคมนยม ลทธมารกซ ฯลฯ

ซงมมมมองตอตลาดในรปแบบทแตกตางกน อยางไรกตามเศรษฐกจของโลกปจจบน คอ

โลกาภวฒน ไดท าใหลทธดงกลาวมการเปลยนแปลง โดยเฉพาะลทธเสรนยมใหม หรอระบบ

ตลาดเสร ดงเชนการเปดอสระในเรองทน สนคา แรงงาน และการบรการ ไดมอทธพลตอ

เศรษฐกจตาง ๆ ของโลกอยางมหาศาล อนสงผลใหรฐนนลดบทบาทลง ปลอยใหองคกร

ระหวางประเทศ อยางเชน สหภาพยโรป และอาเซยน รวมไปถงขอสญญาระหวางประเทศ เชน

ขอตกลงเขตการคาเสรอนสงผลใหรฐตาง ๆ ลดหรอก าจดภาษอนน าไปสการเพมการแขงขน

และการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ แมวาท าใหประเทศมความร ารวยมากขน

แตภาวะโลกาภวฒนกท าใหรฐมภาวะทเปราะเพมขน เชนเดยวกบผลกระทบดานลบ

แกประชาชนอนสงผลใหเกดขบวนการตอตานเศรษฐกจแบบบเสรนยมใหม เศรษฐกจแบบโลกาภวฒน

ยงมผลใหเศรษฐกจของประเทศตาง ๆ สามารถเปรยบเทยบกนโดยผานตววดซงสามารถ

จดออกเปน 4 ประเภท คอ 1) ความเจรญเตบโต อยางเชน ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

2 ) ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ อยางเชน เกณฑความเทาเทยมกนของอ านาจซอ

3) ความไมเทาเทยมกน เชน เสนความยากจน และ 4) ดชนการพฒนามนษย ส าหรบประเทศ

ในกรณศกษา คอ สหรฐอเมรกา ฝรงเศส และจน นน กไดสะทอนถงการตอบรบของรฐบาล

กบเศรษฐกจแบบโลกาภวฒน ในรปแบบทแตกตางกน เชนดยวกบตววดทางเศรษฐกจของแตละ

ประเทศ ไดแสดงถงปฏสมพนธระหวางอดมการณทางการเมองกบเศรษฐกจ และกระแสโลกาภวฒน

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. ทานคดวาระหวางเศรษฐกจกบการเมอง สงไหนส าคญกวากน เพราะเหตใด

2. ทานคดวาลทธสงคมนยม หรอเสรนยมใหม มความเหมาะสมทสดในโลกยคโลกาภวฒน

เพราะเหตใด

87

3. ทานคดวาการลงทนจากตางชาตเปนสงส าคญตอเศรษฐกจของประเทศหรอไม

เพราะอะไร

4. ทานเหนดวยหรอไมกบนโยบายเขตเศรษฐกจเสร เพราะเหตใด

5. ทานคดวาประเทศทร ารวยจ าเปนตองมความสขมากกวาประเทศทยากจนกวา

หรอไม เพราะเหตใด

6. ทานคดวาความเปนประชาธปไตยเกยวของกบความเจรญทางเศรษฐกจหรอไม

เพราะอะไร

7. ทานคดวาลทธคอมมวนสต เปนสงจ าเปนตองความเจรญของเศรษฐกจจนหรอไม

เพราะอะไร

บรรณานกรม

Almeida, H. (July 25, 2014). Rich French Fleeing Hollande Taxes Find Portugal

Haven. Retrieved July 25, 2014 from

http://www.bloomberg.com/news/articles/2014-07-23/rich-french-fleeing-

hollande-taxes-find-sanctuary-in-portugal

Ann, C., and Orvis, S. (2014). Introducing Comparative Politics: Concepts and Cases

in Context. US: CQ Press.

Barrington, L.,Bosia,M.J.,Bruhn,K.,Giaimo,S.,and McHenry,Jr.,D.E.(2010). Comparative

Politics: Structure& Choices. Boston: Cengage Learning.

Baylis, J., and Smith, S. (2005). The Globalization of World Politics. Oxford University

Press.

Carbaugh, R. J. (2007). An Applications Approach to Contemporary Economics.

USA: Thomson South-Western.

D'Anieri, P. (2010). International Politics: Power and Purpose in Global Affairs. USA:

Wadsworth Publishing.

Dormois, J.P. (2004). The French Economy in the Twentieth Century.UK: Cambridge

University Press.

Fenby, J. (2003). Generalissimo Chiang Kai-shek and the China He Lost. UK: Free

Press.

88

Goodman, D. (1994). Deng Xiaoping and the Chinese Revolution. New York:

Routledge.

Handerson, C. (1997). International Relations: Conflict and Cooperation at the Turn

of the 21st Century. USA: Mcgraw-Hill College.

Hauss, C. (2009). Comparative Politics: Domestic Response to Global Challenges.

New York: Wadsworth Cengage learning.

Henretta, J. A. (2008). America's History, Volume I. USA: Bedford/St. Martin's.

Kasperkevic,J.(October 10 ,2015). Obama defends controversial TPP deal and

dismisses secrecy concerns. Retrieved October 10,2015 ,from

http://www.theguardian.com/business/2015/oct/10/obama-defends-tpp-deal-

dismisses-secrecy-concerns

Kesselman, M., Krieger, J., Joseph, and W. A. (2007). Introduction to Comparative

Politics: Political Challenges and Changing Agendas. Boston: Wadsworth.

McCormick,J.(2007).Comparative Politics in Transition. USA :Wadsworth publishing.

Mckay, J. P., Hill, B. D., and Buckler, J. (2006). A History of Western Society. USA:

Charles Hartford.

The Economist. (December 10, 2011). Ten years of China in the WTO : Shades of

grey. Retrieved September 10, 2015,

from http://www.economist.com/node/21541408

Time Magazine. (n.d.). 25 People to Blame for the Financial Crisis. Retrieved

December 5, 2014, from

http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1877351_1877350

_1877320,00.html

The Washington Times. (January5, 2015). Hope but no change in France:

Strangulation is never a good thing for an economy. Retrieved January 5,

2015, from http://www.washingtontimes.com/news/2015/jan/5/editorial-francois-

hollandes-failing-economic-plan/

Trading Economics. (2015). United States GDP. Retrieved January 31, 2015,

from http://www.tradingeconomics.com/united-states/gdp.

89

United Nations Development Programme. (2014). International Human Development

Indicators. Retrieved January 22, 2015, from http://hdr.undp.org/en/countries

Wikipedia. (2015). List of countries by Human Development Index. Retrieve January

5, 2015, from

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_Human_Development_Index

Wikipedia. (2015). National debt of the United States. Retrieved January 5, 2015,

from https://en.wikipedia.org/wiki/National_debt_of_the_United_States.

บทท 6

ฝายบรหาร (Executive)

ส ำหรบสวนของรฐบำลและกำรปกครอง ของวชำกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบนน

จ ำเปนทตองกลำวถงฝำยบรหำรเสยกอน เพรำะฝำยบรหำรเปนหนงในอ ำนำจอธปไตย

ของรฐบำล ทแบงไดเปน 3 ฝำย คอ ฝำยบรหำร ฝำยนตบญญต และฝำยตลำกำร ตำมแนวคด

ของ ชำลส เดอ เซอกงดำ บำรง แหงมงแตสกเยอ ทตองกำรใหทง 3 สวน มกำรตรวจสอบและ

ดลอ ำนำจซงกนกนและกน (Check and balance) เพอใหเกดประสทธภำพ และควำมโปรงใส

และทส ำคญ คอ ผใดสำมำรถกมอ ำนำจไดโดยเดดขำด กำรแบงรฐบำลออกเปน 3 ฝำย น

ไดรบควำมนยมจำกประเทศทงหลำย แมแตระบอบเผดจกำร หำกแตวำประเทศทเปนประชำธปไตย

จะมกำรถวงดลทำงอ ำนำจ ระหวำงฝำยดงกลำวไดด และโปรงใสกวำ

ส ำหรบควำมหมำยของฝำยบรหำรคอองคประกอบหนงของรฐบำล ซงมอ ำนำจและ

ควำมรบผดชอบทส ำคญ คอ ก ำหนดนโยบำยของรฐ และด ำเนนกำรใหนโยบำยเหลำนนเกด

ประสทธพล (Heywood, 2007, p.358)ในกำรเมองกำรปกครองเปรยบเทยบ ฝำยบรหำร

สำมำรถถกแบงเปนประเภทโดยใชประมขของฝำยบรหำรเปนหลก อนจะเปนตวบงบอก

อดมกำรณ และรปแบบกำรปกครองของรฐนนไดอยำงชดเจน

ประมขของฝำยบรหำร สำมำรถแบงได 2 ประเภท ตำมหนำทและบทบำท ดงตอไปน

(Joseph, 2013, pp. 53-54, 203-204)

1. ประมขของรฐ (Head of state)

หมำยถง ผมต ำแหนงสงสดของรฐซงมหนำท เชน เปนองคประธำนของพธกรรม

ของรฐ และเปนจดศนยรวมทำงจตใจของคนในชำต ประมขของรฐมหนำทเกยวกบกำรบรหำร

เชน ลงนำมเปนตวแทนในกฎหมำย เพอน ำออกใชหรอเปนผอนมตใหมกำรเปดหรอยบสภำ

แตงตงคณะรฐมนตร

2. ประมขของรฐบาล (Head of government)

หมำยถง ผมต ำแหนงสงสดในรฐบำล ซงมหนำทและอ ำนำจเตมในกำรบรหำรประเทศ

แตต ำแหนงในดำนสงคม เชน ระดบพธกรรมของรฐ อำจจะดอยกวำประมขของรฐ

ประมขของรฐบำล มกท ำหนำทเปนฝำยน ำเสนอแกประมขของรฐใหอนมต เชน กำรเปดหรอ

ยบสภำ แตงตงคณะรฐมนตร

91

ประมขของฝายบรหาร สำมำรถแบงออกเปนประเภทตำง ๆ ดงตอไปน

1. กษตรยเปนประมขของรฐ (Monarchy as a head of state)

1.1 ระบบกษตรยและระบบสมบรณำญำสทธรำช (Monarchy and Absolute Monarchy)

1.2 ระบบกษตรยภำยใตรฐธรรมนญ (Constitutional Monarchy)

2. สาธารณรฐ (Republic)

2.1 ระบบรฐสภำอนมประธำนำธบดเปนประมข (Parliamentary republic)

2.2 ระบบประธำนำธบด (Presidential system)

2.3 ระบบประธำนำธบดกงรฐสภำ (Semi-Presidential system)

3. ระบอบเผดจการ (Dictatorship)

กษตรยเปนประมขของรฐ (Monarchy as a head of state)

1.1 ระบบกษตรยนยมและระบบสมบรณำญำสทธรำช (Monarchy and Absolute

Monarchy)

1.1.1 ระบบกษตรยนยม (Monarchy)

หมำยถง ระบบทกษตรยหรอจกรพรรดเปนประมขทงของรฐและรฐบำล

ตำมควำมเชอเชนน กษตรยเปรยบไดกบอวตำรของพระเจำลงมำเกดบนโลกมนษย หรอ

อกควำมเชอหนงคอ กษตรยไดรบอ ำนำจหรอเทวสทธจำกพระเจำ (Devine right) พระองคจง

เปยมดวยพระบำรมและพระรำชอ ำนำจในกำรปกครองประชำชนทงมวล อยำงไรกตำม

กษตรย โดยเฉพำะในชวงศกดนำ (Feudalism) กลบมอ ำนำจจ ำกดจำกกฎหมำยรฐธรรมนญ

และทส ำคญ คอ อ ำนำจของขนนำง ซงมอยำงมำกมำยจนสำมำรถคำนอ ำนำจหรอตอสกบกษตรยได

อยำงเชน องกฤษในชวงหลงมหำกฎบตรทกษตรยคอพระเจำจอหนถกขนนำงบงคบให

มอบอ ำนำจอยภำยใตรฐธรรมนญ และรฐสภำในป 1215

1.1.2 ระบบสมบรณำญำสทธรำช (Absolute Monarchy)

หมำยถงระบอบทกษตรย หรอจกรพรรดเปนประมขทงของรฐและรฐบำล

แตแตกตำงจำกระบบกษตรยนยมทวไป เพรำะพระองคมบำรมและอ ำนำจโดยเดดขำดเหนอขนนำง

หรอกลมผลประโยชนตำง ๆ ทงหลำยในสงคม ระบอบนพฒนำมำจำกระบบกษตรยนยม

ทกษตรยในหลำยประเทศ สำมำรถตอสจนมอ ำนำจเหนอขนนำง หรอกลมผลประโยชนอน

กษตรยจงทรงเปนทงประมขของรฐและของรฐบำล อยำงไรกตำม กษตรยอำจแตงตงนำยกรฐมนตร

เพอบรหำรประเทศรวมกบพระองค หรอเปนตวแทนของพระองค แตกษตรยยงสำมำรถสงปลด

นำยกรฐมนตร ไดเชนเดยวกบกำรก ำหนดธรรมนญไดตำมพระทย สวนรฐสภำมลกษณะเหมอนกบ

สภำตรำยำง ทรองรบกำรตดสนใจของกษตรยเพยงอยำงเดยว

92

ระบอบเชนนเกดขนในหลำยยค เชน ยคของทรรำชยผรแจง (Enlightened

Despot) หรอกษตรยในยคแหงกำรรแจง (ศตวรรษท 17-19) ซงทรงมอ ำนำจเดดขำด โดยตงอย

บนแนวคดหลกเหตและผล กษตรยเชนนถอวำกำรบรหำรประเทศเปนพนธะทกษตรยพงกระท ำ

เพอควำมสงบสขของประชำชนทงมวล กษตรยแบบทรรำชยผรแจง ไดรบกำรยกยองวำน ำชำต

ของตนไปสควำมเจรญรงเรองทำงเศรษฐกจ กำรเมอง ศลปวฒนธรรม ประชำชนมสทธเสรภำพ

ในกำรนบถอศำสนำ และกำรแสดงออกทำงกำรเมอง ตวอยำงไดแก พระเจำชำรลสท 3

แหงสเปน พระนำงแคทำรนแหงรสเซย พระเจำแฟเดรกท 2 แหงแควน ปรสเซย (Mckay

,Bennett and John, 2006, pp. 615-623)

ส ำหรบระบอบสมบรณำญำสทธรำช ทยงหลงเหลอในปจจบน ไดแก

พระเจำสมเดจพระรำชำธบดอม สวำต ท 3 ของสวำซแลนด สมเดจพระรำชำธบดอบดลลอฮ

ของซำอดอำระเบย สมเดจพระรำชำธบดอบดลลอฮ ท 2 ของจอรแดน สมเดจพระรำชำธบด

ฮะมด บน อซำ อลเคำะลฟะฮ ของบำหเรน อยำงไรกตำม ระบอบนตองพบกบควำมทำทำย

อยำงมำก ส ำหรบกระแสโลกภำวฒน ทมอดมกำรณประชำธปไตยเปนหลกใหญ อยำงเชนกรณ

อำหรบสปรง ทประชำชนในซำอดอำระเบย จอรแดน และบำหเรน ไดท ำกำรประทวงรฐบำล

อยำงหนก แตรฐบำลสำมำรถหยดยงกระแสกำรประทวงไวได ทงใชทงก ำลงปรำบปรำม

และสญญำกบประชำชนวำ จะปฏรปเพอใหประเทศกำวสประชำธปไตย และปรบปรงควำมเปนอย

ของประชำชนใหดกวำเดม (Karthikeyan, 2015, Online)

1.2 ระบบกษตรยภำยใตรฐธรรมนญหรอกษตรยเปนประมข (Constitutional

Monarchy)

ระบบกษตรยภำยใตรฐธรรมนญ หมำยถง ระบบททงกษตรย และสำมญชน

ปกครองประเทศรวมกน โดยสำมำรถอธบำยบทบำทและหนำท ผำนบคคลทง 2 คอ กษตรย

และนำยกรฐมนตร อนมลำยละเอยดดงตอไปน

1.2.1 กษตรย (Monarchy)

กษตรย เปนประมขของรฐ ซงทรงมอ ำนำจทถกจ ำกดหรอก ำหนดโดย

รฐธรรมนญ รวมไปถงรฐสภำ ดงศพทภำษำองกฤษอกค ำหนง คอ (Limited Monarchy) กษตรย

ตองไมมบทบำทในกำรบรหำรประเทศ ไมวำทำงตรงหรอทำงออม พระองคมหนำทเพยงเปน

ประธำนในรฐพธ เชน กำรเปดรฐสภำ หรอกำรเปนแขกของรฐบำลตำงประเทศและใหค ำปรกษำ

แกรฐบำล ซงบรหำรโดยนำยกรฐมนตร ส ำหรบอ ำนำจดงเดมของกษตรย เชน กำรแตงตง

ต ำแหนงทำงกำรเมอง กำรอนมตกฎหมำย หรอกำรประกำศสงครำม ลวนแตตองมำจำก

93

กำรกรำบบงคมทลจำกนำยกรฐมนตร เชนเดยวกบกำรทกษตรยจะมพระรำชด ำรสหรอ

แสดงควำมคดเหนประกำรใดตอสำธำรณชน จะตองผำนกำรเหนชอบของรฐสภำเสยกอน

อยำงไรกตำม กษตรยในหลำยประเทศยงคงมอ ำนำจบำงประกำร เชน

กำรอนมตกฎหมำย ซงกษตรยสำมำรถยบยงไมลงพระปรมำภไธย (ดงค ำทเรยกวำ วโตหรอ Veto)

แลวสงกฎหมำยฉบบนนกลบคนไปใหรฐสภำพจำรณำใหมได กระนนรฐสภำสำมำรถลงคะแนนเสยง

เพอสงคนกฎหมำยกลบไปใหกษตรยเพอพจำรณำใหม ถำหำกกษตรยไมลงพระปรมำภไธยอกครง

รฐสภำสำมำรถประกำศใชกฎหมำยฉบบนนได รำวกบวำกษตรยไดลงพระปรมำภไธย

ไปเรยบรอยแลว ตวอยำงของระบอบกษตรยภำยใตรฐธรรมนญ ไดแก ประเทศในยโรปตะวนตก

อยำงเชน สวเดน เดนมำรก เบลเยยม เนเธอรแลนด เอเชย ไดแก ญปน ไทย กมพชำ มำเลเซย

กำรสบต ำแหนงของระบบกษตรยทง 2 แบบ โดยมำกใชรปแบบ

ทำงสำยเลอด ยกเวน จะมสำมญชนทตงขนตวเองเปนกษตรยเสยเอง อำจจะมผสบสนตสมบต

ทมกำรตงไวอยำงชดเจน (Heir apparent) คอ มกฎรำชกมำร หรอมกฎรำชกมำร (Crown Prince/

Crown Princess) หรอไมมกำรก ำหนดรชทำยำทชดเจน กลำวคอภำยหลงจำกกษตรยองคกอน

สนพระชนม เหลำขนนำงจะประชมกน เพอเลอกรชทำยำทซงมคณสมบตตำมกฎมนเทยรบำล

หรอควำมเหมำะสมตำมสถำนกำรณตำง ๆ อนใกลเคยงกบกษตรยอกรปแบบหนง คอ

กษตรยทมำจำกกำรสรรหำ (Elective monarchy) โดยกำรใหสภำเลอกกษตรยจำกบรรดำเจำชำย

หรอผครองแควน ซงมศกดเทำเทยมกนขนเปนกษตรย ในบำงรฐมกำรผลดเปลยนกนเปนกษตรย

ตำมวำระทไดก ำหนดไว ตวอยำงเชน มำเลเซย บำงรฐใหเลอกจำกสำมญชน อยำงเชน นครรฐ

วำตกน ทมกำรเลอกองคสนตะปำปำจำกกลมพระรำชำคณะ (Cardinals) หรอบำงรฐ ดงเชน

ทเบต ใชวธกำรเลอกประมขผำนกำรเสยงทำย วำองคทะไลลำมะซงเพงสนพระชนมไป

จะไปประสตใหมเปนใคร จงเลอกคนนนมำเปนทะไลลำมะพระองคตอไป แมวำจะยงเยำววยกตำม

อยำงไรกตำม เมอไมนำนมำน องคทะไลลำมะองคปจจบนทรงแสดงเจตจ ำนงวำจะยกเลก

รปแบบกำรปกครองเชนน (BBC, 2014, Online)

1.2.2 นำยกรฐมนตร (Prime Minister)

นำยกรฐมนตรเปนประมขของรฐบำล นำยกรฐมนตรหำกอยในระบบ

สมบรณำญำสทธรำช จะมำจำกกำรแตงตงของกษตรย แตถำในระบบกษตรยภำยใตรฐธรรมนญ

นำยกรฐมนตรจะมำจำกสมำชกสภำผแทนรำษฎร ดงทเรยกวำระบบรฐสภำ (Parliamentary

system) โดยสวนใหญ นำยกรฐมนตรเปนหวหนำพรรคกำรเมอง ซงไดคะแนนเสยงจำก

กำรเลอกตงมำกทสด และสำมำรถจดตงรฐบำลได ไมวำรฐบำลจะประกอบดวยพรรคกำรเมองผสม

หรอพรรคเดยว

94

สภำผแทนรำษฎร จะใหกำรรบรองนำยกรฐมนตร และนำยกรฐมนตร

ตงรฐบำล โดยกำรตงคณะรฐมนตร (Cabinet) จำกกำรสรรหำกลมบคคลซงอำจมำจำกทง

สมำชกสภำผแทนรำษฎร ทสงกดพรรครวมรฐบำล หรอเชญบคคลภำยนอกมำเปนรฐมนตร

(Minister) ทรบผดชอบกจกำรดำนตำง ๆ ผำนกระทรวง รวมไปถงรองนำยกรฐมนตร ทสำมำรถ

ปฏบตหนำทแทนนำยกรฐมนตรได อนง นำยกรฐมนตรอำจไมไดมำจำกหวหนำพรรคกำรเมอง

หรอเปนหวหนำพรรคกำรเมองทคะแนนเสยงขำงนอย (minority) หรออำจไมไดมำจำก

สมำชกสภำผแทนรำษฎรกได ตำมแตขอตกลงและปจจยทำงกำรเมอง แตทส ำคญทสด คอ

ตำมเงอนไขทรฐธรรมนญไดก ำหนดไว

นำยกรฐมนตร จะพนจำกต ำแหนงไดในกรณ เชน เสยชวต ลำออกหรอ

หมดวำระตำมทรฐธรรมนญไดก ำหนดไว หรอรฐบำลไดรบกำรไมไววำงใจจำกรฐสภำหรอ

รฐบำลไมสำมำรถผลกดนใหกฎหมำยผำนสภำจงตองลำออก ภำยหลงจำกนน นำยกรฐมนตร

จงทลเกลำใหพระมหำกษตรยประกำศยบสภำ และเปดใหมกำรเลอกตงใหม ตำมเวลำ

ทรฐธรรมนญก ำหนดไว

ประเทศทเปนกรณศกษา ไดแก องกฤษ

ในประวตศำสตรขององกฤษ นบตงแตกำรท ำมหำกฎบตร (แมคนำคำรตำ)

ในป 1215 เปนตนมำ พระรำชอ ำนำจของกษตรยจงมอยอยำงจ ำกด อนเปนผลใหองกฤษไมเคยม

ระบอบสมบรณำญำสทธรำช และเปนตนแบบของระบบรฐสภำ ในศตวรรษท 20 ตวอยำงทสะทอน

ถงขดจ ำกดของพระรำชอ ำนำจของกษตรยไดชดเจน ไดแก กรณของพระเจำเอดเวรด ท 8

(ครองรำชยป 1936) ทรงปรำถนำจะอภเสกสมรสกบผหญงชำวอเมรกน อนเปนผลใหศำสนจกร

และรฐบำลคดคำนอยำงรนแรงเพรำะผหญงคนนนผำนกำรหยำรำงถง 2 ครง และอดตสำม

ของเธอยงคงมชวตอย นำยสแตนลย บำลดวน นำยกรฐมนตรกรำบทลวำ หำกพระองค

ยงคงทรงยนกรำนวำ จะอภเสกสมรสกบผหญงชำวอเมรกน เขำจะลำออกจำกต ำแหนงและยบสภำ

ท ำใหพระเจำเอดเวรดตองสละรำชสมบต ในปลำยป 1936 (BBC, 2013, Online)

สมเดจพระรำชนนำถเอลซำเบธ ท 2 แหงรำชวงศวนเซอร (ประสตป

1926 -?) ทรงเปนพระประมของคปจจบนขององกฤษ นอกจำกน พระองคยงทรงเปนประมข

ของเครอจกรภพองกฤษ (Common Wealth) ซงเปนองคกรกำรรวมมอกนระหวำง 54 ประเทศ

ทเคยเปนอำณำนคมขององกฤษ (ยกเวน รวนดำ และโมแซมบก) หลำยประเทศ มสมเดจ

พระรำชนนำถเอลซำเบธ เปนประมข อยำงเชน แคนำดำ ออสเตรเลย นวซแลนด อยำงไรกตำม

เนองจำกรฐธรรมนญขององกฤษไมเปนลำยลกษณอกษร มเพยงกฎหมำยฉบบตำง ๆ

ทประชำชนอำจไมรจก อนเปนผลใหเกดควำมเขำใจคำดเคลอนของสำธำรณชน เกยวกบ

95

พระรำชอ ำนำจ (Royal Prerogative) ในป 2003 รฐบำลจงตองจดท ำรำยชอทแนชดเพอควำมโปรงใส

ของพระองค ในฐำนะกษตรยภำยใตรฐธรรมนญ คอ ทรงตองไดรบกำรกรำบทลและรบสนอง

พระรำชโองกำร โดยนำยกรฐมนตร จงจะประกำศใหกจกำรตำง ๆ ดงตอไปน สำมำรถเกดขนได

อยำงเปนระเบยบ พระรำชอ ำนำจดงกลำว ไดแก (FindLaw UK, n.d., Online)

1) ในประเดนกำรบรหำรรำชกำรแผนดน

1.1) กำรแตงตงและกำรปลดรฐมนตร

1.2) กำรออกและกำรยกเลกพำสปอรต

1.3) กำรแตงตงคณะทปรกษำของสมเดจพระรำชน

1.4) กำรยบสภำ

1.5) กำรมอบเครองอสรยำภรณแกขำรำชกำร

1.6) กำรมอบหมำยภำระและกฎระเบยบแกกองทพ

1.7) กำรก ำหนดใหมกำรเลอกตง

2) ในประเดนตำงประเทศไดแก

2.1) กำรประกำศรบรองรฐอน

2.2) กำรประกำศสงครำม

2.3) กำรท ำสนธสญญำ

2.4) กำรแตงตงนกกำรทต

2.5) กำรระดมกองทพในสหรำชอำณำจกรและตำงประเทศ

ส ำหรบพระรำชอ ำนำจในกำรประกำศสงครำมนน มควำมเชอกนวำ

สมเดจพระรำชนนำถเอลซำเบธ ทรงสำมำรถประกำศสงครำมโดยพระองคเอง แตรฐบำล

ไดแสดงอยำงชดเจนวำ สทธนเปนของนำยกรฐมนตร ทสำมำรถประกำศสงครำมโดยไมตองกำร

กำรรบรองจำกรฐสภำ อนแตกตำงจำกสหรฐอเมรกำ ทจะตองผำนกำรรบรองของรฐสภำเสยกอน

ท ำใหเกดควำมขดแยงในวงกำรกำรเมองขององกฤษอยำงมำก เพรำะตองกำรใหรฐสภำมอ ำนำจ

มำกกวำน

อนงกำรท สมเดจพระรำชนนำถเอลซเบธทรงอยในรำชสมบตมำยำวนำน

ตงแตป 1952 (มนำยกรฐมนตรองกฤษ ด ำรงต ำแหนงมำแลว 12 คน จนถงปจจบน) ไดท ำให

รำชวงศองกฤษ มทนทำงสงคมอยำงมหำศำล แมวำจะเกดเรองออฉำวในรำชวงศหลำยตอหลำยครง

โดยเฉพำะกรณเจำหญงไดอำนำ ททรงหยำรำงกบเจำฟำชำยชำรลส และกำรสนพระชนม

ของพระองค ในป 1997 ไดท ำใหคะแนนควำมนยมตอรำชวงศตกต ำทสด อยำงไรกตำม

รำชวงศวนเซอร และสมเดจพระรำชนนำถเอลซำเบธ สำมำรถสรำงภำพพจนไดดเยยม

96

จนกลบไดรบควำมนยมของคนองกฤษไดมำกมำยในปจจบน แมจะมคนองกฤษทสนบสนน

กำรปกครองแบบสำธำรณรฐ หรอกำรยกเลกสถำบนกษตรย แตมอตรำสวนทไมสงนก

(Edemariam, 2013, Online)

ส ำหรบนำยกรฐมนตรขององกฤษ มอ ำนำจและบทบำทเชน (Garnett and

Lynch, 2009, p. 144)

1) เปนผน ำเสนอนโยบำยตอรฐสภำ

2) เปนผน ำของรฐบำลในกำรก ำหนดนโยบำยและกำรบรหำรรฐกจทวไป

3) มอ ำนำจสำมำรถปรบคณะรฐมนตรไดโดยไมตองผำนรฐสภำ

4) เปนผน ำสงสดของระบบรำชกำร

5) เปนตวแทนขององกฤษในกำรท ำสญญำระหวำงประเทศ

นำยกรฐมนตรขององกฤษ มำจำกกำรเลอกของสภำผแทนรำษฎร

ไมมกำรจ ำกดวำระกำรด ำรงต ำแหนง ตำมฐำนะทำงกำรเมองแลว นำยกรฐมนตรมศกดเทำกบ

สมำชกในคณะรฐมนตรของตน (First Among Equals) คอ รฐมนตรในคณะสำมำรถพดคยหรอ

โตแยงนำยกรฐมนตรอยำงอสระ แมนำยกรฐมนตรจะมอ ำนำจในกำรปรบคณะรฐมนตร

อยำงไรกตำม องกฤษตงแตหลงสงครำมโลกครงท 2 เปนตนมำ นำยกรฐมนตรหลำยคนดเปยมดวย

บำรมและเขมแขง ไมวำ วนสตน เชอรชลล (ด ำรงต ำแหนงป 1951-1955) หรอมำรกำเรต แทชเชอร

ท ำใหต ำแหนงนำยกรฐมนตร ดมอ ำนำจครอบง ำควำมคดของคณะรฐมนตรไดอยำงมำกมำย

แตในหลำยกรณ รฐมนตรบำงคนสำมำรถมอทธพลเหนอนำยกรฐมนตรได อนสะทอนวำ

นำยกรฐมนตรมอ ำนำจจ ำกดมำกในพรรคกำรเมอง ดงเชนกรณ นำยกอรดอน บรำวน

ซงเคยด ำรงต ำแหนงเปนรฐมนตรวำกำรกระทรวงกำรคลง รวมกบกลมนกกำรเมองไดกดดนให

นำยโทน แบลร ลำออกจำกต ำแหนงนำยกรฐมนตร (Wintour, 2013, Online) อยำงไรกตำม

นำยกรฐมนตรองกฤษ สำมำรถลำออกจำกต ำแหนง และมอบหมำยใหรฐมนตรหรอนกกำรเมอง

ในพรรคเดยวกน ด ำรงต ำแหนงแทนตนได โดยไมจ ำเปนยบสภำเพอเลอกตงใหมเสยกอน

ขอไดเปรยบของการมกษตรยเปนประมข

1. กษตรย ทรงเปรยบไดกบกรรมกำรทเปนกลำง เพรำะพระองคไมไดมำจำก

กำรเลอกตง จงไมมสวนไดสวนเสยกบกลมผลประโยชน หรอพรรคกำรเมองได

2. กษตรย ทรงเปนสญลกษณของควำมเปนเอกภำพและศกดศรของชำต

3. กษตรย เปนผเปยมดวยปญญำและประสบกำรณ ซงจะสำมำรถเปนทปรกษำ

ใหกบนำยกรฐมนตร และรฐบำลซงไมสำมำรถมอ ำนำจไดยำวนำน

97

ขอเสยเปรยบของการมกษตรยเปนประมข

1. ระบบกษตรย มกถกมองวำละเมดหลกประชำธปไตย โดยเฉพำะระบบ

สมบรณำญำสทธรำช เพรำะเปนอภสทธชนทอยเหนอกฎหมำย

2. กษตรยบำงประเทศ ถกมองวำเปนตวแทนของคำนยมของชนชนสง

ไมมควำมสมพนธกบประชำชน เชน พระเจำอมสวำต ท 3 แหงสวำซแลนด ซงทรงถกโจมตวำ

ใชชวตหรหรำ ในขณะทประเทศยำกจน

3. บคคลบำงกลมเหนวำสถำบนกษตรยลำสมย ไมเขำกบยคโลกำภวฒน

ดงเชน กลมนยมสำธำรณรฐในองกฤษ และอกหลำยประเทศในเครอจกรภพองกฤษ

สาธารณรฐ (Republic)

สำธำรณรฐ หมำยถง กำรปกครองทมผปกครองมำจำกประชำชน อำจจะดวยกำรเลอกตง

หรอวธอน เชน กำรแตงตง หรอกำรท ำรฐประหำรโคนลมผน ำคนกอนกได แนวคดนตงอยบน

ควำมเชอวำ ผปกครองตองถอวำรฐกจเปนเรองของสำธำรณะ ไมใชเรองสวนตวเหมอนกบ

ระบบกษตรย (Merriam-Webster,n.d.,Online) อยำงไรกตำม ประเทศทเปนสำธำรณรฐอำจม

กำรปกครองแบบทงประชำธปไตยหรอเผดจกำรกได ดงประเทศในโลกท 3 ซงมอยบอยครงท

ทหำรท ำรฐประหำรขนมำเปนผน ำสงสด

สำธำรณรฐ สำมำรถแบงประเภทตำมผน ำไดดงตอไปน

1. ระบบรฐสภาอนมประธานาธบดเปนประมข (Parliamentary Republic)

ระบบรฐสภำอนมประธำนำธบดเปนประมข มลกษณะเชนเดยวกบระบบกษตรย

ภำยใตรฐธรรมนญ คอ ประธำนำธบด เปนเพยงประมขฝำยพธกรรมเหมอนกษตรย

แตประธำนำธบดเปนสำมญชน ททงไดรบกำรเลอกตงโดยตรงจำกประชำชน หรอกำรเลอก

หรอแตงตงจำกรฐสภำ อ ำนำจกำรบรหำรทแทจรงอยทตวนำยกรฐมนตร และรฐสภำ

ประธำนำธบดจงมอ ำนำจจ ำกด ซงจะตองมำจำกค ำรองขอของนำยกรฐมนตรและรฐสภำ

ตวอยำงระบบรฐสภำอนมประธำนำธบดเปนประมข ไดแก อรก อนเดย ตรก

ออสเตรย เลบำนอน เนปำล ส ำหรบตวอยำงกคอ เยอรมน มรำยละเอยดดงตอไปน

เยอรมน

เยอรมนเคยมกำรปกครองแบบสมบรณำญำสทธรำช มำตงแตกอตงเปนประเทศ

ในป 1 8 7 1 แต ส งครำมโลกคร งท 1 ไ ด ก อ ให เ กดก ำรปฏ ว ต เ ยอรมนท ส ง ผล ใ ห

สมเดจพระจกรพรรดวลเฮลม ท 2 ตองสละรำชสมบต และเยอรมนเขำสยคสำธำรณรฐไวมำร

(Weimar) อนมกำรปกครองแบบประชำธปไตย และระบบรฐสภำอนมประธำนำธบดเปนประมข

98

ระหวำงป 1919 ถง1933 เมอพรรคนำซเขำมำมอ ำนำจในรฐสภำของเยอรมน ฮตเลอร ไดรบกำร

เสนอชอใหเปนนำยกรฐมนตรในป 1933 เมอประธำนำธบดพอล ฟอน ฮนเดนเบรก

ถงแกอสญกรรมในป 1934 ฮตเลอร ไดควบทงต ำแหนงประธำนำธบดและนำยกรฐมนตร

ภำยใตต ำแหนง ทำนผน ำ (Fuhrer)

หลงสงครำมโลกครงท 2 เยอรมนแยกเปน 2 ประเทศ คอ สำธำรณรฐประชำธปไตย

เยอรมน (German Democratic Republic) หรอ เยอรมนตะวนออกท มกำรปกครองแบบคอมมวนสต

และสหพนธสำธำรณรฐเยอรมน (Federal Republic of Germany) หรอเยอรมนตะวนตก

ซงมกำรปกครองประชำธปไตยเสรนยม กใชกำรปกครองแบบรฐสภำ อนมประธำนำธบด

เปนประมข และเมอทง 2 ประเทศรวมกนในป 1990 เยอรมนยงคงรปแบบของเยอรมนตะวนตก

ตลอดจนถงปจจบน

ประธำนำธบดเยอรมนในปจจบนมอ ำนำจและบทบำท เชน (Almond, et al., 2010, p. 266)

1. ลงนำมอนมตกฎหมำย ใหค ำปรกษำแกรฐบำล

2. แตงตงหรอปลดนำยกรฐมนตรเมอไดรบกำรเสนอจำกรฐสภำ

3. ประกำศกำรยบสภำเมอไดรบกำรรองขอจำกนำยกรฐมนตร

4. เปนประมขในระดบพธกรรมในประเทศ และยงเปนตวแทนททรงเกยรตของประเทศ

ในกำรตดตอกบตำงประเทศ

5. กำรประกำศสงครำมเมอไดรบกำรเสนอจำกรฐสภำ

ประธำนำธบดของเยอรมนในปจจบน มำจำกกำรเลอกของรฐสภำทงสภำบนและ

สภำลำง ในทก ๆ 5 ป ภำยใตกำรประชมพเศษ ทเรยกวำ กำรประชมระดบสหพนธรฐ (Federal

Convention) ประธำนำธบดคนปจจบน คอ นำยโจอำคม เกำฟ (ด ำรงต ำแหนงป 2012 -?)

โดยนำยกลำฟ ไดรบกำรเสนอชอจำกพรรคกำรเมองรวมรฐบำล ถงแมจะไดรบกำรตอตำนจำก

นำงองเกลำ แมรเคล นำยกรฐมนตรกตำม

นำยกรฐมนตรเยอรมน (Germany Chancellor) ในปจจบนมอ ำนำจ และบทบำทสวนใหญ

คลำยกบนำยกรฐมนตรขององกฤษ เชน (Hauss, 2009, pp. 160-161)

1. เปนผน ำเสนอนโยบำยตอรฐสภำ

2. เปนผน ำของรฐบำลในกำรก ำหนดนโยบำยและกำรบรหำรรฐกจทวไป

3. มอ ำนำจสำมำรถปรบคณะรฐมนตรไดโดยไมตองผำนรฐสภำ

4. เปนผน ำสงสดของระบบรำชกำรเชนเดยวกบเปนผบงคบบญชำกองทพ

5. สำมำรถออกพระรำชก ำหนดฉกเฉน อนเพมอ ำนำจใหกบรฐบำลในกรณเรงดวนได

99

นำยกรฐมนตรเยอรมน ถอไดวำมอ ำนำจสงมำก และไมมวำระกำรด ำรงต ำแหนง

ทแนนอน อนคลำยกบนำยกรฐมนตรองกฤษ นำยกรฐมนตรทด ำรงต ำแหนงยำวนำนทสดคอ 16 ป

ไดแก นำยเฮลมต โคลต จนมคนขนำนนำมกำรปกครองของเยอรมนแบบ ไมเปน

ทำงกำรวำประชำธปไตยแบบนำยกรฐมนตร (Chancellor democracy) นำยกรฐมนตรคน

ปจจบน คอ นำงองเกลำ แมรเคล (ด ำรงต ำแหนงตงแตป 2005- ?) ซงไดชอวำเปน

ผหญงคนแรกทรบต ำแหนงเชนน และนำงแมรเคล ยงไดรบกำรจดอนดบจำกนตยสำรฟอรบ

วำ เปนผหญงททรงอทธพลทสดในโลกถง 8 ครง (The Guardian, 2015)

ระบบรฐสภำ ไมวำมพระมหำกษตรย หรอประธำนำธบดเปนประมข มขอไดเปรยบ

และขอเสยเปรยบ ดงตอไปน

ขอไดเปรยบ

1. ระบบรฐสภำ สำมำรถท ำใหกฎหมำยผำนไดงำยกวำระบบประธำนำธบด

ซงอำจเกดภำวะชะงกงนระหวำงตวประธำนำธบดกบรฐสภำ

2. ระบบรฐสภำ เออตอประเทศทมตอแตกตำงของเชอชำตสง เพรำะอ ำนำจ

สำมำรถกระจำยไปตำมพรรคกำรเมองตำง ๆ ไมเหมอนระบบประธำนำธบด ทอ ำนำจสวนใหญ

อยทบคคลคนเดยว

3. ประชำชนสำมำรถใหรำงวล หรอลงโทษผน ำ คอ นำยกรฐมนตร ไดอยำงรวดเรว

เพรำะนำยกรฐมนตร สำมำรถเปลยนไดงำยกวำในระบบประธำนำธบด

ขอเสยเปรยบ

1. รฐบำลขำดเสถยรภำพ หรอขำดควำมมนคง เพรำะมควำมเปลยนแปลง เชน

ยบสภำไดงำย ถำพรรครวมรฐบำลไมใชพรรคเดยวกมอ ำนำจโดยเดดขำด

2. กฎหมำยอำจไมไดรบกำรพจำรณำอยำงรดกมพอ เหมอนระบบประธำนำธบด

โดยเฉพำะประเทศทมสภำเดยว (Unicameralism)

3. รฐสภำทมเพยงพรรคเดยว กมอ ำนำจเดดขำดสำมำรถออกกฎหมำยได

ตำมใจของตน

2. ระบบประธานาธบด (Presidential system)

ระบบประธำนำธบด หมำยถง ระบบทประมขของรฐ และประมขของรฐบำล

เปนบคคลคนเดยวกน คอประธำนำธบด ประธำนำธบดมกมำจำกกำรเลอกตงทำงตรง

ประเทศทมระบบประธำนำธบด กยงมรฐสภำทประกอบดวยสมำชกผแทนรำษฎรและ

วฒสมำชก (ยกเวนประเทศทมสภำเดยว) ท ำใหประธำนำธบดตองสงกดพรรคกำรเมองดวย

ดงนน กำรเลอกตงในระบบน ประชำชนจะเลอกทงตวประธำนำธบด และนกกำรเมอง ทมำจำก

100

พรรคกำรเมอง ทประธำนำธบดสงกด ผสมครลงเลอกตงประธำนำธบดยงตองจบคกบผสมคร

ลงเลอกตงต ำแหนงรองประธำนำธบด (Vice President) ซงมำจำกพรรคเดยวกน อนจะเปนกำร

รบประกนวำ จะสำมำรถท ำหนำทแทนประธำนำธบดได หำกเกดกรณฉกเฉน

ระบบประธำนำธบด แตกตำงจำกระบบรฐสภำอนมประธำนำธบดเปนประมข คอ

ประธำนำธบด มอ ำนำจเตมในกำรบรหำรรฐบำล และกำรตงคณะรฐมนตรทไมใชมำจำก

สมำชกสภำผแทนรำษฏร ดงนน ฝำยบรหำรจงไมได เปนฝำยเดยวกบฝำยนตบญญต

ประธำนำธบดโดยมำกไมมสทธออกกฎหมำยเอง แตมสทธทจะลงนำมอนมตหรอยบยงกฎหมำย

ทมำจำกรฐสภำ ประธำนำธบด มกถกมองวำเปนต ำแหนงททรงอ ำนำจ ท ำใหรฐธรรมนญ

ตองก ำหนดใหประธำนำธบด มวำระกำรด ำรงต ำแหนงทแนนอน ประธำนำธบดยงสำมำรถ

ถกตรวจสอบ และคำนอ ำนำจโดยฝำยนตบญญตและฝำยตลำกำร (Lawson, 2006,

pp. 204-206) สวนรองประธำนำธบดมควำมส ำคญ คอ นอกจำกจะแบงเบำภำระ

ของประธำนำธบด เชน สำมำรถปฏบตหนำทแทนประธำนำธบด ในกรณทประธำนำธบดไมอย

ในประเทศ รองประธำนำธบดสำมำรถด ำรงต ำแหนงเปนประธำนำธบดแทนได หำกประธำนำธบด

พนจำกต ำแหนงกอนวำระ เชน ลำออก หรอถงเสยชวต

ประธำนำธบด เปนต ำแหนงทมเสถยรภำพกวำนำยกรฐมนตร เพรำะนำยกรฐมนตร

สำมำรถพนจำกต ำแหนงได ถำฝำยคำนยนอภปรำยไมไววำงใจ และมกำรลงคะแนนเสยง

ไมสนบสนนรฐบำลอยำงทวมทน แตประธำนำธบดมเพยงแคกำรปลดรฐมนตร ซงมปญหำออก

อยำงไรกตำม ประธำนำธบดกสำมำรถพนจำกต ำแหนงได หำกมกำรกระท ำควำมผดรำยแรง

อยำงเชน เรองสวนตว ทำงรฐสภำจะใชวธกำรไตสวนกำรกระท ำควำมผด ( Impeachment)

ซงในหลำยประเทศมโทษสงสดคอกำรไลออกจำกต ำแหนง และถกด ำเนนคดตำมกฎหมำย

(Magleby ,et al.,2006, p. 36) อยำงไรกตำม ประธำนำธบดในหลำยประเทศมำจำกกำรท ำ

รฐประหำร หรอวำเปนเผดจกำรทคบคลำน สำมำรถแกไขรฐธรรมนญ หรอวำเขำไปแทรกแซงกำร

เลอกตง เพอใหตนด ำรงอยไดนำนจนไมสำมำรถไตสวนกำรกระท ำควำมผด ไมวำจะกระท ำทจรต

อยำงไรกตำม

ตวอยำงของประเทศทมระบบกำรปกครองแบบนคอ อฟกำนสถำน อำเจนตนำ

เมกซโก ฟลปปนส ซดำน ไนจเรย สหรฐอเมรกำ ในบำงประเทศมต ำแหนงนำยกรฐมนตร

แทนรองประธำนำธบด เชน อเมเนย เกำหลใต คำซกสถำน เปร แตนำยกรฐมนตรมอ ำนำจจ ำกด

และยงไดรบแตงตงและควบคมโดยประธำนำธบด

101

สหรฐอเมรกา

ในประวตศำสตรทผำนมำ ประธำนำธบดสหรฐฯ มำจำกพรรคกำรเมอง 2 พรรค

คอ รพบลกน และเดโมแครต สลบกน และมวำระกำรด ำรงต ำแหนง 4 ป แตสำมำรถด ำรงต ำแหนง

ไดเพยง 2 สมยตดตอกน มเพยงประธำนำธบดแฟรงคลน ด รสเวลท (ด ำรงต ำแหนงป 1933 -1945)

ทสำมำรถด ำรงต ำแหนงไดถงสมยท 4 กอนจะถงแกอสญกรรม ในชวงทำยของสงครำมโลกครงท 2

ตอมำจงมกำรแกไขรฐธรรมนญในป 1951 เพอลดวำระของประธำนำธบดลงมำ ดงเชน

ในปจจบน

ประธำนำธบดสหรฐอเมรกำ มบทบำทและอ ำนำจ ดงตอไปน (Bunch, 2000,

pp. 67-88)

1. เปนหวหนำของคณะรฐมนตร ทท ำหนำทบรหำรรฐกจในดำนตำง ๆ ประธำนำธบด

ยงมอ ำนำจบญชำกำรรฐบำลกลำง (Federal government) ทประกอบดวยขำรำชกำรกวำ

2.6 ลำนคน

2. เปนผแตงตงคณะรฐมนตร เชนเดยวกบผพพำกษำศำลสง เอกอครรำชทต อยกำร

รวมไปถง ผวำกำรธนำคำรกลำง ซงจะตองผำนกำรรบรองจำกเสยงเกนครงหนงของวฒสภำเสยกอน

3. เปนประมขในระดบพธกรรม ทงในประเทศและระหวำงประเทศ นอกจำกน

ประธำนำธบด ยงไดชอวำเปนผเจรจำคนส ำคญในประเดนตำง ๆ ของควำมสมพนธกบประเทศอน

ไมวำทำงกำรเมอง เศรษฐกจ หรอสงคม

4. เปนผแนะน ำคนส ำคญ ทจะชกจงใหรฐสภำแสดงควำมเหนชอบแกกฎหมำย

นอกจำกน ประธำนำธบดยงเปนผลงนำม เพอใหกฎหมำยทผำนสภำมำนนสมบรณ ประธำนำธบด

ยงสำมำรถสงกฎหมำยกลบคน เพอใหสภำพจำรณำใหม หรอแสดงสทธในกำรยบยง (veto)

กฎหมำยฉบบนน แตถำทง 2 สภำ ยงคงยนยนกฎหมำยฉบบเดม กฎหมำยกจะถกน ำออกมำใช

ไดเลย

5. เปนผ น ำ เสนองบประมำณใหร ฐสภำไดพจำรณำและใหกำรรบรอง

โดยประธำนำธบด จะไดรบกำรชวยเหลอจำกส ำนกกำรจดกำรและงบประมำณ

6. เปนผบญชำกำรทหำรสงสดของกองทพ กฎหมำยอ ำนำจเกยวกบสงครำม

(The war powers Act) ในป 1973 ไดอนญำตใหประธำนำธบดสหรฐฯ สำมำรถสงกำรกองทพ

ในกำรเขำรวมสภำวะแหงควำมเปนปรปกษ (hostility) ภำยใน 60 ถง 90 วน ตองแจงใหรฐสภำ

ทรำบกอน เพอควำมเหนชอบ

ประธำนำธบดสหรฐอเมรกำ มกถกมองจำกสำธำรณชนวำเปนบคคลซงทรงอทธพล

ทสดในโลกทงทควำมจรงแลว ประธำนำธบดสหรฐฯ มอ ำนำจทจ ำกด เพรำะรฐธรรมนญก ำหนดให

102

องคกรตำง ๆ เชน รฐสภำ ตลำกำร มกำรตรวจสอบและคำนอ ำนำจกบประธำนำธบด

นอกจำกนในระดบตำงประเทศ แมสหรฐอเมรกำจะไดชอวำเปนมหำอ ำนำจหมำยเลข 1 ของโลก

แตกใชวำจะใชอ ำนำจในกำรบงกำรประเทศเลก ๆ ได ตำมใจชอบ โดยเฉพำะยคหลงสงครำมเยน

เพรำะแตละประเทศมอสระเปนของตวเอง และมกำรพฒนำประเทศ ไมวำดำนเศรษฐกจและ

กำรทหำร ททวมำกขน จนโลกเขำสภำวะแหงควำมหลำกหลำยของอ ำนำจ (plurality of power)

นบแตตงกอตงประเทศมำ สหรฐอเมรกำมประธำนำธบดด ำรงต ำแหนงถง 44 คน ส ำหรบ

ประธำนำธบดคนปจจบน คอ บำรค โอบำมำ ยงไดชอวำเปนประธำนำธบดผวสคนแรก

ในประวตศำสตร

ส ำหรบรองประธำนำธบดสหรฐฯ ถงแมจะมควำมโดดเดน โดยเฉพำะตอนลงสมคร

แขงขนรวมกบประธำนำธบด เปนคตวแทนของพรรคกำรเมอง แตเมอไดด ำรงต ำแหนง

รองประธำนำธบด อ ำนำจและบทบำทไมสำมำรถเทยบกบประธำนำธบดได เวนไวเสยวำ

ประธำนำธบดจะเสยชวต หรอปรำศจำกควำมสำมำรถในกำรบรหำรประเทศ รองประธำนำธบด

จงจะมอ ำนำจแทน (Sidlow and Henschen , 2006, p. 288) มหลำยกรณทรองประธำนำธบด ขน

ด ำรงต ำแหนงประธำนำธบด เชน ลนดอน บ จอหนสน เปนประธำนำธบด แทน จอหน เอฟ

เคนนำด ทถงแกอสญกรรม เพรำะถกลอบยงทเมองดลลส รฐเทกซส ในป 1963 สวน เจอรล ฟอรด

ขนด ำรงต ำแหนงประธำนำธบดแทนรชำรด นกสน ทลำออกในป 1974 อยำงไรกตำม

รองประธำนำธบดมเกยรตยศมำกดงเชนอกต ำแหนงหนงของรองประธำนำธบด คอเปน

ประธำนวฒสภำ ซงมอ ำนำจเชนเปนประธำนดแลกระบวนกำรตำง ๆ ในวฒสภำ และ

ยงสำมำรถลงคะแนนเสยง หรอชขำดในกรณทวฒสภำไมสำมำรถลงคะแนนเสยงโดยเดดขำด เพอ

ตดสนใจในกรณใดกรณหนงได

ส ำหรบกำรถกไตสวนกำรกระท ำควำมผดนน ในประวตศำสตรมประธำนำธบดสหรฐ ฯ

จ ำนวน 2 ทำน ทตองเขำกระบวนกำรน คอ แอนดรว จอหนสน (ด ำรงต ำแหนงป 1865 –1869)

และบล คลนตน (ด ำรงต ำแหนงป 1993-2001) ซงโดนขอหำใหกำรเทจตอชนศำล แตทงคสำมำรถ

รอดจำกกำรถกถอดออกจำกต ำแหนงไดอยำงหวดหวด สวนรชำรด นกสน ลำออกจำกต ำแหนง

กอนทคณะกรรมกำรพจำรณำควำมผด จะสงรำยงำนไปใหรฐสภำ (Bunch, pp. 67-88)

ประธำนำธบดคนถดมำ คอ เจอรล ฟอรด (ด ำรงต ำแหนงป 1974-1977) ไดใหกำรอภยโทษแกนกสน

แมจะถกโจมตจำกสำธำรณชน วำเปนขอตกลงระหวำงนกสนและฟอรด มำตงแตตน

103

ระบบประธานาธบด มขอไดเปรยบและขอเสยเปรยบ ดงตอไปน

ขอไดเปรยบ

1. ประธำนำธบด เปนสญลกษณของอ ำนำจประชำชน เพรำะมำจำกกำรเลอกตงโดยตรง

2. มกำรแบงอ ำนำจกนอยำงชดเจน ระหวำงฝำยบรหำรและฝำยนตบญญต

เพรำะรฐมนตรไมไดเปนสมำชกของรฐสภำ

3. ประธำนำธบดมควำมเดดขำด สำมำรถบญชำกำรไดอยำงรวดเรว และด ำเนนตำม

นโยบำยไดอยำงตอเนอง เพรำะไมออกจำกต ำแหนงไดงำย เหมอนระบอบรฐสภำ

ทเปลยนนำยกรฐมนตรได ถำแพกำรลงมตไมไววำงใจ

ขอเสยเปรยบ

1. ประธำนำธบด สำมำรถเปนเผดจกำรไดงำย จำกกำรคอย ๆ แกไขกฎหมำย

เพอใหตวเองมอ ำนำจเพมขนเรอย ๆ

2. ท ำใหเกดภำวะชะงกงนทำงกำรเมอง (Political Gridlock) คอ ประธำนำธบด

อำจมควำมขดแยงกบรฐสภำ ซงมสมำชกสวนใหญมำจำกพรรคกำรเมองอน ท ำใหไมสำมำรถ

ออกกฎหมำยฉบบส ำคญได

3. ตวประธำนำธบด มวำระกำรด ำรงต ำแหนงทแนนอน ดงนนสำธำรณชนไมสำมำรถ

เปลยนแปลงประธำนำธบดทตนไมพอใจได อนแตกตำงจำกระบบรฐสภำ ดงทไดกลำวมำ

3. ระบบประธานาธบดกงรฐสภา (Semi-Presidential system)

ระบบประธำนำธบดกงรฐสภำ หมำยถงระบบทประธำนำธบด และนำยกรฐมนตร

เปนประมขรวมกน ประธำนำธบด เปนประมขของรฐ และยงมอ ำนำจรวมกบนำยกรฐมนตร

ในกำรบรหำรประเทศ ซงสดสวนของกำรแบงอ ำนำจของทง 2 ต ำแหนง มควำมแตกตำง

ตำมแตละประเทศ

ตวอยำงของประเทศทมกำรปกครองเชนน ไดแก แอลจเรย ซเรย ซมบบเว โรมำเนย

อยปต แตทจะกลำวโดยละเอยด คอ ประเทศกรณศกษำ คอ ฝรงเศส และรสเซย เพรำะฝรงเศส

เปนประเทศตนแบบของระบบประธำนำธบดกงรฐสภำ สวนรสเซยนนมควำมนำสนใจในกรณของ

ระบอบกำรเมอง ซงเปลยนไปมำระหวำงประชำธปไตยและเผดจกำร ซงประธำนำธบดอยำง

วรำดมร ปตน มกถกโจมตวำใชควำมเปนเผดจกำร ทสงผลตอนโยบำยตำงประเทศ และ

ควำมสมพนธระหวำงประเทศ ในยคปจจบน (Chambers, 2010, Online)

104

ฝรงเศส

ฝรงเศส เคยผำนระบบกำรปกครองมำเกอบทกประเภท ไมวำสมบรณำญำสทธรำช

กษตรยภำยใตรฐธรรมนญรฐสภำ อนมประธำนำธบดเปนประมข แตในสำธำรณรฐท 5

ฝรงเศสถอไดวำเปนตนแบบของระบบประธำนำธบดกงรฐสภำ

บทบำทและอ ำนำจของประธำนำธบด กบนำยกรฐมนตรของฝรงเศส มดงตอไปน

ประธานาธบด

ประธำนำธบดฝรงเศส เปนประมขของรฐ มำจำกกำรเลอกตงโดยตรง มกำรด ำรง

ต ำแหนงวำระละ 5 ป (จำกเดม 7 ป แตถกลดลงโดยประชำมตในป 2000) ไมเกน 2 วำระ

ประธำนำธบดมบทบำทและอ ำนำจ เชน (Mcquire, n.d., p. 434)

1. เปนผแตงตงนำยกรฐมนตร และเปนผอนมตรำยชอของรฐมนตร ตำมค ำแนะน ำ

ของนำยกรฐมนตร

2. เปนผลงนำมกฎหมำย แตไมสำมำรถยบยงกฎหมำยจำกรฐสภำ เหมอนระบบ

ประธำนำธบด แตสำมำรถชะลอกำรออกกฎหมำย โดยสงกฎหมำยฉบบนนใหศำลรฐธรรมนญ

พจำรณำ

3. เปนประมขในระดบพธกรรมในประเทศ และยงเปนตวแทนททรงเกยรตของประเทศ

ในกำรตดตอกบตำงประเทศ ประธำนำธบดยงรวมกบนำยกรฐมนตรเจรจำกบตำงประเทศ

ในประเดนดำนตำง ๆ ของควำมสมพนธระหวำงประเทศ

4. มอ ำนำจแตงตงเจำหนำทระดบสง ทงพลเรอนและทหำร รวมถงเอกอครรำชทต

5. สำมำรถออกกฎหมำยบำงฉบบได ผำนกำรท ำประชำมตจำกประชำชนทงประเทศ

6. สำมำรถยบสภำได แตตองปรกษำนำยกรฐมนตร รวมไปถงประธำนของสภำทง 2

เสยกอน

7. เปนผบญชำกำรทหำรสงสด มอ ำนำจในกำรสงกำรกองทพโดยไมตองผำน

กำรเหนชอบจำกรฐสภำ

8. ในกรณฉกเฉน ประธำนำธบดมอ ำนำจพเศษ เชน หำมประชำชนออกจำกเคหะสถำน

ตำมเวลำทก ำหนดไว หำมกำรชมนมแสดงออกทำงกำรเมอง หรอมอบอ ำนำจใหเจำหนำทตรวจคน

เคหะสถำน โดยไมตองมหมำยคน

ดวยอ ำนำจทมำกมำยเชนนของประธำนำธบดฝรงเศส ท ำใหมกำรขนำนนำมวำเปน

ประธำนำธบดทมอ ำนำจดจกษตรย (Quasi-Monarchial President) กระนน ในปจจบน

ระบบกำรเมองของฝรงเศส กไดยงพยำยำมถวงดลอ ำนำจของประธำนำธบด เชน รฐสภำ

สำมำรถปฏเสธนำยกรฐมนตร ทประธำนำธบดตองกำรแตงตงได หำกเหนวำไมเหมำะสม

105

นอกจำกน ศำลรฐธรรมนญของฝรงเศส ยงมอ ำนำจมำกในกำรพจำรณำกฎหมำยทออกโดย

ฝำยบรหำร ประธำนำธบดคนปจจบน คอ นำยฟรองซว ออลองด จำกพรรคสงคมนยม

ซงบรหำรประเทศโดยเฉพำะดำนเศรษฐกจไมคอยประสบควำมส ำเรจนก จนไดเปนประธำนำธบด

ทไดรบคะแนนควำมนยมต ำทสดคนหนงในประวตศำสตร แมวำคะแนนควำมนยมนจะเพมสงขนบำง

เปนบำงครง (Laurence Frost, 2015, Online)

นายกรฐมนตร

นำยกรฐมนตร เปนประมขของรฐบำล โดยประธำนำธบดอำจแตงตงมำจำกนกกำรเมอง

หรอผทไมใชนกกำรเมองกไดตำมอธยำศย อยำงไรกตำมประธำนำธบดมกเลอกนำยกรฐมนตร

จำกกำรเสนอของพรรครวมรฐบำล ทมคะแนนเสยงมำกทสดในสภำ เพอควำมอยรอด

ของรฐบำลเอง ซงอำจจะไมไดอยพรรคเดยวกบประธำนำธบดกได ดงค ำศพททเรยกวำ

“กำรด ำรงอยรวมกน” (Cohabitation) ดงตวอยำงของประธำนำธบด ฟรองซว มแตรอง

จำกพรรคสงคมนยม ไดแตงตงใหนำยญำค ชรก ซงมำจำกพรรครำลลฟอรเดอะรพบลก

(Rally for the Republic) เปนนำยกรฐมนตร ชวงป 1986–1988 อนง นำยกรฐมนตรของฝรงเศส

สำมำรถพนจำกต ำแหนงได จำกกำรอภปรำยไมไววำงใจของรฐสภำไดอกดวย

นำยกรฐมนตรฝรงเศส มบทบำทและอ ำนำจ เชน (Magstadt, 2006, pp. 150-151)

1. เปนผจดท ำ และน ำเสนอรำยชอคณะรฐมนตรใหกบประธำนำธบด โดยรฐมนตร

ตองไมไดมำจำกสมำชกของรฐสภำ

2. จดท ำด ำเนนกำรนโยบำยทวไปของประเทศ และบรหำรรฐกจตำมค ำชแนะ

ของประธำนำธบด

3. เปนหวหนำสงสดของระบบรำชกำร

นำยกรฐมนตรคนปจจบน คอ นำยมำนเอล วำลส (ด ำรงต ำแหนงตงแตป 2014-?)

ซงมำจำกพรรคกำรเมองเดยวกน ถอไดวำเปนนำยกรฐมนตรคนท 2 ในชวงทนำยออลองด

เปนประธำนำธบด

รสเซย

ประธานาธบด

ประธำนำธบดรสเซยมำจำกกำรเลอกตงโดยตรง สำมำรถด ำรงต ำแหนง วำระละ 6 ป

ไดไมเกน 2 วำระ กอนป 2008 ประธำนำธบดมวำระเพยง 4 ปเทำนน สะทอนใหเหนวำ

รสเซยในปจจบน มลกษณะไปทำงเผดจกำร เพรำะผน ำไดแกไขรฐธรรมนญเพอใหตนสำมำรถ

ด ำรงในต ำแหนงไดยำวนำนกวำเดม

106

ประธำนำธบดรสเซย มอ ำนำจและบทบำท เชน (Mcquire, n.d., p. 444, Online)

1. เปนประมขในระดบพธกรรมในประเทศ และยงเปนตวแทนททรงเกยรตของประเทศ

ในกำรตดตอกบตำงประเทศ ประธำนำธบดยงรวมกบนำยกรฐมนตรเจรจำและลงนำม

กบตำงประเทศ ในประเดนดำนตำง ๆ ของควำมสมพนธระหวำงประเทศ

2. มอ ำนำจในกำรแตงตงนำยกรฐมนตร แตตองไดรบกำรรบรองจำกสภำลำงหรอดมำ

และยงสำมำรถปลดนำยกรฐมนตรไดตำมควำมตองกำร

3. ไมไดบรหำรรฐกจ แตมอ ำนำจในกำรก ำหนดนโยบำยของรฐเพอใหนำยกรฐมนตร

น ำไปปฏบต โดยเฉพำะนโยบำยตำงประเทศ

4. ประธำนำธบดมสทธยบยงกฎหมำย ถงแมประธำนำธบดจะออกกฎหมำยเองไมได

แตสำมำรถยนเสนอรำงกฎหมำยใหสภำไวพจำรณำ

5. เปนผบงคบบญชำกำรทหำรสงสด และยงควบคมกำรใชอำวธรำยแรง ดงเชน

หวรบตดอำวธนวเคลยร

ประธำนำธบด ในรปแบบประธำนำธบดกงรฐสภำของรสเซย ไดรบอ ำนำจ

อยำงมำกมำยจำกรฐธรรมนญในป 1993 โดยประธำนำธบดคนแรกของรสเซยภำยหลงกำรลมสลำย

ของโซเวยต คอ บอรส เยลตซน มนำยกรฐมนตรบรหำรงำนภำยใตรฐบำลของตน ถง 6 คน

(ชวงป 1992-1999) รสเซยเคยมต ำแหนงรองประธำนำธบด แตภำยหลงวกฤตกำรณรฐสภำ

ของรสเซย ในป 1993 ต ำแหนงนกถกยบไป ถงแมนำยกรฐมนตรจะมอ ำนำจต ำกวำ

ประธำนำธบดมำก แตวลำดมร ปตน ไดท ำใหควำมสมพนธเชนนเปลยนแปลงไปเมอเขำ

จ ำเปนตองลงจำกต ำแหนง ในป 2008 ตำมรฐธรรมนญ และไดเปดทำงใหดมทร เมดเวเดฟ

เปนประธำนำธบด สวนตวปตนเอง ไปด ำรงต ำแหนงนำยกรฐมนตร ซงตำมควำมเชอของคนทวไป

ถอวำ ปตน ใชอทธพลบงกำรเมดเวเดฟ (Pan, 2009, Online) ในชวงนนจงกลำยเปนวำ

นำยกรฐมนตร มอ ำนำจมำกกวำประธำนำธบดในเชงปฏบต นอกจำกน ปตน ยงใชอทธพล

ผลกดนใหรฐสภำแกไขกฎหมำยรฐธรรมนญ ใหประธำนำธบดรสเซยสำมำรถด ำรงต ำแหนง

ไดวำระละ 6 ป ดงนน ภำยหลงกำรเลอกตงในป 2012 ปตน ไดเปนประธำนำธบดอกครง

เขำจะเปนประธำนำธบด จนถงป 2018 และถำไดรบเลอกตอไปอกวำระหนง เขำจะถอไดวำ

มอ ำนำจเหนอกำรเมองรสเซย นบตงแตป 2000 ถง 2024

นายกรฐมนตร

นำยกรฐมนตรรสเซย ในฐำนะประมขของรฐบำล ไมจ ำเปนตองเปนนกกำรเมอง

แตมำจำกกำรแตงตงของประธำนำธบด

107

นำยกรฐมนตรมอ ำนำจและบทบำท ดงตอไปน

1. บรหำรรฐกจโดยเฉพำะดำนเศรษฐกจ มหนำทน ำเสนอรปแบบและโครงกำรตำง ๆ

ในกำรบรหำรประเทศ ตอประธำนำธบด

2. มสทธเสนอชอรองนำยกรฐมนตร และรฐมนตร ตอประธำนำธบด

3. มอ ำนำจในกำรมอบหมำยหนำทใหกบบรรดำรฐมนตร และขำรำชกำรอน ๆ

4. ท ำหนำทเปนตวแทนของประเทศ ในกำรเชอมควำมสมพนธ รวมไปถงลงนำม

ในสนธสญญำกบตำงประเทศไดเชนเดยวกบประธำนำธบด

ตำมรฐธรรมนญรสเซย กำรเสนอชอนำยกรฐมนตรของประธำนำธบด หำกถกปฏเสธ

โดยสภำดมำ ถง 3 ครง ประธำนำธบดอำจยบสภำเพอเลอกตงใหม ท ำใหสภำไมกลำปฏเสธ

กำรเสนอชอเชนน นำยกรฐมนตรคนปจจบนของรสเซย คอ นำยดมตร เมดเวเดฟ (ด ำรงต ำแหนง

ตงแตป 2012-?) ภำพพจนของนำยเมดเวเดฟ เชน กำรเปนหวเสรนยม และไมกรำวรำวเหมอนปตน

ไดท ำใหภำพพจนของกลมผน ำรสเซยนนดดขน อยำงไรกตำม นำยเมดเวเดฟกยงถกมองวำ

ไดรบกำรบงกำรจำกปตน ดงทไดกลำวมำแลว

ระบบประธานาธบดกงรฐสภามขอไดเปรยบและขอเสยเปรยบ ดงตอไปน

ขอไดเปรยบ

1. ประธำนำธบดมควำมมนคงในต ำแหนง เพรำะหลกเลยงกำรถกโจมตโดยตรง

2. ประธำนำธบดสำมำรถถอดถอนนำยกรฐมนตร ทไมไดรบควำมนยมออกจำก

ต ำแหนง ได

3. มกำรตรวจสอบและคำนอ ำนำจระหวำงประธำนำธบดกบนำยกรฐมนตร

ขอเสยเปรยบ

1. ท ำเกดควำมไมชดเจนวำใครเปนผรบผดชอบตอนโยบำยรฐอยำงแทจรง

2. ท ำใหสำธำรณชนเกดควำมสบสนตอรปแบบควำมรบผดชอบ และกำรควบคม

บรหำร

3. อำจเกดควำมขดแยงระหวำงผน ำทง 2 ฝำย ซงน ำไปสควำมซบซอนขนไปอก

หำกควำมขดแยงขยำยไปถงรฐสภำดวย

แบบเผดจการ

ประเทศทปกครองแบบเผดจกำรจ ำนวนมำกในประวตศำสตร อำจมกำรจดวำงแผนผง

ต ำแหนงในฝำยบรหำรแตกตำงจำกรปแบบทงหมดทไดกลำวมำ ซงอำจมลกษณะกำรผสมผสำน

ตำมอดมกำรณสงสด ทตวเองยดถอกบระบบดงทไดกลำวมำทงหมด อยำงเชน กำรปกครอง

108

แบบฟำสซสต เชน ฮตเลอร และมโสลน เปนประมขสงสดของเยอรมน และอตำลแตไมไช

ประธำนำธบด หรอคอมมวนสต อยำงเชนเกำหลเหนอ ทผน ำเปนประมขสงสด (Supreme Leader)

ทมกำรสบทอดต ำแหนงทำงสำยเลอด นอกจำกน ยงมประเทศทปกครองแบบเทวำธปไตย

อยำงเชน นครรฐวำตกน และอหรำน อยำงไรกตำม มประเทศในกรณศกษำอน ไดแก จน

และอหรำน ซงมกถกสอตะวนตกโจมตวำไมเปนประชำธปไตย จงท ำใหควรศกษำวำระบบ

กำรเมองของทง 2 ประเทศนน มควำมซบซอนอยำงไร

จน

ในอดตนน จน มทงกำรปกครองอนหลำกหลำย ไมวำแบบกษตรยนยม ประธำนำธบด

นำยพลในยคขนศกนยม เมอพรรคคอมมวนสตจนยดอ ำนำจได ในป 1949 จน กมระบบกำรปกครอง

ไดรบอทธพลอยำงสง จำกพรรคคอมมวนสตของสหภำพโซเวยต แตกมพฒนำกำรและกำรจดวำง

ต ำแหนงเปนของตวเอง เชน เหมำ เจอตง ผน ำสงสดของจน มต ำแหนงเปนประธำน

พรรคคอมมวนสต และประธำนสำธำรณรฐประชำชนจน ภำยหลงจำกควำมลมเหลวจำกนโยบำย

กำวกระโดดไกล เหมำ ไดคงไวแตประธำนพรรคคอมมวนสตเพยงต ำแหนงเดยว ในป 1959

ตอมำรฐธรรมนญป 1982 ไดเปลยนต ำแหนงชอประธำนพรรคคอมมวนสต

เปน เลขำธกำรพรรคคอมมวนสต และยงไดตงต ำแหนงประธำนำธบดขนมำอกดวย โดยม

นำยล เซยน เนยน เปนประธำนำธบดคนแรก อยำงไรกตำมในดำนปฏบตประธำนำธบด

เปนเพยงต ำแหนงหวโขน ไมมอ ำนำจเทำกบเลขำธกำรพรรค จนเมอนำยเจยง เจอ หมน

ขนมำมอ ำนำจ ในป 1989 กไดด ำรงต ำแหนงทงเลขำธกำรพรรค ประธำนำธบด และประธำน

คณะกรรมำธกำรกลำงกองทพ ควบคกนไป (แตเวลำขนด ำรงต ำแหนงเหลอมล ำกนอยบำง)

เชนเดยวกบผน ำสบตอมำ คอนำยห จนเทำ และนำยส จนผง กไดด ำรง 3 ต ำแหนงควบกน

ประธานาธบด

ประธำนำธบด มำจำกกำรเลอกของรฐสภำจน ทมชอวำสภำประชำชนแหงชำต

(National People's Congress) มกำรประชมทก ๆ 5 ป เพอเลอกประธำนำธบด ประธำนำธบด

ยงมกมำจำกต ำแหนงเลขำธกำรพรรค ซงจะตองเปนหวหนำของคณะกรมกำรเมองถำวร

แหงพรรคคอมมวนสต (Politburo Standing Committee) ซงมสมำชกจ ำนวน 9 คน

ดงนน ประธำนำธบดของจนด ำรงต ำแหนงไดวำระละ 5 ป เพยง 2 วำระ นอกจำกน ประธำนำธบด

ยงมต ำแหนงรองประธำนำธบด เพอชวยบรหำรงำน จ ำนวน 1 ต ำแหนง

บทบำทและอ ำนำจอยำงเปนทำงกำรของประธำนำธบด เชน (China.Org.Cn, 2003,

Online)

109

1. เปนผแตงตงนำยกรฐมนตร รองนำยกรฐมนตร และสมำชกสภำแหงรฐ รวมไปถง

รฐมนตรกระทรวงตำง ๆ รวมถงเอกอครทต แตตองไดรบกำรรบรองจำกสภำประชำชนแหงชำต

2. รบผดชอบในกำรก ำหนด และสนบสนนนโยบำยตำง ๆ ทนำยกรฐมนตรเปนผน ำไป

ปฏบต

3. เปนประมขในระดบพธกรรมในประเทศ และยงเปนตวแทนททรงเกยรตของประเทศ

ในกำรตดตอกบตำงประเทศ ประธำนำธบดยงรวมกบนำยกรฐมนตรเจรจำและลงนำม

กบตำงประเทศในประเดนดำนตำง ๆ ของควำมสมพนธระหวำงประเทศ

4. มอ ำนำจในกำรประกำศกฎหมำยพเศษ และภำวะฉกเฉน รวมไปถงสงครำม

5. เปนผบญชำกำรทหำรสงสด

อยำงไรกตำม ประธำนำธบดมอ ำนำจนอยกวำเลขำธกำรพรรคคอมมวนสต

เพรำะจดศนยกลำงอ ำนำจอยทพรรคคอมมวนสต แมแตกำรเปนผบญชำกำรทหำรสงสดเอง

หำกประธำนำธบด ไมไดรบกำรแตงตงใหเปนประธำนคณะกรรมกำรกองทพกลำง ซงควบคม

กองทพปลดปลอยประชำชนจนกไมไดมอ ำนำจอยำงแทจรงเหนอกองทพ อนกลำยเปนกำรแยงชง

อ ำนำจระหวำงบรรดำผน ำระดบสงของจน ดงเชน นำยห จนเทำ ซงขนด ำรงต ำแหนงประธำนำธบดใน

ป 2003 แตนำยเจยง เจอหมน อดตประธำนำธบดยงคงเปนประธำนคณะกรรมกำรกองทพกลำง

อย จนถ งป 2004 จ งลงจำกต ำแหน ง เพ อ ให นำยห ส บต อ (Tkacik Jr,2004,Online)

ปรำกฏกำรณเชนนสะทอนวำ แมจะจนจะเขำขำยกำรปกครองแบบประธำนำธบดกงรฐสภำ แตก

มแผนผงทำงต ำแหนงและอ ำนำจ ท ไม เหมอนประเทศในระบบน ท ไม ใช คอมมวนสต

นอกจำกน ยงมตวอยำงของนำยเตง เสยวผง ซงไมไดด ำรงต ำแหนงส ำคญอะไรเลย ในกำร

บรหำรประเทศ และของพรรคคอมมวนสต ยกเวน ประธำนคณะกรรมกำรกองทพกลำง แต

กลบมอ ำนำจทแทจรง (de facto) เหนอเลขำธกำรพรรคและประธำนำธบด

นายกรฐมนตร

นำยกรฐมนตร มทมำเชนเดยวกบประธำนำธบด คอ ตองเปนหนงในสมำชกของ

คณะกรรมกำรกำรเมองถำวรแหงพรรคคอมมวนสต และมวำระเวลำเดยวกบประธำนำธบด

นำยกรฐมนตร ยงมต ำแหนงรองนำยกรฐมนตร อก 1 ต ำแหนง ชวยบรหำรงำน

อ ำนำจและบทบำทของนำยกรฐมนตรของจน ไดแก (People's Daily Online, 2004,

Online)

1. ก ำหนดนโยบำย และปฏบตตำมนโยบำยของรฐ โดยเฉพำะดำนเศรษฐกจ

2. เปนผดแลระบบรำชกำรทงหมดผำนสภำแหงรฐ และคณะรฐมนตร

3. เสนอรำยชอรฐมนตร และขำรำชกำรต ำแหนงใหกบประธำนำธบด

110

4. ท ำหนำทเปนตวแทนของประเทศ ในกำรเชอมควำมสมพนธ รวมไปถงลงนำม

ในสนธสญญำกบตำงประเทศไดเชนเดยวกบประธำนำธบด

ผด ำรงต ำแหนงนเปนคนแรกของสำธำรณรฐประชำชนจน คอ นำยโจว เอนไหล

(ด ำรงต ำแหนง ป 1949-1976) นำยโจวไดรบกำรยกยองวำเปนนำยกรฐมนตรททรงอ ำนำจ

และบำรมทสด ดงเชน นอกจำกอ ำนำจในกำรบรหำรประเทศแลว เขำยงเปนตวแทนของประเทศจน

ในกำรเชอมควำมสมพนธกบตำงประเทศในเกอบทกครง ดวยบคลกของกำรเปนนกกำรทต

ส ำหรบนำยกรฐมนตรคนปจจบน ทท ำงำนภำยใตนำยส จนผง คอ นำยหล เคอเฉยง

(ด ำรงต ำแหนงป 2013-?)

