SOCIOLOGICAL AND ANTHROPOLOGICAL

THOUGHTS

แนวคดสงคมวทยาและมานษยวทยา รหสวชา 261124

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557(สปดาหท 3)

เคาโครงเนอหา

‘สงคมศาสตร’ ในฐานะ‘เครองมอ’ สำาหรบการทำาความเขาใจมนษยและสงคม

‘มนษย’หนวยวเคราะหหลก ในการศกษาวทยาศาสตรสงคม

การจำาแนกประเภทของความร

สงคมศาสตร ศาสตรกลมหนงทมงศกษาเกยวกบมนษยและพฤตกรรมของมนษย ใน

ฐานะทเปนสตวสงคม ทงในแงของพฤตกรรมบคคล กลมบคคลหรอสงคม รวมถงสภาพแวดลอม ปรากฏการณทางสงคม ทสงผลตอการอย

รวมกนของมนษย และวฒนธรรม อนสะทอนถงวถชวตของมนษย ทเคลอนไหวเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

ทฤษฎสงคมศาสตร

ชดของแนวความคด ทตงอยบนรากฐานความร ซงสามารถทดลองใหเหนจรงได เพออธบายปรากฏการณสวนใดสวน

หนงของสงคมและแสดงความสมพนธ ทเกยวของกนอยางมแบบแผน จนนำามาใชเปนแนวทางคาดคะเน

ปรากฏการณ ทางสงคมอยางใดอยางหนงในอนาคตได

กลองความคดกลองความคด!!ความจำาเปนทตองอานตนฉบบของนกทฤษฎ

สงคมศาสตร 1. เกดการเสวนาโดยตรงระหวางผทกำาลง

ศกษาปจจบนกบนกทฤษฎ 2 . บทวจารณเกยวกบทฤษฎไมสามารถทดแทน

งานเขยนตนฉบบได 3 . ตรวจสอบขอผดพลาดในการตความ/วพากษ

ทฤษฎนนๆ รวมทงตรวจสอบความถกตองในการถายทอด

ความรจากทฤษฎดงกลาว

ลกษณะทฤษฎสงคมศาสตร เปนจรงทางสงคม มหนวยวเคราะห มสมมตฐาน มระดบนามธรรมและการไตรตรองความสมพนธ สะทอนวตถประสงคในตวเอง ใชวธการทางวทยาศาสตร มการเปลยนแปลงพฒนาอยเสมอ เปนประโยชนตอการพฒนามนษย

สาขาของสงคมศาสตร

ความหมายสงคมวทยา

ศาสตรทวาดวยสงคม การศกษากระบวนการทางสงคมดวยวธการทางวทยาศาสตร

การศกษาความสมพนธระหวางสมาชกในกลมสงคม การศกษาระเบยบสงคม (เพอใหสงคมสงบสข)

สรป สงคมวทยาจงเปนวชา ทมระเบยบวธวจยอยางมแบบแผน เพอกอใหเกความเขาใจ

วเคราะห และบรณาการความสมพนธของหนวยทางสงคม รวมถงการกระทำาระหวาง

สมาชกตางๆ ในสงคมดวย

ความสำาคญของแนวคด/ทฤษฎสงคมวทยา

แนวคด/ทฤษฎสงคมวทยา มงศกษาและวเคราะหสงคม ในมตของการจดระเบยบสงคม โดยพจารณาถงสภาพความเปนอยของสงคม การยอมรบกฏเกณฑ และระบบความสมพนธทางอำานาจของสมาชกในสงคมใหเปนไปตามทสมาชกใน สงคมคาดหวง และเพอความอยรอดของสงคม

นอกจากนแนวคด/ทฤษฎสงคมวทยา ยงพจารณาถงปญหาของการจดระเบยบ แบบแผนของการจดระเบยบทสมาชกในสงคมไดสราง รกษา และเปลยนแปลง ในทกระดบชนของสงคม แนวคด/ทฤษฎทางสงคมวทยาทสำาคญในการอธบายถงการจดระเบยบสงคมมอยหลายทฤษฎ ไดแก

