4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

88
1 2 H-1 Sabbath School Lesson [Gmidkbmom yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol OD;zkef;Edkif (00354) refae*sm uif;apmifhyHkESdyfwdkuf 206 a&Topömvrf;? &efuif;ûrdUe,f &efukefûrdU xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol OD;apmxDrao (00590) OuúX jrefrmjynfow ÅraeYOykoftoif;awmf 68 OD;0dpm&vrf;? &efukefûrdU tkyfa& - 700 "r®'ge yxrtBudrf PUITLIN PUITLIN PUITLIN PUITLIN PUITLIN G G G S S S S S ABB ABB ABB ABB ABB A A A TH TH TH TH TH SIKUL SIKUL SIKUL SIKUL SIKUL ZIRLAI ZIRLAI ZIRLAI ZIRLAI ZIRLAI Deuteronomi Bu-a Tûnlâi Thudik Deuteronomi Bu-a Tûnlâi Thudik Deuteronomi Bu-a Tûnlâi Thudik Deuteronomi Bu-a Tûnlâi Thudik Deuteronomi Bu-a Tûnlâi Thudik CLIFFORD GOLDSTEIN CLIFFORD GOLDSTEIN CLIFFORD GOLDSTEIN CLIFFORD GOLDSTEIN CLIFFORD GOLDSTEIN O O O CTOBER CTOBER CTOBER CTOBER CTOBER , N , N , N , N , N OVEMBER OVEMBER OVEMBER OVEMBER OVEMBER , D , D , D , D , D ECEMBER ECEMBER ECEMBER ECEMBER ECEMBER 2021 2021 2021 2021 2021

Transcript of 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

Page 1: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

1 2

H-1

Sabbath School Lesson

[Gmidkbmom

yHkES dyfolyHkES dyfolyHkES dyfolyHkES dyfolyHkES dyfolOD;zkef;Edkif (00354)

refae*smuif;apmifhyHkESdyfwdkuf

206 a&Topömvrf;? &efuif;ûrdUe,f&efukefûrdU

xkwfa0olxkwfa0olxkwfa0olxkwfa0olxkwfa0olOD;apmxDrao (00590)

OuúXjrefrmjynfowÅraeYOykoftoif;awmf

68 OD;0dpm&vrf;?&efukefûrdU

tkyfa& - 700

"r®'ge

yxrtBudrf

PUITLINPUITLINPUITLINPUITLINPUITLINGGGGG S S S S SABBABBABBABBABBAAAAATH TH TH TH TH SIKULSIKULSIKULSIKULSIKULZIRLAIZIRLAIZIRLAIZIRLAIZIRLAI

Deuteronomi Bu-a Tûnlâi ThudikDeuteronomi Bu-a Tûnlâi ThudikDeuteronomi Bu-a Tûnlâi ThudikDeuteronomi Bu-a Tûnlâi ThudikDeuteronomi Bu-a Tûnlâi Thudik

CLIFFORD GOLDSTEINCLIFFORD GOLDSTEINCLIFFORD GOLDSTEINCLIFFORD GOLDSTEINCLIFFORD GOLDSTEIN

OOOOOCTOBERCTOBERCTOBERCTOBERCTOBER, N, N, N, N, NOVEMBEROVEMBEROVEMBEROVEMBEROVEMBER, D, D, D, D, DECEMBERECEMBERECEMBERECEMBERECEMBER

20212021202120212021

Page 2: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

3 4

Thuhmahruai:

THUTHLUNG LEHKHABU: DEUTERONOMI

Lal Josian Jerusalema ro a rêl lâi (640–609 B.C.) khânmi pakhat, tempula hna thawk thîn chuan lehkhabu pakhata chhar chhuak a, chu lehkhabu chu Lal Josia hmâah rawnkengin an chhiar a. “Lalin Dân Lehkhabu thute a lo hriatchuan a thawmhnaw hâk lâi a pawtthlêr ta a” (2 Lalte 22:11,NKJV). Eng vânga pawtthlêr nge a nih? A chhan chu, amahleh a mite khân he lehkhabua thu inziakte hi an lo zâwmmiah lo a ni tih a hriat chhuah vâng a ni.

Chutichuan, he lehkhabu, “Thuthlung Lehkhabu”tia an sawi mai hmang hian siamthatna hna ropui tak athawk tan ta a. Chu siamthatna chanchin chu 2 Lalte 23-ah hian kan hmu.

Lal leh a mite nuna nghawng lian tak nei lehkhabuhi eng lehkhabu nge maw ni rêng rêng le? Chu lehkhabuchu tûn kuartara kan zir tûr, Deuteronomi bu hi a nih rina ni.

Mosia Lehkhabu Pangate tia an sawi mai thin zîngaa pangana leh hnuhnûng ber ni bawk Deuteronomi (a hminghi Latin thumal pakhat, deuteronomium tih atanga lo kalniin, a awmzia chu “dân pahnihna” tihna a ni) thu ken hihetiang hian a khâikhâwm theih âwm e:

Israel fate kha Aigupta ram chhuahsan tawhin,Sinai tlângah khân LALPA nên thu pawh lo thlung vek tawhmah se, Kanan rama lût tlang nghâl mai ta lovin thlalêrahkum 40 chhûng zet an vâkvâi kual ta rih a. Chu kum 40chu a lo ral a, Ram Tiam an luh tak tak dâwn tâkah khânan hnênah Mosian thu sei tâwk tak a sawi a. Hemi tuma asawi tum tak chu hei hi a ni: tûnah hian Ram Tiam chu in lûttak tak dâwn ta a. In tâna Lalpanthil a lo tih tawh zawng

ZIRLÂI THUPUITE

1 Deuteronomi Thuhmahruai

(September 25–October 1) ......................................... 7

2 Mosian Thil Thleng Tawhte Atangin A Zirtîr

(October 2–8) .......................................................... 20

3 Chatuan Thuthlung (October 9–15) .................... 34

4 Lalpa In Pathian Chu Hmangaih Tûrin

(October 16–22) ...................................................... 46

5 In Zînga Chêng Ve Ram Dang Mite

(October 23–29) ...................................................... 59

6 Hnam Ropui Dang Tu Nge Awm Ve?

(October 30–November 5) ........................................ 71

7 Dân leh Khawngaihna (November 6–12) ............. 83

8 Nunna Chu Thlang Rawh U

(November 13–19) ................................................... 96

9 Thinlung Hawi Kîrtîr (November 20–26) ........... 108

10 Hre Reng Ula, Theihnghilh Suh U

(November 27–December 3) ................................... 121

11 Thuthlung Hlui Bu Dangten Deuteronomi

Bu Thu An Sawi Chhâwng (December 4–10)..... 134

12 Thuthlung Thar Buten Deuteronomi Bu

Thu An Sawi Chhâwng (December 11–17) ........ 147

13 Mosia Thawh Leh Thu (December 18–24) ......... 160

Page 3: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

5 6

zawngte kha theihnghilh suh ula; tin, amah chu in thinlungzawng zawng leh in thlarau zawng zawnga hmangaih tûr innih thu a hrilh che u pawh kha in hre reng tûr a ni bawk. Chuhmangaihna chu a thupêk zawng zawngte zawmna hmanginin puang chhuak dâwn nia.

Tin, Mosian thuthlung pawimawhzia tihlan nânmipui hnênah Thu Sâwm Pêkte kha a puang nawn leh bawka. Hêng thupêkte hi thuthlunga an tih ve tûr awmteinnghahna niin, an thlahtute hnêna Lalpana lo pêk tawhkha a ni a, tûnah— Kanan ramrî-a an awm lâi ngei hian—a hrilh nawn leh ta a ni.

Heti hian inzâwt ila: Ram Tiama lût mai tawh tûrIsrael faten an hmachhawn kha keini, vawiina Ram TiamVân Kanan ramri hrûl maia awm tawhte thil tawn nên hiana inanna eng emaw a awm em?

Tûn kuartara kan zirlâi thupui hi “Deuteronomi Bu-a Tûnlâi Thudik” tih a ni a. Kan thlîr tûr ber chu: Pathianinthu a thlunpui a mite hnêna thu a sawite atang hian tûnlâihun atâna thudik eng ngete lâk chhuah theih kan neihtih a ni ang.

Tûn kuartar-ah hian Deuteronomi bu-a thupuihrang hrang awmte kan thlîr ho dâwn a, chûngte chu:chatuan thuthlung tih te, dân leh khawngaihna tih te,Pathian leh kan thenawm khawvêngte hmangaih tih hieng nge a awmzia tih te leh a pawimawh ber, Deuteronomibu hian eng tiangin nge Pathian hmangaihna chu kanhnênah a puan chhuah tih te a ni ang. Chu hmangaihnachu krawsa Isua a rawn thihnaah leh a thawhlehnaah khânropui takin tihlan a ni tawh nghe nghe a nih kha.

Vawiina kan kohhran leh thlalêra thang mêkkohhran kha a hun thu bâkah, a member-te hnam zia lehnunphung-ah pawh inthlau leh inang lo tak a ni tih chukan hre tlâng theuh a. Amaherawhchu, anni nênakan inan

lohna âiin kan inanna hi a tam zâwk fê maithei. Entîrnapakhat lo sawi ila, a hnuaia thu hi keini tûnlâi huna mitehnênah pawh hian sawi theih a ni ve tho lo vang maw?

“Ngâi teh u, in va luah tûr ramah pawh in zawm zêltûrin LALPAka Pathianin thu mi pêk ang takin dânte lehrorêlte chu ka zirtîr che u a. Chutichuan, zâwm tûrinfîmkhur hle ang che u; chu tak chu hêng dân zawng zawngtehi hriaa, ‘He hnam ropui tak hi hnam fing leh thil hriatthiamna thûk tak nei mi an ni ngei mai’ titute mithmuhain finna leh thil hriat thiamna thûk tak nei mi in nihna ani dâwn si a”(Deut. 4:5, 6, NKJV).

Hnam dangte mithmuha an “finna leh thil hriatthiamna thûk tak an neihna” chu a dân hretu an nihnangawr ngawr kha ni lovin, chûng dânte an zawmna zâwkkha a ni tih hi lo chhinchhiah ila. Hetah hian keini tânpawh thuchah pawimawh tak a awm.Chu thuchah chuDeuteronomio bu-ah hian kan hmu dâwn a ni.

Tûn kuartar zirlâibu buatsaihtu Clifford R. Goldstein-a hiPuitling Sabbath School Zirlai Bu editor a ni a; tin, lehkhabupakhat, Baptizing the Devil: Evolution and the Seduction ofChristianity tih pawh a ziak tawh bawk.

Page 4: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

7 8

ZIRLÂI 1 SEPTEMBER 25–OCTOBER 1, 2021

DEUTERONOMI THUHMAHRUAI

CHÂNGVAWN: “Hmangaihna nei lo chuan Pathian a hre lo;Pathian chu hmangaihna a ni si a” (1 Johana4:8).

SABBATH CHAWHNU September 25

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Genesis 3:1–7; 12:1–3;Exodus 19:4–8; Isaia 14:12–14; Ezekiela 28:12–17;Tirhkohte 7:20–36.

Deuteronomi bu hi a chhan êm êm pawh awm hranlova ziah ve ngawt a ni lo tih hi lo hre hmasa phawt ila.Mihring nuna thil lo thleng chi hrang hrangte ang bawkhian, Deuteronomi bu pawh hi ziah chhan eng eng emaw aawm avângaziah niin, chûng ziah a nih chhante chu helehkhabu-in a sawite leh hriattîr min tumte kan lo hriatthiam theih nân an pawimawh hlawm hle nghe nghe bawk.

Deuteronomi bu ziah a nih hmâ hian thil tam tak alo thleng tawh a—chûng thil thleng hrang hrangte chuanhe lehkhabu hi eng vânga ziah nge a nih tih mai bâkah, hekhawvêl leh a chhûnga thil awmte siam a nih chhan pawhmin hrilh fiahsak vek a ni. Mosian a ziah chhan hre lochuan he lehkhabuin min hrilh a tum leh a pawimawhnate hi kan hre thiam kher lo maithei a, tûn quarter zirlâithupui atâna kan thlan, “Deuteronomi Bua Tûnlâi Thudik’tih phei hi chu Deuteronomi bu ziah a nih hmâa thilthlengte kan hria a nih loh chuan hriat thiam ngaihna aawm lo hrim hrim ang.

Mi pakhat chuan Russian mi Leo Tolstoy-a lehkhabuziah, War and Peace—phêk 1,500 vêl lâia chhah hi ni thumchhûng lekin a chhiar chhuak vek a. Eng chungchâng ngeinziak tia an zawh chuan, “Russia ram chanchin a ni e”tiin a chhâng sam êt mai a ni âwm e.

Deuteronomi bu ziah a nih hmâ kum sâng emawzât chhûnga thil thleng hrang hrangte kha chawlhkâr khatchhûng leka zir zawh hman kan tum a nih chuan, Tolstoy-a ziah lehkhabu ziah chhiartu ang deuh kha kan nihnachin a awm dâwn a. Nimahsela, a pawimawh lâi chin zêlchauh kan thlîr kual den den a nih erawh chuan helehkhabu, “tûnlâi hun atâna thudik” tam tak awmna hikan hriat thiam theihna tûra thil hriat tel ngâite chu kanhre thei dâwn tho thung a ni.

SUNDAY September 26HMANGAIH LA, MITE HMANGAIH I HLAWH ANG

1 Johana 4:8 chuan, “Pathian chu hmangaihna ani” tih a sawi a. He thu hi a tâwi tek tak viau naa, a phênathu inphûm erawh a rilin a pawimawh khawp mai thung a.Eng thilte nge a huam tel tih pawh kan hre thiam tha thummeuh lo zâwk chu a nih nghe nghe hi. Pathianin ahmangaih tiin emaw, Pathianin hmangaihna a puangchhuak tiin emaw, a nih loh leh, Pathian chu hmangaihnatâr lannna a ni tiin emaw a sawi lo va, Pathian chuhmangaihna a ni a ti tawp mai a ni. Hmangaihna a ni a—a awmzia chu hmangaihna hi Pathian nihna lairil ber a nitihna a ni ber âwm e. Mihringte hi chu suala tlu tawh hnuniin, kan lû-ah hian thil nihna dik tak man thiam kawngamin pui theitu tûr timûr leh chemical tlêm azâwng chauha awm a; chuvângin “Pathian chu hmangaihna a ni” tih

Page 5: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

9 10

thu awmzia dik tak pawh hi a famkim chuan kan hre thiamthei ngang lo a ni ber mai.

Nimahsela, he thu hi chanchin lâwmawm tak a nitih chu kan hre chiang hle thung a. “Pathian chuhmangaihna a ni” ti lovin, “Pathian chu huatna a ni” tiinemaw, “Pathian chu phuba lâk hmang a ni” tiin emaw, anih loh leh, “Pathian chu min ngaihsak miah lotu a ni” tiinemaw sawi ta zâwk se, chu thu chuan kan rilru a tinuamlo ngawt ang.

Tin, “Pathian chu hmangaihna a ni” tih thu hianPathian sawrkâr inrêlbâwl dân pawh min hriat thiamtîrnghâl bawk a, thil siamte chunga ro a rêl dân zawng zawnghi ahmangaihna târ lanna vek a ni. Hmangaihna chuanlei leh vân zawng zawng hi a fan chhuak vek a, a nihnatakah chuan science zir miten lei hîpna an tih âi pawhhian a fan chhuak kim zâwk. Pathian chuan min hmangaiha; tin, keini pawh hian Pathian chu kanj hmangaih lêt vetûr a ni bawk (Deut. 6:5 leh Marka 12:30 te hi en ang che).

Hmangaihna chu a thlâwna pêk tûr a ni thung tihhi lo hria ila. Pathian chuan mi tu mah a hmangaih luithei lo va; chutianga a ti a nih chuan, a tih rual rualinhmangaihna a ni lo nghâl ang. Pathianin vânah leh leiaawm tûr, finna nei leh ngaihtuahna sêng thiamvântirhkohte leh mihringte a siam khân amah hmangaihnathei tûrin a siam a, chutih rual chuan, amah an hmangaihngei ngei dâwn tih erawh a hre lâwk bîk lo thung. An zîngathenkhat chuan an hmangaih lêt ta lo rêng bawk a—chuvâng chuan lei leh vânah hian indona ropui tia kanhriat hi a lo intan ta a ni.

Eng vângin nge hêng Bible chângte hianPathianchuan zalenna min pe a, amah hmangaih lêt ve kher lo

pawh ni ila, min hmangaih tho dawn a ni tih kan hria anih chauhin awmzia an neih le? (Isaia 14:12–14; Ezekiela28:12–17;Thupuan 12:7).

Hêng Bible châng târ lante zînga a pawimawh berlâi chu Ezekiela 28:15 hi a ni. Hetah hian vântirhkohLucifera chu Pathian tha famkimin tha famkima a siamni mah se, amahah khawlohna a lo awm ta tlat mai tih kanhmu a. Amaha khawlohna a lo awm chhan hi khawlohnanei saa siam a nih vâng ni a ni lo.Chutiang chu nih ahnehinhmangaih thei tûra siam a nih zâwk a—sual emaw, thaemaw—a duh zâwk zâwk thlang thei tûrin zalênna a nei.Duhthlanna zalên (“lunghlu tinrêng i inbel a”)chu neihtîrni tho mah se, a âia ropui leh sâng zâwk neih a duh tlatmai a. Chutianga neih belh leh zêl a tum tlat avâng chuan“vânah khian indona” a lo chhuak ta a ni.

Ram changkâng thenkhatah chuan robot ui ansiam a, chutiang ui chuan i sawi ang apiang a ti mai ang.Entîr nân, chhuat tibawlhhlawh lo tûra i hrilh chuan atibawlhlawh lo vang a, thutthlêng leh dawhkânte seh lotûra i hrilh a nih chuan a seh lo mai bawk ang. Mahse,chutiang “ui” nên chuan inlaichînna hlimawm tak i neithei dâwn em ni? I chhânna chuan Pathianin amahhmangaih lêt thei tûra a siam chhan che hre thiam tûrina tanpui che em?

THAWHTANNI September 27SUALA TLÛKNA LEH TUI LÊT

Naupang sikul kâi tawh chin chuan Isaac Newton-a lu chunga apple rah a rawn tlâk thu kha an hre theuhâwm e. Newton-a khân lei hîpna a hmuchhuak a. A luchunga apple rah a tlâk tak tak leh tlâk tak tak loh thu kha

Page 6: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

11 12

a pawimawh ber a ni lo; ani khân lei hîpna a hmu chhuaklo hrim hrim a, kan han tawlhthlûk hian lei hîpna chu kanhre tawh reng tihna a ni zâwk. Newton-a ngaihtuahnaropuina êm êm chhan chu a lu chunga apple rawn tlâkthlâktîrtu chakna thâ (lei hîpna) tho khân thla khi lei a hêlhualna kawngah khian a awmtîr reng thei a ni tih te,chutiangin, nî a hêl kualna kawnga lei awmtîr rengtu pawhhe thâ tho hi a ni tih te a lo hre thiam kha a ni.

He a thil hriat chhuah hi a pawimawh chhan chu ahmâ kum sâng tam tak chhûng kha chuan vâna thil awmtethununtu dânte leh lei thununtu dânte hi thil thuhmun nilo nia ngaih a ni thîn a. Chu ngaih dân chu a dik lo a ni tihNewton-a khân a rawn sawi ta a ni.

Newton-a thil hmuh chhuah hi leilung dân huangchhûnga mi chu ni tho mah se, sual leh tha thliar hrannadânah pawh a dik ve thlap tho mai. He zalênna,hmangaihnaa inphûm zalênna, vâna Lucifera tlûkna lothlen tawhtu bawk khân leia mihringte tlûkna pawh kha arawn thlen ve leh a ni.

Genesis 2:16, 17 leh Genesis 3:1–7 chhiar la. HêngBible chângte hian hmun tha famkima awm tûra Pathiantha famkimin mihring tha famkim a siam thu sawiin, engtiangin nge chu thu chuan hmangaihnaa inphûm zalênnachungchânga thutak ropui êm êm awm chu a puan chhuahle?

Khatia suala mihringte an tlûk tâk hnu khachuanthil eng kim mai hi a lo chhe nasa zual zêl a,LALPAmeuh pawhin mihringte “rilru suangtuahzia rêng rêngchu sual hlîr a ni fo mai tih a lo hre ta hial mai a ni” (Genesis6:5). An ngaihtuahna ber a tha lo a nih chuan, an thiltihtepawh a tha thei lo hrim hrim dâwn a ni tih a chiang a, thiltha lo atangin tha lo lehzual an tih zêl avângin a tâwpahphei chuan lei pum pui hi tui lêt hmangin Lalpana hrem ta

nge nge a—mihringte tân bultan that lehna hun thasiamsakin, thil siam tum hnihna chu a lo thleng ta a ni.Amaherawhchu, Babel in sâng sak thu-a kan hmuh angin(Genesis 11:1–9), mihringte chuan Pathian thu âwih loh zuizêl an la tum fan mai tih a lang a. “In sâng sak hna chu engemaw zât an thawh zawh hnuin a then lâi lâi chu a satuteluah atân hman nghâl a ni a; pindan dang, mâwi leh ropuitaka an cheite chu an milem pathiante awmna atân andah hrang bawk. An thawh zawh tawh chin an han hmuhchuan an hlim hle a, rangkachak leh tangkaruaa siampathiante chu fakin lei leh vâna Rorêltu erawh an dodâltlat thung si.”—Ellen G. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite,pp. 101, 102. Hetiang hi a nih avângin Pathian chuan antawng a zuk tihdanglamsak ta a, chu mai pawh chu ni lovin,lei hmun hrang hrangah a awm darhtîr ta vek bawk a ni.

Vawiina i rilru-a thil awmte kha eng nge ni tihngaihtuah la. Eng thilte nge i lo ngaihtuah thin? Ch<ngi thil ngaihtuahte chuan nangmah inchhandam thei i lohlohzia a hriattîr che em?

THAWHLEHNI September 28ABRAMA KOH THU

Abrama (a hnu-ah chuan Abrahama tia thlâk a nita a) hming lo lanna hmasa ber chu Genesis 11-a thlahtubul chhuinaah hian niin, chu chu Babel in sâng satute ankal darh thu a sawi zawh chiahah hian kan hmu a.

Genesis 12:1–3-a Abrama koh thu hi chhiar la.Krawsa Isua thih tawh hnu leh chanchin tha puan darhhna thawh mek a nih tawh huna cheng keini hian engtiangin nge Abrama hnena Pathianin thu a tiam kha aawmzia kan hriat thiam le?

Page 7: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

13 14

Kum za tam tak ral hnu-ah, Tirhkoh Paula chuanGalatia rama zirtîrna dik lo chhân lêt nân Abrahama koh anih thu kha sawi chhuak lehin, khawvêl hnêna chanchintha thlen hi Pathian thiltum a ni fo thîn tih târ lang a.“Chutichuan, rinnaa awmte chauh chu Abrahama fate anni tih hre rawh u. Tin, Pathian Lehkha Thu chuan, rinnaavângin Pathianin Gentail-te thiam a chantîr dâwn a nitih lo hre lâwkin, ‘Nangmahah chuan hnam tinmalsâwmsakin an awm ang’ tiin Abrahama hnênah khânchanchin tha chu a lo hril lâwk tawh a nih kha” (Galatia3:7–9, NKJV).

Abrahama koh a nih thu hi Genesis 12-ah kan hmuhmasa ber a;hemi zawh chiah bung atang hi chuan a thlahlo kal chho zêlte chanchin ziah ni ve thung tawhin, chûngtechu chhûngkaw buai leh inngeih lo tak mai an ni hlawmnghe nghe a, an zavâi khân anmahni ang bawka sual lehtihmawh fa an hring vek a ni. Chuti chung chuan, anmahnikal tlang khânan pu Abrahama hnêna Pathianin thu a lotiam tawh chu a rawn thleng famkim dâwn tho a, a thlahkal zêlte atanga lo chhuak Mosia kha Israel fate hruaichhuak tûrin koh a ni ta a ni.

Martara thi ta Stefenan Mosia chanchin lehAigupta ram atanga Israel fate hruai chhuah a nih thu asawina Tirhkohte 7:20–36 chhiar la. Eng tiangin nge hea thil sawi hi Abrahama hnêna Pathianin a lo tiam tawhlo thlen famkimna a nih?

Mâwlna, dik lohna leh mi nâwlpuiten thutak hriatnaan tlâkchham tlân êm êmna khawvêlah khân (hemi hnukum sâng thum vêl zetah pawh hian thil a la danglam taktak chuang lo chu a nih hi) Lalpachuan a mi, Abrahamathlahte chu Aigupta ram atangin a ko chhuak a. Anmahni-

ah khân thutak hriatna (chu chu amah Jehova hriatnatihna a ni a) leh tlanna ruahman te chu humhim a tum ani mai lo va, chumi hriatna chu khawvêl hmun tinah hrildarh tûrin a beisei bawk a ni.

Eng tiangin nge keini Seventh-day Adventist-tehian khawvêla chêng ve tho kohhran pâwl dangte nênakan inlaichînna hi kan hmuh le? A awmzia chu, hmânlâiIsrael mite dinhmun leh kan dinhmun hi a inanna lâi aawm em? A pawimawh zâwk tak chu, he kan inna hian mimal tin hnênah eng pawhphurhna nge min pêk tih hi ani.

NILÂINI September 29SINAI TLÂNGA SIAM THUTHLUNG

Aigupta ram atanga Israel fate an kal chhuahna lehkhami kaihhnawih thil dang zawng zawng—an kawngka luchunga berâmno thisen an tah atanga Tuipui Sen an dâikâi dân te kha ngaihtuah ila, thil ropui leh mak tak tak antawng hnem hle mai. Anmahni mit ngeia hmutute tân pheichuan theihnghilh a har ngawt ang le. (Israel fatechhanchhuah a nih theih nâna nunna chân zawngzawngte—Aigupta ram mite fa tîr thi tate leh tuiin a chîmpil tâk sipaite—chungah khân Pathian chuan dik takin roa la rêl dâwn a). “Aigupta ram mite chunga thil ka tihtekha in hmu vek a, tin, mupui thlâa ka put che u a, kahnêna ka hruai thlen dân che u pawh kha in hre vek bawka ni lo’m ni?” tiin a sawi a ni (Exodus 19:4, NKJV).

Eng vângin hetianga mak leh ropui tak hian Israelmite kha a chhan chhuah kher le? Mosia pawh khânanmahni Israel mite hnênah, “A nih loh leh, fiahna te,chhinchhiahna te, thilmak te, indona te hmang leh, kut

Page 8: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

15 16

chak tak lek chhuak leh bân phar meuha inrîkrâpna thiltenên in mit hmuha LALPA in Pathianin Aigupta ram ata ahruai chhuah che u ang khân Pathian hian ama hnamatâna lâk chhuah tumin hnam dang tute emaw a rawn kanve tawh rêng em le?” (Deut. 4:34, NKJV) tiin a zâwt a nihkha.

Exodus 19:4–8 chhiar la. Eng vângin nge Israelfate kha Aigupa ram ata Lalpana koh chhuah le?

A koh chhuah chhan chu a chiang khawp mai.Abrahama te, Isaaka te leh Jakoba te thlah kal zêlte khaPathian chuan ko chhuakin thu a thlunpui ta a, anni chukhawvêl hnam zawng zawng zîngah Pathian tân ro thlanbîk an ni ang; a chhan pawh lei pum pui hi Pathian tâ a nihvâng a ni (Exod. 19:5, NKJV). He inlaichînna hi thuthlungaa laipui ber a ni nghe nghe bawk.

“Ro thlan bîk” (Hebrai tawng chuan, segullah tih a nia) tih hi a awmzia man fuh loh palh theih tak mai a ni a(dik taka sawi chuan, man fuh loh a ni rêng bawk). Mi bîkan nihna hi anmahniah khân thianghlimna leh felna aawm sa ve rêng vâng lam a ni lo va. Chuti ahnehin, anhnênah Pathian chuan a khawngaihnain a pêk avâng lehan chunga thutak ropui tak tak an lo vûr tawh vâng zâwk ani a—chûng thutakte chu an zawm tûrte niin, “lalrampuithiamte” an nih ang ngeia khawvêl hnêna an hril darhtûrte a ni.

Pathian chuan thuthlunga anmahniin a tih ve tûreng eng emaw a hrilh bawk a, chu chu Thu Sâwm Pêkkantih hi niin(Exodus 20),chumi hmang chuan he thuthlunghi nemngheh a ni ta a ni.Mâichâm an siam thar diaiahchuan Mosian inthâwina atâna hlan sebâwngpate thisenchu a theh a, chutah, thuthlunna lehkhabu chu lâ-in mipui

hriatah chuan a chhiar chhuak a (Exod. 24:7). Chutichuan,mipui zawng zawnginLalpana sawi apiang chu an zawm zêltûr thu a puang nawn leh ta a ni.

“Mosian dân thu ang zêla thupêk apiang mipuizawng zawng hnêna a hrilh vek hnuin, ‘Hei hi Pathianinin zawm tûra a pêk che u thuthlung thisen chu a nih hi’tiin bawngnote leh kêlte thisen chu . . . a la a, lehkhabuleh mi zawng zawng chu a theh a” (Hebrai 9:19, 20,NKJV).Thisen hian eng nge a entîr ni a, eng vângin ngekeini tûn lâi huna mite tân pawh hian a la pawimawh êmêm reng tho le?

NINGANI September 30KALSUALNA LEH HREMNA

“LALPAsawi zawng zawngte chu kan ti zêl ang” (Exodus19:8, NKJV; Exodus 24:3 leh Exodus 24:7 pawh en bawk la).He thu hi Israel mipuiten an sawi apiang khân, tih pawhan tum tak tak thîn ngei ang tih a chiang a; mahsevânduaithlâk takin, an thil sawi leh an thiltihte kha ainkalh leh tlat zêl si a ni. Pathian hnam thlan niin, anmahniinsênsona awm ve miah lovin LALPA nên thu lo thlung tawhtho mah se, chu an thuthluna anmahni tih ve tûr awmtechu an ti ta thîn lo va. Pathian thu an zawm theih miah lohthin chhan kha eng nge maw ni le? A chhan pakhat a awma, chu chu kan sawi dâwn a ni.

Israel mite tâna thuthlunga awm reng theihnatûra thil pawimawh tak tih ngâi awm chu eng nge ni?(Exodus 19:4, 5).

Pathianin a thu âwih tûr leh a dânte zâwm tûra asâwm hian dân zawm avânga chhandamna chang tûrin athlêm a ni lo (Matthaia 7:24–27; Johana 14:15; Jakoba 2:20;

Page 9: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

17 18

H-2

Rom 6:11, 12 en la). Nimahsela, Israel fate khân thuthlungaan tih ve tûr awmte chu an tihlawhtling hlei thei tlat lothîn a.

Pathian nêna thu an thlun fel hnu lawk, Sinai tlângbul hnâi maia an la awm lâi ngei pawh khân kalsualna thûktakah zuk tlu lût nghâl maia maw le (Exodus 32:1–6 en la).Thil lungchhiatthlâk tak mai chu, Pathian laka rinawmloh kha an nunphung ve rêng nia a lang tlat mai kha a nia; chuvâng chuan, Ram Tiamah pawh lût nghâl mai theilovin, kum 40 chhûng zet thlalêrah an vâkvâi kual ta rênga ni.

Nambar 14:28–35 chhiar la. Lalpanamah ring duhlotute leh ti tûra a hrilhte ti duh tlat lo hnamte hnênahremna a pêk tûr chu eng nge ni?

Tûn lâi huna a ni ang tho hian, hmân lâi hunahpawh khân thuâwihlohna chu alang apauva helna atangchauh ni lovin (chutiang chu a thleng ve thîn tho a),Pathianin ti tûra min hrilhte rin duh tlat lohna atangpawhin a lo chhuak ve thothîn a. He sual Israel faten an tihhi mi dangte tih âia a runthlâk bîkêm êm bîk chhan chu,amah Pathian ngeiin heti hian a lo sawi: “Hêng mite hianAigupta ram leh thlalêra ka ropuina leh ka thilmak tihtekha an hmu a, chuti chung chuan vawi sâwm zet mi la fiaha” tiin (Nambar 14:22).Khâng thil zawng zawngte kha an hmuvek tho nachungin, LALPAthu an zâwm duh chuang lo va,Pathianin an hlawhtling ngei dâwn a ni tih a hrilh lawmlawm chung pawhin Ram Tiamah chuan an lût duh chuangmiah lo bawk a nih kha (Nambar 13–Nambar 14).

Thuâwihlohna hi Pathianin min hrilhte rin ngamloh avânga lo thleng thîn a ni tih thu hi ngun takinngaihtuah la. Hei hi eng vânga dik nge a nih? Chuti anih chuan, eng tin nge Pathiana rinna nghah dân kan zirtheih ang?

ZIRTÂWPNI October 1

ZIR BELHNA: Indona ropui thupui chungchâng ril tak lehfiah taka zirna, Seventh-day Adventist mi thiam pakhat,John Peckham-a’n Pathian chu hmangaihna a ni tihbehchhana a ziah, Theodicy of Love: Cosmic Conflict and theProblem of Evil (Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2018)tih lehkhabu hi i nei a nih chuan lo chhiar ang che. Helehkhabu chhuahtu hi Adventist Kohhran an ni lo va, mahsechu chuan Pathian Lehkhabu-a kan hmuh indona ropui hia taka thleng ngei a ni tih Bible zirna lama thiamna ril taktak hmang hian a sawi fiah theih a ni tih a lantîr chianghle.

“A tâwi zâwngin sawi ila, lei leh vân pum pui huapasual leh tha indona thleng mêkah hian Pathianhmangaihna chu a laipui berah a awm a. Chuvâng takchuan, Pathian hmangaihna chungchâng hi a nihna diktak anga kan hriat thiam pawh a tûl hle rêng a ni. Pathianhmangaihna hi Pathianin khawvêla sual a lo awmtîr chhanpawh a ni a. Tin, Pathian hmangaihna hian indona ropuiaPathian rawn chêt dân hre thiam tûrin min pui bawk.Pathian chuan a thuthlung dânte chu a zâwm a. Hêng dântehian Pathianin a tih tûr leh tih loh tûrte min hrilh a ni.”—Johana C. Peckham, Theodicy of Love: Cosmic Conflict andthe Problem of Evil (Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2018),p. 4. (Hei hi a ngialngana lehlin ni lovin, a sawi tum tlângpuiziah chhuahna a ni zâwk tih lo hria ila—Translator)

“Israel mite chuan kum sawmli chhûngin Kananram an lût dâwn lo a ni tih thupêk a han chhuak kha chuMosia leh Arawna te bâkah, Kaleba leh Josua te tân khân abeidawnthlâk hle ang. Nimahsela, phunnâwi hauh lovinPathian thutlûkna chu an pawm hmiah mai a. Chutih lâiin,Pathianin anmahni a hruai dâna phunnâwi reng mai,

Page 10: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

19 20

Aigupta rama kîr leh tum ut utthînte erawh kha chu anhnên ata an ngaihhlut duh loh malsâwmnate dah bo a hannih chiah khân nasa taka tapin an rûm thung a ni. Engmah lovah an phunnâwi reng avângintahna tûr chhan thatak Pathianin a pe ta a. An hmâa an sualte tihlan a nih lâikhân lungngâi ni se chu, he thu hi puan a ni lo tûr.Nimahsela, an tah chhan hi rorêlna thu chhuak an hlauhvâng mai a ni a; an sualte avânga pawi tiin an lungngâimiah lo. Chuvâng chuan, an chunga hremna lo thleng tûrchu hnuh lêt leh theih a ni tawh lo va ni.”—Ellen G. White,Thlahtubulte leh Zâwlneite, pp. 403, 404.

SAWI HO TÛRTE:1. Duhthlanna zalên leh hmangaihna tih chungchâng

hi sawi ho ula. Eng vângin nge hmangaihna lehhmangaih nih theihna hi a thlâwna pêk a tûl?Khawvêla tawrhna thleng zozâite hi an ngaihtuahinmi thenkhat chuan hmangaihna hi hlutna nei tehvakah pawh a ngâi lo va. Chûng mite chu eng tin ngein hmachhawn ang?

2. Bible-ah hian thuâwihna tih hi thupui pawimawh berpakhat a ni a, chuti a nih si chuan, dân zawm thatavânga chhandamna hlawh chhuah tum tih hi engnge ni a awmzia? Eng thilten ngePathian laka rinawmtumna leh, a Thu leh a dânte tha taka zawm tumnate hi dân zawm that avânga chhandamna hlawhchhuah tumna thangah siam thîn?

3 .In class-ah khân Thawhlehna zirlâi tâwpa zawhna,hmân lâi Israel-te leh Seventh-day Adventist Kohhraninanna chungchâng kha sawi ho leh ula. Engkawngahte nge kan inanna lâi awm a, eng vângin ngechûng kan inanna lâi awmte chu kan ngaihtuah chiana tûl?

ZIRLÂI 2 October 2–8, 2021

MOSIAN THIL THLENG TAWHTE ATANGIN A ZIRTÎR

CHÂNGVAWN: “An zâin thlarau lam chaw thuhmun kha anei theuh a, tin, an za vêkin thlarau lam in tûrpawh kha an in theuh bawk. Kha thlarau lamLungpui, anmahni zuitua mi kha an in si a,kha Lungpui kha Krista a ni” (1 Korinth 10:3,4).

SABBATH CHAWHNÛ October 2

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Genesis 15:1–16;Exodus 32:29–32;Nambar 14;Deuteronomi 1–3;Johana 14:9; Efesi 3:10.

Deuteronomi bu hi “Hêng thute hi . . . Mosian . . . asawi chu a ni” (Deut. 1:1) tih thu hmangin a intan a. Helehkhabu hi Mosia ziah niin, ama chanchin pawh helehkhabu-ah hian lang tam êm êm tho mah se, he thu,Moab rama a thih dâwna a sawi atang hian (Deut.34:5) Deuteronomi bu-in a sawi ber chu (Bible bu pum puipawhin a ni a) LALPA Isua chanchin a ni tih kan hre thei.Ani chu min siamtu a ni a (Genesis 1, 2; Johana 1:1–3), mintungdingtu (Kolosa 1:15–17; Hebrai 1:3) leh min tlantu pawha ni bawk (Isaia 41:14, Tita 2:14). Tawngkam danga sawidâwn chuan, Deuteronomi bu hian chhandamna chanchinhun pawimawh lâi bera Lalpana mite a siam chhunzawmzêl dân, tun din zui zêl dân leh tlan dân min hrilh a ni kanti thei ang.

Page 11: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

21 22

Khatia Israel fate a tâwp a tâwpa Kanan ram an hanluh dâwn tâkah khân, an hnênah Mosian chanchin kal tawhatanga an zir chhuah tûr zirlâi a chhawp chhuahsak a, chuchu: tûn hmâaLalpanin tâna thil a lo tih tawhte kha hre rengrawh u tih hi niin, he thu hi Deuteronomi bu-ah chauhpawh ni lovin, Bible hmun dangahte pawh kan hmu ngunhle a ni.

Keini, Ram Tiam tha zâwka lûttawh mai tûrte pawhhian he zilhâuna thu hi kan ngaih pawimawh a tûl khawpmai: “Kan chanchin kal tawhte kha ka han thlîr lêt a, tûnkan dinhmuna kan lo awm theihna tûra hmasâwna rahbikan zawh zawng zawngte kha ka han chhui kîr hian maktihnain ka khat a, hruaitua Krista kan lo nei hi kan tifuhin hei hian inrintâwkna pawh min pe nasa hle a ni.Kan hma lam hunah hian, tûn hmâa Lalpanmin lo hruaitawh thin dân leh min lo zirtîr tawh thin dânte kha kantheihnghilh palh ang tih bâk chu hlauh tûr pakhat mahkan nei lo.”—Ellen G. White, Life Sketches, p. 196.

SUNDAY October 3MOSIA RAWNGBÂWLNA

Bible bu pum puiah hian Mosia chanchin hmuh t<ra awm a. Exodus 2:2 atang chauh hian a hming sawi lantan ni mah se, hemi hma hian Genesis bu hi a lo ziak daihtawh a ni. He lehkhabu-ah hian tute nge kan nih a, eng tinnge he khawvêlah hian kan lo awm tih te, eng vângin ngetûna kan hmuh ang hian khawvêla thil awmte hi a lo thatloh tâk êm êm hlawm mai le tih te bâkah, chutiang chu nimah se, beiseina kan la nei theih tho chhan tûr te inziaka; tin, chûngte thute chu Pathian hnên atanga a dawn,thuneihna nei vek a ni bawk. Khawvêl leh a chhûnga thil

awmte siam a nih thu, suala mihringte an tlûk dân, tlannathutiam, tui lêt, Abrahama chanchin, chanchin tha—hêngzawng zawng hi Genesis bu-in a sawi atanga hre thei kanni a, chutichuan, hêng thute ziaktu hi tu dang ni lovinzâwlnei Mosia ngei kha a ni. He pa, mi pakhat ve mai,sawisêl bo ni bîk miah bawk si lovin Pathian tâna hna ropuitak a lo thawh theih bîk chhan hi chhui chhuah vek theihchu a ni kher lo ang a. Thil pakhat chiang taka lang erawhchu Lalpaa hmangaih a, a rawngbâwl a duh bawk vâng khaa ni.

Israel faten rangkachaka siam bâwngno lim chibaian lo bûk hnu-a Lalpaleh Mosia inbiak dân inziahnaExodus 32:29–32 hi chhiar la. He lâi thu hian Mosianungchang eng nge a târ lan a, tin, mi fel famkim a nibîk lo chung pawha Pathianin khatiang taka ropuia ahman theih chhan kha eng nge ni?

Mosia hian a mite kha—an thil sual tihahinhnamhnawh ve miah lo mah sela—Pathian hnênahngaihdam a dîlsak a, a tûl a nih phei chuan an tâna amanunna hlan hial pawh a huam nghe nghe a ni. Thilngaihnawm deuh mai chu, Pathian hnêna an sualngaihdam a dîlsak thu inziahna Exodus 32:32-a “ngâidam”tih thumal hian a kawh tak chu “phur” tih a ni. Chutiangchuan, Mosia hian—sual runthlâkzia leh sual ngaihdamnâna thil tih ngâi awm chu hre reng chungin—an sualtechu “phur” tûrin Pathian a ngên ta a. A ngen chhan pawhhei hi an sual (sual dang eng pawh) ngaihdam a nih theihnatûra kawng awm chhun a nih miau vâng a ni.