อหราน

กำรปกครองของอหรำน มลกษณะเฉพำะตวทไมเหมอนใครในโลก อนเปนผลจำก

รฐธรรมนญในป 1979 ทก ำหนดใหองคกรทำงศำสนำเปนองคกรปกครองสงสด ดงนนผทมอ ำนำจ

ทำงกำรเมองอยำงแทจรง กคอ ผเชยวชำญทำงศำสนำทไมไดมำจำกกำรเลอกตง ดงมชอวำ

ประมขสงสด (Supreme Leader) สวนประธำนำธบดทมำจำกกำรเลอกตง มอ ำนำจจ ำกด

ทงคมอ ำนำจและบทบำท ดงตอไปน (Kesselman,et al., 2007, pp. 605-609)

ประมขสงสด

ประมขสงสด มำจำกกำรสรรหำจำกสำมชชำนกปรำชญ (Assembly of Experts)

ซงประกอบดวย ผเชยวชำญทำงศำสนำอสลำม 88 คน ประมขสงสดมอ ำนำจอยเหนอกองทพ

ตลำกำร สอมวลชน รวมไปถงกำรก ำหนดนโยบำยส ำคญ อยำงนโยบำยตำงประเทศ

และกำรพฒนำอำวธนวเคลยร ประมขสงสดยงแตงตงสมำชกครงหนงของสภำผชน ำ

(Guardian Council) ซงมหนำทคดกรองผสมครเขำด ำรงต ำแหนงประธำนำธบด ประมขสงสด

จงมอ ำนำจเหนอประธำนำธบดอหรำนโดยปรยำย ท ำใหอหรำนเขำขำยกำรปกครองเทวำธปไตย

นอกจำกน ชอเตมของอหรำน คอ สำธำณรฐอสลำมอหรำน เพรำะถอวำกฏของศำสนำอสลำม

(ชำรอะห) เปนกฎหมำยของรฐ

ประธานาธบด

ต ำแหนงประธำนำธบด เรมตนภำยหลงจำกกำรปฏวตอหรำนในป 1979 ทรฐธรรมนญ

อหรำน ก ำหนดใหประมขของรฐบำล คอ ประธำนำธบด รวมบรหำรประเทศกบนำยกรฐมนตร

ตอมำต ำแหนงนำยกรฐมนตร ถกยบในป 1989 โดยคนสดทำย คอ นำยฮสเซน มซำว

(ด ำรงต ำแหนงป 1981-1989) ทงทควำมจรงแลว ต ำแหนงนำยกรฐมนตรอหรำนมมำหลำยรอยป

ประธำนำธบดอหรำน มำจำกกำรเลอกตงโดยตรงของประชำชน มวำระกำรด ำรง

ต ำแหนง 4 ป เพยง 2 วำระ ในกำรเลอกตงประธำนำธบด หำกผสมครทไดคะแนนเสยงมำกทสด

111

ไดคะแนนไมถงรอยละหำสบ จะตองมกำรเลอกตงระหวำงผไดคะแนนสงสด 2 คน อกครงเพอชขำด

ต ำแหนงประธำนำธบด ยงตองไดรบกำรยนยนจำกประมขสงสด

อ ำนำจและควำมรบผดชอบของประธำนำธบดอหรำนเชน (Wikipedia,2015,Online)

1. เปนผบรหำรรฐกจโดยเฉพำะทำงดำนเศรษฐกจ

2. เปนผออกอ ำนำจบรหำรสงสด

3.เสนอรำยชอรองประธำนำธบด และคณะรฐมนตร เพอใหรฐสภำรบรอง

4. มอ ำนำจในกำรแตงตงเอกอครทต แตตองไดรบเสยงรบรองจำกรฐสภำ

นอกจำกน ประธำนำธบดยงสำมำรถถกไตสวนกำรกระท ำควำมผดไดโดยรฐสภำ

อนเปนสำเหตหนง ทท ำใหประธำนำธบดตองแบกรบควำมรบผดชอบแทนชนชนปกครองกลมอน

ของอหรำน อยำงเชน ประมขสงสด ดวยควำมเหลอมล ำทำงอ ำนำจเชนน ท ำใหทงประธำนำธบด

และประมขสงสด หลกเลยงควำมขดแยงไมพน เพรำะธรรมชำตของประธำนำธบดซงตองกำร

อ ำนำจมำกกวำเดม เพรำะไมอยำกถกหำวำเปนประธำนำธบดซงไรอ ำนำจ (ดงทเรยกวำ เปดงอย)

ตองปฏบตตำมค ำบญชำจำกผอนอยตลอดเวลำ ดงเชนประธำนำธบดคนแรก คอ อำบฮสซน

บำนซำดร (ด ำรงต ำแหนงป 1980-1981) ทขดแยงกบโคมยนในเรองกำรบรหำรงำน จนเปนเหตให

บำนซำดร ถกไตสวนกำรกระท ำควำมผด จนตองลภยไปอยทฝรงเศสจนถงปจจบน ส ำหรบ

มะหมด อะหมะดเนจำด ถงแมเคยเปนผอยในอำณตของคำมยนย และมควำมคดทอนรกษนยม

แบบสดขวเชนกน แตกมกำรชงอ ำนำจกน จนเปนเหตใหคนใกลชดกบอะหมะดเนจำดถกด ำเนนคด

สวน อะหมะดเนจำดเอง ยงถกรฐสภำซงสนบสนนโดยคำมยนยซกฟอก ในเรองคำเงนไรล

และกำรด ำเนนนโยบำยทำงเศรษฐกจทผดพลำด ในป 2012 (Torbati, 2012, Online)

ส ำหรบประธำนำธบดคนปจจบน ทขนด ำรงต ำแหนงเมอวนท 3 สงหำคม ป 2013

คอ ฮสซำน รฮำน ท ำใหเกดควำมประหลำดใจแกชำวโลก เพรำะมหวปำนกลำงแนวปฏรป

และยงไดรบกำรศกษำวชำกฎหมำยจำกสกอตแลนด ซงเปนภำพทแตกตำงจำกอะหมะดเนจำด

โดยสนเชง มกำรวเครำะหวำอำจะเปนไปไดวำ เกดจำกเจตจ ำนงของประชำชนทตองกำรตอสกบ

ชนชนปกครองอหรำนหวอนรกษนยม หรอจำกควำมตองกำรของชนชนปกครองของอหรำน

ในกำรปรบควำมสมพนธกบโลกตะวนตกใหดกได อนกลำยเปนปจจยหนงทท ำใหในป 2015

อหรำน สำมำรถตกลงกบตะวนตกในขอตกลงเกยวกบอำวธนวเคลยร ซงเปนประเดนควำมขดแยง

ระหวำงอหรำนกบตะวนตกมำนำน (wikipedia, 2015, Online)

112

โครงสรางการปกครองของอหราน

ภาพ 5 แสดงโครงสรางการปกครองของอหราน

ทมา: BBC, 2009, Online

จำกกำรเปรยบเทยบประเทศกรณศกษำ สำมำรถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ประเทศกรณศกษำบำงประเทศ กไดท ำใหบทบำทของประมขฝำยบรหำรมควำม

ไมชดเจน เพรำะแตละประเทศมบรบททำงกำรเมองทแตกตำงกน อยำงเชน รสเซยและฝรงเศส

ซงมรปแบบประมขของฝำยบรหำรคลำยกน คอ ประธำนำธบดกงรฐสภำ แตประธำนำธบด

ของรสเซย กลบมอ ำนำจและเปนเผดจกำรมำกกวำประธำนำธบดฝรงเศส

2. นอกจำกนแมวำองกฤษ ฝรงเศส สหรฐฯ จะถอไดวำเปนประชำธปไตยเชนเดยวกน

แตกมรปแบบของฝำยบรหำรทแตกตำงกนอยำงมำก ดวยปจจยทำงประวตศำสตร สงคม และ

วฒนธรรม เชน องกฤษ มประมขของรฐ คอ กษตรย ทมำโดยรำชประเพณ สวนฝรงเศสและสหรฐฯ

มประมขของรฐ คอ ประธำนำธบดทมำจำกกำรเลอกตง

3. ส ำหรบอหรำน และจน มกำรสรำงรปแบบของฝำยบรหำรเปนแบบของตวเอง

(แมจนจะเลยนแบบโซเวยตในหลำยสวน) โดยตงอยบนอดมกำรณทเนนกำรเสรมสรำงอ ำนำจ

ของฝำยปกครอง มำกกวำจะเนนใหสวนลำง คอ ประชำชนมสวนรวม ประมขของประเทศ

ขำดกำรเชอมตอกบมวลชน

4. ส ำหรบอหรำน ถงแมหลำยฝำยจะจดวำเปนเผดจกำรเชนเดยวกบจน แตอหรำน

มประธำนำธบดทมำจำกกำรเลอกตง โดยกำรเปดชองทำงในกำรใหประชำชนสำมำรถเขำมำ

ประธำนำธบด ประมขสงสด ผลงสมครในกำรเลอกตง

คณะรฐมนตร

รฐสภำ

กองทพ

ฝำยตลำกำร

สภำผชน ำ

สำมชชำนกปรำชญ

สภำเอกพเดยนซ

เลอกตงโดยตรง แตตงหรอใหกำรเหนชอบ ตรวจสอบคณสมบตผสมคร

สถำบนทมำจำกกำรเลอกตง สถำบนทไมไดมำจำกกำรเลอกตง

113

คำนอ ำนำจกบกลมชนชนปกครองอน เชน ประมขสงสดได สวนจนมระบบทปดตำยส ำหรบประชำชน

ยกเวน จำกกำรแสดงออกทำงกำรเมองดำนอน ซงกถกจ ำกดในระดบหนง

สรป

ฝำยบรหำรของรฐ ซงเปน 1 ใน 3 ฝำยของรฐบำล ตำมแนวคดของ มงแตสก

เยอ มหนำทก ำหนดนโยบำยของรฐ และด ำเนนกำรใหนโยบำยเหลำนนเกดประสทธผล ฝำย

บรหำรสำมำรถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ประมขของรฐ ซงโดยมำกเนนไปทพธกรรมและ

กำรทตและประมขของรฐบำล ซงมอ ำนำจในกำรบรหำรรฐบำล ฝำยบรหำรแบงเปน 1. กษตรยเปน

ประมข อนประกอบไปดวย 1.1 ระบบกษตรยและระบบสมบรณำญำสทธรำช ซงกษตรยมกเปนทง

ประมขของรฐและรฐบำล ระบบกษตรยในอดตนนมอ ำนำจไมเทำกบระบบสมบรณำญำ

ส ทธ ร ำช ซ งม อ ำนำจอย อย ำ ง เต ม เป ยม ในกำรบร หำรประ เทศ ด งต วอย ำ ง เ ช น

ซำอดอำระเบย และสวำซแลนด 1.2 ระบบกษตรยภำยใตรฐธรรมนญ ซงเปนกำรผสม

ระหวำงระบอบกษตรยกบระบอบรฐสภำ โดยทกษตรยในฐำนะเปนประมขของรฐ มอ ำนำจ

เพยงแตในระดบพธกรรมแตผ มอ ำนำจ คอ นำยกรฐมนตร ซ งเปนประมขของรฐบำล

ตวอยำงเชน ญปน ไทย องกฤษ สวเดน ฯลฯ

2. สำธำรณรฐ ซงมคนธรรมดำเปนประมข อนไดแก 2.1 ระบบรฐสภำอนม

ประธำนำธบดเปนประมข ซงประมขของรฐเปนประธำนำธบดซงไมมอ ำนำจ แตมควำมส ำคญ

ในทำงพธกรรมเชนเดยวกบกษตรย สวนผมอ ำนำจในกำรบรหำรประเทศ คอ นำยกรฐมนตร

ในฐำนะเปนประมขของรฐบำล ตวอยำงไดแก เยอรมน 2.2 ระบบประธำนำธบด ซงประธำนำธบด

ท ำหนำทเปนทงประมขของรฐและรฐบำล และมอ ำนำจในกำรบรหำรประเทศอยำงเตมท

ตวอยำงไดแก สหรฐอเมรกำ 2.3 ระบบประธำนำธบดกงรฐสภำ (Semi-Presidential system)

ซงประมขของรฐคอ ประธำนำธบด แบงอ ำนำจกบนำยกรฐมนตร ในกำรบรหำรประเทศ

3. ระบอบเผดจกำร (Dictatorship) ซงเปนระบอบทประเทศนน ๆ คดขนมำเปนพเศษ

ดงตวอยำงเชน อหรำน ซงเปนรฐศำสนำทมผเชยวชำญทำงศำสนำเปนประมขสงสด และมอ ำนำจ

มำกกวำประธำนำธบด ซงเปนประมขของรฐบำล สวนจน มลกษณะคลำยระบบประธำนำธบด

กงรฐสภำ แตเลขำธกำรพรรคคอมมวนสตมอ ำนำจมำกกวำประธำนำธบด ประมขของจน

ทมอ ำนำจสงสด จงเปนทงประธำนำธบด เลขำธกำรพรรค และประธำนคณะกรรมกำรกองทพกลำง

ควบคไปดวย สวนประมขของรฐบำล คอ นำยกรฐมนตร มอ ำนำจอยำงจ ำกด โดยมงเนนไปท

เรองเศรษฐกจเปนหลก

114

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. ทำนคดวำระบอบสมบรณำญำสทธรำชยงจ ำเปนในประเทศยคใหมหรอไม อยำงไร

2. ประมขของรฐจ ำเปนตองมำจำกกำรเลอกตงหรอไม เพรำะอะไร

3. เหตใดกำรปกครองของประเทศตำง ๆ จงมกำรจดวำงต ำแหนงประมขทแตกตำงกน

4. ทำนคดวำรองประธำนำธบด ควรมบทบำทและอ ำนำจมำกกวำเทำทเปนอยหรอไม

5. ประธำนำธบดสหรฐฯ ควรมอ ำนำจเกยวกบสงครำมมำกกวำทเปนอยหรอไม

เพรำะเหตใด

6. ทำนคดวำในอนำคต จนจะมกำรเปลยนแปลงต ำแหนงของประมขของรฐหรอไม

อยำงไร

7. ประมขสงสดของอหรำน ควรมอ ำนำจและบทบำทดงทมในปจจบนหรอไม เพรำะอะไร

บรรณานกรม

Almond, G. A., Powell, G. Bingham, Jr., Dalton, R. J., and Strom, K. (2010).Comparative

Politics Today .USA: Longman.

BBC. (June 9, 2009). Guide: How Iran is ruled. Retrieved April 19, 2014,

from http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8051750.stm

BBC. (May 23, 2013). King Edward VIII bugged during abdication crisis. Retrieved

May 23, 2013, from http://www.bbc.com/news/uk-22625043

BBC. (December 17, 2014). Dalai Lama concedes he may be the last. Retrieved

December 17, 2014, from http://www.bbc.com/news/world-asia-china-30510018

Bunch, L. G. III. (2000). The American Presidency:GloriousBurden. USA:

SmithsonianInstitution Press.

Chambers, L .(2010). Authoritarianism and Foreign Policy: The Twin Pillars of

Resurgent Russia. Retrieved December 17, 2014, from http://www.cria-

online.org/11_3.html

China. Org. Cn. (May 20, 2003). Functions of the President. Retrieved December 17,

2014, from http://www.china.org.cn/english/features/state_structure/64587.htm

115

Edemariam, Aida. (July 19, 2013). There is now a republican movement': anti-royal

campaigners get organised. Retrived June 19, 2014,

from http://www.theguardian.com/uk-news/2013/jul/19/there-is-now-republican-

movement

FindLaw UK. (n.d.). The Royal Prerogative. Retrived December 17, 2014, from

http://www.findlaw.co.uk/law/government/constitutional_law/citizens_guide_to_gov

ernment/500456.html

Garnett, M., and Lynch, P. (2009) .Exploring British Politics. UK: Pearson Education

Limited.

Heywood, A. (2007). Politics. New York: Palgrave Macmillan.

Joseph, K. (2013). Comparative Politics: An Introduction. USA: McGraw-Hill Education.

Karthikeyan, B. (2015). Arab Spring brings success, failures. Retrieved February 27,

2015, from http://thetriangle.org/opinion/arab-spring/

Kesselman, M., Krieger, J., Joseph, W. A. (2007). Introduction to Comparative

Politics:Political Challeges and Changing Agendas. Boston: Wadsworth.

Laurence Frost. (April 18, 2015). Hollande's approval ratings climb off rock bottom:

French poll. Retrieved April 18, 2015,

from http://www.reuters.com/article/2015/04/18/us-france-hollande-poll-

idUSKBN0N90EX20150418

Lawson, K. (2006). The Human Polity. USA: Houghton Mifflin Company.

Magleby ,D.B.,et al.(2006).Government by the People:Basic Version.USA:Pearson.

Merriam-Webster.(n.d.).Republic. Retrieved from http://www.merriam

webster.com/dictionary/republic

Mckay, J. P., Hill, B. D., and Buckler, J. (2006). A History of Western Society. USA:

Charles Hartford.

Mcquire ,K. A. .(n.d.). President-Prime Minister Relations, Party Systems, and Democratic

Stability in Semipresidential Regimes: Comparing the French and Russian Models:

Texas. International Law Journal, 47(2). Retrieved April 18, 2015,

from http://www.tilj.org/content/journal/47/num2/McQuire427.pdf

116

Pan, P. P. (February 9, 2009). Russia's Medvedev Putting Some Distance Between

Himself and Putin. Retrieved April 18, 2015,

from http://www.washingtonpost.com/wp-

dyn/content/article/2009/02/08/AR2009020802129.html

People's Daily Online. (2004). Constitution of the People’s Republic of China.

Retrieved April 18, 2015, from http://en.people.cn/constitution/constitution.html

Sidlow, E., and Henschen, B. (2006). American at Odds. USA: Wadsworth Pub.

Tkacik Jr,J.J.(September 8,2004). China's 'peaceful' rise at stake in power

struggle.Retrieved September 8,2004,from

http://atimes.com/atimes/China/FI08Ad03.html

Torbati, Y. (Nov 4, 2012). Iran parliament summons Ahmadinejad to explain

economic policies. Retrieved April 18, 2015,

from http://www.reuters.com/article/2012/11/04/us-iran-ahmadinejad-

idUSBRE8A306M20121104

Wikipedia. (2015). Joint Comprehensive Plan of Action. Retrieved April 18, 2015,

from https://en.wikipedia.org/wiki/Joint_Comprehensive_Plan_of_Action

Wikipedia. (2015). President of Iran. Retrieved 14 November 2015, from

https://en.wikipedia.org/wiki/President_of_Iran#Powers_and_responsibilities

Wintour, P. (2013). How Tony Blair's team fought and failed to see-off Gordon

Brown's coup. Retrieved April 18, 2015,

from http://www.theguardian.com/politics/2013/sep/19/tony-blair-gordon-brown

บทท 7

ฝายนตบญญต (Legislature)

ฝายนตบญญตเปนฝายท 2 ของรฐบาล ตามแนวคดของมงแตสกเยอ ทตองถวงดลอ านาจ

กบฝายอน ฝายนตบญญต หมายถง องคกรของรฐทออกกฎหมาย ซงมองคประกอบส าคญ คอ

รฐสภา (Parliament) อนเปนสถานทส าหรบประชมเพอถกเถยง อภปราย และลงคะแนนเสยง

ของสมาชกรฐสภา ในการรางและผลกดนกฎหมายตาง ๆ (Axford, et al., 2002, pp.

336-338) อยางไรกตาม ฝายอ านาจอนกสามารถออกกฎหมายไดเชนกน เชน ฝายบรหาร

ออกพระราชก าหนด (พรก.) ในกรณฉกเฉน แตกตองไดรบการรบรองจากรฐสภา จงจะ

กลายเปนพระราชบญญต (พรบ.) หรอกฎหมายทใชบงคบอยตามปรกต รฐสภามความส าคญ

ส าหรบรฐ คอ เปนสญลกษณของอ านาจประชาชนตามระบอบประชาธปไตย กลาวคอ

ประเทศทมการปกครองในระบบประชาธปไตยตองมรฐสภา เพราะสมาชกรฐสภาเปนตวแทน

ของประชาชน นอกจากน รฐสภายงสรางความชอบธรรมของกฎหมาย และระบอบการ

ปกครอง ซงแมแตประเทศเผดจการเองกมรฐสภา โดยความโปรงใสและความเปนอสระของ

รฐสภา กแปรผนตามความเปนเผดจการของประเทศนน ๆ

หนาทของรฐสภา

หนาทของรฐสภาไดแก (Beetham, 2007, p. 5)

1. ออกกฏหมาย

2. ใหการเหนชอบการเกบภาษ รวมไปถงงบประมาณ และคาจายของประเทศ

3. พจารณาและตรวจสอบฝายบรหาร ทงนโยบายและตวบคคล

4. ใหการเหนชอบสนธสญญาระหวางประเทศ

5. มการหารอหรอถกเถยงเกยวกบประเดนส าคญของประเทศ หรอกบตางประเทศ

6. แกไขรฐธรรมนญ

ระบบรฐสภาอนมกษตรย หรอประธานาธบดเปนประมข มตนแบบ คอ เวสมนสเตอร

(Westminster) ขององกฤษ ซงมการปะปนกนระหวางสมาชกสภาผแทนราษฎร และฝายบรหาร

กลาวคอ สมาชกสภาผแทนราษฎรสามารถเปนฝายบรหารได ในทางกลบกนระบบประธานาธบด

ประธานาธบดกงรฐสภา และแบบเผดจการ ดงเชน จน และสหภาพโซเวยต ถอวาฝายบรหาร

เชน ประธานาธบด นายกรฐมนตร คณะรฐมนตร จะไมมาจากสมาชกสภาผแทนราษฎร

(หรอชออน เชน สภาประชาชนในบางประเทศ)

118

รฐสภาของประเทศประชาธปไตยเสรนยม

ดงทไดกลาวมาแลววา รฐสภานนเปนสงส าคญส าหรบประชาธปไตย แตอยางไรกตาม

ประเทศทมรฐสภา กไมไดหมายความวาจะเปนประชาธปไตยเสมอไป เพราะประเทศ

ซงมการปกครองแบบเผดจการเทยม เผดจการอ านาจนยม หรอแมแตเผดจการแบบเบดเสรจ

อยางเชน เกาหลเหนอ กยงมรฐสภา คณสมบตดงตอไปนของรฐสภา จะเปนตวบงชไดวา

ประเทศนนเปนประชาธปไตยเสรนยมมากนอยเพยงใด (Ibid., 7)

1. เปนตวแทนของประชาชนอยางแทจรง กลาวคอ รฐสภาเปนตวแทนอนชอบธรรม

และทวถงกบเทาเทยมกนของประชาชนทวประเทศ ซงมความหลากหลายทางเชอชาต

และกลมตาง ๆ

2. มความโปรงใส รฐสภาเชนนมการเปดใหสาธารณชนตดตาม หรอตรวจสอบกจกรรม

ของรฐสภา ผานสอมวลชน

3. เขาถงไดอยางสะดวก นนคอ รฐสภาเปดใหองคกรหรอกลมทางสงคมอน ๆ

สามารถเขามาตดตอ รองทกข หรอเขามารวมกจกรรมกบรฐสภาไดตลอดเวลา และทวถง

4. มความรบผดชอบ นนคอ สมาชกของรฐสภามความรบผดชอบ และมคณธรรม

ในการปฏบตภาระกจเพอประชาชน ซงลงคะแนนเสยงเลอกพวกตนเขามา

5. มคณภาพ นนคอ รฐสภาตองปฏบตงานอยางมคณภาพ ภายใตคานยมของ

ความเปนประชาธปไตย ไมวาการออกกฎหมาย หรอการพจารณาการท างานของรฐบาล

อนสงผลประโยชนตอประชาชนทงมวล

ระบบของรฐสภา

การแบงระบบของรฐสภาเปนไปตามจ านวนของสภา ซงโดยสวนใหญในโลกน

จะแบงเปน 2 ระบบ คอ 1) ระบบสภาเดยว (Unicameralism) และ 2) ระบบสภาค (Bicameralism)

นอกจากน ยงมระบบพเศษทด ารงคอยกบรฐสภาดวย คอ ระบบกรรมาธการ (Committee)

(National Democratic Institute For International Affairs, pp. 1-11, Online)

1. ระบบสภาเดยว (Unicameralism)

ระบบสภาเดยว หมายถง การปกครองทมองคกรนตบญญต หรอรฐสภาเพยงสภาเดยว

สวนใหญเปนประเทศเลก และเปนรฐทมความเปนหนงเดยวกน หรอมการปกครองแบบคอมมวนสต

เชน อลบาเนย บงคลาเทศ อหราน เคนยา เกาหลใต ควบา ลาว จน

119

ขอไดเปรยบของระบบสภาเดยว

1. การออกกฎหมายเปนไปไดอยางรวดเรว และปราศจากความขดแยง เพราะไมตองผาน

สภามาก

2. สภาเดยว มการรบผดชอบตอการออกกฎหมายของตวเองเตมท

3. มความสะดวกในการเลอกตง เพราะมเพยงผแทนของประชาชนเพยงสภาเดยว

ขอเสยเปรยบของระบบสภาเดยว

1. สภามขนาดเลก ท าใหมอ านาจในการตรวจสอบฝายบรหารนอย

2. กฎหมายทผานสภาอาจมความบกพรอง โดยทไมมแหลงอนตรวจสอบ

3. ไมเหมาะสมกบประเทศทเตมไปดวยความหลากหลายของกลมชนและเชอชาต

ส าหรบประเทศกลมกรณศกษา ซงมระบอบรฐสภาเดยว อนจะสามารถสะทอนถง

รปแบบการปกครอง วาเปนเผดจการไดอยางชดเจนนน ไดแก จน และอหราน

จน

รฐสภาของจนมชอวา สภาประชาชนแหงชาต (National People's Congress)

ซงไดรบการระบจากรฐธรรมนญป 1982 วาเปนองคกรสงสดของอ านาจรฐ มจ านวนสมาชกทงสน

3,000 คน มาจากการเลอกทก 5 ป สมาชกไดรบเลอกจากสภาประชาชนประจ ามณฑล

ซงมาจากการเลอก โดยประชาชนจนทกคนทมคณสมบตตามรฐธรรมนญ มการประชมทกป

เปนเวลา 2 อาทตย และทก ๆ 5 ป จะประชมกนเพอเลอกประธานาธบด สาเหตทจนจดวา

อยในระบบสภาเดยว ทงทเปนประเทศทมประชากรมากทสดในโลก และมชนเผาตาง ๆ ถง 56 ชนเผา

เพราะพรรคคอมมวนสตมอ านาจในการออกกฎหมาย โดยมรฐสภาเปรยบไดกบสภาตรายาง

แมแตการเลอกผน าฝายบรหาร กลวนแตไดรบการก าหนดจากพรรคคอมมวนสตแลวทงสน

แมในรฐธรรมนญจะระบไววา สมาชกรฐสภามหนาทในการพจารณากลนกรองกฎหมาย

รวมไปถงการตงกรรมการตรวจสอบรฐบาลไดอยางอสระ (Susan V. Lawrence and Michael

F. Martin, 2013, Online)

อหราน

ภายหลงปฏวตอสลามในป 1979 อหรานไดเปลยนจากระบบ 2 สภา เปนสภาเดยว

โดยการยบวฒสภา เหลอเพยงสภาผแทนราษฎร ซงมชอเปนทางการวา สภาทปรกษาอสลาม

แหงอหราน (Islamic Consultative Assembly of Iran) หรอมาจเลส (Majles) สภาผแทนราษฎร

ของอหราน มสมาชก 290 คน มาจากการเลอกตงทก 4 ป โดยคณสมบตผสมครจะไดรบ

การพจารณาจากสภาผชน า (Guardian Council) รฐสภาของอหรานแมจะมอ านาจมากมาย

ไมวาการออกและพจารณารางกฎหมาย แลวยงมอ านาจในการเหนชอบคณะรฐมนตร

120

และสามารถเปดอภปรายไมไววางใจคณะรฐมนตร ยกเวน ประธานาธบด รฐสภายงสามารถ

พจารณางบประมาณของรฐบาล เงนกใหกบตางประเทศ สนธสญญาระหวางประเทศ ฯลฯ

แตไมสามารถบอกไดวา เปนรฐสภาตามรปแบบของประเทศประชาธปไตย เพราะถกควบคม

ทางออม โดยสภาผชน า เชน การคดสรรคณสมบตของสมาชกรฐสภา เปนตวกลนกรองกฎหมาย

จากสภาผแทนราษฎร และยงมอ านาจในการตความกฎหมายฉบบนน สอดคลองกบกฎหมาย

ทางศาสนา หรอชะรอะฮหรอไม (Wikipedia, 2015, Online) การทสภาผชน า ประกอบดวย

สมาชกซงเปนผเชยวชาญทางศาสนา และไมไดมาจากการเลอกตงของประชาชน อนสะทอนใหเหน

ถงความเปนรฐอนรกษนยม หรอรฐศาสนาของอหราน ซงกฏหมายทไดรบการอนมตโดยสภา

ผชน าอาจไมตองตอบสนองความตองการของคนสวนใหญ

2. ระบบสภาค (Bicameralism)

ระบบสภาค หมายถง การปกครองทมองคกรนตบญญต หรอรฐสภาทประกอบดวย

2 สภา ดงตอไปน

2.1 สภาลาง (Lower house) หรอสภาผแทนราษฎร ส าหรบประเทศประชาธปไตย

สมาชกจะมาจากการเลอกตงเทานน

2.2 สภาสง (Upper house) หรอวฒสภา (Senate) ซงมาจากทงการเลอกตง

หรอแตงตง หรอทง 2 ประเภทพรอมกน ตามแตรฐธรรมนญของประเทศนนก าหนด

ขอไดเปรยบของระบบสภาค

1. สภาสง ชวยตรวจสอบและขดเกลากฎหมายทมาจากสภาลาง

2. สภาสง ชวยคานอ านาจของสภาลาง และปองกนไมใหเสยงขางมากมอ านาจ

มากเกนไป

3. สภาสง ชวยตรวจสอบอ านาจบรหารใหมประสทธภาพดขน

4. สภาสง เปนตวแทนของประชาชนไดหลากหลายมากขน

ขอเสยเปรยบของระบบสภาค

1. สภาสงอาจท าใหการออกกฎหมายเกดความลาชา และซบซอนเกนจรง

2. พรรคการเมอง 2 พรรคขนไป เขากมอ านาจในคนละสภา อาจท าใหเกด

ความชะงกงนทางการเมอง

3. สภาสงอาจมแนวคดอนรกษนยม ทเนนผลประโยชนของชนชนปกครอง

ประเทศทมระบบสภาคมอยเปนจ านวนมากในโลกน ดงในกรณศกษาทเปน

ประชาธปไตยเสรนยม 2 ประเทศ คอ องกฤษ ซงเปนตนแบบของรฐสภา และใหอ านาจแก

รฐสภาสงสด และสหรฐฯ ซงใหอ านาจแกรฐสภาอยางมหาศาล ในการคานอ านาจกบฝายบรหาร

121

และฝายตลาการ รวมไปถงเผดจการอ านาจนยมอยางรสเซย ซงรฐสภามกถกครอบง า

โดยองคกร หรอกลมบคคลใดบคคลหนง ตลอดประวตศาสตรทผานมา

องกฤษ

รฐสภาขององกฤษมความเปนมาอนยาวนานนบพนป และเปนตนแบบของรฐสภา

ทใชกนทวโลก คอ แบบเวสมนสเตอร (Westminster Model) ค าวารฐสภาเกดขนอยางเปนทางการ

ในยคของพระเจาเฮนร ท 3 ซงเปนพระโอรสของพระเจาจอหน ผทรงมอบอ านาจกษตรย

ใหอยภายใตสญญาแมคนาคาตาร ภายหลงจากนน กษตรยยงทรงมอ านาจสส ทดทาน กบขนนาง

ตลอดมา และในทสดรฐสภาขององกฤษเพงจะมอ านาจเหนอกษตรยอยางแทจรง ในชวงการปฏวต

อนรงโรจน (Glorious Revolution) เมอป 1688 ทบรรดาขนนางสามารถโคนลมพระเจาเจมสท 2

ไดส าเรจ ถงแมสถาบนกษตรยจะยงคงเปนประมขของรฐ แตรฐสภาไดมอ านาจเพมขนมหาศาล

เชน อ านาจในการเกบภาษ การสบสนตสมบต ฯลฯ รฐสภาขององกฤษถอไดวามความเปนอสระ

โดยเดดขาดและสงสด (supremacy of parliament) คอมอ านาจมากกวาทงฝายบรหาร

และฝายตลาการ กฎหมายของรฐสภาไมอาจถกตงค าถาม หรอปฏเสธโดยฝายตลาการ

เพราะถอวารฐสภาเปนตวแทนมาจากประชาชน

รฐสภาขององกฤษ ประกอบดวย 2 สภา คอ 1) สภาขนนาง (House of Lords) และ

2) สภาสามญชน (House of Commons) (Garnett and Lynch, 2009, pp. 172-200)

1. สภาขนนาง (House of Lords)

สภาสงหรอวฒสภา อนประกอบดวยสมาชก (ศพทภาษาองกฤษ คอ เพยร

หรอ Peers) 760 คน สวนใหญมาจากการแตงตงของสมเดจพระบรมราชนนาถโดยการทลถวาย

รายชอจากนายกรฐมนตร มเพยง 92 คน ทอยในต าแหนง โดยเปนทายาทของตระกลขนนางเกา

สมาชกมาจากประชาชน จากอาชพ วย ชนชน อนหลากหลาย ประมขของสภาขนนาง

ยงด ารงต าแหนงในคณะรฐมนตรดวย สภาขนนางมหนาท คอ พจารณารางกฎหมายจากสภาลาง

และยงมการไตสวน และตรวจสอบการท างานของรฐ แตไมมอ านาจในการยบยงกฎหมาย

ไดเแตเพยงชะลอการออกกฎหมาย โดยการสงกฎหมายกลบไปใหสภาลางพจารณาอกครงหนง

2. สภาสามญชน (House of Commons)

สภาลาง หรอสภาผแทนราษฏร อนประกอบดวย สมาชกดงท เรยกวา

สมาชกรฐสภา (Member of parliament) มจ านวน 650 คน มาจากการเลอกตงจากประชาชน

มหนาท คอ ออกและพจารณารางกฎหมาย ตรวจสอบการท างานและคานอ านาจกบฝายบรหาร

เชน มการตงคณะกรรมาธการ และมการเปดการอภปรายไมไววางใจการท างานของรฐบาล

122

ตงแตอดตจนถงปจจบน รฐบาลพยายามปรบปรงหรอปฏรปสภาขนนางใหมความเปน

ประชาธปไตยมากขน อยางเชน ในป 1978 คณะกรรมาธการทน าโดย ลอรดโฮมออฟเดอะเฮอรเซล

ไดเสนอใหสมาชกของสภาขนนางมาจากการเลอกตง 2 ใน 3 สวน 1 ใน 3 มาจากการแตงตง

แตไมส าเรจ หรอ ในป 1997 รฐบาลทมาจากพรรคเลเบอร ไดเสนอกฎหมายใหยกเลกสทธ

ในการรบต าแหนงสมาชกสภาขนนางตามสายเลอด จากทนงทงหมด 600 กวา จนเหลอเพยง

92 ทนง ดงทปรากฏในปจจบน (Parliament.uk, n.d., Online)

สหรฐอเมรกา

รฐสภาของสหรฐฯ ถอไดวาเปนองคกรทไดรบการก าหนดจากรฐธรรมนญ

ใหมการคานอ านาจกบฝายบรหารและฝายตลาการ ดวยอ านาจอยางมหาศาล โดยเฉพาะ

การอนมตงบประมาณ รฐสภาของอเมรกามชอวา คองเกรส (Congress) ประกอบดวย 2 สภา

คอ วฒสภา (senate) และสภาผแทนราษฎร (House of Representatives) (Patterson, 2008,

pp. 301-315)

1. วฒสภา (senate)

วฒสมาชกมาจากการเลอกตงโดยตรง มจ านวน 100 คน ดงนนใน 50 รฐ

ของอเมรกา ไมวาขนาดเลกหรอใหญจะมตวแทน คอ วฒสภาไดรฐละ 2 คน วฒสมาชก

ด ารงต าแหนงไดวาระละ 6 ป แตเปดใหมการเลอกตงใหมจ านวน 2 ใน 3 ทก 2 ป มหนาท

กลนกรองกฎหมาย โดยการเปดการอภปรายไดอยางเตมท นอกจากนน วฒสภายงมบทบาทส าคญ

คอ การพจารณาและการยอมรบตลาการ ตลาการศาลสงสด รฐมนตร ผวาการธนาคารกลาง

รวมไปถงเอกอครราชทต ทมาจากการเสนอของประธานาธบด วฒสภายงใหการอนมตตอ

สนธสญญาของรฐบาลทกระท ากบตางประเทศ และยงรวมในการไตสวนการกระท าความผด

ของเจาหนาทของรฐ ผเปนประธานวฒสภา คอ รองประธานาธบดซงไมไดเปนสมาชกวฒสภา

แตเปนรองประธานวฒสภา ซงมหนาทในการจดการเรองตาง ๆ ของสภาอยางแทจรง โดยมชอวา

เพรสเดนโปรเทมปอเร (President Pro Tempore) ต าแหนงนมาจาก วฒสมาชกทอาวโสทสด

ของสภา

ดวยอ านาจและบทบาทเชนน วฒสภาจงมกถอไดวาเปนองคกรทรงเกยรต

และมอ านาจทางการเมองทสดองคกรหนงของสหรฐอเมรกา วฒสมาชกหลายคน

ไดขนด ารงต าแหนงประธานาธบด อยางเชน จอหน เอฟ เคนนาด ลนดอน บ จอหนสน รชารด

นกสน รวมไปถงประธานาธบดคนปจจบน คอ บารค โอบามาเองกเคยเปนวฒสมาชกของรฐอลนอย

123

2. สภาผแทนราษฎร (House of Representatives)

สมาชกสภาผแทนราษฏรมาจากการเลอกตงโดยตรงของประชาชน มจ านวน

435 คน มวาระการด ารงต าแหนงครงละ 2 ป สดสวนของสมาชกสภาผแทนราษฏรเปนไปตาม

ขนาดของรฐ แตตามกฎหมายรฐธรรมนญ ก าหนดใหตองมการก าหนดสดสวนของ

สมาชกสภาผแทนราษฏรใหม ทก 10 ป ใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงจ านวนประชากร

สภาผแทนราษฎร มหนาทและอ านาจ คอ ออกและพจารณารางกฎหมาย สภาผแทนยงสามารถ

เลอกประธานาธบดได หากคะแนนเสยงของคณะผเลอกตงไมสามารถชขาดได แตกยงเปนผรเรม

การไตสวนการกระท าความผดของเจาหนาทของรฐ รวมไปถงประธานาธบด ผมอ านาจมากทสด

ในสภาน คอ ประธานสภาผแทนราษฏร (Speaker of House of Representatives)

ตามรฐธรรมนญของอเมรกา กฎหมายจะผานสภาเพอสงมอบใหประธานาธบด

ลงนามอนมตได จะตองไดรบความเหนชอบรวมกนของเสยงสวนใหญ คอ 2 ใน 3 ของทง 2 สภา

(Supermajority) แตถาประธานาธบดปฏเสธไมยอมลงนามกฎหมาย หรอแสดงความไมเหนดวย

กบกฎหมาย กจะสงกฎหมายกลบคนใหรฐสภาพจารณาใหม ถารฐสภารวมกนออกเสยง

ดวยอตราสวนเทาเดม คอ 2 ใน 3 ของทง 2 สภา ในการสงกฎหมายใหประธานาธบด

ไดพจารณาอกครงหนง และประธานาธบดปฏเสธอก กฎหมายกสามารถถกน าออกใชได

โดยปราศจากการลงนามอนมตของประธานาธบด

ตวอยางความขดแยงระหวางรฐสภากบประธานาธบดอเมรกน มเปนจ านวนมาก

จนประธานาธบดสหรฐฯ มลกษณะเหมอนเปดงอยเชนเดยวกบประธานาธบดอหราน ดงกรณของ

ประธานาธบด บารค โอบามา ซงสภาผแทนราษฎรมพรรครพบลกนเปนผครองเสยงขางมาก

และตองการใหคะแนนเสยงความนยมของโอบามาลดลง จงท าใหเกดความขดแยงกนหลายครง

เชน ประธานสภาผแทนราษฎร คอ นายจอหน โบเนอร ซงมาจากพรรครพบลกนไมสามารถตกลง

กบ โอบามา ในเรองก าหนดงบประมาณและเพดานหนสาธารณะในป 2011 จนเกอบจะเลยเสนตาย

ซงอาจสงผลใหสหรฐฯ ไมสามารถช าระหนไดตามเวลา อนจะสบผลใหความนาเชอถอของ

รฐบาลสหรฐฯ ลดลง และอาจท าใหเกดวกฤตเศรษฐกจขนรนแรง ซงเหตการณนไดเกดขนซ าอก

ในป 2013 (Wikipedia, 2015, Online)

นอกจากน ประธานาธบดและรฐสภายงมความขดแยงในเรองนโยบายตาง ๆ

เชน วกฤตการณชองแคบ ป 1996 ทรฐบาลของบล คลนตน ปฏเสธไมยอมอนมตวซา

ใหกบนายล เตงหย ประธานาธบดไตหวน ในการแวะเยอนสหรฐอเมรกา ดวยความกลววา

จะกระทบกระเทอนความสมพนธกบจน ซงเลวรายมานาน เพราะนายหยเปนผรณรงคใหไตหวน

เปนเอกราชจากจน แตรฐสภาทมพรรครพบลกนครองเสยงขางมาก ลงมตทงสภาลางและสภาบน

124

(สวนคลนตนสงกดพรรคเดโมแครต) ใหมการอนมตวซาแกนายหย เขามาแวะในสหรฐฯ ในทสด

ท าใหความสมพนธระหวางจนและอเมรกาอยในขนวกฤต จนถงขนประชนหนากนทางทหาร

(CNN, n.d., Online)

รสเซย

รสเซยมรฐสภาและมการเลอกตงอยางเสรเปนครงแรกในป 1906 แตอ านาจรฐสภา

ในยคนน ยงถกจ ากดโดยพระเจาซารนโคลสท 2 ในหลายประเดน ในยคของสหภาพโซเวยต

มการปกครองสภานตบญญตแหงชาต อนประกอบดวยสมาชก 1,500 คน โดยสมาชกสภาลาง

มาจากการเลอกตงของทองถน สวนสมาชกสภาสงมาจากการเลอกตงของสาธารณรฐ 15 แหง

ถงแมจะมการประชมกน 2 ครงตอป สภานตบญญตกเปนเพยงสภาตรายางทถกควบคม

โดยพรรคคอมมวนสต ซงมสภาสงสด คอ สภาเปรซเดยม ทไดรบการแตงตงจากผน าของพรรค

ในยคของมคาอล กอรบาชอฟ ไดพยายามสรางสภาใหมขน เพอลดอ านาจของพรรคคอมมวนสตลง

ภายใตชอ สภาตวแทนประชาชนแหงสหภาพโซเวยต (Congress of People's Deputies of the

Soviet Union) เมอสหภาพโซเวยตลมสลาย รฐธรรมนญของรสเซยฉบบป 1993 ไดเปลยนแปลง

ระบบรฐสภา ทคงคางมาจากยคโซเวยต เปนสภาแหงสาธารณรฐ (Federal Assembly)

อนประกอบดวย วฒสภา (Federation Council) และสภาผแทนราษฏร (Duma) ดงน

(Sakwa, 2002, pp. 125-132)

1. วฒสภา (Federation Council)

วฒสภา มจ านวนวฒสมาชก 170 คน มาจากการเลอกตงทางออมโดยสภาทองถน

และผวาการรฐ วฒสภา มหนาท คอ รวมมอกบสภาดมา ในการจดท าและลงคะแนนเสยงใหกบ

รางกฎหมาย มหนาทอนมตการปฏบตการทางทหารในตางประเทศ และใหการยนยอมตอ

พรก.ฉกเฉน หรอกฎอยการศก ตามค าสงของประธานาธบด รวมไปถงการพจารณาและยอมรบ

ผพพากษาศาลสงสด และเจาหนาทระดบสงอน ๆ เชนเดยวกบวฒสภาของสหรฐฯ

2. สภาดมา (Duma)

สภาดมาคอสมาชกสภาผแทนราษฏรซงมสมาชกจ านวน 450 คน มาจาก

การเลอกตงโดยตรง สภาดมา มหนาท คอ การออกและพจารณารางกฎหมาย มหนาทรวมกบ

วฒสภา ในการรบรองบคคลทประธานาธบดแตงตง เชน นายกรฐมนตร รฐมนตร แตทสภาดมา

พจารณาเพยงสภาเดยว ไดแก ต าแหนงผวาการธนาคารกลางของรสเซย และการซกฟอก

อภปรายไมไววางใจนายกรฐมนตรและรฐมนตร รวมไปถงการเปดการไตสวนการกระท าความผด

ตอบคคลในรฐบาล เชน ประธานาธบดทจะตองใหมเสยง 2 ใน 3 ของสภาเหนชอบ เพอสงให

125

วฒสภาเหนชอบในอตราสวนอกเชนกน แตกตองผานการเหนชอบโดยศาลสงสดเสยกอน

วาการกระท าเชนนนของประธานาธบด เปนความผดอยางแทจรง (Hauss, 2009, p. 250)

ความขดแยงระหวางประธานาธบด และรฐสภารสเซย ไดเกดขนหลายครง

และครงซงถอวาไดเกนเลยไปถงระดบการใชความรนแรง ไดแก วกฤตการณรฐธรรมนญของรสเซย

ในเดอนกนยายน ป 1993 ทประธานาธบดเยลตซนสงยบสภา ตวแทนประชาชนแหงสหภาพโซเวยต

และสภาโซเวยตสงสด (Supreme Soviet) เพอจะใหเปลยนมาเปนรปแบบดงในปจจบน

ดวยสาเหตส าคญเพราะ รฐสภาแสดงความไมเหนดวยกบนโยบายหลายประการของเยลตซน

เชน นโยบายเศรษฐกจเสรนยมใหม นอกจากน การทเยลตซนสงใหมประชามตเพอราง

รฐธรรมนญใหม เพอใหประธานาธบดมอ านาจมากกวาเดมเชนสามารถยบสภาได

ท าใหบรรดาสมาชกรฐสภาถอวาเปนการกระท าทผดกฎหมาย จงท าการไตสวนความผด

ของประธานาธบด โดยไดรบการสนบสนนจากประชาชนทออกมาประทวงบนถนน สวนบรรดา

สมาชกรฐสภา ไดท าการยดรฐสภาไวกวา 10 วน เยลตซนจงสงใหทหารท าการปราบปราม

การประทวงและเขายดรฐสภา มผลใหมผเสยชวตหลายสบคน กอนเหตการณจะคลคลายลง

(Almond, et al., 2010, pp. 361-362)

ในปจจบน ฝายบรหารยงเขามาแทรกแซงรฐสภาอยางมากมาย นอกจากพรรค

ยไนเตดรสเซย ภายใตอ านาจของปตน จะสามารถผกขาดทนงในสภาผแทนราษฎรแลว

ปตน ยงเปลยนกฎหมายรฐธรรมนญ โดยก าหนดทมาของวฒสภารสเซยจากเลอกตงโดยตรง

เปนระบบเลอกตงทางออมจากสภาทองถน และการแตงตงจากผวาการรฐ ซงเออตอ

การใชระบบเสนสาย ท าใหสมาชกวฒสภามสภาพสมยอมกบฝายบรหารมากขน เพราะหลายคน

แมแตประธานวฒสภาเอง กมความใกลชดกบประธานาธบดปตน อนเปนผลใหการปกครอง

แบบประชาธปไตยสหพนธรฐ เปนแบบรวมศนยอ านาจและเผดจการอยางมาก (Ross, n.d., Online)

ระบบคณะกรรมาธการ (Committee)

คณะกรรมาธการ หมายถง กลมตวแทนทมาจากพรรคการเมองทงฝายคานและรฐบาล

รวมไปถงวฒสภา ในการชวยรฐสภาจดท าราง และพจารณากฎหมายเกยวกบประเดนในทกดาน

ของประเทศ รวมไปถงตรวสอบการท างานของฝายบรหาร เพอชดเชยขอเสยเปรยบ

ของความใหญโต และความซบซอนของรฐสภา โดยเฉพาะสภาค (และสภาเดยว เชน จน)

นอกจากน ยงมการจดตงกรรมาธการวสามญ (ad hoc committee) ทอาจประกอบดวย สมาชก

ทไมใชนกการเมอง เพอพจารณาประเดนเฉพาะทส าคญของประเทศ เชน การไตสวนพจารณา

ความผดของประธานาธบด คณะกรรมาธการ ถอไดวาเปนภาพสะทอนของรฐสภา หากรฐสภา

126

เขมแขง คณะกรรมาธการกเขมแขงเชนกน คณะกรรมาธการนน โดยภาพรวมเปนศนยรวมของ

ผเชยวชาญเฉพาะดานของสภา และยงมความส าคญ คอ เปนผน าเสนอมมมองและความคดตาง ๆ

ใหแกสภา และยงเออใหสภามการอภปราย ถกเถยงกนในประเดนตาง ๆ ไดมากขน นอกจากน

คณะกรรมาธการ สามารถไกลเกลยความเหนทขดแยงในสภา เพอใหเกดการตดสนใจในทสด

(Patterson, n.d., p. 317)

ตวอยางทโดดเดน ไดแก คณะกรรมาธการขององกฤษ จะตงคณะกรรมาธการทท างาน

แบบกวาง ๆ เชน มคณะกรรมาธการเลอกสรร (Select Committees) ซงตรวจสอบและจดท า

รายงานตอการท างานของกระทรวงตาง ๆ จนไปถงเรองทางเศรษฐกจ คณะกรรมาธการรวม

(Joint Committees) ทประกอบดวย สมาชกสภาผแทนราษฎร และวฒสมาชก คณะกรรมาธการทวไป

(General Committees) ซงสงกดอยแตสภาผแทนราษฎร มหนาทพจารณารางกฎหมายโดยละเอยด

เปนตน

นอกจากน ยงมคณะกรรมาธการของสหรฐฯ มความแตกตางจากขององกฤษ

เชน คณะกรรมาธการสามญของรฐสภาอเมรกน ซงประกอบดวย สมาชกจากทงวฒสภาและ

สภาผแทนราษฎร ทมการแบงคณะกรรมาธการเปนกลมยอยทเปนอสระจากกน ในการราง

และพจารณากฎหมาย รวมไปถงตรวจสอบการท างานของรฐบาลเฉพาะดาน เชน กจการตางประเทศ

ความมนคงของชาต การพาณชย สงแวดลอม สขภาพ การศกษา ฯลฯ ในประวตศาสตร

คณะกรรมาธการทออฉาวทสด คอ คณะกรรมการไตสวนพฤตกรรมอนไมเปนอเมรกน

(House Un-American Activities Committee) ของสภาผแทนราษฏร ในทศวรรษท 40 และ 50

ทท าการไตสวนพฤตกรรมของคนอเมรกน ทตองสงสยวาเกยวของกบลทธคอมมวนสต

อนเปนผลใหคนบรสทธจ านวนมาก โดยเฉพาะในวงการภาพยนตรฮอลลวด ตองถกด าเนนคด

และตดคก (Wikipedia, 2015, Online)

สวนของรสเซย คณะกรรมาธการของสภาสหพนธรฐ มลกษณะคลายสหรฐอเมรกา

คอ พจารณาประเดนยอยตาง ๆ เชน คณะกรรมาธการพจารณากฎหมายรฐธรรมนญ กจกรรม

ทางกฎหมายและกระบวนยตธรรม รวมไปถงการพฒนาขบวนการประชาสงคม คณะกรรมาธการ

เกยวกบโครงสรางสาธารณรฐ นโยบายภมภาค การปกครอง และกจกรรมสวนทองถน

ของสวนเหนอ คณะกรรมาธการเกยวกบการปองกนประเทศและความมนคง คณะกรรมาธการ

เกยวกบกจการตางประเทศ คณะกรรมาธการเกยวกบงบประมาณและการเงนของสหพนธรฐ ฯลฯ

127

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. รฐสภา เปนองคกรทบงชความเปนประชาธปไตยของประเทกรณศกษาไดใน

ระดบหนง เพราะรฐสภาโดยเฉพาะสภาผแทนราษฏร เปนองคกรทเปนตวแทนจากการเลอก

ของประชาชนโดยตรง และมบทบาทมาคานอ านาจกบประมขของฝายบรหาร ไมไดมาจาก

การเลอกตงโดยตรงจากประชาชน เชน องกฤษ และสหรฐฯ และฝายตลาการซงประมขไมไดมาจาก

การเลอกตงจากประชาชน

2. ในประเทศประชาธปไตย บทบาทและหนาทของรฐสภากมความแตกตางกน

ตามแตมมมองของประเทศนน ตอประชาธปไตย ในดานการถวงดลอ านาจ เชน องกฤษ

อ านาจแกรฐสภาสงมาก แตสหรฐฯ ตองการใหรฐสภามการถวงดลกบฝายอน ๆ ไมวาบรหาร

หรอตลาการ

3. องกฤษเปนตวอยางของประเทศประชาธปไตย ทสภาบน คอ สภาขนนางไมไดมาจาก

การเลอกตง ท าใหเกดค าถามวา เปนเรองจ าเปนหรอไมทสภาทกระดบจะตองมาจากการเลอกตง

เพราะการสมาชกของสภาขนนาง อาจมาจากกลมหลากหลายอาชพ หรอผเชยวชาญในวงการตาง ๆ

อนแตกตางจากกลมสภาลาง ซงอาจจะมาจากกลมนายทน หรอผมอทธพลในทองถนดงในประเทศ

ก าลงพฒนาจ านวนมาก หากเปนเชนน สภาบนจะสามารถถวงดลอ านาจกบสภาลางได

4. รฐสภาไมอาจเปนตวบงบอกความกาวหนา หรอประสทธภาพของการท างาน

ของประเทศไดเสมอไป เพราะรฐสภาเกดจากแนวคดเรองของประชาธปไตย คอ การระดม

ความคดเหนในการออกกฎหมาย และการถวงดลอ านาจ แมวาการระดมความคดเหน

อาจไดความคดทด แตจดดอย คอ หากมความแตกตางทางความคดมากเกนไป และทส าคญ

ถาแอบแฝงดวยการแยงชงอ านาจทางการเมอง กท าใหเกดการชะงกงนทางการเมอง

อยางเชนกรณสหรฐฯ และรสเซย

สรป

ฝายนตบญญต มองคประกอบส าคญ คอ รฐสภา เปนสงส าคญส าหรบประชาธปไตย

หนาทของรฐสภา ไดแก 1. ออกกฏหมาย 2. ใหการเหนชอบการเกบภาษ รวมไปถงงบประมาณ

และคาจายของประเทศ 3. พจารณาและตรวจสอบฝายบรหาร ทงนโยบาย และตวบคคล

4. ใหการเหนชอบสนธสญญาระหวางประเทศ 5. มการหารอหรอถกเถยงเกยวกบประเดนส าคญ

ของประเทศ หรอกบตางประเทศ รฐสภามตนแบบ คอ เวสมนเตอรจากองกฤษ รฐสภาของประเทศ

ประชาธปไตยเสรนยม มคณสมบต คอ 1. เปนตวแทนของประชาชนอยางแทจรง 2. มความโปรงใส

3. เขาถงไดอยางสะดวก 4. มความรบผดชอบ และ 5. มคณภาพ รฐสภาม 2 ระบบ คอ

128

1. ระบบสภาเดยว ซงเหมาะสมส าหรบประเทศขนาดเลก ยกเวน จน และอหราน ซงมการปกครอง

แบบเผดจการ ทใชองคกรทไมไดมาจากการเลอกตงในการควบคมสภาทมาจากการเลอกตง

และ 2. ระบบสภาค ซงประเทศทเปนประชาธปไตยเสรนยมอยางเชน องกฤษและสหรฐอเมรกา

มกมาจากการเลอกตง (ยกเวนสภาขนนางขององกฤษ) และมการถวงดลกนอยางมาก

ระหวางสถาบนตาง ๆ สวนรฐสภาของรสเซยนน สะทอนถงความเปนเผดจการทฝายบรหาร

สามารถเขามากมอ านาจเหนอรฐสภา

นอกจากน ยงมระบบพเศษทด ารงคอยกบรฐสภาดวยคอ ระบบกรรมาธการ ซงเปน

กลมตวแทนของรฐสภา ในการจดท ารางและพจารณากฎหมายเกยวกบประเดนในทกดาน

ของประเทศ รวมไปถงตรวสอบการท างานของฝายบรหาร ซงประเทศกรณศกษาตางมโครงสราง

และหนาท แตกตางกนไป

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. ประเทศตาง ๆ จ าเปนตองมรฐสภาหรอไม เพราะเหตใด

2. ทานคดวาควรมสภาชนดอนนอกเหนอจากสภาเดยวและสภาคหรอไม เพราะเหตใด

3. ทานคดวาประเทศททานอาศยอย ควรเปนสภาเดยวหรอสภาค เพราะอะไร

4. สภาสง หรอวฒสภาของประเทศตาง ๆ ควรมแหลงทมาคอการเลอกตงหรอไม

เพราะเหตใด

5. ความเปนอสระโดยเดดขาด และสงสดของรฐสภาองกฤษ เปนสงทควรใช

ในประเทศอนหรอไม เพราะเหตใด

6. ทานคดวาประมขฝายบรหาร คอ ประธานาธบดสหรฐฯ ควรมอ านาจเหนอรฐสภา

หรอไม เพราะอะไร

7. รฐสภาควรมระบบกรรมาธการหรอไม เพราะอะไร

บรรณานกรม

Almond, G. A., Powell, G. Bingham, Jr., Dalton, R. J., and Strom, K. (2010).Comparative

Politics Today .USA: Longman.

Axford, B.,Browning,G.K.,Huggins,R.,Rosamond,B.,Grant,A.,and Turner,J.(2002). Politics:

An Introduction. London and New York: Routledge.

Beetham, D. (2007). Parliament and Democracy in the Twenty-First century.

Switzerland: Inter-Parliamentary Union.

129

CNN. (n.d.). Why Beijing fears Taiwan's Lee Teng-hui. Retrieved June 20, 2015, from

http://edition.cnn.com/SPECIALS/1999/china.50/inside.china/profiles/lee.tenghui/

Garnett, M., and L., P. (2009). Exploring British Politics. UK: Pearson Education Limited.

Hauss, C. (2009). Comparative Politics:Domestic Response to Global Challenges.

New York: Wadworth Cengage learning.

Lawrence, S. V., and Martin, M. F. (March 20, 2013). Understanding China’s Political

System. Retrieved June 20, 2015,

from https://www.fas.org/sgp/crs/row/R41007.pdf

Magstad, T. M. (2006). Understanding Politics:Ideas, Institutions and Issues. USA:

Wadworth Cengage Learning.

National Democratic Institute for International Affairs. (n.d.). One Chamber or Two?

Deciding Between a Unicameral And Bicameral Legislature. Retrieved

March 1, 2015, from https://www.ndi.org/files/029_ww_onechamber.pdf

Patterson, T. E. (2008). The American Democracy. USA: Mcgraw Hill.

Cameron,R. (n.d.). Federalism and Electoral Authoritarianism under Putin. Retrieved

March 1, 2015, from

https://www.gwu.edu/~ieresgwu/assets/docs/demokratizatsiya%20archive/GWASH

U_DEMO_13_3/F347157H3656H776/F347157H3656H776.pdf

Sakwa, R. (2002). Russian Politics and Society. UK and USA: Routledge.