ทฤษฏโครงสรางหนาท ทฤษฎความขดแยง ทฤษฎแลกเปลยน ทฤษฎการกระทำาระหวางกนโดยสญลกษณ

ทฤษฎโครงสรางหนาท ทารคอต พารสน (Tacott Parsons ) นกสงคมวทยาชาว

อเมรกน การทสงคมมการจดระเบยบขนนน เนองจากวามนษยม

“ความสมครใจ” (voluntarism) ทจะเขาไปทำากจกรรมตางๆในสงคม

“การกระทำา” (action) มความสำาคญอยางมากในการอบายและศกษาระบบสงคมการกระทำา คอ การกระทำาระหวางกน (interaction) ระหวางผกระทำา ในสถานการณหนง มจดประสงค วธการ และแนวคดของผกระทำา เพอใหผกระทำาไดควบคมสถานการณ เพอไปสจดหมายผ

กระทำา

เปาหมาย

บรรทดฐาน คานยม แนวคด

สถานการณทเกยวของ

ทฤษฎโครงสรางหนาท 2( ) การกระทำาระหวางผกระทำาดงกลาว หรอความสมพนธระหวางสมาชกทม

ตอกนตามสถานภาพ บทบาทน จะเกดเปนระบบสงคมขน ทำาใหสามารถวเคราะห

บคคลตางในสงคมได เงอนไขสำาคญในการเกดระบบสงคม คอ 1. ผกระทำาตองมแรงจงใจตามสถานภาพบทบาทของตน

2 . ระบบสงคมตองพยายามหลกเลยงความขดแยงหรอพฤตกรรมทเบยงเบนไปจากสงคม

สภาวะการเปลยนเปนสถาบน (industrialization ) ทำาใหสงคมเกดขนอยางเปนระเบยบ

คานยมและความเชอ/วฒนธรรม ไดแทรกซมอย ภายในระบบบคลกภาพของบคคลในสงคม ผานกระบวนการขดเกลาทางสงคมอยางสมำาเสมอ

และเปนเวลานาน ตลอดจนมการลงโทษและ ใหรางวล เพอกอใหเกดภาวะการเปลยนแปลงของสถาบนทางสงคม ภายใตบรรทดฐาน/แบบแผนทาง

วฒนธรรม ซงเปนตวกำาหนดการกระทำาระหวางกน

ทฤษฎโครงสรางหนาท (3 )

ระบบสงคมมหนาท 4 ประการ ทจะทำาใหสงคมอยรอด

วตถประสงคและการดำาเนนไป

เพอบรรลวตถประสงค(สถาบนครอบครว/

การศกษา)[1 ]

การปรบตว(สถาบน

เศรษฐกจ)

[2 ]การบรณาการ/ชวยกนทำางานอยางตอ

เนอง(สถาบนการปกครอง/

กษตรย)[3 ]

มการจดการกบความตงเครยด(สถาบนศาล/

ศาสนา)

[4 ]

[1]+[2] เครองมอขบเคลอนในระบบสงคม

[3]+[4] อารมณและความเปนอยรวมกนในสงคม

** ระบบสงคมสงคมประกอบดวยสถาบนทางสงคมตางๆ เชน สถาบนครอบครว เปนสถาบนพนฐานทสำาคญตอสมาชกในสงคม ทจะถายทอดบคลกภาพ อบรมสงสอน จนมสภาวะเปลยนเปนสถาบน

ทฤษฎความขดแยง คารล มารก (Karl Marx ) นกสงคมวทยาชาวเยอรมน

การจดระเบยบทางเศรษฐกจเปนตวกำาหนดการจดระเบยบทางสงคม

(โครงสรางชนชน คานยม วฒนธรรม ระบบความคด) การจดระเบยบทางเศรษฐกจเปนรากบานสำาคญ กอใหเกดการ

ปฏวต / ความขดแยงทางชนชน โครงสรางสงคมม 2 สวน

หนาทโครงสรางสวนบน: เครองมอของชนชนปกครอง เพอรกษาสถานภาพทเหนอ

กวา สรางความชอบธรรมผานกฏหมาย ระบบจรยธรรมซง

บญญตไวเพอกลมตน โครงสรางสวนลาง

โครงสรางสวนบน

หนาทโครงสรางสวนลาง: กำาหนดหนาทสวนบน

กฏหมาย ศาสนา ศลปะ คานยม รฐบาล

ชนชน วตถดบ ทรพยากรและเทคโนโลย

ทฤษฎความขดแยง 2( ) มารกซไดแบงปจจยพนฐานทางเศรษฐกจออกเปน 2 สวน 1. พลงการผลต ไดแก ทรพยากร วตถดบ และเทคโนโลย ซงนำามาเพอการ