Chutiang chuan, Bible bu tîr lamah hian âiawhatawrhna sawina tawngkam kan lo hmu daih tawh a, amahPathian ngei chuan Isua Kristaah kan sual bupui leh ahremna chu a phur ang. Hei hi mihringte chhandamna

Page 12: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

23 24

kawng atâna Pathianin a lo ruahman sa vek tawh a ni a,hetianga a tih hian a sawrkâr inawpna thuthlungte lehdânte chu a bawhchhe chuang hauh dâwn lo va ni.

He thil a thlen hnu kum za tam takah khân Peterachuan heti hian Isua chungchâng a lo sawi a: “Sual lamahtechuan thi tawhin felna lama kan nun zâwk theih nân,thingah khân ama taksa ngeiin kan sualte chu lo phurtawh a—amah an vuakna vualte hmang khân tihdam kanlo nita” (1 Petera 2:24, NKJV).

Heti lâia Mosia nungchang leh Pathian hnêna a mitesual ngaihdam a dîlsak thu inziahnaah hian Mosia khânsuala tlu tawh a mite tân palâi hna a thawk a ni tih kanhmu a. Hei hi kan tâna Isuan a la tihtûr lo entîr lâwktu ani (Hebrai 7:25 en la)..

A mite tân ama nunna ngei pawh a hlân huamamaw? Hêng a thu sawite hi eng nge a awmzia ni a, engnge a nghawng theih tûrte ni ang tih ngaihtuah la. Hemiatang hian mi dangte hmangaih kawnga zirlâi kan zirchhuah theih awmte chu hriat tum ang che.

THAWHTANNI October 4HRILHLÂWKNA THLENG FAMKIM

Tûn lâi science thiamna hian zirtîrna dik lo tak takvawrh chhuak nual mah se (entîr nân, lei leh vânte hi “engmah lo” atanga lo piang chhuak ni ^wmin a sawi a, tin, leianunna nei thilte hi thil mâwl zâwk atangin tih palh thilthu-a lo awm nawlh mai ni angin a sawi bawk), Pathianthiltihtheihzia leh themthiamzia kan hmuh theihnakawngah min pui nasa êm êm ve tho bawk. Suala tlu tawhhnu mah ni se, leilunga thil awm chi hrang hrangte inrem

tlâng êm êm mai, inbûk tawn theuh bawk si leh inmilhlawm lutuk hi tûn thlenga a zir chiangtute mak leh ropuitih tling a ni.

Pathian chu khawvêla thil awm kan hmuh theihleh khawih theih thilte a siam dânah hian a remhriain athiamthiam hle bawk a ni tih kan hria a, thlarau lam thiltephei chu a va han duang uluk lehzual dâwn êm!Deuteronomi bu tîr lam thu-ahte pawh hian Pathianduhtuizia leh thil tih uluk thinzia chu kan hmu.

Deuteronomi 1:1–6 chhiar la. Deuteronomi 1:3-akan hmuh “kum sawmlina” tih tawngkam hianhrilhlâwkna-ah eng nge pawimawhna a neih?

Mosian Kadesh-barnea atanga Kanan ram va enthlatûra mi a tirh a, mahse, Israel mipuiten chu rama va luhchu an duh tâk tlat si lo hnu khân eng thil nge lo thleng tale? An lo beisei anga hmâah Ram Tiam chu an lût dâwn lotih hrilh an ni a. Eng tianga rei nge an nghah ngâi ta le?“Ram va enthlâk nâna nî in hman zât, ni sawmli chu, nikhat âiah kum khat zêl chu sual mawh phurhnaah chhiarniin kum sawmli chhûng zet in tuar ang a, tichuan, in lakaka lungâwi lohzia in hria ang” (Nambar 14:34, NKJV).

Chutichuan, Deuteronomi bu hian kum sawmli ralchiah tiha thil thlengte chu sawiin, Israel mite chuanPathianin a lo hrilh tawh ang ngei khân Ram Tiam an lûttak tak dâwn ta a. Tawngkam danga sawi chuan, Pathianhrilhlâwkna thu hi amah Pathian a rintlâk ang bawkarintlâk a ni tihna a ni. Deuteronomi bu tîr lam thu-a kanhmuhte pawh hi Pathian Thu rintlâkzia tilangtu tha tak ani a; a awmzia chu, Pathian chuan thil a lo sawi tawhtechu a ti ngei dâwn a, a tih hun tûr a sawi takah zêl a tibawk ang.

Page 13: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

25 26

Hei hi hun hrilhlâwkna, Pathianin a lo sawi tawhang ngeia rawn thleng famkim ta awm chhun ani lo tiherawh chu hria ila. Keini tûn lâi huna chêngte hi chuanhamthatna nasa tak kan chang a, chu kan hamthatna chanchu hun liam taa thil thlengte kha kan thlîr kîr leh theibîk hi a ni. Entîrna pakhat lo sawi ila, Daniela 9:24–27-ahhian Isua chungchânga hun hrilhlâwkna kan hmu a, chuhrilhlâwkna chu Lalpana lo sawi tawh ang chiahin a lo thlengfamkim ta a nih kha. “Hun khat leh hunte leh hun chanve”(Daniela 7:25; Thupuan 12:6, 14; Thupuan 13:5 pawh en bawkla) chu chanchin liam taah khân a lo thleng famkim tawha, chutiangin, Daniela 8:14-a ni 2,300 hrilhlâwkna pawhhi a thleng famkim vek tawh bawk.

Tin, Daniela 2, 7 leh 8-a hrilhlâwkna kan hmuhtepawh hian khawvêl chanchina thil lo la thleng tûrte chudik tak leh chiang tak maia a lo sawi vek avângin Pathianchu thil eng kim hre lâwk vektu, thununtu leh a thil sawiterintlâk a ni tih chiang takin kan hre thei a ni.

LALPAchuan hêng hrilhlâwknate hi a lo sawi tawhang ngeiin a rawn thlentîr vek a ni tih kan hmu thei a.Eng vângin nge hei hian nakîna lo la thleng tûr a sawitepawh hi a sawi ang takin a lo thleng famkim leh ngeidâwn a ni tih rin ngamna min pêk le?

THAWHLEHNI October 5A LÊT SÂNGA TAM

Thlalêra rei tak chhûng an vahvai hnu-ah, Mosiachuan Lalpansawi tûra a hrilh chu sawiin (Mosia hi zâwlneichu ni tho mah se, hna dang pawh a thawk tel bawk thîn ani tih hria ila), “Ngâi teh u, ram chu in hmâah ka dah feldiam tawh e; in pu—Abrahama te, Isaaka te, Jakoba te leh,

an hnua an thlah lo kal leh zêlte hnêna Lalpanchhechhammeuha pêk a lo tiam tawh ramah chuan lût ula, va luahrawh u” (Deut. 1:8, NKJV)a ti a.

Amaherawhchu, hemi hnua thil lo thleng hi chîktakin lo thlîr teh.

Deuteronomi 1:9–11 chhiar la. Hêng thute hi engnge ni a pawimawhna? I chhiar pahin Kadesh-barneahmuna an awm lâia an hel avânga Pathianin a hrem tâkdân kha hre tel bawk la.

Hetah pawh hian Pathian ngilneihzia kan hmu leha. Khatia thlalêra an vahvaih lâi ngei pawh khânmalsâwmna tam tak an dawng tho a ni: “Ani, thlalêrah khânkum sawmli i châwm a, eng mah an tlachham lo va; ansilhfênte a chhe lo va, an kête pawh a vûng hek lo” (Nehemia9:21, NKJV).

Chutichuan, Mosia pawhin a mite a hmangaihziatilang nawn lehin Pathian chu a lêt sâng zeta tama mitetipung leh tûrin a ngên ta a ni!

Deuteronomi 1:12–17 chhiar la. Pathianmalsâwmna an dawn avânga an chunga thil lo thleng tachu eng nge ni a, chu an buaina ching fel tûr chuan engthil nge Mosian a tih?

LALPA chu an zîngah awmin thil ropui tak tak tihsakfo thîn tho mah se, pâwl anga inthlun khâwmna,inrêlbâwlna ruangâm eng emaw an mamawh tho thung.Israel hnam kha qahal, mipui pung khâwmho (Deut. 31:30en la) an ni a, Thuthlung Thar lama “kohhran” tih sawinaGrik thumal, ekklesia hmâ lo hruaitu a ni (Matthaia 16:18en la). Paula kha chu Israel hnam tâna thawk ni lovin,

Page 14: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

27 28

chanchin tha râwngbâwltu zâwk ni tho mah se, a Juda minihna erawh a hlat tak tak ngâi chuang lo. Chutiang a nihziachu 1 Korinth 12-ah pawh hian kan hmu a, thlalêra qahalang bawk khân mumal taka taksa-in (chu chu kohhrantihna a ni a) hna a thawh theih nân mawhphurhna chelhtutûr mi tling leh fel an awm a tûlzia a sawi. Tûn lâi hunakohhran hi, hmân lâia qahal ang chiah khân, thilpêk chihrang hrang an dawn ang zêla an mawhphurhna hlenchhuaktute intêlkhâwmna pâwl a nih a tûl hle a ni.

Mi thenkhat chuan sakhua/kohhran anga pâwlintêlkhâwmna ang chi rêng rêng hi an duh lo va, lo sawisêlbâwng bâwng tâwk lah bo lo. Mahse, Pathian Thu, a bîk takinThuthlung Thar lehkhabute hi chuan pâwl angaintêlkhâwm hi an pawmpui thlap zâwk tih hriat a pawimawhkhawp mai.

NILÂINI October 6KADESH-BARNEA

Hmuithla pakhat, Kadesh-barnea hmuithlâ tiin sawita mai ila, chu chuan Deuteronomi bu tîr lam hi a chênchilha. Kan hmuh tâk angin, Kadesh-barnea hmuna thil thlengkha Deuteronomi bu-an kan hmuhte lo thlen chhan pawha nih bawk avângin tûnah hian ngun lehzual deuh hlekinkan thlîr kîr dâwn a ni.

Nambar 14 chhiar la. Enthlatuten an thil hmuhtean rawn sawi khân eng tin nge mipuiin an lo dawnsawn a,an lo dawnsawn dânin nghawng a neihte chu eng ngeni?(Deut. 1:20–46 en bawk la.)

Hemi tuma thil thleng atang hian zirlâi pawimawhtak tak zir chhuah theih kan nei a, chûng zînga a pawimawh

zual pakhat, Deuteronomi bu-ah vêk rawn lang nawn lehbawk chu Nambar 14-ah hian kan hmu a.

Nambar 14:11–20 chhiar la. Mosia hian Israel khafate dîlsak leh tho mah se, tûn tumaLalpananmahni atihboral loh chhan ni tûra LALPA a kar dân hi a dang tadeuh a. Chu chu eng nge ni?

Pathian hnêna Mosian a sawi chu hetiang deuhhian han sawi chhâwng leh taila: Hetianga i tih chuan Aiguptamite leh he lâi vêla chêng ve hnam dangte mithmuhah eng tianginnge i lan ang. A thil sawi hi a pawimawh khawp mai, a chhanpawh Israel mite tâna Pathianin thil tih a duh zawngzawngte kha a nihna takah chuan Israel mite thatna tûratân chauh a ni bîk lo va, khawvêl mihring zawng zawngtân a nih vâng a ni. Israel hnam kha khawvêl êng ni tûra athlan a ni a. Hnam hrang hrangte hnêna Pathianhmangaihna leh thiltihtheihna puang chhuak tûr leh,chûng miten chibai an bûk thin milem pathiante-ah nilovin, Pathian dik takah chauh chhandamna a awm a nitih hril darh zêltu tûr an ni.

Amaherawhchu, Mosian a sawi ang hian, Israelmite kha lo tiboral vek ta se, an chheh vêla chêng ve hnamdangte khân eng tin nge an ngaih ang? “LALPAchuan hêngmipuite hi chhechhama a tiam ramah chuan a hruai theita lo va; chuvâng chuan thlalêrah khân a tihlum ta vekmai a ni” (Nambar 14:16, NKJV) an ti dâwn a ni.

Tawngkam dangin sawi ta ila, heta Mosia thil sawihi Bible pum puiah pawh kan hmuh tluan parh thupuipawimawh tak a ni a: Pathian chu a mite-ah tihropui a nitûr a ni a—a awmzia chu Pathian ropuina, a thatna leh athiltihtheihnate chu a mite kal tlanga a lo puan chhuahtawh thin dân ang bawk khân a kohhranah pawh hian puan

Page 15: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

29 30

chhuah a ni ve tûr a ni tihna a ni. A mite hian chutianga atih theihna tûr kawng chu hawnsak lo fo thîn mah se, leiaa thiltihte hmang hian Pathian chu châwimâwi a ni thotho thung ang.

Ephesi 3:10 chhiar la. Heta Paula thil sawi hi engnge ni a, chu chu eng tin nge a lo thlen ang? Eng tin ngePathian “finna chi hrang tam tak” chu vân hmunahtekhianhriattîrin a awm? Chutiang a nih theihna tûra mimal tinin mawhphurhna kan neih theuh chu eng nge ni?

NINGANI October 7AMOR-HOTE BAWHCHHIATNA

Deuteronomi 2 leh 3-ahte hian Mosian Israel-techanchin kal tawh kha sawi chhuak lehin, Pathianmalsâwmna changa an hmêlmate an lo hneh tawh dân minhrilh a. Pathian laka an rinawm lâi chuan “mi lianho” antihte lakah meuh pawh hnehna an lo chang tawh a ni (Deut.2:11, 20; Deut. 3:13).

Hêng bung pahnihtea Mosia thil sawi hian thukhirhkhân tak, kan khel ngei ngei ngâi ni bawk si a rawnsawi lang a, chu chu hêng mite tihhlum an nih chungchânghi a ni. Israel fate hian an beih tûr hnamte chu remna thuan sawipui hmasa phawt thîn tûr a ni a (Deut. 20:10, 11).Mahse, chûng mite chuan remna thu an sawi chu an lobengkhawn duh lo a nih chuan an khuaahte lûtin a michêngte chu an that ang a, hmeichhiat leh naupangte pawhan zuah tûra ni bîk chuang lo. “Tin, LALPAkan Pathian chuanmin pe a; tichuan, amah leh a fapate leh a mite zawng zawngchu kan that a. Tin, chumi tum chuan a khua zawng zawngchu kan lâ a, chûng khuaa mihring zawng zawng chu—

hmeichhia leh an fanau tê tête nên lam—kan tiboral veka, tu mah zuah kan nei lo” (Deut. 2:33, 34).

Mi thenkhat chuan Bible-a inthah thu lo awm ve hiinhmeh lova an hriat avângin hêng thawnthute hi a taktaka thleng lo ni âwmin an sawi a. Amaherawhchu, keiniSeventh-day Adventist-te hi chuan, “Pathian Lehkha Thuzawng zawng hi Pathian thâwk khuma pêk an ni vek a,thurin inzirtîr nân te, inzilh nân te, intihdik nân te, felnakawnga kal tûra inkaihhruai nân te antangkâi a ni” (2Timothea 3:16, NKJV) tih kan rin avângin chutiang chuankan ngâi ve thei lo. Chuti a nih chuan, hêng thil thlengtechungchângah hian zawhna chhân harsa tak kanhmachhawn ta tihna a ni.

Genesis 15:1–16 chhiar la. Genesis 15:16-ah hianPathianin Abrama hnênah eng nge a sawi a, chu a thilsawi chuan he thu harsa zet mai hi kan chhân thiam theihnân eng tin nge min puih le?

Hêng milem be mite hi an nunrâwngin an râwvahlawm hle mai a; chuvâng chuan, Israel miten an tihhlumhmâ daih pawh hian Pathian thinurna leh hremnahmachhawn phû ngawih ngawih an lo ni reng tawh zâwk ani. An nun dân sual leh khawlo takte chuan bânsan theihnân tiinPathian paw’n a lo nghâk ngar ngar tawhthînchungin, an bânsan duh chuang bawk si lo va.Amaherawhchu, hemi avâng maia mi zawng zawng,naupang tê tê-te pawh zuah lovah an that chimit vek maikha chu hriat thiam a la har tho mai (Hei mai pawh hi a lani hleinêm, tuilêtah khân hemi tumna Israel miten anthah âia tam daih hi naupang an thi ngeiin a rinawm).

Tûnah rih hi chuan hêng thil thlengte hi eng vângathleng nge ni a, eng tiang taka thleng nge ni tih kan hrekîlh kêlh thei si lo va; chuvâng chuan, he thil hriat thiam

Page 16: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

31 32

harsa tak hi a nih ang anga pawm a, kawng dang tam takapuan chhuaha awm tawh Pathian thatna hi kan rin tawpmai a tûl a ni. Rinna kan tih pawh hi mita hmuha tâna thilropui tak takte leh benga hriat tûr ri mâwi chi tinrêngawmna ramngaw nuam taka awm a, Pathian hmangaihtihna a ni mai lo va. Kan hriat thiam vek loh thil eng engemaw a awm tho chunga amaha rinna nghah tihna pawh ani ve tho bawk a ni.

1 Korinth 10:1–4 lehJohana 14:9 chhiar la. Engtin nge hêng Bible chângte leh, hetiang lam sawina Biblechâng dangte hian kan thil hmuhte kan hre thiam vek lochung pawhin Pathian hmangaihna, rêl dikna leh thatnarin ngam tûrin min tanpui le?

ZIRTÂWPNI October 8

ZIR BELHNA: Hetiang hian mi thiam pakhat chuan Israel-ten milem be hnamte chunga thil an tih chungchângazawhna khirhkhân tak takte kha a chhâng a:

“Pathian chu thil zawng zawng leh mi zawng zawngsiamtu a nih avâng leh, eng kim chunga thuneitu a nihavângin tu chungah pawh a duh duh a ti thei a, chutiangaa ti chu a dik lohna pakhat mah a awm lo bawk. . . .

“Pathian kawngte chu a makin a ropui a. Amah chukan hriat thiam tak tak theih ngâi dâwn loh avângin kanrilru-a zawhna lo lûtte pawh hi a chhânna neih vek kherkan tum loh thiam a pawimawh khawp mai. Isaia 55:8–9hian chumi chungchângah chuan hnemna thu min pe ani.

“Bible-in Kanan mite chanchin min hrilh dâninkhâng mite kha an sual hle a, an sual avângin Pathianpaw’n a hrem a, a tiboral ta vek nghe nghe a ni tih kan hrethei. Kanan mite kha Pathianin an sual avânga a tihboral

hmasak berte emaw, hnuhnûng berte emaw pawh an ni lova. Kanan mite chan leh Genesis 6–9-a kan hmuh mihringzawng zawngte (Nova leh a chhûngte tiam lovin) chan adanglamna chu a nasat zâwngah leh a rawn thlentîrnahmanrua-ah a ni. . . .

“Pathian hian Israel mite kha anmahni ni lo tawhphawt chu tiboral vek zêl tûrin a ti ngâi lo hrim hrim a nitih hi kan hre tûr a ni a. Deuteronomi 7:1-ah hian tihhlumtûra a hrilh hnamte chu chu chiang taka târ lan a ni. Hetihlâi hian Suria (Aram) mite emaw, Edom mite emaw, Aigupamite emaw lakah chuan he policy hi an zui ve tûr a ni lothung (cf. Deut. 20:10–18). . . .

“Kanan mite hian mi sual zawng zawngin an lahmachhawn vek tûr Pathian rorêlna chu an lo tuar tawh a.. . .

“Pathianin Kanan mite a tiboral kha chhandamnachanchina thil tih ngei tûl tak pakhat a ni. . . .

“Kanan mite kha, a nâwlpui anga Pathian rorêlnaina tinzâwn chu ni tho mah se, tihboral an nih hmâ khân a loberah kum sawmli chhûng zet chu vaukhânna thu pêk an loni tawh a ni (Josua 2:8–11-a Rahabi inpuanna hi chhiar la).”—Daniel I. Block, The NIV Application Commentary: Deuteronomy(Grand Rapids, Mich.: Zondervan, 2012), pp. 98, 99.

SAWI HO TÛRTE:

1. Zawhna kan neih zawng zawngte chhânna kan hmuhtheihna tûr hun kum sâng rorêl chungchâng kanhriat thiam dân hi ngaihtuah ula. Chu kan hriatthiam dân chuan eng tin nge tûna zawhna harsa taktak kan nei chung pawh hian Pathiana rinna nghahtlat dân hre thei tûrin tanpui?

Page 17: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

33 34

H-3

2. Hun lo kal zêl tûra Pathiana rinna nghah dân i thiamtheih nân hun kal tawhah khân eng tiang kawngteinnge Pathianin a lo kaihhruai tawh che u?

3. In class-ah Sunday zirlâi zawhna, a mite tâna Mosianama nun ngei pawh hlan a huam chungchângazawhna kha sawi ho leh ula. Khatiang ngaih dân neihkha thil dik a ni rêng em? Kan nun chân hial phahnatûr khawpa thil hlu hi a a awm rêng em? A awm a nihchuan eng nge ni?

ZIRLÂI 3 OCTOBER 9–15, 2021

CHATUAN THUTHLUNG

CHÂNGVAWN: “Tin, kei leh nang leh i hnua i thlahte, an thlahchhâwng zêlte thleng pawhin ka thuthlung hi,i tân leh i hnua i thlahte tâna an Pathian nitûrin, kumkhaw thuthlung atân ka tinghetang”(Genesis 17:7).

SABBATH CHAWHNU October 9

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Genesis 12:1–3;Exodus 2:24;Deuteronomi 5:1–21; 26:16–19;8:5;Matthaia 28:10; Rom 4:1–5.

“Chutichuan, leia awm—hnam tinrêng te, chitinrêng te, tawng tinrêng te leh mi tinrêng te hnêna hrildarh tûr chatuana chanchin tha nei vântirhkoh dangpakhat, vanlaizâwl taka thlâwk lâi chu ka hmu a” (Thupuan14:6, NKJV). Heta “chatuana chanchin tha” tih tawngkam hilo chhinchhiah la. Chatuan tih awmzia chu eng tik hunpawha awm reng tihna niin, chu chatuana chanchin thachu “lei hun intan hmâ” (Tita 1:2, NKJV) daih tawh khânIsua Kristaah tiamkan lo ni tawh a ni.

Chutiang chu a nih avângin, Bible hmun danga“chatuan thuthlung” tia sawi a ni pawh hi thil mak vak ani hran lo rêng a, a chhan pawh chanchin tha kan tih hi anihna taka chuan thuthlung niin, thuthlung nihna laimupawh chanchin tha a ni ve leh tho bawk: Pathian chuan, akhawngaiha a hmangaihna êm che avângin i phû miahloh leh i hlawh chhuah theih ngâi miah loh tûr chhandamna

Page 18: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

35 36

chu pêk che a tum a; chumi lo chhân lêt nân amah chu “ithinlung zawng zawngin, i nunna zawng zawngin, i rilruzawng zawngin, i chakna zawng zawngin i hmangaih tûr ani a” (Marka 12:30). Chu hmangaihna chu a dân thutezawmna hmanga tihlan a ni thîn bawk: “Pathian kanhmangaihzia kan tihlanna chu a thupêkte kan zawmna ani” (1 Johana 5:3, NKJV) tih ang khân.

Tûn kârah hian thuthlung leh a kaihhnawih thildang zawng zawngte târ lana a awmna Deuteronomi bu-athuthlung chungchâng sawi a nih dân kan thlîr ho ang.

SUNDAY October 10THUTHLUNG LEH CHANCHIN THA

Bible pum puiah hian thuthlung leh chanchin thate hi a lang kawp zing hle mai a. Thuthlung chu Israel hnama lo pian hmâ daih khân lo awm tawhin, thuthlung thutiampawh Israel hnam a pian hmâthova siam chu ni mah se,Pathianin a mite—an pi leh pute—a rawn biak pawhna atangkhân a rawn langsâr tan ta a ni.

A tîr atang rêng khân thuthlunga a laimu tak, apawimawh lâi ber chu chanchin tha, rinna avâng chauhachhandamna hi a ni ngar ngar thîn a ni tih hi lo hria ila.

Genesis 12:1–3; 15:5–18 leh Rom 4:1–5 chhiar la.Abrama (a hnua Abrahama tih lo ni ta) hnêna thuthlungthutiam a siam kha eng nge ni a, chu thuhlung thutiamahchuan eng tin nge chanchin tha hi puan chhuah a nih?

Abrahama khân Pathian a ring a, tin, a hnênaPathian thutiamte pawh kha a ring bawk a; chumi avângchuan Pathian hmâah thiam changin a awm ta a ni. Thiamchang nia puan a nih avâng hian khawngaihna chu a man

a tlâwm hle e tihna erawh a ni lo va, a chhan pawhAbrahama hian thuthlunga a tih ve tûr awmte chuthuâwihna, entîr nân, Genesis 22-a kan hmuh Moria tlângathil a tihte ang chi hmang khân a tih ve vek vâng a ni.Mahse, hêng thilte a ti chung pawh hian a “rinna chu afelnaah ruat” a ni tho thung a(Rom 4:5). Chuvângin, kumza eng emaw zât ral leh hnu-ah pawh Paula chuan Pathianina mite hnêna thuthlung thutiam a pêkte-a nung tih awmziasawi fiahna atân Abrahama kha a rawn hmang ta rêng ani.

He thupui hi Bible bu pum puiah hmuh tûr a awma. Paula vêk hian Galatia 3:6-ah pawh rawn sawi lehin,Genesis 15:6-a Abrahama rinna chu a felnaa ruatsak a nihthu kha a sawi chhâwng a, Abrama hnêna Pathianthutiam—a thlaha hnam zawng zawngte malsâwm an lanih tûr thu kha rinnaa awm zawng zawngte chan tûr a ni ati (Galatia 3:9). Thuthlung thutiamte hi mi zawng zawng—Juda an ni emaw, Gentail an ni emaw—rinaa awm apiangtehnênah chuan pêk vek a ni a (Galatia 3:7); chutiang chu anih avângin dân thiltihte tel miah lova rinna avâng chauhachhandamte tân phei chuan dân zawm hi tih ngei ngei tûra ni zâwk a ni.

Jeremian thuthlung thar chungchâng a sawi pawhhian dân leh thuthlung hi thil inzawm tlat a nihzia hrechungin a ni a sawi ve tho a ni: “‘Chûng ni hnu-a Israelchhûngte thu ka thlunpui tûr erawh chu hei hi a ni’ tiinLALPAchuan a sawi: ‘An rilru ngaihtuahnaahte ka dân kadah ang a, an thinlungah ka ziak bawk ang; kei hi anPathian ka ni ang a, anni chu ka mite an ni ang’” (Jeremia31:33, NKJV). He hian Leviticus bu-a, “In zîngah ka chêngang a, in Pathian ka ni ang a, nangni pawh ka mite in niang” (Lev. 26:12) tih thu kha min hriat chhuahtîr leh a ni.

Page 19: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

37 38

Eng tiangin nge thuthlung dân leh chanchin thate hi Thupuan 14-a kan hmuh, vântirhkoh pathumthuchah tia kan sawi mai thin, khawvêl hnêna Pathianvaukhânna thuchah hnuhnûng ber nên hian a inzawm?

THAWHTANNI October 11THUTHLUNG LEH ISRAEL HNAM

“In fel vâng emaw, in rilru dik vâng emawin anram chu in va luah dâwn a ni lo va, hêng hnam sual avângleh Lalpanin pu Abrahama Isaaka te, Jakoba te hnêna achhechham thu kha tinghet tûrin, LALPAin Pathianin annichu a hnawhchhuahsak che u a ni zâwk e” (Deut. 9:5; Deut.9:27 pawh en bawk la).Eng tin nge he lâi Bible chângahhian thuthlung thutiamte chu tihlan a nih?

Hetah pawh hian khawngaihna thuthlung chu a lolang ve leh a: Israel mite hian thil sual tak tak ti fo mah se,Pathian chuan an tân hna a thawk reng tho a ni. (Hetianghi vawiina chanchin tha-in hna a thawh dân pawh a la nireng a). An thlahtute hnêna lo tiam tawh a nih avâng khânPathian khawngaihna chu chhuan lo awm leh zêl tûrtehnênah pêk a ni ta a ni.

Mosian thuthlung thutiamte dawngtu Israel mipuitea dâwrnaah hian an hnam thlahtu bulte hnêna pêkthuthlung thutiamte kha a sawi chhuak leh fo mai a.

Exodus 2:24, Exodus 6:8 leh Leviticus 26:42chhiar la. Hêng Bible chângte hian thuthlung thutiamtenhna an thawh dân tilangtu eng thu nge an sawi?

Pathian khawngaih chhandamna chhinchhiahnaropui tak, Aigupa ram atanga Israel fate hruai chhuah annihna pawh kha Lalpan an pi leh pute hnêna a lo siam

tawh thuthlunga innghat tho a ni a. A awmzia chu,thuthlung hamthatna dawngtu tûrte an pian hmâ hauhkhân an tâna thutiamte chu siam a lo ni daih tawh tihna ani. Chutiang chuan, anmahni thil tha tih avâng ni hauhlovin an pi leh pute hnêna lo tiam tawh chu an chang ta a,an tâna Pathianin thilmak a tihte hmang leh thil thlenghrang hrangte hmang khân chhanchhuah an ni ta a ni.

Hetah hian a la tâwp mai lo. Aigupta ram atang hiankhawiah nge an kal kha? Sinai tlâng, anmahni nênaPathianin thuthlung a rawn nêmngheh tâkna hmunahkhân a kal a ni lo’m ni? (Exodus 20 en la). Chumi thuthlungaa laimu ber chu chanchin tha leh dân niin, chu dân chu anzawm tûra Pathianin a pêk Thu Sâwm Pêk hi a ni a, hêngthupêkte hian anmahni lo tlan chhuak tawhtu Lalpanênaan inlaichînna chu an târ lang. Chuvângin, Deuteronomibu-ah hian chu dân zawm chu thuthlunga an tih ve tûr anih thu kan hmu zing hle nghe nghe a, Sinai tlângah khânnemngheh a rawn ni ta a ni.

Pathian dânin keini, khawngaihnaa avângachhandam lo ni tate nuna hna a thawh tûr chu eng nge nia, eng vângin nge chu dân chu Pathian nêna kan lêndunna kawngah hian a pawimawh êm êm?

THAWHLEHNI October 12THUTHLUNG BU CHU

Pathian leh a mite inkâra inlaichînna awm sawifiah nâna hman thuthlung (Hebrai tawng chuan, berit an tia) tih hi Bible pum puiah hian hmuh tûr awm tam hle thomah se, a tawngkam ngau ngau hi chu Deuteronomi-ahhian a lang zing zual hle a; chuvângin, Deuteronomi bupawh hi “Thuthlung Lehkhabu” tia sawi thin a ni ve rêngbawk a ni.

Page 20: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

39 40

Deuteronomi 5:1–21 chhiar la. Eng tiangin ngehêng thute hian thuthlungin(berit) Deuteronomi bu-ahmun pawimawh tak a chan dân a tihlan?

Aigupta ram atanga Israel fate hruai chhuah an nihhnu lawk khân Pathian chuan Sinai tlângah thu a thlunpuinghâl deuh mai a, chu chu Pathianin a lo ruahman dânanga Ram Tiam an luh hun tûr hma lawkah khân a ninghe nghe. Nimahsela, a kual zâwnga an kal tâk si avânginkum 40 chhûng zet thlalêrah an thang ta a, chumi hnuchuan Ram Tiamah an lût tak tak dâwn hnâi ta. Ram Tiamaan luh hi thuthlung thutiama a pawimawh lâi ber (Genesis12:7; Exodus 12:25 en la) a nih avângin a luh hmâ chiahhian Mosia kal tlangin LalpanThu Sâwm Pêk bawk kha arawn pe nawn leh ta a. Hetia a rawn pe nawn leh kher hianthuthlunga an tih tûr awm vete kha an tih ngei a tûlzia ahriattîr a ni.

Lalpachuan an hnêna a lo pêk tawh thuthlungthutiamte chu a hlen chhuak ngei dâwn a. Mahse, annipawh hian an tih ve tûr chin chu an tih ve ngei a tûl bawk:“Chutichuan, zâwm tûra a hrilh che u a thuthlung, ThuSâwm Pêk chu in hnênah a puang a; chûngte chu lungphêkpahnihah a ziak a nih kha (Deut. 4:13,NKJV). He dân hi Sinaitlângah khân a lo puang tawh a, tûnah Moab rama an awmmêk lâi, kum za eng emaw zât liam taa an thlahtute hnênaa lo tiam tawh ramah chuan an luh hma deuh chiahin arawn pe nawn leh ta a. Hei hian khawvêl pian hma pawhalo awm tawh “chatuan thuthlung” a nihzia a tilang chianghle.

“Leilung nghahchhante phûm a nih hma daih khânPa leh Fapa te chuan Setanan a thlêm thlûk thulha mihringtlan nân tiin thuthlung an lo siam dûn tawh a. Mihringtetlan nân Kristan a nun a hlân ang tia an kut ve ve chu an

invawnsakin, thutiam uhrsûn tak an lo siam a. Chu anthutiam chu Kristan a rawn tifamkim ta a ni.”—Ellen G.White, Chatuan Nghahfâk, p. 940.

Deuteronomi 5:3 chhiar la. He lâi thu hi engtiangin nge kan lo hriat thiam ve le?

Mosian an hnêna thu a sawi kha eng nge ni? Mosiahian an pi leh pute kha chu an muhîl vek tawh a, tûnahchuan an pi leh pute hnêna pêk thuthlung thutiam ropuitak takte kha an tâ tûr a lo ni ta thung tih uar takin ahrilh a. Hetianga a sawi chhan nia lang chu an pi leh putenthil sual an lo tih tawh ang kha ti ve lo tûra a duh vângniin a lang. Tûnah chuan thutiamte (leh tih tûrte) chu antâ a lo ni ta a ni.

NILÂINI October 13A MI BÎKTE

Keini tûn lâi huna mite tân hi chuan thlalêra Israelmite an vahvai lâi hun vêla hmân lâi khawvêl awm dânkha hriat thiam a harsatna chin a awm a. Lalram lian lehropui tak takte pawh khân mual liam vek tawhin, an kulhsiam leh lal in hlui chhe tawh tlêm azâwng chauh hmuhtûr a awm tawh. Chuti a nih chuan, Israel fate awmna lâivêla awm ve thîn milem be hnam tlêm tê tê-te phei khachu an chanchin hriat tûr alawi kan nei lo vang tih a chiangreng mai.

Ni e, kan hriat chhun hi a beitham khawp mai a,chutih rual chuan thil pawimawh tak pakhat hriat kan neithung. Chu chu eng dang ni lovin hêng mite hi milempathian be thîntute an ni a, pathian tam tak neiin, hnamthenkhat phei chuan sakhaw biak dân tenawm tak tak ankalpui thîn nghe nghe bawk—an pathiante hnênah an fate

Page 21: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

41 42

pawh an hlân hial thîn a ni. Anmahni fate ngei pawh hlânduh, chu pawh an pathiante hminga ti ni leh nghâl mitenun dân leh sakhaw kalpui dân tenawm tûrzia leh dik lohtûrzia kha han suangtuah teh.

Hêngte avâng hian an vêla chêng hnam dangte tihdân ang chu ti ve lo tûra Pathianin a mite a hrilh nawn fopawh kha thil tih âwm tak a ni a. “LALPAin Pathianin a pêkche u ram in va thlen hun chuan, chûng hnamte thiltenawm tih ang chu in chîng ve tûr a ni lo” (Deut. 18:9)tiina hrilh lawm lawm rëng a ni.

Tin, he hnam hi hna bîk thawk tûra Pathianin akoh chhuah a ni hrim hrim bawk a. Pathian nênathuthlunga lût tawh an nih avângin a mi bîk, khawvêlhnêna lei leh vânte siamtu Pathian dik tak awm chhunchanchin hrilhtu tûr an ni.

Deuteronomi 26:16–19 chhiar la. Eng tin nge hêngBible chângahte hian Pathian leh Israel-te inkârathuthlung inlaichînna awm dân chu sawi fiah a nih? Engtin nge an nih dân tûr ang tak an han nihna chuanthuthlungah an rinawm a ni tih a tihlan ang? Heta tanghian keini tân pawha hriat ngei tûl eng zirlâite nge awm?

Hêng châng pali-te hi “vawiinah hian” tih thu hmangveka intan a ni hi a ngaihnawm danglam khawp mai. Hetawngkam hi tûnah tihna niin, hêng thilte hi ti tûrinPathianin t<nah hian thu a rawn pe leh tihna a ni a (châng17-ah hian chu chu a rawn sawi nawn leh bawk). Hêng thilthilte hi ti tûrin hmân ata tawh tûn thlengin thu a la pereng ani. Tûn hunah ngei hian mi rinawm leh thianghlim,a mi thlan bîkte ni tûra an rilru siam thar tûrin a rawnhrilh nawn leh a, chu chu thuthlung neitu hnam an nihanga an awm dân tûr rêng pawh a ni bawk.Anmahni chauh

hi a hnam pum anga Pathian dik tak hria, Pathianchanchina thu dik awm leh Pathianin a mite nun dân tûraa duhte hria an ni a. A nihna taka chuan “an hun lâi atânathu dik” chu an nei a ni mai lo va, chu thu dik chu “Amah”Thutak Isua (Johana 14:6) ngei a lo kal hma chuan an nunahan lo lantîr tûr a ni bawk.

Eng vângin nge “vawiina” Pathian hnêna inpêkleh a thuthlungin a phût thilte zawm hi keini tân pawhthil tih tûl tak a nih ve?

NINGANI October 14THUTHLUNG SAWIFIAHNA DANGTE

Bible zirna lama mi thiamte chuan hmân atang tawhkhân Pathian leh Israel hnam inkâra thuthlung hi lalramhrang hrangte inkâra thuthlungte nên khân a inzûl thuihle a ni tih an lo hre daih tawh a. Hetianga a lo inzûl thuiviau mai hi a mak kan ti hran tûr pawh a ni lo vang. Achhan chu,Lalpa hian an hriat thiam theih tûr zâwngin anchhehvêla thil thleng pângngâi, an hriat than êm êmte khaa rawn hmang tangkâi ve vâng a ni.

Chutih rual chuan, thuthlung, dân zawm tûr lehintiamkamna chi hrang hrang awm inremna hi chungainatawm loh leh min delh deuh rûntu ni-ah kan lo ngâithei ve tho bawk a. Ni e, chutiang thil chu a awm ve ngeitûr pawh a nih tho rualin (Pathian chu dân Petu a ni miaua), Pathianin a mite nêna neih a duh inlaichînna chu dânleh dûn chi hrang hrang hmanga siam ngawt theih a ni lothung. Chuvângin, Deuteronomi bu-ah pawh hian Pathianleh Israel-te inkâra thuthlung awm kha sawi fiahna atânentîrna dang eng emaw hman a ni a, chûngte chuan chiangzâwk leh thûk zâwka thuthlung awmzia hre thiam thei tûrinmin pui a ni.

Page 22: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

43 44

Deuteronomi 8:5; 14:1; 32:6, 18–20 chhiar la.Hêngahte hian eng tehkhin thu nge hman ni a, chu atehkhin thu hman chuan eng tin nge Pathianin a miteneihpui a duh inlaichînna chu a tihlan lan?

Deuteronomi 4:20; 32:9 chhiar la. Hêngahte hianeng tehkhin thu nge hman ni a, chu a tehkhin thu hmanchuan eng tin nge Pathianin a mite neihpui a duhinlaichînna chu a tihlan ve thung?

Hêng tehkhin thu pahnihahte hian chhûngkuasawi lan a ni ve ve a, a chhan pawh chhûngkaw member-teinzawmna hi inzawmna azawnga a nghet ber, inhnaih berleh duhawm ber a nih vâng niin, Pathian chuan hetianga amite nêna inzawm hi a duh êm êm reng a ni. Krawsakhenbeh a nih lâia zahpuiawm taka an hnâwl hnu pawhkhân Mari hnênah, “Kal ta ula, Galili rama kal tûrin kaunaute va hrilh rawh u; chutah chuan min hmu ang”(Matthaia 28:10)tiin chah a. Tholeh Krista a nih hnu-ahpawh a zirtîrte chu “ka unaute” tiin a la ko a, hei hian aphû miah lohte pawh a hmangaihin a khawngaih êm êmtho a ni tih a tilang. Hetiang hi Pathian leh mihringte inkârainlaichînna awm chu a ni rêng a: a phû miah lote hnênahkhawngaihna leh hmangaihna hlan a ni thîn.

Pathian nêna in inlaichînna kha eng ang nge nive? Eng tin nge thuthlunga i tih ve tûr awm chu a dânzawm a ni tih hre thiam chungin amah nêna in inlaichînnachu i lo tihthûk lehzual ang a, amah chu i lo hmangaihlehzual bawk theih ang? Eng tin nge a dân zawm tih lehamah hmangaih tih hi thil inkalh lo a ni mai pawh nilovin, inpui tawn zâwk a nih le?

ZIRTÂWPNI October 15

ZIR BELHNA: “Dân sakhua anga nun tumna, keimahnichaknaa dânin a phûtte tihhlawhtlin tumna chuan saltânnia inhriatna rilru a hring chhuak thîn a. Abrahamathuthlung, Krista Isua rinna azâra kan chan khawngaihnathuthlung hnuaiah chuan kan lût a nih chauhin beiseinakan nei thei ang. Abrahama hnêna hril chanchin tha,beisei a lo neih phah tâkna kha vawiina kan hnêna hril,beiseina min petu chanchin tha nên hian thuhmun reng ani a. Abrahama pawh khân kan rinna Siamtu lehTifamkimtu Isua hi a lo thlîrthîn a ni.”—Ellen G. WhiteComments, The SDA Bible Commentary, vol. 6, p. 1077.