UK Parliament. (n.d.). House of Lords reform. Retrieved March 1, 2015,from

http://www.parliament.uk/business/lords/lords-history/lords-reform/

Wikipedia. (2015). Guardian Council. Retrieved July 1, 2015,

from https://en.wikipedia.org/wiki/Guardian_Council

Wikipedia. (2015). United States debt-ceiling crisis of 2013. Retrieved June 14, 2015,

from https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_debt-ceiling_crisis_of_2013

Wikipedia. (2015). House Un-American Activities Committee. Retrieved October 27

2015, from https://en.wikipedia.org/wiki/House_Un-

American_Activities_Committee#Hollywood_blacklist

บทท 8

ฝายตลาการ (Judiciary)

ฝายตลาการ (Judiciary) เปนฝายท 3 ตามแนวคดของมงแตสกเออ ภายใตทฤษฎ

แหงการแบงแยกอ านาจ ฝายตลาการ ไมไดเปนฝายออกกฎหมายหรอเปนฝายบงคบใชกฎหมาย

หากมอ านาจและหนาท ในการพจารณาและตความกฎหมาย หรออรรถคดตาง ๆ ซงออกโดย

ฝ ายน ต บ ญญต และฝ ายบร ห าร อ น เ ป นก ารคานอ า น าจก บ อ า น าจท ง 2 ฝ า ย

(Dyck,2006,p.216) นอกจากนฝายตลาการยงน าเสนอกลไกส าหรบการแกไขปญหาความ

ขดแยง ของทกสถาบนทางการเมองเชนเดยวกบการตความกฏหมายสงสด อยางเชนกฎหมาย

รฐธรรมนญ ซงท าใหตลาการเปนสวนส าคญสวนหนงของวชาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ

บทบาทและหนาทของฝายตลาการ เชน (Barrington,et al., 2010, pp. 281-283)

1. ตดสนคดความและก าหนดโทษทแนชด

2. พจารณาและตความกฎหมายฉบบนน วาสอดคลองหรอขดแยงกบรฐธรรมนญ

หรอไม

3. ตความกฎหมายใหกบหนวยงานอน

4. ชวยเสรมสรางนโยบายของรฐเสยใหม ใหสอดคลองกบปญหาทางสงคมอนเรงรบ

5. ยตความขดแยงระหวางประชาชนดวยกน หรอขดแยงระหวางหนวยงานรฐดวยกน

6. ชวยใหการกระท าอยางถกตองตามกฏหมาย เชน การแยงชงทายาทของคสมรส

การหยาราง การเปลยนชอ

ชนดของศาล

ประเทศตาง ๆ ลวนมการแบงชนดของศาล โดยมศาลยตธรรม(Court of Justice)

เปนองคประกอบส าคญ ศาลยตธรรม หมาย ถงศาลทมอ านาจหนาทในการพจารณาพพากษา

คดแพง คดอาญา คดลมละลาย คดแรงงาน คดเดกและเยาวชน คดภาษ และคดทเกยวกบ

ทรพยสนทางปญญา และการคาระหวางประเทศ หรอศาลทหาร (Martial Court) อนเปนศาล

ทมหนาทหลกในการพจารณาพพากษาคดอาญาทหาร นอกจากน ศาลทมความเกยวของกบ

การเมองมากทสดไดแก ศาลรฐธรรมนญ และศาลปกครอง (Ibid., 2010, pp. 283-284)

131

1. ศาลรฐธรรมนญ (Constitutional Court)

เปนศาลสงสดทเกยวของกบการเมองมากทสด ศาลรฐธรรมนญมอ านาจหนาท

ในการพจารณาวนจฉยวา รางกฎหมายทออกโดยรฐสภาและฝายบรหาร มความสอดคลองกบ

รฐธรรมนญหรอไมอยางไร ศาลเชนนไมไดมอยในทกประเทศ อยางเชนองกฤษ หรอ

สหรฐอเมรกา นน มศาลสงสดท าหนาทนแทน

2. ศาลปกครอง (Administrative Court)

มอ านาจหนาทพจารณาพพากษาคดปกครอง ซงเปนคดพพาทระหวางหนวยราชการ

หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน หรอเจาหนาทของรฐกบเอกชน

กรณหนง และขอพพาทระหวางหนวยงานตาง ๆ ของรฐ หรอเจาหนาทของรฐดวยกน

ฝายตลาการกบแนวคดนตรฐ (Rule of law)

สงทเจาหนาทของรฐ โดยเฉพาะฝายตลาการตองเนนย า ปฏบตตามและใหการสงเสรม

มากทสดเพอใหสงคมและรฐเกดความมนคงและสงบสข คอ แนวคดนตรฐ (Rule of law)

หรอ ภาวะทถอความส าคญของกฏหมายเปนเรองส าคญสงสด อนมลกษณะสรปไดดงตอไปน

(Yu and Guernsey, n.d., Online)

1. กฎหมายตองมอยและไดรบการยอมรบจากประชาชนทกคน รวมไปถงเจาหนาท

ของรฐ

2. กฎหมายตองมการบงคบใช

3. กฎหมายมการก าหนดระยะเวลาทแนนอนคอไมสามารถลงโทษบคคลซงกระท า

ความผดกอนทกฎหมายฉบบนนจะถกน าออกมาใช

4. กฎหมายตองถกเขยนอยางชดเจน และสมเหตสมผล เพอหลกเลยงการบงคบใช

ทไมยตธรรม

5. กฎหมายตองหลกเลยงความขดแยงในตวเอง

6. กฎหมายตองไมมค าสงใหท าในสงทกระท าไมได

7. กฎหมายตองมความตอเนองอยเสมอ เพอใหมความศกดสทธ แตกตองไดรบ

การแกไขทเหมาะสม เมอสถานการณทางการเมองและสงคมของประเทศนน ๆ ไดเปลยนไป

8. เจาหนาทของรฐตองปฏบตตามกฎหมายทถกประกาศไว

132

ความสมพนธระหวางฝายตลาการกบการเมอง

ในขณะทฝายอนของรฐบาล คอ ฝายรฐบาลและนตบญญตนน เปนเรองของ

ทางการเมองและการแยงชงอ านาจจากพรรค หรอกลมทางการเมอง ฝายตลาการจงมกไดรบ

การคาดหวงวา จะไมถกแทรกแซงจากทง 2 ฝาย หรอกลมผลประโยชนอน อนจะน าไปส

การตความกฎหมายทเปนกลาง และยตธรรมอยางแทจรง นนคอการยดตามหลกนตรฐ

ดงทไดกลาวมา อยางไรกตามรปแบบการเมองโดยทวไป ไมวาแบบรฐสภาหรอแบบประธานาธบด

จะอนญาตใหฝายบรหาร หรอพรรคการเมอ สามารถก าหนดเงนเดอนใหกบฝายตลาการ

อนจะเปนการเปดชองใหกบฝายบรหาร ในการเขามาควบคมฝายตลาการ

นอกจากนในหลายประเทศ ฝายบรหารยงสามารถเลอก และแตงตงผพพากษาได

อยางเชน ประธานาธบดสหรฐอเมรกา สามารถแตงตงผพพากษาศาลสงไดดวยตวเอง

ประธานาธบดจงมกเลอกผพพากษา ซงมทศนคตการเมองทสอดคลองกน และยงมระบบ

บญคณตางตอบแทนเขามาเกยวของอกดวย อยางเชนในญปนนน ฝายตลาการถกกลาวหาวา

ตกอยใตอ านาจของพรรคเสรนยมประชาธปไตย อนเปนสาเหตใหพรรคการเมองนกมอ านาจในญปน

เปนเวลาหลายทศวรรษตดตอกน (Ramseyer and Rasmusen, n.d., Online) แมวาผพพากษานน

จะตองไดรบการรบรองจากวฒสภากตาม นอกจากนยงมกรณญปนทรฐบาลสามารถเลอก

ผพพากษา และเขาควบคมฝายตลาการได จนท าใหพรรคประชาธปไตยเสรนยม สามารถเปนรฐบาล

ไดยาวนานกวาครงศตวรรษ ถงแมจะมเรองออฉาวเกยวกบการทจรตอยเรอย ๆ กตาม

ฝายตลาการกบอดมการณทางการเมอง

ถงแมตามความเชอของคนทวไปวา ฝายตลาการจะตองเปนกลางทางการเมอง

(political neutrality) แตกมการตงค าถามอยเรอย ๆ วา ฝายตลาการสามารถหลกพนจาก

เรองทางการเมองไดหรอไม เพราะฝายตลาการ ซงมผปฏบตงานส าคญ คอ ผพพากษา

จ าเปนตองตดสนคดความจากกฎหมาย สอดคลองกบรฐธรรมนญ ทองอยกบอดมการณ

ทางการเมอง ดงนนฝายตลาการจงตความกฎหมายออกมา โดยมกรอบทางการเมองแฝงเรนอย

ดงเชนในประวตศาสตรทฝายตลาการในประเทศทปกครองโดยระบอบฟาสซสต คอมมวนสต

ประชาธปไตยเสรนยม กตองตดสนคดไปตามคณคาของอดมการณเหลานน หรออกแงมมหนง

อดมการณจะมอทธพลตอความคดของตวผพพากษา ในการพจารณาหรอตความกฎหมาย

โดยทผพพากษานนไมรตว นอกจากนฝายตลาการ เชนในอเมรกา ยงถกโจมตวาหนไมพนจาก

อคตทางเพศ เชอชาต ฐานะทางสงคม เพราะปจจบนถงแมผหญงหรอคนผวด าเขามาเปน

ผพพากษามากขน แตวงการยตธรรมกยงมแตผชายผวขาวทเปนชนชนกลาง และปญญาชน

อยเปนจ านวนมาก (Heywood, 2007, pp. 328-329)

133

ฝายตลาการกบบทบาททางการเมอง

ฝายตลาการ ประกอบดวย บคลากรผทรงความรดานกฎหมาย ซงมส านกของปญญาชน

และความเปนอภสทธชน ในหลายประเทศตลาการจงไมไดจ ากดตวเองอยทการตความกฎหมาย

หรอยอมอยใตอ านาจของฝายบรหารและฝายนตบญญต (restraint) เทานน หากแตเปลยนสถานะ

ของตน ไปสภาวะตลาการภวฒน (Judicial activism) อนหมายถง การทศาลมอ านาจในการตความ

หรอสรางความหมายใหกบกฎหมาย แทนทจะท าหนาทแคตความกฎหมายจากฝายนตบญญต

และฝายบรหารเพยงอยางเดยว อนอาจน าไปสการทการชน า และครอบง าสงคมของฝายตลาการ

หากอก 2 ฝาย คอ ฝายบรหาร และฝายนตบญญต มความออนแอ ไรความสามารถ หรอเตมไปดวย

ความฉอฉล สงผลใหเกดความขดแยงกบอก 2 ฝาย อยางไรกตาม ศาลเปนเพยงผตความ

จงไมมความสามารถในการบงคบใชกฎหมาย จงจ าเปนตองพงพงทงฝายบรหารและระบบราชการ

เชน ต ารวจ และทหาร อนสะทอนถงขดจ ากดของฝายตลาการไดอยางด (Sidlow and Henschen,

2006, pp. 333-335)

ภาวะตลาการววฒนสามารถท าใหฝายตลาการและฝายอ านาจอน มความ

ขดแยงกนดงกรณตอไปน

ปากสถาน

นายพลเปรเวซ มชารราฟ ประธานาธบดของปากสถาน ไดประกาศภาวะฉกเฉน

ในป 2007 การประกาศนท าใหมการระงบการใชรฐธรรมนญ เพอมอบอ านาจใหกบมชารราฟ

อยางเตมท โดยมขออางวาเพอระงบความวนวายอนเกดจากการเลอกตงประธานาธบด

ครงทผานมา ซงถกโจมตวาขาดความโปรงใสและยตธรรม ประธานศาลสงสดทแตงตงโดย

มชารราฟ เอง ไดเรยกประชมสมาชกของศาลในการออกค าสง เพอตอตานประกาศของมชารราฟ

มชารราฟจงถอดถอนประธานสงสด และสมาชกบางคนออกจากต าแหนง เพอท าการจบกม

สงผลใหนกกฎหมายและผพพากษาทวประเทศประกาศหยดงานประทวง วกฤตการณตลาการ

เชนน ท าไหอ านาจของมชารราฟออนแอลง ในทสดเขาตองลาออกจากต าแหนงประธานาธบด

ในอก 1 ปตอมา (New York Times, 2007,Online)

ฮอนดรส

ประธานาธบดมานเอล เซลายา ของฮอนดรส ไดประกาศใหมการท าประชามต

ในป 2009 เพอจดตงสภานตบญญตส าหรบการแกไขรฐธรรมนญซงไดรบการตอตาน

จากหลายฝาย ทมองวาเพอเพมอ านาจใหกบตวประธานาธบดเอง ศาลสงสดไดตความวา

การท าประชามตผดกฎหมายรฐธรรมนญ และออกค าสงในศาลชนตนเพอระงบการจดท าประชามต

แตนายเซลายา ยงคงด าเนนการตอไป ท าใหศาลออกค าสงใหทหารจบกมและเนรเทศนายเซลายา

134

ไปยงคอสตารกา ท าใหประชาชนจ านวนมากของฮอนดรส และรฐบาลตางประเทศมองวา

การกระท าเชนนของศาล เปนการกระท าทไมถกตอง เพราะในกฎหมายรฐธรรมนญ

ประธานาธบด มสทธในการจดท าประชามต เพอจดตงสภานตบญญตได (CNN, 2009, Online)

ขอไดเปรยบและเสยเปรยบของระบบตลาการทเขมแขง

ขอไดเปรยบ

1. สามารถคานอ านาจกบฝายนตบญญตและฝายบรหาร ทอาจเปนเผดจการหรอ

ปราศจากความโปรงใส

2. เปนผสนบสนนระบบนตรฐไดดกวาฝายอน เพราะเกยวของกบกฎหมายโดยตรง

ขอเสยเปรยบ

1. ไมเปนประชาธปไตย เพราะไมมสวนรวมจากประชาชนหรอตรวจสอบจากประชาชน

ไมได

2. อาจมผลประโยชนทางการเมองแอบแฝง เพราะฝายตลาการเปนกลมผลประโยชนหนง

ทตองค านงถงผลประโยชนของตวเอง และบคลากรในฝายตลาการกเปนคนธรรมดาทตองการ

มอ านาจทางการเมอง

ประเทศกรณศกษา

ประเทศกรณศกษา ไดแก ประเทศทเปนประชาธปไตยเสรนยม อยางเชน ฝรงเศส

สหรฐอเมรกา และประเทศทเปนเผดจการ อยางเชน รสเซย และจน ซงจะสามารถสะทอนใหเหนวา

รปแบบการปกครองนน เปนปจจยเสรมใหฝายบรหารเขามาก าหนดความเปนไปของตลาการ

ฝรงเศส

ฝรงเศส เปนตวอยางของประเทศประชาธปไตยเสรนยม ทฝายตลาการมความเขมแขง

และมพฒนาอยางตอเนอง แมวาสถานการณทางการเมองของฝรงเศสจะมการเปลยนแปลงอยเสมอ

กตาม ศาลทเกยวของกบการเมองฝรงเศสโดยตรง ไดแก ศาลปกครอง (Administrative courts)

ซงตดสนขอพพาทระหวางหนวยงานของรฐดวยกน หรอระหวางเอกชนกบหนวยงานของรฐ

ศาลปกครองยงท าหนาทเปนศาลฏกา หรอศาลสงสดของศาลปกครอง และยงท าหนาทเปน

ท ปรกษาทางกฎหมายใหก บฝายบรหาร นอกจากน ฝร งเศสยงมศาลรฐธรรมนญหรอ

คณะต ลาการร ฐธรรมน ญ (Constitutional Council) ซ งม หน าท พ จารณาว ากฎหมายใด

สอดคลองกบรฐธรรมนญ คณะตลาการรฐธรรมนญในอดต ถอไดวามอ านาจนอย แตใน 2

ทศวรรษทผานมา ศาลกลบมความส าคญ และมอ านาจอสระในการไตสวนดานตาง ๆ ของ

ประเทศมากขน ศาลรฐธรรมนญของฝรงเศส ประกอบดวย ผพพากษา 9 คน ทแตงตงรวมโดย

ประธานาธบด ประธานสภาผแทนราษฎร และประธานวฒสภา คณะตลาการรฐธรรมนญ

135

มอ านาจในการท าใหกฎหมายเปนโมฆะ ถาพจารณาวากฎหมายฉบบนนลวงละเมดรฐธรรมนญ

นอกจากน การแกไขรฐธรรมนญ ในป 1993 ไดท าใหมการจดตงศาลพจารณาคดผด ารงต าแหนง

ทางการเมอง โดยเฉพาะรฐมนตร ซงประกอบดวย สมาชกสภาผแทนราษฎร 6 คน

และวฒสมาชก 6 คน โดยการเลอกจากทง 2 สภา รวมไปถงผพพากษาอาวโส 3 คน

นอกจากน การแกไขรฐธรรมนญยงไดกอตงศาลยตธรรมของสาธารณรฐ (Court of Justice of

the Republic) ไวส าหรบพจารณาคดผด ารงต าแหนงทางการเมอง โดยเฉพาะรฐมนตร

อนสะทอนถงความพยายามของฝรงเศส ทจะเขาสภาวะนตรฐ แมวาอทธพลของฝายบรหาร

ยงคงอย ผานการแตงตงของฝายบรหารดงกลาว รวมไปถงกระทรวงทรบผดชอบเกยวกบ

ฝายตลาการ คอ กระทรวงยตธรรม (Kesselman, Krieger, and Joseph, 2007, p. 545)

อยางไรกตาม ฝายตลาการของฝรงเศส กสามารถเขาขายตลาการภวฒน เพราะมอ านาจ

อยางมหาศาล ยงกวาฝายบรหาร ดงตวอยางคณะตลาการรฐธรรมนญเมอป 2012

รฐบาลของฟรองซว ออลองด ไดประกาศมาตรการเกบอภมหาภาษ (Super tax) เพอเกบภาษ

รอยละ 75 ตอชาวฝรงเศสผมรายไดมากกวา 1 ลานยโรขนไป เปนเวลา 2 ป แตคณะตลาการ

รฐธรรมนญ ไดตดสนวามาตรการนผดหลกรฐธรรมนญ เพราะมาตรการนมไวส าหรบครวเรอน

ไมใชตวบคคล และยงไมสอดคลองกบอดมการณความเสมอภาคในการรบภาระทางสงคม

อยางไรกตามในอก 1 ปตอมา คณะตลาการรฐธรรมนญกเปลยนค าตดสน เปนยอมรบกฎหมาย

ฉบบน ของรฐบาลแทน (International Business Times, 2013, Online)

สหรฐอเมรกา

กฏหมายของสหรฐฯ อยภายใตขอบเขตทวางไวโดยรฐธรรมนญอยางเครงครด

โดยเฉพาะรฐบญญต หรอกฎหมายของรฐบาลกลาง ระบบศาลของอเมรกาแบงไดเปน 2 ระดบ

ตามรปแบบการปกครองของอเมรกาซงเปนสหพนธรฐ คอ 1) ศาลรฐบาลกลาง (Federal Court)

และ 2) ศาลระดบรฐ (State Court) สหรฐ ฯ ยงใชระบบลกขนเพอตดสนคดตาง ๆ เพอเปนการ

สะทอนถงแนวคดประชาธปไตยทตองการใหประชาชนมสวนรวมในการตดสนคดความตาง ๆ

บทบาทของศาลสงสดของสหรฐฯ

ศาลสงสดของสหรฐฯ (US Supreme Court) เปนศาลระดบสงทสดของศาลระดบรฐ

ศาลสงสดมบทบาทและอ านาจทางการเมองสงมาก เพราะเปนศาลทถอวาไดตดสนใจคดความ

ถงทสดแลว จากศาลทอย ในระดบลางกวา ศาลสงสดยงเปนผไกลเกลยความขดแยง

ระหวางรฐดวยกน ทส าคญ ศาลสงสดยงท าหนาทเชนเดยวกบศาลรฐธรรมนญ คอ เปนผตความ

ทางกฎหมายวา นโยบายหรอการกระท าของหนวยงานอน รฐ ไมวาประธานาธบด รฐสภา และ

รฐบาลระดบมลรฐ วามความสอดคลองกบรฐธรรมนญหรอไม ในประวตศาสตรของสหรฐฯ

136

ทผานมา ศาลสงสดไดตความกฎหมายทออกโดยรฐบาลกลางใหตกไปถง 140 กวาฉบบ

จากทงหมด 95,000 ฉบบ (Grigsby, 2009, p. 247)

ศาลสงสดของสหรฐฯ แบงไดเปน 2 ระดบ ตามรปแบบรฐบาลของสหรฐฯ คอ

1) ศาลสงสดประจ ามลรฐ (State Supreme court) และ 2) ศาลสงสด (Supreme court)

ผพพากษาศาลสงสดมทงสน 9 คน ไดรบการเสนอชอโดยประธานาธบด และไดรบยอมรบโดย

วฒสภา มวาระการด ารงต าแหนงตลอดชวต หากไมถกถอดถอนหรอลาออก ในอดตเคยม

ประธานาธบดสหรฐฯ ซงไดด ารงต าแหนงหวหนาผพพากษาศาลสงสดในภายหลง คอ วลเลยม

ฮาวารด ทาฟต (ด ารงต าแหนงประธานาธบด 1909-1013)

กรณความขดแยงระหวางฝายตลาการและฝายบรหารของสหรฐฯ ซงสะทอนใหเหนถง

อทธพลทางการเมอง ไดแก ตอนทนายแฟรงคลน ด รสเวลต จากพรรคเดโมแครต ด ารงต าแหนง

ประธานาธบด ในชวงป 1933-1945 ในยคนนผพพากษาศาลสงเกอบทงหมดไดรบการแตงตง

โดยอดตประธานาธบด ทสงกดพรรครพบลกน ผพพากษาเหลานน จงถกมองวาพยายามขดขวาง

กฎหมายฉบบส าคญ ๆ กวา 10 ฉบบ ซงจดวาอยในโครงการนวดลของรสเวลต อยางเชน

กฎหมายควบคมจ านวนผลตภณฑทางการเกษตร (Agricultural Adjustment Act) รวมไปถง

การจดตงองคกรทเกยวกบหนวยงานฟนฟชาต (National Recovery Administration) ซงเปนองคกร

ทชวยลดการแขงขนของวงการธรกจและอตสาหกรรมทมากเกนไป จนสงผลเสยใหกบสงคม

ตอมา รสเวลต ไดกลาวโจมตฝายตลาการอยางเปดเผย ในเรองการทผพพากษาฝกใฝ

พรรคการเมอง รวมไปถงความสงวยของผพพาษาศาลสง รสเวลต ยงไดพยายามให

รฐสภาออกกฎหมายทจะเพมจ านวนผพพากษาศาลสงขนมาอก 1 คน อนเปนความพยายาม

ทจะน าผพพากษามาอยภายใตอ านาจของพรรคเดโมแครต ค าปราศรยของรสเวลตไดใหกลมผ

พพากษา เกดความขดแยงเอง อนท าใหกฎหมายบางฉบบไดรบการตความจากศาลวา

สอดคลองกบรฐธรรมนญ โดยมคะแนนเสยงจากผพพากษาทแตกกน ในทสดมผพพากษาบาง

คนยอมเกษยณตวเอง จงท าใหรสเวลตแตงตงผพพากษาทสงกดพรรคเดโมแครตเขามาแทน

(O’Connor and Sabato, 2002, pp. 309-310)

สงเหลานสะทอนใหเหนถงมปญหาในเรองความเปนกลาง และอสระของฝายตลาการ

อนสะทอนถงความบกพรองของประชาธปไตย และภาวะนตรฐของสหรฐฯ แมวาตามหลกการณ

หรออดมการณของสหรฐฯ จะเปนเชนนนกตาม

137

รสเซย

รสเซยเปนตวอยางของประเทศทมปญหาของฝายตลาการ คอ มกถกฝายบรหาร

เขามาแทรกแซงอยเสมอ ในอดตเมอยงมสหภาพโซเวยต ระบบตลาการและกฎหมายตกอย

ภายใตอ านาจ และการชน าของพรรคคอมมวนสต ฝายตลาการจงเปนเพยงเครองมอของฝายบรหาร

เมอมคาอล กอรบาชอฟไดปฏรปประเทศ และภายหลงจากสหภาพโซเวยตลมสลาย

ไดมการพยายามใหศาลมความเปนอสระ ซงกไดประสบความส าเรจภายหลงจากทกลายเปน

สหพนธรฐรสเซย จากรฐธรรมนญ ป 1993

ส าหรบศาลทมความส าคญทางการเมองของรสเซย คอ ศาลรฐธรรมนญ (Constitutional

court) ทถกกอตงในป 1991 ซงมบทบาทและอ านาจมาก โดยเฉพาะหลงจากรฐธรรมนญ ป 1993

ทมอบอ านาจใหศาลรฐธรรมนญ มอ านาจในการตความรฐธรรมนญ เพอตดสนความขดแยง

ระหวางกฎหมายระดบรฐ และระดบทองถน รวมไปถงองคกรทางการเมองตาง ๆ ตลาการ

ศาลรฐธรรมนญ มจ านวน 19 คน ไดรบการเสนอชอโดยประธานาธบด และไดรบการยอมรบ

โดยวฒสภา ด ารงต าแหนงเปนเวลา 12 ป (Hausmaninger, n.d, p. 367, Online)

ความขดแยงระหวางศาลรฐธรรมนญ กบประธานาธบด กไดแกในชวงวกฤต

รฐธรรมนญ 1993 ทศาลรฐธรรมนญตดสนวา การยบสภาของประธานาธบด บอรส เยลตซน

เปนการกระท าทผดกฎหมาย อนกลายเปนขออางส าหรบรฐสภา ในการเปดการพจารณาการไตสวน

การกระท าความผด และถอดถอน เยลตซน ออกจากต าแหนง พรอมกบการตงประธานาธบด

และรฐบาลชดใหม เยลตซน ตอบโตโดยการประกาศยตบทบาทของศาลรฐธรรมนญลงชวคราว

และปราบปรามฝายตรงกนขาม โดยใชก าลงทางทหาร (Service, 2009, pp. 522-524)

ตงแตยคของเยลตซนเปนตนมา วงการตลาการของรสเซยถกกลาวหาวาขาดภาวะนตรฐ นนคอ

ปราศจากความโปรงใส และยงถกโจมตวาเปนสถาบนทฉอราษฎรบงหลวงมากทสด ผพพากษา

ของศาลทกระดบ ตางรบสนบนในการเปลยนรปแบบคด

ในยคของวลาดมร ปตน วฒสภา ยงไดออกกฎหมายใหประธานาธบดมอ านาจ

มากขน ในการแตงตงผพพากษาศาลสงสด นอกจากน อ านาจของรฐในการใหเงนเดอนและ

คาตอบแทนแกผพพากษา ท าใหฝายตลาการกลายเปนเครองมอของฝายบรหารไปโดยปรยาย

บรษทเอกชนจงไมสามารถพบกบความยตธรรมหากมความขดแยง หรอตองฟองรองตอหนวยงาน

ของรฐ นอกจากนรฐบาลรสเซยมกถกกลาวหาวาใชระบบตลาการในการเลนงานปรปกษทาง

การเมอง ตวอยางทโดงดงนอกจากจากกรณบรษทยคอส ในเดอนมนาคม ป 2012 แลวยงมกรณ

นายอเลก ไซคอสอลอฟ นกธรกจถกศาลทองถนในมอสโคว ตดสนใหจ าคกเปนเวลา 5 ป ดวย

ขอหาการฟอกเงน และการฉอโกงทรพย ซ งหลายฝายเหนวาเปนการยดเยยดขอหา

138

เพราะภรรยาของเขาเปนนกหนงสอพมพชอดง ทมกจะเขารวมกลมประทวงในการพดตอตาน

รฐบาลอยางรนแรง (Boston, 2012,Online)

จน

ฝายตลาการของจน กคออกตวอยางหนงทถกฝายบรหารเขามาครอบง าอยตลอดเวลา

และการครอบง าเชนน มความตอเนองยงกวารสเซยเสยดวยซ า กฎหมายของจนมพนฐาน

อนเกาแกมาหลายพนป แนวคดหนงซงไดรบความนยมมากควบคไปกบแนวคดขงจอ คอ

แนวคดเนตธรรม (Legalism) ซงมลกษณะคลายกบภาวะนตรฐ ตงแตราชวงศฮนทเหนวามนษย

มธรรมชาตทชวราย จงตองอาศยกฎหมายทเขมงวด และบทลงโทษทรนแรงเพอใหเกดความเปน

ระเบยบและสงบสข เพอความมนคงของรฐ ตองใชกฎหมายแบบเดยวกน และปฏบตตอทกคน

โดยเทาเทยมกน ดงนน กฎหมายจงควรเปนผปกครองรฐอยางแทจรงไมใชมนษย (Pines, 2014,

Online) แนวคดนคอนขางสอดคลองกบสภาพของสงคมจน ทมกจะพบกบปญหาความมนคง

จากการแตกแยกของรฐตาง ๆ

ถงแมจนมปรชญาส าคญคอเนตธรรมแตในทางความเปนจรง ฝายตลาการของจน

ถกโจมตโดยตะวนตกมาตลอดเวลา วาลาหลงและขาดความเปนนตรฐ ความลมเหลวของ

ฝายตลาการเกดขน โดยเฉพาะในชวงปฏวตวฒนธรรม ทสงคมจนเขาสสภาวะไรขอไรแป

ศาลถกแยงชงบทบาทโดยกลมเยาวชนเรดการด ในการน าเอาผบรสทธมาตดสนพจารณา

ความผดเสยเอง ถงแมในรฐธรรมนญฉบบปจจบน จะรบประกนความเปนอสระของฝายตลาการ

แตการแตงตงบคลากรในฝายตลาการ จะตองไดรบการเหนชอบจากพรรคคอมมวนสต

และทางพรรคยงสามารถดดแปลงหรอแกไขกฎหมายไดตามอ าเภอใจ วตถประสงคระบบ

ยตธรรมของจน ยงถกโจมตวาเพอปกปองความมนคงของรฐ มากกวาสทธและเสรภาพของ

ประชาชน รปแบบในการไตสวน และด าเนนคดผตองหา คอ การเตรยมความผดใหแก

บคคลผนนไวเรยบรอยแลว

อยางไรกตามในกวาหนงทศวรรษทผานมา ฝายตลาการจนมการปฏรป โดย

การเพมขยายจ านวนศาล และนกกฎหมายใหมากขน ฝายตลาการยงเปดใหประชาชน

สามารถฟองรองบรษทตาง ๆ และหนวยงานรฐบาลไดมากขน แมรฐจะยงคงสถตของผชนะในคด

อยางมากกตาม นอกจากน ในป 2014 รฐบาลของนายส จนผง ยงมแผนในการปฏรประบบศาล

ใหพงพงรฐบาลทองถนนอยลง เพอลดปญหาการฉอราษฎรบงหลวง จากสายสมพนธระหวาง

ฝายตลาการกบรฐบาลทองถน ซงจะท าใหผพากษามอสระในการตดสนคดมากขนกวาเดม

แมยงตองตกอยภายใตอ านาจของพรรคคอมมวนสต โดยรฐบาลอางวาจะชวยสรางระบบศาล

แบบสงคมนยมทมวฒภาวะมากกวาเดม (Shannon, 2014, Online)

139

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ฝายตลาการ เปนตวบงชความเปนประชาธปไตยไดในระดบหนง เพราะฝายตลาการ

มกไมไดมาจากการเลอกตงจากประชาชน ดงนน บทบาทของฝายตลาการจงมกถกคาดหวงโดย

นกคดแนวเสรนยม วาควรมจ ากดคอ ไมควรเขาไปกาวกายกบฝายบรหาร หรอนตบญญต

2. ถาตลาการไมมฝายบรหาร หรอนตบญญตเขาไปเกยวของเลย กจะถกกลาวหาวา

เปนกลมผลประโยชนกลมหนง ทขาดการยดโยงกบประชาชน ดงเชนสหรฐฯ ไดใหประธานาธบด

มสทธแตงตงหวหนาผพพากษาสง และรบรองโดยวฒสภา หรอฝรงเศสใหประธานาธบดแตงตง

สมาชกจ านวนหนงของศาลรฐธรรมนญ แตฝายบรหารกถกมองวาไดพยายามเลอกผพพากษา

ทมแนวโนมในการเออตอผลประโยชนของตนในอนาคต

3. ถาฝายบรหารเขาไปแทรกแซงฝายตลาการมากเกนไป อยางเชนจน กจะท าให

การปกครองเปนเผดจการ คอ ฝายการเมองสามารถใชประโยชนจากกฎหมาย เพอสราง

ความชอบธรรมใหกบตวเองมากกวายดหลกนตรฐ

4. ถาฝายตลาการมอสระอยางเตมท ฝายตลาการกอาจจะกลายเปนกลมผลประโยชนหนง

ทมอ านาจทางเมองเปนของตวเอง หรอรวมกบกลมผลประโยชนอน เชน ทหารในการสราง

ผลประโยชนใหกบตวเอง ดงเชน กรณปากสถานและฮอนดรส หรอแมแตในประเทศทพฒนาแลว

อยางเชน สหรฐฯ ฝายตลาการ อาจเปนกลมทมการฉอราษฏรบงหลวง มการตกลงหรอ

บบบงคบรฐบาล เพอใหไดเงนเดอนและสทธประโยชนเปนจ านวนมาก ขาดการตรวจสอบ

และไมยดหลกนตรฐ

สรป

ฝายตลาการ เปนฝายทพจารณาและตความกฎหมาย จงตองเปนกลางและยงตองคอย

ถวงดลอ านาจกบฝายบรหารและนตบญญต หนาของฝายตลาการนนมมากมาย เชน

ตดสนคดความและก าหนดโทษทแนชด ตความกฎหมายใหกบหนวยงานอน ยตความขดแยง

ระหวางประชาชนดวยกน ฯลฯ ศาลมหลายชนด เชน ศาลยตธรรม ศาลทหาร แตศาลทเกยวของ

กบการเมองโดยตรง ไดแก ศาลรฐธรรมนญ และศาลปกครอง ฝายตลาการนน ตามรฐธรรมนญ

ตองไมเกยวของกบฝายอ านาจอน แตกไมสามารถท าได อยางเชน ฝายบรหารเขามาก าหนด

ในเรองเงนเดอน หรอการแตงตงบคลากรของฝายตลาการ อนเปนผลใหฝายตลาการไมสามารถ

เปนกลางได เชนเดยวกบเรองของอดมการณ ซงฝายตลาการมกจะไมสามารถหลกเลยงได

อนเปนผลใหการตดสนไดรบอทธพลจากฝายการเมองอยางมาก นอกจากน ฝายตลาการยงสามารถ

เกดภาวะตลาการภวฒน นนคอ เขามาตความ หรอสรางความหมายใหกบกฎหมายมากจนเกนไป

140

อนน าไปสการเกยวของกบการเมอง ดงตวอยางเชน ปากสถาน และฮอนดรส ซงมทงขอไดเปรยบ

เชน ชวยคานอ านาจกบฝายอน อยางเชน ฝายบรหาร ซงอาจเปนเผดจการ หรอขอเสยเปรยบ

คอ ไมเปนประชาธปไตย เปนตน ไมวาอยางไรกตามสงทฝายตลาการตองยดถอคอภาวะนตรฐ

อนมคณสมบตเชนการยดกฎหมายเปนหลกและกฎหมายมผลบงคบใชกบทกฝาย

ส าหรบประเทศกรณศกษา เชน ฝรง เศส กบสหรฐอเมรกา ซง เปนประเทศ

ประชาธปไตยเสรนยม ทฝายตลาการมกจะมพฒนาการ และถกสรางใหมความเปนกลางมากทสด

แมจะมขอบกพรองอย อยางเชน สหรฐฯ ฝายตลาการไดถกฝายบรหารเขาไปแทรกแซง

แตส าหรบประเทศเผดจการอ านาจนยม อยางเชน รสเซย และจน ฝายบรหารไดเขามามอทธพล

และแทรกแซงตลาการจนไมสามารถรกษาความเปนกลางไดเลยและขาดภาวะนตรฐ

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. ฝายตลาการควรเขามาเกยวของกบการเมองหรอไม เพราะเหตใด

2. ฝายตลาการควรมอสระอยางสมบรณหรอไม เพราะเหตใด

3. ฝายตลาการสามารถเปนอสระจากอดมการณทางการเมองหรอไม เพราะเหตใด

4. ศาลของประเทศตาง ๆ ควรจะอยภายใตอ านาจของศาลระหวางประเทศ ดงเชน

ศาลยโรปหรอไม เพราะอะไร

5. การตดสนของระบบลกขนของสหรฐฯ มความยตธรรมหรอไม เพราะเหตใด

6. ศาลรฐธรรมนญเปนสถาบนทจ าเปนส าหรบทกประเทศหรอไม เพราะอะไร

7. จ าเปนหรอไมทศาลของประเทศตาง ๆ ตองจะรกษาคณคาแบบตะวนตก เชน

ระบอบประชาธปไตย เพราะเหตใด

บรรณานกรม

Barrington, L.,Bosia,M.J.,Bruhn,K.,Giaimo,S.,and McHenry,Jr.,D.E.(2010). Comparative

Politics: Structure& Choices. Boston: Cengage Learning.

CNN. (June 25, 2009). Honduras president challenges government over

referendum. Retrieved June 14, 2015, from

http://www.nytimes.com/2007/03/25/world/asia/25pakistan.html?pagewanted=all

&_r=0

141

Dyck, R. (Ed.). (2006). Studying Politics: An Introduction to Political Science. USA:

Thomson Nelson

Hausmaninger, H. (1995). Towards a New Russian Constitutional Court (article from

Cornell International Law Journal). Retrived July 25, 2015, from

http://scholarship.law.cornell.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1358&context=cilj

International Business Times. (December 30 2013). France’s Top Court Approves 75%

Super-Tax On Millionaires: Too Little Too Late. Retrieved December 30 2013,

from http://www.ibtimes.com/frances-top-court-approves-75-super-tax-

millionaires-too-little-too-late-1522534

Heywood, A. (2007). Politics. New York: Palgrave Macmillan.

Kesselman, M., Krieger, J., and Joseph, W. A. (2007). Introduction to Comparative

Politics: Political Challeges and Changing Agendas. Boston: Wadsworth.

O’Connor, K., and Sabato, L. J. (2002). American Government 2002: Continuity and

Change. New York: Longman Pub Group.

Pines, Y. (December 10, 2014). Legalism in Chinese Philosophy. Retrieved December

10, 2014, from http://plato.stanford.edu/entries/chinese-legalism/

Ramseyer, J. M., and Rasmusen, E. B. (n.d.). Why are Japanese Judges so

conservative in Politically Charged Cases. Retrieved December 10, 2014,

from http://www.law.harvard.edu/programs/olin_center/papers/pdf/268.pdf

Service, R. (2009). The Penquin History of Modern Russia. UK: Penquin Group.

Shannon, T. (July 12, 2014). Beijing's Blueprint for Judicial Reform. Retrived

December 10, 2014, from http://thediplomat.com/2014/07/beijings-blueprint-for-

judicial-reform/

Sidlow, E., and Henschen, B. (2006). American at Odds. USA: Wadsworth Pub.

Yu, H., and Guernsey, A. (n.d). What is the Rule of Law. Retrieved December 10, 2014,

from https://iuristebi.files.wordpress.com/2012/12/what-is-the-rule-of-law.pdf

บทท 9

รฐธรรมนญ (Constitution)

รฐธรรมนญเปนองคประกอบส ำคญส ำหรบกำรศกษำในวชำกำรเมองกำรปกครอง

เปรยบเทยบ รฐยคใหมไมวำจะมกำรปกครองแบบใดกตำม กตองมรฐธรรมนญเปนองคประกอบ

ส ำคญ เพรำะรฐธรรมนญ หมำยถง กฎหมำยสงสดในกำรปกครองประเทศ ซงจะเปนตวก ำหนด

ทมำของอ ำนำจ และโครงสรำงทำงกำรเมองกำรปกครอง (Shively, 2008, G-3)แมวำ

ประเทศทมรฐธรรมนญอำจจะไมไดเปนประชำธปไตยเสมอไป ดงเชน เกำหลเหนอ และจน แต

ประเทศซงเปนประชำธปไตยมกมรฐธรรมนญ เพอเปนหลกในกำรปกครองประเทศ ไมใชมำจำก

กำรก ำหนดตำมอ ำเภอใจของผปกครอง หรอคณะผปกครอง

ประเภทของรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญ สำมำรถแบงเปน 2 ประเภท คอ (Axford, et al., 2002, pp. 331-334)

1. ประเภทเปนลายลกษณอกษร (Codified Constitution) มกำรเขยนเปนตวหนงสอ

บนทกไวอยำงแนนอน มอยในเกอบทกประเทศ

2. ประเภทไมเปนลายลกษณอกษร (Uncodified Constitution) ไมมกำรจดเกบ

หรอเขยนบนทกรฐธรรมนญอยำงเปนรปแบบแนนอน เนนกำรใชหลกจำรตประเพณมำประกอบ

เชน อสรำเอล นวซแลนด องกฤษ

อยำงไรกตำม เปนควำมเขำใจผดทวำแตละประเทศมประเภทของรฐธรรมนญดงกลำว

เพยงประเภทเดยวอยำงสนเชง ทงทควำมจรงแลวแตละประเทศจะมทงเปนลำยลกษณอกษร

และไมเปนลำยลกษณอกษรปะปนกน แตขนอยกบวำจะมสดสวนของประเภทไหนมำกกวำกน

ในปจจบนรฐทงหลำยแมแตองกฤษ กมแนวโนมทจะจดระเบยบรฐธรรมนญใหเปนลำยลกษณอกษร

มำกขน เพรำะรฐธรรมนญทเปนตวหนงสอจะสรำงควำมแนนอน และชวยลดปญหำกำรตควำม

กฎหมำย นอกจำกน ยงสรำงอ ำนำจและควำมศกดสทธ ใหกบรฐทยดถอรฐธรรมนญ

ซงเปนรปธรรม

143

ประโยชนของรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญ มประโยชนดงตอไปน (Heywood, 2007, p. 321)

1. เพมอ านาจใหกบรฐ

รฐธรรมนญเปนตวสรำงควำมชอบธรรมใหกบรฐ โดยมอบอ ำนำจทำงกฎหมำย

ในประเดนตำง ๆ ใหแกรฐ เชน บทบำทของรฐบำลกลำง สทธเหนออำณำเขต ควำมเปนพลเมอง ฯลฯ

ดงนน ประเทศโลกท 3 หรอประเทศททเพงเปนเอกรำชจำกลทธลำอำณำนคมจะพยำยำม

บญญตรฐธรรมนญเปนของตนเองเพอก ำหนดควำมเปนรฐใหม

2. เปนตวก าหนดคณคาและเปาหมาย

รฐธรรมนญเปนตวประสำนระหวำงคณคำภำยในอดมกำรณทตวเองยดถออย

กบกฎหมำย หรอนโยบำยในดำนตำง ๆ รฐธรรมนญยงคอยชวยจดวำง หรอจดระเบยบคณคำเหลำนน

ใหเกดควำมลงตว เพอสอดคลองกบเปำหมำยของรฐ เชน รฐธรรมนญสหรฐฯ กจะตองสนบสนน

หรอปกปองสทธและทรพยสนสวนบคคล ตำมอดมกำรณของประชำธปไตยเสรนยม

3. ปกปองสทธและเสรภาพของประชาชน

รฐธรรมนญเปนตวจดวำงรปแบบเชงอ ำนำจของรฐทมตอประชำชน ดงนน

มำตรำทจ ำเปนในรฐธรรมนญของประเทศตำง ๆ แมแตคอมมวนสต กจะกลำวถงหนำทของรฐ

ในฐำนะผปกปองสทธและเสรภำพของประชำชนดวย

4. สรางความเขมแขงใหกบรฐบาล

ถงแมรฐธรรมนญจะจ ำกดอ ำนำจของรฐบำล แตรฐธรรมนญจะชวยใหมกำรจดวำง

ขอบเขตและอ ำนำจของสถำบนและองคกรตำง ๆ อยำงลงตว และมระเบยบ ท ำใหตวของรฐบำล

ในฐำนะสถำบน มควำมเขมแขง มนคง เพรำะรฐธรรมนญทถกเขยนมำอยำงรดกมจะชวยปองกน

ไมใหตวบคคลหยบฉวยอ ำนำจเขำสตน ซงจะน ำผลเสยมำสรฐบำล และประเทศชำตโดยรวม

แนวคดรฐธรรมนญนยม (Constitutionalism)

แนวคดทส ำคญตอรฐธรรมนญ ไดแก แนวคดรฐธรรมนญนยม (Constitutionalism)

ซงมทมำจำกแนวคดของจอหน ลอค รวมไปถงบรรดำนกกำรเมองทรวมกนกอตงประเทศสหรฐฯ

ซงสำมำรถสรปไดดงน (Waluchow, 2001, Online)

1. รฐธรรมนญเปนตวก ำหนดโครงสรำงทำงอ ำนำจของรฐ

2. รฐธรรมนญก ำหนดอดมคตทำงสงคม สทธและบทบำทหนำทของประชำชน

3. ควำมถกตองชอบธรรมของรฐบำล มำจำกกำรปฏบตตำมกฎหมำยในรฐธรรมนญ

4. รฐตองออกกฎหมำยใหสอดคลองกบรฐธรรมนญ

144

5. รฐธรรมนญมควำมยดหยน เพรำะเปนกฎหมำยทมเนอหำกวำง และครอบคลม

จงสำมำรถเปลยนแปลงได เพอเออประโยชนตอประชำชนเปนหลก

รปแบบการปกครองกบรฐธรรมนญ

รปแบบกำรปกครอง คอ ประชำธปไตยและเสรนยม มผลกระทบตอรฐธรรมนญอยำงมำก

ส ำหรบประเทศทปกครองโดยประชำธปไตยเสรนยม รฐธรรมนญและลทธรฐธรรมนญนยมนน

รฐธรรมนญมควำมส ำคญ คอ ชวยในกำรเสรมสรำงภำวะนตรฐ และยงเปนกำรปกปองสทธ

และเสรภำพของประชำชน โดยกำรก ำหนดขอบเขต และพนธะของสงเหลำนนทรฐพงม

ตอประชำชนอยำงชดเจน เชนเดยวกบกำรเปดใหประชำชนเขำมำมสวนรวมตอกำรบรหำรประเทศ

ของรฐบำล ซงเปนไปตำมคำนยมประชำธปไตย แตส ำหรบประเทศทมกำรปกครองแบบเผดจกำร

ถงแมจะใชรฐธรรมนญเปนหลกในกำรปกครองประเทศ และมกำรใชภำษำแบบเดยวกบ

ในรฐธรรมนญของประเทศประชำธปไตย เชน กำรปกปองสทธและเสรภำพของประชำชน

แตในควำมเปนจรง ประเทศเผดจกำรเหลำนน มกอำงเรองควำมมนคงของรฐ เพอเปนกำรสกด

ไมใหประชำชนใชสทธและเสรภำพไดอยำงเตมท เพอเปนกำรสรำงควำมชอบธรรมใหกบ

ระบอบของตน รวมไปถงกำรจดวำงระบบ และควำมสมพนธระหวำงบคคล ทอยในรฐของตน

เพอใหเกดกำรรวมมอ และกำรจ ำยอมตออ ำนำจของรฐบำล (Ginsburg and Simpser, 2014,

p. 3, Online)

นอกจำกน กลมอนรกษนยมของหลำยประเทศ จะอำงวฒนธรรมทำงกำรเมอง

ทท ำใหเกดกำรเคำรพตอกฎหมำยชนดอน วำมควำมยงใหญและสงสงกวำรฐธรรมนญ

ซงมกถกมองวำเปนผลผลตของตะวนตก เชน ประเทศตะวนออกกลำง ทยดมนในคมภรอลกรอำน

ทถอวำเปนพระวจนะของพระเจำ กำรตควำมและกำรปฏบตตำมกฎหมำยเหลำน มกถกมองจำก

ตะวนตก วำปรำศจำกควำมเปนประชำธปไตย แตกลมประเทศเหลำนน กสำมำรถโตตอบไดวำ

สทธและเสรภำพแบบตะวนตก ท ำใหสงคมตะวนตกเนำเฟะ เตมไปดวยปญหำทงปวง นอกจำกน

ยงยกตวอยำงของรฐจ ำนวนมำกทเปนประชำธปไตยเอง กยงใชประโยชนจำกกฎหมำยควำมมนคง

เพอตดทอนเรองสทธและเสรภำพของประชำชนในรฐธรรมนญ ไมตำงจำกประเทศทตนประณำม

วำเปนเผดจกำร (Wolf, 2007, Online)

145

ประเทศกรณศกษา

ประเทศกรณศกษำทนำสนใจ คอ ประเทศแบบประชำธปไตยเสรนยมทยดมนในแนวคด

รฐธรรมนญนยม ดงเชน องกฤษ และสหรฐอเมรกำ ซงมพฒนำกำรทำงกำรเมองและรฐธรรมนญ

มำอยำงยำวนำน สวนประเทศทเปนเผดจกำร อยำงเชน รสเซย และจน นน ปรำศจำกแนวคด

รฐธรรมนญนยม เพรำะควำมผนผวนทำงกำรเมอง และกำรมอ ำนำจมำกเกนไปของฝำยบรหำร

องกฤษ

ถงแมองกฤษจะมกฎหมำย ซงสงอทธพลตอรฐธรรมนญของประเทศอนอยำงมหำศำล

อยำงเชน สหรฐอเมรกำ ไมวำมหำกฎบตร และรำชบญญตสทธของประชำชน (ป 1689)

แตรฐธรรมนญขององกฤษเปนแบบไมเปนลำยลกษณอกษร อนหมำยควำมวำถงแมองกฤษ

จะมกฎหมำยในรปแบบตำง ๆ ทเปนตวหนงสออยำงชดเจน เพยงแตไมไดมกำรรวบรวม

เปนหมวดหมอยำงเปนระบบ เหมอนกลมประเทศทมรฐธรรมนญเปนลำยลกษณอกษร

สำเหตส ำคญเพรำะกำรเมองขององกฤษคอนขำงมเสถยรภำพสง และกฎหมำยในระดบตำง ๆ

มพฒนำกำรทตอเนอง อนแตกตำงจำกประเทศอน ซงเผชญกบกำรเปลยนแปลงครงใหญ

เชน กำรปฏวต จงจ ำเปนตองจดท ำรฐธรรมนญเปนระบบ เพอจดระเบยบทำงอ ำนำจ

ของสถำบนตำง ๆ เสยใหม (Morris, 2008, Online)

แหลงทมำของรฐธรรมนญขององกฤษ ไดแก พระรำชบญญต ทออกโดยรฐสภำ

กฎหมำยแบบจำรตประเพณ พระรำชอ ำนำจ สนธสญญำ ผลงำนของรฐบำล และกฎหมำยของ

สหภำพยโรป ซงองกฤษไดผนวกเขำมำเปนหนงเดยวกบกฎหมำยของตน ภำยใตพระรำชบญญต

แหงชมชนยโรป (European Communities Act 1972) อนสะทอนใหเหนวำ ขอตกลงทวำกฎหมำย

ของสหภำพยโรป มสถำนภำพสงกวำกฎหมำยทออกภำยในประเทศตำง ๆ สงผลใหวงกำรกฎหมำย

ของประเทศตำง ๆ ในยโรปตองปรบตวตำม (UCL, 2013, Online)

ในยคของนำยโทน แบลร เปนยคแหงกำรปฏรปรฐธรรมนญครงใหญ คอมกำร

เปลยนแปลงกฎหมำยตำง ๆ เชน กำรแยกฝำยนตบญญตออกจำกตลำกำร กำรยกเลกกำรสบทอด

ต ำแหนงสมำชกในสภำขนนำง (House of Lords) ผำนทำงสำยเลอด กำรจดระบบกฎหมำย

เกยวกบสทธสวนบคคลใหเปนระเบยบเปนครงแรก ในพระรำชบญญตสทธมนษยชน ป 1998

และกำรกระจำยอ ำนำจใหกบสกอตแลนด เวลส และไอรแลนดเหนอ เปนผลใหรฐธรรมนญ

ขององกฤษ ซงมควำมยดหยนเสมอมำ เรมมลกษณะตำยตวมำกขนและสอดคลองกบแนวคด

รฐธรรมนญนยม

146

สหรฐอเมรกา

รฐธรรมนญของสหรฐอเมรกำ ถอไดวำเปนรฐธรรมนญแบบลำยลกษณอกษร ทมอำย

เกำแกทสดในโลกฉบบหนง ตวของรฐธรรมนญถกรำงในป 1787 ไดรบสตยำบนโดย 13 รฐ

ในป 1789 และยงถกใชจนถงปจจบน รฐธรรมนญมทงหมด 7 หมวด แตละหมวดจะมจ ำนวนมำตรำ

แตกตำงกน อนมเนอหำโดยสรปดงตอไปน (Brogan and Garratt, 1999, pp. 179-181)

หมวดท 1 กลำวถงฝำยนตบญญต ยนยนถงอ ำนำจของประชำชนผำนรฐสภำ

ซงประกอบดวย วฒสภำ และสภำผแทนรำษฎร รวมไปถงกฎเกณฑ ขอบงคบตำง ๆ เกยวกบรฐสภำ

หมวดท 2 กลำวถงฝำยบรหำร คอ ประธำนำธบด รองประธำนำธบด และคณะรฐมนตร

รวมไปถงกฎเกณฑ ขอบงคบตำง ๆ เกยวกบฝำยบรหำร

หมวดท 3 กลำวถงฝำยตลำกำร อนประกอบไปดวย ศำลระดบตำง ๆ เชน ศำลสงสด

รวมไปถงกฏเกณฑ ขอบงคบตำง ๆ เกยวกบฝำยตลำกำร

หมวดท 4 กลำวถงหนำทและบทบำทระหวำงรฐบำลกลำงและรฐตำง ๆ รวมไปถง

ระหวำงรฐดวยกน

หมวดท 5 กลำวถงระเบยบและกระบวนกำรในกำรแกไขรฐธรรมนญ

หมวดท 6 กลำวถงอ ำนำจของรฐธรรมนญ ทมเหนอกฎหมำยทงหลำย เชนเดยวกบ

กฎหมำย และสนธสญญำของรฐบำลกลำง

หมวดท 7 กลำวถงเงอนไขทวำรฐทใหสตยำบน ตองมจ ำนวนเทำใด จงจะท ำให

รฐธรรมนญมผลบงคบใช รวมไปถงกรรมวธส ำหรบรฐในกำรใหสตยำบน

รฐธรรมนญของสหรฐฯ มกำรแกไขเพมเตม (Amendments) จ ำนวนทงสน 27 ครง

กำรแกไขเพมเตมทโดดเดนไดแก 10 ครงแรก จะเนนไปทสทธและเสรภำพของประชำชนเปนหลก

จงมกำรเรยกวำ รฐบญญตสทธของพลเมอง (Bill of Rights) ซงไดรบอทธพลจำกนกปรชญำ

ชำวองกฤษคอ จอหน ลอค โดยเฉพำะควำมคดทวำดวย ชวต เสรภำพ และกำรแสวงหำควำมสข

(life, liberty and pursuit of happiness) ดงเชน กำรแกไขเพมเตมในครง 1 ทเนนใหรฐปกปอง

เสรภำพของประชำชน ในกำรแสดงออกทำงค ำพด กำรนบถอศำสนำ สอมวลชน เชนเดยวกบ

สทธในกำรชมนมและกำรอทธรณรองทกขแกรฐบำล และกำรแกไขเพมเตมครงท 10 ทจ ำกด

อ ำนำจของรฐบำลกลำง สวนกำรเลกทำสถกเพมเตมในครงท 13 ในสมยของประธำนำธบด

อบรำฮม ลนคอลน

ตลอดเวลำทผำนมำ สหรฐฯ มควำมภำคภมใจตอรฐธรรมนญในฐำนะเปนฐำนหลก

ของประชำธปไตย เพรำะควำมตอเนองมนคงเปนเวลำกวำ 200 ป เชนเดยวกบกำรยดหลก

รฐธรรมนญนยม ท ำใหรฐธรรมนญศกดสทธ และมสถำนะเปนสถำบน ตรงกนขำมกบ

147

รฐธรรมนญของประเทศโลกท 3 ซงถกระงบใชบอยครง และถกเขยนขนมำเพอผลประโยชน

ของกลมบคคลบำงกลม นอกจำกน รฐธรรมนญของสหรฐฯ ถกเขยนขนอยำงกวำง ๆ ส ำหรบ

เปดตอกำรแกไขและกำรตควำม นบตงแตรฐธรรมนญถกบงคบใช มกำรเสนอกำรแกไขในรฐสภำ

ถง 11,000 ครง (Sidlow and Henschen, 2006, p. 43) ตวอยำงของกำรตควำมใหม

ของรฐธรรมนญ ไดแก กำรทรฐธรรมนญอเมรกนรบรองควำมเทำเทยมกนของมนษยทกคน

แตรฐบำลในอดต มกยกเวนคนผวด ำ คนผวด ำจงตองเดนขบวนประทวงนบครงไมถวน และไดยน

ใหศำลรฐธรรมนญตควำมกฎหมำยเสยใหม พระรำชบญญตสทธพลเรอน (Civil Rights Act)

จงถกประกำศใชในป 1964 โดยประธำนำธบด ลนดอน บ จอหนสน อนสงผลใหกำรแบงแยกสผว

เชอชำต ศำสนำ เพศ ทรฐตำง ๆ เคยปฏบตกนเปนเรองผดกฎหมำย

อยำงไรกตำม รฐธรรมนญของสหรฐฯ กถกโจมตถงนยหลำยสวนทมงเรองคำนอ ำนำจ

มำกเกนไป สำเหตส ำคญเพรำะนกกำรเมองผกอตงประเทศ ซงเปนปญญำชนมองประชำชน

ในแงรำยวำ อำจท ำใหประเทศเกดควำมวนวำยสบสน ถำไดมเสรภำพมำกเกนไป หรอประชำชน

ขำดวจำรณญำณในกำรเลอกรฐบำลแบบประชำธปไตย อนอำจน ำไปสผปกครองทเปนทรรำช

ในทสด (Magleby ,et al.,2006, p.28) จงควรมองคกรทไมไดมำจำกกำรเลอกตงโดยตรงเขำมำ

คำนอ ำนำจ เชน ศำลสงสด แมจะมำจำกกำรแตงตงของฝำยบรหำร แตกถกมองวำมอสระ

และอ ำนำจมำกเกนไป จนเขำไปกำวกำยอ ำนำจของฝำยบรหำร และนตบญญต หรอ

กำรเลอกตงประธำนำธบดอเมรกำ ทใหควำมส ำคญตอคณะผเลอกตงมำกกวำกำร

ลงคะแนนเสยงของประชำชน

รสเซย

รฐธรรมนญฉบบแรกของรสเซย คอ รฐธรรมนญ ป 1906 ซงเปลยนสถำนภำพจำกเดม

ทพระเจำซำร นโคลสท 2 ทรงเปนกษตรยผทรงอ ำนำจสงสด ในระบอบสมบรณำญำสทธรำช

มำเปนกษตรยทแบงอ ำนำจในกำรปกครองรวมกบรฐสภำทมนำยกรฐมนตร ในยคของสหภำพ

โซเวยต มรฐธรรมนญ 3 ฉบบ คอ ฉบบในป 1924 1936 และ 1977 โดยรวมแลวรฐธรรมนญโซเวยต

มกำรระบสทธของประชำชนเชนเดยวกบรฐธรรมนญของตะวนตก เชน สทธในกำรแสดงออก

สอมวลชน กำรชมนม และควำมเชอกบกำรปฏบตกจทำงศำสนำ รวมไปถงสทธในกำรปกปอง

ครอบครวของตน และสทธสวนบคคล หรอแมแตสทธในกำรท ำงำนและเวลำพกผอน สทธกำรศกษำ

กำรไดรบกำรดแลเรองสขภำพทงยำมปกตและยำมชรำภำพ ฯลฯ (Marxists Internet Archive,

2008, Online)

148

แตทแตกตำงจำกประชำธปไตยของตะวนตก คอ รฐธรรมนญโซเวยตจ ำกดสทธ

ในเรองกำรแสดงออกทำงกำรเมองของประชำชนอยำงมหำศำล เชนหมวดท 6 ไมอนญำตใหม

กำรกอตงพรรคกำรเมองอน นอกจำกพรรคคอมมวนสตของโซเวยต รฐบำลยงสำมำรถสงหำม

กจกรรมใด ๆ ทเหนวำเปนภยตอรฐ เสรภำพของประชำชนจะตองไมเปนละเมดประโยชนของสงคม

หรอของรฐรวมไปถงอดมกำรณสงคมนยม จนถงยคทกอรบำชอฟ ไดประกำศนโยบำยกำสนอสต

เสรภำพดำนกำรแสดงออกของประชำชน (Service,2009,p.239)ไดรบกำรอนญำตจำกรฐ

มำกขน อยำงไรกตำมอดมกำรณดงกลำว เปนเพยงค ำทถกเขยนไว จงไมไดมผลในเชง

ปฏบตเทำใดนก เพรำะรฐเปนเผดจกำร จงเปนเร องยำกทประชำชนสำมำรถฟองรอง

รฐบำล หรอรฐยอมรบเสรภำพของประชำชน ในกำรประกอบกจทำงศำสนำ ซงเปนสงท

คอมมวนสตโจมตตลอดมำ นอกจำกนคกและต ำรวจลบ ทรฐบำลโซเวยตใชในกำรควบคมมวลชน

กยอมท ำใหรฐไมสำมำรถยอมรบสทธ ในกำรถกไตสวนในคดควำม หรอสำมำรถผำน

กระบวนกำรยตธรรมทใสสะอำด ดงเชนทถกระบในรฐธรรมนญของประเทศประชำธปไตยทวไป

ในยคของสหพนธรฐรสเซย รฐธรรมนญฉบบ 1993 ไดรบกำรสนบสนนโดยประธำนำธบด

บอรส เยลตซน ซงเหนวำฉบบทถกใชมำตงแตยคโซเวยต คอป 1977 ลำสมย แตเยลตซน ถก

โจมตวำมงเขยนรฐธรรมนญเพอใหอ ำนำจแกตวเองมำกเกนไปและยงท ำใหรฐสภำดอยอ ำนำจ

กวำฝำยบรหำร ท ำใหรฐสภำตอตำนรำงรฐธรรมนญฉบบนอยำงหนก สมำชกของรฐสภำ จง

เสนอร ำงร ฐธรรมนญฉบบอ น อ นเป นผลให เยลตซ นย บสภำและต งสภำร ปแบบใหม

รฐธรรมนญฉบบนไดรบอทธพลจำกตะวนตกอยำงมำก เชน ระบบประธำนำธบดกงรฐสภำ

จำกฝรงเศส อนเปนผลใหต ำแหนงรองประธำนำธบดถกยบไป

ร ฐธรรมของร สเซ ยถ กประกำศใช ในป 1993 โดยม รำยละเอ ยดด งต อไปน

(constitution.ru, n.d., Online)

สวนแรก เปนกำรกลำวถงใจควำมส ำคญของรฐธรรมนญ มอย 9 บท

บทท 1 รำกฐำนของระบบรฐธรรมนญ

บทท 2 สทธและเสรภำพของมนษยและพลเมอง

บทท 3 โครงสรำงของสหพนธรฐ

บทท 4 บทบำทและอ ำนำจของประธำนำธบดแหงสหพนธรฐรสเซย

บทท 5 บทบำทและหนำทของรฐสภำ

บทท 6 บทบำทและอ ำนำจของรฐบำลแหงสหพนธรฐรสเซย

บทท 7 อ ำนำจของฝำยตลำกำร

บทท 8 อ ำนำจของรฐบำลทองถน

149

บทท 9 กำรแกไขและกำรพจำรณำตควำมรฐธรรมนญ

สวนท 2 คอ กำรสรปและกำรแปล

อยำงไรกตำม ในกำรลงประชำมตของประชำชนรสเซย เมอปลำยป 1993 เพอรบรอง

รฐธรรมนญใหม มผลงคะแนนเสยงยอมรบเกนรอยละ 50 เพยงเลกนอย ถงแมจะผำนตำมเกณฑ

แตกสะทอนถงควำมเสอมศรทธำของคนรสเซย ทมตอกำรเมองรสเซย ในป 2008 ปตน ผลกดน

ใหมกำรแกไขรฐธรรมนญ ใหเพมวำระกำรด ำรงต ำแหนงประธำนำธบด จำกเดม 4 ป เปน 6 ป

หรอมกำรแกรฐธรรมนญในป 2013 ใหประธำนำธบดสำมำรถแตงตงอยกำรได แทนอยกำรสงสด

(Hille, 2013, Online) สงผลใหรฐธรรมนญของรสเซยดขำดควำมนำเชอถอลงไปมำก

รฐธรรมนญของรสเซยในปจจบน จงถกมองวำเปนเครองมอของฝำยบรหำร ทสำมำรถ

ก ำหนดใหมเนอหำอยำงไรกได รสเซยจงขำดกำรยดถอลทธรฐธรรมนญนยม

จน

จน มรฐธรรมนญมำแลว 4 ฉบบตงแตกำรเปลยนแปลงกำรปกครองมำเปนคอมมวนสต

เมอป 1949 คอ ฉบบป 1954 1975 1978 และ 1982 ตำมล ำดบ ฉบบปจจบนถกรำงโดยทประชม

ของสภำประชำชนแหงชำต และประกำศใชในวนท 4 ธนวำคม 1982 รฐธรรมนญฉบบนถอไดวำ

เปนรฐธรรมนญทยำวทสดฉบบหนงของโลก มทงหมด 4 บท 138 มำตรำ ไดรบกำรแกไขถง 2 ครง

อนมโครงสรำงแบบครำว ๆ ดงน (People's Daily Online, 2014, Online)

อำรมบททกลำวถงประวตศำสตรจน และกำรยดครองอ ำนำจของพรรคคอมมวนสต

รวมไปถงผลส ำเรจของกำรน ำเอำลทธสงคมนยมมำใชในประเทศจน

บทท 1 กลำวถงหลกกำรณทวไป ม 32 มำตรำ

บทท 2 สทธและหนำทขนมลฐำนของพลเมอง ม 23 มำตรำ

บทท 3 โครงสรำงของรฐ ม 78 มำตรำ

บทท 4 ธงชำต สญลกษณของชำต และเมองหลวง ม 3 มำตรำ

มำตรำทนำสนใจ ไดแก

มำตรำท 1 ประกำศตนวำเปนรฐสงคมนยม ทอยภำยใตเผดจกำรประชำธปไตยของ

ประชำชน ทน ำโดยชนชนกรรมำชพ อนตงอยบนกำรเปนพนธมตรของคนงำนโรงงำน และชำวนำ

และหำมไมใหผใดเขำมำขดขวำงระบบสงคมนยมเปนอนขำด

มำตรำท 3 ประกำศวำ จนยนอยบนหลกกำรณประชำธปไตยแบบรวมศนย

มำตรำท 35 รบรองเสรภำพของประชำชนในกำรแสดงควำมคดเหน เสรภำพของ

สอมวลชน กำรชมนม หรอกำรสมำคมกน กำรชมนมประทวงโดยสนต

150

มำตรำท 36 รบรองเสรภำพกำรนบถอศำสนำ รฐไมสำมำรถบงคบจตใจประชำชน

ใหนบถอหรอไมนบถอศำสนำใด แตประชำชนไมสำมำรถใชกจทำงศำสนำเปนขออำง

ในกำรท ำลำยควำมสงบของรฐ

มำตรำท 48 รบรองสทธของสตรวำเทำเทยมกบบรษ ไมวำดำนกำรเมอง เศรษฐกจ

วฒนธรรม สงคม ครอบครว รฐจะตองปกปองสทธและผลประโยชนของสตร

สำเหตส ำคญประกำรหนง ทรฐคอมมวนสตใหรฐธรรมนญมมำตรำทรบประกนสทธ

เสรภำพของประชำชน คอ เปนไปไดวำตองกำรแสดงวำตนเอง กค ำนงถงประเดนส ำคญ

ของประชำชนเชนเดยวกบประเทศในตะวนตก แตทำงรฐบำลกสำมำรถใชขออำงในเรอง

“ตำมแบบเฉพำะตน” เชน ประชำธปไตยแบบจน ๆ เพอจะไมตองปฏบตตำม อยำงไรกตำม

หำกเทยบจ ำนวนมำตรำในบทท 2 และ 3 ซงมควำมแตกตำงกนอยำงมำก อนสะทอนใหเหนถง

กำรทรฐธรรมนญใหควำมส ำคญตอกำรจดวำงระเบยบอ ำนำจของรฐอยำงมหำศำล นอกจำกน

รฐธรรมนญของจน โดยเฉพำะบทท 2 กถกโจมตเชนเดยวกบของโซเวยต วำเตมไปดวยประโยค

หรอถอยค ำทคลำยคลงกบของประเทศประชำธปไตย แตไมสำมำรถใชไดในทำงปฏบต

เพรำะอ ำนำจของพรรคคอมมวนสตทผกขำดในกำรตควำม หรอออกกฎหมำยทมศกดต ำกวำ

เงอนไขของรฐ เกยวกบควำมมนคง ท ำใหมำตรำเกยวกบสทธและเสรภำพของประชำชน

ถกจ ำกดโดยปรยำย อนสะทอนใหเหนวำจนนนไมไดยดถอลทธรฐธรรมนญนยมดงทมกอำงอย

เสมอ

จำกกำรเปรยบเทยบประเทศกรณศกษำ สำมำรถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. รฐธรรมนญเปนสงจ ำเปนส ำหรบประเทศในกลมประชำธปไตยและเผดจกำร

ซงรฐธรรมนญของทกประเทศกตงอยบน 2 แนวคดทมกอยตรงกนขำมกนคอกำรจดวำงอ ำนำจ

ของรฐ และสทธเสรภำพของประชำชน รฐธรรมนญของประเทศทเปนประชำธปไตย มกมงเนน

ทกำรคมครองสทธเสรภำพของประชำชน สวนประเทศทเปนเผดจกำรมกมงเนนกำรจดวำงอ ำนำจ

ของรฐ

2. รฐธรรมนญของประเทศทเปนประชำธปไตย มกไดรบกำรรำงหรอกำรแกไขโดยประชำชน

มสวนรวมผำนรฐสภำ สวนประเทศทเปนเผดจกำร ประชำชนไมมสวนรวมใด ๆ ทงสน กรณรสเซย

เปนกรณพเศษ ทกำรรำงและกำรยอมรบรฐธรรมนญเปนไปตำมกระบวนกำรประชำธปไตย

แตมสถำนกำรณเขำมำกดดน เชน อ ำนำจของเยลตซน ในขณะนน และควำมเบอหนำยกำรเมอง

ของประชำชน และในกรณของปตน สำมำรถแกไขรฐธรรมนญตำมควำมตองกำรของตน

เพรำะสำมำรถเขำไปมอ ำนำจเหนอฝำยนตบญญตทง 2 สภำ

151

3. ส ำหรบประเทศเผดจกำร คอ รสเซย และจน มรฐธรรมนญเปนลำยลกษณอกษร

และมควำมคงทนอยนำน เพรำะมกำรรวมศนยกลำงทำงอ ำนำจ ภำคสวนอนของสงคมไมสวนรวม

ในกำรกำรแกไข หรอเขยนรฐธรรมนญใหม มกำรใชภำษำเลยนแบบรฐธรรมนญของประเทศ

ประชำธปไตยเสรนยม แตจะมมำตรำอน เชน ควำมมนคงของรฐ เพอเปนกำรบนทอนสทธ

และเสรภำพของประชำชน

4. ถงแมประเทศทเปนประชำธปไตยจะมงเนนในเรองสทธและเสรภำพของประชำชน

แตกมกฎหมำยในกำรจ ำกดสทธและเสรภำพของประชำชน เชนเดยวกบเผดจกำร แตประเทศ

ทเปนประชำธปไตย จะเปดกวำงใหมกำรถกเถยง และกำรตอสกนทำงกฎหมำยไดมำกกวำ

ประเทศเผดจกำร

สรป

รฐธรรมนญ หมำยถง กฎหมำยสงสดในกำรปกครองประเทศ ซงจะเปนตวก ำหนดทมำ

ของอ ำนำจและโครงสรำงทำงกำรเมองกำรปกครอง รฐธรรมนญม 2 ประเภท คอ 1. เปนลำยลกษณ

อกษร 2. ไมเปนลำยลกษณอกษร ประโยชนของรฐธรรมนญ ไดแก 1. เพมอ ำนำจใหกบรฐ

2. เปนตวก ำหนดคณคำและเปำหมำย 3. ปกปองสทธและเสรภำพของประชำชน และ

4. สรำงควำมเขมแขงใหกบรฐบำล แนวคดทเกยวของกบรฐธรรมนญ กคอ รฐธรรมนญนยม

ทใหควำมส ำคญแกรฐธรรมนญ วำเปนตวควบคมและตกรอบอ ำนำจของรฐ รปแบบกำรปกครอง

มผลตอรฐธรรมนญ หำกเปนประชำธปไตย รฐธรรมนญจะใหควำมส ำคญแกสทธและเสรภำพ

เชนเดยวกบกำรมสวนรวมของประชำชน แตส ำหรบเผดจกำรมกจะอ ำพรำงโดยกำรก ำหนด

เชนเดยวกบประชำธปไตย แตเปนไปไมไดในเชงปฏบต และรฐเผดจกำร ยงมงเนนทกำรเพมอ ำนำจ

กบกำรสรำงควำมเขมแขง ใหกบรฐบำล ดงประเทศกรณศกษำ เชน ประเทศองกฤษ

ซงถงแมจะมรฐธรรมนญทไมเปนลำยลกษณอกษร กพยำยำมปรบเปลยนใหรฐธรรมนญ

เปนตวหนงสอมำกขน สวนสหรฐฯ นน รฐธรรมนญมเพยงฉบบเดยว และเปดกวำงตอกำรตควำม

เพอสทธและเสรภำพของคนกลมตำง ๆ ส ำหรบสหภำพโซเวยตนน แมจะรบรองสทธและเสรภำพ

ของประชำชน แตกเปนแคในรปแบบตวหนงสอ สวนรสเซยนน ไดเปลยนแปลงกำรปกครองไปส

ประชำธปไตย กไดเปดใหประชำชนมสวนรวมมำกขน แตเมอผน ำอยำงเชน เยลตซนและปตน

รฐธรรมนญกถกฝำยบรหำรเขำแทรกแซง เชนเดยวกบจน ซงเปนเผดจกำรตลอดเวลำ

กไมเคยใหสทธและเสรภำพแกประชำชนอยำงแทจรง ดวยขออำงเกยวกบเรองควำมมนคงของรฐ

152

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. ทำนคดวำทกประเทศจ ำเปนตองมรฐธรรมนญหรอไม เพรำะเหตใด

2. ทำนเหนดวยกบแนวคดรฐธรรมนญนยมหรอไม เพรำะเหตใด

3. ทำนคดวำรฐธรรมนญจ ำเปนตองมองอยบนคำนยมแบบตะวนตกเสมอไปหรอไม

เพรำะอะไร

4. รฐธรรมนญในประเทศททำนอำศยอย เปนแบบลำยลกษณอกษรหรอไมเปน

ลำยลกษณอกษร มขอดและขอเสยอยำงไร

5. รฐธรรมนญของประเทศประชำธปไตย จ ำเปนตองมกำรเขยนขนใหมหรอแกไข

อยบอยครงหรอไม เพรำะเหตใด

6.รฐธรรมนญจ ำเปนตองถกเขยนโดยตวแทนจำกประชำชนเพยงอยำงเดยวหรอไม

เพรำะเหตใด

7. รฐควรใหควำมส ำคญแกสทธและเสรภำพของประชำชนไวในรฐธรรมนญ

หรอควำมมนคงของรฐ

บรรณานกรม

Axford, B.,Browning,G.K.,Huggins,R.,Rosamond,B.,Grant,A.,and Turner,J.(2002). Politics:

An Introduction. London and New York: Routledge.

Brogan, P., and Garratt, C. (1999). Introducing American Politics. UK: Icon Book Ltd.

Constitution.ru. (n.d.). The Constitution of Russia Federation. Retrieved April 25, 2014,

from http://www.constitution.ru/en/10003000-01.htm

Ginsburg, T., and Simpser, A. (April 2014). Introduction, Chapter 1 of Constitutions in

Authoritarian Regimes (journal). Retrieved April 25, 2014, from

http://chicagounbound.uchicago.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1912&context=pub

lic_law_and_legal_theory

Heywood, A. (2007). Politics. New York: Palgrave Macmillan.

Hille, K. (November 27, 2013). Putin tightens grip on legal system. Retrieved April 25,

2014, from http://www.ft.com/cms/s/0/a4209a42-5777-11e3-b615-

00144feabdc0.html#axzz3YrbOSqG2

Sidlow, E., and Henschen, B. (2006). American at Odds. USA: Wadsworth Publishing.

153

Magleby ,D.B.,et al.(2006).Government by the People:Basic Version.USA:Pearson.

Marxists Internet Archive. (2008). Constitution (Fundamental law) of the Union of

Soviet Socialist Republics. Retrieved April 25, 2014,

from https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1936/12/05.htm

Morris, Nigel. (February 14, 2008). The Big Question: Why doesn't the UK have a

written constitution, and does it matter. Retrieved April 25, 2014, from

http://www.independent.co.uk/news/uk/politics/the-big-question-why-doesnt-

the-uk-have-a-written-constitution-and-does-it-matter-781975.html

People's Daily Online. (March 22, 2014). Constitution of The People’s Republic of

China. Retrieved March 22, 2014,

from http://en.people.cn/constitution/constitution.html

Service,R.(2009).Russia:From Tsarism to the Twenty-first Century.UK:Penguin group.

