1  

การศกษาการกระจายประโยชน (Benefit Incidence Analysis) ของงบประมาณภาครฐดานการศกษา

ผศ.ดร.ศภชย ศรสชาต1

คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บทคดยอ

งานศกษานใชขอมลคาใชจายตอหวทรฐสนบสนนรายระดบการศกษาจากโครงการบญชรายจายเพอการศกษาแหงชาตทจดทาโดย ชยยทธ ปญญสวสดสทธ และคณะ (2558) เพอนามาวเคราะหการกระจายประโยชน ( Benefit Incidence) ของผรบประโยชนคอผทอยในระบบการศกษาคอผเรยน และครวเรอน ตามการสารวจสงคมและเศรษฐกจของครวเรอน พ.ศ. 2556 ในการวเคราะหแบงระดบการศกษาออกเปน 6 ระดบการศกษา ไดแก ระดบกอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อาชวศกษา และอดมศกษา โดยมการแบงเปนการใหการสนบสนนแกผเรยนในสถาบนการศกษาของรฐ และสถาบนการศกษาเอกชน เพอใหมความสอดคลองกบการจดระดบการศกษาตามบญชรายจายเพอการศกษาแหงชาต คาใชจายตอหวทรฐใหการสนบสนนเปนการคานวณจากคาใชจายภาครฐทเปนคาใชจายทผานกระทรวงศกษาโดยตรง และคาใชจายทผานหนวยงานรฐอนๆ รวมถงเงนกองทนใหกยมเพอการศกษา ในการกระจายประโยชนจะพจารณาจากระดบการศกษา ประเภทของสถาบนการศกษาเปนฐาน นอกจากนในการศกษายงมการประมาณสมประสทธ Gini ของคาใชจายดานการศกษาของครวเรอน และคาใชจายดานการศกษาทรฐสนบสนน รวมถงการทา Concentration index ของคาใชจายดานการศกษาของครวเรอนและคาใชจายทรฐสนบสนน ผลการศกษาโดยการจดชนรายไดเฉลยครวเรอนโดยแบงเปน 5 กลม พบวา การใหการสนบสนนของภาครฐมลกษณะเปนการใหความชวยเหลอผมรายไดนอย (pro-poor) โดยการกระจายทรพยากรในการสนบสนนไปยงกลมทมรายไดนอยทสด แตในขณะทการศกษาในระดบอดมศกษายงมลกษณะของการกระจายประโยชนไปยงกลมทมรายไดสงทสดสองกลมแรก (pro-rich) ดงนนผลการศกษานยงคงบงชถงสถานการณของการใหการสนบสนนของภาครฐในแตละระดบการศกษาและในแตละกลมทยงคงมความแตกตางกน โดยผเรยนในระดบอดมศกษายงเปนผทมโอกาสในทางสงคมและรฐกยงสนบสนนใหกบผเรยนในกลมนในสดสวนทสง

                                                            1 ผเขยนขอขอพระคณ รศ.ดร.ชยยทธ ปญญสวสดสทธ และคณะนกวจยในโครงการบญชรายจายเพอการศกษาในการใหขอคดเหนกบงานศกษาน โดยงานนเปนสวนหนงของโครงการบญชรายจายเพอการศกษาทไดรบการสนบสนนทนโดยสานกงานสงเสรมสงคมการเรยนร (สสค.) ในชอเรอง การกระจายประโยชนของการสนบสนนทรพยากรการศกษาจากภาครฐ: กรณศกษาจากขอมลบญชรายจายเพอการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2556

 

2  

1. บทนา การวเคราะหการกระจายประโยชน (Benefit incidence analysis ตอไปจะใชอกษรยอ BIA) เปน

เครองมอในการประเมนวาการใหการสนบสนนของภาครฐในนโยบายหรอมาตรการตางๆมการกระจายไปยงผรบประโยชนในกลมใดมากนอยเพยงไร แนวคดทางทฤษฎทเปนหลกคอการใชมาตรการทางการคลงของภาครฐผานระบบการเกบภาษ (Taxation) และการใชจายของภาครฐ (Government expenditure) ทเปนการแทรกแซงทางเศรษฐกจนน ผลกระทบทเกดขนอาจตกอยกบผรบทเปนประชาชนในสงคมแตกตางกน เชน ในกรณของภาษประชาชนบางกลมกสามารถผลกภาระภาษใหกบกลมอนๆ ในขณะทการใหการสนบสนนทรพยากรภาครฐผานชองทางการใชจายภาครฐกอาจใหผลกระทบตอประชาชนแตละกลมทแตกตางกน โดยในการพจารณากลมผรบประโยชนจะจดกลมตามระดบรายไดของของผรบประโยชน เชน จดกลมผรบประโยชนตามรายไดเปน 5 กลม (quintile) หรอ 10 กลม (deciles) เปนตน นอกจากนการวเคราะหการกระจายประโยชนอาจมการวดดวยเครองชวดในลกษณะเปนดชนเพอแสดงถงระดบของการกระจายตววามความเทาเทยมหรอไมเทาเทยมมากนอยเพยงใด โดยใชการประเมนตามลกษณะของการสราง Gini coefficient หรอ Concentration index

งานศกษาทมการประยกตใชเทคนค BIA ในการประเมนนโยบายการใหการสนบสนนของภาครฐมเปน

จานวนมากโดยเฉพาะในดานการศกษาและการสาธารณสข ตวอยางของงานศกษาในดานการศกษา เชน งานศกษาของ วโรจน ณ ระนอง และ สเมธ องกตตกล (2553) ทวเคราะหการกระจายผลประโยชนจากโครงการสาคญตางๆของภาครฐทมตอประชาชนกลมฐานะตางๆ โดยในดานของการศกษาไดมการคานวณจากงบประมาณดานการศกษาของภาครฐ โดยมการแบงการศกษาเปน 6 ระดบไดแก กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อาชวศกษาซงมการรวมมธยมปลายสายอาชพ/ประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) และประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) และระดบอดมศกษา ซงรวมระดบปรญญาตร ปรญญาโท และปรญญาเอก โดยมการแบงงบประมาณออกเปน 5 กลม ไดแก งบบคลากร งบดาเนนงาน งบลงทน งบเงนอดหนน งบรายจายอน ทงน ผลการศกษาพบวากลมทมฐานะดกวา (กลม 50% บน) โดยเฉพาะกลมทมฐานะดทสดไดประโยชนจากการใชจายดานการศกษาของรฐมากกวากลมอนๆโดยไดรบในสดสวนรอยละ 10.4 – 15.7 ซงสงกวาอตราทถอเปน Fair Rate ทรอยละ 10 (งานศกษานแบงกลมประชาชนออกเปน 10 กลม ดงนนแตละกลมควรมสดสวนของการไดรบการสนบสนนรอยละ 10 จงจะกลาวไดวามการจดสรรอยางไมแตกตางกน) โดยขออภปรายทสาคญ คอ ความแตกตางนเกดจากการทรฐใหการสนบสนนคาใชจายในระดบอดมศกษาทสง ในขณะกลมทมฐานะในระดบบนมแนวโนมทจะศกษาในระดบอดมศกษาในสดสวนทมากกวา จงสงผลใหกลมบนเปนผไดรบประโยชนโดยเปรยบเทยบทสงกวากลมลาง และในกรณของการศกษาภาคบงคบนนผไดรบประโยชนอาจมไมแตกตางกนเนองจากความสามารถในการเขาถงบรการทางการศกษาภาคบงคบอาจไมแตกตางกนมากนก

 

3  

สาหรบความแตกตางทสาคญของการศกษาครงนเมอเทยบกบการศกษาในอดต คอ ในงานศกษานมการประยกตใชขอมลการใหประโยชนจากการสนบสนนทรพยากรการศกษาในทกระดบซงประเมนจากการจดทาบญชรายจายเพอการศกษา ของป พ.ศ. 2556 ซงเปนการประเมนในทกระดบการศกษา และเปนการรวบรวมขอมลจากทกแหลง โดยในการประเมนจะใชสวนทเปนคาใชจายรวมทภาครฐจายเพอการศกษา มาคานวณเปนคาใชจายรายหวในแตละระดบ และจาแนกตามผรบประโยชนอยในสถาบนการศกษาของรฐหรอเอกชน ซงในรายละเอยดของการจดทาบญชรายจายเพอการศกษาอยในการศกษาของ ชยยทธ ปญญสวสดสทธและคณะ (2558) ทงน หลกการเบองตนทสาคญ คอ การจาแนกรายการคาใชจายทรฐไดมการสนบสนนทรพยากรการศกษาผานหนวยงานในหลายระดบ คอ การจายเงนผานกระทรวงศกษาธการ หนวยงานภายใตสงกดกระทรวงศกษาธการ สถาบนการศกษา รวมถงกองทนเงนกยมเพอการศกษา ทงในรปของคาใชจายประจา งบลงทน เงนอดหนน เปนตน ซงในการคานวณรายจายเพอการศกษาของภาครฐไดมการระวงปญหาการนบซาและความครอบคลมของรายการคาใชจายตามมาตรฐานของการจดทาบญชรายจายเพอการศกษาทมการประยกตใชในระดบสากล