“Leilung nghahchhante phûm a nih hmâ daih khânPa leh Fapa te chuan Setanan a thlêm thlûk thulhamihringte tlan nân tiin thuthlung an lo siam dûn tawh a.Mihringte tlan nân Kristan a nun a hlân ang tia an kut veve chu an invawnsakin, thutiam uhrsûn tak an lo siam a.Chu an thutiam chu Kristan a rawn tifamkim ta a ni. Krawsakhâi khân a nih lâi khân, “A kin ta!” tia âuvin a Pa a hanhrilh a. Thuthlung an lo siam tawh chu a takin hlen chhuaha ni ta. Chuvângin, “Ka Pa, tûnah chuan a kin tawh a, Awka Pathian, i duh ang chu ka ti zo ta e. Tlanna hna chu kahlen chhuak tawh a. Ka thil tihte kha i mittlûng a nihchuan, ‘Nangin kei mi pêkte hi ka awmnaa ka hnênaawmah ka duh.’ Johana 19:30; 17:24 a ti ta a.”—Ellen G.White, Chatuan Nghahfâk, p. 940.

SAWI HO TÛRTE:

1. Khawvêl pian hmâ daih tawh khân Pa leh Fapa-techuan suala mihringte kan tlûk thulha min tlan nântiin “thuthlung an lo siam dûn reng tawh a ni” tih hi

Page 23: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

45 46

ngaihtuah la. Eng vângin nge he thu hi beiseina misiamsaktu a nih? Hei hian Pathianin a lalrama chêngtûra min chhandam a duhzia min hrilh em?

2. Keini Seventh-day Adventist-te hian hmâsâng Israel-ten an hun lâia an hlen chhuah tûr, mahse an hlenchhuah tâk loh hnate kha eng tiang kawngtein ngekan hlen chhuah ang? Eng tin nge an lo tihsual tawhang kha keini chuan tih ve loh dân kan thiam theihang?

3. Eng vangin nge chanchin tha leh chanchin thathutiamte hi Thuthlung Thara a pawimawh lâi ber anih? Thuthlung Thar lehkhabu-ahte hian dân leh dânthu zawmna-te hi kan Kristian ûnau dangten an zirtîrdân anga Thuthlung Thar hnuaia tihbo tawh a la nihlohzia sawina châng eng engte nge awm? Kristiantezînga tam zâwk daihin chanchin tha hian Thu SâwmPêk zawm a tûlna a tibo tawh nia an sawi tlat mai hieng nge a chhan ni ang?

ZIRLÂI 4 OCTOBER 16–22, 2021

LALPA I PATHIAN CHU HMANGAIH TÛRIN

CHÂNGVAWN: “LALPAin Pathian chuin thinlung zawngzawngin, in rilru zawngin, in chakna zawngzawngin in hmangaih tûr a ni” (Deuteronomi6:5, NKJV).

SABBATH CHAWHNU October 16BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Deuteronomi 4:37; 6:4, 5; 10:12;

11:1; Marka 12:28–30; Efesi 2:1–10;Thupuan 14:6, 7.

Juda sakhuaa tawngtâi thuchham pawimawh berpakhat chu Deuteronomi 6 atanga lâk chhuah a ni a. Hetawngtâina hi a hmingah “Shema” tih niin, tawngtâinaathumal hmasa ber, shema tih atanga chher chhuah a ni.Shema tih chu shama tih atanga lo kal niin, shama tihawmzia chu “ngâithla” tihna emaw, “zâwm” tihna emaw ani a. He thumal hi Deuteronomi bu-ah chauh pawh ni lovin,Thuthlung Hlui pum puiah hian vawi eng emaw zât a langnawn nghe nghe.

Shema-a sentence hmasa ber chu hei hi a ni a:

Shema Yisrael Adonai Elohenu Adonai echad.

A awmzia chu: “Aw Israel mite u, ngâithla teh u,LALPAkan Pathian chauh chu LALPAa ni” tihna a ni a (Deut.6:4). Juda-te chuan, he thu chhama an tawngtâi lâi hichuan an mit an hup tlat thîn a, a chhan pawh Pathian anngaihtuahna theih lohna tûra an rilru lo la pêng thei thil

Page 24: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

47 48

rêng rêng chu hmuh an duh loh vâng a ni. Shema-a a tlarhmasa ber hi Pathian pakhat chauh a awm thunemnghahna niin, chu Pathian chu Adonai Elohenu,“LALPAkan Pathian” hi a ni a, amah chauh chu chibai anbûk tûr a ni. Chutiang chu a nih avângin, “LALPA chu kanPathian a ni” ti pawhin a sawi theih tho âwm e.

He tawngtâina thu tlar khat hi Israel faten RamTiam an luh dâwn hnaiha Mosian an hnêna a thil sawihmasak berte zînga mi a ni a. Hemi dawta a thil sawiteerawh hi chu a sawi hun lâia a pawimawh ang bawka tûnthleng pawha la pawimawh reng thutak ropui lutuk a ni vethung.

SUNDAY October 17PATHIAN HMANGAIH TÛRIN

Israel fate hnênah hian Mosian an hnam chanchinkal tawhte a hrilh vek a, chumi zawh chuanRam Tiam anlâk theihna tûr leh chuta an chên huna an lo hmuingîl zêltheihna tûra thil an tih tûrte chu a hrilh leh ta a ni.Deuteronomi bu hi mi thiam thenkhat chuan Israel mitenthuthlunga an tih ve ngâi awmte Lalpan a hrilh thu inziahnaniin an sawi thîn a, chu thuthlung chu an thlahtute hnênathu a lo tiam tawh a hlen chhuah nân, a khawngaih avângaa siam a ni nghe nghe bawk.

Deuteronomi 6 tîr lamah chuan he thu hi kan hmua: “Tin, luah tûra in va kâina rama in zawm tûr leh nangnileh in fapate leh in tupaten LALPAin Pathian chu in tih a, indam chhûng zawnga a dân zawng zawng leh a thupêk kapêk che u hi in zawmna tûr leh, in lo chên rei theihna tûraLALPAin Pathianin nangmahni zirtîr tûra thu min pêk—thupêk te, dân te, rorêl te chu hêngte hi a ni” (Deut. 6:1, 2,NKJV).

Deuteronomi 6:4, 5 chiar la. LALPAPathianin Israelfate hnêna thu a pêk chu eng nge ni? He a thupêk hi engnge ni a awmzia?

LALPAin Pathian chu in thinlung zawng zawngin . . .hmngaih rawh u. Heti lâia thil ngaihnawm leh mit la takpakhat awm chu, an zawm tûr thupêk hrang hrang a hrilhkârah, vuakhânna thu te, dân leh dûn te leh thudelhkilhchi hrang hrang te a sawi kâra Pathian hmangaih tûra hrilhan ni hi a ni. Chutah pawh chuan amah hmangaih satliahngawt ni lovin, “an thinlung zawng zawngin, an rilru zawngzawngin leh an chakna zawng zawngin” an hmangaih tûr ani nghe nghe a, a awmzia chu, kan pum pui hian amahchu kan hmangaih tûr a ni tihna a ni.

Thinlung zawng zawng leh nunna zawng zawng lehchakna zawng zawnga Pathian hmangaih tih awmzia chuamah kan hmangaihna chuan thil dang leh mi dang zawngzawngte kan hmangaihna a khûm vek tûr a ni tihna a nia, a chhan pawh amah chu kan lo awm chhan leh nunchhan, thil eng kim innghah chhan a nih vâng a ni. Amahkan hmangaihna chuan thil dang zawng zawng pawhhmangaih dân tûr dik taka hmangaih thei tûrin min puiang.

Hebrai tawnga ziah Bible-ah chuan, in Pathian tihte, in thinlung tih te leh in chakna tih te-a “in” tih thumalhi pakhat chauh hnêna sawina atâna hman thin a ni a (aawmzia chu “in” tih ni lovin, “i” tiin a indah tihna a ni). Nie, Pathian hian an hnam pum pui hnênah khân a sawingei mai tak a, mahse, an hnam pum pui kha mi mal hranghrang kal khâwmin an siam a ni tlat. Lalpachuan kan zavâihian—eng pâwl emaw, huho emaw zînga awm ve ni tho mahila—mi mal taka a laka rinawm tlat tûrin min duh a, chu

Page 25: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

49 50

H-4

rinawmna innghahna tûr chu a nihna ang leh kan tânathil a lo tih tawhte avânga amah kan hmangaihna a ni tûra ni bawk.

Thinlung zawng zawng leh thlarau zawng zawngleh chakna zawng zawnga Pathian hmangaih tih hi aawmzia i lo hriat ve dân eng nge ni le?

THAWHTANNI October 18PATHIAN TIH TÛRIN

Israel fate kha an neih zawng zawng nêna Pathianhmangaih theuh tûrin Mosian a hrilh a. Chu chu thupêk ani. Amaherawhchu, hemi hmâ deuh hian thupêk dang,“LALPAin Pathian chu in tihna tûrin” (Deut. 6:2) tih a lo petawh bawk a ni tih kha hria ila.

Deuteronomi 10:12 chhiar la. He lâi thu-ah hianhmangaihna leh tihna chungchâng eng nge a sawi a, chuchu eng tiangin nge kan lo hriat thiam?

Châng pakhatah chuan Pathian tih tûra hrilh a nia, châng dangah erawh hmangaih tûra hrilh an ni ve thunga. Chutih lâiin, hemi chângah hi chuan Pathian chu tihleh hmangaih fâwmkêm tûra hrilh an ni tlat mai. “Tih” tihleh “hmangaih” tih hi thil inkalh tlat niin kan lo ngâi a nimaithei a. Nimahsela, a inkalh miah lo. Inkalh ahnehinPathian tih chu—a nihna, a thuneihna, a thiltihtheihna, arêl dikna leh a felna, amaha innghat pumhlûm kan nihavânga amah zahna leh hlauhna—kan tih tûr ve rêng a nizâwk a. Suala tlu tawh, Pathian dân bawhchhe tawh kan nia, a khawngaihna chang ni lo phei ila, thiam loh chantîrleh chatuana thih phû ngawih ngaih kan ni.

Ephesi 2:1–10 chhiar la. Eng tin nge hêng Biblechângte hian Pathian chu tih chunga hmangaih theih dâna awm a ni tih hre thiam tûrin min puih le?

“Thinurna fate” chu ni tho mah ila (chumi avângchuan amah tih tûr kan ni rêng bawk a), kan tân Krista lothî-in amahah chuan nunna thar min pe ta a, chu nunnathar chuan sual leh hun kal tawha kan thil lo tihsualteavânga thiam loh chantîr kan nihna lak ata zalênna minpe ta bawk (chumi avâng chuan amah hmangaih tûr kan loni ta rêng bawk a ni).

Hei hi tûn lâia mi, keini tân pawh a dik ang thohian hmâsâng Israel mite-ah pawh khân a dik chiah bawk.Aigupta ramah bâwih niin, nasa taka rahbeh an ni thîn a,Pathianin a hmangaih êm avâng leh an laka zahngaihna alantîr avâng chauhin kha tlanna ropui tak kha chang theian ni. “Nang pawh Aigupta ramah khân bâwih i ni tawh a,LALPAi Pathianin chuta ta chu kut chak tak leh bân phara ahruai chhuah che i ni tih hre reng rawh” (Deut. 5:15).Chuvângin, Pathian chu hmangaiha tih bawk tûr an nihhi thil âwm ang lo a ni ta lo rêng a. Anni pawhin chutiangaan tih chu a ngâi a nih chuan, min tlan nâna Isua a thihthu ropui tak neitu keini phei hi chuan tih lehzual hle tûrkan ni dâwn lo’m ni?

Thupuan 14:6, 7 chhiar la. Eng tiangin nge“Pathian chu tih” tûr a ni tih thupêk hi ni hnuhnûngakhawvêl hnêna Lalpa thupêk hmasa ber a nih chhan kanhriat thiam ang? Khawvêla thil lo thleng tûrte hretu kanni tih kha hre reng ila, chuti a nih chuan eng vângin ngehe thupêk hi a pawimawh lehzual êm êm?

THAWHLEHNI October 19AMA’N MIN HMANGAIH HMASA ZÂWK

Deuteronomi bu-ah hian dân leh dûn chi hranghrang a tamin, Israel faten an zawm ngei tûr Pathianthupêk te, a rorêl te leh a thuruatte pawh kan hmu hnem

Page 26: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

51 52

hle mai. Hêng zilhhauna thu chi hrang hrangte hi hrilh nitho mah se, an thinlung zawng zawng leh an rilru zawngzawng leh an chakna zawng zawnga Pathian hmangaih chuan ngaih pawimawh hmasak ber tûr a ni thung a. Chutiangtaka an hmangaih chhan tûr chu a awm nual a ni.

Deuteronomi 4:37; 7:7, 8, 13; 10:15; 23:5; 33:3chhiar la. Hêng chângte hian Pathianin a mite ahmangaihzia eng tin nge an sawi hlawm?

Mosia khân Pathianin an pi leh pute leh anmahningei pawh a hmangaih thu a hrilh thîn a. Chu mai chu nilovin, amah Pathian ngei pawhin anmahni a hmangaihziachu chu a thiltih hmangin a tilang fo bawk.Vawi tam takthil sual tiin an laka beidawn rum rum châng nei thîn mahse, anmahni a hmangaihna chu a la ngâi reng tho va—antâna thil a tih zawng zawngte khân a hmangaihzia an tilang.

“Ama’n min hmangaih hmasak avângin kanhmangaih a ni” (1 Johana 4:19).He thu-in Pathian kanhmangaih chhan hre thiam tûramin puih dân chu engnge ni?

Pathian chuan he khawvêla kan lo awm hmâ daihkhân min lo hmangaih tawh a, “leilung pian hmâ” hauhkhân chhandamna ruahman pawh hi a lo siam diam tawha ni (Efesi 1:4).

Ellen G. White-i chuan heti hian a lo sawi a:“Mihringte tlan nâna Pathian thil ruahman hi suala Adamaa tlûk hnu-ah ngaihtuah chhuah chawp tâk mai a ni lo.Thurûk, “chuatuan ata lo inthup char char thîn” Rom 16:25,R.V. a ni a. Chu ruahmanna chu chatuan ata Pathiansawrkâr innghahna lungphûm, a tahtawl tê tê-a rawn langchhuak chho zêl a ni.”—Chatuan Nghahfâk, p. 15.

Hmangaih Pathian a lo ni kher kher hi chu kanvânnei ngawt mai. Min hmangaih êm avângin kan tânkrawsah a lo thî a, “mihring anga lo awmin a intitlâwm a,thi khawp hiala thu zâwmin a awm a” (Filipi 2:8, chutiangchuan min hmangaih avângin ama nun ngei a hlân ta.Keini tûn lâi huna mite hian kan tâna Pathianin minhmangaihzia a tihlanna chu kan nei a, hetiang hi Israelfate kha chuan a suangtuah pawh an suangtuah phâk lohhial zâwk ang.

Pathian hi hmangaihna ni lovin, huatna emaw,min ngaihsak miah lotu emaw lo ni ta zâwk se, he khawvêlhi eng tin nge a awm ang? Eng vângin nge Pathianinmin hmangaihzia puan chhuaha a awm hi kan tân thillâwmawm tak a nih le?

NILÂINI October 20MIN HMANGAIH A NIH CHUAN,KA THUPÊKTE HI ZÂWM RAWH U

Israel-te kha—a hnam pum pui anga—Pathianhmangaih tûra koh chhuah an ni a. Nimahsela, chu chu ami mal anga Pathian an hmangaih a nih chauhin a thlengthei thung. Mi mal tin hi duhthlanna zalên pêk theuh kannih angin, Israel mi tinte khân Pathian an hmangaih lehhmangaih loh tûr thu-ah duthlanna an siam theuh a tûla—chu hmangaihna chu thuâwihna hmangin an lantîr tûra ni bawk.

Hêng a hnuaia Bible châng târ lantena thilthuhmun an sawi theuh chu eng nge ni?

Deut. 5:10_____________________

Deut. 7:9______________________

Page 27: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

53 54

Deut. 10:12____________________

Deut. 11:1_____________________

Deut. 19:9_____________________

Hetiang âia chiang zâwka sawi dân hi a awm theitawh dâwn chuang em ni? Pathian chuan min hmangaihthu a sawi a ni mai lo va, chu min hmangaihna chu kantâna thil a lo tih tawhte leh a tih mêkte hmanga a tilangthîn ang chiah hian Pathian mite pawhin Pathian anhmangaihna chu an thiltihte hmangin an tilang ve tûr ani a. Chutiang chu a nih avângin, hêng Bible châng kanhan târ lanahte pawh hian Pathian kan hmangaihna leh athu kan âwihna chu thil then hran theih loh, inzawm nghettlat a nihzia kan hmu rêng a ni.

Johana chuan, “Pathian kan hmangaihna chu heihi a ni, a thupêkte kan zawm hi” (1 Johana 5:3) tiin a sawia; tin, Isua pawhin, “Nangni’n min hmangaih chuan kathupêkte chu in zâwm ang” tiin a lo sawi ve leh chiah bawk.Hêng châng pahnihte hian Pathian hmangaih leh athuâwih chu thil inzawm tlat a nihzia an sawi ve ve tih lohria ila. Pathian kan hmangaihna chu a thu kan âwihnahmanga tihlan tûr a ni a, chutiang chu thil nihphung verêng lo ni tawh thînin a la ni chhunzawm zêl bawk ang.Pathian thuâwih a tih hi a dân, Thu Sâwm Pêk zawmnaniin, chutah chuan thupêk palî-na, Sabbath serh tûr tihpawh hi a tel ve tih hria ila. Chuvângin, thupêk pali-nazawm hi thupêk dang pakuate zawm ang bawkin dân zawmthat avânga chhandam nih tumna a ni bîk chuang lo va ni.

Thupêk eng pawh mai hi chhandam nih duh vângmaia zawm theih a ni vek a; mahse, chutiang thuâwihnachu Pathian hmangaih vânga tih a ni ngâi lêm lo thung. A

bîk takin, Pathian chu Krista Isuaa thil min lo tihsak tawhavânga kan hmangaih tak tak a nih chuan a thu zawmkan duh thîn a, chu chu ti tûra min beisei pawh a ni rêngbawk.

Israel mite kha Pathian hmangaih tûr leh a thuâwihtûrin Mosian a hrilh ngun hle tih kan hria a, hetianga ahrilh hi Aigupta ram atanga hruai chhuah an nih hnu-ahvek a ni. A awmzia chu, Pathian an hmangaihna leh a thuan âwihna kha an hnêna Pathianin a pêk tlanna an lochhân lêt vena kawng a ni tihna a ni. Lalpan a tlan tawh a,chu chu rinawm taka a thupêkte zawmna hmangin an lochhâng lêt ve thung dâwn ta a ni. Chutiang chu keini tûnlâi huna Pathian mite pawhin kan tih ve tûr a ni ngei dâwnlo’m ni?

Pathian thu âwih i tumna kawnga i thil lo tawntawhte chu eng nge ni? A awmzia chu, Pathian thu i âwihchhan kha eng nge ni? Eng vângin nge Pathianthuâwihna hi amah hmangaih avânga tih a nih a tûl êmêm? Bible-in Pathian “tih” a tih hian pawimawhna a neive tho em?

NINGANI October 21Thupêk Pakhatna

Kristian thenkhat hian, chhan eng eng emawavângin Thuthung Hlui lehkhabute leh Thuthlung Tharlehkhabute hi thliar hran an tum nasathîn a. Mahse,chutiang chu—Thuthlung Tharawmzedik tak hi eng mahlohah kan ngâi te a nih ngawt loh chuan—thil theih a nilo.Thuthlung Thar lehkhabute hian Isua chanchin sawiin,a nun, a thihna leh a thawhlehna bâkah, Puithiam Lalbernia rawng a bâwlna awmzia te an hrilh fiah a, chutiangte

Page 28: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

55 56

hmang chuan Thuthlung Hluia hrilhlâwkna leh hlimthlarawngbâwlna tam tak kha a lo thleng famkim ta tih minkawhhmuh a ni. Kawng tam takah chuan, Thuthlung Tharlehkhabute-a kan hmuh Isua chanchin hi Thuthlung Tharlehkhabuten thil an lo sawi tawh atang chauha hriat thiamtheih a ni hlawm a. Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thartehian Pathian thatzia leh hmangaihna ngahzia an puangchhuak ve ve a ni.

Hei hi Thuthlung Thar lehkhabu ziaktute leh amahIsua ngei pawhin Thuthlung Hlui thute an sawi chhawn fochhan pakhat pawh a ni rêng bawk.

Marka 12:28–30 chhiar la. “Thupêk zawng zawngzînga pawimawh ber” chungchângah zawhna a zawh chueng nge ni? Eng tin nge Isuan a lo chhâna, a chhânna hikhawi atanga a lâk chhuah nge ni?

Thil mak angreng tak chu, dân lehkhabute thil sawiawmzia hre tûr ber leh a hman dân tûr zira a hun pumhmang lehkhaziaktu ngeiin hetiang zawhna a han zâwtmauh mai hi a ni. Zawm ngei ngei tûl nia an hriat dân hichi hrang hrang tam tak a awm a (a hnu deuha Juda sakhawhruaitute chuan hetiang dân hi 613 a awm niin an sawi);mahse, chûngte chu dân pakhata khâikhâwm vek an duhthung.

A zawhna chu eng tin nge Isuan a lo chhân?

Deuteronomi 6 chhiar tûrin a hrilh a, “Aw Israelmite u, ngâithla teh u, LALPAkan Pathian, LALPAchu pakhata ni e” (Deut. 6:4, NKJV) tih hi sawi hmasa phawtin, a chângdawt leh chiaha Pathian chu kan thinlung zawng zawng,kan rilru zawng zawng leh kan chakna zawng zawng nênahmangaih tûr kan nih thu sawina hi a sawi chhunzawm

leh nghâl a. LALPA chu an Pathian, an Pathian neih chhun anih thu hrilhin, amah chu thil dang zawng zawng âiahmangaih zâwk tûrin a hrilh ta a ni.

He thupêk âia “tûn lâi hun atâna thu dik” ni zâwkhi thupêk dang a awm thei tawh dâwn chuang em ni?Khawvêl tâwp dâwn hnaih tak tak, tâwpna huna thil thlengtûra sawite a lo thlen chhoh zêl a, an awmna lam tûr thlangfel tûra mi tinte hrilh an nih hunah chuan Pathian thupêkte(Thupuan 14:12)hian dinhmun pawimawh tak a rawn luahchho dâwn a ni.

A tâwpkhâwkah chuan, tihduhdahna kârah pawhPathian kan hmangaih tak tak a nih chuan a thu zawmkan thlang tho dâwn a. Pathian kan hmangaih lehhmangaih loh hi kan duhthlanna kawnga a ki pawimawhber a ni ang. Keimahni ngeiin amah chu kan hria a nihchuan kan thinlung zawng zawng leh kan nunna zawngzawng leh kan chakna zawng zawng nên kan lo hmangaihtheih ang a, chutichuan, a thatna, hmangaihna lehkhawngaihna pawh keimahni ngeiin kan lo chang theidâwn bawk a ni.

Mi tuin emaw, Pathian chu ka la hmu ngâi miahbawk si lo va, eng tin nge ka hmangaih ngawt thei ang?tiin zâwt ta che se la, eng tin nge i chhân ang? I chhânnachu in class-ah in sawi ho dâwn nia.

ZIRTÂWPNI October 22

ZIR BELHNA: “Krista Kraws thu hi chatuan chatuana tlantezir tûr leh hla mâwi ber a ni ang a. Tihropuia awm Kristaahchuan khenbeha awm Krista kha an hmu dawn a ni. Athiltihtheihna hmanga vân boruak zau taka awm chhiarsên loh khawpa tam khawvêlte siamtu leh tung dingtu

Page 29: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

57 58

Hmangaih Pathian, vân Lalber, cherub leh saraf êng ropuitak takten an châwimâwinin ngâi loh—suala tlu tawhmihring chu kâi tho tûra mahni intitlâwm; sual avângamualphona leh inthiam lohna phurtu, suala bo tawhkhawvêl chungpiknain a thinlung a tihkeh a, Kalvarikrawsa a nun a lâksak thlenga a Pa hmêl hmu thei lotuchu eng tikah mah theihnghilh a ni tawh lo vang a. Khawvêlzawng zawngte Siamtu, eng kim tâwpna tûr Rêlfeltu’n aropuina dah tha a, mihring a hmangaih avânga amah lehamah a intitlâwm ta mai kha lei leh vân pum pui mak tihleh ngaihsân rawn a ni kumkhua tawh dâwn a ni.Chhandamten anmahni Tlantu an en a, a hmêla Pachatuan ropuina êng lo zâm chhuak chu an thlîr a; chatuanchatuan thlenga awm tûr a lalthutphah chu an thlîr a, alalram chuan kin ni a nei dâwn lo a ni tih an hriat chuan,lâwmna hla ropui tak, ‘A thianghlim e, Berâmno talh tawhachu a thianghlim e. Ani chuan ama thisen hlu ber ngeichuan min tlan tawh si a’ tih chu an sa ta a. “—Ellen G.White, Indona Ropui, p. 652.

SAWI HO TÛRTE:

1. A chunga Ellen G. White-i thu ziah khi ngun takinngaihtuah la. Pathian kan hmangaihna hihmangaihna kan neih azawnga a ropui ber tûr a nihchhan kan hriat thiam theih nâna min tanpui theieng thu nge a sawi? “Vân boruak zau taka awm chhiarsên loh khawpa tam khawvêlte siamtu leh tungdingtu” Pathian chu kan tân krawsah a lo thî a ni tihthu hi ngaihtuah la. Eng vângin nge he thu hi Pathiannêna kan inlaichînna innghah chhan a nih a tûl?

2. Pathian chu hmangaih tûr leh zah bawk tûr kan nihthu hi ngun takin ngaihtuah la. Eng vânga chûng

thil pahnihte chu ti kawp tûr nge kan nih a, eng tinnge kan tih kawp theih ang?

3. Kan tâna thil a kal tluan viau lâi hi chuan Pathianhmangaih hi a awl khawp mai. Mahse, thil a kal tluanloha, lungngaihnaten mi a rawn tlâkbuak châng hianPathian chu kan hmangaih tho thîn em? Chutianghunah chuan eng vângin nge Pathian hmangaih apawimawh leh zual thin?

4. Ningani zirlâia zawhna hnuhnûng ber kha chhiarnawn leh la. Pathian awm ring lo mi tu emaw hnênaPathian hmangaih tih awmzia i hrilh fiah theih dântûr kawng hrang hrang awmte chu eng nge ni? Engtin nge keini mihringte hian kan la hmuh ngâi pawhni miah lo chu kan hmangaih theih ang? Isua chukan hmu tawh emaw, la hmu lo emaw pawh ni se,eng vângin nge chu chuan kan hmangaihnna tûr adâl chuan loh?

Page 30: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

59 60

ZIRLÂI 5 OCTOBER 23–29, 2021

IN ZÎNGA CHÊNG VE RAM DANG MITE

CHÂNGVAWN: “Chuvângin, ram dang mite chu hmangaih verawh u; nangni pawh Aigupta ramah khân ramdang mi in nih ve thin tho kha” (Deuteronomi10:19, NKJV).

SABBATH CHAWHNU October 23

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Deuteronomi 10:1–19;27:19;Sâm146:5–10;Matthaia 7:12;Marka12:29–31;Jakoba 1:27–2:11.

Kâr hmasa zirlâiah khân, lehkhaziaktu pakhatin“thupêk zawng zawng zînga ropui ber” chungchânga Isuangaih dân a zawh thu kan hmu a. Kha a zawhna kha Pathianchu pakhat chauh a nih thu nemnghet chunga chhângin,“‘LALPAi Pathian chu i thinlung zawng zawngin, i rilru zawngzawngin, i chakna zawng zawngin i hmangaih tûr a ni’ tihhi thupêk zawng zawng zînga a ropui ber chu a ni” tih thu asawi a nih kha (Marka 12:30, NKJV).

Amaherawhchu, hetah hian duh tâwk ta mai lovin,lehkhaziaktu’n a zawh tel ni miah lo, “a dawttu” chungchângpawh a sawi zui ve leh nghâl zat a. He thupêk pawh hi apawimawhzia a hriat chian êm avângin, “A dawttu chu heihi a ni: ‘Nangmah i inhmangaih angin i thenkhawmkhawvêngte pawh i hmangaih ve tûr a ni’ tih hi. Hêngteâiathupêk ropui zâwk hi eng mah a awm lo” (Marka 12:31,NKJV).

Hêngte âia ropui zâwk hi thupêk ropui zâwk hi a awmlo va maw? Isua chuan Pathian kan hmangaihna leh kanthenawm khawvêngte kan hmangaihna hi thil inzawm tlata nih thu sawiin, he hmangaihna hi thupêk azawnga a ropuiber a nih nghe nghe thu a sawi a.

Hemi tum pawh hian tûn hmâa Juda-ten an la hriatngâi loh thu thar a rawn sawi chuang lovin, Pathian chuthil dang zawng âia hmangaih phawt tûrin a sâwm a. Kanthenawm khawvêngte kan hmangaih leh mi dang hrim hrimkan hmangaih hi Pathian kan hmangaih a ni tih kantihlanna a ni tih thu hi Deuteronomi bu tanga lâk chhuaha ni.

SUNDAY October 24IN THINLUNG HMÂWR VUN TAN RAWH U

Deuteronomi 10-ah hian Deuteronomi 9-a sawi khasawi chhunzawm zêlin Pathianin Israel mite thu a lothlunpui tawh kha a rawn nemgheh nawn leh thu kan hmua. A nihna takah chuan, Deuteronomi bu hi thuthlung tharthawh leh a nih thu sawina a ni e pawh a tih theih ang. Aawmzia chu, Horeb hmuna an awm lâi, Mosian ni rei lo techhûng a thang bosan lawk hlâna milem pathian an lo biakhmanhmawh hnu pawh khân Lalpa chuan a la thlahthlamchuang rêng rêng lo a ni.

Deuteronomi 10:1–11 chhiar la. Hetah hianPathianin a mite sual a ngâidam a, anmahni leh anthlahtute hnêna thuthlung a lo tiam tawh ka a rawnnemnghet nawn leh a tih kan hriat theihna tûr eng thilnge thleng?

Hemi hmâ hian Thu Sâwm Pêk inziahna lungphêkpahnih kha Mosian a lo paih keh vek tawh a nih kha—khakhân Israel faten thuthlung a bawhchhia a ni tih a entîr a

Page 31: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

61 62

(Deut. 32:19). “An thil tihsual chu a haw hle a ni tih lantîrnân lungphêk pahnih a ken chu leiah a paih a, mipui zawngzawng hmuhah chuan a keh darh ta vek a. Chu chuanPathian nêna thu an lo thlun tawh kha an bawhchhiatavângin Pathian pawhin anmahni thu a lo thlunpui tawhkha a tichhe ve ta a ni tih a entîr a ni.”—Ellen G. White,Thlahtubulte leh Zâwlneite, p. 323.

Chutiang chuan, Mosia hnêna Pathianin lungphêkpahnih, “a hmâa mi ang kha” kher leh a, chutah chuanlungphêk keh tatea thu chuang ang chiah kha a rawn ziahleh tûr thu a hrilh hian Israel mite chu a ngâidam tawh a,a thlahthlam dâwn lo a ni tih a tilang.

Deuteronomi 10:14–16 chhiar la. Hetah hianIsrael mite hnênah khân Pathianin eng thu nge asawi?Heta Lalpan tehkhin thu a hman hian eng nge aentîr?

Hetah hian tehkhin thu thu pathum kan hmu a,chûngte chu: hmâwr vun, thinlung, ring tihte. A enga pawhchu ni se, a sawi tum chu a chiang hle. Serhtan khathuthlung chhinchhiahna chu ni tho mah se, pâwn lamlang theia chhinchhiahna mai chauh a ni a. Pathianin anduh chu an thinlung, chumi awmzia chu an rilru, anngainat nih leh an hmangaih nih a ni. Ring tikhawng tihhian Lalpa thu an zawm duh lohzia leh an luhlulzia kha aentîr a. Lalpa chuan rilru phîr an put thin kha bânsanin anthilung leh nunna zawng zawng nên a rawngbâwl tawh se aduh a ni.

Lalpani sual a lo ngaihdam tawh zawng zawngtekha ngaihtuah lêt leh la. Chu chuan khawngaihna angahzia a hrilh che em?

THAWHTANNI October 25MIKHUALTE PAWH HMANGAIH RAWH U

Hêng zilhna thu hrang hrangte hi sawi mah se, “Vânte, vân sâng ber te khi LALPAin Pathian tâ a ni a, leilung leha chhûnga thil awm tinrêng nên hian” (Deut. 10:14, NKJV)tiin a thlamuan tho bawk a. LALPAropuizia leh chungnunziaa va puang chhuak chiang êm! He thu hi Bible hmun dangahpawh hetiang hian kan hmu a: “Leilung leh a chhûnga thilawm zawng zawng hi LALPAtâ a ni a, khawvêl leh a chhûngachêngte nên lam hian” (Sâm 24:1, NKJV).

Deuteronomi 10:17–19 chhiar la. Hetah hian engtin nge Lalpa chungchâng Mosian a sawi leh? A pawimawhber zâwk chu, he Mosia thu sawi avânga Pathianin a mitehnêna thu a pêk chu eng nge ni?

Jehovachu lei leh vâna lalber a ni satliah mai lo va,“pathiante Pathian, hotute Hotu” pawh a ni tel bawk(Deut.10:17).”Pathiante Pathian” tih tawngkam a hman avânghian Pathian dik tak ni lo pathian dang, pathian tê naudeuh zâwk, entîr nân, an chheh vêla chêng milem bemitenchibai an bûthin pathian angte kha an awm ve thotihna a ni lo va. Chutiang ni lovin, Pathian awm chhun anihna bâka nihna dang a neih telte sawina a ni zâwk a(“Kei, keimah ngei ka nih hi hria ula, keimah lo chu pathiandang an awm lo ve” [Deut. 32:39, NKJV]), thiltihtheihna dangzawng zawng—a tak taka awm leh suangtuahnaa awm te,lei leh vâna mi pawh—chûngho chunga lêng chu a ni atihna a ni.

Ani chu “Pathian ropui tak, chak tak, tihbâiawmtak, tu mah duhsak bîk nei lo, thamna pawh la ngâi miahlo” a nih thu pawh a sawi bawk a. Hêng zawng zawng hianJehova chu an Pathian a ni a, a mite chuan a thu an zâwmmai tûr a ni tih hi hriattîr a tum ber a ni.

Page 32: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

63 64

Hetah hian thil inang lo lutuk mai sawi a nei bawka. Ni e, Jehova chu pathiante Pathian leh hotute Hotu, engkim chunga Rorêltu leh thil siamte chelh dingtu a ni rênga (Kolosa 1:16, 17), chutih rual chuan, pa nei lote, hmeithâiteleh mikhualte ngaihsaktu pawh a ni tho bawk a, chûngmite a ngaihsakzia chu an taksa mamawhte phuhrûksaknahmangin a tilang thîn. Leia chawngzawng pakhat tla maimai pawh hre vektu (Matthaia 10:29)Pathian chuankhawtlânga ngaihsak leh ngaih pawimawh hlawh ve phâklote harsatna tawh hi a hria a. Tawngkam danga sawi chuan,Lalpahian a mite hnênah, Aw le, ka hnam thlan, ka miduhsak bîkte in ni a; chuvâng chuan ka hmangaih êm êm bawkche u a ni. Nimahsela, mi dangte pawh ka hmangaih ve tho a,in zînga mi harsate leh tanpuitu nei lote hi ka ngaihsak asin.Hêng mite hi keima’n ka hmangaih ang chiahin nangni pawhinin hmangaih ve ngei ngei tûr a ni. Hei hi thuthlunga nangmahnitih ve tûr awmte zînga pakhat niin a pawimawh hle nghe nghea ni tiin a sawi a ni kan ti thei ang.

Sâm 146:5–10 chhiar la. Sâm ziaktu’nDeuteronomi bu-a Pathianin a sawi a rawn sawi ve lehchiah chu eng nge ni? He a thil sawi hi keini Kristiantetân eng nge a awmzia ni le?

THAWHLEHNI October 26NANGNI PAWH AIGUPTA-AH RAM DANG MI IN NIH KHA

“Chuvângin, ram dang mite chu hmangaih ve rawhu; nangni pawh Aigupta ramah khân ram dang mi in nihve thin tho kha” (Deut. 10:19, NKJV). Hmâsâng Israel mitehnêna thuchah awm chu eng nge ni? He Bible châng atanghian keini tân pawh eng thuchah nge awm ve tho le?

Hemi hmâ kum za eng emaw zât liam taah khânheti hian Abrama hnênah Lalpana lo sawi tawh bawk a: “I

thlahte chu anmahni ram ni lovah chuan mikhualin an laawm ang a, an awmna ram mite rawng an la bâwlsak angtih chiang takin hre rawh khai; chutichuan, kum zalichhûng an tirethei dâwn a ni”(Genesis 15:13, NKJV; Genesis17:8; Tirhkohte 13:17 pawh en bawk la).Hei hi a sawi angtak hian a lo thleng ta ngei a, Exodus lehkhabu bung hmasalamah hian Aigupta atanga tlan chhuah (Exodus 15:13) lehchhandam (Exodus 14:13) an nih dân chanchin ngaihnawmtak chu târ lan niin, chu chu Krista Isuaa tlanna lehchhandamna pêk kan nih dân entîrtu, a hlimthla a ni nghâlbawk. LALPAchuan tûn hmâa an lo awm tawh thinna hmunleh an lo nih tawh thinte kha hre reng tûrin a duh a—ramdangah mikhual an lo ni ve reng tawh thîn a nih kha.

Tawngkam danga sawi chuan, Pathian hian a mitechu khawtlânga a chuan hnuai lam, hnam tlêm zâwk, salleh anmahni âia tam leh chak zâwk, anmahni tiduhdahtheite leh tiduhdah fo rêng thînte zahngaihna hnuaia loawm ve tawh tho thîn an ni tih hre reng tûrin a duh a nikan ti thei ang. Israel-te pawh hi hnam thlan, Pathianin akoh ngei, “puithiam chi” (Exodus 19:6) niin, anmahni lehan zînga chêng ve mikhuate, nên khân inan lohna lâi—abîk takin, sakhaw biak chungchângahte—eng eng emawchu nei tho mah se, “mihring dikna chanvo” inzahsak lehinhumhalhsak chungchângah erawh chuan mikhual te,hmeithâi te leh fahrah te pawh anmahni Israel mite nênangkhat veka en tlâng a, dik taka rorêlsak ve tho thin tûran ni.

Matthaia 7:12 chhiar la. Eng tiangin nge he Biblechâng hian an zînga chêng ve mi hnuaihnung zâwkte pawhhmangaih ve tho tûra Lalpan Israel-te a duhzia hre thiamtûrin min puih le?

Page 33: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

65 66

H-5

He Israel mite hnêna zilhhâuna thu, an zînga chêngve mi hnuaihnung zâwkte hmangaih tih hi hmâsângkhawvêla an thil chîn than tak chu a ni lo chiang a. Ramdang mite leh mi rethei deuhte chu a tha berah pawh ranang deuh chauhin an en thîn a ni âwm e.

Israel-te erawh chu mi dang lam bîk, an chheh vêlachêng ve hnam hrang hrangte hnêna êng chhitu tûr an nia. Chu an danglam bîkna chu chibai an bûk Pathianah lehchu mi chu chibai an bûk dân bâkah, an hnêna Pathianinsakhaw thurin dik a pêkahte khân hmuh a ni tûr a ni.Chutianga an zînga hnam dang awm vete pawh anhmangaihna chu khawvêl hnên an Pathian leh an sakhuachungnunzia an tihlan theihna kawng tha tak a ni dâwn a,chu chu khawvêl hnêna an Pathian chanchin puang darhtûra an lo awm chhan pawh a ni rêng bawk.

NILÂINI October 27DIK TAKIN RORÊL THÎN ANG CHE U

Keini ringtute hi chu Pathian nungchang lanchhuahtîr tûra koh kan ni a. Heti hian Paula pawhin a losawi: “Ka naute u, Krista chu nangmahniah siam puitlinaa awm hmâ loh chuan nu-in nau a vei ang maiin ka vei lehtâk che u hi” (Galatia 4:19)tiin.A enga pawh chu ni se, atîrah kha chuan “Pathian anpuia” siam kan ni rêng a(Genesis 1:27); mahse, chu Pathian anpui kan nihna chusualin a tihmêlhem ta hlauh mai a nih kha. Tichuan,Mosian Pathian thiltihtheihzia leh ropuizia a sawi khânPathian chu thamna la ve ngâi lo a nih thu bâkah, mi chaklote leh mi rethei tê tê-te ngaihsaktu a nih thu pawh asawi tel a. Pathian pawhin chutianga ti a nih chuan keinipawhin kan tih ve ngei a tûl ang.

A hnuaia Bible châng târ lante hi chhiar la. Hêngchâng pali-tea kan hmuh vek thupui pakhat awm chu engnge ni?

Deut. 1:16_______________________Deut. 16:19______________________Deut. 24:17______________________Deut. 27:19______________________

Mihring rorêlna in (court) tam berahte hian mi chaklo, mi rethei leh mi hnuaihnung deuhte chuan mi hausaleh thil ti thei, then leh rual leh chhûngkhat laina hnâingah takte chan ang “rorêlna”hi an chang pha ve lo fo thîna ni tih chu kan hre tlâng vek âwm e. Hetiang hi khawiramah pawh, eng hunah pawh leh eng hnam zîngah pawh anih dân a ni hrim hrim a, an ram leh hnam dânah chuanrorêlna dik kenkawh a pawimawhzia leh mi zawng zawngangkhat veka en tûr a nihzia pawh chuang eng ang mahse, a tak takah erawh chutiangin an ti ngâi chuang tlat lo:mi rethei, mi chak lo leh chhumchhia deuhte hi chuan mithate chan ang rorêlna an chang pha ve ngâi meuh lo a ni.

Hei hi amah Lalpangeiin a sawichungchânga makêm êm mai awm chu a ni a. Hnam dangte chuan dik lotakin ro lo rêl thîn pawh ni se, chutiang chu Pathian mi,khawvêl hnêna ama âiawhtu tûra a thlan Israel-te zîngahchuan a thleng ve tûr a ni lo. Tûn lâi huna kan tawngkamhman thin dân mila sawi dâwn chuan, hmasâng Israelramah khân “dân hnuaia rorêlna intluk tlâng” thleng setih hi Pathian duh dân a ni kan ti ang.

