คดเรองการเรยนรรวมมตรประสบการณภาคปฏบต จากคนยคอนาลอกถงชนรนดจทล

พมพครงแรก มถนายน2557

จำนวนพมพ 2,000เลม

ISBN 978-616-235-196-9

ทปรกษา ดร.ทศนยวงศพเศษกล

บรรณาธการ วฒนชยวนจจะกล

กองบรรณาธการ ทศนยจนอนทรวภาศยนยมาภานนธนาเจรญภกด

สรางสรรค ภวฒนปณณปาต

บทความตางประเทศ สถาบนภาษาจฬาลงกรณมหาวทยาลยแปลโดย

ภาพเปดเรอง พรอมสมรตโนดม

ปก / รปเลม วฒนสนธสวรตนานนท

พมพท บรษทมาตาการพมพจำกด โทรศพท029235725

จดพมพโดย สำนกงานอทยานการเรยนร สำนกงานบรหารและพฒนาองคความร(องคการมหาชน) เลขท999/9อาคารสำนกงานเซนทรลเวลดชน17 ถ.พระราม1แขวงปทมวนเขตปทมวนกรงเทพมหานคร10330 โทรศพท022645963-5โทรสาร022645966

คดเรองการเรยนรรวมมตรประสบการณภาคปฏบตจากคนยคอนาลอกถงชนรนดจทล

ยอนหลงกลบไป20กวาปสงคมไทยเรมรจกคนเคยกบคำวาโลกาภวตน เศรษฐกจไรพรมแดน ซงเปนผลสบเนองมาจากความกาวหนาของเทคโนโลย สารสนเทศ และการไหลบาของขอมลขาวสารท สงผานถงกนไดรวดเรวอยางทไมเคยปรากฏมากอน

สงคมเกดความตนตวเตรยมความพรอมรบมอกบการเปลยนแปลงทกำลงมาถง ภาคธรกจกระตอ-รอรนในการแสวงหาและใชขอมลทจะชวยให มองเหนโอกาสใหมๆ และเรงพฒนาคนใหม วฒภาวะตลอดจนความคดสรางสรรค สวนภาครฐกวางแนวทางปรบโครงสรางประเทศจากระบบเศรษฐกจอตสาหกรรมทพงพงแรงงานคาจางตำและ

เรองสงคมฐานความร‘คด’การจดการความรการเรยนรในยคดจทล

เครองจกร เปนระบบเศรษฐกจทเตบโตดวยแรงงานทมทกษะและคนทมคณภาพ โดยมเปาหมายบรรล สระบบเศรษฐกจและสงคมฐานความร

นาสนใจวาผานมาจนถงทกน มนวตกรรมทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเกดขนมากมายทเมอยสบปกอนยงยากจะจนตนาการอาทสมารทโฟนแทบเลต เกมสออนไลน เฟซบคและสอสงคมออนไลนอนๆ แตดเหมอนวายงคงมขอวจารณอยวาคนไทยใชเทคโนโลยเปนแฟชนตามกระแส มากกวาเพอการแสวงหาความร เมอเปนเชนนจะเรยกประเทศไทยวาเปนสงคมฐานความรไดอยางไร

ขอจำกดของการสรางสงคมฐานความรในประเทศไทยนาจะมาจากเหตผลอยางนอย2ประการหนงปญหาการจดการความร และสอง ความเขาใจเรองของการเรยนร

ในประการแรก วธการสรางความรทกอเกดจากการพด คด และลงมอทำ ลองผดลองถก นนเปนกระบวนการตอเนอง ยงลงมอทำซำบอยเขาหมนสงเกต สรปบทเรยน ปรบปรงและหาหนทางแกไขจดบกพรองหรอขอผดพลาด ในทสดกจะสงสมเปนความรลกรจรง เปนความรจากการปฏบตหรอทเรยกกนวา ‘องคความร’ ซงพสจนใหประจกษตามหลกเหตผลแลววานคอแนววธปฏบตทด (BestPractice)

หากมการกระจายแบงปนประสบการณความรกนอยางเสรและเทาเทยม องคความรจากหลากมตหลายสาขากจะไหลเวยนไปทวทกภาคสวนในสงคมไทย เปดโอกาสใหนำไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของตนเอง

แตอปสรรคสำคญนนอยทการจดการกบความรซง

มอยมากมายกระจดกระจาย ใหสามารถเขาถงไดงายและทวถง หนทางหนงในการแกปญหานคอการลงทนพฒนานกจดการความรและการลงทนโครงสรางพนฐานทางปญญา เพอใหเกดKnow-ledgeConnectivity ตวอยางเชน IntelligentLibraryหรอSmartLearningCenterในรปแบบออนไลนและออฟไลนครอบคลมทงในระดบชมชนจงหวดภาคและระดบประเทศเปนตน

ประการทสอง ทกวนนระบบโรงเรยนในหลายประเทศทวโลกกำลงประสบปญหาวงไลไมทนพฤตกรรมการเรยนรของผเรยนในยคดจทลยคสมยซงวถชวตแวดลอมไปดวยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารและการเขาถงความรของคนรนใหมทไมจำเปนตองผานการศกษาในระบบหรอหองเรยนในโรงเรยน

ไมวาเราจะพรอมหรอไมกตาม โลกและสงคมไทยไดกาวเขาสยคดจทลแลว การปรากฏตวของชน รนดจทล(DigitalGeneration) ซงเปนคนพนธใหมทคนเคยกบการใชเทคโนโลยจนเปนสวนหนงของชวต คอสงบงบอกถงลกษณะคนในสงคมท

เปลยนไป กลาวกนวาชนรนดจทลหรอทเรยกวา“DigitalNatives”ผซงเกดหรอเตบโตขนมาในชวงตงแตทศวรรษสดทายของศตวรรษท20 นน ลวนแลวแตมวธคดและพฤตกรรมการเขาถงและจดการความรแตกตางไปจากคนรนกอนหนาหรอพวก“DigitalImmigrants”อยางสนเชง

การสรางสงคมฐานความรจงจำเปนตองทำความเขาใจแนวโนมรปแบบการเรยนรในยคดจทลและพฤตกรรมการแสวงหาความรของชนรนดจทล เพอทจะตอบโจทยวธสรางสรรคการเรยนรเพอคน รนใหม และปรบเปลยนระบบหรอโครงสรางทเอออำนวยตอการเรยนรใหเหมาะสม เพราะคนเหลานคอพลงขบเคลอนประเทศในวนขางหนา

หนงสอเลมนมงหมายทจะรวบรวมเรยบเรยงประเดนเนอหาสำคญของการเรยนร ในยคดจทล ซงเปนแนวคดหลกของการจดประชมวชาการTKForum2014 โดยผสมผสานเนอหาจากเอกสารการบรรยายของวทยากรรบเชญจากตางประเทศกบบทสมภาษณวทยากรชาวไทยไว ในเลมเดยวกน หากไดอานตลอดจนจบแลวหวงวาผอานจะไดขอมลความรและ

เกดแรงบนดาลใจจากมมมองการ “คด” เรองการเรยนร และประสบการณในภาคปฏบต เพอรวมกนสรางสรรคพฒนาประเทศไทยใหกาวสสงคมฐานความรในโลกยคดจทล

สารบญ

สวนท 1 องคความรจากตางแดน

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล

กระบวนทศนใหมสำหรบหองสมดสาธารณะ และหอสมดแหงชาตไตหวนในยคดจทล

สวนท 2 แบงปนความคด

โมเดลปฏรปการเรยนรเดกไทย โรงเรยนไมไผ “มชยพฒนา”

เปลยนการศกษาไทย สศตวรรษท 21

จกรวาลความรในยคดจทล

คอลอแต รานนาชา โรงเรยนชวต

ครนอกกรอบ โรงเรยนนอกกะลา

เมอครเอทฟเสพตดงานอาสาสมคร ผลลพธคอ... นวตกรรมสงคม

ความสขอยหนใด ในยคดจทล

แนะนำมตร รวมคด ทำ

11

31

51

63

77

91

107

123

139

151

สวนท 1

องคความร จากตางแดน

เอยน จคส

ลกษณะ การเรยนร

ของชนยคดจทล

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 12

บทนำ

โลกในทกวนนไมใชโลกทเราคนเคยในวยเดก และไม ใชโลกทรนลกรนหลานของเราจะอยอาศยเนองจากความเปลยนแปลงอยางมหาศาล โรงเรยนของเราจงไมไดถกออกแบบมาใหรองรบนกเรยนอยางเดกยคดจทล และครสมยนกไมไดรบการอบรมมาใหสอนนกเรยนเหลาน

การนำเสนอนสำรวจผลกระทบทเกดจากสงทพรงพรถาโถมเขามาจากโลกดจทล จากการทเดกๆ ใน ภมทศนดจทลไดเจอกบสออเลกทรอนกสอยตลอดเวลา และพจารณาวาสงทเกดขนนจะมผลตออนาคตของการศกษาอยางไร งานวจยลาสดดานจตวทยาและประสาทวทยาบอกอะไรเราบางเกยวกบบรรดาประสบการณทตองเจอบอยๆมจำนวนมากๆวามนมผลตอการทำงานของสมองอยางไร โดยเฉพาะอยางยงสมองของเดกๆ ทรบเอาและจดจำสงตางๆไดงาย

จากผลการวจย เราเขาใจอะไรบางเกยวกบประสบ-การณดานดจทลของเดก และประสบการณเหลาน

เปลยนรปกระบวนการการเรยนรของพวกเขาอยางไรยงกวานนสงเหลานมผลกบการสอนการเรยน และการวดผลในภมทศนดจทลใหมนอยางไรบาง

เราจะทำใหการพฒนาใหมๆ เหลานและวธการเรยนการสอนท ใชอย ในปจจบนสอดคลองกนไดอยางไร โดยเฉพาะในบรรยากาศทมาตรฐานและการตรวจสอบเปนสวนหนงของการทดสอบทมความสำคญกบทกคน กลยทธใดจะสามารถตอบสนองรปแบบการเรยนรและความตองการในการสอสารของผเรยนดจทล (digital learners) ไดโดยทในขณะเดยวกนกเขาใจและคำนงถงความเชอและวธปฏบตในดานการเรยน การสอน และการวดผลแบบดงเดม

ผเขารวมประชมสมมนาควรจะเตรยมใจวาคณกำลงจะถกตงคำถามกบความเชอเดมๆ เกยวกบเดกๆและวธทพวกเดกๆเรยนร

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล 13

ลงหาตว

ถงแมวาโลกจะเปลยนแปลงไปและยงคงเปลยนแปลงตอไปอยางมาก เพราะเหตใดการเปลยนแปลงจงเปนประเดนปญหาในแวดวงการศกษานก ครงสดทายทมการถอดบางสงออกจากหลกสตรคอเมอไรกน

เนองจากสงตางๆ ทบถมกนเรอยๆ นกการศกษาทกวนนจงถกคาดหวงใหเปนมากกวาคร พวกเขาไดรบการคาดหวงใหเปนโคช นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะหและนกบำบดดวย พอแมพาลกไปสงทโรงเรยนและคาดหวงวาพวกเขาจะกลายเปนผใหญทสมบรณใน13 ป ใหหลงและหากเกดความผดพลาดขนกบนกเรยนพอแมทงหลายเหลานนกจะโทษโรงเรยน

ดวยเหตน จงไมนาแปลกใจเลยทนกการศกษายงคงมปญหาอยกบการจำกดความวา ทกวนนครคออะไรกนแนและไมนาแปลกใจทครตองลำบากกบประเดนปญหาเรองความเปลยนแปลง โรงเรยนไดเปลยนแปลงไปอยางมากทงในดานสงคมและวฒนธรรม แตเหตใดการลงมอเปลยนแปลงถงเปนเรองยากเสยเหลอเกน

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 14

ลองนกถงกรงในสวนสตวทมลงถกขงอยหาตวภายในกรงมกลวยหนงหวแขวนอยกบเชอกและมบนไดพาดไวขางใต เพยงไมนาน ลงตวหนงกจะมองเหนและจะปนขนบนไดไปหยบกลวย

ทนททลงจบบนได คณเอาสายยางฉดนำเยนเฉยบใสลงทงหมดจนมนพากนหงายหลงลม และตองอยหางๆ กลวยออกไป อกสกพก ลงอกตวหนงกจะพยายามใหม แลวทกตวกจะถกฉดนำเยนใสอกเชนเดม

ในไมชา เมอใดกตามทลงตวหนงตวใดพยายามจะปนบนได ลงตวอนๆ กจะเขารมทำรายลงตวนนเพอกนไมใหมนไปถงกลวยเพราะพวกมนไมอยากโดนฉดนำเยนใส ความพยายามทจะปนบนไดไปเอากลวยและการรมทำรายเกดขนซำแลวซำเลาไมนานลงทกตวกรวาจะเกดอะไรขนกบมนถามนขยบไปหาบนได

เอาละเราเอาสายยางและนำเยนไปเกบแยกลงตวหนงจากกลมลงทงหาตวนนออกจากกรง และเอาลงตวใหมใสเขาไป แนนอนวาเมอลงตวใหมเหน

กลวยมนกจะพยายามปนบนไดขนไปเอา แลวมนกตองทงแปลกใจและอกสนขวญหายเมอลงตวอนๆพยายามเขามาทำรายมนไม ใหปนบนไดขนไปเพราะพวกมนไมอยากโดนฉดนำเยนเฉยบใสความพยายามทจะปนบนไดไปเอากลวยและการรมทำรายเกดขนซำแลวซำเลา

ไมนานลงตวใหมกจะเรยนรวาถามนปนบนไดมนจะถกรมทำราย ตอไปใหนำเอาลงอกตวหนงจากลงกลมแรกออกจากกรงและนำลงตวใหมใสเขาไปแทน เชนทYogiBerraวาไว ฉากเดมๆกจะเกดขนซำแลวซำเลา และลงตวแรกทเราเอาเขาไปเปลยนกบลงจากกลมหาตวกจะเขารวมทำรายลงทเขามาใหมอยางกระเหยนกระหอรอ

ในทำนองเดยวกน เอาลงตวทสามในกลมลงหาตวแรกออกจากกรง จากนนกตวทส และตวทหา ทกครงทลงตวใหมพยายามจะปนบนไดมนกจะโดนทำราย นาสนใจทลงพวกทรมทำรายมนไมรเลยวาทำไมพวกมนถงไมไดรบอนญาตใหปนบนได หรอเหตใดพวกมนจงเขารวมรมทำรายลงทมาใหมดวยหลงจากทเปลยนเอาลงหาตวเดมออกจากกรงจน

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล 15

หมด ลงทเขาไปแทนทกตวลวนไมเคยถกฉดนำเยนใส ถงอยางนนกไมมลงตวไหนเลยกลาเขาใกลบนไดเพอปนไปเอากลวย

คำถามทเราตองถามกคอ ทำไมมนถงไมปนไปเอากลวยคำตอบกคอเพราะวาเทาทลงทกตวในกรงร....กทนเราทำกนอยางนแหละ

TTWWADI ทกหนทกแหง!

เรองราวของลงหาตวคอตวอยางของสงทเราเรยกวาTTWWADI—That’sTheWayWe’veAlwaysDoneIt(เราทำแบบนนมาตลอดนนแหละ) และTTWWADIกมอยทกหนทกแหง!

แนวปฏบตนเปนสวนหนงในชวตประจำวนของเราในวฒนธรรม ชมชน ความเชอหลกๆ หลากหลายในบานของเรา วธปฏบตตนของเรา และความเชอเกยวกบชวตโดยทวไป

ลองคดดส- เราพอจะหาตวอยางของTTWWADIในการศกษาไดบางไหม?

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 16

ลองนกถงโครงสรางของสงตางๆ ในโรงเรยนด-ระยะเวลาเรยนในแตละวน/ประบบระฆงหรอออด(ซงนกบวชนกายเบเนดกทนสรางขนเมอ1,000 ปกอนเพอจดเวลาสวดมนต) การบรรยายแบบครพดหนาหองทใชมานานกวา100 ป วธการวดผลการเรยนรและอนๆอกมาก

ทกวนน เราตองรบมอกบนกเรยนแบบใหม และโรงเรยนของเราไมไดถกออกแบบมาเพอนกเรยนเหลาน และครของเราไมไดรบการอบรมมาเพอสอนเดกพวกน เทคโนโลยใหมๆ และการเตบโตของระบบดจทลทวโลกกำลงสงผลกระทบตอนกเรยนในปจจบน

ความเปลยนแปลงตางๆ ทเราเจอระหวางทเราเตบโตเปนผใหญ เปนความเปลยนแปลงทตางจากของเดมเพยงเลกนอยและคอยๆ เกดขน แตสำหรบผทอายตำกวา25 ป ความเปลยนแปลงทสงผลกระทบมาถงตวพวกเขานนเกดจากการแพรกระจายอยางรวดเรวของเทคโนโลยดานดจทลในชวงทศวรรษสดทายของศตวรรษท20

มหนงสอทนาสนใจอยหลายเลมทเกยวกบคนรน ดจทลและเดกๆ ทบอกถงลกษณะของคนรนนตวอยางหนงสอเลมทนาสนใจเปนพเศษไดแก• iBrain เขยนโดย Gary Small และ Gigi

Vorgon• TheBrainThatChangesItself เขยนโดย

NormanDoidge• EverythingBadIsGoodForYou เขยนโดย

StevenJohnson• AWholeNewMindเขยนโดยDanielPink• GrownUpDigitalเขยนโดยDonTapscott• RewiredเขยนโดยLarryRosen• Rethinking Education in the Age of

Technology เขยนโดยAllenCollins และRichardHalverson

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล 17

ประเดนหลกทหนงสอเหลานเขยนถงไดแก เดกทกวนนดภายนอกแลวกเหมอนตอนทเราเปนเดก แตภายในแลวเดกเหลานแตกตางจากเราโดยสนเชงเนองจากเดกเหลานถกกระหนำดวยสรรพสงจากระบบดจทล สมองของพวกเขาจงไดปรบเพอรองรบเทคโนโลยทรายลอมอยรอบตว

เดกเหลานคอสงทDonTapscottเรยกวา“screen-agers” หรอวยรนตดจอ ซงเปนคนรนแรกทเตบโตขนมากบเมาสคอมพวเตอรหรอแทรคแพดและเชอวาภาพทอยบนจอเปนสงทตองมปฏสมพนธดวยเทคโนโลยเหลานเปนเครองมอการเรยนรใหมของพวกเขาและเปนสงทสามารถแสดงความเปนตวตนของพวกเขา พวกเขาเปนกลมชนทMarcPrenskyเรยกวา“ชนพนเมองดจทล”(digitalnatives)

พวกเขาไดพฒนา “สมองดานวฒนธรรม” ทไดรบผลกระทบจากวฒนธรรมดจทลอยางมาก จากการทเขาถกรมลอมดวยดจทล สมองของเดกสมยนจงเปลยนไปทงในดานกายภาพและเคม

พวกเขาถกเดนสายระบบประสาทไวแตกตางไปจากเราแลวจรงๆ

ความคดจตใจแบบเชอมโยงหลายมต (Hyperlinked Mind)

เดกๆ ยคดจทลไดพฒนาความคดจตใจเปนแบบเชอมโยงหลายมต สมองของพวกเขาจดการกบขอมลไปพรอมๆ กนแบบคขนาน เราทกคนเกดมาพรอมสมองทถกเดนสายไวแลวรอยละ50 ซงครอบคลมการทำงานดานสำคญๆ เชน การหายใจหรอการไหลเวยนของเลอด สวนอกรอยละ50 จะพฒนาหลงจากเกดแลว

เชอกนวาเมออายได3 ขวบ สมองของเราจะเรมอยตวและไมเปลยนมากนกหลงจากนน คนมกคดไปวาสมองทคณพฒนามาจนอาย 3 ขวบจะเปนสมองทจะอยกบคณไปจนตายวากนวาสงนเปนจรงสำหรบสมองของทกคนไมวาตวแปรทางวฒนธรรมหรอสถานะทางเศรษฐกจและสงคมจะแตกตางกนกตาม

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 18

อยางไรกด เทคโนโลยการสแกนไดพสจนแลววาสงทเชอกนมายาวนานนเปนความเชอทผดโดยสนเชงอนทจรงแลว สมองปรบและเปลยนไดตลอดชวตยงไปกวานนเซลลสมองของเรายงจะไดรบการเตมอยเสมอ สมองของเราทำการจดและปรบโครง-สรางตวเองอยตลอดเวลา โดยอาศยสองปจจยสำคญไดแก ขอมลปอนเขาหรอประสบการณของเรา และความเขมขนหรอความยาวนานของประสบการณเหลานน

นนยอมหมายความวาเราสามารถเปลยนความจของหนวยความจำ พลงในการประมวลผลของระบบประสาท และสรางเสนประสาทใหมๆ ได ยงไปกวานน ความเฉลยวฉลาดทเรามมาตงแตเกดไมไดตายตว แตสมองมการปรบโครงสรางและเซลลประสาทมการสรางสวนเชอมตอใหมๆ ขนมาอยตลอดเวลา โดยมการตดเซลลประสาททไมจำเปนออกไปและสรางเซลลประสาทใหมๆ ขนมากระบวนการนเรยกวา สมองเปลยนแปลงไดตลอดชวต หรอ “Neuroplast ic i ty” ซ ง เปนส งท นกจตวทยาชาวแคนาดาNormanDoidgeเรยกวาเปน“การคนพบทมหศจรรยทสดแหงศตวรรษท20”

สมองเปลยนแปลงไดตลอดชวต (Neuroplasticity)

อาจกลาวไดวาสมองเปนเหมอนพลาสตกทถกทำใหเปลยนรปไดงาย และสามารถเปลยนรปทรงตวเองใหแตกตางจากเดมได ในขณะเดยวกนสมองกมความยดหยนและสามารถคนสภาพเดมไดสงมากดวย ดวยคณสมบตอยางทกลาวมา สมองจงมการสรางรปแบบการคดใหมๆ ขนเสมอ แตการทจะเกดสงนขนไดจำตองมสงกระตนเรงเราและเพมระดบความทาทายขนเรอยๆ และตองมจดมงเนนทกนระยะเวลานาน กลาวคอ หลายๆ ชวโมงตอวนและเจดวนตอสปดาห

วล “หลายๆ ชวโมงตอวนและเจดวนตอสปดาห”ทำใหคณนกถงอะไรอนทเกดขนในชวตลกๆ ของคณไหม?แนนอนคณยอมนกถงวดโอเกมสทกวนนภาพกราฟคทใชในเกมสเหลานชางนาทง และแทนทจะเปนเกมสสำหรบเลนคนเดยว เดยวน กมเกมสทเลนออนไลนกนในโดเมนอยางเชนเกมสEverquest, Runescape,WorldofWarcraft และเกมสอนๆ

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล 19

ในประเภทเดยวกน บนสอรปแบบนไมใชเรองแปลกทผเลนหลายลานคนจะรวมมอกนเอาชนะคตอสและทำใหการไลลาตอสนนสำเรจ นคอโลกดจทลทกระหนำใสเดกๆ และมนเกดขนหลายๆ ชวโมงตอวนและเจดวนตอสปดาห

สงเหลานมผลอยางไรตอสมองของเดก? สมองกเหมอนตนไมทจะเตบโตอยางรวดเรวและเหนไดชดในตอนแรก จากนนกงกานทไมไดใชจะถกลดออกหรอเหยวแหงตายไปเอง การลดกงทำใหตนไมม รปทรงสำหรบอนาคต กระบวนการเดยวกนนเกดขนกบสมอง เซลลและการเชอมตอทไมไดใชหรอไมไดรบการใชบอยๆ กจะถกลดดออกไป เสนทางระบบประสาททไมถกใชกจะตายลง

เมอเกดการเชอมตอทางประสาทใหมๆขนมาการเชอมตอทไดรบการใชบอยทสดจะถกเคลอบดวยสารชอ “myelin” ซงเปนแผนฉนวนไขมนบางๆ ทเพมความเรวในการสงสญญาณในสมอง การเชอมตอทเคลอบดวยmyelin จะสงสญญาณไดเรวขนมากกวา13 เทาและสงขอมลไดมากขนมากกวา30เทาตอวนาท

เราสามารถเปลยนความจ ของหนวยความจำ ความสามารถประมวลผล ของระบบประสาท และเราสามารถสรางเสนประสาทขนใหมไดจรง ยงไปกวานนความเฉลยวฉลาด ทเรามมาตงแตเกด ไมไดถกกำหนดไวอยางตายตว

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 20

นนหมายความวานกเรยนทใชเวลาสวนใหญไปกบการพยายามบรรลผลเฉพาะดาน เชนกฬาวชาการ หรอศลปะ จะทำใหการเชอมตอในสมองในดานนนๆอยตวและมฉนวนดงกลาวเคลอบไว แตหากนกเรยนคนเดยวกนนนใชเวลานอนเลนเกมสหรอดโทรทศนอยบนโซฟา เซลลทเตบโตกจะเปนเซลลท ใชเลนเกมสหรอดทว การเชอมตอทถกใชมากทสดหรอมประโยชนทสดจะพฒนาขนเปนเครอขายทางประสาททซบซอนและความเรวสงปจจบนนแมแตเดกเลกๆ กไดสมผสกบอปกรณดจทลหลากหลายประเภท และการถกกระหนำทางดจทลนเองทสรางสมองดานวฒนธรรมในเดกๆดวยเหตผลทกลาวมานเดกๆ จงจดการกบขอมลดวยวธทตางจากวธของเรา โดยทกษะทไดรบการกระตนมากทสดคอการจำเปนภาพ(visualmemory) การประมวลผลขอมลและทกษะการเรยนร

การกระหนำโจมตทางดจทลสงผลกระทบทรนแรงเปนพเศษตอกานสมองสวนท ใชรบภาพในสมองสวนหลง งานวจยของมหาวทยาลยโรเชสเตอรพบวา ทกษะการจดการกบภาพเพมขนจากการเลนเกมสเพยง10 ชวโมง การทดสอบยงแสดงใหเหนวาคนเราจดจำเนอหารปภาพกวา2,500 ภาพไดดวยความแมนยำถงรอยละ90 หลงจากเหนภาพเหลานนหลายวน ถงแมพวกเขาจะไดเหนรปภาพดงกลาวนานเพยง 10 วนาทอตราการจำหลงจากผานไปหนงปคงอยทประมาณรอยละ63

อยางไรกด งานวจยชนเดยวกนนนแสดงใหเหนวาเมอมการนำเสนอขอมลดวยวาจา เมอผานไป72 ชวโมงคนเราจะจำไดเพยงรอยละ 10 แตเมอเพมรปภาพ

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล 21

สมองจดการภาพ ไดเรวกวาขอความถง 60,000 เทา... มนษยเราจรงๆ แลว เปนผเรยนประเภทท เรยนรไดดจากภาพ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 22

เขาไปประกอบขอมล ความจำจะพงสงขนถงรอยละ65 จะเหนไดวาเพยงแคเพมรปภาพประกอบเขาไปเสรม คณสามารถเพมการจำของนกเรยนขนไดถงรอยละ650

ทเปนเชนนเนองจากสมองสามารถจดการประมวลผลขอมลทเปนภาพไดเรวกวาขอความถง60,000เทา สมองของเราถกออกแบบมาสำหรบเนอหาทเปนภาพ ในจำนวนเซลลประสาททงหมดในสมองรอยละ30จะทำงานดานการมองเหนขณะทเพยงรอยละ8 ทำงานดานการสมผส และแครอยละ3ดแลดานการไดยน

มนษยเราจรงๆ แลวเปนผเรยนประเภททเรยนรไดดจากภาพ จงเปนเรองธรรมชาตทนกเรยนของเรามแนวโนมทอยากจะประมวลผลขอมลจากภาพมากกวาขอความ สมองของพวกเขาถกออกแบบมา เชนนน

และเนองจากคนรนดจทลคดเปนภาพ งานวจยนจงยงแสดงใหเหนวาเมอสแกนหรอกวาดสายตาผานขอความเพอหาขอมลทตองการ ตาของผเรยน

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล 23

ยคดจทลจะเคลอนไหวในรปแบบทตางจากตาของคนทเกดกอนยคดจทล

โดยไมรตว ตาของคนรนเกาจะมองหาจดตดประมาณ1สวน3จากหวกระดาษและ1สวน3จากขอบกระดาษดานซาย นคอสงทชาวกรกเรยกวาจดเฉลยทองคำ(GoldenMean) จากนนเรากจะอานในรปแบบทเรยกวาโคงตวZ หรอZcurve(Holmqvist,K.andWartenberg,C.(2005)ปจจยในการออกแบบสำหรบพฤตกรรมการอานหนงสอพมพ-มมมองจากการตดตามสายตา,Lund UniversityCognitiveStudies,LUCS127ISSN1101-8453 หนา4) โดยจะกวาดสายตาแบบโคงZcurve ทซบซอนหากมขอมลจำนวนมากอยบนหนานน หรอกวาดสายตาแบบโคง Z curveธรรมดาหากมขอมลไมมากนก (Warlick, D.(2007). F-Patterns and hotspots บทหนาเวบเพจhttp://www.blackartofwebpublishing.com/FPatternHotSpots)

ถงอยางนนกตามงานวจยเมอไมนานมานบอกเราวาคนเรารบเนอหาดจทลดวยวธการทตางไปอยางมาก

จากการรบขอมลในรปสอสงพมพแบบดงเดม(Nielsen,J.(2006).JakobNielsen’sAlertbox,17 เมษายน 2549 F-shaped Pattern forreadingwebcontent.http://www.useit.com/alertbox/reading_pattern.html) กลาวคอการทขอความอานยากกวา ในขณะทเนอหาในรปดจทลใหโอกาสเราขยบยายไปสขอมลอนๆ ไดอยางรวดเรว (ผานลงคและการสบคน) ทำใหผอาน ยคดจทลใช ‘วธสแกน’ แทนทจะอานเนอหาดจทลการศกษาของNielsen แสดงใหเหนวาตาของเราใชเวลาอยทตรงไหนนานทสดซงทำใหรวาเนอหาใดไดรบการบรโภคมากทสด

จากการรวมงานกบมหาวทยาลยเคนทสเตทNielsenสามารถพฒนาภาพพมพความรอนขนมาหลายชดโดยใชแผนทความรอน (heat map) ในการตดตามการเคลอนไหวสายตาของนกเรยนในการอานสอหลากหลายรปแบบและสรปผลทบนทกไววายงสสดใสเทาไรผอานกจะยงใหความสนใจกบเนอหาในสวนนนมากขน และเมอสมดลงเทาไรความสนใจในเนอหาสวนนนกยงลดลง ภาพดงกลาวซงดไดท www.useit.com/alertbox/reading_

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 24

pattern.html ยงไดแสดงใหเหนวาผอานยคดจทลใชรปแบบF(F-pattern)ในการอาน(ดวดโอการอานแบบF-pattern ไดท http://sethgodin.typepad.com/seths_blog/2006/05what ilearned.html)