2. วธการศกษา ในการศกษานนาขอมลมาจากสองสวน คอ สวนแรกเปนการประเมนรายจายตอหวทรฐไดใหกบผรบ

ประโยชนคอผเรยนโดยจาแนกระดบการศกษาออกเปน 6 ระดบการศกษาไดแก กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อาชวศกษาซงมการรวมทง ปวช. และ ปวส. และระดบอดมศกษา และมการจาแนกตามสถาบนของรฐและเอกชน ซงคาใชจายตอหวทมการจดสรรใหกบผรบประโยชนแสดงในตารางท 2.1 ทงนทมาของตารางท 2.1 นมาจากการศกษาของ ชยยทธ ปญญสวสดสทธ และคณะ (2558) ในเรองบญชรายจายเพอการศกษาซงเปนการพจารณากระแสเงนการใชจายดานการศกษาของภาครฐทกแหลงและนามาคานวณเปนคาใชจายตอหวทภาครฐใหการสนบสนน

ตวอยางของการประเมนคาใชจายในแตละระดบการศกษา แสดงในภาพท 2.1 เปนตวอยางของการ

ประเมนกระแสรายจายทางการศกษาของระดบอดมศกษาทมาจากแหลงตางๆ โดยในการและนามาคานวณเปนรายจายทมาจากทรพยากรของภาครฐในแตและระดบการศกษา ซงในแตละระดบการศกษากจะมความแตกตางของทมากและรายการยอยทเปนลกษณะเฉพาะของแตละระดบการศกษา และเมอไดรายจายตอหวของผรบประโยชนในรายระดบการศกษาและประเภทสถาบนการศกษากทาการกระจายขอมลนไปยงขอมลรายบคคลทมคณสมบตตามระดบการศกษาและประเภทสถาบนการศกษาทกาหนด โดยขอมลรายบคคลนมาจากการขอมลการสารวจสงคมและเศรษฐกจของครวเรอน ป พ.ศ. 2556 (socio-economic survey: SES) ของสานกงานสถตแหงชาต ซงถอเปนขอมลสวนทสองทใชในการประเมน

ขอมลสวนทสอง เปนขอมล SES ทมการนาเฉพาะ record ท 1 และ record ท 2 มาใช โดยใน

record ท 1 เปนขอมลคณลกษณะของครวเรอน และขอมล record ท 2 ทเปนขอมลรายบคคล โดยในการ

 

4  

ประเมนนไดรบความอนเคราะหจากสานกงานสถตแหงชาตในการประมวลคานาหนกของประชากรรายบคคล นอกเหนอจากนาหนกของครวเรอนทมอยแลว ซงสงผลใหการประเมนมความนาเชอถอมากยงขน

การใชขอมลสวนทสองใน record ท 1 เพอใชในการจดระดบรายไดหรอกลมของผรบประโยชน โดย

ในขอมลอาจตองมการพจารณาวาจะใชการจดระดบรายไดหรอใชขอมลรายจายเปนตวแทน เนองจากในกรณของรายไดนนอาจมคาทตดลบ ซงเปนการคานวณทอยบนพนฐานวาครวเรอนมการประกอบธรกจ และมการขาดทน และในทางปฏบตการใชขอมลรายไดอาจมคาทตากวาความเปนจรงเนองจากผตอบมกจะรายงานคาทตากวาความเปนจรง ในขณะทขอมลรายจายอาจจะเปนขอมลทมความนงมากกวา และมการรายงานทใกลเคยงความเปนจรงมากกวา ในการจดกลมรายไดจะใชรปแบบของการเรยงรายไดครวเรอนตอหวและจดกลมเปน 5 กลมทมตวอยางเทาๆกน (quintile) และการแบงตามระดบรายจายตอหวของครวเรอน ซงอาจมจานวนตวอยางทไมเทากนในแตละชวงชน เนองจากมจานวนของขอมลทมมลคาทเทากนในจดทเปนคาแบงระดบชน อยางไรกตาม เมอทดสอบความสมพนธระหวางตวชวดฐานะของครวเรอนระหวางการใชรายไดและคาใชจายตอหวของแตละครวเรอนพบวาผลของการจดกลมมความสอดคลองกน โดยมความแตกตางกนไมมาก ซงผลการจดกลมแสดงในตารางท 2.2

 

5  

ตารางท 2.1 คาใชจายตอหวทรฐใหกบผรบประโยชนจาแนกตามระดบการศกษาและประเภทของสถาบนการศกษา

ระดบการศกษา สถาบนการศกษารฐ สถาบนการศกษาเอกชน

จานวน คาใชจายรวมตอหว รฐสนบสนนตอหว จานวน คาใชจายรวมตอหว รฐสนบสนนตอหว กอนประถมศกษา 1,117,025 50,770.15 49,691.98 621,156 32,840.8 8,570.5 ประถมศกษา 3,834,345 50,736.84 49,823.94 1,039,063 34,918.4 8,740.5 มธยมศกษาตอนตน

3,269,232 33,922.65 32,086.18 311,141 34,986.4 11,997.5

มธยมศกษาตอนปลาย 166,924 38,511.1 12,327.5 อาชวศกษา 652,788 38,556.02 36,939.71 321,643 34,702.95 26,124.52 อดมศกษา 1,249,000 99,734.36 79,047.25 294,000 74,984.04 27,123.51 ทมา : ชยยทธ ปญญสวสดสทธ และคณะ (2558)

 

6  

ตารางท 2.2 การแบงกลมตามฐานะดวยตวชวดดานรายไดและรายจายตอหวของครวเรอน จาแนกตามระดบชนรายได

ระดบชนรายได

คาเฉลย รายไดตอหว

(บาทตอเดอน)

คาเฉลย คาใชจายตอหว (บาทตอเดอน)

จานวน ตวอยาง

(ครวเรอน)

จานวนครวเรอนทงหมด

(ถวงนาหนก)

จานวนครวเรอนทม คาใชจายดานการศกษา*

อตรา ครวเรอนทมคาใชจายตอครวเรอนทงหมด

1 2,168.80 2,995.99 8,546 4,446,692.00 2,357,045.00

(0.1169) 0.5301

2 4,372.13 4,101.30 8,547 4,058,736.00 1,913,363.00

(0.0949) 0.4714

3 6,564.65 5,674.15 8,539 3,933,749.00 1,643,677.00

(0.0815) 0.4178

4 10,207.96 8,328.68 8,555 3,899,165.00 1,326,683.00

(0.0658) 0.3402

5 25,836.41 16,485.64 8,551 3,829,177.00 951,245.10

(0.0472) 0.2484

รวม 9,517.67 7,333.09 42,738 20,167,519.00 8,192,013.00

(0.4062) 0.4062

หมายเหต: *ตวเลขในวงเลบเปนการเทยบอตราสวนตอจานวนครวเรอนทงหมด (20,167,519 ครวเรอน) ทมา : คานวณโดยผวจย

 

7  

ภาพท 2.1 รปการไหลของเงนทนเพอเปนคาใชจายทางการศกษาในระดบอดมศกษาและอดมศกษาทไมมปรญญา ป 2556

(ทมา: ชยยทธ ปญญสวสดสทธ และคณะ (2558))

หนวยงานอน

อดมศกษา และ อดมศกษาไมมปรญญา ป 2556

หนวย : ลานบาท

สถาบน อดมศกษา เอกชน

NGO ให สถาบนอดมศกษารฐ 597

สถาบนอดมศกษาเอกชน 97

ROW ให สถาบนอดมศกษารฐ 34

สถาบนอดมศกษาเอกชน 6

ภาคเอกชน

NGO

ROW

สถาบน อดมศกษา

รฐ

เงนอดหนน อดมศกษา 78

เงนอดหนน อดมศกษา 2,327

เงนอดหนน อดมศกษา 183

ครวเรอน คาใชจายทเกยวของ

ภาคเอกชนให สถาบนอดมศกษารฐ 127

สถาบนอดมศกษาเอกชน 21

เงน กยศ. ใหครวเรอน

13,139 ครวเรอนจาย

20,014

ครวเรอนจายใหสถาบน อดมศกษารฐ (10,565+14,506)

ครวเรอนจายใหสถาบน อดมศกษาเอกชน (2,574 +11,378)

กยศ.

เงน กยศ. ใหสถาบน อดมศกษา

รฐ 18,135

เงน กยศ. ใหสถาบน อดมศกษา เอกชน 7,976

อปท.

เงนอดหนนสถาบน อดมศกษารฐ 72,753

เงนอดหนน สกอ. อดมศกษา 4,450

สกอ.

สป.