Shively, W. P. (2008). Power & Choice: An Introduction to Political Science.

UK: McGraw-Hill Education.

UCL. (August 13, 2013). WHAT IS THE UK CONSTITUTION. Retrieved March 22, 2014,

from http://www.ucl.ac.uk/constitution-unit/whatis/uk-constitution

Waluchow, Wil. (September 11, 2012). Constitutionalism. Retrieved March 22, 2014,

from http://plato.stanford.edu/entries/constitutionalism/

Wolf, N. (24 April 2007). Fascist America, in 10 easy steps. Retrieved March 22, 2014,

from http://www.theguardian.com/world/2007/apr/24/usa.comment

บทท 10

ขาราชการ (Bureaucracy)

กลมบคคลซงมอทธพลอยางสงตอการเมอง ไดแก ขาราชการ อนหมายถง กลมบคคล

ซงท างานและรบคาตอบแทนจากรฐบาล กลมบคคลเหลานไมไดผานกระบวนการเลอกตง

แตมาจากการสอบคดเลอกโดยองคกรของราชการ ขาราชการเปนกลมผลประโยชนทเปนสถาบน

หรอองคการ ทมรปแบบการจดตง และการด าเนนการทเปนทางการ และเปนกฎเกณฑ

ไดรบการรบรองโดยกฎหมาย มการฝกอบรมความรเฉพาะดาน และการแบงสายอ านาจ

ในการบงคบบญชาทชดเจน แนนอน ไมวาระบอบการปกครองแบบใด แมแตในระบอบประชาธปไตย

ขาราชการเปนกลมทจ าเปน เพราะความเชยวชาญเฉพาะดานส าหรบการบรหารรฐกจ

นกการเมองทมาจากการเลอกตง เปนเพยงผวางนโยบาย สวนขาราชการจะเปนผน านโยบาย

ไปปฏบตตาม (Hague and Harrop, 2013, p. 324)

ตามความคาดหมายโดยทวไป กลมขาราชการตองท างานรบใชรฐเทานน จงหมายถง

การทขาราชการตองด ารงตนเปนกลาง และค านงถงผลประโยชนสงสดคอ ของรฐและประชาชน

โดยไมแบงแยกชนชนหรอทองถน อยางไรกตามดวยระบบททวความซบซอนยงขน มอ านาจ

เชอมโยงทวประเทศ รวมไปถงการเขาไปมอทธพลตอชวตความเปนอยของประชาชนในทกดาน

ท าใหกลมขาราชการมแนวโนมทจะเปนกลมทค านงถงผลประโยชนของตวเอง เชนอยางนอยทสด

คอ งบประมาณและเงนเดอน ทระบบราชการจะมอ านาจในการตอรองอยางสง เพราะเปนกลม

ผเชยวชาญส าหรบการบรหารประเทศของรฐบาล แมวาตามโครงสรางของรฐโดยเฉพาะ

รฐแบบประชาธปไตย ขาราชการจะอยภายใตการบงคบบญชาของนกการเมอง แตการท

นกการเมองอาจขาดประสบการณ ความสามารถ และรวมไปถงความไวใจจากสงคม

ขาราชการจงอาจเขามามอทธพล และบทบาทตอการก าหนดนโยบายทวไปของรฐแทน

อนสงผลใหรฐนนกลายเปนรฐขาราชการ ซงมแนวโนมเปนรฐเผดจการในทสด

ความส าคญของขาราชการ

ขาราชการมความส าคญดงตอไปน (Smith, 2013, pp. 130-132)

1. เปนตวบงชเสถยรภาพของรฐบาล (Government stability)

ฝายบรหารทมาจากการเลอกตง มความไรเสถยรภาพ และตองเปลยนต าแหนงไป

เพราะความเปลยนแปลงทางการเมอง แตขาราชการประจ ากระทรวงในระดบลางลงมา

กยงชวยก าหนด และปฏบตนโยบายของรฐไปตามปกต แมวาจะไดรบผลกระทบอยบาง

155

2. เปนกลมบคคลทเปนกลาง (Impartial)

ขาราชการเปนองคกรของรฐ ทจะชวยจดสรรทรพยากรใหกบประชาชน

ใหมประสทธภาพ และทวถง อนแตกตางจากนกการเมองทงระดบชาต และระดบทองถน

ทอาจค านงถงผลประโยชนของประชาชนในเขตเลอกตงของตนมากกวา

3. เปนกลมผเชยวชาญเฉพาะดาน (Expertise)

ขาราชการทไดรบการศกษา กบการฝกฝนมาอยางด และตอเนองอยางยาวนาน

ยอมท าประโยชนใหกบรฐไดอยางเตมท มากกวานกการเมอง ซงอาจไมมความสามารถ

และประสบการณเทา

ปญหาของขาราชการ

อยางไรกตามถาระบบราชการมอ านาจ ขนาด รวมไปถงความซบซอนทมากเกนไป

กไดท าใหเกดปญหาหลายประการ เชน (Andersen and Taylor, 2007, pp. 159-161)

1. การฉอราษฏรบงหลวง (Corruption)

หมายถง การใชอ านาจในการแสวงหาผลประโยชนของตวเอง ในหลายประเทศ

โดยเฉพาะเผดจการ ขาราชการเปนกลมอภสทธชนทใชอ านาจกดข แสวงหาผลประโยชน

จากประชาชน แมแตขาราชการชนผนอย กอาจกลายเปนเครองมอส าหรบขาราชการชนผใหญ

ในรปแบบเดยวกน เพอทจะไดรบรางวลหรอการเลอนต าแหนง

2. การเลนเสนสาย (Cronyism)

หมายถงการมสายสมพนธ หรอเชอมโยงผลประโยชนกบกลมบคคลตาง ๆ เชน

พอคา นกธรกจ รวมไปถงนกการเมอง อนเปนผลใหขาราชการด าเนนการตาง ๆ อนเปนผลประโยชน

ตอบคคลเหลานน มากกวาสาธารณชน

3. ความซ าซอนของระบบราชการ (Red tape)

หมายถง ระบบราชการททบซอนกน จนท าใหการท างานลาชา ขาราชการท างาน

แบบเฉอยชา ขาดประสทธภาพ และยงสงผลใหขาราชการไมใจใสตอสาธารณชน เพราะขาดการ

แบงขอบเขตการรบผดชอบตองาน

4. การเมองในระบบราชการ (Bureaucratic politics)

หมายถง การแขงขนกนระหวางหนวยงาน ในการมอทธพลตอการตดสนใจ

ดานนโยบายของรฐบาล เพอผลประโยชนดานงบประมาณและบทบาทของหนวยงาน หรอตวบคคล

การเมองเชนนอาจเกยวของกบปจจยอน เชน การฉอราษฎรบงหลวง และการเลนเสนสาย

156

5. มลกษณะไมเปนประชาธปไตย (Undemocratic)

ขาราชการ เปนกลมทไมไดมาจากการเลอกตง แตสามารถเขามามบทบาทตอรฐกจ

อยางสง อยางเชนกองทพ สงผลใหนโยบายของรฐทไดรบอทธพลจากกลมขาราชการ

อาจไมไดมพนธะ หรอตองรบผดชอบตอสาธารณชน เหมอนกบนโยบายทออกโดยนกการเมอง

การปฏรประบบราชการ

การปฏรประบบราชการ หมายถง การท าใหระบบราชการมประสทธภาพ

และความโปรงใสมากกวาเดม การปฏรประบบราชการเปนนโยบายทถกยกขนมาเปนนโยบาย

ส าคญของประเทศตาง ๆ เพอชวยใหรฐสามารถตอบสนองโลกยคโลกาภวฒนทมการแขงขนกน

ระหวางประเทศตาง ๆ โดยเฉพาะในดานเศรษฐกจและสงคม การปฏรปทไดรบความนยม ไดแก

การก าจดการฉอราษฎรบงหลวงของบรรดาขาราชการ โดยการบงคบใชกฎหมายอยางเขมงวด

และปรบปรงรปแบบเงนเดอนและคาตอบเสยใหม เพอเปนแรงจงใจแกขาราชการมากกวา

การรบสนบน การแกไขปญหาความซ าซอนของระบบราชการ เชน ลดขนตอนของกฎ ระเบยบ

และการท างาน อยางเชน การใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศเขามาชวย ดงท เรยกวา

การใหบรการของภาครฐผานเครอขายอเลกทรอนกส (E-government) นอกจากนการปฏรป

ยงรวมไปถงการลดขนาดของหนวยงานราชการ โดยการปรบปรงโครงสรางใหมใหกะทดรดกวาเดม

รวมไปถงการแปรรปใหเปนเอกชน (Privatization) เชน ใหบรษทของเอกชนเขามาท าหนาทแทน

ระบบราชการในบางสวน เพอใหเกดประสทธภาพ และใชงบประมาณนอยลง มการปกปอง

ผออกมาเปดโปงความฉอราษฎรบงหลวงของระบบราชการ (Sumedh Rao, 2013, Online)

วธการปฏรปอน ๆ ไดแก การท าใหหนวยงานราชการมหลกธรรมาภบาล ดงเชน

มความโปรงใส มการเปดเผยขอมลแกสาธารณชน สามารถตรวจสอบได มการแสดง

ความรบผดชอบ หรอพนธกจตอสงคม เชน เปดใหกลมประชาสงคมเขามสวนรวมในการก าหนด

นโยบายสาธารณะ รวมไปถงผานการกระจายอ านาจใหกบรฐบาลทองถน ทผน ามาจาก

การเลอกตง อนจะเปนการท าใหอ านาจของระบบราชการในรฐบาลกลางถกแบงไปยง

ภาคประชาชนมากขน

การปฏรประบบราชการและรปแบบการปกครอง

การปฏรประบบราชการและรปแบบการปกครอง คอ ประชาธปไตยและเผดจการ

มสวนสมพนธตอกน ประเทศทเปนประชาธปไตยเสรนยมมกมการปฏรประบบราชการไดตอเนอง

และจรงจงกวาประเทศเผดจการ เพราะในระบอบประชาธปไตย ขาราชการอยภายใต

การบงคบบญชาของนกการเมอง ทมาจากการเลอกตง นกการเมองจงมงเนนการปฏรป

ระบบราชการ ซงจะท าใหขาราชการชวยรฐบาลใหตอบสนองนโยบายของพรรคการเมอง

157

ทเคยใหกบประชาชน เชนเดยวกบการท าใหระบบราชการสอดคลองกบคณคาประชาธปไตย

ดงหลกธรรมาภบาลทไดกลาวมาขางบน ส าหรบรฐบาลแบบเผดจการโดยมากไมไดค านงถง

ความตองการของประชาชน จงปราศจากการปฏรประบบราชการอยางแทจรง

นอกจากนรฐเผดจการมกใชขาราชการเพอตอบสนองความตองการของตวเอง

และพวกพอง อยางเชน ใหระบบราชการตอบสนองตอผลประโยชนของธรกจทผน าเผดจการ

ของประเทศ และครอบครวของตน มหนสวนส าคญอย ดงเชน ซฮารโต ในอนโดนเซย เฟอรดนล

มารคอส ในฟลปปนส หรอฮอสน มบารก ในอยปต นอกจากน รฐบาลเผดจการยงใชประโยชน

จากองคกรรกษาความมนคงของประเทศ ในการรกษาอ านาจ และเสถยรภาพของตน ซงตองใช

งบประมาณมหาศาล อนเปนแรงจงใจใหมการฉอราษฎรบงหลวงในองคกร ในขณะเดยวกน

รฐเผดจการ กมกปดกนเสรภาพในการแสดงความคดเหนของประชาชน เกยวกบการเมอง

จงสงเสรมใหรฐมการฉอราษฎรบงหลวงยงขน เพราะขาดการตรวจสอบ และการวพากษวจารณ

การใชงบประมาณขององคกรเหลานน อยางเชน จนซงถอไดวามการฉอราษฎรบงหลวง

ในทกระดบของพรรคคอมมวนสต (Minzer, 2011, Online) อยางไรกตาม สงคโปร ถอไดวา

เปนประเทศเผดจการอ านาจนยมเพยงประเทศเดยว ทสามารถสราง หรอปฏรประบบราชการ

ใหเกดประสทธภาพ ไดเชนเดยวกบการจดการกบการฉอราษฏรบงหลวง จนไดรบการจดอนดบ

วาเปนประเทศทโปรงใส ล าดบตน ๆ ของโลก อนมการวเคราะหไดวาเกดจากนโยบายของรฐ

เชน มเจตจ านงทางการเมองอนแนวแน มองคกรทตอตานการฉอราษฎรบงหลวงทเปนอสระจากรฐ

และองคกรนนกปราศจากการฉอราษฎรบงหลวง นอกจากน รฐบาลสงคโปรยงประสบความส าเรจ

ในการแกไขปจจยทท าใหเกดการฉอราษฎรบงหลวง ดงเชน การขนคาตอบแทนหรอการจดการ

บรหารภาครฐทมประสทธภาพ (Berlinger, 2012, Online)

ชนดของระบบราชการ

ในอดต นกวชาการไดแบงระบบราชการออกเปนประเภทตาง ๆ ดงเชน ฟรตซ

มอรสไตน มารกซ ไดแบงขาราชการออกเปน 4 อยางคอ ผชน า (Guardian) วรรณะ (Caste)

อปถมภ (Patronage) และความสามารถ (Merit) ซงหลายอยางไดลาสมยไปแลว ในปจจบน

มการแบงชนดของระบบราชการยคใหมไดดงตอไปน (Calvert, 2002, pp. 229-230)

1. ระบบราชการทถกครอบง าโดยนกปกครอง ระบบเชนนยงคงอยในประเทศทม

การปกครองเชงจารต โดยนกปกครองยงคงเปนแหลงอ านาจอนชอบธรรม ดงเชน

รฐสมบรณาญาสทธราช เชน ซาอดอาระเบย หรอ มอรอคโค

158

2. ระบบราชการทถกครอบง าโดยกองทพ ระบบเชนนอย ใตการปกครอง

หรอถกควบคมโดยผน าของกองทพ ซงอาจจะมหวอนรกษนยม ดงเชน ประเทศเผดจการทหาร

เชน พมา หรอหวปฏรป ดงเชน ตรก

3. ระบบราชการทปกครองตวเอง ระบบนเชนนผน าสงสดของระบบราชการมบทบาท

ในการตดสนใจในระดบเดยวกบผน าทมาจากการเลอกตง ถงแมจะแตกตางจากทระบไว

ในรฐธรรมนญ ประเทศทเปนเชนนมกเปนประเทศโลกท 3 ทผน ามาจากการเลอกตงและมกม

อ านาจในการตอรองกบขาราชการประจ านอย

4. ระบบราชการทองกบนกการเมอง ระบบเชนนขาราชการอยภายใตอ านาจ

ของนกการเมอง ของพรรคการเมองทมาจากการเลอกตงอยางเสร (ดงเชนหวขอขาราชการ

กบประชาธปไตย) อนสงผลใหระบบราชการตองมระดบของความรบผดชอบ และพนธกจ

ตอสาธารณชน ดงในประเทศตะวนตก เชน สหรฐอเมรกา และยโรปตะวนตก

5. ระบบราชการทอยใตอ านาจของพรรคการเมองเดยว ดงเชน ระบบราชการภายใต

พรรคคอมมวนสต หรอประเทศเผดจการแบบอน เชน อรก ในยคของซดดม ฮซเซน หรอซเรย

ในปจจบน โดยขาราชการจ าเปนตองปฏบตตามอดมการณ และกฎระเบยบทพรรคการเมองนน

ไดวางไว

ประเทศกรณศกษา

ไดแก องกฤษ อนเดย และจน ซงระบบราชการนนมความซบซอน และขาราชการม

บทบาททางการเมองสงมาก ถงแมใน 2 ประเทศแรก มการปกครองแบบประชาธปไตย

แบบเสรนยม สวนประเทศท 3 เปนเผดจการกตาม

องกฤษ

ขาราชการ มอทธพลตอการเมองขององกฤษมาอยางยาวนาน ดงเชน ชวงการลา

อาณานคม ทองกฤษตองผลตขาราชการจ านวนมาก เพอไปปกครองประเทศทตกเปนเมองขน

และไดถายทอดรปแบบการปกครอง รวมถงระบบราชการใหกบประเทศเหลานน ในชวง

หลงสงครามโลกครงท 2 ทองกฤษเนนโยบายเศรษฐกจทรฐเปนศนยกลาง สงผลให

ระบบราชการขององกฤษขยายขนาดใหญทสดใน รฐบาลจ าเปนตองรบภาระทงเงนเดอนและ

สวสดการของคนเหลานน อนมผลตอเศรษฐกจ แตในทศวรรษท 80 มารกาเรต แทชเชอร

ไดปฏรประบบราชการใหมเชนมการแปรรปหนวยงานราชการทไมสามารถท าผลก าไร

ใหเปนเอกชน ท าใหจ านวนขาราชการลดลงเปนจ านวนมหาศาล

องคกรทเปนตวแทนของหนวยราชการ ในคณะรฐมนตรขององกฤษ คอ กระทรวง

ขาราชการ (Her Majesty's Civil Service) ทมผน าสงสดของรฐมนตรประจ ากระทรวง ทไดรบ

159

การแตงตงจากนายกรฐมนตร ซงมกเปนตวนายกรฐมนตรเอง สวนขาราชการประจ าทมอ านาจ

สงสดในกระทรวง คอ ปลดประจ ากระทรวง (Permanent secretary) มหนาทคอ ใหค าปรกษา

แกรฐมนตรกระทรวงตาง ๆ ตอนโยบายทเกยวของกบกรม และกระทรวงเหลานน ขาราชการ

ในต าแหนงสง ๆ ของแตละกระทรวง (Higher Civil service) มจ านวนกวา 3,000 คน บคคลเหลาน

เรยนจบมาจากมหาวทยาลยและมความรความสามารถอยางสง สามารถเคลอนยายไปท างาน

ตามกระทรวงตาง ๆ ได ดวยอทธพลอยางมาก ท าใหมผเรยกเปนเชงลอเลยนวา แมนดารน

(Mandarin) หรอ ขนนางในภาษาจน ปจจบนกลมขาราชการองกฤษ ยงคงทรงอ านาจอยมาก

เพราะปจจยส าคญคอ นกการเมองเองทมขดจ ากดเรองเวลา และขอมลทมมากมายมหาศาล

ท าใหนกการเมอง จ าเปนตองอานรายงานฉบบยอ โดยขาราชการชนผใหญยงมหนาทเหมอน

นกการเมอง ในการวางแผน จดการนโยบาย เหมอนนกการเมองวาจะสอดคลองหรอถกคดคาน

โดยรฐสภารวมไปถงกลมผลประโยชนอน ๆ หรอไม (Garnett and Lynch, 2009, pp. 166-167)

อยางไรกตาม ในชวงท โทน แบลร และกอรดอน บราวน ด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร

ไดสานตอนโยบายของแทชเชอร ในการลดขนาด และความซบซอนของระบบราชการ

รฐบาลองกฤษชดปจจบนของ นายเดวด คาเมรอน ยงไดสญญาวาจะลดกฎระเบยบเลก ๆ นอย ๆ

ของระบบราชการ จ านวนกวา 3,000 ขอ เพอท าใหเกดการแขงขนในตลาดโลก อนจะสงผล

ใหสามารถประหยดงบประมาณไดปละ 850 ปอนด (BBC, 2014, Online) ในเรองการยอมรบอสระ

และความเปนกลางของขาราชการ ทงนายแบลร และนายบราวน ไดพยายามใหขาราชการ

อยในอ านาจของภาคการเมอง หรอใหเปนระบบราชการทองกบนกการเมอง ซงตรงกนขามกบ

ในยคของนางแทชเชอร ดงเชน ต าแหนงทปรกษาพเศษ (special adviser) ซงเปนทงขาราชการ

และเปนทปรกษาทางการเมองไปพรอมกน ไดท าใหความเปนกลางของขาราชการ ซงองกฤษ

มงเนนเสมอมา ไดเกดปญหาขน ในป 2014 องกฤษอยในล าดบท 14 ของประเทศทมการ

ฉอราษฎรบงหลวงต าทสดในโลก (Dearden, 2014, Online)

อนเดย

ระบบราชการอนเดยยคใหมนน ไดรบอทธพลและการจดตงองคกร โดยองกฤษ

ในยคอาณานคม ดงเชน ระบบอนเดยนแอดมนสเทรทพเซอรวส (Indian Administrative Service)

ซงเปนองคกรระดบสงของระบบราชการอนเดย ทประกอบดวย ขาราชการระดบสง หรอหวกะท

ซงด ารงต าแหนงในรฐบาลกลาง และรฐบาลประจ าทองถน ซงท าใหระบบเชนนมความเชยวชาญ

และเปยมดวยอ านาจ พรอมกบบารม เพราะด ารงอยคกบรฐบาลมากกวานกการเมองทมาจาก

การเลอกตง กลมบคคลทอยในระบบน มกเขามาตงแตอายยงนอย ผานการสอบเขาทเตมไปดวย

การแขงขนกนอยางสง ระบบนไดรบความนยมจากคนรนใหมของอนเดย ในทศวรรษท 50 และ 60

160

แตกไดเสอมถอยลง เพราะคานยมของหนมสาว ซงหนมาท างานในภาคเอกชน หรอไปท างาน

ทตางประเทศแทน ในปจจบนระบบเชนนพบกบปญหาการฉอราษฏรบงหลวง ซงเพมขนเรอย ๆ

เชนเดยวกบการลดถอยของการเปนกลาง ตามหนาทของขาราชการ เพราะมกมการสรางเสนสาย

กบนกการเมอง เพอความกาวหนา อยางไรกตามระบบอนเดยน ฯ ยงคงรบคนรนใหมเขาท างาน

ซงยงมอกเปนจ านวนมาก ทอทศตนใหกบการท างาน ขาราชการเหลานถอไดวาเปนกระดกสนหลง

ของรฐบาลอนเดย (Kesselman ,Krieger and Joseph, 2007, p. 288)

อยางไรกตาม องคกรของขาราชการซงอยภายใตระบบอนเดยนฯ นน ทงความเปน

มออาชพ และความสามารถลดลงอยางมาก ในแตละกระทรวงของรฐบาลกลาง รวมไปถง

ระดบรฐ เตมไปดวยเรองออฉาวของการฉอราษฎรบงหลวง และความไรความสามารถ ปญหาเหลานน

มกน าไปสชองวางระหวางนโยบายทด ซงออกจากฝายบรหารระดบบน กบระดบทองถน

ซงปฏบตตามไดไมดนก ซงยงน าไปสผลกระทบในระดบกวาง อยางเชน ปญหาในดานเศรษฐกจ

ปจจบน อนเดยมการฉอราษฎรบงหลวงของภาครฐทสงมาก จากการส ารวจประจ าป

ขององคกรเอกชน ทชอทรานพาเรนซอนเทอรเนชนนล (Transparency International) ไดเคยใหอนเดย

อยในล าดบการฉอราษฎรบงหลวงนอยทสด (Least corrupt) ในอนดบท 95 จากทงหมด

175 ประเทศ ในป 2013 แตกไดมความกระเตองมากขนในป 2014 จนไตขนไปอยในอนดบท 85

ในป 2014 (Sahu and Bellman, 2014, Online) อนสะทอนใหเหนวานายกรฐมนตรคน

ปจจบนของอนเดย คอ นายนเรนทรา โมด นน ประสบความส าเรจในการแกไขเรองการฉอ

ราษฎรบงหลวง ไดในระดบหนง อนเปนผลมาจากการปฏบตตามค าสญญาในการหา

เสยง

จน

ระบบราชการจนตงแตเปนสมยอาณาจกร มขนาดใหญและมบทบาทในการบรหารมาก

เพราะพนทอนกวางใหญ และการรวมอ านาจไวทศนยกลางเชนเดยวกบรสเซย และขาราชการจน

ในชวงปลายราชวงศชง กตองพบสภาพเชนเดยวกบขาราชการรสเซย คอ มการศกษานอยและ

ผลตอบแทนต า ท าใหการฉอราษฏรแพรกระจายไปทว ขาราชการจนยงหารายไดพเศษจาก

การใหเชาทดนแกชาวนา ถงแมรฐบาลจะพยายามปฏรปการปกครอง เชน ขนเงนเดอนใหกบ

ขาราชการ แตไมประสบความส าเรจ ในชวงการเปนสาธารณรฐทเตมไปดวยสงครามกลางเมอง

และลทธขนศก ขาราชการมอ านาจมากมายมหาศาล และฉอราษฎรบงหลวงไมแตกตางจาก

รฐบาลชง อนเปนสาเหตทท าใหรฐบาล เจยง ไคเชค ตองพายแพสงครามกลางเมอง แกพรรค

คอมมวนสต ซงมกลไกการจดการองคกรไดมระเบยบวนย และเสยสละตอมวลชนกวา

ในสายตาของประชาชน (Dillon, 2010, p. 252)

161

ส าหรบพรรคคอมมวนสตจนและเหมา เจอตง ขาราชการคอกลมผลประโยชนทตก

เปนเครองมอส าหรบชนชนศกดนา และเปนยงเปนชนชนท เหนแกตวเอง โงเขลา เอา

รดเอาเปรยบมวลชนเสมอมา แตพรรคคอมมวนสตกยงตองพงพงขาราชการ ในการบรณะ

ประเทศ ดงนน พรรคจงพยายามลดอ านาจของขาราชการ ผานนโยบายตาง ๆ เชน การกาว

กระโดดไกล อนเปนการระดมพลงมวลชน เพอท างานใหกบรฐ โดยขามผานระบบราชการไป

สวนการปฏวตวฒนธรรม ซงเหมาใชในการก าจดศตรภายในพรรค รวมไปถงขาราชการในทก

ระดบ ดวยวตถประสงค คอ จ ากดอ านาจของขาราชการ นอกจากนยงมวธการอกแบบหนงทจน

เลยนแบบโซเวยต คอ จดท ารายชอของผ ภกดตอพรรค (Nomenklatura) ซ งคนเหลาน น

จ านวนมาก ลวนมความสมพนธกบสมาชกของพรรค ไมวาเปนญาตหรอลกหลาน อนจะมผลตอ

การเมองในยครวมสมย ในปจจบนขาราชการจน ซงยงเปนสมาชกพรรคคอมมวนสตควบคไปดวย

ไดประสบปญหาเชนเดยวกบประเทศขางเคยง เชน รสเซย คอ ขาดความโปรงใส เตมไปดวย

การฉอราษฎรบงหลวง จากการรวมมอกบกลมผลประโยชนตาง ๆ จนจงมระบบราชการ

ทอยใตอ านาจของพรรคการเมองเดยว

ในป 2014 จน ถกองคกรทรานสพาเรนซอนเทอรเนชนนล จดใหอยในอนดบท 100

จากทงหมด 175 ประเทศ (Transparency International.org, 2014, Online) แมวารฐบาลจน

ในปจจบน ของนายส จนผง จะไดพยายามแกไขปญหาน โดยการลงโทษขาราชการ

ไมวาระดบสงหรอระดบลาง ซงกระท าความผด รวมไปถงการออกกฏบงคบไมใหขาราชการ

มอภสทธเหนอกวาประชาชนทวไป แตกท าใหมการตงขอสงสยวา อาจเปนการใชการปฏรป

ระบบราชการ เพอเปนการสรางฐานอ านาจใหกบตวผน าของพรรคคอมมวนสตเทานน

(McKirdy, 2014, Online)

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ขาราชการไมวาประเทศใด มส านกของความเปนผเชยวชาญ และกลมของตวเอง

ซงสามารถเรยกรอง หรอสรางผลประโยชนใหกบตวเอง จนในทสดน าไปสความซบซอน

ของระบบขาราชการ และการฉอราษฎรบงหลวง ดงเชน อนเดย ซงไดชอวาเปนประชาธปไตย

ทใหญทสดในโลก

2. ประเทศทมรปแบบการปกครองไมวาแบบใด มกมลกษณะคลายกนคอ นกการเมอง

พยายามสรางระบบการพงพงแกขาราชการ เพอใหขาราชการปฏบตตาม อนจะน าประโยชนไปส

การบงคบใชทางนโยบาย หรอแมแตผลประโยชนของตวนกการเมองเอง เพราะความส าเรจ

ของนโยบายจะน ามาสคะแนนเสยง

162

3. อยางไรกตามรปแบบการปกครองมผลตอขาราชการในอกแงมมหนง เชน รฐบาล

ทมาจากการปกครองแบบประชาธปไตยเสรนยม จะมความสามารถในการจดการหรอปฏรป

ระบบราชการไดดกวา ดงเชน องกฤษ หรอแมแตอนเดยในปจจบน เพราะมการยดโยงอยกบ

ประชาชน ผานเรองคะแนนเสยง ส าหรบจนนนเปนเผดจการทขาดความโปรงใส และไมยดโยง

กบประชาชน ท าใหผน าใชการปฏรปเปนขออางในการสรางฐานอ านาจใหกบตวเอง จงท าให

การปฏรปกไมคอยประสบความส าเรจ ดงรฐบาลของนายส จนผง ในปจจบน

สรป

ขาราชการ เปนกลมบคคลทมอทธพลอยางสงตอการเมองของรฐ เชนเดยวกบ

นกการเมอง ทมาจากการเลอกตง เพราะมความรความสามารถเฉพาะดาน และมสายบงคบบญชา

ทชดเจน ขาราชการมความส าคญคอ 1. เปนตวบงชเสถยรภาพของรฐบาล เพราะขาราชการ

ชวยสานตอนโยบายแทนนกการเมอง ซงด ารงต าแหนงอาจไมยาวนาน 2. เปนกลมบคคลทเปนกลาง

เพราะขาราชการจะบรการประชาชน โดยปราศจากการค านงถงคะแนนเสยงเหมอนนกการเมอง

และ 3. เปนกลมผเชยวชาญเฉพาะดาน ซงสรางประโยชนกบใหประเทศไดอยางด ส าหรบปญหา

ของขาราชการ ซงมอ านาจ ขนาด และความซบซอนเกนไป ไดแก 1. การฉอราษฎรบงหลวง

2. การเลนเสนสายคอ การสานผลประโยชนระหวางขาราชการกบกลมอน 3. ความซ าซอน

ของระบบราชการ ท าใหขาดประสทธภาพและการรบผดชอบตองานของขาราชการ

4. การเมองในระบบราชการคอ การแยงชงอ านาจระหวางขาราชการกนเอง และ 5. มลกษณะ

ไมเปนประชาธปไตยคอ ขาราชการเขามามอทธพลตอประเทศ ถงแมวาจะไมไดมาจากการเลอกตง

ดงนนประเทศตาง ๆ จงมกมการปฏรประบบราชการ ซงมการกระท าในหลายวธ เชน

การก าจดการฉอราษฎรบงหลวง การท าใหระบบราชการมขนาดเลกลง แตมประสทธภาพมากขน

การน าหนวยงานเอกชนเขามาท าหนาทแทนในบางสวน การใชเทคโนโลยสารสนเทศมาชวย

การใชหลกธรรมาภบาล เนนกระจายอ านาจใหกบทองถน เปนตน ประเทศทเปนประชาธปไตย

มกมการปฏรประบบราชการทจรงจง และแทจรงกวาเผดจการ เพราะรฐบาลมพนธะตอประชาชน

และมธรรมาภบาลมากกวาเผดจการ ซงแสวงหาผลประโยชนจากประชาชน ผานระบบราชการ

และยงปกปดขาวสารโดยการลดรอนสทธและเสรภาพของประชาชน นกวชาการไดแบงประเภท

ของระบบขาราชการในยคใหม ออกเปน 4 ประเภท คอ 1. ระบบราชการทถกครอบง าโดย

นกปกครอง 2. ระบบราชการทถกครอบง าโดยกองทพ 3. ระบบราชการทปกครองตวเอง

และ 4. ระบบราชการทองกบนกการเมอง ส าหรบประเทศกลมศกษา ไดแก องกฤษ อนเดย

และจน ซงสะทอนใหเหนวาประเทศประชาธปไตย และเผดจการนน ขาราชการตางมอทธพล

163

อยางสงตอการเมอง แตในขณะเดยวกน กเปดชองใหนกการเมองสามารถเขามามอทธพล

เหนอขาราชการไดในระดบทแตกตางกน อยางไรกตาม ประเทศทเปนประชาธปไตย อยางเชน

องกฤษ และ อนเดย จะมการปฏรประบบขาราชการไดดกวาประเทศเผดจการ อยางเชน จน

แมวาอนเดยจะพบกบปญหาของขาราชการ ไมวาเรองฉอราษฎรบงหลวงอยางมาก

เชนเดยวกบจนกตาม

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. รฐจ าเปนตองมขาราชการหรอไม เพราะเหตใด

2. เปนไปไดหรอไมทขาราชการจะตองเปนกลางอยตลอดเวลา

3. ประเทศของทานมปญหาของขาราชการในขอใดรายแรงทสด เพราะเหตใด

4. ทานคดวามการปฏรปราชการนอกเหนอไปจากทต าราไดระบหรอไม อยางไร

5. ทานคดวาจะสามารถน าระบบอนเดยนแอดมนสเทรทพเซอรวส (Indian Administrative

Service) มาประยกตใชกบประเทศของทานไดหรอไม เพราะเหตใด

6. มประเทศเผดจการอนนอกจากสงคโปร ทสามารถสรางใหระบบราชการมประสทธภาพ

หรอไม อยางไร

7. หากทานเปนผน าของประเทศจน ทานจะท าอยางไรในการปรบปรงระบบราชการ

นอกเหนอไปจากการกระท าดงทไดระบไวในต ารา

บรรณานกรม

Andersen, M. L., and Taylor, H. F. (2007). Sociology: Understanding a Diverse

Society. USA: Wadsworth Publishing.

Kesselman, M., Krieger, J., and Joseph, W. A. (2007). Introduction to Comparative

Politics:Political Challeges and Changing Agendas. Boston: Wadsworth.

BBC. (January 27, 2014). Cameron pledges to cut red tape for small business.

Retrieved September 12, 2015, from http://www.bbc.com/news/business-

25903681.

164

Berlinger, J. (December 6, 2012). Why China Should Study Singapore's Anti-

Corruption Strategy. Retrieved March 22, 2014, from

http://www.businessinsider.com/why-china-should-study-singapores-anti-

corruption-strategy-2012-12

Dearden, L. (December 3, 2014). Global corruption index: Australia drops out of top

10 countries and Britain is 'not good enough. Retrieved December 3, 2014,

from http://www.independent.co.uk/news/world/australasia/global-corruption-

index-australia-drops-out-of-top-10-countries-and-uk-not-good-enough-

9900971.html

Dillon, M. (2010). China:a Modern History. UK: I.B.Tauris&Co Ltd.

Garnett, M., and Lynch, P. (2009). Exploring British Politics. UK: Pearson Education

Limited.

Hague, R., and Harrop, M. (2013). Comparative Government and Politics:

An Introduction. UK: Palgrave Macmillan.

McKirdy, E. (December 3, 2014). China slips down corruption perception index,

despite high-profile crackdown. Retrieved December 3, 2014,

from http://edition.cnn.com/2014/12/03/world/asia/china-transparency-

international-corruption-2014/

Minzer, C. (2011). Countries at the Crossroads 2011: China. Retrieved December 3, 2014,

from https://freedomhouse.org/sites/default/files/inline_images/ChinaFINAL.pdf

Prasnata S., and Eric B. (December 3, 2014). India Ranked Less Corrupt than China

for the First Time in 18 Years. Retrieved December 3, 2014,

from http://blogs.wsj.com/indiarealtime/2014/12/03/India-ranked-less-corrupt-

than-china-for-the-first-time-in-18-years/

Sumedh Rao. (2013). Civil Service Reform: Topic Guide. Retrieved December 3, 2014,

from http://www.gsdrc.org/docs/open/CSR_TopicGuide_2013.pdf

Transparency International.org. (2014). Corruption Perceptions Perception index

2014 :result. Retrieved December 3, 2014,

from http://www.transparency.org/cpi2014/results

บทท 11

กองทพ (Military)

หนวยราชการททรงอทธพล และมบทบาทตอการเมองของประเทศตาง ๆ โดยเฉพาะ

ประเทศโลกท 3 มากทสด คอ กองทพ (Military) อนหมายถง องคกรทรกษาความมนคงของรฐ

โดยการใชก าลงทางบคคลและอาวธชนดตาง ๆ และเนนหนกทการปองกนภยคกคาม

จากภายนอกประเทศ (Andersen and Taylor, 2007, p. 545) รฐตางๆ ตระหนกดวาไมมรฐใด

สามารถกมอ านาจหรอเขาไปจดระเบยบรฐอนไดโดยเดดขาด รฐทงหลายในโลกจงจ าเปนตอง

ปกปองตวเองจากประเทศอนซงสามารถเปนภยตอตนได ดงประวตศาสตรทางการเมองท

ผานมา ดงนน รฐจ านวนมากจงจ าเปนตองระดมงบประมาณและบคลากรเปนจ านวนมากแก

กองทพ ดงนน กองก าลงและอาวธของประเทศตาง ๆ ถงจะไมไดอยในชวงสงคราม แตสามารถ

เปนเครองมอส าหรบการตอรอง หรอสรางดลอ านาจกบประเทศอน ๆ โดยเฉพาะในภมภาค

เดยวกน ในขณะเดยวกนรฐกไดใชกองทพอนยงใหญของตนในการคกคามหรอสรางแรงกดดน

ใหมอ านาจเหนอรฐอน เพอผลประโยชนดานอน เชน ดานเศรษฐกจและการเมอง (Sutch

and Elias, 2007, p. 126) ดงตวอยางเชน สหรฐอเมรกาโดยเฉพาะในชวงสงครามเยน และ

จนกบขอพพาทกบประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต เกยวกบหมเกาะในทะเลจนใต

นอกจากน กองทพยงเขามาท าหนาทรกษาความมนคงภายในแทนทต ารวจ เชน

ปราบปรามยาเสพตด ดงเชนในป 2006 ประธานาธบดจเซปเป คลาเดรอน ของเมกซโก

ไดน ากองทพมาท าสงครามตอตานยาเสพตดแทนต ารวจ ซงขาดประสทธภาพและมความสมพนธ

กบองคการคายาเสพตด (Brianna Lee, 2014, Online) กองทพยงเขาไปชวยบรรเทาสาธารณภย

รวมไปถงการเขาไปปราบจลาจลทรนแรงจนเกนความสามารถของต ารวจ

ลกษณะเฉพาะของกองทพ

กองทพ ถอไดวาเปนขาราชการทมการจดตงองคกรหนาแนน เพราะกองทพเนนเรอง

ระเบยบวนยตามความสมพนธแบบแนวดง คอ ผใตบงคบบญชามอ านาจเดดขาดในการสงการ

ผใตบงคบบญชา มการขดเกลาทางสงคมในรปแบบของตวเอง เชน โรงเรยนฝกทหารเหลาตาง ๆ

และยงมพนทซงจ ากดการเขาถงของพลเรอน เชน คายทหาร มสทธและอ านาจทางกฎหมาย

เปนของตวเอง เชน มสารวตรทหาร ศาลทหาร และคกทหาร กองทพมประวตศาสตรอนยาวนาน

มศกดศรสงสง ไดรบการยอมรบ และความเคารพจากสงคมอยางมาก อยางไรกตามกองทพ

กมความเหลอมล ากบพลเรอนอยบาง ดงเชนการเกณฑทหาร ซงเปนการน าพลเรอนมาฝกเปนทหาร

166

อยางไรกตาม ทหารเกณฑมกไดรบการปฏบตทดอยเกยรตกวาทหาร ซงเปนมออาชพตวจรง

นอกจากน ยงรวมไปถงรฐบาลจดตงกองก าลงกงทหาร (Paramilitary) โดยการคดเอาพลเรอน

ทมคณภาพมาฝกเปนหนวยทหาร ทจงรกภกดตอรฐบาลโดยเฉพาะ อยางเชน หนวยเอสเอส

ของเยอรมนนาซ หนวยฟาดายน ซดดม ของอรก หรอรฐเกดสงครามจากภายนอกหรอสงคราม

กลางเมอง (Civil war) ทก าลงทหารไมเพยงพอ จงตองระดมพลจากประชาชนมารบเหมอนทหาร

ดงเชน เยอรมนเมอตอนทกรงเบอรลนถกกองทพสหภาพโซเวยตเขามาโอบลอมในป 1945

(Wikipedia, 2015, Online)

ความสมพนธระหวางกองทพกบการเมอง

ตามแนวคดประชาธปไตยแลว กองทพควรเหมอนกบขาราชการทวไป คอ วางตวเปนกลาง

หรอเปนทหารมออาชพ (professional) ไมของเกยวกบการเมอง แตดวยอ านาจและบารมดงทกลาวมา

รวมไปถงการทผน าของกองทพมกถอวาตนเปนพวกหวกระท (Elite) หรอคนฉลาดและมคณภาพ

กองทพจงมกมส านกวาตนอยเหนอรฐบาล ซงมาจากนกการเมองทสวนใหญค านงถงคะแนนเสยง

และผลประโยชนตวเอง นกการเมองมกถกมองวาไรระเบยบวนย และขาดความเชยวชาญ

โดยเฉพาะดานการทหาร กองทพของหลายประเทศสรางแรงกดดนในการตอรองกบรฐบาล

ในเรองของงบประมาณ สทธพเศษ และกฏระเบยบ ซงกองทพถอวาควรไดรบการปฏบต

แตกตางจากขาราชการกลมอน นอกจากนผน ากองทพยงพรอมเขาไปแทรกแซงทางการเมอง

ในยามทสถาบนทางการเมองอน ๆ เชน รฐบาล รฐสภา ขาดความมนคง หรอความนาเชอถอ

เชน เปนเผดจการ หรอฉอราษฎรบงหลวง ดวยวตถประสงคอนหลากหลาย เชน การตระหนกถง

ความมนคงของชาต หรอผลประโยชนตอองคกรของตวเอง (Heywood,2007,pp.402-413)

กองทพมกมบารมและอทธพลโดยเฉพาะประเทศโลกท 3 ซงผานการตกเปนอาณานคม

และมกเผชญกบภยคกคามตาง ๆ ไมวาจากคอมมวนสต หรอการแบงแยกดนแดน อนเปนผลตอ

วฒนธรรมทางการเมอง ทประชาชนใหการยกยองของกองทพ ซงเอออ านวยใหกองทพสามารถ

เขามาแทรกแซงรฐบาลพลเรอนไดอยางงายดาย ดงทเรยกวาภาวะ กองทพนยม (Militarism)

อนหมายถงภาวะทกองทพมอทธพลเหนอรฐบาลและสงคมอยางสง รฐแบบนกองทพมเสนสาย

หรอมแรงกดดนใหรฐบาลก าหนดงบประมาณ หรอแตงตงบคลากรไดตามความตองการ

ของกองทพ (Andersen and Taylor, 2007, p. 544) กองทพสามารถแสดงทาทไมเหนดวย หรอ

แสดงการขมขรฐบาลอยางรนแรงกบนโยบาย ซงถงแมไมเกยวของกบความมนคงกตาม

ในขณะทกองทพในประเทศประชาธปไตยเสรนยม จะมบทบาทในทางตรงกนขาม คอ ไมเกยวของ

กบการเมองเปนอนขาด และใหความเคารพตอผบงคบบญชาซงเปนนกการเมอง ถงแมอาจม

ความขดแยงกนบางกตาม

167

รฐประหารและการปฏวต

รฐบาลของประเทศโลกท 3 โดยเฉพาะในชวงศตวรรษท 20 มกเผชญบทบาท

ทางการเมองระดบสงสดของกองทพ คอ รฐประหาร (Coup d'etat) อนหมายถงการทกองทพ

ใชก าลงในการเปลยนแปลงรฐบาลอยางรวดเรวและฉบพลน และกองทพจงมกเปนผจดตง

รฐบาลเอง ผน ากองทพในหลายประเทศยงกลายเปนผน าสงสดของประเทศ ( Junta) และ

ไดปกครองประเทศแบบเผดจการ พรอมใชความรนแรงในการยตการเคลอนไหวของผมตอตาน

กองทพ หรอมความคดเหนทแตกตางกนออกไป ดงเชนทเกดขนกบหลายประเทศในอเมรกาใต

แอฟรกา และเอเชย

แซมมล ฮตตงตน ไดแบงรฐประหารออกเปน 3 ประเภท (Smith, 2013, p. 153)

ดงตอไปน

1. รฐประหารเพอปกปองประเทศ (Guardian coup) หมายถง รฐประหารทกองทพ

ตงใจจะปกปองประเทศ ไมวาเรองผลประโยชน หรอเสถยรภาพ ซงไดรบผลกระทบจาก

ความวนวาย เมอยดอ านาจไดแลวกองทพกไดท าหนาทจดตงรฐบาลเฉพาะกาล เพอใหปญหา

ผานไป กอนจะคนอ านาจใหกบพลเรอน

2. รฐประหารเพอยบยง (Veto coup) หมายถง รฐประหารทกองทพตงใจยบยง

การปฏรป หรอการเปลยนแปลงบางอยางของรฐบาล ซงสงผลกระทบถงผลประโยชนของ

ชนชนปกครอง ดงเชน รฐประหารในชล ทกองทพโคนลมรฐบาลทมนโยบายแบบมารกซสต

ทจะปฏรปทดนแกคนยากจนในป 1973

3. รฐประหารเพอปฏรป (Reforming veto) หมายถง รฐประหารทกองทพมงเนน

เปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองครงใหญ เพอน ารฐและสงคมเขาสโฉมหนาภายใตอดมการณ

รปใหม ซงขนอยกบแตประเทศวากองทพจะคงอ านาจไวอย หรอมอบอ านาจใหพลเรอน

ภายหลงภารกจเสรจสนแลว

รฐประหาร โดยเฉพาะประเภทท 3 มลกษณะคลายคลงกบการปฏวต (Revolution)

อนหมายถง การเปลยนแปลงทงตวรฐบาล อดมการณทางการเมอง โครงสรางทางการเมอง

เศรษฐกจ และสงคม อยางมากมาย ยงหากไดรบการสนบสนนจากมวลชน ดงเชนการปฏวตจน

(ป 1911) การปฏวตเมกซโก (ป 1910-1920) การปฏวตสยาม (ป1932) และการปฏวต

โปรตเกส (ป 1974) ฯลฯ การปฏวตมกไดการยกยองหรอใหคณคาอยางสง เพราะสวนใหญ

เปนการน ารฐไปสยคใหม ไมวาการน าไปสความเทาเทยมกนทางสงคม อยางการปฏวตจน ท

ท าใหจนกาวสระบอบสาธารณรฐ หรอน าไปสการปกครองแบบประชาธปไตยกวาระบอบ

เกา อยางเชนการปฏวตสยาม และการปฏวตโปรตเกส อยางไรกตามการปฏวตอาจจะไม

168

ไดมาจากกองทพหรอทหาร ทเปนมออาชพทสงกดรฐบาลเสมอไป ดงเชน การปฏวตอเมรกน

(ป 1776) ซงมาจากกองก าลงตดอาวธของอาณานคมในการตอสกบกองทพขององกฤษ และ

การปฏวตรสเซย (ป 1917) ซงมาจากกองก าลงของพรรคบอลเชวก ทรวมกบกลมสงคม

นยมในการยดอ านาจของรฐบาลเฉพาะกาลของรสเซย

ประเทศกรณศกษา

ประเทศกรณศกษา ไดแก 4 ประเทศ ซงมรปแบบการปกครองและรฐบาลทแตกตางกน

คอ พมา อนเดย สหรฐอเมรกา ซงมเปนตวอยางของความสมพนธระหวางรฐบาลกบกองทพ

ทคอนขางพเศษ และแตกตางจากประเทศอนในโลก ดงตอไปน

พมา

พมา เปนตวอยางของประเทศเผดจการ ทกองทพมอทธพลเหนอการเมองมากทสด

ในโลกประเทศหนง กองทพพมาถอไดวามบทบาททางการเมองของพมามานบแตโบราณ

ในสมยทยงเปนอาณาจกรทมการตอสกบอาณาจกรเพอนบานอยตลอดเวลา การพายแพ

แกกองทพขององกฤษ ท าใหพมาตองตกเปนเมองขนขององกฤษ ตงแตชวงป 1824-1948

ทหารพมารบใชองกฤษในฐานะเปนสวนหนงของจกรวรรดนยมองกฤษ อยางเชนในชวง

สงครามโลกครงท 2 ทหารพมากไดรวมกบกองทพขององกฤษในตอสกบกองทพญปน

กองทพสมยใหมของพมานน มจดเรมตนมาตงยคของนายพลอองซาน ซงถอไดวาเปนบดา

ของประเทศพมายคใหม โดยรปแบบของกองทพไดรบอทธพลจากญปน เมอครงทนายพลอองซาน

ไดเดนทางไปฝกวชาทางทหาร และการจดกองทพทญปน กอนทจะหนไปใหความรวมมอกบ

องกฤษในภายหลง

ป 1962 ถอไดวาเปนเวลาทกองทพพมาเขามาครอบง าการเมองของพมาอยางแทจรง

ภายหลงจากทนายพลเนวน ไดท าการรฐประหารโคนลมรฐบาลพลเรอนทออนแอ

และไรประสทธภาพ พมาจงถกปกครองโดยรฐบาลทหาร และท าการปดประเทศจนถงปจจบน

ทหารพมายงไดผกตวเองเขากบระบบการเมองอยางแนบแนน เชน ใหรฐธรรมนญก าหนดวา

ตองมสมาชกรฐสภา ทง 2 สภา จ านวนรอยละ 25 เปนนายทหาร เชนเดยวกบระบบเศรษฐกจ

ของประเทศ ดงเชนในป 1990 ไดกอตงบรษทยเนยนออฟเมยนมารอโคโนมกโฮดง ซงถกกลาวหา

วาใชแรงงานชาวพมาแบบทาส (Smith, 2013, p. 150) ดวยนโยบายปดประเทศท าใหกองทพพมา

ไมมปฏบตการทางทหารในตางประเทศ หรอท าสงครามกบประเทศอน นอกจากมการปะทะ

ทางทหาร ตามชายแดน เชนกบ อนเดย และไทย เพยงเลกนอย กระนนกองทพมกเกยวของกบ

ความขดแยงภายใน เชนการท าสงครามกบชนกลมนอยทไมตกอยภายใตอ านาจของตน

กองทพพมายงถกกลาวหาวาสงหาร ปลนสะดม กบขมขนชนกลมนอยในหลายทศวรรษทผานมา

169

และมกถกโจมตจากตะวนตก นอกจากน กองทพพมายงใชความรนแรงในการจดการกบ

การประทวงของประชาชน โดยเฉพาะในป 1988 และป 2007 จนมผเสยชวตเปนจ านวนมาก

ในป 2011 รฐบาลภายใตการน าของนายพลอาวโสตน ฉวย ไดมนโยบายทจะเปดประเทศ

คอ ปลอยใหประเทศเปนประชาธปไตยมากขน เพอใหไดรบการยอมรบจากสหรฐอเมรกา

และตะวนตกอยางเชนปลอยผน าพรรคฝายคาน คอ นางอองซาน ซจ ออกจากการคมขง

โดยขงไวแตในบาน รวมไปถงนกโทษทางการเมองออกจากคกเปนจ านวนมาก นอกจากนผน าทหาร

ยงมอบเสรภาพในระดบหนงแกสอมวลชน อยางไรกตามกระบวนการจรรโลงประชาธปไตยในพมา

กหยดชะงก เมอรฐบาลทหารหนกลบมาเขมงวดเรองสอมวลชนอกครง เชนเดยวกบการสกดกน

เชนไมยอมแกไขรฐธรรมนญใหนางซจสามารถลงสมครแขงขนชงต าแหนงประธานาธบด

ในป 2015 ได นอกจากนยงเกดกรณชาวพมาทนบถอพทธกดกน และท ารายชาวมสลม

โดยปราศจากการเขาไปชวยเหลออยางจรงจงจากรฐบาล อนสะทอนถงความไมเตมใจของรฐบาล

ในการน าประเทศเขาสประชาธปไตยอยางแทจรง (The Washington Post, 2015, Online)

อนเดย

อนเดย เปนตวอยางของประเทศประชาธปไตย ทมปญหาเรองความเขมแขงของรฐบาล

แตปราศจากการแทรกแซงของกองทพ อนเดยมกองทพอนยงใหญมาตงแตอดต แตกองทพสมยใหม

ของอนเดย ไดรบการจดตงจากองกฤษในชวงทตกเปนอาณานคม เชนเดยวกบระบบราชการยคใหม

กองทพอนเดยมผบงคบบญชาสงสดคอ ประธานาธบด แตอ านาจทแทจรงอยทรฐมนตร

กระทรวงกลาโหม กองทพอนเดยมบทบาทเกยวกบความสมพนธระหวางตางประเทศคอนขางสง

ไมวาจะเปนชวงสงครามโลกครงท 2 สงครามกบเพอนบานอยางเชนปากสถาน และจน อนเกดจาก

ความขดแยงทางพรมแดน เชนเดยวกบการรวมภารกจกบต ารวจในการรกษาความสงบ

ภายในประเทศ อยางเชน การปราบจลาจลอนเกดจากความขดแยงระหวางเชอชาต และวรรณะ

ในรฐตาง ๆ (Al Jazeera, 2015, Online) ปจจบนกองทพอนเดยเรมเพมทวอทธพลมากขน

โดยเฉพาะกองทพเรอในบรเวณมหาสมทรอนเดย อนเดยไดรบการชกจงจากสหรฐฯ

ใหมาเขารวมการเปนพนธมตรส าหรบการคานกบอทธพลของจน ไมวาทางเศรษฐกจ และการทหาร

ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Yoo and Dasgupta, 2014, Online)

อนเดยถงแมวาถกจดใหอยในโลกท 3 และรฐบาลพลเรอนมกมปญหาเรองเสถยรภาพ

และการฉอราษฎรบงหลวงแตกองทพของอนเดยกลบอยภายใตอ านาจของพลเรอนอยาง

มนคง อนแตกตางจากประเทศเพอนบานคอปากสถานซงกองทพมกมอทธพลอยเหนอรฐบาล

อยเสมอ สาเหตส าคญเกดจากการทชนชนกลางของอนเดยนน มกหนมาท างานราชการและยด

มนอยกบการเปนขาราชการมออาชพอนรวมไปถงกองทพดวย ดงนนหนวยงานตาง ๆ ของ

170

กองทพ จงตองเชอฟงรฐบาล และไดรบการปลกฝงใหพงพอใจอยกบบทบาทเฉพาะของตวเอง

ปจจยอนทท าใหกองทพไมเขามาเกยวของทางการเมอง ไดแก การทกองทพขาดผน าทเดนชด

และสายบงคบบญชาทขาดการรวมศนยอ านาจ เนองจากอนเดยมการปกครองแบบสหพนธรฐ

ทมการกระจายอ านาจของกองทพไปยงรฐตาง ๆ แมวารฐบาลกลางจะยงควบคมหนวยทหาร

ส าคญไว นอกจากน อนเดยยงมหนวยต ารวจซงมความเขมแขง สามารถจดการกบความวนวาย

ทางการเมอง โดยไมตองพงพงกองทพมากจนเกนไป (Kesselman, Krieger and, Joseph, 2007,

pp. 288-289)

สหรฐอเมรกา

สหรฐฯ เปนตวอยางของประเทศประชาธปไตยเสรนยม ทกองทพมอทธพลอยางสง

ในเฉพาะนโยบายตางประเทศ กองทพสหรฐฯ ถอไดวามบทบาทอยางสงในชวงกอตงประเทศ

ถงแมจะอยในรปแบบของพลเรอนตดอาวธ เพอตอสกบกองทพองกฤษจนไดรบเอกราช

กองทพไดมสวนรวมในชวงสงครามกลางเมอง ทระหวางฝายเหนอและฝายใต จนไปถงสงคราม

ของสหรฐฯ กบประเทศเพอนบาน ในการแยงชงดนแดน เชน ควบา เมกซโก หรอสเปน

ในชวงปลายศตวรรษท 19 กองทพสหรฐฯ ไดเขารวมสงครามโลกทง 2 และเปนผชนะทง 2 ครง

แตส าหรบสงครามเกาหล (ระหวางป 1950-1953) ถงแมในชวงสงครามเยนโดยสวนใหญแลว

สหรฐฯ จะไมไดท าสงครามโดยตรง แตการประจ าการของกองทพในจดยทธศาสตรส าคญ

ตามแผนการโอบลอมคอมมวนสตของประธานาธบดแฮรร ทรแมน ในทศวรรษท 50 ไดท าให

สงครามเยนเกดภาวะตงเครยดในหลายจด เชน เยอรมนตะวนออกและตะวนตก ชองแคบระหวาง

จนและไตหวน ชายแดนระหวางเกาหลเหนอและเกาหลใต รวมไปถงสงครามในภมภาคอนโดจน

ครงท 2 ชวงป 1965-1973

สหรฐฯ ไดพยายามเขามาจดระเบยบโลกใหม โดยน าพนธมตรเขาสสงครามอาว

ในป 1991 เพอปลดปลอยคเวตจากการยดครองของอรก ซงประสบความส าเรจในระดบหนง

การกอการราย ในวนท 11 กนยายน 2001 ไดท าใหประธานาธบด จอรจ ดบเบลย บช

ประกาศสงครามตานการกอการราย (War on Terror) อนเปนการจดระเบยบโลกอกครง

และยงท าใหกองทพสหรฐฯ เขาไปมอทธพลในหลายประเทศ โดยเฉพาะในตะวนออกกลาง

เชน สงครามในอฟกานสถาน และอรกในป 2001 และ 2003 แตผลทไดคอนขางประสบ

ความลมเหลว สมรภมทง 2 ท าใหบชยงถกมองวาเปนเผดจการ ทท าใหกองทพตองสญเสย

ทหารอเมรกนเกอบ 7,000 นาย สวนพลเมองของ 2 ประเทศ ตองลมตายหลายแสนคน

สงครามในตะวนออกกลาง ยงเปนปจจยหนงทท าใหเศรษฐกจของสหรฐฯ ประสบปญหาอยางหนก

ในป 2008 (Stiglitz and Bilmes, 2010, Online) ท าใหประธานาธบดคนปจจบน คอ บารค โอบามา

171

ตองตดงบประมาณของกระทรวงกลาโหมไปเปนจ านวนมหาศาล ในชวงป 2012-2013 แตสหรฐ ฯ

ไดประกาศนโยบาย คอ นโยบายโอบลอมเอเชย (Pivot towards Asia) ทางดานการเมอง เศรษฐกจ

และการทหาร ซงประเทศทเปนเปาหมายหลก คอ จน ดงนนสหรฐฯ จงหนมาขอความรวมมอ

ทางทหารกบประเทศตาง ๆ ในเอเชย เชน สงคโปร อนโดนเซย ไทย รวมไปถงออสเตรเลย

เพอสรางแรงกดดนใหกบจน (Kurt and Brian, 2013, Online)

ส าหรบอทธพลของกองทพตอสงคมอเมรกนกนนน ถงแมทหารอเมรกนจะมเกยรต

และไดรบการยกยองอยางมากจากสงคม ในชวงหลงสงครามโลก และสงครามเกาหล

แตกองทพยงเชอฟงและปฏบตตามค าสงของผน าพลเรอนอยางเครงครด และไมเกยวของกบ

การเมองเปนอนขาด จงไมเคยมการท ารฐประหาร อยางไรกตามคนอเมรกนจ านวนมากยงเชอวา

วงการอตสาหกรรมทางทหาร (Military Industrial Complex) ซงเปนกลมผลประโยชนท

เกยวของกบกองทพและรฐบาลไดเขามามอทธพลตอนโยบายทางการทหารรวมไปถงทก

แงมมของสงคมอเมรกนอยางมหาศาล จนถงปจจบน ตวอยางทประกอบมมมองเชนน

ไดแก บรษทผลตอาวธของสหรฐฯ ท ใหญท สดในโลกคอ ลอคฮด มารตน ซ งมมลคา

ทรพยสนทงสนกวา 36,188,000,000 เหรยญสหรฐฯ ในป 2013 และมลกจางกวา 112,000

คนทวโลก (Wikipedia, 2015, Online) บรษทลอคฮด มารตน ยงเปนบรษททไดรบสมประทานจาก

กระทรวงกลาโหมของสหรฐฯ มากทสด และถกกลาวหาวามกลมวงเตนในการเขามามอทธพล

เหนอรฐบาลของจอรจ ดบเบลย บช

รสเซย

รสเซย เปนประเทศเผดจการซงพลเรอนและพรรคการเมองมอทธพลเหนอกองทพ

แมวากองทพจะมความยงใหญอยางสงกตาม กองทพแหงสหพนธรฐรสเซยไดรบการกอตงในป

1992 อยางไรกตามกองทพรสเซยมความยงใหญและประวตศาสตรความเปนมาอนยาวนาน

ภายใตการบงคบบญชาของจกรพรรด ในป 1905 กองทพเรอของอาณาจกรรสเซยตองพายแพ

ใหกบกองทพเรอญปน นอกจากนถงแมรสเซยจะสามารถรบชนะในสงครามโลกครงท 1 ได

แตการเสยชวตของทหารรสเซยจ านวนกวา 2 ลานศพกลายเปนสวนกระทบอยางรนแรง

ตอเศรษฐกจ และโครงสรางของกองทพรสเซย ทหารจ านวนมากไดหนทพหรอกลายเปนอาชญากร

สวนหนง ยงไดเขารวมกบกองก าลงพลเรอน ซงไดรบการฝกโดย ลออน ทรอสก ผน าของพรรค

บอลเชวก พรรคบอลเชวกและกลมซายอนไดยดอ านาจจากรฐบาลชวคราวในป 1917

และจดตงสภาเลอกตงรสเซย (Russian Constituent Assembly) ซงไดใหมการเลอกตงครงใหญ

แตพรรคบอลเชวกไมไดคะแนนเสยงมากนก จงท ารฐประหารยดอ านาจและยบสภาเลอกตงรสเซย

ในป 1918

172

พรรคบอลเชวกไดพยายามท าใหกองทพตกอยภายใตอ านาจของตน นอกจาก

การปลกฝงใหกองทพศรทธาในอดมการณคอมมวนสตแลว ยงแตงตงกรรมการการเมองเขาไปมสวน

ในการตดสนใจในหนวยงานตาง ๆ ของกองทพ การจ ากดนายทหารจ านวนมากในกองทพแดง

ของสตาลน ในทศวรรษท 30 สะทอนวา สตาลน มอ านาจในกองทพคอนขางจ ากด แตกลบเปน

ตวกระตนใหเยอรมนนาซท าการรกรานสหภาพโซเวยต ในป 1941 ภายใตปฏบตการบาบารอสซา

ซงกองทพเยอรมนเกอบเขายดกรงมอสโคว แตไดรบค าสงไปบกยดกรงสตาลนการด

และเลนนการดเสยกอน อนน าผลรายมาสกองทพเยอรมนไดรบความเสยหาย และตองลาถอยไป

ในภายหลง (MacKenzie and Carran, 2002, pp. 540-543)

นอกจากน สตาลน ยงไดท าการรณรงคสงครามของผรกชาตครงใหญ (Great Patriotic

war) เพอปลกระดมใหชาวโซเวยตเขาตอสกบเยอรมน จนในทสดกสามารถบกเขายด

กรงเบอรลนไดในป 1945 ถงแมกองทพของโซเวยตจะไดรบความชนชม และมเกยรตมาก

แตสตาลน ยงคงตองรกษาอ านาจเหนอกองทพ โดยใชวธทเดดขาดเหมอนทศวรรษท 30

เชนประหารทหารซงเคยตกเปนเชลยของเยอรมนรวมไปถงลดบทบาทของแมทพใหญของ

กองทพโซเวยต คอเกอกอร ชคอฟ ลง โดยการยายชคอฟไปประจ าต าแหนงท ไมส าคญ

กองทพยงอยภายใตอ านาจของพรรคคอมมวนสตอยางเครงครด แมวาจะเกดวกฤตการณนวเคลยร

ท เกาะควบาในป 1962 ซงนายทหารหลายคนเหนวา การถอนอาวธและทหารออกไป

โดยนกตา ครสชอฟ เปนการสรางความเสอมเสยใหกบประเทศอยางมาก (Ibid., pp. 573-574)

ตลอดเวลาทผานมา รฐบาลโซเวยตไดทมงบประมาณกองทพอยางมหาศาล

เพอคงความเปนมหาอ านาจคกบสหรฐฯ และไดปฏบตการนอกประเทศ เพอควบคมไมใหประเทศ

ในยโรปตะวนออก แยกตวออกจากคายคอมมวนสต เชน ฮงการ ในป 1956 และเชคสโลวาเกย

ในป 1968 แตภารกจทท าลายขวญและก าลงพลของกองทพโซเวยตอยางมาก คอ การบกรก

และยดครองอฟกานสถาน ในป 1979 -1989 และยงเปนปจจยหนงทท าใหสหภาพโซเวยตลมสลาย

อยางไรกตาม หลงการปฏรปกองทพโดยมคาอล กอรบาชอฟ ท าใหผน าของกองทพรสกวา

ก าลงถกคกคาม จงรวมกบผน าพรรคหวอนรกษหลายคนท ารฐประหาร เพอยดอ านาจจาก

กอรบาชอฟ แตลมเหลวในเดอนสงหาคมป 1991

ภายหลงการลมสลายของสหภาพโซเวยต สาธารณรฐรสเซยเปนผรบมรดกกองทพ

และหวรบนวเคลยรทงหมด แตภาวะเศรษฐกจไดท าใหรฐบาลตองตดงบประมาณทางทหาร

จ านวนมหาศาล อนเปนผลใหเกดความตงเครยดระหวางผน ากองทพและรฐบาล นอกจากน

การท าสงครามในสาธารณรฐเชเชนทคอนขางลมเหลว ท าใหผน ารฐบาลพยายามลดอ านาจ

ของกองทพ โดยเนนไปทหนวยต ารวจแทน ในดานตางประเทศ สหรฐอเมรกา และนาโต

173

ตองการใหรสเซยเขามาเปนพนธมตรดวย แมกองทพรสเซยจะถกโจมตวาลวงละเมดสทธมนษยชน

ในชวงท าสงครามกบเชเชน แตกไมประสบความส าเรจ (Bohm, 2010, Online)

นอกจากน การทนาโตโจมตยโกสลาเวย ซงเปนพนธมตรของรสเซย ในป 1999 ท าให

ความสมพนธระหวางรสเซยและตะวนตกเสอมทรามลง โดยเฉพาะอยางยง ในป 2008

กองทพรสเซยยงไดท าสงครามกบสาธารณรฐจอรเจย ซงเคยเปนสวนหนงของสหภาพโซเวยต

และยงชวยเหลอรฐเซาธโอเซทเทยและรฐอบคาเซย ซงพยายามแยกตวออกจากจอรเจย

ปจจบนรสเซยภายใตการน าของปตน ถกมองวาพยายามน ากองทพรสเซยกลบมาเปนมหาอ านาจ

อกครง โดยการเพมงบประมาณใหกองทพอยางมากมาย และยงใหการสนบสนนทางอาวธ

แกรฐบาลนายบารชาร อลอดสด แหงซเรย ในป 2013 กองทพรสเซยไดท าการซอมรบครงใหญทสด

นบตงแตการลมสลายของสหภาพโซเวยต โดยมก าลงพลเขารวม 160,000 นาย (Fox News,

2013, Online) อนสะทอนถงความทะเยอทะยานของนายปตน ทตองการรอฟนความยงใหญ

ของกองทพรสเซย ภายหลงจากสญหายไป 20 ป

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ทหารในประเทศประชาธปไตยเสรนยม ไมเปนอภสทธชน หรอมอ านาจเหนอกลม

ทางสงคมอน ในขณะททหารในประเทศทเปนเผดจการ เชน พมา กลบมอภสทธและมอ านาจ

ในสงคม อยางไรกตามกองทพในประเทศประชาธปไตย กเปนสวนหนงของระบบราชการ

ทตรวจสอบ หรอควบคมโดยพลเรอนไดยาก โดยเฉพาะกรณเกยวกบความมนคง

2. กองทพของประเทศทเปนประชาธปไตย ไมเกยวของกบการเมอง ไมวาในรปแบบใด

ส าหรบประเทศทเปนเผดจการกมความแตกตางกน อยางเชน พมา กบรสเซย โดยฝายแรก

มทหารเปนผปกครองประเทศ แตส าหรบรสเซยและสหภาพโซเวยต ผน าเปนเผดจการกสามารถ

ควบคมกองทพไวได

3. ระบอบประชาธปไตยกบระบอบเผดจการ ไมใชตวแปรของนโยบายการทหาร

ในเวทการเมองโลก อยางเชนสหรฐฯ ซงมนโยบายการทหารทเนนการรกรานและครอบง า

ประเทศอน สวนประเทศเผดจการ อยางเชน พมา และรสเซย ไมไดรกรานประเทศอนเทากบสหรฐฯ

และระบอบประชาธปไตย ไมใชตวแปรของการเสรมสรางก าลงทหารเสมอไป เชนเดยวกนอยางเชน

สหรฐฯ มงบประมาณทางทหารสงกวาทง 2 ประเทศทไดกลาวมา ส าหรบอนเดยทเปนประชาธปไตย

ทใหญทสดในโลก กมงบประมาณทสงเชนเดยวกน

174

สรป

ทหารเปนอาชพส าคญส าหรบรฐ และยงไดรบงบประมาณเปนจ านวนมาก

เพราะแตละประเทศจะตองปกปองตวเองจากการรกราน เชนเดยวกบเปนอ านาจตอรอง

ทางการเมองกบประเทศอน ทหารยงสามารถเขาไปชวยเหลอรฐบาลในดานอน เชน ความมนคง

ภายใน เชน อาชญากรรมและภยพบต ทหารมลกษณะเดยวกบขาราชการ คอ มสายบงคบบญชา

ทแนนอนและเขมงวด มลกษณะการสรางองคกรเปนของตวเอง เชน เปนผเชยวชาญเฉพาะดาน

และมเกยรตยศ ไดรบการเคารพจากสงคม แมวามการเลอมล ากบพลเรอนอยบาง อยางเชน

ทหารเกณฑ พลเรอนตดอาวธ เนองจากกองทพเปนผเชยวชาญ และยงเปนองคกรทเปนปกแผน

จงอาจสามารถเขาไปแทรกแซงทางการเมองกบรฐบาลพลเรอน ซงประสบปญหาในดานตาง ๆ

รฐทอยใตอทธพลของกองทพทางการเมองและสงคม มชอวาลทธกองทพนยม ซงมกมมาก

ในประเทศโลกท 3

การโคนลมรฐบาลโดยกองทพ มศพทเฉพาะเรยกวา รฐประหาร ซงมอย 3 ประเภท

คอ 1) รฐประหารเพอปกปองประเทศ อนเปนรฐประหารเพอชวยเหลอประเทศใหมเสถยรภาพ

2) รฐประหารเพอยบยงอนเปนรฐประหารทกองทพตองการยตนโยบาย ทกระทบกระเทอนตอ

ผลประโยชนของชนชนสง และ 3) รฐประหารเพอปฏรป อนเปนรฐประหารทกองทพ

ตองการเปลยนแปลงโครงสรางของรฐ ขอท 3 มลกษณะเชนเดยวกบปฏวต โดยเฉพาะหากไดรบ

การสนบสนนจากมวลชน และการปฏวตมกไดรบการยกยอง เพราะถกมองวาสรางประโยชน

ใหกบมวลชนมากกวารฐประหาร

ประเทศกรณศกษาไดแกพมาซ งกองทพมอทธพลเหนอการเมองและสงคม

ภายในประเทศตวเองอยางสง โดยเฉพาะอยางยงภายหลงป 1962 แมวาในภายหลงกองทพ

จะยอมใหมการเปดประเทศ และเปนประชาธปไตย แตอ านาจของกองทพกยงคงอยกบสงคมพมา

อยางสง สวนอนเดยซงมกมปญหาในดานเสถยรภาพของการเมองพลเรอน แตปราศจาก

การแทรกแซงทางการเมองของกองทพ อนมสาเหตหนงมาจากการเปนมออาชพและการขาดผน า

ทโดดเดนของทหาร สหรฐอเมรกา เปนตวอยางของประเทศซงกองทพมบทบาทอยางสง

เหนอการเมองโลก แตกลบยดถอในการเปนมออาชพ แมจะมความขดแยงกบผน าพลเรอนบาง

กองทพยงอยภายใตอ านาจของวงการอตสาหกรรมอาวธ และกระทรวงกลาโหม และรสเซย

ซงกองทพมบทบาททางการเมองทงนอกประเทศและในประเทศอยตลอดเวลา กตกอยภายใต

อ านาจของพลเรอน อยางเชนพรรคคอมมวนสต และส าหรบรสเซยแมความสมพนธนน

จะมจดตกต าเชนเดยวกบสหรฐฯ ในยคปจจบนประธานาธบดรสเซย กยงสามารถควบคม

กองทพไวได และไดพยายามน ากองทพเพอน ารสเซยใหกลบมายงใหญอกครงในเวทโลก

175

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. กองทพสามารถมสวนสนบสนน หรอสงเสรมการปกครองแบบประชาธปไตยหรอไม

อยางไร

2. ทานคดวากองทพควรอยภายใตการควบคมของพลเรอน โดยปราศจากเงอนไข

หรอไม

3. รฐควรใหความส าคญแกงบประมาณของกองทพมากนอยเพยงใด

4. ทานคดอยางไรหากกองทพจะถกบรหารงานโดยบรษทเอกชน เพอความโปรงใส

และประสทธภาพมากขนกวาเดม

5. รฐประหาร สามารถน าไปสการปกครองแบบประชาธปไตยไดหรอไม เพราะเหตใด

6. ทานคดวาการท ารฐประหารท เกดขนในประเทศของทาน อยในประเภทใด

เพราะเหตใด

7. ผน าทางทหาร ควรขนมาด ารงต าแหนงทางการเมองไดหรอไม เพราะเหตใด

บรรณานกรม

Al Jazeera. (August 27, 2015). Indian army deployed to riot-hit areas of Gujarat.