เมอผอานในยคดจทลไดรบขอมลภาพสะดดตาและสทสดใสบนหนาเพจหนงๆ แลว การรบสารทเปนขอความมกจะไปทชองแนวขวางสองชองและชองแนวตงหนงอยางชาๆ หนงชอง ทำใหเกดรปแบบตวอกษรF การตงคาอปกรณตดตามสายตาและสทตางออกไปจะเปลยนรปFนเปนรปสามเหลยมซงชไปสดานมมบนซายของหนาเพจ รปแบบและพนทการรบสารเชนนGoogle และเวบไซตอนๆ เรยกวา ‘สามเหลยมทองคำ’(goldentriangle)(ดhttp:// www.b l acka r to fwebpu b l i s h i ng . com/FPatternHotSpots)

เนองจากขอมลทถกสงในรปดจทลมจำนวนมากขนเรอยๆ จงเปนเรองสำคญทนกการศกษาจะตองเขาใจวาผอานวยเยาวใชรปแบบการเคลอนสายตา

ทแตกตางอยางมากโดยไมรตว เมอพวกเขาอานขอความตวอกษรทอยในรปสอสงพมพกบเมอเขาอานขอมลในรปแบบดจทล

นกเรยนสวนใหญในหองเรยนไหนๆไมไดเปนผเรยนทเรยนรจากการฟงหรอการอานขอความตวอกษรอกตอไปแลว ผลจากการถกกระหนำทางดจทลทำใหนกเรยนเหลานคดเปนภาพและเปนผทเรยนรทางสายตาจากการเหนภาพ(visuallearner)หรอจากการเหนภาพและการเคลอนไหว/สมผส(visualkinesthetic) พวกเขาไดรบการเดนระบบสายมา สำหรบมลตมเดย แตกระนนเนอหาสวนใหญในการสอบของนกเรยนกยงคงอยในรปขอความและเนนทความรดานคำศพทซงเปนการมงทดสอบความสามารถทางการจำอยด

ในขณะเดยวกน เทคโนโลยใหมๆ กกำลงเปลยน แปลงลกหลานของเราและวธการเรยนของพวกเขาเกมคอนโซลและโทรศพทมอถอไดเขามาแทนทโทรทศน และอนเทอรเนตกเขามาเปนแหลงเรยนรแทนทโรงเรยนแบบดงเดม อนทจรงแลวMarc

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล 25

Prenskyไดประมาณวาเมอเดกรนนอาย21ปชนรนดจทลอยางพวกเขาจะทำสงตอไปนไปแลว:• เลนวดโอเกมสเปนเวลากวา10,000ชวโมง• สงและรบอเมลและขอความ250,000ชน• ใชเวลาในการคยโทรศพท10,000ชวโมง• ดโทรทศนมากกวา20,000ชวโมง• ดหนงโฆษณากวา500,000ชน

ตอนทเราเปนเดก ทงเราและพอแมของเราแทบจะไมเคยมประสบการณอยางทลกหลานของเรามเหลานเลย คณคดวาสงนมอทธพลตอวธการคดของคนรนดจทลไหม? วธทพวกเขาเรยนละ? หรอการมองโลกของพวกเขา? หรออะไรคอสงทพวกเขาสนใจ?Prensky ชใหเหนไววาในเวลาเดยวกนคนรนใหมนจะใชเวลานอยกวา9,000 ชวโมงในโรงเรยนและใชเวลานอยกวา4,000 ชวโมงในการอาน และเวลาสวนใหญกจะไมไดสนใจการเรยนหรอการอานเลย หรอถาสนใจกไมเตมท ผเรยนในยคดจทลคดและจดการกบขอมลตางจากเรา และใชสวนของสมองทตางออกไปดวยเหตนพวกเขาจงชอบรปแบบการเรยนทตางออกไปเชนกน

รปแบบการเรยนร

ถงเวลาทจะมาเปรยบเทยบรปแบบการเรยนรท ผเรยนในยคดจทลเลอกแทนการสอนแบบTTWWADI แบบดงเดมซงยงมการใชอยในปจจบน รปแบบการเรยนรทเดกยคใหมชอบมอย8รปแบบหลกไดแก

ผเรยนยคดจทลชอบการไดรบขอมลอยางรวดเรวจากสอมลตมเดยหลายๆ แหลง นกการศกษาจำนวนมากชอบควบคมขอมลและใหขอมลทละนอยจากแหลงจำนวนจำกด ผเรยนยคดจทลทำอะไรๆ ดวยความเรวสงเนองจากคนเคยกบวดโอเกมส อปกรณมอถอ และขอความหลายมต (hypertext) จงมประสบการณในการจดการขอมลอยางรวดเรวกวาเราครจำนวนมากในปจจบนไมไดมประสบการณเชนนนและจงรสกไมสบายใจทจะจดการขอมลดวยความเรวแบบทพวกตนเคยเรยนรมาและใชสอนมาทงชวต

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 26

ผเรยนยคดจทลชอบทำงานหลายๆ อยางไปพรอมๆ กน นกการศกษาดงเดมจำนวนมากชอบการทำงานแบบเปนเสนตรงและการทำงานทละอยาง ผเรยนยคดจทลชอบทำงานหลายๆ ชนและรบรประมวลผลไปพรอมๆ กน พวกเขารสกคนเคยกบการทำหลายๆ สงในเวลาเดยวกนและทำไดสบายๆแตโรงเรยนของเรายงคงมงเนนการจดการทละสงซงเปนวธการแบบเสนตรงแบบดงเดม

ในทางเทคนคแลว การทำงานหลายๆ อยางในเวลาเดยวกน กคอการ “ใหความสนใจเพยงสวนหนงอยางตอเนอง” นนเอง และเรากทำกนทงนนเราสามารถฟงเพลงไปดวยในขณะขบรถและนกถงสงทตองทำในวนนนระหวางมองดปายโฆษณา ขางทาง แตกบผเรยนยคดจทลแลวทกอยางเกดขนรวดเรวกวานนมากตอนเรายงเดกเราถกสอนวาวธทจะเรยนให ไดผลดทสดคอตองแยกตวจากโลกภายนอกรวมถงสงทอาจทำใหเสยสมาธตางๆ และมงสนใจแตงานทอยตรงหนาเทานน

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล 27

คณเหนอะไรเมอเดนเขาไปในหองนอนของเดกยคน เขาหรอเธอกำลงเลนคอมพวเตอร ทำสำเนาซด ทำการบาน ฟงเพลง และสบคนออนไลน ในขณะเดยวกนกตอบขอความจากเพอน14 คนไปดวยและเขากยงรสกเบอ

ผเรยนยคดจทลชอบจดการกบขอมลภาพ เสยง ส และวดโอ มากกวาขอความ นกการศกษาจำนวนมากชอบใหขอความกอนภาพ เสยง และวดโอ เราใชภาพนงเปนสงประกอบขอความเพอใหขอความชดเจนยงขนมาหลายชวคนมาแลว รปภาพเหลานนมไวเพยงเพอเสรมขอความ ปจจบนความกาวหนาดานภาพดจทลเชงโตตอบ(interactive)และการตนเคลอนไหวไดทำใหขอความมบทบาทรองลงไป

นบตงแตยงเดกๆ ชนรนดจทลไดเจอโทรทศน วดโอ คอมพวเตอรเกมสทใหภาพสทคมชด และกราฟคทแสดงความหมายชดเจน โดยมขอความประกอบเพยงเลกนอยหรอไมมเลย ภาพเหลานมพลงมากพอทจะสงสารทตองการสอไปยงผรบสารไดดวยตวของมนเอง

การถกกระหนำทางดจทลไดทำใหความสามารถทางการมองของเดกๆ เฉยบคมขน ซงสนบสนนประเดนทวานกเรยนสมยนเปนผทเรยนรดวยการมองเหนภาพเปนหลก

ผเรยนยคดจทลชอบเขาถงขอมล มลตมเดยทเชอมโยงหลายมต โดยไมมแบบแผน นกการศกษาจำนวนมากชอบใหขอมลเปนเสนตรง ตามตรรกะและตามลำดบขนตอน นกการศกษาจำนวนมากใหขอมลดวยวธดงเดมคอเปนเสนตรงตามตรรกะตามลำดบขนตอนหนกไปทางการใชสมองซกซาย สวนชนรนดจทลเปนชน รนแรกทไดเจอการเชอมโยงหลายมต และการ‘คลกทนนทน ไปทว’ ในการใชโปรแกรมอเลก- ทรอนกส โครงสรางขอมลแบบใหมนไดเพมการตระหนกรและความสามารถของพวกเขาในการสรางการเชอมตอใหมๆ ทำใหพวกเขาไมตองคดแบบทางเดยวซงจะวาไปแลวกเปนสงดแตบางคนอาจแยงวาการเชอมโยงขอมลหลายมตอาจทำใหเปนการยากยงขนสำหรบนกเรยนทจะตดตามการ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 28

ฝกฝนความคดแบบเปนเสนตรงแตเหตผลทนกเรยนอางกคอ “ทำไมตองอานอะไรตงแตตนจนจบและคดตามตรรกะของคนอน ในเมอฉนสามารถสำรวจและสรางตรรกะของฉนเองได” ความจรงมอยวาทกษะทงสองชดตางกมความสำคญ จรงอยทวาการเดนไปตามเสนทางของตวเองเปนสงสำคญแตการเขาใจตรรกะของผอนกเปนสงจำเปนเชนกนเราตองหาความสมดลใหพบ

ผเรยนยคดจทลชอบสรางเครอขายกบอกหลายๆ คนไปพรอมๆ กน นกการศกษาจำนวนมากชอบใหนกเรยนทำงานคนเดยวกอนทจะสรางเครอขายและมปฏสมพนธกบผอน สมยทเรายงเปนนกเรยน เรามกถกบงคบใหทำงานและวดผลจากงานเดยว วธในการตดตอสอสารหลกๆ นอกโรงเรยน คอตองมาเจอหนากน หรอโทรศพท แตนกเรยนยคดจทลโตมาพรอมกบวธการสอสารทหลากหลาย ตวอยางเชน โทรศพทมอถอการสงขอความ อเมล บลอก เวบไซตเครอขายสงคมตางๆและทวตเตอรเปนตนพวกเขาตองการ

และคาดหวงวาจะสามารถสอสารกบผอนผานการรวมมอเปนกลมแบบดจทล

ผเรยนยคดจทลชอบเรยน “เมอถงเวลา” นกการศกษาจำนวนมากชอบสอน “เผอวาจะไดใช” นกการศกษากลาววาคณตองเรยนสงใดสงหนง“เผอวาจะไดใช”เชน“เผอวามออกขอสอบเผอวาจะตองใชในการสอบใหผาน เผอวาคณจะอยากเปนวศวกรหรอนกประวตศาสตรหรอนกเขยน”

สวนผเรยนยคดจทลกลบตองการทำความเขาใจ สงทตนตองการร แตพวกเขาตองการเรยนรทกษะเหลาน “เมอถงเวลา” ทจะเลนเกมสใหม ทจะเลนเปยโน ทจะซอมจกรยาน หรอทจะตองทำในสงทพวกเขายงไมรวธการ

การเรยนแบบ “เมอถงเวลา” คอการเรยนทผเรยนจะไดทกษะและนสยในการเรยนรทชวยใหเขาเรยนรและปรบใช“เมอถงเวลา”ทโอกาสนนมาถง

ลกษณะการเรยนรของชนยคดจทล 29

ผเรยนยคดจทลชอบไดรบคำชม หรอรางวลทงทนทและภายหลง นกการศกษาจำนวนมากชอบใหรางวลและคำชมภายหลง นกการศกษาจำนวนมากชอบทจะเกบคำชมไวภายหลง แนวคดนมอยวาถาคณขยนและตงใจในทสดคณกจะไดรบรางวลในรปผลการเรยนทดหรอการเขาโรงเรยนทดได

คณเรมเขาใจหรอยงวา ทำไมวฒนธรรมดจทลถงไดมอทธพลกบเดกสมยนเหลอเกน นเปนเพราะมนใหในสงทเดกตองการมากทสดเดกกเหมอนกบเราทตองการความมนใจ การเอาใจใสและโอกาสทจะแตกตางโดดเดนจากคนอนวดโอเกมสและเทคโน-โลยดจทลบอกผใชวา ถาทมเทเวลากจะไดรบรางวลตอบแทน เชนไดเลอนขนไปเลนเกมสระดบทสงขนชยชนะ หรอไดมชอปรากฏบนรายชอผทมคะแนนสงสงทเขาทำเปนตวกำหนดสงทเขาจะไดรบเทคโนโลยใหมจงเปนเรองเกยวกบการใหขอมลปอนกลบอยางทนททนควน และขอมลปอนกลบนนกชดเจนมากดวย

ผเรยนยคดจทลชอบการเรยนร ทตรงประเดน มประโยชนทนท และสนก นกการศกษาจำนวนมากชอบสอน แบบใหทองจำเพอเตรยมสอบขอสอบมาตรฐาน นกการศกษาจำนวนมากมกจำเปนตองสอนใหนกเรยนทองจำเนอหาในหลกสตรเพอทจะเตรยมนกเรยนในการสอบขอสอบมาตรฐาน จดมงหมายดงกลาวไมใชจดมงหมายทควรจะเปน ซงกคอการปลกฝงทกษะการคดระดบสงทเดกเหลานตองใชเมอสำเรจการศกษาจากโรงเรยน ชนรนดจทลมกถกวจารณวาเปนพวกไมขวนขวายเรองสตปญญาทงทจรงแลวเดกเหลานมความสามารถในการแกปญหาไดอยางชาญฉลาด หากจะวาไป วดโอเกมสจำนวนมากมภารกจทตองอาศยทกษะการแกปญหาความสมพนธดานพนท และการคดทซบซอนทเดกรสกสนกทจะทำ ชนรนดจทลตองการใหการเรยนรมประโยชนและตรงประเดน เขาอยากรวาสงทเรยนมความเกยวของอยางไรกบโลกของพวกเขา ทสำคญทสดเขาตองการใหการเรยนรเปนเรองสนก

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 30

ชวยดวย! เรากำลงมปญหา

ไมมภาคสวนไหนทไมสนใจงานวจยของตวเองเทาภาคสวนดานการศกษาอกแลวเรารวาการสอนโดยการใหครพดปาวๆไมไดผลเรารวาการเรยนรแบบโครงงาน (project-based learning) มประสทธภาพมากกวาในการทำใหนกเรยนเรยนรและจดจำขอมลไวไดนานขน เรารแลววาทำไมเดกจงปฏบตตว เรยนร และมองโลกตางจากเรา แตกระนน กนาเศราทมการนำเอาสงทเรารเหลานมาปรบใชในหองเรยนในปจจบนเพยงนอยนด

ระบบการศกษาทกวนนกำลงพยายามทจะจบนกเรยนทเปนแทงสเหลยมยดใสลงไปในโรงเรยนทเปนชองรกลม โดยใชขอสอบมาตรฐานในการวดผลสมองซงลวนแตกตางกนไปไมไดมลกษณะเปนมาตรฐาน ถงเวลาแลวทเราตองพจารณาวาจะ

ปรบโครงสรางประสบการณในหองเรยน วธทเราสอนวธทนกเรยนเรยนรและวธวดผลสงทนกเรยนไดเรยนรเสยใหมไดอยางไร

คณเตรยมพรอมหรอยงทจะเรมตนทำอะไรสกอยางตงแตเดยวน?

เจง ฉ เสยน

กระบวนทศนใหม สำหรบหองสมดสาธารณะ

และหอสมดแหงชาตไตหวน ในยคดจทล

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 32

บทนำ

ตลอดยคสมยทผานมา หองสมดเปนสถานทๆ ใชเกบรกษาและเผยแพรความร การกำเนดของ อนเทอรเนตและเทคโนโลยดจทลไดเปลยนแปลงวธการทคนเรามปฏสมพนธกบความร ทงในการสรางความรและการรบความร ในปจจบน หองสมดดำรงอยในสภาพแวดลอมทางเทคนคทเตมไปดวยขอมลดจทล อนเทอรเนต และระบบคลาวด(Cloudcomputing) หองสมดจงจำเปนทจะตองปรบนโยบายการบรหารจดการและการใหบรการรวมถงวธการปฏบตเสยใหมใหเหมาะสม

ความเปลยนแปลงและอทธพลของยคดจทลทำใหหองสมดตางๆ ในไตหวนตองประสบกบบททดสอบและปญหาทาทายอยางหนกในการบรหารจดการและการใหบรการ หองสมดเหลานกำลงเปลยน แปลงเพอเตรยมตวสำหรบยคดจทลและแปลงสภาพตวเองและลงทนเพมขนเพอสรางโอกาสใหมๆทางการเรยนร

ในอดตผบรหารหองสมดมกตองเผชญปญหาวาทำอยางไรจงจะทำใหคนเขามาใชบรการในหองสมดและเจาหนาทประจำหองสมดตองหากจกรรม สงเสรมและจดโครงการใหความรกบผใชหองสมดอยางหลากหลาย แตในชวงไมกปมาน หองสมดสาธารณะในไตหวนกไดกลบลำทฤษฏการบรหารจดการและการใหบรการทสงเสรมการอานและเพมการใชทรพยากรในหองสมด เหนไดชดเจนวา สโลแกนทวา “เราไปหองสมด” ถกเปลยนไปเปนตรงกนขามวา“หองสมดมาหาเรา”

ดวยเหตน หองสมดสาธารณะในไตหวนจงไดนำ รปแบบเทคโนโลยสารสนเทศขนสงมาใช ซงเลยงพนไปจากวธการบรหารจดการและการใหบรการแบบดงเดมโดยสนเชง หองสมดอจฉรยะท ใชวธการจดการทางอเลกทรอนกสเปนการมอบบรการคณภาพใหกบผใชบรการไดโดยไมตองอาศยกำลงคนมากซงถอเปนกาวสำคญของรฐในการพยายามพฒนาเทคโนโลยขนสง

บทบาทและหนาทของหองสมดในยคดจทล

ภารกจสำคญของหองสมดในยคดจทล คอการใชเทคโนโลยเพอใหบรการชมชนไดแก1. พนกงานหองสมดและอาสาสมครใหความชวยเหลอ

และอบรมเพอยกระดบการรสารสนเทศดจทลใหกบชมชน

2. หองสมดใหสมาชกในชมชนเขาถงเนอหาสาระใน รปแบบดจทลและสนบสนนใหชมชนสรางเนอหาสาระของตนในรปดจทลไดเอง

3. หองสมดจดหาเทคโนโลยทตอบสนองความตองการของสมาชกในชมชนในดานการหางานและการประกอบอาชพ

4. หองสมดจดหาเทคโนโลยทตอบสนองความตองการของสมาชกในชมชนในการใหบรการหรอความ ชวยเหลอดานขอมลสารสนเทศเกยวกบ

ราชการและกฎหมาย

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 34

5. หองสมดจดหาเทคโนโลยทตอบสนองความตองการของสมาชกในชมชนในการสนบสนนดานการศกษา

6. หองสมดจดหาเทคโนโลยทตอบสนองความตองการของสมาชกในชมชนในดานขอมลสขภาพและสขภาวะ

การสราง สภาพแวดลอม แบบดจทล

1. การบรหารจดการทรพยากร หองสมดแบบอจฉรยะ

ห องสม ดสาธารณะแห งไท เป เป น ห องสม ดสาธารณะแหงแรกทตดต งบรการยมหนงสออตโนมต RFID ในไตหวน นอกจากหองสมดสาธารณะแหงไทเปแลว หอสมดแหงชาตไถจงหองสมดสาธารณะเกาสง หองสมดสาธารณะ ซนเปย และหอสมดขอมลสารสนเทศแหงชาต(NationalLibraryofPublicInformation) กใชระบบRFID ในการบรหารจดการทรพยากรหองสมดและบรการดานการยม-คนหนงสอดวยเชนกน

ระบบRFID ยงทำใหการบรหารจดการหองสมดมประสทธภาพยงขนดวย การทำรายการหนงสอแบบดงเดมตองใชแรงงานมาก เพราะตองใชมอรดสนหนงสอผานเครองอานบารโคดทละเลม แตระบบRFID ใชเครองสแกนบนชนวางหนงสอในการลงรายการหนงสอไดครงละ5-6เลม

หองสมดสาธารณะแหงไทเปยงไดพยายามปลกฝงนสยรกการอานใหชาวไทเปและใหบรการทางหองสมดทรวดเรวและมประสทธภาพยงขน โดยนำเอาบตรโดยสารMRTEasyCard มารวมกบบตรหองสมดและเปดหองสมดแบบบรการตนเองเพมมากขน ผ ใชบรการสามารถใชบตรหองสมดระบบRFID หรอEasyCard เขาหองสมดเหลานและยมหนงสอไดดวยตนเอง

2. พนทดจทลภายนอกหองสมด

(1) หองสมดอจฉรยะ ยคแหงหองสมดท ไมมพนกงานและใชระบบคอมพวเตอรจดการมาถงไตหวนตงแตป พ.ศ.2548 ปจจบนหองสมดสาธารณะแหงไทเปมหองสมดทใหบรการตนเอง7 แหงทหางคารฟร สถาน

กระบวนทศนใหมสำหรบหองสมดสาธารณะและหอสมดแหงชาตไตหวนในยคดจทล 35

รถไฟใตดนซเหมนตง สถานจงเซยวฟซง ทาอากาศยานนานาชาตไทเป ศนยกจกรรมเยาวชนไทเปสวนสาธารณะเยาวชนในวานหวและโรงเรยนประถมไปหลง

เมอใชระบบRFID ผยมหนงสอเพยงแตสอดบตรสแกนหนงสอ และหยบใบรบจากคอมพวเตอรกอนนำหนงสอกลบบาน หากผยมพยายามจะนำหนงสอออกจากหองสมดโดยไมทำตามขนตอนขางตน จะมเสยงสญญาณดงขนขณะทเขากำลงจะออกจากหองสมด เมอตองการคนหนงสอกเพยงแตนำหนงสอมาหยอนลงในกลองคนหนงสอเทานนระบบนทำใหประชาชนสามารถยมหนงสอไดอยาง

งายดาย สะดวก และรวดเรวเหมอนอานหนงสอทบานเลยทเดยว

การจดตงหองสมดอตโนมตอจฉรยะโดยหองสมดสาธารณะแหงไทเป เปนการขยายการใหบรการหองสมดไปยงพนทใหมๆ และเสนอบรการหนงสอและขอมลใหกบผจบจายซอของในเขตธรกจและ ผโดยสารรถใตดน นเปนรปแบบบรการและการตลาดทประสบความสำเรจ กญแจสความสำเรจของนวตกรรมการบรการนไมไดขนอยกบการนำเอาเทคโนโลยททนสมยมาใชแตเพยงอยางเดยวแตยงขนอยกบการยอมรบของผใชบรการอกดวยยงไปกวานน สตปญญาและความมระเบยบวนย

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 36

ของประชาชนคอปจจยสำคญสองประการททำใหการดำเนนการหองสมดอจฉรยะประสบความสำเรจ

(2) หองสมดขนาดเลกทใหผใชบรการตนเอง สถานรถไฟใตดนเซนทรลพารค เขตเกาสง เตรยมจดตงหองสมดขนาดเลกทไมมพนกงานประจำแหงแรกของประเทศซงจะมหนงสอกวา1,500เลมใหผโดยสารรถใตดนยมไดโดยไมเสยคาใชจาย ระบบจดการอตโนมตอยางสมบรณนจะใหผ ใชยมและ คนหนงสอหรอคนหาหนงสอทตองการไดโดยเพยงแคสอดบตรหองสมดเขาไปในเครองRFID และจากนนกวางหนงสอลงบนแผนรองเพอเกบขอมลหนงสอเลมนนกอนทจะพมพใบรบออกมา ระบบนทำใหผโดยสารรถใตดนเพลดเพลนกบการอานหนงสอเพมขนมาก

เพอใหประชาชนไดมโอกาสอานหนงสอดๆ ในยามวาง หองสมดสาธารณะแหงไทเปไดตงหองสมดขนาดเลกแบบบรการตนเองขน4แหงทสถานไทเปเมนสเตชนสถานไทเปซตฮอลล โรงพยาบาลTri-ServiceGeneral(NeihuMainFacility) และสถานซงชาน หองสมดขนาดเลกเหลานไดรบการขนานนามวา “ปายจอดหนงสอดวนอตโนมต”(FastBook-AutomaticBookStop)

3. พนทดจทลในหองสมด

(1) คหาสำหรบอานสออเลกทรอนกส (e-reading)

หองสมดบางแหงในไตหวนจดพนทไวสำหรบการอานสออเลกทรอนกสหรอพนทรวมเพอการเรยนรและจดหาอปกรณอำนวยความสะดวกสำหรบ

การอานสออเลกทรอนกสไวใหเพอลดชองวางใน ยคดจทลตวอยางเชนหอสมดแหงชาต(NationalCentral Library) ไดจดคหาสำหรบการอานสออเลกทรอนกสอยางเปนทางการในพ.ศ. 2554โดย ไดจดเตรยมอปกรณดานการอานหลากรปแบบและหลายเนอหา รวมถงหนงสอพมพอเลกทรอนกสหนงสออเลกทรอนกส และนตยสารอเลกทรอนกสนกอานทวไปสามารถเขาถงหนงสออเลกทรอนกสภาษาจนและภาษาตางประเทศจำนวนกวา10,000เลมผานทางคอมพวเตอรในหองสมด นอกจากนเพอจะลดชองวางในยคดจทลและชวยเหลอผดอยโอกาสในสงคม หองสมดจงจดเตรยมอปกรณสำหรบอานสออเลกทรอนกสไว ใหยมใชภายในสถานทอกดวย

(2) พนทดจทลแบบมปฏสมพนธ หอสมดขอมลสารสนเทศแหงชาต (NationalLibrary of Public Information) ไดนำเอาเทคโนโลยใหมๆ ประเภทตางๆ เขามาใชเพอรองรบกบรปแบบการแสดงผลขอมลผานหนาจอขนาดใหญ หนาจอระบบสมผสชนหนงสออจฉรยะ และซมขอมลหลากหลายประเภททตงอยภายในหองสมด หอง

ความสำเรจของนวตกรรม การบรการไมไดขนอยกบ การนำเอาเทคโนโลยททนสมยมาใช แตสตปญญา และความมระเบยบวนยของประชาชนคอปจจยสำคญ ททำใหหองสมดอจฉรยะ ประสบความสำเรจ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 38

สมดยงไดพฒนานวตกรรมการใหบรการอกหลายรปแบบเพอจะทำใหการทำงานของหองสมดมววฒนาการและพฒนาขนเปนลำดบ

(3) พนทรวมเพอการเรยนร พนทรวมหรอชมชนเพอการเรยนรหรอทรจกกนในชอ learning commons หรอ informationcommons หรอ digital commons คอพนททางการศกษาเชนเดยวกบหองสมดหรอหองเรยนทใชพนทรวมกนสำหรบเทคโนโลยสารสนเทศ การเรยนทางไกลหรอการเรยนแบบออนไลน การตวการรวมมอกนกนทำงาน การสรางเนอหา การประชม และการอานหรอทองหนงสอ พนทรวมเพอการเรยนรดงกลาวไดรบความนยมมากขน

เรอยๆ ในหองสมดทางการศกษาและวจย และหองสมดสาธารณะหรอหองสมดตามโรงเรยนบางแห งก ได นำ เอาความคดน ไป ใช แล ว เช นกนสถาปตยกรรม การตกแตง และการจดวางทางกายภาพเปนเรองทสำคญเปนพเศษ เนองจากพนทดงกลาวมกไดรบการออกแบบไวสำหรบใหผ ใชสามารถจดใหมไดตามความตองการ

พนทรวมเพอการเรยนร ในหองสมดทไตหวนเปนพนททมกจกรรมตางๆ เกดขนอยตลอดเวลา และเปนพนทสบายๆ ทผใชสามารถคนพบ สรางสรรคและรวมมอกนกบเพอน เปนพนททสรางแรงบนดาลใจใหพวกเขาไดสรางผลงานและประสบความสำเรจมากยงขน

กระบวนทศนใหมสำหรบหองสมดสาธารณะและหอสมดแหงชาตไตหวนในยคดจทล 39

4. พนทดจทลเสมอน

ในยคบรการสารสนเทศดจทลในปจจบน บรการทางเวบถอเปนสวนตอขยายของบรการทมในหองสมด เวบไซตของหอสมดแหงชาต (NationalCentralLibrary-NCL) ใหบรการหลากหลายตามความตองการของผ ใช มตงแตบรการแบบ พนฐานทวๆ ไป จนถงการวจยและบรการดาน ตพมพ เนอหากมตงแตขอมลดานบรรณานกรมทวๆ ไป จนถงการสรางฐานขอมลประเภทตางๆ ผ ใชยงสามารถสมครทำบตรหองสมด สมครขอISBN คนหาวทยานพนธ ยมหนงสออเลกทรอนกสและฟงการบรรยายโดยเพยงแตเขาไปทเวบไซตของหองสมด ฐานขอมลของNCL มผเขามาใชบรการจำนวนมาก คลงวทยานพนธ “NationalCentralLibraryofThesesandDissertationsinTaiwan” มการสบคนถงวนละกวาหนงลานครงและ “IndextoTaiwanPeriodicalLiteratureSystem” อกกวาสหมนราย นยอมแสดงใหเหนวาเวบไซตของNCL มอทธพลอยางสงในแวดวงการวจยทางวชาการในไตหวน

หองสมดสาธารณะสวนใหญในไตหวนสรางเวบไซตสำหรบกลมภาษาตางๆ เชน ภาษาจน องกฤษญปนและสำหรบกลมอายตางๆเชนเดกเลกวยรน

ผสงอาย ผอพยพทเพงยายเขามา และผมความบกพรองทางสายตา

การจดหา และใหบรการเนอหา ดจทล

1. การแปลงทรพยากรหองสมด ใหอยในรปแบบดจทล

เรมตงแตปพ.ศ. 2544 เปนตนมาNCLกไดเรมมสวนรวมในโครงการNationalDigitalArchivesProgram (NDAP)/National Science andTechnologyProgramfore-Learning(ELNP)และเรมดดแปลงสอหายากในหองสมดใหอยในรปดจทล จดประสงคของโครงการนคอการทำใหการเรยนรอเลกทรอนกส(e-learning) และเอกสารสำคญในรปแบบดจทล เปนสงซงประชาชนทวไปสามารถเรยนรและเขาถงได เพอกาวไปสสงคม

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 40

แหงความร โดยมเปาหมายสงสดอยทการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ

ผลจากความพยายามของหนวยงานและองคกรตางๆ ตลอดหลายปทผานมา โครงการอเลรนนงและจดหมายเหตดจทล ประเทศไตหวน(Taiwane-Learning&DigitalArchivesProgram–TELDAP ภายใตการบรหารของสภาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต) ไดสรางสมประสบการณและผลตสอดจทลไวมากมายครอบคลมเนอหาทางมนษยศาสตรและธรรมชาตทงหมด และแบงออกไดเปน6ประเภทดวยกนประชาชนทวไปสามารถเขาถงสอดจทลเหลานโดยผานทางUnionCatalogofTaiwanDigitalArchives

ตงแต พ.ศ. 2545NCL กไดเรมแปลงทรพยากรหองสมดทสำคญๆ ใหอย ในรปดจทล สอและ สงพมพทหองสมดกำลงแปลงเปนดจทลนรวมถงหนงสอหายาก เอกสารทางราชการระดบทองถนวารสารและหนงสอพมพทองถน ขอความบนศลาจารก รายการขาว ลำดบเครอญาต และวทยา-นพนธ ความพยายามเหลานชวยใหประชาชน