สถานศกษาประเภทจากดรบ 70,774

ม.ราชภฏ 14,026 ม.เทคโนฯ 8,523

ม.ในกากบ 24,705 ม.รฐ 21,304 ม.สงฆ 2,216

สถานศกษาประเภทไม

จากดรบ 1,979 ม.รฐไมจากดรบ 1,979

เงนอดหนน กยศ.

26,112

เงนอดหนน สป. อปท. สานกนายกฯ และ กท.อนๆ 2,737 อดมศกษา 2,737

รฐบาล

กท.อนๆ

เงนอดหนน สานกนายกฯ

อดมศกษา 2,596

สานกนายกฯ สอศ.

เงนอดหนน อดมศกษา 84

หนวยงานอน

เงนอดหนน อดมศกษา 65

 

8  

3.ผลการศกษา 3.1 การประมาณการจากขอมลครวเรอน

ในการประมาณการทงหมดจะมการกาหนดระดบชนรายไดออกเปน 5 ชนตามระดบของรายไดเฉลยตอหวของครวเรอน โดยใน 5 กลมม คาเฉลยของรายไดตอหวของแตละระดบชนรายไดไลเรยงกนไป (ชนท1เปนชนทมระดบรายไดทนอยทสด เรยงจากนอยไปหามากจนถงชนท 5) ซงสอดคลองกบคาใชจายตอหวของครวเรอน ตามทแสดงในตารางท 2 ในการแบงนมจานวนครวเรอนตวอยางประมาณชนละ 8,545 ครวเรอนในแตละระดบชน ซงความแตกตางเกดจากการทคาทเปนเกณฑในการแบงกลมอาจมครวเรอนทมระดบรายไดตอหวทเทากน และเมอทาการใชนาหนกของครวเรอนเขามาประมาณ จะพบวาครวเรอนทงหมดมประมาณ 20.20 ลานครวเรอน และโดยเฉลยแตละชนรายไดมประมาณ 4 ลานครวเรอน ทงนในจานวน 20.20 ครวเรอน มครวเรอนทมการใชจายเพอการศกษา (คาใชจายดานการศกษารวมของสมาชกในครวเรอนมากกวา 0) มจานวนประมาณ 8.19 ลานครวเรอน หรอคดเปนรอยละ 40.62 ของจานวนครวเรอนรวมทงหมด โดยเมอเทยบจานวนของครวเรอนทมคาใชจายเพอการศกษาตอจานวนครวเรอนในระดบชนจะพบวาอตราครวเรอนทมคาใชจายเพอการศกษาของชนท 1 มอตราทสงทสดรองลงมาเปนชนทสอง สาม จนถงชนท 5 ตามลาดบ

การจาแนกตามระดบชนรายไดและภาค (ตามตารางท 3.1A และ 3.1B) พบวา อตราสวนระหวาง

ครวเรอนทมรายจายเพอการศกษา (อยางนอยมสมาชกทกาลงศกษา 1 คน) โดยภาคทมรอยละของครวเรอนทมคาใชจายตอครวเรอนทงหมดภาคตะวนออกเฉยงเหนอมอตราทสงสด รองลงมาคอภาคใต กทม. ภาคเหนอ และภาคกลาง ตามลาดบ โดยรปแบบของอตราสวนระหวางครวเรอนทมคาใชจายเพอการศกษากบครวเรอนทอยในชนรายได พบวามการไรเรยงอตราจากสงสดไปตามระดบชนทรายไดนอยทสดไปมากทสด ยกเวนกรณของ กทม. และปรมณฑล ทไมมรปแบบทไรเรยงจากมากไปหานอยตามการเพมขนของระดบชนรายได

ตารางท 3.2 แสดงขอมลคาใชจายดานการศกษาจาแนกตามชนรายได พบวา ครวเรอนมคาใชจาย

เพอการศกษารวม 141,000 ลานบาท โดยหากแบงตามชนรายไดพบวา ชนทมรายไดสงสดจะมคาใชจายทสงสดไลเรยงลงไปถงครวเรอนชนทนอยทสด ไมวาจะกาหนดจากคาเฉลยของคาใชจายเฉพาะกลมทมเฉพาะคาใชจายหรอจากครวเรอนทงหมด ทงนหากใชเฉพาะกลมทมคาใชจายเพอการศกษาพบวา คาเฉลยในแตละกลมเรมจาก 5,441.79 – 55,785.06 บาท ซงไลเรยงตามลาดบ โดยมคาเฉลยของทงหมดเทากบ 17,250.04 บาท

การพจารณาตามตารางท 3.3A - 3.3C ซงเปนเรองของการใหการสนบสนนจากภาครฐ ตามคาใชจาย

ตอหวทมการคานวณมากกอนหนา พบวา มครวเรอนทไดรบการสนบสนนจานวน 8.76 ลานครวเรอน โดยเมอเทยบเปนอตราสวนพบวาอยทประมาณรอยละ 43.43 ของครวเรอนทงหมด โดยครวเรอนในระดบชนรายไดทนอยทสดมอตราสวนจานวนครวเรอนทไดรบการสนบสนนมากทสด (รอยละ 59.14) และครวเรอนในชนรายไดทสงทสดมอตราสวนทนอยทสด (รอยละ 25.70) ทงนเมอพจารณาถงมลคาการสนบสนนคาใชจายดาน

 

9  

การศกษาจากภาครฐ โดยรวมอยทประมาณ 553,000 ลานบาท โดยกลมผรบประโยชนทสงสดคอคอกลมทมรายไดนอยทสด (ประมาณ 194,000 ลานบาท) และกลมทไดประโยชนนอยทสดคอกลมทมรายไดสงทสด (ประมาณ 48,000 บาท) ตามลาดบ และเมอคานวณมลคาสนบสนนเฉลยตอครวเรอนกจะมทศทางเดยวกนกบมลคาการสนบสนนรวม โดยเฉลยแลวอยทครวเรอนละ 27,402 บาท ทงน กลมรายไดทนอยสดมคาเฉลยการสนบสนนตอครวเรอนประมาณ 43,630 บาท และกลมรายไดมากทสดมคาเฉลยของการสนบสนนจากภาครฐประมาณ 12,529 บาทตอครวเรอน

นอกจากน การเทยบระหวางมลคาการไดรบการสนบสนนตอคาใชจายของครวเรอนเพอแสดงถง

อตราการไดรบการสนบสนนตอรายจายของครวเรอนทเกดขนจรง (คลายกบการเปรยบเทยบ social cost และ private cost) พบวา โดยเฉลยแลวอตรานมคาประมาณ 60 กลาวคอ โดยเฉลยรฐใหการสนบสนนคาใชจายดานการศกษาถง 60 เทาเมอเทยบกบการทครวเรอนจายจรง โดยอตราสวนนมคาทสงในกลมทมรายไดนอยทสด และมอตราสวนทตาในกลมทมรายไดทสงทสด อยางไรกตาม อตราสวนนเปนเพยงการแสดงถงวาครวเรอนสวนใหญยงคงพงพงการใหการสนบสนนจากภาครฐ การทอตราสวนนมคาเฉลยทสงนนเกดจากการทในบางครวเรอนมคาใชจายทตาดานการศกษาทตามาก เมอนามาเปนตวหารในอตราสวนนเมอเทยบกบการไดรบการสนบสนนจงทาใหอตราสวนนมคาทสงมาก

ตารางท 3.4A และ 3.4B แสดงการประมาณการจานวนนกเรยนตามระดบชนโดยใชนาหนกของ

ครวเรอนในการประมาณซงจานวนสมาชกในครวเรอนทมการศกษาในระดบตางๆ แสดงในตารางท 3.6 ซงจานวนรวมในแตละระดบชนอาจไมตรงกบยอดจรงตามตารางท 3.1 เนองจากการประมาณดวยนาหนกของครวเรอนทไมไดถกออกแบบตามรปแบบหรอสดสวนขององคประกอบตามโครงสรางอายของประชากร (age composition) อยางไรกตามเมอเทยบตอระดบการศกษา และหาอตราสวนของจานวนผเรยนตามระดบชนรายได พบวาการศกษาในระดบกอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย พบวาสดสวนของผเรยนจะเรยงจากมากไปนอยตามระดบรายไดทเพมขน แตกรณของการศกษาในระดบอดมศกษาจะมสดสวนของผเรยนทอยในระดบชนรายไดทรวยทสด (ระดบ 5) มากทสดเมอเทยบกบระดบชนอนๆ ในขณะทระดบอาชวศกษาจะมอตราสวนของผเรยนในชนท 1 - 4 ไมตางกนมาก แตกลมทมรายไดสงสดจะมอตราการเขาเรยนในระดบอาชวศกษาทนอยกวา

