ชอเรอง วาระปฏรปพเศษ ๙ : การปฏรประบบเกษตรพนธสญญาใหเปนธรรม

เลขประจ ำหนงสอ ISBN : 978-616-399-050-1 ปทพมพ สงหาคม ๒๕๕๘ จ ำนวนหนำ ๔๖ หนา

จ ำนวนพมพ ๒,๐๐๐ เลม

จดท ำโดย ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ปฏบตหนาทส านกงานเลขาธการสภาปฏรปแหงชาต ถนนอทองใน เขตดสต กรงเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทร. ๐ ๒๒๔๔ ๒๖๙๘ – ๙ โทรสาร ๐ ๒๒๔๔ ๒๗๐๕ พมพท ส านกการพมพ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ถนนประดพทธ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทร. ๐ ๒๒๔๔ ๒๑๑๗ โทรสาร ๐ ๒๒๔๔ ๒๑๒๒

ค ำน ำ

สภาปฏรปแหงชาต ไดปฏบตภารกจตามทก าหนดในมาตรา ๒๗ ของรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ กลาวคอ “....ศกษาและเสนอแนะเพอใหเกดการปฏรปในดานตาง ๆ ....” นอกจากการวเคราะหและก าหนด “วสยทศนและอนาคตประเทศไทย” ส าหรบระยะเวลาประมาณ ๒๐ ป ในอนาคต เพอใชเปนกรอบแนวทางการก าหนดประเดน และแนวทางการปฏรปในดานตาง ๆ แลว สภาปฏรปแหงชาตยงไดศกษาคนควาและวเคราะหขอสนเทศ ตลอดจนประมวลความร ความคดเหนจากผทรงคณวฒ และผมประสบการณในดานตาง ๆ รวมถงประชาชนผเปนเจาของประเทศ โดยไดด าเนนการตอเนอง ทงโดยทางตรงและทางออม หยบยกขนก าหนดเปนวาระปฏรปทส าคญ ๆ รวม ๓๗ วาระปฏรป และเปนวาระพฒนาทตองด าเนนการตอเนองภายหลงจากการปฏรปแลว อก ๖ วาระพฒนา วาระปฏรปและวาระพฒนาทงหมด ไดผานความเหนชอบของสภาปฏรปแหงชาต และไดน าเสนอไปยงคณะรฐมนตรเพอพจารณาด าเนนการตามสมควรตอไปแลว เอกสารฉบบนเปนประมวลรายงานวาระปฏรปพเศษ ๙ การปฏรประบบเกษตรพนธสญญา ใหเปนธรรม ด าเนนการโดยคณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง ซงสภาปฏรปแหงชาตไดจดรวบรวมเพอเผยแพรส าหรบประโยชนสาธารณะสบไป สภาปฏรปแหงชาต ๒๘ สงหาคม ๒๕๕๘

สารบญ

ค าน า หนา

รายงาน การปฏรประบบเกษตรพนธสญญาใหเปนธรรม ความเปนมา ๑ ๑. หลกการและเหตผล ๒ ๒. ประเดนปฏรป ๒ ๓. วธการพจารณาศกษาวเคราะห ๕ ๔. สรปผลการศกษาวเคราะห ๖ ๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ ๑๑ ๖. ผลลพธทคาดวาจะได ๑๑ ๗. ตวชวดความส าเรจตามผลลพธ ๑๑

ภาคผนวก ๑๒

ภาคผนวก ก รางพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. .... ๑๓

ภาคผนวก ข รางพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม (ฉบบท ..) พ.ศ. .... ๒๗

ภาคผนวก ค รางระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบ เกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. .... ๓๔

ภาคผนวก ง ตวอยาง สญญาตนแบบขอตกลงซอขายพชผลและผลตภณฑทางการเกษตร ๔๐

ภาคผนวก จ คณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง ๔๕

รายงาน วาระปฏรปพเศษ ๙ : การปฏรประบบเกษตรพนธสญญาใหเปนธรรม*

ความเปนมา

ระบบเกษตรพนธสญญาในประเทศไทยไดเรมเปนทรจกในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๖ (พ.ศ. ๒๕๓๐ - ๒๕๓๔) พชส าคญทเขาสระบบเกษตรพนธสญญาในระยะแรกเรม คอ ออย โดยอตสาหกรรมออยและน าตาลเปนสวนผลกดนทส าคญ ในระยะตอมา การท าเกษตรพนธสญญาไดเขามามบทบาทในพชเศรษฐกจอนรวมถงปศสตวและประมง เชน ขาวหอมมะล ขาวอนทรย กง เปนตน เปนผลมาจากการทรฐบาลมนโยบายทมงเนนการพฒนาอตสาหกรรมการเกษตรเพอการสงออกและทดแทนการน าเขา ท งน รฐบาลไดจดต ง “โครงการสประสาน” ประกอบดวย ภาครฐ สถาบนการเงน เกษตรกรและภาคเอกชนเพอสงเสรมระบบเกษตรพนธสญญา ววฒนาการทส าคญของระบบเกษตรพนธสญญาไดปรากฏเดนชดข นอกคร งในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๙ (พ.ศ. ๒๕๔๕ - ๒๕๔๙) โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณไดมนโยบายในการแกไขปญหาความยากจน มงเนนปรบระบบการผลตทางการเกษตรเพอเพมประสทธภาพในการผลตและขดความสามารถในการแขงขน โดยระบบเกษตรพนธสญญา เปนสวนหนงของการแกไขปญหาดงกลาว การทภาครฐมนโยบายสนบสนนระบบเกษตรพนธสญญาดงกลาว สงผลใหเกษตรกรจ านวนมาก ทเขารวมโครงการมหลกประกนในดานการประกอบอาชพ รายได ตลาดรบซ อผลผลต เพมศกยภาพในการผลตผานเทคโนโลยและวทยาการจากบรษทผประกอบการ รวมท งชวยใหผประกอบการท งในประเทศและผสงออกไดรบผลผลตทมปรมาณและคณภาพไดมาตรฐาน ลดตนทนการผลตและสนบสนนการขยายตวของอตสาหกรรมตอเนอง โดยมลคาการสงออกสนคาเกษตรแปรรปของไทยในชวง พ.ศ. ๒๕๔๕ - ๒๕๔๙ ขยายตวในอตราทสง เฉลยรอยละ ๑๒ ตอป๑ นอกจากน การศกษาของสถาบนวจยธนาคารพฒนาแหงเอเชย (ADB Institute) พบวา การปลกขาวแบบเกษตรอนทรยภายใตระบบเกษตรพนธสญญาในประเทศไทยใหราคาและผลผลตตอไรทสงข น สงผลใหก าไรตอไรทชาวนาไดรบเพมสงข นกวารายไดของชาวนากลมทไมไดอยภายใตระบบเกษตรพนธสญญา๒ อยางไรกด การทระบบเกษตรพนธสญญาขยายตวอยางตอเนองโดยมภาครฐมงเนนการท าหนาท เปนกลไกในการสนบสนนใหผประกอบการและเกษตรกรเขาสระบบเกษตรพนธสญญา แตละเลยบทบาทหนาทในการก ากบตรวจสอบ และควบคม รวมท งพฒนาศกยภาพของเกษตรกร ขาดการสงเสรมใหเกษตรกรรวมกลม จงท าใหโครงสรางของระบบขาดความสมดล เกษตรกรรายยอยถกเอารดเอาเปรยบทางเศรษฐกจ ท งทางตรงและทางออมจากผประกอบการรายใหญ สงผลใหเกษตรกรรายยอยเกดภาวการณกอหน สนในจ านวนสงและ เปนภาวะการกอหน ตอเนอง โดยขอมลจากส านกงานเศรษฐกจการเกษตรในป พ.ศ. ๒๕๕๖ พบวา เกษตรกรรายยอยในกลมส ารวจ ๙ จงหวด๓ จ านวน ๑,๔๓๒ ราย ซงประกอบอาชพเล ยงสกร เล ยงไกไข เล ยงปลา ปลกออย และปลกเมลดพนธ มหน สนรวมกนท งส น ๗๘๑.๒๓ ลานบาท ซงสงกวาหน สนเฉลยของผประกอบอาชพ

* รายงานน จดท าโดยคณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง โดยผานความเหนชอบของสภาปฏรปแหงชาต เมอ ๑๗ สงหาคม ๒๕๕๘ และไดน าสงคณะรฐมนตร เมอ ๒๘ สงหาคม ๒๕๕๘ ๑ ธนาคารแหงประเทศไทย ๒ ADB Institute Discussion Paper No. ๔๙ ๓ เชยงใหม นครปฐม ลพบร สงหบร ขอนแกน มหาสารคาม ยโสธร รอยเอด และ กาฬสนธ

- ๒ -

เกษตรกรอน ๆ ขณะเดยวกน เกษตรกรบางสวนทยงขาดศกยภาพในการผลตและบรหารจดการไดสรางความเสยหายใหกบผประกอบการจากการไมปฏบตตามขอตกลงในสญญา ท งในดานกระบวนการผลตและการจดจ าหนาย เพอแกไขปญหาความไมเปนธรรมดงกลาว เครอขายเกษตรพนธสญญา สภาเกษตรกร และภาควชาการ รวมกบกระทรวงเกษตรและสหกรณจงไดยกรางพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา ทเปนธรรม พ.ศ. …. ข น แตจนถงปจจบนยงไมมความคบหนาในการด าเนนการยกรางพระราชบญญตดงกลาว

๑. หลกการและเหตผล

ระบบเกษตรพนธสญญาเปนหนงในกลไกทสามารถชวยลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจโดยการน าเกษตรกรรายยอยเขาสระบบการผลตทมประสทธภาพและสรางความมนคงทางดานรายได อยางไรกด โครงสรางในระบบเกษตรพนธสญญาในปจจบนยงขาดความสมดลและไมเปนธรรม โดยขาดกลไกในการถวงดลท งองคกรกลางภาครฐและดานกฎหมายรองรบการประกอบการในระบบเกษตรพนธสญญา ท าใหเกดพฤตกรรมเอารดเอาเปรยบและการท าสญญาทไมเปนธรรม สงผลกระทบตอสถานะทางเศรษฐกจเกษตรกร รายยอยเปนอยางมาก ขณะเดยวกน เกษตรกรซงเขาสระบบแตขาดศกยภาพบางสวนไมปฏบตตามขอตกลงทระบไวในสญญา สรางความเสยหายตอผประกอบการในระบบ ดงน นเพอใหการประกอบการในระบบเกษตรพนธสญญาสามารถขยายตวไดอยางยงยน มระบบทถวงดล เปนธรรม และมขอมลทโปรงใสตรวจสอบได จงสมควรใหมการออกกฎหมายเพอก าหนดใหมคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา ทเปนธรรม ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรมภายใตส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ และสญญาขอตกลงมาตรฐานข นต า โดยออก รางพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ .ศ. …. และปรบปรงพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ (ฉบบแกไข) ของกระทรวงยตธรรม ใหเน อหาสาระมความครอบคลมถงระบบเกษตรพนธสญญา นอกจากน ในระยะส นควรตรารางระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. .... และบงคบใชไปพลางกอน จนกวาจะมการตราและประกาศใชพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. ....

๒. ประเดนปฏรป

โครงสรางของระบบเกษตรพนธสญญาในปจจบนยงไมเกดความสมดล เนองจากโครงสรางทางการผลตและการตลาดเอ อใหภาคเอกชนมอ านาจตอรองสงสด จากการทบรษทผซ อสนคามจ านวนนอยรายและมอ านาจผกขาดเหนอตลาดในเกอบทกข นตอน รวมท งไดรบการสนบสนนจากภาครฐ อาท มาตรการภาษและการจายคาชดเชยตาง ๆ และธนาคารพาณชย ซงปลอยสนเชอใหกบคสญญาของบรษทในลกษณะ Packaged Program ขณะทฝายเกษตรกรสวนมากยงเปนเกษตรกรรายยอย บางสวนยงขาดศกยภาพและขาดการรวมกลมสรางโครงขายท งแนวนอนและแนวต ง โครงสรางทไมสมดลดงกลาวสงผลใหระบบเกษตร พนธสญญาในปจจบนยงไมเกดความเปนธรรม โดยเกษตรกรขาดอ านาจการตอรองในทกดาน ต งแตการตกลงท าสญญา กระบวนการผลต ราคาปจจยการผลต ราคารบซ อผลผลต ฯลฯ โดยภาคเอกชนมกท าสญญาในรปแบบ “สญญาส าเรจรป”ทบรษทมอ านาจในการก าหนดเงอนไขตาง ๆ ในสญญาลวงหนาเพยงฝายเดยว ซงสรางเงอนไขการไดเปรยบใหกบบรษทผออกสญญาท งในเรองผลตอบแทน ความเสยง และความเปนธรรม รวมท งควบคมการผลตต งแตตนน าถงปลายน า ขณะทเกษตรกรมไดรบรหรอเขาใจในขอก าหนด และเงอนไขท งหมดของสญญาทออกโดยบรษทจงตกอยในภาวะเสยเปรยบ โดยปญหาส าคญสามารถสรปได ดงน

- ๓ -

๑. ปญหาความไมเทาเทยมดานขอมลระหวางเกษตรกรและบรษท การขาดระบบฐานขอมลทโปรงใส ตรวจสอบได ท าใหเกษตรกรรายยอยตกอยในภาวะ

เสยเปรยบเปนอนมากจากความไมเทาเทยมในการรบรขอมลในเกอบทกขนตอน ต งแต ๑.๑ การรบรรายละเอยดของสญญา ซงบรษทผซ อ เปนฝายรบร และก าหนดเงอนไขท งหมด

ของสญญาแตเพยงฝายเดยว ขณะทเกษตรไมทราบถงภาระผกพน โดยเฉพาะภาระผกพนเพมเตมทบรษทสามารถก าหนดไดในภายหลง โดยเกษตรกรไมรถงวงเงนทจะตองลงทนท งระบบการผลต แตจะคอย ๆ ไดรบรขอมลการลงทนเพมเปนระยะจากผประกอบการ

๑.๒ การรบรเกณฑการคดคาตอบแทน สญญาบางสวนไมมการระบการจดล าดบคณภาพและราคาผลผลตเปนข นบนไดทชดเจน ท าใหเกษตรกรไมสามารถประมาณการรายไดหรอจดคมทนของตนเองได

๑.๓ การรบรคณภาพปจจยการผลตและโครงสรางคาใชจาย เกษตรกรไมมขอมลและ ไมสามารถตรวจสอบคณภาพและโครงสรางราคาของปจจยการผลตจากบรษทได นอกจากน เกษตรกรมกไมมการเกบคสญญาไวกบตนเอง และในหลายกรณไมมการตกลงสญญาเปนลายลกษณอกษร สภาพดงกลาวประกอบกบขอจ ากดดานกลไกและกฎหมายจงเอ อใหบรษทจดท าสญญาทไมเปนธรรมตอเกษตรกร อาท ใหสทธแกฝายบรษทในการเลกสญญาเพยงฝายเดยว หรอการก าหนดเงอนไขอายสญญาทไมชดเจน การระบเงอนไขการด าเนนการกบเกษตรกรกรณทเกษตรกรเปนผผดสญญา แตไมมเงอนไขการด าเนนการกบบรษทกรณทบรษทเปนผผดสญญา เปนตน

๒. ปญหาความไมเทาเทยมในการรบความเสยง ในปจจบน การแบงความเสยง (risk sharing) ระหวางบรษทและเกษตรกรยงไมเปนธรรม

โดยบรษทซงมอ านาจตอรองสงกวาผลกภาระความเสยงสวนมากใหเกษตรกรในหลายรปแบบ ทส าคญ ไดแก การใหเกษตรกรเปนผลงทนในปจจยคงทและเทคโนโลย ท งการลงทนเรมแรกซงมมลคาสง โดยมลคาข นต า ๕๐๐,๐๐๐ - ๖๐๐,๐๐๐ บาท และอาจสงถงหลายลานบาท๔ และการลงทนเพมเตมตามเงอนไขทบรษทก าหนด ซงในบางกรณมความเสยงสง ขณะทสญญามระยะเวลาส นกวาจดคมทนของเกษตรกร สงผลให ความเสยงจากการลงทนตกอยกบเกษตรกรเกอบท งหมด นอกจากน สญญาสวนมากก าหนดใหเกษตรกรยงตองแบกรบความเสยงท งหมดทเกดข นจากภยพบต หรอเหตปจจยซงไมอาจคาดหมาย หรอควบคมได (Force Majeure) อาท โรคระบาด ขาดน า ไฟดบ ฯลฯ ทสรางความเสยหายแกผลตผล นอกเหนอไปจากความเสยงในดานการผลตสนคาเกษตร ปศสตวและประมง ทสงกวาสนคาอตสาหกรรมทวไปอยแลว รวมท งเกษตรกรยงตอง แบกรบความเสยงภาระคาใชจายดอกเบ ยทสงข นจากการผดนดช าระหน ซงสวนมากเกดจากการทบรษทผดนดช าระหรอจดสงปจจยการผลตใหเกษตรกร โดยอตราดอกเบ ยเพมข นจากรอยละ ๗ - ๙ เปนถงรอยละ ๑๐ - ๑๓ หากเกษตรกรกยมเงนจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร๕ หรออาจเพมข นถงรอยละ ๓ - ๕ ตอเดอนหากเปนเจาหน นอกระบบ ความไมเปนธรรมในการรบความเสยงดงกลาวสงผลใหเกษตรกรรายยอยจ านวนมากมหน สนในระดบทสงและเกดภาวะความเสยงในการกอหน สนตอเนอง