Pathianin dik taka rorêl thîn tûra a duh chhan dangpakhat a la awm leh a. “In thianghlim tûr a ni; kei, LALPAinPathian hi ka thianghlim si a” (Lev. 19:2) a ti. Israel mitekhân Pathian dik tak chu tu nge ni tih an hre chiang a,

Page 34: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

67 68

amah chu chibai bûk dân tûr dik taka bûkin a hnênahthawhlâwm dik tak an hlân thîn bawk. Khâng zawngzawngahte kha chuan an ti tha thlâwt rêng a ni. Nimahsela,an zînga chak lote leh reitheite chunga hlei an len rengtho si chuan eng nge awmzia awm ang? Chuvângin Lalpachuan a zâwlneite hmang khân mi retheite leh tanpuingâite rapbetute chu a lo sawisêl nasa tawh thîn a. Eng tinnge mi dangte chunga thil dik lo tak ti chungin in“thianghlim” theih ang? Eng ang pawhin sakhaw serh lehsângte chu zâwm tha mah ula, mi retheite in hnuaichhiahtlat tho si chuan in thianghlim thei dâwn rêng rêng lo vani.

Amosa 2:6; 4:1; 5:11; Isaia 3:14, 15; 10:1, 2;Jeremia 2:34 chhiar la. Hêng zâwlnei pathumte hianhmâsâng Israel-te chungchânga Lalpan vaukhânna thua lo sawi tawh ang tho kha eng nge an rawn sawi ve lehle? Chûng an thu sawite chuan keini tûn lâi huna mitehnênah hian eng nge a sawi?

NINGANI October 28PATHIAN NGAIHA SAKHAW BIAK DÂN THIANGHLIM

Deuteronomi 24:10–15 chhiar la. Hetah hian kanhnuaia awmte kan en dân kawnga kan zawm ngei ngeitûr eng thute nge târ lan ni le?

Hetah pawh hian mihring kan nihna anga inzahtawn theuh tûra min duh thu bawk kan hmu leh a. Mi tuemawin i thil eng emaw a pûk a, chu a thil pûk chu a rulhleh hun a lo thleng tawh a nih pawhin, amah chu i zah a nitih i lantîr tho dâwn lo’m ni? A inah va kalin i va thîng luitûr a ni lo. Pâwnah i lo awm ang a, ama’n a rawn pêk hunche i lo nghâk tûr a ni. Deuteronomi 24:12, 13 thu hian a

sawi tum nia lang chu, mi reithei tu emawin “dahkham”atân tiin a kawrfual a pe che a nih pawhin, zâna a inthuamlum nân ni tlâk hnu-ah i pe kîr leh ngei tûr a ni. Chângdangte pawh hian an hnuaia hna thawk, vui thu thlennatûr nei ve lote chu hmangaih taka enkawl tûrin a hrilh a.Chûng mite rahbeh chu Pathian mit hmuha thil sual takleh anmahni a tuartute tân pawha thil lungchhiatthlâk taka nih bawk avângin tih miah loh tûr a ni. Israel mite khaPathian tâna thu hretu, dik lohna, milem biakna, thil thalo leh sual chi hrang hrangin a chiah hneh tawh êm êmkhawvêl zînga kawng dik zawhtu mi thianghlimte an nidâwn a nih chuan, an zînga chêng ve mi chak lo ber berteleh chhuanchhamte chungah khân ngilneihna an lantîrngei a tûl a. Chuti a nih loh chuan, thu hretu a nihna khaeng mah lo mai a ni ang.

Jakoba 1:27–2:11 chhiar la. Hetah hianDeuteronomi bu-a kan hmuh,Lalpan a mite hnêna a sawiang tho kha eng thu nge a rawn sawi ve leh? Hêngchângahte hian mi retheite hnuaichhiah chu Thu SâwmPêk zawm lohna nên thil inzawm niin a ngâi a. Eng vângachutianga ngâi chu nge a nih?

Thu Sâwm Pêka a enga mah hian mi retheite âiami hausate duhsak zâwk hi thil sual a nih thu sawi tlangrâwng hran lo mah se, a ziak hâng ang ngau ngauva dânzawm that a, mi retheite leh tanpui ngâite chunga dik lotaka thil tih leh tho bawk si chu mite ngaiha kan sakhuavawn leh dân zawm tha nia kan inchhâlna tihthangtlâwmnamai mai a ni ang. Keimahni kan inhmangaih ang bawkakan thenawm khawvêngte pawh kan hmangaih ve-na hiPathian dân kan châwisân theih dân ber a ni a—hei hiJakoba hun lâi leh Ram Tiama lût mai tawh tûr Israel-te

Page 35: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

69 70

hnêna Mosian a sawi lâia thu dik a ni ang bawkin tûnahpawh hian a la ni reng a ni.

Keini Seventh-day Adventist, dân zawm that a tûlthu sawi thînte hian eng vângin nge Jakoba thusawiteleh Deuteronomi bu-a kan hmuh Mosia thusawite hi kanngaih pawimawh ngei ngei a tûl le?Jakoba Lehkhathawnakan hmuh kha ngaihtuah la, eng vângin nge dân zawmthat a tûl tih kan inzirtîr hian kan zînga mi rethei lehtanpui ngâi awm ve-te hi kan tanpuina kawngah mi atihphûr sauh a ngaih?

ZIRTÂWPNI October 29

ZIR BELHNA: Israel-te “hun rangkachak” tia an sawi thin,Davida leh Solomona rorêlna hnuaiah meuh pawh khân,Pathianin nasa takin malsâwm tho mah se, an zînga awmve mi rethei te, tanpui ngâite leh hnam tlêm zâwkte khaan rapbet viau thîn tho mai nia!

“Chuvângin, mi retheite rap betin buh in lâk luihsaka, lung chher chuan inte in sa a; nimahsela, a chhûngahin chêng lo vang; grêp huan nuamte in siam a; nimahsela,a uain in in lo vang. In bawhchhiatnate tamzia leh insualnate nasatzia ka hre si a; mi felte tiduhdaha, thamnalâa, kulh kawngkâa tlachhamte chanpual ngei pawh pe phallote u”(Amosa 5:11, 12).

“LALPAchuan a mite upaho chungah leh an mi lianhochungah ro a rêl ang a; LALPA, Sipaihote LALPAchuan,‘Nangmahniho hi in ni, grêp huai ei zotute chu; mi retheitelaka sum lâk chu in inahte a hi a awm ni’ a ti a” (Isaia3:14).

SAWI HO TÛRTE:

1. Hmâsâng Israel mite khân Aigupta ramah “mikhual”an lo ni ve reng tawh thîn a ni tih an hriat reng a tûla, chu tak chu khawtlânga mi chuang mai an nihlâia miin en se an tih ang chiaha an zînga awmmikhualte leh mi chuangte an ngaihsakna tûr chhanpawh a ni rêng bawk. Eng tiangin nge he thu hi Isuathisen zârah sual saltânna lak ata chhuah zalen kannih tâkna chanchintha nên hian a inzawm? Engvângin leh eng tiangin nge kan tâna Isuan thil a lotih tawh khân mi dang, a bîk takin kan zînga tanpuitunei lote kan ngaihsak kawngah nghawng a neih ang?

2. Pathian chu chibai bûk dân tûr dik takin chibai kanbûk a ni thei a, thihna chungchâng, hremhmunchungchâng, sakawlh chungchâng leh a dang dangtepawh kan hre thiam a ni thei bawk. Chûng zawngzawng chu thil tha tak vek a ni. Nimahsela, mi dangtechunga mâwi lo taka kan khawsak a, kan zînga michak lo awmte kan rah beh a, dik lo taka ro kan rêltho si a nih chuan eng nge awmzia awm ang? Thutakneitu kan nih avâng hian enga ti nge thutak hriatringawt hi chu amah ngau ngau chuan Pathianin kanlak atanga a beisei ber a nih loh? Chu chu eng vânginnge kan tân thang hlauhawm tak a nih theih?

3. “Mihring dikna chanvo” tia kan sawi mai thin hi aawmzia hriat thiamna kawngah kan rinna hian engtiangin nge min tanpui?

Page 36: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

71 72

ZIRLÂI 6 OCTOBER 30–NOVEMBER 5, 2021

HNAM ROPUI DANG TU NGE AWM VE?

CHÂNGVAWN: “Heti taka fel, dânte leh rorêlte, tûna in hmâaka zam zawng zawng ang dân nei hi hnam ropuidang tu nge awm ve? (Deuteronomi 4:8)

SABBATH CHAWHNU October 30BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Nambar 25:1–15; Deuteronomi

4:1–9; 4:32–35;Matthaia 5:13–16; 15:1–9; 1 Korinth 10:13.

Deuteronomi bung hmasa lam pathumte hi a nihnatakah chuan Israel hnam chanchin kal tawh ziahna bu niin,hêngahte hian Israel mite chu an thil lo tawn tawhte hriattîran ni a. Bung li-na atang hi chuan an hnam chanchin kaltawh kha hrilh zui zêl tawh lovin, an hnênah thu a hril tanta thung a ni deuh ber âwm e. Khâng thil thleng hranghrangte a sawi chhan kha an hnam chanchin kal tawhhriattîrna atân ngawr ngawr ni lovin, an zînga Pathianthiltihtheihna leh khawngaihna lo lan thin dân târ lan aduh vâng a ni mah zâwk a. Thil sual tiin a lung tiâwi lo fomah se, Lalpachuan anmahni nêna thu a lo thlun tawhkha a la zah chhunzawm zêl tho tih hriattîr a tum a ni.

Deuteronomi bung 4 hi Hebrai Bible-ah chuanthumal pakhat, we‘attah tih hmangin a intan a, we‘attahawmzia chu, “Khai le” tihna emaw, “Tûnah chuan” tihnaemaw a ni. An hnam chanchin kal tawh kha an thlîr kîr zohlim chiah a ni a, Kanan ramri an rawn thlen theihna tûraPathianin thil a lo tihsak tawh zawng zawngte kha an hre

chhuak thar leh ta—chutichuan emaw, “tûnah chuan”emaw, Pathian hnêna lâwmthu sawi lêt nân ti tûra a hrilhtekha (Deut. 10:12 en la) an ti ve thung dâwn ta a ni.

“Khai le” tih tawngkam dawt chiahah thumal dangpakhat lo lang hi shama a ni a. He thumal tho hi Juda-tetawngtâi thuchham lâr tak, Shema bul lamah pawh khânhman niin, awmzia chu “ngâithla” emaw, “âwm” emawtihna a ni—he thumal hi Deuteronomi bu-ah hian kan hmuzing hle nghe nghe.

Bung 4-na intan dân chu hetiang hian a sawi theihang: Tûnah chuan, Israel mite u, i tâna thil ka lo tih tawh zawngzawngte avâng khân hêngte hi in zâwm ngei ngei tûr a ni. . . .

SUNDAY October 31BELHCHHAH SUH U LA, CHHAWK THEN HEK SUH U

Deuteronomi 4:1, 2 chhiar la. Lalpan a “dânte leha rorêlte” chungchânga vaukhânna thu a pêk chu engnge ni? Eng vângin nge hei hi Ram Tiam an luh dâwnahruaiah khân a pêk kher le?(Deut. 12:32 pawh en la.)

Israel mite khaLalpan a “dânte leh a rorêlte” zâwmtûra hrilhin, chûngte chu belhchhah emaw, chhawk thenemaw lo tûrin a chah bawk a. A thuhrimin, tuin nge Pathiandânte chu tidanglam duh rêng rêng ang ni?

A chhânna chu kan hriat sa vek a ni a.

“Setana chuan vâna a lo tan tawh, Pathian dân thlâktumna hna kha hlen chhuah ngei tumin nasa takin a thawkmêk a. Vân atanga paih thlâk a nih hmâa vântirhkohte alo tihder tawhna thu—Pathian dân hi a dik lo va, siam thata ngâi a ni tih chu khawvêl mite hi a rintîr hmiah thei maia ni. Kristian kohhran zînga a tam zâwk daihte hian sawi

Page 37: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

73 74

chhuak lêm loh mase, an rilru ngaihtuahnaah tak chuanhe a dâwt thu hi an pawm ngei a ni tih an tilang.”—Ellen G.White, Selected Messages, Book 2, p. 107.

Hmâsâng Israel-te chanchin kha i ngaihtuah a nihchuan, buaina an tawh chhan tam tak kha chu dân thupêkthenkhatte an ngaihthah vâng ni thîn mah se (chu chudânin a sawi lo chhawk thenna a ni a), an lo belhchhah vengawt avânga buaina an tawh tum pawh a awm thîn thobawk. A zâwm dân tûr thu-ah dânin a sawi bâk eng engemaw an belhchhah a, chutianga an tihna lamah chuandânin a sawi tak kha an bawhchhe ta hlauh zâwk thîn a ni.

Matthaia 15:1–9 chhiar la. Eng tin nge hêngchângte hian Mosian Israel fate hnêna vaukhânna thu alo sawi tawh bawk kha a rawn sawi ve leh?

Hebrai miten an hnêna Pathianin a lo tiam tawhram an va luah tâk hnu khân vaukhânna thu a pêkthenkhat, entîr nân milem biak loh tûr tihte kha an pawisalo zui ta mai a. Chumi avâng chuan, milem betute thil tihdân tam tak kha la chhâwng ve-in, a châng phei chuanJehova chibai an bûknaah pawh an telh ve hial a ni. Isuarawngbâwl hun lâi vêl erawh kha chuan mihringtethurochhuah chi hrang hrang an belh hnem hman tawhhle ve thung a. Amah Isua ngei pawhin hêng anthurochhiahte avâng hian Pathian thupêk chu awmze neiloha an siam ta niin a sawi hial a nih kha.

A eng emaw zâwk zawk—belhchhah emaw, chhawkthen emaw—hmang hian dânchu tihdanglam a ni a;chuvâng chuan a hnam pum angin a nghawng tha lo taktakte kha an tuar ta thîn a ni.

Eng tiang kawngahte hian nge Pathianin ti tûramin hrilhte hi belhchhah emaw, chhawk then emaw lotûra kan fîmkhur a tûl?

THAWHTANNI November 1BAAL-PEOR

Deuteronomi 4:3, 4-ah hian Israel fate chu an hnamchanchin kal tawha thil thleng pakhat a hrilh a, a hrilhchhan pawh chumi atang chuan thlarau lam zirlâi tha takzir chhuak se a duh vâng a ni.

Nambar 25:1–15 chhiar la. Baal-peor hmunah khâneng thil nge thleng a, kha an hlawhchhamna atang khânthlarau lam leh an ni tin nuna an hman zui nghâl theihzirlâi eng engte nge an zir chhuah tâk le?

Israel miten an chheh vêla chêng milem be hnamthenkhatte an tihboral thu han chhiar hi chuan kan rilrua nuam chiah lo thîn a. Amaherawhchu, Baal-peor hmunathil thleng atang hian chutianga tiboral vek tûra thu a pêkchhan chu kan hre thiam thei mai âwm e. Israel-te khaan chhêh vêla chêng ve milem be hnamte hnêna Pathiandik tak—Pathian awm chhun ni bawk—chanchin hrilhtutûr an ni a. Chu mai pawh chu ni lovin, Pathian dik takchibai bûk dân zirtîrtu tûr pawh an ni nghâl bawk.Nimahsela, chutiang chu ti ta lovin, an vêl chêng hnamdangte “pathiante” chu an be ve ta zâwk hlauh a, chumiavâng chuan khawvêl hnêna a chanchin an hrilh tûrPathian lakah pawh an hel ta fo rêng a ni.

“Nawhchi zuar” tih tawngkam hian thlarau lamahkawh bîk neiin, Israel miten Pathian tak âia milempathiante an biak tâk thu sawina atân hman ni thîn thomah se (Hosea 4:12–14), Nambar 25-ah hi chuan Israelmipaten Moab hmeichhiate mipat-hmeichhiatna anhmanpui thu sawi nân hman a ni a. Hetah pawh hian

Page 38: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

75 76

Setana chuan suala kan tlûk tâk avânga nihphung sualkan loh neih tâk chu remchângah rawn la-in milem be mihmeichhiate chu mipate-hmeichhiatna hmanpui tûrathlêm thlûk inphal Israel mipate thlêm thlûkna hmanruaaha rawn hmang leh ta chat mai a ni.

Thil chiang tak pakhat chu, a taka nawhchizuartedâwr fotu chuan thlarau lama uirê mai pawh a pawisa longe nge thîn. Baal-peor hmuna Median hmeichhiate lomutpuitu Israel mipate pawh hian Baala chu pawm ve-in,a hnênah an inthâwi ta hial nghe nghe hlawm a. An hnênaMosian a lo hrilh tawh leh lo zirtîr tawh zawng zawngte pawhkha an tisa châkna tihpuitlin an duh avângin anhnuchhawn vek mai a ni.

Eng tin nge chutiang chu an tih theih zâwk le? Anthil sual tih hmasak zâwk (Median hmeichhiate mutpui)hmang khân an chhia leh tha hriatna an lo ti-ngawng vektawh a, chutiang a nih tawhchuan thlarau lama uirê chuthil harsa a ni tawh lo hrim hrim ang; tin,chumia hruailuh chu Setanan a tum ber pawh a ni rêng bawk. Thutakaan innghah tawh miau loh avângin eng mah pawisak pawha nei tawh lo va, an zînga mi pakhat phei chuan inbiaknapuan in kawngkâa an tah lâi takin Mosia mithmuhah lehIsrael-ho pung khâwmte mithmuhah, Median hmeichhiapakhat hi a chhûngte hnênah a rawn hruai ngam nia mawle!

Kan rilru leh taksa hi hnâi takin a inzawm a.Pakhat zâwkah hian thil eng emaw a thleng a nih chuan,pakhat dangah pawh nghawng a nei ve nghâl zêl thîn.Baal -peor hmuna thil thleng atang hian tisa châknakawnga insûm theih lohna hi kan thlarau nuna thilhlauhawm tak a nih theih dân kan zir chhuak em?

THAWHLEHNI November 2LALPA IN PATHIAN CHU VUAN RAWH U

Baal-peor hmunah khân mi sâng tam tak an thî a.Khâng mite kha Baala hnung an zui avânga tihhlum an ni.Amaherawhchu, Baala chibai bûk ve duh lo mi tam tak anawm ve tho bawk a.

Chûng mite chu tute nge?

“LALPAin Pathian vuantu apiangte erawh chu tûnthleng hian nung damin in la awm theuh a (Deut. 4:4).Engtin nge he lâi thu hian suala tlute leh tlu ve lote danglamdân a sawi fiah? Hetah hian sualna leh thlêmnachungchâng bâkah, kan nuna Pathian thiltihtheihnainhna a thawh dân chungchânga kan tangkâipui theihthuchah pawimawh tak eng nge awm?

Hemi chânga “zawng zawng” a tih leh leh a hmachiah chânga “zawng zawng” a tih hi khâikhin la. Baalabetu zawng zawngte chu tihboral vek an ni a; chutih lâiin,LALPA vuantu “apiangte” erawh chu nungdamin an awm vethung. Tui lâi rapa awm a theih lo va, chutiang chu tûnahpawh a la ni reng tho. Isua lamah kan tang a nih loh chuanamah dotu kan ni tihna a ni ang (Matthaia 12:30).

Hebrai tawnga “vuan” tih sawina thumal, dbq hianthil eng emaw zui tûra rilru siam fel tih a kâwk tlângpui a.He Hebrai thumal vêk hi Genesis 2:24-ah pawh hman niin,mipa chuan a chhûngte a kalsan ang a, a nupui a “vuan”dâwn a ni tih kan hmu (Ruthi 1:14). Chutiang hawi zâwngchuan Deuteronomi bu-ah hian vawi li hman niin (Deut.10:20; 11:22; 13:4; 30:20), hêng hman a nihna hranghrangahte hian an sawi tum pawh thuhmun vek a ni nghe

Page 39: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

77 78

nghe: Israel mite khân an Pathian chu an vuan tlat zêl tûra ni. A awmzia chu, a hnênah an inpe ang a, a hnên atanginchakna leh thiltihtheihna an dawng bawk ang.Thil pawimawh kan hriat reng tûr ni ta chu, mihringte hia titûr zâwk an ni a: anmahni’n Pathian chu an vuan tûr ani. Pathian chu “vuan” tûrin duhthlanna an siam ang a,chutichuan, Pathian chakna leh thiltihtheihna rin chhaninsuala tlûk an pumpelh thei dâwn a ni.

Juda 24 leh 1 Korinth 10:13 chhiar la. HêngThuthung Thar lehkhabu pahnihten an sawi eng hi ngeDeuteronomi 13:4-ah pawh kan hmuh le?

Pathian chu a rinawm a; suala kan tlûk loh nânmin vêng tlat thei. Nimahsela, keimahni hian Baal-peorhmuna mi rinawmte ang khân kan chhia leh tha hriatnathiang tak hmangin Pathian vuan tlat tûra duhthlanna kansiam a ngâi ve thung a. Chutianga kan ti a nih chuan,thlêmna a lo thlen hunah pawh rinawm takin kan dingtluan thei ang.

Eng tiangin nge tawngtâi, Bible chhiar, Pathianchibai bûkna leh inkhâwm ho tihte hian Lalpachu vuanthei tûrin min puih le?

NILÂINI November 3HNAM ROPUI DANG TU NGE AWM VE?

Deuteronomi 4:4 dawt chiah chângte hi PathianLehkhabu-a thu pawimawh leh mâwi berte zînga mi a ni a(Hebrai tawnga a inziah dân phei chu a mâwi lehzual!). Hêngchângte hi Deuteronomi lehkhabu thuchah pawimawh lâiber a ni a, châng dang zawngte hi chu he lâi thu sawi fiahna

leh sawi zauna a ni pawh kan ti thei ang. Hêng thute hi ichhiar pahin heti lâia kan hmuh inkaihhruaina dânpawimawh tak mai hi keini tûn lâi huna mite pawhin kanhman ve theih dân kawng hrang hrang awmte i ngaihtuahdâwn nia.

Deuteronomi 4:5–9 chhiar la. Eng vângin nge hethu hi Lalpan Mosia kal tlang khân Israel mite hnênah asawi?

LalpanIsrael-ten hria se a duh, chhan eng emawbîk tak a awm avânga koh an ni a, thlan an ni bawk tih hia ni. Pathianin Kaldai mite zîng ata Abrama a koh chhuahtirh khân a hnênah, “Hnam ropui takah ka siam ang che”(Genesis 12:2, NKJV; Genesis 18:18) tiin a lo hrilh tawh a,chu dinhmun chu rawn luahin hnam ropui tak an lo ni tangei mai.

Nimahsela, hnam ropui taka siam an nih chhanchu “leia hnam tin” hnêna “malsâwmna” (Genesis 12:2)thlentu an lo nih theih nân a ni a (Genesis 12:3).Tin, chumalsâwmna, Isua Messia chu an hnam thlah kal zêl atangalo piang tûr niin, chu mi lo pian hmâ chuan khawvêl hnênahêng chhitu an lo nih rih tûr a ni bawk. “Gentail-te ti-êngtu-ah ka ruat bawk ang che, kâwlkil thlenga ka chhandamtuai awm theihna tûrin” (Isaia 49:6)tiin a hrilh a. A awmziachu, anmahni-ah khân chhandamna a awm ni lovin,anmahni kal tlang khân Pathian dik tak, mihringtechhandam theitu awm chhun chanchin chu puan chhuahina awm tihna a ni.

Israel hnam khân lei leh vân siamtu, lei leh vânLalpa chu chibai bûkin a rawng an bâwl a; chutih lâiin milembe mite erawh chuan lungpui te, thingkûng te leh ramhuaite chibai an bûk ve thung. An va han inang lo tak êm!

Page 40: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

79 80

Hêng chângahte hian Israel-te kha hnam danglambîk an nihna kawng hnih a sawi a. A hmasa zâwk chu, anhnaiha Lalpa a awm reng thîn kha niin, biak bûk hmang tekhân mak tak maiin a rawn chênchilhthîn a nih kha. Adang leh chu, “heti taka fel, dânte leh rorêlte” neitu an nikha a ni.

Deuteronomi 4:32–35 chhiar la. Koh an nihna hret<ra Lalpanthil dang a hrilh leh bawk chu eng nge ni?

Israel hnam kha thil tha tam tak pêk an ni a.Chûngte chu eng tin nge an lo chhân lêt ve dawn le?

NINGANI November 4I FINNA LEH THIL AWMZIA I HRIAT THIAMNA

Kan hmuh tâk ang khân, Deuteronomi 4:1–9 hihmân lâi Israel-te kha Pathian hnam thlan bîk an nih maibâkah, chanchin tha hril tûr pawha koh a ni tel bawk tihthu sawi chhuahna a ni a. Hêng chângtea thil lo lang chiangêm êm mai chu, Israel mite khân LALPA thu an zawm a, anzui a, ti tûra a hrilhte chu an tih ngei a ngâi tih thu hi a ni.

Deuteronomi 4:6 chhiar leh la. Hêng hnam dangtemithmuha an “finna” leh “thil hre thiam” mi a nihna niaLalpana sawi tak chu eng nge ni?

Han chhiar liam puat chuan, dânte leh rorêlte khafinna leh hriat thiamna chu a ni emaw tih mai a awlkhawpin a rinawm a. Nimahsela, chu chu he lâi thuin asawi hi a ni lo. LALPA chuan dânte leh rorêlte chu a lo hrilhvek tawh a; chutih rualin, an finna leh thil an hriat thiamnaerawh kha chu dân an zawmna atanga an neih a ni zâwk.An thuâwihna kha an finna leh thil an hriat thiamna chua ni.

Hmân lâi Israel-te khân khawvêla dân leh dûn thaber ber an lo nei tawh thîn pawh a ni thei e (an nei rêngbawk a); mahse, chûng dânte chu zâwm ta chuang si lo se,eng nge a sâwtna awm ang? An finna leh an thil hriatthiamna kha an nuna Pathian dânin a sawi a lantîrnaatanga an neih a ni. An hnêna Lalpan a pêk thutakte khaa taka an nun chhuahpui a tûl a, chutiang chu a dânte anzawmna hmang chauhin an ti thei bawk. An êng dawn lehan thutak kawl zozâite pawh khân, kha thutak kha an nunchhuahpui a nih si loh chuan anmahni tân emaw, an chhehvêla chêng milem be hnamte emaw tân pawh eng mahtangkâina a nei thei dâwn lo va. Chuvâng chuan a nia,vawi tam tak a thu zâwm tûra hrilh an nih rêng a ni. Hnamdangte hnêna thu hretu an nihna tûra pawimawh chu dânteleh rorêlte ngau ngau kha ni lovin, dânte leh rorêlte anzawm kha a ni zâwk.

“Pathian dân an zawmna chuan hnam dangte maktih tham khawpa hmuingîlin a siam dâwn a. An hnêna finnaleh themthiamna chi hrang hrang petu chu anmahnizirtîrtu a nih zui zêl dâwn bâkah, a dânte an zawm thatazârah a châwisân leh tihzahawm an ni ang. A thu an âwiha nih phawt chuan hnam dangte tihrehawm thîntu natnachi hrang hrang lakah vênhim an ni ang a, taksa leh rilruhrisêl tak an nei bawk ang. Pathian ropuina, a lalna leh athiltihtheihna te chu an hmuingîl bîk dânah chuanpuanchhuahin a awm ang a. Pathianin a lalram puithiamholeh lal fapte ni tûra a ruatte niin, leia hnam ropui ber nitûra an mamawh eng kim a pe vek a ni.”—Ellen G. White,Kristâ Tehkhin Thûte, p. 288.

Matthaia 5:13–16 chhiar la. Hêng chângahte hianIsuan hmâsâng Israel mite hnêna a lo sawi tawh ang tho

Page 41: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

81 82

H-6

kha eng thu nge a sawi? Chûng a thil sawite chu engtiangin nge keini Seventh-day Adventist-te tân hian apawimawh êm êm bîk le?

ZIRTÂWPNI November 5

ZIR BELHNA: “Vâna indona ropui a lo intan tirh phat atangkhân Pathian dân paih thlâk hi Setana thil tum ber a la nichho ngar ngar a. Chu a thil tum chu tihhlawhtlin ngei atum ruh êm avângin Siamtu lakah pawh a hel ta rêng anih kha. Vân ata paih thlâk a nih hnu-ah pawh leiah hianindona chu a la chhunzawm ta zêl a. Mihringte a bum leh,Pathian dân bawhchhe tûra hruai kawih chu a thil tumber, enghelh ber a ni. Chu a thil tum chu a zavâia dân zawngzawng hnâwl vekna hmangin emaw, a zînga pakhat chauhhnâwl bîkna hmangin emaw tihhlawhtlin a tum a—a engazâwk zâwk pawh chu lo ni se, a rah chu thuhmun reng a nitho ang. Kawng khata tisual chuan dân chu a pum puia apawisak lohzia a tilang a; a thiltih leh khawsa zia chuandân bawhchhetu lamah a tang a ni tih a tihlan avângin ‘azaah chuan thiam loh changin a awm tawh a ni’ Jakoba2:10.”—Ellen G. White, Indona Ropui, p. 582.

Baal-peor hmuna thil thleng chungchâng kha hetihian Ellen White-i chuan a lo ziak a: “Pathianin kal miahlo tûra a hrilhna hmunah chuan va kalin, Setana thangahan awh phah ta a. Ring lo mite rimâwi tumah chuan va lâmve-in an nula hmêltha tak takte chuan an lo thlêm thlû a,Jehova chunga an rinawmna chu a dah bo ta. Hlim takaruai theh hovin, zu leh sa an chên a, chu chuan rilru fîmpawh a puttîr theih loh miau avângin mahni pawh aninthunun thei tawh lo. An tisa châknain a rilru zawng zawnga luah khat tawh a, hurna chuan an chhia leh tha hriatnaa tihngawn tawh avângin milem hmâa kûn mai pawh

pawisak lohna a neihtîr a. Chutichuan, milem be mitemâichâmah chuan inthâwiin serh leh sâng zahpuiawm bermai chu an ti ve ta a ni.”—Ellen G. White, Thlahtubulte lehZâwlneite, p. 473.

SAWI HO TÛRTE:

1. Keini Seventh-day Adventist-te hi hmâsâng Israelmite dinhmun angah khân dintîr kan nih dân kawngtengaihtuah ula. Khawvêl mi leh kohhran pâwl dangtenan neih ve loh thutak kan kawlte chu ngaihtuah bawkang che. Kan tâna chhân tûr zawhna awm ta chu heihi a ni: Pathianin min kawltîrte hi eng tin nge kanhman dâwn? Eng tin nge kan “finna leh thil hre thiammi” kan nihna te hi khawvêl hmâah kan pho lan ang?

2. ”Lalpa in Pathian vuantu apiangte erawh chu tûnthleng hian nungdamin in la awm a nih hi.” Heti lâiahpawh hian “a vuantu” tûr chu mihringte an ni a.Lalpachuan min rawn vuanin, ama thu âwih tûrin mintilui lo vang. Chutianga tih ahneh chuan, duhthlannazalên min pêk tawh hmang hian amah chu vawn kanthlang ang a. Chutianga duhthlanna kan siam tawhhnu chuan, eng tin nge amah chu nghet taka kanvawn zui reng zêl theih ang?

3. Sunday zirlâi tâwpa zawhna kha en leh la. Pathianthupêk lo belhchhah tih emaw, lo chhawk then tihemaw hi eng nge ni a awmzia? Thil lang chiang mai,entîr nân, Sabbath thlâk tumna ang te hi chu thuhran lo ni se, Pathian thupêkte hi tihdanglam a nitih pawh kan lo hriat miah loh hian a rûka tihdanglama ni thei angem?

Page 42: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

83 84

ZIRLÂI 7 NOVEMBER 6–12, 2021

DÂN LEH KHAWNGAIHNA

CHÂNGVAWN: “Pathian khawngaihna chu ka hnâwl lo ve; dânavânga felna a awm a nih chuan Krista kha athlâwnin a thî tihna a ni ang” (Galatia 2:21,NKJV).

SABBATH CHAWHNU November 6

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Deuteronomi 4:44; 5:6–22; 9:1–6; 10:1–15;Ezekiela 28:15, 16;Rom 3:20.

Kristian kohhran pâwl hrang hrangte zînga a tamzâwk daihte hian dân leh khawngaihna chungchâng sawivekin, hêng thil pahnihte inlaichîn tawn dân pawh an hrethiam tlângpui hlawm a. Dân chu Pathianin thianghlimnaleh felna tehfung atâna a hman niin, chu dân bawhchhiatnachu sual a ni. “Tu pawh thil tisual apiangin dân pawh abawhchhe thîn; sual hi dân bawhchhiatna a ni si a” (1Johana 3:4)tih ang khân. Chu dân chu kan zavâia kanbawhchhiat vek tawh avângin—”Pathian Lehkha Thu chuansual hnuaiah eng kim a khârkhip ta vek a” (Galatia 3:22)—Pathian khawngaihna chauhin min chhandam thei ta a.“Rinna avânga khawngaihnaa chhandam in ni; nangmahnithawh chhuah a ni lo va, Pathian thilthlâwnpêk a ni zâwke” (Efesi 2:8, NKJV).

(Kristiante zînga tam tak hi chuan dân zînga ni sarihnî Sabbath serh tûr tih lo tel ve hi an ngaimawh deuh hlekthîn a. A chhan pawh ni sarih nî Sabbath an serh duh loh

avânga an inthiam chawpna tûr chhuanlam dawrâwm tete siam an tum ruh êm vâng a ni. Nimahsela, chumichungchâng chu thupui dang daih a ni bawk a, tûnah hichuan khan khelh rih lo mai ang).

A sawi chhuah dân phung hrang hrang awmin, sawichhuah a nihna hmun leh chhan pawh inang diak diakhlawm lo mah se, dân leh khawngaihna chungchâng sawinahi Bible pum puiah hmuh tûr a awm tluan vek a, chutianginDeuteronomi bu-ah pawh hian kan hmu tam hle. Ni e,Deuteronomi bu pawh hian dân leh khawngaihna inzawmdân chu a sawi ve ngei a; mahse, a sawi dân erawh adanglam bîk hle thung a ni.

SUNDAY November 7VÂNA DÂN

Pathian chu hmangaihna Pathian niin,hmangaihna chu a nungchang kâihruaitu ber leh asawrkâr innghahna a ni a. Tin,Pathian chuan amahhmangaih lêt ve tûra min duh avângin thil dik leh dik lothliar hran kawnga zalênna nei leh zalên taka hmangaihthei mihringah min siam a ni.

Thil dik leh dik lo thliar hran kawnga zalênnaadinhmun pawimawh tak luahtu chu thatna dân kan tih maihi a ni a. Atom te, tuifinriat tui fâwn vêl te leh ransa chihrang hrang te hian leilung dân eng eng emaw chu zâwmtheuh mah sela, thatna dân erawh chu an zâwm ve lo va, anzawm pawh a tûl hran hek lo. Thil dik leh dik lo thliar hrangtheite chauhin thatna dân an zâwm a; chuvâng chu a nia,vânah pawh khian Pathianin vântirhkohte zawm atânthatna dân a lo siam rêng a ni.

Page 43: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

85 86

Suala Lucifera a tlûk thu inziahna Ezekiela 28:15,16 hi chhiar la. Amahah khân “khawlohna” hmuh niin,“sualah a lo tlu ta” bawk a nih kha. Hêng tawngkampahnihte hman a nih dân hian eng tin nge vânah khianthatna dân a awm a ni tih a tihlan?

“Khawlohna” tih leh “suala tlu ta” tih tawngkamtehi keini lei mihringte zînga hman thin a ni a. Nimahsela,Pathian Lehkhabu chuan thil siam zînga mi ni ve tho vânathil thleng chanchin sawina atân pawh hêng tawngkamtetho hi hman a nive tlat mai. Hei hian vânah leh leiah pawhathil awm chungchâng chu min hrilh a, dân hi vâna awmvântirhkohte tân leh leia mihringte tân a pawimawh ve vea ni.

“Chuti a nih chuan, eng nge kan sawi tâk ang le?Dân chu sual em ni? Ni teh suh e a. Nih ahnêkin dânavânga hriat ni lo se chuan sual ka hre miah lo vang.Dân chuan, ‘Awt suh’ lo ti lo se chuan awhna sual hi kahre dâwn miah lo tihna a ni a” (Rom 7:7, NKJV). Eng tinnge heta Paula thil sawi hi—a thuphung tal pawhin—thildik leh dik lo thliar hrang thei vântirhkohte awmnahmun vânah pawh khian a awm ve tho a ni tih kan hriattheih?

Ellen G. White-i chuan heti hian a lo sawi a:“Pathian duh zâwng chu a dân thianghlima a thupêkte-ahhian târ chhuahin a awm a, chu dân tho chu vânramachêngte pawhin an zawm a ni. Vâna vântirhkohte khianPathian duhzâwng hriatna âia sâng zâwk hriatnachungnung an nei bîk lo va, Pathian duhzâwng tih chu anthiltihtheihna hmanga rawng an bâwl theih dân sâng ber ani ve tho a ni.”—Malsawmna Tlâng, p. 101.

Vânram a ni emaw, lei a ni emaw—a dang chuanglo: Pathian hian thil dik leh dik lo thliar hrang thei a siama nih chuan, chûnghovin an zawm atân thatna dân a neingei ngei dâwn tih a chiang a, chu dân bawhchhiatna chu—vânah a ni emaw, leiah a ni emaw—sual a ni.

Eng vângin ngethatna dân leh thil dik leh dik lothliar hrang thei mihringte leh vântirhkohte hi inzawmtlat an nih le? Thatna dân hi awm ta lo se, engin nge thildik leh dik lo hrilh fiah ta ang?

THAWTANNI November 8DEUTERONOMI BU-A DÂN

Kanan ramri depa awm mêk Hebrai hnam, Pathianmi thlante chuan an hnêna Pathianin a lo tiam tawh ramchu an luah tak tak dâwn hnâi ta. Tichuan, kan hmuh tâkang khân, Deuteronomi bu hi Kanan ram an lâk hmâaMosian Hebrai mite hnêna inkaihhruaina a pêk hnuhnûngber niin, chûng inkaihhruaina a pêkte zîngah chuan anzawm ngei tûr thupêkte pawh a tel ve a ni.

Hêng Bible chângte hi chhiar la. Hêngahte hianeng thu nge Lalpan a sawi zin êm êm ni a, eng vângin ngechu a thil sawi chu Israel mite tân khân a pawimawhviau?(Deut. 4:44; 17:19; 28:58; 30:10; 31:12; 32:46; 33:2).

Deuteronomi bu hi a kahpah deuh tak pawhin hanchhiar ila, Israel hnam tâna dân zawm a pawimawhzia chukan hmu thei nghâl dâwn tho a ni. A nihna takah chuan,dân zawm kha thuthlunga an tih ve tûr, an bat a ni a. Pathianchuan an tân thil tam tak a lo ti tawh a, thil dang tam takpawh a la tihsak chhunzawm zêl dâwn bawk. Chûng a la

Page 44: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

87 88

tihsak leh zêl tûrte chu anmahni’n an tih theih loh tûr lehan phû miah lohte a ni hlawm nghe nghe a (Pathianin kanphû loh thil min pêk hi khawngaihna tia kan sawi pawh ani rêng bawk). An lo chhân lêt dân tûr nia a beisei chu adân zawm a ni.

Chutiang chu tûnah pawh hian a la ni reng tho.Pathian khawngaihna chuan, dân thiltihte tel miah lovinmin chhadam a—”Chutichuan, miin dân thiltihte tel lovin,rinnain thiam a chang tiin kan sawi a ni” (Rom 3:28, NKJV)—chumi kan lo chhân lêtna chu dân zawm hi a ni. Chutihrual chuan, dân kan zawm chhan erawh chhandamnahlawh chhuah kan tum vâng a ni lo thung a—”Chutichuan,dân thiltihte avângin a mithmuhah mi tu mah thiamchangin an awm lo vang, dân avângin sual hriatna a lo awma ni si a” (Rom 3:20, NKJV)—khawngaihna avânga kan dawnchhandamna rah a ni zâwk. “Nangni’n min hmangaih chuankan thupêkte in zâwm ang” (Johana 14:15) tih ang khân.

Deuteronomi bu hi khawngaihna leh dân inlaichîntawn dân kan hriat thiam theih nâna zirlâi bu pawimawhtak pakhat a ni thei a. Khawngaihnain Pathianin min tlana, keimahni’n kan tih theih rual loh chu min tihsak bawk,chutichuan, a lo chhân lêt nân rinnain a thu kan âwih a, adân kan zâwm ta thîn a ni. Suala Adama a tlûk atangabuaina hun leh sakawlhin a thiltihtheihna a hman hunthlenga dam chhuakte chu “Pathian thupêk zâwmtute lehIsua zuitu rinawmte” tia sawi an ni a (Thupuan 14:12)—Pathian leh thu a thlunpuite inkâra inlaichînna awm hidân leh khawngaihna inlaichîn tawn dân lo lan chhuahnakawng khat a ni. Pathian khawngaihna chuan a dân kanlo bawhchhiat tawhnaah min ngâidam a; tin, Pathiankhawngaihna vêk chuan a dân zâwm thei tûrin min tanpuibawk. Chu thuâwihna chu amah nêna thuthlungainlaichînna kan neih vânga lo awm a ni.

Dân zawm kan sawi mâwina lamah hian dân zawmavânga chhandamna hlawh chhuah tumna thangah kanâwk hlauh thei a. Chutiang chu a thlen loh nân eng tinnge kan invên ang?

THAWHLEHNI November 9IN THATNA TÛRIN

Bible hi a rin tlâk loh tia hnâwl dân kawng zawngngar ngar thîntute chuan Thuthlung Hlui lehkhabu hranghranga Pathianin a sawi thu hriam leh khawng deuhthenkhat hi an thur chhuak fo mai. Thuthlung Hluilehkhabuten an sawi Pathian hi chu a thin a ram a, phubalâk a chîng hle a, a rilru pawh a zîm hle bawk, Isua nên hichuan inang lo tak a ni tiin an sawi thîn. He an hnialfunghman hi thil thar pawh a ni hran lo va, tûna a dik loh dânang chiah hian kum za tam tak kal taa an rawn vawrhchhuah tirh atang rêng khân a lo dik lo sa tawh a ni.

Thuthlung Hlui lehkhabute hian LALPA chu a mihmâsâng Israelte hmangaihtu leh an tâna tha ber chauhzêl duhsaktu a nihzia an sawi tam hle a. Tin, chu ahmangaihna chu Deuteronomi bu-ah pawh hian chiangtakin a lang.