ในการประเมนความเทาเทยมหรอการกระจายตวของคาใชจายทางการศกษา (ของภาครวเรอน) และ

คาใชจายทางการศกษาทมาจากภาครฐดวยเครองมอคอ สมประสทธ Gini และดชน Concentration (ทมการใชรายไดเปนตวชวดกลมของประชากร) ตามตารางท 3.5 พบวา การคานวณการกระจายของคาใชจายเพอการศกษาตาม Gini เฉพาะกลมทมรายจายดานการศกษาเทานน พบวามคาสมประสทธ 0.7394 โดยถอวามคาเขาใกล 1 ทแสดงถงการกระจายทไมด ทงนเมอเทยบเปนรายภาคหรอเขตการปกครอง พบวา สมประสทธ Gini ในรายภาคแทบไมตางกนมากยกเวนกรณของ กทม. ทมสมประสทธทตากวาซงแสดงถงการกระจายตว

 

10  

ของคาใชจายทางการศกษาของครวเรอนทดกวา ในกรณของการวดคา Gini หรอ การใช Concentration Index พบวาการกระจายตวของการใหคาใชจายดานการศกษาของภาครฐ มการกระจายตวทดกวา โดยมคา Gini ท 0.3170 และมคา concentration index ทใชรายไดเปนตวจดกลมประชากรเทากบ -0.794 ทงสองตวชวดคานวณเฉพาะกลมทมคาใชจายดานการศกษาทมากกวา 0 สาหรบกรณของการจาแนกตามภาคและเขตการปกครอง พบวา การกระจายตวของคาใชจายการศกษาภาครฐไมแตกตางกนมากในรายภาค เวนแตกรณของ กทม. มมการกระจายตวทสงกวากรณของภาคอนๆ

 

11  

ตารางท 3.1A จานวนครวเรอนทมการเรยน จานวนครวเรอนทงหมด อตราการครวเรอนทเรยน จาแนกตามภาคและระดบชนรายได

ภาค

จานวน/อตรา

ระดบชนรายได 1 2 3 4 5 รวม

กทม.

จานวนครวเรอนทเรยน 20,848.04 80,181.31 152,685.40 218,497.90 256,175.90 728,388.60 จานวนครวเรอน 51,754.48 131,588.20 292,956.40 572,122.60 910,317.30 1,958,739.00 อตรา 0.4028 0.6093 0.5212 0.3819 0.2814 0.3719

ภาคกลาง

จานวนครวเรอนทเรยน 258,860.10 404,652.20 434,884.60 367,890.60 269,489.50 1,735,777.00 จานวนครวเรอน 533,236.40 812,771.80 1,006,632.00 1,319,539.00 1,301,859.00 4,974,039.00 อตรา 0.4855 0.4979 0.4320 0.2788 0.2070 0.3490

ภาคเหนอ

จานวนครวเรอนทเรยน 479,727.70 409,983.10 285,088.10 198,034.70 97,512.43 1,470,346.00 จานวนครวเรอน 1,062,119.00 999,954.20 835,511.60 603,188.20 452,484.30 3,953,257.00 อตรา 0.4517 0.4100 0.3412 0.3283 0.2155 0.3719

ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ

จานวนครวเรอนทเรยน 1,312,254.00 745,167.10 510,307.20 319,909.90 164,103.50 3,051,741.00 จานวนครวเรอน 2,324,406.00 1,576,713.00 1,217,980.00 812,529.90 596,134.40 6,527,763.00 อตรา 0.5646 0.4726 0.4190 0.3937 0.2753 0.4675

ภาคใต

จานวนครวเรอนทเรยน 285,355.30 273,379.10 260,711.90 222,349.80 163,963.80 1,205,760.00 จานวนครวเรอน 475,177.30 537,707.90 580,668.90 591,785.60 568,381.30 2,753,721.00 อตรา 0.6005 0.5084 0.4490 0.3757 0.2885 0.4379

ทมา : คานวณโดยผวจย

 

12  

ตารางท 3.1B จานวนครวเรอนทมการเรยน จานวนครวเรอนทงหมด อตราการครวเรอนทเรยน จาแนกตามภาคและระดบชนรายได

ภาค

จานวน/อตรา

ระดบชนรายได 1 2 3 4 5 รวม

กทม.

จานวนครวเรอนทเรยน 20,848.04 80,181.31 152,685.40 218,497.90 256,175.90 728,388.60 เทยบครวเรอนทงหมด 0.0010 0.0040 0.0076 0.0108 0.0127 0.0361 เทยบครวเรอนในชนรายได 0.4028 0.6093 0.5212 0.3819 0.2814 0.3719

ภาคกลาง

จานวนครวเรอนทเรยน 258,860.10 404,652.20 434,884.60 367,890.60 269,489.50 1,735,777.00 เทยบครวเรอนทงหมด 0.0128 0.0201 0.0216 0.0182 0.0134 0.0861 เทยบครวเรอนในชนรายได 0.4855 0.4979 0.4320 0.2788 0.2070 0.3490

ภาคเหนอ

จานวนครวเรอนทเรยน 479,727.70 409,983.10 285,088.10 198,034.70 97,512.43 1,470,346.00 เทยบครวเรอนทงหมด 0.0238 0.0203 0.0141 0.0098 0.0048 0.0729 เทยบครวเรอนในชนรายได 0.4517 0.4100 0.3412 0.3283 0.2155 0.3719

ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ

จานวนครวเรอนทเรยน 1,312,254.00 745,167.10 510,307.20 319,909.90 164,103.50 3,051,741.00 เทยบครวเรอนทงหมด 0.0651 0.0369 0.0253 0.0159 0.0081 0.1513 เทยบครวเรอนในชนรายได 0.5646 0.4726 0.4190 0.3937 0.2753 0.4675

ภาคใต

จานวนครวเรอนทเรยน 285,355.30 273,379.10 260,711.90 222,349.80 163,963.80 1,205,760.00 เทยบครวเรอนทงหมด 0.0141 0.0136 0.0129 0.0110 0.0081 0.0598 เทยบครวเรอนในชนรายได 0.6005 0.5084 0.4490 0.3757 0.2885 0.4379

หมายเหต การเทยบครวเรอนทงหมดจาก 20,167,519 ครวเรอน ทมา : คานวณโดยผวจย

 

13  

ตารางท 3.2 ขอมลคาใชจายดานการศกษาของครวเรอน จาแนกตามระดบชนรายได

ระดบชนรายได จานวนครวเรอนทงหมด

(ถวงนาหนก)

จานวนครวเรอนทม คาใชจายดานการศกษา

(**)

คาใชจายดานการศกษาของครวเรอน (ลานบาท)

คาเฉลยคาใชจาย (บาท)

คาเฉลยคาใชจาย เฉพาะกลม **

(บาท) 1 4,446,692.00 2,357,045.00 12,800 2,884.51 5,441.79 2 4,058,736.00 1,913,363.00 16,900 4,165.88 8,836.91 3 3,933,749.00 1,643,677.00 23,700 6,027.64 14,425.73 4 3,899,165.00 1,326,683.00 34,800 8,925.33 26,231.84 5 3,829,177.00 951,245.10 53,100 13,858.14 55,785.06

รวม 20,200,000.00 8,192,013.00 141,000 7,006.94 17,250.04 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

14  

ตารางท 3.3A ขอมลดานการสนบสนนของภาครฐทใหครวเรอน จาแนกตามระดบชนรายได

ระดบชนรายได

จานวนครวเรอนทงหมด (ถวงนาหนก)

จานวนครวเรอน ทไดรบการสนบสนน

(กลม **)

อตราสวนจานวนครวเรอน ทไดรบการสนบสนน

มลคาการสนบสนนคาใชจาย ดานการศกษาของครวเรอน

(ลานบาท)*

คาเฉลยของการสนบสนนจากภาครฐ

ตอครวเรอน

คาเฉลยของอตราสวนระหวาง

การสนบสนนตอคาใชจายดานการศกษา

1 4,446,692.00 2,629,602.00 0.5914 194,000 (0.3508)

43,629.73 93.54

2 4,058,736.00 2,036,143.00 0.5017 129,000 (0.2333)

31,750.22 73.53

3 3,933,749.00 1,729,364.00 0.4396 105,000 (0.1899)

26,617.76 45.16

4 3,899,165.00 1,379,003.00 0.3537 77,100 (0.1394)

19,770.91 26.96

5 3,829,177.00 984,276.10 0.2570 48,000 (0.0868)

12,528.92 18.65

รวม 20,200,000.00 8,758,389.00 0.4343 553,000 (1.0000)

27,402.82 59.68

หมายเหต ตวเลขในวงเลบแสดงถงอตราสวนระหวางมลคาการสนบสนนคาใชจายดานการศกษาของครวเรอนตอมลคารวม ทมา : คานวณโดยผวจย

 