Retrieved August 27, 2015 from http://www.aljazeera.com/news/2015/08/indian-

army-deployed-riot-hit-areas-gujarat-150827052532462.html

Andersen, M. L., and Taylor, H. F. (2007). Sociology: Understanding a Diverse

Society. USA: Wadsworth Publishing

Bohm, M. (November, 19, 2010). 5 Reasons Why Russia Will Never Join NATO.

Retrieved August 27, 2015,

from http://www.themoscowtimes.com/opinion/article/5-reasons-why-russia-will-

never-join-nato/423840.html

Brianna, Lee. (March 5, 2014). Mexico's Drug War. Retrieved March 5, 2014,

from http://www.cfr.org/mexico/mexicos-drug-war/p13689

Egreteau, R., and Jagen, L. (2013).Soldiers and Diplomacy in Burma:

Understanding the Foreign Relations of the Burmese Praetorian State.

UK: NUS Press.

176

Fox News. (July 16, 2013). Russia conducts largest military exercises since Soviet

era. Retrieved March 5, 2014,

from http://www.foxnews.com/world/2013/07/16/russia-military-conducts-

largest-maneuvers-since-soviet-times-160000-troops/

Heywood,Andrew.(2007).Politics.New York:Palgrave Macmillan. Kesselman, M., Krieger, J., and Joseph, W.A. (2007). Introduction to Comparative

Politics:Political Challeges and Changing Agendas. Boston: Wadsworth.

Kurt, C., and Brian, A. (August 2013). Explaining the US ‘Pivot’ to Asia (online

Journal). Retrieved November 1, 2015, from https://www.chathamhouse.org/

sites/files/chathamhouse/public/Research/Americas/0813pp_pivottoasia.pdf

MacKenzie, D., and Carran, M. W. (2002). A History of Russia, the Soviet Union and

Beyond. USA: Wadsworth Group.

Smith, B.C. (2013). Understanding Third World Politics. USA: Palgrave Macmillan.

Stiglitz, J. E., and Bilmes, L. J. (September 5, 2010). The true cost of the Iraq war: $3

trillion and beyond. Retrieved May 12, 2014,

from http://www.washingtonpost.com/wp-

dyn/content/article/2010/09/03/AR2010090302200.html

Sutch, P., and Elias, J. (2007). International Relations:The Basics. London and New

York: Routledge.

Yoo, J., Dasgupta, and Riddhi. (2014). It’s time for India and the U.S. to band

together. Retrieved May 12, 2014, from http://fortune.com/2014/11/17/india-us-

alliance-modi/

Wikipedia. (2015). Lockheed Martin. Retrieved May5, 2015,

from http://en.wikipedia.org/wiki/Lockheed_Martin

Wikipedia. (2015). Volkssturm. Retrieved November 1, 2015,

from https://en.wikipedia.org/wiki/Volkssturm

บทท 12

ระดบการปกครอง (Levels of Governments)

รฐนนมความซบซอนอยางสง โดยเฉพาะอยางยงรฐซงมขนาดของประชากรและพนท

ขนาดใหญ ยอมมผลตอการเมองการปกครองของประเทศนน นนคอรฐบาลไมสามารถรวม

ศนยอ านาจในการปกครองไดในทเดยวจงตองมการแบงจ านวนของรฐบาลขนาดเลกกวา

มารบภาระในการบรหารตามพนทตาง ๆ ดงทเรยกวาระดบการปกครอง การแบง

ออกเปนรฐบาลกลาง (central government) ทอยในเมองหลวง ซงเปนตวประสานและ

เปนตวบญชาการหลก ในการบรหารประเทศ และรฐขนาดต ากวา (lower governments)

อนมศพททเรยกโดยทวไป เชน รฐบาลทองถน (local government) หรอรฐบาลระดบมลรฐ

(state government) คอยชวยรฐบาลกลางในการบรหารในพนทตาง ๆ ทวประเทศ

ระดบการปกครอง หมายถง ความสมพนธหรอรปแบบโครงสรางการจดวางอ านาจ

ของรฐบาลกลาง ทมตอรฐบาลในระดบตาง ๆ ทมฐานะต ากวา ในแตละประเทศมความสมพนธ

ระหวางรฐบาลแตกตางกนออกไป แตกสามารถแบงลกษณะโดยรวม ดงตอไปน (Axford, et al,.

2002, p. 298)

1.รฐเดยว (Unitary State)

2.สหพนธรฐ (Federal State)

รฐเดยว (Unitary State)

หมายถง รฐ ทรฐบาลกลางมอ านาจโดยเดดขาดเหนอรฐบาลทมฐานะต ากวา

ประชาชนอยใตการปกครองแบบเดยวกน และกฎหมายฉบบเดยวกน รฐบาลกลางมอ านาจ

ทรฐบาลทมฐานะต ากวาไมม เชน อ านาจนตบญญต บรหาร และตลาการ ทงหมดขนตรงตอ

สถาบนสวนกลางทงหมด ตวอยางไดแก ไทย ญปน ฝรงเศส องกฤษ จน ฯลฯ

หลกการปกครองของรฐเดยว

หลกการปกครองของรฐเดยว แบงเปน 3 หลก คอ (ชาญชย แสวงศกด, 2555, หนา 132)

1. หลกการรวมอ านาจปกครอง

2. หลกการแบงอ านาจปกครอง

3. หลกการกระจายอ านาจปกครอง

178

1. หลกการรวมอ านาจปกครอง (Centralization)

หลกการจดวางระเบยบบรหารราชการแผนดน โดยรวมอ านาจในการปกครองไวใหแก

หนวยการบรหารราชการสวนกลาง อนไดแก กระทรวง ทบวง กรม หรอทบวงการเมองตาง ๆ

ของรฐ มเจาหนาทของหนวยการบรหารสวนกลาง โดยใหขนตอกนตามล าดบชนการบงคบบญชา

ซงเปนผด าเนนการปกครองตลอดทวทงอาณาเขตของประเทศ

2. หลกการแบงอ านาจปกครอง (Deconcentration)

หมายถง หลกการทการบรหารราชการสวนกลางไดจดแบงอ านาจวนจฉย และสงการ

บางสวนไปใหขาราชการในสวนภมภาค โดยใหมอ านาจในการใชดลยพนจ ตดสนใจ แกไขปญหา

รเรมไดในกรอบแหงนโยบายของรฐทไดวางไว หลกการนมเฉพาะในรฐเดยวบางประเทศ

3. หลกการกระจายอ านาจปกครอง (Decentralization)

รฐมอบอ านาจปกครองบางสวนใหองคกรอน ทไมใชสวนหนงของหนวยการบรหาร

ราชการสวนกลาง ใหไปจดท าบรหารสาธารณะโดยมอสระพอสมควร

การปกครองแบบรฐ มขอไดเปรยบและขอเสยเปรยบ เชน

ขอไดเปรยบ

1. รฐมความเปนเอกภาพและมนคงสง เพราะรฐบาลกลางมอ านาจควบคมทองถน

2. รฐบาลกลางมอ านาจอยางเตมท จงสามารถบรหารรฐกจไดอยางมประสทธภาพ

ขอเสยเปรยบ

1. รฐบาลกลางมอ านาจมากเกนไป ท าใหระบบราชการมความเทอะทะ หรอใหญโต

ท าใหการบรหารประเทศขาดประสทธภาพ เชนเดยวกบการกลายเปนเผดจการไดงาย

2. รฐบาลไมสามารถกระจายอ านาจ และงบประมาณไปยงทองถนไดอยางเตมท

ท าใหเกดความไมเทาเทยมกนระหวางเมองหลวงและทองถน

3. การรวมศนยอ านาจท าให เ ชอชาต และวฒนธรรมของทองถน ถกละเลย

หรอถกกลบทบ จนตองสญหายไปเพราะรฐบาลกลางมกเนนการเขาครอบง าทองถนผาน

วฒนธรรมของกลมตวเอง

179

ภาพ 6 แสดงอ านาจของรฐเดยว

ทมา: ผเขยนต ารา

ประเทศกรณศกษา ไดแก ฝรงเศส และจน ซงเปนรฐเดยว และมรปแบบการ

ปกครองทตางกน คอ ฝรงเศส เปนประชาธปไตยเสรนยม แตจนเปนเผดจการ อนกลายเปน

ปจจยก าหนดถงลกษณะและทศทางของการกระจายอ านาจของรฐบาลกลาง

ฝรงเศส

ฝรงเศส ในฐานะตนแบบของการปฏวต และแนวคดประชาธปไตย ไดใหความส าคญแก

เรองการกระจายอ านาจอยางมาก แมวาจะพบกบปญหาหลายประการ เชน ระบบขาราชการ

ในสวนกลาง ทยงทรงอทธพลอย ในฐานะรฐเดยวฝรงเศสแบงการบรหารราชการแผนดน

ออกเปน 2 สวน ไดแก

1. การบรหารราชการสวนกลางหรอรฐบาลกลาง

ฝายบรหาร มนายกรฐมนตรเปนประมขรวมกบประธานาธบด ซงยงเปนประมขของรฐ

รบผดชอบ 15 กระทรวง ประมขฝายนตบญญต คอ ประธานทง 2 สภา คอ วฒสภา และ

สภาผแทนราษฎร ประมขฝายตลาการ คอ ประธานศาลสง

2. การบรหารราชการสวนทต ากวาสวนกลาง

ฝรงเศสแบงการบรหารเปนทองถน (Region) 22 แหง มผบรหาร คอ ประธาน

และสภาทองถน ไดรบการเลอกตงจากประชาชน ทก 6 ป ในระดบทยอยลงมา คอ จงหวด

(Departements) ซงฝรงเศสม 100 แหงทวประเทศ การปกครองของจงหวด หรอการปกครอง

ระดบภมภาค ประกอบดวย ฝายบรหาร มผวาราชการจงหวด (prefects) ทไดรบการแตงตงจาก

รฐบาล

ต ากวา

รฐบาล

ต ากวา

อ านาจรฐบาลกลาง

รฐบาล

ต ากวา

รฐบาล

ต ากวา

180

รฐบาลกลาง เปนหวหนาฝายบรหาร รวมกบการปกครองระดบทองถน คอ ประธานสภาจงหวด

และสภาจงหวดทไดรบการเลอกตง ทก 6 ป จากประชาชน

ส าหรบนคร หรอจงหวดปารส ถอวาเปนราชการบรหารสวนภมภาค ประกอบดวย

ฝายบรหารคอ ผวาราชการจงหวดปารส มาจากการแตงตง และเปนตวแทนของรฐมนตรวาการ

กระทรวงมหาดไทย สวนฝายนตบญญตคอ สภาจงหวดหรอสภาจงหวดปารส ประกอบดวย

รฐบาลระดบทองถน ไดแก ต าบล (arrondissement) ซงมจ านวนกวา 342 แหง ในระดบยอยลงมาอก

คอ ระดบเทศบาล (Municipal) หรอ Commune ซงฝรงเศส ม 36,551 แหงทวประเทศ

(Almond , e t a l . , 2010, pp. 241-242) เทศบาลมผบรหาร คอ นายกเทศมนตร

และสภาเทศบาล ซงมาจากการเลอกตง แตอยภายใตอ านาจบงคบบญชาจากผวาราชการจงหวด

นอกจากน ฝรงเศสประกอบดวยตวประเทศ และดนแดนโพนทะเล อนไดแก

1. จงหวดโพนทะเล เชน Martinique Gudeloupe และ French Guyana

2. ดนแดนโพนทะเล อนไดแก Saint-Pierre Fren ch Polynesia เกาะบรเวณ Antarctic

ฝรงเศสคอนขางประสบปญหาในการกระจายอ านาจ เพราะขาราชการระดบกระทรวง

รวมไปถงวฒสภาไมยอมถายเทอ านาจใหกบรฐบาลทองถน และยงเขาไปด ารงต าแหนงทง

นายกเทศมนตรหรอกรรมการในระดบสภาทองถนดวย เชนเดยวกบการมอ านาจอยางมากของ

ผวาราชการจงหวดอนสะทอนใหเหนวาวฒนธรรมทางการเมองของฝรงเศสคอเนนความสมพนธ

ระหวางปจเจกชนกบรฐบาลกลางมากกวารฐบาลทองถน กระนนความส าเรจในระดบหนง

ของรฐบาลในการพยายามกระจายอ านาจ โดยเฉพาะในชวงระหวางป 1982-1986 ได

แสดงวาการเมองทองถนมความส าคญอยมากเชนกน การปฏรปในป 1986 ไดชวยใหสภา

ทองถนถกตงขนเปนครงแรก ( โดยใชระบบเลอกตงแบบสดสวน) รฐบาลยงไดถายเท

อ านาจจากผวาราชการจงหวดไปสนายกสภาจงหวด ท าใหถงแมรฐบาลกลางยงมอ านาจเหนอ

รฐบาลทองถนในเรองงบประมาณ ต ารวจ การศกษา สวสดการโดยสวนใหญ แตประธานสภา

จงหวดมอ านาจในการควบคมองคกรบรหารในสวนตาง ๆ อยางมาก ในขณะทผวาราชการจงหวด

ถกจ ากดบทบาทเพยงไมกดาน โดยเฉพาะความมนคง (Hogwood and Roberts, 2003, p. 209)

จน

ส าหรบจนนน ถงแมจะเปนรฐเดยว แตในทางปฏบตจนมลกษณะการปกครองคลายกบ

ระบอบสหพนธรฐ จน แบงการบรหารราชการแผนดนออกเปน 2 สวน ไดแก

1. การบรหารราชการสวนกลางหรอรฐบาลกลาง

ในฝายบรหารมประมข คอ ประธานาธบด ประกอบไปดวย 27 กระทรวง ซงรวมกน

ภายใตชอวาสภาแหงรฐ (State Council) ซงมสมาชก 35 คน มประธาน คอ นายกรฐมนตร

181

สมาชกคนอน ไดแก รองนายกรฐมนตรฝายบรหาร 1 คน รองนายกรฐมนตรฝายอนอก 3 คน

สมาชกสภาทวไป อก 5 คน (2 คน ในกลมนนยงเปนรฐมนตรอกดวย) รวมไปถงรฐมนตรอก 25 คน

ส าหรบฝายนตบญญต และตลาการ ถงแมจะมประมขเปนของตวเอง แตกอยภายใตอ านาจของ

พรรคคอมมวนสตทงสน ดงนนประมขสงสด คอ เลขาธการของพรรคคอมมวนสต

2. การบรหารราชการสวนทองถน

การบรหารสวนนแบงเปน (Dumbaugh and Martin, 2009, p. 15, Online)

2.1 เขตปกครองตนเอง (Autonomous Region)

เขตปกครองตวเอง มรฐบาลทองถนและมอ านาจในการออกกฎหมายเอง

เปนเขตของชนกลมนอย ม 5 เขต คอ กวางสจวง ซนเจยง อยกร มงโกเลยใน เซยหย ทเบต

ในเขตการปกครองตนเองน ผบรหารมกจะเปนคนในพนท ซงถกแตงตงจากรฐบาลกลาง

แตจะมอ านาจนอยกวาเลขาธการของพรรคคอมมวนสตประจ าเขตนน ๆ ซงไมจ าเปนตอง

เปนคนในทองทนนกได

2.2 มณฑล (Province)

จน มมณฑลทงสน 22 มณฑล และมกนบไตหวนเปนมณฑลท 23 มณฑลส าคญ

ไดแก กวางตง หยนนาน หเปย ฟเจยน ผบรหารคอผวาการมณฑลมาจากการแตงตงของ

รฐบาลกลาง

2.3 เทศบาลนคร (Municipality)

หมายถง เมองขนาดใหญทมขนาดเทากบมณฑล ไดแก ฉงชง เซยงไฮ เทยนสน

และเบยจง มผบรหาร คอ นายกเทศมนตร มาจากการแตงตงของรฐบาลกลาง

2.4 เขตบรหารพเศษ SAR (Special Administrative Region)

เขตพเศษทเคยตกเปนอาณานคมของชาตตะวนตก ไดแก ฮองกง และมาเกา

ฮองกง มผบรหาร คอ ผน าฝายบรหาร (Chief executive) ความสมพนธระหวางจนแผนดนใหญ

กบทงฮองกง และมาเกามสภาพคอนไปทางสหพนธรฐ นนคอนโยบาย 1 ประเทศ 2 ระบบ

(1 country 2 systems) ทก าหนดวา แมจนจะเปนคอมมวนสต หรอระบบทนนยม ทไดรบการชน า

โดยรฐ แตทงฮองกงและมาเกามระบอบเศรษฐกจแบบทนนยม และยงมระบบการบรหาร

นตบญญต ตลาการ และกฎหมายเปนของตวเอง แตในทางปฏบตมผมองวาจนพยายามเขามา

กาวกาย แทรกแซง อยางเชนหวหนาฝายบรหารคนปจจบนของเกาะฮองกง คอ นายเหลยง ชนอง

มาจากการเลอกโดยคณะกรรมการการเลอกตง (Election committee) ซงมสมาชก 1,200 คน

จากทกภาคสวนของเกาะฮองกง โดยการสรรหาจากจนแผนดนใหญ (BBC, 2015, Online)

ท าใหชาวฮองกงเดนขบวนประทวงอยบอยครง โดยเฉพาะตอนทนายเหลยงเขาพธสาบานตว

182

ตอหนานายห จนเทา เมอกลางป 2012 มผเขารวมประทวงถง 400,000 คน อนเปนแรงตาน

ไมใหรฐบาลจนพยายามเขามามอทธพลเหนอเกาะฮองกงไปมากกวาน (England, 2014, Online)

ระดบการปกครองทยอยลงมาของจนในทกพนท คอ อ าเภอ ต าบล หมบาน ซงมหวหนา

ฝายบรหาร มาจากการแตงตงโดยรฐบาลจน ยกเวนระดบหมบาน ทมาจากการเลอกตง

โดยประชาชน

สาเหตทจนจดไดวาเปนรฐเดยว ถงแมจะมพนทกวางใหญ และประชากรมากทสดในโลก

เตมไปดวยชนเผาตาง ๆ กวา 56 ชนเผา กตาม เชนเดยวกบอ านาจอยางมากมายของ

รฐบาลทองถน แตจนมการปกครองทใหรฐบาลกลาง และพรรคคอมมวนสตมอ านาจอยางเดดขาด

โดยการตงสาขา และเจาหนาทของพรรคไปควบคมรฐบาลทองถนระดบตาง ๆ ตงแตมณฑล

จนไปถงหมบาน อนเปนสาเหตทท าใหจนมสมาชกพรรคมากทสดในโลก อยางไรกตามรฐบาลจน

ไดพยายามกระจายอ านาจ โดยเฉพาะดานเศรษฐกจใหแกรฐบาลทองถน รวมไปถงการออก

กฎหมายส าหรบพนท ซงอ านาจของรฐบาลกลางเขาไปไมถง หรอเพอใหสอดคลองกบบรบท

ของทองถนนน แตวารฐบาลกลางสามารถลมลาง หรอยกเลกกฎหมายนนได อยางไรกตาม

มผคาดหวงวา ในอนาคตจนจะกาวสระบอบสหพนธรฐอยางแทจรง (Liu Di, n.d., Online)

สหพนธรฐ (Federal State)

หมายถง รฐ ทรฐบาลกลางแบงปนอ านาจใหรฐบาลระดบทต ากวา และอ านาจนน

เปนสงทรฐบาลกลางไมสามารถลวงละเมดได ประชาชนของทองถนจงอยใตการปกครอง

และกฎหมายทไมจ าเปนตองเหมอนกนในแตละพนท เพราะรฐบาลทองถนมอ านาจของนตบญญต

บรหาร ตลาการ รวมไปถงรฐธรรมนญเปนของตวเอง ตวอยางไดแก สหรฐฯ รสเซย บราซล

อนเดย ฯลฯ

การปกครองแบบสหพนธรฐในแตละประเทศ สวนใหญมลกษณะทคลายคลงกน

ดงตอไปน (Ann and Orvis, 2011, pp. 305-309)

1. รฐบาลทง 2 ระดบ นนคอ ระดบรฐบาลกลาง และรฐบาลในระดบต ากวา มอ านาจ

แยกจากกน และทง 2 ไมสามารถลวงละเมดอ านาจระหวางกนและกนได อยางเชน ดานการบรหาร

และนตบญญต

2. การแกไขรฐธรรมนญ รฐบาลทง 2 ระดบ จะตองมสวนรวมกนในการแกไขรฐธรรมนญ

อยางเชน รฐธรรมนญของสหรฐอเมรกานน จะแกไขไดจะตองผานการเหนชอบของเสยงถง

2 ใน 3 ของ 2 สภา คอ วฒสภา สภาผแทนราษฏร รวมไปถงเสยง 3 ใน 4 ของสภานตบญญต

ของ 50 รฐดวย

183

3. มตวกลางคอยตดสนเกยวกบประเดนดานรฐธรรมนญ คอ มศาลสงสดในการตดสน

ขอพพาทระหวางรฐบาลกลาง และรฐบาลระดบทต ากวา

4. มสถาบนทเชอมโยง หรอชวยในการประสานงานหรอสานความสมพนธอนด

ระหวางรฐบาลกลาง และรฐบาลระดบทต ากวา รวมไปถงระดบจงหวดหรอภมภาค ซงฝายหลง

จะตองมสวนรวมในการสรางนโยบายระดบประเทศ ซงสภาสงหรอวฒสภาในฐานะเปนตวแทน

ของรฐ ซงเปนหนงในสถาบนดงกลาว

การปกครองแบบสหพนธรฐ ยงสามารถแบงเปน 2 ประเภท คอ 1) สหพนธรฐแบบ

สมมาตร (Symmetrical Federal system) อนหมายถง การทรฐบาลระดบต ามความสมพนธกบ

รฐบาลกลางในสดสวนทเทาเทยมกนในทกพนท และ 2) สหพนธรฐแบบอสมมาตร (Asymmetrical

Federal system) อนหมายถง การทรฐบาลระดบต ากวามความสมพนธกบรฐบาลกลางในสดสวน

ทแตกตางกนตามแตพนท อนสบเนองจากการทรฐมความแตกตางกนทางเชอชาต และศาสนา

อยางสง เชน รสเซย ซงใหอ านาจแกรฐทอยในระดบ “สาธารณรฐ” (Republic) ซงมความหลากหลาย

ทางเชอชาต และศาสนามากกวาระดบเขตปกครองตวเอง (OKurg) (Ibid., 309)

ระบบสหพนธรฐแบบเชงบบบงคบ (Coercive federalism)

แมวาตามอดมการณ ความสมพนธระหวางรฐบาลกลางและรฐบาลระดบต ากวา

จะด าเนนไปในฐานะเปนครวมบรหารประเทศทเทาเทยมกน แตรฐบาลกลางซงมอ านาจ

และงบประมาณสงกวา กจะใหการชวยเหลอแกรฐบาลระดบต ากวา ท าใหรฐบาลระดบต ากวา

เพมระดบของการพงพงรฐบาลกลางไปโดยไมรตว อนน าไปสความสมพนธทเปลยนไปคอ

รฐบาลกลางสามารถเขามาแทรกแซงรฐบาลระดบต ากวาไดผานงบชวยเหลอ รวมไปถง

การแกกฎหมายใหมการลดรอนอ านาจบางอยางของรฐบาลระดบต ากวา อยางเชนกฎหมายฉกเฉน

ทใหอ านาจแกผบรหารของรฐบาลกลางอยางเตมท ท าใหรฐบาลระดบต ากวาตกอยภายใตอ านาจ

ของรฐบาลกลาง ดงทเรยกวา ระบบสหพนธรฐแบบเชงบบบงคบ (Coercive federalism) อนถอไดวา

เปนการถดถอยของระบบสหพนธรฐ (Kincaid, 2008, pp. 11-19, Online)

การปกครองแบบสหพนธรฐ มขอไดเปรยบและขอเสยเปรยบ ดงตอไปน

ขอไดเปรยบ

1. ท าใหรฐบาลระดบต ากวามอสระมากขน จะท าใหการบรหารราชการมความคลองตว

และมประสทธภาพ เพราะรฐบาลระดบต ากวามความร และเชยวชาญเกยวกบทองถนตวเอง

เปนอยางด

184

2. การเปดใหรฐบาลต ากวามอสระในการจดการดานการคลง และเศรษฐกจ มากกวา

รฐเดยว ยงสงผลใหมการกระจายรายได และทรพยากรทดกวาเดม ไมเกดความเลอมล า

ทางเศรษฐกจหรอสงคม

3. ท าใหรฐบาลระดบต ากวาเปนตวสรางความสมดล และตรวจสอบการท างาน

ของรฐบาลกลาง และนกการเมองระดบประเทศ อนสงผลใหเกดลทธเผดจการไดยาก

4 .ท าใหรฐคงความหลากหลายของชมชนและทองถนได อนเปนผลใหเกดความมนคง

อกรปแบบหนง เพราะคนในทองถนเกดความพอใจทจะอยรวมกบรฐบาลกลาง

ขอเสยเปรยบ

1. ท าใหนโยบายของรฐบาลกลางเกดปญหาหรอเกดความลาชา เพราะรฐบาล

ในระดบต ากวา มอสระมากเกนไป และอาจจะมนโยบายขดกบรฐบาลกลาง

2. น าไปสการขาดความรบผดชอบ เพราะการท างานทเลอมล าระหวางรฐบาลกลาง

และรฐบาลระดบรฐ ท าใหมการโยนความผดไปใหกนได หากนโยบายลมเหลว

3. อาจน าไปสความขาดเสถยรภาพของรฐ หากรฐตาง ๆ มความแตกตางกนทางเชอชาต

และวฒนธรรมมากเกนไป ท าใหเกดปญหาการแยกประเทศ (separatism) ดงตวอยางของไนจเรย

ซงประกอบไปดวยชนเผาตาง ๆ จ านวนมาก รวมไปถงการนบถอศาสนาทตางกน ความแตกตาง

เชนนท าใหเกดความขดแยง และมขบวนการของชนเผาตาง ๆ ทพยายามแยกประเทศอนเปนผลให

มผเสยชวตเปนจ านวนมาก

ภาพ 7 แสดงอ านาจของสหพนธรฐ

ทมา: ผเขยนต ารา

รฐบาล

ต ากวา

รฐบาล

ต ากวา

อ านาจรฐบาลกลาง

รฐบาล

ต ากวา

รฐบาล

ต ากวา

185

ประเทศกรณศกษา ไดแก เยอรมน และรสเซย

เยอรมน

เยอรมน ถอไดวาเปนตนแบบของการปกครองประชาธปไตย ทมการกระจายอ านาจ

ตามแบบสหพนธรฐทดทสดประเทศหนงของโลก นบตงแตไดกอตงประเทศเมอป 1871

ดงชอเตมของเยอรมน คอ สหพนธสาธารณรฐเยอรมน (Federal Republic of Germany)

รฐบาลของเยอรมน แบงเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ รฐบาลกลาง และรฐบาลระดบรฐ

(Hogwood and Roberts, 2003, pp. 202-203)

1. รฐบาลกลาง (Federal government)

รฐบาลกลางมฝายบรหาร ประกอบดวย ประธานาธบด คณะรฐมนตร 20 กระทรวง

โดยมหวหนา คอ นายกรฐมนตร ฝายนตบญญต มประมข คอ ประธานสภาผแทนรฐและ

ประธานสภาผแทนราษฏร (Bundestag) และฝายตลาการ คอ ประธานศาลรฐธรรมนญกลาง

แหงเยอรมน

2. รฐบาลระดบรฐ (Laender)

รฐบาลระดบรฐ มประมขและโครงสรางเชนเดยวกบรฐบาลกลาง เชน 1) ประมขของ

รฐบาล คอ มขมนตร (Ministers-President) ทดแลและรบผดชอบกระทรวงประจ ารฐ

2) ฝายนตบญญต กคอ ประธานสภาประจ ารฐ 3) ฝายตลาการ กคอ ประธานศาลรฐธรรมนญ

ประจ ารฐ ซงมาจากการเลอกตงของประชาชนในรฐนน ๆ เชนเดยวกบสมาชกของสภาประจ ารฐ

ปจจบนเยอรมน มทงหมด 16 รฐ รฐซงมความโดดเดน ไดแก กรงเบอรลน ซงเปนเมองหลวง

ของเยอรมน แตกถอวาเปนรฐ ๆ หนง บาวาเรย แซกซอนน ฮมบรก ซงเคยเปนแควนทยงใหญ

และมประวตศาสตรอนยาวนาน แตละรฐกจะแบงหนวยการปกครองในรปแบบทคอนขาง

แตกตางกน แตโดยมากจะแบงยอยเปนต าบลในเมอง (governmental district) ต าบลนอกเมอง

(rural district) เทศบาลแบบรวมหม (collective municipality) ควบคกบเทศบาลทวไป (Municipality)

อยางไรกตาม การเปนสหพนธรฐของเยอรมนกสะดดลงในยคทฮตเลอรและพรรคนาซ

ขนมามอ านาจ เยอรมนจงกลายเปนรฐแบบรวมศนยอ านาจ (centralized state) ในชวง

หลงสงครามโลกครงท 2 ฝายสมพนธมตรซงไดท าการยดครองเยอรมนตะวนตก กไดสนบสนนให

เยอรมนตะวนตก เปนสหพนธรฐ ซงเชอวาจะเปนกลบไปเปนเผดจการไดยากกวาเดม

ภายหลงการรวมประเทศ ในป 1990 รฐธรรมนญของเยอรมนไดเลอกรปแบบการปกครอง

ของเยอรมนตะวนตก ไมวาแบบประชาธปไตย และแบบสหพนธรฐ รปแบบสหพนธรฐยงถกก าหนดไว

ในรฐธรรมนญ วาเปนสงทไมสามารถแกไขหรอเปลยนแปลงได รฐธรรมนญเยอรมนยงเปน

ตวก าหนดรปแบบอ านาจระหวางรฐบาลกลาง กบรฐบาลทองถน ดงเชน รฐบาลกลางนนมอ านาจ

186

ในดานส าคญ เชน ดานการปองกนประเทศ ความสมพนธและการคากบตางประเทศ

การก าหนดงบประมาณของประเทศ ระบบโครงสรางพนฐานบางสวน เชน ทางหลวง

ส าหรบรฐบาลทองถน รฐธรรมนญไดก าหนดใหมอ านาจเหนอองคกรต ารวจ การศกษา จนไปถง

ระดบมหาวทยาลย การกระจายภาพและเสยง การก าหนดนโยบายการพฒนาทางดานอตสาหกรรม

การปกปองสงแวดลอม การดแลพลงงานนวเคลยร การบงคบใชกฎหมายทางพาณชย ฯลฯ

นอกจากน รฐบาลทองถนยงมรฐธรรมนญเปนของตวเอง แตกตองออกกฏหมายทไมขดกบ

รฐธรรมนญ และยงตองสอดคลองกบกฎของสหภาพยโรป (Ibid., 202)

อยางไรกตาม รฐบาลเยอรมนยงตองมการปฏรประบบสหพนธรฐอยางตอเนอง

เพอแกไขปญหาความซ าซอนในเรองบทบาทและหนาท ในป 2006 มความพยายามในการลดอ านาจ

ของสภาผแทนรฐในการออกกฎหมายระดบประเทศ เพราะสภาผแทนรฐนนมอ านาจมาก

แตมการเชอมโยงกบประชาชนนอยมาก และยงน าไปสปญหาทท าใหการออกกฎหมายมความลาชา

กวาเดม (Deutsche Welle, 2006, Online)

รสเซย

รสเซย ในชวงเปนเปนจกรวรรดและเปนสหภาพโซเวยต มพนทในการปกครองกวางใหญ

ประกอบดวยรฐทมความแตกตางกนทางเชอชาต ศาสนา และวฒนธรรม และยงมการเปลยนแปลง

ไปตลอดเวลา เพราะเรองทางการเมองและสงครามทงภายในและภายนอก ในชวงทเปนจกรวรรด

ทางราชส านกรสเซยไดสงตวแทนจากสวนกลางไปปกครองตามแควนตาง ๆ ซงมอสระอยางสง

ในการปกครองตวเอง ในยคของสหภาพโซเวยต พรรคบอลเชวกกไดพยายามใหสาธารณรฐของตน

เขาครอบครองดนแดนใหมากทสดเทากบเมอครงเปนจกรวรรด แตใชกลไกในการปกครอง คอ

พรรคคอมมวนสต ซงสามารถครอบครองไดถง 15 รฐ กอนจะลมสลาย รฐดงกลาวประกอบไปดวย

เอสโตเนย ลตเวย ลทวเนย เบลารส ยเครน รสเซย อารเมเนย อาเซอรไบจน คาซคสถาน

ครกซสถาน มอลโดวา ทาจกสถาน เตรกเมนสถาน อซเบกสถาน และ จอรเจย ซงภายหลง

สงครามเยน รฐเหลานยงคงรวมตวกนอยอยางหลวม ๆ ในนามของเครอรฐเอกราช

(Commonwealth of Independent States) หรอเรยกยอ ๆ วา ซไอเอส

ถงแมวารฐบาลสหภาพโซเวยตจะประกาศเปนทางการวาตวเองเปนสหพนธรฐ

และทง 15 รฐ มอสระอยางสงในการปกครอง และก าหนดรฐกจดวยตวเอง แตโซเวยตถอไดวา

เปนรฐเดยว เชนเดยวกบจนเพราะศนยรวมอ านาจอยทพรรคคอมมวนสตซงไดก าหนดให

พรรคคอมมวนสตของแตละรฐ เปนผรบผดชอบเหนอผน าของรฐบาลทองถน นอกจากน

รฐบาลยงมอ านาจในการควบคมอตสาหกรรม และการใชทรพยากรเชนแผนดนทวประเทศ

รฐบาลกลางยงเปนผวางแผนในดานการพฒนาเศรษฐกจ และการเงนและยงใชองคกรทรง

187

อทธพล เชน หนวยขาวกรองกลาง หรอเคจบ และกองทพในการเขาไปควบคมรฐเลก ๆ ในสงกด

รวมไปถงยโรปตะวนออก แตการลมสลายของสหภาพโซเวยตอยางงายดายในป 1991 สะทอนให

เหนวาอ านาจเหลานนแททจรงเปราะบางและมขดจ ากด อดมการณคอมมวนสตทรฐบาลกลาง

พยายามปลกฝงใหกบรฐตาง ๆ ไมสามารถเอาชนะลทธชาตนยมได (Carroll,2012,Online)

ในชวงสหพนธรฐรสเซยนน สามารถแบงเขตปกครองออกเปน 2 เขต คอ รฐบาลกลาง

และ รฐบาลทองถน (Sakwa, 2002, pp. 224-235)

1. รฐบาลกลาง (Central government)

รฐบาลกลาง มฝายบรหาร อนประกอบดวย 1) ประธานาธบด 2) คณะรฐมนตร

20 กระทรวง โดยมหวหนา คอ นายกรฐมนตร 3) ตวแทนของประธานาธบดในเขตสหพนธทง 8 แหง

4) ฝายนตบญญต มประมข คอ ประธานสภาสหพนธรฐ (Federal council) และประธานสภาดมา

(duma) และ 5) ฝายตลาการ คอ ประธานศาลสง

2. รฐบาลทองถน (Local government)

รสเซยไดรบมรดกรปแบบรฐบาลทองถนจากอดตสหภาพโซเวยต ประกอบดวย

เขตสหพนธรฐ 8 เขต ซงแบงยอยเปน 89 เขตปกครอง (Federal subject) ปจจบนถกลดลง

เหลอเพยง 85 เขตปกครอง สามารถแบงไดตามดนแดนและเชอชาตดงน (Burgess and Pinder

(editor), 2007, p. 210)

2.1 เขตปกครองทแบงตามพนท สามารถแบงเปน 9 ดนแดน (Krais) 46 มณฑล

(Oblast) 3 นครสหพนธรฐ (Federal cities) นนคอ นครมอสโคว ซงเปนเมองหลวงของรสเซย

และเซนตปเตอรสเบรก มผบรหาร คอ นายกเทศมนตร และสภาเทศบาลทมาจากการเลอกตง

ทก 4 ป ในป 2014 เมองเซวาสโตโพล ซงเปนเมองหลวงของไครเมย ยงถกจดใหเปน

นครสหพนธรฐดวย ภายหลงจากทรสเซยไดผนวกไครเมยเขาเปนสวนหนงของตน

2.2 เขตปกครองทถกแบงตามเชอชาต สามารถแบงเปน 22 สาธารณรฐ (Republics)

4 เขตปกครองตนเอง (Autonomous Okrugs) 1 มณฑลปกครองตวเอง (Autonomous Oblast)

ในยคของประธานาธบดบอรส เยลตซน ไดพงพงความชวยเหลอของรฐบาลทองถน

ในการแยงชงอ านาจกบกลมทางอ านาจกลมอนในรฐบาลกลาง อนเปนผลใหเยลตซน ตองท าสญญา

มอบอ านาจอสระใหกบรฐบาลทองถนเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะภายหลงความขดแยง

ทางการเมอง ป 1993 ท าใหรฐเหลานนเพกเฉยตอค าสงของประธานาธบด รวมไปถงการออก

กฎหมายตรงกนขามกบกฎหมายของรฐบาลกลางและรฐธรรมนญ ผน าคนสบมา คอ วลาดมร

ปตน จงตองหาทางยดอ านาจคนกลบมาใหกบรฐบาลกลาง เชนในป 2000 ปตน ไดสราง

เขตปกครองใหม คอ เขตสหพนธรฐ 7 เขต ซงจะเปนตวเชอมระหวางรฐบาลกลางและภมภาค

188

ทง 85 แหง ในป 2004 ปตน ไดผลกดนใหผวาการประจ าภมภาคมาจากการแตงตงของ

รฐบาลกลางแทนการเลอกตง ปตน ยงพยายามเรงใหมการลดจ านวนของภมภาคลง โดยการน าเอา

ภมภาคบางแหงมารวมกน เปนผลใหจ านวนของภมภาคจากเดม 89 ลดลงเปน 85 แหง

(Ann and Orvis, 2011, pp. 315-316)

นอกจากน ปตน ยงสามารถเขาไปแทรกแซงการเลอกตงทองถน อยางเชนการเลอกตง

นายกเทศมนตรกรงมอสโคว ป 2013 ท นายอเลกไซ นาวาลนย ผน าคนหนงของกลมตอตาน

ปตน ตองพายแพใหกบนายเซอรกย โซบายานน นายกเทศมนตรคนปจจบน ซงเปนพนธมตรกบ

ปตน ถงแมนายนาวาลนย จะไดรบความนยมอยางมากกตาม ทางฝายคานกลาวหาวา

มการโกงการเลอกตง และขอใหมการเลอกตงรอบ 2 แตไดรบการปฏเสธจากคณะกรรมการ

ดแลการเลอกตง (BBC, 2013, Online) ทงหมดนมผลตอภาพพจนของ ปตน ตอตะวนตก

วาเปนเผดจการทก าลงท าลายระบบสหพนธรฐ

อยางไรกตาม ยงมอกรปแบบการปกครองอกแบบหนง ซงมการกระจายอ านาจเขมขน

กวาแบบสหพนธรฐ คอ สมาพนธรฐ (Confederation) ซงเปนเพยงการรวมตวกนชวคราว

หรออยางหลวม ๆ ของรฐตาง ๆ ส าหรบสหพนธรฐ ภายหลงจากการกอตง กจะถอวาเปนรฐ

เดยวกน ประชาชนจะตองถอตนวาเปนพลเมองของรฐทเกดขนใหมน และรฐยอยเหลานน

ตองแสดงความจงรกภกดตอรฐบาลกลาง แตส าหรบสมาพนธรฐ แตละรฐยงคงความเปนรฐ

(statehood) ของตวเองไว และพรอมจะออกจากสมาพนธรฐไดเสมอ เชนเดยวประชาชน

ยงคงถอตนวาเปนพลเมองของรฐตวเอง สมาพนธรฐยงไมมรฐธรรมนญเหมอนกบสหพนธรฐ

มเพยงสนธสญญา ซงออกโดยองคกรกลางของสหพนธรฐ ซงแตละรฐจะปฏบตตามหรอไม

กแลวแตเจตจ านงของตวรฐเอง ประเทศในปจจบนทถอวาตวเองเปนสมาพนธรฐ คอ สวสเซอรแลนด

ซงในทางปฏบตแลวไดกลายเปนสหพนธรฐ (Patterson, 2008, p. 70)

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ในประเทศทเปนกลมศกษา ไมวารฐเดยวหรอสหพนธรฐ ประเทศทเปนประชาธปไตย

มแนวโนมโดยภาพรวมในการกระจายอ านาจ สวนประเทศทเปนเผดจการมแนวโนมรวมศนยอ านาจ

อยางไรกตาม จากตวอยางของเยอรมน สะทอนใหเหนวาการกระจายอ านาจมากเกนไป อาจท าให

เกดปญหาในเรองประสทธภาพในการบรหารของรฐบาลกลาง

2. ถงแมอทธพลจากยคโลกาภวฒน ไดท าใหทองถนมความเขมแขงมากขน แตรฐในกลม

ศกษา คอ รสเซย และจน ทวนกระแส คอ การรวมศนยอ านาจดวยวธทแตกตางกน เชน จน

ใชอ านาจและอดมการณของพรรคคอมมวนสต สวนรสเซยใชความสมพนธระหวางตวประธานาธบด

กบผน าทองถน และการก าหนดรฐธรรมนญ

189

3. ประเทศกรณศกษา ไมวาจะพยายามกระจายอ านาจไปเทาใด กตองคงอ านาจ

ของรฐบาลกลางเอาไว เพราะยงคงตองค านงถงความเปนเอกภาพของประเทศ ประกอบกบ

ลทธชาตนยม จงไมมประเทศใดสามารถกาวเขาสระบบสมาพนธรฐได

สรป

ดวยความใหญ และความซบซอน ท าใหรฐตองมรฐบาลขนาดยอยมาชวยในการบรหาร

ประเทศ อนน าไปสการแบงระดบของการบรหารออกเปน รฐบาลกลาง และ รฐบาลทต ากวา

สามารถแบงระบบความสมพนธระหวางรฐบาล 2 ระดบออกเปน รฐเดยว และ สหพนธรฐ

รฐเดยว หมายถง รฐทรฐบาลกลางมอ านาจโดยเดดขาดเหนอรฐบาลทมฐานะต ากวา

ซงแบงหลกการปกครองออกเปน 1. หลกการรวมอ านาจปกครอง คอ รวมศนยอ านาจ

2. หลกการแบงอ านาจปกครอง คอ การมอบอ านาจใหสวนภมภาค 3. หลกการกระจายอ านาจ

ปกครอง คอ การมอบอ านาจใหกบทองถน ขอไดเปรยบของรฐเดยว ไดแก การมเอกภาพ

เพราะรฐบาลกลางมอ านาจอยางเตมท สวนขอเสยเปรยบ ไดแก การละเลยทองถนท าใหเกด

ความเลอมล าทางเศรษฐกจ ประเทศกลมศกษาไดแก ฝรงเศส และจน ส าหรบฝรงเศสนนไดม

การกระจายอ านาจตอรฐบาลทองถนอยางมประสทธภาพ แมวายงคงรฐบาลสวนภมภาคไว

สวนจนนนมการแบงการปกครองในระดบทองถน ออกเปนเขตปกครองตนเอง มณฑล เทศบาล

นคร เขตบรหารพเศษ แมจนจะมสภาพเหมอนสหพนธรฐ แตถอวาเปนรฐเดยว เพราะอ านาจ

ของพรรคคอมมวนสต

นอกจากรฐเดยวแลวยงมสหพนธรฐ หรอรฐทรฐบาลทมฐานะต ากวารฐบาลกลาง ม

อ านาจบางประการซงรฐบาลกลางไมสามารถลวงละเมดลดรอนไปได โดยทง 2 ฝาย ตองม

การท างานประสานกน โดยมตวกลางเชน ศาล และรฐสภาชวยเปนตวกลาง สหพนธรฐแบงเปน

2 ประเภท คอ สหพนธรฐแบบสมมาตร คอ การทรฐบาลระดบต ากวาทกแหงมความสมพนธกบ

รฐบาลกลาง ในสดสวนทเทาเทยมกน และสหพนธรฐแบบอสมมาตร หมายถง การทรฐบาล

ระดบต ากวามความสมพนธกบรฐบาลกลางในสดสวนท แตกตางกนตามแตพ นท ระบบ

สหพนธรฐมขอไดเปรยบ เชน การกระจายอ านาจและรายไดใหกบทองถนไดดยงขน สวน

ขอเสยเปรยบ ไดแก การขาดความมนคง สหพนธรฐเชงบบบงคบ หมายถง การทรฐบาล

กลาง ไดเ ขามามอทธพลครอบง าและแทรกแซงรฐบาลท ร ะดบต ากวา ประเทศ

กรณศกษา ไดแก เยอรมนซ ง เปนตวอยางของประชาธปไตยทกระจายอ านาจ ใหกบ

ทองถนไดอยางด แมจะพบกบปญหาในเรองบทบาทของรฐบาลกลางและรฐบาลระดบต ากวา

ในขณะทรสเซยเปนประเทศเผดจการ กไดมแนวโนมเปนสหพนธรฐเชงบบบงคบ คอ การรวมศนย

190

อ านาจจากรฐบาลกลาง นอกจากนยงมการปกครองแบบสมาพนธรฐ ซงไดใหอ านาจแกรฐบาล

ในระดบทต ากวา จนมความเทาเทยมกบรฐบาลกลางและสามารถผลดกนปกครองซงกนและกนได

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. เหตใดรฐจงมการแบงการปกครองทไมเหมอนกน เหตใดบางรฐเปนรฐเดยว

หรอบางรฐเปนสหพนธรฐ

2. ประเทศททานอาศยอยเปนรฐเดยวหรอสหพนธรฐ ทานคดวาไดพบขอดและขอเสย

ดงทกลาวไวในต าราหรอไม

3. ทานคดวาการกระจายอ านาจควรมขอบเขตหรอไม เพราะเหตใด

4. ทานคดวาจะสามารถแกไขปญหาการรกล าทางอ านาจจากรฐบาลกลางไปยง

รฐบาลทองถนไดอยางไร

5. ทานคดวาในอนาคต จน มโอกาสทจะเปลยนแบบสหพนธรฐไดหรอไม เพราะเหตใด

6. ทานจะแกไขปญหาการแบงแยกดนแดนอยางไร

7. ทานคดวาในอนาคตจะมประเทศทมการปกครองแบบสมาพนธรฐหรอไม

เพราะเหตใด

บรรณานกรม

แสวงศกด ชาญชย. (2555). กฎหมายปกครอง. กรงเทพ: วญญชน.

Almond, G. A., Powell, G. Bingham, Jr., Dalton, R. J., and Strom, K. (2010).Comparative

Politics Today .USA: Longman.

Ann, C., and Orvis, S. (2014).Introducing Comparative Politics: Concepts and Cases

in Context. US: CQ Press.

Axford, B.,Browning,G.K.,Huggins,R.,Rosamond,B.,Grant,A.,and Turner,J.(2002). Politics:

An Introduction. London and New York: Routledge.

BBC. (September 9, 2013). Putin ally Sergei Sobyanin wins Moscow mayor

election. Retrieved September 9, 2013, from http://www.bbc.com/news/world-

europe-24004840

191

BBC. (January 13, 2015). Profile: CY Leung, Hong Kong's third chief executive.

Retrieved October 24, 2015, from http://www.bbc.com/news/world-asia-

29426277

Carroll,S.(August 28, 2012). The Case for Nationalism in the Demise of the Soviet

Union.Retrieved August 28, 2012, from http://www.e-ir.info/2012/08/28/the-

case-for-nationalism-in-the-demise-of-the-soviet-union/

Di, Liu. (n.d). Modern China and Federalism. Retrieved September 9, 2013,

from https://www.waseda.jp/flaw/icl/assets/uploads/2014/05/A02859211-00-

000210001.pdf

Deutsche Welle. (Febuary 17, 2006). Path Cleared for German Federalism Reform.

Retrived September 9, 2013, from http://www.dw.com/en/path-cleared-for-

german-federalism-reform/a-1907157-1

Dumbaugh, K., and Martin, M. (December 31, 2009). Understanding China’s Political

System. Retrieved September 9, 2013,

from http://www.refworld.org/pdfid/4b73cd512.pdf.

England, V. (July 1, 2012). Hundreds of thousands protest as Hu Jintao visits Hong

Kong. Retrieved September 9, 2013,from

http://www.theguardian.com/world/2012/jul/01/protest-hu-jintao-hong-kong

Hogwood, P., and Roberts, G. K. (2003). European Politics Today. UK: Manchester

University Press.

Kincaid, J. (2008). Contemperary U.S.Federalism Coercive Change with Coperative

Continuity. Retrieved September 9, 2013,

from dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/2601994.pdf

Michael, B. and John, P. (Eds.). (2007). Multinational Federations. London and

New York: Loutledge.

Patterson, T. E. (2008). The American Democracy. USA: Mcgraw Hill.

Sakwa, R. (2002). Russian Politics and Society. UK and USA: Routledge.

บทท 13

การเลอกตง (Election)

การเลอกตงเปนกจกรรมส าคญส าหรบการเมองการปกครอง เพราะการเลอกตง

หมายถงกระบวนอยางเปนทางการส าหรบประชาชนในการเลอกตวแทนเขาสระบบการเมอง

ในระดบตาง ๆ การเลอกตงจงเปนสงทหลกเลยงไมไดส าหรบพรรคการเมองและระบอบ

ประชาธปไตย โดยเฉพาะประชาธปไตยแบบมตวแทน (Hogwood and Roberts, 2003, pp.62-

63) แตประเทศทมการเลอกตงไมไดหมายความวาจะเปนประชาธปไตยเสมอไป เพราะประเทศ

ทเปนเผดจการ กมการเลอกตงในวงการเมองทกระดบ ดงนนการเลอกตงทด จะตองม

คณสมบตตามแบบระบบเสรประชาธปไตยไดก าหนดไว น นคอ โปรงใส ยตธรรม เปดให

ประชาชนมอสระในการเลอกผเขาแขงขนทหลากหลาย แมวาผทไดรบเลอกเปนตวแทนอาจจะ

ไมไดปฏบตตามสญญาทใหไวหรอพรรคการเมองและรฐบาลทมาจากการเลอกตง จะม

อ านาจเหนอรฐอยางเตมท โดยปราศจากการแทรกแซงจากกลมผลประโยชนอน

ความส าคญของการเลอกตง

การเลอกตงมความส าคญตอประชาชน และรฐบาลดงตอไปน (Heywood, 2007,

pp. 255-256)

1. เปนตวจดตงรฐบาล โดยเฉพาะรฐทเปนประชาธปไตย จะตองมการเลอกตงเพอหา

ตวแทนของประชาชน ในการมาจดตงรฐบาล ซงตองปฏบตภารกจไปตามนโยบายทไดหาเสยง

กบประชาชน และการเลอกตงกจะเปนวธการใหรางวล หรอลงโทษ หากรฐบาลไมปฏบตตาม

ทไดสญญาไว

2. เปนสงยนยนถงเจตจ านงของประชาชนอยางแทจรง ในระบอบประชาธปไตย

ถงแมจะมขอโตแยงมากมาย แตการเลอกตงกเปนวธเชงประจกษทนาเชอถอทสด วาผทมาจาก

การเลอกตง มาจากความตองการของประชาชน แมวาจะไมใชทกคนกตาม

3. เปนสงสรางความชอบธรรมใหกบรฐ แมแตรฐคอมมวนสตและเผดจการ กมกม

การเลอกตงไว เพอแสดงวาพรรคและรฐบาลของตนมาจากการเลอกของประชาชน

แมวาพรรคการเมองทเปนรฐบาล จะเปนพรรคเดยวทถกกฎหมาย หรอมพรรคการเมองหลายพรรค

แตไดรบการสนบสนนและควบคมโดยรฐบาล หรอประชาชนถกบงคบหรอชกจงใหเลอก

ผสมครคนใดคนหนงกตาม

193

4. เปนสงก าหนดบทบาทและรปแบบของพรรคการเมอง และนกการเมอง เพราะทงค

จะด าเนนกจกรรมทางการเมองได กเพราะมเปาหมาย คอ การเลอกตง เชนการก าหนดนโยบาย

ของพรรค การคดสรรผลงสมครเลอกตง การจดตงหวคะแนน การจดตงกลมรณรงคหาเสยง

การฝกศลปะการพดหาเสยง การสรางภาพพจน การรณรงคหาเสยง

5. เปนหนทางหนงส าหรบประชาชน ในการมสวนรวมทางการเมอง เพราะการก าหนด

นโยบายของพรรคการเมอง และผลงสมครรบเลอกตง จะตองค านงถงความตองการ

ของประชาชนสวนใหญ และเมอไดด ารงต าแหนงในรฐบาลกตองด าเนนตามนโยบายนน เพอใหได

คะแนนเสยงในการเลอกตงครงตอไป

ระบบการเลอกตง

ปจจบนทวโลกใชระบบเลอกตง ทตงอยบน 3 ระบบ คอ

1. ระบบเสยงสวนขางมาก (Majoritarian) ทใหความส าคญตอสดสวนของจ านวน

ผไดรบการเลอกตงของพรรคการเมองมากกวาสดสวนของคะแนนเสยง

2. ระบบสดสวน (Proportional) ซงใหความสมดลระหวางสดสวนจ านวนผไดรบ

การเลอกตงของพรรคการเมอง กบสดสวนจ านวนคะแนนเสยงทไดรบ

3. ระบบทเกดจาก 2 ระบบผสมกน ซงมชอวาระบบเสรมสมาชก (Additional Member

System)

1. ระบบเสยงขางมาก (Majoritarian) ไดแก

1.1 ระบบผไดคะแนนสงสดเปนผชนะ (First Past the Post)

1.2 ระบบเลอกตง 2 รอบ (Two-round system)

1.3 ระบบทางเลอก (Alternative Vote หรอ AV)

1.1 ระบบเสยงสวนใหญ (First Past the Post)

ระบบเสยงสวนใหญ หมายถง ระบบทผไดคะแนนสงสดในเขตเลอกตงถอวา

เปนผไดรบการเลอกตง เปนระบบทนยมใชกนมานาน โดยไดรบอทธพลจากประเทศองกฤษ

ซงถอเปนแมแบบของการเลอกตงระบบน ประเทศอน ๆ ไดแก สหรฐอเมรกา แคนาดา อนเดย ฯลฯ

ขอไดเปรยบ

1. มความสมพนธทชดเจน ระหวางตวแทนและผลงคะแนนเสยง ซงชวยรบประกน

วาตวแทนจะตองปฏบตตามหนาท ซงไดรบมอบหมายใหโดยเฉพาะในพนทนน ๆ

2. รปแบบการเลอกเชนนจะสงผลดตอพรรค ซงรวมผลงสมครซงไดรบความนยม

จากประชาชนอยางมาก อนอาจน าไปสการมรฐบาลบรหารโดยพรรคเดยว จงท าใหมความชดเจน

วาพรรคใดไดรบฉนทานมตจากประชาชน

194

3. ท าใหพรรคทมอดมการณสดขวไมวาเอยงขวาหรอซาย ไมสามารถเขารวม

รฐบาลได เพราะมกมคะแนนเสยงไมถงเกณฑ อนท าใหระบบการเมองปราศจากความขดแยงมาก

ขอเสยเปรยบ

1. ท าใหคะแนนเสยงจ านวนมากของผแพสญเปลา แมวาผแพอาจจะนอยกวา

ผชนะเพยงคะแนนเดยว อนเปนผลใหผชนะอาจจะไมไดสะทอนความตองการของคนจ านวนมาก

ทลงคะแนนเสยงใหกบผแพกได

2. ประชาชนอาจพบกบทางเลอกของพรรคการเมองทจ ากด เพราะระบบเชนน

เออตอระบบพรรคการเมองเดยวแบบผกขาด ซ งท าใหไมมตวแทนอนหลากหลาย

เพราะพรรคการเมองเหลานนมกเนนไปทตวแทนซงเปนผมฐานะดหรอมอทธพลในพนท

3. ภาวการณผกขาดดงกลาว อาจท าใหพรรคการเมองปราศจากความรบผดชอบ

หรอไมมการเปลยนแปลงพฒนา เพราะไมมการแขงขนจากฝายตรงกนขาม

4. ท าใหพรรคขนาดเลกไมสามารถเขามามบทบาทในการบรหารประเทศ

ดงนนแนวคดดานสงคมอนหลากหลาย อาจไมไดรบความสนใจ เพราะไมใชเปนของพรรคการเมอง

ทผกขาดดวยคะแนนเสยงสวนใหญ

ประเทศกรณศกษาของระบบผไดคะแนนสงสดเปนผชนะ ไดแก

สหรฐอเมรกา

สหรฐ ฯ ใหความส าคญแกการเลอกตงอยางมาก ในฐานะเปนประเทศ

ประชาธปไตยแบบตวแทนทเขมขนประเทศหนง สหรฐฯ มระบอบสหพนธรฐ (Federalism)

ดงน นจงมการเลอกต งท งในระดบประเทศและระดบมลรฐ ระดบประเทศ ไดแก การ

เลอกตงประธานาธบด ซงมการเลอกตงทก 4 ป สวนการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร

จ านวน 435 คน และจ านวน 1 ใน 3 ของจ านวนสมาชกวฒสภา 100 คน จะตองถกจดทก 2 ป

สวนระดบมลรฐ ไดแก ผวาการรฐ นายกเทศมนตร และเจาหนาทอน ๆ ของรฐ ระยะเวลาการ

เลอกตงเปนไปตามกฎหมายของรฐนนก าหนด มการเลอกตงอย 2 แบบ คอ แบบเบองตน

และทวไป (Patterson, 2008, p. 61)

1. แบบเบองตน (Primary elections)

เปนการเลอกตงเพอหาตวแทนของพรรคการเมอง ซงจะลงเลอกตงทวไป

ซงจดการเลอกตงโดยรฐและรฐบาลทองถน อนอาจแบงไดเปนแบบปด (Closed primary) หรอ

การเลอกโดยผซงลงทะเบยนเปนสมาชกของพรรคเทานนทสามารถเลอกตวแทนได สวนแบบเปด

(Open Primary) นน ผมสทธเลอกอาจรวมถงบคคลภายนอกพรรคได อยางไรกตามหากในจ านวน

ผลงสมครไมไดคะแนนเสยงโดยเดดขาด กจะมการเลอกตงอกครง ระหวางผมคะแนนเสยงสงสด

195

2 คน ดงทเรยกวา run-off primary หากเปนการเลอกตงทจดโดยการประชมของพรรคการเมอง

นน ๆ ของแตละรฐ จะเรยกวาคอคส (Caucus) กฎหมายการเลอกตงแบบเบองตนของสหรฐฯ

มความหลากหลาย บางรฐจดเฉพาะแบบเบองตน บางรฐจดเฉพาะคอคส บางรฐจดทง 2 อยาง

รวมกน การจดการเลอกตงทง 2 แบบ จะอยในชวงระหวางเดอนมกราคมและมถนายนในปทจด

ใหมการเลอกตง

เหตการณส าคญระดบประเทศ คอ การประชมครงใหญของพรรคการเมอง

ในทก 4 ป ทจะใหตวแทนของพรรคของแตละรฐมาประชมกน เพอเลอกตวแทนของพรรค

ในการลงสมครแขงขนประธานาธบด และรองประธานาธบด (Presidential nominating convention)

2. แบบทวไป (General Elections)

เปนการเลอกตงผเปนตวแทนจากพรรคการเมองตาง ๆ รวมไปถงผลงเลอกตง

ทเปนอสระทไมสงกดจากพรรคการเมองใด ใหด ารงต าแหนงทางการเมอง ตามกฎหมายรฐธรรมนญ

มกจะใหวนเลอกตงไมวาระดบประธานาธบด ระดบรฐสภา หรอรฐบาลทองถน อยในเวลา

ทใกลเคยงกน คอ ชวงระหวางวนท 2-8 พฤศจกายนของปทจดใหมการเลอกตง

การเลอกตงประธานาธบดสหรฐฯ

ประธานาธบดมาจากการเลอกตงแบบพเศษ คอ ทงทางตรงและทางออม

ส าหรบทางตรง คอ จากประชาชน (popular vote) และทางออม คอ จากคณะผเลอกตง (Electoral

college) ซงมจ านวนทงสน 538 เสยง มาจากตวแทนของแตละรฐจ านวน 435 คน ทมาจาก

การเลอกโดยประชาชนกอนหนาน และวฒสมาชก 100 คน จาก 50 รฐ บวกอก 3 เสยง

จากคณะผเลอกตงจากเมองหลวงของสหรฐ คอ กรงวอชงตนดซ (District of Columbia) แตละรฐ

มสมาชกของคณะผเลอกตงในจ านวนทไมเทากน ผสมครคนใดไดคะแนนเสยงของคณะผเลอก

มากกวากนในแตละรฐ กจะถอวาไดคะแนนของรฐนนไปทงหมด (Winner-take-all) และถาผใด

ไดคะแนนเสยงของคณะผเลอกตงเกนกวาครงหนงของ 538 กจะถอวาชนะการเลอกตง

ประธานาธบดทนท โดยไมตองสนใจคะแนนเสยงของประชาชน

ตวอยางไดแก การเลอกตงประธานาธบดเมอป 2000 ระหวางนายอล กอร

จากพรรคเดโมแครต และนายจอรจ ดบเบลย บช จากพรรครพบลกน ซงอลกอรไดคะแนนเสยง

จากประชาชนมากกวาบชไปเพยงเลกนอย แตบชสามารถด ารงต าแหนงประธานาธบด เพราะได

คะแนนเสยงของคณะจากผเลอกตง 271 เสยง สวน อลกอร ไดคะแนน 266 เสยง (Wikipedia,

2000, Online)

อยางไรกตาม แมสหรฐฯ จะไดชอวาเปนประเทศทมประชาธปไตยกาวหนาทสด

ประเทศหนงในโลก แตวาการมสวนรวมทางการเมองแบบทางการ คอ การเลอกในทกระดบ

196

แมการเลอกตงประธานาธบดปรากฏออกมา โดยเฉลยเกอบจะต าทสดในบรรดาประเทศ

ประชาธปไตยเสรนยม ดวยสาเหตอนหลากหลาย เชน กระบวนการลงคะแนนเสยงทซบซอน

และเปนภาระใหกบผลงคะแนนเสยงมากเกนไป ผลงสมครตงใจหาเสยงจากบคคลบางกลมมากไป

หรอการเลอกตงในทกระดบทมมากเกนไป ความเสอมศรทธาตอนกการเมองและระบบการเมอง

เชนเดยวกบการเลอกตงประธานาธบด ทใหความส าคญแกคณะผเลอกตงมากกวาคะแนนเสยง

ของประชาชน กบระบบสองพรรคการเมองกงผกขาดทไมสามารถมอบอดมการณหรอทางเลอก

ใหม ๆ ใหกบประชาชน (Bibby and Schaffner, 2008, pp. 222-225)

1.2 ระบบเลอกตง 2 รอบ (Second ballot system)

ส าหรบระบบเลอกตงเชนน แตละพรรคมผลงสมครรบเลอกตงคนเดยว

และประชาชนเลอกไดเพยงหนงคน ตามแบบระบบผ ไดคะแนนสงสดไดรบเลอกตง

ในการเลอกตงรอบแรก ผทจะชนะการเลอกตงไดตองมคะแนนเสยงสวนใหญของทงหมด

ไมใชไดเพยงคะแนนสงสดแลวชนะ ถาไมมใครไดคะแนนเสยงสวนใหญในรอบแรก ใหคดเอาผได

คะแนนมากทสด 2 คน มาลงคะแนนเสยงอกครง (run-off) ประเทศทใชระบบนไดแก ฝรงเศส

รสเซย และอหราน

ขอไดเปรยบ

1. ไมสนเปลองคะแนนเสยงของผแพเหมอนระบบเสยงสวนใหญ ผลงคะแนนเสยง

มทางเลอกมากกวาเดม

2. ถาผลงสมครจะไดคะแนนเสยงโดยสวนใหญ จ าเปนตองมนโยบายเพอเอาใจ

คนจ านวนมาก อาจน าไปสการมรฐบาลทมนคง

ขอเสยเปรยบ

1. ยงคงไมยตธรรมตอพรรคการเมองขนาดเลก เหมอนระบบผไดคะแนนสงสด

ไดรบเลอกตง

2. ผลงสมครรอบท 2 อาจละทงหลกการเพอใหไดคะแนนเสยงความนยม

เชน ไปสมยอมกบผลงสมครทพายแพไปแลว เพอใหไดคะแนนเสยงจากผเลอกผสมครคนนน

ในรอบแรก

3. อาจท าใหสาธารณชนสบสนและเบอหนาย เพราะกระบวนการเลอกตง

ยดเยอและใชเวลามาก

197

ประเทศกรณศกษา ไดแก

ฝรงเศส

ฝรงเศสใชระบบเลอกตง 2 รอบ มผแทนราษฎร 577 คน จาก 577 เขตเลอกตง

ดงนน สดสวนจงเปนเขตเลอกตงละ 1 คน หากไมมผ ใดไดคะแนนเสยงถงรอยละ 25

ของคะแนนเสยงทงหมด กจะใหผท ไดคะแนนเสยงอยางนอยทสด คอ รอยละ 12.5

มาผานการเลอกตงอกรอบหนง

การเลอกตงประธานาธบดฝรงเศส

ผทจะลงสมครลงแขงขนเปนประธานาธบดของฝรงเศส จะตองผานการแขงขน

ในระดบของตวแทนพรรค (Primary) เชนเดยวกบระบบเลอกตงประธานาธบดสหรฐฯ เสยกอน

แตกใชระบบเลอกตง 2 รอบ คอ มการเลอกตงอกครงหากไมมผใดไดคะแนนเสยงถงรอยละ 50

เมอไดเปนตวแทนของพรรค กเขารวมแขงกนกบตวแทนของพรรคการเมองอน ในระดบประเทศ

เพอด ารงต าแหนงประธานาธบดตอไป และการแขงขนในระดบประเทศกใชระบบเลอกตง 2 รอบ

อกเชนกน

อยางไรกตาม แมวาระบบนจะสามารถอดชองโหวของระบบเสยงสวนใหญ

แตไดสรางความสบสนใหกบผลงคะแนนเสยงอยางมาก เชน ในป 2002 ทประชาชนลงคะแนนเสยง

ใหกบผสมครทง 6 คน รวมไปถงประธานาธบดฌก ชรก ในสดสวนทใกลเคยงกน นายลโอเน

โจสแปง อดตนายกรฐมนตร ผสมครจากพรรคฝายซายถกตดสทธไมใหลงเลอกตงในรอบ 2

เพราะคะแนนเสยงนอยทสด ท าใหในรอบ 2 มเพยง ชรก จากพรรคยเนยนฟอรอะปอปลารมฟเมนท

(Union for a Popular Movement ซงตอมาไดเปลยนชอเปนเดอะรพบลกน ในป 2015)

ซงมอดมการณคอนขวา และนายฌอง มาร เลอปอง จากพรรคเนชนนลฟรอนท (National Front)

ซงมอดมการณแบบขวาสดขว การทนายเลอปองไดท าใหสาธารณชนไมพอใจในหลายเรอง

เชน การปฏเสธการมอยของคายกกกนนาซในอดต หรอมแนวคดเหยยดเพศ ประชาชนทยดมน

อดมการณเอยงซาย จงหนมาลงคะแนนเสยงใหกบนายชรก จนสามารถเอาชนะนายเลอปอง

ในทสด ถงแมจะไมไดชนชอบนายชรกกตาม (CNN, 2002, Online) ชรกจงไมสามารถเปนตวแทน

ของความนยมของคนทกฝายไดอยางแทจรง

1.3 ระบบทางเลอก (Alternative Vote หรอ AV)

ระบบนมอกชอหนงวาระบบเสรม (Supplementary Vote หรอ SV) คอผสมคร

เพยงคนเดยวไดรบการเลอกตง ผออกเสยงลงคะแนนจะเรยงล าดบความพอใจ (preference)

ทมตอผสมครกอน และถาผทไดรบความพอใจเปนล าดบแรกเปนผสมครทไมเปนทรจกกวางขวาง

198

เพยงพอ คอ ไมไดคะแนนเสยงถงรอยละ 50 กสามารถยกเลกได เพอเลอกผสมครทอยใน

อนดบตอไปของความพอใจ

ขอไดเปรยบ

1. สนเปลองคะแนนเสยงนอยกวาระบบผไดคะแนนสงสดไดรบเลอกตง

2. ไมมการสมยอมกนระหวางผสมคร เหมอนกบการเลอกตง 2 รอบ

3. ถงแมผสมครจะตองไดคะแนนเสยงอยางนอยไมต ากวารอยละ 50 กยงสามารถ

มรฐบาลทบรหารโดยพรรคการเมองเดยวได

ขอเสยเปรยบ

1. ระบบยงคงมลกษณะคอนไปทางระบบผไดคะแนนสงสดไดรบเลอกตง ซงไมเออ

ตอพรรคการเมองขนาดเลก

2. ผชนะการเลอกตงอาจไดรบคะแนนเสยงความพอใจในรอบแรกนอย

ท าใหมผลงสมครเพยงคนเดยวทมความนยมนอยทสด

ประเทศกรณศกษา ไดแก

ออสเตรเลย

ออสเตรเลย เปนประเทศทมการเลอกตงแบบระบบทางเลอกทมนคง

และตอเนองมากทสดประเทศหนงของโลก ระบบนถกน ามาใชโดยรฐบาลแนวคดชาตนยม ในป 1918

เพอเขามาแทนทระบบเสยงสวนใหญ ภายหลงจากทรฐบาลพบวาผลงสมครแขงขนเลอกตง

ของพรรคอนเซอรเวทฟ ซงเปนพนธมตรตางลงสมครในเขตเดยวพรอมกน ซงจะน าไปส

การแยงคะแนนเสยงภายใตระบบเสยงสวนใหญ อนจะน าไปสชยชนะของพรรคเลเบอร

ซงไดรบความนยมนอยกวา แตมระเบยบวนยมากกวา ระบบเชนนจงถกน ามาปองกนการแยง

คะแนนเสยง และยงสนบสนนการรวมกนเปนพนธมตระหวางพรรคการเมองตาง ๆ

อยางไรกตาม มกมนกวชาการเหนวาระบบทางเลอกนมความแตกตางจาก

ระบบเสยงสวนใหญเพยงเลกนอยเทานน เพราะเกอบทงหมดไดใหผลทใกลเคยงกน ไมวาผล

การเลอกตง และโครงสรางของพรรคการเมอง ตวอยางเชน ระบบทางเลอกในออสเตรเลย

กมผลออกมาเหมอนกบระบบเสยงสวนใหญ ซงเออตอระบบ 2 พรรคการเมองใหญ เชนในป 1990

พรรคเลเบอรไดรบเลอกเปนรฐบาลอกครง เนองจากแนวโนมทประชาชนมใหกบพรรคเลก ๆ

อยางเชน พรรคกรน หรอพรรคเดโมแครต ซงไมไดรบการเลอกตง แมใชระบบเสยงสวนใหญ

แกนน าของกลมเสรกอาจจะไดจดตงรฐบาล แตพรรคกรนกบพรรคเดโมเครตกไมไดรบเลอก

อกเชนกน (ACE, n.d., Online)