ผลตในสงคม 2. ความสมพนธการผลต คอ การทบคคลหรอกลามบคคลมความสมพนธ

กนเรองพลงการผลต อนจะกอใหเกดชนชนในสงคม

มารกซไดแบงชนชนไว 2 ระดบ 1. ชนชนผเปนเจาของปจจยการผลต 2. ชนชนทไมไดเปนเจาของการผลต

ใชวธการวเคราะหแบบ “วตถนยมวภาษวธ” ไปวเคราะหการเปลยนแปลงของสงคม

โดยศกษาความขดแยงของชนชนจากการจดระเบยบเศรษฐกจเปนพนฐาน ทกำาหนดระเบยบทางสงคมใหม

ทฤษฎความขดแยงในความหมายของมารกซมลกษณะทตอสกนระหวาง “นายทน vs กรรมกร” และเชอวาในทสดชนกรรมกรจะชนะ และสงคมใหมจะ

เปน คอมมวนสต

ทฤษฎปฏสมพนธเชงสญลกษณ จอรจ เฮอรเบรต มด (George Herbert Mead)

การกระทำาระหวางกนของบคคลในสงคมตองอาศยสญลกษณ โดยเฉพาะ “ภาษา” เปนสอ การตดตอทสำาคญทสด ททำาให

มนษยผกพนและสมพนธกน จนสรางเปนระเบยบกฎเกณฑตาง ในสงคม ทำาใหสงคมมการจดระเบยบขน

ความสมพนธทางสงคมของบคคลในสงคมนน อยทการใชภาษารวมกน การใหความหมายรวมกน (shared Meaning ) การกระทำาระหวางกนจงเกดเปนความสมพนธขน

เพราะใชสญลกษณรวมกน เพราะมนษยกบสงคมมความสมพนธตอกน มนษยจงเปนสวน

หนงของสงคม ทงมนษยและสงคมจงตองพงพาอาศยกน เพอแกปญหาและความอยรอดของทงสองฝาย ฉะนนการกระบวนการกระทำาระหวางกน (social interaction ) จงมความสำาคญใน

ทฤษฎน

ทฤษฎปฏสมพนธเชงสญลกษณ 2( ) ในบคคลหนงประกอบไปดวย I กบ Me เพอการแกปญหาหรอการ

ตดสนใจในเรองใดๆ I เปนเรองของความตองการเฉพาะตว เปนสวนทฝงอยในลกษณะทาง

ชวภาพ/สญชาตญาณเชน เสรภาพ ความคดสรางสรรค ความตองการภายใน

Me เปนทศนของบคคลอนทตนเองเขาใจ / การรบรจากสงคมภายนอกคานยมทศนคต ความกดดนจากสงคม/สภาพแวดลอมภายนอก และ

รบไวในตวเอง Self จงเปนสวนประกอบของ I+Me เพราะฉะนนการทบคคลจะตดสนใจ

กระทำาใดๆ ยอมขนอยกบวาจะมสวนใดมากกวากน จนแสดงเปนบคลกภาพ

การรวมกลมทางสงคมเกดจาก “ความตงใจ” ในการแสดงออกตามภาษา/สญลกษณทไดมการ

กำาหนดรวมกนในสงคม

IMe Self

ทฤษฎการแลกเปลยน จอรจ ซ ฮอแมนส (George C. Homans )

ไดรบอทธพลจากเศรษฐศาสตรมาอธบายสงคม การกระทำาระหวางกนของบคคลอาศยการตอบโต -- ถาเขาทำาดตอเรา เรา

กทำาดตอเขา ในสถานการณหนงๆ พฤตกรรมในระบบสงคมจะเปนผลมากจากการตดสนใจของบคคล ทจะไดรบรางวลมากทสด และลงโทษนอยทสด

บคคลในสงคมจะทำาพฤตกรรมนนซำาๆ เมอไดรบรางวลในอดต บคคลในสงคมจะทำาพฤตกรรมนนซำาๆ เมออยในสถานการณทคลายคลง