15  

ตารางท 3.5B ขอมลดานการสนบสนนของภาครฐทใหครวเรอน จาแนกตามภาคและระดบชนรายได

ชนรายได กทม. และ ปรมณฑล ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ

ภาคใต รวม

1 1,460,000,000 19,300,000,000 32,900,000,000 99,200,000,000 22,200,000,000 175,060,000,000 2 5,840,000,000 25,000,000,000 22,500,000,000 48,400,000,000 19,500,000,000 121,240,000,000 3 9,180,000,000 25,700,000,000 16,000,000,000 31,700,000,000 16,500,000,000 99,080,000,000 4 12,200,000,000 18,900,000,000 11,200,000,000 19,600,000,000 11,900,000,000 73,800,000,000 5 11,000,000,000 13,200,000,000 4,680,000,000 8,570,000,000 8,740,000,000 46,190,000,000

รวม 39,700,000,000 102,000,000,000 87,200,000,000 207,000,000,000 78,800,000,000 514,700,000,000 ทมา : คานวณโดยผวจย

ตารางท 3.3C ขอมลดานอตราสวนการสนบสนนของภาครฐทใหครวเรอน จาแนกตามภาคและระดบชนรายได

ชนรายได กทม. และ ปรมณฑล ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ

ภาคใต รวม

1 0.0028 0.0375 0.0639 0.1927 0.0431 0.3401 2 0.0113 0.0486 0.0437 0.0940 0.0379 0.2356 3 0.0178 0.0499 0.0311 0.0616 0.0321 0.1925 4 0.0237 0.0367 0.0218 0.0381 0.0231 0.1434 5 0.0214 0.0256 0.0091 0.0167 0.0170 0.0897

รวม 0.0771 0.1982 0.1694 0.4022 0.1531 1.0000 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

16  

ตารางท 3.4A จานวนนกเรยนตามระดบชนการศกษา ประมาณจากครวเรอน ระดบชนรายได

จานวนครวเรอนทงหมด (ถวงนาหนก)

กอน ประถมศกษา

ประถมศกษา มธยมศกษา ตอนตน

มธยมศกษา ตอนปลาย

อาชวศกษา

อดมศกษา

1 4,446,692.00 775,881 2,000,899 816,444 466,999 124,208 52,769 2 4,058,736.00 482,601 1,248,237 584,949 394,172 155,357 88,544 3 3,933,749.00 368,866 956,498 452,946 298,892 163,711 187,655 4 3,899,165.00 266,252 582,836 341,276 251,400 142,520 279,702 5 3,829,177.00 169,060 403,849 233,776 217,635 59,488 240,954

รวม 20,200,000.00 2,062,659 5,192,319 2,429,391 1,629,097 645,285 849,623 ยอดจรง (ตารางท 1) 1,738,181 4,873,408 3,747,297 974,431 1,543,000

ตารางท 3.4B อตราสวนระหวางจานวนนกเรยนตามระดบรายไดตอจานวนนกเรยนตามระดบชนการศกษา จาแนกตามระดบการศกษา ประมาณจากครวเรอน

ระดบชนรายได กอน

ประถมศกษา ประถมศกษา

มธยมศกษา ตอนตน

มธยมศกษา ตอนปลาย

อาชวศกษา

อดมศกษา

1 0.3762 0.3854 0.3361 0.2867 0.1925 0.0621 2 0.2340 0.2404 0.2408 0.2420 0.2408 0.1042 3 0.1788 0.1842 0.1864 0.1835 0.2537 0.2209 4 0.1291 0.1122 0.1405 0.1543 0.2209 0.3292 5 0.0820 0.0778 0.0962 0.1336 0.0922 0.2836

รวม 1.0000 1.0000 1.0000 1.0000 1.0000 1.0000 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

17  

ตารางท 3.5 คาสมประสทธ Gini และ Concentration Index (ครวเรอนรวม และ ครวเรอนทมคาใชจายเพอการศกษา)

ฐานคานวณ

Gini Education Exp

Gini Education Exp

Gini Subsidy

Gini Subsidy

Concentration subsidy

Concentration subsidy

ครวเรอนรวม ครวเรอนทมคาใชจาย

เพอการศกษา ครวเรอนรวม

ครวเรอนทมคาใชจายเพอการศกษา

ครวเรอนรวม ครวเรอนทมคาใชจาย

เพอการศกษา

รวม 0.8941 0.7394 0.7004 0.3170 - 0.2312 - 0.0794 การปกครอง ในเขตเทศบาล 0.8842 0.6865 0.7449 0.3423 - 0.2459 - 0.0727 นอกเขตเทศบาล 0.8781 0.7144 0.6748 0.3038 - 0.2125 - 0.0789 ภาค กทม. และปรมณฑล 0.8463 0.5866 0.7607 0.3741 - 0.2500 - 0.1053 กลาง 0.8910 0.6878 0.7533 0.3303 - 0.2742 - 0.0772 เหนอ 0.8823 0.6836 0.7185 0.3024 - 0.1829 - 0.0588 ตะวนออกเฉยงเหนอ 0.8597 0.6999 0.6267 0.2870 - 0.1772 - 0.0625 ใต 0.8585 0.6768 0.7040 0.3419 - 0.2307 - 0.0897

ทมา : คานวณโดยผวจย

 

18  

รปท 3.3 Lorenz Curve ของคาใชจายการศกษาของครวเรอน (ระดบครวเรอน)

ทมา : คานวณโดยผวจย

รปท 3.4 Lorenz Curve ของคาใชจายการศกษาของรฐทครวเรอนไดรบ (ระดบครวเรอน)

ทมา : คานวณโดยผวจย

0.2

.4.6

.81

L(p

)

0 .2 .4 .6 .8 1Percentiles (p)

45° line hh_expedu

Lorenz Curve

0.2

.4.6

.81

L(p

)

0 .2 .4 .6 .8 1Percentiles (p)

45° line hh_subsidy

Lorenz Curve

 

19  

รปท 3.5 Concentration Curve ของคาใชจายการศกษาของรฐทครวเรอนไดรบ จาแนกตามรายไดครวเรอน (ระดบครวเรอน)

ทมา : คานวณโดยผวจย

0.2

.4.6

.81

C(p

)

0 .2 .4 .6 .8 1Percentiles (p)

45° line hh_subsidy

Concentration Curve

 

20  

3.2 การประมาณการจากขอมลรายบคคล การประมาณรายการจากขอมลรายบคคล (Record ท 2) โดยไดรบการอนเคราะหการทาคานาหนก

ใหมจากสานกงานสถตแหงชาตเพอแปลงนาหนกรายครวเรอนตาม Record ท 1 ของขอมล SES ไดผลการประมาณเรองของจานวนกลมตวอยางและอนมานไปเปนจานวนประชากรจาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา ไดตามตารางท 3.6

ในตารางนไดแสดงระดบชนรายได 5 ระดบโดยเกณฑรายไดและรายจายมความสอดคลองในทศทาง

เดยวกน และเมอใชขอมลและนาหนกสามารถประมาณจานวนประชากรทงหมดประมาณ 66.70 ลานคน และแตละระดบชนรายไดประมาณ 13.3 ลานคน ซงความแตกตางของประชากรในแตละระดบชนเกดจากการขยายจานวน (blow up) ดวยคานาหนกจากกลมตวอยางทมความแตกตางกนทชวงของรายไดทมความทากนในชวงรอยตอ ตามตารางสามารถประมาณบคคลทมคาใชจายเพอการศกษาประมาณ 12.60 ลานคน โดยเฉลยคดเปนรอยละ 18.88 ของจานวนประชากรทงหมด รอยละของประชากรทเทยบในระดบชนจะมสดสวนจากมากไปนอยเรยงตามระดบชนรายได

ในภาพรวมของการศกษาในรายบคคลมการกรองขอมลกลมทกาลงศกษาอยในสถาบนการศกษาของทงรฐและเอกชน โดยในตารางท 3.7 เปนการนาเสนอจานวนของผเรยนตามระดบชนรายได และมการจาแนกตามประเภทของสถาบนการศกษา และอตราสวนจานวนของผเรยนตามระดบชนรายได ในภาพรวมบงชวาอตราการเขาเรยนในภาพรวมลดลงตามระดบรายได โดยรปแบบนไมไดแตกตางในกรณของสถาบนการศกษารฐ แตรปแบบนมความแตกตางในกรณของสถาบนการศกษาเอกชนทอตราสวนของผเรยนอยในกลมระดบชนรายไดทสง

ในตารางท 3.8A 3.9A และ 3.10A เปนการนาเสนอจานวนผเรยนตามระดบชนการศกษาและระดบรายได โดยเปนตารางทแสดงผเรยนในภาพรวม ผเรยนในสถาบนการศกษาของรฐ ผเรยนในสถาบนเอกชน ตามลาดบ ในขณะทตารางท 3.8B 3.9B และ 3.10B เปนการนาเสนออตราสวนของจานวนผเรยนตามระดบชนการศกษาและระดบรายไดตอจานวนผเรยนทงหมด โดยเปนตารางทแสดงผเรยนในภาพรวม ผเรยนในสถาบนการศกษาของรฐ ผเรยนในสถาบนเอกชน ตามลาดบ ผลจากตารางนาเสนอในเชงรปภาพ ดงรปท 3.6 – 3.8 ตามลาดบ