ไตหวนและทวโลกเขาถงทรพยากรหองสมดไดงายขน โดยหองสมดยงคงพยายามตอไปทจะขยายขอบเขตทรพยากรรปแบบดจทลและสรางแอพ- พลเคชนใหมๆ ขนมาเพอปรบปรงหนวยเกบถาวรรปแบบดจทลไวใหคนรนหลงสบไป

2. การซอทรพยากรทางอเลกทรอนกส

หองสมดในไตหวนทำงานอยางหนกเพอปรบปรงการใหบรการดานสารสนเทศ การลงรายการและจดทรพยากรทางอนเทอรเนต จดซอฐานขอมลทมจำหนายในทองตลาด จดหาหนงสออเลกทรอนกสและใหบรการตางๆทางอเลกทรอนกสทงหมดนกเพอเพมทรพยากรดานการอานสำหรบประชาชนทวไปใหหลากหลายยงขน

3. การเชอมตอกบทรพยากรอเลกทรอนกสโดยไมมคาใชจาย

หองสมดในไตหวนจดหาวธการเชอมตอโดยไมเสยคาใชจายเพอใหผใชเขาถงสอสงพมพอเลกทรอนกสไมวาจะเปนหนงสอวารสารและสงพมพของรฐท

กระบวนทศนใหมสำหรบหองสมดสาธารณะและหอสมดแหงชาตไตหวนในยคดจทล 41

ดงมาจากแหลงตางๆทงสถาบนวชาการสถาบนวจยและหนวยงานภาครฐ วารสารอเลกทรอนกสสวนใหญมใหอานไดในหองสมดโดยไมเสยคาใชจายยกเวนบางสวนทผ ใชอาจตองสมครสมาชก ลงทะเบยนและจายเงนเมอตองการเขาใช

การใหบรการ ทางดจทล

1. หองสมดสาธารณะแหงไทเป

(1) บรการแจงเตอนอเลกทรอนกส หองสมดสาธารณะแหงไทเปไดเรมนำบรการแจงเตอนทางSMS ผานโทรศพทมอถอมาใชตงแตเดอนสงหาคมพ.ศ. 2549บรการนมงไปทผใชหองสมดทยมหนงสอไปเกนกำหนดสงคนมากกวา10วนและเคยแจงหมายเลขโทรศพทมอถอไวกบหองสมดบรการแจงเตอนทางSMSทำใหอตราการคนหนงสอเพมขน

(2) บรการนำสงเอกสาร หากมสอใดทหองสมดของเราไมม ผ ใชสามารถแจงหองสมดผานทางออนไลนหรอไปรษณยเพอ

แจงความตองการขอใหยมและจดสง หรอขอทำสำเนาหนงสอนน จากหองสมดอนทตงอยทงในประเทศและตางประเทศ

(3) การยมระหวางหองสมดระหวางประเทศ หองสมดสาธารณะแหงไทเปมขอตกลงการยมหนงสอขามหองสมดกบหองสมดเซยงไฮ ซงใหบรการหองสมดอเลกทรอนกสโดยใชเทคโนโลยinfo-technologyและอนเทอรเนต

(4) บรการใหคำปรกษาเรองหองสมด ทางออนไลน ระบบการใหบรการใหคำปรกษาเรองหองสมดทางออนไลนของหองสมดสาธารณะแหงไทเป(TPL’sOnlineReferenceServiceSystem) ชวยใหผใชบรการสามารถเขาถงบรรณารกษหองสมดไดอยางสะดวกงายดาย เพอขอคำปรกษาในคำถามทเกยวกบสงอำนวยความสะดวกในหองสมดและการใชทรพยากรทมอยในหองสมด

(5) บรการขอมลโดยบรรณารกษสวนตว เพอมอบบรการทตรงความตองการเฉพาะบคคลให

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 42

กบผใชบรการ หองสมดสาธารณะแหงไทเปจงใหบรการทผสมผสานและเพมมลคาโดยใหผ ใชบรการสามารถสงคำขอขอมลและทรพยากรอนๆทมใหบรการในหองสมดเปนการสวนตวโดยทางหองสมดจะสบคนใหอยางรวดเรวและถกตอง

บรการขอมลโดยบรรณารกษสวนตว ใหบรการในหลายประเภทโดยรปแบบเอกสารจะแตกตางกนไปตามประเภทของบรการ:ก.การแจงเมอหนงสอใหมเขามาแจงใหทราบเมอมหนงสอใหม

เขามาโดยไมเสยคาใชจาย และบรการขอมลเกยวกบหวขอพเศษและบรการตดขาว(NewspaperClippingService)ทมคาใชจายตามแตความตองการของแตละบคคล

ข. แจงเกยวกบเอกสารดานการวจย รวมทงบรการขอมลเพอการวจยดานการใชหองสมด และบรการขอมลหวขอพเศษสำหรบการวจยดานสอสารมวลชน วเคราะหตลาด หรอหวขออนทสนใจ

(6) บรการสรปรายชอหนงสออเลกทรอนกส ตามรายการหนงสออเลกทรอนกส ทงทเปนภาษาจนและภาษาตางประเทศตพมพเผยแพรเปนประจำทกวนจนทร

(7) สรปรายชอหนงสอประจำเดอน ตามรายการหนงสอคดสรรประจำเดอนของหองสมด ตพมพ เผยแพรเปนประจำทกวนศกร

กระบวนทศนใหมสำหรบหองสมดสาธารณะและหอสมดแหงชาตไตหวนในยคดจทล 43

(8) รายการภาพยนตร-เสยงออนไลน ก. รายการสดออนไลน หองสมดไดออกแบบ

รายการสดออนไลนขนใหผ ใชบรการท ไมสามารถเดนทางมายงหองสมดสามารถฟงเสยงรายการหรอชมภาพยนตรทเปนทนยมหรอทจดขนพเศษไดพรอมกนกบผใชทกำลงฟงหรอชมอยทหองสมด

ข. รายการชมยอนหลงออนไลน ผใชบรการอาจเลอกดกจกรรม การจดงาน การบรรยาย การอบรมเชงปฏบตการการเลานทานการฝกงานดวยการทำงานจรง (on-the-job training)หรอการแสดงตางๆทหองสมดจดไปแลว

2. ความพยายามของ หอสมดแหงชาตในการจดเกบและจดการทรพยากรดจทล

ในไตหวน

ทรพยากรหลายอยางทหอสมดแหงชาต(NationalCentralLibrary–NCL)จดเกบไวสามารถเขาถงไดผานฐานขอมลและระบบออนไลน โดยทางNCLไดปรบปรงการดำเนนงานเปนระบบอตโนมตมา ตงแตป พ.ศ. 2523 นบจากนนมากจดทำระบบ

สารสนเทศและฐานขอมลทใหบรการขอมลเพอการสบคนบรรณานกรมและบทคดยอ และบรการสบคนดงขอมลแบบ full-text นอกจากนยงมบรการดานฐานขอมลสำหรบหวขอเฉพาะดานบรการจดสงเอกสาร ระบบจดเกบดจทล หลกสตรอเลรนนงและบรการportalservices

การจดหาและใหบรการดานการเรยนทางอเลกทรอนกส (e-learning)

1. วทยาเขตอเลรนนง (E-learning Campus)

เพอสงเสรมการศกษาตลอดชวต หอสมดแหงชาตไดจดตงวทยาเขตอเลรนนงขนเมอเดอนธนวาคมพ.ศ. 2543เวบไซตนนำเสนอหลกสตรออนไลนเพอการเรยนรดวยตนเองใหกบประชาชนทวไปโดยไมเสยคาใชจาย

วทยาเขตอเลรนนงเปนความพยายามรวมกนระหวางสมาคมหองสมด ภาควชาบรรณารกษ-

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 44

ศาสตรและสารสนเทศศาสตรของมหาวทยาลยหลายแหง หองสมดและหนวยงานราชการในไตหวน

จดประสงคเพอใหบรการหลกสตรออนไลนและทรพยากรดานอเลรนนงใหกบพนกงานหองสมดและผใชหองสมด

จดเดนของวทยาเขตอเลรนนงมดงน1)เปนทรวบรวมหลกสตรออนไลนสำหรบบรรณา-

รกษอาชพแหงแรกในไตหวน2) บรรณารกษอาชพและอาจารยกวา100 คนได

มารวมมอกนพฒนาหลกสตรเหลาน3) บรรณารกษ คร นกเรยน และประชาชนทวไป

สามารถศกษาหลกสตรเหลาน ไดแทบทกหลกสตรโดยไมเสยคาใชจาย

4) หลกสตรการอนรกษมรดกทางวฒนธรรมเพงพฒนาขนเพอสงเสรมความรดานคณคาของ

คลงเอกสารดจทลของชาตและการใชทรพยากรมรดกทางวฒนธรรมในรปแบบดจทล

ปจจบนมหลกสตรอเลรนนงกวา 480 หลกสตรโดยจะถกจดแบงไวตามสาขาวชาหลก เชน ชดวชาการใชหองสมดและสารสนเทศ ชดวชาการอบรม ผชำนาญการดานหองสมด ชดวชาแอพลเคชนเพอเทคโนโลยสารสนเทศ การสมมนาเรองจนศกษาในระดบโลกเปนตน

2. โครงการทกษะสารสนเทศ

หองสมดในไตหวนนำเสนอหลกสตรตางๆ สำหรบ ผ เรยนสงอาย เดกเลก เยาวชน และผ ใหญ รวมทงหลกสตรเบองตนเกยวกบการใชคอมพวเตอรอนเทอรเนต อเมล โปรแกรมของไมโครซอฟท กเกลเฟซบคการสบคนฐานขอมลเทคโนโลยและสอสงคม

3. เวบไซตการเรยนรตลอดชวต

จดมงหมายของเวบไซตนคอเพอใหขอมลหลกสตรการศกษาและกจกรรมสำหรบผเรยนรตลอดชวต

กระบวนทศนใหมสำหรบหองสมดสาธารณะและหอสมดแหงชาตไตหวนในยคดจทล 45

การรวมมอ และแบงปน

1. ความรวมมอระหวางประเทศ

(1) โครงการระหวางประเทศในการดดแปลงและจดเกบหนงสอหายากในรปแบบดจทล หนงสอโบราณและหายากทเปนภาษาจนเปนมรดกสำคญทมคณคาของโลก การเกบรกษาหนงสอเหลานจงมสวนสำคญตอการรกษามรดกทางวฒนธรรม งานวจย และอารยธรรม การรวมมอกบผทมหนงสอเหลานในการดดแปลงและจดเกบไวในรปแบบดจทลจะชวยในการพฒนาทรพยากรหองสมด สงเสรมและเออประโยชนตอระบบการสบคนหนงสอหายากในรปแบบดจทล อนจะทำใหขอมล มประโยชนมคณคาและยงยนยงขน

หอสมดแหงชาตไดรวมมอกบสมาคมวงศาวทยาแหงรฐยทาห(GenealogicalSocietyofUtah)ในโครงการจดเกบบนทกประวตดานการลำดบเครอญาตของไตหวนไวในรปแบบดจทลบนไมโคร-ฟลมจำนวน794 มวน และยงลงนามในสญญาความรวมมอกบหองสมดรฐสภาสหรฐฯ หองสมด

เอเชยตะวนออกของมหาวทยาลยวอชงตน และหองสมดเอเชยตะวนออกของมหาวทยาลยแหงแคลฟอรเนยเบรคเลย ในการแปลงหนงสอหายากภาษาจนททางหองสมดมอยไวในรปแบบดจทลอกดวย

(2) การแบงปนเนอหาดจทลระหวางประเทศ หอสมดแหงชาต เขาเปนสมาชกของ Globa lMemory, World Digita l Library และInternationalDunhuangProjectเพอทจะแบงปนสนทรพยของมนษยชาต และยงจดทำChineseRareBooksUnionCatalogเพอแบงปนเนอหาดจทล จากหองสมดทางวชาการในประเทศตางๆ

2. ความรวมมอระดบภมภาค

สมาคม Centra l Taiwan Publ ic LibraryConsortium จดตงขนเมอวนท5 มกราคม พ.ศ.2553 สมาคมนใชระบบสบคนหนงสอในหองสมดรวมกน ทำใหบรรดาหองสมดสมาชกสามารถทำงานรวมกนในการใหบรการกบสาธารณชนไดหอสมดขอมลสารสนเทศแหงชาต (NationalLibraryofPublicInformation) ในฐานะทเปน

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 46

หนงในหองสมดสาธารณะของประเทศ รวมกบหองสมดเขตอนๆ ภายใตการควบคมดแลของสำนกกจการวฒนธรรม ไดฝาฟนเพอทำใหบรการยม-คนหนงสอเกดความสะดวกแกประชาชนโดยใชนโยบายบตรใบเดยว(one-cardpolicy)กลาวคอแทนทประชาชนจะตองทำบตรหองสมดสำหรบการยมหนงสอจากแตละหองสมด ผ ใชกสามารถยมหนงสอจากหองสมดใดกตามทเปนสมาชกของสมาคม เพยงแคมบตรหองสมดทยงไมหมดอายซงออกใหโดยหองสมดใดกไดโดยไมจำเปนตองถอบตรหองสมดหลายใบ ในขณะเดยวกนหองสมดตางๆ ทอยในสมาคมกจะตองรวมมอกนปรบปรง

นโยบายของแตละหองสมดใหมความใกลเคยงหรอเปนหนงเดยวกนใหมากทสด เพออำนวยความสะดวกแกผอานทจะไมตองขลกขลกไปกบนโยบายทแตกตางกนระหวางหองสมด

ผ ใชบรการจะไดรบประโยชนจากวสดเนอหาทงหลายทมใหบรการในหองสมดสมาชกของสมาคมโดยใชบตรหองสมดเพยงบตรเดยว ซงนอกจากทำใหเขาถงหนงสอและสอโสตทศนทหอสมดขอมลสารสนเทศแหงชาตแลว ยงสามารถเขาถงและยมทรพยากรดจทลทมอยอยางมหาศาลทหอสมด แหงชาตไถจง (อาท หนงสออ เลกทรอนกส

กระบวนทศนใหมสำหรบหองสมดสาธารณะและหอสมดแหงชาตไตหวนในยคดจทล 47

ทรพยากรมลตมเดยดจทล สอการเรยนรดจทลหนงสอดจทลและฐานขอมลอเลกทรอนกส)ไดอกดวย เนองจากหอสมดแหงน ไดปรบปรงบรการสบคนแบบครบวงจรเพอกาวเขาสยคใหมแหงบรการออนไลนดวยหองสมดดจทล ทซงขอมลทงหลายถกผสมผสานไวบนแพลตฟอรมเดยว นบเปนกาวใหมของการใหบรการทนำเสนอผานระบบสบคนทมประสทธภาพและweb2.0

บทสรป

หองสมดดำรงอยเพอประโยชนตอประชาชนและชวยกระตนสงเสรมใหเกดการแสวงหาความร ซง

เปนสงท ไมมธรกจใดสามารถเขามาทดแทนไดแมวาเทคโนโลยทางคอมพวเตอรจะพฒนากาวหนาไปอยางรวดเรว บรษทดานขอมลขาวสารทมงหากำไรลวนผานมาแลวกผานไป หรอมฉะนนกจะถกบรษทอนเกดขนมาแทนทในเวลาอนไมนาน แตนบเปนเวลายาวนานหลายศตวรรษทสาธารณชนรบรและยอมรบประโยชนของหองสมด หองสมดจงตองมความรบผดชอบตอสงคมและมภารกจในการทำใหประชาชนทกคนสามารถเขาถงสอทางการศกษาและการเรยนร ประชาชนจงจะยงคงความ ไววางใจใหกบหองสมดตอไป

สวนท 2

แบงปน ความคด

โรงเรยนไมไผ“มชยพฒนา”

โ ม เ ด ล ป ฏ ร ป ก า ร เ ร ย น ร เ ด ก ไ ท ย

ม ช ย ว ร ะ ไ ว ท ย ะ

ดร.มชย วระไวทยะ เปนทรจกกนดในฐานะนกพฒนาททมเททำงานเพอสงคมมากวา40ปโดยไดกอตงสมาคมพฒนาประชากรและชมชนและมลนธมชย วระไวทยะ บทบาทโดดเดนทสดและเปนทจดจำกคอการรณรงคดานการคมกำเนด ดวยสโลแกน “ลกมากจะยากจน” และสรางความเขาใจเรองการใชถงยางอนามยจนกระทงไดรบสมญานามวา “มสเตอรคอนดอม” ผลสำเรจของการรณรงคนไดทำใหประเทศไทยมอตราการเจรญพนธลดลง กลาวคอจากเดมในหนงครวเรอนมจำนวนลกเฉลย 7คนลดลงเหลอเพยง1.2คนหลงจากนนอาจารยมชยไดหนมารณรงคเรองการตอตานโรคเอดสซงกำลงแพรระบาดอยางรวดเรวทวโลก ทำใหสามารถลดการตดเชอรายใหมลงมาไดถง90%และธนาคารโลกไดยกยองวาทำใหคนไทยถง7ลาน7แสนคนรอดพนจากการตดเชอเอดส

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 54

นอกเหนอจากการทำงานดานประชากรและสาธารณสขมาหลายสบป ในชวงหลายปหลงมานอาจารยมชยไดผนตวเองมาสนใจและทำงานดานการเรยนรอยางเตมตว ดวยมองเหนวาการจะเปลยนแปลงสงคมใหมคณภาพอยางแทจรง จะตองเรมจากการพฒนาดานการศกษาใหมคณภาพ เสยกอน

“เรยน”แลวไม“ร”วกฤตใหญการศกษาไทย

จากผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนพนฐานหรอO-NETปการศกษา2557ซงจดสอบทงหมด8 วชา ปรากฏวาเดกไทยไดคะแนนเฉลยไมถง ครงหนงจำนวน7วชามเพยงวชาเดยวทสอบผานคอวชาพลศกษาสขศกษา แมวาการประเมนผล การศกษาวธนจะไมไดบงบอกวาเดกไทยคดเปน ทำเปนอยางทสงคมคาดหวงหรอไม แตอยางนอย กเปนภาพสะทอนถงคณภาพการศกษาทตกตำ ตอเนองกนมาหลายป

อาจารยมชยช ใหเหนถงจดออนทสำคญของการศกษาไทยวา “เราเนนใหทองจำ เราไมไดเนนให คดเปน ใหมนวตกรรม เราไมไดเตรยมใหนกเรยนในวนน ไปตอสกบอนาคตวนพรงน เราไมไดตดอาวธปญญาใหเขาทจะไปดำเนนชวตหรอไปสกบการงานในอนาคตได ไมมอะไรเลย ผมจะใช คำวาการเรยนร ไม ใชคำวาการศกษา คนไทยจำนวนมากเรยนแตไมร รแตไมเขาใจ อยางเชนเวลาสวดมนต คนสวนใหญกจะทองตามได แตมจำนวนนอยมากทสามารถแปลได การเรยนรจรงๆเมอรแลวกตองคดเปนดวยวาอะไรถกอะไรผด รและเขาใจไมใชรไปอยางนน”

เมอพจารณาดเนอหาทสอนกนในโรงเรยนหรอมหาวทยาลย ลวนมแตความรทางวชาการ และระบบการศกษากผลกดนใหคนแขงขนทจะเอาชนะกนดวยความร ในตำรบตำราน โดยละเลยทจะคำนงถงวา อนทจรงแลวคนเราจำเปนจะตองใชความรและทกษะอะไรบางในการดำรงชวต ซงเปนมากกวาการมชวตอยรอด แตยงจะตองมความสขคนพบพรสวรรคในตวเอง มทกษะในการเพมพนความรและรจกแบงปนใหแกผอน

โมเดลปฏรปการเรยนรเดกไทย โรงเรยนไมไผ “มชยพฒนา” 55

อาจารยมชยเสนอแนวทางการตงเปาหมายการศกษาใหสอดคลองกบชวตจรงวา “ผมอยากจะใหมการระดมความคดกนวา รอยอยางทคนไทยควรจะรมอะไรบาง เชน บวกลบคณหาร หรอการทำอาหารฯลฯ เดยวนคนไทยทำอาหารไมเปนกมเยอะแยะไปสงทคนไทยแตละพนทควรรอาจจะไมเหมอนกนกได ควรจะชวยกนระบออกมาแลวกจดการศกษาใหมงไปถงตรงนน”

สงคมอนาคตตองการคนดมากกวาคนเกง

สงคมไทยไมเคยขาดแคลนคนเกง เปนเรองธรรมดาทจะมเดกหวกะทอยในระบบการศกษา ซงประสบความสำเรจในการเรยนและการทำงานมากกวา คนอน แตการศกษาทมคณภาพจะตองพฒนาทงเดกทอยตนนำและปลายนำโดยเฉพาะอยางยงเดกทอย ในพนทหางไกลจากตวเมอง ในทศนะของอาจารยมชย เปาหมายการศกษาทสำคญทสดไมใชเรองการสรางคนเกงแตเปนการสรางคนดใหกบสงคม

นวตกรรมสรางเดกคด พเลอกนอง ทกๆ ป พๆ จะจดกจกรรมเพอเตรยมความพรอมใหแกนองใหมทอยากเขามาเรยนทโรงเรยน และจะมตวแทนจากคณะกรรมการนกเรยนรวมเปน ผสอบสมภาษณนองใหมและผปกครอง โดยไดตงหลกเกณฑการรบ และประเดนในการสมภาษณดวยตวเอง ศษยเลอกคร อาจารยมชยกลาววา ชวตคนเราสามารถเลอกซอขาวของเครองใชทตรงกบความพอใจของตนเองได แตกลบไมมสทธทจะเลอกครของตวเอง เมอเดกไมชอบคร เดกกจะไมอยากเรยน โรงเรยน มชยพฒนาจงใหนกเรยนไดเปนกรรมการสอบสมภาษณผทเขามาเปนครทโรงเรยนดวย โดยไมไดมองวาเดกคอผดอยวฒภาวะ แตจรงๆ แลวมสายตาท จะมองและพจารณาคณลกษณะทละเอยดลกซงในตวคน

ศษยสอนคร โรงเรยนมกจกรรมใหเดกๆ ชวยกนคดวา ครทโรงเรยนยงไมรอะไร หรอยงทำอะไรไมเปน แลวใหนกเรยนไปหาเนอหาเรองนน และออกแบบกจกรรมมาสอนครจรงๆ เกดเปนบรรยากาศการเรยนร รวมกน ครไดเปดใจรบฟงเดกๆ และนกเรยนกไดแสวงหาความรและกลาแสดงออก ตงคำตอบเพอหาคำถาม หลกการสำคญของการเรยนรของโรงเรยนมชยพฒนา คอเรยนรทจะคดนอกกรอบหลายๆ รปแบบ เพอใหไปสเปาหมายทไดวางไว เดกๆ จงมอสระในการคดวเคราะห แมแตวธการคดยอนกลบ จาก คำตอบสคำถาม รวมดแลกจการของโรงเรยน โรงเรยนเปดโอกาสใหเดกเรยนรการงานทดเหมอนวาเปนของผ ใหญ โดยใหรวมเปนคณะกรรมการ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 56

นวตกรรมสรางเดกคด จดซอจดหาขาวของทกประเภทในโรงเรยน เดกๆ จะไดลองหาแหลงสนคา รจกการเปรยบเทยบราคาและคณภาพ ลงมอซอและตอรอง ฯลฯ ซงลวนเปนทกษะพนฐานในการเปนผประกอบการในอนาคต เรยนรการเปนผประกอบการ โรงเรยนมความคาดหวงวา เมอเดกๆ จบการศกษาไปแลวจะสามารถเปนนายจางของตวเองโดยการประกอบธรกจในชมชน เพราะชมชนชนบททหางไกลไมมอาชพรองรบคนทมความรวชาการเหมอนกบพนทเมอง การทนกเรยนทำกจการของตนเองจะทำใหยงสามารถอยในชมชนได โดยเฉพาะอยางยงธรกจทางการเกษตร ซงจะชวยพฒนาทองถนของตนใหกาวหนา นกเรยนของโรงเรยนมชยพฒนาไดรบโอกาสในการทำงานตงแตอยมธยมศกษาตอนตน ทงการไปทำงานทสถานประกอบการอนๆ เชน โรงแรม ราน

อาหาร โรงพยาบาล โดยโรงเรยนเปนผจายคาแรงใหวนละ 300 บาท สวนนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายสามารถรวมกลมกน ขอกยมเงนจากโรงเรยนเพอทดลองทำธรกจไดหองเรยนละ 5 แสนบาท คดๆ เขยนๆ โรงเรยนกำหนดใหนกเรยนเขยนจดหมายสปดาหละ 3 ฉบบ ถงผปกครอง คร และบคคลอน เพอใหมทกษะในการใชภาษาไดเหมาะสมกบคนหลายๆ กลม และไดบอกเลาเรองราวหรอความคดทเกดขนดวยภาษาทสรางสรรค

โมเดลปฏรปการเรยนรเดกไทย โรงเรยนไมไผ “มชยพฒนา” 57

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 58

“คนเกงสวนใหญทำเพอสวนตวมากกวาสวนรวมหลกสตรMBA ของเราสอนใหคนเกงเปนคนงกไปดวย ถาพดถง MBA ภาษาองกฤษควรจะเปนBusinessAdministrationandPhilosophy หรอเรยกภาษาไทยวาการพฒนาธรกจและจตสาธารณะการสอนททำใหคนเกงขนกควรจะสอนใหเขา ชวยเหลอสงคมเพมขน คนทเขายงรอคอยโอกาสมอกเยอะแยะ เราไมไดถกสอนใหรจกการแบงปน ตงแตเดก ถาหากทกคนทำเพอตวเองเทานน คนทยากลำบากกวากอยไมรอด”

อาจารยมชยกลาวถงวธการปลกฝงเดกไทยใหเปนคนดวา“คนไทยพดไปเถอะเขากฟงแตเดยวกลมเขยนไปเถอะ เขากอานแตเดยวกลม ตองลงมอทำอยางเดยวเทานนเราเรยนการเปนคนดจากหนงสอไมได แตจะตองเรยนรจากภาคปฏบต การศกษาไทยพดวา อยากเหนเดกด แตเราไมวดวาเดกคนนซอสตยไหม มความกตญญไหม แบงปนเปนไหมคนควาเปนไหมคอสงทเราประกาศหรออยากจะเหนกบสงทเราไปวดมนเปนคนละเรองกนเลย”

จะใหระบบราชการเปนผนำ ในการเปลยนแปลง [การศกษา] ไมได

การปฏวตมาจากขางนอก ทงนน อยาปลอยใหเปนเรอง

ของกระทรวงศกษา เราตองชวยกน

โรงเรยนไมไผ “มชยพฒนา” โรงเรยนมชยพฒนา ตงอยทอำเภอลำปลายมาศจงหวดบรรมย กอตงเมอป 2550 ภายใตการบรหารจดการของมลนธมชย วระไวทยะ เปดสอนระดบมธยมศกษา ปจจบนมนกเรยนจำนวนกวา300 คน ซงสวนใหญมาจากครอบครวเกษตรกรทยากจน

กายภาพของโรงเรยนมชยพฒนาโดดเดนและแตกตางจากโรงเรยนทวไป เพราะแวดลอมไปดวยธรรมชาตทรมรน โดยเฉพาะอยางยงตนไผไมอเนกประสงคทอยคกบวถชวตของคนไทยมายาวนาน อาคารเรยนและสถาปตยกรรมตางๆภายในโรงเรยนลวนสรางขนจากไมไผ ทงยงมอาคารไมไผทรงโดมขนาดใหญทสดในโลก จงเปนทมาของชอ“โรงเรยนไมไผ”

เนอหาการเรยนการสอนแบงเปนสาระวชาตามมาตรฐานการเรยนรของกระทรวงศกษาธการแตสงทแตกตางออกไปจากโรงเรยนอนๆ คอ การมงเนนใหนกเรยนไดเรยนรอยางมความสข มทกษะ

ในการแสวงหาความร กลาคดกลาแสดงความ คดเหนและเรยนรจากการแกปญหารวมกน

สงทสำคญไปกวาการสรางเดกใหเปนคนเกง คอการสรางเดกใหมคณธรรมจรยธรรม มจตอาสารจกการแบงปน และเตบโตไปเปนผประกอบการทสรางประโยชน ใหแกชมชนทองถนของตนคณคาทโรงเรยนปลกฝงใหแกนกเรยน เชนความเปนประชาธปไตย ความเทาเทยมทางเพศจตสำนกปกปองสงแวดลอม ความซอสตย และการขจดความยากจน

นกเรยนชน ม.4 และ ม.5 จะยายไปเรยนทแคมปสซงอยในบรเวณเบรดแอนดบรสอรทพทยา จงหวดชลบร เพอใหนกเรยนไดมประสบการณใหมท ไมเคยเหนมากอนทบานเกดของตน เชนความแตกตางดานวฒนธรรม เศรษฐกจและสงคม รวมท งมการเพมพนความรดานการโรงแรม ปญหาสงแวดลอม การใชพลงงานทดแทน การบรหารจดการทรพยากรนำ วถชวตของชาวเรอและทกษะการทำธรกจฯลฯ

โมเดลปฏรปการเรยนรเดกไทย โรงเรยนไมไผ “มชยพฒนา” 59

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 60

สงคมไทยไมควรปลอยใหเดกเรยนรทจะเปนคนดตามยถากรรม แตควรจะตองหาแนวปฏบตเพอเชอมตอเขากบหลกสตรและกระบวนการเรยนการสอนในระบบโรงเรยนอยางจรงจง อาจารยมชยไดกอตงโรงเรยนมชยพฒนา ทจงหวดบรรมย ซงเปนจงหวดทมมาตรฐานการศกษาอยในอนดบท74จาก 77ของประเทศเพอพสจนใหเหนเปนทประจกษวาหากโรงเรยนจดการฝกอบรมทถกตอง มกจกรรมใหเดกไดทำความดจนซมซาบอย ในวถชวต กสามารถจดการศกษาทมคณภาพและเปลยนแปลงใหเดกมจตสำนกเพอผอน เปนคนดของสงคมไดอยางแนนอน

ขยายผลเครอขายความด

ดอกผลจากการเปดสอนโรงเรยนมชยพฒนามาเปนระยะเวลา5ปไดงอกงามกลายเปนเดกๆทมจต-สาธารณะ กลาคดกลาแสดงออก มทกษะชวตทเขมแขง จนกระทงคณะครศาสตร มหาวทยาลยทาสเมเนยกลาวยกยองวา เปนโรงเรยนทมคณภาพเทยบเทากบโรงเรยนนานาชาต ทำใหทนเรมเปนความหวงใหแกครและบคลากรทางการศกษาจำนวนมากทมปณธานอยากเปลยนแปลงการศกษาไทยใหดขน