๓. ปญหาความไมเทาเทยมในการแบงปนผลประโยชน การขาดกลไกถวงดลในขณะทระบบมโครงสรางตลาดแบบมผผกขาดนอยรายสงผลใหเกด

พฤตกรรมการเอารดเอาเปรยบทางเศรษฐกจ เกดการแบงปนผลประโยชนทไมเปนธรรม (Margin Squeeze) โดยเกษตรกรไดรบผลตอบแทนต ากวาคาเสยโอกาสของปจจยการผลต ไดรบราคาสงข นทไมคมกบตนทนท ๔ นนท นชหมอน (๒๕๕๖) ๕ Isebelle Delforge (๒๕๕๐)

- ๔ -

สงข น๖ เนองจากการทบรษทซงเขาท าสญญาบางสวนเปนผควบคมหรอมอ านาจเหนอตลาดในเกอบทกข นตอน จงสามารถควบคมท งราคาและคณภาพของปจจยการผลต อาท พนธ เมลดพนธ ลกสตว ยา ปย อาหาร จนถงการก าหนดราคารบซ อผลตผลคน การก าหนดระยะเวลาการสงมอบปจจยการผลต รวมท งคณภาพของผลตผล โดยขอมลจากงานศกษาพบวา ในบางกรณสดสวนของผลประโยชนทเกษตรกรไดรบคดเปนสดสวนไมถงรอยละ ๕ ของราคาตนทน ในขณะทสดสวนทบรษทไดรบสงถงรอยละ ๖๐ ซงหากรวมผลประโยชนทางออมทบรษทจะไดรบจากการขายปจจยการผลตแกเกษตรกรดวย นาจะท าใหผลประโยชนของบรษทสงข นถงรอยละ ๙๐ ขณะทงานวจยตางประเทศพบวา เกษตรกรมตนทนจากคาปจจยการผลตสงถงรอยละ ๗๘ และ ๗๖ ส าหรบ ผเล ยงไกและสกร ตามล าดบ๗ นอกจากน ผประกอบการบางรายยงไดประโยชนเพมเตมจากการใหสนเชอแกเกษตรกรเพอลงทนในปจจยคงทบางสวนอกดวย ซงสะทอนถงความไมเปนธรรมทางเศรษฐกจ ๘ การแบงปนผลประโยชนทไมเปนธรรมสงผลใหเกษตรกรรายยอยจ านวนมากประสบภาวะขาดทนจากระบบเกษตรพนธสญญา โดยขอมลจากงานวจยของส านกงานกองทนสนบสนนงานวจยรวมกบส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ในป พ.ศ. ๒๕๕๑ พบวา เกษตรกรในกลมส ารวจทเล ยงไกเน อแบบประกนราคา ซงมจ านวนลกไกเขาเล ยงเฉลยโรงเรอนละ ๑๑,๕๔๖ ตว และแบบรบจางเล ยง ซงมจ านวนลกไกเขาเล ยงเฉลยโรงเรอนละ ๘,๒๔๕ ตว ขาดทนเฉลยตวละ ๑.๗๘ และ ๐.๖๙ บาท ตามล าดบ ในขณะทเกษตรกรผเล ยงไกไขแบบประกนราคาในกลมส ารวจ ขาดทนเฉลยฟองละ ๐.๐๒ บาท๙ นอกจากน บรษทยงไมรองรบเรองสวสดการของเกษตรกร

๔. ปญหาความไมเทาเทยมทางดานการบงคบใชกฎหมาย การขาดกลไกทางกฎหมายและมาตรการคมครองเกษตรกรระหวางการเกดขอพพาท ท าให

เกษตรกรเขาไมถงกระบวนการยตธรรมเนองจากขาดเงนทนในการจางนกกฎหมาย รวมท งขาดทรพยากร โดยเกษตรกรมกถกบรษทด าเนนการใชมาตรการท งทางตรงและทางออมระหวางทเกดคดขอพพาท อาท การหยดน าสงปจจยการผลต การตดน าตดไฟ เปนตน ซงท าใหเกษตรกรไมสามารถประกอบอาชพไดและหมดอ านาจตอรอง สงผลใหแทบไมเกดการบงคบใชกฎหมายเมอเกษตรกรถกเอารดเอาเปรยบจากบรษท ท งสญญาทไมเปนธรรมและการด าเนนการอน ๆ โดยบรษท

๕. เกษตรกรขาดศกยภาพ ทงดานความเขาใจสญญา ความสามารถในการผลต การบรหารจดการ การบรหารความเสยง รวมทงขาดการรวมกลม สงผลใหเกษตรกรบางสวนไมปฏบตตามขอตกลงทระบไวในสญญา สรางความเสยหายตอผประกอบการและตอระบบ

ปญหาส าคญส าหรบดานผประกอบการ คอ การขาดเกษตรกรทมคณภาพและศกยภาพเพอ เขารวมระบบเกษตรพนธสญญา โดยเฉพาะบรษทขนาดใหญทมกฎเกณฑเขมงวด โดยสวนหนงมาจากการขาดการสนบสนนดานองคความรในดานการบรหารจดการและดานวนยทางการเงน ท งจากหนวยงานรฐและจากการ ขาดการรวมกลมสรางเครอขาย เมอเกษตรกรบางสวนขาดความรความเขาใจถงระบบเกษตรพนธสญญา ซงตองใชกระบวนการการผลตในลกษณะเฉพาะ เพอใหไดผลผลตตามมาตรฐานของผประกอบการ จงสงผลใหเกษตรกรบางสวนไมปฏบตตามขอตกลงทระบไวในสญญา ท าใหสญเสยรายไดท งสองฝายและเกษตรกรจ านวนหนงถกด าเนนการฟองรองจากผประกอบการ นอกจากน การทเกษตรกรยงตองพงพาระบบการผลตจาก

๖ นนท นชหมอน (๒๕๕๖) ๗ Isebelle Delforge (๒๕๕๐) ๘ นนท นชหมอน (๒๕๕๖) และ กลปพฤกษ ผวงาม และคณะ (๒๕๕๒) ๙ อจฉรา จตตลดากร และคณะ (๒๕๕๑)

- ๕ -

ผประกอบการเปนหลก ซงสวนมากเปนการปลกพชหรอปศสตวเชงเดยว ยงท าใหเกษตรกรมความเสยงในการประกอบอาชพสง

นอกจากน ในบางพ นทเชนในภาคเหนอทมการเพาะปลกขาวโพดเพอการเล ยงสตว การท าเกษตรพนธสญญาบางสวนยงไดน าไปสปญหาในเชงสงแวดลอม เชน ปญหาหมอกควนทไดสงผลกระทบทางออมตอภาคเศรษฐกจอน ๆ และสขภาพของประชาชนดวย

๓. วธการพจารณาศกษาวเคราะห

คณะกรรมาธการฯ ไดศกษาและรวบรวมขอมลทเกยวของ ตลอดจนไดจดใหมการรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบการปฏรประบบเกษตรพนธสญญาใหเปนธรรม เพอใหเปนชองทางในการลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจ จากภาคเอกชน เกษตรกร นกวชาการ หนวยงานภาครฐ และผทมสวนเกยวของกบการด าเนนการระบบเกษตรพนธสญญา ดงน

๑. นายภมศกด ราศร ผอ านวยการศนยปฏบตการเศรษฐกจการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

๒. นางสาวอจฉรา ไอยรากาญจนกล เศรษฐกรช านาญการ ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

๓. นายเกดโชค เกษมวงศจตร ผเชยวชาญเฉพาะดานสงเสรมการระงบขอพพาท กระทรวงยตธรรม

๔. นายมงคล วฒธนากล ทปรกษาดานกฎหมาย ๕. นายประทป มคตธรรม คณะกรรมการปฏรปกฎหมาย ๖. นายณรงค เจยมใจบรรจง รองกรรมการผจดการอาวโส บรษทเจรญโภคภณฑ

อาหาร จ ากด (มหาชน) ๗. นางอญชล วสทธรตนกล ผบรหารอาวโส บรษทเจรญโภคภณฑอาหาร

จ ากด (มหาชน) ๘. นายวโรจน ภสวาง ทปรกษากลมมตรผล ๙. นายอารยน ตระหงาน รองกรรมการผจดการใหญอาวโส ส านกยทธศาสตร

องคกร บรษทเบทาโกร จ ากด (มหาชน) ๑๐. นายอรรถพล อไรไพรวน รองกรรมการผ จ ดการใหญอาว โส สายงาน

การตลาดองคกร บรษทเบทาโกร จ ากด (มหาชน) ๑๑. นางอจฉรา จตตลดากร ประธานกรรมการประจ าสาขาวชาเกษตรศาสตร

และสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

๑๒. นายไพสฐ พาณชยกล อาจารยระดบ ๗ ประจ าสาขาวชานตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

๑๓. นางวณ ปนประทป ผอ านวยการส านกงานประสานการพฒนาสงคมสขภาวะ

๑๔. นางสาวมทนา โกสมภ คณะท างานเครอขายเกษตรพนธสญญา

- ๖ -

๑๕. นางสาวเสาวลกษณ เหลองเรณ เกษตรกรเล ยงไกไข ๑๖. นายบรรเจด แกวก าเนด เกษตรกรเล ยงไกเน อ ๑๗. นายปภาวน มงขวญ เกษตรกรเล ยงสกรขน ๑๘. นายบญชวน ไชยศรวชย เกษตรกร ๑๙. นายเกยรตศกด ฉตรด เกษตรกร ๒๐. นางสาวรงทวา พรมวก เกษตรกร ๒๑. นายถนด แสงทอง เกษตรกร ๒๒. นายพยศสนธ พลอยกนทา เกษตรกร ๒๓. นายหนจน เหลาทอแส เกษตรกร ๒๔. นายชวลต ทหมอม เกษตรกร นอกจากน คณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง ยงไดเดนทางไปจงหวด

เชยงใหม เพอประชมและรบฟงความคดเหนกบนกวชาการ เครอขายเกษตรกร เยยมชมผประกอบการและแลกเปลยนความคดเหนกบผน าชมชนและประชาชน เพอน ามาประกอบในการจดท าขอเสนอแนะแนวทางการปฏรประบบเกษตรพนธสญญาใหเปนธรรม

๔. สรปผลการศกษาวเคราะห

จากการทคณะกรรมาธการไดศกษาและพจารณาแนวทางการปฏรประบบเกษตรพนธสญญาให เปนธรรม โดยศกษาจากรางพระราชบญญตสญญาการผลตสนคาอตสาหกรรมทางการเกษตร พ.ศ. …. รางพระราชบญญตการสง เสรมและพฒนาระบบการเกษตรแบบพนธสญญาท เปนธรรม พ.ศ. …. ทสภาเกษตรกรไดจดท ารวมกบกระทรวงเกษตรและสหกรณ รวมท ง รางพระราชบญญตวาดวยขอสญญาท ไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ (ฉบบแกไข) ของกระทรวงยตธรรม ตลอดจนไดมการรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะจากทกภาคสวนท งเอกชน วชาการ และตวแทนเกษตรกรทเกยวของ รวมท งการลงพ นท น น

คณะกรรมาธการเหนวา เพอเปนการปฏรประบบเกษตรพนธสญญาให เปนธรรม โปรงใส สรางกลไกการถวงดล เพอใหทกฝายสามารถประกอบกจการรวมกนไดอยางมประสทธภาพ เปนธรรมและยงยน รวมท งเพอแกไขปญหาความเหลอมล าทางเศรษฐกจ จงขอเสนอใหมการจดท ารางพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. …. และปรบปรงรางพระราชบญญตวาดวย ขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ (ฉบบแกไข) ของกระทรวงยตธรรม ใหเน อสาระมความครอบคลมถงระบบเกษตรพนธสญญา นอกจากน ในระยะส นควรตรารางระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. .... และบงคบใชไปพลางกอน จนกวาจะมการตราและประกาศใชพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. .... โดยหลกการส าคญของกฎหมายท งหมด มดงน

๑. การจดตงคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม ท าหนาทพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาใหเปนธรรมตอทกภาคสวน โดย

(๑) จดท ายทธศาสตรและแผนแมบทเพอสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาเสนอ ตอคณะรฐมนตรทกสป

(๒) ก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการจดแจงผประกอบธรกจทางการเกษตร การเปดเผยขอมลหรอสารสนเทศอนใดในการโฆษณา การก าหนดสญญาขอตกลงมาตรฐานในระบบเกษตร

- ๗ -

พนธสญญาเพอเปนเกณฑมาตรฐานข นต าในการจดท าสญญา รวมท งการรบเรองรองเรยนและการไกลเกลย ขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญา

(๓) พฒนาศกยภาพของเกษตรกรและบคลากรในหนวยงานรฐและภาคสวนทเกยวของในระบบเกษตรพนธสญญา

(๔) บรณาการใหหนวยงานทเกยวของด าเนนการตามกระบวนการทก าหนดไว (๕) เสนอแนะหนวยงานรฐใหมการตรากฎหมาย และการแกไขเพมเตมกฎหมายและ

ขอบงคบตาง ๆ เกยวกบการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา (๖) ก าหนดแนวทางเกยวกบการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา อาท การจดท าประมาณการ

การผลตสนคาทางการเกษตรในแตละพ นท การช ชวนใหเกษตรกรไดรบขอมลขาวสารเกยวกบการผลตและภาระความเสยง พ นทและลกษณะของปจจยการผลตทเหมาะสม เปนตน รวมท งสามารถเรยกขอมลโดยตรงและการมอบหมายใหหนวยงานรฐทเกยวของ อาท กรมสรรพากร กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย ฯลฯ ด าเนนการตรวจสอบในดานตาง ๆ อาท คณภาพและตนทนของปจจยการผลต สญญาทไดรบการรองเรยน เปนตน และก ากบ ตดตาม และประเมนผลการพฒนาในระบบเกษตรพนธสญญา

๒. การจดตงส านกงานคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม เปนหนวยงานทจดต งข นภายใตส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ท าหนาทศกษาวจยรวมท งจดท าระบบฐานขอมลของระบบเกษตรพนธสญญาจากขอมลการจดแจงทเปนระบบ สามารถตรวจสอบและเขาถงได รวมท งเปนผรบเรองรองเรยนและเปนตวกลางประสานงานกบหนวยงานภาครฐทเกยวของในการน าเรองรองเรยนในระบบเกษตรพนธสญญาเขาสกระบวนการไกลเกลย ซงรวมถง กลไกในระดบจงหวด ไดแก ส านกงานพาณชยจงหวด ส านกงานเกษตรจงหวด ส านกงานเกษตรอ าเภอ และส านกงานยตธรรมจงหวดในพ นททจะจดใหมการท าสญญา ไปจนถงการประสานกบกระทรวงยตธรรมในกรณเกดขอพพาทดานขอสญญาทไมเปนธรรม นอกจากน ยงมหนาทจดท าบญชรายชอผแทนสวนราชการทเปนผเชยวชาญซงสามารถเขารวมท าหนาทไกลเกลยในกรณทเกดขอพพาทได

๓. การจดแจงและการเปดเผยขอมล ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรมท าหนาทจดท า

ระบบการจดแจงผประกอบธรกจการเกษตรซงมความประสงคจะด าเนนธรกจในระบบเกษตรพนธสญญา เพอใชเปนฐานขอมลในการก าหนดนโยบาย รวมท งสามารถใหเกษตรกรและประชาชนทวไปไดเขาถงและตรวจสอบขอมลผประกอบธรกจทางการเกษตรทไดจดแจงไว เพอประกอบการตดสนใจในการเขาท าสญญา รวมท งจดท าระบบการจดแจงสญญาทใชในระบบเกษตรพนธสญญา เพอใหคณะกรรมการพจารณาให ค ารบรองวา เปนสญญาทมลกษณะเปนขอสญญาทเปนธรรม โดยเมอผานการรบรองแลวผประกอบธรกจทางการเกษตรสามารถระบบนสญญาดงกลาวไดวา ผานการพจารณาของคณะกรรมการแลว โดยในการระบใหใชเครองหมาย สญลกษณ หรอขอความทระบบนสญญาตามทคณะกรรมการก าหนด

กรณทผประกอบธรกจทางการเกษตร ไมปฏบตตามหลกเกณฑหรอแนวทางทคณะกรรมการก าหนด หรอมพฤตกรรมอนมลกษณะเปนการประกอบธรกจเกษตรพนธสญญาทไมเปนธรรม หรอฝาฝนบทบญญตแหงพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทในการจดท าและเปดเผยบญชรายชอของ