199

2. ระบบสดสวน (Proportional Representation)

ไดแก ระบบบญชรายชอ (Party List) และ ระบบถายโอนคะแนนเสยงได (Single

Transferable Vote) หรอ STV

2.1 ระบบบญชรายชอ (Party List)

ระบบบญชรายชอคอระบบททกพรรคมโอกาสไดทนงในสภาตามสดสวน

คะแนนเสยงทไดมาจากการออกเสยงของผเลอกตง ผสมครจะมาในรปแบบของบญชรายชอ

ทพรรคการเมองสงมาเปนชด ผออกเสยงจงแคตดสนใจวาจะเลอกพรรคไหนเทานน

กอนจะน ามาเฉลยทนงของพรรคในสภาตามคะแนนเสยงทแตละพรรคไดรบ ประเทศทใชระบบน

ไดแก อสราเอล เบลเยยม ลกเซมเบรก สวสเซอรแลนด รวมไปถงรฐสภาของยโรป

ขอไดเปรยบ

1. มความยตธรรมส าหรบทกพรรค เพราะพรรคขนาดเลกมชองทางในการเขาถง

คนจ านวนมากของประเทศ ผานโทรทศน หรอสอตาง ๆ ทไมมการลงทนสงเหมอนพรรคใหญ

ทมผแขงขนทรงอทธพลของทองถน

2. ท าใหเกดความเปนเอกภาพ โดยสงเสรมไปทความเปนชาตมากกวา

เฉพาะเขตเลอกตง เพราะระบบเขตเลอกตงนนอาจเนนไปทความเปนทองถนสงเกนไป

โดยเฉพาะประเทศทมหมเกาะเปนจ านวนมาก

3. ผมโอกาสนอย เชน ผหญง และชนกลมนอยอน ไดรบการเลอกตงหากมรายชอ

ในบญช เพราะระบบเขตเลอกตงนน มกเนนผมอทธพลในทองถน รวมไปถงเครอขายทอาจไมได

สนบสนนกลมบคคลดงกลาว ในการลงแขงขน

4. การเขามาของพรรคการเมองเลก ๆ หลายพรรคจะน าไปสการเจรจาตอรอง

และการหาฉนทานมต มากกวา

ขอเสยเปรยบ

1. การมสวนรวมของพรรคเลก ๆ อาจน าไปสความไรเสถรภาพของรฐบาล

เพราะประกอบไปดวยกลมตาง ๆ ทมทศนคตแตกตางกน

2. ผแทนกบประชาชนในพนทไมความสมพนธตอกน เพราะผมชอในบญชรายชอ

ไมตองลงพนทในการหาเสยง หรอรบผดชอบตอค าสญญาของตนเหมอนกบผสมครแบบแบงเขต

3. ผสมครซงไมไดรบความนยม แตมชออยในบญชไมสามารถถกปรบออกไปได

เพราะขนอยกบตวของผบรหารพรรคมากกวา

4. พรรคเนนอ านาจไปทศนยกลางเปนอยางมาก เพราะสมาชกของพรรคชนผนอย

ตองแสดงความภกดและเอาใจผบรหาร เพอจะไดมต าแหนงในบญชสงขน

200

ประเทศกรณศกษา ไดแก

รสเซย

ในการเลอกตงของรสเซยครงแรก คอ ป 1993 จนมาถงกอนป 2007

เปนลกษณะผสม คอ ระหวางระบบสดสวนกบระบบเสยงสวนใหญ ส าหรบสมาชกสภาผแทนราษฎร

หรอสภาดมา 450 คน ประชาชนจะลงคะแนนเสยงเพอเลอกผแทนราษฏรจากเขตการเลอกตง

ทงหมด 225 เขต และผแทนของพรรคการเมองอยางละ 2 คน ในป 2007 รสเซยไดเปลยนมาใช

ระบบแบบสดสวนทงหมด อนสงผลใหพรรคยไนเตดรสเซยไดรบคะแนนเสยงจาการเลอกตง

ในปเดยวกนนนอยางทวมทน อนมสาเหตส าคญคอคะแนนความนยมของประธานาธบดวลาดมร

ปตน ซงเปนผสนบสนนพรรคยไนเตดรสเซย แตกถกโจมตวาเกดจากการเลอกตงทไมโปรงใส

อกดวย (The Economist, 2007) สวนวฒสภามาจากตวแทนของสาธารณรฐ รวมไปถง

เขตการปกครองยอยตาง ๆ จ านวน 83 เขต เขตละ 2 รวมทงสน 166 คน ตวแทนมาจากการเลอก

ของฝายบรหารของรฐบาลทองถน 1 คน และจากผบรหารทองถน 1 คน มวาระการด ารงต าแหนง

ของตวแทนของแตละเขตไมแนนอนขนอยกบเขตนน ๆ

อยางไรกตาม การเลอกตงประธานาธบดนน รสเซยไดใชการเลอกโดยตรง

จากประชาชน และมการเลอกตง 2 ครง หากไมมใครไดคะแนนเสยงโดยเดดขาดเชนเดยวกบ

ฝรงเศส คณสมบตของผมสทธในการลงสมครเปนประธานาธบด คอ อายตงแต 35 ป เปนตนไป

แตตองเปนพลเมองของรสเซย เปนเวลาอยางนอย 10 ปขนไป ผสมครสามารถสงกดพรรค

การเมองหรอไมกได จากรฐธรรมนญฉบบแกไขเพมเตมในป 2009 พรรคการเมองทสามารถ

สงผลงสมครต าแหนงประธานาธบด จะตองมสมาชกในสภาดมาไมต ากวา 1 ใน 3 ของทงหมด

สภาบนมสทธทจะสงตวแทนลงสมครได ส าหรบผทลงสมครแบบอสระจะตองมรายชอ

ของประชาชนสนบสนน ถง 2,000,000 ชอ เพอทจะไดมสทธในการลงสมคร เงอนไขเชนนท าให

รสเซยถกมองวาเออประโยชนตอผสมครบางราย ซงมอ านาจและบารมสง (Gilbert, 2012, Online)

2.2 ระบบถายโอนคะแนนเสยงได (Single Transferable Vote)

ระบบนมรายละเอยด คอ แตละเขตเลอกตงจะสงรายชอของผสมครของแตละเขต

รวมกน จากนนกจดใหมบตรเลอกตง ซงมรายชอผสมครเรยงตามตวอกษร โดยก ากบแตละชอ

วาเปนผสมครจากพรรคใด แตละพรรคกจะใสชอผสมครในจ านวนทคดวานาจะไดรบเลอกตง

สวนใหญมกใสตามจ านวนทนงของเขตเลอกตงนน ผลงคะแนนกจะเลอกผสมครทตนสนบสนน

เรยงล าดบตามความพอใจ ซงผลจากการนบคะแนนจะท าใหเกดการกระจายทนงไปยงผสมคร

การนบคะแนน จะเปนไปตามโควตา โดยจ านวนคะแนนเสยงทลงทงหมดจะถกแบง

ตามจ านวนทนงสมาชกสภาบวกหนง ตวอยางเชน ในเขตเลอกตงทมผลงคะแนนทงหมด

201

100,000 คน โควตากจะเปน 100,000 หารดวย 5+1 หรอ 16,666 เมอการคดเลอกตามความพอใจ

รอบแรกเรมตน ผสมครทไดคะแนนถง 16,666 คนแรก จะไดรบเลอกเปนคนทหนง จากนนคะแนน

ของผสมครทไดรบความนยมนอยทสด จะถกถายโอนมาใหผสมครทไดคะแนนนยมเปนคนทสอง

รองลงมาจากคนแรกทไดรบเลอกไปแลว รวมถงคะแนนสวนเกนของผทไดรบเลอกคนแรกทเกน

16,666 กจะถกถายโอนมาใหผไดรบความนยมล าดบทสอง และเรมนบคะแนนกนอก จนกระทง

คนทสองไดคะแนนครบโควตา 16,666 และไดรบเลอกเปนคนทสอง การนบคะแนนและถายโอน

คะแนนรอบใหมกจะเรมขนอก เปนเชนนเรอยไปจนกวาจะไดสมาชกสภาครบ 5 ทนง (พชรนทร

อนนนชย, หนา 23-24)

ขอไดเปรยบ

1. ใหไดผลลพธของคะแนนแบบสดสวนทสง อนเปนสาเหตใหคะแนนเสยง

ไมสนเปลองมากจนเกนไป

2. การแขงขนระหวางผลงสมครในพรรคเดยวกน ท าใหมการคดเลอกจากประวต

และจดยนของตวผสมครนน ๆ วาสอดคลองกบวนยของพรรคอยางไร

ขอเสยเปรยบ

1. การแขงขนภายในพรรคอาจน าไปสความแตกแยก และอาจท าใหสมาชก

ไมตองรบผดชอบตอทองทซงลงคะแนนเสยงใหม

2. ไมสามารถท าใหเกดรฐบาลทบรหารโดยพรรคการเมองเดยวทเขมแขง

พนทซงใชระบบถายโอนคะแนนเสยงกบการเลอกตง ไดแก (Electoral Reform

Society, n.d., Online)

1. การเลอกตงในทกระดบของสาธารณรฐไอรแลนด ยกเวนการเลอกตงประธานาธบด

และการเลอกตงซอมซงจะใชวธการแบบทางเลอกแทน

2. การเลอกตงทองถนในสกอตแลนด

3. การเลอกตงวฒสภาในออสเตรเลย

4. การเลอกตงสภาทองถนของรฐทสมาเนย ออสเตรเลย

5. การเลอกตงวฒสภาของอนเดย

6. การเลอกตงทกระดบในมอลตา

7. การเลอกตงสภาทองถนหลายแหงในนวซแลนด

202

3. ระบบเสรมสมาชก (Additional Member System)

ระบบเสรมสมาชก (Additional Member System) ซงเปนระบบผสม (Mixed System)

ระหวางระบบเสยงขางมาก กบระบบบญชรายชอ ซงอาจเปนไดทงบญชรายชอแบบปดหรอแบบเปด

อนหมายถงการผสมกนระหวางระบบเสยงสวนใหญ กบระบบสดสวน ประเทศทใชระบบน ไดแก

เยอรมน อตาล รสเซย (สภาดมา) นวซแลนด สกอตแลนด เวลส และ ไทย

ขอไดเปรยบ

1. สามารถแกปญหาเรองประสทธผลการเลอกตง และการกระจายจ านวนทนงในสภา

ตามสดสวนของผออกเสยงลงคะแนนไดในระดบหนง นนคอผแทนจากเขตเลอกตงไดคะแนนสงสด

จะยงคงมอย ท าใหไมมปญหาเรองความสมพนธระหวางผสมครกบผเลอกตง

2. อ านาจของผอปถมภพรรคทเคยมอยางมากในระบบบญชรายชอลดนอยลง

3. ผลงคะแนนเสยงมทางเลอกมากขน คอ สามารถเลอกไดมากกวา 1 พรรค

จาก 2 ระบบการเลอกตง ถงแมจะมระบบสดสวนแตกยงท าใหเกดโอกาสทจะเกดรฐบาลเขมแขง

ทบรหารโดยพรรคเดยว

ขอเสยเปรยบ

1. ท าใหผลงคะแนนเสยงเกดขนความสบสน วาควรจะเลอกพรรคการเมองใด

ทจะไดเขามาบรหารประเทศอยางแทจรง

2. น าไปสการเกดขนของ 2 กลม ทมสภาพเหลอมล ากน กลมแรกขาดความมนคง

เพราะตองแขงขนหาเสยง ในขณะทกลมท 2 มความมงคงมากกวา ไมตองดนรนเพอหาเสยง

นอกจากน ยงมเกยรตมากกวา และมสทธไดด ารงต าแหนงรฐมนตรเทากบกลมแรก

3. ท าใหผลงสมครในระบบเสยงสวนใหญตองรบภาระหนกขน เพราะเขตพนท

ในการหาเสยงกวางกวาเดม

4. มการรวมศนยอ านาจทพรรค เพราะผบรหารสามารถตดสนใจไดวาใครจะอย

ในระบบใด

ประเทศกรณศกษา ไดแก

ไทย

ในอดตไทยใชระบบการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรเสยงสวนใหญ หรอแบงเขต

มาตลอด อยางไรกตาม ไทยไดประสบปญหาความมนคงทางการเมอง ในระยะเวลาหลายสบป

ทผานมา นบตงแตเปลยนแปลงการปกครองเมอป 1932 นอกจากการเขาแทรกแซงของกองทพ

ทมอยอยางสม าเสมอแลว ไทยยงประสบปญหาของการทจรตของนกการเมอง โดยเฉพาะ

พรรคการขนาดใหญทรวมกนจดตงรฐบาล เชนเดยวกบการซอสทธขายเสยงของนกการเมอง

203

ทมกไดรบการสนบสนนจากกลมทน อนสงผลใหรฐสภาขาดสมาชกจากกลมทางสงคม

อนหลากหลาย ดงเชนรฐบาลทจดตงโดยพรรคชาตไทย และพรรคการเมองอน เมอป 1988

ทมปญหาเกยวกบการฉอราษฎรบงหลวง อนกลายเปนขออางส าหรบกองทพใหท ารฐประหาร

ในป 1991 เมอมการรางรฐธรรมนญฉบบป 1997 จงไดก าหนดใหมการเลอกแบบเสรมสมาชก

นนคอ แบบแบงเขต และแบบสดสวนผสมกน สวนการเลอกตงวฒสภานนมาจากการเลอกตง

ทงหมด

อยางไรกตามรฐธรรมนญฉบบดงกลาว กถกมองวาเปนสวนส าคญทท าใหเกดบทบาท

อนโดดเดนของอดตนกธรกจ คอ พนต ารวจโท ทกษณ ชนวตร ซงไดจดตงพรรคการเมอง

ไทยรกไทย ในป 1998 อนเปนพรรคการเมองพรรคแรกทจดตงภายหลงการประกาศใช

รฐธรรมนญ ฉบบป 1997 พรรคไทยรกไทยไดรบเลอกตงเปนรฐบาลในป 2001 โดยไดจ านวน

สมาชกผแทนราษฎร 248 คน โดยเปนระบบแบงเขต 200 คน ระบบบญชรายชอ 248 คน

(วกพเดย: สารานกรมเสร, 2556, สอออนไลน) ตอมาในการเลอกตงทวไป เมอป 2548

พรรคไทยรกไทย สามารถชนะการเลอกตง จากการมจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรไดถง

375 คน จนจดตงรฐบาลเพยงพรรคเดยวได (วกพเดย: สารานกรมเสร, 2558, สอออนไลน)

อนสะทอนใหเหนวาระบบเชนน ไดกอใหเกดความเขมแขง มากกวาความหลากหลาย

ของพรรคการเมอง ในรฐธรรมนญของป 2007 ซงเปนรฐธรรมนญทเกดขนหลงการท ารฐประหาร

เมอป 2006 กยงคงระบบเสรมสมาชกไว ซงกไดสงผลใหพรรคทสนบสนนโดยทกษณ คอ

พรรคพลงประชาชน ชนะการเลอกตง เมอป 2007 เชนเดยวกบการเลอกตง ในป 2011

พรรคทสนบสนนโดยทกษณอกเชนกน คอ พรรคเพอไทย กไดรบคะแนนเสยงจนไดจดตงรฐบาล

เมอเกดรฐประหารในป 2014 กลมทท าการรฐประหาร คอ คณะรกษาความสงบแหงชาต กไดจดใหม

การรางรฐธรรมนญฉบบใหม เปนครงท 2 ซงมการคาดการณวาจะก าหนดระบบการเลอกตง

แบบใหมมาใช เพอสกดกนไมใหพรรคการเมองขนาดใหญมอ านาจขนมาอก (ไทยโพสต, 2558,

สอออนไลน)

การเลอกตงแบบพเศษ

ประเทศทมการปกครองแบบเผดจการ มกมรปแบบการเลอกตงทถกสรางขนมา

แบบพเศษ ไมเหมอนกบประเทศใดในโลก อนจะท าใหการเลอกตงกลายเปนระบบทถกสรางขนมา

เพอสรางความชอบธรรม และความเขมแขงใหกบรฐบาล เชนสามารถอางกบตางประเทศไดวา

มระบอบประชาธปไตยเปนของตวเอง เพราะอยางนอยประชาชนกมชองทางในการเลอก

ตวแทนของตนอยบาง ดงตวอยางเชน

204

จน

จนมรปแบบการเลอกตงในระดบทองถนทเลกทสด คอ หมบาน การทจนมระบบ

การเมองแบบพรรคเดยว ซงมอ านาจครอบง าสภาประชาชนในทกระดบ ยอมไมสามารถท าใหจน

เปนประชาธปไตยตามรปแบบตะวนตกได แตรฐบาลยงใหเสรภาพแกประชาชนในการปกครองตวเอง

ดานทองถน โดยเฉพาะหมบาน อนเปนผลมาจากนโยบายการเปดประเทศสตลาดเสร

โดยเตง เสยวผง การเลอกตงในระดบหมบานของจนเรมตนเมอป 1978 และไดถกน ามา

ทดลองปฏบตกบหมบานในสวนตาง ๆ ของจนเรอยมา ในป 1998 สภาประชาชนแหงชาต

ไดออกกฎหมายใหหมบานจ านวน 930,000 แหง ทวประเทศ มการเลอกตงผใหญบาน

และคณะกรรมการ โดยมผลงสมครมาจากสมาชกในหมบานเอง แมวาพรรคจะพยายามชน า

ประชาชน ในการเลอกผลงสมคร แตมหลายครงทประชาชนลงคะแนนเสยงใหกบผสมครคนอน

อยางไรกตาม ประชาธปไตยระดบหมบาน ไมสามารถบนทอนอ านาจของพรรค

คอมมวนสต ไดนก เพราะพรรคยงคงควบคมแหลงทรพยากร ในขณะทคณะกรรมการเพยงแต

จดวางนโยบายและดแล นอกจากน คณะกรรมการหมบานยงชวยแบงเบาความรบผดชอบ

และควบคมประชาชนแทนพรรคไดอยางเตมท และถกตอง ชอบธรรม เพราะมาจากการเลอกตง

อยางแทจรง ทส าคญพรรคคอมมวนสตยงไดพยายามเขามาควบคมคณะกรรมการหมบาน

โดยการโนมนาวใหคนเหลานน สมครเปนสมาชกของพรรคในภายหลง ในปจจบนรอยละ 66

ของคณะกรรมการหมบาน และรอยละ 78 ของผใหญบานทงหมดเปนสมาชกของพรรคคอมมวนสต

อยางไรกตาม การเลอกตงของหมบาน ถอไดวาเปนสญลกษณของการเปลยนผานอยางชา ๆ

ของจน จากระดบรากหญาไปสระดบเบองบน (Almond et al., 2010, pp. 424-426)

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ประเทศกรณศกษาทเปนประชาธปไตย จะใชการเลอกตงเพอใหประชาชนมสวนรวม

อยางแทจรง สวนประเทศทเปนเผดจการมกใชการเลอกตงเพออางความชอบธรรมใหกบตวของ

รฐบาล

2. ประเทศประชาธปไตย มความพยายามในการน าระบบตาง ๆ มาใชหรอปรบปรง

เปลยนแปลง เพอรบประกนวาจะน าไปสความยตธรรมแกประชาชนในทกภาคสวนมากทสด

สวนประเทศเผดจการ มกเปลยนแปลงระบบเพอใหรฐบาลมความมนคงอยนาน

3. การเปดใหประชาชนสามารถเลอกผน าสงสดโดยตรง อาจไมสามารถบอกความเปน

ประชาธปไตยไดเสมอไป อยางเชน สหรฐฯ ซงประธานาธบดไมไดมาจากการเลอกตงโดยตรง

แตเปนประชาธปไตยมากกวารสเซย ซงมการเลอกตงประธานาธบดโดยตรง

205

4. จ านวนผมาใชสทธในการเลอกตง ไมไดเปนตวบงบอกประชาธปไตยเสมอไป

อยางเชนสหรฐฯ ซงมสถตผมาลงคะแนนเสยงเลอกตงในระดบตาง ๆ โดยเฉพาะประธานาธบด

ในเกณฑต า แตประชาชนมเสรภาพในการเขารวมกจกรรมทางการเมองดานอนอยางมาก

ในขณะทรสเซยมสถตจ านวนผมาลงคะแนนเสยงสงกวา แตประชาชนมเสรภาพในการเขารวม

กจกรรมทางการเมองต ากวา

5. รปแบบการเลอกตง ไมวาแบบเสยงสวนใหญ ระบบเลอกตง 2 รอบ ระบบทางเลอก

ระบบสดสวน ระบบเสรมสมาชก ฯลฯ ลวนแตมขอไดเปรยบและขอเสยเปรยบทแตกตางกน

จนไมมการชชดไดวาแบบไหนดทสด แมแตระบบเสยงสวนใหญซงใชกนมากทสด อนเปนผลให

ประเทศตาง ๆ ทวโลกใชระบบเหลานนกระจดกระจายกนไปตามบรบททางการเมองของตนเอง

สรป

การเลอกตงเปนสงส าคญส าหรบการเมอง เพราะจะเปนกระบวนการส าหรบประชาชน

ในการเลอกตวแทนเขาไปเปนรฐบาลบรหารประเทศ แตการจะสะทอนความเปนประชาธปไตย

ไดนน การเลอกตงตองโปรงใสและบรสทธ แมวาตวแทนอาจไมไดตอบสนองความตองการ

ของผเลอกในบางครง การเลอกตงยงมความส าคญ คอ 1. เปนตวจดตงรฐบาล 2. เปนสงยนยนถง

เจตจ านงของประชาชนอยางแทจรงในระบอบประชาธปไตย 3. เปนสงสรางความชอบธรรมใหกบรฐ

4. เปนสงก าหนดบทบาทและรปแบบของพรรคการเมองและนกการเมอง 5. เปนหนทางหนง

ส าหรบประชาชนในการมสวนรวมทางการเมอง ระบบการเลอกตงแบงเปน 3 ประเภทใหญ ๆ

คอ 1. ระบบเสยงขางมาก 2. ระบบสดสวน และ 3.ระบบเสรมสมาชก

1. ระบบเสยงขางมาก ยงแบงยอยเปน 1 .1 ระบบเสยงสวนใหญ หมายถง ระบบทผได

คะแนนสงสดในเขตเลอกตง ถอวาเปนผไดรบการเลอกตง ซงมขอไดเปรยบ เชน มการชชดถงผชนะ

แตมขอเสย คอ ท าใหคะแนนของผแพเสยเปลา โดยมตวอยาง คอ สหรฐอเมรกา ซงมการเลอกตง

ในทกระดบ และโดยละเอยด โดยเฉพาะการเลอกตงประธานาธบด ซงมทงในระดบการเลอกตวแทน

ของพรรค และระดบทวไป 1.2 ระบบเลอกตง 2 รอบ ซงมลกษณะคลายกบระบบเสยงสวนใหญ

แตถาผชนะไมไดคะแนนเสยงเปนสวนใหญ กจะใหมการเลอกตงอกครง ระหวางผไดคะแนนเสยง

สงสด 2 คน ซงมขอไดเปรยบ เชน ท าใหคะแนนเสยงผแพไมเสยเปลา แตกมขอเสยเปรยบ

เชน อาจท าใหผสมครยอมเสยหลกการณ เพอใหไดคะแนนเสยงมากขนในรอบท 2 ดงประเทศ

กรณศกษา เชนฝรงเศส ซงใชระบบเชนนในการเลอกตงทกระดบ หรอแมแตระดบการเลอกตง

ประธานาธบด ซงใชการเลอกตง 2 ระดบ คอ ระดบตวแทนของพรรค และระดบทวไป

206

ส าหรบระบบทางเลอก หมายถง ผสมครเพยงคนเดยวไดรบการเลอกตง ผออกเสยง

ลงคะแนนจะเรยงล าดบความพอใจทมตอผสมครกอน และมการเปลยนตวผลงสมครไปไดเรอย ๆ

ถาไดคะแนนเสยงไมถงรอยละ 50 อนมขอไดเปรยบ เชน ไมมการสมยอมกนระหวางผสมคร

เหมอนกบการเลอกตง 2 รอบ และมขอเสยเปรยบ เชน ไมเออตอพรรคการเมองขนาดเลก

2. ระบบสดสวน แบงออกเปน 2.1 ระบบบญชรายชอ (Party List) ใหทกพรรคมโอกาส

ไดทน งในสภาตามสดสวนคะแนนเสยง และผสมครจะมาในรปแบบของบญชรายชอ

ทพรรคการเมองสงมาเปนชด ขอไดเปรยบ เชน พรรคขนาดเลกมชองทางในการเขาถง

คนจ านวนมากของประเทศ ขอเสยเปรยบ ไดแก การมสวนรวมของพรรคเลก ๆ อาจน าไปส

ความไรเสถยรภาพของรฐบาล ประเทศกรณศกษา ไดแก รสเซย ซงหนมาใชระบบบญชรายชอ

เพยงอยางเดยว อนท าใหพรรคของรฐบาลชนะการเลอก แตส าหรบการเลอกตงประธานาธบดนน

รสเซยใชวธการเลอกตง 2 ครง 2.2 ระบบถายโอนคะแนน นนคอ แตละเขตเลอกตงสงรายชอ

ของผสมครของแตละเขตรวมกน และจดใหมบตรเลอกตง ซงมรายชอผสมครเรยงตามตวอกษร

กบระบพรรค แตละพรรคใสชอผสมครในจ านวนทคดวานาจะไดรบเลอกตง ผลงคะแนนกจะเลอก

ผสมครทตนสนบสนน เรยงล าดบตามความพอใจ การเลอกตงเชนนมขอไดเปรยบ คอ ไมสนเปลอง

คะแนนเสยงมากเกนไป แตมขอเสยเปรยบ คอ อาจกอใหเกดความแตกแยกมากจนเกนไป

ระบบการเลอกตงเชนน มกระจายในประเทศตาง ๆ เชน สกอตแลนด มอลตา อนเดย ฯลฯ

3. ระบบเสรมสมาชก คอ การผสมกนระหวางระบบเสยงสวนใหญ กบระบบสดสวน

ระบบการเลอกตงนมขอไดเปรยบ ไดแก ผแทนจากเขตเลอกตงไดคะแนนสงสดจะยงคงมอย

ท าใหไมมปญหาเรองความสมพนธระหวางผสมครกบผเลอกตง และขอเสยเปรยบ ไดแก

น าไปสการเกดขนของ 2 กลม ทมสภาพเหลอมล ากนและไมยตธรรม ประเทศกรณศกษา ไดแก

ไทย ซงน ามาใชจากรฐธรรมนญป 2540 เพอท าใหสมาชกสภาผแทนราษฎรมความหลากหลาย

มากขน แตไดพรรคการเมองทเขมแขงกวาเดม

ส าหรบรปแบบการเลอกตงแบบพเศษ ไดแก การเลอกตงในประเทศเผดจการ อยางเชน

จน ซงมเฉพาะในระดบหมบาน ซงจนอางวาจะชวยพฒนาทางดานประชาธปไตยจากระดบลาง

สระดบบน

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. ทานคดวาการเลอกตงเปนสงจ าเปนส าหรบประเทศตาง ๆ เสมอไปหรอไม เพราะอะไร

2. การเลอกตงสามารถบงบอกความเปนประชาธปไตยไดเสมอไปหรอไม เพราะเหตใด

3. ทานคดวาระบบการเลอกตงระบบใดทดทสด เพราะเหตใด

207

4. ประเทศททานอาศยอยใชระบบการเลอกแบบใด ระบบการเลอกตงนเหมาะสม

กบสภาพทางการเมองและสงคมของประเทศทานหรอไม เพราะอะไร

5. ทานเหนดวยหรอไมกบมมมองทวา การเลอกตงแบบบญชรายชอน าไปสการเนน

อ านาจทศนยกลางของพรรคการเมอง เพราะเหตใด

6. การเลอกตงประธานาธบดสหรฐอเมรกา ควรจะเปนอยางปจจบนหรอวามาจาก

การเลอกตงโดยตรง เพราะเหตใด

7. ในอนาคตการเลอกตงระบบหมบานของจน จะน าไปสการเลอกตงในระดบทสงกวาน

หรอไม เพราะเหตใด

บรรณานกรม

บ คสช.เปดชองเสยม ปชช. (31 สงหาคม 2558). ไทยโพสต. สบคนเมอ 31 สงหาคม 2558,

จาก http://www.thaipost.net/

พชรนทร อนนนชย. (2555). ความคดเหนของประชาชนในเขตเลอกตงท 1 จงหวดชลบร

ตอการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ. วทยานพนธ รป.ม.,

มหาวทยาลยบรพา, ชลบร.

วกพเดย:สารานกรมเสร. (21 เมษายน, 2556). การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรไทย

เปนการทวไป พ.ศ. 2544. สบคนเมอ 31 สงหาคม 2558,

จาก https://th.wikipedia.org/wikiA8._2544.

วกพเดย:สารานกรมเสร. (2558). การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรไทยเปนการทวไป

พ .ศ. 2548. สบคนเมอ 12 กรกฎาคม 2558, จาก

https://th.wikipedia.org/wiki/A8._2548

ACE. (n.d.). Electoral System: Australia :Alternative System. Retrieved June 25, 2015

from http://aceproject.org/ace-en/topics/es/esy/esy_au

Almond, G. A., Powell, G., Bingham, Jr., Dalton, R. J., and Strom , K. (2010).

Comparative Politics Today. USA: Longman.

Bibby, J. F. and F.Schaffner, B. (2008). Politics, Parties and Elections in America.

Thomson Wadsworth.

CNN. (May 6, 2002). Chirac landslide against Le Pen. Retrieved May 22, 2015,

from http://edition.cnn.com/2002/WORLD/europe/05/05/france.win/

208

Electoral Reform Society. (n.d.). Single Transferable Vote System. Retrieved May 22,

2015, from http://www.electoral-reform.org.uk/single-transferable-vote

Gilbert, Dave. (2012). Q&A: Russian presidential election explained. Retrieved May

22, 2015, from http://edition.cnn.com/2012/03/02/world/europe/russia-elec-qa/

The Economist.(December 3 ,2007). Russia's election:How it was rigged.Retrieved

from http://www.economist.com/node/10238268

Heywood, A. (2007). Politics. New York: Palgrave Macmillan.

Hogwood, P., and Roberts, G. K. (2003). European Politics Today. UK: Manchester

University Press.

Patterson, T. E. (2008). The American Democracy. USA :Mcgraw Hill.

Wikipedia. (2000). United States presidential election, 2000.

Retrieved September 21, 2015,

from https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_presidential_election,_2000

บทท 14

พรรคการเมอง (Political Party)

พรรคการ เมอ งมค วามส าคญอยา งมากตอ วช าการ เมอ งการปกครอง

เปรยบเทยบ เพราะพรรคการเมองหมายถง องคกรทางการเมองซงมงมอทธพลตอ

นโยบายของรฐหรอกลาวอกนยหนงคอการยดครองอ านาจรฐโดยการสงตวแทนผาน

การเลอกตง หรอกระบวนการอน ๆ เพอเขามาในรฐสภา และด ารงต าแหนงตาง ๆ ของ

รฐบาล พรรคการเมองตองตงอยในหลกการหรออดมการณบางประการ และยงพรอมจะ

รวมกลมระหวางพรรคการเมองดวยกนเพอผลประโยชนอนหลากหลาย ดงเชนการตง

กล มพนธมตรทางการเมอง หรอการรวมกนจดตงรฐบาล (Hogwood and Roberts, 2003,

pp.85-86)

ความส าคญของพรรคการเมอง

พรรคการเมองมความส าคญดงตอไปน (Bibby and Schaffner, 2008, pp. 5-13)

1. พรรคการ เมอ ง เปรยบ ไดก บ จด เ ช อมตอระหวา งชน ช นปกครองหร อ

ปญญาชนกบประชาชน โดยเฉพาะเรองอดมการณ การรวมตวของบคคลทมวตถประสงคและ

อดมการณอยางเดยวกนจะท าใหเกดความสะดวกส าหรบประชาชน ในการเลอกคน

เหลานนเขามาเปนตวแทน

2. ประชาชนสามารถสรางแรงกดดนผานพรรคการเมอง ในการใหรฐเอาปญหา

ทางสงคม รวมไปถงอดมการณ มาแปรเปลยนเปนนโยบายและการปฏบต เพอประโยชน

ของประเทศ

3. พรรคการเมองเปนฐานใหประชาชนสามารถมสวนรวมในการบรหารประเทศ

เชน การเขาไปเปนสมาชกของพรรคการเมอง ทมสวนรวมในการก าหนดนโยบายของพรรค

รวมไปถงการด ารงต าแหนงบรหาร เมอพรรคนนไดจดตงหรอเขารวมรฐบาล

4. พรรคการเมอง หากมความหลากหลาย กจะท าใหรฐนนมระบบประชาธปไตยเสรนยม

สง เพราะเปนไดยากทจะมผน าคนใดสามารถผกขาดอ านาจไดตลอดเวลา เพราะมโอกาส

ทพรรคการเมองจะแบงขวในการแขงขนกนแยงชงอ านาจรฐ

5. หากพรรคการเมองใดมอ านาจในรฐบาล แตไมสามารถบรหารประเทศ

หรอมการปฏบตหนาทบกพรอง ประชาชนกสามารถลงโทษพรรคการเมองนน โดยการโจมต

วพากษวจารณ รวมไปถงการไมลงคะแนนเสยงให

210

พรรคการเมองกบอดมการณ

พรรคการเมองในประเทศตาง ๆ มกมอดมการณไวย ดถอ ไมวาจะเอยงไป

ดานซายหรอดานขวา เพราะอดมการณเปรยบไดดงเขมทศ หรอตวชน าส าหรบการ

ด าเนนงานและนโยบายของพรรค ทส าคญอดมการณยงสามารถชวยพรรคดงดดคะแนนเสยง

ของประชาชนซงมความชอบตออดมการณในลกษณะคลายคลงกน นอกจากน อดมการณยงเปน

สงทบงบอกอตลกษณของพรรคการเมองนน ๆ วามการยดถอแนวคดใดเปนหลก จงมพรรคเปน

จ านวนมากทน าเอาอดมการณนน เขามาเปนสวนหนงของชอพรรคตวเอง ดงเชน พรรคการเมอง

ขององกฤษ คอพรรคเลเบอร โดยค าวาเลเบอร (Labor) หมายถง แรงงานอนสะทอนถงการยดถอ

อดมการณทางสงคมนยม และเนนฐานเสยงทชนชนลาง อยางไรกตามพรรคสวนใหญมกจะม

อดมการณมากกวา 1 อยางข นไปซงอดมการณแตและอยางตองไมขดแยงกนเองมาก

จนเกนไป ดงเชน พรรคเดโมแครต ของสหรฐฯ มอดมการณเสรนยมและกาวหนานยม สวน

ยไนเตดรสเซย (United Russia) มอดมการณชาตนยมและอนรกษนยม (Almond, et.al., 2010,

pp. 384-385)

ความไมชดเจนของการเอยงซายและเอยงขวา

อยางไรกตามพรรคทงเอยงซายและขวา กสามารถหนมาใชแนวคดทอยในขวตรงขามได

อยางเชน พรรคเอยงซายกอาจจะใชทงเนนความเปนสากล ผสมกบแนวคดชาตนยม อยางเชน

พรรคของนายซาเวช ทเนนความสามคคของประเทศโลกท 3 และเนนตอตานจกรวรรดนยมอเมรกา

พรรคคอนกลาง และพรรคแบบสดโตงในปจจบน พรรคการเมองทงหลายโดยเฉพาะในตะวนตก

มกเปน พรรคคอนกลาง (Moderate) คอ ไมยดมนในอดมการณใดมากจนเกนไป และใชนโยบาย

ครอบคลมทกดาน เพอดงดดคะแนนเสยงจากมวลชน ซงมลกษณะหลากหลายทางความคด

และรสนยม พรรคการเมองเหลานนยงไดรบอทธพลส าคญ คอ ผน าของพรรคซงตองการสราง

ภาพพจนของผน าในยคโลกาภวฒน ทมการเปลยนแปลงไปตามกระแสโลก หรอหลกเลยง

การถกตตราวาเปนพวกหวเกาทยดมนในสงเดม ๆ ทส าคญการไมยดมนในอดมการณใด

ยงชวยนโยบายและการบรหารประเทศมทางเลอก และมประสทธภาพมากขน หากพรรคการเมองนน

ไดเปนรฐบาล (Heywood, 2007, p. 275)

ตวอยางไดแก พรรคคอนเซอรเวทฟทจดอยในกลมเอยงขวา มการประนประนอม

ในเรองผอพยพและสทธของพวกรกรวมเพศมากขน หรอพรรคเอยงซายทไดเปนรฐบาลมกค านงถง

ผลประโยชนของประเทศมากขน จงพรอมจะท าสงครามไดไมตางพรรคเอยงขวา อยางเชนกรณ

นาย ฟรองซว ออลองด ประธานาธบดของฝรงเศส ทมาจากพรรคสงคมนยม ไดอนมตใหทหาร

ฝรงเศส เขาปฏบตการทางทหารในประเทศมาล เมอตนป 2013 นอกจากนพรรคเอยงซาย

211

ในหลายประเทศ ยงเนนนโยบายเศรษฐกจใหตอบรบกบเศรษฐกจแบบเสรนยมใหม

อนเนองมาจากแรงกดดนของเศรษฐกจแบบโลกาภวฒน ดงเชนพรรคสงคมนยมของฝรงเศส

ตงแตทศวรรษท 80 รวมไปถงพรรคเลเบอรขององกฤษ ซงเคยเอยงซายมากอนกหนมายดนโยบาย

แบบนางมารกาเรต แทชเชอร ซงเนนเศรษฐกจแบบเสรนยมใหม (Hall, 2003, Online)

พรรคซายจดและขวาจด

ในทางกลบกน กจะมพรรคการเมองจ านวนหนงชอดมการณทสดโตงไปดานใดดานหนง

ดงเชน พรรคซายจด (Far-Left) และพรรคขวาจด (Far-Right) อนเปนพรรคการเมอง

ทเนนอดมการณในปกของตนอยางไมประนประนอม ลกษณะเชนนเกดจากความเชอของพรรค

ตออดมการณบางประการ วาหากปฏบตตามอยางเครงครดจะท าใหสงคมมความเจรญรงเรอง

พรรคเชนนมกมองสงคมทตนอาศยอยก าลงเสอมทราม ดงนนเมอมอ านาจจงใชวธ การ

แบบรนแรง และเผดจการ เพอเปลยนแปลงสงคมแบบถอนรากถอนโคน (Radical) ผสมกบลทธ

ชาตนยม พรรคเหลานจะมลกษณะทคลายคลงกบพวกขวาปกอน เชน การตอตานชาวตางชาต

โดยเฉพาะตะวนตก (Xenophobic) เหยยดเชอชาต ตอตานพวกตางศาสนาและพวกรกรวมเพศ

แตพรรคทยดอดมการณแบบจด มกนยมความรนแรง เชน ก าจดคนเหลานนไปจากโลก

เชนการสงหารหม (Holocaust) (Wikipedia, 2015, Online)

ตวอยางของพรรคขวาจด ไดแก พรรคนาซของฮตเลอร ทเหนวาสาธารณรฐไวมาร

(ชวงป 1918-1933) มความเสอมทรามและออนแอ อนท าใหพรรคมนโยบายส าคญ คอ สงหาร

ชนกลมนอย เชน พวกรกรวมเพศ พวกยปซ และทส าคญคอชาวยว เพราะถอวาเปนตนเหต

ของปญหาทางเศรษฐกจและสงคมของเยอรมน ส าหรบพรรรคการเมองทองกบศาสนากจดวา

เปนพวกขวาจด อนไดแก พรรคฮซบลลอฮ (Hezbollah) ของเลบานอน ทยดมนหลกค าสอน

ของอสลามแบบสดขว เชนเดยวกบกลมตอลบนในอฟกานสถาน พรรค ๆ นมการเชอมโยงกบ

กลมการกอรายในประเทศตาง ๆ เชน ซเรย และอหราน เพอตอตานอสราเอลและตะวนตก

สวนตวอยางของพรรคซายจด ไดแก พรรคคอมมวนสตโซเวยต ภายใตการน าของเลนน

และสตาลน พรรคคอมมวนสตจน ภายใตการน าของเหมา และตวอยางในยครวมสมย ไดแก

คอมมวนสตแบบกมพชา หรอทรจกกนด คอ กลมเขมรแดง (Khmer Rouge) ทน าโดยพอล พต

ซงสามารถยดอ านาจกมพชาในชวงป 1975-1979 ไดยดลทธเหมาแบบสดโตง เชนผลกดนให

ชาวกมพชาออกจากเมองไปรวมกนเปนชมชน เพอท ากสกรรมรวม แตลมเหลว เชนเดยวกบ

มคายกกกนไวทรมาน และเขนฆาอดตขาราชการ หรอบคคลททางพรรคถอวาเปนศตร

หรอสายลบของตางชาต ทง 2 อยางน สงผลใหชาวกมพชากวา 2 ลานคน ตองเสยชวต

212

ส าหรบพรรคขวาจดและซายจด ในประเทศเสรประชาธปไตย มกมขนาดเลกทไดรบ

คะแนนเสยงไมมากนก พรรคเหลานมกถกมองวาเปนนกฉวยโอกาส (opportunist) คอ อาศย

กระแสความรสกของประชาชนทเกดขนตามสถานการณปจจบน เชน ปญหาทางเศรษฐกจ

เพอดงคะแนนเสยงเขาตนเอง เชนพรรคขวาจดในยโรป กใชวธเหมอนกบพรรคนาซในอดต

ในการปลกระดมใหมวลชนตอตาน และผลกดนผอพยพ หรอคนงานตางชาตทมสผวแตกตางจาก

ชาวยโรป หรอนบถอศาสนาอนทไมใชศาสนาครสตโดยเฉพาะผนบถอศาสนาอสลาม ใหออกจาก

ประเทศ (The Week,2015,Online) ตวอยางไดแก พรรคเนชนนลฟรอนท (National Front) ของ

ฝรงเศส พรรคชาตนยมองกฤษ (British National Party) ขององกฤษ หรอในออสเตรเลยม

พรรควนเนชน (One Nation) พรรคโกลเดนดอวน (Golden Dawn) ของกรซ

นอกจากน พรรคการ เมองบางประ เภท เนนความคดท ร น แ รง และ เปน

อนตรายตอสงคม จนรฐบาลตองสงยบพรรคในทสด เชน พรรคนโอนาซ (Neo-Nazi)

ตามประเทศตาง ๆ อย างพรรคเนช นน ลเดโมเครตก (National Democratic Party) ของ

ออสเตรย (ถกยบในป 1988) อยางไรกตามหากสถานการณหลายอยางเอออ านวย พรรค

การเมองแบบซายหรอขวาจด กสามารถขนมาจดตงรฐบาลได ดงเชน พรรคนาซของฮตเลอรซง

เคยเปนพรรคเลก แตอาศยประโยชนจากลทธชาตนยมของคนเยอรมน ท าใหไดคะแนนเสยงจน

กลายเปนพรรครวมจดตงรฐบาล และมอ านาจอยางเดดขาดในทสด หรอในปจจบนพรรคซายจด

ดงเชน พรรคไซรซา ของกรซ ซงประกาศตนวาเปนพวกซายจด มนโยบายตอตานการรดเขมขด

ทามกลางแรงกดดนจากประเทศในกลมทใชเงนยโรตอกรซ จนพรรคไซรซา สามารถจดตงรฐบาล

ในป 2015 กระนน การทพรรคไซรซารวมกบพรรคการเมองอน ทมอดมการณอนจดตงรฐบาล

กไดสงผลกระทบตอนโยบายททางพรรคเคยสญญาไว (The Guardian, 2015, Online)

ระบบพรรคการเมอง (Party System)

ระบบพรรคการเมอง หมายถง จ านวนของพรรคการเมอง โครงสรางและความสมพนธ

ระหวางพรรคการเมองดวยกน ระบบพรรคการเมองถกก าหนดจากปจจยดงตอไปน (Shively,

2008, p. 266)

1. จ านวนของพรรคการเมองทถกกฎหมายภายในประเทศนน

2. ความสามารถในการเขารวมรฐบาล (Government-oriented) เชน พรรคการเมอง

ขนาดใหญ มโอกาสจะไดเปนรฐบาล หรอเขารวมรฐบาลมากกวาพรรคการเมองขนาดเลก

3. ความสมพนธระหวางพรรคการเมอง เชนเตมไปดวยการรวมมอ ความขดแยง

การแบงขว หรอการเขาครอบง ากน

213

ระบบพรรคการเมอง สามารถแบงตามจ านวนของพรรค ทสามารถจดตงรฐบาลได

ดงตอไปน (Ibid., pp. 266-271)

1. ระบบพรรคเดยว (One/Single party system)

2. ระบบพรรคเดยวกงผกขาด (Dominant party system)

3. ระบบ 2 พรรคการเมอง (Two party system)

4. ระบบหลายพรรคการเมอง (Multi-party system)

1. ระบบพรรคเดยว (One/Single party system)

หมายถง ระบบทรฐเปดโอกาสใหมเพยงพรรคการเมองเดยวเปนรฐบาล และไมอนญาต

ใหมการจดตงพรรคการเมองอน บางรฐยอมใหเฉพาะตวบคคลลงสมครเลอกตงไดแบบอสระ

แขงกบพรรคการเมองหลก ซ ง เปนไปไมไดทจะไดรบ ชยชนะจนสามารถตงรฐบาล

เพราะการเลอกตงตองใชเงนมหาศาล และกลมท างานทเปนระบบ อยางไรกตามในหลายประเทศ

อนญาตใหมการจดตงพรรคการเมองอนได แตตองเปนพรรคทไมสามารถแขงขนทางการเมอง

กบพรรคหลก หรอเปนพรรคทจดตงโดยกลมผน าของรฐ เชน ทหาร เพอรวมเปนพนธมตร

กบพรรคหลก เพออ าพรางวาตนมลกษณะเปนประชาธปไตย หรอมการปฏรปประเทศ

ตวอยางในอดตไดแก พรรคคอมมวนสตของโซเวยต พรรคกกหมนตง (Kuomintang) ของไตหวน

พรรคบาธ (Baath) ของอรก พรรคนาซของเยอรมน พรรคฟาสซสตของอตาล ในชวงมสโสลน

เปนผน า สวนปจจบน ไดแก พรรคคอมมวนสตของ จน ลาว เวยดนาม พรรคเวรคเกอรสปารต

(Worker's Party) ของเกาหลเหนอ

ประเทศในกรณศกษา ไดแก จน และพมา ซงมระบบพรรคการเมองเดยวมายาวนาน

และตอเนอง จนพรรคกลายเปนสวนหนงของโครงสราง และการเมองของประเทศนน

จน

มกมความเขาใจวาสาธารณรฐประชาชนจน มพรรคการเมองเพยงพรรคเดยว

คอพรรคคอมมวนสต ทงทความจรงยงมพรรคการเมองขนาดเลกอนอก 8 พรรค เชน

พรรคไชนาเดโมเครตกลก (China Democratic League) พรรคไชนาแอสโซสเอชนฟอรเดอะโปร

โมชนออฟเดโมเครซ (China Association for the Promotion of Democracy) พรรคไชนาจอกงดง

(China Zhi Gong Dang) จวซานโซไซต (Jiusan Society) ฯลฯ พรรคเหลานมสมาชกและบทบาท

ทางการเมองอยพอสมควร โดยเฉพาะในระดบทองถน แตตองอยภายในอ านาจกบการชน าของ

พรรคคอมมวนสต (China Internet Information Center, n.d., Online) ส าหรบพรรคคอมมวนสตจน

ซงกอตงในป 1921 แตไดขนมามอ านาจเหนอประเทศจนในป 1949 จนถงปจจบน ในการประชม

สมชชาใหญแตละครงของพรรคคอมมวนสตจนทก 5 ป (จนถงป 2015 นบไดเปนครงท 18)

214

ในวนนนผแทนของสมชชาทวประเทศจะเลอกตงคณะกรรมการกลาง (Central Committee)

ซงมจ านวนสมาชกมากกวา 370 คน ประกอบดวย บรรดารฐมนตร ผน าระดบมณฑล

เจาหนาทของกองก าลงปลดปลอยประชาชนจน ฯลฯ ซงจะท าหนาทเปนคณะกรรมการบรหาร

ของพรรคคอมมวนสต คณะกรรมการชดนจะเลอกคณะกรรมการบรหารกรมการเมอง

ซงมจ านวนสมาชก 25 คน คณะกรรมการบรหารกรมการเมอง เปนผเลอกคณะกรรมการ

ในการเปนตวแทนของตน จากการเจรจากนแบบเปนความลบคอ คณะกรรมการ

บรหารพรรค (Standing Committee) ซงถอวาเปนองคกรสงสดในการปกครองประเทศ อน

ประกอบดวยเลขาธการพรรค นายกรฐมนตร รองนายกรฐมนตร ประธานสภา

ประชาชน เปนตน คณะกรรมการประจ ากรมการเมอง ปกตจะม 9 คน แตปจจบนม

เพยง 7 คน ปจจบนพรรคคอมมวนสตจน เปนพรรคการเมองทมสมาชกมากทสดในโลก คอ

จ านวนกวา 80 ลานคน (Xu and Albert, 2014)

พรรคคอมมวนสตจน ถอวาตนเปนผชน าชนชนกรรมาชพ และเปนตวแทนผซอสตย

ของชาวจน ไมวาเปนเชอชาตใด แตพรรคคอมมวนสตจนถกโจมตในความเปนเผดจการทควบคม

ชวตของชาวจนในเกอบทกดาน โดยเฉพาะการจ ากดสทธและเสรภาพทางการเมอง ทางพรรค

ยงถกกลาวหาวาเตมไปดวยการฉอราษฎรบงหลวง ขาดความโปรงใส ท าใหผน าของพรรคคนใหม

คอ นายส จนผง จ าเปนตองสรางภาพลกษณของพรรคเสยใหม เชน ท าการปราบปรามเจาหนาท

ในทกระดบ เพอแกไขปญหาน

นอกจากน พรรคคอมมวนสตยงหลกหนไมพนจากความขดแยงภายในพรรค

เหมอนกบพรรคการเมองของประเทศอน มการแบงออกเปน 2 กลมใหญ ๆ คอ กลมทายาท

ของผน าพรรคยคเกา (Princeling) เชน สจนผง และ ปว ซไหล และกลมประชานยม (Populist)

อนหมายถงสมาชกพรรคทกาวขนมามอ านาจดวยความสามารถ และไดรบความนยม

เชน นายเจยง เจอหมน และนายหจนเทา ตวอยางของความขดแยงระหวาง 2 กลม ไดแก

นาย ปว ซไหล ผซงเคยด ารงต าแหนงประธานพรรคคอมมวนสตประจ านครฉงชง ไดถกจบกม

และด าเนนคดขอหารบสนบน และเกยวของกบการเสยชวตของชายชาวองกฤษผหนง

เรองออฉาวของนายปว เกดขนในชวงแหงการเปลยนผานกลมผน าสงสดรนท 5 ของพรรค

คอในป 2012 (Lai, 2012, Online)

พมา

ภายหลงจากทไดรบเอกราชจากองกฤษในป 1947 ระบบพรรคการเมองของพมา

เปนแบบหลายพรรคการเมอง ภายใตการแขงขนกนอยางเสร แตในป 1962 นายพลเนวน

ยดอ านาจ ไดยบพรรคการเมองเสยหมด ยกเวนพรรคเบอรมาโซเชยลสตโปรแกรม (Burma

215

Socialist Program Party) ซงเปนพรรคของเนวนเอง โดยทางพรรคมอดมการณเนนลทธ

ชาตนยม และเศรษฐกจทถกควบคมโดยรฐ ภายหลงจากการท ารฐประหารในป 1988 ท าใหเนวน

หมดอ านาจ และพรรคเบอรมาโซเชยลสตโปรแกรมกไดหมดบทบาทลง ในยคปจจบนกองทพ

ไดสนบสนนใหมการจดตงพรรคการเมองหลายพรรค อยางเชน พรรคยเนยนโซลดาลตแอนดด

เวลอฟเมนท (Union Solidarity and Development Party) ทมหวหนา คอ ประธานาธบดเตงเสง

และพรรคเนชนนลยนต (National Unity Party) ซงอดตเคยเปนพรรคโครงการสงคมนยมพมา

นนเอง ซงตางกใหการสนบสนนพรรคของทหาร พมาจงมลกษณะคลายระบอบพรรคการเมอง

แมจะมหลายพรรค รวมไปถงพรรคของชนกลมนอย แตปราศจากบทบาททางการเมองอยางแทจรง

แตใน ป 2012 รฐบาลพมาเปดประเทศใหมบรรยากาศประชาธปไตยมากขน

โดยอนญาตใหพรรคฝายคาน คอ พรรคเนชนนลลกฟอรเดโมเครซ (National League for

Democracy) ซงมอดมการณแบบประชาธปไตยสงคมนยมโดยมหวหนาพรรค คอ นาง

อองซานซจ ไดกลบเขามาแขงขนทางการเมองอกครง พรรคการเมองพมาจงมลกษณะคอน

ไปทาง 2 พรรคใหญ หรอ 2 พรรคครง กระนนนางอองซานกไมไดรบการอนญาตใหลงสมคร

ประธานาธบด ในป 2015 อนสะทอนวา พมายงคงมระบบพรรคการเมองเดยว เพราะรฐบาล

จากพรรคการเมองททหารหนนหลง ยงคงมโอกาสไดกมอ านาจอยางแทจรง แมพรรคของประชาชน

จะมอสระในการลงสมครเลอกตงกตาม (Agence-France Presse in Rangoon, 2014, Online)

2. ระบบพรรคเดยวกงผกขาด (Dominant party system)

หมายถง ระบบทมพรรคการเมองเพยงพรรคเดยว มอ านาจในการบรหารประเทศ

เปนเวลาอนยาวนานราวกบเปนระบบพรรคเดยว ถงแมจะมพรรคอนเขารวมแขงขนดวย

แตดวยเงอนไขหลายประการ เชน การแขงขนการหาเสยงอาจไมเสรมากนก เพราะการกดกน

ของพรรคการเมองทเปนแกนน าของรฐบาล หรอพรรคการเมองทมอ านาจมความนยมจาก

ประชาชนอยางตอเนอง เพราะใชงบประมาณ หรอการออกนโยบายทสามารถครองใจประชาชน

ไดอยเสมอ อาจมหลายครงทพรรคการเมองขนาดเลก ไดรบการเชญจากพรรคการเมองหลก

ใหเขารวมรฐบาล แตเปนเวลาเพยงสน ๆ และไมมอ านาจตอรองมาก ตวอยางเชน เมกซโก

ทถกผกขาดโดยพรรคอนสตตชนนลเรโฟลชนนาร (Institutional Revolutionary Party) รสเซย

ทถกผกขาดโดยพรรคยไนเตดรสเซย (United Russia) มาเลเซย ทถกผกขาดโดยพรรคอมโน

(United Malays National Organization) ญปนทถกผกขาดโดยพรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต

(Liberal Democratic Party) และสงคโปร ทถกผกขาดโดยพรรคพเพลสแอคชนปารต (People’s

Action Party)

216

ประเทศทมระบบพรรคการพรรคเดยวกงผกขาดทโดดเดน ไดแก ญปน และสงคโปร

อนมรายละเอยดดงตอไปน

ญปน

ญปนมพรรคการเมองซงทรงอทธพลทสด คอ พรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต

อนมอดมการณ คอแนวคดอนรกษนยม พรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต ไดครองต าแหนง

ในรฐสภาเปนระยะเวลา 40 ป คอ ตงแตชวงกลางทศวรรษท 50 จนถงตนทศวรรษท 90

อนสงผลใหการเมองและระบบพรรคการเมองของญปนมเสถยรภาพเปนพเศษ กระนนในชวง

ปลายทศวรรษท 80 ขาวอนออฉาวหลายเรองไดสงผลกระทบดานลบตอชอเสยงของพรรคอยางมาก

ขาวออฉาว ไดแก การทผน าของพรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต ถกกลาวหาวารบสนบน

จากบรษทรถบรรทกไดสงผลใหทางพรรคฝายคานเปดอภปรายไมไววางใจในป 1992 และ

น าไปสการแยกตวของสมาชกผแทนราษฎร จ านวนกวา 10 คน ซงเปนสมาชกของพรรคลเบอรล

เดโมเครตกปารต อนสงผลใหพรรคตองพายแพอยางหนก ในการเลอกตงทวไป เมอเดอน

มถนายน 1993 อนเปนการเปดทางใหพรรคการเมองอนอก 8 พรรค รวมกนจดตงรฐบาล

อยางไรกตาม แนวรวมพรรคการเมองทตอตานพรรคลเบอรลเดโมเครตกปารตไดรบความนยม

เพยง 8 เดอน กตองยบสภาในปลายป 1993 นนเอง พรรคลเบอรลเดโมเครตกปารตจงไดกลบมา

มอ านาจอกครง เหตการณเหลานไดน าไปสความไมแนนอนของระบบพรรคการเมองในญปน

ในเวลาตอมา (Ishida and Krauss (editor), 1989, pp. 89-90)

ในชวงปลายทศวรรษท 80 มพรรคการเมองอก 4 พรรค ทสงสมาชกลงแขงขน

ในการเลอกตงอยางสม าเสมอ นอกเหนอจากพรรคพรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต อนไดแก

พรรคเจแปนโซเชยลลสตปารต (Japan Socialist Party) พรรคคลนกอฟเวอรเมนทปารต

(Clean Government Party) พรรคเดโมแครตกโซเชยลลสปารต (Democratic Socialist Party)

และพรรคเจแปนคอมมวนสตปารต (Japan Communist Party) ซงแตละพรรคมบทบาททางการเมอง

ไมมากเทากบพรรคพรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต จนถงปจจบน อยางไรกตามเกอบ 2 ทศวรรษ

ทผานมา พรรคเสรประชาธปไตย มกรวมจดตงรฐบาลกบพรรคการเมองแนวศาสนานยม

ดงเชน พรรคโคไมโตะ ซงไดคะแนนเสยงไมมากนก (Aoki, 2014, Online)

ในป 2009 ในการเลอกตงทวไปพรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต ภายใตการน าของ

นายทาโร อาโซะ ตองแพการเลอกตงใหกบพรรคเดโมแครตกปารตออฟเจแปน (Democratic Party

of Japan) อยางขาดลอย โดยพรรคประชาธปไตยแหงญปน ไดทนงของสมาชกสภาผแทนราษฎร

ถง 308 ท ในขณะทพรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต ไดเพยง 118 ทนง อยางไรกตามพรรค

เดโมแครตกปารตออฟเจแปน กเปนพรรคแกนน าของรฐบาลไดเพยงชวงป 2009-2012 กอนท

217

จะแพการเลอกตงใหกบพรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต ภายใตการน าของนายชนโซะ อาเบะ ซง

ไดเปนนายกรฐมนตรตงแตป 2012 จนถงปจจบน (ป 2015)

สงคโปร

พรรคพเพลสแอคชนปารตของสงคโปร ถกกอตงเมอป 1954 ในชวงทสงคโปร

ยงเปนสวนหนงของเครอจกรภพองกฤษ แตพรรคนตอมาไดเปนพรรคจดตงรฐบาลตงแตป 1959

อยางตอเนอง จนถงปจจบน (ป 2015) ผกอตงพรรค คอ นายล กวนย ซงด ารงต าแหนง

นายกรฐมนตร นบตงแตป 1959 จนถงป 1990 พรรคพเพลสแอคชนปารต มอดมการณหลก

กคอ แนวคดทนายลไดวางไว ดงเชน แนวคดอนรกษนยม แนวคดชมชนนยม (Communitarianism)

คณคาแบบเอเชย (Asian Value) เปนตน แมวาสงคโปรจะมลกษณะคลายกบระบบหลายพรรค

คอ มการเปดใหพรรคการเมองหลายพรรคลงเลอกตงไดเหมอนญป น แตรฐบาลมกจ ากด

เสรภาพของพรรคฝายคานในเรองการหาเสยง เชนเดยวกบการสงหามไมใหมการจดโพล

เพอส ารวจความคดของประชาชนในชวงกอนการเลอกตง ในทางกลบกนรฐบาลกลบอนญาตให

พรรคพเพลสแอคชนปารต สามารถโฆษณาผลงาน และหาเสยงไดอยางเตมท จนเปนสาเหตให

พรรคเชนเดยวกบนายล กวนยว ฝงตวเปนหนงเดยวกบระบบการเมองและสงคมของสงคโปร

จนถงปจจบน

ในการเลอกตงทวประเทศเมอป 2011 พรรคพเพลสแอคชนปารต กลบไดจ านวน

สมาชกสภาผแทนราษฎรลดลง ในขณะทพรรคฝายคาน อยางเชน เวรคเกอรพารต ไดคะแนนเสยง

เพมขนอยางเหนไดชด อนสะทอนใหเหนถงความไมพอใจของคนสงคโปร เกยวกบนโยบาย

บางประการของพรรค ดงเชน นโยบายการรบผอพยพเขามาท างานในสงคโปร รวมไปถง

การแกไขปญหาคาครองชพ ดงจะดไดจากการทคนสงคโปรพยายามรวมตวเพอกอการประทวง

อนเปนการฝาผนกฎหมายอนเขมงวดของสงคโปร ซงหามไมใหมการประทวงมาหลายทศวรรษ

(O’Callahan, 2013, Online) อยางไรกตาม ในการเลอกตงทวประเทศเมอป 2015 พรรคพเพลส

แอคชนปารต กลบมามจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรไดมากเทาเดม อนสะทอนใหเหนวา

ทางพรรคสามารถแกไขปญหาไดส าเรจในระดบหนง (Wembridge, 2015, Online)

ระบบพรรคการเมองท 1 และท 2 มขอไดเปรยบและขอเสยเปรยบ ดงตอไปน

ขอไดเปรยบ

1. รฐบาลมความเขมแขง สามารถผลกดนนโยบายของตนใหส าเรจลลวง

ตามอดมการณทวางไว

2. รฐบาลสามารถบรหารประเทศไดสะดวก ตอเนอง และมประสทธภาพ

218

3. หากพรรคการเมองทเปนรฐบาล เปนเอกภาพกจะท าใหสถานการณทางการเมอง

ไมสบสนวนวาย

ขอเสยเปรยบ

1. พรรคการเมองฝงตวเขาครอบง าระบบพรรคการเมองมากเกนไป อนจะท าให

ระบบพรรคการเมองขาดการพฒนา โดยเฉพาะพรรคฝายคาน

2. ประชาชนไมสามารถลงโทษพรรคการเมองได หากไมพอใจตอการท างานของพรรค

เพราะพรรคสามารถท างาน และออกนโยบายไปไดอยางไมสะดดมากนก

3. ฉอราษฎรบงหลวงงาย เพราะฝายคานออนแอ ขาดการตรวจสอบ

4. ขาดความหลากหลายในดานอดมการณ เพราะพรรคการเมองนนโดยธรรมชาต

มกมการยดมนอยกบอดมการณอยางใดอยางหนงเปนหลก

3. ระบบ 2 พรรคการเมอง (Two-party system)

หมายถง ระบบทมพรรคการเมอง 2 พรรค ผลดกนผกขาดการบรหารประเทศ

เปนเวลานาน ถงแมมพรรคการเมองอนเขารวมแขงขนลงเลอกตงอยางเสร ทวามหลายครง

ส าหรบประเทศซงมระบบสภาค พรรคทง 2 ไดเขามามอ านาจผกขาดพรรคละสภา ท าใหการเมอง

เกดการชะงกงน ตวอยางไดแก พรรครพบลกน และพรรคเดโมแครตของสหรฐอเมรกาใน

ปจจบน ตวอยางของระบบนในประเทศอน ไดแก พรรคเลเบอรและพรรคคอนเซอรเวทฟของ

องกฤษ พรรคเลเบอรและพรรคคอนเซอรเวทฟ ของออสเตรเลย

ระบบ 2 พรรคการเมอง ท าใหเกดปรากฏการณ พรรคการเมองท 3 (Third Party)

คอ พรรคการเมองอนขนาดเลกไดคะแนนเสยงเขาสภาลาง และสภาบนจ านวนนอยมาก

และแทบไมมโอกาสไดเขารวมหรอจดตงรฐบาล หลายพรรคมประวตการกอตงมายาวนาน

แตไมเคยประสบความส าเรจทางการเมอง

ประเทศกรณศกษาทมความโดดเดนของระบบ 2 พรรค ไดแก องกฤษ

และสหรฐอเมรกา

องกฤษ

ในอดตองกฤษมระบบ 2 พรรคการเมอง อยางเชน ตงแตชวงหลงสงครามโลกครงท 2

พรรคคอนเซอรเวทฟ และพรรคเลเบอร ผลดกนเปนรฐบาล แมวาในหลายครงจะไมไดเสยง

โดยเดดขาด และมสภาพคอนไปทางหลายพรรคการเมองกตาม ในชวงป 2010 -2515 พรรคอน

อยางเชน พรรคลเบอรล เดโมเครต เรมมจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรมากขน และมบทบาท

ในการจดตงรฐบาล จนองกฤษเรมมระบบ 2 พรรคการเมองครง อยางไรกตามในป 2015

จากการเลอกตงทวประเทศ พรรคคอสเซอรเวทฟไดรบชยชนะอยางทวมทน คอ มสมาชกสภาผแทน

219

ราษฏร จ านวน 331 คน จากทงหมด 650 คน จนในทสดสามารถตงรฐบาลโดยพรรคเดยวได

(BBC, 2015, Online)

อยางไรกตาม องกฤษในฐานะสหราชอาณาจกร ทรวมไปถงแควนสกอตแลนด เวลส

และไอรแลนดเหนอ มอยหลายรอยพรรคการเมอง ทลงทะเบยนกบคณะกรรมการการเลอกตง

ขององกฤษ แตมเพยง 9 พรรค ทมสมาชกสภาผแทนราษฎรในสภาสามญชน ดงเชน

พรรคคอนเซอรเวทฟ พรรคเลเบอร พรรคเอสดเอลพ พรรคสหภาพอลสเทอร พรรคเพลด ไซมร

สกอตตชเนชนนล ฯลฯ นอกจากน ยงมพรรคการเมองใหญซงมกไมมสมาชกสภาผแทนราษฎร

ไดแก พรรคกรน พรรคยเคอนดเพนเดนท ฯลฯ ซงพรรคเหลานมโอกาสในการเขารวมรฐบาล

นอยมาก

พรรคการเมองทส าคญขององกฤษ

พรรคการเมองทส าคญ และมประวตศาสตรความเปนมาอนยาวนาน มอย 2 พรรค

คอ พรรคคอนเซอรเวทฟ และพรรคเลเบอร (Garnett and Lynch, 2009, pp. 373-387)

พรรคคคอนเซอรเวทฟ (Conservative Party)

มอดมการณหลกคอ อนรกษนยม กอตงเมอป 1834 มทมาจากพรรคทอร (Tory)

นบตงแตป 1945 เปนตนมา มนายกรฐมนตร 8 คน รวมถงนายกรฐมนตรคนปจจบน คอ

นายเดวด คาเมรอน ซงยงเปนหวหนาพรรคดวย พรรคอนรกษนยม มอดมการณดงชอพรรค

คอ แนวคดอนรกษนยม สนบสนนเศรษฐกจเสรนยมใหม รวมไปถงการไมเหนดวยกบการเขารวม

กบสหภาพยโรป (Eurosceptic) ซงเปนนโยบายโดดเดนนบตงแตยคของนางมารกาเรต แทชเชอร เมอ

ทศวรรษท 80 กระนน นายคาเมรอนยงมนโยบายบางอยางทขดแยงกบแนวคดอนรกษนยม

ดงเชน พยายามใหการแตงงานระหวางเพศเดยวกนเปนเรองถกกฏหมาย อนสะทอนใหเหนถง

สาเหตส าคญทพรรคการเมองนประสบความส าเรจ เพราะความสามารถของผบรหารและตวของ

พรรคเอง ทสามารถยดหยนอดมการณไดตามแตสถานการณ รวมไปถงการคงภาพลกษณ

ของชนชนขนนาง หรอชนชนสง ทมภารกจชวยเหลอผยากไร รวมไปถงการมกลมท างานทกระจาย

ไปตามพนทเลอกตง ซงมประสทธภาพและท างานเตมเวลา ดงจะเหนไดจากชยชนะครงลาสด

ของพรรคในป 2015

พรรคเลเบอร (Labour Party)

มอดมการณหลกคอ สงคมนยมและกาวหนานยม กอตงเมอป 1900 ในฐานะเปน

พนธมตรกบสหภาพการคาและขบวนการสงคมนยมอสระ มนายกรฐมนตร 6 คน พรรคเลเบอร

ปจจบนมอดมการณคอ กลางคอนซาย เพราะประสบความลมเหลวจากการเลอกตงตดตอกน

เปนเวลานาน ดงนนทางพรรคจงพยายามยดหยนอดมการณทมอยเดมหลายประการ

220

ดงในทการประชมของพรรคป 1959 เหนวาอดมการณสงคมนยม เปนเพยงเปาหมายระยะยาว

ซงไมสามารถท าใหพรรคชนะการเลอกตงได อยางไรกตามพรรคกยงหวนกลบมาถอนโยบาย

เอยงซายในหลายครง ตามสภาพการเมองภายในพรรค นายกรฐมนตรโทน แบลร ไดประกาศ

เปลยนแปลงโฉมหนาของพรรคเปนเลเบอรใหม (New Labour) ซงหลกเลยงนโบายทคอนไปทาง

สงคมนยม เชน การท าอตสาหกรรมใหเปนรฐ แลวหนมาเนนนโบายเศรษฐกจแบบตลาดเสรแทน

อยางไรกตาม จากการเลอกตงทวประเทศเมอป 2015 ทพรรคเลเบอรพายแพใหกบพรรค

คอนเซอรเวทฟ อนเปนผลใหหวหนาพรรค คอ นายเอด มลแบนด ตองแสดงความรบผดชอบ

โดยการลาออก หวหนาพรรคคนใหมคอ นายเจเรม คอรไบน ซงมแนวคดไปทางสงคมนยม

(Fund, 2015, Online)

สหรฐอเมรกน

ในชวงเรมตนของการกอตงประเทศ นกการเมองผกอตงประเทศหลายทาน

เชน จอรจ วอชงตน มทศนะทไมดตอพรรคการเมองนก แตกมนกการเมองในยคเดยวกน

จ านวนมาก ทเขาไปของเกยวกบการกอตงพรรคการเมอง ซงท าใหพวกเขามความกาวหนาในอาชพ

จนไดเปนประธานาธบดหลายคน พรรคการเมองของสหรฐฯ ยคแรก ๆ ถกกอตงในชวงระหวาง

ป 1796 ถง 1828 อนจะแบงเปน 2 กลมใหญ ๆ กลมแรกคอ กลมนยมสหพนธรฐ (Federalists)

และกลมตอตานสหพนธรฐ (Anti-Federalists) (Henretta, 2014, p. 195, p. 198)

กลมนยมสหพนธรฐ (Federalists)

มแนวคดส าคญคอ สนบสนนอ านาจของรฐบาลกลาง การปฏวตอตสาหกรรม

ระบบธนาคารแหงชาต กลมนยงสนบสนนใหรฐบาลสรางระบบสาธารณปะโภคตาง ๆ เชน

คลอง ถนน โรงพยาบาล แกประชาชน ตามอดมการณกาวหนานยม (Progressivism) ตอมากลมน

พฒนามาเปนพรรคเดโมแครต

กลมตอตานสหพนธรฐ (Anti-Federalists)