สมาคมเครอขายโรงเรยนชมชน(โรงเรยนขนาดเลก) ประเทศไทย ซงมสมาชกนบหมนโรงเรยนและกำลงเผชญปญหาจากนโยบายการยบโรงเรยนไดขอการสนบสนนมายงโรงเรยนมชยพฒนา ในการจดการเรยนรแนวใหมเพมเตมจากหลกสตรแกนกลาง พฒนาโรงเรยนใหเปนแหลงเรยนรดานธรกจของนกเรยน และปรบเปลยนใหโรงเรยนเปนแหลงเรยนรและเปนศนยกลางอาชพแกชมชน

นวตกรรมสรางเดกด จายคาเทอมดวยความด โรงเรยนมชยพฒนาไมเกบเงนคาเลาเรยน แตใหเดกนกเรยนและผปกครองทำความด400ชวโมงและปลกตนไม400 ตน เพอใหเปนประโยชนตอบแทนคนแกสงคม อาจารยมชยกลาวถงเรองนไววา “ถาจายคาเทอมเปนเงน เงนนนจะขโมยมาจากใครกไดแตความดขโมยไมไดตองทำเองลกไดมาเรยนทโรงเรยนของเรา พอแมกตองทำความดดวย ตางจากการสงลกเรยนโรงเรยนแพงๆไมไดทำใหใครเปนคนดขนเลย”

ใชชวตบนรถเขน เดกๆ ทกคนจะผลดกนนงรถวลแชรคนละครงวนเพอใหไดมประสบการณวา ชวตของคนทพการทางรางกายนนยากลำบากแคไหนเกดจตสำนกทอยากจะเรยกรองใหรฐบาลหนมาสง เสรมสนบสนน เพอใหทกคนทนงรถเขนมชวตทดขนไมควรลำบากเหมอนอยางท เหนในปจจบน

โรงเรยนยงมแนวทางอกวา ตอไปจะใหนกเรยนปดตาเรยนหนงสอ เพอใหเขาใจชวตของผพการทางสายตา

งดขาวเยน โรงเรยนใหเดกๆ ไดเรยนรความยากลำบากของคนจนรจกความหวโดยใหนกเรยนงดกนขาวเยนทกๆวนจนทรนกเรยนบางคนถงกบกลาววาเขาจะทำทกอยางเพอไมใหนองในหมบานอดอาหาร

ศาลแผเมตตา ภายในโรงเรยนม “ศาลแผเมตตา” เพอใหนกเรยนไดเผอแผความปรารถนาดใหแกผอน เปนนจ ตรงกนขามกบศาลเจาสงศกดสทธซงเหนอยทวไปในสงคมไทย ทสรางคนใหเปนขอทานและไมพงพาตนเอง

โมเดลปฏรปการเรยนรเดกไทย โรงเรยนไมไผ “มชยพฒนา” 61

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 62

นอกจากน โรงเรยนมชยพฒนายงมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรผประกอบการสงคม ศลปศาสตร-บณฑต(BachelorofArtsPrograminSocialEntrepreneur) ของสถาบนอาศรมศลป รวมกบมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มงเนนบมเพาะ นกธรกจเพอสงคมทสามารถสรางรายไดแกตนเองและมจตอาสาลดปญหาการละทงถนฐานหลกสตรแบงออกเปนหลกสตรปกต4ป และหลกสตรพรดกร2 ป ซงเปนโอกาสใหเยาวชนมอาชพทมนคงโดยไมตองรอใหเรยนจบเสยกอน

อาจารยมชย กลาวถงการมสวนรวมของหลายๆภาคสวน เพอชวยกนเปลยนแปลงการศกษาไทยวา “เราคาดหวงทจะใหระบบราชการเปนผนำในการเปลยนแปลงไมได การปฏวตมาจากขางนอกทงนน อยาปลอยใหโอกาสทางการศกษาเปนเรองของกระทรวงศกษาควรจะเปนของหลายกระทรวงและทกคน รวมทงภาคธรกจเอกชน เพราะความเสยหายเกดขนกบทกคนเราจงตองชวยกน”

โรงเรยนมชยพฒนาเปนโมเดลตวอยางของโรงเรยนทบรหารจดการโดยภาคธรกจเอกชน แมปจจบน

สงคมไทยจะยงมผประกอบการเพอสงคมไมมากแตอาจารยมชยกมองเหนความเปนไปไดในอนาคตวา เรมมบรษทธรกจทอยากจะมสวนรวมในการพฒนาสงคมทยงยนดวยการสรางการศกษาทมคณภาพมากขนเรอยๆ

ทกวนน อาจารยมชย วระไวทยะ ในวย73ป ยงคงทำงานเพอพฒนาสงคมแบบไมมกำหนดเกษยณอาจารยกลาวทงทายถงชวตการทำงานของตนวา“ผมไมไดนกภาคภมใจอะไร ผมทำเพราะมนควรตองทำ อยากจะใหเหนวาถาเรามโอกาส เราควรจะทำในสงทมนจำเปนตองทำ”

ส ศ ต ว ร ร ษ ท 2 1 การศกษาไทยเปลยน

ระบบการศกษาไทยถกวพากษวจารณอย เสมอถงขอจำกดทจะสรางคนใหเปยมไปดวยความคดสรางสรรคและมโลกทศนเปดรบกบความเปลยนแปลงใหมๆ ซงจำเปนอยางยงในการดำรงอยตอไปในอนาคตขางหนา การเรยนแบบทองจำและวฒนธรรมการเรยนรแบบเชอตามครฝงรากหยงลกในสงคมไทยมานบรอยป เราเคยพยายามทจะเปลยน

แปลงในระดบมหภาคมาแลวหลายครงทงการปฏรปการศกษาและการปฏรปหลกสตร แตผลลพธกยงไมเขมขนพอทจะนำพาสงคมไทยกาวสโลกการศกษาแบบใหม

ว ร ย ะ ฤ ๅ ช ย พ า ณ ช ย

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 66

แตกยงมนกปฏบตอกจำนวนไมนอย ท ไดลงมอสรางความเปลยนแปลงทางการศกษาดวยตนเองและเชอมนในพลงการเปลยนแปลงของภาคสวนเลกๆ ของสงคม ดงเชน ดร.วรยะ ฤๅชยพาณชยซงเปนทรจกในฐานะผกอตงEduzones.com ซงเปนเวบไซตการศกษายอดนยมของเมองไทย

Eduzonesสอดสรางปญญาใหเดกไทย

หลงจากสำเรจการศกษาดานวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม อาจารยวรยะประสบความสำเรจในการทำงานอยางรวดเรวจากธรกจโรงเรยนกวดวชาจงไดเกษยณตวเองตงแตวยหนมอาจารยทองเทยวไปยงประเทศตางๆ และเหนความเจรญกาวหนาของตางแดน จงทำใหหวนกลบมานกถงการพฒนาการศกษาในประเทศไทยใหทดเทยมกบตางประเทศ

“ผมเจอคนไทยในตางประเทศจำนวนมากททำมาหากนเกง แต เกดอะไรขนกบคนไทยทอย ใน

ประเทศไทย คำตอบของผมกคอ คนไทยคดนอยถาเดกไทยมโอกาสเขาถงขอมลความรเทยบเทากบตางประเทศ เราจะไมแพใครในโลก ในสมยเมอ15 ปทแลว อนเทอรเนตเพงเขามาในประเทศไทยซงเปนโอกาสทจะพฒนาประเทศใหกาวหนาแตกมคนกลววาจะเปนภยตอเยาวชน ผมไมเหนดวยท พอแมหามเดกไมใหใชอนเทอรเนต มนเหมอนหามเดกไมใหออกจากบาน เรานาจะมาทำสงดๆ เพอบงบอกวาเราเปนผใหญทหวงใยตอเยาวชนจรงๆ”

อาจารยวรยะมองวาพนทสอของไทยไมวาจะเปนอนเทอรเนต โทรทศน หนงสอพมพ หรอสออนๆไมคอยมขาวสารทกอใหเกดปญญาหรอสรางคณภาพชวตคนไทยใหดขน จงเปนจดเรมตนใหอาจารยกอตงเวบไซตEduzones.comขนมา

“ผมมาดวาเดกเขาชอบอะไร ตอนนนมการวจยวาเดกไทยใชอนเทอรเนตทำกจกรรม3อยางคอแชต

เลนเกมสและดรปโปผมกทำสามสงทคลายๆกนแตแทนทจะแชตเรองไรสาระ ผมกใหแชตกบรนพในมหาวทยาลย แทนทจะเลนเกมสทวไป ผมกใหเลนเกมสสอบเขามหาวทยาลยเดกไดลองทำขอสอบ

เปลยนการศกษาไทย สศตวรรษท 21 67

แลวกเลอกคณะเหมอนจรง และแทนทจะใหดรปโปผมกใหเดกดรปรนพมหาวทยาลยทเขาไมเคยเหนวาพๆใชชวตในการเรยนกนอยางไร”

ในระยะแรกเวบไซตEduzones.com ยงไมเปนทรจก อาจารยวรยะจงใชวธเดนสายบรรยายเรองการศกษาใหเดกและครไดฟง โดยไมไดเนนใหเดกสำเรจการศกษาสงๆเหมอนการแนะแนวการศกษาทวไป แตมงเนนใหเดกมแรงบนดาลใจทจะประสบความสำเรจในชวตโดยการคนหาตวตนของตวเองและเดนตามความฝนของตนอยางมนใจ ตอมา เวบไซตEduzonesจงเรมเปนทรจกและยอมรบในกลมครบาอาจารย รวมทงเปนแหลงคนควาความรทสำคญของเดกไทย

“การศกษา”เปนมากกวา“การเขาโรงเรยน”

อาจารยวรยะวเคราะหสภาพของการศกษาไทยวาสงคมไทยเตมไปดวยคนทผานระบบSchooling คอการเรยนการสอน การสอบ และการไดใบปรญญาแตมความหมายแตกตางอยางสนเชงกบคำวา การศกษาซงหมายถงการพฒนามนษย

“สงคมไทยใหการศกษากบเดกหรอยงเราตระหนกกนหรอเปลาวาการดถกความพการ หรอการดถกทางเพศ เปนเรองเลวรายในสงคม เราสอนเดกวาโตไปอยาโกง แตเรากลบฝากลกเขาโรงเรยน ถาคนไทยมการศกษา เราจะไมเคารพคนเพราะ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 68

ตำแหนงหรอเพราะเงน เราจะใหเกยรตคน ไมวาเขาจะเปนเดกเสรฟคนทำความสะอาดหรอลกนองเราเคารพตออำนาจทเรามอย ไมใชในทางทผด แตทกวนนบานเราเปนสงคมไรการศกษา มคนจบปรญญามากมายแตคนมการศกษานอยเหลอเกน”

ตรงกนขามกบสงคมไทยสมยกอน ซงแมจะไมชำนาญเรองการศกษาในโรงเรยนแตกลบสามารถพฒนาคนไดเปนอยางด ทงในดานภมปญญาทองถนและการเออเฟอเผอแผ แตวถการเรยนรเชนนคอยๆจางหายไปเมอการศกษาแบบตะวนตกเขามา

เงอนปมใหญการศกษาไทยไปไมถงไหน

การเดนตามทฤษฎและการศกษาแบบตะวนตกคอปมปญหาใหญในทศนะของอาจารยวรยะ เพราะเปนแนวทางทไมไดยนอยบนความสอดคลองกบบรบทของสงคมไทย และไมไดใสใจบรบททกำลงจะเกดขนในสงคมอนาคต

“เราลอกฝรงมาเปนรอยป แตบางอยางทเราลอก กผด อเมรกาซงเปนประเทศตนแบบกำลงเกดปญหาการศกษาเชนกน ตอนนพยายามจะเปลยนแตกยงเปลยนแปลงไมสำเรจทงหมดยงมครทสอนแบบเกาโดยเนนการบรรยายและใหเดกทองจำอยมากกวา50% แตของไทยเรายงมอยมากกวา80-90%ปจจบนนการทองจำไมใชสงจำเปนอกแลวถาเรารวาความรนนอยทไหน เราเปดหนงสอหรอเปดดจากแทบเลตกได”อาจารยกลาวและเสรมตอวา

“เดกไทยไมเคยถกฝกใหคดมแตบงคบใหทำตามเพราะฉะนนกเลยคดไมเปน เราตองเขาใจกอนวาการคดคอทกษะ ทกษะตองใชเวลา ไมใชสอน

เปลยนการศกษาไทย สศตวรรษท 21 69

การศกษาไมใชอตสาหกรรม การศกษาคอตวคน เปนไปไดอยางไรทเดกไทยเปนลานๆ คนถกจดใหมความถนดเพยงสามแบบ คอเดกศลป เดกวทย และเดกศลป-คำนวณ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 70

กนแลวทำไดเลย เดกไทยไมเคยไดตดสนใจวาจะเรยนอะไรเพราะพอแมหรอโรงเรยนตดสนใจใหหมด กระทรวงศกษาธการจดการศกษาใหเหมอนๆกนทวประเทศเพอใหเปนมาตรฐาน แตการศกษาไมใชอตสาหกรรม การศกษาคอตวคน เปนไปไดอยางไรทเดกไทยเปนลานๆ คนถกจดใหเปนเดกทมความถนดเพยงสามแบบ คอเดกศลป เดกวทยเดกศลป-คำนวณ”

ดวยเหตน อาจารยวรยะจงไดพยายามออกแบบโมเดลการเรยนรทจะเหมาะสมกบสงคมไทยจรงๆเพอเปนตนแบบในการใชแกปญหาการศกษาไทยเกดเปน “หองเรยนแหงอนาคต” นวตกรรมทางการศกษา ซงเรยนแบบใชความคดสรางสรรคเปนฐานCreativity-BasedLearning(CBL) เพอพฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท21

ใครอยากเปลยนยกมอขน!

ในปจจบนมผท เหนปญหาของการศกษาและตองการเปลยนแปลงจำนวนไมนอย อาจารยจงแนะนำเทคนคเพอเรมตนการเปลยนแปลง ซง

ประกอบดวย4ขนตอนเรยกวาSWAPS - select คอคนหาคนทตองการจะลงมอ เปลยนแปลงW-workshop คอมกจกรรมใหไดลองลงมอปฏบตA-action นำความรไปปฏบตจรงในหนาทการงานของตนโดยสรางชมชนการเรยนรอยางมออาชพP-promotion นำเรองราวความสำเรจเหลานนบอกตอใหสงคมไดรบร

อาจารยวรยะเนนยำวา การเปลยนแปลงการศกษาทแทจรง ไมอาจเกดขนโดยการสงการจากระดบนโยบาย แตควรจะเกดขนอยางเปนธรรมชาตจากภาคสวนเลกๆทอยากจะเปลยนแปลงจรงๆ

“อยาไปโทษคนไมเปลยนอยาไปบอกวาเขาโงอยาไปบอกวาเขาไมด เรารกกนดกวา ถาใครยงไมพรอมจะเปลยนกไมเปนไร ตองเหนใจวาอาจารยบางทานอายเยอะแลวทานสอนแบบนมานานปลอยใหทานสอนไปอยางเดมกได เดยวทานกเกษยณแลว สวนคนอยากเปลยนกเปลยนเถอะ ถาเรมตนอยางนกจะไมมใครเดอดรอนไมมใครตอตาน”

เปลยนการศกษาไทย สศตวรรษท 21 71

Creativity-Based Learning (CBL) รปแบบ “การสอนแบบสรางสรรคเปนฐาน” หรอCreativity-BasedLearning(CBL) เปนหนงในวธการจดการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสำคญพฒนามาจากโครงสรางการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐาน หรอProblem-BasedLearning(PBL)และแนวทางการพฒนาความคดสรางสรรค แบบความคดแนวขนาน(ParallelThinking) ของ เอดเวรด เดอ โบโน(EdwarddeBono)

ประกอบดวย กระบวนการ (Process) และบรรยากาศ(Context)ดงตอไปนกระบวนการ (Process) 1.การสรางแรงบนดาลใจ โดยสอมลตมเดย

และผอำนวยการเรยนร2.การคนควา เรยนร และเลนเกมสกระตน

ความอยากร3.การสอนและแนะนำแบบตวตอตว4.การฝกฝนการตงปญหาและแกปญหารายบคคล

5.การฝกการทำงานเปนทมดวยโครงงาน

6.การฝกนำเสนอและวจารณแบบสรางสรรค7.การแขงขนหลากหลายรปแบบ8.การประเมนสมฤทธผลในการเรยนดวยการ

ประเมนทสรางสรรค

บรรยากาศ (Context) 1.ครสอนนอย ให เดกคนควา พดคยและ

นำเสนอ2.ตอบคำถามดวยคำถาม3.ครตดสนนอย ครจะหลกเลยงการตดสนแบบ

เดดขาดเชนถกตองผด4.สนบสนนใหคด5.ใชเรองทเดกสนใจเปนเนอหานำ6.ชวงเวลาเรยนควรยาวกวา90นาท7.เนนใหเดกสนใจพฒนาการตนเอง8.สมครใจรวมมอแทนการสงการ9.รบฟงและใหกำลงใจ

ทมา: เวบไซตหองเรยนแหงอนาคต http://www.jsfutureclassroom.com

เปลยนการศกษาไทย สศตวรรษท 21 71

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 72

“การเปลยนแปลงจะเกดไดเมอคนเลกๆ เปลยนเยอะๆ เราไมตองการผนำการปฏวต เราไมตองการฮโร มนจะเกดจากสงททกๆ คนททำรวมกนอาจจะโดยตงใจหรอไมตงใจ บางทสงทเราแตละคนทำจะเปนแรงดงดดใหเรามาเจอกน” อาจารยวรยะกลาวถงพลงการเปลยนแปลงจากระดบลาง

ยกครองใหมเพอการศกษาไทยไปรอด

อาจารยไดเสนอทางออกทนาสนใจหลายประการเพอใหแตละภาคสวนกาวออกจากSafetyzoneแลวรวมมอกนแกปญหาการศกษาของชาต

กระจายอำนาจการศกษา ภาครฐจำเปนตองเปลยนความคดทจะจดการศกษาใหเปนพมพเดยวกนทงประเทศ และมการกระจายอำนาจทางการศกษาอยางแทจรง มใชเพยงการกระจายหนาท ทองถนควรจะตองมงบประมาณในการจดการศกษาดวยตวเองและมสวนรวมในการบรหารงาน ตวอยางเชน มอำนาจในการเลอก ผบรหารโรงเรยน จากเดมทเขตพนทการศกษา

เปลยนการศกษาไทย สศตวรรษท 21 73

หองเรยนแหงอนาคต “หองเรยนแหงอนาคต” เปนนวตกรรมการศกษาซงใชความคดสรางสรรคเปนฐานCreativity-BasedLearning(CBL) เพอพฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท21 ดร.วรยะ ฤๅชยพาณชยไดวจยและทดลองเครองมอนตงแตป พ.ศ. 2547กบนกเรยนทวประเทศในระดบชน ม.ตน และม.ปลาย ในเครอขายเวบไซต Eduzones.comและตอมาไดมการพฒนาโปรแกรมวเคราะหศกยภาพ(jAA) รวมกบ ดร.อานนท สหพทกษ-เกยรตโดยนำมาใชวจยกบนกเรยนกวา10,000คน

ทวประเทศแลวพบวา ใหผลการทดสอบบคลกภาพและความถนดของนกเรยนอยางถกตองแมนยำ

ในปจจบน หลกสตรการสอนของหองเรยนแหงอนาคตประกอบดวย1.หลกสตรCompass เชอวาการทเดกไดคนพบ

ศกยภาพของตนเอง จะทำใหเรยนรอยางม เปาหมายและมความสขกบการไดเรยนหลกสตรมโปรแกรมวเคราะหศกยภาพ ซงจะชวยในการวเคราะหขอมลของผเรยน3ดานคอดาน

บคลกภาพดานทกษะทสำคญตออนาคตและดานวชาการ นอกจากนยงมงเนนใหเดกฝกการมวสยทศนและรจกวางแผนอนาคตของตนหลกสตรนแบงระดบอายของผเรยน3 ระดบคอPrimaryCompass สำหรบอาย9-12 ปJuniorCompassสำหรบอาย12-16ปและSeniorCompass สำหรบอาย16 ปขนไประยะเวลาในการเรยน38ชวโมง

2. หลกสตรCreativityandCommunication(C&C) มงเนนการฝกฝนทกษะแหงศตวรรษท21 ทง4 ดาน ไดแก การคดวเคราะห การคนควาหาความร การสอสาร และความคดสรางสรรค หลกสตรนแบงระดบอายของผเรยน 2 ระดบ คอJuniorC&C12-15 ปSeniorC&C16 ปขนไป เนอหาการเรยน เชน การใชประโยชนจากอนเทอรเนต การพดใหสม-ฤทธผล งานในกระแสโลกสเขยว ฯลฯ ระยะเวลาในการเรยน38ชวโมง

ทมา: เวบไซตหองเรยนแหงอนาคต http://www.jsfutureclassroom.com

เปลยนการศกษาไทย สศตวรรษท 21 73

ทกษะแหงอนาคตใหม: การเรยนรในศตวรรษ ท 21

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 74

แนวคดเรอง “ทกษะแหงอนาคตใหม: การเรยนรในศตวรรษท 21” ไดถกพฒนาขนจากวงการนอกภาคการศกษา เชน บรษทแอปเปล บรษทไมโครซอฟท บรษทวอลทดสนย องคกรวชาชพระดบประเทศ และสำนกงานดานการศกษาของรฐ โดยรวมตวและกอตงเปนเครอขายองคกรความรวมมอเพอทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 (Partnership for 21st Century Skills) หรอเรยกยอๆ วา เครอขาย P21 ซงเหนความจำเปนทเยาวชนจะตองมทกษะในการดำรงชวตแตกตางออกไปจากสมยศตวรรษท 19 และ 20 โดยมรายละเอยดคอ สาระวชาหลกและทกษะเพอการดำรงชวตในศตวรรษท 21 สาระวชาหลกทสำคญในปจจบน ไดแก ภาษาองกฤษ การอาน ภาษาของโลก ศลปะ คณตศาสตร เศรษฐศาสตร วทยาศาสตร ภมศาสตร ประวต-ศาสตร การปกครองและการเปนพลเมองทด แตวชาเหลานกยงไมเพยงพอ โรงเรยนจงตองเสรมความเขาใจเนอหาวชาการเหลานเขาไวในทกวชา

หลก • ความรเรองโลก (Global Awareness) • ความรดานการเงน เศรษฐกจ ธรกจและการเปน

ผประกอบการ (Financial, Economic, Business and Entrepreneurial Literacy)

• ความรดานการเปนพลเมองทด (Civic Literacy) • ความรดานสขภาพ (Health Literacy) • ความรดานสงแวดลอม (Environmental Literacy) ทกษะดานการเรยนรและนวตกรรม ทกษะดานการเรยรและนวตกรรมเปนตวกำหนดความพรอมของนกเรยนในการเขาสการทำงานในยคสมยใหมทมความซบซอนเพมขน ไดแก • ความคดสรางสรรคและนวตกรรม (Creativity and

Innovation) • การคดอยางมวจารณญาณและการแกปญหา

(Critical Thinking and Problem Solving) • การสอสารและความรวมมอ (Communication

and Collaboration)

ทกษะแหงอนาคตใหม: การเรยนรในศตวรรษ ท 21

เปลยนการศกษาไทย สศตวรรษท 21 75

ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย สภาพแวดลอมในปจจบนถกขบเคลอนดวยสอและเทคโนโลย พลเมองและแรงงานทมประสทธภาพตองสามารถแสดงทกษะการคดอยางมวจารณญาณและปฏบตงานไดหลากหลาย เชน • ทกษะดานสารสนเทศ (Information Literacy) • ทกษะดานสอ (Media Literacy) • ทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

(Information and Communication Technology Literacy)

ทกษะชวตและอาชพ

ชวตและสภาพการทำงานในทกวนนจำเปนตองมทกษะการคดและองคความรเพมมากขน ไดแก • ความยดหยนและความสามารถในการปรบตว

(Flexibility and Adaptability)

ทมา: บทความ เรอง ทกษะแหงอนาคตใหม: การเรยนรในศตวรรษท 21 คอ อยางไร? จากเวบไซต สำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) http://www.qlf.or.th

• การรเรมและการกำกบดแลตนเองได (Initia-tive and Self-Direction)

• ทกษะดานสงคมและทกษะขามวฒนธรรม (Social and Cross-Culture Skill)

• ภาวะผนำและความรบผดชอบ (Leadership and Responsibility)

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 76

มอำนาจในการโยกยาย ซงสงผลใหผอำนวยการโรงเรยนทำหนาทเพยงสนองอำนาจผหลกผ ใหญ ทใหคณใหโทษแกตนเอง

เนนคณภาพมากกวาปรมาณ การบรหารการศกษาไทยควรเนนคณภาพมากกวาเนนปรมาณ โดยอาจจะลดการศกษาภาคบงคบลงจนเหลอจำนวนปเทาทการศกษาไทยจะมคณภาพได แลวนำเงนไปพฒนานกเรยนทขาดแคลนหรอสนบสนนใหแกโรงเรยนทยากจน ดงนน ความ เทาเทยมทางการศกษาจงไมไดหมายถงการใหทกคนไดเรยนฟรหรอเรยนสงทสด แตควรจะตองใหความสำคญกบการชวยเหลอผดอยโอกาสในสงคมโดยการใหการศกษาทมคณภาพ ไมปลอยใหการศกษาเปนหนาทของโรงเรยน ผปกครองไมอาจคาดหวงวา โรงเรยนจะทำหนาทใหการศกษาเดกไดอยางบรบรณทกเรองในชวตในฐานะผเปนพอแม กตองสอนทกษะทจำเปนกบชวตและเปนตวอยางทดใหกบลก เชน การทำอาหารการทำความสะอาด การเรยนรทจะมความสข

อยางงายๆ ฯลฯ รวมทงใหความใสใจตอความตองการของลกและชวยสงเสรมใหเดกไดเตบโตอยางทเขาปรารถนา

เรยนรอยางแอคทฟ ผเรยนในปจจบนไมสามารถรอรบความรอยกบทอกตอไป แตจะตองแอคทฟ กระตอรอรนทจะเดนเขาไปหาความรเพราะความรมอยทวโลกและรจกทจะเรยนรอยางมแรงบนดาลใจ

ใ น ย ค ด จ ท ล จกรวาลความร

ในสงคมอนาคต เทคโนโลยจะมความสำคญตอมนษยมากจนเปรยบเสมอนลมหายใจทหลอเลยงทกๆ กจกรรมในชวต โดยมกระแสโลกาภวตนเปนบรบทเก อหนนให โลกใบน เลกลงและทกประเทศเปดกวางเขาหากนระหวางชวงเปลยนผานไปสยคสมยดจทลอยางเตมตว การวเคราะหแนวโนมและรจกฉวยใชความทนสมยใหเปนประโยชนตอการพฒนา กจะชวยเตรยมความพรอมใหคนไทยสามารถกาวสศตวรรษท21 ไดอยางมนคง

ว ร ส ร ว ง ด ว ง จ น ด า

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 80

อาจารยวรสรวง ดวงจนดา ผอำนวยการสำนกการจดการศกษาออนไลน มหาวทยาลยศรปทม เปน ผหนงทตามตดกระแสของแหลงการเรยนรสมยใหมอยางใกลชด รวมท งไดลองเรยนรด วยประสบการณของตนเองและไดพบวานคอจกรวาลแหงความรทกวางใหญไพศาลซงจะมอบอสระและความสขใหแกผเรยนทกคน

ความสข-ความร-ความคดสรางสรรค

อาจารยวรสรวงใหความสำคญมากกบความสขในการเรยนร กเพราะความสขจะทำใหผเรยนเกดความคดสรางสรรคและมความสนใจใครร ในสงใหมๆ ซงเปนบคคลกของผทรกการเรยนรตลอดชวต นาเสยดายวาผเรยนยคเกามขอจำกดทจะไดเรยนรอยางมความสข

“ถามใครมาถามผมวา ตอนเปนนกเรยนผมมความสขไหม ผมไมสามารถตอบไดวาผมมความสข มนไมเคยมชวงทผมมความสขจากเนอหาการเรยนเลยแตผมมความสขชวงท ไดทำกจกรรมกบเพอนๆลองนำความรมาทำอะไรกนจรงๆ” อาจารยเลาถงประสบการณในวยเดก

“ถาเดกมความสขเขาจะเรยนรไดในระดบสงสดคอสามารถนำเอาองคความรจากความเขาใจและจนตนาการมาประมวลกนแลวสรางเปนความรใหมๆ

จกรวาลความรในยคดจทล 81

จรงๆ แลวการเรยนโดยทองจำแบบเกากยงมความจำเปนเพราะมบางอยางทจะตองอธบายใหเหนเชงประจกษดวยการเขยนหรอการตอบขอสอบ แตควรจะมนำหนกลดลงไป และเพมการเรยนรแบบโครงงานทเดกไดลงมอปฏบต เดกตองบรณาการองคความรทมกบทกษะทง2แกนทกษะแกนนอนคอสงทเดกไดเรยนแตละวชา สวนทกษะแกนตงคอการตอยอดความรสงทเคยไดเรยนมาแลวเมอไดเรยนชนทสงขน ตอนนการเรยนการสอนของไทยเราดอยกวาประเทศเพอนบานในกลมอาเซยนเพราะเราไปมงเนนการวดทการทองจำกนมากจนเกนไป แตวาความเขาใจทเกดจากกระบวนการเรยนรของเราหายไปไหนกไมทราบ”

แหลงเรยนรทเปดกวางสำหรบ คนทงโลก

อาจารยวรสรวง เลาถงพฒนาการของเทคโนย สารสนเทศยคดจทลวา เวบไซต ในยคแรกเปนเทคโนโลยเวบ1.0 มลกษณะเปนการสอสารทางเดยว คอเจาของเวบนำขอมลไปใสไว แลวคนอนสามารถเขามาดแตไมสามารถแกไขอะไรได ตอมา

เมอมเทคโนโลยเวบ2.0ไดทำใหเกดการสอสารแบบสองทาง เหนไดชดจากเวบไซตสารานกรมวกพเดยททกคนสามารถเปนผสรางขอมลเสรมขอมลหรอดดแปลงแกไขขอมล หรอเฟซบคทคนสามารถกดไลคกดแชรได

เทคโนโลยสารสนเทศทกาวหนาและเอออำนวยทำใหเกดแหลงเรยนรดจทลจำนวนมากมายมหาศาลในโลกออนไลน รวมถงแหลงเรยนรท เรยกวาMOOCs

มกส(MOOCs–MassiveOpenOnlineCourses)คอแหลงเรยนรออนไลนทจดระบบความรจนเปนรายวชาหรอหลกสตรเพอใหผสนใจเรยนรไดอยางมทศทาง มการวดประเมนผล และสามารถเทยบโอนหนวยกตกบมหาวทยาลยชนนำ อาจารยวรสรวงไดทดลองเขาสกระบวนการเรยนการสอนของมกสดวยตนเองในวชาGamification ซงเปนการนำแนวคดการเลนเกมมาประยกตกบการเรยนการสอน

