คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 1 -

คมอประกอบสอการสอนวทยาศาสตรและคณตศาสตร

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

วชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ

เรอง

เนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ

โดย

ดร. ไพศาล ตประกาย

พทธศกราช 2555

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 2 -

ค าชแจง สอการสอนรายวชาโลก ดาราศาสตรและอวกาศ จดท าโดยยดตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนหลก และเพมเตมเนอหา เพอความสมบรณดานวชาการ การจดท าสอการสอนแบงออกเปน 3 สาขาวชา ไดแก ธรณวทยา ดาราศาสตร และอตนยมวทยา สอทจดท าในเบองตนจ านวน 77 ตอน ประกอบดวย 1. ธรณวทยา 35 ตอน (ตอนท 1-35) 2. ดาราศาสตร 24 ตอน (ตอนท 36-59) 3. อตนยมวทยา 18 ตอน (ตอนท 60-77) หวงวาสอทจดท าเหลานจะเปนสงทชวยสนบสนนการเรยนการสอนและชวยสงเสรมใหนกเรยนมความรความเขาใจ วชา โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ไดดยงขน

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 3 -

สารบญ หนา

1. ค าแนะน าทวไป………………………………………………………………………….. 4 2. จดประสงคการเรยนร…………………………………………………………………… 4 3. ผลการเรยนรทคาดหวง………………………………………………………………….. 4 4. แนวการจดการเรยนร.…………………………………………………………………… 5 5. เนอหาสาระ.……………………………………………………………………………… 6 กจกรรมท 1: ทฤษฎทเกยวของกบเนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ………….. 6

กจกรรมท 2: เฉลยแบบทดสอบ……………………………………………….. 12

6. รายชอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ จ านวน 77 ตอน……………….. 15

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 4 -

คมอสอการสอน รายวชา โลกดาราศาสตร และอวกาศ ตอนท 52 เนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ

1. ค าแนะน าทวไป

- สอการสอนฯ ตอนท 52 เรอง เนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ เปนไปตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 รายวชาพนฐาน โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชวงชนท 4

- ชนดของสอ: แอนนเมชน - ส าหรบเวลาทใชในการสอน 5-7 นาท

2. จดประสงคการเรยนร เพอรจกเนบวลาตาง ๆ ทเราตรวจพบ และววฒนาการของเนบวลา

3. ผลการเรยนรทคาดหวง 1. มความรเรองเนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ 2. สามารถแบงชนดของเนบวลาไดจากลกษณะทางกายภาพของแสง

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 5 -

4. แนวการจดการเรยนร สอในตอนนประกอบดวยกจกรรมสองสวน คอ การแสดงภาพเคลอนไหวประกอบค าบรรยายเกยวกบเรอง เนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ และแบบฝกหดอยางงาย เพอความเขาใจทเปนล าดบขนตอนควรแนะน าใหนกเรยนท ากจกรรมตามล าดบ โดยเรมจากแนะน าเพอเขาสเนอหา จากนนจงคอยใหนกเรยนดภาพประกอบการเคลอนไหว พรอมทงอธบายเพมเตมในภาพประกอบการเคลอนไหว จากนนใหลองท าแบบฝกหดอยางงายเพอตรวจสอบความเขาใจ

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 6 -

5. เนอหาสาระ กจกรรมท 1: ทฤษฎทเกยวกบเนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ 1. ทฤษฎทเกยวของ

รปท 1 เรองเนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ

รปท 2 เนบวลา

ความหมายของเนบลา

เนบวลา (nebula) คออะไร

เนบวลา มรากศพทมาจากภาษาละตน แปลวา "เมฆ" และหากพดถงเพยงเนบวลาเดยวจะใช

ภาษาองกฤษวา “nebula” แตหากมเนบวลาหลายเนบวลาจะใชค าวา “nebulae” ดงนนความหมายของ

เนบวลาในทางดาราศาสตรคอเมฆของฝน แกสไฮโดรเจน แกสฮเลยม และพลาสมา ทอยระหวางดาวฤกษ

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 7 -

รปท 3 แสดงภาพของกาแลกซแอนโดรเมดาและเอดวน ฮบเบล

แตเดมเนบวลาเปนชอทวไปส าหรบวตถทางดาราศาสตรใด ๆ รวมทงกาแลคซทางชางเผอก ตวอยางเชน กาแลกซแอนโดรเมดา (Andromeda Galaxy) กจะเรยกวาเนบวลาแอนโดรเมดา ซงเปนค าทใชกนกอนทค าวา กาแลกซถกใชโดยเอดวน ฮบเบล (Edwin Hubble)