- ๘ -

ผฝาฝนดงกลาวประกาศใหทราบโดยทวไป ท งน รางกฎหมายน ไดใหการคมครองคณะกรรมการและพนกงานเจาหนาททไดรบมอบหมาย มใหผหนงผใดฟองรองหรอกลาวหาวาไดกระท าการอนเปนความผดฐานเปดเผยขอมลสวนบคคลหรอหมนประมาท เวนแตจะไดกระท าการโดยไมสจรต หรอโดยเจตนาทจะกอใหเกดความเสยหายแกบคคลหนงบคคลใด

๔. สญญาขอตกลงมาตรฐานและขอสญญาทไมเปนธรรม มการก าหนดสญญาขอตกลงมาตรฐานข นต า (Minimum Requirement) ในระบบเกษตร

พนธสญญา โดยใหมขอก าหนดและเงอนไขเปนไปตามรางพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม (ฉบบท..) พ.ศ. .... โดยมหลกการส าคญคอ หากสาระในสญญาใดมลกษณะเลอกปฏบต หรอการใหใชสทธตามกฎหมายโดยไมสจรตและไมเปนธรรม มผลท าใหคสญญาอกฝายหนงปฏบตหรอรบภาระเกนกวาสมควร อาท ขอตกลงยกเวนหรอจ ากดความรบผดทเกดจากการผดสญญา ขอตกลงใหตองรบผดหรอรบภาระมากกวาทกฎหมายก าหนด ขอตกลงใหสญญาส นสดโดยไมมเหตอนควร ขอตกลงใหสทธทจะไมปฏบตตามสญญาขอหนงขอใด หรอปฏบตตามสญญาในระยะเวลาทลาชาไดโดยไมมเหตผลอนสมควร ขอตกลงในการก าหนดราคาท ไมเปนธรรม และการบงคบใหซ อหรอใหจายคาบรการอยางไมเปนธรรม เปนตน ใหถอวาความในสวนน นของสญญาน นเปนโมฆะ รวมท งในกรณทไมมกฎหมายบญญตในเรองดงกลาว ใหตความสญญาไปในทางทเปนคณแกฝายทมไดเปนผก าหนดสญญาน น หรอใหมการชดเชยคาเสยหายแกเกษตรกร และในกรณดงกลาว ผประกอบการหรอธนาคารพาณชยไมสามารถเรยกรองคาเสยหายใด ๆ ได รวมท งพฤตกรรมอนไมเปนธรรมอน ๆ ทคณะกรรมการก าหนด อาท การสงมอบสญญาหลงจากเกษตรกรไดกอภาระผกพนหรอเรมลงทนแลว และการแสดงขอความอนเปนเทจ ปกปดความจรงทตองบอกหรอซอนเรนขอมลทจ าเปนอนเกยวเนองกบ ขอสญญา

นอกจากน นเพอปองกนและแกไขปญหาการโฆษณาชวนเชอ หรอช ชวนเกนจรงใหเกษตรกร เขาสสญญาในระบบเกษตรพนธสญญา จงก าหนดใหบรรดาประกาศ โฆษณา ค ารบรอง หรอการกระท าดวยประการใด ๆ ของผประกอบธรกจการเกษตร ซงท าใหเกษตรกรเขาใจในขณะท าสญญาวา ผประกอบธรกจการเกษตรตกลงจะมอบให หรอจดหาใหซงทรพยสน บรการ หรอสาธารณปโภคอนใด รบประกน หรอจะด าเนนการอยางหนงอยางใดใหแกเกษตรกร เพอเปนการตอบแทนในการเขาท าสญญา หรอขอตกลงใด ๆ ทผประกอบธรกจการเกษตรจะใหสทธประโยชนเพมเตมจากทไดท าสญญาไว ใหถอวาขอความ การกระท าหรอขอตกลงดงกลาวเปนสวนหนงของสญญา ท งน เกษตรกรสามารถน าสบพยานบคคล หรอพยานหลกฐานเกยวกบขอตกลงดงกลาวได ถงแมวาการท าสญญาเชนวาน นกฎหมายจะก าหนดวาตองท าเปนหนงสอหรอ มหลกฐานเปนหนงสอและไมปรากฏขอตกลงน นในหนงสอทไดท าข นกตาม

๕. การไกลเกลยขอพพาทและการคมครองคสญญาในระหวางไกลเกลยขอพพาท ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรมท าหนาทเปน

ตวกลางในการน าคพพาทเขาสกระบวนการไกลเกลย โดยคณะกรรมการไกลเกลยตองประกอบดวยผขายหรอผแทน ผซ อหรอผแทน และผแทนสวนราชการทเปนผ เชยวชาญตามบญชรายชอทส านกงานฯ จดท า นอกจากน ยงมมาตรการคมครองเกษตรกรในระหวางการไกลเกลย โดยหากพบวาผประกอบการมพฤตกรรม

- ๙ -

เอารดเอาเปรยบ อาท ชะลอ ระงบหรอยตการปฏบตหนาทตามสญญาจนเปนเหตใหอกฝายหนงไดรบความเสยหาย เวนแตคสญญาอกฝายหนงจะปฏเสธไมยอมรบ กระท าการใด ๆ ทเปนการเสยหายแกคสญญาท งทางตรงและทางออม อาท การหยดน าสงปจจยการผลต เปนตน หรอแกไขขอตกลงหรอสญญาเพมเตมเพอใหคสญญาอกฝายเปนผรบความเสยงภย รบภาระ หรอมหนาทเพมเตมแตเพยงล าพง โดยไมมคาตอบแทนในระดบทเทยบเทากนไดในทางเศรษฐกจโดยขอตกลงเพมเตมน นใหถอวา เปนอนใชบงคบไมได และไมมผลผกพนกน ท งน ก าหนดใหในกรณทมปญหาหรอเกดขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญา ใหคสญญาหรอผมสวนไดเสยเขาสกระบวนการตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไขและกรอบเวลาทคณะกรรมการก าหนดกอนจงจะมสทธฟองรองตอศาล

๖. บทก าหนดโทษ คณะกรรมการ คณะอนกรรมการ เลขานการ หรอพนกงานเจาหนาทมอ านาจออกค าสงเปน

หนงสอเรยกใหบคคลซงเกยวของมาช แจง ใหถอยค า หรอสงขอมล เอกสารหรอหลกฐานอนใดเพอประกอบการพจารณาเพอปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน โดยผใดฝาฝนค าสงหรอหนงสอเรยกตองระวางโทษปรบไมเกนหนงหมนบาท และปรบอกวนละไมเกนหาพนบาทตลอดเวลาทยงฝาฝน

ผใดใชเครองหมาย สญลกษณ หรอขอความใดทตความไดวา ไดรบการรบรองการจดแจงโดย มชอบ มโทษจ าคกไมเกนสามป และปรบไมเกนหาแสนบาท หรอท งจ าท งปรบ

ในกรณทผกระท าความผดเปนนตบคคล ถาการกระท าความผดของนตบคคลน นเกดจากการ สงการ หรอการกระท าของบคคลใด หรอไมสงการ หรอไมกระท าการอนเปนหนาททตองกระท าของกรรมการผจดการ หรอบคคลใด ซงตองรบผดชอบในการด าเนนงานของนตบคคลน น ผน นตองรบโทษตามทบญญตไวส าหรบความผดน นดวย

- ๑๐ -

Conceptual Design ของการปฏรประบบเกษตรพนธสญญาใหเปนธรรม

.

.

2

/

- ๑๑ -

๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ

จากการศกษาและพจารณาเกยวกบการปฏรประบบเกษตรพนธสญญาใหเปนธรรม คณะกรรมาธการเหนวา ควรตองมกลไกทสรางการถวงดลในระบบ และสรางความโปรงใสและเปนธรรมใหแกทกภาคสวนเพอท าใหระบบเกษตรพนธสญญาสามารถเปนหนงในกลไกลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจ สรางความมนคงทางรายไดใหแกเกษตรกรรายยอย คณะกรรมาธการจงเหนควรมขอเสนอทสามารถด าเนนการได ดงน

๑) ขอใหทประชมสภาปฏรปแหงชาตเหนชอบกบรายงานและขอเสนอของคณะกรรมาธการ เรอง “การปฏรประบบเกษตรพนธสญญาใหเปนธรรม”

๒) ขอใหทประชมสภาปฏรปแหงชาตเหนชอบกบรางพระราชบญญตวาดวยขอสญญาท ไมเปนธรรม (ฉบบท..) พ.ศ. ....

๓) ขอใหทประชมสภาปฏรปแหงชาตเหนชอบกบรางพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. …. ๖. ผลลพธทคาดวาจะได

สรางความเปนธรรมในกระบวนการเกษตรพนธสญญา ซ งในปจจบนมการประมาณกนวา มเกษตรกรผเกยวของอยไมต ากวา ๓ แสนรายและจะชวยสรางความเขมแขงใหกบภาคการเกษตรและเกษตร แปรรปของไทยในระยะยาว ๗. ตวชวดความส าเรจตามผลลพธ

๑) จ านวนของบรษทและสญญาทเขาสระบบจดแจง ๒) จ านวนของการฟองรอง หรอกรณพพาททลดลงในชวงเวลาตอไป ๓) ความเขมแขงของระบบเกษตรพนธสญญา และภาคเกษตรแปรรปของไทยในระยะยาว

ภาคผนวก

- ๑๓ -

ภาคผนวก ก

รางพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา ทเปนธรรม พ.ศ. ....

- ๑๔ -

ภาคผนวก ก

บนทกหลกการและเหตผล ประกอบรางพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม

พ.ศ. ....

หลกการ

ใหมกฎหมายวาดวยการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม

เหตผล

โดยทมการน าระบบเกษตรพนธสญญามาใช ในกระบวนการผลตสนคาเกษตรกรรม

อยางแพรหลาย ซงไดชวยลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจใหกบประเทศ โดยยกระดบเกษตรกรรายยอยเขาสระบบการผลตทมประสทธภาพและสรางความมนคงทางดานรายได สามารถแขงขนไดภายใตกระบวนการผลตในยคใหม ทเนนการใชวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมใหมๆ ท งในดานพนธ วตถดบ กระบวนการผลต การปองกนโรค การแปรรป การจดจ าหนาย ซงพฒนาไปขางหนาอยางรวดเรว อยางไรกด ในชวงทผานมา ยงไมมการก าหนดหลกเกณฑ มาตรฐานและจรยธรรมทเหมาะสม ประกอบกบขอก าหนดและเงอนไขในระบบเกษตรพนธสญญามความซบซอนและสงผลกระทบตอเกษตรกร โดยมขอพพาทระหวางเกษตรกรและ ผประกอบธรกจทางการเกษตรอนเนองมาจากความไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญาเพมมากข นเรอย ๆดงน นเพอใหการท าเกษตรกรรมในระบบพนธสญญาเกดประโยชนตอประเทศและเกดความเปนธรรมแกทกฝายจงสมควรใหมกฎหมายเพอก าหนดใหมคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรมการจดท ายทธศาสตรและแผนแมบทเพอสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา การจดแจงผประกอบธรกจการเกษตรในระบบเกษตรพนธสญญา การจดแจงสญญาในระบบเกษตรพนธสญญาก าหนดลกษณะของขอสญญาทไมเปนธรรม การเปดเผยขอมล การไกลเกลยขอพพาทและการคมครองคสญญาในระหวางไกลเกลยขอพพาทจงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

- ๑๕ -

บนทกวเคราะหสรปสาระส าคญ

รางพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. ....

๑. เหตผลและความจ าเปน

โดยทมการน าระบบเกษตรพนธสญญามาใชในกระบวนการผลตสนคาเกษตรกรรมอยางแพรหลายซงไดชวยลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจใหกบประเทศ โดยยกระดบเกษตรกรรายยอยเขาสระบบการผลตทมประสทธภาพและสรางความมนคงทางดานรายได สามารถแขงขนไดภายใตกระบวนการผลตในยคใหม ทเนนการใชวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมใหมๆ ท งในดานพนธ วตถดบ กระบวนการผลต การปองกนโรค การแปรรป การจดจ าหนาย ซงพฒนาไปขางหนาอยางรวดเรว อยางไรกด ในชวงทผานมา ยงไมมการก าหนดหลกเกณฑ มาตรฐานและจรยธรรมทเหมาะสม ประกอบกบขอก าหนดและเงอนไขในระบบเกษตรพนธสญญา มความซบซอนและสงผลกระทบตอเกษตรกร โดยมขอพพาทระหวางเกษตรกรและผประกอบธรกจทางการเกษตรอนเนองมาจากความไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญาเพมมากข นอยางตอเนอง ดงน นเพอใหการท าเกษตรกรรมในระบบพนธสญญาเกดประโยชนตอประเทศและเกดความเปนธรรมแกทกฝาย จงสมควรใหมกฎหมายเพอก าหนดใหมคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม การจดท ายทธศาสตรและแผนแมบทเพอสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา การจดแจงผประกอบธรกจการเกษตรในระบบเกษตรพนธสญญา การจดแจงสญญาในระบบเกษตรพนธสญญา ก าหนดลกษณะ และพฤตกรรมอนมลกษณะเปนขอสญญาทไมเปนธรรม การเปดเผยขอมล การไกลเกลยขอพพาท และการคมครองคสญญาในระหวางไกลเกลยขอพพาท จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

๒. สาระส าคญของรางพระราชบญญต

รางพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. .... ประกอบดวย หมวด ๑ คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม หมวด ๒ ขอสญญาท ไมเปนธรรม หมวด ๓ การเปดเผยขอมล หมวด ๔ การคมครองคสญญาในระหวางไกลเกลยขอพพาท หมวด ๕ บทก าหนดโทษ และบทเฉพาะกาลรวมท งส น ๒๕ มาตรา โดยมสาระส าคญสรปไดดงตอไปน

๒.๑ บทนยาม

ก าหนดขอบเขตนยามค าวา “ระบบเกษตรพนธสญญา” ซงอยภายใตบงคบแหงพระราชบญญตน หมายความวา ระบบการผลตสนคาและบรการทางการเกษตร ท งในดานการปศสตวประมง และในการผลตพช ผก ผลไม ทมสญญาระหวางผประกอบธรกจทางการเกษตรกบเกษตรกร ท งน ไมวาจะเปนลายลกษณอกษรหรอไม กตาม

ภายใตบงคบแหงพระราชบญญตน ผประกอบธรกจทางการเกษตรหมายความถงบรษท หรอองคกรธรกจซงมวตถประสงคในการประกอบการผลต จ าหนาย หรอใหบรการดานระบบการผลตสนคาหรอปจจยการผลตทางการเกษตร การสงออกสนคาหรอผลตภณฑทางการเกษตร และใหหมายความรวมถงบคคลหรอนตบคคลทเปนผแทน ตวแทน หรอผจดหาปจจยการผลตทางการเกษตรดวย

- ๑๖ -

“เกษตรกร” หมายความวา บคคลหรอคณะบคคล ท งทไมเปนนตบคคลและเปนนตบคคล (เชน หางหนสวนจ ากด) ซงประกอบอาชพเกษตรกรรม ซงหมายความรวมถงสหกรณ ชมนมสหกรณ กลมเกษตรกร และเครอขายเกษตรกรซงจดทะเบยนกบหนวยงานของรฐเปนตน

๒.๒ คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม

ก าหนดใหมคณะกรรมการคณะหนงเรยกวา “คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตร พนธสญญาท เปนธรรม” ประกอบดวย รฐมนตรทนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนประธานกรรมการ ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงยตธรรม ปลดกระทรวงพาณชย ปลดกระทรวงมหาดไทย อยการสงสด ประธานสภาเกษตรกรแหงชาต นายกสภาทนายความ ผจดการธนาคารเพอการเกษตร และสหกรณการเกษตร ผแทนธนาคารแหงประเทศไทย ผแทนสมาคมธนาคารไทย เปนกรรมการโดยต าแหนง กรรมการผแทนเกษตรกร จ านวนสามคน กรรมการผแทนผประกอบธรกจทางการเกษตร จ านวนสามคน และกรรมการผทรงคณวฒซงเปนผทมความรและความเชยวชาญดานเกษตรกรรม พาณชยกรรม เศรษฐศาสตร การคมครองสทธและเสรภาพ จ านวนสคนโดยใหเลขาธการส านกงานเศรษฐกจการเกษตรเปนกรรมการและเลขานการ

คณะกรรมการมอ านาจหนาทส าคญในการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม รวมท ง ใหมอ านาจหนาทดงตอไปน

(๑) จดท ายทธศาสตรและแผนแมบทเพอสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาเสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาใหความเหนชอบทกสปและประกาศในราชกจจานเบกษา

(๒) สงเสรมใหบรณาการหนวยงานทเกยวของใหด าเนนการตามกระบวนการทก าหนดไวตามกฎหมาย รวมท งแกไขปญหาและอปสรรคตอการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา

(๓) พฒนาศกยภาพของเกษตรกรและบคลากรในหนวยงานรฐและภาคสวนทเกยวของในระบบเกษตรพนธสญญา

(๔) เสนอแนะตอหนวยงานของรฐทเกยวของใหมการตรากฎหมาย และการแกไขเพมเตมกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบเกยวกบการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา

(๕) ก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในเรองดงตอไปน ก. การจดแจงผประกอบธรกจทางการเกษตรตามมาตรา ๑๖ ข. การเปดเผยขอมลหรอสารสนเทศอนใดในการโฆษณา ค. ก าหนดสญญาขอตกลงมาตรฐานในระบบเกษตรพนธสญญา ง. การรบเรองรองเรยนและการไกลเกลยขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญา

(๖) ก าหนดแนวทางเกยวกบการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาในเรองดงตอไปน ก. พ นททเหมาะสมส าหรบการผลตสนคาอตสาหกรรมการเกษตร ข. การจดท าประมาณการจ านวนและปรมาณของสนคาทางการเกษตรทจะท าการผลต

ในแตละเขตพ นท ค. ลกษณะ ประเภทหรอชนดของพนธ วตถดบ ยา สารเคม เครองมอ อปกรณ หรอสงท

ตองน ามาใชในการผลตสนคา ง. การช ชวนใหเกษตรกรไดรบทราบขอมลขาวสารความรเกยวกบการผลต ปญหาของ

การผลต ภาระความเสยงทจะตองรบผดชอบรวมกนตามสญญาการผลตสนคาอตสาหกรรมการเกษตร

- ๑๗ -

จ. เรองอนใดตามทคณะกรรมการเหนสมควร (๗) แตงต งคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการและมอบหมายอ านาจหนาทเพอพจารณาหรอ

ปฏบตการอยางหนงอยางใด (๘) ปฏบตการอนใดตามทคณะรฐมนตรหรอนายกรฐมนตรมอบหมาย

๒.๓ ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม ก าหนดใหส านกงานเศรษฐกจการเกษตรท าหนาทเปนส านกงานงานคณะกรรมการสงเสรมและ

พฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรมโดยรบผดชอบงานธรการทวไปของคณะกรรมการรวมท งใหมอ านาจหนาทดงตอไปน

(๑) จดท าระบบฐานขอมลทวไป ในดานตาง ๆ ของระบบเกษตรพนธสญญา หรอระบบฐานขอมลอนใดทจ าเปน

(๒) รบจดแจงขอมลผประกอบธรกจทางการเกษตร ท งน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการก าหนด

(๓) รบเรองรองเรยนและไกลเกลยขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญา (๔) ศกษาวจยหรอสนบสนนการศกษาวจยเพอพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา (๕) ปฏบตงานธรการทวไปของคณะกรรมการ (๖) ปฏบตการอนใด ตามทรฐมนตรหรอคณะกรรมการมอบหมาย ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการ คณะอนกรรมการ เลขานการ หรอ

พนกงานเจาหนาทมอ านาจออกค าสงเปนหนงสอเรยกใหบคคลซงเกยวของมาช แจง ใหถอยค า หรอสงขอมล เอกสารหรอหลกฐานอนใดเพอประกอบการพจารณา

๒.๔ ขอสญญาทไมเปนธรรม สญญาในระบบเกษตรพนธสญญานอกจากตองไมมลกษณะเปนขอสญญาทไมเปนธรรมตามท

ก าหนดไวในกฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมหรอกฎหมายอนแลว ยงก าหนดหามมใหท าสญญาในระบบเกษตรพนธสญญาอนเปนขอสญญาทไมเปนธรรม รวมท งมลกษณะหรอพฤตกรรม ดงตอไปน

(๑) เลอกปฏบต หรอใชสทธตามกฎหมายโดยไมสจรตและไมเปนธรรม (๒) สงมอบพนธ วสดอปกรณ อาหาร ยา หรอปจจยการผลตทไมมคณภาพหรอไมไดมาตรฐาน

ตามทระบไวในสญญาหรอบงคบใหเกษตรกรรบหรอกระท าการใด ๆ ทไมเปนไปตามทก าหนดไวในสญญา (๓) แสดงขอความอนเปนเทจ ปกปดความจรงทตองบอกหรอซอนเรนขอมลทจ าเปน

อนเกยวเนองกบขอสญญา (๔) สงมอบสญญาหลงจากเกษตรกรไดกอภาระผกพนหรอเรมลงทนแลว (๕) กระท าขอตกลงหรอพฤตกรรมทไมเปนธรรมอน ๆ ทคณะกรรมการประกาศก าหนด ท งน กรณทขอสญญา หรอพฤตกรรมใดทฝาฝนบทบญญตน หรอทมใหน าบทบญญตแหง

พระราชบญญตน ไปใชบงคบไมวาท งหมดหรอบางสวน ใหถอวาขอสญญาสวนน นเปนโมฆะและในกรณทม ขอสงสย ใหถอเอาขอก าหนดสทธ หนาท และความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หรอกฎหมายอนทก าหนดสทธ หนาท และความรบผดระหวางคสญญา เปนขอตกลงทใชในระหวางคสญญา และในกรณทไมมกฎหมายบญญตในเรองดงกลาว ใหตความสญญาไปในทางทเปนคณแกฝายทมไดเปนผก าหนดสญญาน น

- ๑๘ -

นอกจากน นเพอปองกนและแกไขปญหาการโฆษณาชวนเชอ หรอช ชวนเกนจรงใหเกษตรกรเขาสสญญาในระบบเกษตรพนธสญญาจงก าหนดใหบรรดาประกาศ โฆษณา ค ารบรอง หรอการกระท าดวยประการใด ๆ ของผประกอบธรกจการเกษตร ซงท าใหเกษตรกรเขาใจในขณะท าสญญาวา ผประกอบธรกจการเกษตร ตกลงจะมอบให หรอจดหาใหซงทรพยสน บรการ หรอสาธารณปโภคอนใด รบประกน หรอจะด าเนนการอยางหนงอยางใดใหแกเกษตรกร เพอเปนการตอบแทนในการเขาท าสญญา หรอขอตกลงใด ๆ ทผประกอบธรกจการเกษตรจะใหสทธประโยชนเพมเตมจากทไดท าสญญาไว ใหถอวาขอความ การกระท าหรอขอตกลงดงกลาวเปนสวนหนงของสญญา ท งน เกษตรกรสามารถน าสบพยานบคคล หรอพยานหลกฐานเกยวกบขอตกลงดงกลาวได ถงแมวาการท าสญญาเชนวาน นกฎหมายจะก าหนดวาตองท าเปนหนงสอหรอมหลกฐานเปนหนงสอและไมปรากฏขอตกลงน นในหนงสอทไดท าข นกตาม

๒.๕ การจดแจงและการเปดเผยขอมล

(๑) การจดแจงผประกอบธรกจการเกษตร

ก าหนดใหผประกอบธรกจทางการเกษตรซงมความประสงคจะด าเนนธรกจในระบบเกษตรพนธสญญาจดแจงตอเลขานการคณะกรรมการ ท งน เพอเปนฐานขอมลผประกอบธรกจทางการเกษตรใชในการก าหนดนโยบายยทธศาสตรและแผนงานในการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญารวมท งใหเกษตรกรและประชาชนทวไปไดเขาตรวจสอบขอมลผประกอบธรกจทางการเกษตรซงไดจดแจงไว เพอประกอบการตดสนใจในการเขาท าสญญา

(๒) การจดแจงสญญาในระบบเกษตรพนธสญญา

ก าหนดใหผประกอบธรกจทางการเกษตร จดแจงสญญาทใชในระบบเกษตรพนธสญญาเพอใหคณะกรรมการพจารณาใหค ารบรองวาเปนสญญาทไมมลกษณะเปนขอสญญาทไมเปนธรรม เมอผานการรบรองแลวผประกอบธรกจทางการเกษตรสามารถระบบนสญญาดงกลาวไดวาผานการพจารณาของคณะกรรมการแลวโดยเครองหมาย สญลกษณ หรอขอความทระบบนสญญาดงกลาวใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด

(๓) การเปดเผยขอมลผประกอบธรกจทางการเกษตร

กรณทผประกอบธรกจทางการเกษตร ไมปฏบตตามหลกเกณฑหรอแนวทางทคณะกรรมการก าหนด หรอมพฤตกรรมอนมลกษณะเปนการประกอบธรกจเกษตรพนธสญญาทไมเปนธรรม หรอฝาฝนบทบญญตแหงพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทในการจดท าและเปดเผยบญชรายชอของผฝาฝนดงกลาวประกาศใหทราบโดยทวไป ท งน รางกฎหมายน ไดใหการคมครองคณะกรรมการและพนกงานเจาหนาททไดรบมอบหมาย มใหผหนงผใดฟองรองหรอกลาวหาวาไดกระท าการอนเปนความผดฐานเปดเผยขอมลสวนบคคลหรอหมนประมาท เวนแตจะไดกระท าการโดยไมสจรต หรอโดยเจตนาทจะกอใหเกดความเสยหายแกบคคลหนงบคคลใด

๒.๖ การคมครองคสญญาในระหวางไกลเกลยขอพพาท ก าหนดใหในกรณทมปญหาหรอเกดขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญา ใหคสญญาหรอผมสวนไดเสย

เขาสกระบวนการตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไขและกรอบเวลาทคณะกรรมการก าหนดกอนจงจะมสทธ

- ๑๙ -

ฟองรองตอศาล ท งน ในระหวางกระบวนการแกไขปญหาหรอไกลเกลยขอพพาทหามมใหกระท าการ ดงตอไปน

(๑) ชะลอ ระงบหรอยตการปฏบตหนาทตามสญญาจนเปนเหตใหอกฝายหนงไดรบความเสยหาย เวนแตคสญญาอกฝายหนงจะปฏเสธไมยอมรบ

(๒) กระท าการใด ๆ ทเปนการเสยหายแกคสญญา ท งทางตรงและทางออม อาท การหยดน าสงปจจยการผลต เปนตน

(๓) ตกลงเพมเตมหรอแกไขเพอใหคสญญาอกฝายเปนผรบความเสยงภย รบภาระ หรอมหนาทเพมเตมแตเพยงล าพง โดยไมมคาตอบแทนในระดบทเทยบเทากนไดในทางเศรษฐกจ โดยขอตกลงเพมเตมน นใหถอวาเปนอนใชบงคบไมได และไมมผลผกพนกน

๒.๗ บทก าหนดโทษ (๑) ก าหนดใหผใดฝาฝนค าสงหรอหนงสอเรยกของคณะกรรมการ คณะอนกรรมการ เลขานการ

หรอพนกงานเจาหนาทมอ านาจออกค าสงเปนหนงสอเรยกใหบคคลซงเกยวของมาช แจง ใหถอยค า หรอ สงขอมล เอกสารหรอหลกฐานอนใดเพอประกอบการพจารณาเพอปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงหมนบาท และปรบอกวนละไมเกนหาพนบาทตลอดเวลาทยงฝาฝน

(๒) ก าหนดใหผใดใชเครองหมาย สญลกษณ หรอขอความใดทตความไดวาไดรบการรบรองการจดแจงตามมาตรา ๑๖ โดยมชอบ มโทษจ าคกไมเกนสามป และปรบไมเกนหาแสนบาท หรอท งจ าท งปรบ

(๓) ในกรณทผกระท าความผดเปนนตบคคล ถาการกระท าความผดของนตบคคลน นเกดจากการ สงการ หรอการกระท าของบคคลใด หรอไมสงการ หรอไมกระท าการอนเปนหนาททตองกระท าของกรรมการผจดการ หรอบคคลใด ซงตองรบผดชอบในการด าเนนงานของนตบคคลน น ผน นตองรบโทษตามทบญญตไวส าหรบความผดน นดวย

ท งน บรรดาความผดตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการมอ านาจเปรยบเทยบได ในการใชอ านาจดงกลาวคณะกรรมการอาจมอบหมายใหคณะอนกรรมการ เลขานการ หรอพนกงานเจาหนาทเปนผกระท าการแทนได เมอผตองหาไดช าระเงนคาปรบตามจ านวนทเปรยบเทยบภายในระยะเวลาทก าหนดแลว ใหถอวาคดเลกกนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

๒.๘ บทเฉพาะกาล (๑) ก าหนดใหในระหวางทยงมไดมการแตงต งคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตร

พนธสญญาทเปนธรรมตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรมตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. .... ปฏบตหนาทไปพลางกอน ท งน ใหด าเนนการคดเลอกและแตงต งคณะกรรมการภายในเวลาไมเกน หนงรอยยสบวนนบแตวนทพระราชบญญตน ใชบงคบ

(๒) ก าหนดใหคณะกรรมการศกษาทบทวนความเหมาะสมของพระราชบญญตน ทก ๆ หาป โดย ในกรณทคณะกรรมการเหนวา สมควรปรบปรงแกไขพระราชบญญตน หรอด าเนนการประการหนงประการใดเพอประโยชนในการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม ใหคณะกรรมการเสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาสงการตอไป ท งน การทบทวนกฎหมายตองจดใหมการมสวนรวมของประชาชน ผมสวนไดเสยอยางทวถงดวย

- ๒๐ -

ราง พระราชบญญต

สงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. ....

....................................................... ....................................................... .......................................................

....................................................................................................................................... ..................

................................................................................................... โดยทเปนการสมควรใหมกฎหมายวาดวยการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม .........................................................................................................................................................

................................................................................................... มาตรา ๑ พระราชบญญตน เรยกวา “พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาระบบเกษตร

พนธสญญาทเปนธรรมพ.ศ. ....” มาตรา๒ พระราชบญญตน ใหใชบงคบต งแตวนถดจากวนประกาศในราชก จจานเบกษา

เปนตนไป มาตรา ๓ บรรดากฎหมายกฎระเบยบและขอบงคบอนในสวนทบญญตไวแลวในพระราชบญญตน

หรอซงขดหรอแยงกบบทแหงพระราชบญญตน ใหใชพระราชบญญตน แทน มาตรา ๔ ในพระราชบญญตน “ระบบเกษตรพนธสญญา” หมายความวา ระบบการผลตสนคาและบรการทางการเกษตร ท งใน

ดานการปศสตวการประมง และในการผลตพช ผก ผลไม ทมสญญาระหวางผประกอบธรกจทางการเกษตรกบเกษตรกร ไมวาจะเปนลายลกษณอกษรหรอไมกตาม

“ผประกอบธรกจทางการเกษตร” หมายความวา บรษทหรอองคกรธรกจซงมวตถประสงค ในการประกอบการผลต จ าหนาย หรอใหบรการดานระบบการผลตสนคาหรอปจจยการผลตทางการเกษตร การสงออกสนคาหรอผลตภณฑทางการเกษตร และใหหมายความรวมถงบคคลหรอนตบคคลทเปนผแทน ตวแทน หรอผจดหาปจจยการผลตทางการเกษตรดวย

“เกษตรกร” หมายความวา บคคลหรอคณะบคคล ท งทเปนนตบคคลและไมไดเปนนตบคคล ซงประกอบอาชพเกษตรกรรม และใหหมายความรวมถง สหกรณ ชมนมสหกรณกลมเกษตรกร และเครอขายเกษตรกรซงจดทะเบยนกบหนวยงานของรฐ

“ขอพพาท” หมายความวา ขอโตแยงทเกยวกบสทธ หนาท และความรบผดทเกยวกบสญญา การผลตสนคาอตสาหกรรมทางการเกษตร

“คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม “พนกงานเจาหนาท” หมายความวา ผซงรฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน แตงต งให

ปฏบตการตามพระราชบญญตน “รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน

- ๒๑ -

มาตรา ๕ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณรกษาการตามพระราชบญญตน และ

ใหมอ านาจออกกฎกระทรวงเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน กฎกระทรวงน น เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

หมวด ๑ คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม

มาตรา ๖ ใหมคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาท เปนธรรม ประกอบดวย

(๑) รฐมนตรทนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนประธานกรรมการ (๒) ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงยตธรรม ปลดกระทรวงพาณชย

ปลดกระทรวงมหาดไทย อยการสงสด ประธานสภาเกษตรกรแหงชาต นายกสภาทนายความ ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ผแทนธนาคารแหงประเทศไทย ผแทนสมาคมธนาคารไทย เปนกรรมการโดยต าแหนง

(๓) ผแทนเกษตรกร ซงรฐมนตรแตงต งจากบคคลทไดรบการสรรหา จ านวนสามคน เปนกรรมการ

(๔) ผแทนผประกอบธรกจทางการเกษตร ซงรฐมนตรแตงต งจากบคคลทไดรบการสรรหา จ านวนสามคน เปนกรรมการ

(๕) ผทมความรและความเชยวชาญดานเกษตรกรรม พาณชยกรรม เศรษฐศาสตร การคมครองสทธและเสรภาพ ดานละหนงคน ซงรฐมนตรแตงต ง จ านวนสคน เปนกรรมการผทรงคณวฒ

(๖) ใหเลขาธการส านกงานเศรษฐกจการเกษตรเปนกรรมการและเลขานการ คณสมบต หลกเกณฑและวธการสรรหากรรมการตาม (๓) (๔) และ (๕)ใหเปนไปตามท

คณะกรรมการก าหนด ท งน กรรมการผแทนเกษตรกรตาม (๓) และกรรมการผทรงคณวฒตาม (๕) ตองไมเปนทปรกษา กรรมการ ผจดการ พนกงาน หรอมสวนไดเสยอนมลกษณะเปนการขดกนแหงผลประโยชนกบกรรมการผแทนผประกอบธรกจทางการเกษตรตาม (๔)