วชานสอนโดย University of PennsylvaniaWhartonSchoolในมกสทชอวาKhanAcademy

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 82

“เดมทการจะไปเรยนมหาวทยาลยแหงนเปนเรองทยากมาก เพราะเปนทอปเทนของอเมรกา แตตอนนผมลงทะเบยนฟรจากเมองไทย ไมตองเชคผลสอบภาษาองกฤษไมสงการบานกไมมใครดาแลวเวลาผมไปคยกบเพอนรวมเรยนผานเวบบอรดหรอแชตรมจะเหนวา ฝรงเขากลาถามกลาแลกเปลยนความเหนเทากบเขาเอาความรมาใสใหผมเพมพอผมลองเรมคยกบเขาดบาง ผมไดรบการยอมรบจากใครกไมรเขาไมใชคนไทย แตเขายอมแลกเปลยนความรกบผม มนสนกมากกวาเรยนธรรมดาไมรตงกเทา”อาจารยวรสรวงเลาถงความประทบใจ

ปจจบนนการเรยนกบมกสเปนทแพรหลายแลวในหลายประเทศและมผลงทะเบยนเรยนนบสบลานคนและคาดวาในอกไมนานแหลงเรยนรนจะอยในความสนใจของคนไทยเชนกน

“มหาวทยาลยดงๆ ของรฐและเอกชนกำลงมคแขงทสำคญคอมกสลองคดดวาหากเดกไทยสามารถเลอกเรยนไดระหวางมหาวทยาลยในไทยกบมหาวทยาลยฮารวารด เขากเลอกฮารวารด ไมตองบนไป

เมองนอก ไมตองสอบวดผลภาษาองกฤษ มกระบวนการใหเรยนกบศาสตราจารย และไดปรญญาจากตางประเทศ ใครๆ กตองอยากเรยนแตเขาจะตองมวนยในตวเองและมความรบผดชอบทสงพอ”

มกสไดรบการยอมรบใหเปนแหลงเรยนรหรอสอการเรยนรระดบอดมศกษาโดยสามารถเทยบโอนหนวยกตได แตจรงๆ แลวเนอหาของมกสมความหลากหลายและมความยากงายหลายระดบ เชนในKhanAcademy มหลกสตรวชาคณตศาสตรสำหรบเดกตงแตวยเรมเรยนจนกระทงถงมหา-วทยาลยดงนนโลกดจทลจงเปนโลกททกคนสามารถเขาถงความร ไดดวยตนเอง มลกษณะเปนการศกษาแบบไมเปนทางการ(Non-FormalEducation)เปนการเรยนรตลอดชวต (LifelongLearning)และบรณาการศาสตรหลากหลายแขนง (Multi-Disciplinary)มากขน

จกรวาลความรในยคดจทล 83

มหาวทยาลยดงๆ ของรฐและเอกชน กำลงมคแขงสำคญ คอมกส ใครๆ กตองอยากเรยน เพราะไมตองบนไปเมองนอก ไมตองสอบวดผลภาษาองกฤษ ไดเรยนกบศาสตราจารย และยงไดปรญญาจากตางประเทศ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 84

เมอโลกอนเทอรเนตเปนพนทสาธารณะทใครๆ กสามารถเปนผสรางขอมลขนมาหรอแกไขขอมลอะไรกได จงมกเกดคำถามตามมาวา เราจะรไดอยางไรวาขอมลความรเหลานนถกตองและสามารถเชอถอไดจรงๆ

“อนเทอรเนตกเหมอนโลกกวางคอมทงคนดๆทเอาขอมลดๆ มาใหเรา กบคนทรไมจรง คนทหลอกลวง หรอคนทไมรเหมอนเรา ถาเราไปคยกบคนรไมจรงนอนตรายคนGenerationY-Zเขาไมคอยเชอคร ไมเชอพอแม แตไปเชอคนบนอนเทอรเนตทงๆ ทยงไมรวาเปนใคร มคนพดปบฉนแชรตอเลยบางกรณการไดขอมลผดๆ ทำใหโกรธกน ทำรายกน ฆากนได ดงนนทางทดคอ เราตองไปหาคนทใหขอมลถกตอง” อาจารยวรสรวงชวนใหตระหนก

ถงหวใจสำคญในการเรยนรในยคดจทล นนคอการมวจารณญาณในการแสวงหาความร

“องคความรทนงจรงๆ เราสามารถนำมาทำเปน E-learning ใหสมบรณแบบทสดในโลก โดยหาอาจารยทเกงทสด นกออกแบบการสอนทเกงทสดทมสรางสอท เกงทสด แลวเอาไปถายทอดตอแทนททกคนจะตองทำสอการสอนเอง เรากเลอกของคนทเกงทสดเอามาใชกได”

หากมกระบวนการคดสรรเนอหาทมอยมากมายนบไมถวนดวยความใสใจและวเคราะหถงความสอด-คลองกบผเรยน อาจารยวรสรวงเชอวาจกรวาลแหงความรนจะชวยเตมเตมขอจำกดของการเรยนการสอนในปจจบน

ความนาเชอถอของความรออนไลน

จกรวาลความรในยคดจทล 85

“ผมการนตไดวา คณภาพการเรยนการสอนในโลกของE-Learning ไมไดดอยไปกวาหองเรยน แตคณตองแนใจวาขอมลทคณจะนำเสนอนนตองถกตองจรงๆ ดงนนความบรบรณของขอมลในโลก E-Learning จงสงกวาในหองเรยน และผเรยนยงสามารถกลบมาหาอาจารยไดในประเดนทเขาไมเขาใจ ในขณะทการสอนโดยอาจารยในหองเรยนเปนกระบวนการทจบลงเมอหมดคาบเรยน และอาจมเนอหาทตกหลนไดหากวนนนอาจารยอารมณไมดหรอไมสบาย”

ครยคดจทลสอนนอยใจกวาง

ผทจะตองเปลยนแปลงตนเองมากทสดในโลกการเรยนรยคดจทลกคอ ครทถกหลอหลอมมาในยค

การเรยนรแบบเกาๆ ซงอาจยงตดกรอบการเรยนรแบบเดมและไมมความคนเคยกบการใชเทคโนโลยเทากบเดกรนใหม

“ครยคใหมจะตองใจกวาง คอใจของครตองเปลยนไปครยคเดมๆอาจจะชนกบการทเราเปนผใหแตครยคใหมตองเปนทงผใหและผรบ คอรบความจรงทเดกฟดแบคมาใหเราอยางทะลกทลาย ผเรยนสามารถวพากษเราได รวมทงขอมลความรและ เนอหาใหมๆ อาจจะทำลายสงทเราเคยสอนมา ตงนานแลว จนเราอาจตองยอมรบวาเราสอนมาผด ครหรออาจารยจงตองเปดกวางตวเองทงเรองของใจและการรบสงใหมตอไปอาจารยในมหาวทยาลย

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 86

MOOCs Massive Open Online Courses หรอเรยกยอๆ วา มกส หมายถงระบบการจดการเรยนการสอนออนไลนระบบเปดสำหรบมหาชน ซงมลกษณะใหเขาเรยนไดไมจำกดจำนวนคน เปนระบบเปดใหกบทกคนทอยากเรยนจะตองไดเรยน โดยไมเสยคาใชจายในการเรยน และใชเทคโนโลยออนไลนเปนเครองมอ มกสตางจาก E-learning ตรงท E-learning จะเรยนเมอไหรกได แตมกสมลกษณะเหมอนหลกสตร มระยะเวลาเปด-ปด เหมอนหองเรยนปกต ถกกำหนดหวขอยอยในรายวชาไวแลว มการวดและประเมนผล มการบาน มกจกรรมใหผเรยนไดทำงานกลม รวมทงใหผเรยนชวยกนตรวจงาน มกสหลายตวสามารถให ผเรยนเทยบหลกสตรกบสถาบนอดมศกษาชอดงหรอใชอางองในการสมครงานได ปจจบนมผผลตมกสเพมมากขนเรอยๆ โดยแตละแหงจะจบมอกบมหาวทยาลยทมชอเสยงระดบโลกในการผลตสอการเรยนการสอน ทงน ชองทางทบรษทและ

จกรวาลความรในยคดจทล 87

มหาวทยาลยจะสรางรายได ไดแก กรณทผเรยนตองการใบรบรองการจบหลกสตร คาดำเนนการสอบ การชวยนำโปรไฟลในการเรยนไปเผยแพรกบบรษทจดหางาน ฯลฯ คายมกสยกษใหญในปจจบน ไดแก 1. edX เปนมกสท ไดรบความนยมสงสดแตการนำ

เสนอเนอหาไมคอยนาสนใจ Google กำลงจะเขาไปเปนผพฒนาปรบปรง คาดวานาจะมอะไรแปลกใหมเขามาในระยะอนใกลน

2. Coursera ไดชอวาเปนบดาแหงมกส และเปนมกสทใหญทสด

3. Udacity ไดรบการกลาวถงวาเปนมกสทมเสนห สนก และนาประทบใจ

4. Khan Academy เปนมกสสญชาตอนเดยททำวดโอประกอบการสอนไดเขาใจงาย และสนบ-สนนกลมผเรยนหลายวย

มกสนองใหมมาแรง 1. Open 2 study ออกแบบใหมความคลองตวใน

การใชงานสง เชน สามารถลงทะเบยนไดในเวลาเพยง 20 วนาท

2. Youtube Education เปนมกสของยทบ ทนำวดโอมาจดระบบเปนรายวชาทหลากหลาย

3. TED.ED สอนโดยวทยากรทรจรงมลลาการพดทมสสน หรอบางครงกทำเปนแอนเมชนนาชม

4. iTunes U เปนมกสของคาย Apple รองรบเฉพาะอปกรณของ iOS เทานน

ทมา: การบรรยายหวขอ “MOOCs: แหลงเรยนรในศตวรรษท 21” โดย ผศ.ภก.ดร.อนชย ธระเรยงไชยศร อ.วรสรวง ดวงจนดา รศ.ดร.เดนพงษ สดภกด ในประชมวชาการ การประกนคณภาพการศกษา ประจำป 2556

จดโดยสำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 88

ทใชE-learning ไมไดอาจจะถกไลออกหรอตองผนตวเองไปทำงานเอกสาร ความเปลยนแปลงตรงนเปนสงทยากเพราะวามนเปลยนinner ของตวเองแตกตองปรบใหได” อาจารยวรสรวงคาดการณถงอนาคตทอาจฟงดโหดราย แตทวากำลงจะเกดขนจรง

จากประสบการณสอนโดยใชมกสของมหาวทยาลยชนนำของโลกหลายแหง บทบาทของครอาจารยหลงจากสอนหรอบรรยายไปแลวจะตองเงยบทสดเพราะในมกสมปรมาณผเรยนมหาศาลจากหลากหลายประเทศและอย ในโซนเวลาทแตกตางกนอาจารยจงไมสามารถใสใจผเรยนไดทวถงทกคนแตผเรยนจะแลกเปลยนความคดเหนกนเองใน แชตรมโดยมผชวยสอน(TeacherAssistant-TA)หรอรนพซงจะเปนผทมบทบาทในการใหคำแนะนำเวนแตจะเกดประเดนทเขาใจกนคลาดเคลอนมากTA กจะแจงเตอนไปยงอาจารยเพอใหเขามาแกไขปญหา

เตรยมพรอมกาวสโลกดจทล

อาจารยวรสรวงกลาวถงความพรอมของสงคมไทยในการกาวสโลกดจทลวา “ตองยอมรบวาตอนนประเทศไทยไมไดอยแถวหนาของการเปลยนแปลงเพราะประเทศเราไมไดใชภาษาองกฤษเปนหลกและตนทนการเขาถงเทคโนโลยของคนไทยยงมราคาแพง แตอกไมนานเราจะเปลยนแบบกาวกระโดด เพราะเรากำลงจะผาทางตนขอจำกดเรองปจจยพนฐานดานโทรคมนาคม โดยเฉพาะเรองของโครงขายดจทล ซงเปรยบหมอนถนน วนน องคความรของเรายงวงไปตรงนนไมได แตถา ถนนพรอม รถพรอม ตอนนนทกคนจะพรอมหนากนมาเขาคว”

นอกจากความพรอมทางวตถแลว เรายงจะตองเรยนรวธทจะใชชวตอยกบเทคโนโลยอกดวย “สงทไดยนกนบอยๆ คอ การใหเดกอยกบอปกรณคอมพวเตอรจะทำลายสมาธเดก ทำใหเดกสมาธสน

จกรวาลความรในยคดจทล 89

อาจารยวรสรวงไดยกตวอยางการประยกตใชอปกรณอเลกทรอนกสกบการเรยนการสอนในประเทศทเปนผนำดานเทคโนโลยเชน

ประเทศ ฟนแลนด มกจกรรมใหนกเรยนนำอปกรณแทบแลตเดนเขาไปในสวนทซงตนไมแตละตนมโคดตดไวเดกกจะมปฏสมพนธกบขอมลทแฝงอย เชนตนไมนนคอตนอะไร เตบโตในอณหภมอยางไร เดกจะสามารถคยกบเพอนไดวาเขาไปเจอตนไมอะไรบาง แลวถายรปไปอวดกน เมอหมดคาบเรยนเดกจะกลบไปทหอง เพออพโหลดภาพและพมพความรทตวเองพบลงblog อาจารยมหนาทนำงานของนกเรยนมาโชวใหนกเรยนในหองไดแสดงความคดเหนผานblogนน

สวนในหองเรยนของประเทศเกาหลใตจะเหนภาพเดกตวเลกๆ นงใชอปกรณแทบเลตอยกบพน เดกๆ สามารถใชกเกลและอนเทอรเนตเปน แตครกจะเนนใหเดกทำกจกรรมนอกหองเรยนมากกวา เพอใหเดกไดพฒนาทกษะทางรางกายและไดความรจากการใชอปกรณไปดวย

ตวอยางการใชแทบเลตในหองเรยนตางประเทศ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 90

ผมวาอาจจะมสวนถก แตนเปนการบอกปญหา ไมไดบอกทางแกแทบเลตกบเดกมนหนกนไมพนมนมาแลว ประเทศไทยเปนประเทศแรกทแจกแทบเลตใหนกเรยนรอยเปอรเซนต เราไปหามรฐบาลหามแจกไมได หนาทของนกทฤษฎการศกษาคอควรจะบอกเราวาจะแกปญหาอยางไร เชน ใหเดกใชงานครงชวโมงแลวสลบไปทำอยางอน หรอจะมกระ-บวนการเสรมการเรยนการสอนอยางไร”

แมวาแหลงเรยนรดจทลจะเขามามบทบาทในการใหการศกษามากขนมหาวทยาลยกคงยงไมลมหายตายจากไปไหนแตจะดำรงอยโดดๆไมไดอกตอไปและอาจปรบเปลยนบทบาทจากเดมทเนนเพยงแคการสอน มาเปนการสรางสรรคบรการรปแบบใหมๆ ทสอดคลองกบความเปลยนแปลงกาวหนาของเทคโนโลย

ตวอยางความเปนไปไดทอาจจะเกดขน เชน มหา-วทยาลยตางๆ เลอกวดโอจากมกสมาจดทำเปนแคตตาลอกสอการเรยนรของตน การใหบรการในรปแบบE-LearningTrainingCenterการบรการ

ฝกอบรมแบบตวตอตว หรอมหาวทยาลยบางแหงอาจจะรวมมอกนในรปConsortium เพอจดการเรยนการสอนรวมกน โดยนกศกษาท เรยนจบหลกสตรกจะไดปรญญาจากมหาวทยาลยมากกวา1แหง

ความเคลอนไหวสำคญทกำลงเกดขนกบอดมศกษาไทยปจจบนกคอ การรวมตวกนจดทำThailandMOOCs โดยสำนกงานคณะกรรมการการอดม-ศกษา (สกอ.) ในโครงการจดตงมหาวทยาลย ไซเบอรไทย โดยมหาวทยาลยทมความพรอมกจะนำรองในการพฒนาเทคโนโลยและเนอหาสำหรบThailandMOOCs

นอกจากหนวยงานททำหนาทสอนแลว หนวยงานผคมกฎอยาง สกอ. กมโจทยสำคญทจะตองขบคดเกยวกบการรบรองและควบคมคณภาพการศกษาอาท การเทยบโอนหนวยกตรายวชาจากมกสเขากบรายวชาในหลกสตรของมหาวทยาลย หรอการสรางระบบเพอใหพสจนไดวาผทเรยนออนไลน ผทสอบและผทสำเรจการศกษาเปนคนคนเดยวกน

ร า น น า ช า โ ร ง เ ร ย น ช ว ต คอลอแต

“พระเจาไดทรงเลอกแลววามนษยแตละคนมหนาทกระทำสงใด เมอไดรบความไววางใจแลว เรากควรกระทำหนาทนนอยางดทสด เมอถงเวลาทเราไดเขาเฝาพระองค จะไดตอบคำถามไดอยางไมละอาย” นคอวถของชาวมสลม ซงศรทธาแหงองคศาสดา การดำเนนชวตและอาชพการงานลวนมสายสมพนธเชอมโยงกนอยางแนบแนน

ณดนแดนทหมอกควนของความรนแรงยงคงคกรน จตวญญาณครนบรอยนบพนสกสกาวอยเงยบๆ ดำเนนหนาทไปตามครรลองททงเบองบนและตนเองไดเลอกแลว ชวตของครโรงเรยนบาน คอลอตนหยงกเชนกน

ซ ไ ร ย า อ า แ ด

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 94

แรงบนดาลใจของครใต

ครซไรยา อาแด เปนชาวเมองปตตานโดยกำเนดหลงเรยนจบดานศกษาศาสตร เธอเลอกสอบบรรจทโรงเรยนขยายโอกาสขนาดยอมในอำเภอหนองจก ทไมปรากฏแมแตขอมลในGoogleEarth ทกเชา ครขมอเตอรไซตมาจากตวเมอง ผานถนนสายหลกทมทหารยนรกษาความปลอดภยอยเปนระยะๆกอนจะตดเขาถนนสายเลกทขนาบดวยเรอกสวนเงยบสงดเขาสโรงเรยนบานคอลอตนหยง

ครซไรยา ไดบอกเลาถงแรงบนดาลททำใหอยากเปนครวา พอของเธอเปนครในโรงเรยนสอนศาสนาอสลามหรอทเรยกวา “ปอเนาะ” และพนองในครอบครวหลายคนกเปนคร“ตอนเดกๆพอจะสอนเสมอวา เราโชคดทมโอกาสไดรบการศกษาทดกวาคนอนๆเมอเรารบมารอยเราตองคนกลบไปใหกบสงคมมากกวาทเราไดรบ อาชพครเปนอาชพแหง การให และไดรบความรกทแทจรงจากเดก จงเปนอาชพทมความสข”

อาชพแหงความสขของครงอกงามขนในสภาพ-แวดลอมของโรงเรยนทเตมไปดวยความขดสนนกเรยนรอยเปอรเซนตเปนชาวมสลมซงสวนใหญมฐานะยากจน ผปกครองมกไปขายแรงงานทมาเลเซย เชนงานกรดยาง หรองานกอสราง เดกตองอาศยอยกบญาต หรอบางครอบครวกอยกนเองตามลำพง โดยมพเปนเสาหลกในการดแลนองๆ พนฐานของเดกนกเรยนจงคอนขางขาดความอบอนและมทกษะทางวชาการทไมดนก

เมอไดมาเปนครอยทนไมนาน ครซไรยากเรมสมผสถงสภาพความขาดแคลนทเดกตวเลกๆ ตองเผชญ“มวนหนง ตอนทสอนอยหนาหอง สงเกตเหนเดกนกเรยนหญงตวอวนๆ เอามอกมหว นงหนานว ควขมวด เหนไดชดวาเขาไมมสมาธเรยนหนงสอเลย พอเขาไปถามวาเปนอะไร เดกตอบวามนหวภายหลงไดรวาเขาไมไดกนขาวเชามาโรงเรยน กเลยพาไปทหองพกคร เอาปนโตทเตรยมมากนตอนกลางวนใหเดกกน เดกกรบกนๆๆๆ พออมทองสหนากดขนเขากยมได”

คอลอแต รานนาชา โรงเรยนชวต 95

โรงเรยนไดลองทำการสำรวจพบวา เดกสวนใหญ มอปสรรคเดยวกนคอความยากจน หรอพอแมไมมเวลาเตรยมขาวเชาให กอนมาโรงเรยนบางคนกไดทานเพยง“ปาลอกาโปะ”อาหารทานเลนซงมคณคาทางโภชนาการไมเพยงพอ“เวลาเราไปเยยมบานเดกจงไดรวาเขากนอยกนอยางไรเราวาเราลำบากแลวแตเดกลำบากกวาเรามาก เราเคยกนแบบทงๆขวางๆ สวนเดกไมมจะกน สภาพของเดกหลาย

ครอบครวทำใหครกลนนำตากนไวไมอย กเลยคดวาเราจะตองหาทางชวยเหลอ”

แรงบนดาลใจของครไดกลนตวเปนโครงการ “รานนำชาโรงเรยนเปดโลกการเรยนรเพอเดกไทย”ทมจดมงหมายเพอเปนกจกรรมฝกทกษะอาชพ และเปนชองทางใหเดกๆทกคนไดอมทอง

คอลอแต รานนาชา โรงเรยนชวต 97

บมเพาะเถาแกนอยรานนำชา

กาวแรกของรานนำชาโรงเรยน เรมตนจากสรางความรบรใหแกชมชนและผปกครอง โดยการจดประชาคมหมบาน เมอตางกเหนประโยชนทจะเกดขนกบลกหลานของตนทชดเจน กรวมมอกนสนบสนนอยางเตมท แมชาวบานจะไมมเงนทองแตกชวยดวยแรงกาย บางเทปน บางทาส บางคนกนำไมจากบานมาชวย จนในทสดหองเกบของ กเปลยนโฉมเปนรานนำชาของชมชน

“คอลอแต” เกดขนอยางกลมกลนกบวฒนธรรมประจำวนของจงหวดชายแดนใตเกอบทกชมชนมกจะมรานนำชาเปนพนทสาธารณะทผคนจะมารวมตวพบปะกนยามเชา แลกเปลยนขาวสาร บอกเลาทกขสขทงสวนตวและสวนรวม กอนจะแยกยายกนไปทำมาหากนแตละวน

แมวารานนำชาโรงเรยนจะสรางเสรจแลว แตกวาจะเปดใหบรการไดจรงกลวงเวลาไปอกครงป “เราจะตองเตรยมเดกใหพรอมกอนเพอใหเกดผลทยงยน

ใหเดกไดมโอกาสลองผดลองถกดวยตนเอง ไมใช

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 98

คอลอแต รานนาชา โรงเรยนชวต 99

เพยงทำใหเสรจๆ ไป” ครซไรยา ชแจงใหเหนถงกระบวนการบมเพาะเถาแกนอย

ตลอดเวลา1 เทอมแรก เดกๆ จงไดฝกวางแผนจดการราน ไมตางจากผประกอบการหนาใหมทกำลงเรมตนธรกจของตน เชน การระบขาวของทจำเปนตองใชในราน การแบงหนาทในการทำงานการออกแบบโลโกประจำราน ความรในทางบญชรวมทงฝกปรอทำของกนเมนตางๆ ทจะขาย ทง ชาชกขาวยำถวแปบขาวเหนยวปงฯลฯ

ครงปผานไป และแลว “คอลอแต” กเปดตวนกเรยนหญง ม.3 จดแจงทำขาวยำทครบถวน ไปดวยสารอาหารทง 5 หม ขายใหกบนองๆ ดวยราคายอมเยาเพยงจานละ5-7 บาท สวนนกเรยนชายกวาดลวดลายการทำชาชกฟองหอมนมใหกบผปกครองและชาวบานทมานงพบปะสงสรรคกนตอนเชา

อปสรรคคอสงทพระเจา ไดสรางมาทดสอบมนษย

ครงแลวครงเลาทเราไดกาวผานอปสรรค เรากจะเตบโตขนเรอยๆ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 100

บคคลสำคญทอยเบองหลงความสำเรจของโครงการรานนำชาโรงเรยน “คอลอแต” กคอ ครมหามดฟกร มะหะมด ผอำนวยการโรงเรยนซงมถนฐานบานเกดทจงหวดยะลา ผเลอกทจะเปนครดวยอดมการณทมงมนอยากจะ ยกระดบคณภาพชวตของเดกใน 3 จงหวดชายแดนใตซงไดรบโอกาสนอยกวาคนในพนทอนในสงคม ครเลาวาไมใชเรองงายนก ทคนหนาใหมจะรเรมทำอะไรในพนทใตรมเงาของความขดแยงและความไมไวเนอเชอใจ “เราสรางขนวนน พรงนกมคนพรอมทจะเอามนลง แมกระทงเรองธรรมดาๆ อยางการปลกตนไมสกตนหนง” สงสำคญจงอยทการสรางความยอมรบและความไววางใจ โดยสรางสำนกความเปนเจาของใหแกผมสวนเกยวของทกๆ คน

Wind beneath the Wings ครมหามดฟกร ไดทำหนาท “อำนวย” ใหการงานตางๆ ทรเรมโดยครผรวมงานสามารถดำเนนไปอยางราบรน แมวาโรงเรยนเลกๆ แหงนจะเตมไปดวยความขาดแคลนและอปสรรคนานปการ ทงเรองการขาดแคลนคร ขาดงบประมาณ และขาดสาธารณปโภคพนฐานทมคณภาพ “โรงเรยนไดรบงบสนบสนนอาหารกลางวนจากรฐบาลสำหรบเดกชน ป.1-6 หวละ 20 บาท แตเรามนกเรยนตงแตอนบาลถง ม. 3 เราจะปลอยใหเดกอนบาลกบมธยมนงมองนกเรยนคนอนกนขาวแลวตวเองไมไดกนหรอ ทำอยางนนไมได เรากตองดนรนหาทกวถทางใหนกเรยนเราไดกนขาว ทกคน” ผอำนวยการโรงเรยนใหแงคดทสำคญวา ปญหาความขาดแคลนไมจำเปนตองแกดวยเงนเสมอไป

คอลอแต รานนาชา โรงเรยนชวต 101

การสรางเครอขายความรวมมอทมอยในทองถน กสามารถกอประโยชนใหนกเรยนไดโดยมคาใชจายตำสดหรออาจไมมเลย เชน เมอโรงเรยนตระหนกวา เดกๆ ไมรกรปเลอดของตน หากประสบอบตเหตอาจจะชวยเหลอไมทน โรงเรยนกขอความรวมมอไปยงสาธารณสขใหชวยตรวจโดยไมคดคาใชจาย “โรงเรยนเรามปญหานำขง ผมอยากจะเทปนแต งบปนไมม ผมกแกไขแบบบานๆ คอไปขอรองใหเขามาทำใหกอน ชางกยอมมาทำให แตบอกวา ยอมให ผอ. คนเดยวนะ เพราะเขาเชอใจ ถาคนอนเขาไมยอม” ครเลาถงการแกปญหาหลายๆ รปแบบพลางหวเราะ “ความขาดแคลนไมไดเกดขนเฉพาะทน แตมอยทวทกหวระแหงในประเทศไทย หากเปนผบรหารแลวทำไดเพยงแตเรยกรองใหมเงนทนมากพอ กจะไมม

วนพอ เราจำเปนจะตองรจกบรหารบนความขาดแคลนนแหละ เวลาทำงานตองดวาอะไรจำเปน อะไรไมจำเปน อะไรทำไดกทำไปกอน” ดวยความทมเทในการทำงานและความสามารถในการเผชญปญหา จงทำใหครมหามดฟกร เปนผนำในการพฒนาท ไดรบความไววางใจ ของครและชาวบานในชมชนบานคอลอตนหยง เปนเสมอนลมใตปกทหนนสงใหบรรดาคร ในโรงเรยนและชมชนรอบขางเขามารวมมอ รวมงานจนสามารถบนสงบรรลถงขอบฟาของความสำเรจ นนกคอเดกๆ ในโรงเรยนทอยในชมชนทกคนไดมโอกาสพฒนาตนเอง ตามบรบทแวดลอมทเปนจรง

นอกเหนอจากปญหาระดบโรงเรยน ในภาพใหญขนมาระดบระบบการศกษากมปญหาใหญรออยอกมากมาย ทงปญหาคณภาพและความเทาเทยมทางการศกษา การบรหาร และการประเมนคณภาพการศกษา ฯลฯ ในฐานะครธรรมดาทเปนสวนเลกๆ สวนหนงของระบบใหญ ไดสะทอนความคดเหนทมตอปญหานวา “ครมหนาทสอนเดก แตทกวนนกลบใชเวลากบภาระงานอนๆ มากจนมเวลาใหเดก ไมเตมท การสอนไมใชแคการเดนเขาไปสอนในชนเรยน แตครจะตองวางแผนลวงหนาวาจะใหเดกเรยนรอะไร หาขอมลประกอบการสอน ยงถาเปนการสอนทใชโครงงาน ซงทำงานเปนทม กตองแบงบทบาทกนใหชดเจน และรเนองานของทมดวย ทกวนนเราไดทำในจดเลกๆ คอในโรงเรยน ถาครทกคนตางกทำจดเลกๆ ใหด กนาจะชวยใหระบบใหญขยบได”

ครซไรยา อาแด “ระบบการประเมนของไทยเนนการประเมนจากเอกสารทบนทกหลกฐานการสอน แตไมไดมงเนนการประเมนประโยชนทตวเดกหรอชมชนไดรบจากโรงเรยน หลายครงทสวนกลางยงมองความเปนไปทเกดขนในพนทคลาดเคลอนไปจากสภาพทเปนจรง จงเสยโอกาสทจะเกอกลใหผททำงานระดบปฏบตไดพฒนาการเรยนการสอนใหกาวไกลไปขางหนา”

ครมหามดฟกร มะหะมด

เสยงสะทอนจากปลายดามขวาน

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 102

คอลอแต รานนาชา โรงเรยนชวต 103

รานนำชาโรงเรยนชวต

ครซไรยาบอกเลาผลสำเรจทเกดขนจากการทำรานนำชาวา“นกเรยนทเขารวมกจกรรมมความคดเปนระบบมากขนเมอครใหจดการรานเองหรอทำงานกลมอนๆกจะรจกแบงงานกนเปนทม เพราะรวางานบางอยางทำคนเดยวไมได เขาคดไดรอบคอบขนบางครงกออกมาเปนMind-Mapping และมทกษะในการจดการ”

“ตอนนเดกบางคนเรมมความคดเชงธรกจทงๆ ทเขาเปนเดกเรยนไมเกง เขาไดโพสตบอกเพอนๆในเฟซบควา วนหนงเขาจะตองเปนเจาของรานนำชาใหไดเดกบางคนกมความคดวาปดเทอมนจะรวมเงนกบเพอนแลวเปดรานขายนำดวยกนในตลาดนดถาเขาไดลงมอทำงานกจะเขาใจความเหนอยยากและรจกใชเงนอยางคมคา”

ครมหามดฟกรมะหะมดผอำนวยการโรงเรยนคาดหวงวาทกษะการคดและการทำงานทเปนระบบเหลานจะตดตวนกเรยนไปในชวตการทำงานเพราะเดกสวนใหญเมอจบม.3แลวไมไดศกษาตอในระดบทสงขน “คนบานเรา เวลาไปทำงานทมาเลเซยกมก