Deuteronomi 10:1–15 chhiar la. Hêng thute a sawihmâ hian eng nge a sawi a, hêng a thu sawite hianPathianin a mite, thil sual an tih hnu-ah pawh a lahmangaih reng tho dân eng tin nge min hrilh?Khawngaihna chungchâng eng nge a sawi bawk?

Hêng Bible chângte hian Pathianin Israel mite khaa nghawngaihin a hmangaih hle bawk a ni tih an sawi a. Abîk takin, châng 12 leh 13 hi lo chîk zual bîk ang che.

Page 45: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

89 90

Sentence khat chauh mah ni se, a thui hle thung a, anihphungah pawh zawhna niin, zawhna chhân awlsam taka ni nghe nghe bawk: Kei Lalpa hian ti tûra a hrilh che u chueng dang ni lovin hêng. . . nangmani thatna tûra ka kawngzawh, mi hmangaih, ka rawng bâwl leh, ka dânte zâwm te hi ani lo vem ni?

Hebrai tawnga ziah Bible-ah chuan, hemi chânga“in” tih zawng zawng hi mi pakhat kâwk vek a ni a (a awmziachu, “i” tiin a inziak tihna a ni). Pathian hian an hnampum pui hnêna a sawi a ni tih chu a chiang hle thonachungin, a mi mal tê têa an lo zâwm lo a nih chuan engnge awmzia awm ang? An hnam pum pui kha mi mal tinintêlkhâwmin a siam a siam a ni a. Chuvângin, Lalpapawhhian Israel hnama mi mal tin hnênah khân he thu hi asawi a ni.

Châng 12-a tawngkam a hman pakhat pawh hitheihnghilh phal chi a ni miah lo bawk a, chu chu,”hêngthilte hi nangmahni thatna tûrin pawmrawh u” (HebraiBible-ah chuan, letov lak a ni) tih hi a ni a. Tawngkam danginhan sawi tai la, Pathianin zâwm tûra a tih chhan chu antâna tih tûr awm zîngah a tha ber a nih vâng a ni kan tithei ang. Pathian chuan a siam a, a enkawl bawk a, antâna tha ber tûr a hriat mai bâkah, an tâna tha ber chu neingei se a duhsak bawk. A dân, a Thu Sâwm Pêk an zawmkha anmahni tân liau liauva tha tûr a ni.

Dân chu pal, thil eng emaw vên nâna a hungna bangkan siam thin nên hian tehkhin a ni thîn a, chumi hungchhûnga an awm a nih chuan anmahni rawn beih tumtuteleh tihchhiat tumtu thil tha lo lakah an him ang. A tâwizâwngin sawi ta mai ila, Pathian chuan a mite kha ahmangaih êm avângin a hnênah a dân hi a pe a, chu a dânzawmna chu “anmahnithatna tûr” liau liau a ni bawk.

Eng tiang kawngtein nge Pathian dân zawmna chu“keimahni thatna” tûr zâwk a ni tih kan hmuh theih ang?

NILÂINI November 10AIGUPTA RAMA SAL

Deuteronomi bu-ah hian thupui pakhat rawn langnawn fo a awm a, chu chu Lalpan Aigupta ram ata Israelfate a tlan chhuah thu hi a ni. Israel mite kha an tânaPathianin thil a tihsakte hre reng tûra hrilh an ni ngunkhawp mai a: “Chutichuan, Lalpan Aigupta ram ata kutchak takin leh bân pharin, thil hlauhawm tak bâkah,chhinchhiahnate leh thil makte nên a hruai chhuak a”(Deut. 26:8, NKJV; Deut. 16:1–6 pawh en ang che).

Dik takin, Thuthlung Hlui pum puiah hian Aiguptaram atanga Israel fate hruai chhuah an nih thu hi akhawngaihna avânga Pathianin bâwih leh rahbeh nihnaata a mite a chhan chhuahzia entîrna atân hman a ni thîna: “Aigupta ram atang khân ka hruai chhuak che u a, bâwihnihna ata ka tlan chhuak che u asin” (Mika 6:4, NKJV).

Thuthlung Thar lamah pawh Pathianin Aigupta ramatangaIsrael fate a hruai chhuah kha Krista rinna avângachhandamna chhinchhiahna atân hman a ni a: “Rinnainkhawmuala kal angin Tuifinriat Senah khân an kal kâi a;chutiang chuan Aigupta miten tih ve an tum khân tuiahan tla hlum zo ta a” (Hebrai 11:29, NKJV; 1 Korinth 10:1–4).

Mosian Israel fate leh Jehova inkâra thuthlunginnghahna Thu Sâwm Pêk a sawi chhuah lehnaDeuteronomi 5:6–22 hi chhiar la. Heta thupêk palina anzawm a tûl chhan a sawi hi i lo hmu thiam em? Chu chuandân leh khawngaihna inzawm dân eng tin nge a tihlan?

Page 46: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

91 92

Mosian ni sarih nî Sabbath-a chawlh thin tûr a nihthu a sawi pah hian, thil pakhat rawn sawi thar a nei a. Aawmzia chu, Exodus bu-a kan hmuh lungphêka ziakah khânSabbath nî-a chawlh thin tûr a nih tih chu inziak tawh thomah se, Deuteronomi bu-ah hian Sabbath serh a tûlnachhan dang pakhat a rawn sawi belh tihna a ni. He nî hithil siam hriat reng nâna serh tûr an ni a, chu mai bâkahchuan, Aigupta ram atanga tlan chhuah an ni tih hriatrengna atân pawh an serh thîn bawk tûr a ni. Pathiankhawngaihna chuan Aigupta ram ata hruai chhuakin anhnathawh chawlh hahdamsan theihna hun tha tak a pe a(Hebrai 4:1–5).Chu khawngaihna, an chunga Pathianin alantîr chu an lo chhân lêt ve-na atân mi dangte hnênahkhawngaihna an lantîr ve a tûl ta a ni.

Hetah hian ni sarh nî Sabbath chu thil siamchhinchhiahna ropui tak a nih mai bâkah, tlanna lehkhawngaihna chhinchhiahna ropui tak pawh a ni tel bawka ni tih kan hmu a. In chhûngkhura mi zawng zawng, anfate chauh pawh ni lovin an chhiahhlawh te, an ran vulh teleh an awmpuite chenin an châwl vek thîn tûr a ni. Sabbathhian Juda-te hnêna Pathianin a pêk khawngaihna kha midang, thuthlung neitu ni ve lêm lote hnênah lam pawh a pechhâwng ve vek a. Chu chuan Pathian dânah hian hmunlaillum tak a luah nghe nghe. Pathianin a khawngaihavânga thil a tihsak ang kha anni pawhin mi dangte tânan tih ve a ngâi a. Hei hi mi zawng zawng hriat thiam vektheih tûr khawpa thil chiang sa a ni.

Matthaia 18:21–35 chhiar la. Eng tiang kawnginnge he tehkhin thu-ah hian Sabbath thupêka kan hmuhdân pawimawh tak kha puan chhuahin a awm?

NINGANI November 11NANGMAHNI FEL VÂNG A NI LO

Kristian sakhaw zirtîrna laipui leh Bible-in a puanchhuah sakhaw zirtîrna ni bawk chu rinna avâng chauhathiam chantîr kan nih thu hi a ni. “Pathian Lehkhain engnge a sawi? ‘Abrahama khân Pathian a ring a, tin, chu rinnachu a felnaa ruat a ni” (Rom 4:3).

Ellen G. White-i chuan heti hian a lo sawi a: “Rinnaavânga thiam chantîr tih chu eng nge ni a awmzia? Pathianhnathawh niin, vaivuta mi mihring ropuina a rawn dahnaa ni a, mihringin ama thiltihtheihna hmanga atâna a tihtheih miah loh tûr a rawn tihsakna a ni. Mihringtenanmahni mai chuan eng mah an ni lo tih an inhmuh chiahhian Krista felnaa inthuam tûrin an rilru a inpeih nghâlthîn.”—Ellen G. White, The Faith I Live By, p. 109.

Pathian chu tu nge a nih a, keini lakah hian engtiang taka thianghlim nge a nih tih i ngaihtuah a nihchuan, khawngaihna thiltih mak tak chauhin minchhandam thei a ni tih i hre thiam ngei ang. Chutiang chua ni ngei rêng bawk a: khawngaihna thiltih chu krawsahkhân rawn thlengin, sualna nei lo Krista chu mihringtesual tlan nân a lo thi ta a ni.

He thu hi rilrua hre reng chungin Deuteronomi9:1–6 chhiar la. Hetah hian eng thu nge Mosian a sawi a,chu a thil sawi chuan eng tin nge a phû miah lote hnênaPathian kawngaihna a lo thlen dân a târ lan? Heta thilthleng hian eng tin nge rinna avânga thiam chantîrnathu hi a sawi fiah le?

Paulan chanchin tha a zirtîr dân hi ngun taka kanzir chian chuan, Deuteronomi 9:5-a Mosia tawngkam hman,“in fel vângin emaw, in rilru dik vângin emaw” Pathianin a

Page 47: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

93 94

chhandam dâwn rêng rêng lo che u tih atanga a chherchhuah a ni tih kan hre thei ngei ang. Min chhandam chhantûr zâwk chu “chatuana chanchin tha” thutiamte avângazâwk a ni a (Thupuan 14:6), chu thutiam chu “kan thiltihteang ni lovin, ama ruat leh khawngaihna ang zâwkin minpe a, chu khawngaihna chu leilung pian hmâ khân KristaIsuaah chuan min lo pe tawh a ni” (2 Timothea 1:9; Tita 1:2).Chu thutiam chu “leilung pian hmâa” pêk kan ni tawh anih si chuan, keimahni thiltihte avâng a ni lo tih a chiangmai a, a chhan pawh “leilung pian hmâ” kha chuan kan laawm miau lo va, awm lo na na na chuan eng thil mah kanla ti thei lo bawk.

A tâwi zâwngin sawi ila, tling lo leh fel lo, mi luhlultak pawh ni mah la, Lalpa chuan he hna ropui tak hi i tânleh nangmahah khân a thawk dâwn tho a. Chumi avângchuan a thu âwih a, a dânte zâwm tûrin thu a pe ve thungche a ni. Thutiam chu pêk i ni reng tawh a, i hnên a lothleng tawh nghe nghe bawk: i thiltih te, i thuâwihna techu tha eng ang mah se, chhandamna pe theitu che an nichuang lo va. Chutiang ni lovin, chhandam tawh i nihavânga i awm dân tûr a ni zâwk.

Lalpa chuan a khawngaihnain a chhandam tawhche a; tûnah chuan in thinlungah a dân chu ziaka awmina Thlarau chuan thiltihtheihna a pe bawk che a, a thuâwihmai chu i tih tûr a lo ni ta a ni.

ZIRTÂWPNI November 12

ZIR BELHNA: “Krista hmêlma, vâna Pathian dân ngaitheilo tawhtu khân sipai hotu râl rêl thiam tak leh fing tak angmaiin a thiltihtheihna zawng zawng nên hna a thawk a.Sualman chhuak thei dik tak awm chhun, felna tehfung ni bawk

Pathian dân hi eng mah lova a chantîr theih nân bumnahmanraw chi tinrêng a hmang kual thîn a ni.”—Ellen G.White, Review and Herald, November 18, 1890.

Vân boruakah khian chhiar sên loh khawpa tamarsi bâwr khâwm an awm a. Chûng arsi bâwr khâwmpakhatah ringawt pawh chuan arsi tlûklehdingâwn za tamtak an awm a ni. Chutichuan, arsi tam tûrzia chu kansuangtuah thiam tawh mai âwm e.

Heti ngaihtuah ila: thil eng kim mai hi thil dangeng emawin a siam emaw, a hrin emaw vek an ni a, chûngthilte siamtu emaw, hringtu emaw chu a thil siam emaw,a hrin emaw âiin an ropui ngei ang tih a rin theih bawk.Entîr nân, Spanish lemziaktu hmingthang tak, Picasso-apawh kha ama lemziakte âiin a ropui zâwk a. Chuvângin,kan chênna khawvêl leh vân boruakte siamtu Pathian hilei leh vân pum pui âi hian a ropui zâwk ngei ang tih achiang hle.

Hei hi rilru-a hre chungin he Bible châng hi nguntakin i ngaihtuah dâwn nia: “A tîrin Thu a awm a, Thu chuPathian nên an awm dûn a, tin, Thu chu Pathian a ni. Anichu a tîr atang rêngin Pathian nên an lo awm tawh a. Thilzawng zawng hi amah hmanga siam vek niin, ama tel lochuan eng mah hi siam a ni lo” (Johana 1:1–3, NKJV). Aawmzia chu, thil siam tinrêngte siamtu, vâna arsi chhiarsên loh khawpa tam awmte siamtu Pathian chuan eng ngea tih tâk le? A inphah hniam a, mihringah lo changinnausên angin a rawn piang ve a, thil sual eng mah khawihlovin a nun a hmang a, chumi hnu chuan krawsah thî-inkan sualte avâng hremna kan tawrh tûr chu ama’n a phura, chumi azârah chuan chatuana nunna thutiam kan lonei thei ta a ni.

Page 48: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

95 96

Kan hmâah hian thutak ropui êm êm mai chupharhin a awm a: chu chu krawsa khenbeh Isua Kristaakhawngaihna pêk tawh kan nih thu hi a ni. Chumi kan lochhân lêt vena tâna Pathianin beisei a neih chu eng nge?“Hêng thu zawng zawng khâikhâwmna hi ngâithla teh ang:Pathian tih la, a thupêkte vawng rawh; hei hi mihring zawngzawng tih tûr chu a ni mai” (Thuhriltu 12:13).

SAWI HO TÛRTE:

1. Thawhtanni zirlâi tâwp lama zawhna, Pathian dânThu Sâwm Pêk (thupêk palina pawh hi telin) zawm atûl a ni tih ringtuten dân zawm avânga chhandamnahlawh chhuah tumna thanga an awh loh nân an invêna tûl tih chungchâng kha chhiar leh la. Eng tianginnge thuâwihna leh dân zawm avânga chhandamnahlawh chhuah tumna hi a inan loh a, eng tin nge adanglamna kan hriat thiam theih ang?

2. Mi tuten emaw, Thu Sâwm Pêk an bawhchhiat avângathil râpthlâk tak tak an tawrh tawh dân chanchin sawitûr i hria em? Eng tin nge chu chuan Pathianin minlo hmangaihzia a lantîr?

3. Eng tin nge kraws khân keimahni chaknaa vânramhan thlen tumna hi a sâwt lohzia min hrilh?

ZIRLÂI 8 NOVEMBER 13–19, 2021

NUNNA CHU THLANG RAWH U

CHÂNGVAWN: “In hmâah nunna leh thihna, malsâwmna lehânchhia ka dah tih tûnah hian in chungchângthua hretu atân lei leh vân ka ko a ni;chutichuan, nunna chu thlang rawh u, in nuntheih nân, nangni leh in thlahte nên”(Deuteronomi 30:19).

SABBATH CHAWHNU November 13

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Genesis 2:8, 9; Deuteronomi4:19; 30:1–20; Rom 6:23; 10:6–10; 1Johana 5:12; Thupuan 14:6–12.

Thawnthu lungchhiatthlâk tak lo sawi ila. Nulapakhat, kum 22-a upa hian natna hlauhawm tak mai a veia. Chu a natna vei chu thluaka bâwk awm a ni. Tûn lâidamdâwi tha ber ber nêna enkawl a ni chung pawhin engmah tak tak tih theih a ni tawh chuang lo va, natna khumamu chungin a thih hun tûr nî leh dârkâr chu a nghak tawptawh mai a ni ber. Mahse, he nula, “Sandy-i” hian thih maia la duh bawk si lo.

Heti hian ruahmanna a siam a. A thih hnu-ah a lûchu nitrogen tuia khat bâwmah an dah ang a, chutichuan,an dahna tui chu a vawh avânga a khang hialna tûr hmunah(deep freezer) an dah dâwn a ni. Hetianga tih a duh chhanchu a thluak timûrte kha thi lova vawnhim theih a beiseivâng a ni a. Chutiang chuan, kum sawmnga emaw, kumza emaw, kum sâng khat lâi pawh a ni maithei e, khâwl

Page 49: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

97 98

H-7

changkâng leh mihring thiamnain computer-a a thluakadah luh theih hmâ chuan a lo awm ngat ngat mai dâwn ani. Chutianga an ti thei a nih ngat chuan, Sandy-i hi a lo“nung” leh ang a, kumkhua pawhin a thi tawh ngâi lo vang.He thawnthu hi a lungchhiatthlâk hle mai. Alungchhiatthlâk chhan pawh nula pakhat thi mai tûrchanchin a nih vâng ni mai lovin, he nulain nun lehbeiseina a neih a nghahna dawrâwn êm vâng pawh a ni telbawk. Mi dang tam takte ang bawkin Sandy-i pawhin dam aduh a, la nun chhunzâwm a châk hle. Nimahsela, atâwpkhâwkah chuan eng mah ni lo tûr kawng chu zawh atum tlat mai si a.

Tûn kârah hian Deuteronomi bu bawk kan zirchhunzawm leh ang a. Nunna thlan a pawimawhzia lehnunna thlang thei tûra Pathianin remchâng min siamsakdâwn thlîr hovin, chu chu nunna Petu leh EnkawltuPathianin thlang tûra min duh dân ang ngeia thlan dânkan zir dâwn ho dâwn a ni.

SUNDAY November 14NUNNA THING

He khawvêlah hian keimahni duh thu rênga lo awmkan ni em? Tu mah kan awm lo vang. Keimahni duh thurênga lo awm kan nih loh hi chu thu hran ni se, kan piannahmun tûr leh kan pian hun tûr bâkah, kan nu leh patetûrah te pawh hian duhthlan theihna kan nei miah lo bawk.

Chutiang chiah chu Evi leh Adama te dinhmun pawhkha a ni a. Thinghnah te, lungpui te leh tlâng te hianmahni’n Pathian siam nih an thlan avânga siam a ni loang chiahin, Evi leh Adama te pawh khân Pathian chuanmahni siam tûrin an ngên miah chuang bîk lo. Eng pawh

chu ni se, Pathian chuan nunna min pe ta tho chu a ni a.Amaherawhchu, he khawvêlah hian min awmtîrin(lungpuite pawh an awm ve tho a) nunna min pe bawk a nimai lo va (thil nung zînga a tê ber, amoeba pawhin nunnachu a nei ve tho), Pathian anpui, duhthlanna zalên takahmang theiin min siam bîk a ni.

Nimahsela, he khawvêlah hian Pathian anpui,duhthlanna zalên taka hmang thei ni tûr pawh chuan loawm kan thlang chuang miah lo bawk a. Pathianin minpêk ni ta zâwk chu nun chhunzawm zêl leh chhunzawm zêlloh thua duhthlan theihna zalên kan neih hi a ni. A awmziachu, amaha awm nunna, chatuana nunna chu kan thlangemaw, kan hnâwl emaw thei a, chutianga thlang thei kannih chhan pawh Isua leh krawsa Isua thihna vâng khân ani.

Genesis 2:8, 9, 15–17 leh Genesis 3:22, 23 chhiarla. Pathianin Adama hnêna a dam leh thih hril theiduhthlanna pahnih a pêkte chu eng nge ni?

“Huan lâi takah khân nunna thing a ding a, chumithing rah chuan nunna a pawtsei thei. Adama khân Pathianthu la âwih reng ni se chu he thin rah hi a duh duha lovina thei chhunzawm zêl ang a, kumkhuain a nung dâwn ani. Nimahsela, thil sual a tih tâkah khân nunna thing raha lawh phalsak a ni ta lo va; chuvâng chuan thi thei a lo nita. Pathianin a chunga hremna thu a puan, ‘Vaivuta siam ini a, vaivuta vêk i kîr leh ang’ tih hian a thih tawh hnu chuaneng mah châmbâng awm lovin a tâwp hmak tawh dâwn tih akâwk.”—Ellen G. White, Indona Ropui, pp. 532, 533.

Chutiang chuan, a tîr atang rêng khân Bible hianduhthlân tûr pahnih chauh min lo pe hrim hrim a: pakhatchu chatuan nunna niin, chu chu kan neih tûr rêng nia atîra Pathianin a duan kha a ni, a dang chu chatuan thihna

Page 50: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

99 100

niin, chu chu a nihna takah chuan kan lo chhuahna, engmah lo nihnaa kîr lehna a ni ve thung.

Thil ngaihnawm deuh mai chu, thih theih lohnanun pe thei nia Pathian Lehkhabuin a sawi “nunna thing,”Bible-a lehkhabu hmasa ber Genesis bu-a lo lang hmasaber hi Bible-a lehkhabu tâwp ber Thupuan bu-ah pawh arawn lang nawn ve leh tlat hi a ni. Thupuan 2:7 leh Thupuan22:2 chhiar ang che. Pathianin min hriattîr a duh chu,nunna thing kha duh duha ei thei tûr ni mah ila, sualavângin kan thei ta lo. Nimahsela, nakînah, sual avângaharsatna lo thleng zawng zawngte hi chin fel vek a nih a,kumkhua atâna a tâwp hlen vang vang tawh hunahtlansate, nunna thlangtute chuan Isua leh chhandamnaruahman zârah nunna thing rahte hi, a tîra kan tâna daha nih ang tak khân kan ei thei leh dâwn a ni.

Hei hi ngaihtuah teh: Ni tina duhthlanna kansiamte hmang hian eng tin nge nunna emaw, thihnaemaw kan thlan thin le?

THAWHTANNI November 15TUI LÂI RAPA AWM THEIH A NI LO

Bible bu pum pui hi chhiar chhuak vek pawh ni ila,duhthlan pahnih chiah kan nei a ni tih kan hria ang—chûng duhthlan tûr pahnih kan neihte zînga a khawi emawzâwk chu kan thlan ngei a ngâi dâwn a ni.

Hêng Bible chângte hi chhiar la. Chiang tak emaw,thu khuh deuh emawa duhthlan tûr pahnih awm an sawitechu eng nge ni a, chûngte chu eng tin nge an târ lan?

Johana 3:16______________________Genesis 7:22, 23___________________Rom 6:23_______________________

Rom8:6________________________1Johana 5:12_____________________Matthaia 7:24–27__________________

A tâwpkhâwkah chuan mihringte hi tui lâi rapinkan awm thei dâwn chuang lo. Indona ropui kal mêk hi atâwp hlen hmâin sual, Setana, thil tha lo, thuâwih lohnaleh helna te hi tihbo vek a ni phawt ang a. Chumi hnu-ahchuan, kan zavâi hian, mi mal tinte hian nunna, khawvêlsiam hmâa Pathianin kan zavâi atâna a lo ruahman tawhchatuana nunna chu kan chang a nih loh vêk pawhin,chatuana thihna, “LALPA hnên ata leh a chakna ropuinaatanga chatuana boralna” chu an chang dâwn a ni (2Thesalonika 1:9).

A khawi zâwk hi nge kan chan tûr ni ang? Achhânna chu keimahni theuhah a innghat a. Kan hmâahhian nunna emaw, thihna emaw—kan duh zâwk zâwk thlantûr a awm.

Chatuana nunna leh chatuana boralna thu-ah hianduhthlang tûr kan ni tih chungchâng hi ngaihtuah la,eng vângin nge Bible-in hremhmun hi kumkhuaa mi ankan rengna tûr hmun a ni lo tih a lo sawi hi thu dik lehthlamuakthlâk êm êm a nih le? Hremhmun chu nungreng chunga mi sualte chatuana hrem an nihna hmuntûr lo ni ta zâwk se, chu chuan Pathian nungchang engnge a sawi ang?

THAWHLEHNI November 16NUNNA LEH THIL THA, THIHNA LEH THIL THA LOMALSÂWMNA LEH ÂNCHHIA

Deuteronomi bu tâwp lamah hian Israel miten LALPA

thu an âwih loh a, thuthlung thutiamte an bawhchhia anih chuan an chunga thil lo thleng tûr hrang hrangte thui

Page 51: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

101 102

angreng tak a sawi a. Chumi zawh, bung 30 atang hianthutiam chungchâng sawi ve thungin Pathian thu âwih lomah se, salah tântîr ni mah se, Pathian chuan an ramah ala hruai kîr leh tho dâwn a ni.

Mahse, chu chu an inchhîr a, an thil sual tihte ansiam a nih chauhin a thleng thung ang.

Deuteronomi 30:15–20 chhiar la. Hmâsâng Israelmite hnênah khân duhthlan tûr eng engte nge Pathianina pêk a, chûng duhthlan tûr a pêkte chu Bible hmundangahte pawh hmuh tûr a awm ve tho em?

Lalpa chuan a sawi chiang khawp mai: Evi leh Adamate hmâa a lo dah tawh ang chiah khân, an hmâah pawhhian duhthlan tûr pahnih a dah a. Dik taka sawi chuan,Hebrai tawnga “tha” an sawina thumal (tov) leh tha lo ansawina thumal (ra’) Deuteronomi 30:15-a kan hmuh hiGenesis bu-a a “chhia” (ra’) leh a “tha” (tov) hriatna thingsawina atâna thumal hmante nên khân thuhmun reng ani. Hetah pawh hian, Bible hmun dangah pawh a nih dânang thovin tui lâi rapa awm theih a ni lo va, a khawi emawzâwk zawk chu an thlan ngei a ngâi tlat. Lalparawngbâwlinchatuan nunna an nei dâwn nge ni a, a rawngbâwl duhlovin thihna chu an thlang zâwk dâwn? Keini tân pawh adang chuang lo, a khawi emaw zâwk zâwk hi kan thlan vengei a tûl ang.

Nunna, thil tha leh malsâwmna an thlang a nih lohchuan, thihna, thil tha lo leh ânchhia an thlang zâwk tihnaa ni dâwn a. Mahse, a tâwpkhâwkah chuan Pathian hianthil tha chauh, nunna chauh leh malsâwmna chauh pêk aduh a ni tih kan la hre tho ang. Nimahsela, amah anhawisan a nih chuan, hêng thil tha lo tak takte hi a

chungah a lo thleng ngei dâwn thung a, a chhan pawh a bîktaka Pathianin a vênhimna kha an chan tawh dâwn lohvâng a ni.

Israel mite kha hêng duhthlannate hi chhawpsakan ni a. Chutih rual chuan, duhthlanna zalên an nei a,chu chu tu ma tihluihna ni lovin an hmang thei a ni tihpawh a chiang hle. Hêng Bible chângte leh Bible châng dangtam tak, Thuthlung Hlui lama mite leh Thuthlang Tharlama mite pawh hi duhthlanna zalên nei ni ta lo ila, awmzenei lo mai an ni ang.

Lalpan an hnêna a sawi chu hei hi a ni: Chutichuan,in hnênah ka pêk che u duhthlanna zalên kha hmangin thihna,thil tha lo leh ânchhia ni lovin nunna, malsâwmna, thil tha chuthlang rawh u.

Thlan tûr zâwk chu a chiang reng a ni lo’m ni?Nimahsela, eng nge an thlan tâk zâwk si le? Indona ropuichu tûna a taka beih a ni ang chiah hian hetih hun lâipawh hian beih a lo ni tawh a. Israel-te chunga thil thlengatang hian LALPA hnêna kan inpêk pumhlûm loh a, nunnachu kan thlang lo a nih chuan eng nge kan chungah lothleng ang tih hi kan ngaihtuah ngun hle tûr a ni ang.

Read Deuteronomi 30:20 chhiar la. Hmangaina lehthuâwihna inzawm dân a sawi hi lo chhinchhiah ang che.Israel mite khân Lalpa laka an rinawm theih nân engthil nge an tih ang? Eng tin nge keini pawh hian chutiangbawk chu kan tih ve ang le?

NILÂINI November 17IN TÂN A HARSA LUTUK LO

Deuteronomi 30 hi Lalpan Israel mite hnêna ansualte avânga an inchhîr a nih a, an kawng tha lo zawh

Page 52: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

103 104

mêkte chu an bânsân a nih chuan an tâna thil a tih tûr asawina thuin a intan a. Thutiam ropui tak tak a pe bawk.

Deuteronomi 30:1–10 chhiar la. An hnênaPathianin thu a tiamte chu eng nge ni? Hei hian Pathiankhawngaihna chungchâng eng tin nge min hrilh le?

Hêng thutiamte hi hriat an nuam ngawt ang tih achiang a. Nimahsela, Pathianin thu a pêkte an hawisan anih pawhin a malsâwmna chu an chang tho tihna erawh ani lo. Lalpa hian tu hnênah mah khawngaihna tlâwm pengâi lo va. A hmangaihna a lantîrate chuan amahhmangaih lêt ve-in, an hmangaihna chu ti tûra a hrilhtethuâwih taka an tihna hmangin an puang chhuak ve tûr ani.

Deuteronomi 30:11–14 chhiar la. An hnênahLalpan a sawi chu eng nge ni? Hêng chângahte hian engthutiam bulpuite nge kan hmuh a, hetiang thutiamte hiThuthlung Thar lama eng chângahte nge kan hmuh ve?

Pathianin a thinlunga ngaihtuahna awm chhamchhuah nâna tawngkam a rawn hman mâwizia leh ropuiziahi i lo man thiam em aw? Israel mite hi an tâna thil tihharsa lutuk tûr a tuksak lo va. A thupêk chu an tâna hriatthiam “har” leh “mak” a ni hran lo bawk. Tin, an ban phâkloh tûr khawpa hlâah a awm ngâi miah lo bawk a. Mi tuemawin an han bansak ngâi tûr khawpa sâng vânah a awmlo va; mi tu emawin an rawn lâksak ngâi tûr khawpa hlâtuifinriat râlah lah a awm hek lo. Heti hian LALPA chuan asawi a: “In zawm theih nân thu chuan a hnaih hle che u a,in kâah leh in thinlungah a awm a ni” (Deut. 30:14). Aawmzia chu, ka thupêk chu mi dangte hnêna hrilh chhâwng

ve tûrin in hre chiang tâwk a, in thinlunga a awm miauavângin in ti ngei tûr pawh a ni bawk a tihna a ni.Chuvângin, thuâwih lohna tûr chhuanlam eng mah an neilo va. “Tih tûr min tuk apiangte chu kan hlen chhuah ngeitheih nân theihna min pe tel nghâl zêl thîn bawk a ni.”—Ellen G. White, Kristâ Tehkhin Thûte, p. 286.

Tirhkoh Paula chuan hêng Bible chângte zîngathenkhat hi Kristaa chhandamna awm thu a sawinaah arawn sawi chhâwng ve a; a awmzia chu, anni pawh kharinna avânga felna chang ve tho an ni a tihna a ni (Rom10:6–10 en la.)

Chutiang chuan, Israel fate kha nunna emaw,thihna emaw, malsâwmna emaw, ânchhia emaw—a khawiemaw zâwk zâwk thlang tûra hrilh an ni a. Khawngaihnaleh rinnaa nunna an thlang a nih chuan, an nei ngei ang.

Vawiinah pawh hian chutiang tho chu a la ni zêl ani lo’m ni?

NINGANI November 18PATHIAN CHIBAI BÛK CHUNGCHÂNG

Lalpaleh Israel mite inlaichînnaa a pawimawh berchu chibai bûkna a ni a. An chheh vêla chêng ve hnamdangte laka an danglam bîkna pawh Pathian dik tak chibaibûktu awm chhun an ni kha a ni. Hnam dang zawngte khachuan pathian lem chi chi hrang hrang an be ve thung a.“Kei, keimah ngei ka nih hi hria ula, Pathian dang an awmlo ve” (Deut. 32:39).

Deuteronomi 4:19; 8:19; 11:16; 30:17 chhiar la.Hêng châng hrang hranga vaukhânna thu inang awm chueng nge ni? Eng vângin nge he vaukhânna thu hi Israelhnam tân khân a pawimawh viau le?

Page 53: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

105 106

Kum za tam tak liam tawhah khân, tûn lâi hunakeimahni ang bawk hian Pathian mite pawh kha ansakhua leh rin dân nêna inkalh tak tak sakhaw dang betuleh tih dân mak tak tak nei hnam dangte kârah an chênga. Chutiang chu a nih avângin, eng tik lâi pawha an invêngtlat reng a nih loh chuan an “pathiante” chu chibai anbûkpui ve mai dâwn a ni.

Kan Pathian hi “Pathian thîkthuchhia” a ni a (Deut.4:24; 5:9; 6:15), amah chauh hi Siamtu leh Tlantu a nihavângin chibai bûk phû leh tlâk awm chhun a ni bawk.Hemi thu-ah pawh hian tui lâi rapa awm a theih loh leh taa: nunna, thil tha leh malsâwmna thlentu Lalpa chu chibaikan bûk dâwn nge ni a, thihna, thil tha lo leh ânchhiaterawn thlen thîntu pathian dangte chu chibai kan bûk zâwkdâwn?

Thupuan 13:1–15 chhiar la, chibai bûkchungchâng a sawi dân hi ngun takin ngaihtuah ang che.Chumi zawh chuan, Thupuan 14:6–12 i chhiar leh ang a,hetah hian Deuteronomi bu-in (dik tak chuan, Bible-alehkhabu dangte pawhin a ni tho a) chibai bûkna dik lochungchânga vaukhânna an lo pêk tawh rawn târ langtueng thil nge thleng?

Sawi a nih hun leh sawi a nih chhan chu inang lomah se, an sawi tum erawh thuhmun a ni: Mihringte hianPathian dik tak chu chibai bûkin kan nung dâwn nge ni a,alang apau tak emaw, a rûk a râl deuh emawa nawrna hranghrangte avâng hian dawlin Pathian chu kan hawisan anga, thihna kan hmachhawk zâwk ang? A chhânna chu mimal tin thinlungah hian a awm theuh a. Pathian chuanamah chibai bûk tûrin hmâsâng Israel mite kha a tilui loang chiah khân keini pawh hi min tilui bîk lo vang. Thupuan

13-a kan hmuh ang hian sakawlh leh ama anpuite chuantihluihna an la hmang ngei dâwn a. Chutih lâiin, Pathianerawh chuan hmangaihna nên hna a thawk ve thîn thunga ni.

Eng tin nge zâwi zâwia Isua ni lo pathian dangtechibai kan lo bûk palh mai loh nân kan invên theih ang?

ZIRTÂWPNI November 19

ZIR BELHNA: Hmânah khân Pathian chuan Israel mite khaduhthlan tûr a lo chhawp chhuahsak tawh a, chutiang chiahchuan keini tûn lâi huna mite pawh duhthlan tûr minchhawp reng a ni. Kristiante zînga tam tak hi chuanmihringte hi kan lo pian chhuah hmâ hauh khân Pathianinmi thenkhat chu boral tûr mai pawh ni lovin, chatuanahremhmuna kâng chawrh chawrh mai tûrin a lo ruat lâwksa vek niin an ngâi. Mahse, chutiang chu PathianLehkhabu-in min hrilh dân a ni lo, keimahni duh thu ngeiinnunna emaw, thihna emaw—malsâwnna emaw, ânchhiaemaw—thil tha emaw tha lo emaw—kan thlang thei a, chukan thil thlan zâwk azir zêl chuan kan chungah (nunna,thil tha, malsâwmna—emaw, thihna, thil tha lo, ânchhiaemaw) a lo thleng ang. Hetah hian thil lâwmawm deuhpakhat a awm a, chu chu duh thlang sualin thihna zâwk hilo thlang palh hlauh pawh ni ila, tâwpin tâi awm lova meidîlakâng chawrh chawrh lovin, chatuanin kan boraltawh zâwkdâwn hi a ni.

“Sual man chu thihna a ni a; Pathian thilthlâwnpêkerawh chu kan LALPA Krista Isua zârah chuan chatuananunna a ni. Rom 6:23. Nunna chu mi felte rochan thil anih lâiin mi sualte chanpual erawh thihna a ni ve thung.Mosia chuan Israel mite hnênah khân, ‘Tûnah hian inhmâah nunna leh thil tha, thihna leh thil tha lo ka dah a’

Page 54: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

107 108

tiin a puang a. Deuteronomi 3:15. Hêng Bible chângpahnihtea thihna an sawi hi Adama chunga thleng tûraPathianin a lo puan tawh, a bawhchhiatna avânga mihringzawng zawngin kan lo tawrh ve tâk vek hi ni lovin, ‘thihhnihna,’ chatuana nunna ep chiah zâwk a ni.”—Ellen G.White, Indona Ropui, p. 544.

SAWI HO TÛRTE:1. In class-ah Thawhlehni zirlâi kha sawi ho leh ula.

Pathian hian chawplehchilhin a thu âwih lohte ahrem nghâl zêl mai nge ni a, thuâwih lote chuananmahni thuâwih loh rah an seng, an tawng baw thînzâwk ? Nge ni a, a nih kawp ve ve? Pathianin a rawnhrem châng a awm a, chutiang bawkin anmahni thiltih sualin a tawng buak tum pawh a awm tho bawkem?

2. Vawiin zirlâia Ellen White-i thuziah kan chhiar khânsual kan hneh theihna tûra Pathian thiltihtheihnakan tâna a awm thu eng nge min hrilh?

3. Paulan dân thiltihte avâng ni lovin, Isua rin avângzâwka chhandamna leh felna lo chang kan nih tâkthu sawi nân Deuteronomi 30:11–14 thu a lâkchhuahna Rom 10:1–10 hi chhiar la. Eng vângin ngeDeuteronomi thu kher hi a lâk chhuak le? Rom 10:10thu, “Miten thinlungin an ring a, felna an hmu thîna; kâin an tan a, chhandamna an hmu bawk thîn” tihlâi hi ngunthlûk takin ngaihtuah la. Paula sawi tumtak hi eng nge ni?

4. In chênna rama chêng ve hnam dang leh sakhawdangten an tih dân leh rin dân ang pawmtîr ve che a,i fîmkhur thiam lo a nih phei chuan chibai bûknadik lova an hruai luh ve daih theih che dân kawngawmte chu eng nge ni?

ZIRLÂI 9 NOVEMBER 20–26, 2021

THINLUNG HAWI KÎRTÎR

CHÂNGVAWN: “Nimahsela, chutah pawh chuan LALPAinPathian chu in zawn a, in thinlung zawngzawng leh in rilru zawng zawnga in zawn chuanin hmu leh ang” (Deuteronomi 4:29).

SABBATH CHAWHNU November 20

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Deuteronomi 4:25–31; 5:22–29;30:1–10; Matthaia 3:1–8; Marka 1:15;Tirhkohte 2:37, 38.

Thil dik leh chiang tak pakhat chu ka zavâi hianmi sual vek kan ni tih hi a ni. “Mi thiam” thenkhat chuanKristianten mihringte hi kan nihphung rêngah sual kanni kan tih thin hi pawm harsa an ti a. Amaherawhchu, nitina chanchin thar an puan leh chhuahte hi thlîrin chhiarila, a nih loh pawhin mihringte chanchin kal tawhte khahan thlîr kîr ila, Kristiante zirtîrna dikzia chu chiang takina lang mai dâwn a ni.

Chu âi pawha la awlsam zâwk chu, dârthlalangamahni hlimthlâ en a ni ang. Thûk taka mahni thinlungngei bih ngam chuan (chu chu thil tih hlauhawm tak a nithei a) Rom 3:9–23 thu, “mi zawng zawngin thil sual an tivek tawh a, Pathian ropuina pawh an chang zo ta lo”(NKJV)tih thu hi a dikzia an hre ngei ang.

A dawt leh chiah chângah hian thu lâwmawm tak,Krista Isuaa tlanna awm zârah chuan a khawngaihna

Page 55: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

109 110

avângin a thlâwna thiam chantîr kan nih tâk thu kan hmuve thung a (Rom 3:24). He chanchin lâwmawm tak maiahhian a pawimawh lâi ber chu simna a ni. A awmzia chu,kan sual a ni tih pawmin chumi avâng chuan pawi kan tiang a, Pathian hnênah ngaihdamna dîlin kan sualte chukan kalsan tûr a ni. Mi sual kan nih avângin kan Kristiannuna a pawimawh lâi ber chu simna a ni tûr a ni a. Tûnkâr zirlâiah pawh hian Deuteronomi bu-in simnachunchâng a sawi dân kan thlîr ho ang.

SUNDAY November 21MI-YITTEN

Bible ziakna atâna hman Hebrai tawng hian, tawngdangte ang bawka tawnghmang hman dân danglam bîkneiin, tawngkam a hman thenkhat hi chu a awmzia niakan lo hriat thin ang ni lo deuh kâwk a ni hlawm.Thuthlung Hluia tawngkauchheh pakhat kan hmuh fo chu“Mi-yitten” tih a ni a. “Mi” awmzia chu “tu nge” tihna niin,“yitten” awmzia chu “pe ang” tihna a ni. Chutichuan, hetawngkam hi a ngialnganin lo letling dâwn ta ila, “Tu ngepe ang?” tih tûr a ni ang. Amaherawhchu, Thuthlung Hluilehkhabu hrang hrangah chuan he tawngkam hi mi tuemawin thil eng emaw a duh ngawih ngawih thu sawi nânhman a ni thîn a. Entîr nân, Aigupta ram atang chhuakIsrael faten thlalêra chona eng eng emaw an hanhmachhawn chiah khân, “Aigupta ramah khân LALPAkutahlo thi ta zâwk ila aw!” (Exodus 16:3) an ti a nih kha. Hetilâia, “ila aw” tih tawngkam hi Hebrai tawngkauchheh, “mi-yitten” tih atanga lo kal a ni.

Sâm 14:7-ah chuan, “Israel-ho chhandamna chuZion atangin lo chhuak teh sela aw!” tiin Davidan a sawi a.

He lâi thua “sela aw” tih thumal hi Hebrai Bible-ah chuan“mi-yitten” tih a ni.

Joba 6:8-ah pawh, “Ka dîl chu hmu thei teh ila aw”tiin Joban a sawi a—Heti lâia “ila aw” tih pawh hi HebraiBible chuan “mi-yitten” tih tho a ni.

Deuteronomi 5:22–29 chhiar la, châng 29 hi chhiarngun leh zual deuh bîk ang che. “Ila aw” ti emaw, “selaaw” ti emawa lehlin hi Hebrai tawngkauchheh pakhat,“mi-yitten” atanga lo kal a ni zêl mai hi eng nge a chhanni a, eng nge a paiwmawhna awm bawk le?