รปท 4 แสดงภาพสวนหนงของเนบวลารปหวมา

เนบวลามรปราง ขนาด และรปแบบในหลาย ๆ แบบ เนบวลาบางรปแบบจะกอเกดดาวฤกษหลายดวงออกจากเมฆของแกสและฝนขนาดใหญ หรอดาวฤกษบางสวนกอตวขนภายในเมฆและแสงทสองสวางจากเมฆท าใหเราสงเกตเหนได

รปท 5 แสดงภาพเนบวลารปดอกกหลาบ

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 8 -

การเกดเนบวลา

นกวทยาศาสตรสวนใหญเชอวาตนก าเนดของเนบวลาม 2 แบบคอ

แบบทหนง เนบวลาเกดจากสสาร แกสและฝนในตวกลางระหวางดาวตงแตเอกภพเกดขน รวมตว

กนภายใตแรงโนมถวง สสารยบตวลงภายใตมวลทมในบรเวณนน ดาวฤกษมวลมากอาจจะกอตวขนบรเวณ

ใจกลางและแกสรอบ ๆ แตกตวเปนไอออนและแผรงสอลตราไวโอเลต ท าใหมองเหนไดดวยตาเปลา ไดแก

Rosette Nebula และ Pelican Nebula

รปท 6 แสดงภาพเนบวลาทเกดจากมหานวดารา (supernova)

แบบทสอง เนบวลาอาจเปนซากทเหลอจากการระเบดของดาวฤกษขนาดใหญ หรอซปเปอรโนวา (supernova) ณ บรเวณทเกดเนบวลานนเอง ดงนนเนบวลาจงมองคประกอบเหมอนกาแลกซ และเปนตนก าเนดของดาวฤกษ หรอ ระบบดาวฤกษ ภายในกาแลกซ เชนระบบสรยะของเราเปนตน นกดาราศาสตรจ าแนกเนบวลาหลายแบบ ซงไดแก 1. เนบวลาเปลงแสง (emission nebulae)

รปท 7 แสดงภาพเนบวลาเปลงแสง

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 9 -

เปนกลมเมฆขนาดใหญของแกสทมอณหภมสงหรอพลาสมา โดยอะตอมของแกสในเมฆจะถกกระตนจากแสงอลตราไวโอเลตจากดาวฤกษอายนอยทรอนมากทอยใกลเคยง และเมฆจะเปลงรงสออกมา ขณะทอะตอมกลบเขาสระดบพลงงานทต ากวา เชนเดยวกบการเรองแสงของหลอดไฟนออน เนบวลาเปลงแสง จะมสแดง เขยว และน าเงน โดยสวนใหญจะเปนสแดงเนองจากไฮโดรเจนทมมากทสดในเอกภพจะเปลงแสงสแดง เชนเนบวลานกอนทร (eagle nebula) และเนบวลากหลาบ (rosette nebula) เปนตน

รปท 8 แสดงภาพเนบวลานกอนทรย (eagle nebula) ซงเปนเนบวลาเปลงแสงชนดหนง

เนบวลาเปลงแสงสามารถพบไดหลายต าแหนงบนทองฟายามค าคน และเนบวลาเปลงแสงทเปนทรจกดไดแก เนบวลานายพราน (Orion nebula)

2. เนบวลาสะทอนแสง (reflection nebulae)

รปท 9 แสดงภาพเนบวลากระจกดาวลกไก (Pleiades nebula) จดเปนเนบวลาสะทอนแสง เปนกลมเมฆขนาดใหญของแกสและฝนทไมเปลงแสงดวยตวเอง แตเกดจากการสะทอนแสงของดาวทอยใกลเคยงหรอดาวฤกษอน ๆ เนองจากดาวฤกษทอยใกลเคยงรอนไมพอทจะท าใหแกสเกดแตกเปนไอออน เนบวลาสะทอนแสงนจะเปนสน าเงน เนองจากการกระเจงของแสงสน าเงนจะมากกวาแสงสแดง เปนลกษณะเชนเดยวกบการเหนทองฟาในตอนกลางวนเปนสน าเงน ตวอยางเชน เนบวลากระจดาวลกไก (Pleiades nebula)