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 104

เปนแรงงานระดบลาง ถาทำงานในรานอาหารกอาจจะลางจานบาง ทำความสะอาดบาง แตถาเขาคดเปนเขาจะสามารถขยบขนมาทำงานทซบซอนขนเปนการยกระดบรายได และยกระดบคณภาพชวตของเขาในอนาคตดวย”

นอกเหนอจากน กยงมผลพลอยไดอนๆ ทเกดขนจากกจกรรมรานนำชา เชน เปนโอกาสททำใหครนกเรยน และผปกครองไดใกลชดกน เรยนรกนมากขน ถาเดกมเจตคตทดตอครกจะอยากมาโรงเรยนและเมอมองผลทเกดขนกบครอบครวนกเรยน เดกสามารถใชทกษะการทำอาหารทเรยนรจากโรงเรยนไปใชดแลนอง หรอทำกบขาวใหพอแมรบประทานซงเปนการแบงเบาภาระของผปกครองอกทางหนง

เมอพจารณาดใหด การหาอยหากนเปนทกษะ พนฐานทจำเปนทสดของมนษย ครอบคลมตงแตเรองการรจกพชพนธธญญาหารทมอยตามธรรมชาต

การเลอกบรโภคอาหารทมสารอาหารและถกสขลกษณะ และการประกอบอาหารดวยกรรมวธตางๆ ตามภมปญญาทมอยแตละทองถน แตการศกษาในปจจบนกลบละเลยเรองธรรมดาๆ เชนนและใหความสำคญกบความรทางวชาการมากกวา“ถานำเดกของเรากบเดกทวไปปลอยไวในปา เรา

คอลอแต รานนาชา โรงเรยนชวต 105

มนใจวาเดกของเรามทกษะในการดำรงชวตไดดกวาเขามความรทจะเอาตวเองรอดและไมอดตาย”ครมหามดพกรยนยนถงความสำเรจทสำคญทเกดขนกบนกเรยน

โรงเรยนของหนโรงเรยนของคร

รานนำชาโรงเรยน ไมเพยงแตสรางความเตบโตงอกงามใหกบเดกนกเรยน แตคณครเองกไดเรยนรบทเรยนทมคามากมายในการทำงาน

รานนำชา “คอลอแต” เปนกจกรรมเสรมทกษะอาชพทเปนฐานการเรยนรแบบบรณาการไปพรอมกน อาท การสอนวชาศลปะโดยใหนกเรยนฝก

ออกแบบโลโก การสอนคณตศาสตรโดยการฝกชงตวงวดสวนผสมในการทำอาหารการทนกเรยนไดจดงานออกรานกเปนโอกาสใหไดฝกฝนทกษะการใชภาษาไทย ฯลฯ ระบบการสอนเชนนไมสามารถเกดไดโดยครคนเดยว แตจะตองอาศยการวางแผนและทำงานรวมกนเปนทม ซงครกจะตองปรบเปลยนมมมองและวธการสอนทตนเคยชน

แนนอนวาการสอนแบบกางหลกสตรในตำรายอมจะงายกวาการสรางโครงงานใหเดกไดเรยนรจาก การลงมอปฏบตเอง ผอำนวยการโรงเรยนกลาวถงการสรางเปาหมายในการทำงานรวมกนวา “ถา ครเขาใจตรงกนวาปลายทางสดทายของการทำรานนำชาเปนไปเพอใหนกเรยนเกดการเรยนร กจะไม รสกวากจกรรมเสรมหลกสตรเปนภาระเพราะหนาท

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 106

หลกของครกคอทำใหเกดการเรยนร การเรยนรของเดกเกดไดหลายวถทาง ไมใชเพยงการสอนหนงสอแตเพยงอยางเดยวเมอลงสระดบปฏบตครกจะทำงานอยางมทศทางและประสบความสำเรจ”

ในกระบวนการทำรานนำชา คณครไดเรยนรและพฒนาตนเองจากปญหาหลากหลายรปแบบตงแตเรมตนเปดรานไดเพยงแควนเดยว เพราะเกดเหตการณความไมสงบและสมาพนธคร3 จงหวดชายแดนภาคใตประกาศใหโรงเรยนในพนทงดการเรยนการสอน3วนอาหารทเดกๆเตรยมไวจงไมไดขาย ตองแจกจายกนไปเพอไมใหเนาเสย ประกอบกบเปนชวงใกลปดเทอม รานจงหยดไปนานหลายเดอน ครจงแกไขปญหาโดยการพาเดกๆ ไปออกรานนอกสถานทเชนงานวนวชาการของสำนกงานเขตพนทการศกษา หรองานเกษยณอายราชการเพอใหความฝนของเดกๆไดรบการสานตอ

เมอโรงเรยนอยากจะเชญวทยากรมาสอนเพมพนความรใหกบเดกๆแตกลบไมมใครกลาเดนทางเขามาในพนท กทำใหครตองแสวงหาความรดวยตนเอง เพอทจะถายถอดใหเดก โดยอาศยแหลงการเรยนรสมยใหมทางอนเทอรเนต เชนYouTube และเวบไซตตางๆ

“อปสรรคคอสงทพระเจาไดสรางมาทดสอบมนษยครงแลวครงเลาทเราไดกาวผานอปสรรค เรากจะเตบโตขนเรอยๆ” รานนำชา “คอลอแต” จงเปนโรงเรยนชวตททงครและศษยตางกเรยนรไปพรอมๆ กน

ขอขอบคณขอมลจากคณะครโรงเรยนบานคอลอตนหยงอำเภอหนองจกจงหวดปตตานครมหามดฟกรมะหะมด|ครซไรยาอาแด|ครศรายธมยรภานนท|ครกลสมามยรภานนท

โ ร ง เ ร ย น น อ ก ก ะ ล า ครนอกกรอบ

ตามสำนกของคนทวไปยอมเหนวา การศกษาคอหนทางไปสการประสบความสำเรจในอนาคต อนไดแกหนาทการงานทสขสบาย เงนทอง และเกยรตยศ การยอมรบจากสงคม จงดนรนแขงขนกนเพอใหไดเรยนในโรงเรยนทมชอเสยงและไดปรญญาสงๆ แตครทานหนงกลบเหนสวนทางวานคอกรอบคดทเปนอนตรายตอระบบการศกษา และได สนคลอนมายาคตทฝงแนนน โดยการ บกเบกโรงเรยนตวอยางทไมมแบบเรยนไมมการสอบ ไมมกฎระเบยบทเขมงวดไมมการลงโทษไมจดลำดบความสามารถของผเรยน แตเนนพฒนานกเรยนไปสความเปนมนษยทสมบรณทงปญญาภายนอกและภายใน

ว เ ช ย ร ไ ช ย บ ง

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 110

รวม10 ปแลวทครวเชยร ไชยบง ไดวางรากฐานการศกษาแนวใหม ใหกบโรงเรยนลำปลายมาศพฒนาจงหวดบรรมยและไดสงตอแนวคดนกบครเลอดใหมหลายตอหลายรน

กวาจะมาเปนครนอกกรอบ

ตอนเดกครวเชยรมความใฝฝนอยากจะเปนทหารอากาศ ตามคานยมเดมๆ ของคนชนบท ทอยากทำงานมยศมตำแหนงหรอเปนเจาคนนายคน แตสดทายกลบสอบตดคณะครศาสตร วทยาลยครมหาสารคาม และนนเปนจดเรมตนทชวตหนเหสความเปนคร แมชวงชวตการเรยนในวทยาลยคร จะสนเพยง4 ป แตการเรยนการสอน กจกรรมนอกหลกสตร และความคาดหวงทวทยาลยม ตอนกศกษาในโครงการครทายาทรนแรก กได หลอหลอมจตวญญาณความเปนครจนฝงรากลก

“ผมไมคอยสนใจเรยนเทาไหร ถกทำทณฑบน 4 ครง แตผมกเรยนไดด อาจเปนเพราะบคคลกภาพสวนตวทเปนมาตงแตเดก คอกระตอรอรนอยากรเรองราวทไมเคยรมากอน”

นอกจากความใฝรแลว ตวตนทเขมขนอกดานหนงของครวเชยร ซงปฏเสธไมไดวามอทธพลททำใหเปนครนอกกรอบกคอความขบถและหวแขง

“ผมถกเลยงดมาโดยตา ไมไดอยใกลชดกบพอแมตาไมไดเขมงวดมากนกจงทำใหผมมความคดทอสระตงแตเดก มกจะมความคดตอตานเรองราวทไดพบเหนในชวตประจำวนไมใชเชงเกเรแตหวรนหวแขง ผมไมเคยแสดงออกแบบกาวราว แตจะดอเงยบไมทำตามเสยเฉยๆ แลวคนอนกจะรเองวาผมคดอะไร”ครวเชยรเลา

เมอเรยนครไปจนถงปทายๆ ครวเชยรเรมตงคำถามกบระบบการศกษาของไทย และเรมคดวาอยากจะทำอะไรสกอยางเพอใหการศกษาไทยดขนกวาทกวนน“ตอนนนผมบนทกไวในไดอารวาทำไมเราตองเอาทฤษฎตางประเทศมาใชตลอด ทงๆ ทบางทฤษฎมอายเปนรอยป ผมไมเชอวามนสามารถนำมาใชไดจรงๆ แลวผมกอยากจะสรางทฤษฎการศกษาขนมาเองจากนนผมกไมเคยลมมนไมถงกบจะทำแบบเอาเปนเอาตาย แตเมอมโอกาสผมกพยายามจะทำ”

ครนอกกรอบ โรงเรยนนอกกะลา 111

หลงศกษาจบ ครวเชยรไดบรรจเปนครทโรงเรยนหางไกลในจงหวดกาฬสนธ บรรยากาศทสงบทำใหครใชเวลาไปกบการอานหนงสอ อาทผลงานของนกเขยนรสเซยอยางตอลสตอยและดอสโตเยฟสกซงกลาวถงความทกขยากของชวตและความหมายของการมชวตอย จากนนกไดขยายไปอานงานเขยนทมลกษณะเดยวกน อยางเชนผลงานของนกเขยนรางวลโนเบลอกหลายคน

จากประสบการณการเปนคร ครวเชยรไดพบเหนปญหาและความลมเหลวมากมายของระบบการศกษา เมอเหนวาการเปนครผนอยยงไมสามารถ

สรางผลสะเทอนตอระบบการศกษาเทาใดนก ก มงมนทจะทำงานในระดบผบรหารการศกษาเปนลำดบตอไป โดยเปนครอายนอยทสดในเขตอสานตอนลางทสอบไดเปนผบรหารในปนน

ครวเชยร เปนผบรหารโรงเรยนได5 ป กถงจดพลกผนทสำคญของชวต เมอไดพบกบเจมสคลารก นกธรกจชาวองกฤษ ทปรารถนาจะสนบสนนการพฒนาชนบทไทยใหยงยน ดวยการสรางโรงเรยนตวอยางทมคณภาพ และเขาเปนหนงเดยวทถก คดเลอกใหทำหนาทครใหญ

112 รวมมตร คด เรอง การเรยนร

ครนอกกรอบ โรงเรยนนอกกะลา 113

“ผมกไมรเหมอนกนวาทำไมจงถกเลอกแคอาจเหนความหวงบางอยางในตวผม คณเจมสรแตเพยงวาอยากจะสรางโรงเรยนดๆ สกแหง แตไมรจะทำอยางไร คณเจมสเคยพดไววา สงเดยวทสำคญททำใหกบโรงเรยนนคอเลอกคนถก”

กฎระเบยบคอเครองบบรดจตวญญาณ

เมอโรงเรยนลำปลายมาศพฒนารบครรนแรก ในป2546 ครวเชยรและครใหมไดลอมวงสนทนากนถงประสบการณในโรงเรยนทตนไมชอบเมอวยเดกเพอทจะไมสรางเงอนไขเหลานนใหเกดขนอก

“เราไมเคยเชอเลยวาการทมายนเขาแถวแลวมานงตากแดดฟงครพดตอนเชา จะทำใหเราเปนคนดเราไมชอบทมใครมาบอกวาเรามความรเทานนเทานทงทเรามมากกวานน หรอมทกษะอนทเขาไมเหนเมอเราไมชอบเรากจะไมทำกบเดก”ครวเชยรเลา

มครจำนวนไมนอย ทเขาใจวาการลงโทษ ดตดาวาจะทำใหเดกเตบโตเปนคนด แตแทจรงแลวกลบเปนการกระทำทไมเคารพความเปนมนษยในตวเดกกรอบกตกาตางๆ เปนเครองบบรดจตวญญาณ ของเดกใหไมกลาเรยนร และไมกลายกระดบตนเองขน ครวเชยรเชอวาถาเดกรสกวาตนไดรบคณคาจะทำใหเปนเดกทกลาแสดงออก กลาพด กลาทำเพราะไมรสกผด ขณะเดยวกนกจะรจกการเคารพคนอนรวมทงเคารพสงรอบตวดวย

รปธรรมทเกดขนอยางชดเจนทโรงเรยนลำปลาย-มาศพฒนากคอ ตลอด10 ปทผานมา ไมมเดก ขดเขยนตามฝาผนงเพราะมความเคารพตอสถานทเดกรจกหนาทของตน มาถงโรงเรยนตรงเวลาเพอทำกจกรรมหนาเสาธง เขาเรยนและทำกจกรรมตางๆ โดยไมตองมใครบอก และโรงเรยนกไมมเสยงออดหรอเสยงระฆง

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 114

การนำปญหา มาเปนสงกระตนในการเรยนร เปนการสรางความเสยสมดลในตวเดก เดกจะหาทางทจะรกษาความสมดลนน พอเขาไดแกปญหาบอยๆ กจะเพมทกษะ เพมความเขาใจ ทำใหมกระบวนการเรยนรรวมกน ทแขงแกรง

ครนอกกรอบ โรงเรยนนอกกะลา 115

ปญญาภายนอกVSปญญาภายใน

ครว เชยรมองวา กะลาใบใหญทครอบระบบ การศกษาไทยอยคอการยดตดใน “ความร” ซง เปนแคเพยงสวนเปลอกของการศกษา แททจรง แลวคณคาของการศกษาอยทการกอใหเกดความเจรญงอกงามทางปญญา อนประกอบดวยปญญาภายนอกซงหมายถงความเขาใจอยางถองแทในสงทอยรอบตว และอกสวนหนงคอปญญาภายใน ซงหมายถงความเขาใจตนเองและธรรมชาตของชวตดงนนเปาหมายทชดเจนของโรงเรยนลำปลายมาศพฒนาคำนงถงการกอเกดปญญาทงสองสวน

นบตงแตการเปดสอนปแรก โรงเรยนลำปลายมาศพฒนาไดทดลองใชเครองมอสำหรบบมเพาะปญญาภายนอกหลากหลายวถทาง เชน การบรณาการโดยใช Story Line ซงชวยใหเดกเรยนรอยางสนกสนานเพลดเพลน แตกลบไมไดนำพาไปส แกนแทของความรไดจรง ตอมากบรณาการโดยProject-Based Learning ซ งเออให เดกได สรางความรดวยตนเอง แตยงไมไดใหอสระเดกเลอกเรยนในสงทอยากเรยนร จนในทสดกพบวา

แนวทางการสอนทเหมาะสมคอการบรณาการโดยProblem-BasedLearning ซงเตมเตมเรองการเรยนรอยางสอดคลองกบความสนใจของผเรยน ไปพรอมกบการลงมอปฏบตจนเกดทกษะทจำเปนสำหรบอนาคตจรงๆ

“การนำปญหามาเปนสงกระตนในการเรยนร เปน การสรางความเสยสมดลในตวเดก แลวเดกจะหาทางทจะรกษาความสมดลนน ดวยกระบวนการทตองเรยนรรวมกน เอาทกษะและความรมารวมกนเพอสรางนวตกรรมในการแกไขปญหา พอเขาไดแกปญหาบอยๆ กจะเพมทกษะ เพมความเขาใจทำใหมกระบวนการเรยนรรวมกนทแขงแกรง”

การเรยนรอยางอสระเรมตนดวยการใหนกเรยนไดเลอกในสงทตนสนใจ และคดวาเปนปญหาทเกยวของกบตนเอง รวมทงไดออกแบบการเรยนรวาตนอยากจะสรางนวตกรรมอะไร โดยมคร เปนผมบทบาทชวยสนบสนนใหเดกไดแกปญหา เหลานน และวเคราะหความเชอมโยงกบมาตรฐานและตวชวดทกำหนดไวตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 116

จตศกษา ไปสการแขงขน แยงชง และความรสกบบคนหากไมไดดงใจทคาดหวง

• ลดการสรางภาพของความกลวเพอการควบคม เพราะความกลวเปนอปสรรคตอการเรยนร คอทำใหเดกไมกลาเผชญหนา

• ลดคำพดดานลบ เชน การปรามาส การเยยหยน การดดา การกดดน การลอเลยนปมดอย การตงฉายา ฯลฯ

• เลกใชความรนแรง เพมการกระทำดานบวก โดยใหอาหารแกเมลดพนธดในจตใหงอกงาม เชน ความรก การใหอภย ความเบกบาน ความสงบ เมลดพนธแหงปญญา ความสข ฯลฯ เพอใหเดกรสกวาตนเองมคณคา ไดรบความรก และมความสามารถ การปรบพฤตกรรมเชงบวก ตองเรมตนจากความเชอวา ทกพฤตกรรมสามารถเปลยนแปลงได โดยใหการเรยนรใหมเพอทจะแสดงพฤตกรรมแบบใหม • ใหการรตว โดยใหอภยและใหโอกาส ใหเดกไดรสก

ตวโดยการตงคำถาม • ใหการเรยนร โดยใหเดกไดใครครวญกบสงทเกดขน • ใหการฝกฝน ใหเดกไดแสดงพฤตกรรมดานบวก

โดยใชพฤตกรรมแมแบบในการชกนำ

กระบวนการ “จตศกษา” เปนรปแบบทพฒนาขนในโรงเรยนลำปลายมาศวทยา เพอใหเปนแนวคดและกระบวนการพฒนาทงครและนกเรยนใหเกดการเรยนรและความงอกงามดานปญญาภายใน ประกอบดวยหลกการ 3 ขอ คอ 1) การใชจตวทยาเชงบวก หมายถงความศรทธาในความดงามของมนษย และปฏบตตอผเรยนอยางมนษยทมคณคาและมศกดศรเทาเทยมกน

ลดการกระทำดานลบ ซงเปนการใหอาหารแกเมลดพนธทไมดหรออารมณดานลบของเดกๆ เชน ความอยาก ความหยง ความลมหลง การคดลบ ความโกรธฉนเฉยวเจาอารมณ ความเกลยด ความทอแท ความอจฉา ความกลว ความเบอหนาย ฯลฯ • ลดการเปรยบเทยบ ไมวาโดยการพดหรอ

กระทำใหเดกรสกดอยคากวาผอน รวมถงการใหดาวหรอใหลำดบ

• ลดการตคา การตดสน และการลงโทษ เมอเดกมพฤตกรรมแตกตางจากสงทครไดอบรม ครไมควรเลนบทพระเจาทชถกชผด แตควรตงคำถามกลบใหเดกไดรตวและใครครวญการกระทำของตน

• ลดการหลอกลอดวยความอยากอนเปนเงอนไขตอความรก เพราะจะทำใหจตใจคบแคบลง นำ

ครนอกกรอบ โรงเรยนนอกกะลา 117

2) การสรางความเปนชมชนและวถชมชน การสรางชมชนทสะอาด รมรน สวยงาม ปลอดภย ใกลชดธรรมชาต และอยหางไกลจากสงรบกวนภายนอก จะชวยเกอหนนเมลดพนธทดในจตใจเดกไดเตบโต นอกจากนการมครทเปนกลยาณมตรคอยใหคำแนะนำ ใหความรก และความเมตตา มความสำคญตอความมนคงทางจตใจของเดก ความรสกปลอดภย ไมถกคกคาม จะกระตนการเรยนรและแรงจงใจเชงบวกไดด การหลอเลยงสมพนธภาพทดใหคงอยเปนเรองละเอยด ตองทำอยเสมอดวยกจกรรมหรองานประเพณของชมชนอยางหลากหลายแยบยล 3) การจดกจกรรมและศาสตรทเกยวของกบจตศกษา ม 2 รปแบบ

กจกรรมในคาบเวลา “จตศกษา” ใชเวลาประมาณ 20 นาทในภาคเชากอนการเรยนการสอนวชาอน เชน • กจกรรมทมงสรางพลงสงบภายใน • กจกรรมทมงเนนใหเกดสตในการกลบมารตวได

เสมอ • กจกรรมฝกสมาธหรอการจดจอ • กจกรรมทมงใหเหนความเชอมโยงกบสรรพสง

• กจกรรมทมงใหเกดการบมเพาะจตสำนกทดงาม • กจกรรมทมงบมเพาะพลงความรกและความ

เมตตา การบรณาการศาสตรทเกยวของกบจตศกษาในหนวยการเรยนหลก เชน • การเรยนรจกรวาลวทยา เพอใหเหนวาตวเรา

และโลกของเราเลกมาก และคนหาเจตจำนงทมความหมายของการกำเนดสงตางๆ รวมทง ตวเอง

• การเรยนรและสมผสนเวศวทยาแนวลก เพอตระหนกวามนษย ไม ใชศนยกลางโลกและจกรวาล เหนการดำรงอยอยางสมพนธกนของสงตางๆ ทเปนหนงเดยวกน

• กจกรรมจตภาวนาหรอกจกรรมทางศาสนา • การปฏบตงานศลปะ ดนตร หรอการละคร เพอ

เขาถงความรสกอนละเอยดออนดานในของมนษย

• การรวมกจกรรมทางสงคม • กจกรรมการรบฟงอยางลกซง • กจกรรมท ไมมการกำหนดเปาหมาย เวลา

เครองมอ หรอการวดผลใดๆ เชน งานอดเรก การเลนอสระ ฯลฯ

ทมา: ปาฏหารยการศกษา (ณ โรงเรยนนอกกะลา)

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 118

สวนปญญาภายในซงไมอาจเกดขนไดโดยการพรำสอนของครครวเชยรไดนำกระบวนการ“จตศกษา”มาใชเปนเครองมอในการบมเพาะ หลกการพนฐานทสำคญทสดกคอ การเคารพคณคาความเปนมนษยทเทาเทยมซงเปนจตวทยาเชงบวก การจดกจกรรมตามแนวคดนจะมงเนนใหเดกมความรกทเผอแผเหนความสมพนธระหวางตนเองกบสงอนและมสตรสกตวไดเรว สงแวดลอมทเออตอการเจรญงอกงามภายในจะตองมลกษณะเปนองคกรแบบเปดททกคนเรยนรรวมกนมอดมการณรวมกนเคารพกนและมความเปนกลยาณมตร

ครวเชยรกลาวถงความสำคญของปญญาภายในวา“การจะอยบนโลกนไดไมไดขนอยกบสงแวดลอมขางนอกแตขนอยกบสงทอยขางในหากเราสามารถสรางปญญาภายในใหเขมแขงพอ เดกจะมวฒภาวะ

และภมคมกนชวต ไมวาจะมแรงกระแทกจากภาย-นอกแคไหนเขากจะผานมนไปได”

รอกระบวนทศนการประเมนแบบชถกชผด

เมอกรอบคดทางการศกษาขามพนไปจากเรองของวชาความร แนวคดการประเมนผลแบบเดมๆ กไมสามารถนำมาใชไดอกตอไป ครวเชยรมองวา การประเมนผลควรจะเปนกระบวนการยกระดบผเรยนใหพฒนาไปขางหนา ตางจากเครองมอตดสนเดกโดยการใหเกรดแบบทคนเคยกนในระบบการศกษา

“ถาเราประเมนความร คนจะวงหาความร ถาประเมนความสวยคนจะวงหาความสวยถาประเมนเอกสาร คนกจะจดการเรองเอกสาร การประเมน

ครนอกกรอบ โรงเรยนนอกกะลา 119

การสอนโดยใชปญหาเปนฐาน Problem-Based Learning (PBL)

Problem-BasedLearning(PBL) เปนวธการสอนทมงเนนใหผเรยนแสวงหาความรและทกษะโดยการลงมอปฏบต เพอตอบโจทยปญหาท ซบซอนและทาทายการสอนแบบPBLมจดเรมตนมาจากการเรยนการสอนของโรงเรยนแพทยในประเทศแคนาดา ทใชอาการเจบปวยของคนไขเปนปญหาในการเรยนการสอน จากนนกไดรบความนยมแพรหลายในโรงเรยนแพทยแหงอนๆในยโรป และแขนงวชาอนๆ เชน ธรกจวทยาศาสตรสขภาพวศวกรรมศาสตรการศกษาเปนตน

ทำไมจงสอนแบบ PBL นกเรยนทเรยนแบบทองจำแบบเดมๆ หลงเหลอความรเพยงเลกนอยเมอจบจากโรงเรยน หรอไมสามารถนำความรไปใชในชวตจรงไดดเทาทควรในขณะทการเรยนการสอนแบบPBL ผเรยนจะ มโอกาสใชความรและประสบการณเดมทตน ตอยอดเพอเรยนรสงใหมๆโดยจะมมตการเรยนรทลกซงมากขนเรอยๆ

กระบวนการ PBL • ผ เรยนเลอกปญหาทตองการเรยนร ระบ

วตถประสงคทคาดหวงทจะบรรลในการทำงานรวมกนเพอแกปญหานน ไดตงปญหาทมงไปสมโนทศนทสำคญ และการประยกตใชความรเปนรากฐาน

• ผเรยนทำโครงงานรวมกนเปนทมเพอแกปญหาและบรรลวตถประสงคในการเรยนร โดยแบงบทบาทกนทำงาน เชน ผนำ ผอำนวยความสะดวกผจดบนทกและสมาชกกลมจากนนกกำหนดแผนการทำงานตามขนตอนและกรอบระยะเวลา

• ผลการปฏบตงานของนกเรยนไดรบการประเมนโดยทงคร เพอนรวมเรยนและตนเองโดยใชเครองมอและวธการทหลากหลาย

• ครเปนผใหคำแนะนำแหลงทรพยากรการเรยนร ใหคำปรกษาและทศทางในการทำงาน และชวยตงคำถามซงจะนำไปสการคดในการแกไขปญหา

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 120

ของประเทศไทยเปนปญหาตอการศกษา เพราะชนำไปทความร”ครวเชยรกลาว

โรงเรยนลำปลายมาศพฒนาจงไมมระบบสอบปลายภาคแตจะใหเดกไดมสวนรวมในการประเมนการเรยนรของตนเอง โดยการreflection คอการพนจอยางใครครวญและรบฟงเสยงสะทอนจากครและเพอนๆ ดวยความเมตตา ซงกอใหเกดการประเมนและการเรยนรไปพรอมๆ กน สงทถกวดไมใชความร แตเปนการวดความเขาใจ และทกษะทเดกไดแสดงออกมา

“การแกปญหา การสรางนวตกรรม การคดหลายระดบการคดเชงตรรกะการดแลสขภาพการดแลสงแวดลอม การประกอบการ ฯลฯ สงเหลานเปนทกษะมากกวาเปนความร แมแตคณธรรมกเปน

ทกษะเพราะไมใชสงทเกบไวในใจแลวรสกแตเปน สงทมนษยแสดงออก ทกษะเปนพฤตกรรมทเกด ซำไดครงแลวครงเลา ถาเดกเรยนรสงใหมๆ ไดเสมอแปลวาเขามทกษะในการเรยนรถาเดกสรางนวตกรรมไดทกครงทครเสนอปญหาให แปลวาเขามทกษะในการคดและการสรางนวตกรรม”ครวเชยรอธบาย

ครอปมาใหเขาใจถงการประเมนตวบคคลวา “ถาเรายงประเมนละเอยดเราจะเหนเรองทหยาบ นนกคอเราแยกสงทจะถกประเมนจนเปนสวนยอยๆ แลวกดแตสงนนแตหากเราประเมนรวมๆดกลมๆเราจะเหนความงอกงามของเดกไดละเอยดใกลเคยงกบความเปนจรงมากกวา แตระบบการศกษาไมทำอยางนนเพราะจบตองยากและไมมตวเลขทชดเจน”

ครนอกกรอบ โรงเรยนนอกกะลา 121

การสอนโดยใชปญหาเปนฐาน Problem-Based Learning (PBL) ผเรยนแบบ PBL • ทำความเขาใจรายละเอยดและมโนทศนทยง

ไมรเกยวกบปญหานน• ระบปญหา แจกแจงปรากฏการณหรอ

เหตการณเพอทจะอธบาย• วเคราะหปญหาโดยการระดมสมอง เพอใหเกด

คำอธบายทหลากหลาย• วเคราะหปญหาโดยการอภปราย และวพากษ

คำอธบายของสมาชกในกลม รวมทงการพยายามหาความสมพนธเชอมโยงของขอมลความเหนนนๆ

• หาหนทางในการคดหาวธเพอการเรยนรอยางมทศทางเปนของตนเอง

• เตมเตมความรของตนดวยการหาความรดวยตนเอง

• แบงปนการคนพบของตนใหกบเพอนในกลมและพยายามบรณาการการแสวงหาความรเพออธบายปญหาอยางครอบคลม และตรวจสอบวาความรของตนมเพยงพอทจะแกไขปญหาแลวหรอไม

ครแบบ PBL • สนบสนนทรพยากรการเรยนรใหกบผเรยน• มบทบาทเปนผใหความเหนและพเลยงใหกบ

กลม

• ใสใจในการวางแผนเกยวกบเนอหาและลำดบขนของการทำโครงงาน

• กระตอรอรนทจะใหผลตอบกลบ เกยวกบงานหรอการอภปรายของผเรยน ซงจะชวยดงผเรยนกลบมาจากความเขาใจทผดพลาดหรอสรางความกระจางในสงทไมเขาใจไดทนทวงท

• ในหองเรยน ผสอนทำหนาท เปนพ เล ยง ผเปยมลนไปดวยความคด เปนแมแบบของผทมความคดอยางเปนขนเปนตอน

• ตงคำถามกระตนการคดของผเรยนเพอให ผเรยนอยากเขามามบทบาทในการแกไขปญหาเมอผเรยนเรมเรยนรอยางมทศทางเปนของตนเองแลวผสอนกสามารถลดบทบาทลง

ทมา: เวบไซต https://gse-ldt.stanford.edu (The Learning, Design and Technology (LDT) Masters

Program, Stanford Graduate School of Education)

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 122

ทนไมใชโรงเรยนทางเลอกแตเปน“โรงเรยนนอกกะลา”

ทกวนน เมอการศกษากระแสหลกยงไมสามารถตอบโจทยทแทจรงของคนในสงคมไทย จงเกดโรงเรยนทางเลอกแนวทางใหมมากขนเรอยๆ ซงสวนใหญมกเปนโรงเรยนเอกชนทมคาเลาเรยนสงหลายคนเขาใจวาโรงเรยนลำปลายมาศพฒนากเปนหนงในโรงเรยนทางเลอก

ครวเชยรปฏเสธนยามดงกลาว โดยใหเหตผลวาโรงเรยนลำปลายมาศพฒนาพยายามเปนโรงเรยนตวอยางเพอใหโรงเรยนของรฐนำบทเรยนทเกดขนไปใชในการเปลยนแปลงในทศทางทดขน ปจจยตางๆ ของทนไมไดแตกตางจากโรงเรยนรฐทวไปเดกไดเขามาเรยนโดยการจบสลาก งบประมาณ ตอหวกตำกวาแตสงสำคญทโรงเรยนลำปลายมาศพฒนาแตกตางออกไปกคอกระบวนการเรยน การสอน