มาตรา ๗ ใหกรรมการ ตามมาตรา ๖ (๓) (๔) และ (๕) มวาระด ารงต าแหนงคราวละสป กรรมการซงพนจากต าแหนงอาจไดรบแตงต งอกไดแตไมเกนสองวาระตดตอกน

ในกรณทกรรมการพนจากต าแหนงตามวาระ แตยงมไดแตงต งกรรมการข นใหม ใหกรรมการผน นปฏบตหนาทตอไปพลางกอนจนกวาจะไดแตงต งกรรมการคนใหม ซงตองแตงต งภายในหนงรอยยสบวน

มาตรา ๘ นอกจากพนต าแหนงตามวาระตามมาตรา ๗ วรรคหนง กรรมการ ตามมาตรา ๖ (๓) (๔) และ (๕) พนจากต าแหนงเมอ

(๑) ตาย (๒) ลาออก

- ๒๒ -

(๓) เปนบคคลทถกศาลสงพทกษทรพยหรอลมละลาย (๔) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๕) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท า

โดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๖) คณะกรรมการมมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามใหพนจากต าแหนง กรรมการ ตามมาตรา ๖ (๓) (๔) และ(๕) พนจากต าแหนงกอนวาระใหคณะกรรมการด าเนนการ

สรรหาตามความในมาตรา ๖ ใหแลวเสรจภายในหนงรอยยสบวน เวนแตวาระการด ารงต าแหนงของกรรมการจะเหลอไมถงหนงรอยยสบวน ใหรฐมนตรจะไมแตงต งกได

มาตรา ๙ คณะกรรมการมอ านาจหนาทในการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาใหเกดความเปนธรรมตอทกภาคสวน รวมท งใหมอ านาจหนาทดงตอไปน

(๑) จดท ายทธศาสตรและแผนแมบทเพอสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา เสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาใหความเหนชอบทกหาปและประกาศในราชกจจานเบกษา

(๒) สงเสรมใหบรณาการหนวยงานทเกยวของใหด าเนนการตามกระบวนการทก าหนดไวตามกฎหมาย รวมท งแกไขปญหาและอปสรรคตอการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา

(๓) พฒนาศกยภาพของเกษตรกรและบคลากรในหนวยงานรฐและภาคสวนทเกยวของในระบบเกษตรพนธสญญา

(๔) เสนอแนะตอหนวยงานของรฐทเกยวของใหมการตรากฎหมาย และการแกไขเพมเตมกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบเกยวกบการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา

(๕) ก าหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในเรองดงตอไปน ก. การจดแจงผประกอบธรกจทางการเกษตรตามมาตรา ๑๖ ข. การเปดเผยขอมลหรอสารสนเทศอนใดในการโฆษณา ค. ก าหนดสญญาขอตกลงมาตรฐานในระบบเกษตรพนธสญญา ง. การรบเรองรองเรยนและการไกลเกลยขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญา

(๖) ก าหนดแนวทางเกยวกบการพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาในเรองดงตอไปน ก. พ นททเหมาะสมส าหรบการผลตสนคาอตสาหกรรมการเกษตร ข. การจดท าประมาณการจ านวนและปรมาณของสนคาทางการเกษตรทจะท าการผลตใน

แตละเขตพ นท ค. ลกษณะ ประเภทหรอชนดของพนธ วตถดบ ยา สารเคม เครองมอ อปกรณ หรอสงท

ตองน ามาใชในการผลตสนคา ง. การช ชวนใหเกษตรกรไดรบทราบขอมลขาวสารความรเกยวกบการผลต ปญหาของการ

ผลต ภาระความเสยงทจะตองรบผดชอบรวมกนตามสญญาการผลตสนคาอตสาหกรรมการเกษตร จ. เรองอนใดตามทคณะกรรมการเหนสมควร

(๗) ออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศหรอค าสงเพอปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตน (๘) แตงต งคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการและมอบหมายอ านาจหนาทเพอพจารณาหรอ

ปฏบตการอยางหนงอยางใด (๙) ปฏบตการอนใดตามทคณะรฐมนตรหรอนายกรฐมนตรมอบหมาย

- ๒๓ -

มาตรา ๑๐ การประชมคณะกรรมการตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมการท งหมดจงจะเปนองคประชมในการประชมคณะกรรมการ

ถาประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหรองประธานกรรมการเปนประธานในทประชม ถารองประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหทประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม

ในการปฏบตหนาท ประธานกรรมการหรอกรรมการผใดมสวนไดเสยโดยตรงหรอโดยออมในเรองทคณะกรรมการพจารณา ใหประธานกรรมการหรอกรรมการผน นแจงใหทประชมทราบและใหทประชมพจารณาวากรรมการผน นสมควรจะอยในทประชมและหรอมมตในการประชมเรองน นไดหรอไม ท งน ตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายก าหนด

การวนจฉยช ขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนนถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมข นอกเสยงหนงเปนเสยงช ขาด

มาตรา ๑๑ ใหส านกงานเศรษฐกจการเกษตร เพอท าหนาทสนบสนนงานของคณะกรรมการ โดยใหมอ านาจหนาทดงตอไปน

(๑) ปฏบตงานธรการทวไปของคณะกรรมการ (๒) จดท าระบบฐานขอมลทวไป ในดานตางๆ ของระบบเกษตรพนธสญญา หรอระบบ

ฐานขอมลอนใดทจ าเปน (๓) รบจดแจงขอมลผประกอบธรกจทางการเกษตร ท งน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขท

ก าหนดไวในมาตรา ๙ (๕) (๔) รบเรองรองเรยนและไกลเกลยขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญาท งน ตามหลกเกณฑ

วธการ และเงอนไขทก าหนดไวในมาตรา ๙ (๕) (๕) ศกษาวจยหรอสนบสนนการศกษาวจยเพอพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา (๖) ปฏบตการอนใด ตามทรฐมนตรหรอคณะกรรมการมอบหมาย มาตรา ๑๒ ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการ คณะอนกรรมการ

เลขานการ หรอพนกงานเจาหนาทมอ านาจออกค าสงเปนหนงสอเรยกใหบคคลซงเกยวของมาช แจง ใหถอยค า หรอสงขอมล เอกสารหรอหลกฐานอนใดเพอประกอบการพจารณา

หมวด ๒

ขอสญญาทไมเปนธรรม

มาตรา ๑๓ บทบญญตตามพระราชบญญตน ไมตดสทธของผ เสยหายจากขอสญญาท ไมเปนธรรมตามกฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมและกฎหมายอน

มาตรา ๑๔ หามมใหบคคลใดท าสญญาในระบบเกษตรพนธสญญาอนเปนขอสญญาท ไมเปนธรรม รวมท งมลกษณะหรอพฤตกรรม ดงตอไปน

(๑) เลอกปฏบตหรอใชสทธตามกฎหมายโดยไมสจรตและไมเปนธรรม (๒) สงมอบพนธ วสดอปกรณ อาหาร ยา หรอปจจยการผลตทไมมคณภาพหรอไมไดมาตรฐาน

ตามทระบไวในสญญาหรอบงคบใหเกษตรกรรบหรอกระท าการใด ๆ ทไมเปนไปตามทก าหนดไวในสญญา

- ๒๔ -

(๓) แสดงขอความอนเปนเทจ ปกปดความจรงทตองบอกหรอ ซอนเรนขอมลทจ าเปน อนเกยวเนองกบขอสญญา

(๔) สงมอบสญญาหลงจากเกษตรกรไดกอภาระผกพนหรอเรมลงทนแลว (๕) กระท าขอตกลงหรอพฤตกรรมทไมเปนธรรมอน ๆ ทคณะกรรมการประกาศก าหนด ขอสญญา หรอพฤตกรรมใดทฝาฝนบทบญญตน หรอทมใหน าบทบญญตแหงพระราชบญญตน ไป

ใชบงคบไมวาท งหมดหรอบางสวน ใหถอวาขอสญญาสวนน นเปนโมฆะ ในกรณทมขอสงสย ใหถอเอาขอก าหนดสทธ หนาท และความรบผดตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย หรอกฎหมายอนทก าหนดสทธ หนาท และความรบผดระหวางคสญญา เปนขอตกลงทใชในระหวางคสญญา และในกรณทไมมกฎหมายบญญตในเรองดงกลาวใหตความสญญาไปในทางทเปนคณแกฝายทมไดเปนผก าหนดสญญาน น

มาตรา ๑๕ บรรดาประกาศ โฆษณา ค ารบรอง หรอการกระท าดวยประการใด ๆ ของ ผประกอบธรกจการเกษตร ซงท าใหเกษตรกรเขาใจในขณะท าสญญาวา ผประกอบธรกจการเกษตร ตกลงจะมอบให หรอจดหาใหซงทรพยสน บรการ หรอสาธารณปโภคอนใด รบประกน หรอจะด าเนนการอยางหนงอยางใดใหแกเกษตรกร เพอเปนการตอบแทนในการเขาท าสญญา หรอขอตกลงใดๆ ทผประกอบธรกจการเกษตรจะใหสทธประโยชนเพมเตมจากทไดท าสญญาไว ใหถอวาขอความ การกระท าหรอขอตกลงดงกลาวเปนสวนหนงของสญญา ซงสามารถน าสบพยานบคคล หรอพยานหลกฐานเกยวกบขอตกลงดงกลาวได ถงแมวาการท าสญญาเชนวาน นกฎหมายจะก าหนดวาตองท าเปนหนงสอหรอมหลกฐานเปนหนงสอและไมปรากฏขอตกลงน นในหนงสอทไดท าข นกตาม

หมวด ๓

การเปดเผยขอมล

มาตรา ๑๖ ใหผประกอบธรกจทางการเกษตรจดแจงตอพนกงานเจาหนาทในกรณดงตอไปน (๑) มความประสงคจะด าเนนธรกจในระบบเกษตรพนธสญญา (๒) สญญาในระบบเกษตรพนธสญญา (๓) ขอมลของเกษตรกรซงเปนคสญญา ท งน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการจดแจงใหเปนไปตามทคณะกรรมการก าหนด เมอรบจดแจงแลว ใหเลขานการคณะกรรมการเปนผด าเนนการเปดเผยขอมลทเปนประโยชนกบ

สาธารณะตามมาตรา ๙ (๕) ผานระบบสออเลกทรอนกส ใหสาธารณชนทราบเปนการทวไป สญญาในระบบเกษตรพนธสญญาทไดรบการจดแจงและเปนไปตามพระราชบญญตน ผประกอบ

ธรกจทางการเกษตรสามารถระบบนสญญาดงกลาวไดวาผานการพจารณาของคณะกรรมการแลวท งน เครองหมาย สญลกษณ หรอขอความทระบบนสญญาใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด

การพจารณาของคณะกรรมการไมเปนเหตทบคคลใดจะอางเพอปฏเสธความรบผดตามสญญา มาตรา ๑๗ ในกรณทมการฝาฝนไมปฏบตตามหลกเกณฑหรอแนวทางทคณะกรรมการก าหนด

หรอบทบญญตแหงพระราชบญญตน ใหพนกงานเจาหนาทมค าสงใหด าเนนการแกไขใหถกตองภายในระยะเวลาทก าหนด

- ๒๕ -

เพอประโยชนในการคมครองคสญญาใหไดรบความเปนธรรม ใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทใน

การจดท าและเปดเผยบญชรายชอของผฝาฝนไมปฏบตตามหลกเกณฑหรอแนวทางทคณะกรรมการก าหนดหรอบทบญญตแหงพระราชบญญตน

การด าเนนการตามวรรคสอง คณะกรรมการและพนกงานเจาหนาททไดรบมอบหมาย ยอมไดรบความคมครอง มใหผหนงผใดฟองรองหรอกลาวหาวาไดกระท าการอนเปนความผดฐานเปดเผยขอมล สวนบคคลหรอหมนประมาท เวนแตจะไดกระท าการโดยไมสจรต หรอโดยเจตนาทจะกอใหเกดความเสยหายแกบคคลหนงบคคลใด

หมวด ๔

การคมครองคสญญาในระหวางไกลเกลยขอพพาท

มาตรา ๑๘ ในกรณทมปญหาหรอเกดขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญา ใหคสญญาหรอผมสวนไดเสยเขาสกระบวนการตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไขและกรอบเวลาทคณะกรรมการก าหนดกอน จงจะมสทธฟองรองตอศาล

มาตรา ๑๙ ในระหวางกระบวนการตามมาตรา ๑๘ หามมใหกระท าการ ดงตอไปน (๑) ชะลอ ระงบหรอยตการปฏบตหนาทตามสญญาจนเปนเหตใหอกฝายหนงไดรบความ

เสยหาย เวนแตคสญญาอกฝายหนงจะปฏเสธไมยอมรบ (๒) กระท าการใดๆ ทเปนการเสยหายแกคสญญาท งทางตรงและทางออม อาท การหยดน าสง

ปจจยการผลต เปนตน (๓) ตกลงเพมเตมหรอแกไขเพอใหคสญญาอกฝายเปนผรบความเสยงภย รบภาระ หรอมหนาท

เพมเตมแตเพยงล าพง โดยไมมคาตอบแทนในระดบทเทยบเทากนไดในทางเศรษฐกจ โดยขอตกลงเพมเตมน นใหถอวาเปนอนใชบงคบไมได และไมมผลผกพนกน

หมวด ๕

บทก าหนดโทษ

มาตรา ๒๐ ผใดฝาฝนค าสงหรอหนงสอเรยกทออกตามมาตรา ๑๒ ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงหมนบาท และปรบอกวนละไมเกนหาพนบาทตลอดเวลาทยงฝาฝน

มาตรา ๒๑ ผใดใชเครองหมาย สญลกษณ หรอขอความใดทตความไดวาไดรบการรบรองการจดแจงตามมาตรา ๑๖ โดยมชอบ มโทษจ าคกไมเกนสามป และปรบไมเกนหาแสนบาท หรอท งจ าท งปรบ

มาตรา ๒๒ ในกรณทผกระท าความผดเปนนตบคคล ถาการกระท าความผดของนตบคคลน นเกดจากการสงการ หรอการกระท าของบคคลใด หรอไมส งการ หรอไมกระท าการอนเปนหนาททตองกระท าของกรรมการผจดการ หรอบคคลใด ซงตองรบผดชอบในการด าเนนงานของนตบคคลน น ผน นตองรบโทษตามทบญญตไวส าหรบความผดน นดวย

- ๒๖ -

มาตรา ๒๓ บรรดาความผดตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการมอ านาจเปรยบเทยบได

ในการใชอ านาจดงกลาวคณะกรรมการอาจมอบหมายใหคณะอนกรรมการ เลขานการ หรอพนกงานเจาหนาทเปนผกระท าการแทนได เมอผตองหาไดช าระเงนคาปรบตามจ านวนทเปรยบเทยบภายในระยะเวลาทก าหนดแลว ใหถอวาคดเลกกนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

บทเฉพาะกาล

มาตรา ๒๔ ในระหวางทยงมไดมการแตงต งคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรมตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม ตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. .... ปฏบตหนาทไปพลางกอน

ท งน ใหด าเนนการคดเลอกและแตงต งคณะกรรมการภายในเวลาไมเกนหนงรอยยสบวนนบแตวนทพระราชบญญตน ใชบงคบ

มาตรา ๒๕ เม อครบก าหนด เวลาท กห าป น บแต ว นท พระราชบญญต น ใ ช บ งค บ ใหคณะกรรมการศกษาทบทวนความเหมาะสมของพระราชบญญตน ในกรณทสมควรปรบปรงแกไขพระราชบญญตน หรอด าเนนการประการหนงประการใดเพอประโยชนในการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม ใหคณะกรรมการเสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาสงการตอไป

การด าเนนการตามวรรคหนง ตองจดใหมการมสวนรวมของประชาชนผมสวนไดเสยอยางทวถง ...................................................

..................................................

- ๒๗ -

ภาคผนวก ข

รางพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม (ฉบบท ..) พ.ศ. ....

- ๒๘ -

ภาคผนวก ข

บนทกหลกการและเหตผล ประกอบรางพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม (ฉบบท ..)

พ.ศ. ....

หลกการ

(๑) แกไขเพมเตมนยามค าวา“ระบบเกษตรพนธสญญา” “ผผลตหรอผรบจางผลต” และ “ผประกอบการธรกจทางการเกษตร”

(๒) แกไขเพมเตมมาตรา ๔ พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไม เปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ ใหครอบคลมสญญาในระบบเกษตรกรพนธสญญา

(๓) แกไขเพมเตมมาตรา ๑๑/๑ ใหกระทรวงยตธรรมมอ านาจรบพจารณาเรองราวรองทกขจากผทไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย รวมถงการไกลเกลยหรอประนประนอมขอพพาทเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภค ผผลตหรอรบจางผลตกอนมการฟองตอศาล และเพอประโยชนสาธารณะ กระทรวงยตธรรมอาจแตงตงพนกงานอยการโดยความเหนชอบของอยการสงสด เพอใหมหนาทด าเนนคดทกระทรวงยตธรรมมอบหมาย

เหตผล

โดยทพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ ยงไมครอบคลมสญญาในระบบเกษตรพนธสญญา รวมทงขาดกลไกในการบงคบใชกฎหมายนไดอยางมประสทธภาพ ดงนน จงสมควรแกไขเพมเตมพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ ใหครอบคลมขอสญญาในระบบเกษตรพนธสญญา รวมทงก าหนดใหกระทรวงยตธรรมมอ านาจในการพจารณาเรองราวรองทกข การไกล เกลยประนประนอม ขอพพาท และการฟองคดสาธารณะเกยวกบขอสญญาทไมเปนธรรม จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

- ๒๙ -

บนทกวเคราะหสรปสาระส าคญ รางพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม (ฉบบท ..)