ผลการศกษาชวา ในภาพรวม การเขาสระบบการศกษายงคงมลกษณะทผทอยในชนรายไดทตากวาม

อตราการเขาเรยนทสงกวาคาเฉลย (หากพจารณาความเทาเทยม อตราของผเรยน ควรอยทประมาณรอยละ 20 ในทกระดบรายได) แตเมอจาแนกตามประเภทของสถาบนการศกษารปทปรากฏจะมความแตกตาง คอ ผเรยนในสถาบนการศกษาของเอกชนจะเปนกลมผมรายไดสง มากกวากรณของสถาบนการศกษารฐ ซงทาใหภาพของการกระจายตวมความแตกตางกนอยางชดเจน นอกจากนเมอพจารณาในรายละเอยดของระดบ

 

21  

การศกษา พบวา อตราสวนของผเรยนในแตละระดบการศกษาเมอเปรยบเทยบขามชนรายไดอาจไมไดแตกตางกนมาก ยกเวนกรณของระดบอดมศกษาทมความแตกตางอยางเหนไดชดทอตราผเรยนมาอยทกลมระดบชนรายไดสง (กลม 4 และ 5) ซงยงแสดงถงความเหลอมลาบางประการในการเขาสระดบอดมศกษา

ในตารางท 3.11A 3.12A และ 3.13A เปนการนาเสนอจานวนคาใชจายดานการศกษาของภาครฐ

(ตามขอมลของบญชรายจายดานการศกษา) ตามระดบชนการศกษาและระดบรายได โดยเปนตารางทแสดงผเรยนในภาพรวม ผเรยนในสถาบนการศกษาของรฐ ผเรยนในสถาบนเอกชน ตามลาดบ ในขณะทตารางท 3.11B 3.12B และ 3.13B เปนการนาเสนออตราสวนของคาใชจายดานการศกษาของภาครฐตามระดบชนการศกษาและระดบรายไดตอคาใชจายการศกษาภาครฐทงหมด โดยเปนตารางทแสดงผเรยนในภาพรวม ผเรยนในสถาบนการศกษาของรฐ ผเรยนในสถาบนเอกชน ตามลาดบ ผลจากตารางนาเสนอในเชงรปภาพ ดงรปท 3.9–3.11 ตามลาดบ

ผลการศกษาของการกระจายประโยชนนมรปแบบไมแตกตางจากกรณของอตราการเขาเรยน คอ

มลคาประโยชนสวนใหญทรฐจายใหมกลมทยากจนสดไดประโยชนในอตราทสงกวากลมอนไลเรยงมาตามลาดบ และเมอพจารณาแยกประเภทของสถาบนการศกษากพบลกษณะเดม คอ ในสถาบนการศกษาของรฐ มลคาประโยชนจะตกอยกบกลมระดบชนรายไดนอย แตกรณของสถาบนการศกษาเอกชน มลคาผลประโยชนอยกบกลมระดบชนรายไดทสง และการใหการสนบสนนในแตละระดบการศกษากชชดวากลมรายไดสงไดรบการอดหนนจากภาครฐในระดบอดมศกษาในสดสวนทสงกวากลมอนๆ และเมอพจารณาประกอบกบตารางท 3.14 ทแสดงการวดคาความเหลอมลาดวยสมประสทธ Gini และ Concentration index และแสดงการกระจายตวดวยเสน Lorenz ในภาพท 3.12 – 3.14 ชใหเหนวาหากพจารณาคาใชจายทางการศกษาทครวเรอนมการจายนนยงมความเหลอมลาอยมาก แตการใหการสนบสนนผานคาใชจายทางการศกษาของรฐมความเหลอมลาทนอยกวาและการกระจายประโยชนโดยวดจากเกณฑรายไดกแสดงวาการกระจายประโยชนไมไดมความเหลอมลามากนก (concentration curve) และการประเมนตามรายภาคและพนทการปกครอง พบวา คาสมประสทธ Gini ของมลคาการใหการสนบสนนของ กทม. ยงมคาทสงกวาพนทอนๆ ซงแสดงถงความเหลอมลาในการจดสรรทรพยากรทอาจยงมปญหาในพนท กทม.

 

22  

4. บทสรป กลาวโดยสรป การวเคราะหการกระจายในระดบครวเรอน พบวา การกระจายประโยชนของคาใชจาย

ภาครฐเพอการศกษายงคงมลกษณะการชวยครวเรอนทยากจน (Pro-poor) คอครวเรอนทอยในกลมรายไดในชนทตากวาไดรบอตราการสนบสนนทสงกวา ทงการเทยบเทยบเปนยอดรวมและคาเฉลย ทงน อตราการเขาสการศกษาในระดบชนตางๆพบวาระดบชนอดมศกษายงเปนการเขาถงในกลมรายไดสงเมอเทยบกบกลมชนรายไดทตากวา ในขณะทอตราการเขาสการศกษาในระดบอนๆยงไมแตกตางมากตามระดบชนรายได และการกระจายประโยชนทวดตาม Concentration Index มความแตกตางกนมากยกเวนการกระจายในเขตกรงเทพและปรมณฑล การวเคราะหในระดบบคคลพบวา ผลการศกษาชวาหากวดคาใชจายดานการศกษาทมจายจากครวเรอนพบวายงคงมความเหลอมลาในระดบทสง ในขณะทการกระจายประโยชนดานการศกษาจากภาครฐ แมวายงคงมลกษณะของ Pro-poor แตเมอมการจาแนกในตามระดบการศกษาพบวาผรบประโยชนในระดบอดมศกษาศกษายงคงเปนคนกลมรายไดสง ซงคาอธบายหนงของการศกษาในอดตพบวา เกดจากคาใชจายตอหวทรฐสนบสนนในระดบอดมศกษาทสงกวาระดบอน แตเมอใหขอมลจากบญชรายจายเพอการศกษาทมการตดปญหาการนบซาและมการพจารณาเสนทางการเงนของแตละระดบการศกษาอยางละเอยดชใหเหนวาคาใชจายทแทจรงระหวางระดบการศกษาอาจไมไดแตกตางกนมากเหมอนกบการศกษาในอดตทระบไว

ในเชงการพจารณาผลทเกดขนนในดนนโยบาย พบวา งานศกษาดานความเหลอมลาของคาจางชวา

การศกษาจะเปนตวแปรทม ปจจยสาคญทสงผลตอระดบรายไดในอนาคตโดยเฉพาะการศกษาในระดบอดมศกษา ในขณะเดยวกนขอกาหนดของกองทนกยมเพอการศกษาทใหกในระดบมธยมศกษาตอนปลายและอาชวศกษาขนไป ซงเปนการทรฐมการอดหนนคาใชจายผานสถาบนการศกษาและกองทนเงนใหกยมเพอการศกษาไปสกลมทมระดบรายไดทสงอยแลวในอตราสวนทสงกวาการไดรบประโยชนของกลมทมรายไดนอยยอมทาใหในระยะยาวแลวกลมทจะไดรบประโยชนมากขนจากการใหการสนบสนนของภาครฐคอกลมผมรายไดสง ซงในระยะยาวแลวจะทาใหความเหลอมลาดานรายไดมมากยงขน นโยบายเพอใหการศกษาเปนเครองมอลดความเหลอมลาจงอาจตองพจารณาถงประเดนของการใหการสนบสนนทรพยากรทางการศกษาผานกลไกหรอชองทางตางๆอยางรอบคอบมากขน

ขอจากดของการศกษาบางประการ ประการทหนง การใชนาหนกของประชากรทมาจากการแตก

นาหนกของครวเรอน เนองจาก SES ไมไดมการออกแบบการสารวจเพอวตถประสงคของการใชงานของการจดกลมเดกตามระดบการศกษา ซงอาจทาใหขอมลของการประมาณในรายคนมความแตกตางจากขอมลทมการจดเกบจรง ประเดนทสอง การใชขอมลรายไดเปนเกณฑแบงอาจเปนเพยงมตหนงของการวดการกระจายประโยชน ซงในอนาคตอาจมการใชฐานของทรพยสนของครวเรอนในลกษณะของดชนผสมของสนทรพย (asset index) เปนหนงในเครองมอในการเทยบคาความมงคงของกลมผรบประโยชน และหากพจารณาในเชงอนกรมเวลาของการกระจายประโยชนและความเหลอมลาของคาจางในเวลาเดยวกนและนามาเทยบกบ

 

23  

นโยบายดานการศกษาทมแตละระยะอาจทาใหเหนถงพฒนาการและแนวคดของการใหการสนบสนนและผลกระทบทเกดขนของการใหการสนบสนนทรพยากรทางการศกษาของภาครฐ

 