Hetah hian Lalpa—Siamtu Pathian, hmun, hun lehthilte siamtu, a kâa thu chhuak hmanga kan chênnakhawvêl lo awmtîrtu, Adama hnâra nunna thâw thaw lûttuchuan mihringte chak lohzia leh famkim lohzia tilangtutawngkam pakhat a rawn chham chhuak a. Chu chuanmihringte hian duhthlan theihna zalên kan nei a ni tihchiang takin a tilang. Indona ropui kal mêk kârah hianPathianin pawhin a duh ang taka thil a tih theih bîk loheng eng emaw a awm a ni tih kan hmu a. “Mi-yitten” tihtawngkam a hmang hian Pathian meuh pawhin kanduhthlanna kalhin thil a tih theih bîk lohzia min hrilh a;kan duhthlanna kalha thil a rawn ti a nih chuan, a tih rualrualin duhthlanna zalên kan nei lo nghâl tihna a ni ang.

Chutichuan, mihringte hi thil sual ti tûra zalênnanei kan ni ang chiahin Lalpa chu thlang tûr te, a kaihhruaiang anga kal tûr te, a Thlaravin min sâwmna lo chhâng tûrte, kan sualte sima amah chu zui tûr te-in duhthlanna kansiam thei tho bawk a. A tâwpkhâwka duhthlanna siamtutûr chu keimahni chauh hi kan ni a, ni tinin leh eng tîklâi pawhin duhthlanna kan siam reng a tûl a ni.

Page 56: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

111 112

Tûn atanga dârkâr hnih dârkâr thum lo awm tûremaw, ni hnih ni thum lo thleng tûr emawa duhthlanna isiam ngei a tûlna tûr thilte chu eng nge ni? Eng tinPathian hnênah i duhzâwngte chu hlânin a chaknarinchhana duhthlanna dik i siam theih ang?

THAWHTANNI November 22MIN ZAWNG ULA, MIN HMU ANG

Bible-ah hian Pathianin thil thleng tûrte a lo hriatlâwk vekzia a lan chianna hmuh tûr a awm a tam hle a.Lalram hrang hrangte lo din chhuah dân tûr leh an tlûkchhiat leh dân tûr chu lo hmu lâwk sain, mi malin thil kantih tûrte pawh hi kan tih hmâ dârkâr hian a lo hre lâwkvek bawk—”Tih tak meuhin ka hrilh a che, zâninah hianâr a khuan hmâin nangin vawi thum mi phat ang”(Matthaia26:34, NKJV)—Lalpa chuan a bul atanga a tâwp thlengin ahre vek a ni. Hetiang hian thil thleng tûr, kan duhthlannahmanga thil kan tih tûrte lam pawh lo hre lâwk vek thomah se, chu a lo hriat lâwkna chuan duhthlanna kan siamkawngah mi a dâl hran chuang lo thung tih erawh hria ila.Chutiang chu a nih vângin, Lalpa chuan Israel fate pawhkha Ram Tiama a hruai luh hmâ hauh pawhin chumi ramathil an la tih tûrte chu a lo hre sa vek tawh a ni

Deuteronomi 4:25–28 chhiar la. Ram Tiam an valuah hnua an tih tûr Lalpan a sawi chu eng nge ni?

Hêng thute a sawi hmâ hian milem pathiante siamlo tûr leh, chûngte chu chibai bûk lo tûrin a lo hrilh tawh anih kha (Deut. 4:15–20). Mahse, a dawt leh chiah chângtehian milem pathiante siam leh chûngte chibai bûk chuvaukhânna tinrêng pêk an ni tawh chunga an tih tho tûr ani tih chiang takin a sawi thung.

Deutoronomi 4:25-ah chuan hêngte hi lo thlengchawpchilh nghâl mai tûr a nih lohzia chiang takin Mosiana sawi a. A chhan pawh Baal-peor hmunah khân chutiangchu an lo ti tawh a, an thil tih dik loh ngâi bawk han tihnawn zui leh mai chu an duh bîk lo ang. Amaherawhchu,hun lo kal zêlah chhuan thar zâwkte lo chhuakin, Lalpanantâna thil a lo tih tawhte leh a vaukhânna thute chu an latheihnghilh ang a (Deut. 4:9), ti lo tûra a hrilh chiah maichu an la ti lui tho dâwn a ni.

Deuteronomi 4:29–31 chhiar la. Lalpan an tânatih a tiamte chu eng thilte nge ni?

Pathian khawngaihna hi chu a makin a ropui thlâwta ni! Khatia milem biakna sual khûr râpthlâk taka a tlûkhnu, an thil sual tih nghawngte an tawrh tâk hnu pawhkhân LALPA lam an hawi a nih chuan, ani chuan a ngâidamang a, a din thar leh dâwn a. A tâwi zâwnga sawi chuan,inchhîra an sualte an sim a nih phawt chuan a lo pawm lehngei ngei ang.

Deuteronomi 4:30-a Hebrai thumal pakhat, “hawileh” tia an lehlin hian a kawh chu “kîr leh” tih a ni a. Aawmzia chu, Lalpa hnênah, an awmna tûr dik takah a kîrleh dâwn tihna a ni. Heti lâia “kîr leh” tih sawina atânaHebrai thumal a hman chu teshuvah niin, a awmzia chu“inchhîra simna” tihna a ni.

Simnaah hian thil dang eng eng emaw chu tel vetho mah se, a awmze dik tak chu kan sualnate avângaPathian hnêna ata then hran kan nih hnua a hnêna kîrlehna a ni.

Page 57: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

113 114

H-8

THAWHLEHNI November 23TESHUVAH

Deuteronomi bu pum puiah hian thupui pawimawhtak pakhat rawn lang fo a awm a, chu chu: Lalpa thu zâwmula, tichuan malsâwmin in awm dâwn nia; in zâwm lo anih erawh chuan in zawm loh rahte in seng ve thung angtih hi a ni. Thuthlung Thar lamah pawh a dang chuang bîklo. “Bumin awm suh u; Pathian chu hmuhsit zia a ni lo ve;miin a theh apiang, chumi vêk chu a seng bawk dâwn si a;mahni tisa lama thehtu chuan tisaa mi chhiatna a sengang a; Thlarau lama thehtu erawh chuan Thlarauva michatuana nunna a seng ve dâwn thung a ni” (Galatia 6:7, 8)Vânduaithlâk takin, suala mihringte an tlûk hnu khachuan thil sual tih hi awlsam tak leh thil nihphungpângngâi ve rêng niin a lang ta a. Vaukhânna thu lehthutiam tinrêng an dawng chungin—”He thupêk, tûna kapêk che u hi in tân a har lutuk lo va, a hlat lo bawk che u ani” (Deut. 30:11)—mi tam tak chuan Pathianin ti lo tûra ahrilh thil sual ngei mai chu an ti lui sak dâwn tho nia!

Nimahsela, an duhthlanna thiang tak leh zalênhmanga a hnêna kîr leh an thlan a, tih tak zeta an inchhîra nih phawt chuan ani chuan a lo lâwm leh ang.

Deuteronomi 30:1–10 chhiar leh la, hetah hianthil tha lo an ti chung pawha Lalpan a mite tâna a la tihtûr a sawi chu eng nge ni? Chutih rual chuan, hêngthutiam ropui tak takte a pêk hi a taka an chan theihnân eng nge an tih ve ngâi awm bawk le?

A thil sawi awmzia hi a chiangin a fiah nghâl hle:thil tha lo in ti a nih chuan, nangmahni leh in chhûngkawchungah thil râpthlâk tak tak a lo thleng ang. Chu chu

sualin hna a thawh dân ve rêng a ni a. Chutiang chu ni thomah se, in inchhîr a nih phawt chuan Lalpan a lo pawmche u ang a, mal a sâwm leh dâwn che u a ni.

Deuteronomi 30-ah ringawt pawh hian Hebraitawnga “kîr leh,” “hawi leh” sawina thumal, teshuvah tih hikan hmu tam hle mai. Deuteronomi 30:2-ah chuan, “LALPAinPathian lam in hawi leh a” tiin a sawi a; Deuteronomi 30:8-ah pawh, “in lo hawi lehang a, LALPAâwkâ hi in pawm lehang”tiin a sawi bawk. Tin, a tâwp berah chuan, Deuteronomi30:10 hi lo thur chhuak ve leh ila, “in thinlung zawng zawngleh in rilru zawng zawnga LALPAin Pathian lam in hawi phawtchuan.” Hêng châng pathum kan han târ lanten “hawi” tiaan dah hi a awmzia dik tak chu “kîr leh” tihna a ni.

Heti hian tawngkam dangin han sawi ila, an chungakhâng thil zawng zawngte a thleng chung khân, anmahniduh thu rênga thuthlung an bawhchhe lui sak chung pawhkhân LALPA chuan a la thlauhthla chuang rêng rêng lo va.Anni pawhin a thlauhthlâk tawh nih an duh lo a nih chuan,inchhîrin an sualte an sim a ni tih a lantîr ve a ngâi a ni.

Hêng thute hi Israel hnam pum pui hnêna a sawichu ni tho mah se, an dinhmun leh keini dinhmun hi chua inang tawh lo hle nachungin, eng tin nge keini ringtu,Pathian nêna thu kan lo thlun tawhte bawhchho fo thîntetân hian inchhîra kan sualte sim hi thil tûl tak a la nihve reng tho tih an târ lan le?

NILÂINI November 24IN THINLUNG ZAWNG ZAWNGIN

Deuteronomi 30:1–10 hian hnungtawlh chîngte lehmi sualte chunga Pathianin a khawngaihna leh a thatna alantîr dân a sawi a, a duh loh zâwng thilte tiin, amah kal

Page 58: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

115 116

bosan thîn mah se, mak tak maiin mal a la sâwmchhunzawm zêl tho thung: “Kan koh apianga LALPAkanPathianin min hnaih anga anmahni hnaih thîn Pathiannei hnam ropui dang tu nge awm ve” (Deut. 4:7). Nimahsela,hêng thil zawng zawngte a tihsak chung leh, thil sual tihchhan tûr tha emaw, chhuanlam emaw eng mah an nei lochung pawh khân thil sual an ti tho mai a. Chutiang chu ani chungin, eng thil nge Pathianin tih a la tum cheu le?

Deuteronomi 30:1–10 chhiar la. Israel fatenPathian hnêna an hawi kîr lehna (teshuvah) tûra thil antih ve ngâi awm chu eng nge ni? An laka Pathianin aphût chu eng nge ni a, chu chuan inchhîrna dik takin aken tel eng nge min hrilh?

A tâwpkhâwpah chuan a hnêna kîr leh tûr leh, anthinlung zawng zawnga a thu zâwm tawh tûrin duhthlannaan siam a ngâi a. A pawimawh ber chu an thinlung a ni, achhan pawh an thinlunga an ngaihtuahte leh Pathian duhdân chu a inrem a nih phawt chuan, an thiltihah a lo langchhuak ang a, chutichuan, thuâwih thei tak an lo ni tawhang.

Hei vâng hian a nia thutiam ropui tak, a hnênahan “kîr leh” a nih a, tih tak zeta a lam an rawn hawi a nihphawt chuan, anmahni-ah hna a thawk ang a, an thinlungvun a “tansan” dâwn a ni tih a hrilh rêng ni. Anmahni hiansal an tânna ram atangin Pathian hnêna kîr leh tûraduhthlanna an siam a ngâi a, chutichuan, a hnênah hruaikîr lehin anmahni ramah a hâwtîr leh ang a, an ramah anawm leh hnu-ah chuan mal a sâwm ang. Chûng amalsâwmna an chan tûrte zîngah pakhat chu ama lam hawilehzual thei tûra an thinlung thlâksak a ni a, chutianga athlâksak tawh hnu chuan anmahni leh an fate pawhin an

nun theih nân LALPAan Pathian chu an thinlung zawngzawng leh an rilru zawng zawngin an hmangaih thei tawhdâwn a ni (Deut. 30:6).

An sualte an sim theih nâna Pathianin kawng a lobuatsaihsak tawh chu an zawh theih nân tih tak zetainchhîrna an neih a tûl a (Tirhkohte 5:31 en ang che). Hemichungchâng hi kan hriat thiam theih nân Ellen G. White-ithuziak hi i lo chhiar teh ang: “Israel fate chu a dânthianghlim bawhchhiaa Pathian an châwimâwi loh vângni lovin, an thil sual tihten an chunga tawrhna a rawn thlenavâng zâwkin an rûm a. Mahse, inchhîrna dik tak chu thilsual kan tihte avânga pawi tihnaah a tâwp mai lo va, thiltha lo rêng rêng hawisan hmaknain a zui ngei thîn.”—EllenG. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite, p. 557. He thu chiah hiDeuteronomi 20:1–1-ah pawh kan hmuh chu a ni.

Eng tin nge mi tinin kan tih theih vek, kan thilsual tih nghawngte avânga pawi tihna kan neih leh kanthil sual tihte avânga pawi tihna kan neih hi eng nge adanglamna? Eng vângin nge a danglamna hriat hi apawimawh viau?

NINGANI November 25INCHHÎR ULA, SIM RAWH U

Thuthlung Thar pum pui hi inchhîrna leh simnathu-in a khat a. Dik takin, Baptistu Johana phei kha chuansim tûra mite sâwmna thu nên a rawngbâwlna kha a tan ani.

Matthaia 3:1–8 chhiar la. Hêng chângahte hianeng tiangin nge “kîr leh” tih thu a lo lan? Tawngkamdangin sawi ta ila, Johana hian Deuteronomi bua kanhmuh Pathian hnêna kîr leh thu kha an lantîr theih nân

Page 59: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

117 118

eng thil nge ti tûrin a hrilh? Eng vângin nge a thu sawihi a bîk takin Farisaihote leh Sukaihote tân khân apawimawh lehzual?

Isua pawh khân a rawngbâwlna kha sim tûra mitesâwmna thu nên a lo tan ve tho mai.

Marka 1:15 chhiar la. Hetah hian eng thu ngeIsuan a sawi a, eng vângin simna leh chanchin tha hi asawi zawm?

Johana hian sakhaw hruaitute hnênah sawiin, Isuaerawh hi chuan Juda hnam pum pui hnênah a sawi ve thunga; mahse, a sawi tum chu thuhmun reng a ni. Kan zavâihian mi sual vek kan ni a, Krista chu mi sualte chhandamtûrin lo kal tho mah se, keimahni hian kan sualte chukan sim ve a ngâi tlat. Tin, chu simna chuan—hnungtawlhkan ni emaw, Kristian tha tak, mahse suala tlu palh tahlauh kan ni emaw, Isua rawn pawm hlim ve hlawt chauhkan ni emaw—kan nun hlui sualte kan kalsanna pawh ahuam tel ve a. Mi sual kan ni tih pawmin, chûng kan thilsual tihte avâng chuan (kan thil sual tih nghawngte avângchauh ni lovin) kan inchhîr a ni tih kan tilang ngei tûr ani. Chutichuan, kan thil sual tih thinte chu ti tawh lo tûrinduhthlanna kan siam ang a, Isua thil tha tiha innghatpumhlûm thakin, Lalpa kan Pathian âw chu thahnemngâitakin kan lo bengkhawn tawh dâwn a ni (Deut. 15:5).

Bible zirna lama mi thiam thenkhat chuanThuthlung Thar lehkhabu hrang hrangahte hianDeuteronomi bu-a kan hmuh simna thu kha a awm niinan hria a. Entîr nân, Peteran Krista khêngbettute nia Israelhnam a puh khân mi tam tak chu “an thinlunga chhun

ang a lo ni ta a, Petera leh tirhkoh dangte hnênah chuan lokalin, ‘Unaute u, eng nge kan tih tâk ang?’” (Tirhkohte 2:37)tiin an zâwt a nih kha. A awmzia chu, thil sual lian tak anti a ni tih an han hriat chiah khân pawian ti êm êm a (“anthinlunga chhun ni angin an hria a”), chutichuan, a pawian khawih Pathian nêna an inrem leh theih nâna tih theihleh tih tûr an neihte chu hriat an lo duh ta a ni.

Hetiang hi mi tin, Pathian pawi lo khawih tawh misual zawng zawngte chuan kan tawn vek a ni lo vem ni?

Tirhkohte 2:38 chhiar la. An zawhna hi eng tinnge Peteran a lo chhân a, hemi tuma thil thleng hianeng tin nge simna dik tak phêna thil awm tûr chu a puanchhuah?

ZIRTÂWPNI November 26

ZIR BELHNA: “Kristian nun kawng kan zawhna lama rahbitin kan rah pah hian sual simna chiang zâwk kan neihbelh zêl dâwn a. Lalpachuan a ngaihdam tawh, a mi leh sania a pawm tawhte hnênah heti hian a sawi: ‘Chutichuan,in awm dân sualte leh in thiltih thin tha lo tak takte khain hre reng ang a, nangmahni mithmuhah ngei in intenngawih ngawih bawk ang.’ Ezekiela 36:31. Heti hian a losawi bawk a: ‘Nangmah nêna thu ka thlun kha ka tinghetang a, chutichuan, kei hi LALPAka ni tih i hre tawh ang; ithiltih tawh zawng zawngte kha ka ngaihdam vek hunahche chuan i hriat renga i zah avânga kimkîa i kâ i ân tawhloh nân tih hi LalpaPATHIAN thu chhuak a ni.’ Ezekiela 16:62,63. Chutih hunah chuan mahni inchâwimâwiin kan kâtekan âng tawh lo vang a. Kan mamawhte chu Kristaah chauha awm a ni tih chiang takin kan hre tawh ang. Tichuan,Tirhkoh Paulan, ‘Keimahah (chu chu ka tisaah tihna a ni)

Page 60: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

119 120

hian thil tha rêng a awm lo tih ka hria.’ Rom 7:18 tia a losawi kha kan tâwmpui ve tawh ang a. ‘Kei erawh chuankan Lalpa Isua Krista kraws lo chu kan chhuan loh tûrziamai chu, chumi zârah chuan khawvêl hi ka tân khenbehina awm ta a, kei pawh khawvêl tân khenbehin ka awm vebawk a ni.’ Galatia 6:14.”—Ellen G. White, Kristâ TehkhinThûte, pp. 161, 162.

“‘Pathian thatna chuan siam tûrin a hruai che u a.’Rom 2:4. Rangkachak khâidiat, Pathian hmangaihna atangalo chhuak zahngaihna leh khawngaihna chuan boral maithei dinhmuna ding mêkte chu a phuar bet tlat a ni. Hetihian Lalpachuan a sawi a: ‘A ni, hmangaih tâwp lovin kahmangaih che a; chuvâng chuan, hmangaihna leh lainatnanên ka hruai hâw leh ang che.’ Jeremia 31:3.”—Ellen G.White, Kristâ Tehkhin Thûte, p. 202.

SAWI HO TÛRTE:

1. Simna chu thil pawimawh tak ni tho mah se, eng tinnge simna chu keimahni thil tha tih, sim avângaPathian lawm tlâk nih tumna thang hlauhawm taklakah kan invên theih ang? Pathian lawm tlâk kannih theihna tûr kawng awm chhun chu eng nge ni?

2. ”Chutichuan, amah mantîrtu Juda chuan Isua thiamloh an chantîr tih a hriatin a inchhîr hle a, (Isua ahralhna man) tanka sawmthum kha puithiam lalteleh upate hnênah a rawn dah lêt a, ‘Sualna nei miahlo thisen ka phatsan avâng khân thil ka lo tisual ani’ a ti a. Anni chuan, ‘Chu chu kan tân eng ngepawimawhna awm ang? I duh duh chu ti ta mai la tinia’ an lo tihsan a. Chutichuan, tangka chu tempulah

paih lûtin a kal bo nghâl a, a va inâwkhlum ta a”(Matthaia 27:3–5, NKJV). Juda hian Isua chunga a chêtdân avâng khân pawi a ti hle a ni tih a chiang a (pawia tih êm avângin amah leh amah a intihlum ta hialrêng a nih kha). Mahse, eng vângin nge an thiltihtehi simna dik tak anga chhiar theih a nih chuan loh?

3. Eng tiangin nge mi sual kan nihna, keimahni ngeipawh mi sual kan ni tih inhriatna hian mi dangtehmâah leh Pathian hmâah inngâitlâwm tûr kannihzia min hriattîr le? Eng tiangin nge chhandamkan nih theihna tûra Pathian Fapa a rawn thi khânsual sualzia a târlan?

Page 61: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

121 122

ZIRLÂI 10 NOVEMBER 27–DECEMBER 3, 2021

HRE RENG ULA, THEIHNGHILH SUH U

CHÂNGVAWN: “Thlalêra LALPAin Pathian thin in tih-ur thinziate kha hre reng ula, theihnghilh suh u;Aigupta ram ata in chhuah nî atanga hemihmun in lo thlen thleng hian LALPAchunga helhmang in ni a” (Deuteronomi 9:7).

SABBATH CHAWHNU November 27

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Genesis 9:8–17; Deuteronomi4: 9, 23, 32–39; 6:7; 8:7–18; Efesi2:8–13; Thupuan 14:12.

Bible hmun hrang hrangah hian tawngkam pahnihlo lang nawn fo a awm a, chu chu: hre reng tih leh theihnghilhtihte hi a ni. Hêng tawngkam pahnihte hian kan rilrua thileng emaw lo thleng min hriattîr a. A pahnih hian thil tihsawina ve ve niin, a inkâwlkalh hlauh bawk a: hre reng tihchu theihnghilh lo tihna a ni a, chutiang bawkintheihnghilh tih chu hre reng lo tihna a ni bawk.

Pathian chuan a mite kha an tâna thil a tih tawhzawng zawngte hre reng tûrin a hrilh fo va; an chungakhawngaihna a lantîr dân leh an laka a thatna te kha hrereng se a duh a ni. Thuthlung Hlui lehkhabu hrang hrangahhian zâwlneiten an tâna Lalpanthil a lo tih tawhte kha hrereng tûra Hebrai mipuite an hrilh thu hmuh tûr a tam hlea. Nimahsela, chûng zawng âia pawimawh chu, amaha kohan nihna leh chu kohna lo chhân lêt nân chuan eng ang

mite nge an nih tih theihnghilh lo tûra a hrilh thîn hi a ni.“LALPAthiltihte kha ka hre reng ang a; hmâsânga i thilmaktihte kha ka hre reng ang” (Sâm 77:11, NKJV).

Tûn lâi hunah pawh hian Pathian hriat reng leh athil min lo min tihsak tawhte theihnghilh loh hi, a huhoang leh a mi mal ang pawhin thil pawimawh tak a la nireng tho lo vem ni? Pawimawh reng tho e. Mahse, kan tânaPathianin thil a tihte hi theihnghilh a awl êm êm bawk sia nih hi.

Tûn kârah hian Deuteronomi bua târ lan a nih anginhe thupui pawimawh tak mai, kan nuna Pathianin hna arawn thawh dân hriat reng leh theihnghilh loh chungchânghi kan thlîr ho dâwn a ni.

SUNDAY November 28CHHIMBÂL KHA HRE RENGIN

Bible-a “hre reng” tih tawngkam a lo lanna hmasaber chu Genesis 9 hi a ni a. Khawvêl pum chîm chhuakvektu tuilêt a lo thlen hnu khân Lalpan Nova rawn biain,leia awm zawng zawng nêna a thuthlung chhinchhiahnaatân vânah khian chhimbâl a zâmtîr ang a, chu chu tuilêthmanga lei a tihboral nawn tawh loh tûrzia hriattîrtu a nidâwn a ni.

Genesis 9:8–17 chhiar la. Eng tiangin nge hetahhian “hre reng” tih tawngkam hman a nih a, heta a hmandân atang hian kan tâna Pathianin thil a lo tih tawhtekan hriat reng dân tûrah eng nge zir theih kan neih le?

Amah Pathian khi chuan a thutiam leh athuthlungte a hriat reng theih nân chhimbâl a mamawhve hran chuang lo va. Mihringte hriat thiam theih tûrtawngkam a rawn hmang ve mai a ni zâwk. Chuvângin,

Page 62: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

123 124

mihringte hnêna Pathianin chhimbâl min pêk chhan chueng dang ni lovin, tui lêt hmanga khawvêl a tihboral nawntawh loh tûr thu a sawi leh thuthlung a lo siam kha kanhriat reng theih nân a ni a. Tawngkam danga sawi chuan,chhimbâl hi Pathianin a siam thuthlung min hriat rengtîrtuniin, chhimbâl a lo lan apiang hian Pathian mite chuansual avânga Pathianin khawvêl a lo hrem tawh dân chauhpawh kha ni lovin, khawvêl a hmangaihzia leh tui a lêttîrtawh loh tûr thu a sawi kha an hre chhuak thîn dâwn a ni.Chutiang chuan, Genesis 9-ah hian thil hriat reng tûrpawimawh tak tak pathum kan hmu a, chûngte chu:Pathian thutiam te, Pathian vaukhânna thu te lehkhawvêla Pathianin thil a lo tih tawhte kha a ni.

Vâna chhimbâl lo lang thîn hi hmân lâi âiin tûn lâihunah hian a pawimawh mah tawh zâwk nghe nghe a. Achhan pawh scientist tam takte hian leilung dân hihmâsâng ata tawh chhum lo chat lovin a la kal chhunzawmzêl a ni tih changchâwiin khawvêl pum chîm vektu tui lêtkha a awm tak tak an ring lo tlat pek atin ni. Hemichungchâng hi Ellen G. White-i khân lo ziakin, tui a rawnlêt hmâ khân mi tam tak chuan chhum lo chat lova leilungdân a la kal chhunzawm reng thu hi tanchhana hmanginkhawvêl pum chîm chhuak vek khawp tuilêt kha a thlentheih an ring lo hrim hrim a. Mi fing pui puite chuan leilung‘dânte hi a ngheh hlawm êm avângin amah Pathian ngeipawhin a tidanglam thei lo’ tiin tan an khawh tlat mai a niâwm e.”—Thlahtubulte leh Zâwlneite, p. 97. Chutiang chuan,tuilêt hmâ khân mi tam tak chuan leilung dân hitanchhana hmangin tui a lêt theih loh tûr thu an sawi thîna; tui a lêt hnu-ah pawh leilung dân tanchhana hmangbawkin tui a lêt theih loh thu bawk an sawi ve leh a nih hi.Nimahsela, Pathian chuan a Thu-ah hian tuilêt kha a thlenngei thu min hrilh a; tin, khawvêl hnênah tui a lêt dâwn

tih chhinchhiahna chauh pawh ni lovin, tuilêt a thlennawntîr dâwn tawh loh tih thutiam chhinchhiahna pawh ape bawk. Chuvângin, chhimbâl a zâmtîr chhan kha kanhre reng a nih chuan, hêng rawng chi hrang hrang mâwitak tak vâna lo lang hmang hian Pathian Thu chu rin ngama ni tih kan hre thei dâwn a. Tin, he thutiama hian Thukan ring ngam a nih chuan, thil dang min hrilh zawngzawngahte pawh hi kan ring ngam vek dâwn lo vang em ni?

Chhimbâl i hmuh leh veleh Pathian thutiamte khangaihtuah chhuak la. Chûng thutiamte chu eng tin ngekan rin ngam theih ang?

THAWHTANNI November 29TÛN HMA LAM THILTE KHA

Deuteronomi 4-ah hian Pathian hnam thlan annihna anga hamthatna ropui tak an chan bîk chungchângahLalpan Mosia kal tlanga a mite a zilhhauna thu ropui takkan hmu a. Aigupta ram ata fiahna hmang te,chhiahchhiahna hmang te, thil mak hmang te, indonahmang te, kut chak tak hmang leh bân phar meuh te, thilrâpthlâk tak tak hmangtein Lalpa an Pathian chuan a lotlan chhuak tawh a. Hêng an mithmuha Aigupta rama atih zawng zawngte hi tia hnam hruai chhuak ngam vepathian dang pakhat mah an awm lo (Deut. 4:34, NKJV).Tawngkam danga sawi chuan, an tân Pathianin thil ropuitak tak a ti a ni mai lo va, chûng thilte chu an hriat rengtheihna tûr leh, an theihnghilh theih tawh ngâi lohna tûrkawngin a ti a ni kan ti thei ang.

Deuteronomi 4:32–39 chhiar la. Lalpan hre rengtûra a hrilhte chu eng nge ni a, eng vângin nge chûngthilte chu an hriat reng a tûl?

Page 63: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

125 126

Mosia hian tûn hma lama thil lo thleng tawh zawngzawng, khawvêl siam a nih dân te thleng khân thlîr kîr vektûra hrilhin, khâng thil thleng zawng zawngte kha anmahnini lo mi dangin an lo hre ve em tih a zâwt a. An thil lo tawntawhte zîngah tûn hmâ pawha lo thleng tawh eng emaw tala awm leh awm loh chhût chiang tûrin a hrilh bawk.Hetianga zawhna tlêm azâwng zâwt hian an tâna Lalpanthil a lo tih tawh zawng zawngte chu hre chhuak a, an nunathil ropui tak tak a lo tih tawhte avâng chuan a chungahlâwm nachâng hria se a duh a ni.

Hêng Pathian thiltihte zînga ropui leh pawimawhber pakhat chu Aigupta ram ata a hruai chhuah kha a ni a.Mahse, chu âi pawha la mak lehzual zâwk chu Sinai tlângaanmahni a rawn be leh kha niin, khami avâng khân a thuchu mei atangin an lo hriat theih phah ta a ni (Deuteronomi4:36).

Deuteronomi 4:40 chhiar la. Hêng thu, an tânaPathianin a tih tawhte chungchâng a sawina atanga Israelfaten lo hria se a tih chu eng nge ni?

Lalpa chuan hêng thil zawng zawngte hi chhan neilovin a ti lo. A mite chu Aigupta ram ata a tlan chhuak a,an hnêna thu a lo thlun tawh chu a hlen chhuak vek bawk.Tûnah chuan Ram Tiama an lût mai tûr an ni ta. Pathianchuan a tih tûr chin a ti vek tawh a; anni pawhin an tih vetûr Pathian thupêkte zawm chu ti ve ngei tûrin a sâwm taa ni.

Eng tiangin nge he thuthlung hian Thuthlung Tharlehkhabuten an sawi chhandamna ruahman hi a lo entîrle? Kan tâna Isuan a lo tih tawh kha eng nge ni a, chu athil min lo tihsak tawh chu eng tin nge kan lo chhân lêtve ang? (Thupuan 14:12 en ang che.)

THAWHLEHNI November 30FÎMKHUR ULA . . . THEIHNGHILH SUH U

Deuteronomi 4:9, 23 chhiar la. Lalpan ti tûra ahrilh chu eng nge ni a, eng vângin nge he vaukhânna thuhi Israel fate tân khân a pawimawh êm êm?

Hêng châng pahnihahte hian thiltih sawina thumalpahnih a lângsâr khawp mai a, chûngte chu: “fîmkhur” tihleh “theihnghilh” tihte hi a ni. Lalpan an hnêna a sawichu: fîmkhur ula, chutichuan in theihnghilh dâwn lo a nia tiha ni a. A awmzia chu, in tâna Lalpan a lo tih tawhte leh, thua lo thlunpui tawh che u kha theihnghilh suh ang che u atihna a ni.

“Fîmkhur rawh u” tih tawngkam hi Hebrai Bible-ahchuan smr tih a ni a (he thumal vêk hi Deuteronomi 4:9-ahpawh hman niin, chutah chuan “ngun taka invawng” tialehlin a ni). Thuthlung Hlui hmun hrang hrangah hianhman niin, a awmzia chu “enkawl” tihna te, “vêng” tihnate, “vawng tha” tihna te a ni thei. Pathian Lehkhabu-a a lolanna hmasa ber chu khawvêla sual a lo luh hmâ daihtawhah khân niin, LALPA chuan a huan siam “enkawl” tûrinAdama kha a hrilh a ni (Genesis 2:15).

Lalpa chuan Israel hnama mi mal tin kha athuthlung theihnghilh lo tûr leh hre reng tûrin a hrilh a.Heti lâia “theihnghilh” a tih awmzia hi chu kan rilrua vawnreng thin, mahse kan lo theihnghilh tâk daih ang hi nilovin, thuthlunga an tih ve tûr awmte an ngaihthahna lama kâwk zâwk. A awmzia chu, tute nge an nih a, Pathianhmâah bâkah, Hebrai hnam dangte, an zînga mikhualawmte leh an chheh vêla chêng hnam dangte hmâah engtianga awm tûr nge an nih tih chu rilrua hre reng tûr an nitihna a ni.

Page 64: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

127 128

Deuteronomi 4:9 chhiar leh la (Deut. 6:7; 11:19pawh chhiar tel la), a châng tâwp lam, ”in fate leh intûte zîrtîr thîn rawh u” tih lâi hi chhiar ngun zual deuhbîk nghe nghe ang che. Chutianga an tih avâng chuaneng tin nge Pathian thuthlung hi an hriat reng phah theihang?

Hêng thil zawng zawngte hi theihnghilh lo tûr leh,an dam chhûng zawng an thinlung atanga dah bo lo tûra ahrilh zawh chiah hnua an fate leh an tute hnênah zirtîrchhâwng ve zêl tûra a hrilh zui nghâl zat hi tihpalh thil thua ni lo. An fate khân hêng thilte hi an hriat ve vek a tûlmai pawh ni lovin, Pathianin an tâna thil a lo tih tawhte anhrilh nawn fo a nih phawt chuan theihnghilh nî an nei dâwnlo tihna a ni a. Chutiang âia Lalpan a mite tâna thil a lo tihtawhte an hriatna vawnhim theih dân kawng tha zâwk chua awm thei dâwn em ni?

Eng tiangin nge Lalpan a lo tanpui tawh dân chemi dangte hnêna i hrilh kha, i hrilhate tân chauh pawhni lovin, nangma tân ngei pawh thil hlâwkthlâk tak a nih? Eng tiangin nge Pathianin a lo kaihhruai tawh dân chemi dang hnêna i sawi khân a kaihruaina che hre rengthei tûrin a puih che?

NILÂINI December 1EIA TLAI

Kohhran hruaitu pakhat, General Conference ofSeventh-day Adventists-ah pawh kum 34 chhûng zet lothawk tawh hian kum tam tak liam taa a nupui nênthlawhna tumhmuna an thawmhnaw dahna bag pakhat anhloh thu a sawi a. “Bag leh suitcase vêl rawn tawlh chhuahna

bulah chuan dingin—miin min lo thlîr nge min lo thlîr lotih pawh kan ngaihtuah chang tawh lo—kan thingthî a, kanbag bo chu kan hmuh leh ngei theih nân Pathian hnênahkan tawngtâi ta tawp mai a ni” a ti. Kum eng emaw zât a ralleh hnu-in hetiang chiah hian thil a thleng leh a: thlawhnatumhmun an thlen chuan an bag pakhat chu a lo thleng telve hauh lo leh tlat mai. Eng tin nge an tih tâk? A nupuihnênah chuan, “Pawi ti duh suh, insurance-in a hû tâwkpawisa min pe mai dâwn alâwm” tiin a hrilh ta a.

He thawnthu hi rilrua hre chungin Deuteronomi8:7–18 chhiar ang che. Hetah hian Lalpan eng angvaukhânna thu nge a mite hnênah a pêk a, chu avaukhânna thu chu keini tûn lâi huna mite tân hian engnge a pawimawhna awm?

Lalpa laka an rinawmnain malsâwmna a rawn thlentûrte hi thlîr la. Ram tha leh hausa tak, “tlachham lovachhang an ei thinna tûr, eng mah an tlâk chham ngâi lohnatûr ram” (Deut. 8:9, NKJV) an nei dâwn a ni mai lo va, chumiramah chuan nasa takin malsâwmna an dawng bawk dâwna ni. Ran rual tam tak an vulh ang a, rangkachak lehtangkarua bâkah, in mâwi tak tak an nei bawk ang. Aawmzia chu, he khawvêla neih theih ang an nunkhuatinuam tûr thil chi hrang hrangte chu an nei kim vek dâwntihna a ni ber âwm e.

Nimahsela, hetianga an awm hnu hian hausaknaleh hmuingîlnate nêna kal kawp fo thil hlauhawm tak chuan hmachhawn ve ngei dâwn thung a. “Sum leh pâi dehchhuah theihna petu” (Deut. 8:18)chu Lalpa a ni tih antheihnghilh palh mai ang tih a hlauhthâwnpui hle a ni.

Thâwklehkhatah chuan an theihnghilh mai bîkkher lo vang a; amaherawhchu, hun a lo kal zêl ang a, anmamawh ang thil tha leh nuamte an neih kim hnu chuan

Page 65: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

129 130

H-9

tûn hmâa an dinhmun kha theihnghilhin, “thlalêr zau takleh râpthlâk taka” a lo hruai tlang tawh dânte pawh kha anhre reng tawh lo thei tlat (Deut. 1:19). Hetiang taka anhlawhtlin theih chhan hi chu anmahni fel leh fin vâng,remhriat vâng ve rêng emaw an la ti dâwn a ni.

Hetiang hi an tih lohna tûrin Lalpa chuanvaukhânna thu a lo pe lâwk sa diam a ni a (mahse,vânduaithlâk tak maiin, zâwlnei hnuhnûngte thuziak hikan chhiar chuan, Lalpan a lo sawi lâwk zawng zawngtekha a takin a lo thleng ta ngei a ni tih kan hria ang).

Chuvângin, hetia an hmuingîl lâi ngei hian an tânahêng thilte titu chu tu dang ni lovin Lalpaa ni tih hre renga, an hnêna Lalpan a pêk lei malsâwmnate chu inbumtîr lotûrin a chah ta a ni. Kum za tam tak a ral leh hnu-ah Isuapawh khân buh chi thehtu tehkhin thu hmangin “hausaknabumna” chungchâng hi a rawn sawi ve leh a nih kha (Marka4:19).

He khawvêlah hi chuan, sum leh pâi tam tak neiin,in leh lo leh bawngraw tha tak tak pawh ngah eng mahila, mihring kan nih miau avângin kan la thi vek dâwntho a ni. Hei hian hausaknain hlauhawm a thlen theihdân chungchâng eng tin nge min hrilh a, hausakna hianthihna ata min chhanchhuak theitu awm chhun Isua kanmamawhzia min theihnghilhtîr theih dân hre thiam tûrinpuih le?

NINGANI December 2BÂWIH IN NI THÎN TIH KHA HRE RENG RAWH U

Deuteronomi 5:15; 6:12; 15:15; 16:3, 12; 24:18, 22chhiar la. Hêngahte hian Lalpan an theihnghilh ngâi lohtûra a duh chu eng nge ni a, eng vânga chu chu duh nge anih?

Kan hmuh tâk ang khân, Thuthlung Hlui hmunhrang hrangah hian Lalpan a mite chu Aigupta ram atamak tak maia a chhanchhuah dân kha hre reng tûra aduh thu kan hmu a. Vawiin, kum za tam tak a liam tawhhnu-ah pawh hian Juda-te chuan an tâna Lalpan a lo tihtawh kha an hriat rengna atân kum tin Kalhlên Kût an lahmang ziahthîn a ni. “Tin, heti hi a ni ang a, Lalpan pêk atiam tawh anga a pêk che u ram chu in thlen hunin herawngbâwlna hi in zâwm tûr a ni. Tin, heti hi a ni ang a, infaten in hnêna, ‘He rawngbâwlna awmzia hi eng tihna ngeni ngâi le?’ an rawn tih chuan, nangnin, ‘Hei hi LALPA

kalhlên inthâwina a nih hi, ani chuan Aigupta mite atihhlum lâi khân kan inte chu a rawn zuah a, Aigupta ramaIsraela thlahte in chu a rawn kal hlên a ni’ in la ti dâwnnia a ti a” (Exodus 12:25–27).

Tûn lâi huna kohhran tân chuan, Kalhlên Kût hiKristaa pêk kan nih chhanchhuahna chhinchiahna a nive thung a: “Kan Kalhlên Kûtna tûr pawh an talh tawh si a,Krista ngei chu” (1 Korinth 5:7, NKJV).

Ephesi 2:8–13 chhiar la. Hêng Gentail-te zîngaringtu lo awm vete hi eng thil nge hre reng tûrin a hrilhle? Chu a thil hrilh chu Deuteronomi bua kan hmuhHebrai mite hnêna Mosian a hrilh nên khân eng nge ainanna awm?

Paula chuan hêng mite hi Pathianin Kristaa thil alo tihsak tawhte chu hre reng tûrin a duh a, eng lak atanginnge a chhandam tih leh an chunga Pathianin khawngaihnaa lantîr avânga tûna a awm mêkna chu theihnghilh lo tûrina duh bawk a ni. Israel fate ang bawk khân anmahniah hichuan Pathian lakah han chhuan tûr eng mah a awm lo

Page 66: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

131 132

va. Pathian khawngaihna, “thuthlung lakahte mikhual” anlo ni thîn chunga an hnêna a hlan tâk avâng chauh khântûna Krista Isuaa an nihna hi lo nei thei an ni.

Thlalêra thang mêk Juda-te an ni emaw, Ephesikhua chêng Kristiante an ni emaw, khawvêl hmun hranghranga awm Seventh-day Adventist-te kan ni emaw, KristaaPathianin kan tâna a lo tih tawh kha theihnghilh lova kanhriat reng hi a pawimawh êm êm a. Chuvâng chu a nia, hethu Ellen G. White-in a lo sawi pawh hi a mak loh rêng a ni:“Ni tin hian dârkâr khat emaw tal Isua chanchin ngaihtuahthin hi kan tâna thil tha tak a ni a. A nuna thil thlengtekha a mal mala ngaihtuahin, a bîk takin a thih dâwn hnaihaa thil tawnte phei kha chu kan suangtuahna hian a manthiam ngei a tûl. Kan tâna a inhlanna ropui tak kha kanngaihtuah a nih phawt chuan, amaha rinna kan neih hi alo nghet zual sawt ang a, amah kan hmangaihna pawh a lochak zâwk bawk ang a, chutichuan a rilru ang kan pu vethei dâwn nia.”—Ellen G. White, Chatuan Nghahfâk, p. 78.