แมจะปรารถนาทจะเปนโรงเรยนตวอยาง แตไมไดหมายความวาโรงเรยนลำปลายมาศพฒนาจะ

สามารถเปนแมแบบใหโรงเรยนอนไดหยบฉวยหลกสตรหรอแบบเรยนใดๆไปใชไดอยางสำเรจรป“หลกสตรมนเรมเกาตงแตเราเรมทำ ถาครยงตดยดอยกบหลกสตรอยสบป มนจะลาสมยขนาดไหนโลกเปลยนไปทกวน กระบวนการเรยนรของครและเดกกจะตองเปลยนดวย”ครวเชยรกลาว

การเรยนรของครกเหมอนกบการเรยนรของเดกคอควรจะเกดจากการลงมอปฏบตดวยประสบ-การณของตนเอง จนเกดเปนความเขาใจทแทจรงครวเชยรคาดหวงวา “อยากใหครทเขามาดงานเหนเปาหมายใหญๆ เหมอนเรา แลวกลบไปสรางองคกรการเรยนรดวยวธของเขาเกดความภมใจในองคกรตนเอง ขอใหเนนผลทจะเกดขนกบเดกทเขาจะอยในโลกอก10 ปขางหนา การไดเรยนรรวมกนจะทำใหเกดชดความรทงหมดในองคกร เกดทกษะรวมความรสกรวมรสกวาฉนมเพอนรวมอดมการณ

รสกวาเราไดยกระดบจตวญญาณกนและกนสมพนธภาพทดและความหมายตอการทำงานกจะเกดขน”

เ ม อ ค ร เ อ ท ฟ เ ส พ ต ด ง า น อ า ส า ส ม ค ร

ผลลพธคอ...นวตกรรมสงคม

ออฟฟศเลกๆ ซอนตวอยดานหลงของบานใหญในซอยเอกมย เปนพนทของนกสรางสรรคกลมเลกๆ ชอCreativeMOVE

พวกเขานยามตนเองวาเปนองคกรทมงสรางนวตกรรมเพอสงคม โดยใชความคดสรางสรรคศลปะและการออกแบบเนนการแกปญหาสงคม การศกษา สงแวดลอมและภยพบต

ธ น บ ร ณ ส ม บ ร ณ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 126

เปนองคกรทเรยกวาSocialEnterprise ไมเนนแสวงหากำไรสงสด แตทำธรกจทองคกรอย ไดสงคมและสงแวดลอมไมถกทำลาย โดยทำงานครอบคลมกจกรรม4ดานหลกคอ

หนงนำเสนอเรองการสรางนวตกรรมเพอสงคมทมทศทางมาจากcreative,art และdesign จากทวทกมมโลก เพอสรางแรงบนดาลใจใหคนอยากชวยเหลอสงคม

สอง รวบรวมไอเดยและชวยผลกดนโครงการทนาสนใจ โดยนำโครงการไปเสนอใหกบองคกรหรอบรษททตองการชวยเหลอสงคม

สาม หาทนและสงคนในเครอขายมาชวยลงแรง ลงความคดเพอพฒนาโครงการทดๆ

ส ชวยประชาสมพนธโครงการ พฒนาแผนการตลาดและการบรหารธรกจ เพอชวยใหโครงการดำเนนตอไปไดอยางยงยน

ธนบรณ สมบรณ ผอยเบองหลงการขบเคลอนองคกร เปนอดตชางภาพแฟชนและโฆษณา ซงผนตวเองมาทำงานดานครเอทฟและมความรกในงานอาสาเปนสวนหนงของชวต

แมวาจะไมไดรำเรยนมาทางดานการออกแบบ แตการใชsocialnetwork รวบรวมขอมลของบรรดาดไซเนอรในประเทศมากกวาสองหมนคน กทำใหเขาเรมชดเจนในแนวทางวา ตวของเขานนแทจรงคอผทำหนาทเชอมตอโลกของนกออกแบบ ครเอทฟ

เมอครเอทฟเสพตดงานอาสาสมคร ผลลพธคอ... นวตกรรมสงคม 127

และคนทำงานศลปะ เขากบโลกของคนทำงานอาสา และคอยเปนคนกลางทดงหนวยงานซงม เงนทนเขามารวมทำโครงการเพอสงคม

กลายเปนพลงสามประสาน--ความคดสรางสรรค+จตอาสา+เงนทน

ผลลพธกคอนวตกรรมสงคม

TheConnector

“กอนทจะตดสนใจโดดจากงานถายภาพมาทำงานดานครเอทฟและดไซน ผมเรมจากการเปดเวบไซตportfolios.net เพราะอยากรวบรวมแนวคดและ ผลงานของพวกครเอทฟ ดไซเนอร และศลปนในเมองไทย ใหเปนศนยรวมเผยแพรแบงปนความรของคนกลมน สวนตวผมกได เหนผลงานของสมาชกไปดวย ทงทเปนรนใหญ มชอเสยง และดไซเนอรรนใหม กเลยคดวานแหละเปนงานดานทเราสนใจ”ธนบรณเรมเรองราวของเขา

การนำเอาเครองมอSocialMediaมาสรางCom-munity ประสบความสำเรจอยางมาก ดวยจำนวน

สมาชกถง24,000 ราย จากนนไมนานกมคนมาชวนกนรวมกลมคนทอยากทำงานเพอสงคมธนบรณเขารวมดวยโดยตงเพจขนมาชอวา อาสาสมครฟนฟประเทศไทย หรอสยามอาสา โดยมเปาหมายวาจะตองทำใหคนทสนใจงานดานอาสามแหลงมารวมกน เหมอนกบททำสำเรจมาแลวจากชมชน นกออกแบบ และจะตองสรางแรงบนดาลใจใหกบคนทไมเคยทำงานอาสาสมครอยากเขารวมและ รสกวางานอาสาไมใชเรองยาก

“คนทเคยทำงานอาสามาแลวจะทำซำๆ ไปเรอยเปนวงจร ขณะทคนซงไมเคยทำมากอนจะไมคอยเขามาเพราะไมรจะเรมตนอยางไร แตเมอใรกตามทเขากาวขามาขางหนง ผมคดวาเขาจะไมกาวออกไปมนเหมอนเสพตด”

สยามอาสา ไมใชกลมกอนของคนทรเรมโครงการหรอจดกจกรรม แตเปนศนยกลางของงานอาสา-สมคร เมอไรกตามทมกจกรรมซงตองการคนหรออาสาสมคร สามารถเขามาประกาศเชญชวนไดทนนอกจากนนยงเปนสอกลางในการเผยแพรแบงปนเรองราวดๆจากงานอาสาในพนทตางๆดวย

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 128

กอนหนาทจะมาทำงานน ธนบรณไมเคยยงเกยวกบงานอาสาสมครมากอนเลยกระทงมคนมาขอใหชวยคดรปแบบงานอาสาสมครใหและประสบความสำเรจอยางสงเมอนำไปดำเนนการ

“เราแคเขาไปชวยเขาในเรองการสอสาร ชวยทำSocialMedia ให พอผลออกมาดทำใหเรารสกวาจรงๆ แลวงานอาสาไมจำเปนตองลงไปจดงานหรอตองลงเงนในการชวยคนอน แคใชทกษะของเราชวยคดวาทำอยางไรใหคนสนใจประเดนทกำลงรณรงค กเปนสวนหนงของงานอาสาไดแลว” เขากลาว

“งานอาสาสมครมงเนนใน3เรองเรยกวา3TsคอTimeTreasureและTalentกคอเวลาเงนและทกษะความสามารถ ในฐานะทคณเปนบคคลคนหนง คณสามารถบรจาคเวลาได ดวยการไปชวย คนแกหรอเขนรถใหคนพการออกมาชมสวนไปชวย

เดกพการหรอเดกกำพรา หรอคณอาจจะบรจาคเงนทองทรพยสนหรอสงของ สดทายคณสามารถบรจาคทกษะความสามารถทมอยไปชวยสงคมเชนชวยออกแบบโปสเตอรรณรงค ชวยถายรปในงาน อเวนททงหมดนถอเปนงานอาสาทงสน”

ดวยความทรจกคนในหลายแวดวงและมความสามารถในการประสานผเชยวชาญจากหลากหลายทกษะใหเขามาทำงานรวมกนคนทวไปจงไมไดมองเหนแคเพยงความเปนครเอทฟของธนบรณเพยงดานเดยว แตยงเหนวาเขากำลงทำหนาทเสมอน ผเชอมตอหรอConnector ปฏบตการทางสงคมโดยเฉพาะการดงคนททำงานดานครเอทฟและดไซน ซงอยกนกระจดกระจายและมความเปนตวของ ตวเองสง แตถนดในเรองการสอสารใหเขาใจงาย เขามาเสรมคนทำงานอาสาเพอสงคม เนองจากองคกรททำงานแกไขปญหาสงคมสวนใหญมกจะมปญหาในเรองการสอสารทำความเขาใจกบคนภายนอก

เมอครเอทฟเสพตดงานอาสาสมคร ผลลพธคอ... นวตกรรมสงคม 129

ความสำเรจของ Social Enterprise อยทการคด product หรอ service ตองเปนนวตกรรม ทไมซำใคร มโมเดลทางธรกจทสรางการเปลยนแปลงใหกบสงคม องคกรธรกจแนวนถงจะอยรอด

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 130

คดใหม impact จงจะเกด Social Innovation ตวอยางตอไปน คอบางสงทธนบรณ และ Creative MOVE ลงมอทำใหเหน... โครงการกบกลมแสนสร “กอนหนานลกคาทำ แคมเปญนำเศษวสดเหลอใชในการกอสรางไปทำเกาอ เพอโชววานำขยะจากงานกอสรางมารไซเคลใชประโยชนได ไอเดยเรมตนมเทาน แตเรามองวายงไมคอยม impact เราจงไปทำวจยเพมเตมและเสนอโปรเจกตสรางหองสมดในชมชน โดยนำวสดเหลอใชจากงานกอสรางมาตดตงและตกแตง เราลงพนทเปาหมายเพอไปเกบขอมลวาเดกๆ อยากไดหองสมดแบบไหน เกบขอมลชมชนเพอใหชมชนมสวนรวม เอาขอมลมาวเคราะห และลองรางแบบคราวๆ ใหบรษทด เมอทำโครงสรางและตกแตงเสรจกใหชาวบานในชมชนเปน ผดแลบรหารจดการกนเอง เปนทมาของศนยการเรยนร Green Hope ชมชนอนทรอดม ซอยตวานนท 45 ในปจจบน ในกระบวนการทำงาน เราจะคดเลอกรายชอหนงสอทเหมาะสมและระดมคนใหชวยกนจดหาหนงสอมาเขาหองสมด ฝกฝนใหคนในชมชนดแลบรหาร

ธนบรณเปรยบเปรยใหเหนถงความแตกตางของการทำ CSR กบการพยายามคดใหสดเพอตอบโจทยการสรางนวตกรรมเพอการเปลยนแปลง วา “องคกรใหญๆ มกจะโฟกสในเรองการทำใหเหนภาพลกษณชดทสด แตลมคดไปวาทำอยางไรใหเกด impact กบสงคมจรงๆ ยกตวอยางเชน การทำโครงการ CSR กจกรรมปลกปาชายเลน ใชเงน 5 ลานไปทำพอาร อก 1 ลานเอาไปปลกปา ปลกจรงๆ ไดประมาณหนงไร ทรอดเหลอกลายเปนปาประมาณ 10 เปอรเซนต สรปวาลงทนปลกปาหนงไรใชเงน 6 ลาน เพอใหผบรหารมภาพไปลยโคลนถายรป... ผมคดวาเราตองมามองกนใหมวาทำอยางไรใหเงน 6 ลานเกดประโยชนสงสดกบ สงแวดลอมและชมชน ในขณะทเจาของเงนกไดภาพลกษณทดขนกวาเดม อยางนถงจะเรยกวาใชความคดอยาง innovative” แลวอยางไรละ ถงจะเปนนวตกรรมสงคม?

เมอครเอทฟเสพตดงานอาสาสมคร ผลลพธคอ... นวตกรรมสงคม 131

คดใหม impact จงจะเกด Social Innovation จดการหองสมดดวยตนเอง จดเวรกชอปชมชนนำ องคความรจากนกประดษฐและนกคดหลากหลายสาขาใหชาวบานรจกนำเศษวสดเหลอใชในชมชนมาทำของตกแตงหรอเพมประโยชนใชสอย มการจดกจกรรมเสรม เชน ชกชวนอาสาสมครเขาไปชวยกนออกแบบและทำสวนผกแนวตงบรเวณพนทรอบหองสมดใหใชเปนแปลงผกชมชน การนำปายไวนลโฆษณาของบรษทมาดดแปลงทำเปนกนสาดบงแดดปองกนความรอนเขาตวตก” โครงการกบกลม SCG (ผลตภณฑพลาสตก) “เปนลกคาซงตอนแรกเราปฏเสธเพราะจดยนของงานทเราทำไมไดไปดวยกนกบตวผลตภณฑ แตเขาอยากใหเราลองสอสารกบคนภายนอกใหรวาพลาสตกกไมไดเลวรายเสมอไป เราเลยออกแบบกจกรรมในรปของการจดสมมนา หวขอ ‘พลาสตก 24 hours’ โจทยกคอ ในเมอเราเลยงการใชพลาสตกไมได ทำอยางไรจงจะใหคนใชมนอยางคมคาทสด เราเชญวทยากรทเปนศลปนและนกออกแบบมาบอกเลาประสบการณการใช

พลาสตกอยางสรางสรรค เราทำนทรรศการจดแสดงสงของทไมคาดคดวาจะทำจากพลาสตกได เชน แซกโซโฟนพลาสตกผลตโดยคนไทย ตนทนถกแตคณภาพเสยงด ในญปนและอเมรกานยมกนมากเพราะราคาถก หรอเครองกรองนำพลาสตกแบบพกพาสำหรบสาวออฟฟศท แอฟรกาใต นทรรศการชดนออกแบบใหหมนเวยนเอากลบมาใชไดอก สามารถพบเกบและขนยายขนรถกระบะไปจดแสดงทอนได ไมใชนทรรศการแบบใชงานเสรจแลวรอทง ทำใหคนเหนวา SCG สนใจเรองรไซเคล ลกคากแฮปปเพราะไมตองเสยเงนเพม สามารถตระเวนไปจดโชวไดเปนสบๆ มหาวทยาลย และยงโปรโมทบรษทเรองแนวคดรกษาสงแวดลอมไดดวยเพราะนทรรศการของบรษทสามารถ reuse ได”

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 132

“ผมอยฝงครเอทฟกจรงแตกอยกบอาสาสมครเปนแสนรวาสงคมมความตองการอะไรรปญหาสงคมและรจกกลมครเอทฟทมไอเดยเจงๆ ผมดงคนเหลานมาชวยคดโปรเจกตทมความคดสรางสรรคสามารถสอสารรณรงคและแกปญหาไดจรง กเลยกลายเปนจดเดนขนมา เพราะเราconnectอยกบทงสองฝง”

TrendSetting

การทจะทำใหคนสนใจประเดนปญหาทางสงคมทเกดขน ธนบรณยำวาจะตองมวธสอสารและสรางใหเรองนนๆ เปนเทรนด จงจะนำมาสการเปลยน แปลงใหกบสงคมอยางสรางสรรค

“การชกชวนคนใหมาทำงานอาสา กตองสรางใหเปนเทรนด ตองผลกดนและกระตนใหอาสาสมครรสกอยากกาวออกมาและภมใจกบสงททำ”

เขายกตวอยางเมอครงทเกดภยพบตนำทวมใหญและตองอพยพไปอยพทยาแตกยงรวมกบเพอนคนหนงทกรงเทพฯ ใชสอสงคมคอยอพเดทขาวสารเกยวกบงานอาสาในชวงนน ไมวาจะเปนขอมลครวอาสา ประกาศขออาสาสมครแพคถงทราย แจงจดทตองการความชวยเหลอ เปนสอกลางประสานคน ในพนทและแจงขาวขอมลทอพเดทตลอดเวลา

“ผมสแตนดบายหนาคอมพวนละ18 ชวโมง สงทเราทำคอประกาศงานอาสา วาสถานทใดตองการคนมาทำหนาทภารกจอะไร บอกรายละเอยดให

เมอครเอทฟเสพตดงานอาสาสมคร ผลลพธคอ... นวตกรรมสงคม 133

ตองการอาสาสมคร50 คน ถาเตมเมอไหรจะตองรบประกาศวาเตม จะไมมการเดนทางไปถงพนทแลวพบวาไมตองการคนมาชวยแลว ซงการสอสารอยางนจะตองปรบตวใหเขากบสถานการณไดอยางรวดเรว”

การสอสารอกแบบหนงคอการบดหรอพลกมมมองใหแตกตางไปจากความเคยชนหรอความเขาใจแบบเดมๆ กมผลกระตนใหคนหนมาสนใจประเดนทตองการนำเสนอและสงผลใหเกดการเปลยนแปลงไดเชนกน

“คนไทยเปนพวกบรโภคนยม ไมคอยใส ใจวาพฤตกรรมการบรโภคของตนสงผลกระทบอยางไรบาง ไมสนใจเรองของการรไซเคล อยางเรองของตนไมกตดกนไปไมใชของฉนคอถาเกดอะไรขนทไมโดนกบตว กจะไมรสก ถานำไมทวมบาน ตอใหมใครมาตดตนไมตอหนาตอตากไมรสก ไมสนใจวามนจะกระทบตอเรองของอากาศเรองของอณหภมดงนนแทนทเราจะสอสารโดยเรยกรองวาอยาตดตนไมเลย ไมดนะ ทำใหโลกรอน ผมวาไมมใครสนใจหรอก แตถาสอสารใหเหนวาการตดตนไมจะ

หมดวาจะเดนทางไปอยางไร จะตดตอใครถาไป ไมถก ทำลงคขอมลทพก สงอำนวยความสะดวกแมแตจะกนขาวไดท ไหน และโพสตรปภาพบรรยากาศใหเหน อยางนถงจะตอบโจทยคนทำงานอาสาเพราะคนทไมเคยทำตองทำใหเขารวาถาไปทำแลวจะเหนอะไร ตอนนนมนกกลายเปนเทรนดงานอาสาขนมาเหมอนกบวาใครไมทำเชย...”

Communication

สอสงคม หรอSocialMedia มบทบาทสงมากในชวงเกดภยพบต เนองจากสอหลกอาจจะเขาไมถง ผไดรบความเดอดรอน การจะดงคนใหมาทำงานอาสาสมครในชวงดงกลาวนอกจากการสรางเทรนดแลวยงตองสอสารและทำใหคนเชอถอในขอมลวามความถกตองดวย

“เรองการสอสารสำคญมากสำหรบงานอาสานอกจากจะตองทำใหคนรสกวามนใกลตวและทำไดงายแลว เรายงตองใหขอมลนาเชอถอดวย จะ ตองสอสารใหชดเจนวางานหนงๆ ตองการคนกคนทำงานอาสากชวโมง สมมตวาเราประกาศวา

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 134

Social Enterprise หรอ กจการเพอสงคม คอ อะไร? เงนบรจาค การสนบสนนหรอสรางสรรคกจกรรมตางๆ ทมประโยชนตอสงคมและสงแวดลอม เสมอนการ ‘คนกำไร’ ใหกบสงคม ซงแตกตางจาก “กจการเพอสงคม” ซงตงตนวากจการนเกดขนเพอแก ไขปญหาสงคมตงแตแรกเรม ขณะท ดร.วรากรณ สามโกเศศ ขยายความเรองกจการเพอสงคมไวอยางนาสนใจวา Social Enterprise (SE) เปนธรกจเอกชนทผลตหรอคาขายโดยแสวงหากำไรแตมใชสงสด โดยกำไรนนเปนไปเพอประโยชนของสงคม ครอบคลมธรกจของชมชน เครดตยเนยน แขนขาททำการคาขายขององคกรการกศล สหกรณ เงนกองทนเพอการพฒนา บรษททตงขนมาเพอสาธารณ-ประโยชน ซงตางจาก CSR ทเปนโครงการเพอสงคมของธรกจทแสวงหากำไรสงสด ขณะทองคกรการกศลนนแตกตางจาก SE ตรงทมไดประกอบธรกจ หากรณรงครบเงนบรจาคและบรหารทรพยสนเงนทนทมอยเพอสาธารณกศล

สำนกงานสรางเสรมกจการเพอสงคมแหงชาต (สกส.) ใหนยามกจการเพอสงคมวาหมายถง ธรกจหรอองคกรทตงขนมาเพอแกไขปญหาสงคมและสงแวดลอมโดยมรายไดหลกมาจากการคาหรอการใหบรการ (มากกวาการรบบรจาค) เพอสรางการพงพาตนเองไดทางการเงน และนำผลกำไรทเกดขนไปลงทนซำเพอบรรลวตถประสงคทางสงคมทตงไว กจการเพอสงคม เปนการเชอมโยงจดแขงของสองภาคสวน คอ การจดการทมประสทธภาพของภาคธรกจเอกชนมารวมกบการมความมงมนตงใจทจะแกไขปญหาของภาคสงคม เพอทำใหเกดทางแกไขปญหาทมนวตกรรมและมความยงยน สวน Corporate Social Responsibility หรอทรจกกนวา CSR คอ การทองคกรภาคธรกจทงเลกหรอใหญหนมาใสใจสงคมและสงแวดลอม ดวยการให

เมอครเอทฟเสพตดงานอาสาสมคร ผลลพธคอ... นวตกรรมสงคม 135

Social Enterprise หรอ กจการเพอสงคม คอ อะไร? ดร.วรากรณ ระบวา องกฤษเปนประเทศทมความกาวหนาในเรอง Social Enterprise มาก หลงจาก คำวา SE เกดขนในป ค.ศ.1978 โดย Freer Spreckley ในป 1997 กเกดองคกรชอ Social Enterprise Partnership ขนมา ตอมาทางการองกฤษจดตง Social Enterprise Unit ขนในกระทรวงการคาและอตสาหกรรมในป 2002 และพฒนาเปนสวนหนงของ Office of the Third Sector ในป 2006 เพอประสานและดแลกจการรปแบบใหมเชน Social Enterprise และองคกรอน ทไมมงหวงกำไร “จากการสำรวจความคดเหนของประชาชนองกฤษมถงรอยละ 30 ทอยากทำงานให SE เพราะได รบผลตอบแทนเหมอนภาคเอกชน แตทำงานทม ความหมายกวา นอกจากนยงมคนองกฤษเกอบ 1.3 ลานคน ทเรยกตนเองวาเปนนกธรกจ SE และม SE ถง 62,000 แหง ซงรวมกนแลวมรายได 27 พนลานปอนด หรอประมาณรอยละ 1 ของ GDP”

ปจจบน องกฤษกาวหนาไปอกระดบหนง เพราะเกดนตบคคลรปแบบใหมทมชอวา Community Interest Company (CIC) เปนบรษทจำกด รปแบบใหมทตงขนมาเปนการเฉพาะเพอประโยชนของชมชนมากกวาเพอประโยชนของเจาของ โดย CIC จะไมทำงานรบใชบคคลหรอกลมบคคล และกฎหมายบงคบใหคนรอยละ 35 ของกำไรทงหมดแกชมชน และคนกำไรใหบคคลอนไดเพยงรอยละ 4 ของกำไรบวกดอกเบยฐานของธนาคาร นอกจากนกฎหมายยงบงคบไมใหโอนยายกำไรและทนทบรษทสะสมไดออกจากบรษท ทงน เพอใหชมชนเปนผไดประโยชนอยางแทจรง

ทมาของขอมล: http://www.tseo.or.th/news/228576

http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2009q2/2009june25p6.htm อางถง วรากรณ สามโกเศศ มตชน

รายวน วนท 25 มถนายน พ.ศ. 2552 ปท 32 ฉบบท 11429

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 136

ทำใหเมองรอนขน5องศาอากาศในเมองจะแยลงนำจะทวมเมอง ทำใหเหนวาพวกเขาจะเจอกบอะไรบางทำใหใกลตวกบชวตของเขาทำใหรสกสะเทอนขวญ เปนวธสอสารททำใหคนกลว เกดความตระหนกรอยางนอาจจะไดผล”

CreativeMOVE

ธนบรณบอกวาจากความถนดในเรองการสรางCommunityและการสอสารโดยใชSocialMediaจงเกดความคดจดตงCreativeMOVE ขนมาเปนบรษททมรปแบบกจการเพอสงคม หรอSocialEnterprise เนนการใชความคดสรางสรรค ศลปะและการออกแบบ ไปแกไขปญหา4 ประเดนหลกคอสงคมสงแวดลอมการศกษาและภยพบตมเปาหมายเพอสรางแรงกระเพอมและสรางนวตกรรมใหกบสงคม

“ผมเปดCreativeMOVE ขนมาเมอสองปกอนเพราะกอนหนานนผมเคยรบงานอาสาสมคร ทำเฟซบค กเอาขาวงานอาสาไปลงในเพจของกลมคนททำงานดานน มคนมากดไลคกดแชรกนเปนรอย

แตพอขาวเดยวกนนเอาไปลงในเพจ Portfoliosปรากฏวามแคหนงถงสองไลคเทานน แสดงวามนตองมอะไรผดปกตแลวละ พวกครเอทฟพวกดไซเนอรทำมาหากนสนใจแตเรองดไซน เรองอนแทบไมสนใจ ผมจงคดวาทำอยางไรใหคนพวกนหนมาสนใจงานภาคสงคมบาง กเลยเปดเวบไซตCreativeMOVE เพอเชอมโยงคนสองกลมน... ผลตอบรบนนดเกนคาด ยอดสมาชกปแรกมคนเขามาถงสหมนรายและปทสองเพมเปนแปดหมนราย”

เพราะความคนเคยกบการใชSocialMediaสรางชมชนและสรางแรงบนดาลใจ ความมงหวงลกๆของเขาจงอยทการดงครเอทฟหรอนกออกแบบใหตระหนกถงปญหาสงคม แลวใชศกยภาพทางดานศลปะและความคดสรางสรรค มาชวยแกไขปญหาและสรางการเปลยนแปลง

“กจกรรมหนงททำขนมาเพอสรางแรงบนดาลใจใหกบกลมครเอทฟ กเชนInfographicMOVE เปดพนทใหพวกครเอทฟผลตงานอนโฟกราฟกออกมาประมาณปละ70เรองโดยยอยขอมลปญหายากๆสอสารใหเขาใจงายดวยรปแบบอนโฟกราฟกมการ

เมอครเอทฟเสพตดงานอาสาสมคร ผลลพธคอ... นวตกรรมสงคม 137

ทำเวรกชอปและเชญคนทเปนSocialInventor ทประสบความสำเรจมาบอกเลาประสบการณเพราะเราอยากใหคนทเขารวมกจกรรมนรสกวาตวเองมศกยภาพเสยกอนจากนนคอยลงมอปฏบต”

SocialEnterprise

Creative MOVE เรยกตวเองวาเปนองคกร นวตกรรมสงคม(Social InnovationAgency)เปนบรษททตงขนมาโดยอาศยแนวคดกจการเพอสงคมหรอSocialEnterpriseหมายถงการดำเนนงานจะตองไมสรางผลกระทบดานลบกบสงคมและสงแวดลอม

“เมอพดวาเปนบรษทหรอธรกจ เปาหมายคอกำไรแตเราจะไมมองทตวเงนเพยงอยางเดยว ตองดเรองของimpact ทมตอสงคมจากการดำเนนงานดวย เชน ถาคดจะทำโรงงานผลตของเลนไม กตองใชไมทไดจากการปลก ของเลนทผลตออกมาตองสงเสรมเรองการศกษาและการเรยนร สรางความตระหนกเรองสงแวดลอม ของเลนทผลตตองไมมสารพษ กระบวนการผลตตองใชแรงงานคนในชมชน

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 138

เพอเกดรายไดและการจางงานในชมชนอาจจะจางแรงงานท เปนคนพการหรอคนชราใหทำงานทสามารถทำได”

ธนบรณเลาใหฟงเชงเปรยบเทยบวา ในองกฤษมบรษทท เขาขายกจการเพอสงคมอยประมาณ เจดหมนแหงภาครฐใหการผลกดนสนบสนนจรงจงมสวนลดทางภาษและสทธพเศษตางๆ ขณะทในเมองไทยอาจจะมกจการประเภทนอย เพยงแค หลกรอย และยงไมมการสนบสนนใดๆ ทชดเจนเทาไรนกจากภาครฐ

“ในเมองไทยแตกอนเวลาพดถงSocialEnterpriseคนมกจะนกถงงานหตถกรรมชมชนหรอสนคาเกษตรอนทรย ทงทจรงๆ มนไมจำเปนทตองเปนเรองของสนคาOTOP กได หลงๆ มานดขนในแงของความเขาใจ ตวอยางเชนบรษททเอาจรงเอาจงในเรองพลงงานชมชน กมกลม ‘มานะenergyมานpower’ เปนองคกรชมชนภาคพลงงานทมารวมตวกนออกแบบเตาซงนำของเหลอใชในชมชนมาเปนเชอเพลงแทนการใชแกส เรากำลงชวยพฒนาเตาอนนใหมประสทธภาพขน ใหมขนาดเลก

ลงและมรปแบบหนาตาเหมาะสมตอไปกอยากเหนพอคาแมคาทขายของรถเขนเปลยนจากการใชเตาแกสมาใช เตาประหยดพลงงานตวน ” เขายกตวอยาง

“ผมคดวาการเปนSocialEnterpriseกคอหนงมเปาหมายในการทำงานเพอสงคมและสงแวดลอมสอง มธรกจทมนคงอยได มธรกรรมทางการเงนทชดเจนโปรงใสและสามมการนำเงนหมนเวยนในโครงการกลบมาพฒนาธรกจใหเตบโตขน ความสำเรจของSocialEnterpriseอยทการคดproductหรอserviceตองเปนนวตกรรมทไมซำใครจากนนตองมโมเดลทางธรกจทนำเอา product หรอservice นไปสรางการเปลยนแปลงใหกบสงคมองคกรธรกจแนวนถงจะอยรอด”

เปนบทสรปของการประกอบกจการเพอสงคมในมมมองของเขา

ใ น ย ค ด จ ท ล

ความสขอยหนใด

ในขณะทประเทศไทยกำลงเดนหนาสการพฒนาเศรษฐกจ ความมงคงทางวตถและเทคโนโลยททนสมยนกพฒนาจำนวนไมนอยเรมตงคำถามถงนยามของความสขและวาทกรรมการพฒนา วาทศทางดงกลาวจะนำพาเราไปสสงคม ท เปนสขไดจรงหรอ แนวคดวาดวยความสขมวลรวมประชาชาต (GrossNationalHappiness-GNH)การพฒนาแบบประเทศภฏาน และอกหลายๆโมเดลถกหยบยกขนมาเปนภาพอดมคตทวา เราจะกาวไปสจดนนไดอยางไรบนเงอนไขสภาพสงคมท ไมมวนหวนคนกลบสความเรยบงายเชนในอดต

นท จารยะพนธ และคณต อรามกจ-โพธา นกพฒนาซอฟตแวรจากบรษท แฮปปโอ เปนอกเสยงหนงทพยายามนำเสนอพนทแหงความสขและเครองมอ วดความสขในมมมองของคนรนใหม

น ท จ า ร ย ะ พ น ธ

ค ณ ต อ ร า ม ก จ โ พ ธ า

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 142

คนไทยสบายดไหม?