24  

ตารางท 3.6 การแบงกลมตวอยางรายบคคล ตามฐานะดวยตวชวดดานรายไดและรายจายตอหวของครวเรอน จาแนกตามระดบชนรายได

ระดบชนรายได คาเฉลย

รายไดตอหว (บาทตอเดอน)

คาเฉลย คาใชจายตอหว (บาทตอเดอน)

จานวน ตวอยาง

(คน)

จานวนครวเรอนทงหมด

(ถวงนาหนก)

จานวนบคคลทมคาใชจายดานการศกษา*

อตรา จานวนบคคลทมคาใชจายตอบคคลทงหมดในชนรายได

1 1,835.94 2,822.34 26,611.00 13,100,000 2,903,585.00

(0.2304) 0.2211

2 4,010.32 3,767.68 25,936.00 12,700,000 2,654,212.00

(0.2106) 0.2085

3 5,933.20 5,119.25 25,397.00 13,200,000 2,627,765.00

(0.2085) 0.1993

4 9,138.94 7,415.83 24,696.00 13,800,000 2,467,195.00

(0.1958) 0.1789

5 24,322.20 14,698.13 23,621.00 13,900,000 1,949,838.00

(0.1547) 0.1402

รวม 9,253.76 6,879.67 126,261.00 66,700,000 12,602,595.00

(1.0000) 0.1888

หมายเหต: *ตวเลขในวงเลบเปนการเทยบอตราสวนตอจานวนครวเรอนทงหมด (12,602,595 คน) ทมา : คานวณโดยผวจย

 

25  

ตารางท 3.7 จานวนผเรยนทงหมดและอตราผเรยนในแตละกลมสถาบนการศกษา จาแนกตามระดบชนรายได

ระดบชนรายได จานวนผเรยน อตราเทยบในแตละประเภทสถาบนการศกษา

การเขาเรยนรวม สถาบนการศกษา

รฐ สถาบนการศกษา

เอกชน การเขาเรยนรวม สถาบนการศกษารฐ

สถาบนการศกษาเอกชน

1 3,341,874.00 3,179,127.00 162,746.50 0.2450 0.2752 0.0779 2 2,911,183.00 2,652,221.00 258,961.20 0.2134 0.2296 0.1240 3 2,796,867.00 2,434,187.00 362,679.50 0.2050 0.2107 0.1736 4 2,581,096.00 2,026,270.00 554,825.40 0.1892 0.1754 0.2656 5 2,010,171.00 1,260,397.00 749,774.30 0.1474 0.1091 0.3589

รวม 13,641,191.00 11,552,202.00 2,088,986.90 1.0000 1.0000 1.0000 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

26  

ตารางท 3.8A จานวนผเรยนทงหมด จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 604,746.00 1,557,429.00 647,481.90 375,252.00 102,316.90 50,649.98 3,337,875.78 2 485,136.70 1,246,528.00 554,670.30 379,424.00 156,794.70 87,126.02 2,909,679.72 3 413,440.50 1,098,313.00 524,300.50 352,237.60 200,787.10 205,301.60 2,794,380.30 4 342,097.30 845,329.90 469,427.10 346,480.40 208,285.90 368,566.10 2,580,186.70 5 261,677.30 584,323.00 317,858.50 316,075.80 96,463.08 433,566.30 2,009,963.98

รวม 2,107,097.80 5,331,922.90 2,513,738.30 1,769,469.80 764,647.68 1,145,210.00 13,632,086.48 ทมา : คานวณโดยผวจย

ตารางท 3.8B อตราจานวนผเรยนทงหมด จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 0.0444 0.1142 0.0475 0.0275 0.0075 0.0037 0.2449 2 0.0356 0.0914 0.0407 0.0278 0.0115 0.0064 0.2134 3 0.0303 0.0806 0.0385 0.0258 0.0147 0.0151 0.2050 4 0.0251 0.0620 0.0344 0.0254 0.0153 0.0270 0.1893 5 0.0192 0.0429 0.0233 0.0232 0.0071 0.0318 0.1474

รวม 0.1546 0.3911 0.1844 0.1298 0.0561 0.0840 1.0000 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

27  

ตารางท 3.9A จานวนผเรยนสถาบนการศกษาของรฐ จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 576,395.30 1,513,095.00 607,067.70 347,930.30 89,786.14 42,991.89 5,827,985.10 2 425,339.30 1,159,791.00 527,222.70 355,705.80 115,510.10 67,149.87 5,082,964.77 3 327,626.20 944,160.90 496,948.90 332,734.40 151,101.90 179,673.70 4,457,607.30 4 223,858.20 642,789.30 391,555.00 307,777.40 141,040.10 318,341.30 3,285,550.98 5 98,982.89 318,598.20 234,574.40 252,016.30 53,193.09 302,824.80 12,805,971.76

รวม 1,652,201.89 4,578,434.40 2,257,368.70 1,596,164.20 550,631.33 910,981.56 11,545,782.08 ทมา : คานวณโดยผวจย

ตารางท 3.9B อตราผเรยนสถาบนการศกษาของรฐ จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 0.0499 0.1311 0.0526 0.0301 0.0078 0.0037 0.5048 2 0.0368 0.1005 0.0457 0.0308 0.0100 0.0058 0.4402 3 0.0284 0.0818 0.0430 0.0288 0.0131 0.0156 0.3861 4 0.0194 0.0557 0.0339 0.0267 0.0122 0.0276 0.2846 5 0.0086 0.0276 0.0203 0.0218 0.0046 0.0262 1.1091

รวม 0.1431 0.3965 0.1955 0.1382 0.0477 0.0789 1.0000 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

28  

ตารางท 3.10A จานวนผเรยนสถาบนการศกษาของเอกชน จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 28,350.74 44,333.75 40,414.22 27,321.72 12,530.76 7,658.10 160,609.29 2 59,797.37 86,737.33 27,447.58 23,718.15 41,284.63 19,976.15 258,961.21 3 85,814.28 154,152.20 27,351.59 19,503.20 49,685.23 25,627.92 362,134.42 4 118,239.10 202,540.60 77,872.14 38,702.96 67,245.76 50,224.85 554,825.41 5 162,694.40 265,724.80 83,284.04 64,059.57 43,269.99 130,741.50 749,774.30

รวม 454,895.89 753,488.68 256,369.57 173,305.60 214,016.37 234,228.52 2,086,304.63 ทมา : คานวณโดยผวจย

ตารางท 3.10B อตราผเรยนสถาบนการศกษาของเอกชน จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 0.0136 0.0212 0.0194 0.0131 0.0060 0.0037 0.0770 2 0.0287 0.0416 0.0132 0.0114 0.0198 0.0096 0.1241 3 0.0411 0.0739 0.0131 0.0093 0.0238 0.0123 0.1736 4 0.0567 0.0971 0.0373 0.0186 0.0322 0.0241 0.2659 5 0.0780 0.1274 0.0399 0.0307 0.0207 0.0627 0.3594

รวม 0.2180 0.3612 0.1229 0.0831 0.1026 0.1123 1.0000 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

29  

ภาพท 3.6 อตราสวนของผเรยนทงหมดจาแนกตามระดบการศกษาและระดบชนรายได

ทมา ตารางท 3.8B

ภาพท 3.7 อตราสวนของผเรยนสถาบนการศกษาของรฐ จาแนกตามระดบการศกษาและระดบชนรายได

ทมา ตารางท 3.9B

 

30  

ภาพท 3.8 อตราสวนของผเรยนสถาบนการศกษาของเอกชน จาแนกตามระดบการศกษา และระดบชนรายได

ทมา ตารางท 3.10B

 

31  

ตารางท 3.11A คาใชจายการศกษาของภาครฐทงหมด จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 31,300,000,000 80,900,000,000 20,900,000,000 12,000,000,000 3,640,000,000 3,610,000,000 152,350,000,000 2 23,400,000,000 62,400,000,000 18,100,000,000 12,300,000,000 5,350,000,000 5,850,000,000 127,400,000,000 3 18,400,000,000 51,600,000,000 17,000,000,000 11,400,000,000 6,880,000,000 14,900,000,000 120,180,000,000 4 13,100,000,000 36,000,000,000 14,100,000,000 10,800,000,000 6,970,000,000 26,500,000,000 107,470,000,000 5 6,720,000,000 19,300,000,000 8,890,000,000 9,270,000,000 3,100,000,000 27,500,000,000 74,780,000,000

รวม 92,920,000,000 250,200,000,000 78,990,000,000 55,770,000,000 25,940,000,000 78,360,000,000 582,180,000,000 ทมา : คานวณโดยผวจย

ตารางท 3.11B อตราคาใชจายการศกษาของภาครฐทงหมด จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 0.0538 0.1390 0.0359 0.0206 0.0063 0.0062 0.2617 2 0.0402 0.1072 0.0311 0.0211 0.0092 0.0100 0.2188 3 0.0316 0.0886 0.0292 0.0196 0.0118 0.0256 0.2064 4 0.0225 0.0618 0.0242 0.0186 0.0120 0.0455 0.1846 5 0.0115 0.0332 0.0153 0.0159 0.0053 0.0472 0.1284