ZIRTÂWPNI December 3

ZIR BELHNA: “Pathianin a thil siam, thil sual tih hmangtak mihringte chu thu a rawn thlunpui a ni tih entîr nânachhûma chhimbâl mâwi tak a rawn zâmtîr raih mai hiananmahni a hmangaihzia leh a inphahhniam nasatzia atilang a, a va han ropui êm! Lalpa chuan chhimbâl a thlîrapiangin a thuthlung kha a hre chhuak thîn dâwn tih asawi a. ‘Hre chhuak’ tih tawngkam a hman avâng hiantheihnghilh châng a nei thîn dâwn tihna a ni lo; keimahnihriat thiam tûr tawngkam leh, amah kan hriat chian zâwktheih nân hetiang hian a sawi ve mai a ni zâwk. Pathianinchhimbâl a siam chhan ber zâwk chu thangthar an rawnchhuak zêl ang a, chûng mite chuan vân boruaka rawng

mâwi leh ropui tak tak zâm kual ruih mai chu eng nge ni aawmzia tih an zawh hunah an nu leh pate chuan tuilêtchanchin kha sawi ang a, Chungnungberan chhimbâl chukâi kûlin vân chhûmah a dah a, chu chu tuilêtin lei hi achîm pil tawh dâwn lo va ni tih tilangtu a ni tih an hrilhdâwn a ni. Chutichuan, chhuan khat atanga chhuan danglo awm leh zêlah mihringte hnêna Pathian hmangaihnatilangtu a ni ang a, Pathiana rinna an nghah chu atihnghehsak dâwn a ni.”—Ellen G. White, Thlahtubulte lehZâwlneite, pp. 87, 88.

Kristian Kohhran din a nih atang khân vawiinakhawvêl ram thenkhata kohhranin khawvêl hausakna lehnawmsakna an chan ve tâk ang hun hi vawi khat mah a lola thleng ngâi lo. Zawhna awm ta chu, Hêngte a chan theihnân hian eng nge a man atân a pêk? tih hi a ni ang. Hetiangahûhâng a lo nei lian ta viau mai hian kan thlarau nunpawh eng emaw chen a nghawng a—a nghawng dân lah atha zâwng a ni lo lehnghâl. Chutiang chu eng tin nge a nihtheih? Eng tik lâi khân nge hausakna leh khawvêl thilahnianghnârna hian Kristianten kan lo ngaihsân êm êmmahni inphatna leh mahni inhlanna hi a lo châwm lentawh rêng rêng le? Chutiang chu a thleng ngâi zen zo lo va:kan neih tam poh leh mahni intodelh tâwk nia inhriatnakan lo nei a, chutichuan, Pathiana innghah tumna kannei tlêm ta tial tial mai thîn a ni. Hausakna leh hmuingîlnate hi a duhawm thlâwt a; amaherawhchu, thlarau lam thanghlauhawm tak taka min awhtîrtu a ni thei tlat si a ni.

SAWI HO TÛRTE:

1. Hausakna (hausa kan tih chin hi a inang lo thei hleâwm e: ram thenkhata hausa nia an ngaih kha ramdangah chuan hausa a tling lêm lo maithei) leh

Page 67: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

133 134

hlawhtlinnain kan thlarau nuna nghawng a neihtheih dân sawi ho ula. Eng tiang kawngtein nge mihausa, “sum leh pâi” nei ngah tak takte hianhausaknain a siam theih thlarau lam thanghlauhawm tak tak lakah an invên theih ang?

2. In class-ah Isua thih dâwn hnaih lama thil thlengtekha sawi ho ula? Chûngte chuan Pathianin minhmangaihzia eng tin nge min hrilh a, eng vângin ngechu hmangaihna chu theihnghilh ngâi rêng rêng lotûr kan nih? Pathian thatzia puang chhuaktu thildang eng nge hriat i neih a, eng vângin nge Pathianinmin hmangaih a ni tih hi eng tik lâi pawha kan hriatreng a pawimawh?

3. Scientist thenkhatte hian, Bible-in khawvêl pumchîm chhuak vektu tuilêt a thleng a ti chungin anâwih duh tlat lo mai a. Chutiangin, Bible chuan niruk chhûngin khawvêl leh a chhûnga thil awmte hisiam a ni (ni sarih ni Sabbath hi thil siam hriat rengnaa ti tih a sawi nên hian) tih a sawi chungin scientistthenkhat chuan an âwih miah lo bawk. Hêng scientistthenkhatte ngaih dân hian kan rinna kawnga kannun dân leh ngaihtuah dân phungten a tha lo zâwnganghawng a neih dân eng tin nge min hrilh?

ZIRLÂI 11 DECEMBER 4–10, 2021

THUTHLUNG HLUI BU DANGTEN DEUTERONOMI BUTHU AN SAWI CHHÂWNG

CHÂNGVAWN: “Nimahsela, chutah pawh chuan LALPAinPathian chu in zawn a, in thinlung zawngzawng leh in rilru zawng zawnga in zawnchuan in hmu leh ang” (Deuteronomi 4:29).

SABBATH CHAWHNU December 4

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR:2 Lalte 22; Nehemia 9:6; Sâm148:4; Jeremia 7:1–7; 29:13;Daniela 9:1–19; Mika 6:1–8.

Bible, a bîk takin Thuthung Hlui lehkhabutechungchânga thil ngaihnawm tak pakhat awm chu, aziaktute hian a hmâa mi dangin an lo ziah tawh thute anrawn sawi chhâwng fo hi a ni a. A awmzia chu, ThuthlungHlui lehkhabu hnuhnûng lam ziaktute hian a hmasa lamziaktuten an lo ziah tawh kha sawi chhâwng ve lehin, chûnga ziaktute leh an thuziahte chu an sawi tum sawi fiahnaatân an hmang thîn tihna a ni.

Entîr nân, Sâm 81 thu pawh hi Exodus lehkhabuatanga lâk chhâwn niin a lang a, a ziaktu’n, “Kei hi LALPAinPathian, Aigupta ram atanga hruai chhuaktu che u kha kani” (Sâm 81:10,NKJV) tia a sawi hian Thu Sâwm Pêka athuhmahruai kha a tawngkam ngâi ngâi deuhthawin arawn hmang ve mai niin a lang.

Thuthlung Hlui pum puiah hian, Genesis thu—a bîktakin thil siam chanchin—hi sawi chhâwn a ni fo va, entîr

Page 68: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

135 136

nân, “Leilung chu ka han en a, ngâi teh, tiau leh ruakin aawm a: vânte pawhin êng an nei lo” (Jer. 4:23;Genesis 1:2pawh en bawk la) tih angte hi.

Tin, Thuthlung Hlui lehkhabu hnuhnûng lamziaktu, entîr nân, zâwlneite hian Deuteronomi lehkhabuthu hi an sawi chhâwng ngun khawp mai bawk a, a chhanpawh hmâsâng Israel mite thuthlung nunah khânDeuteronomi bu hian hmun pawimawh tak a chan vâng ani. Tûn kârah hian Thuthlung Hlui lehkhabu hnuhnûnglam ziaktuten Deuteronomi bu an hman dân kan zir hoang a. He lehkhabua a khawi lâite hi an hman chu ni tihhriat kan tum bâkah, keini tûn lâi huna mite tân pawhatangkâi tûr eng thute nge an sawi tih pawh hmuh kan tumbawk dâwn a ni.

SUNDAY December 5DÂN LEHKHABU

Kum riat leka upa a niha lalthuthlêng luahtu Judalal Josia khân indona hmuna a nun a chân hmâin kum 31chhûng (640 B.C. atanga609 B.C.) ro a rêl hman a. A lal kumsâwm leh kum riat kumah chuan thil thleng lian takawmin, chu chuan hun eng emaw chen chhûng atânPathian mite chanchin kha a her danglam ta dâwrh mai ani.

2 Lalte 22 chhiar la. He thil thleng atanga zirlâikan zir chhuah theihte chu eng nge ni?

Bible zirna lama mithiamte chuan hemi tuma “DânLehkhabu” (2 Lalte 22:8, NKJV) an chhar hi Deuteronomibu a nih an ring a. Kum tam tak chhûng a awmna chin anlo hriat tawh lo hnuah an chhar chhuak leh ta nawlh mai anih hmêl.

“Josia chu he lehkhabuzial hlui tak anhmuhchhuaha zilhhâuna thu leh vaukhânna thu inziakteSaphan a chhiar a lo hriatin a rilru a hrehawm ta hle maia. Israel-te hmâa Pathianin ‘nunna leh thihna, malsâwmnaleh ânchhia’ (Deuteronomi 30:19) a dah chu tûn tum angrêng rênga chiang hian a lo la hre ngâi lo. . . . He lehkhabu-ah hian Pathianin amaha an rinna nghat pumhlûm thaktechu a tâwpkhâwk thlenga chhandam a tum ruhzia chiangtakin a inziak a. Aigupta bâwih nihna ata an chhuahtheihna tûra thil a lo tihsak tawh ang chiah khân RamTiama an inbenbel theih nân leh leia hnam ropui ber, hnamdangte entawn rawn an nih theihna tûr pawhin thil ropuitak a ti leh dâwn a ni.”—Ellen G. White, Zâwlneite leh Lalte,p. 393.

A bung dawt leh chiahah hian Lal Josian a thinlungzawng zawng leh a rilru zawng zawnga Lalpa zui tûr leh,Lalpa thupêkte, a thuhriattîrte, a thuruatte vawng a tumruhzia kan hmu a (2 Lalte 23:3, NKJV; Deut. 4:29; 6:5; 10:12;11:13 chhiar bawk la). Tin, he siamthatna hianLalpainaPuithiam Hilkian a chhar lehkhabua dân thuchuangte kha a tihngheh theih nân . . . Judai ram lehJerusalem khuaa thil tenawm an hmuh thin zawng zawngtetihbo vek pawh a huam tel bawk (2 Lalte 23:24).

Deuteronomi bu-ah hian an chheh vêla chêng vehnamte tih thin ang thilte ti ve lo tûra vaukhânna lehzilhhauna thu tam tak a chuang a. Josia thil tih hranghrangte hian, Samaria rama milem biakna sakhawpuithiamte a that vekte pawh kha telin (2 Lalte 23:20), anhnêna Pathianin thutak a dah lak atanga an lo pên bo hlattawhzia a tilang chiang hle. Hnam thianghlim bîk ni tûrathlan an ni a; mahse, chutiang mi chu nih ahnêkin khawvêl

Page 69: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

137 138

nên an inremsiam ta hlauh zâwk a. Heti chung hian Pathiannêna an inkâr chu a fel emaw an la ti reng tho bawksi.Anmahni leh anmahni an va han inbum chiang tak êm!

Keimahni in chhûngkhurah leh kohhran huangchhûngahte hian kan thinlung zawng zawng leh kan rilruzawng zawng nêna Lalpa rawng kan bâwl tak tak theihnân eng thilte nge then fâi ngâi awm ve le?

THAWHTANNI December 6VÂNTE VÂN CHU

Deuteronomi bu hian Israel fate leh Pathianinlaichîn tawnnaah chauh ni bîk lovin, a mi “thlante” annihna anga mawhphurhna a pêkah pawh khân dân lehthuthlungin hmun pawimawh tak a chang tih min hrilhchiang hle a (Deut. 7:6; 14:2; 18:5).

Dân pawimawhna leh hnam thlan an nihna angaIsrael-te dinhmun uar taka sawina Deuteronomi 10:12–15 hi chhiar la. Bible-a tawngkam pakhat kan hmuh fo,“vânte vân” tih hi eng nge ni a awmzia? He tawngkam hieng vângin nge Mosian a hman?

He lâi thua “vânte vân” a tih awmzia hi eng nge nichiah tih chu kan hre thei kher lo maithei a, chutih rualchuan Mosia hian Pathian lalzia, thiltihtheihzia lehropuizia a sawi a ni tih erawh a chiang viau thung. A awmziachu, vân chauh khi ni lovin, vânte vânte pawh ama tâ veka ni a; chuvângin, “vânte vân” tih tawngkam hmang hianPathian chu thil siam zawng zawng chunga lalber a nih thua puang chhuak a ni ang.

A hnuaia Bible chângte hi chhiar la. An zavâi hianDeuteronomi bu-a kan hmuh tawngkam behchhan vekan ni tih i lo hria em? Hêng châng hrang hrangte hian

eng nge an sawi tum ni a, eng tin nge Deuteronomi bu-aMosia tawngkam hman hian a kaihhruai hlawm le?

1 Lalte 8:27________________________Nehemia 9:6_______________________Sâm 148:4________________________

A bîk takin, Nehemia 9-ah phei hi chuan Pathianchu Siamtu a nih thu leh amah chauh chu chibai bûk tûra nihzia kan hmu chiang leh zual a. Ani chuan thil engkim a siamin, “vânte vân leh a chhûnga awm zawng zawngte”pawh khi a siam vek a ni (Nehemia 9:6). Nehemia 9:3 (NKJV)-a kan hmuh dânin Levia-hote chuan “Dân Lehkhabuatangin an chhiar a,” hemi tuma an chhiar hi Josia hunlâi pawha an lo chhiar tawh tho Deuteronomi bu a nih arinawm. Chuti a nih chuan, a hnu lam chânga Levia-hotenPathian fak leh chibai an bûknaa “vânte vân” tih tawngkaman hman chhan pawh kan lo hre thei ta a, he tawngkam hiDeuteronomi bu atanga an hriat chhâwn a ni.

Pathian chu khawvêl siamtu chauh ni lovin,“vânte vân” siamtu pawh a ni a. Chu Pathian ngei chukrawsan khenbehin a lo awm tawh asin! Eng vângin ngeamah chibai bûkna hi kan tâna thil a lo tih tawh zozâitekan chhân lêt dân tûr dik tak a nih le?

THAWHLEHNI December 7JEREMIAN DEUTERONOMI BU THUTE A HMAN DÂN

Kum eng emaw ti kal ta khân Pathian awm ringlêm lo tlangvâl pakhat hian thutak a zawng a—thutak ahmuh theihna tûr a nih dâwn phawt chuan khawi hmunahpawh kal zêl a tum ruh hle mai. Mahse, a tâwpah chuan

Page 70: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

139 140

Pathian leh a Fapa Isua a lo ring ve ta pawh ni mai lovin,Seventh-day Adventist thuchah hi a lo pawm ve ta zâwk a.A Bible châng duh ber chu Jeremia 29:13 thu: “Tin, minzawng ang a, in thinlung zawng zawnga min zawn hunahmin hmu ang” tih hi a ni. Amaherawhchu, kum eng emawzât a ral leh chuan Bible a zirna lamah he thu tho hi a hmuleh ta a; a hmuhna hmun erawh Deuteronomi bu-ah a nive thung. A awmzia chu, Jeremia hian Mosian a lo sawitawh kha a sawi chhâwng ve tihna a ni.

Deuteronomi 4:23–29 chhiar la. Eng vângin he hethutiam hi Israel-te hnênah khân pêk a nih a, eng tianginnge keini tûn lâi huna chêngte tân pawh hian a pawimawhve theih tho le?

Kan hmuh tâk ang khân, Deuteronomi bu hi LalJosia rorêl lâia hmuh chhuah leh niin, Josia rorêl lâi vêkhian Jeremia khân a rawngbâwlna a lo tan ve chiah bawka. Chuti a nih chuan, Jeremia lehkhabua Deuteronomi bu-in huhâng a nei lian viau mai pawhin thil mak vak a nihran lo tih kan hre thei âwm e.

Jeremia 7:1–7 chhiar la. Jeremian ti tûra Israelmipuite a hrilh chu eng nge ni a, chu a thil hrilh chuaneng tiangin nge Deuteronomi bu-a inziakte nên hianinzawmna a neih?

Deuteronomi bu-ah hian Israel mite khathudelhkilh awmin Kanan ramah awmtîr a nih thu Mosiakhân a hrilh nawn fo tih kan hmu a, Pathian thu an âwihlo a nih chuan Pathianin a lo ruatsak hmunah chuan anawm reng thei dâwn lo. Jeremia 7:4-a vaukhânna thu apêk hi han chhiar la, he thu-in a sawi awmzia chu: aw, heihi Pathian in a ni alâwm, aw, anni chu Pathian hnam

thlante an ni ngei e; mahse, thu an âwih lo a nih chuanchûngte chuan tangkâina eng mah a nei dâwn chuang lo.Tin, chu thuâwihna chuan mikhual te, fahrah te, hmeithâite chunga lainatna an lantîr dân pawh a huam tel bawk a—chu chu Deuteronomi bu-in a lo sawi vek tawh kha niin,an chunga innghat thuthlung intiamkamna thenkhat pawhhetiang hi a ni nghe nghe: “Ram dang mite leh pa nei lotero chu dik lo takin in rêlsak tûr a ni lo va, hmeithâi puanchu hrêngah in lâksak tûr a ni hek lo” (Deut. 24:17; hêngtepawh hi chhiar tel ang che: Deut. 24:21; 10:18, 19; 27:19).

Jeremiah 4:4 chhiar la, tichuan Deuteronomi 30:6nên khâikhin ang che. Israel mite tâna thuchah awm chueng nge ni a, eng tiangin nge chu a thuchah chu tûn lâihuna Pathian mite tân pawh hian a pawimawh ve tho le?

NILÂINI December 8LALPANA PHÛT CHU ENG NGE NI?

Zâwlneite thuziakah hian rinawm awm taka awmtûra sâwmna thu kan hmu hnem hle mai. Rinawm hrimhrim tûra sâwm an nih chu thu hran ni se, thuthlunga antih ve tûr awmte kha rinawm taka hlen chhuak tûra sâwmniin, Kanan rama an luh hmâ lawk pawh khân hrilh nawnleh a ni nghe nghe bawk. Deuteronomi bu-in a sawi berchu Pathian leh Israel-te inkâra thuthlung awm nemngheha nih thu a ni a. Tûnah chuan, kum 40 chhûng zet anvahvaih kual hnu-ah a thuthlung thutiamte, ama tih vetûrte zînga a tam zâwk kha a rawn tifamkim tan dâwn a(tan ta pawh kan ti thei ang). Chuvângin Israel mite pawhan tih ve tûr awmte ti thuai tûrin Mosian a tûr ta a ni. Diktakin, zâwlnei lehkhabuten an sawi pawh hi a bulthûmtakah chuan hemi tho hi a ni a, thuthlunga an tih ve tûrawmte chu tipuitling ngei tûrin mipuite an sâwm a ni.

Page 71: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

141 142

Mika 6:1–8 chhiar la. Israel mipuite hnênaLalpana sawi chu eng nge ni a, chu a thil sawi chu engtiangin nge Deuteronomi bu nên hian a inzawm le? (Amosa5:24 leh Hosea 6:6 chhiar bawk ang che.)

Bible zirna lama mithiamte chuan hêng chângte hi“thuthlung thubuai” tiin an sawi mai thîn a, thuthlung anbawh chhiat avânga Lalpana mite a khinna a ni e an ti.Chutiang a nih chuan, Mika hian a mite nêna Lalpa aninkhin thu a sawi a, heti lâia “khing” (Hebrai Bible-ahchuan riv tih a ni a) tih thumal hi dân leh dûn chungchângaintibuai tihna a ni thei. A awmzia chu, Lalpanan lakah dânang takin thubuai a theh lût tihna a ni ber mai a, chu chuanthuthlung kan tih hi (inlaichînna a nih piah lamah) dânanga inremna a ni tih a tilang âwm e. Hei hi mak kan tivak tûr pawh a ni lo; a chhân chu thuthlunga hmun lailichangtu chu dân a ni miau si a.

He lâi chângahte pawh hian Mikan Deuteronomibu ziaktu tawngkam a hman chhâwn ve a awm nual tih i lohmu em? “Khai le, Israel mite u, in laka LALPAin Pathianina phût chu eng mah dang ni lovin, in thatna tûra LALPAinPathian tih a, a kawng zawng zawng chu zawh a, amahhmangaih a, in thinlung zawng zawng leh in rilru zawngzawng nêna LALPAPathian rawngbâwl a, LALPAthupêkte, adânte zâwm tûra vawiina thu ka pêk che u zawm hi a ni lovem ni?” (Deut. 10:12, 13, NKJV). Mahse, Mika hian Mosiana lo ziah tawh sa kha a ngialngana sawi chhâwng ve mailovin, a sawi tum tak chu a rawn sawi chhuak ve thung a,chu chu dik taka tih leh khawngaihna rilru put a ni a ti.Mosia leh Mika ten an sawi nia lang chu, sakhaw serh lehsâng hrang hrangte chu rinawm takin an ti pawh a ni theie (ran tam tak an hlân a); mahse, chu chu Pathian nêna

thuthlunga an inzawmna siamtu a ni hran lo thung.Chutiang pâwn lama lang thei sakhaw mi-na chu, “mi loteleh inte an awh a, tihluihna hmanga an lâksak a, mi lehan chhûngte bâkah, an ro chena an hnuaichhiah” (Mika2:2) tho si chuan eng nge a tangkâina awm ang? Israel-tekha khawvêl hnêna êng chhitu tûr an ni a, chutianga êngan chhî a nih chuan an chheh vêla chêng ve hnam dangtekhân mak ti takin, “He hnam ropui tak hi mi fing tak leh thilhre thiam mi an ni ngei mai” (Deut. 4:6) an ti ang. Chutiangchuan, fing tak leh thil awmze hre thiam tak chungin thil anti ang a, mi dangte lakah dik tak leh khawngaihna rilru puchungin thil an ti thîn bawk dâwn a ni.

NINGANI December 9DANIELA TAWNGTÂINA

Thuthlung Hluia tawngtâina hmingthang ber pakhatchu Daniela 9-ah hian kan hmu a. Daniela khân Jeremialehkhabu a chhiar atangin Israelin “chhiatna” a tawh hunchhûng (Dan. 9:2), kum sawmsarih chu a tâwp dâwn hnâitawh tih a hriat avângin tih tak zetin a tawngtâi tan ta ani.

Lungchhe taka tawngtâiin ama sualte leh a mitesualna zawng zawng a puang vek a, chutih rual chuan, anchunga chhiatna lo thlêng mêkah khân Pathian rorêlnadikzia a hmu thiam tho thung.

Daniela 9:1–19 chhiar la. Hetah hian Deuteronomibu nêna inzawmna nei eng thute nge i hmuh le?

Daniela tawngtâina hi thuthlunga an tih ve tûrawmte an tih duh loh avânga an tawrh tûr Deuteronomibu-a kan hmuhte a tlângpuia khâikhâwmna a ni a. Daniela

Page 72: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

143 144

hian vawi hnih ngawt “Mosia dân” (Dan. 9:11, 13) tihtawngkam a hmang a, chu chuan Deuteronomi bu pawh hihuam telin hemi chungchâng bîkah phei hi chuanDeuteronomi bu hi a sawi tum tak chu a ni hmêl nghenghe.

Deuteronomi bu-in a sawi angin, Israel mite chuan ram ata chhuahtîr an ni a (Deut. 4:27–31 leh Deuteronomi28 chhiar la), a chhan pawh Lalpa thu an âwih loh vâng niin,Mosian a lo sawi tawh ang ngei khân (Deut. 31:29) anchungah thil a rawn thleng ta a ni.

Thil lungchhiatthlâk tak mai chu, an chheh vêlachêng ve hnam dangten, “He hnam ropui tak hi mi fing lehthil hre thiam tak an ni” an tih tûra awm ta lovin, chûnghnamte “sawi chhiat” an lo ta zâwk kha a ni a (Dan. 9:16).

Daniela tawngtâi thuchham zawng zawng hi nguntaka kan chhiar chuan, chhiatnain min tlâkbuak chângazawhna kan zawh thîn tlânglâwn tak, “Eng vângin nge?” tihtawngkam hi a lang ve miah lo tih kan hria ang. Hetiangzawhna hi ani chuan a chham chhuak ve ngâi lo va, achhan pawh Deuteronomi bu a chhiar atangin khâng thilzawng zawngte lo thlen chhan kha eng nge ni tih a hrechiang êm atin ni. Tawngkam danga sawi chuan,Deuteronomi bu hian Israel-te chunga thil tha lo thlengkha chhan eng mah awm lo leh tihpalh thil thua lo thlengve tawp mai ni lovin, vuakhânna pêk an lo nih tawh angngei khân an thuâwih loh rah an seng a ni tih hre thiamtûrin Daniela (leh saltâng dangte pawh) kha a pui a ni kanti thei ang.

Nimahsela—a pawimawh zâwk pawh a ni hialmaithei nghe nghe e—Daniela tawngtâina hian hêng thiltha lo tak takte hi thleng mah se, beiseina kâwl a ên thu asawi lang tho thung a. Pathian chuan a thlahthlam ta daihemaw tih tûrin thil awm mah se, a la thlahthlam chuang

rêng rêng lo. Deuteronomi bu hian an dinhmun tawn mêkan hriat thiam theihna tûr thil a sawi a ni mai lo va,dintharlehna thutiam pawh a kawhhmuh nghâl bawk a ni.

Isua chanchin leh krawsa a la thih tûr thu lo sawilâwkna Daniela 9:24–27 hi chhiar la. Eng vângin nge hehrilhlâwkna Daniela hnênah (leh keimahni hnênah pawh)khân pêk a nih?

ZIRTÂWPNI December 10

ZIR BELHNA: “Hei hi [Mika 6:1–8] Thuthlung Hluia chângropui ber pakhat a ni a. Amosa 5:24 leh Hosea 6:6 thuteang bawkin kum zabi pariatna lâi vêla zâwlneite thuchahtlângpui kaihtâwina a ni. He châng hi thuthlungchungchânga inkhinna thu mâwi tak nên intanin mipuitechu Jehovaan a puhnate ngâithla tûrin a sâwm a. Tlângteleh mualte chu rorêltu niin, a chhan pawh hmâsâng ata loawm tawh leh Pathianin Israel-te a enkawl dân zawng zawnghre vektu an nih vâng a ni. Pathian chuan Israel-te khathuthlung bawhchhiaa puh nghâl tâwng lovin, a laka lungâwilohna an neih leh neih loh a zâwt hmasa tê tê phawt a. ‘Engthil nge ka tih a? Eng tiangin nge ka tihhah che u?’ tiin.Rorêlna dik tak a thlen thin lohna hmunah chuan miretheite chan a chhe hle thîn a. Chutih lâiin, rei lo techhûnga hausak thut theihna remchâng a awmnaah erawhchuan thuthlung dânte zawm a tûl thin avângin ram neituterilru a hah ve hle thîn thung bawk.”—Ralph L. Smith, WordBiblical Commentary, Mika-Malachi, (Grand Rapids, MI: WordBooks, 1984), vol. 32, p. 50.

“Hemi hnua lo thleng ta siamthatnaah khân lal[Josia] chuan milem pathian biakna kaihhnawih thil laawmte tihchhiat vek chu thupui berah a neih ta a. Kum

Page 73: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

145 146

H-10

kha leh chen kha an chheh vêla chêng ve hnam dangte tihdân zuiin, thing leh lunga siam pathian lemte hmâah an lokûn tawh thîn a. Chuvângin, a zung chawpa pawh phâwivek chu thil huphurhawm tak a ni ngei ang. Nimahsela,Josia hi chuan ram then fâi hna a thawh kawngahtheihtâwp a chhuah thîn a ni.”—Ellen G. White, ZâwlneitelehLalte, p. 401.

SAWI HO TÛRTE:

1. Keini Seventh-day Adventist-te hian tûn lâi hunatâna dik thuchah kawltute kan nih avânginhmâsâng Israel-te dinhmun kan luah ni-ah kaninngâi a (a nih pawh kan ni rêng bawk). Israel-ten anchheh vêla chêng ve hnam dangten hriat an mamawhêm êm thutakte an kawl ang chiah khân keinipawhin khawvêl hnêna puan darh tûr thuchahdanglam bîk kan kawl ve a. Chu chu duhsakna sângtak a ni nghe nghe bawk. Mahse, he duhsaknain aken tal mawhphurhnate hi kan hlen chhuak tha tâwkem?

2. Daniela angah khân han inchan chhin ula, in ramchu râlin an rawn rûn a, an hneh ta tih in hria a, insakhaw biakna hmunpui ber tempul pawh milem bemiten an tichhe vek tawh a ni tih in hre bawk a.Mahse, eng tiangin nge Deuteronomi bua thuchuangte a hriatna khân amah leh Juda dangte pawhrinna kawnga chhel taka awm tûrin a puih le? Aawmzia chu, eng tiangin nge Deuteronomi bu hianthil thlengte leh an lo thlen chhante hre thiam tûrina puih tihna a ni. Chutiang chiah chuan, eng tianginnge Pathian Lehkhabu pum puiin a sawite hriat

thiamna hian hun harsa leh thil lo thleng mak taktak, Pathian Lehkhabu hriatna tel chuan mitibeidawng rawih thei tûrte hi pawm thiam thei tûrinmin puih le? Chu zawhna in chhân dân chuan kanrinna kawnga Bible-in hmun pawimawh tak a chandân a hrilh che em?

3. In class-ah Daniela 9:24–27-a hapta 70 hrilhlâwknahi chhiar ula. He hrilhlâwknaah hian thuthlunginpawimawhna a neih dân chu eng nge ni a, eng vânginnge keimahni tân pawh a pawimawh êm êm?

Page 74: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

147 148

ZIRLÂI 12 DECEMBER 11–17, 2021

THUTHLUNG THAR BUTEN DEUTERONOMI BU THU ANSAWI CHHÂWNG

CHÂNGVAWN: “‘Mihring hi chhang chauhvin an nung lo vanga, Pathian kâa thu tin chhuakin an nung zâwkang’ tih ziak a ni”(Matthaia 4:4)

SABBATH CHAWHNU December 11BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Deuteronomi 8:3; Matthaia 4:1–

11; Tirhkohte7:37; 10:34; Galatia 3:1–14; Hebrai 10:28–31.

Thuthlung Thar lehkhabu-ahte hian Thuthlung Hluithu tam tak a inphûm a. A awmzia chu, Thlarau Thianghlimthâwk khum Thuthlung Thar lehkhabu ziaktute hian anthu ziahte hi anmahni irâwm chhuak mai ni lovin, Pathianhnên ata an dawn ngei a ni tih lantîr nân ThlarauThianghlim thâwk khum ni ve tho Thuthlung Hluilehkhabu ziaktute thu lo ziah tawhte kha an sawi chhâwngthîn tihna a ni. Isua ngei pawh khân, “Tih ziak a ni”(Matthaia 4:4) tiin a sawi a, a sawi awmzia chu, “Chutiangchuan Thuthlung Hluiah a inziak alâwm” a tihna a ni âwme. Tin, “Pathian Lehkha Thu chu a lo thleng famkim ngeitûr a ni” (Marka 14:49, NKJV) tiin a sawi bawk a—hetaPathian Lehkha Thu a tih hi Thuthlung Hlui lehkhabute ani. Emmau kawnga zirtîr pahnihte nên an intawh tum khântu nge a nih an hriat theih nâna thil mak ti lovin, Mosialeh zâwlnei zawng zawng lehkhaah a tan ta zâwk a, PathianLehkha zawng zawnga ama chanchinziakna apiang chuanmahni a hrilh fiah ta vek a nih kha (Luka 24:27).

Thuthlung Hlui thute hi a inziak dân ngâi ngâiinan ziak chhâwng a ni emaw, a thâwi tham deuhin an sawichhâwng a ni emaw, thil thlengte leh hrilhlâwknatechungchâng an sawi a ni emaw pawh ni se, an hman chhanber chu an thil sawite a rintlâkzia tihlân nân leh sawi fiahnân a ni a. Chutianga an sawi chhawn zîng berte zînga michu Deuteronomi hi niin (Sâm leh Isaia thuziakte pawhan sawi chhâwng ngunhle bawk), Matthaia, Marka, Lukaleh Tirhkohte, Johana, Rom, Galatia, 1 leh 2 Korinth,Hebrai, lehkhathawnte leh Thupuan te hian an zavâiinDeuteronomi lehkhabu thu an sawi chhâwng vek a ni.

Tûn kârah hian Thuthlung Thar lehkhabu ziaktutenDeuteronomi bu chhûng thu an sawi chhâwn thenkhattechu kan thlîr ho ang a, chûngte atanga thutak, tûn lâi hunatâna thu dik kan chhar chhuah theihte chu hriat kantum dâwn a ni.

SUNDAY December 12“TIH ZIAK A NI”

Matthaia 4:1–11 chhiar la. Eng tin nge thlalêrahkhân Isuan Setana thlêmnate a lo chhân lêt a, chu achhân lêt dânah chuan keimahni tâna zirlâi zir chhuahtûr pawimawh eng nge awm?

Isua hian Setana a hnial a ni lo. Pathian LehkhaThu a sawi chhâwng a ni mai a, a chhan pawh, ThuthlungHlui thute hi Pathian Thu a nih ang ngeiin, “a nung a, thila ti thei a, khandaih hriam tawn eng ang âi pawha a hriamzâwk” (Hebrai 4:12) vâng a ni. Tin, Thuthlung Hlui thu asawi chhâwnte rêng rêng hi Deuteronomi bu-a mi vek a nia. Thlalêra fianrial hun a han hman chhûng khân thlalêra

Page 75: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

149 150

thang mêk Israel-te hnêna pêk Pathian thute kher a hansawi chhâwng a, chu tak chu a tingaihnawm zualtu pawh ani bawk âwm e.

Thlêmna hmasa ber chhân lêt nâna Isuan a hmanchu Deuteronomi 8:3 thu a ni. Mosia khân Israel mite chuthlalêra an awm chhûng zawnga Lalpanan mamawh zawngzawng a pêk thin dân kha hre reng tûrin a chah a, zîng tinkhêl lova manna a rawn pêk ziah chhan pawh kha thlaraulam zirlâite pêk a duh vâng a ni. Chûng zirlâi a pêkte zîngapakhat chu “mihring hi chhang ring chauhin a nung lo va,LALPAkâ atanga chhuak thu tinrêng hmangin a nung zâwk”tih hi a ni. Pathian chuan i taksa mamawh chaw a pe pêk chebâkah, thlarau lama i than zêl theihna tûr chaw pawh a pethîn bawk che a. Thlarau lam chaw tel lovin, taksa mamawhchaw chauh chu dawn theih a ni lo. Hetiang hianDeuteronomi bu-a thu inziak hrilh fiah nân leh a rilruaPathian rinhlelhna rawn tuh tumtu Setana zilh nân chhangtehkhin thu hi a hmang a ni.

Thlêmna pahnihna chhân lêt nân hian Masahmuna an helna kha hre reng tûra Mosian Israel-te a hrilhthu inziahna Deuteronomi 6:16 a hmang a (Exodus 17:1–7chhiar ang che). “Masa-a in fiah ang khân LALPAin Pathianchu in fiah tûr a ni lo” tiin a hrilh a nih kha. LALPA chuanvawi tam tak a thiltihtheihna hmuhtîr tawhin, an mamawhapiang chu pêk zêl a tumzia pawh a hrilh ngun hle a; mahse,harsatna eng emaw an han tâwk dêk dêk a, “Kan zîngahhian LALPAchu a awm nge maw awm lo le?” (Exodus 17:7)tiin an phun nghâl ringawt zêl thung. He thawnthu atanghian Isua khân Setana zilhna tûr Pathian Thu a thurchhuak ta a ni.

Thlêmna pathumnaah hian Setanan Isua chubawkkhawpa amah chibai inbûktîr a tum a. A thil tih dânhian ama nihna dik tak a lantîr bâkah, zahna a

tlâkchhamzia a pho lang chiah hle mai. Isua hian a hnialpawh hnial duh lovin a zilh ta nek zâwk a nih kha. Hemitum pawh hian, Israel-ten kawng dang an zawh a, pathiandangte chibai an bûk a nih chuan, an chungah thil tha lo athleng dâwn a ni tih thu inziahna Deuteronomi thu bawk asawi chhâwng leh a. “LALPAin Pathian chu in tih ang a, amarawng chu in bâwl tûr a ni” (Deut. 6:13) a ti a, a awmzia chu,Israel-te khân ama rawng chauh an bâwl tûr a ni a tihna ani.

Chiang leh zuala Isua nungchang kan lanchhuahtîr theih a, amah anga Setana thlêmnate kan dohneh ve theih nân eng tin nge keimahni nun theuhahhian Pathian Thu kan zirna atangin thiltihtheihna tamzâwk kan lo chhar chhuah theih ang?

THAWTANNI December 13HMÊLA EN

Deuteronomi 10-ah pawh hian Israel-te hnênah anhnam chanchina thil thleng tawhte kha Mosian sawichhuak lehin, chûngte chu rinawm taka an awm a tûlziahrilh fiah nân a hmang a. Hetianga zilhhauna thu a sawikârah hian thil dang sawi tel a nei bawk tih lo hria ila.

Deuteronomi 10:17–19 chhiar la. Hetah hianIsrael mite tâna thuchah pawimawh tak a sawi chu engnge ni a, eng vângin nge chu thuchah chu tûn lâi hunaPathian kohhran tân pawh thuchah pawimawh tak a nihve tho le?

“Tu mah duhsak bîk nei lo” tih tawngkam hi Hebrai-hote tawngkauchheh pakhat atanga lehlin a ni a; angialngana lehlin dâwn chuan “an hmêlah a en lo” tih tûr a

Page 76: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

151 152

ni ang. He tawngkam hi thubuai remna hmun atanga chherchhuah niin, chumi hmuna rorêltu emaw, lal emaw chuana thubuai neih an ngaihtuahsaka chu a hmêl lan dân ahan en vang vang a, a dinhmun that leh that loh azirin (mipawimawh tak a ni nge, mi satliah ve mai a ni zâwk) achungthu a rêl thlu ta thîn a ni. Deuteronomi bu-in a sawiawmzia chu, chutiang chuan Lalpan ro a rêl ve ngâi lo va.Thil ti theiin chak hle tho mah se, mi tin hi—an dinhmuna tha emaw, tha lo emaw—angkhatin a en vek thîn. Hethutak hi Isua nunah khân puan chhuahin a awm a, anichuan mite hmuhsit rawn leh tâwmkâi lo ber nia an ngaihtelakah pawh ngilneihna a lantîr a nih kha.

Tirhkohte 10:34; Rom 2:11; Galatia 2:6; Ephesi6:9; Kolosa 3:25; 1 Petera 1:17 chhiar la. Eng tin nge hêngchângte hian Deuteronomi 10:17 thu an sawi chhâwnhlawm le?

Sawi chhuah a nihna chhan chu inang diak diakvek lo mah se (Ephesi-ah chuan an bâwihte chunga an chêtdâna fîmkhur tûrin a hrilh a; Rom-ah erawh chuanchhandamna leh thiam loh chantîrna thu-ah Juda angzâwng leh Gentail ang zâwnga inthliar hranna a awm lohthu a sawi ve thung), hêng châng hrang hrangahte hianDeuteronomi bu-a kan hmuh, Pathian chuan “hmêlah aen loh” thu kha an sawi chhâwng theuh ta. “PathiantePathian leh hotute Hotu, Pathian ropui, thiltitheih lehhlauhawm tak” pawhin chutianga a ti lo a nih si chuan,keini pawh hian kan ti bîk tûr a ni lo vang.

A bîk takin, Rom Lehkhathawna Paulan hetawngkam a hman dânah hian chanchin tha puanchhuahna kan hmu thei a: kan zavâiin—khawtlânga kandinhmun chu inang lo tak tak ni hlawm mah se—bus

pakhatah kan chuang tlâng vek a ni. Kan zavâi hian sualatlu tawh mihring, Pathian chhandamna leh kawngaihnamamawh theuh kan ni a. Mahse, thu lâwmawm tak mai aawm tlat, khawtlânga kan dinhmun chu eng pawh lo ni se,Isua Kristaa awm chhandamna chu chang tûrin sâwm vekkan ni.

Eng tianga zingin nge (a rûk deuh pawhin a nimaithei) “hmêl i lo en” ve tawh thin a, eng vângin ngechutiang ngaih dân neih chu sual a nih tih kraws khânmin hriattîr le?

THAWHLEHNI December 14THINGA KHÂI KÂN

Galatia 3:1–14 chhiar la. He ta Paula thil sawi,keini tûn lâi huna mite tân pawha pawimawh êm êm chueng nge ni a, eng tin a thil sawi tum sawi fiah nân hianDeuteronomi 27:26 leh Deuteronomi 21:22, 23 thute ahman le?

Thil vânduaithlâk tak chu, Kristiante zînga a tamzâwk daihten he lehkhathawn hi dân, Thu Sâwm Pêk zawma tûl kher lo tih tan chhan atân an hmang thîn hi a ni. Anihna takah chuan, he hnialfung hi thupêk palina zawmloh chhuanlam atâna an chher chawp mai mai a ni a,thupêk dang pakuate ni lovin, he thupêk pali-na zawm hiPaulan a dodâl, dân zawm avânga chhandam nih tumna ni-ah an ngâi tlat mai a ni.

Nimahsela, Paula hian dân a sawisêl a ni lo va;chuvângin, he lâi chânga eng thu mah hi Sabbath thupêkbawhchhiat phahna atâna hman chi a ni lo. A sawi tum takchu Galatia 3:10-ah hian kan hmu a, “Dân thiltiha innghat

Page 77: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

153 154

apiangte chu ânchhe hnuaia awm an ni” tia sawiin, chumizawh chuan Deuteronomi 27:26 thu a sawi chhâwng zuileh bawk. He lâia a sawi hi chu dân thu zawm leh zawm lohchungchâng ni lovin, dân thiltiha innghah chungchâng ani zâwk—chu chu thil tih theih miah loh a ni lo a nih lohpawhin, keimahni ang suala tlu tawh mihringte tân chuanthil khirhkhân tak a ni ngei ang.

Paula thil sawi awmzia chu, dân thiltihte avâng nilovin, kan âiawha Krista a thih tâk avâng zâwka chhandamkan ni a, chu a thihna chu rinnain kan tih angah ngaih alo ni ta a ni. He lâia a sawi uar êm êm chu kan tâna Kristankrawsa thil a tih kha a ni a. Chu a thil sawi tum sawi fiahnân chuan Deuteronomi bu bawk kêu lehin, tûn tuma athu lâk chhuah chu bung 21:23 thu hi a ni ve ta thung.Isuan a lo tih ang khân, Paula pawh hian Thuthlung Hluilehkhabuten thuneihna an nei a ni tih lantîr nân, “tih ziaka ni” tih tawngkam kha a rawn hmang ve a. Thihna khawpthil sual titu chunga hremna pêk tûr chungchâng inziahnathu chu thur chhuakin, chu mi chu a chungthu rêl fel anih hnu-ah mi dangte tihthaihna atân pawh a ni maitheie, thingah khâi kân a ni ta thîn a ni.