นท กลาวถงจดเรมตนททำใหตนสนใจประเดนเกยวกบเรองความสขวา เมอสมยทตนและคณต ยงเรยนอยทคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดเรยนกบ รศ.ดร.ณรงค เพชร-ประเสรฐ ทำใหไดรบฟงเรองราวความทกขยากของผทมรายไดนอย ซงตองทำงานหนกและกนอยอยางประหยด แตกตางกนอยางสนเชงกบคนรวยทมโอกาสในสงคม ประกอบกบเมอไดเขารวมคายอาสาพฒนาของมหาวทยาลย ทำใหมโอกาสไดสมผสกบวถชวตชมชนชนบทหลายแหงและพบบรบทความสขของคนไทยทแตกตางกนออกไป

“ชมชนแตละแหงมความเขมแขงไมเหมอนกน บางชมชนดเหมอนจะตองเปนหนไปตลอดชวต หรอถกควบคมโดยนายทน แตบางชมชนทถกจดวามชวตทดอยพฒนาไมมมถนนไฟฟาตเยนกลบใชชวตอยอยางมความสข อาจจะมากกวาชวตของเราเสยอกเรานาจะเรยนรอะไรบางอยางจากพวกเขา”

ความสขอยหนใด ในยคดจทล 143

นทสะทอนใหเหนถงปญหาความสขของคนไทยในมตทางเศรษฐศาสตรวา “ตอนนทกคนทำงานเพอทจะปกปองasset ของตวเอง เชน ตองคดวาลกจะเรยนอะไร คาเทอมเทาไหร จะตองผอนบานผอนรถเทาไหรปดเทอมนจะไปเทยวทไหนแตในโลกนยงมcommonasset ทมนไมมตลาด ไมมใครเปนเจาของคนเดยวอยางเชนอากาศบรสทธมตรภาพนำใจความรกความซอสตยแตสงเหลานกำลงถกทำลายไปเรอยๆตอนนโลกเราดขนหรอเปลาหรอวาเรากำลงทำใหมนแยลง เพราะวาทกคนทำงานหนกหมด ตองยอนกลบไปดวา จรงๆ แลวสงคมของเราใหความสำคญกบอะไร เปาหมายสงสดมนควรจะเปนอะไร”

ตอมา คำถามและความคดของทงสองคน กไดกอตวเปนแอพพลเคชน “Freehap” ซงเปนเหตใหนทและคณตจำเปนตองตงบรษทพฒนาซอรฟแวรโดยไมไดตงใจ

Freehapพนทความสขแบบคนยคดจทล

เมอคณตศกษาตอระดบปรญญาโททคณะเศรษฐ-ศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร ไดชกชวนเพอนๆใหเขารวมการประกวดแผนธรกจเพอสงคมระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและโอเชยเนยครงท3 (GSVC-SEA) โดยรวมกนพฒนาแอพพลเคชนFreehap ซงมลกษณะเปนชมชนออนไลนทสมาชกสามารถโพสตบอกเลาทกขสขและใหความชวยเหลอกนและกน

“เราทำใหขอมลทกอยางในแอพพลเคชนสามารถวดไดเหมอนกบเรองดชนความสข เชน การใชไอคอนhelpกจะบงบอกวาคนๆนนตองการความชวยเหลอคนทไดชวยเหลอผอนกจะใชไอคอนsmile

ตามแนวคดกระแสหลก ยงบรโภคมาก กยงมความสขมาก นไมใชเรองทถกตอง เพราะถาทกประเทศ บรโภคแบบอเมรกา เราตองใชโลกเพมขน อก 9 ใบ

ความสขอยหนใด ในยคดจทล 145

ดงนนในระดบบคคลเราสามารถดไดวา ตนได ชวยเหลอผอนหรอสรางรอยยมไดกครง แอพ- พลเคชนยงออกแบบใหมกราฟชวยอธบายเสนความสขของตนแตละชวงเวลาไดดวย” คณตอธบายถงการทำงานของแอพพลเคชน

ในแงผพฒนา นทและคณตสามารถจบตาดปรากฏ-การณความสขของสงคมไทยผานระบบทออกแบบไวตามแนวคดทางเศรษฐศาสตร โดยวเคราะหขอมลวาคนไทยมความสขหรอทกขเมอไหรและมาจากปจจยอะไรบาง ทำใหแอพพลเคชนนสามารถเปนเครองมออยางงายท ใชคำนวณดชนความสขของคนไทยไดดวย

“แมวาเราไมสามารถเขาไปสรางความสขใหใครไดแตเครองมอทเราทำเปดโอกาสใหเขาหรอคนอนๆสามารถชวยเหลอกนและแสดงความเหนใจกนได”คณตกลาว

Freehap จงไดกลายเปนนวตกรรมดจทล ทชวยเตมเตมชองวางของคนรนใหม ทดเหมอนจะหางเหนและใหความสำคญกบคนรอบขางลดลง ดวยแนวคด

ทสรางสรรคนทำใหFreehapไดรบรางวลชนะเลศสดยอดซอฟตแวรไทย จากสำนกงานนวตกรรมแหงชาตในป2556

การเรยน-การงานปญหาระดบชาต!

หากกลาวถงสงทเปนปญหาสงคม คนทวไปมกจะนกถงเรองการเมอง เศรษฐกจ ยาเสพตด หรอปญหาทเปนระบบใหญ แตขอสงเกตของคณตและนทจากการว เคราะหขอมลผานแอพพลเคชนFreehap กลบพบวา ประเดนทสรางความทกขใหคนไทยเปนอนดบตนๆ กคอเรองการเรยนและการทำงาน ในวนเปดเทอมกราฟความสขของคนไทยดงลง เพราะนกเรยนไมอยากไปโรงเรยนและ คนทำงานกเบอหนายกบปญหาการจราจร

“ชวตของคนเราอยกบเรองงานและเรองเรยนเปนสดสวนถงหนงในสามของชวต จงมผลตอกบความทกขความสขของเราคอนขางเยอะ สงคมไมเคยมองวาการเบองานเบอเรยนเปนปญหาของสงคมเราลงทนมหาศาลในการแกปญหายาเสพตดและ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 146

ถาชวตการเรยน มแตความทกข พอเลกเรยนเรา กจะใชเวลาไปกบ การแสวงหาความสข ดวยการเทยวการดม ดงนน การทำให คนสนกกบการเรยน จงเปนสงททาทาย ของการศกษา

ปญหาอนๆ เรากควรจะลงทนเพอใหคนไทยมความสขกบการเรยนและการทำงานเชนกน แตเรากลบมองวาทกคนจะตองอดทนกบสงททำแลวไมม ความสขเพราะมนเปนหนาททตองทำ”นทกลาว

คณตเสรมใหเหนถงผลกระทบสบเนองของปญหาวา “ถาชวตการเรยนมแตความทกข เมอเลกเรยนแลวเยาวชนกจะใชเวลาไปกบการแสวงหาความสขดวยการเทยวการดม เพอปลดปลอยความเครยดทกดทบอยภายในจตใจ ดงนนการทำใหคนสนกกบการเรยนจงเปนสงททาทายของการศกษา”

ยงบรโภคมากยงมความสขมาก?

ความสขของแตละคนเปนภาวะอตวสยทยอมจะแตกตางกนออกไป ความสขบางแบบอาจเกดจากสงเรยบงายสามญในชวต แตความสขบางแบบกเกดจากการเสพและการบรโภคทฟมเฟอย

นทใหทศนะในเรองนวา “ตามแนวคดกระแสหลกยงบรโภคมากกยงมความสขมาก แตนไมใชเรองท

ถกตองถาทกประเทศบรโภคแบบอเมรกาเราตองใชโลกเพมขนอก9 ใบ ถาคนอเมรกนกบคนไทยมความสขเทากนแตคนไทยใชทรพยากรนอยกวากแปลวาวถความสขแบบไทยดกวา ตอนนคนไทยอยากจะเปนแบบอเมรกน อยากจะมนนมนน มนยอมไมดกบโลกในระยะยาว เราจะตองบรโภคในระดบทโลกสามารถประคบประคองตวเองได เพราะตอนนโลกไมมนคง”

เมอนทและคณตกลบมาพจารณาแอพพลเคชนทตนไดพฒนาขน กพบวายงมจดทนาจะตองตอยอด ตอไปอกในอนาคต

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 148

การเรยนรแบบเกา กำลงตกยค ในระยะหลงทผานมา นทและคณตเรมมโอกาสไดพฒนาซอฟตแวรเกยวกบการศกษามากขน สอด-คลองกบแนวโนมของการเรยนรดวยตนเองทกำลงขยายตวอยางรวดเรว นทไดใหขอคดเหนทนา สนใจวา

“การเรยนการสอนแบบออนไลนมระบบและคณภาพมากขนเรอยๆ การสอนแบบTraditionalEducationทเนนแตการทองจำกำลงจะตามโลกไมทนอกไมกปคนจะเรมมองเหนวาจรงๆแลวการเรยนทฤษฎนำมาใชไดเพยง10% เทานน ทเหลออก90% จะตองออกไปทำงาน ลองผดลองถกทศนศกษาคยกบคนหรอเรยนจากสงคมไมใชเปดตำราครจงจะตองปรบตวใหทนตองเรยนรวาจะนำเทคโนโลยมาใชอยางไรกบการเรยนการสอนแบบเดม”

“การเรยนรดวยตวเองกำลงเปนทนยม เรมตนมาจากโรงเรยนทางเลอกซงไดผลตอบรบทด และเดกมความสข แตเดกทผานระบบการเรยนแบบมอสระจะคอนขางมความเปนตวของตวเอง สงสำคญคอ เราตองทำใหเขาเหนถงคณคาในสงทเราอยากใหทำจรงๆไมใชการสงใหทำ”นทกลาว

ดชนความสขโลก (Happy Planet Index-HPI) HPI เปนเครองมอชวดความสขทพฒนาขนโดยมลนธเศรษฐศาสตร ใหม (New Economics

Foundation) โดยปจจยหลกทใชเปนสตรในการคำนวณ3 ดาน ไดแก ความเปนอยทด ความพงพอใจในชวต และการใชทรพยากร รายงานดชนความสขโลกฉบบลาสดจดทำขนในป 2012 ผลท นาสนใจพบวา

ยงไมมประเทศใดในโลกทสามารถผสานความสำเรจในการพฒนาความเปนอยทด และความพงพอใจในชวตภายใตทรพยากรของโลกทมอยอยางจำกด

ประเทศทมรายไดสงมกจะมคะแนนดชนความสขตำ เพราะใชทรพยากรมหาศาลในการพฒนาประเทศสวนประเทศทมรายไดตำมากๆ เชนประเทศแถบทะเลทรายซาฮาราในแอฟรกา กมคะแนนดชน ความสขตำเชนกนเพราะคนไมมความพอใจในชวตความเปนอยในขณะทประเทศทมระดบการพฒนาระดบกลางโดยเฉพาะอยางยงแถบลาตนอเมรกามแนวโนมทจะมคะแนนดชนความสขสง

ประเทศทมความสขทสดในโลก3 อนดบแรกคอ คอสตารกา (64.0 คะแนน) เวยดนาม(60.4คะแนน)และโคลอมเบย(59.8คะแนน)

สวนประเทศไทยมความสขเปนอนดบท20 ของโลก(53.5 คะแนน) โดยมความเปนอยในระดบด มความพงพอใจในชวตและการใชทรพยากรอยในระดบปานกลางโดยเมอเทยบกบประเทศในเอเชยแลวมความสขนอยกวาเวยดนาม บงคลาเทศ อนโดนเซย ปากสถาน(อนดบ2,11,14,16 ตามลบดบ)และมความสขมากกวาญปนเกาหลใตสงคโปรฮองกง(อนดบ45,63,90,102ตามลำดบ)

ทมา: รายงาน The Happy Planet Index 2012 เวบไซต http://www.happyplanetindex.org

ความสขอยหนใด ในยคดจทล 149

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 150

“เราอยากใหFreehap เวอรชนตอไป มมตเรองการบรโภคคอการใชทรพยากรดวย เพออธบายตวเลขความสมพนธระหวางปรมาณความสขกบปรมาณทรพยากรท ใช ในการบรโภค ทกวนน ความสขเปนเรองของอารมณหรอเรองทเชอมโยงกบจตวญญาณการทจะพฒนาดชนความสขใหเปนทยอมรบจำเปนตองมมตของวทยาศาสตรดวย”นทกลาว

พกสกนดเพอคดจะกาวตอ

แมปจจบนFreehapจะยงสามารถดาวนโหลดและใชงานได แตจรงๆ แลวอยระหวางหยดปรบปรงเพอพฒนาการวเคราะหขอมลและเพอใหสามารถตอบโจทยทางธรกจ

นทเลาวา บรษทแฮปปโอมทมงานจำนวน13 คนเคยผานชวงลำบากจนเกอบปดกจการมาแลว เพราะลำพงเพยงFreehap ยงไมสามารถกอใหเกดรายไดเพยงพอทจะหลอเลยงทมงานได พวกเขาจำเปนจะตองหาหนทางเพอรกษาสมดลระหวางแนวคดท

อยากเหนโลกดขนกบความอยรอด บรษทเพงจะเปลยนผานสชวงทสามารถเลยงตวเองไดเมอตนป2556 โดยไดปรบเปลยนวธการทำงานใหมลกษณะเชงรก ขยายสนคาและการบรการใหหลากหลาย ยงขน และเนนการพฒนาทมใหมความสามารถทแขงแกรง

เปาหมายสงสดทนทและคณตใฝฝนอยากจะไปใหถงกคอสกวนหนงจะพฒนาแอพพลเคชนFreehapใหสมบรณและเปนทยอมรบในการใชอธบายดชนความสขของสงคม

“ถาCNN และสถานขาวในไทยทกชองรายงานดชนความสขทกวนเหมอนกบดชนหนหรอการพยากรณอากาศ ผมกตายตาหลบ อยางเชนรายงานวาตอนนคนเชยงใหมมดชนความสขนอยลงเพราะมควนจากไฟปาปกคลม พอเราทำใหคนไดตระหนกและรบร เขากจะเขาใจความสขหลายๆดาน นอกเหนอจากการคดเรองเงนเพยงอยางเดยว”นทกลาว

คอลอแต รานนาชา โรงเรยนชวต 151

แนะนำมตรรวมคดทำ

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 152

เอยน จคส เปนนกการศกษา จดเนนทเขาสนใจอยางแรงกลาคอการปรบโครงสรางสถาบนการศกษาเพอใหเกดความเกยวโยงกบความตองการของเดกๆ ทงในปจจบนและอนาคต เขามงมนทจะทำใหเดกๆ ไดรบการเตรยมความพรอมอยางเหมาะสมสำหรบอนาคต ตลอดระยะเวลามากกวาสบป เขาเดนทางบรรยายนำเสนอในหวขอตางๆมากกวา8,000 เรอง ใน40 ประเทศ มผฟงการบรรยายจากเขาประมาณ300,000-350,000 คนตอป

เอยน จคส เขยนหนงสอ12 เลม หนงสอชดดานการศกษา9เรองและมบทความตพมพลงวารสารมากกวา 100 ชน นอกจากนนยงเปนผจดพมพจดหมายขาวอเลกทรอนกสออนไลน ชอ theCommittedSardineBlog ซงมยอดผอานเกอบ

90,000 คนในมากกวา60 ประเทศ หนงสอเลมลาสดของเขา ชอ Teaching the Digita lGeneration เขยนรวมกบ เทด แมคเคน และแฟรงก เคลล และเมอเรวๆ นยงมผลงานหนงสออก3เลมไดแกWindowsontheFuture(พมพครงท 2) Living on the Future Edge และUnderstandingDigitalGeneration และหนงสอชดDigitalFluencyfor21stCenturyLearners

เอยน จคส (Ian Jukes) นกการศกษา ผเชยวชาญดานการปรบโครงสรางสถาบนการศกษา และการออกแบบการสอนสำหรบคนยคดจทล

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 153

เจง ฉ เสยน เรมงานทหองสมดประชาชนไทเป มาตงแตป2523ประจำอยตามสาขาตางๆเคยดแลสวนงานสงเสรมหองสมด สวนงานหองเดก เปน ผอำนวยการหองสมดสาขามนเชงระหวางป2528-2530 จากนนดำรงตำแหนงหวหนาสวนงาน แผนกสารสนเทศ ประจำสำนกผบรหารของสภาแหงชาตไตหวนประมาณ10ปกระทงในป2541เธอจงเขาดำรงตำแหนงผอำนวยการหองสมดประชาชนไทเป สาขาของหองสมดไทเปทไดรบการกลาวถงมากทสดคอหองสมดเปยโถว จากแนวคดการออกแบบทเนนความเปนมตรกบสงแวดลอมและใชพลงงานอยางมประสทธภาพ รวมทงมสถาปตย-กรรมทมเอกลกษณเฉพาะและงดงาม จนไดรบยกยองใหเปนหนงในหองสมดทสวยทสดของโลก

เดอนมกราคม2554 เธอกาวขนเปนผอำนวยการหอสมดแหงชาตเปนผหญงคนแรกทครองตำแหนงน

นบตงแตกอตงหอสมดแหงชาตมานานถง76ป

เจง ฉ เสยน ไดรบรางวลผใหบรการภาครฐดเดนประจำป 2542 (Fourth Annual ImportantContribution toNational InfrastructurebyGovernment Employee Award) จากมลนธ วชาการ ซน หยน ซวน สวนหองสมดประชาชนไทเปไดรบมาตรฐานISO9002ในชวงเวลาทเธอดำรงตำแหนงผอำนวยการ(2541-2552)และตอมาไดรบรางวลหนวยงานภาครฐดเดน ดานคณภาพการใหบรการในป2552

เจง ฉ เสยน สำเรจการศกษาปรญญาโทและเอกสาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรมหาวทยาลยแหงชาตไตหวน และเคยเปนนกวจยของคณะบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรมหาวทยาลยนอรธแคโรไลนา(แชปเปลฮลล)

เจง ฉ เสยน (Tseng Shu-hsien) ผอำนวยการหอสมดแหงชาตไตหวน

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 154

มชย วระไวทยะ เคยดำรงตำแหนงเปนนายกสมาคมพฒนาประชากรและชมชน(PDA)ยาวนานถง35 ป โดยมบทบาทสำคญดานการรณรงคการแผนครอบครวในเมองไทย โดยเฉพาะการใชถงยางอนามย ไดรบการแตงตงใหดำรงตำแหนงโฆษกประจำสำนกนายกรฐมนตรในรฐบาลพลเอกเปรม ตณสลานนท(2529-2531) และรฐมนตรประจำสำนกนายกรฐมนตร ในรฐบาลนายอานนทปนยารชน(2534-2535)และไดรบการแตงตงเปนวฒสมาชกอกหลายสมย

มชย สนใจเรองความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ (CSR) และการลงมอปฏบตในลกษณะกจการเพอสงคม หรอ SE (Socia lEnterprise) ซงหมายถงการทภาคเอกชนนำผล

กำไรทไดจากการทำธรกจมาชวยภาคประชาชนและการทภาคธรกจใหความสำคญกบการพฒนาคณภาพชวตและขจดความยากจนเปนเปาหมายของบรษท นอกเหนอจากกำไร โครงการของบรษทธรกจ เพ อพฒนาการศกษาและชนบท(BREAD) เนนพฒนาชมชนใหเขมแขงภายใตกระบวนการจดการตนเอง มทกษะดานธรกจสามารถเขาถงแหลงเงนทน เพอสรางรายไดและเกดความยงยนทางเศรษฐกจ โดยมโครงการตางๆมากกวา 200 โครงการ ครอบคลมพนท 137อำเภอใน46จงหวดทวประเทศ

มชย วระไวทยะ ไดรบรางวลแมกไซไซ สาขาบรการสาธารณะ ในป พ.ศ. 2537 และรางวลสมเดจ- เจาฟามหดลสาขาสาธารณสขในปพ.ศ. 2552

มชย วระไวทยะ นกพฒนาสงคม ประธานบรษท ธรกจเพอพฒนาการศกษาและชนบท จำกด หรอ BREAD (Business for Rural Education and Development Co., Ltd.)

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 155

วรยะ ฤๅชยพาณชย สำเรจการศกษาระดบปรญญาเอกจาก Robert Morris Universityสหรฐอเมรกา เปนผกอต ง eduzones.comเวบไซตการศกษาทไดรบความนยมอยางสง เปนศนยรวมเรองราวนารและมบทบาทในการแนะแนวทางการศกษาใหกบเยาวชนวยเรยน โดยเฉพาะอยางยงการสรางโปรแกรมทางการศกษาใหเดกไดสำรวจความถนด สาขาวชา หรออาชพทตนสนใจเพอเปนขอมลประกอบการตดสนใจในการเรยนตอในระดบทสงขน เวบไซตน ไดรบรางวลชนะเลศTheNationThailandWeb2000สาขาการศกษาและบรการสงคม

วรยะ ใหความสนใจในการศกษาตามแนวทางCreativity-Based Learning และไดเผยแพร

แนวคดดงกลาวหลากหลายชองทาง ท งการบรรยายในฐานะวทยากรสอสารผานงานเขยนสอออนไลน รวมท งรายการวทยและโทรทศนนอกจากนยงเคยดำรงตำแหนงคณะกรรมการการปฏรปการศกษาขนพนฐานแหงชาต กระทรวงศกษาธการคณะทำงานพจารณากำหนดหลกสตร/สาขาวชาท เปนความตองการหลกและมความชดเจนของการผลตกำลงคน ในโครงการเงนกยมเพอการศกษาทผกพนกบรายไดในอนาคต หรอกรอ. ของสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา(สกอ.)

วรยะ ฤๅชยพาณชย ผกอตงเวบไซต eduzones.com

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 156

วรสรวง ดวงจนดา สำเรจการศกษาระดบปรญญาโท ดานเทคโนโลยสารสนเทศจากQueenslandUniversityofTechnology(QUT) และดานการจดการเทคโนโลยจากGriffithUniversity(GU)ประเทศออสเตรเลย

วรสรวง มความสนใจและความเชยวชาญในดานเครองมอสอสาร และนวตกรรมเพอการเรยนการสอนออนไลน การสรางรายวชาในระบบMoodleการเรยนรและการสอสารผานSocialMediaและSocialNetwork ตางๆ การจดการเรยนการสอนออนไลนระบบเปดสำหรบมหาชน (MOOCs –MassiveOpenOnlineCourses) นอกจากงานดานการสอนในมหาวทยาลย เขายงเปนวทยากรบรรยายเกยวกบนวตกรรมการเรยนรสมยใหมเปน

อ า จ า ร ย ห ล ก ส ต ร ผ เ ช ย ว ช า ญ อ เ ล ร น น งมหาวทยาลยไซเบอรไทย สวนระดบเวทนานาชาตดำรงตำแหนงผประสานงาน APEC LearningCommunityBuilders(ALCoB)ประเทศไทย

วรสรวง ดวงจนดา ผอำนวยการสำนกการจดการศกษาออนไลน มหาวทยาลยศรปทม

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 157

ซไรยา อาแด สำเรจการศกษาระดบปรญญาโทดานเทคโนโลยการศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน เมอไดบรรจทโรงเรยนโรงเรยนบานคอลอตนหยง ในชมชนขนาดเลกทชาวบานมความเปนอยยากจนเธอพบวาเดกจำนวนมากไมไดรบประทานอาหารเชามาโรงเรยน จงไดรเรมโครงการ “รานนำชาโรงเรยน เปดโลกการเรยนร เพอเดกไทย” สนบสนนโดยสำนกงาน สงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน(สสค.) ใหเปนโครงการตนแบบการเรยนรเชงบรณาการ สงเสรมทกษะชวตดานการประกอบอาชพ

รานนำชา “คอลอแต” ไดกลายเปนหนวยการเรยนรบรณาการ8 กลมสาระวชาการเรยนร รวมทงเปน

กจกรรมฝกอาชพการทำอาหารและขนมพนบาน แกนกเรยนและชมชน เชน ขาวยำ ชาชก ขาวเหนยวปง และใหความรเรองการบรหารจดการรานนำชา ฝกฝนใหเดกรจกคดอยางเปนระบบวางแผน ทำงานเปนทม มความรบผดชอบ และกลาแสดงออก ซงเปนพนฐานทกษะและความรทสำคญเมอเดกๆ เตบโตขนและกาวสโลกการประกอบอาชพผลพลอยไดของรานนำชาโรงเรยนคอ เดกๆ ไดมอาหารเชาทถกสขลกษณะไวรบประทาน มรายไดเลกๆ นอยๆ มความกระตอ- รอรนอยากมาโรงเรยน และเกดความสมพนธอนดระหวางโรงเรยนและชมชน

ซไรยา อาแด ครโรงเรยนบานคอลอตนหยง อำเภอหนองจก จงหวดปตตาน

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 158

วเชยร ไชยบง ผอำนวยการโรงเรยนลำปลายมาศพฒนา จงหวดบรรมย คอครผบกเบกการศกษาแนวใหมมาตงแตแรกเรมกอตงโรงเรยนในป2546มเปาหมายเพอใหเดกไดเตบโตอยบนความพอด มความพอใจในชวต และมความสข โรงเรยนแหงนไมมแบบเรยน แตใชแนวคดProblem-BasedLearning ซงเปนกระบวนการพฒนาปญญาจากการเขาใจโลกและประสบการณ ตอยอดดวยการสอนทกษะการแสวงหาความรดวยเครองมอเทคโนโลยสมยใหม ปจจบนโรงเรยนลำปลายมาศพฒนา หรอ “โรงเรยนนอกกะลา” เปดโอกาสใหเดกนกเรยนในชมชนซงสวนใหญมาจากครอบครวทยากจน ไดรบการศกษาทมคณภาพไมดอยไปกวาโรงเรยนในเมอง พรอมทจะกาวสสงคมสมยใหมบนรากฐานแหงความพอเพยงของสงคมทองถน

วเชยรสำเรจการศกษาระดบปรญญาโท การวจยการศกษา จากมหาวทยาลยมหาสารคาม ไดรบรางวลจากมลนธอโชกาในฐานะผรเรมสรางสรรคเพอสงคม และไดรบคดเลอกใหเปนครตนแบบบรณาการจากโครงการวาระประเทศไทย: จดไฟสรางสรรคพลงสการเปลยนแปลง

ตลอดหลายปทผานมา โรงเรยนลำปลายมาศพฒนากลายเปนแหลงศกษาดงานทสำคญสำหรบบคลากรทางการศกษาและวเชยร ไชยบง ไดรบเชญเปนวทยากรบรรยายแนวคดการศกษาแนวใหมใหกบโรงเรยนและหนวยงานตางๆ รวมถงโครงการฝกอบรมแกครจบใหมกอนเขาทำงานในโรงเรยนของรฐ ซงจดขนเปนประจำทกปโดยกระทรวงศกษาธการ

วเชยร ไชยบง ผอำนวยการโรงเรยนลำปลายมาศพฒนา จงหวดบรรมย

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 159

ธนบรณ สมบรณ จบปรญญาตรจากคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตรและไปศกษาตอดานการถายภาพจากAcademyofArtUniversity,SanFranciscoประเทศสหรฐอเมรกา เปนทรจกในฐานะชางภาพแฟชนทมผลงานรวมกบนตยสารชอดงหลายเลมกอนจะผนตวมาใชชวตเปนCreativeDirectorและผกอตงเวบไซตสรางสรรคอยางPORTFOLIO*NETและCreativeMOVE

จดเรมตนของการทำงานออกแบบเพอขบเคลอนและเปลยนแปลงสงคมมาจากการทำงานอาสาสมคร และไดเหนวาความถนดของตนสามารถชวยเหลอสงคมได จงไดกอตงองคกรนวตกรรมสงคมCreativeMOVEรวมกบคนรนใหมทมจตสาธารณะเนนการสรางสรรคนวตกรรมเพอสงคม โดยใช

ความคดสรางสรรค ศลปะ และการออกแบบ มงเนนไปทการแกไขปญหาใน5 ประเดนหลก คอสงคม สงแวดลอม การศกษา ภยพบต และสขภาพ

ธนบรณ ไดนำอนโฟกราฟกมาใชอธบายขอมล องคความรใหเขาใจงายขนในเวลารวดเรว รวมทงยงไดนำนวตกรรมสงคมดาน Creative Art &Design จากทวโลกมาแบงปนใหกบสมาชกเพอสรางแรงบนดาลใจ โดยใชSocialMedia อยางเชนเฟซบคและทวตเตอร ซงถอวาเปนสวนหนงในการชวยเปลยนแปลงสงคมในเชงบวก และสอดคลองกบพฤตกรรมการรบขอมลขาวสารของคนรวมสมยทมองหาสงแปลกใหม สรางสรรคกระชบและรวดเรว

ธนบรณ สมบรณ องคกรนวตกรรมสงคม CreativeMOVE

รวมมตร คด เรอง การเรยนร 160

นท จารยะพนธ และคณต อรามกจโพธา เปนบณฑตจากรวเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหา-วทยาลย ในป 2553 เมอครงทคณตศกษาตอปรญญาโทอยทมหาวทยาลยธรรมศาสตร ไดชกชวนกลมเพอนใหเขารวมการประกวดแผนธรกจเพอสงคมระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและโอเชยเนยครงท3(GSVC-SEA)ซงมาจดการแขงขนระดบภมภาคทประเทศไทย โดยรวมกนพฒนาแอพพลเคชน “Freehap” ซงสามารถเปนดชนชวดความสขของคนในสงคม โครงงานนไดเขารอบในระดบอาเซยนและไดไปแขงขนในระดบโลก

จากโครงการระดบมหาวทยาลย ทงสองไดตอยอดผลงานและแนวคดธรกจเพอสงคมรวมกน โดยได

เปดบรษท “แฮปปโอ” รบออกแบบแอพพลเคชนเพอใชสอสารกบคนรนใหม และยงคงสานตอพฒนาแอพพลเคชน “Freehap” จนไดรบรางวลชนะเลศสดยอดซอฟตแวร ไทย จากสำนกงานนวตกรรมแหงชาต(องคการมหาชน)ในป2556

ผลงานของนทและคณตเปนตวอยางใหเหนวา แมเทคโนโลยในปจจบนจะถกพฒนาใหกาวหนายงขนและดเหมอนวาคนเราจะมความสขนอยลง แตหากผออกแบบนวตกรรมใชความคดสรางสรรคและความใสใจ กจะสามารถเตมเตมขอบกพรองของสงคมยคดจทลได กอเกดเปนสงคมทมความสขจากการชวยเหลอดแลคนใกลตวและเพอนรวมสงคม

นท จารยะพนธ และคณต อรามกจโพธา บรษท แฮปปโอ จำกด