กลมนสนบสนนการกระจายอ านาจหรออ านาจของรฐตาง ๆ กลมนยงไมเหนดวยกบ

ธนาคารแหงชาต เนนการท าไรสวนมากกวาโรงงาน ไมเหนดวยการกบการทรฐเขามาแทรกแซง

ระบบเศรษฐกจและสาธารณปโภค รวมไปถงการตอตานการมทาส กลมนตอมาไดพฒนาเปน

พรรครพบลกน

ในปจจบน สหรฐฯ มพรรคการเมองส าคญ 2 พรรค คอ พรรคเดโมแครต

และพรรครพบลกน

221

พรรคเดโมแครต (Democratic party)

กอตงอยางเปนทางการในป 1828 มววฒนาการจากกลมนยมสหพนธรฐ

มสญลกษณประจ าพรรคคอ ลา พรรคเดโมแครตมประธานาธบดตงแตอดตมาจนถงปจจบน

จ านวน 15 คน รวมถงประธานาธบดคนปจจบน คอ บารค โอบามา ในปจจบน (ป 2015)

พรรคเดโมแครต มจ านวนวฒสมาชก 44 คน จากทงหมด 100 คน มจ านวนสมาชกผแทนราษฎร

188 คน จากทงหมด 435 คน มผวาการรฐ 18 คน จากทงหมด 50 คน ถอไดวาเปนเสยงขางนอย

ทงสน (Wikipedia, 2015, Online)

พรรครพบลกน (Republican party)

พรรครพบลกน มอกชอหนงคอ จโอพ (GOP) หรอ Grand Old Party (พรรคเกาแก

ทยงใหญ) กอตงอยางเปนทางการในป 1854 มววฒนาการจากกลมตอตานสหพนธรฐ

มสญลกษณประจ าพรรคคอ ชาง พรรครพบลกน มประธานาธบดตงแตอดตมาจนถงปจจบน

จ านวน 18 ในปจจบน (ป 2015) พรรครพบลกน มจ านวนวฒสมาชก 54 คน จากทงหมด 100 คน

มจ านวนสมาชกผแทนราษฎร 244 คน จากทงหมด 435 คน มผวาการรฐ 31 คน จากทงหมด 50 คน

ถอไดวาเปนเสยงขางมากทงสน (Wikipedia, 2015, Online)

บทบาทและทาทของทงพรรครพบลกนและพรรคเดโมแครตไดท าใหสหรฐฯ ม

ระบบ 2 พรรคการเมองจนถงปจจบน เพราะพรรคการเมองอน ๆ ไมสามารถสรางนโยบายโดด

เดนจากทง 2 พรรค นอกจากนคนอเมรกนเชอวาการลงคะแนนเฉพาะใน 2 พรรคน จะท า

ใหคะแนนเสยงของตนไมเสยเปลา แตปจจบน 2 พรรค ไดมการแยงชงอ านาจกนโดยเฉพาะในเวลาท

มจ านวนสมาชกวฒสภา และผแทนราษฎรทใกลเคยงกนท าใหเกดภาวะชะงกงนทางการเมอง

และสงผลเสยตอประเทศชาต ดงในบทรฐสภา คนอเมรกนจ านวนไมนอยเกดความเบอ

หนายระบบ 2 พรรคการเมองอยางมาก แตไมอาจหาพรรคการเมองอนมาแทนทได

อยางไรกตาม พรรคการเมองท 3 จ านวนมาก สามารถใชสอในการสรางสสนและ

บทบาททางการเมอง จนสมาชกไดรบเลอกเขาไปในสภาระดบรฐบาลทองถน อยางเชนพรรคกรน

(Green) ทเนนเรองสงแวดลอม พรรคลเบอรทาเรยน ซงเนนนโยบายตลาดเสร พรรคคอนสตตวชน

ทใหความส าคญแกรฐธรรมนญ นอกจากน ยงมผลงสมครทเปนอสระทไมสงกดพรรคการเมองใด

ลงเลอกตงในระดบประธานาธบด อนมผลกระทบตอคะแนนเสยงของผลงสมครของทง

พรรครพบลกน และพรรคเดโมแครต อยางเชน นายรอส เปโร มหาเศรษฐ ทลงสมครเลอกตง

ประธานาธบด เมอป 1992 (ตอมานายเปโร ไดกอตงพรรครฟอรมปารต) และนายราลฟ เนเดอร

ทนายความ และนกกจกรรมทางสงคม ซงลงสมครเลอกตงประธานาธบดเมอป 2004 และ

2008 (O’Connor and Sabato, 2002, p. 460)

222

ระบบ 2 พรรคการเมอง มขอไดเปรยบและขอเสยเปรยบ ดงตอไปน

ขอไดเปรยบ

1. รฐบาลมความเขมแขง สามารถผลกดนนโยบายของตนใหส าเรจตามอดมการณ

ทวางไว

2. รฐบาลสามารถบรหารประเทศไดสะดวก ตอเนอง และมประสทธภาพ แตรฐบาล

จะมประสทธภาพในกรณทพรรคการเมองนนมอ านาจ ทงในสภาลางและสภาบนเพยงพรรคเดยว

ขอเสยเปรยบ

1. พรรคทงสองไมสามารถประนประนอมกนได และมงโจมตกน

2. ประชาชนมทางเลอกนอย ถาสองพรรคไมมนโยบายใหมหรอท างานไมม

ประสทธภาพ

4. ระบบหลายพรรคการเมอง (Multi-party system)

หมายถง ระบบทพรรคการเมองหลายพรรค สามารถเขามาบรหารรฐบาลรวมกนได

ในนามของรฐบาลผสม (Coalit ion) และยงมฝายคานเขมแขง พรอมจะเปนรฐบาลได

ในวาระตอไป

ตวอยางของระบบพรรคการเมองหลายพรรค ไดแก ไทย ฟลปปนส ฝรงเศส เยอรมน

นวซแลนด ดงกรณของญปนเปนกรณทคอนขางพเศษ เพราะแมวาพรรคเสรประชาธปไตย

จะมอ านาจในรฐบาลเปนระยะเวลาอนยาวนาน เหมอนกบเปนระบบพรรคการเมองเดยว

กงผกขาด แตมหลายครงทคะแนนเสยงตกต า กตองอาศยพรรคการเมองอนเขารวมรฐบาล

นอกจากน ในชวง 1993 ถง 1994 และ 2009 ถง 2012 พรรคเสรประชาธปไตยพายแพในการเลอกตง

จงตองไปเปนผน าฝายคาน

อนงในแตละประเทศ อาจไมไดมระบบพรรคการเมองดงกลาวตลอดไป โดยขนอยกบ

ยคสมย หลายประเทศเคยมระบบหลายพรรคการเมอง แตตอมากลายเปนพรรคการเมองเดยว

กงผกขาด หรอพรรคการเมองเดยว อยางเชน เยอรมนในยคไวนมารมาสยคของนาซ หรออตาล

ในยคกอนมสโสลนมาสยคมสโสลน หลายประเทศมสภาพกลบกน คอ เคยปนพรรคการเมองเดยว

หรอพรรคการเมองเดยวกงผกขาด แตตอมากลายเปนระบบ 2 พรรคการเมองครง

หรอหลายพรรคการเมอง อยางเชน อนเดย และเยอรมน ซงมรายละเอยดดงตอไปน

อนเดย

อนเดย แมวาจะมแตระบบพรรคการเมองเดยวกงผกขาด คอ พรรคอนเดยเนชนนล

คองเกรส (Indian National Congress) มกครองอ านาจอยเปนสวนใหญ แตในทศวรรษท 80

กตองอาศยพรรคทมขนาดเลกกวา ในการจดตงรฐบาล กระนนในชวงระหวางป 1998-2004

223

และ ป 2014-ปจจบน (2015) พรรคขนาดใหญเปนอนดบ 2 คอพรรคภารตยา จานาทา

(Bharatiya Janata Party) ไดรบชยชนะจนไดจดตงรฐบาลแทน โดยเฉพาะอยางยงในป 2014

พรรคภารตยา จานาทา ไดคะแนนเสยงสวนใหญ จนสามารถจดตงรฐบาลทน าโดย

พรรคการเมองเดยว อยางไรกตาม หากมองในลกษณะรวมจะพบวา อนเดยมลกษณะคอนไปทาง

หลายพรรคการเมอง หรอ 2 พรรคการเมองครง มากกวาระบบ 2 พรรคการเมอง

ตอไปนเปนรายละเอยดของพรรคการเมองส าคญของอนเดย คอ พรรคอนเดย

เนชนนลคองเกรส และพรรคภารตยา จานาทา (O’Neil, Fields and Share, 2010, pp. 348-349)

พรรคอนเดยเนชนนลคองเกรส (Indian National Congress)

พรรคนนบตงแตกอตงเมอป 1885 ไดเปนเสาหลกของการน าประเทศเขาสการเปน

เอกราชจากองกฤษ เชนเดยวกบไดรบการสนบสนนจากประชาชนอนเดยทวประเทศ ไมวาจะอย

ชนเผาใด ภายหลงจากอนเดยไดรบเอกราชในป 1947 หวหนาพรรค คอ ชวาหระลาล เนหร

ไดยดถอในอดมการณกลางคอนซาย นนคอประชาธปไตยสงคมนยม รวมไปถงแนวคดฆราวาสนยม

อนสงผลใหอนเดยกลายเปนรฐฆราวาส และใหความส าคญแกทกศาสนาเทาเทยมกน รวมไปถง

การปฏรปโครงสรางทางสงคม และยงสานตอปณธานของมหาตมะ คานธ ในการยตการแบงแยก

ชนชนทางสงคม ทางพรรคยงเนนระบบเศรษฐกจทรวมศนยอ านาจไวทรฐ อนสงผลใหไดรบ

การสนบสนนจากชนชนลาง ดงเชน คนงาน ชาวนา และพวกวรรณะลาง ๆ เปนอยางมาก

ในขณะเดยวกน พรรคอนเดยเนชนนลคองเกรส ยงเคารพตอสทธในการถอครองทรพยสน

และการสนบสนนอตสาหกรรมภายในประเทศ โดยนโยบายก าแพงภาษ อนสงผลใหไดรบ

การสนบสนนจากชนชนกลาง แตตอมาในยคของนายอนทรา คานธ กบนายราจบ คานธ

พรรคไดเปลยนอดมการณจากซายมายงขวา เชน การเนนแนวคดชาตนยม ทองกบศาสนาฮนด

รวมไปถงนโยบายตลาดเสร แมวาจะคงนโยบายเพอเอาใจชนชนลาง อยางเชนนโยบายประชานยม

และแนวคดกาวหนานยม ในการเลอกตงเมอป 2014 พรรคอนเดยเนชนนลคองเกรส

ไดสมาชกสภาผแทนราษฎรต าทสด เปนประวตการณ อนสงผลใหนายราหล คานธ

ตวแทนของพรรค ไมสามารถเปนนายกรฐมนตรไดอยางคาดหวงกนไว

พรรคภารตยา จานาทา (Bharatiya Janata Party)

พรรคนเคยเปนสวนหนงของกลมพนธมตร ทกอตวเพอเปนพรรคฝายคานในยคท

นางอนทรา คานธ เปนนายกรฐมนตรทมอ านาจเดดขาด ในชวงทศวรรษท 70 และสามารถจดตง

รฐบาลแทนได ในปลายทศวรรษท 70 ตอมากลมขนาดเลกกลมหนง ไดแยกตวออกจาก

กลมพนธมตร ในป 1980 และตงชอตวเองวา ภารตยา จานาทา หรอพรรคประชาชนแหงอนเดย

พรรคนมอดมการณหลกคอ แนวคดชาตนยมองกบศาสนาฮนดแบบสดขว ดงนนพรรคจงไดรบ

224

ความนยมขนเรอย ๆ จากชาวฮนดหวรนแรง ซงมอารมณรนแรงอนเกดจากสถานการณ

ความขดแยงกบผนบถอศาสนาอ นเชน ความขดแยงกบชาวซกขท เมองอมพรสา ในป

1984 ความขดแยงกบชาวมสลมทเมองอโยธยา ในป 1992 และรฐคชราตในป 2002 จน

สามารถจดตงรฐบาลได ในป 1998 จนถงป 2004 ถงแมวาพรรคภารตยา จานาทา จะม

คะแนนเสยงลดลงแตตอมาในป 2014 นายนเรนทรา โมด นกการเมองทองถน ซงเคยด ารง

ต าแหนงมขมนตรของรฐคชราต ไดน าพรรคเอาชนะพรรคอนเดยเนชนนลคองเกรส ในการ

เลอกตงอยางทวมทนจนสามารถจดตงรฐบาล โดยพรรคการเมองเดยวได

เยอรมน

นบตงแตป 1949 เปนตนมา เยอรมนมระบบการเมองทมเสถยรภาพเปนอยางยง

แมวาจะตองผานการรวมประเทศกบเยอรมนตะวนตก และตองพบกบการเกดขนของ

พรรคการเมองใหม ๆ เปนจ านวนมาก ในชวงทศวรรรษท 80 และ 90 อยางไรกตามนบตงแต

ป 1957 ถงป 1983 พรรคการเมองทมอทธพลเหนอการเมองของเยอรมน ไดแก กลมครสเตยน

เดโมแครต ซงเปนการรวมกลมของ 2 พรรคการเมอง คอ พรรคครสเตยนเดโมแครตกยเนยน

และพรรคครสเตยนโซเชยลยเนยน ซงเปนพรรคประจ าทองถนของแควนบาวาเรยน รวมไปถง

พรรคโซเชยลเดโมเครตกปารต ในตนป 1980 พรรคขนาดเลก อยางเชนพรรคกรน กไดมทนงในสภา

อยางไรกตาม ทงกลมครสเตยนเดโมแครต และพรรคพรรคโซเชยลเดโมเครตกปารต

กมการรวมกนจดตงรฐบาลกนหลายครง (ดงทเรยกวา Grand coalition) ครงลาสดเกดขนในยคท

นางแองเจลา เมเคล ด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร ดวยวตถประสงคคอ เพอกดกนพรรคกรน

และพรรคฝายซายของอดตเยอรมนตะวนออกออกไป (The Telegraph, 2013, Online)

ตอไปนเปนรายละเอยดของพรรคการเมองส าคญ อนไดแก พรรคครสเตยนเดโม

แครตกยเนยน และพรรคโซเชยลเดโมเครตกปารต (Ibid., pp. 180-182)

พรรคครสเตยนเดโมแครตกยเนยน (Christian Democratic Union)

พรรคนไดรบการกอตงในป 1945 มอดมการณส าคญคอ การสนบสนนระบบทนนยม

และตอตานสงคมนยม เชนเดยวกบการมนโยบายสนบสนนตะวนตก กบคงความสมพนธอนสนท

กบสหรฐอเมรกาในชวงสงครามเยน นอกจากน พรรคยงมอดมการณเครงศาสนา ซงสามารถ

ดงดดผนบถอทงนกายคาทอลก และนกายโปแตสแตนท เปนครงแรกในประวตศาสตรเยอรมน

ผน าคนแรกของพรรคคอ คอนราด อาดนาวด เขาปกครองเยอรมนชวงป 1949-1953 และไดน า

เยอรมนเขาสการเปนประเทศททนสมย นยมตลาดเสร และมงเปนหนงเดยวกบสหภาพยโรป

นายกรฐมนตรของพรรคอกคนคอ นายเฮลมต โคลต ไดด ารงต าแหนงในชวงป 1982-1998

โคลต ไดน าเยอรมนประสบความส าเรจในการรวมประเทศ แตคะแนนเสยงของเขากตกต าลง

225

เพราะผลกระทบดานลบจากนโยบายทางเศรษฐกจและสงคม จนตองแพการเลอกตงใหกบ

พรรคโซเชยลเดโมเครตกปารต อยางไรกตามในป 2005 พรรคครสเตยนเดโมแครตกยเนยน

(รวมกบพรรคครสเตยนโซเชยลยเนยน) กกลบมาเปนรฐบาลอกครง ภายใตการน าของ

นางแองเจลา เมเคล

พรรคโซเชยลเดโมเครตกปารต

พรรคนเปนพรรคการเมองเกาแกทสดพรรคหนงของเยอรมน ถกกอตงเมอป 1863

และเปนพรรคการเมองทส าคญในชวงสาธารณรฐไวมาร พรรคโซเชยลเดโมเครตกปารต

มอดมการณทคอนไปทางลทธมารกซ และมกเสนอตนวาเปนพรรคของชนชนแรงงาน

ดวยอดมการณทคอนขางสดขว ท าใหพรรคนไดคะแนนเสยงไมมากนก ในยคหลงสงครามโลก

ครงท 2 ผน าของพรรคจงไดตดสนใจปรบอดมการณเสยใหม เชน ในการประชมของพรรค

เมอป 1959 ทางพรรคไดกระกาศยตการยดถอลทธมารกซ และน ากลยทธใหม ๆ มาใช

เพอดงดดใจคนเยอรมนทกชนชน คะแนนเสยงของพรรคโซเชยลเดโมเครตกปารตจงเพมสงขน

อยางตอเนอง

ในป 1969 พรรคประสบความส าเรจในการจดตงรฐบาล ภายใตการน าของ

นายวลล บรานต และยงคงน ารฐบาลอยางมเสถยรภาพตงแตป 1974-1982 ในยคของนายเฮลมต

ชมดต อยางไรกตามนโยบายทไมชดเจน เกยวกบการรวมประเทศระหวางเยอรมนตะวนตก

และตะวนออก ท าใหพรรคตองสญเสยความนยม จนถงยคของนายเกฮารต ชรอเดอร

ทสามารถน าพรรคจดตงรฐบาล ในชวงระหวางป 1998 จนถงป 2005 รวมกบพรรคกรน

ซงมอดมการณรกษาสงแวดลอม อนไดสงผลตอนโยบายหลายอยางของรฐ ทท าใหคะแนนเสยง

ของพรรคลดลงในชวงปลาย อยางเชน ยตโครงการโรงงานไฟฟาพลงปรมาณ และการเกบภาษ

การปลอยกาซคารบอน อนสงผลใหพรรคโซเชยลเดโมเครตกปารต ตองพายแพพรรคครสเตยน

เดโมแครตกยเนยน จากการเลอกตงในป 2005

ระบบหลายพรรค มขอไดเปรยบและเสยเปรยบ ดงตอไปน

ขอไดเปรยบ

1. ท าใหเกดนโยบายทมความหลากหลาย และการแขงขนกน

2. ท าใหพรรคการเมองแตละพรรค มการตรวจสอบ และการถวงดลทางอ านาจกน

3. ประชาชนสามารถลงโทษ หรอสนบสนนพรรคการเมองทตนเกลยด หรอชอบได

4. ประชาชนมทางเลอกในเรองพรรคการเมองมากขน

226

ขอเสยเปรยบ

1. มการแขงขนกนสงมากเกนไป ท าใหเกดความวนวายทางการเมอง

2. รฐบาลไมมความเปนเอกภาพ หากประกอบดวยพรรคการเมองมากเกนไป

3. รฐบาลมโอกาสฉอราษฎรบงหลวงสง เพราะรฐบาลตองตอบแทนพรรครวม

รฐบาล

4. พรรคการเมองตางมงสจดประนประนอม จนขาดอดมการณทชดเจน

อยางไรกตาม ไดเกดระบบยอยขนมาอกระบบหนง ซงอยระหวางระบบ 2 พรรค

กบระบบหลายพรรค นนคอ ระบบ 2 พรรคครง (Two and Half system) ซงมลกษณะคลาย

ระบบ 2 พรรคการเมอง แตทง 2 พรรคใหญไมสามารถไดคะแนนเสยงในรฐสภาไดอยางเดดขาด

เหมอนพรรคเดโมแครต และพรรครพบลกนของสหรฐฯ และระบบนกแตกตางจากระบบหลายพรรค

เพราะพรรคการเมองท 3 มบทบาท เปนปจจยของการจดตงรฐบาลได ในกรณทไมมพรรคใด

ใน 2 พรรคใหญมคะแนนเสยงโดยเดดขาด (Hung Parliament) ในขณะทระบบหลาย

พรรคนนอาจมพรรคการเมองเพยงพรรคเดยวสามารถจดตงรฐบาลได ดงตวอยางไดแก การ

เลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรขององกฤษ ในป 2010 โดยพรรคคอนเซอรเวทฟและ

พรรคเลเบอร ไมไดคะแนนเสยงสวนใหญคอ 326 เสยง จากทงหมด 650 เสยง ทง 2 พรรคจง

ตองเจรจาใหพรรคลเบอรลเดโมแครตส (Liberal democrats) ซงไดคะแนนเสยงเปนอนดบ 3

เขารวมกบตนเพอจดตงรฐบาล พรรคลเบอรลเดโมแครตสไดตดสนใจเขารวมกบพรรคคอน

เซอรเวทฟ และพรรคคอนเซอรเวทฟกไดจดตงรฐบาล (Wikipedia, 2015, Online)

สรปอดมการณพรรคการเมอง (อางจากผเขยนต าราเอง)

ซายจด กลาง ขวาจด

พรรคคอมมวนสต (ชวงสงครามเยน) พรรคเลเบอร (องกฤษ) พรรคคอนเซอรเวทฟ (องกฤษ) พรรคนาซ/นโอนาซ

พรรคเดโมแครต พรรครพบลกน พรรคเนชนนลฟรอนท (ฝรงเศส) พรรคบาธ

พรรคสงคมนยม (ฝรงเศส) พรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต พรรคฮซบลลอฮ

พรรคโซเชยลเดโมเครตกปารต พรรคพเพลสแอคชนปารต พรรคครสเตยนเดโมเครตกยเนยน

พรรคอนเดยนเนชนนลคองเกรส พรรคภารตยา จานาทา

ภาพ 8 แสดงสรปอดมการณพรรคการเมอง

227

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ในยคโลกาภวฒน อดมการณของพรรคการเมองในทกประเทศ จะมแนวโนมเลอนไหล

ไปตรงกลาง เพอใหไดคะแนนเสยงจากประชาชนใหมากทสด และท าใหเกดความส าเรจ

ในการบรหารประเทศ อยางเชนพรรคเลเบอรขององกฤษ และพรรคสงคมนยมของฝรงเศส

แมแตพรรคคอมมวนสตในชวงสงครามเยน กพยายามปรบตวยอมรบเอาอดมการณ

ของฝายตรงกนขามมา เพอใหประเทศอยรอด โดยเฉพาะในชวงปลายสงครามเยน

อยางเชน สหภาพโซเวยตในยคของกอรบาชอฟ และจนในยคของเตงเสยวผง

2. เชนเดยวกบอดมการณทางการเมอง พรรคทกพรรคไมวาซายหรอขวาจะยดมน

ในอดมการณชาตนยม รวมไปถงการค านงถงผลประโยชนของชาต เพอใหไดคะแนนเสยง

สนบสนนจากประชาชนใหมากทสด อยางไรกตามพรรคการเมองทมแนวคดแบบชาตนยมสดโตง

กจะไมไดคะแนนเสยงสงมากนก ยกเวนบางประเทศ อยางเชนพรรคภารตยา จานาทา ของอนเดย

3. จ านวนของพรรคการเมองทจดตงรฐบาล อาจไมเกยวกบระบอบการปกครองเสมอไป

ประเทศทเปนประชาธปไตย อาจมพรรคการเมองเดยวกงผกขาด เชน ญปน กบประเทศทเปน

เผดจการ เชน มาเลเซย นอกจากน ระบบสองพรรคกงผกขาด อยางเชนสหรฐฯ ยงท าให

ประเทศประชาธปไตย ดมลกษณะแตกตางเพยงเลกนอย กบประเทศเผดจการทม

พรรคการเมองเดยว คอ มผผกขาดนโยบายอยเพยงจ านวนหนง

4. ประเทศกรณศกษา ไมวาจะมระบบพรรคการเมองแบบใด ลวนแตประสบปญหา

คอ ประชาชนเสอมความนยมตอพรรคการเมอง อนเปนผลมาจากการฉอราษฎรบงหลวง

ความไรประสทธภาพ และการแยงชงอ านาจกนระหวางพรรคการเมอง อนมผลใหบางประเทศ

กรณศกษา เชน องกฤษ และอนเดย มรปแบบพรรคการเมองทเปลยนแปลงไป สวนกรณของ

สหรฐอเมรกา ท าใหผมาลงคะแนนเสยงลดลง

สรป

พรรคการเมอง หมายถง องคกรทางการเมองซงมงมอทธพลตอนโยบายของรฐ

นนคอ การยดครองอ านาจรฐ โดยการสงตวแทนผานการเลอกตง หรอกระบวนการอน ๆ

เพอเขามาในรฐสภา และด ารงต าแหนงตาง ๆ ของรฐบาล ความส าคญของพรรคการเมอง

ไดแก 1. พรรคการเมองเปนจดเชอมตอระหวางชนชนปกครองหรอปญญาชน กบประชาชน

2. ประชาชนสามารถสรางแรงกดดนผานพรรคการเมอง 3. พรรคการเมองเปนฐานใหประชาชน

สามารถมสวนรวมในการบรหารประเทศ 4. ความหลากหลายของพรรคการเมอง จะชวยท าให

ประเทศเปนประชาธปไตย และ 5. ประชาชนสามารถลงโทษพรรคการเมองได หากไมไดปฏบต

228

ตามสญญา พรรคการเมองตองยดถออดมการณเปนตวก าหนดทศทางของการด าเนนการของพรรค

เปนตวดดดงเสยงสนบสนนจากประชาชน และยงเปนอตลกษณของพรรค พรรคอาจยดถอ

อดมการณมากกวา 2 อยางขนไป ในปจจบนพรรคการเมองมอดมการณทไมชดเจนคอ

จะเนนไปทางกลางมากกวาซาย หรอขวา เพราะตองการดงดดคะแนนเสยงและท าใหพรรค

มความหยดหยนในภาพลกษณ และยงบรหารประเทศไดมประสทธภาพมากขน หากไดเปนรฐบาล

แตกมพรรคการเมองซงยดถออดมการณแบบจด ดงเชน พรรคซายจด และขวาจดโดยมอดมการณ

เพอเปลยนแปลงสงคม โดยวธการแบบรนแรง และยงตงอยบนอดมการณชาตนยม เหยยดเชอชาต

ตอตานพวกตางศาสนาและพวกรกรวมเพศ ตวอยางเชน พรรคนาซ พรรคฮซบลลอฮ

พรรคคอมมวนสตของประเทศตาง ๆ พรรคเชนนในประชาธปไตย มกอาศยกระแสอารมณ

ความรสก ของคนในประเทศตามสถานการณ ดงเชน พรรคเนชนนลฟรอนท ของฝรงเศส

พรรคโกลเดนดอวน ของกรซ ฯลฯ

ส าหรบระบบพรรคการเมอง คอ จ านวนของพรรคการเมอง โครงสรางและความสมพนธ

ระหวางพรรคการเมองดวยกน โดยมปจจยคอ จ านวนของพรรคการเมองทถกกฎหมาย

ในประเทศนน ความสามารถในการเขารวมรฐบาลของพรรค และความสมพนธระหวาง

พรรคการเมอง ระบบพรรคการเมอง สามารถแบงตามจ านวนของพรรคทสามารถจดตง

รฐบาล คอ 1. ระบบพรรคเดยว คอ พรรคการเมองเดยวมอ านาจทแทจรงในการปกครองรฐบาล

โดยปราศจากการเลอกตงแบบประชาธปไตย ตวอยางไดแก จน ซงมพรรคคอมมวนสต

ปกครองประเทศ แมวาจะมพรรคการเมองอนอยดวย และพมา ซงเคยเปนระบบหลายพรรคการเมอง

และตอมาไดกลายเปนระบบพรรคเดยว เชนเดยวกบปจจบน ซงมพรรคเดยวทมอ านาจปกครอง

ประเทศ โดยการสนบสนนจากทหาร แมจะมหลายพรรคกตาม 2. ระบบพรรคเดยวกงผกขาด

คอ พรรคการเมองเดยวปกครองรฐบาลอยางยาวนาน แมวาจะมการเลอกตงแบบประชาธปไตย

ทไมสมบรณ และพรรคของรฐบาลอาจใชกลไกของรฐเพอผกขาดคะแนนเสยง ตวอยางไดแก ญปน

ซงมพรรคลเบอรลเดโมเครตกปารต กมอ านาจเหนอรฐบาลเปนเวลานาน แมวาจะพายแพ

ในการเลอกตงอย 2 ครง และสงคโปร ซงมพรรคพเพลสแอคชนปารต ครองอ านาจอยนาน

เพราะกดกนไมใหพรรคฝายคานมพนทในการหาเสยง ระบบพรรคการเมองท 1 และท 2

มขอไดเปรยบเชน รฐบาลมความเขมแขง สามารถผลกดนนโยบายของตนใหส าเรจ และ

ขอเสยเปรยบเชน พรรคการเมองฝงตวเขาครอบง าระบบพรรคการเมองมากเกนไป

3. ระบบ 2 พรรคการเมอง คอ ระบบทมพรรคการเมอง 2 พรรค ผลดกนผกขาดการบรหารประเทศ

เปนเวลานาน แมม เลอกต งแบบเสร ดงตวอยางเ ชน องกฤษ ซงม 2 พรรคใหญคอ

229

พรรคคอนเซอรเวทฟ และพรรคเลเบอร ซงตางกมความพยายามในการปรบอดมการณเขาหา

ตรงกลาง เพอใหไดเปนรฐบาล

ส าหรบสหรฐอเมรกา ม 2 พรรคการเมองใหญ คอ พรรครพบลกน และพรรคเดโม

แครต ซงมอดมการณทแตกตางกนอยางสง และรปแบบการเมองของสหรฐฯ ท า ใหไ ม

สามารถมพรรคท 3 เขามามบทบาทในการรวมจดตงรฐบาลไดอยางแทจรง ระบบ 2

พรรคการเมอง มขอไดเปรยบเชน รฐบาลสามารถบรหารประเทศไดสะดวก ตอเนองและม

ประสทธภาพ และมขอเสยเปรยบเชน ประชาชนมทางเลอกนอย ถาสองพรรคไมมนโยบายใหมหรอ

ท างานไมมประสทธภาพ 4. ระบบหลายพรรคการเมอง คอ ระบบทพรรคการเมองหลายพรรค

สามารถเขามาบรหารรฐบาลรวมกนได ดงประเทศกรณศกษา ไดแก อนเดย ซงม 2 พรรคใหญ

คอ พรรคอนเดยเนชนนลคองเกรส และพรรคพรรคภารตยา จานาทา ผลดกนจดตงรฐบาล

แตกมพรรคการเมองขนาดเลกเขารวมดวยอยเสมอ หรออยางเชนเยอรมน ซงมพรรค 2 พรรคใหญ

คอ พรรคครสเตยนเดโมแครตกยเนยน และพรรคครสเตยนเดโมแครตกยเนยน ซงผลดกน

จดตงรฐบาลพรอมกบพรรคการเมองขนาดเลก ระบบหลายพรรคมขอไดเปรยบเชน ท าใหเกด

นโยบายทมความหลากหลาย และการแขงขนกน และขอเสยเปรยบคอ รฐบาลไมมความเปนเอกภาพ

หากประกอบดวยพรรคการเมองมากเกนไป อยางไรกตามกไดเกดระบบ 2 พรรคการเมองครง

คอ ระบบทพรรคจะจดตงรฐบาลได ตองอาศยพรรคการเมองขนาดเลกมารวมดวยเสมอ ดงเชน

องกฤษ เมอป 2010

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. พรรคการเมองเปนสงทจ าเปนส าหรบทกประเทศหรอไม

2. พรรคการเมองเปนสงทบงบอกความเปนประชาธปไตยไดเสมอไปหรอไม เพราะอะไร

3. พรรคการเมองจ าเปนตองมอดมการณหรอไม เพราะเหตใด

4. ทานคดวาพรรคแบบซายจดหรอขวาจด ควรไดรบอนญาตใหจดตงไดหรอไม

เพราะอะไร

5. ทานคดวาพรรคคอนกลางเปนสงทดตอประเทศเสมอไปหรอไม อยางไร

6. ทานคดวาจนควรมพรรคการเมองเพยงพรรคเดยวในการบรหารประเทศหรอไม

เพราะเหตใด

7. ประเทศททานอาศยอย มระบบพรรคการเมองแบบใด ทานคดวาสงผลดตอประเทศ

หรอไม เพราะอะไร

230

บรรณานกรม

Agence-France Presse in Rangoon. (2014). Burma rules out lifting ban on Aung San

Suu Kyi presidency before election. Retrieved November 19, 2014,

from http://www.theguardian.com/world/2014/nov/19/burma-rules-out-changing-

constitution-aung-san-suu-kyi

Almond,G. A., Powell, G.Bingham,Jr., Dalton, R. J., and Strom , K. (2010). Comparative

Politics Today.USA: Longman.

Aoki, M. (2014). Komeito’s 50 years of losing its religion. Retrieved November 19,

2014, from http://www.japantimes.co.jp/news/2014/11/20/national/politics-

diplomacy/komeitos-50-years-of-losing-its-religion/#.Vh3G_-ztmko

BBC. (2015). UK election results: David Cameron pledges a 'greater Britain.

Retrieved July 22, 2015, from http://www.bbc.com/news/election-2015-

32659720

Bibby, J. F., and F.Schaffner, B. (2008). Politics ,Parties and Elections in America.

Thomson Wadsworth.

China Internet Information Center. (n.d.). IV. The System of Multi-Party Cooperation

and Political Consultation. Retrieved November 17, 2014, from

http://www.china.org.cn/english/Political/29034.htm

Fund, J. (2015). Meet Jeremy Corbyn, the New Loony-Left Socialist Leader of

Britain’s Labour Party. Retrieved July 22, 2015, from

http://www.nationalreview.com/article/423951/Jeremy-Corbyn-Socialist-Loon-

New-Labour-Leader-UK

Garnett, M., and Lynch, P. (2009). Exploring British Politics. UK: Pearson Education

Limited.

Hall, S. (2003). New Labour has picked up where Thatcherism left off. Retrieved July

22, 2015, from http://www.theguardian.com/politics/2003/aug/06/society.labour

Henretta, J. A. (2008). America's History, Volume I. USA: Bedford/St. Martin's.

Heywood, A. (2007). Politics. New York: Palgrave Macmillan.

231

Hogwood, P., and Roberts, G. K. (2003). European Politics Today. UK: Manchester

University Press.

Ishida, T.and Krauss, E. S. (Eds). (1989). Democracy in Japan. USA: University of

Pittburg Press.

Lai, A. (2012).'One party, two coalitions'-China's factional politics. Retrieved

November 9, 2012, from http://edition.cnn.com/2012/10/23/world/asia/china-

political-factions-primer/

O’Callahan, J. (2013). Protest, voter anger put political risk in Singapore's future.

Retrieved February 15, 2013, from http://www.reuters.com/article/2013/02/15/us-

singapore-politics-idUSBRE91E07520130215.

O’Connor, K., and Sabato, L. J. (2002). American Government 2002: Continuity and

Change. New York: Longman Pub Group.

Shively, W. P. (2008). Power & Choice: An Introduction to Political Science.

UK: McGraw-Hill Education.

The Guardian. (2015). Greece: claims of a far-left victory are nonsense. Retrieved

January 26, 2015, from http://www.theguardian.com/world/2015/jan/26/greece-

claims-of-far-left-victory-are-nonsense

The Telegraph. (October 15, 2013). Angela Merkel's Christian Democrats set to hold

third round of 'grand coalition' talks. Retrieved January 26, 2015, from

http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/germany/10378993/Angela-

Merkels-Christian-Democrats-set-to-hold-third-round-of-grand-coalition-

talks.html

The Week.(September 12,2015). The rise of Europe's far right.Retrieved September

12,2015,from http://theweek.com/articles/576490/rise-europes-far-right

Wembridge, Mark. (2015). Singaporeans vote overwhelmingly to return PAP to

power. Retrieved January 26, 2015,

from http://www.ft.com/intl/cms/s/0/5c135ecc-5894-11e5-a28b-

50226830d644.html#axzz3n5mcLl6x

232

Wikipedia. (2015). Far-right politics. Retrieved April 6, 2015,

from http://en.wikipedia.org/wiki/Far-right_politics

Wikipedia. (2015). Republican Party (United States). Retrieved May 2, 2015,

from http://en.wikipedia.org/wiki/Republican_Party_(United_States)

Wikipedia. (2015). Democratic Party (United States). Retrieved May 2, 2015,

from http://en.wikipedia.org/wiki/Democratic_Party_(United_States)

Wikipedia. (2015). United Kingdom general election, 2010. Retrieved October 5, 2015,

from https://en.wikipedia.org/wiki/United_Kingdom_general_election,_2010

บทท 15

กลมผลประโยชน (Interest Group)

กลมทมบทบาททางการเมองและการปกครองทางออมนอกเหนอจากสถาบน

ทเปนทางการดงทไดกลาวมาแลวขางตนคอ กลมผลประโยชน กลมผลประโยชน หมายถง

การรวมกลมโดยสมครใจของประชาชน ทพยายามเขามามอทธพลตอกฎหมาย และนโยบาย

ของรฐ ในประเดนดานใดดานหนงผานการวงเตน (Lobbying) หรอการใหผลประโยชนแกรฐบาล

ดงเชน การรณรงคหาเสยงสนบสนนรฐบาลจากสงคม การชวยเหลอในเรองคะแนนเสยง

ของนกการเมอง การบรจาค การตดสนบน หรออาจจะรวมไปถงวธการในดานลบ ดงเชน

การฟองศาล การประทวง หรอแมแตการใชความรนแรงขดขวาง เพอใหรฐออกกฎหมาย

ตามทกลมตนตองการ หรอไมใหออกกฎหมายทตนไมเหนดวย

ประเภทของกลมผลประโยชน

กลมผลประโยชนสามารถแบงเปน 4 กลมใหญ ๆ ดงตอไปน (Axford, et.al., 2002, pp.

382-387)

1. กลมผลประโยชนทไมเปนทางการ (Non-associational Interest Groups)

คอ กลมคนทมความรสก หรอจดรวมกนทางจตใจ หรอทางวฒนธรรม

เชน กลมทางอตลกษณ กลมทางวฒนธรรมคนทเกดในภมล าเนาเดยวกน แตไมมการจดตงกลม

2. กลมผลประโยชนทเปนทางการ (Associational Interest Groups)

คอ กลมทมการจดตง มสมาชกทแนนอน แตไมไดสามารถพฒนาเปนสถาบนได

ดงเชน กลมเกษตรกร กลมสหพนธแรงงาน นกศกษา เปนตน

3. กลมผลประโยชนทเปนสถาบน (Institutional Interest Groups)

คอ กลมผลประโยชนทเปนองคการ ซงมรปแบบการจดตงและการด าเนนการ

ทเปนทางการ และกฎเกณฑ ไดรบการรบรองโดยกฎหมาย เชน กลมขาราชการ นกการเมอง

พรรคการเมอง

ความแตกตางและความสมพนธระหวางกลมผลประโยชนกบพรรคการเมอง

ถงแมกลมผลประโยชนกบพรรคการเมองมความคลายคลงกนในประเดนทวา

ทงคพยายามเขามามอทธพลตอนโยบายสาธารณะ จนมการจดใหพรรคการเมองเปนกลม

ผลประโยชนชนดหนงเชนเดยวกบขาราชการ แตอกแงมมหนงทง 2 กลมถกจดวาอยคน

234

ละกล มกน โดยกล มผลประโยชนมความแตกตางจากพรรคกล มการเมองดงตอไปน

(Pearsonhighered, n.d., Online)

1. กลมผลประโยชนไมไดเกยวของกบการเลอกตงอยางเปนทางการ และไมตองม

ความรบผดชอบตอสาธารณะ ในขณะท พรรคการเมองมความเก ยวของกบการ

เลอกตงและตองรบผดชอบตอค าสญญาทมตอผลงคะแนนเสยงให

2. ในเรองของเปาหมาย กลมผลประโยชนมกเนนทนโยบายหรอโครงการในบางประเดน

ซงเกยวของกบผลประโยชนของตวเอง สวนพรรคการเมองน าเสนอและปฏบตตามนโยบาย

ในระดบกวางแกประเทศ เมอไดเปนรฐบาล

3. กลมผลประโยชนมขอบเขตของสมาชกทแคบ เพราะสมาชกของกลมผลประโยชน

มลกษณะและเปาหมายในการใชชวตการท างานและอดมการณทคลายคลงกน สวนพรรค

การเมองตองการสมาชก และผสนบสนนใหมากทสดทวประเทศ โดยไมจ ากดลกษณะหรอ

ความสนใจมากนก หรอยงมการยดหยนทางอดมการณไดมากกวา

4. กลมผลประโยชนนนมจ านวนไมจ ากดเชนอาจจะเปนหลายรอยกลม สวนพรรค

การเมองมขดจ ากด เชนประเทศสวนใหญนนมกไมมพรรคการเมองเกนกวา 10-12 พรรค

กลมผลประโยชนและพรรคการเมอง มความสมพนธตอกน อยางเชน กลมผลประโยชน

มกใชพรรคการเมองเปนฐาน ในการชกจงและโนมนาวสมาชกรฐสภา และฝายบรหาร

ใหชวยออกกฎหมายทเออตอประโยชนตน โดยพรรคการเมองอาจมเปาหมายเพยงพรรคเดยว

อยางเชนกล มเนชนนลไรเฟลแอสโซสเอชน (สมาคมสนบสนนการครอบครองปน)

สนบสนนอยางแขงขนตอผลงสมครของพรรครพบลกน หรออาจมเปาหมายมากกวา 1 พรรค

ดงเชนกลมผลประโยชนของบรษทขนาดใหญตางๆ สนบสนนทงพรรครพบลกนและพรรค

เดโมแครต นอกจากนกลมผลประโยชนอาจจะมอทธพลตอพรรคการเมองในการแตงตงผสมคร

ลงเลอกตงซงมทาทสนบสนนกลมผลประโยชนนน แตผสมครนนตองสงกดพรรคการเมอง

ไมใชกลมผลประโยชน

แนวคดส าคญเกยวกบกลมผลประโยชน

แนวคดส าคญเกยวกบความสมพนธระหวางกลมผลประโยชนกบรฐบาล ถกแบงเปน

2 แนวคดหลก ดงตอไปน (Klesner, 2013, pp. 169-171)

1. แนวคดพหนยม (Pluralism) หมายถง แนวคดทรฐเปดเวทแหงการตอรอง

ทางอ านาจ ส าหรบกลมผลประโยชนตาง ๆ อยางเทาเทยมกน โดยไมมกลมใดสามารถผกขาดได

ประชาชน กลาวคอกลมตาง ๆ มเสรภาพในการกอตงกลมผลประโยชน และสามารถ

235

แขงขนเพอใหรฐบาลหรอฝายทออกกฎหมายปฏบตตามทตวเองตองการ ตวอยางของ

แนวคดนไดแก สหรฐอเมรกา

2. แนวคดบรรษทนยม (Corporatism) หมายถง แนวคดทมงใหรฐควบคมประชาชน

ผานตวแทนจากการรวมกลมทางสงคม เชน สหภาพแรงงาน กลมทางอาชพตาง ๆ แนวคดน

เปนทแพรหลาย โดยเบนโต มสโสลน ผน าสงสดของอตาล ทบรหารประเทศแบบฟาสซสต

ส าหรบ แนวคดบรรษทนยมยคใหม (Neo-corporatism) เปนแนวคดทเกดหลงสงครามโลก

ครงท 2 ทไมไดใหอ านาจแกรฐบาลโดยเดดขาดเหมอนยคของมสโสลน โดยยอมรบการเขา

รวมของฝายทไมใชรฐบาลดงเชนกลมผลประโยชน ในการการก าหนดนโยบายและการ

บรหารงานของรฐบาล ตามแบบไตรภาคนยม (Tripartism) แนวคดนเนนไปทการตดตอรวมมอ

กนระหวาง 3 ภาค คอ รฐ ธรกจ และแรงงาน ในการสรางนโยบายทางเศรษฐกจผานการ

ปรกษาหารอ เจรจา และการประนประนอมกน ปจจบนประเทศทเนนแนวคดบรรษทนยม อยาง

สง ไดแก เยอรมน

กลมผลประโยชนกบกลมประชาสงคม

กลมผลประโยชนยงมความคลายคลง และเหลอมล ากบกลมประชาสงคมอยมาก

กลมประชาสงคม (Civil society) หมายถง เครอขายการประสานกนของกลมตาง ๆ ตงแตชนชน

กลมผลประโยชน จนไปถงกลมของประชาชน ทเรยกรองความเปนธรรมทางการเมอง

หรอผลประโยชนส าหรบสงคมโดยรวม (บางแหงใชค าวากลมผลประโยชนสาธารณะ หรอ

Public interest) กลมประชาสงคมมความเฟองฟในยโรปและสหรฐฯ ตงแตทศวรรษท 50

เชน กลมเรยกรองสทธของคนสผว สทธสตร กลมปกปองสงแวดลอม และสทธสตว

(เชน กลมกรนพซ) จนมาถงกลมตอตานบรษทขามชาต ตอตานลทธบรโภคนยมและลทธทนนยม

อยางในปจจบน โดยขบวนการมกตงอยบนอดมการณอนาธปไตย และลทธซายใหม (New Left)

ซงเปนกล มทหาทางเลอกใหมระหวางคอมมวนสตท เปนเผดจการเชนสหภาพโซเวยต

กบลทธบรโภคนยม ในประเทศตะวนตกมการผสมผสานแนวคดปรชญามารกซ กบแนวคด

อ น เชนแนวคดจตวเคราะหของซกมนด ฟรอยด ปรชญาอตถภาวนยม ปรชญามนษยนยม

อยางไรกตามขบวนการนสามารถสบยอนกลบไปจนถงตนศตวรรษท 19 เชน ขบวนการ

เรยกรองสทธและคาจางของชนชนแรงงาน หรอกลมเรยกรองเพอเอกราชของประเทศทตก

เปนอาณานคมของตะวนตก (Heywood, 2007, pp. 307-310)

ดงนน กลมประชาสงคมจงแตกตางจากกลมผลประโยชน เพราะกลมประชาสงคมถอวา

วตถประสงคและกจกรรมของตน ปลอดจากจากอทธพลของระบบราชการ และระบบทน

และยงยดมนตออดมการณ ดงทไดกลาวมาขางตน ในขณะทกลมผลประโยชนจ านวนมาก

236

ไดรบการสนบสนน หรอถกครอบง าโดยกลมทนกบรฐ และไมไดยดมนในอดมการณหรอปรชญา

อนลกซง นอกจากน กลมประชาสงคมมกเนนประเดนทเปนปญหาของสงคมโดยรวมมากกวา

เรองเฉพาะดาน เหมอนกบกลมผลประโยชน อยางไรกตาม ความแตกตางนเรมลดลง

เพราะกลมประชาสงคมหลายกลมเองดเหมอนจะหนมาเนนผลประโยชนเฉพาะกลมตน

และกลมผลประโยชนหลายกลม ยงอาศยการสรางเครอขาย และประสานงานกบกลมประชาสงคม

(Ibid.,310)

ประเทศกรณศกษา

ไดแกสหรฐอเมรกา เยอรมน รสเซย และจน ซ งถอไดวาเปนประเทศซงกลม

ผลประโยชนมบทบาทอยางสงตอรฐบาล

สหรฐอเมรกา

สหรฐ ฯ ถอไดวาเปนประเทศทมกลมผลประโยชนเขามาเกยวของในการตดสนใจ

ตอนโยบายของรฐในทกระดบ สหรฐฯ ยดถอแนวคดพหนยมตลอดมา จงมการแขงขนกนวงเตน

กบพรรคการเมอง รฐสภา และรฐบาล ไมวาระดบมลรฐ หรอระดบกลางสงมาก ในชวงศตวรรษท 20

รฐบาลสหรฐฯ เปดใหบรษทขนาดใหญ และกลมผลประโยชน เชน สหภาพแรงงาน เขามามสวนรวม

ในการตดสนนโยบายของรฐ ซงขยายใหญในชวงนโยบายนวดลของแฟรงคลนท ด รสเวลท

เมอทศวรรษท 30 กลมทนอเมรกนไดรวมตวกนตงองคกรทเรกวา พเอซ หรอ PACs (Political

Action Committees) ททรงอ านาจในการตอรองอ านาจกบรฐบาล กลมผลประโยชน (หรอกลม

ประชาสงคม) หลายกลมเขามามอทธพลทางการเมองในทศวรรษท 50 เชน แอสโซซเอชนฟอร

เดอะแอดวานแมนททออฟคลเลอรพเพล (National Association for the Advancement of Colored

People) ทรณรงคเพอเรยกรองสทธแกคนผวด า กลมวงเตนเพอผลประโยชนของประเทศ

อสราเอล (Israel Lobbyist) ซงมนกรฐศาสตร คอ จอหน เมยสไฮมเมอร ไดเขยนหนงสอ

เพอแฉวาเขามามอทธพลตอรฐบาลชดตาง ๆ และนโยบายการตางประเทศ ท าใหสหรฐฯ ให

ความรวมมอกบอสราเอลอยเสมอมา (William Grimes, 2007, Online)

นอกจากนยงมตวอยางของกลมผลประโยชนซงมอทธพลมหาศาล คอ เนชนนลไรเฟล

แอสโซซเอชน (National Rifle Association) หรอสมาคมทสนบสนนการครอบครองปน ซง

ชวยเหลอนกการเมองในพรรครพบลกน โดยเฉพาะประธานาธบดจอรจ ดบเบลย บช ในเรองทน

และการระดมคะแนนเสยงอยางมาก อนสงผลใหบชด าเนนการหรอเอออ านวยใหมการออก

กฎหมาย ทตอบสนองตอผลประโยชนของสมาคมนตลอดเวลา (Wikipedia, 2015) หรอ

กลมอตสาหกรรมอาวธ ซงทวบทบาทดวยปจจยส าคญคอ นโยบายการตางประเทศของ

สหรฐ ฯในชวงสงครามเยน และสงครามตานการกอการราย แตในยคของบารค โอบามา ได

237

พยายามตดงบประมาณของกระทรวงกลาโหมไปเปนจ านวนมหาศาล แตเมอเกด

เหตการณของโลกทสหรฐอเมรกาถอวาเปนภยคกคามตอความมนคง โอบามาจงตองเปลยนนโยบาย

หนมาเพมงบประมาณทางทหารอก (Cooper, 2015, Online) กลมผลประโยชนของสหรฐฯ ยงสามารถแบงออกเปน 2 กลม อนไดแก (O’Connor

and Sabato, 2002, p. 590)

1. กลมผลประโยชนทมงเนนประเดนอนหลากหลาย (Multi-issue)

กลมผลประโยชนน แมจะมหลกการณเพยงอยางเดยว แตกมประเดนตาง ๆ ทเขามา

เกยวของอยางมากมาย อยางเชน แอสโซซเอชนฟอรเดอะแอดวานแมนททออฟคลเลอรพเพล

สนบสนนสทธและเสรภาพของคนสผว หรอกลมสนบสนนศาสนาครสตนน ยดมนในคานยม

และหลกค าสอนศาสนาครสต แตทง 2 กลมกตองวงเตนหรอรณรงคในประเดนอน ๆ

เชน วถชวตความเปนอย การศกษา ครอบครว ฯลฯ ทงในระดบรฐบาลกลางและรฐบาลทองถน

2. กลมผลประโยชนทมงเนนประเดนเดยว (Single Issue)

กลมผลประโยชนนเนนไปทประเดนเดยวอยางแทจรง และมขอบเขตทแคบกวา

กลมแรกมาก เชนอาจเนนไปทเฉพาะรฐบาลกลาง ในหลายครงมกมวตถประสงคทขดแยงกนเอง

เพราะความหลากหลายและแตกตางทางดานอดมการณ เชน กลมสนบสนนการท าแทง

และกลมตอตานการท าแทง กลมอนรกษสงแวดลอมและกลมอตสาหกรรม ฯลฯ โดยปจจบน

กลมผลประโยชนเชนนเพมจ านวนสงขนเรอย ๆ

238

ภาพ 9 แสดงแนวคดพหนยมของสหรฐอเมรกา

ทมา: Introducing Comparative Politics: Concepts and Cases in Context (Ann and Orvis,

n.d., p. 357)

เยอรมน

กลมผลประโยชนเปนสวนส าคญของการเมองเยอรมน นนคอมความสมพนธกบรฐบาล

อยางใกลชดมากยงกวากลมผลประโยชนในสหรฐอเมรกา อาชพแพทย นกกฎหมาย และ

อาชพอสระอน ๆ ของเยอรมน ไดรวมกนจดตงสมาคมเกยวกบอาชพ ซงเปนไปตามกฎหมาย

และไดรบการอนญาตจากรฐบาล ในการประกอบกจกรรมตาง ๆ ท าใหสมาคมเหลานน

มลกษณะสวนหนงเหมอนอยในภาครฐ กลมผลประโยชนยงเขารวมกบคณะกรรมการและ

องคกรสวนตาง ๆ ของรฐบาล บางกลมไดรบการชวยเหลอทางการเงนและอ านาจจากรฐบาล

เพอประกอบกจกรรมอนเกยวของกบนโยบายของรฐ เชน การบรหารโรงพยาบาล หรอ

การตรวจสอบสภาวะสงแวดลอม กฎหมายปกครองของเยอรมนก าหนดวากระทรวงตองมการตดตอ

กบกลมผลประโยชนทเกยวของ เพอชวยในการวางนโยบายทจะสงผลกระทบถงกลมเหลานน

รฐบาล

สมาคม สมาคม

บรษท/องคกรธรกจ

บรษท/องคกรธรกจ

สหภาพแรงงาน สหภาพแรงงาน

บรษท/องคกรธรกจ

บรษท/องคกรธรกจ

239

อนจะสงผลประโยชนตอรฐบาลเอง เพราะความเชยวชาญเฉพาะดานของกลมผลประโยชนเหลานน

ดงทไดกลาวมาแลววา เยอรมน เปนตวอยางของแนวคดบรรษทนยมใหม ซงชวยใหเยอรมนนน

มความขดแยงระหวางกลมผลประโยชน เชน การเดนขบวนการประทวงนอยลง อยางไรกตาม

แนวคดเชนน ไดท าใหเยอรมนเปนประชาธปไตยแบบปรกษาหารอมากกวาเนนการเลอกตง

เพราะรฐบาลเลอกทจะเจรจากบกลมตาง ๆ โดยตรง อนเปนผลใหบทบาทของรฐสภา

และรฐบาลทองถนทมาจากการเลอกตง ลดนอยลง (Almond et.al., 2010, pp. 277-278)

การรวมกลมของกลมผลประโยชนเยอรมน ทมอทธพล ไดแก ฟรเดอเรชนออฟเยอรมน

อนดสตร (Federation of German Industry) ซงเปนการรวมตวของกลมอตสาหกรรม กวา 35 กลม

กลมคอนฟรเดอเรชนยออฟเยอรมนเอมพลอเยอรสแอสโซสเอชน (Confederation of German

Employee’s Associations) เปนการรวมกลมขององคกรของธรกจ โดยเฉพาะกลมนายจาง

ทประกอบธรกจ ไมวาขนาดใหญหรอขนาดกลาง กลมเยอรมนเฟเดอรเรชนออฟเทรดยเนยน

(German Federation of Trade Unions) หรอการรวมกลมของสหภาพแรงงานของอตสาหกรรมตาง ๆ

ตงแตดานโลหะ การกอสราง สารเคม จนถงไปรษณย กลมนเปนตวแทนของลกจางถง 7 ลานคน

นอกจากน ยงมกลมผลประโยชนทางศาสนา (Religious Interests) อยางเชน โบสถของนกาย

คาทอลกและโปรแตสแตนทซงมงมอทธพลตอนโยบายในดานศาสนาของรฐบาล เพราะเยอรมนไมได

แยกศาสนาออกจากการเมองเหมอนกบสหรฐอเมรกา การหลงไหลเขามาของผอพยพท

นบเปนมสลมไดท าใหเกดกลมผลประโยชนของศาสนาอสลามซงเขามามอทธพลตอ

การเมองของเยอรมน แมจะไดรบการตอตานจากชมชนหรอกลมผลประโยชนอน ๆ ซงถอวา

ศาสนาอสลามเปนสงแปลกปลอมส าหรบยโรป (Ibid., pp. 278-279)

240

ภาพ 10 แสดงแนวคดบรรษทนยมใหมของเยอรมน

ทมา: Introducing Comparative Politics: Concepts and Cases in Context (Ann and Orvis,

n.d., p. 357)

รสเซย

ในชวงทยงเปนสหภาพโซเวยต รฐบาลยอมรบกลมผลประโยชนทยอมอยภายใต

อดมการณคอมมวนสตเทานน กลมผลประโยชนดงกลาว ไดแก สหภาพแรงงาน กลมเยาวชน

กลมทางอาชพ ตองถกควบคมอยางใกลชดจากพรรคคอมมวนสต นโยบายกลาสนอสตของ

มคาอล กอรบาชอฟไดท าใหกลมผลประโยชนเหลานนแยกตวออกมามบทบาทอยาง

อสระและสามารถก าหนดวาระของตนตอรฐบาลของรสเซยไดอยางเสรและยงท าใหกลม

ผลประโยชนใหม ๆ เกดขนอยางรวดเรว กลมผลประโยชนสวนใหญของรฐเซยกลายเปนองคกร

ทไมแสวงหาผลก าไร (Non-Governmental Organization) ซงไมเกยวของกบรฐบาลอกตอไป และ

ยงไดรบเงนทนและการสนบสนนจากตางประเทศ มการประเมนวาในชวงทศวรรษท 90 ม

องคกรไมแสวงหาผลประโยชนในรสเซยหลายแสนองคกร ทงในระดบชาตและระดบทองถน

ทพยายามเขาไปมความสมพนธกบพรรคการเมอง และระบบราชการ แตมอยไมถงครงทมการ

ประกอบกจกรรมอยจรง (Ibid., p. 377)

รฐ

สมาพนธแรงงาน

สหภาพแรงงานยอย

สหภาพแรงงานยอย

สมาพนธอตสาหกรรม

บรษท/หางราน บรษท/หางราน

สมาพนธผจาง

สมาคมผจางตามภาคสวนตางๆ สมาคมผวาจาง

ตามภาคสวนตางๆ

มปฏสมพนธ มปฏสมพนธ

เปนสมาชก เปนสมาชก

เปนสมาชก

241

ในยคของวลาดมร ปตน ยงใหบทบาทของกลมผลประโยชนในรปแบบของบรรษทนยมใหม

เพราะรฐบาลมแนวโนมทจะตดตอโดยตรงกบองคกรขนาดใหญทเปนตวแทนของกลมผลประโยชน

ตาง ๆ ในสงคม ตวอยางไดแก องคกรสาธารณะ (Public Chamber) ซงเปนตวกลางในการสอสาร

ระหวางเอกชนและรฐ และหอการคาไดถกสรางขนในหลายภมภาค กลมผลประโยชนทมอ านาจ

และบทบาทสงมาก ไดแก รสเซยนยเนยนออฟอนดสเตรยลสต (Russian Union of Industrialists)

และยเนยนออฟคอมมททออฟเซอรเจอรสมาเทอรออฟรสเซย (Union of the Committees of

Soldiers' Mothers of Russia) ซงเปนองคกรทเปดโปงการลวงละเมดสทธมนษยชนในกองทพรสเซย

(Ibid., pp. 378-380) อยางไรกตาม ปตน ไดพยายามลดบทบาทของกลมผลประโยชน

และกลมประชาสงคมหลายกลม ซงเชอวาอยเบองหลงการประทวงรฐบาลครงใหญ เชน ในป 2012

รฐสภารสเซยไดออกกฎหมายบงคบใหองคกรไมแสวงหาผลก าไรตองลงทะเบยนกบ

กระทรวงยตธรรม ในฐานะเปนองคกรของตางชาต หากองคกรเหลานนเกยวของกบ

กจกรรมทางการเมองและไดรบทนสนบสนนจากตางประเทศ อนเปนการน ารปแบบของ

ผลประโยชนกลบไปเปนรฐชน า (Statist) เชนเดยวกบยคของสหภาพโซเวยต (Human Right

Watch, 2015, Online)

จน

กลมผลประโยชนของจนนน สามารถยอนหลงไปไดถงชวงตนของสาธารณรฐ

ตามการตนตวทางการเมองของชนชนตาง ๆ ของจนในยคนน กลมสหภาพแรงงานและกลมพอคา

นกธรกจ ไดเขามามอทธพลตอรฐบาลของขนศกและเจยง ไคเชคอยางมาก อยางไรกตาม

ความสมพนธระหวางรฐบาลกบกลมผลประโยชนอกหลายกลมไมมความราบรนนก ดงจะดไดจาก

เหตการณการสงหารหมท เมองเซยงไฮ ป 1927 สหภาพแรงงานเซยงไฮไดรวมมอกบ

พรรคคอมมวนสตท าการหยดงานประทวงรฐบาลเพอเรยกรองใหคนเขตนานาชาตเซยงไฮ

กลบมาสการปกครองของจน ท าใหเจยง ไคเชค ตองสงทหารไปปราบปราม จนมผเสยชวต

เปนจ านวนมาก (Wikipedia, 2015, Online)

ส าหรบจนในยคคอมมวนสตนน กมลกษณะเชนเดยวกบสหภาพโซเวยต ทไมยอมรบ

กลมผลประโยชน หรอกลมประชาสงคมทอยนอกเหนออดมการณของตนเอง กลมผลประโยชน

ทเคยมอยในจนกอนยคคอมมวนสตจ านวนมาก ตองถกยบหรอตองปรบเปลยนตวเองไปตาม

ความตองการของรฐบาล ตวอยางทโดดเดน ไดแก ออลไชนาเฟเดอเรนชนออฟเทรด

ยเนยน (All-China Federation of Trade Union) กอตงในป 1925 ซงถกพรรคคอมมวนสตเขามาจด

องคกรเสยใหม ในป 1949 และถกปดชวคราว โดยเหมา เจอตง ในป 1966 ชวงปฏวต

วฒนธรรม ปจจบน สมาพนธนเปนสหภาพการคาเพยงแหงเดยวในจน และมสมาชกมาก

242

ทสดในประเทศแตกถกโจมตวาเปนเครองมอของรฐบาลและไมไดใสใจตอสวสดภาพของ

คนงานอยางแทจรง (The Economist, 2008, Online) อยางไรกตาม นบตงแตจนเปดเศรษฐกจเขาสตลาด

เสร กลมผลประโยชนอาจไมจ าเปนตองมอดมการณสอดคลองกบรฐบาล และตอบสนองความ

ตองการของสงคมอกตอไป เพราะกลมเหลานซงเปนตวแทนของภาคธรกจ ไดมอ านาจ

ในการตอรองกบพรรคคอมมวนสต ในรปแบบบรรษทนยม ผานความสมพนธสวนบคคลกบ

สมาชกระดบสงของพรรค สงคมจนแมวาจะเปนสงคมนยม แตกเปนเวทของความขดแยง

ของกลมผลประโยชนตาง ๆ ไมตางจากประเทศอนเลย

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขป ดงตอไปน

1. นโยบายรฐบาลของทกประเทศกรณศกษา ลวนมกลมผลประโยชนเขามาเกยวของ

ทงสน กลมประเทศทเปนประชาธปไตย อยางเชนสหรฐฯ และเยอรมน กระจายอทธพล

ของกลมผลประโยชนไดดกวาเผดจการ ซงมงเนนไปทกลมผลประโยชนเฉพาะกลม

2. กลมผลประโยชนถกมองวา ไดท าใหระบบบางอยางของสถาบนการเมอง

แบบประชาธปไตยตองสญเสยบทบาทไป ดงเชนรฐสภา ทงสหรฐฯ และเยอรมน ท าใหถกมองวา

เปนการสานผลประโยชนระหวางกลมตางๆ เชน นกการเมอง ระบบราชการ และกลมผลประโยชน

มากกวาประชาชน ซงอาจดไมแตกตางจากประเทศเผดจการ

3. ประเทศทเปนเผดจการ เชน รสเซย และจน ไมเปดใหกลมทางประชาสงคมไดเขามา

มสวนรวมตอนโยบายของรฐ แตเปดใหกลมผลประโยชนทองผลประโยชนของรฐ มบทบาท

อยางเตมท และยงเกยวของกบองคกรนอกกฎหมาย อยางกรณรสเซย เพราะปราศจาก

การตรวจสอบจากสาธารณชน

สรป

กลมผลประโยชน หมายถง การรวมกลมโดยสมครใจของประชาชน ทพยายามเขามา

มอทธพลตอกฎหมาย และนโยบายของรฐ ในประเดนดานใดดานหนง ผานการวงเตน

หรอการใหผลประโยชนแกรฐ หรอขดขวางตอสกบรฐ ไมวาทางกฎหมายหรอการประทวง

กลมผลประโยชน แบงออกเปน 4 กลม อนไดแก 1. กลมผลประโยชนทเปนสถาบน หรอกลมทม

การจดตงอยางเปนทางการและถกกฎหมาย 2. กลมผลประโยชนและบคคลทไรบรรทดฐาน

หรอกลมทเกดขนจากอารมณเปนหลก 3. กลมผลประโยชนทเปนทางการ แตไมเปนไมถงขนเปน

สถาบน 4. กลมผลประโยชนทไมเปนทางการหรอกลมคนทมความรสก หรอจดรวมกนทางจตใจ

หรอทางวฒนธรรม กลมผลประโยชนยงไดเขามาวงเตนรฐบาล คอ ฝายบรหาร และนตบญญต

ผานทางพรรคการเมอง และย งมอทธพลตอการเลอกผลงสมครของพรรคการเมอง

243

กลมผลประโยชนมความสมพนธกบพรรคการเมอง ผานการสนบสนนทางการเงน และเสยงสนบสนน

และยงเนนไปยงบางบคคล เพอการลงสมครในการเลอกตง กลมผลประโยชนมความแตกตาง

จากพรรคการเมอง คอ ไมไดเกยวของกบการเลอกตงอยางเปนทางการ และไมรบผดชอบ

ตอสาธารณชน และยงเนนไปทนโยบายหรอโครงการในบางประเดนมากกวาพรรคการเมอง

กลมผลประโยชนมขอบเขตของสมาชกทแคบ และเฉพาะเจาะจงมากกวาพรรคการเมอง

ทตองการสมาชกอนหลากหลาย กลมประโยชนมจ านวนไมจ ากด และมากกวาพรรคการเมอง

แนวคดเกยวกบความสมพนธระหวางกลมผลประโยชนกบรฐบาล ไดแก 1. แนวคดพหนยม

หมายถง การทรฐเปดเวทแหงการตอรองทางอ านาจส าหรบกลมผลประโยชนตาง ๆ

อยางเทาเทยมกน 2. แนวคดบรรษทนยม หมายถง การทรฐควบคมประชาชนผานตวแทน

จากการรวมกลมทางสงคม ส าหรบแนวคดบรรษทนยมยคใหม เปนแนวคดทรฐยอมให

กลมผลประโยชน ดงเชนธรกจ และแรงงาน เขามารวมสรางนโยบายทางเศรษฐกจ

ผานการปรกษาหารอ เจรจา และการประนประนอม กลมผลประโยชนแมจะมความคลายคลงกบ

กลมประชาสงคม ในเรองการรวมกลมเพอเรยกรองผลประโยชนจากรฐบาล แตกลมผลประโยชน

อยภายใตอทธพลของกลมทนและรฐ มกปราศจากอดมการณ และเรยกรองผลประโยชน

สวนกลมตวเอง ในขณะทกลมประชาสงคมมอดมการณและเรยกรองผลประโยชนของสาธารณะ

มากกวา แตปจจบนความแตกตางของทง 2 กลม ลดนอยลง

ประเทศกรณศกษา ไดแก สหรฐอเมรกา ซงกลมผลประโยชนไดเขามบทบาทอยางสง

ในการตดสนใจของรฐบาลทกระดบ เพราะสหรฐฯ เนนไปทแนวคดพหนยม กลมผลประโยชน

ของสหรฐฯ ยงแบงเปน กลมผลประโยชนทมงเนนประเดนอนหลากหลาย และกลมผลประโยชน

ทมงเนนประเดนเดยว ส าหรบเยอรมน มลกษณะเปนแบบบรรษทนยมใหม ทรฐเปดให

กลมผลประโยชนเขามามสวนในการตดสนใจสงกวาสหรฐฯ มลกษณะเดนกวาประเทศอน

กรณศกษา คอ มกลมผลประโยชนทางศาสนาดวย ส าหรบรสเซยนนมการควบคม

กลมผลประโยชน ใหอยภายใตอ านาจของรฐบาลในยคคอมมวนสต แมวารสเซยจะมความสมพนธ

แบบบรรษทนยมใหม แตรฐบาลของวลาดมร ปตน กไดพยายามลดบทบาทและพนทในการตอรอง

ของกลมผลประโยชนลง จนมลกษณะใกลเคยงกบสหภาพโซเวยต ส าหรบจน ในชวงของเจยง ไคเชค

กไดมพนทและบทบาทของกลมผลประโยชนมาก แตในยคของคอมมวนสตกไดควบคมบทบาท

ของกลมผลประโยชนไวเชนเดยวกบสหภาพโซเวยต แตหลงจากเปดเขาสตลาดเสร

กลมผลประโยชนของจน กเรมมอสระ และมพนทในการตอรองกบรฐบาลมากขน

244

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. ทานคดวารฐสามารถด ารงอยไดโดยปราศจากกลมผลประโยชนหรอไม เพราะเหตใด

2. พรรคการเมองสามารถหลกเลยงความสมพนธกบกลมผลประโยชนหรอไม

เพราะเหตใด

3. กลมประชาสงคมสามารถหลกเลยงการเกยวของกบกลมทนไดหรอไม เพราะเหตใด

4. ทานคดวาความสมพนธแบบพหนยมหรอบรรษนยมมความเหมาะสมกบการเมอง

และเศรษฐกจในประเทศของทาน

5. หากทานเปนประธานาธบดสหรฐอเมรกา ทานจะลดบทบาทของกลมผลประโยชน

ในการเมองสหรฐฯ อยางไร

6. การทรฐบาลเนนตดตอกบกลมผลประโยชน อนท ารฐสภาลดบทบาทลงอยางทเกดขน

ในเยอรมน เปนเรองดหรอไม เพราะเหตใด

7. ทานคดวารฐเผดจการ สามารถก าจดกลมผลประโยชนออกไปไดหรอไม เพราะเหตใด

บรรณานกรม

Almond, G.A., Powell,Jr, G.Bingham, Dalton, Russell J.and Storm, K. (2010). Comparative

Politics Today:A World View. USA: Longman.

Ann, C. and Orvis, S. (n.d.). Introducing Comparative Politics: Concepts and Cases

in Context. US: CQ Press.

Axford, B.,Browning,G.K.,Huggins,R.,Rosamond,B.,Grant,A.,and Turner,J.(2002). Politics:

An Introduction. London and New York: Routledge.

Cooper, Helen. (2015). Obama’s Defense Budget Aims Higher, and at Overseas

Conflicts. Retrieved February, 2, 2015,

from http://www.nytimes.com/2015/02/03/us/politics/obamas-budget-seeks-

534-billion-for-pentagon.html?_r=0

Grimes, William. (2007). A Prosecutorial Brief against Israel and Its Supporters.

Retrieved February 2, 2015,

from http://www.nytimes.com/2007/09/06/books/06grim.html?_r=0

245

Human Right Watch. (2015). Russia: Government against Rights Groups. Retrieved

October 20, 2015, from https://www.hrw.org/news/2015/10/20/russia-

government-against-rights-groups

Joseph Klesner. (2013). Comparative Politics: An Introduction. USA: McGraw-Hill

Education.

O’Connor, Karen and Sabato, Larry J. (2002). American Government 2002: Continuity

and Change. New York: Longman Pub Group.