พ.ศ. ....

๑. เหตผลและความจ าเปน โดยทพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ ยงไมครอบคลมสญญาในระบบ

เกษตรพนธสญญา รวมทงขาดกลไกในการบงคบใชกฎหมายนไดอยางมประสทธภาพ ดงนน จงสมควรแกไขเพมเตมพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ ใหครอบคลมขอสญญาในระบบเกษตร พนธสญญา รวมทงก าหนดใหกระทรวงยตธรรมมอ านาจในการพจารณาเรองราวรองทกข การไกลเกลยประนประนอมขอพพาท และการฟองคดสาธารณะเกยวกบขอสญญาทไมเปนธรรม จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

๒. สาระส าคญของรางพระราชบญญต รางพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม (ฉบบท ..) พ.ศ. .... มสาระส าคญสรปไดดงตอไปน ๒.๑ แกไขเพมเตมนยามค าวา“ระบบเกษตรพนธสญญา” “ผผลตหรอผรบจางผลต” และ

“ผประกอบการธรกจทางการเกษตร” ดงน “ระบบเกษตรพนธสญญา” หมายความวา ระบบการผลตสนคาอตสาหกรรมทางการเกษตร ทงในดาน

การปศสตว ประมง และในการผลตพช ผก ผลไม ทมสญญาระหวางผประกอบธรกจทางการเกษตรกบเกษตรกร ไมวาจะเปนลายลกษณอกษรหรอไมกตาม

“ผผลตหรอผรบจางผลต” หมายความวา บคคลผเขาท าสญญากบผประกอบการ เพอขายหรอรบจางผลต ดแล หรอโดยประการอนใดแกผประกอบการธรกจทางการเกษตร

“ผประกอบธรกจการเกษตร” หมายความวา ผเขาท าสญญาในฐานะผซอ ผวาจาง หรอในฐานะอนใดไมวาโดยตรง หรอโดยผานบคคลอน เพอใหไดมาซงสนคา บรการ หรอประโยชนอนใด เพอประโยชนทางการคา โดยทมไดเปนผบรโภคในขนสดทาย

๒.๒ แกไขเพมเตมมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไม เปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ ใหครอบคลมสญญาในระบบเกษตรพนธสญญา โดยก าหนดใหขอตกลงในสญญาระหวางผบรโภคกบผประกอบธรกจการคาหรอวชาชพสญญา ผผลตหรอผรบจางผลตกบผประกอบธรกจการเกษตรในระบบเกษตรพนธสญญา หรอในสญญาส าเรจรป หรอในสญญาขายฝากทท าใหผประกอบธรกจการคาหรอวชาชพ ผประกอบการ หรอ ผก าหนดสญญาส าเรจรปหรอผซอฝากไดเปรยบคสญญาอกฝายหนงเกนสมควร เปนขอสญญาทไมเปนธรรม และใหผลบงคบไดเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณเทานน

ในกรณทมขอสงสย ใหถอเอาขอก าหนดสทธ หนาท และความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หรอกฎหมายอนทก าหนดสทธ หนาท และความรบผดระหวางคสญญา เปนขอตกลงทใชในระหวางคสญญา และในกรณทไมมกฎหมายบญญตในเรองดงกลาว ใหตความสญญาไปในทางทเปนคณแกฝายทมไดเปน ผก าหนดสญญานน

- ๓๐ -

ขอตกลงทมลกษณะหรอมผลใหคสญญาอกฝายหนงปฏบตหรอรบภาระเกนกวาทวญญชนจะพงคาดหมายไดตามปกต หรออาจกอใหเกดภาระเพมขนในกรณทผประกอบการมสทธเปลยนแปลงหนาทและความรบผดตามสญญา หรอตองรบความเสยงแตเพยงฝายเดยวในกรณทมการเปลยนแปลงของปจจยภายนอกทผผลตหรอ ผรบจางผลตไมสามารถควบคมได เปนขอตกลงทอาจถอไดวาท าใหไดเปรยบคสญญาอกฝายหนง เชน

(๑) ขอตกลงยกเวนหรอจ ากดความรบผดทเกดจากการผดสญญา (๒) ขอตกลงใหตองรบผดหรอรบภาระมากกวาทกฎหมายก าหนด (๓) ขอตกลงใหสญญาสนสดลงโดยไมมเหตผลอนสมควร หรอใหสทธบอกเลกสญญาไดโดยอกฝายหนง

มไดผดสญญาในขอสาระส าคญ (๔) ขอตกลงใหสทธทจะไมปฏบตตามสญญาขอหนงขอใด หรอปฏบตตามสญญาในระยะเวลา

ทลาชาไดโดยไมมเหตผลอนสมควร (๕) ขอตกลงใหสทธคสญญาฝายหนงเรยกรองหรอก าหนดใหอกฝายหนงตองรบภาระเพมขน

มากกวาภาระทเปนอยในเวลาท าสญญา (๖) ขอตกลงในสญญาขายฝากทผซอฝากก าหนดราคาสนไถสงกวาราคาขายบวกอตราดอกเบยเกนกวา

รอยละสบหาตอป (๗) ขอตกลงในสญญาเชาซ อทก าหนดราคาคาเชาซ อ หรอก าหนดใหผ เชาซ อตองรบภาระ

สงเกนกวาทควร (๘) ขอตกลงในสญญาบตรเครดตทก าหนดใหผบรโภคตองช าระดอกเบย เบยปรบ คาใชจายหรอ

ประโยชนอนใดสงเกนกวาทควรในกรณทผดนดหรอทเกยวเนองกบการผดนดช าระหน (๙) ขอตกลงทก าหนดวธคดดอกเบยทบตนทท าใหผบรโภคตองรบภาระสงเกนกวาทควร นอกจากนนยงก าหนดให ในการพจารณาวาขอตกลงทท าใหไดเปรยบคสญญาอกฝายหนงตามวรรคสาม

จะเปนการไดเปรยบเกนสมควรหรอไม ใหน ามาตรา ๑๐ มาใชโดยอนโลม ๒.๓ แกไขเพมเตมมาตรา ๑๑/๑ ก าหนดใหในกรณทมขอพพาทในเรองขอสญญาทไมเปนธรรม

ใหกระทรวงยตธรรมมอ านาจรบพจารณาเรองราวรองทกขจากผท ไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย อนเนองมาจากการกระท าของผประกอบธรกจการคาหรอผประกอบธรกจการเกษตร รวมถงกา รไกลเกลย หรอประนประนอมขอพพาทเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภค ผผลตหรอรบจางผลตกอนมการฟองตอศาล ทงน ตามหลกเกณฑทรฐมนตรไดประกาศในราชกจจานเบกษา

นอกจากนน เพอประโยชนสาธารณะ กระทรวงยตธรรมอาจแตงตงพนกงานอยการโดยความเหนชอบของอยการสงสด เพอใหมหนาทด าเนนคดทกระทรวงยตธรรมมอบหมาย โดยใหอ านาจฟองเรยกทรพยสน หรอคาเสยหาย หรอขอความคมครองสทธในประการอนใหแกผบรโภค ผผลตหรอผรบจางผลต และในการนใหไดรบการยกเวนคาฤชาธรรมเนยมทงปวง

- ๓๑ -

ราง พระราชบญญต

วาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม (ฉบบท ..) พ.ศ. ....

....................................................... ....................................................... .......................................................

....................................................................................................................................... ........................

............................................................................................. โดยทเปนการสมควรแกไขเพมเตมกฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม ............................................................................................................................. ..................................

............................................................................................. มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม (ฉบบท ..)

พ.ศ. ....” มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนก าหนดเกาสบวนนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษา

เปนตนไป มาตรา ๓ ใหเพมบทนยามค าวา “ระบบเกษตรพนธสญญา” ระหวางค าวา “ขอสญญา” และ

“ผบรโภค”และเพมเตมนยามค าวา “ผประกอบการธรกจทางการเกษตร” ระหวางค าวา “ผประกอบธรกจการคาหรอวชาชพ” และ “สญญาส าเรจรป” ของมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐

“ระบบเกษตรพนธสญญา” หมายความวา ระบบการผลตสนคาอตสาหกรรมทางการเกษตร ทงในดานการปศสตว ประมง และในการผลตพช ผก ผลไม ทมสญญาระหวางผประกอบธรกจทางการเกษตร กบเกษตรกร ไมวาจะเปนลายลกษณอกษรหรอไมกตาม

“ผผลตหรอผรบจางผลต” หมายความวา บคคลผเขาท าสญญากบผประกอบการ เพอขายหรอรบจางผลต ดแล หรอโดยประการอนใดแกผประกอบการธรกจทางการเกษตร

“ผประกอบธรกจการเกษตร” หมายความวา ผเขาท าสญญาในฐานะผซอ ผวาจาง หรอในฐานะ อนใดไมวาโดยตรง หรอโดยผานบคคลอน เพอใหไดมาซงสนคา บรการ หรอประโยชนอนใด เพอประโยชนทางการคา โดยทมไดเปนผบรโภคในขนสดทาย

มาตรา ๔ ใหยกเลกความใน มาตรา ๔ แหงพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ และใหใชความตอไปนแทน

“มาตรา ๔ ขอตกลงในสญญาระหวางผบรโภคกบผประกอบธรกจการคาหรอวชาชพสญญา ผผลตหรอผรบจางผลตกบผประกอบธรกจการเกษตรในระบบเกษตรพนธสญญา หรอในสญญาส าเรจรป หรอในสญญาขายฝากทท าใหผประกอบธรกจการคาหรอวชาชพ ผประกอบการ หรอผก าหนดสญญาส า เรจรปหรอผซอฝาก

- ๓๒ -

ไดเปรยบคสญญาอกฝายหนงเกนสมควร เปนขอสญญาทไมเปนธรรม และใหผลบงคบไดเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณเทานน

ในกรณทมขอสงสย ใหถอเอาขอก าหนดสทธ หนาท และความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หรอกฎหมายอนทก าหนดสทธ หนาท และความรบผดระหวางคสญญา เปนขอตกลงทใชในระหวางคสญญา และในกรณทไมมกฎหมายบญญตในเรองดงกลาว ใหตความสญญาไปในทางทเปนคณแกฝายทมไดเปน ผก าหนดสญญานน

ขอตกลงทมลกษณะหรอมผลใหคสญญาอกฝายหนงปฏบตหรอรบภาระเกนกวาทวญญชนจะพงคาดหมายไดตามปกต หรออาจกอใหเกดภาระเพมขนในกรณทผประกอบการมสทธเปลยนแปลงหนาทและความรบผดตามสญญา หรอตองรบความเสยงแตเพยงฝายเดยวในกรณทมการเปลยนแปลงของปจจยภายนอกทผผลตหรอ ผรบจางผลตไมสามารถควบคมได เปนขอตกลงทอาจถอไดวาท าใหไดเปรยบคสญญาอกฝายหนง เชน

(๑) ขอตกลงยกเวนหรอจ ากดความรบผดทเกดจากการผดสญญา (๒) ขอตกลงใหตองรบผดหรอรบภาระมากกวาทกฎหมายก าหนด (๓) ขอตกลงใหสญญาสนสดลงโดยไมมเหตผลอนสมควร หรอใหสทธบอกเลกสญญาไดโดยอก

ฝายหนงมไดผดสญญาในขอสาระส าคญ (๔) ขอตกลงใหสทธทจะไมปฏบตตามสญญาขอหนงขอใด หรอปฏบตตามสญญาในระยะเวลา

ทลาชาไดโดยไมมเหตผลอนสมควร (๕) ขอตกลงใหสทธคสญญาฝายหนงเรยกรองหรอก าหนดใหอกฝายหนงตองรบภาระเ พมขน

มากกวาภาระทเปนอยในเวลาท าสญญา (๖) ขอตกลงในสญญาขายฝากทผซอฝากก าหนดราคาสนไถสงกวาราคาขายบวกอตราดอกเบยเกน

กวารอยละสบหาตอป (๗) ขอตกลงในสญญาเชาซอทก าหนดราคาคาเชาซอ หรอก าหนดใหผเชาซอตองรบภาระสง

เกนกวาทควร (๘) ขอตกลงในสญญาบตรเครดตทก าหนดใหผบรโภคตองช าระดอกเบย เบยปรบ คาใชจายหรอ

ประโยชนอนใดสงเกนกวาทควรในกรณทผดนดหรอทเกยวเนองกบการผดนดช าระหน (๙) ขอตกลงทก าหนดวธคดดอกเบยทบตนทท าใหผบรโภคตองรบภาระสงเกนกวาทควร ในการพจารณาขอตกลงทท าใหไดเปรยบคสญญาอกฝายหนงตามวรรคสาม จะเปนการไดเปรยบ

เกนสมควรหรอไม ใหน ามาตรา ๑๐ มาใชโดยอนโลม”

- ๓๓ -

มาตรา ๕ ใหเพมขอความดงตอไปนเปนมาตรา ๑๑/๑ แหงพระราชบญญตวาดวยขอสญญาท ไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐

“มาตรา ๑๑/๑ ในกรณทมขอพพาทในเรองขอสญญาทไมเปนธรรม ใหกระทรวงยตธรรมมอ านาจ รบพจารณาเรองราวรองทกขจากผทไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย อนเนองมาจากการกระท าของผประกอบธรกจการคาหรอผประกอบธรกจการเกษตร รวมถงการไกลเกลยหรอประนประนอมขอพพาทเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภค ผผลตหรอรบจางผลตกอนมการฟองตอศาล ทงน ตามหลกเกณฑทรฐมนตรไดประกาศในราชกจจานเบกษา

เพอประโยชนสาธารณะ กระทรวงยตธรรมอาจแตงตงพนกงานอยการโดยความเหนชอบของอยการสงสด เพอใหมหนาทด าเนนคดทกระทรวงยตธรรมมอบหมาย โดยใหอ านาจฟองเรยกทรพยสน หรอคาเสยหาย หรอ ขอความคมครองสทธในประการอนใหแกผบรโภค ผผลตหรอผรบจางผลต และในการนใหไดรบการยกเวน คาฤชาธรรมเนยมทงปวง”

................................................

...............................................

- ๓๔ -

ภาคผนวก ค

รางระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการสงเสรม และพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. ....

- ๓๕ -

ภาคผนวก ค

ราง ระเบยบส านกนายกรฐมนตร

วาดวยคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. ....

โดยทมการน าระบบเกษตรพนธสญญาถกน ามาใชในการผลตสนคาเกษตรกรรมอยางแพรหลายซงไดชวยลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจใหกบประเทศ โดยยกระดบเกษตรกรรายยอยเขาสระบบการผลตทมประสทธภาพและสรางความมนคงทางดานรายได สามารถแขงขนไดภายใตกระบวนการผลตในยคใหมอยางไรกตามขอก าหนดและเงอนไขในระบบเกษตรพนธสญญามความซบซอนและสงผลกระทบตอเกษตรกร โดยม ขอพพาทระหวางเกษตรกรและผประกอบธรกจทางการเกษตรอนเนองมาจากความไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญาเพมมากข นอยางตอเนองจ าเปนอยางยงทจะตองก าหนดหลกเกณฑ มาตรฐานและจรยธรรม ทเหมาะสม เพอใหการท าเกษตรกรรมในระบบเกษตรพนธสญญาเกดประโยชนตอประเทศและเกดความเปนธรรมแกทกฝาย อาศยอ านาจตามความในมาตรา ๑๑ (๘) แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๘) พ.ศ. ๒๕๕๓ นายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร จงวางระเบยบไวดงตอไปน

ขอ ๑ ระเบยบน เรยกวา “ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. ....”