กบพฤตกรรมทเคยไดรบรางวล การไดรบรางวลในอดต จะไดรบการยอมรบในสงคมวาด

การกระทำาซำา ยงจะเกดขนตอเมอพฤตกรรมเหลานนยงไดรบรางวลอย บคคลจะยงแสดงพฤตกรรมทไดรบรางวล หากไมไดรบ บคคลกจะยง

แสดงพฤตกรรมททำาใหไดรบรางวลตอไป เพราะฉะนนการตดตอสมพนธจงเปนการแลกเปลยนกจกรรมระหวางกน

สรป การศกษาสงคมของนกสงคมวทยานน พจารณาการจดระเบยบสงคม

โดยอาศยแนวคดทจะอธบายสงคมวา ระบบสงคมดำารงอยและมการจดระเบยบไดอยางไร เพอความอยรอดของสงคมนน

ทฤษฎโครงสรางหนาท พยายามอธบายวา หนวยตางๆสงคมมหนาทเกยวพนเพอความอยรอดของสงคมไดอยางไร บคคลเขาไปอยในระบบดวยความสมครใจ ทจะกระทำาตามความเชอ/คานยมตางๆ ซงสะทอนออกมาตามการกระทำาของบคคล และจะเกดการเปลยนแปลงทางสงคมกตอเมอระบบยอยของสงคมจะปรบเขากบระบบยอยสวนอนๆ ทำาใหเกดความสมดลในสงคม

ทฤษฎความขดแยง เนนในเรองความขดแยงทางชนชนทมรากฐานทางเศรษฐกจเปนตวกำาหนด ความขดแยงนกอใหเกดความรนแรง การปฏวต ทำาใหสงคมมการจดระเบยบใหม

ทฤษฎการกระทำาระหวางกนเชงสญลกษณ การจดระเบยบสงคมเกดจากการกระทำาระหวางกนของคนในสงคม การเขาใจความหมายของสญลกษณ / ภาษารวมกน มการแปล ประเมนความหมาย ทำาใหเกดการกระทำาขน

สรป ทฤษฎการแลกเปลยน การจดระเบยบสงคมเกดจากการแลก

เปลยนการกระทำาระหวางกน โดยพจารณาจากรางวล/ความพงพอใจ หรอตดตอกนนอยลง เนองจากความไมพอใจ/ไดรบการลงโทษ โดยมผลการแสดงพฤตกรรมโดยเฉพาะในสวนขององคกรธรกจ

ดงนนแนวคด/ทฤษฎทางสงคมวทยาตางๆ พยายามอธบายการจดระเบยบทางสงคม เพอทเราจะไดเขาใจสงคมทเราอาศยอยมากยงขน

แมจะไมมทฤษฎใดทสามารถเขาใจ/อธบายระบบสงคมไดอยางสมบรณ แตเปนการจดการวเคราะหระเบยบสงคมในมตตางๆ เพอนำาไปประยกตใชในการวเคราะหปญหาทเกดขนในสงคมและคนหาแนวทางในการแกไขปญหาเหลานนตอไป

งานกลม ทฤษฎสงคมวทยาทง 4 ทฤษฎ นำาไปใชอธบาย/วเคราะหปญหาสงคมได

อยางไร พรอมทงเสนอแนวทางแกไข ขนตอน

1. สรปบทความ เนอหาบทความนเกยวของกบอะไร ใคร ทำาอะไร ทไหน เมอ–ไหร อยางไรควรแยกออกมาทละประเดน

2. ทฤษฎทนำามาใช สรปเนอหาคราวๆเกยวกบทฤษฎ จดยนของทฤษฎคอ–อะไร

3. ความสอดคลอง ความเขากนไดของเนอหาทไดจากบทความและทฤษฎ ม–ประเดนใดบาง

4. ความคดเหน จากทฤษฎนเรามองการจดระเบยบสงคมแบบนอยางไร –ทำาไมตองใชทฤษฎนอธบายเหตการณน ไมใชทฤษฎอน

5. แนวทางแกไข ทฤษฎชวยใหเราเขาใจสงคมมากขน เราจะแกไขปญหาสงคม–นนอยางไร