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 10 -

3. เนบวลามด (dark nebulae)

รปท 10 แสดงภาพเนบวลากระจกดาวลกไก (Pleiades nebula) จดเปนเนบวลาสะทอนแสง

เปนกลมเมฆขนาดใหญของแกสและฝนซงมความหนาแนนและหนามากท าใหสามารถดดกลนแสง และท าใหแสงไมสามารถผานได เปนการปดกนแสงจากดาวฤกษทอยขางหลง แสงทถกดดกลนท าใหแกสและฝนรอนขน และเปลงรงสอนฟาเรด บางครงแสงพนหลงกระเจงไปตวกลางระหวางดาวในบรเวณรอบ ๆ ท าใหลดความเปลยนตางระหวางพนหนาและพนหลง ท าใหเหนเนบวลามดไดยาก ตวอยางเชน เนบวลาหวมา (Horsehead Nebula)

4. เนบวลาดาวเคราะห (planetary nebulae)

รปท 11 แสดงภาพเนบวลาดาวเคราะห (planetary nebula) ตาง ๆ

เปนเนบวลาเปลงแสงทประกอบดวยเปลอกนอกทขยายตวออกของแกส ฝน และไอออนทพนออกมาในระยะการเปลยนเปนดาวยกษในชวงสดทายของชวตดาวฤกษ ตวอยางเชนเนบวลาตาแมว (cat’s eye nebula) ซงสวนทเคยเปนแกส และฝนชนผวนอกของดาวฤกษ ทมมวลนอย เมอดวงฤกษเปลยนสภาพเปนดาวยกษแดง และเผาไหมไฮโดรเจนหมดแลว แกนของดาวกจะยบลงท าใหรอน และเปลงแสง

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 11 -

สงเกตไดจากจดสขาวตรงกลางของรปเนบวลาตาแมว สวนนอกจะแผกระจายออกไปในอวกาศ ส าหรบดวงอาทตยของเรานนในระยะสดทายของการววฒนาการ เราเชอวาดวงอาทตยของเรา ไฮโดรเจนสวนใหญไดถกแปลงเปนแกสฮเลยมและดวงอาทตยไดขยายกลายเปนดาวยกษแดง ดาวไมมากระเบดมากทสดเทาทมนส ารอกแกสทความเรวต ากวามากและเวลาทตางกน ในฐานะดาราววฒนาการแกนกลางของดาวเรอยไป แคระขาวเปนดาวรอนมาก รงสอณหภมสงมากท าใหเกดแกสพงออกมาจะกลายเปนไอออนและการเรองแสง

5. ซากซเปอรโนวา (supernova remnant)

รปท 12 แสดงภาพเนบวลาทเกดจากซากซเปอรโนวา ชวตของดาวฤกษซงมมวลมากกวา 1.4 เทาของมวลดวงอาทตยจะสนสดลงอยางรนแรงและเหลอเศษซากไวเบองหลงเรยกวา ซากซเปอรโนวา โดยเมอดาวฤกษใชเชอเพลงภายในหมดและยบตว จะท าใหเกดคลนกระแทกขนาดใหญกวาดผานดาวฤกษดวยความเรวสง เกดการระเบดออกของชนตาง ๆของดาวและเหลอแกนทเรยกวาดาวนวตรอน และสสารของเปลอกขยายออกมาซงเปนซากซเปอรโนวา ใกลศนยกลางของซาก อเลกตรอนปลอยรงส เรยกวา รงสซนโครตรอน ซงอเลกตรอนจะเคลอนเปนเกลยวเขาไปในดาวนวตรอนดวยอตราเรวใกลเคยงกบอตราเรวแสง สวนรงสอลตราไวโอเลตจะท าใหอเลกตรอนหลดออกจากอะตอมหรอแตกตวเปนไอออนท าใหเสนใยของเนบวลาเรองแสง นอกจากนสสารทถกพนออกมาชนกบแกสและฝนทอยรอบ ๆ ท าใหเกดคลนกระแทกซงเปนผลท าใหแกสถกกระตนและแตกตวเปนไอออน และเปลงแสง เชนเนบวลาป (crab nebula)