Pearsonhighered. (n.d.). Chapter 10: Interest groups. Retrieved October 20, 2015,

from

http://www.pearsonhighered.com/assets/hip/us/hip_us_pearsonhighered/samplecha

pter/0205075940.pdf

The Economist. (2008). Trade unions in China: Membership required. Retrieved

October 20, 2015, from http://www.economist.com/node/11848496

Wikipedia. (2015). Shanghai massacre of 1927. Retrieved October 20, 2015,

from https://en.wikipedia.org/wiki/Shanghai_massacre_of_1927

บทท 16

การมสวนรวมทางการเมอง (Political Participation)

การมสวนรวมทางการเมอง (Political Participation) เปนลกษณะส าคญของความสมพนธ

ระหวางมนษยกบการเมองและการปกครอง การมสวนรวมทางการเมอง หมายถง การทประชาชน

หรอกลมผลประโยชนกลมใดกลมหนงเขาไปเกยวของกบกจกรรม ซงสามารถมบทบาทหรอ

อทธพลตอการเลอกนกการเมอง รวมไปถงนโยบายหรอการบรหารงานของรฐ (Dyck, 2006,

p. 255) ปจจบน การมสวนรวมทางการเมองของประชาชนเพมจ านวนขน จากการขยายตวของชน

ชนกลาง ซงมการศกษาสงและมฐานะการเงนทดกวาเดม คนเหลานนจงมโอกาสในการเสพ

ขาวสารและตดตอระหวางกน ผานเทคโนโลยทแพรหลายไปทวโลก โดยเฉพาะสงคมออนไลน

(Social media)

ประเภทของการมสวนรวมทางการเมอง

กจกรรมของประชาชนในการมสวนรวมทางการเมองมความหลากหลายแตสามารถ

แบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ดงน (Barrington,et al., 2010, p. 324)

1. การมสวนรวมอยางเปนแบบแผน (Conventional Participation)

หมายถง การมสวนรวมทางการเมองทรฐมความเตมใจในการสงเสรม สนบสนน

เพราะสามารถก าหนดและควบคมผานกฎหมายกบสถาบนตาง ๆ ไดอยางเชน การลงคะแนนเสยง

เลอกตง การลงประชามต การเขารวมเปนสมาชกพรรคการเมอง การลงสมครเปนนกการเมอง

การบรจาคเงนใหกบพรรคการเมอง การเขยนบทความทางการเมอง การเสวนาหรอแสดง

ความคดเหนทางการเมอง การสงฏกา หรอเสนอความเหนใหกบรฐบาล ฯลฯ

2. การมสวนรวมอยางไมเปนแบบแผน (Unconventional Participation)

หมายถง การมสวนรวมทางการเมองทรฐไมสงเสรม หรอสนบสนนเทาไรนก

เพราะเปนการบนทอนเสถยรภาพของรฐ อยางเชน การเดนขบวนประทวง การวจารณโจมตรฐบาล

การนดหยดงาน และอาจเลยขอบเขตไปสการกระท าทผดกฎหมาย อยางเชน การ

จลาจล การกออาชญากรรมในรปแบบตาง ๆ ตงแตการท าลายปายหาเสยง การกอ

การราย การปองรายชวตผน า ฯลฯ

247

การมสวนรวมทางการเมองกบกจกรรมทผดกฎหมาย

การมสวนรวมทางการเมองอยางไมเปนแบบแผน กบกจกรรมทผดกฎหมายนน

ในหลายประเทศมความไมชดเจน เชนเรองการเดนขบวนประทวง ซงเปนทถกเถยงกนวาระดบใด

ทเหมาะสม เพราะระดบของการประทวงในแตละครง จะมการเพมและลดระดบความรนแรง

ไปตามสถานการณ การประทวงอาจจะสงบและคลคลายไป เมอความประสงคของผประทวง

ไดรบการตอบสนองในระดบหนง หากไมไดรบการตอบสนอง การประทวงอาจจะเพมระดบ

ของการกดดนรฐบาลขนเรอย ๆ ซงน าไปสความเสยหาย และความเดอดรอนของสาธารณชน

อยางเชน การละทงงานเปนเวลานานของชนชนแรงงาน หรอการประทวงปดถนนของเกษตรกร

ถงแมวารฐบาลในหลายประเทศ จะถอวาการกระท าเชนนนผดกฎหมาย เพราะบนทอนความมนคง

ของรฐ แตคนเหลานนอาจอางถง การดอแพงทางสงคม (Civil Disobedience) อนหมายถง

การปฏเสธไมยอมปฏบตตามกฎหมาย หรอค าสงของรฐบาลทตนถอวาขาดความชอบธรรม

(Dyck, 2006, p. 303) เชนเดยวกบการแสดงความคดเหนทางการเมองในดานตาง ๆ เชน

การเขยนบทความ การกลาวค าปราศรย หรอแสดงความเหนทางเวบไซต ซงผแสดงออก

อาจเหนวาเกดจากความบรสทธใจ หรอสทธและเสรภาพในการแสดงออก แตเมอกลายเปน

เรองคดความในศาลอาจตดสนวาเปนการใสรายปายส หรอการปลกระดมใหเกดความวนวาย

และความเกลยดชงระหวางเชอชาต ศาสนา และชนชน ทแตกตางกน

การกอการราย การประทวงอยางรนแรง การหยดงาน การเขยนจดหมาย การบรจาคเงน การเปนสมาชกพรรค การลงคะแนนเสยง

ภาพ 11 แสดงระดบขนการมสวนรวมทางการเมอง

ทมา: Comparative Politics: Structure& Choices (Barrington,et al., p. 324)

ไมเปนแบบแผน เปนแบบแผน

248

การไมมสวนรวมทางการเมอง (Nonparticipation)

การไมมสวนรวมทางการเมอง หมายถง การไมเกยวของกบกจกรรมใด ๆ

ทางการเมองเลย ไมวาอยางเปนแบบแผนหรอไมเปนแบบแผน มคนจ านวนมากเลอกทจะใชชวต

ไปวน ๆ โดยไมเขาเกยวของกบการเมองเลย ไมวาอยางเปนแบบแผนหรอไมเปนแบบแผน

การไมมสวนรวมทางการเมองยงเกดขนไดแมแตประชาชนในประเทศประชาธปไตย

อนมสาเหตหลายประการ เชน คนเหลานนรสกแปลกแยกกบการเมอง หรอมความรเพยงเลกนอย

เกยวกบการเมอง หรอไมมความสนใจตอการเมองแมแตนอย (Klesner, 2013, p. 159) อยางไร

กตามหากพจารณาใหด การไมมสวนรวมทางการเมองกคอการมสวนรวมทางการเมองอก

รปแบบหนงเพราะการไมเขาไปเกยวของกบกจกรรมทางการเมอง ไมวาวธใดกตาม ก

คอ การบงบอกเปนนยวาจ ายอมตอการปฏบตในทกรปแบบจากรฐ ซงเปนสงทรฐตองการ

เพราะถอไดวา หากน าเสนอนโยบายใดแลวประชาชนนงเฉย กถอวาประชาชนไดแสดงการยอมรบ

ไปแลว

เทคโนโลยและการแสดงออกทางการเมอง

เทคโนโลย มบทบาทอยางส าคญในการแสดงออกทางการเมองของประชาชน ในอดต

ทสอยงถกผกขาดอยกบโทรทศน วทย และหนงสอพมพ ประชาชนมโอกาสในการแสดงออก

ทางการเมองทจ ากด เพราะตองใชงบประมาณสงและเวลามาก ทส าคญรฐยงสามารถผกขาด

สอเหลานนไดอยางงายดาย และสามารถถายทอดหรอโฆษณาชวนเชออดมการณ หรอเชดช

บคคลส าคญแกประชาชนไดในดานเดยว แตเมอระบบอนเทอรเนตเขามามอทธพล อยางเชน

ในโลกปจจบน ประชาชนโดยเฉพาะชนชนกลางรนใหมมพนทในการแสดงความคด เหน

พดคย หรอถกเถยงกนทางการเมองรวมกนไดงาย และสะดวกขน โดยไมจ าเปนตองมา

พบปะกนเหมอนในอดต โดยมการสอสารผานเวบไซต เชน บลอค เฟซบค ทวตเตอร และยทบ

อนน าไปสการประดษฐศพทภาษาองกฤษใหม เชน จากค าวา Citizen (พลเมอง) เปน Netizen

(พลเมองเครอขาย) หรอประชาชนซงมปฏสมพนธตอกนอยางตอเนองผานทางชมชนในโลก

ออนไลน (Wikipedia, 2015, Online)

ปรากฏการณเชนน มสวนชวยใหมวลชนในหลายประเทศ สามารถรวมชมนมประทวง

รฐบาล ดงทเรยกวา การเมองบนทองถนน (Street politics) ไดมากยงขน จนน าไปสเหตการณ

การเปลยนส าคญของโลก โดยมจดเรมตนทชดเจนทสด คอ การลกฮอทอาหรบ (Arab Spring)

ในป 2011 (O'Donnell, 2011, Online) อนมอทธพลถงการประทวงครงใหญในสวนอน ๆ ของโลก

เชน การประทวงของคนอเมรกนตอระบบทนนยม ดงทเรยกวา การยดวอลสตรท (Occupy Wall

Street) รวมไปถงการประทวงครงใหญในรสเซย ตรก และบราซล ชวงป 2011-2013

249

ซงผน าการประทวงไดพดคย ชกจง และนดแนะเวลาพรอมสถานทในการประทวงตอประชาชน

ผานสอทางโซเชยลมเดย อยางเชน เฟซบค และทวตเตอร

อยางไรกตามเทคโนโลยดงกลาว ยงเปนสวนชวยใหมการด าเนนกจกรรมทผดกฎหมาย

อยางเชน เครอขายผกอการรายใชสอทางอนเทอรเนต หรอการสงขอความผานโทรศพทมอถอ

ในการตดตอนดหมายกน เชนเดยวกบกลมผกอจลาจลในเมองตาง ๆ ทวยโรป กใชวธเดยวกน

หรออกกรณหนงคอ การทผเชยวชาญเกยวกบคอมพวเตอร อาจใชการเจาะหรอการแฮกเขาไป

ในระบบคอมพวเตอรของหนวยราชการ เพอกอกวนใหระบบเกดความเสยหายชวคราว โดยผแฮก

ไดแสดงเจตจ านงเพอแสดงความไมเหนดวยกบนโยบาย หรอรปแบบของรฐบาล (Samuel,

2004, pp. 2-3, Online) ดงนน รฐในยคใหมกจะหาทางออกกฎหมายในการควบคมหรอ

สอดสองการแสดงออกทางการเมองทางอนเทอรเนต โดยอางเหตผลเรองความมนคงของรฐ เชน

การปองกนการกอการราย หรอการลมลางรฐบาล รวมไปถงการลวงละเมดศลธรรมอนดงาม

ของประชาชน และกฎหมายนกไดรบการสนบสนนจากเสยงสวนใหญของประชาชน

เพราะหวาดกลวในเรองความปลอดภยของประเทศชาต มากกวาเสรภาพในการแสดงออก

ทางการเมอง

ประเทศกรณศกษา ไดแก องกฤษ ฝรงเศส และรสเซย ซงมการมสวนรวม

ทางการเมองทโดดเดน และซบซอนอยางมาก

องกฤษ

ในประวตศาสตรทผานมา องกฤษเปนประเทศทเนนการมสวนรวมของประชาชน

อยางเปนแบบแผน อาจเพราะบรรยากาศทางการเมองทเปนอนรกษนยม ปราศจากการปฏวต

ครงใหญ เหมอนฝรงเศส การเลอกตงในแตละครงอยในเกณฑคอนขางสง แมวาจะตกลงบาง

เพราะความเสอมศรทธาตอนกการเมองและรฐบาล อยางไรกตามการมสวนรวมอยางไมเปน

แบบแผน อยางเชน การประทวง กยงคงมอยพอสมควร และทวความเขมขนมากขนตามกระแส

การเมองของโลก อยางเชน ในขบวนการตอตานสงครามเวยดนาม เมอทศวรรษท 70 และ

ทศวรรษท 80 ชนชนแรงงานโดยเฉพาะคนงานในเหมองแร ไดกอการประทวงเพราะไมพอใจ

ทนายกรฐมนตร มารกาเรต แทชเชอร สงปดเหมองทวประเทศ รวมไปถงการเดนขบวนประทวง

อาวธนวเคลยร ดงเชนในเดอนตลาคม ป 1983 ทมคนองกฤษกวา 300,000 คน ไดรวมตวกน

ทสวนไฮด ปราก กรงลอนดอน อนถอไดวาเปนการประทวงอาวธนวเคลยรครงใหญทสด

ในประวตศาสตรองกฤษ (Wikipedia, 2015, Online)

นอกจากน องกฤษยงประสบพบกบปญหาจากกลมผกอการราย เพออสรภาพ

แหงไอรแลนด (IRA) ซงมความตองการจะแยกไอรแลนดเหนอออกจากสหราชอาณาจกร

250

และเขารวมกบสาธารณรฐไอรแลนด ในป 2006 กลมผกอการรายเพออสรภาพแหงไอรแลนด

ไดเจรจาสงบศกกบรฐบาลองกฤษ ภายใตการน าของนายโทน แบลร และยตกจกรรมการกอการราย

ไปโดยสนเชง คงไวแตพรรคการเมองแนวชาตนยม อยางกลมซน เฟน ซงมฐานเสยงอยใน

ไอรแลนดเหนอ อยางไรกตามเมอป 2005 และป 2011 องกฤษยงตองพบกบการมสวนรวม

แบบผดกฎหมาย เชน การจลาจล การเผาท าลายและปลนสะดมทรพยสนตามจดตาง ๆ ของประเทศ

โดยกลมคน ซงจ านวนมากเปนวยรนสผว และอยในชนชนกรรมกร อนสะทอนถงความเลอมล า

ทางชนชนในสงคมองกฤษ โดยเฉพาะลกหลานของชนชาตอน ทอพยพมาอยในองกฤษ

ตงแตหลงสงครามโลกครงท 2 ซงดอยโอกาสทางสงคมและเศรษฐกจ รวมไปถงมมมอง

ของคนองกฤษ ทเหนวารฐบาลและต ารวจเปนเผดจการอ านาจนยม (Raekha, 2011, Online)

ฝรงเศส

ฝรงเศสมความแตกตางจากองกฤษ คอมกมความวนวาย หรอการเปลยนแปลง

ทางการเมองครงใหญอยเสมอ ดงเชน การปฏวตเมอป 1789 ฝรงเศสเตมไปดวยการมสวนรวม

ทางการเมองของประชาชน ทงเปนแบบแผนและไมเปนแบบแผน กรงปารสจงมพนทมากมาย

ไมวาผบหรอรานกาแฟ ส าหรบพลเมองไดถกเถยง พดคย หรอปลกระดมทางการเมอง

ส าหรบนกการเมอง และนกคด ทมแนวคดแตกตางกน ตงแตหวรนแรงจนไปถงหวคอนกลาง

ผน าของอหราน คอ อายะตลลอฮ โคมยน ไดใชเวลาหลายปส าหรบการลภยในกรงปารส

เพอเผยแพรและปลกระดมทางการเมอง การประทวงในศตวรรษท 20 ซงทรงพลงทสด

ของฝรงเศส คอ การประทวงครงใหญในป 1968 ทนกศกษา คนงานโรงงาน สมาชกพรรค

คอมมวนสต และสงคมนยมกลมอนาธปไตย พรอมกนประทวงหยดงานและเขายดครองโรงงาน

และมหาวทยาลยทวประเทศ เพราะไมพอใจนโยบายการแกปญหาเศรษฐกจ และความเปนเผดจการ

ของรฐบาลของชารลส เดอโกล รวมไปถงการทรฐบาลสนบสนนการท าสงครามเวยดนาม

ของสหรฐอเมรกา (Hauss ,2009, pp. 113-114)

ในปจจบน สหภาพแรงงานฝรงเศส ยงคงมบทบาทในการน าคนงานประทวง

เพอเรยกรองการเพมคาจางและสวสดการ ซงมกจะไดรบการสนบสนนจากสาธารณชน

ซงยงคงยดมนตอค าขวญของการปฏวตฝรงเศส คอ เสรภาพ ความเสมอภาค และภราดรภาพ

อยางไรกตาม การประทวงมกประสบความส าเรจในการเรยกรองตอภาครฐมากกวาภาคเอกชน

ดวยสาเหตเพราะ รฐบาลของฝรงเศสมความออนไหวทางการเมองมากกวาภาคเอกชน

ส าหรบการมกจกรรมทผดกฎหมายนน ฝรงเศสไดพบปญหาของการจลาจลของกลมวยรนสผว

เชนเดยวกบองกฤษในลกษณะเดยว เวลาเดยวกน คอ ป 2005 และ2011 อนสะทอนใหเหนวา

251

สภาพสงคมและเศรษฐกจของฝรงเศส และองกฤษรวมสมยนน มลกษณะไมแตกตางกนมากนก

(Henley, 2011, Online)

รสเซย

ในชวงท ร สเซยเปนสวนหน งของสหภาพโซเวยต ผ น า คอ เลนนและสตาลน

เปลยนใหประเทศกลายเปนรฐเผดจการแบบเบดเสรจ โดยการใชความรนแรง เชน การ

สงหารหรอสงชนชนกลางและชาวนาทมแนวคดแตกตาง หรอตอตานนโยบายของพรรค

คอมมวนสตไปเขาคายกกกน พรรคคอมมวนสตยงตองการใหประชาชนมสวนรวม

ทางการเมอง คอ แสดงความคดเหน และปฏบตตามอดมการณทตนวางไว ผานการ

โฆษณาชวนเชอ เชน การปฏวตวฒนธรรมของรฐ รวมไปถงการใชต ารวจลบ และคายกกกน

ดงกลาว แมวาในยคหลง สตาลน บรรยากาศทางการเมองจะผอนคลายขน และประชาชนมเสรภาพ

ในการใชชวตมากกวาเดม เมอมคาอล กอรบาชอฟ ไดปฏรปประเทศ โดยนโยบายเปเรสตรอยกา

ทสนบสนนระบบตลาดเสร และ กลาสนอสตทเปดใหมการแสดงออกและการมสวนรวมตอการเมอง

ของประชาชนในดานตาง ๆ โดยเฉพาะดานการเมอง มการอนญาตใหพรรคการเมองสามารถลง

แขงขนกบพรรคคอมมวนสต แตพรรคคอมมวนสตกยงสามารถเอาชนะในการเลอกตง ในป 1988

ได (BBC, 1989, Online) แตไดน าไปสการลมสลายของพรรคคอมมวนสตในภายหลง

ในยคของสหพนธรฐรสเซย ประชาชนซงไมเคยประสบกบการมสวนรวมทางการเมอง

อยางเปนแบบแผน ไดแสดงความกระตอรอรน โดยเฉพาะการไปลงคะแนนเสยงเลอกตง

ประธานาธบด ในชวงตนทศวรรษท 90 แตดวยความวนวายอนเกดจากการปฏรปประเทศไปส

ระบบตลาดเสร ทกอใหเกดปญหาทางเศรษฐกจและสงคม และการท าตวเปนเผดจการแบบคบคลาน

ของ บอรส เยลตซน ท าใหชาวรสเซยมสวนรวมทางการเมองในทกดานนอยลง เพราะหมดความ

ศรทธาวา พลงของมวลชนจะสามารถก าหนดหรอเปลยนแปลงประเทศได

เมอวลาดมร ปตนขนมาด ารงต าแหนงประธานาธบดในป 2000 จงไดพยายามกระตน

ใหประชาชนไปใชสทธในการเลอกตงใหมากขน ซงคอนขางประสบความส าเรจ เพราะภาพพจน

ท ดของปตน แตตะวนตกกลบมองวาขาดความนาเชอถอ เพราะเตมไปดวยการโกงการ

เลอกตง ขาดความโปรงใสของพรรคทเปนแกนน าของรฐบาล อนท าใหชาวรสเซยหนมาม

สวนรวมทางการเมองอยางไมเปนแบบแผน คอ การประทวงมากขนในเวลาตอมา โดยเฉพาะ

ตอนท ปตน สามารถชนะ ไดเปนประธานาธบดอกสมย ในป 2011 การประทวงซงมจ านวนผ

ประทวงมากทสดคอ วนท 4 กมภาพนธ ป 2012 มจ านวนผประทวงมากกวา 120,000 คน

(Parfitt, 2012, Online) ปจจบน ปตน สามารถจ ากดการมสวนรวมเหลาน ได โดยใชวธ

252

ควบคมสอ และใชสภาดมา ซงเขามอทธพลอยออกกฎหมายจ ากดสทธในการประทวง และ

ยงพยายามควบคม และลดทอนองคกรไมแสวงหาผลก าไร ทรบทนจากตางประเทศ

กอนหนาน รสเซยพบปญหากบการมสวนรวมทางการเมองแบบผดกฎหมาย กคอ

การกอการรายจากกลมแบงแยกดนแดนเชชเนยอยางตอเนอง เชน การเขายดโรงละครดโบฟสกา

อนสงผลใหมผเสยชวตเปนจ านวนมาก ในป 2002 รวมไปถงการยดโรงเรยนเบสลน ในป 2004

เหตการณเหลาน ยงท าให ปตน ใชเปนขออางในการจ ากดการมสวนรวมทางการเมอง

ของประชาชน โดยขออางวาเพอปองกนการกอการราย (Vilkaite, 2013, Online)

จากการเปรยบเทยบประเทศกรณศกษา สามารถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ประเทศทปกครองโดยเผดจการจะปดกนตอการมสวนรวมทางการเมอง

ของประชาชนในทกดาน โดยเฉพาะการตอตานรฐบาล สวนประเทศประชาธปไตยเปดกวางกวา

ประเทศเผดจการ แตประเทศทง 2 รปแบบไมสามารถยอมรบกจกรรมทผดกฎหมาย

โดยเฉพาะอยางยงการท าลายเสถยรภาพของประเทศ หรอการโคนลมรฐบาล

2. ภาวะโลกาภวฒน โดยเฉพาะความเจรญทางเทคโนโลย มผลใหการมสวนรวม

ทางการเมองของประชาชน ไมวาในประเทศทเปนประชาธปไตย หรอเผดจการ มชองทางและ

ประสทธภาพมากขน อนสงผลตอเสถยรภาพของรฐบาล ไมวาเปนเผดจการหรอประชาธปไตย

ดงนน ประเทศทมการปกครองทง 2 รปแบบ กพยายามเขาควบคมประชาชนในดานเหลาน

แมประเทศแบบประชาธปไตย อาจจะมพนทใหกบประชาชนมากกวาเผดจการอยบาง

สรป

การมสวนรวมทางการเมอง หมายถง การทประชาชนหรอกลมผลประโยชนกลมใด

กลมหนง เขาไปเกยวของกบกจกรรม ซงสามารถมบทบาทหรออทธพลตอการเลอกนกการเมอง

รวมไปถงนโยบายหรอการบรหารงานของรฐ การมสวนรวมทางการเมอง ม 2 ประเภท คอ

1. การมสวนรวมอยางเปนแบบแผน อนหมายถง การมสวนรวมทางการเมองทรฐมความเตมใจ

ในการสงเสรมสนบสนน เพราะสามารถก าหนดและควบคมผานกฎหมายกบสถาบนตาง ๆ ได

2. การมสวนรวมอยางไมเปนแบบแผน อนหมายถง การมสวนรวมทางการเมองทรฐไมสงเสรม

หรอสนบสนนเทาไรนก เพราะเปนการบนทอนเสถยรภาพของรฐ การมสวนรวมอยางไมเปนแบบแผน

กบกจกรรมทผดกฎหมายมความไมชดเจน เพราะผประทวงตองเพมความเขมขนของการประทวง

ไปจนถงระดบทผดกฎหมาย แตกยงอางถงความถกตองชอบธรรมเชน ผานการดอแพงทางสงคม

หรอเรองของเสรภาพในการแสดงออก

253

ส าหรบเทคโนโลยนน มบทบาทส าคญในการแสดงออกทางการเมองของประชาชน

โดยการสรางพนทใหประชาชนแสดงความเหนทางการเมองรวมกน ไดงายกวาเดมและยงชวยให

ประชาชนจ านวนมาก สามารถนดแนะในการชมนมประทวง ดงเหตการณส าคญ ไมวาการลกฮอ

ทอาหรบ หรอการประทวงในประเทศตาง ๆ ภายหลงจากนน แตเทคโนโลยกไดกลายเปนปจจย

ทท าใหประชาชนบางกลมรวมกนกอกจกรรมทผดกฎหมาย อยางเชนการจลาจล การเผาท าลาย

สถานทตาง ๆ นอกจากน ผเชยวชาญทางคอมพวเตอรยงแสดงความคดเหนทางการเมอง

โดยการเขาไปกอกวน หรอท าลายระบบคอมพวเตอรของราชการเพยงชวคราว ประเทศ

กรณศกษา อยางเชน องกฤษ มบรรยากาศทางการเมองแบบอนรกษนยมทเนนการม

สวนรวมอยางเปนแบบแผน แตตอมาประชาชนกมสวนรวมอยางไมเปนแบบแผนมากขน เชน

การประทวงสงครามเวยดนาม การละทง งานของคนงานเหมอง และการประทวง

อาวธนวเคลยร องกฤษ ยงพบกบกจกรรมผดกฎหมาย เชน การกอการรายจากกลมแบงแยก

ดนแดนไอรแลนด และการกอจลาจลจากพวกผวส ทอยในชนชนกรรมกร ส าหรบฝรงเศสนน เตมไป

ดวยการมสวนรวม ทงเปนแบบแผนและไมเปนแบบแผน และเปนประเทศซงเปดเสรภาพในการ

แสดงออกทางการเมอง ฝรงเศส จงมการประทวงอยบอยครง ดงเชน การประทวงครงใหญ

ในป 1968 รวมไปถงการประทวงของกลมสหภาพแรงงานในปจจบน ฝรงเศสยงพบกบ

กจกรรมทผดกฎหมาย คอ การกอการจลาจลเหมอนองกฤษ

ส าหรบรสเซย ในชวงเปนสวนหนงของสหภาพโซเวยต รฐไดกดขและใชความรนแรง

ในการบงคบใหประชาชนมสวนรวมทางการเมองดงทรฐตองการ ภายหลงการลมสลาย

ของสหภาพโซเวยต ประชาชนรสเซยมความกระตอรอรนทางการเมองมากขน แตกตองลดลง

เพราะความเปนเผดจการของประธานาธบดบอรส เยลตซน ภายหลงจาก วลาดมร ปตน ขนมอ านาจ

คนรสเซยจ านวนมากไดมามสวนรวมทางการเมองอยางไมเปนแบบแผน อยางเชน การประทวง

เพราะไมพอใจการปกครองแบบเผดจการของ ปตน ซงพยายามจ ากดการมสวนรวมทางการเมอง

ของคนรสเซย ซงยงทวมากขนเมอรสเซยพบกบการกอการรายจากกลมแบงแยกดนแดน

เชน การเขายดทงโรงละคร และโรงเรยน อนเปนเหตใหปตนมอ านาจมากขน

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. ทานคดวาการมสวนรวมทางการเมองแบบผดกฎหมาย มความจ าเปนบางหรอไม

เพราะเหตใด

2. ลทธบรโภคนยม ท าใหประชาชนไมมการสวนรวมทางการเมองเสมอไปหรอไม

เพราะเหตใด

254

3. การดอแพงทางสงคม (Civil Disobedience) เปนแนวคดทถกตองเสมอไปหรอไม

เพราะอะไร

4. ประเทศททานอาศยอย มการมสวนรวมทางการเมองดานใดทโดดเดนบาง ทานคดวา

เปนปจจยทน าไปสการพฒนาทางการเมองหรอไม อยางไร

5. หากทานเปนนกการเมองของทงองกฤษและฝรงเศส ทานจะแกไขปญหาอคต

ของชนผวสอยางไร เพอไมใหเกดการจลาจลในเมองใหญขนอก

6. หากทานเปนมคาอล กอรบาชอฟ ทานจะท าอยางไรในการปฏรปสหภาพโซเวยต

และไมใหโซเวยตลมสลาย

7. หากทานเปนผน ารสเซยในปจจบน ทานจะท าอยางไรในการท าใหประเทศ

เปนประชาธปไตยมากขน

บรรณานกรม

Barrington, L.,Bosia,M.J.,Bruhn,K.,Giaimo,S.,and McHenry,Jr.,D.E.(2010). Comparative

Politics: Structure& Choices. Boston: Cengage Learning.

BBC. (1989). Millions of Russians go to the polls. Retrieved August 25, 2015,

from

http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/march/27/newsid_4243000/42433

13.stm

Dyck, R. (Ed.). (2006). Studying Politics: An Introduction to Political Science. USA:

Thomson Nelson.

Hauss, C. (2009). Comparative Politics: Domestic Response to Global Challenges.

New York: Wadworth Cengage learning.

Henley, J. (2011). Striking parallels between UK riots and France 2005 unrest.

Retrieved August 14, 2015, from http://www.theguardian.com/uk/2011/aug/14/uk-

riots-france-2005-parallels

Klesner, J. (2013). Comparative Politics: An Introduction. USA: McGraw-Hill Education.

O'Donnell, C. (2011). New study quantifies use of social media in Arab Spring.

Retrieved August 14, 2015, from

http://www.washington.edu/news/2011/09/12/new-study-quantifies-use-of-

social-media-in-arab-spring/

255

Parfitt, T. (2012). Anti-Putin protesters march through Moscow. Retrived August 14,

2015, from http://www.theguardian.com/world/2012/feb/04/anti-putin-protests-

moscow-russia

Raekha, P. (2011). English riots were 'a sort of revenge' against the police.

Retrieved August 14, 2015,

from http://www.theguardian.com/uk/2011/dec/05/riots-revenge-against-police

Samuel, A. W. (2004). Hacktivism and the Future of Political Participation. Retrieved

August 14, 2015, from http://alexandrasamuel.com/dissertation/pdfs/Samuel-

Hacktivism-entire.pdf

Vilkaite, E. (2013). Analysis of the Beslan Massacre. Retrieved February 13, 2015,

from http://www.e-ir.info/2013/02/13/analysis-of-the-beslan-massacre/

Wikipedia. (2015). Netizen. Retrieved August 6, 2015,

from https://en.wikipedia.org/wiki/Netizen

Wikipedia. (2015). Anti-nuclear movement in the United Kingdom. Retrieved

August 7, 2015, from https://en.wikipedia.org/wiki/Anti-

nuclear_movement_in_the_United_Kingdom

บทท 17

วฒนธรรมทางการเมอง (Political Culture)

วฒนธรรมเปนสงส ำคญตอกำรเมองและกำรปกครอง แมจะเปนโดยทำงออมกตำม

วฒนธรรม หมำยถงแบบแผนตอควำมคดและกำรกระท ำ ทแสดงออกถงวถชวตของมนษย

ในสงคมของกลมใดกลมหนง หรอสงคมใดสงคมหนง เชน จำรต ประเพณ วถชวต ควำมเชอ

ควำมเปนอย ภำษำ กำรแสดงออกทำงเพศฯลฯ วฒนธรรมทำงกำรเมองจงหมำยถง แบบแผน

หรอกำรกระท ำดงกลำวของมนษยทสงผลกระทบหรอเกยวของกบกำรเมอง (Dyck, 2006,

p. 76) อำทเชนทศนคตทำงกำรเมอง พฤตกรรมกำรมสวนรวม และกำรไปใชสทธเลอกตง

บคลกของนกกำรเมองในควำมนยมของประชำชน ควำมประพฤตของนกกำรเมองในรฐสภำ

กำรยอมรบควำมชอบธรรมของรฐบำล มมมองของประชำชนตอกำรท ำรฐประหำร ฯลฯ

กลมศกษาของเกเบรยล อลมอนดและซดนย เวอรบา

ตวอยำงดงจะดไดจำกกำรศกษำโดยเกเบรยล อลมอนดและซดนย เวอรบำ ในป 1963

ทตอมำกลำยเปนหนงสอ ชอ The Civic Culture ซงแบงประชำชน เปน 3 กลม โดยใชตววด คอ

วฒนธรรมทำงกำรเมองนนคอทศนคตตอกำรเมองและวถชวต ดงตอไปน (Axford, et.al., 2002,

p. 87)

1. กลมมสวนรวม (Participants)

กลมนหมำยถงป ระชำชนท ม ค วำมต นตวทำงกำร เมอ งสง มก ำรสนใจ

ขำวสำรและเรยนร เรองทำงกำรเมอง และทส ำคญมกำรมสวนรวมในกจกรรมทำงกำรเมอง

อยตลอดเวลำ

2. กลมไพรฟา (Subjects)

กลมนหมำยถงประชำชนทเชอฟงค ำสงของรฐบำลและกฎหมำยอยำงวำงำย แต

ไมมควำมสนใจในเรองกำรเมอง และไมไดเกยวของกบกำรแสดงออกทำงกำรเมอง เชน กำร

เลอกตง มำกนก

3. กลมคบแคบ (Parochial)

กลมนหมำยถงประชำชนทไมมควำมรเรองกำรเมองแมแตนอย คนเหลำนนเปนกลม

คนทไรกำรศกษำ อยในชนบทหรอพนทอนหำงไกลจำกเมองใหญ

257

อลมอนดถอวำไมวำกลมใดลวนมปญหำภำยในตวเองเพรำะกลมคบแคบไมอำจน ำ

ประเทศไปสประชำธปไตยทมวฒภำวะหรอสมบรณแบบได กลมไพรฟำกไมสำมำรถเปน

ตวแทนของแนวคดประชำธปไตยทมประสทธภำพ เชนเดยวกบกลมมสวนรวมกอำจท ำให

เสถยรภำพของรฐน นส นคลอนจำกกำรต นตว หรอกำรเรยกรองของประชำชนมำก

จนเกนไป ดงนน วฒนธรรมทดทสดส ำหรบระบบประชำธปไตยทมเสถยรภำพ จะตอง

มทง 3 กลมนปนกน ดงทเรยกวำวฒนธรรมแบบพลเมอง (Civic Culture) ( Ibid., pp.

87-88) แตเปนไดวำประเทศประชำธปไตยนำจะมกลมมสวนรวมมำกกวำกลมอน เพรำะ

จะท ำใหเปนเผดจกำรไดยำก ส ำหรบเผดจกำรนนมงเนนใหพลเมองมควำมภกดตอตนจง

นำจะมกลมไพรฟำมำกทสด

อยำงไรกตำม วฒนธรรมอน ๆ ถงแมดเหมอนไมเกยวของกบกำรเมองเลยกสำมำรถ

เปนตวสงเสรมกจกรรมทำงกำรเมองไดโดยทำงออม เชนเพลงชำต หรอเครองแตงกำย

ประจ ำชำตถกรฐน ำมำประกอบกบกำรระดมหรอปลก เรำ ให ประชำชนปฏบตตำม

นโยบำยบำงประกำรทรฐวำงไวให นอกจำกนวฒนธรรมบำงแงมมในอดตอำจเปนเรองท

สำธำรณชนมควำมคดในดำนเดยวกนหมด เชน ทศนคตทำงเพศ แตปจจบนไดกลำยเปน

เรองทพดคยหรอถกเถยงกนอยำงมำกดงบทบำทของผหญงในกำรเมองและสงคม หรอพวกรก

รวมเพศทเรยกรองสทธในดำนตำง ๆ ไมวำกำรแตงงำนและกำรไดรบสวสดกำรสงคมเทำกบ

พวกรกตำงเพศอนถอไดวำเปนกำรเมองอกแงมมหนง

ดงนนวฒนธรรมจงเปนเรองส ำคญมำกตอกำรเมอง โดยเฉพำะดำนอดมกำรณ

ดงแนวคดของอนโตนโอ กรมช นกปรชญำกำรเมองชำวอตำล เขำเหนวำรฐหรอผปกครอง

นอกจำกจะใชอ ำนำจแบบเปนทำงกำรในกำรปกครองประเทศ เชน ผำนนโยบำยของรฐ

กฎหมำย หรอก ำลงทำงต ำรวจ ทหำร แลวยงนยมเขำมำก ำหนดรปแบบของวฒนธรรม

โดยวธแบบแนบเนยนและละเอยดออนเพอท ำใหประชำชนอยภำยใตอ ำนำจและปฏบต

ตำมอดมกำรณและนโยบำยของรฐทวำงไว ดงทเรยกวำ กำรครองควำมเปนเจำ (Hegemony)

(Dyck, 2006, p. 79) เชน หลำยประเทศมกจะมกระทรวง หรอหนวยงำนทรบผดชอบเกยวกบ

วฒนธรรมแหงชำต หลำยประเทศมกำรปฏวตวฒนธรรม หรอกำรเปลยนแปลงรปแบบ

กำรใชชวตทกแงมมของประชำชน เกอบทกประเทศจะมหนวยงำนไวส ำหรบควบคม หรอ

จ ำกดกำรแสดงออกทำงวฒนธรรมของประชำชน ไมวำภำพยนตร ละคร ดนตร หรอนวนยำย

ผำนหนวยเซนเซอรโดยมเหตผลวำ เพอศลธรรมอนดงำม แตแททจรงตองกำรไมใหประชำชน

แสดงออกทำงวฒนธรรมนอกเหนอไปจำกอดมกำรณทรฐวำงไว กำรก ำหนดวฒนธรรมในเกอบทก

258

แงมม กจะเปนกำรสรำงรปแบบวฒนธรรมทำงกำรเมองของประชำชน ทเออตอกำรปกครอง

ของรฐ

ประเดนส าคญของวฒนธรรมทางการเมอง

วฒนธรรมทำงกำรเมองมประเดนส ำคญซงสงผลกระทบและยงเปนตวจดรปแบบทำง

กำรเมองของประเทศตำงๆ ทวโลกดงตอไปน (Barrington,et al., 2010, pp. 103-104)

1. ความเชอเกยวกบอ านาจรฐ (Belief about authority)

ขอนน ำไปสค ำถำมทวำวฒนธรรมทำงกำรเมองของประเทศนนใหควำมส ำคญตอ

อ ำนำจรฐอยำงไร โดยมองผำนควำมสมพนธทำงสงคมระหวำง ชนชนปกครองกบ

ประชำชน อนสำมำรถแบงออกเปน 2 แบบคอแบบแนวดงหรอแบบแนวรำบ

1.1 ความสมพนธทางสงคมแบบแนวดง (Vertical) หมำยถง ควำมสมพนธทชนชน

ปกครองอยในล ำดบขนทำงสงคมเหนอประชำชน ดงนนชนชนปกครองจงเปนผกมอ ำนำจรฐและ

ก ำหนดควำมเปนไปทกดำนของประชำชน

1.2 ความสมพนธทางสงคมแบบแนวราบ (Horizontal) หมำยถง ควำมสมพนธทวำ

ประชำชนทกคนอยในล ำดบขนทำงสงคมทเทำกน ดงนน ประชำชนทกคนจงมสทธในกำรกม

อ ำนำจรฐทเทำเทยมกนไมวำจะอยในชนชน เชอชำตหรอเพศใด

2. กลมหรอปจเจกชน ? (Group vs Individual)

ขอนคอค ำถำมทวำวฒนธรรมทำงกำรเมองของประเทศนนไดเนนกลมหรอ

ปจเจกชนมำกกวำกน หำกเนนกลมกจะใหควำมส ำคญตอควำมสำมคค ควำมเสยสละหรอ

กำรปฏบตตำมระเบยบวนย เพอกอใหเกดประสทธในกำรท ำงำนหรอควำมมนคงของกลม

หำกเนนทปจเจกชนกจะใหควำมส ำคญตอควำมสขสวนบคคลและสทธในกำรถอครอง

ทรพยสนมำกกวำ

3. เสรภาพหรอความมนคง ? (Liberty vs Security)

ขอนคอค ำถำมทวำวฒนธรรมทำงกำรเมองของประเทศนนเนนเสรภำพหรอควำม

มนคงมำกกวำกน หำกวฒนธรรมเนนเสรภำพกจะใหเปดโอกำสใหปจเจกชนในกำรแสดงออกหรอ

ตงค ำถำมตอกฏระเบยบ จำรตประเพณ รวมไปถงกำรเคำรพควำมหลำกหลำยของมนษยเชน

เชอชำตและรสนยมทำงเพศ แตถำวฒนธรรมนนเนนควำมมนคงกจะเนนใหปจเจกชนเคำรพ

เชอฟงกฏระเบยบ จำรตประเพณ รวมไปถงกำรกดขและปกปดควำมหลำกหลำยของมนษย

259

4. การสรางความชอบธรรมแกระบบการเมอง (Political system Legitimacy)

ขอน น ำไปส ค ำถำมตอทศนคตหรอควำมเชอของประชำชนในประเทศนนวำ

รฐบำลในชดปจจบนมควำมถกตองชอบธรรมในกำรปกครองหรอไม ผน ำทำงกำรเมอง

หรอนกกำรเมองเปนทไววำงใจไดหรอไม อะไรคอรปแบบกำรปกครองทถอวำดทสด

5. ชมชนทางการเมอง (Political community)

ขอน น ำ ไปส ค ำถำมท ว ำ ประชำชนน น ไดค ำนง ถงหรอผกพนกบองคกร

ทำงกำรเมองใดมำกทสดดงเชน ชมชน รฐบำลทองถน หรอรฐบำลกลำงฯลฯ นอกจำกนยง

น ำไปสค ำถำมทวำประชำชน มควำมผกพนกบอตลกษณประจ ำชำตหรอไม

ประเทศกรณศกษา ไดแก สหรฐอเมรกำ อนเดย และจน ซงตำงมวฒนธรรมทำง

กำรเมองอนโดดเดน และมผลกระทบตอกำรปกครองของแตละประเทศอยำงมหำศำลแม

จะมรปแบบกำรปกครองทแตกตำงกนกตำม

สหรฐอเมรกา

นบตงแตกอตงประเทศ สหรฐอเมรกำมวฒนธรรมทำงกำรเมองทแตกตำงจำก

กำรปกครองแบบศกดนำขององกฤษอยำงมำก บรรดำผกอตงประเทศรำงรฐธรรมนญ

เพอจดโครงสรำงของรฐทปองกนไมใหฝำยบรหำรมอ ำนำจผกขำดเหมอนกบองกฤษ

ควำมสมพนธทำงสงคมของสหรฐฯ เปนแบบแนวรำบ ซงเนนควำมเปนปจเจกชน โดยเฉพำะ

ดำนเศรษฐกจ รวมไปถงเสรภำพในกำรแสดงออกทำงกำรเมอง ซงไดรบกำรรบรองโดยรฐธรรมนญ

แมในอดต สงคมอเมรกนใหควำมส ำคญแกกำรอยรวมกนของชมชนอยมำก แตสหรฐฯ กตองพบกบ

กำรเสอมถอยของสงคมในปจจบนอนเกดจำกระบบทนนยม ทกระตนใหคนเหนแกผลประโยชน

สวนตว รวมไปถงเสรภำพในกำรแสดงออก หรอกำรแสวงหำควำมสขสวนตวแบบสดโตง

อยำงเชนวยรนในปลำยทศวรรษท 60 จนไปถงวถชวตของพวกยปป เมอทศวรรษท 80

ในยคทองกบเศรษฐกจแบบตลำดเสรนยมใหม ของประธำนำธบดโรนลด เรแกน

นอกจำกนควำมแตกแยกของสงคมอเมรกน สำมำรถแบงออกตำมอดมกำรณ หรอ

มมมองในประเดนตำง ๆ ทำงสงคม โดยเฉพำะหวสมยเกำทเครงในจำรตกบศำสนำ และพวกหว

ใหมทเนนควำมเทำเทยมกนทำงเพศ ไดแก กรณทศำลสงของสหรฐฯ ตควำมวำ ทง 50 รฐ ตอง

อนญำตใหพวกรกรวมเพศสำมำรถแตงงำนกนไดอยำงถกกฎหมำย แตไดรบกำรตอตำน

ดงเชน เสมยนทท ำงำนใหกบอ ำเภอแหงหนงในมลรฐเคนตกก ไดปฏเสธไมยอมรบจดทะเบยนให

พวกรกรวมเพศ แมจะตองถกลงโทษทำงกฎหมำยกตำม (Blinder and Lewin, 2015, Online)

นอกจำกน แมวำสทธและควำมกำวหนำในอำชพของผหญงจะเพมขนอยำงตอเนอง แตควำมเทำ

เทยมกนระหวำงชำยและหญงของสหรฐฯ ยงอยในล ำดบทต ำกวำประเทศพฒนำแลวอกหลำย

260

ประเทศ สดสวนของผหญงในวงกำรผบรหำร ระดบสงของบรษทตำง ๆ และวงกำรกำรเมอง

ถอไดวำยงต ำอย อยำงเชน วฒสภำของสหรฐฯ มสมำชกเพศหญงอยเพยง 20 คน จำก

ทงหมด 100 คน (Wikipedia, 2015, Online)

ส ำหรบควำมชอบธรรมทำงกำรเมองนน คนอเมรกนโดยเฉพำะในปจจบนคอนขำงไมไวใจ

รฐบำล โดยเหนวำรฐบำลถกควบคมโดยนกกำรเมองทฉอฉล รวมไปถงกลมผลประโยชนอน ๆ

เชน นำยทนทเขำมำก ำหนดนโยบำยของรฐ อนเปนสำเหตหนงทท ำใหมกำรไปใชสทธในกำรเลอกตง

คอนขำงต ำ และมกยนเสรภำพของตนในกำรแสดงออกทำงกำรเมอง อยำงไรกตำมดวยเหตกำรณ

ควำมไมสงบ ดงเชนกำรกอกำรรำย เมอวนท 11 กนยำยน ป 2001 ทผกอกำรรำยจเครองบน

เพอพงชนตกเวรดเทรด ไดท ำใหคนอเมรกนจ ำนวนมำกหนมำมองวำเสรภำพของตนนน

ไมส ำคญเทำควำมมนคงภำยใตกำรปกปองของรฐบำล ดงทกฎหมำยรฐบญญตควำมรกปตภม

(PATRIOT Act) ทแมจะมกำรโจมตวำลวงละเมดสทธสวนบคคล แตกมำจำกคนกลมนอยเทำนน

หำกเทยบกบคนสวนใหญ ซงเงยบเฉย (Silent Majority) อนกลำยเปนนยของกำรสนบสนนทำงออม

ท ำใหกฎหมำยนยงถกขยำยเวลำในกำรบงคบใช ไปเรอย ๆ ในยคของบำรค โอบำมำ

(Flores, 2015, Online)

ส ำหรบเรองชมชนทำงกำรเมองนน ถงแมสงคมอเมรกนจะภำคภมใจในเรองควำมเปน

ชำตหลำกวฒนธรรมกตำม แตคนอเมรกนกมควำมภมใจในอตลกษณหลกคอ คนผวขำว

และมวฒนธรรมทไดรบอทธพลจำกองกฤษ อยำงเชน วถชวตควำมเปนอย รวมไปถงกำรนบถอ

ศำสนำครสตมำกทสด ดงนน สหรฐฯ กยงคงประสบปญหำในเรองควำมเทำเทยมกนในดำนฐำนะ

และโอกำสทำงอำชพ ในบรรดำเชอชำตโดยคนผวด ำ และเชอสำยละตน เชนเดยวกบปญหำ

ควำมขดแยงทำงศำสนำ ภำยหลงเกดกำรกอวนำศกรรมทตกเวรดเทรด เมอวนท 11 กนยำยน 2001

ไดเกดกระแสกำรเกลยดชงผนบถอศำสนำอสลำม ( Islamophobia) โดยเฉพำะผมเชอสำย

ตะวนออกกลำง ซงยงมอยเพมสงขนเรอย ๆ อกหลำยภำยหลงจำกนน (Goldenberg, 2006, Online)

อนเดย

อนเดย มกไดชอวำเปนประเทศประชำธปไตยทใหญทสดในโลก มสถำบนทำงกำรเมอง

ทมนคงและเขมแขง เชนเดยวกบเปนประเทศทเศรษฐกจโตไว และมกไดรบกำรคำดกำรณวำ

จะเปนมหำอ ำนำจในอนำคต แตอนเดยยงคงเปนสวนผสมของโลกสมยใหม และสมยเกำ

ซงยงคงเครงครดดวยจำรตประเพณ และศำสนำ แนวคดกำรจดชนชนทำงสงคมหรอวรรณะ

ยงคงฝงรำกลกอยในสงคมอนเดย ควำมสมพนธทำงสงคมของอนเดย จงเปนแบบแนวดง

เพรำะวรรณะทอยระดบลำง ๆ ยงคงถกกดกน และถกลดรอนสทธ อนน ำไปสกำรประทวง

ของบคคลเหลำนนอยเสมอมำ ดงเชนเมอเดอนสงหำคม ป 2015 ชำวอนเดยในวรรณะระดบลำง

261

กวำ 500,000 คน ไดท ำกำรประทวงครงใหญทรฐคชรำต เพอเรยกรองคำจำงทสงกวำเดม

จนบำนปลำยกลำยเปนควำมรนแรง (Krishnan and Shams, 2015, Online) แมวำรฐธรรมนญของอนเดย

ทถกน ำมำใชในป 1950 จะรบรองคนอนเดยวำ มควำมเทำเทยมกนในเรองสทธและเสรภำพ กตำม

เชนเดยวกบควำมเทำเทยมกนทำงเพศของอนเดย ทยงคงถอวำอยในระดบทต ำมำก อนสงผลให

คดกำรขมขนสตรในอนเดยอยในอตรำทสงมำก ประมำณกนวำทก 20 นำท จะมสตร 1 คน ถกขมขน

(Smith, 2015, Online) รวมไปถงพวกรกรวมเพศ ซงรฐยงถอวำเปนพฤตกรรมทผดกฎหมำย

อนเปนผลสะทอนมำจำกคตควำมเชอทำงศำสนำฮนด แตรฐกลบรบรองผชำยทมพฤตกรรม

และแปลงเพศเปนผหญงดงทเรยกวำ อจำรำ (Sampath, 2015. Online)

อนเดยเปนสงคมทเคำรพเชอฟงตอผมอ ำนำจอยำงมำก โดยเฉพำะคนมฐำนะและ

นกบวชประจ ำทองถน อยำงไรกตำม กำรทอนเดยเปนสงคมทยงเปนประเทศทมประชำกร

ในวยหนมสำวเปนอนดบตน ๆ ของโลก คนรนใหมเหลำนน ซงมกำรศกษำสงกวำเดม

ไดเกดควำมเบอหนำยตอสภำพสงคมแบบอนรกษนยม และชนชนปกครอง เชนเดยวกบปญหำ

กำรฉอรำษฎรบงหลวง ปจจยเหลำนสงผลใหพรรคอนเดยเนชนนลคองเกรส ซงครองอ ำนำจอยนำน

ตองพำยแพในกำรเลอกตง ป 2014 สงคมอนเดยนนเคยค ำนงถงเรองชมชนเปนส ำคญ

แตควำมคดเชนนไดเปลยนแปลงไป เพรำะกำรพฒนำดำนเศรษฐกจของอนเดย ไดท ำใหเกด

ชนชนกลำง ซงอยกบสงคมบรโภคนยม และสนคำฟมเฟอย จงหนมำสนใจในเรองสวนตว

นอกจำกน กำรทคนอนเดยอกจ ำนวนหลำยลำนคน ยงคงอำศยอยในชนบท และมฐำนะยำกจน

อนสะทอนใหเหนถงควำมไมเทำเทยมกนระหวำงชนชนของอนเดย ซงสงมำกถงระดบเปน 2 เทำ

ใน 20 ปท ผ ำนมำ จำกกำรส ำรวจพบวำ ร อยละ 42 ของประชำกรจ ำนวนมำกกวำ

พนลำนคนมรำยไดนอยกวำ 1 เหรยญ 25 เซนต ตอวน (BBC, 2011, Online)

นอกจำกน อนเดยมกำรปกครองแบบสหพนธรฐ ซงมควำมหลำกหลำยทำงเชอเผำ

ชนชำต เชนเดยวกบภำษำพด แตแควนตำง ๆ มควำมไววำงใจและคอนขำงภกดตอรฐบำลกลำง

ทนวเดลล อนสงผลใหอนเดยไมมปญหำกำรแบงแยกดนแดนอยำงรนแรงในอดต เหมอนกบ

ประเทศอน กระนน กำรปกครองประเทศเปนเวลำถง 18 ป ของนำยกรฐมนตรอนทร คำนธ

(ด ำรงต ำแหนงในชวงป 1966-1977 และ ป 1980–1984) ท ำใหวฒนธรรมทำงกำรเมองของ

อนเดยเนนไปทำงรวมศนยอ ำนำจ ในขณะทอตลกษณทองถนของหลำยรฐ เรมมอทธพล

เพมสงข นในทศวรรษท 90 อ ำเภอ 200 จำกทงหมด 534 แหงของอนเดย มควำมขดแยง

ระหวำงเชอชำตคอนขำงรนแรง นอกจำกนยงรวมไปถงควำมขดแยงทำงศำสนำระหวำงชนกลม

ใหญของอนเดยคอผนบถอศำสนำฮนดกบชนกลมนอยโดยเฉพำะชำวมสลม กำรมบทบำทท

262

เพมขนของกลมฮนดหวรนแรงทใหกำรสนบสนนรฐบำลภำยใตพรรคภำรตยะชนตะยงท ำให

ควำมขดแยงดงกลำวรนแรงขนเรอยๆ (Hauss, 2009, pp. 338-339)

จน

เชนเดยวกบรสเซย คนจนมควำมเคยชนกบควำมสมพนธในแนวดง ดวยปจจยส ำคญคอ

ลทธขงจอ มอทธพลตอสงคมจนมำหลำยพนป ลทธขงจอไดเขำมำจดระเบยบสงคมและกำรเมอง

โดยกำรปลกฝงใหคนจนตระหนกถงคณคำของสงคม โดยเฉพำะควำมกตญญและกำรเคำรพตอ

กฎหมำย รวมไปถงกำรใหผเยำวแสดงควำมเคำรพตอผอำวโสกวำ แมวำในชวงปลำยรำชวงศชง

ปญญำชนรนใหม ซงไดรบกำรศกษำจำกตะวนตก จะพยำยำมปฏเสธระบบศกดนำและลทธขงจอ

พรอมทงสงเสรมวฒนธรรมทำงกำรเมอง ทองอยกบประชำธปไตย เชน ควำมเสมอภำค

และเสรภำพ แตดวยควำมวนวำยทำงสงคมและกำรเมองจน ท ำใหคนจนยงคงเคำรพเชอฟง

ผมอ ำนำจ เชนเดยวกบกำรค ำนงถงเรองสวนรวมมำกกวำควำมเปนปจเจกชน อนเปนไปตำม

ลทธชำตนยมซงคนจนยดถออยในทกยค

ในยคคอมมวนสตกไดผสมผสำนแนวคดของขงจอบำงสวน เขำกบแนวคดแบบ

มำรกซกบเลนน แมวำ เหมำ เจอตง จะประณำมลทธขงจอ ทใหควำมส ำคญแกเพศชำยมำกกวำ

ผหญง แตกไมไดแกไขปญหำควำมเทำเทยมกนทำงเพศเทำใดนก ส ำหรบ เหมำ นน ไดพยำยำม

จดระเบยบทำงสงคมของจนเสยใหม เพอเขำสกำรเปนรฐคอมมวนสตอยำงสมบรณแบบ

ในชวงกลำงทศวรรษท 60 โดยกำรรเรมกำรปฏวตทำงวฒนธรรม โดยกลมเยำวชนรนใหม

ทแตงชดชดเหมำ ซงมชอโดยทวไปวำ เรดกำรด (Red Guard) ในโรงเรยน และมหำวทยำลย

มกำรชมนมรองเพลง หรอละเลน เพอเชดชแนวคด และหลกค ำสอนของเหมำ ผำนหนงสอเลมเลก

และยงมงมนในกำรท ำลำยสงเกำ 4 อยำง ทเปนอปสรรคส ำหรบกำรพฒนำประเทศจน คอ

ประเพณเกำ (Old customs) วฒนธรรมเกำ (Old culture) นสยเกำ (Old habits) และควำมคดเกำ

(Old ideas) ซงในทนรวมถงลทธขงจอดวย ดงนน เปำหมำยของกลมเรดกำรดจงรวมไปถง

กำรท ำลำยปำยทประดบอยหนำบำนของขงจอ รวมไปถงโบรำณสถำนและวดวำอำรำมตำง ๆ

(Slavicek, 2010, pp. 58, 65)

ภำยหลงกำรเปดประเทศสตลำดเสรของเตง เสยวผง ไดท ำใหเกดคนจนทเปนเศรษฐ

รนใหม อนน ำไปสควำมแตกตำงระหวำงชนชนทเหนไดอยำงชดเจน สงคมจนดเหมอน

จะเนนไปทเรองวตถนยม และเรองสวนตวมำกวำใหควำมส ำคญแกชมชน ในขณะเดยวกน

ควำมตนตวทำงกำรเมองของคนจนกไดเพมสงขน อนน ำไปสกำรประทวงครงใหญทจตรสเทยน

อนเหมน ในป 1989 ซงสะทอนใหเหนถงควำมไมไวใจของคนจน ตอรฐบำลซงไดฝงรำก

ลกจนถงปจจบน อยำงไรกตำม สงคมจนยงคงมอคตทำงเพศเหมอนกบเมอในอดตเชน ผหญง

263

จนยงคงพบกบโอกำสในเรองกำรท ำงำนและอยในวงกำรกำรเมองนอยกวำผชำย ทส ำคญ

กำรเลอกเพศของบตร นยมเลอกผชำยมำกกวำผหญง อนสงผลใหจ ำนวนประชำกรผชำยม

มำกกวำผหญง (BBC, 2010, Online) นอกจำกน สงคมจนยงปดรบไมยอมรบสทธและกำรแสดงออก

ของพวกรกรวมเพศ

คนจนสวนใหญเปนชำวฮน ภำคภมใจและยดตดอยกบอตลกษณประจ ำชำตทถกปลกฝง

โดยพรรคคอมมวนสต แตกมปญหำของชนกลมนอยอยเสมอ ดงเชน ชำวทเบต ซงมกประทวง

เพอเรยกรองเอกรำช และชำวอยกร ซงอำศยอยในเขตปกครองตนเองซนเจยง อยกรซงไมสำมำรถ

ผสมกลมกลนเขำกบอตลกษณประจ ำชำต ทำงกำรจนจงมกประณำมชำวอยกร ซงตอส

เพอแบงแยกดนแดนวำเปนพวกกอกำรรำย (Chung, 2002, Online) นอกจำกนรฐบำลจน

ยงไมไดมอบเสรภำพใหกบศำสนำตำง ๆ อยำงเตมท เชน ศำสนำครสต ศำสนำพทธ ซงเปนศำสนำ

ประจ ำรฐทเบต อสลำม ซงเปนศำสนำส ำคญของซนเจยง ส ำหรบลทธทถกกอตงขนมำใหม

อยำงเชน ฟำหลนกง กถกทำงกำรปรำบปรำมอยำงหนก

จำกกำรเปรยบเทยบประเทศกรณศกษำ สำมำรถสรปโดยสงเขปดงตอไปน

1. ประเทศทเปนประชำธปไตย มกมกลมทมสวนรวมทำงกำรเมองสง และมควำมสมพนธ

ทำงสงคมแนวรำบมำกกวำประเทศทเปนเผดจกำร ในกรณน ยกเวนอนเดย ซงมปจจยอนเขำมำ

เกยวของดวย เชน คตควำมเชอ และจำรตประเพณ

2. ประเทศทเปนประชำธปไตย อำจหนมำใหควำมส ำคญตอควำมเปนกลมและเรองของ

ควำมมนคงมำกกวำควำมเปนปจเจกชน และเสรภำพในหลำยกรณ เชน เกดควำมวนวำย

ทำงกำรเมอง หรอควำมเสอมทรำมของสงคม ดงเชนอนเดย และสหรฐอเมรกำ

3. ประเทศทเปนเผดจกำร ซงคนเคยกบวฒนธรรมแบบแนวดง จะใหควำมศรทธำ

ตอตวบคคล ในฐำนะบคคลทเขมแขง มำกกวำประเทศทเปนประชำธปไตย กรณยกเวนไดแก

อนเดย ซงมลกษณะทำงวฒนธรรมทคอนไปทำงเผดจกำรในบำงครง

4. ประชำชนของทกประเทศทเปนกรณศกษำจะมกำรยดมนตออตลกษณของ

ชำตโดยรฐบำลในประเทศกลม เผดจกำรจะมบทบำทอยำงสงในกำรเสรมสรำงอต

ลกษณ เพอใหประชำชนไดยดมน เพอเสรมอ ำนำจในกำรปกครอง แตไมวำประชำธปไตยหรอ

เผดจกำรอยำงเชน อนเดย หรอจน กตองพบกบควำมขดแยงในเรองเชอชำตและศำสนำ

5. ไมวำประเทศประชำธปไตยหรอเผดจกำร ชนกลมนอย เชน ผหญง และพวกรกรวมเพศ

ยงถกกดกน ไมใหไดรบสทธและโอกำสในดำนตำง ๆ ทำงกำรเมอง และสงคม อนสะทอนใหเหนถง

อทธพลของวฒนธรรมทใหผชำยเปนใหญ ซงยงด ำรงอยคขนำนและมอทธพลตอรปแบบกำรเมอง

264

สรป

วฒนธรรมทำงกำรเมอง หมำยถง แบบแผนควำมคดและกำรกระท ำทแสดงออกถงวถชวต

ของมนษย ในสงคมของกลมใดกลมหนง หรอสงคมใดสงคมหนง เชน จำรต ประเพณ วถชวต

ควำมเชอ ควำมเปนอย ภำษำ กำรแสดงออกทำงเพศ ฯลฯ อนเกยวของกบกำรเมอง กำรศกษำ

โดยเกเบรยล อลมอนดและซดนย เวอรบำ แบงประชำชนเปน 3 กลม ตำมวฒนธรรมทำงกำรเมอง

คอ 1. กลมมสวนรวมหรอกลมทเกยวของกบกำรเมองสง 2. กลมไพรฟำหรอกลมทปฏบตตำมรฐ

เพยงอยำงเดยว 3. กลมคบแคบหรอกลมทไมเกยวของและไมรเรองกำรเมอง โดยกำรศกษำเหนวำ

ทกรฐตองมทง 3 กลมนสลบกนไป นอกจำกนรปแบบตำง ๆ ของวฒนธรรม ยงสงผลถงเรอง

กำรเมองในทำงออม เชน กำรแตงกำย และเรองทำงเพศ ซงเปนไปตำมทฤษฎกำรครองควำมเปนใหญ

ของอนโตนโอ กรมช ทเสนอวำชนชนกลำงใชอดมกำรณผำนวฒนธรรมดงกลำว เพอครอบง ำชน

ชนลำง วฒนธรรมทำงกำรเมอง มประเดนส ำคญคอ 1. ควำมเชออ ำนำจรฐ เกยวกบควำมสมพนธ

ทำงสงคม แบงออกเปน 1.1 ควำมสมพนธทำงสงคมแบบแนวดง คอ ชนชนปกครองอยเหนอกวำ

ชนชนอน 1.2 ควำมสมพนธทำงสงคมแบบแนวรำบ คอ ทกชนชนอยเทำกน 2. กลมหรอปจเจกชน

คอ ประเทศนนใหควำมส ำคญแกกลมหรอตวบคคล 3. เสรภำพหรอควำมมนคง คอ ประเทศนน

ใหควำมส ำคญแกเสรภำพหรอควำมมนคงของรฐ 4. กำรสรำงควำมชอบธรรมแกระบบกำรเมอง

คอ ประชำชนในประเทศนนเชอมนในรฐบำลของตนหรอไม และ 5. ชมชนทำงกำรเมอง คอ ประชำชน

ในประเทศนนใหควำมส ำคญแกองคกรทำงกำรเมองใด และมควำมผกพนกบอตลกษณประจ ำชำต

หรอไม

ประเทศกรณศกษำไดแก สหรฐอเมรกำ ซงเนนควำมสมพนธทำงสงคมแบบแนวรำบ

สงคมอเมรกนเคยใหควำมส ำคญแกชมชน แตตอมำกหนมำเนนปจเจกชน อนสงผลใหเกด

ปญหำตำง ๆ โดยเฉพำะในเมองใหญ สงคมอเมรกนยงมควำมแตกแยกในดำนอดมกำรณ

เชน พวกทตอตำนกบพวกทสนบสนนสทธ และเสรภำพของชนกลมนอย เชน พวกรกรวมเพศ

หรอผหญง ยงไดรบสทธและโอกำสทำงอำชพนอยกวำผชำย สงคมอเมรกนแมใหควำมส ำคญ

เรองเสรภำพ แตเมอพบกบกำรกอกำรรำย เมอวนท 11 กนยำยน ป 2001 คนอเมรกนใหควำมส ำคญ

ดำนควำมมนคงมำกกวำ เชนเดยวกบกำรหนมำใหควำมไววำงใจแกรฐบำลมำกกวำเดม

สงคมอเมรกน แมเนนเรองควำมหลำกหลำยทำงเชอชำต และศำสนำ แตยงใหควำมส ำคญแก

คนผวขำวมำกวำคนสผวอน โดยเฉพำะภำยหลงเหตกำรณ 9/11 ไดท ำใหควำมขดแยงทำงศำสนำ

โดยเฉพำะกบผนบถอศำสนำอสลำม

265

ส ำหรบอนเดยนน แมเปนประชำธปไตย แตมควำมสมพนธทำงสงคมแบบแนวดง

เพรำะวฒนธรรมทำงกำรเมอง ทจำรตและศำสนำอนน ำไปสกำรกดกนสทธและเสรภำพ

ของชนกลมนอย เชน ผหญง และพวกรกรวมเพศ สงคมอนเดยแมเคยใหควำมส ำคญแกชมชน

แตตอมำกหนมำเนนปจเจกชน เพรำะกำรพฒนำทำงดำนเศรษฐกจ และลทธบรโภคนยม

เชนเดยวกบกำรมคนรนใหม และชนชนกลำง ท ำใหมกำรตอตำนระบบสงคมแบบเกำ ๆ

และยงน ำไปสกำรแตกตำงทำงฐำนะและเศรษฐกจอยำงสงในอนเดย คนอนเดยใหควำมไววำงใจ

ตอรฐบำลกลำง แตกตองเสอมลงในบำงชวง เพรำะกำรปกครองแบบรวมศนยอ ำนำจ

ของนำยกรฐมนตรอนทรำ คำนธ นอกจำกน ควำมยดมนในอตลกษณประจ ำทองถนของคนอนเดย

ไดกอใหขดแยงระหวำงเชอชำตของอนเดยเพมสงขน เชนเดยวกบควำมขดแยงระหวำงศำสนำ

โดยเฉพำะฮนดกบอสลำม

สวนจน มควำมสมพนธทำงสงคมแบบแนวดง เพรำะวฒนธรรมทำงกำรเมองทองกบ

ลทธขงจอ และควำมวนวำยทำงสงคมกบกำรเมอง ท ำใหคนจนมแนวโนมเชอฟงผมอ ำนำจ

และเรองสวนรวมมำกกวำควำมเปนปจเจก สงคมจนในยคของเหมำ เจอตง ยงไดรบกำรปลกฝง

ตอลทธคอมมวนสต ทเนนควำมเปนรฐและระบบทำงสงคมใหม ในชวงปฏวตวฒนธรรม

กำรเปดประเทศในยคเตง เสยวผง ไดท ำใหเกดชนชนกลำงใหม ทค ำนงถงเรองสวนตว มำกกวำ

ชมชน และยงน ำไปสกำรเสอมควำมศรทธำตอรฐบำล อนน ำไปสกำรประทวงครงใหญทจตรส

เทยนอนเหมน ในป 1989 อยำงไรกตำมสงคมจนกยงเตมไปดวยอคตทำงเพศ เชน สทธและโอกำส

ของผหญง กบพวกรกรวมเพศ ยงคงถกจ ำกด อคตทำงเพศยงน ำไปสจ ำนวนทไมสมดลระหวำง

ประชำกรชำยและหญง จนยงมงเนนทอตลกษณของชำวฮน และทถกก ำหนดโดยลทธคอมมวนสต

อนกอใหเกดควำมขดแยงกบชนกลมนอย เชน ทเบต และอยกร รวมไปถงกลมนบถอศำสนำตำง ๆ

ค าถามส าหรบการอภปราย

1. วฒนธรรมทกแงมมสำมำรถเกยวของกบกำรเมองไดหรอไม

2. กำรแบงกลมวฒนธรรมทำงกำรเมองได 3 กลม ตำมเกเบรยล อลมอนดและซดนย

เวอรบำ มควำมสมเหตสมผลหรอไม เพรำะเหตใด

3. ทำนคดวำเรำจะสำมำรถแบงควำมสมพนธทำงสงคมแบบแนวดง และแนวรำบ

ไดอยำงสนเชงในสงคมใดสงคมหนงหรอไม เพรำะเหตใด

4. ทำนคดวำรฐควรเนนควำมเปนปจเจกชน หรอชมชนมำกกวำกน เพรำะเหตใด

5. ทำนคดวำสงคมอเมรกน มควำมสมพนธทำงสงคมแบบแนวรำบจรงหรอไม

เพรำะเหตใด

266

6. ทำนคดวำอนเดยจะเปลยนแปลงวฒนธรรมทำงกำรเมองใหสอดคลองกบประชำธปไตย

ไดหรอไม อยำงไร

7. ระหวำงกำรปกครองทน ำโดยบคคลทเขมแขง กบกำรปกครองทเนนกำรมสวนรวม

ของประชำชน ตำมลกษณะแบบประชำธปไตย ทำนคดวำกำรปกครองแบบไหนดกวำกน

เพรำะเหตใด

บรรณานกรม

Axford, B.,Browning,G.K.,Huggins,R.,Rosamond,B.,Grant,A.,and Turner,J.(2002). Politics:

An Introduction. London and New York: Routledge.

Barrington, L.,Bosia,M.J.,Bruhn,K.,Giaimo,S.,and McHenry,Jr.,D.E.(2010). Comparative

Politics: Structure& Choices. Boston: Cengage Learning.

BBC. (11, January 2010). China faces growing gender imbalance. Retrieved 7,

October 2015 from http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8451289.stm

BBC. (7, December 2011). India income inequality doubles in 20 years, says OECD.

Retrieved 7, October 2015 from http://www.bbc.com/news/world-asia-india-

16064321

Blinder, A. and Lewin, T. (2015). Clerk in Kentucky Chooses Jail Over Deal on Same-

Sex Marriage. Retrieved 3, September 2015 from

http://www.nytimes.com/2015/09/04/us/kim-davis-same-sex-

marriage.html?_r=0

Chung, C.C. (2002). China's 'War on Terror': September 11 and Uighur Separatism.

Retrieved 10, October 2015 from http://www.cfr.org/china/chinas-war-terror-

september-11-uighur-separatism/p4765

Dyck, R. (Ed.). (2006). Studying Politics: An Introduction to Political Science. USA:

Thomson Nelson

Flores, R. (2015). Obama pushes Senate to pass Patriot Act extension. Retrieved

May 30, 2015 from http://www.cbsnews.com/news/obama-pushes-senate-to-

pass-patriot-act-extension/

267

Goldenberg, S. (2006). Islamophobia worse in America now than after 9/11, survey

finds. Retrieved May 30, 2015 from

http://www.theguardian.com/world/2006/mar/10/usa.religion

Hauss, C. (2009).Comparative Politics:Domestic Response to Global Challenges.

New York: Wadworth Cengage learning.

Krishnan, M. and Shams, S. (2015). Caste violence in India's Gujarat puts PM Modi

in a fix. Retrieved 27, August 2015 from http://www.dw.com/en/caste-

violence-in-indias-gujarat-puts-pm-modi-in-a-fix/a-18677199

Sampath, R. (2015). India has outlawed homosexuality. But it’s better to be

transgender there than in the U.S. Retrieved from

https://www.washingtonpost.com/posteverything/wp/2015/01/29/india-has-

outlawed-homosexuality-but-its-better-to-be-transgender-there-than-in-the-

u-s/

Slavicek, L. C. (2010). The Chinese Cultural Revolution.USA: Chelsea House

Smith, J. (2015). India is in denial about its rape culture-but then so are we.

Retrieved 8 March, 2015 from http://www.independent.co.uk/voices/india-is-in-

denial-about-its-rape-culture-but-then-so-are-we-10093481.html

Wikipedia. (2015). Women in the United States Senate. Retrieved 13, October 2015

from

https://en.wikipedia.org/wiki/Women_in_the_United_States_Senate#Women_senato

rs_for_the_114th_Congress