Mahse, Paula hi chuan chu chu kan âiawha Kristathihna entîrtu atân a hmang ve thung a: Krista chu “kantân ânchhia” lo niin, krawsah khân dân ânchhia, dân anbawhchhiat vek avânga mihring zawng zawngin an lahmachhawn ngei tûr thihna chu a lo hmachhawn tawh ani. Amaherawhchu, thu lâwmawm êm êm kan dawng tlatmai, kan dawn ngei tûr ânchhia chu krawsah khân Kristana lo phur ta zâwk a, chutichuan, “rinna avângin ThlarauThianghlim thutiam chu kan lo hmu thei ta a ni” (Galatia3:14).

Ellen G. White-i chuan heti hian a lo sawi a: “Kristachauhin suala tlu tawh mihringte hi dân ânchhia lak atatlan chhuak theiin Vânram nêna inremah a siam leh thei.Krista chuan sual avânga thiam loh chang nihna leh zahnachu a inbel a—chu sual chu Pathian thinghlim tânahuatthlala tak a nih avângin a Pa nên pawh an inthen phahhial a tûl dâwn nghe nghe a ni.”—Ellen G. White, Thlahtubulteleh Zâwlneite, p. 42.

I thil sual tih avânga i phû rêng hremna tâwk tûrni ta la, eng hremna ber nge i hmachhawn ang?Amaherawhchu, i thil tih sual tih avânga hremna chuKristan a lo phurh tawh avângin nang chu hrem ve kherngâi lo i lo ni ta hlauh mai a. I tân Krista inhlanna chueng tin nge i lo chhân ve dâwn le?

NILÂINI December 15NANGMAHNI ANG ZÂWLNEI

Israel mite kha an chheh vêla awm ve hnam dangtetih ang tih ve lo tûrin Lalpan vawi eng emaw zât a hrilh a.Chutiang chu ti ve lo tûr an nih mai bâkah, chûng hnamtehnêna thuhretu ni tûra thlan pawh an ni nghe nghe bawk(Deut. 4:6–8). Deuteronomi 18:9–14-ah pawh hian, chûngan thil tih thinte zînga thenkhat, “Lalpangaiha tenawm”takte chu ti ve lo tûrin Mosian a hrilh a (Deut. 18:12).Chutiang boruak hnuaiah chuan, Lalpaan Pathian hmâatha famkim an nih ngei a ngaih thu a hrilh ta a ni (Deut.18:13).

Deuteronomi 18:15–19 chhiar la. Heta MosianIsrael mite a hrilh chu eng nge ni? Chu a thil hrilh chuTirhkohte 3:22 leh Tirhkohte 7:37 nên khâinkhin la. Eng

Page 78: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

155 156

tin nge Petera leh Stefena te hian Deuteronomi 18:18thu hi an sawi chhawn?

Sinai tlânga Pathianin Israel fate thu an rawnthlunpui chungchâng kha sawiin, an hnêna Pathianin adân a rawn puan chhuah dâwna (Exodus 20:18–21) anmahnileh Pathian inkâra sawipuitu, dîlsaktu ni tûra Pathianinamah hman a duh thu te kha a sawi chhuak a. Chutichuan,Lalpan amah ang zâwlnei dang tu emaw a rawn tîr ang a(Deut. 18:15, 18), chu zâwlnei chu amah Mosia ang bawkinIsrael mite leh Lalpa inkârah palâi a ni ang.

Kum za tam tak a liam leh hnuin Petera leh Stefenate khân he thu hi Isua chungchâng sawina atân an rawnhmang ve ta chiah a. Petera ngaih dân chuan, Isua kha “azâwlnei thianghlim zawng zawngten” (Tirhkohte 3:21, NKJV)an lo sawi tawh rawn thlen famkimna niin, Juda hnam lehsakhaw hruaitute khân a thu sawite an âwih a tûl bawk ani. A awmzia chu, he thu, Juda-ten an lo hriat chian sa êmêm hi Isua chanchin sawina atân a hmanga, a laka thildik lo tak tak an lo tih tawhteah khân inchhîra an inlamlêt a tûl hle a ni tih a hrilh bawk (Tirhkohte 3:19).

A dawt lehah chuan, Tirhkohte 7:37-ah hianStefena pawhin—a sawi chhuah chhan chu Petera sawichhuah chhan nên khân inang lo mah se—Isua chanchina puan chhuahna lamah Deuteronomi 18:15, 18 thu tho hia rawn sawi chhawng ve leh a, hêng thute hi Isua chanchinsawina a nih thu huai takin a puang a nih kha. Mosia kha,Juda-te hruaitu ropui anih angin Isua lo entîr lâwktu a nitih a sawi a. A awmzia chu, Petera pawhin a lo sawi tawhang bawk khân, mipuite hnênah Isua kha hrilhlâwkna lothlen famkimna niin, Isua thusawite kha an bengkhawn atûl hle a ni a ti. “Mosia leh Pathian sawi chhiaa” puh a ni a

(Tirhkohte 6:11); mahse, chutiang chu a nih lohzia sawiin,Isua kha Messia, Mosia kal tlanga Pathianin a lo tiam tawhlo thlen famkimna a nih thu a puang zâwk a ni.

Eng tin nge Deuteronomi 18:15–19 thute hianBible pum puiin a sawi ber chu Isua chanchin a nih dân amin hrilh a, eng vângin Bible thu kan hriat thiam dânhrim hrimah pawh Krista chu a lailum luahtu a nih ngeia tûlzia min hrilh bawk le?

NINGANI December 16THIL RÂPTHLÂK TAK

Hebrai Lehkhathawn hi, a thûk leh a ropuina zawngzawng nên hian Isua ringtu Juda Kristiante fuihna ni bermai a. A fuihna thu chu: LALPA-ah chuan rinawm takin awmrawh u tih a ni.

He rinawmna hi Pathian kan hmangaihna atangalo chawr chhuak niin, a nungchang leh a thatna, Kristakrawsa lo lang chhuak avâng khân a lakah kan rinawm lothei lo thîn. Mahse, a châng chuan mihringte hian Pathianhmangaihna kan hawisan avânga kan chunga thil tha lo lothleng theite chu hriattîr kan mamawh ve fo bawk a. Aawmzia chu, kan sualte avânga hremna kan tawrh tûr chuIsuan min lo tlâksak tawh a ni tih hi kan pawm lo a nihchuan “tah leh hathialna” (Matthaia 22:13) kan chang dâwntihna a ni a, chu chu chatuana boralnain a rawn zui venghâl bawk ang.

Hebrai 10:28–31 chhiar la. Hetah hian eng thu ngePaulan a sawi a, chu a thu sawi chu eng tiangin nge keinitân pawh a pawimawh ve tho le?

Page 79: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

157 158

Pathiana rinawm tlat tûra Juda ringtute fuih nânhian Pathian laka rinawm tûra Mosian Juda-te a fuihna,Deuteronomi 17:6 thu bawk hi a rawn hmang ve leh a. Hethu hi thihna khawp thil sual titu chunga hremna lek dântûr chungchâng niin, chu mi chuan thu hretu pahnih emawtalin thil sual a ti ngei a ni tih an sawi chhuah a ngâi thung.Thuthlung Hlui hnuaiah mah khân rinawmlohnain thihnaa thlen thîn a ni a, Pathian Fapa rap beta, amahtihthianghlimna thuthlung thisen chu thil narân mai maiangâi a, khawngaihna Thlarau tivuitu phei chuan hremnanasa lehzual zâwk a tuar lo vang em ni? (Hebrai 10:29). Hetihian tawngkam dangin sawi ta ila, hmân lâi Israel-te âikhân êng in kawl tam zâwk a, thutak pawh in hriat hnemzâwk bawk bâkah, in sualte thâwi nân Pathian Fapa chu ainhlan a ni tih pawh hi tu ma hrilh hran in ngâi lo;chuvângin, sualah in tlûksan leh si a nih chuan, anni âikhân hremna nasa zâwk in tuar ngei ang a tihna a ni.

He thu a sawi zawh hian Deuteronomi bu-ah bawklêt lehin, tûn tumaa sawi chhâwn chu Deuteronomi 32:35a ni a; mahse, hei hi chu a tanhmun sawh ngheh nân maiati a ni tawh thung. Kristaa pêk an nihte leh an tâna thilropui tak a tihte pawh kha an hriat vek bawk avângin,“Phuba lâk leh thungrulh chu keima tih tûr a ni” tih thusawitu LALPA chuan a mite chu an kalsualna lehrinawmlohna avângin an chungthu a la ngaihtuah ngeidâwn a ni. A thuhrimin, Thuthlung Thar huna Juda-ten anhriat ang, krawsa târ lan Pathian hmangaihna puanchhuahna famkim zâwk hre ve hman lo an pi leh pute pawhkha a lo hrem tawh a ni a. Chuvâng chuan, Paula sawi tumber hi chu, Fîmkhur hle rawh u tih a ni deuh ber mai.

“LALPAchuan a mite chungthu a la ngaihtuahdâwn” (Deut. 32:36. NKJV). He rorêlnaa beisei theih kanneih awm chhun chu eng nge ni (Rom 8:1 chhiar la)?

ZIRTÂWPNI December 17

ZIR BELHNA: Thuthlung Hlui lehkhabu ziaktuten ThuthlungHlui lehkhabu thute vêk an sawi chhâwng fo ang hianThuthlung Thar lehkhabu-ahte pawh hian Thuthlung Hluithu tam tak kan hmu a, chûng zînga thenkhat chu a ngâingâia sawi chhâwn niin, a then erawh tlêma her danglamhrette a ni thung. Sam te, Isaia te leh Deuteronomi te hian sawi chhâwn tam zualte chu an ni. Tin, Thuthlung Tharlehkhabu ziaktuten Thuthlung Hlui thute an sawi chhâwnhian Grik tawnga Thuthlung Hlui an lehlin, Septuagint(LXX) tia hriat lâra mi hi a ni tlângpui thîn a, Septuaginthitawng danga Hebrai Bible lehlin hmasa ber a ni nghe nghe.Bible-a lehkhabu hmasa panga, Torah tih emaw,Pentateuch tih emaw pawha sawi thin hi B.C. zabi pathumnavêlah khân lehlin a ni a, a bâk zawng, Josua atanga Malakiahi B.C. zabi pahnihna vêlah khân lehlin a ni ve leh bawk.

Thuthlung Thar lehkhakhabu ziaktuten ThuthlungHlui thute an hman dân atang hian Bible hrilh fiah dân tûrchungchângah zir chhuah theih tam tak kan nei a. Chûngzirlâi kan zir chhuah theihte zînga a pawimawh ber pakhatchu, tûn lâia Bible zirna lama mi thiam kan neih tam takteang lo tak hian Thuthlung Thar lehkhabu ziaktute khachuan Thuhlung Hlui lehkhabute rin tlâk a nihzia lehthuneihna an neihzia te hi an rinhlel chhin ngâi rêng rênglo tih hi a ni. An thuziahahte hian Thuthlung Hluia thilthleng chanchin kan hmuh, entîr nân, suala mihringtetlûkna te, tui lêt te leh Abrahama koh a nih thu te kha ataka thleng ngei a ni tih an rin loh thu lam rêng rêng alang lo va, Adama leh Evi te pawh kha a taka lo awm tawhngei a ni tih an pawm thlap bawk. Hêng thilte rinhlelhnarilru min puttîrtu “zir thiamna” hi a nihna taka chuan

Page 80: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

159 160

mihring atanga chhuak rinhlelhna mai mai a ni a;chuvângin, Seventh-day Adventist-te rilru leh thinlungahhi chuan hmun a chang ve tûr a ni lo.

SAWI HO TÛRTE:

1. Seventh-day Adventist-ten êng kan kawl zozâi hingaihtuah ila, hêngte hian kan hnêna pêk thutaktelaka rinawm tlat hi kan bat leh, chu chu kanmawhphurhna a ni tih min hrilh em?

2. Deuteronomi 18:9–14 chhiar leh la. Tûn lâi hunahhian eng engte nge “LALPA ngaiha thil tenawm taktak” ni ve le? Chûng thilte lakah chuan eng tin ngekan inthiar fihlîm theih ang?

3. Eng vângin nge krawsa Krista thihna kha mi zawngzawng chhandam nân a ni tih hre thiamtu Kristiantehi chuan mi tu mah duhsak bîk emaw, duhsak lohbîk emaw kan neih a thian ve loh le (Thawhtanni zirlâikha en leh la)? Chutiang thil chu tih kan tum ve a nitih eng tin nge kan inhriat chhuah theih ang(chutiang chuan tih kan tum ve ngâi lo nia kan inngâia nih chuan, mahni inbum mai kan ni ang)? Eng tinnge kraws kan thlîrna hian chutiang ngaih dân diklo kan neihna lakah chuan mi a tihdam theih ang?

ZIRLÂI 13 DECEMBER 18–24

MOSIA THAWH LEH THU

CHÂNGVAWN: “Nimahsela, Mikaela, vântirhkoh chungnungber mah khân diabola nên an inbei a, Mosiaruang thua an inhnial lâiin diabola chung thurêlsakin a sawichhe ngam lo va, ‘Lalpanhauzâwk che rawh se’ a ti ta a” (Juda 9).

SABBATH CHAWHNU December 18

BIBLE CHÂNG CHHIAR TÛR: Nambar 20:1–13; Deuteronomi31:2; 34:1–12; 34:4; 1 Korinth15:13–22; Juda 9.

Tûn kuartar chhûng zawnga kan hmuh tâk angkhân Deuteronomi bu-a mi langsâr ber leh pawimawh berchu Mosia a ni a. A nun, a nungchang leh a thusawite khânDeuteronomi bu hi a luah khat hneh hle. Ni e, Deuteronomibu hi Pathian chanchin leh ‘am yisra’el, “Israel mipuite” ahmangaihzia inziahna chu ni tho mah se, Mosia khaPathianin a hmangaihna puang chhuaktu atân leh a miIsrael-te hnêna a hmangaih thu hrilh tûrin a hmang fothîn a.

Tûnah chuan zirlâi hnuhnûng ber kan lo thleng taa, Mosia pawhin he leia a dam chhûng nîte chu a lo chhiarzo ve dâwn hnâi ta.

Heti hian Ellen G. White-i chuan a lo sawi a:“Mosiachuan amah chauhin a thi dâwn a ni tih a hre savek a; he leia a thiante zînga tu mahin an dawm hlum

Page 81: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

H-11

161 162

phalsak a ni lo tlat. A hmâah chuan thil mak leh râpthlâktak mai a lo lang a; chumi avâng chuan a lungngâi hlenghe nghe a ni. Harsa a tih ber mai chu a hmangaih leh angaihtuah êm êmthin, kum kha leh chen an rawng a lobâwlsak tawh a mite nêna an inthen hlen vang vang tawhmai tûr kha a ni a. Nimahsela, Pathiana rinna nghah tlatdân a lo zir chhuak tawh a; chuvâng chuan rinhlelhna neihauh lovin Pathian hmangaihna leh zahngaihna kutahamah leh a mite chu a indah ta a ni.”—Thlahtubulte lehZâwlneite, p. 492.

Mosia nun leh a rawngbâwlna khân Pathiannungchang a puang chhuak tam hle a, chutiangin a thihnaleh a thawhlehna pawhin a puang chhuak hnem viau bawka ni.

SUNDAY December 19MOSIA SUALNA CHU: THEN 1-NA

Khatia thlalêra Israel fate an vahvaih chhûng lehkawng dik lo an zawh lâi ngei ngeite pawh khân Pathianchuan mak tak maiin an mamawh chi hrang hrang a rawnpe thîn tho a. Chutiang dawn chu phû lo eng ang mah se, ahmangaihna chuan a rawn ûm zûi hrâm hrâm thîn. Keinitûn lâi huna chêngte pawh hi, phû miah lo chunga Pathiankhawngaihna dawngtute kan ni ve tho a. A thu hrimin,kan phû rêng ni ta se, khawngaihna a ni thei tawh dâwnem ni?

Thlalêra an thang chhûng khân mak tak maia anchaw ei tûr Lalpan a pêk thîn bakah, anmahni akhawngaihzia lantîr nûn tuisik in tûr a pe leh bawk a. Anthang mêkna lâi hi thlalêr ram ro leh sa tak a nih avângintui tel lo chuan dam khawchhuah beisei chi rual a ni lo. Hean thil tawn chungchâng hi sawiin Paula chuan heti hian

a lo ziak a: “An zâa thlrau lam in tûr hmunkhat pawh an intheuh kha; anmahni zuitu thlarau lam lungpuia mi khaan in theuh si a; chu lungpui chu Krista a ni” (1 Kor. 10:4)tiin. Ellen G. White-i pawhin, “An khualzin kawng an zawhlâia tui in tûr an mamawhna hmun apiangah khân aninkhuarna maia awm lungpui keh kâr atangin tui a lo luangchhuak thîn” tih thu a lo sawi ve bawk.”—Thlahtubulte lehZâwlneite, p. 426.

Nambar 20:1–13 chhiar la. Hetah hian eng thil ngethleng a, a thiltih avânga Lalpan Mosia a hremna hi engtin nge kan lo ngaih le?

Han ngaih mai chuan, Mosia beidawn chhan hmuhleh hriat thiam hi thil harsa vak pawh a ni lêm hran lo va.A thu hrimin Israel fate tân hian Lalpan thil tam tak a titawh a, chhinchhiahna leh thil mak chi hrang hrang ahmuhtîr bâkah, mak tak maiin Aigupta ram ata a chhanchhuak bawk a nih kha. Tûnah chuan Ram Tiama lût maitawh tûr an lo ni ta a. Mahse, eng thil nge an tawn tâk le?Tui in tûr an tlachham a; chumi avâng chuan Mosia lehArona lakah an phûnnâwi ta a ni. Tûn hmâa a lo tih fotawh ang khân tûn tum hi chuan Lalpan tui a rawn pe theita lo em ni? Pe thei tehrêng mai; a thei ni mai lovin a peleh ngei dâwn nghe nghe bawk asin.

Amaherawhchu, Mosian lungpui a vuak paha thil asawi hi lo chhianchhiah la: “Helhmanghote u, ngâi teh u,he lungpui ata hi tui kan lâk chhuahsak dâwn che u emni?” (Num. 20:10) a tih a nih kha. He thu a sawi hian athinrim hle a ni tih a hriat theih a, a chhan pawh Israelfate kha “helhmangho” tia a koh kher vâng a ni.

A thinrim hrim hrim hi chu a pawina vak a awmhran lo va, pawi lo tih lêmah thil tha lo chu ni tho mah se,a hriat thiamawmna chin a awm kan tihna a ni. Nimahsela,

Page 82: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

163 164

lungpui ata tui tichhuak thei ang zia zânga, “He lungpuiata hi tui kan lâk chhuahsak dâwn che u em ni?” tia a sawikher hi a pawi lâi ber chu a ni ta a ni. Hetih lâi tak hian athinrim êm mai a; chuvâng chuan, an zînga hna thawk thînPathian thiltihtheihna chauhin khatiang thil mak kha a tithei a ni tih a lo theihnghilh hlauh pêk a nih hmêl. Amah hichutiang a ni tih hre chiang bertu tûr a ni bawk si a.

Thinrim lâia thil sawi mai emaw, tih mai emaw hia awl hle. Kan thinrimna chu thinrimna âwm tak a nipawh a ni maithei e. Chutih rual chuan, eng tin nge sawiloh tawp tûr leh tih loh tawp tûr kan tih loh a, sawi âwmtak leh tih tûr tak chauh kan sawia kan tih theih nânPathian hnênah a tanpuina dîl dân kan hriat theih ang?

THAWHTANNI December 20MOSIA SUALNA CHU: THEN 2-NA

Nambar 20:12, 13 chhiar leh a. Mosia hian RamTiama Lalpan a luh ve a phalsak tâk lohna chhan engthil nge a sawi? Deuteronomi 31:2; 34:4 pawh chhiar bawkang che.

He lâi thua kan hmuh dân chuan, Mosia sualna khaPathian dinhmun luahlan a tumna mai kha a ni lo tlat.Kha a thil tih kha thil tha lo tak chu ni tho mah se, Pathianarinna a nghah lohzia a tilang tel bawk kha thil tipawi zualtua ni a, khatiang thil tih kha mi bîk Mosia te ang tih atânchuan a âwm ang lo tak zet a ni. Ani hi chu thingbuk alhhluah hluah atanga Pathianin a koh chhuah ngat a ni a, athil tawn angte kha mi dangin an tawng ve phâk lo. Mahse,Mosia hian Pathian a ring tlat lo pek a, a awmzia chu,Lalpana lo sawi tawh kha a ring zo lo tih a lantîr tihna niin,

chumi avâng chuan Israel fate hmâah Pathian a châwimâwita lo a ni. Tawngkam dangin sawi ta ila, Mosia hi a thinrimlo insûm hrâmin, Israel fate kalsual lâi khân Pathian aring tih lantîrin thil dik tak lo ti ta zâwk ni se chuan, Israelmipui mithmuhah LALPA a châwimâwi ang a, rinna dik takneih leh thuâwih nun awmzia a kawhhmuh thei tûr a ni a.Mahse, Mosia hian ti tûra Lalpan a hrilh chu âwih lovinthil dang a ti ta zâwk si a ni.

Nambar 20:8 chhiar la. Eng ti tûrin nge Mosia hiLalpan a hrilh a, chumi ti ta lo chuan, eng thil nge a tihtâk zâwk le (Nambar 20:9–11)?

Châng 9-a kan hmuh dânin Mosia khânLALPA thupêkangin tiang chu a la a. Hemi chinah hi chuan eng thil sualmah a la ti lo. Nimahsela, châng 10-ah chuan Pathianthiltihtheihna ropui tak tihlan nân, tui lo chhuahna tûrlungpui hnêna thu pe ta mai lovin, a lungpuia chu a vawkher a—chu pawh vawi khat mai ni lovin, vawi hnih lâi ala ni zui bawk si. Tianga lungpui vuak avânga tui lo chhuakta mai kha thil mak tak a tling a; chutih rual chuan, vawlovin thu pe ta mai zâwk pawh ni se, tui chu a lo chhuakdâwn tho si a, a mak lehzual hle zâwk ngei ang.

Hetia han ngaih mai chuan, Mosia chunga Pathianrorêl dân hi a firfiak angreng viau mai: harsatna tam takkârah Ram Tiam lam panin Israel fate kha a lo hruai tawha ni a; mahse a luh ve phalsak a ni ta si lo. He thawnthukan sawi nîkhua apiang hian eng vângin nge—ngaihtuahchiang lova thil sual pakhat a tih palh vâng mai khân—kum 40 chhûng zet a lo thlîr tawh ramah chuan luh vephalsak a nih loh le tiin kan ngaihtuah a, a mak kan tihpuithîn a ni.

Page 83: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

165 166

Mosia chunga thil thleng atang hian Israel fatekhân eng zirlâi nge zir chhuah theih an neih le?

THAWHLEHNI December 21MOSIA A THI TA

Mosia hi a khawngaihthlâk ngawt mai! Ram Tiampanin kum kha leh chen a lo kal ve tawh a, harsatna chihrang hrang a lo pal tlang tawh bawk. Mahse, kum za tamtak liam tawha Abrama hnêna thutiam: “He ram hi i thlahtehnênah ka la pe ang” (Genesis 12:7) tih kha a taka changve lo tûrin hnutchhiah a ni bîk dâwn ta a ni.

Deuteronomi 34:1–12 chhiar la. Mosia chungahhian eng nge thleng ta a, a chungchâng thu-a LALPA thusawi eng hian nge mi bîk a nihzia tilang ?

“Mosia chuan mahni chauha awmin a nunin thilchi hrang hrang a lo pal tlang tawh zawng zawng chu a thlîrlêt a. Aigupta ram lal ina rorêltu la ni ngei tûr kha Pathianhnam thlante nêna khawsak ho a thlan tâkzia te chu angaihtuah chhuak leh a. Thlalêra Jetroa berâm a vên thinlâi te, thingbuk alh hluah hluah atanga âw lo chhuakinIsrael fate chhanchhuak tûra a rawn koh dân te kha amitthlâah a rawn lang uarh uarh bawk. Tichuan, Pathianina hnam thlante tâna thilmak ropui tak tak leh athiltihtheihna a lantîr dân te, thlalêra an vahvaih chhûngleh a laka an hel lâi pawha lainat taka a dawh hrâm hrâmthin dân te kha a chhui kîr a. Khâng thil zawng zawngtekha Pathianin a tihsak chung leh, amah ngei pawh an tântawngtâia theihtâwpa hna a thawk thîn chunga Aigupta ramchhuahsan mipui sâng tam zînga puitling pahnih chiahRam Tiam lût thei tûra rinawm a awm a ni tih a han

ngaihtuah chuan a rilru a na hle mai. A hnathawh rahtechu a han thlîr kîr a, a thawhrimna leh an tâna a inhlannazawng zawngte chu a thlâwn ni hialin a hre ta rum rummai a ni.”—Ellen G. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite, p. 494.Deuteronomi 34:4 hian thil ngaihnawm deuh mai sawi anei a, chu chu: “He ram hi a ni Abrahama te, Isaaka te,Jakoba te hnêna, ‘I thlahte ka la pe ang’ tia chhechhamaka lo tiam kha” tih hi a ni. Hetah hian ram tiam pêkchungchânga Lalpan Israel hnam thlahtu bulte hnênah lehanmahni Israel fate hnênah ngei pawh vawi tam tak a lotiam tawh kha a tawngkâm ngâi ngâi hmangin Mosiahnênah a rawn sawi nawn ve leh a.

Heti hian a sawi leh bawk: “A hmuh zawng ka hmuhtîrtho che ang a; nimahsela, chutah chuan i kal kâi ve lovang” (Deut. 34:4, NKJV). Mosia tân hian—he thu Pathianina hrilh lâia a awmna atang khân—Pathianin a kawhhmuhram zawng zawng, Moab atanga Dan, chuta tanga Naphtalileh a dangte kha mihring mit pângngâi nên chuan hmuhtheih ngaihna a awm lo hrim hrim a. Thil chiang tak ni tachu, Ellen G. White-in a lo sawi angin, a hnênah inlârnahmangin hmuhtîr a ni a, chu pawh tûna a ram awm dânmai ni lovin, Israel faten an luah hnu-a a awm dân tûr nênlam a ni nghe nghe.

Lalpa hian Mosia hnênah khân fiamthu ti takdeuhin, Ka sawi ang tak khân lo ti mai la chu, ram tiamahsâwn i lût ve tûr a nia ti pawhin a sawi thei reng ang a.Mahse, chutianga ti lo chuan, Israel hnam thlahtutehnênah leh anmahni Israel-te ngei hnênah pawh a lo tiamtawh kha a rawn tihlawhtling ngei dâwn a ni tih a hmuhtîrta zâwk a ni. Kan hmu chho zêl ang a, Lalpa chuan achhiahhlawh rinawm, mahse, thil tisual palh ta Mosia tânhian thil tha zâwk eng emaw khêk a lo nei reng zâwk a lo ni.

Page 84: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

167 168

NILÂINI December 22MOSIA THAWH LEH THU

“Chutichuan, LALPAchhiahhlawh Mosia chu aLALPAthu angin Moab ramah chuan a thi ta a. Tin, Beth-peor zâwna Moab rama ruamah a phûm a; nimahsela, athlân chu tûn thlengin tu mahin an hre lo” (Deut. 34:5, 6).He lâi thu atang hian Mosia—Israel-te tân mi pawmawhêm êm, hmâsâng Israel-te zîngah chauh pawh ni lovin,Kristiante leh tûn lâia Juda-te paw’n a thuziakte an la dahsânêm êm chu a lo thi ta tih kan hria.

Mosia chu a thi ta a, phûm a ni a, Israel mipuiin ansûn a. Amahah hian Thupuan 14:13, thu, “ ‘Tûn hnu-ahchuan mitthi, Lalpa-a thite chu an eng a thâwl ang.’Thlarauvin, ‘Ani, an thawhrimnate chu an chawlhsan tawhang, an thiltihte chuan a rawn zui ve dâwn si a’ a ti e”(Thupuan 14:13) tih hi a hmehbel thlap theih a ni.Chutih rual chuan, a thih tâk avâng mai hian a chanchina tâwp zui chuang lo tih erawh hria ila.

Juda 9 chhiar la. Hetah hian eng nge thleng a,eng tin nge he lâi thu hian Thuthlung Thar lehkhabuhnuhnûng lama Mosia lo lan leh thu hi a hrilh fiah le?

A thâwitham deuh chauhin min hrilh chu ni thomah se, a sawi chhun erawh a makin a ropui hle mai.Mikaela (chu chu Isua Krista hming pakhat a ni a) lehdiabola te chu Mosia ruang thu-ah an inbei a. Eng tianginmaw an inbeih? E le, Mosia kha mi sual ve tho a ni a; diktakin, thil sual a tih hnuhnûn ber pawh Pathianin ropuinaa chan tûr a han chuhpuina kha a ni. He rilru sual tak thohi Lucifera pawh khân lo pu ve tawhin, “chhûm âia sâng

zâwkahte khian ka chho vang a, Chungnungbera ang maiinka awm ang” (Isaia 14:14) tiin duhthu a lo sâm chiam tawha. Mahse, chutianga awm chu sawi loh, vân ata paih thlâka ni ta zâwk a nih kha. Mosia ruang thu-a diaboal leh Kristainhnial chhan pawh hi eng dang vâng a ni lo va, a lo tiamtawh ang ngeia Kristan Mosia kaihthawh a duh vâng a ni.Enga ti nge Krista tehrêng pawh hian a dân bawhchhetumi sual Mosia kha kaihthawh a tum tlat ni le? A chhânnachu kraws chauh kha a ni thei tih a chiang a. Ran hmangainthâwina zawng zawngte khân Krista thihna an lo entîrlâwk vek ang chiah khân, LALPA chuan kraws lo thlîr lâwkin,Mosia ruang kha kaihthawh atân a hauh tlat a ni tih achiang hle. “Sual avângin Mosia kha Setana thiltihtheihnahnuaiah a lo awm ta a. Ama thiltihte ngei khân thihnasalah a hnûk lût ta a ni. Nimahsela, Tlantu zârah thi theitawh lo tûra kaihthawh a ni a, chutichuan, thlân ata ropuitaka lo chhuakin Chhanchhuaktua nên chuan PathianKhawpui lam panin an chho dûn ta a ni.”—Ellen G. White,Thlahtubulte leh Zâwlneite, p. 500.

Eng tin nge Mosia ruang chunga thil thleng hiantlanna ruahman rilzia hre thiam thei tûrin min puih le?Krawsa Isua a rawn thih hmâ hauh pawhin Mosia kha thithei tawh lo tûra kaihthawh a tum a ni tih kha hre reng la.

NINGANI December 23KAN ZAVÂIIN KAN THO LEH VEK ANG

Juda Lehkhathawna kan hmuh dân atang hian RamTiama Mosia luhtîr a ni ve ta lo kha hremna ang êm êmpawh a ni hran lo niin a lang. Lei Kanan leh lei Jerusalem(hmân ata tawh tûn thlenga indona leh intihbuaina a thlenchamchî-na hmun) chu luah ve ta lo mah se, tûnah chuan

Page 85: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

169 170

“vân Jerusalem” (Hebrai 12:22) khi a in a ni tawh a. LeiJerusalem âi chuan a nuamin a tha zâwk hle ang tih achiang.

Mosia kha Bible-ah chuan thi tawh hnu lo tholehkan hriat zîngah a hmasa ber a ni a. Enoka kha chu thihnatem lovin vânah hruai chhoh nghâl a ni a (Genesis 5:24),chutiangin Elija pawh (2 Lalte 2:11); mahse, ziaka kan hmuhchin atanga kan hriat dân ang chuan, Mosia kha chatuannunna chang tûra kaihthawh hmasak ber a ni.

Mosia kha engtia rei nge thlânah a mut hman tihkan hre lo va, hria pawh ni ila a tangkâina a awm hranchuang lo vang. A mit a men loh chhûng kha dârkâr thuma ni emaw, kum 300 a ni emaw—amah Mosia tân kha chuanthuhmun reng a ni. Chutiang chu mitthi dang zawngzawngah pawh a nih dân vek a ni a; an thih chhûng chureiin rei lo pawh ni se, Mosia chunga thleng ang tho kha athleng ve ang. Kan lo thih chiah hian kan mit kan chhîngnghâl a, chumi hnua kan thil hriat leh hmasak ber chuIsua lo kal lehna emaw, rorêlna hnuhnûng ber emaw a nidâwn a ni (Thupuan 20:7–15 en la).

1 Korinth 15:13–22 chhiar la. Hetah hian engthutiam nge kan hmuh a, eng vângin nge Paula thil sawihian thawhlehna ni ropui a thlen hmâ chuan mitthite hiKristaah an muhîl rih a ni tih kan hre thiam a nih chauhinawmzia a neih le?

Thawhleh beiseina hi nei lo ni ta ila chuan, engmah beisei nei lo mai kan ni ang. Krista kha a thawh lehavângin keini pawh hi kan la tholeh ngei dâwn a; “kan sualtetlêngfâi” (Hebrai 1:3) nân krawsah khân kan sual thâwinaBerâmno niin a thi a, chumi hnu chuan thlân ata a lo tholeh ta a nih kha. A thawhlehna avâng khân keini pawh hi

tholeh tûr kan lo ni ve ta a, Mosia kha suala tlu tawhmihringte zînga tholeh hmasa ber a ni. Kristan nakîna a latih tûr avângin Mosia kha kaihthawh ani a; tin, Kristan atih tawh avâng khân keini pawh hi kaihthawhin ka la awmve dâwn a ni.

Chutiang chuan, Mosia chunga thil thlengah khânrinna avânga chhandam nih awmzia chu kan hmu a. Mosiakhân—a thih dâwna ruaiahthil sual ti palh hlauh tho mahse— a rinna chu rinawm taka a nun a hman dânah lehPathiana rinna a nghah tlat thînnaah khân a tilang.Deuteronomi bu-ah hian an hnêna Pathianin khawngaihnaa pêk chu lo chhâng lêt a, amah anga rinawm taka awm vetlat tûra Israel mite a sâwm thu kan hmu tam hle a.Chutiangin keini, Vân Kanana lût mai tawh tûrte pawhhian rinawm taka nun chu kan thleng ve ngei tûr a nidâwn lo’m ni?

He Pathian tho hian keini pawh hi rinawm takaamah chu zui tûrin min ko va. Deuteronomi bu-a MosianIsrael mite ti lo tûra a hrilh thilte hi keini pawhin kantih loh nân eng tin nge kan lo invên ang?

ZIRTÂWPNI December 24

ZIR BELHNA: “Mihring chak lohna hrang hrang nei ve thosi leh ngaihtuahna tha lo eng eng emaw nei ve tho siinanmahni kutah thiltihtheihna a awm ni âwm fahranathinrim tak chunga, ‘He lungpui atang hian hi tui kan lâkchhuahsak ang che u maw?’ tia an sawi khân Pathiandinhmunah an han indah tihna a ni. Eng tik lâi mai pawhamipui an phunnâwi rêng mai leh hel an tintuah ut ut rengmai khân Mosia rilru a tihhah hle a; chuvâng chuanTanpuitu Engkimtitheia chu a lo mangnghilh ta a ni.

Page 86: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

171 172

Pathian tanpuina tel lo chuan mihring chak lohna lolanchhuahnain a chanchin a tihmêlhem theih tûrin maltlattîr a ni ta a. Thianghlim tak, nghet tak leh mahnihmasialna tel miah lova a hnathawhte khâr thei tûr kha athih dâwna ruaiah sualin a hneh ta hlauh mai. Israel mipuipungkhâwm hmâah khân Pathian ropuizia leh sânzia tilangtûr a ni a; mahse, chutiang chu ti ta lovin a tithlangtlâwmta zâwk si a ni.”—Ellen G. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite,p. 433.

“Hmêl danglamna tlângah khân Mosia chu a nungchunga vâna lâk chhoh tâk Elija nên khân an rawn langdûn a. Anni pahnih hi Pain a Fapa hnêna êng leh ropuina apêk rawn kensak tûra a tirhte an ni. Chutichuan, kum zatam tak liam taa Mosian a lo chham tawh tawngtâina khaa tâwp a tâwpah chuan tihhlawhtlin a lo ni ta a. ‘Tlang ropuitak,’ Pathianin a mite hnêna a lo pêk tawh ngei maiahchuan dingin Israel-te hnêna thu a lo tiam zawng zawngtenan tinzâwn ber Isua Krista chu a rawn hmu ta a ni.”—Phêk501.

SAWI HO TÛRTE:1. Mosia kha a thih hnu deuh lawkah kaihthawh niin,

vâna hruai chhuah nghâl niin a lang a. Chutih rualchuan, he leia a awm chhûng khân thil tha lo lehrâpthlak tak tak a tawng ve nual hman tho thung.Isua lo kal leh hmâa la tâwp vek tûr harsatna hranghrangte hi kan tawrh hnu-ah thlân ata kaihthawh kanla nih dâwn avângin kan vânnei hle a. Chuti a nihchuan, eng tiang kawngtein nge hei hi Mosia lo chantawh âi khân malsâwmna ropui zâwk a nih le?

2. Eng tiangin nge Mosia thih thu leh a hnu-akaihthawh a nih thu hian Thuthlung Hluiin a sawidân âia chiang zâwka Thuthlung Thar lehkhabuten

rinna avânga chhandam kan nih thu an sawi hi hrethiam thei tûrin min tanpui?

3. Eng tiangin nge Mosia nun kha—thinrim takalungpui a vuak te pawh kha telin—rinnaa nung tihleh dân thiltihte tel miah lova rinna avângachhandam nih awmzia sawi fiahtu tha tak a nih?

4. In class-ah khân tâwpna huna thleng tûr thawhlehnathutiam chungchâng hi sawi ho ang che u. Eng vânginnge hei hi kan beisei zawng zawngte innghahna anih? Tin, hemi-ah hian Pathian kan ring a, thlân atamin kâitho thei a ni tih kan ring a nih chuan thildang zawngah pawh kan ring ngam tho tûr a ni dâwnlo’m ni? Chutiang chu kan tân a ti thei a nih chuan,tih theih loh a nei dâwn em ni?

Page 87: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

173 174MORNING WATCH

October, 2021

1. Zirtawpni Exodus 20:122. Sabbath Leviticus 19:32

3. Sunday 1 Petera 2:17,184. Thawhtanni Sam 89:75. Thawhlehni Sam 111:96. Nilaini Jeremia 7:237. Ningani 1 Samuela 2:308. Zirtawpni 2 Chronnicle 36:15,16

9. Sabbath Leviticus 19:30

10. Sunday Exodus 20:8 11. Thawhtanni Jeremia 10:10 12. Thawhlehni 1 Johana 3:1 13. Nilaini Sam 46:7 14. Ningani Genesis 16:13 15. Zirtawpni Isaia 41:10 16. Sabbath Isaia 46:9

17. Sunday Sam 19:1 18. Thawhtanni Johana 10:10 19. Thawhlehni 1 Petera 2:21,22 20. Nilaini Hebrai 2:17 21. Ningani Luka 2:40 22. Zirtawpni Luka 2:51,52 23. Sabbath Hebrai 4:15

24. Sunday Kolossa 1:27 25. Thawhtanni Sam 91:11 26. Thawhlehni Sam 34:7 27. Nilaini Hebrai 1:14 28. Ningani Sam 103:20,21 29. Zirtawpni Tirhkohte 12:11 30. Sabbath Exodus 23:20

31. Sunday Thupuan 7:2,3

MORNING WATCHNovember, 2021

1. Thawhtanni Ephesi 6:11,12 2. Thawhlehni Ephesi 6:13,14 3. Nilaini Ephesi 6:14 4. Ningani Ephesi 6:15 5. Zirtawpni Ephesi 6:16 6. Sabbath Isaia 59:17

7. Sunday Ephesi 6:17 8. Thawhtanni Isaia 27:5 9. Thawhlehni 1 Korinth 15:57 10. Nilaini Rom 12:2 11. Ningani 2 Timothea 2:1-3 12. Zirtawpni 1 Korinth 15:58 13. Sabbath Sam 43:3

14. Sunday Thupuan 3:11 15. Thawhtanni Rom 5:19 16. Thawhlehni Johana 16:33 17. Nilaini 1 Johana 5:4 18. Ningani Rom 8:35-37 19. Zirtawpni Tah Hla 3:22,23 20. Sabbath Joba 19:25,26

21. Sunday Matthaia 11:11 22. Thawhtanni Rom 12:17 23. Thawhlehni Zephania 3:13 24. Nilaini Thufingte 29:23 25. Ningani Thufingte 11:24,25 26. Zirtawpni 1 Korinth 13:4 27. Sabbath Matthaia 12:37

28. Sunday Joba 22:21 29. Thawhtanni 1 Lalte 8:56 30. Thawhlehni Sam 30:4,5

Page 88: 4.21 Hualngo Edited 17.8.2021

175MORNING WATCHDecember, 2021

1. Nilaini 2 Petera 1:10,112. Thursday Thupuan 22:143. Zirtawpni Genesis 5:244. Sabbath 2 Korinth 5:7

5. Sunday Isaia 25:96. Thawhtanni Isaia 35:107. Thawhlehni 1 Thessalonika 4:16-18

8. Nilaini Thupuan 15:3 9. Thursday 2 Timothea 4:8 10. Zirtawpni Thupuan 7:14 11. Sabbath Thupuan 21:4

12. Sunday Thupuan 22:3,4 13. Thawhtanni Matthaia 25:34 14. Thawhlehni Jeremia 31:16,17 15. Nilaini 1 Korinth 13:12 16. Thursday Hebrai 11:15,16 17. Zirtawpni Thupuan 22:2 18. Sabbath Thupuan 19:9

19. Sunday Thupuan 21:18,19 20. Thawhtanni Isaia 65:21,22 21. Thawhlehni Sam 16:6 22. Nilaini Ephesi 1:17,18 23. Thursday Johana 6:45 24. Zirtawpni Thupuan 14:4 25. Sabbath Luka 2:13,14

26. Sunday Isaia 66:22,23 27. Thawhtanni Thupuan 21:22 28. Thawhlehni 1 Korinth 13:12 29. Nilaini Matthaia 18:10 30. Thursday Ephesi 3:9,10 31. Zirtawpni Philippi 3:13,14