เอกสารอางอง 1. http://skyserver.sdss.org/dr1/en/astro/stars/stars.asp

2. http://www.blackskies.org/neb101.htm

3. http://www.oberlin.edu/physics/dstyer/Astronomy/Nebulae/index.html

4. http://sb332.pegasusfleet.net/nova/index.php/wiki/view/draft/70

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 12 -

5. http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=5VnJ9pRR8-8 6. http://www.aip.org/png/html/crabneb.html 7. http://satorchi.net/ppn/ppngif.php 3. ขนประเมนผล

ครประเมนผลการเรยนรของนกเรยนจาก กจกรรมทท า, การตอบค าถามทายกจกรรม การสอบ

ระหวางภาค และปลายภาค

กจกรรมท 2: เฉลยแบบทดสอบ

1. เฉลยแบบทดสอบ

1. เนบวลาคออะไร

ก. กลมของดาวฤกษ ข. กลมของฝนและแกส

ค. กลมของกาแลกซ ง. กลมของดาวเคราะห

ตอบ ข. กลมของฝนและแกส

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 13 -

2. เนบวลาเกดขนไดอยางไร

ก. การระเบดของดาวเคราะห ข. การระเบดของดาวฤกษ

ค. ลมดาวฤกษ ง. ถกทงขอ ข และ ค

ตอบ ง. ถกทงขอ ข. การระเบดของดาวฤกษ และ ค. ลมดาวฤกษ

3. ดาวฤกษเกดขนจากอะไร

ก. การชนกนของดาวฤกษมากกวาหนงดวง ข. ฝนหรอแกสในตวกลางระหวางดาว

ค. การรวมตวของดาวเคราะห ง. รงสคอสมกทถกกกในสนามแมเหลก

ตอบ ข. ฝนหรอแกสในตวกลางระหวางดาว

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 14 -

4. แรงในขอใดตอไปนท าใหกลมฝนและแกส เกดการรวมตว

ก. แรงโนมถวง ข. แรงแมเหลก

ค. แรงสศนยกลาง ง. แรงไฟฟา

ตอบ ก. แรงโนมถวง

5. ขอใดกลาวไดถกตองเกยวกบเนบวลาดาวเคราะห

ก. ผลตสเปกตรมแบบดดกลนแสง ข.ผลตสเปกตรมแบบเปลงแสง

ค. ดาวเคราะหก าลงกอตวขน ง. ดาวฤกษก าลงกอตวขน

ตอบ ข. ผลตสเปกตรมแบบเปลงแสง

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 15 -

2. ขนประเมนผล

ประเมนผลความเขาใจจากแบบฝกหด และแบบทดสอบ

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 16 -

รายชอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ จ านวน 77 ตอน (ประจ าปงบประมาณ 2555)

ตอนท ชอตอน อาจารยผจดท าสอ

ธรณวทยา 1 หลกธรณวทยา ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 2 โครงสรางภายในโลก ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 3 กระบวนการทางน าผวดน และน าใตดน อ.ดร. วชย จฑโกสทธกานนท 4 ทฤษฎการแปรสณฐาน อ.ดร. พษณพงศ กาญจนพยนต

5 ปรากฏการณทางธรณวทยาซงเกดจากการ

แปรสณฐาน อ.ดร. พษณพงศ กาญจนพยนต

6 ธรณแปรสณฐานของประเทศไทย อ.ดร. พษณพงศ กาญจนพยนต 7 ดนถลม ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 8 การกดเซาะชายฝ งทะเล คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 9 กรณศกษาการปองกนน าทวม จ.ชมพร ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน

10 กรณศกษาการฟนฟดนเสอมสภาพ

เขาหนซอน จ.ฉะเชงเทรา ผศ. ปองศกด พงษประยร

11 มาตราธรณกาล ผศ. ปองศกด พงษประยร

12 ไดโนเสารในประเทศไทย ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน และ อ.ดร. โยชโอะ ซาโต

13 ธรณวทยาและแหลงแรประเทศไทย ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 14 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเชยงราย คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 15 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพะเยา ผศ.ดร. อภเชษฐ บญสง 16 แหลงเรยนรทางธรณวทยานาน คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 17 แหลงเรยนรทางธรณวทยาแพร คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 18 แหลงเรยนรทางธรณวทยาล าปาง คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 19 แหลงเรยนรทางธรณวทยาล าพน ผศ.ดร. อภเชษฐ บญสง 20 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพษณโลก ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 21 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพจตร ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 22 แหลงเรยนรทางธรณวทยาอทยธาน ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 23 แหลงเรยนรทางธรณวทยาสพรรณบร ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 17 -