ขอ ๒ ระเบยบน ใหใชบงคบต งแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป ขอ ๓ ในระเบยบน

“ระบบเกษตรพนธสญญา” หมายความวา ระบบการผลตสนคาและบรการทางการเกษตร ท งในดานการปศสตว การประมง และในการผลตพช ผก ผลไม ทมสญญาระหวางผประกอบธรกจทางการเกษตร กบเกษตรกร ไมวาจะเปนลายลกษณอกษรหรอไมกตาม “ผประกอบธรกจทางการเกษตร” หมายความวา บรษทหรอองคกรธรกจซงมวตถประสงค ในการประกอบการผลต จ าหนาย หรอใหบรการดานระบบการผลตสนคาหรอปจจยการผลตทางการเกษตร การสงออกสนคาหรอผลตภณฑทางการเกษตร และใหหมายความรวมถงบคคลหรอนตบคคลทเปนผแทน ตวแทน หรอผจดหาปจจยการผลตทางการเกษตรดวย “เกษตรกร” หมายความวา บคคลหรอกลมเกษตรกร ท งทเปนนตบคคลและไมไดเปนนตบคคล ซงประกอบอาชพเกษตรกรรม “กลมเกษตรกร” หมายความวา สหกรณและชมนมสหกรณตามกฎหมายวาดวยสหกรณ และใหหมายความรวมถงกลม เครอขายหรอคณะของเกษตรกรทรวมกนเพอวตถประสงคในการประกอบเกษตรกรรมรวมกน โดยจะเปนหรอไมเปนนตบคคลกได “ขอพพาท” หมายความวา ขอโตแยงทเกยวกบสทธ หนาท และความรบผดทเกยวกบสญญาการผลตสนคาหรอบรการทางการเกษตรในระบบเกษตรพนธสญญา

- ๓๖ -

“หนวยงานของรฐ” หมายความวา ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจ และใหหมายความรวมถงหนวยงานอนของรฐทมพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกาจดต งดวย “คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม “รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ขอ ๔ ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามระเบยบน

หมวด ๑ คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญาทเปนธรรม

ขอ ๕ ใหมคณะกรรมการคณะหนงเรยกวา “คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตร พนธสญญาทเปนธรรม” เรยกโดยยอวา “คกพ.” ประกอบดวย

(๑) รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนประธานกรรมการ (๒) ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงยตธรรม ปลดกระทรวงพาณชย

ปลดกระทรวงมหาดไทย อยการสงสด ประธานสภาเกษตรกรแหงชาต นายกสภาทนายความ ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ผแทนธนาคารแหงประเทศไทย ผแทนสมาคมธนาคารไทย เปนกรรมการโดยต าแหนง

(๓) กรรมการผทรงคณวฒ จ านวนสบคน ซงประธานคณะกรรมการแตงต งจากบคคลดงตอไปน ก. ผแทนเกษตรกร ซงรฐมนตรแตงต งจากบคคลทไดรบการสรรหาจากเกษตรกร จ านวน

สามคน เปนกรรมการ ข. ผแทนผประกอบธรกจทางการเกษตร ซงรฐมนตรแตงต งจากบคคลทไดรบการสรรหา

จากเกษตรกร จ านวนสามคน เปนกรรมการ ค. ผทมความรและความเชยวชาญดานเกษตรกรรม พาณชยกรรม เศรษฐศาสตร ตลอดจน

การคมครองสทธและเสรภาพ ดานละหนงคน ซงรฐมนตรแตงต ง จ านวนสคน ใหเลขาธการส านกงานเศรษฐกจการเกษตรเปนกรรมการและเลขานการ และใหแตงต งขาราชการ

ในส านกงานเศรษฐกจการเกษตรจ านวนสองคนเปนผชวยเลขานการ ขอ ๖ กรรมการผทรงคณวฒมวาระการด ารงต าแหนงคราวละสามป ในกรณทกรรมการผทรงคณวฒพนจากต าแหนงกอนวาระใหผไดรบแตงต งแทนต าแหนงทวางอย

ในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการผทรงคณวฒซงไดแตงต งไวแลว เมอครบก าหนดตามวาระในวรรคหนงหากยงมไดมการแตงต งกรรมการผทรงคณวฒข นใหม

ใหกรรมการผทรงคณวฒซงพนจากต าแหนงตามวาระน นอยในต าแหนงเพอด าเนนการตอไปจนกวากรรมการผทรงคณวฒซงไดรบแตงต งใหมเขารบหนาท

กรรมการผทรงคณวฒซงพนจากต าแหนงตามวาระอาจไดรบแตงต งอกไดแตจะด ารงต าแหนงตดตอกนเกนสองวาระไมได

ขอ ๗ ในระหวางทยงไมไดแตงต งกรรมการผทรงคณวฒตามมาตรา ๕ (๓) ให คกพ. ประกอบดวยกรรมการตามขอ ๕ (๑) (๒) และวรรคสอง เพอท าหนาท คกพ. ไปพลางกอนจนกวาจะมการแตงต งกรรมการผทรงคณวฒ

- ๓๗ -

ขอ ๘ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระ กรรมการผทรงคณวฒพนจากต าแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) คณะกรรมการมมตใหออกดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของกรรมการทมอยเพราะ

บกพรองตอหนาท มความประพฤตเสอมเสยหรอหยอนความสามารถ (๔) เปนบคคลลมละลาย (๕) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๖) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคกเวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท า

โดยประมาทหรอความผดลหโทษ ขอ ๙ คกพ. มอ านาจหนาท ดงตอไปน (๑) จดท ายทธศาสตรและแผนแมบทสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา (๒) เสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาใหความเหนชอบทกสปและประกาศในราชกจจานเบกษา (๓) สงเสรมใหบรณาการหนวยงานทเกยวของด าเนนการตามกระบวนการทก าหนดไวตาม

กฎหมาย รวมท งแกไขปญหาและอปสรรคตอการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา (๔) เสนอแนะตอหนวยงานของรฐท เกยวของใหมการตรากฎหมาย และการแกไขเพมเตม

กฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบเกยวกบการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา (๕) ประกาศก าหนดลกษณะของสญญาในระบบเกษตรพนธสญญาทมลกษณะไมเปนธรรม

รวมท งก าหนดสญญาขอตกลงมาตรฐานในระบบเกษตรพนธสญญา (๖) ประกาศก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการจดแจงผประกอบธรกจทางการ

เกษตรในระบบเกษตรพนธสญญา และสญญาในระบบเกษตรพนธสญญา (๗) แตงต งคณะอนกรรมการหรอคณะท างานเพอปฏบตงานตามทคณะกรรมการมอบหมาย (๘) เชญบคคล ผแทนหนวยงานตาง ๆ ท งภาครฐและภาคเอกชน เพอมาช แจงหรอใหขอมลตอ

คณะกรรมการและคณะอนกรรมการ (๙) ออกประกาศและค าสงเพอปฏบตการใหเปนไปตามระเบยบน (๑๐) ปฏบตการอนใดเพอใหเปนไปตามระเบยบน หรอตามทนายกรฐมนตรหรอคณะรฐมนตร

มอบหมาย ขอ ๑๐ ใหน าบทบญญตวาดวยคณะกรรมการทมอ านาจด าเนนการพจารณาทางปกครองตาม

กฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครองมาใชบงคบแกการประชมของคณะกรรมการโดยอนโลม ขอ ๑๑ ใหส านกงานเศรษฐกจการเกษตรท าหนาทเปนส านกงานเลขานการของ คกพ. รวมท งใหม

อ านาจหนาทดงตอไปน (๑) รบผดชอบงานธรการของ คกพ. คณะอนกรรมการและคณะท างาน (๒) จดท าระบบฐานขอมลทวไป ในดานตาง ๆ ของระบบเกษตรพนธสญญา หรอระบบ

ฐานขอมลอนใดทจ าเปน (๓) รบจดแจงขอมลผประกอบธรกจทางการเกษตร (๔) รบเรองรองเรยนและไกลเกลยขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญา

- ๓๘ -

(๕) ศกษาวจยหรอสนบสนนการศกษาวจยเพอพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา (๖) ปฏบตการอนใด ตามทรฐมนตรหรอคณะกรรมการมอบหมาย (๗) ปฏบตการอนตามท คกพ. มอบหมาย

หมวด ๒ การเปดเผยขอมล

ขอ ๑๒ ใหผประกอบธรกจทางการเกษตรจดแจงตอพนกงานเจาหนาท ในกรณดงตอไปน (๑) มความประสงคจะด าเนนธรกจในระบบเกษตรพนธสญญา (๒) สญญาในระบบเกษตรพนธสญญา (๓) ขอมลของเกษตรกรซงเปนคสญญา ท งน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการจดแจงใหเปนไปตามทคณะกรรมการก าหนด เมอรบจดแจงแลว ใหพนกงานเจาหนาทเปนผด าเนนการเปดเผยขอมลทเปนประโยชนกบ

สาธารณะผานระบบสออเลกทรอนกสใหสาธารณชนทราบเปนการทวไป สญญาในระบบเกษตรพนธสญญาทไดรบการจดแจงและเปนไปตามหลกเกณฑทคณะกรรมการ

ก าหนด ผประกอบธรกจทางการเกษตรสามารถระบบนสญญาดงกลาวไดวาผานการพจารณาของคณะกรรมการแลว ท งน เครองหมาย สญลกษณ หรอขอความทระบบนสญญาใหเปนไปตามทคณะกรรมการก าหนด

การพจารณาของคณะกรรมการไมเปนเหตทบคคลใดจะอางเพอปฏเสธความรบผดตามสญญา ขอ ๑๓ ในกรณทมการฝาฝนไมปฏบตตามหลกเกณฑหรอแนวทางทคณะกรรมการประกาศ

ก าหนดใหพนกงานเจาหนาทมค าสงใหด าเนนการแกไขใหถกตองภายในระยะเวลาทก าหนด เพอประโยชนในการคมครองคสญญาใหไดรบความเปนธรรม ใหคณะกรรมการมอ านาจหนาท

ในการจดท าและเปดเผยบญชรายชอของผฝาฝนไมปฏบตตามหลกเกณฑหรอแนวทางทคณะกรรมการก าหนดหรอบทบญญตแหงพระราชบญญตน

การด าเนนการตามวรรคสอง คณะกรรมการและพนกงานเจาหนาททไดรบมอบหมาย ยอมไดรบความคมครองมใหผหนงผใดฟองรองหรอกลาวหาวาไดกระท าการอนเปนความผดฐานเปดเผยขอมลสวนบคคลหรอหมนประมาท เวนแตจะไดกระท าการโดยไมสจรต หรอโดยเจตนาทจะกอให เกดความเสยหายแก บคคลหนงบคคลใด

หมวด ๓

การคมครองคสญญาในระหวางไกลเกลยขอพพาท

ขอ ๑๔ ในกรณทมปญหาหรอเกดขอพพาทในระบบเกษตรพนธสญญา ใหคสญญาหรอผมสวนไดเสยเขาสกระบวนการตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไขและกรอบเวลาทคณะกรรมการก าหนด

ขอ ๑๕ ในระหวางกระบวนการตามมาตรา ๑๔ หามมใหกระท าการ ดงตอไปน (๑) ชะลอ ระงบหรอยตการปฏบตหนาทตามสญญาจนเปนเหตใหอกฝายหนงไดรบความเสยหาย

เวนแตคสญญาอกฝายหนงจะปฏเสธไมยอมรบ

- ๓๙ -

(๒) กระท าการใด ๆ ทเปนการเสยหายแกคสญญา ท งทางตรงและทางออม อาท การหยดน าสงปจจยการผลต เปนตน

(๓) ตกลงเพมเตมหรอแกไขเพอใหคสญญาอกฝายเปนผรบความเสยงภย รบภาระ หรอมหนาทเพมเตมแตเพยงล าพง โดยไมมคาตอบแทนในระดบทเทยบเทากนไดในทางเศรษฐกจ โดยขอตกลงเพมเตมน นใหถอวาเปนอนใชบงคบไมได และไมมผลผกพนกน

หมวด ๔ เบดเตลด

ขอ ๑๖ คาใชจายส าหรบเบ ยประชม คาตอบแทน รวมท งคาใชจายทเกยวของกบการด าเนนงาน

ของ คกพ. คณะอนกรรมการหรอคณะท างาน ใหเบกจายไดตามระเบยบของทางราชการ โดยเบกจายจากงบประมาณของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

ใหส านกงบประมาณสนบสนนงบประมาณเพอเปนคาใชจายส าหรบเบ ยประชม คาตอบแทน รวมท งคาใชจายทเกยวของกบการด าเนนงานของ คกพ. คณะอนกรรมการหรอคณะท างาน

ขอ ๑๗ ใหหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐทเกยวของใหความรวมมอและสนบสนนการด าเนนงานของ คกพ.

ประกาศ ณ วนท................................ ............................................................................

นายกรฐมนตร

- ๔๐ -

ภาคผนวก ง

ตวอยางสญญาตนแบบขอตกลงซอขายพชผลและผลตภณฑทางการเกษตร

- ๔๑ -

ภาคผนวก ง

ตวอยางสญญาตนแบบ ขอตกลงซอขายพชผลและผลตภณฑทางการเกษตร

๑. วนทท ำสญญำ วนท........................................................ ๒. สถำนทท ำ

สญญำ

ณ บำนเลขท.................................................................................................

๓. คสญญำฝำย ผซอ/ผวำจำงเลยง

บรษท...................................................................................................จ ำกด

โดย............................................................................................................. ตงอยท.........................................................................................................

๔. คสญญำฝำยผขำย/ผรบจำงเลยง

นำย/นำงสำว................................................................................................ อยท.............................................................................................................

๕. วตถประสงคของสญญำ

...... (๑) ตกลงประกนรำคำรบซอพชผลทำงกำรเกษตร

...... (๒) วำจำงเลยงและดแลพนธ.............. จนเตบโตตำมทก ำหนดในสญญำนโดย

...... ก. ประกนรำยได

...... ข. ประกนรำคำ

๖. พชผลทำงกำรเกษตร

ไดแก.................................................................................................................. ตำมเกณฑทผซอหรอผวำจำงไดประกำศไวตอสำธำรณะเปนกำรลวงหนำ

๗. ควำมผกพนและอำยสญญำ

สญญำนจะมผลผกพนคสญญำทงสองเมอ ผขำย/ผรบจำง ไดออกหนงสอรบรองใหแกผซอ/ผวำจำงวำ ผซอ/ผวำจำงไดปฏบตหนำทในสวนของกำรใหขอมลเสรจสนแลว ใหสญญำนมระยะเวลำไมนอยกวำ ๒ เทำของระยะเวลำคนทนและคนก ำไรอกไมนอยกวำรอยละ ๕๐ ของเงนลงทนตำมทผซอหรอผวำจำงไดแจงแกผขำยหรอผรบจำง โดยจะมสทธบอกเลกสญญำในระหวำงระยะเวลำดงกลำวไดเฉพำะในกรณทมเหตเลกตำมสญญำนเทำนน

๘. สถำนทปฏบตตำมสญญำและสงมอบทรพย

เลขท ............................................................................................... มเนอทประมำณ .............................. ไร

๙. สทธ/หนำทและค ำรบรองของ ผซอ/ผวำจำง

๙.๑ สทธของ ผซอ/ผวำจำง

(๑) รบมอบ/สทธในกำรซอแตผเดยวซง พชผลทำงกำรเกษตร เมอครบก ำหนดเวลำตำมสญญำ

(๒) สงบคลำกรเขำตรวจสอบและเกบขอมลมำตรฐำนตำง ๆ จำกสถำนทหรอโรงเรอนทเกยวของกบพชผลทำงกำรเกษตรในเวลำกลำงวน ตำมระยะเวลำทจ ำเปนและสมควร โดยจะตองไมกอใหเกดผลกระทบตอพชผลทำงกำรเกษตร

(๓) มสทธชะลอกำรสงปจจยกำรผลต พนธพช พนธสตว ในกรณทเกดโรคระบำด หรอภยธรรมชำต หรอเหตสดวสย เชน ไฟไหม เหตจลำจล หรอระงบกำรปฏบตตำมสญญำ เมอมกำรน ำขอพพำทระหวำงผซอ/ผวำจำง และผขำย/ผรบจำง ขนสศำล

(๔) มสทธขอให ผขำย/ผรบจำง รบซอถงบรรจอำหำร ในรำคำทสมควร เวนแตผขำย/ผรบจำงไมมควำมประสงคจะด ำเนนกำรดงกลำว ผซอ/ผวำจำงจะตองรบคนโดยคำใชจำยของตนเอง

(๕) มสทธขอให ผขำย/ผรบจำง ปรบปรงหรอเปลยนแปลง โรงเรอน หรอระบบกำรดแลพชผลทำงกำรเกษตร ในกรณทมปจจยเสยงทมนยส ำคญตอพชผลทำงกำรเกษตร

- ๔๒ -

๙.๒ หนำทของผซอ/ผวำจำงในกำรใหขอมล

ผซอ/ผวำจำง มหนำทใหขอมลตำมเกณฑดงตอไปน โดยจะเรยกคำใชจำยหรอคำตอบแทนอนใดจำกกำรปฏบตหนำทมได

(๑) สงบคลำกรเขำตรวจสอบพนทและโรงเรอนเดมของผขำย/ผรบจำงทมอย เพอประเมนถงควำมเปนไปได ในกำรลงทน กำรปรบปรงพนท/โรงเรอน กำรตดตงและจดหำอปกรณ แรงงำน และคำใชจำย รวมทงรำยไดและผลตอบแทนทคำดวำจะเกดขน โดยรบรองควำมคลำดเคลอนไมเกนรอยละ ๑๕

(๒) เปดกำรอบรมผขำย/ผรบจำง เพอใหเขำใจถงเกณฑมำตรฐำนตำง ๆ ของผขำย/ผรบจำงเพอใหมควำมรควำมเขำใจจนสำมำรถปฏบตตำมเกณฑทส ำคญได