รวม 0.1596 0.4298 0.1357 0.0958 0.0446 0.1346 1.0000 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

32  

ตารางท 3.12A คาใชจายการศกษาของภาครฐทงหมด กรณผเรยนในสถาบนการศกษารฐ จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 31,000,000,000 80,500,000,000 20,400,000,000 11,700,000,000 3,320,000,000 3,400,000,000 150,320,000,000 2 22,900,000,000 61,700,000,000 17,700,000,000 12,000,000,000 4,270,000,000 5,310,000,000 123,880,000,000 3 17,600,000,000 50,200,000,000 16,700,000,000 11,200,000,000 5,580,000,000 14,200,000,000 115,480,000,000 4 12,000,000,000 34,200,000,000 13,200,000,000 10,400,000,000 5,210,000,000 25,200,000,000 100,210,000,000 5 5,330,000,000 16,900,000,000 7,890,000,000 8,480,000,000 1,960,000,000 23,900,000,000 64,460,000,000

รวม 88,830,000,000 243,500,000,000 75,890,000,000 53,780,000,000 20,340,000,000 72,010,000,000 554,350,000,000 ทมา : คานวณโดยผวจย

ตารางท 3.12B อตราคาใชจายการศกษาของภาครฐทงหมด กรณผเรยนในสถาบนการศกษารฐ จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 0.0559 0.1452 0.0368 0.0211 0.0060 0.0061 0.2712 2 0.0413 0.1113 0.0319 0.0216 0.0077 0.0096 0.2235 3 0.0317 0.0906 0.0301 0.0202 0.0101 0.0256 0.2083 4 0.0216 0.0617 0.0238 0.0188 0.0094 0.0455 0.1808 5 0.0096 0.0305 0.0142 0.0153 0.0035 0.0431 0.1163

รวม 0.1602 0.4393 0.1369 0.0970 0.0367 0.1299 1.0000 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

33  

ตารางท 3.13A คาใชจายการศกษาของภาครฐทงหมด กรณผเรยนในสถาบนการศกษาเอกชน จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 243,000,000 387,000,000 485,000,000 337,000,000 327,000,000 208,000,000 1,987,000,000 2 512,000,000 758,000,000 329,000,000 292,000,000 1,080,000,000 542,000,000 3,513,000,000 3 735,000,000 1,350,000,000 328,000,000 240,000,000 1,300,000,000 695,000,000 4,648,000,000 4 1,010,000,000 1,770,000,000 934,000,000 477,000,000 1,760,000,000 1,360,000,000 7,311,000,000 5 1,390,000,000 2,320,000,000 999,000,000 790,000,000 1,130,000,000 3,550,000,000 10,179,000,000

รวม 3,890,000,000 6,585,000,000 3,075,000,000 2,136,000,000 5,597,000,000 6,355,000,000 27,638,000,000 ทมา : คานวณโดยผวจย

ตารางท 3.13B อตราคาใชจายการศกษาของภาครฐทงหมด กรณผเรยนในสถาบนการศกษาเอกชน จาแนกตามระดบชนรายไดและระดบการศกษา

ระดบชนรายได กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย อาชวศกษา อดมศกษา รวม

1 0.0088 0.0140 0.0175 0.0122 0.0118 0.0075 0.0719 2 0.0185 0.0274 0.0119 0.0106 0.0391 0.0196 0.1271 3 0.0266 0.0488 0.0119 0.0087 0.0470 0.0251 0.1682 4 0.0365 0.0640 0.0338 0.0173 0.0637 0.0492 0.2645 5 0.0503 0.0839 0.0361 0.0286 0.0409 0.1284 0.3683

รวม 0.1407 0.2383 0.1113 0.0773 0.2025 0.2299 1.0000 ทมา : คานวณโดยผวจย

 

34  

ภาพท 3.9 อตราสวนของคาใชจายดานการศกษาของรฐ ทงสถาบนการศกษาของรฐและเอกชน จาแนกตามระดบการศกษาและระดบชนรายได

ทมา ตารางท 3.11B

ภาพท 3.10 อตราสวนของคาใชจายดานการศกษาของรฐ สถาบนการศกษาของรฐ จาแนกตามระดบการศกษาและระดบชนรายได

ทมา ตารางท 3.12B

 

35  

ภาพท 3.11 อตราสวนของคาใชจายดานการศกษาของรฐ สถาบนการศกษาเอกชน จาแนกตามระดบการศกษาและระดบชนรายได

ทมา ตารางท 3.13B

 

36  

ตารางท 3.14 คาสมประสทธ Gini และ Concentration Index (รายบคคล)

ฐานคานวณ Gini

Education Exp Gini

Education Exp Gini

Subsidy Gini

Subsidy Concentration

subsidy Concentration

subsidy รายบคคลรวม รายบคคลทมคาใชจาย รายบคคลรวม รายบคคลทมคาใชจาย รายบคคลรวม รายบคคลทมคาใชจาย

รวม 0.9503 0.7578 0.8400 0.2172 - 0.1416 - 0.0346 ระดบการศกษา กอนประถมศกษา 0.8300 0.8300 0.1739 0.1739 - 0.1016 - 0.1016 ประถมศกษา 0.8032 0.8032 0.1150 0.1150 - 0.0660 - 0.0660 มธยมศกษาตอนตน 0.6681 0.6681 0.0631 0.0631 - 0.0235 - 0.0235 มธยมศกษาตอนปลาย 0.5976 0.5976 0.0597 0.0597 - 0.0162 - 0.0162 อาชวศกษา 0.4763 0.4763 0.0643 0.0643 - 0.0154 - 0.0154 อดมศกษา 0.4782 0.4782 0.1235 0.1235 - 0.0295 - 0.0295 การปกครอง ในเขตเทศบาล 0.9421 0.7038 0.8576 0.2684 - 0.1593 - 0.0413 นอกเขตเทศบาล 0.9476 0.7531 0.8252 0.1763 - 0.1242 - 0.0258 ภาค กทม. และปรมณฑล 0.9292 0.6133 0.8804 0.3445 - 0.1857 - 0.0553 กลาง 0.9446 0.6913 0.8634 0.2361 - 0.1640 - 0.0377 เหนอ 0.9484 0.7371 0.8422 0.1955 - 0.0852 - 0.0218 ตะวนออกเฉยงเหนอ 0.9420 0.7562 0.7993 0.1560 - 0.0747 - 0.0050 ใต 0.9321 0.6908 0.8310 0.2283 - 0.1239 - 0.0334

ทมา : คานวณโดยผวจย

 

37  

รปท 3.12 Lorenz Curve ของคาใชจายการศกษาของครวเรอน (ระดบบคคล)

ทมา : คานวณโดยผวจย

รปท 3.13 Lorenz Curve ของคาใชจายการศกษาของรฐทครวเรอนไดรบ (ระดบบคคล)

ทมา : คานวณโดยผวจย

0.2

.4.6

.81

L(p

)

0 .2 .4 .6 .8 1Percentiles (p)

45° line ind_expedu

Lorenz Curve0

.2.4

.6.8

1L(

p)

0 .2 .4 .6 .8 1Percentiles (p)

45° line subsidy

Lorenz Curve

 

38  

รปท 3.14 Concentration Curve ของคาใชจายการศกษาของรฐทครวเรอนไดรบ จาแนกตามรายไดครวเรอน (ระดบบคคล)

ทมา : คานวณโดยผวจย

0.2

.4.6

.81

C(p

)

0 .2 .4 .6 .8 1Percentiles (p)

45° line subsidy

Concentration Curve

 

39  

บรรณานกรม ชยยทธ ปญญสวสดสทธ . (2545). การลงทนทางการศกษาของประเทศไทย . เสนอตอ สานกงาน

คณะกรรมการศกษาแหงชาต. ชยยทธ ปญญสวสดสทธ และคณะ. (2558). โครงการบญชรายจายเพอการศกษาแหงชาต. เสนอตอ สานกงาน

เสรมสรางสงคมการเรยนร. วโรจน ณ ระนอง และ สเมธ องกตตกล. (2553). การวเคราะหการกระจายผลประโยชนจากโครงการทสาคญ

ของภาครฐทมตอประชาชนกลมเศรษฐานะตางๆ. ในโครงการ การปฏรปเศรษฐกจเพอความเปนธรรมในสงคม.

Demery. Lionel. (2000). Benefit incidence: a practitioners’ guide. The World Bank. Hamid R. Davoodi, Erwin R. Tiongson, and Sawitree S. Asawanuchit. (2003). How Useful are

Benefit Incidence Analyses of Public Education and Health Spending?. IMF working paper (wp/03/227).