24 แหลงเรยนรทางธรณวทยากาญจนบร ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 25 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเพชรบรณ 2 ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 26 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเลย ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 27 แหลงเรยนรทางธรณวทยามกดาหาร ผศ.พชรส วรรณขาว 28 แหลงเรยนรทางธรณวทยากาฬสนธ ผศ.พชรส วรรณขาว 29 แหลงเรยนรทางธรณวทยาขอนแกน ผศ.พชรส วรรณขาว 30 แหลงเรยนรทางธรณวทยาระยอง ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 31 แหลงเรยนรทางธรณวทยาฉะเชงเทรา ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 32 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเพชรบร ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 33 แหลงเรยนรทางธรณวทยาประจวบครขนธ ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 34 แหลงเรยนรทางธรณวทยาชมพร ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 35 ทรพยากรถานหนและการใชประโยชน ผศ. ปองศกด พงษประยร

ดาราศาสตร

36 การขนตกของวตถทองฟาทต าแหนงตาง ๆ

บนโลก อ.อ านาจ สาธานนท

37 ฤดกาล อ.อ านาจ สาธานนท

38 การก าหนดเวลา อ.อ านาจ สาธานนท

39 เวลาเฉลย เวลาทองถน และเวลาสากล อ.อ านาจ สาธานนท

40 ระบบปฏทน อ.อ านาจ สาธานนท

41 การโคจรของดวงจนทร อ.อ านาจ สาธานนท

42 ดถของดวงจนทร และการเกดขางขน

ขางแรม อ.อ านาจ สาธานนท

43 จนทรปราคา อ.อ านาจ สาธานนท

44 กฏของเคปเลอรขอ2 อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 45 กฏของเคปเลอรขอ3:กฏ อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ

46 กฏแรงดงดดระหวางมวลของนวตน:แรง

โนมถวง อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ

47 กฏการแผรงส กฏของวน และสของดาว

ฤกษ อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ

48 ความสวาง และอนดบความสวาง อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 49 อตราเรวหลดพน อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 18 -

50 ดาวเคราะหวงใน:elongation อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 51 ดาวเคราะหวงนอก: retrograde motion อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 52 เนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

53 ววฒนาการของดวงอาทตย อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

54 ดวงอาทตย: พายสรยะ อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

55 ดวงอาทตย: ลมสรยะและฮลโอสเฟยร อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

56 รงสคอสมกและแหลงก าเนด อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

57 ผลกระทบทางสภาพอวกาศ อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

58 ผลกระทบของรงสคอสมกตอดาวเคราะห อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

59 สมาชกของระบบสรยะ:ดาวหาง อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

อตนยมวทยา 60 แนวปะทะอากาศ (1) อ.บศราศร ธนะ 61 แนวปะทะอากาศ (2) อ.บศราศร ธนะ 62 การเกดเมฆ cloud condensation อ.บศราศร ธนะ 63 การเกดหยดฝน อ.บศราศร ธนะ 64 เมฆชนดตาง ๆ อ.บศราศร ธนะ

65 เสถยรภาพของอากาศและมลภาวะใน

อากาศ อ.บศราศร ธนะ

66 มราจ อ.บศราศร ธนะ 67 ระบบลมของโลกแบบเซลเดยว อ.บศราศร ธนะ 68 มรสม (1) อ.บศราศร ธนะ 69 มรสม (2) อ.บศราศร ธนะ 70 พายหมนเขตรอน (2) อ.บศราศร ธนะ 71 ภาวะเรอนกระจก อ.บศราศร ธนะ 72 การตรวจวดสภาพอากาศ (2) อ.บศราศร ธนะ 73 การวดความชนในอากาศ อ.บศราศร ธนะ 74 การวดลม อ.บศราศร ธนะ 75 พายฤดรอนและลกเหบ อ.บศราศร ธนะ 76 ลมเฉอน อ.บศราศร ธนะ 77 ลมกรด อ.บศราศร ธนะ