๙.๓ หนำทของผซอ/ผวำจำงในระหวำงกำรปฏบตตำมสญญำ

ผซอ/ผวำจำง มหนำทในกำรปฏบตตำมสญญำหรอค ำรบรองตำง ๆ ทไดใหไวกบผขำย/ผรบจำง โดยจะเรยกคำใชจำยหรอคำตอบแทนเฉพำะทระบไวในสญญำน และจะตองเปนรำคำทไมสงกวำรำคำตลำด หรอเปนภำระแกผขำย/ผรบจำงเกนสมควร ดงน (๑) สงมอบปจจยกำรผลตทมคณภำพตำมมำตรฐำน เชน พนธพช พนธสตว อำหำรสตว ยำรกษำโรค วคซน โดยจะตองจดสงในปรมำณและเปนไปตำมก ำหนดเวลำทสอดคลองกบแผนกำรผลตหรอกำรเลยงซงผซอหรอผวำจำงเปนผก ำหนด

(๒) ในวนท ำสญญำน ไดสงมอบและอธบำยขอมลทเกยวกบปจจยกำรผลตและเกณฑมำตรฐำนตำง ๆ ทเปนลำยลกษณอกษรใหแกผขำย/ผรบจำง และแจงใหผขำยหรอผรบจำงทรำบ ในกรณทมกำรเปลยนแปลงเกณฑมำตรฐำน หรอปจจยกำรผลตในดำนตำง ๆ เชน สตร ขนำด รำคำ หรอกำรเปลยนแปลงใด ๆ ทมผลกระทบตอพชผลทำงกำรเกษตรในดำนใดกตำม และไมวำจะเปนกำรเปลยนแปลงโดยผผลต ผน ำเขำ ผซอ/ผรบจำง รวมทงผลกระทบทอำจมขนจำกกำรเปลยนแปลงดงกลำว (๓) รบมอบพชผลทำงกำรเกษตรตรงตำมก ำหนดเวลำ โดยคำใชจำยของผซอ/ผวำจำงเอง ในกรณทม ควำมลำชำเกดขน ผขำย/ผรบจำงจะตองแจงใหผซอ/ผวำจำงทรำบทนท ในกำรน ผซอ/ผวำจำงจะตองชดเชยคำใชจำยในกำรดแลและบ ำรงรกษำใหแกผซอ/ผวำจำงโดยไมคดมลคำ

(๔) ช ำระรำคำใหแกผขำย/ผรบจำง ภำยใน ๕ วนท ำกำร นบจำกวนทเขำมำรบมอบหรอวนทถงก ำหนด รบมอบพชผลทำงกำรเกษตรแลวแตกรณ ในกรณทผซอ/ผวำจำงไมเขำมำรบมอบภำยในก ำหนด ใหถอตำมจ ำนวนทประมำณกำรไวโดยผซอ/ผวำจำง

(๕) ไมน ำหนอนใดระหวำงผซอ/ผวำจำงและผขำย/ผรบจำงนอกเหนอจำกหนทเกดจำกปจจยกำรผลต มำหกออกจำกรำคำตำมสญญำนมได ส ำหรบในกรณทเปนคำเสยหำยจำกกำรผดสญญำนน จะหกไดตำมจ ำนวนคำเสยหำยทเปนจรงและค ำนวณเปนเงนได โดยจะตองเกดจำกกำรทผขำย/ผรบจำงจงใจหรอทจรต และเปนเหตใหผซอ/ผวำจำงเสยหำยเทำนน

(๖) เปดเผยขอมลเกยวกบมำตรฐำนตำง ๆ โดยสงมอบใหแกหนวยงำนของรฐหรอในเวบไซดของบรษท เพอเปนหลกฐำนอำงองกอนกำรท ำสญญำหรอปรบปรงมำตรฐำนทเกยวกบเรองดงกลำวไมนอยกวำ ๑๐ วนท ำกำร

๙.๔ ค ำรบรองของผซอ/ ผวำจำง

ผซอ/ผวำจำง ขอใหค ำรบรองวำ (๑) บรรดำขอมลทเกยวของกบพนธพช พนธสตว อำหำรสตว ยำรกษำโรค กำรประเมนควำมเปนไปได ในกำรลงทนและผลตอบแทน อตรำควำมเสยง หรอขอมลอนใดทผซอ/ผวำจำง ไดใหแกผขำย/ผรบจำง ไมวำโดยวำจำหรอลำยลกษณอกษร และไมวำจะไดเผยแพร ณ สถำนทใด โดยทำงตรงหรอทำงออม ลวนแตเปนควำมจรง สำมำรถปฏบต และเกดผลตอบแทนจรงในกำรปฏบตทวไป โดยมไดเปนเพยงกำรทดลองหรอควบคมสภำพแวดลอมประเภทปด และไมไดปดบงซอนเรน หรอไมท ำใหเกดควำมเขำใจแตอยำงใด ในกรณทมควำมขดแยงกน ใหถอวำผซอ/ผวำจำงใหค ำรบรองขอมลทเปนคณแกผขำย/ผรบจำง

(๒) ในกรณทผซอ/ผวำจำงปฏบตตำมสญญำนตำมมำตรฐำนของผขำย/ผวำจำงแตเปนเหตใหเกดควำมเดอดรอนร ำคำญแกผอยอำศยใกลเคยงหรอเกดผลกระทบกบสภำพแวดลอม จนหนวยงำนของรฐมค ำสงใหหยดด ำเนนกำร ผซอ/ผวำจำงจะรบผดชอบควำมเสยหำยทเกดขน รวมถงคำรอถอนหรอปรบปรงโรงเรอนใหอยในสภำพเดม

(๓) ผซอ/ผวำจำงจะรบผดชอบในกรณทพชผลทำงกำรเกษตรมไดเจรญเตบโตใหเปนไปตำมมำตรฐำนท ผซอ/ผวำจำงระบไว เชน อตรำแลกเนอต ำกวำเกณฑ โดยทไมมหลกฐำนยนยนไดวำเกดจำกควำมผดของ

- ๔๓ -

ผขำย/ผรบจำง เวนแตกรณทเกดเหตสดวสย เชน ควำมแปรปรวนทำงอำกำศ ซงสงกวำเกณฑทผซอ/ผวำจำงก ำหนด

(๔) จะไมเปลยนแปลงเกณฑและมำตรฐำนตำง ๆ จนกวำจะพนระยะเวลำคนทนตำมสญญำหรอผขำย/ผรบจำง ไดผลตอบแทนเกนทนและเพยงพอตอคำใชจำยในกำรปรบปรงสถำนทและอปกรณทเกยวของ เวนแตจะเปนไปตำมค ำสงของหนวยงำนรฐ

๑๐. สทธ/หนำทและค ำรบรองของผขำย/ผรบจำง

๑๐.๑ สทธของผขำย/ผรบจำง

(๑) ไดรบกำรเปดเผยขอมลอยำงชดเจน เปนธรรม โดยมสทธรองขอตำมทสมควร เพอใหผซอ/ผวำจำง อธบำยเพมเตมเปนลำยลกษณอกษร

(๒) มสทธไดรบปจจยกำรผลต พนธพช พนธสตวทมคณภำพ มมำตรฐำนทยอมรบกนในทำงอตสำหกรรมทเกยวของในจ ำนวนและเวลำทสอดคลองกบแผนกำรผลต

(๓) ผซอ/ผวำจำงจะแจงเปนลำยลกษณอกษร ในกรณทมกำรเปลยนแปลงขอมลตำง ๆ ทเกยวของหรอ มผลกระทบตอปจจยกำรผลตหรอพชผลทำงกำรเกษตร

(๔) ไดรบช ำระรำคำตรงตำมก ำหนดเวลำโดยไมถกหกกลบลบหนอยำงไมเปนธรรม

(๕) ไมถกแทรกแซง หรอยตกำรด ำเนนกจกำรโดยไมเปนธรรม

๑๐.๒ หนำทของผขำย/ ผรบจำง

(๑) ปฏบตหนำทตำมสญญำโดยควำมสจรต และเปนไปตำมเกณฑมำตรฐำนทผซอ/ผวำจำงไดก ำหนดไว (๒) วำงหลกประกนกำรปฏบตตำมสญญำน เปน.................................................. จ ำนวน............................ซงเปนอตรำเฉลยไมเกนรอยละ ๓๐ ของมลคำรวมของปจจยกำรผลตทงหมดตอรอบ ผซอ/ผวำจำงจะยดหลกประกนนไดเฉพำะในกรณทผขำย/ผรบจำงผดสญญำและไดฟองรองตอศำลเทำนน ทงน ในกรณทไมมกำรผดสญญำผซอ/ผรบจำงจะคนหลกประกนพรอมดอกเบยในอตรำเทยบเทำดอกเบยเงนฝำกประจ ำประเภท ๑ ป ของธนำคำร........ ภำยใน ระยะเวลำ ๓๐ วน นบแตวนทสญญำสนสด (๓) จดหำบคลำกรทมคณสมบตเหมำะสมและมจ ำนวนเพยงพอตอกำรปฏบตตำมสญญำน

๑๐.๓ ค ำรบรองของผขำย/ ผรบจำง

(๑) ผขำย/ผรบจำง ไดเปดเผยขอมลสวนบคคลตำง ๆ และอนญำตใหผซอ/ผวำจำง เขำตรวจสอบสภำพพนท สภำพแวดลอม และควำมเหมำะสมในกำรปฏบตตำมสญญำนแลว โดยมไดใหค ำรบรองหรอรบประกนใด ๆ

กำรตดสนใจเขำท ำสญญำน ถอเปนกำรตดสนใจของผซอ/ผวำจำงแตเพยงล ำพง

(๒) ในกรณทผซอ/ผวำจำง เหนวำ มปจจยเสยงทเกดจำกผขำย/ผรบจำงซงสงผลกระทบตอคณภำพและปรมำณของพชผลทำงกำรเกษตรอยำงมนยส ำคญ และไดขอใหด ำเนนกำรแกไขหรอปรบปรงตำมสมควร ผขำย/ผรบจำงจะด ำเนนกำรตำมค ำขอดงกลำวภำยในเวลำ ๑ เดอน ในกรณทปจจยภำยนอก ผซอ/ผวำจำง จะด ำเนนกำรเทำทกระท ำได เพอใหปจจยเสยงดงกลำวสนสดลง

๑๑. กรรมสทธและควำมเสยงภย

กรรมสทธและควำมเสยงภยในพชผลทำงกำรเกษตรถอเปนของเจำของจนกวำจะไดสงมอบและไดรบช ำระรำคำครบถวน ผขำย/ผรบจำงจะตองรบผดชอบในกรณทควำมเสยหำยดงกลำวเกดจำกควำมจงใจหรอประมำทเลนเลออยำงรำยแรงของผขำย/ผรบจำง หรอบคลำกรของผขำย/ผรบจำงเทำนน

๑๒. เหตสดวสยและกำรเปลยนแปลง

กรณทมเหตสดวสยหรอมกำรเปลยนแปลงใด ๆ ทเปนผลกระทบตอพชผลทำงกำรเกษตร หรอกำรช ำระหนของคสญญำใด ๆ ตำมสญญำน ใหคสญญำฝำยทไดรบประโยชนจำกเหตดงกลำว รบภำระเพมขนตำมสดสวนทเพมขนดงกลำว

๑๓. คำใชจำยและภำษ

คสญญำทงสองฝำยตกลงวำ คำใชจำยตำง ๆ ในกำรท ำสญญำน คำอำกรแสตมป ใหเปนไปตำมทกฎหมำยก ำหนด

๑๔. ขอพพำท (๑) ในกรณทมปญหำหรอเกดควำมขดแยงกน คสญญำทงสองฝำยตกลงใหส ำนกงำนยตธรรมจงหวด ในสงกดกระทรวงยตธรรม เปนผไกลเกลยระงบขอพพำทนน ในกรณทไมสำมำรถระงบขอพพำทได คสญญำฝำยใดฝำยหนงจงจะมสทธฟองรองตอศำล

- ๔๔ -

(๒) ตลอดอำยสญญำฉบบน ในระหวำงกำรไกลเกลยขอพพำทหรอในระหวำงกำรระงบขอพพำทในลกษณะใด คสญญำทงสองฝำยตกลงวำ

(ก) จะไมชะลอ ระงบหรอยตกำรปฏบตหนำทตำมสญญำจนเปนเหตใหอกฝำยหนงไดรบควำมเสยหำยมได เวนแตคสญญำอกฝำยหนงจะปฏเสธไมยอมรบช ำระหน

(ข) ขอก ำหนดและสญญำใด ๆ ในระหวำงคสญญำ ทตกลงเพมเตมหรอแกไขเพอใหผขำย/ผรบจำง เปนผรบควำมเสยงภย รบภำระ หรอมหนำทเพมเตมแตเพยงล ำพง โดยไมมคำตอบแทนในระดบทเทยบเทำกนไดในทำงเศรษฐกจ ใหถอวำเปนอนใชบงคบไมได และไมมผลผกพนกน

สญญำขอน ใหมผลผกพนในระหวำงคสญญำตลอดไป แมวำสญญำนจะถกบอกเลกหรอสนสดไมวำ ในกรณใด

๑๕. กำรเลกสญญำ ในกรณทคสญญำฝำยใดฝำยหนงจงใจไมปฏบตหนำทหรอค ำรบรองตำมสญญำ โดยมไดเกดจำกเหตสดวสย หรอกำรเปลยนแปลงเหตกำรณใด ๆ ทมผลกระทบตอกำรปฏบตตำมสญญำอยำงมนยส ำคญ คสญญำฝำยทไดรบควำมเสยหำยจำกกรณดงกลำว มสทธบอกเลกสญญำในกรณตอไปน โดยคสญญำฝำยทถกบอกเลกสญญำจะเรยกคำเสยหำยจำกกำรเลกสญญำนนมได

(๑) คสญญำฝำยทไดรบผลกระทบจำกกำรผดสญญำ ไดแจงเปนหนงสอใหด ำเนนกำรแกไขเหตทผดสญญำเปนเวลำไมนอยกวำ ๑ เดอน แตไมไดรบกำรแกไข

(๒) คสญญำฝำยทไดรบผลกระทบจำกกำรผดสญญำ อนเนองมำจำกกำรทจรต ฉอฉล ปกปดขอเทจจรง หรอจงใจฝำฝนกฎหมำยอำญำท ำใหคสญญำอกฝำยหนงเสยหำย

สญญำนท ำขนเปนสองฉบบ มขอควำมถกตองตรงกน คสญญำทงสองฝำยไดอำนและเขำใจขอควำมในสญญำโดยตลอดแลว เหนวำถกตองตรงกน จงไดลงลำยมอชอไวเปนส ำคญตอหนำพยำน และตำงถอไวฝำยละฉบบ

ลงชอ .......................................................................... ผซอ/ผวำจำง

( )

ลงชอ .......................................................................... ผขำย/ผรบจำง

( )

ลงชอ .......................................................................... พยำน

( )

ลงชอ .......................................................................... พยำน

( )

ลงชอ .......................................................................... ผแทนส ำนกงำนยตธรรมจงหวด

( )

- ๔๕ -

ภาคผนวก จ

คณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง

- ๔๖ -

ภาคผนวก จ

คณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง

๑. นายสมชย ฤชพนธ ประธานกรรมาธการ ๒. นางสาวพจนย ธนวรานช รองประธานกรรมาธการ คนทหนง ๓. นายไกรฤทธ บณยเกยรต รองประธานกรรมาธการ คนทสอง ๔. นายสทศน เศรษฐบญสราง รองประธานกรรมาธการ คนทสาม ๕. นายกงกฤช หรญกจ รองประธานกรรมาธการ คนทส ๖. นายไพบลย นลนทรางกร โฆษกกรรมาธการ ๗. ศาสตราจารยพเศษ กตพงศ อรพพฒนพงศ โฆษกกรรมาธการ ๘. นายจรญ จงยงเรองรง กรรมาธการ ๙. นายจรวฒน เวยงดาน กรรมาธการ ๑๐. นายชยวฒน ลมปวรรณธะ กรรมาธการ ๑๑. นายชาล ตงจรวงษ กรรมาธการ ๑๒. นายกอบศกด ภตระกล กรรมาธการ ๑๓. นายธ ารง อศวสธรกล กรรมาธการ ๑๔. นายนมต สทธไตรย กรรมาธการ ๑๕. นายน าชย กฤษณาสกล กรรมาธการ ๑๖. นางประภา เหตระกล ศรนวลนด กรรมาธการ ๑๗. นางประภาศร สฉนทบตร กรรมาธการ ๑๘. พลเอก ประสตร รศมแพทย กรรมาธการ ๑๙. นายพนา ทองมอาคม กรรมาธการ ๒๐. นายพรชย มงเจรญพร กรรมาธการ ๒๑. นายพรายพล คมทรพย กรรมาธการ ๒๒. นายวรยะ นามศรพงศพนธ กรรมาธการ ๒๓. นายศร จระพงษพนธ กรรมาธการ ๒๔. นายธวชชย ยงกตตกล เลขานการคณะกรรมาธการ ๒๕. นายพสฐ ลอาธรรม ผชวยเลขานการคณะกรรมาธการ

พมพท : สานกการพมพ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร