บทที่ 4 new

35
บบบบบ 4 บบบบบบบบบบบบบบบ 59 บบบบบบบบบบบบ บบบ

description

บทที่ 4

Transcript of บทที่ 4 new

Page 1: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

สื่��อการเร�ยนร��

Page 2: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

สื่��อการเร�ยนร�� บทท�� 4

โครงร�างเน��อหาของบท ค�าสื่�าค�ญ สื่��อการสื่อน สื่��อการเรยนร� เคร��องมื�อทาง

ปั�ญญา แหล่�งเรยนร� สื่��งแวดล่ อมื

ทางการเรยนร� ค�ณล่�กษณะของ

ผู้� เรยน Assure Model

1. ความืหมืายของสื่��อการสื่อนแล่ะสื่��อการเรยนร�

2. ปัระเภทของสื่��อการเรยนร� 3. หล่�กการเล่�อกแล่ะใช้ สื่��อการเรยนร�

วั�ตถุ�ประสื่งค!การเร�ยนร��1. อธิ�บายความืค�ดรวบยอดของสื่��อการ

สื่อนแล่ะสื่��อการเรยนร� ได 2. ว�เคราะห)ปัระเภทแล่ะสื่ามืารถเล่�อกแล่ะใช้

สื่��อการเรยนร� ได 3. ออกแบบสื่��อการเรยนร� ท�เน นผู้� เรยนเปั+น

สื่,าค�ญได

ก"จกรรมการเร�ยนร��1. ผู้� สื่อนให มืโนท�ศน)เช้�งทฤษฎี หล่�กการ

เร��อง สื่��อการเรยนร� 2. น�กศ2กษาแบ�งเปั+นกล่��มืย�อย กล่��มืล่ะ 3

คน ศ2กษาจากสื่��งแวดล่ อมืทางการเรยนร� บนเคร�อข�าย http://ednet.kku.ac.th/~sumcha/web-230301/ โดยศ2กษาสื่ถานการณ)ปั�ญหาบทท� 4 ว�เคราะห)

Page 3: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

ท,าความืเข าใจค นหาค,าตอบจากเอกสื่ารปัระกอบการสื่อนแล่ะแหล่�งเรยนร� บนเคร�อข�ายแล่ะร�วมืก�นสื่ร�ปัค,าตอบ แล่ะน,าเสื่นอในร�ปัแบบ Power point

3. น�กศ2กษาร�วมืก�นสื่ะท อนผู้ล่งานแล่ะสื่ร�ปัองค)ความืร� โดยแต�ล่ะกล่��มืต องสื่ล่�บท,าหน าท�ก�นสื่ะท อนผู้ล่ได แก� ถามืค,าถามื ควบค�มื ช้มืเช้ย ข อควรปัร�บปัร�ง แล่ะปัระเมื�น ) ผู้� สื่อนขยายกรอบความืค�ดของผู้� เรยนโดยการต�5งปัระเด6นถ2งการน,าไปัใช้ ในสื่ภาพบร�บทจร�ง

สื่ถุานการณ์!ป&ญหา(Problem-based learning)สื่มืมืต�ว�าในขณะน5ค�ณเปั+นน�กศ2กษาฝึ9กสื่อนโดยท,าการสื่อนท�

โรงเรยนสื่าระว�ทยา หล่�งจากท�ค�ณสื่อนมืาได ระยะหน2�งแล่ ว ค�ณก6สื่�งเกตเห6นว�าน�กเรยนมืล่�กษณะต�างๆ ด�งน5

ด.ญ.ปน�ดดา เปั+นคนขย�น ช้อบอ�านหน�งสื่�อมืาก เธิอบอกว�าช้อบท,าความืเข าใจเน�5อหาจากการอ�านหน�งสื่�อ หร�อเอกสื่ารมืากกว�า ฟั�งคร�อธิ�บาย

ด.ช.เร�ยงช�ย เปั+นคนท�ช้อบเรยนร� สื่��งแปัล่กใหมื� ช้อบค นคว า ช้อบสื่��งท�ต��นตาต��นใจแล่ะท าทายความืสื่ามืารถ เพราะย��งท าทายแล่ะต��นตามืากเท�าไหร� ย��งจดจ�อก�บสื่��งน�5นมืากแล่ะท,าให เก�ดการเรยนร� สื่��งเหล่�าน�5นได ด

Page 4: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

ด.ช. มรกต เปั+นคนท�ขาดจ�นตนาการ ถ าไมื�ได เรยนจากการมืองเห6นภาพหร�อของจร�ง เวล่าคร�สื่อนในช้�5นน2กภาพตามืไมื�ท�น สื่�งผู้ล่ท,าให เขาเรยนร� ได ช้ าแล่ะไมื�ท�นเพ��อน

ด.ญ. สื่ะร�ร�ตน! เปั+นคนท�ไมื�ช้อบศ2กษาจากหน�งสื่�อท�เปั+นข อความืหร�อต�วอ�กษร เพราะในเวล่าเรยนเขาจะต�5งใจฟั�งคร�อธิ�บายเน�5อหา ท,าความืเข าใจแล่ะพยายามืจ�บปัระเด6นท�สื่,าค�ญให ได ในขณะท�เรยน เช้�น กระบวนการในการแก โจทย) เขาจะต องเข าใจตอนน�5น โดยไมื�ต องกล่�บไปัอ�านหน�งสื่�ออก เปั+นต นภารก"จ

1. น�กศ2กษาจะน,าความืร� เร��องสื่��อการสื่อน ไปัใช้ ในการจ�ดการเรยนร� อย�างไรเพ��อสื่น�บสื่น�นว�ธิการเรยนร� แล่ะพ�ฒนาศ�กยภาพของน�กเรยนแต�ล่ะคนให มืปัระสื่�ทธิ�ภาพโดยสื่��อท�น,ามืาใช้ น�5นต องสื่นองตอบต�อการจ�ดการเรยนร� ท�เน นผู้� เรยนเปั+นศ�นย)กล่าง โดยให น�กเรยนเปั+นผู้� สื่ร างความืร� เองด วย

2. ในปั�จจ�บ�นน5จะพบค,าว�า "สื่��อการสื่อน" ก�บค,าว�า "สื่��อการเรยนร� " ในฐานะท�น�กศ2กษาจะก าวออกไปัเปั+นคร�ย�คใหมื�ท�มืค�ณภาพ ให อธิ�บายว�า สื่องค,าน5 เหมื�อนหร�อมืความืแตกต�างก�นอย�างไร

3. ออกแบบสื่��อการเรยนร� ท�สื่อดคล่ องก�บสื่าระการเรยนร� ของท�าน

Page 5: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

เมื��อกระบวนท�ศน) (Paradigm) เก�ยวก�บการสื่อนเปัล่�ยนมืาเปั+นการเรยนร� มืาสื่��การเน น ผู้� เรยนเปั+นศ�นย)กล่าง ด�งน�5น เทคโนโล่ยแล่ะนว�ตกรรมืการศ2กษา ตล่อดจนสื่��อ จ,าเปั+นต องปัร�บกระบวนท�ศน)เพ��อให สื่อดคล่ องก�บ ความืเปัล่�ยนแปัล่งด�งกล่�าว จากเด�มืท�เปั+นสื่��อการสื่อนมืาเปั+นสื่��อการเรยนร� แล่ะนว�ตกรรมืเพ��อการเรยนร� เพ��อท�จะน,ามืาใช้ ในการเรยนร� ท�สื่อดคล่ องก�บการจ�ดการเรยนร� ท�ผู้� เรยนเปั+นศ�นย)กล่างท�ไมื�ได มื��งเพยง เพ��อให ผู้� เรยนสื่ามืารถจดจ,าสื่��งท�เรยนร� ได เท�าน�5น แต�ย�งมื��งพ�ฒนาค�ณล่�กษณะท�พ2งปัระสื่งค)ของสื่�งคมืไทย ได แก� ความืสื่ามืารถค�ดแบบองค)รวมื เรยน

ควัามหมายของสื่��อการสื่อนและสื่��อการเร�ยนร��

ประเภทของสื่��อการเร�ยนร��

หล�กการเล�อกและใช�สื่��อการเร�ยนร��

สื่��อการ

Page 6: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

ร� ร �วมืก�นแล่ะท,างานเปั+นทมื ตล่อดจนความืสื่ามืารถในการแสื่วงหาความืร� แล่ะสื่ร างความืร� ด วยตนเอง เพ��อท,าให เปั+นสื่�งคมืท�มืการเรยนร� อย�างต�อเน��องตล่อดช้ว�ต เพ��อท�สื่ามืารถแข�งข�น แล่ะร�วมืมื�ออย�างสื่ร างสื่รรค)ในสื่�งคมืแล่ะโล่กต�อไปั

ด�งน�5นสื่��อการเรยนร� จ2งรวมืหมืายถ2งท�กสื่��งท�กอย�างรอบต�วผู้� เรยนท�ช้�วยให ผู้� เรยนเก�ดการเรยนร� เช้�น ว�สื่ด� อ�ปักรณ) ว�ธิการ ตล่อดจน คน สื่�ตว) สื่��งของ ธิรรมืช้าต� รวมืถ2งเหต�การณ) หร�อ แนวความืค�ด อาจอย��ในล่�กษณะท�ถ�ายทอด ความืร� ความืเข าใจ ความืร� สื่2ก เพ��มืพ�นท�กษะแล่ะปัระสื่บการณ) หร�อเปั+นเคร��องมื�อท�กระต� นให เก�ดศ�กยภาพทางความืค�ด (Cognitive tools) ตล่อดจนสื่��งท�กระต� นให เปั+นผู้� แสื่วงหาความืร� แล่ะมืท�กษะในการสื่ร างความืร� ด วยตนเอง เพ��อมื��งสื่�งเสื่ร�มืให ผู้� เรยนมืโอกาสื่เรยนร� ด วยตนเองควัามหมายของสื่��อการสื่อนและสื่��อการเร�ยนร��

ควัามหมายของสื่��อการสื่อน

ได มืน�กว�ช้าการ แล่ะน�กเทคโนโล่ยการศ2กษา ท�5งในปัระเทศแล่ะต�างปัระเทศได ให ความืหมืายของ สื่��อการสื่อน ไว หล่ายท�าน “ ”

พอสื่ร�ปัได ด�งน5          บราวน) แล่ะคนอ��น ๆ (Brown and other, 1985)

ให ความืหมืายของสื่��อการสื่อนว�า เปั+นอ�ปักรณ)ท�5งหล่าย รวมืท�5งก�จกรรมืต�าง ๆ ไมื�เฉพาะท�เปั+นว�สื่ด�หร�อเคร��องมื�อเท�าน�5น เพ��อใช้ ในการน,าเสื่นอข อความืร� จากคร�ให แก�ผู้� เรยน จนเก�ดผู้ล่การเรยนท�ด           เกอร)ล่�ช้ แล่ะอล่ (Gerlach and Ely, 1980) ได ให ค,าจ,าก�ดความืของสื่��อการสื่อนไว ว�า สื่��อการสื่อน ค�อ บ�คคล่ ว�สื่ด�หร�อเหต�การณ)ต�าง ๆ ซึ่2�งท,าให น�กเรยนได ร�บความืร� ท�กษะ ท�ศนคต� คร� หน�งสื่�อ แล่ะสื่��งแวดล่ อมืของโรงเรยนจ�ดเปั+นสื่��อการสื่อนท�5งสื่�5น          ไฮน�คสื่) โมืเล่นดาแล่ะร�สื่เซึ่ล่ (Heinich, Molenda

and Russel, 1985) ให ความืหมืายของสื่��อการสื่อนไว ว�า ค�อ สื่��อ

Page 7: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

ช้น�ดใดก6ตามืไมื�ว�าจะเปั+นสื่ไล่ด)โทรท�ศน)ว�ทย�เทปับ�นท2กเสื่ยงภาพถ�ายว�สื่ด�ฉายแล่ะว�ตถ�สื่��งตพ�มืพ)ซึ่2�งเปั+นพาหนะในการน,าข อมื�ล่จากแหล่�งข อมื�ล่ไปัย�งผู้� ร �บ เมื��อน,ามืาใช้ ก�บการเรยนการสื่อน หร�อสื่�งเน�5อหาความืร� ไปัย�งผู้� เรยนในกระบวนการเรยนการสื่อน เรยกว�า สื่��อการสื่อน          เปัร��อง ก�มื�ท (2519) กล่�าวว�า สื่��อการสื่อน หมืายถ2ง สื่��งต�าง ๆ ท�เปั+นเคร��องมื�อ หร�อช้�องทางสื่,าหร�บท,าให การสื่อนของคร�ถ2งผู้� เรยน แล่ะท,าให ผู้� เรยนเรยนร� ตามืว�ตถ�ปัระสื่งค)หร�อจ�ดมื��งหมืายท�วางไว อย�างด          ไช้ยยศ เร�องสื่�วรรณ (2526) กล่�าวว�า สื่��อการสื่อน หมืายถ2ง สื่��งท�ช้�วยให การเรยนร� ซึ่2�งคร�แล่ะน�กเรยนเปั+นผู้� ใช้ เพ��อให การเรยนการสื่อนมืปัระสื่�ทธิ�ภาพย��งข25น           ช้�ยยงค) พรหมืวงศ) (2529) ให ความืหมืายของสื่��อการสื่อนว�า ค�อ ว�สื่ด� อ�ปักรณ) แล่ะว�ธิการท�ใช้ สื่��อกล่างให ผู้� สื่อนสื่ามืารถสื่�ง หร�อถ�ายทอดความืร� เจตคต� แล่ะท�กษะไปัย�งผู้� เรยน ได อย�างมืปัระสื่�ทธิ�ภาพ

สื่��อการสื่อน หมืายถ2ง ต�วกล่างท�ถ�ายทอดสื่ารสื่นเทศไปัสื่��ผู้� เรยน ในกรณใดกรณหน2�ง การเล่�อกสื่��ออาจจะใช้ วด�ท�ศน) ในกรณอ��นอาจจะเล่�อกใช้ สื่��ออ��นๆ เช้�น คอมืพ�วเตอร) ซึ่2�งสื่��อแต�ล่ะช้น�ดจะน,าเสื่นอ หร�อเปั+นต�วกล่างในการเช้��อมืโยงความืสื่�มืพ�นธิ)ระหว�าง ผู้� เรยน คร� แล่ะการสื่อน ผู้� ท�ต องการใช้ สื่��อการสื่อนอาจพ�จารณาเก�ยวก�บ การร�บสื่ารสื่นเทศ ของผู้� เรยนจากปัระเด6นต�างด�งน5

สื่��อท�สื่ามืารถจ�ดหาได ผู้ล่ของสื่��อท�แตกต�างก�นท�สื่�งผู้ล่ต�อการเรยนร� ภายใต เง��อนไขใดท�จะมืผู้ล่ต�อความืมืศ�กยภาพท�เปัล่�ยนแปัล่ง

ไปั สื่��อแต�ล่ะช้น�ดจะสื่ามืารถใช้ ได อย�างมืปัระสื่�ทธิ�ภาพของสื่��อ

สื่�งสื่�ดได อย�างไร

Page 8: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

เมื��อมืการสื่,ารวจค,าตอบของปัระเด6นค,าถามืด�งกล่�าว การว�จ�ยในสื่าขาท�เก�ยวข องก�บ การร�บร� (Perception) การร� ค�ด (Cognition) การสื่��อสื่าร (Communication) ทฤษฏีการสื่อน (Instructional Theories) เข ามืาเก�ยวข อง สื่,าหร�บผู้� เรยน คร�เข ามืาเก�ยวข องก�บ ว�ธิการท� จ�ดโครงสื่ร างของสื่ารสื่นเทศ แล่ะ“

การร�บร� แล่ะปัระสื่บการณ)ท�เก�ดข25นในแต�ล่ะคน ผู้ล่การว�จ�ย แสื่ดง”

ให เห6นว�า สื่��อปัระเภทต�าง ๆ แล่ะการเล่�อก แล่ะกระบวนการใช้ มืผู้ล่โดยตรงต�อ การร�บร� ของผู้� เรยน แล่ะว�ธิการท�ผู้� เรยนจะเก6บร�กษา แล่ะระล่2กเก�ยวก�บสื่ารสื่นเทศน�5นได (Kozma, 1991)

สื่ร�ปัได ว�า สื่��อการสื่อน หมายถุ-งวั�สื่ด� เคร��องม�อและเทคน"ควั"ธี�การท��ผู้��สื่อนน�ามาใช�ประกอบการเร�ยนการสื่อนเพื่��อให�ผู้��เร�ยนเก"ดการเร�ยนร��ได�อย�างม�ประสื่"ทธี"ภาพื่

จากน�ยามืความืหมืายของสื่��อการสื่อนท�กล่�าวมืาข างต น อาจจะย�งไมื�สื่อดคล่ อง ก�บความืเปัล่�ยนแปัล่งของกระบวนท�ศน)เก�ยวก�บการศ2กษาท�เปัล่�ยนไปั  เพราะความืสื่,าค�ญ ของสื่��อการสื่อนย�งเปั+นเพยงต�วกล่างท�ถ�ายทอดเน�5อหาหร�อความืร� เท�าน�5น  ด�งน�5นน�ยามื ความืหมืายของสื่��อการสื่อนตามืหล่�กสื่�ตรการศ2กษาข�5นพ�5นฐาน  ปัCพ�ทธิศ�กราช้ 2544 จะปัร�บเปัล่�ยนเปั+น  สื่��อการเร�ยนร�� “ ” ซึ่2�งได น�ยามืความืหมืายไว ด�งน5 (สื่�มืาล่ ช้�ยเจร�ญ, 2547)

ควัามหมายของสื่��อการเร�ยนร��

น�บต�5งแต�ท�ปัระเทศไทยได ปัฏี�ร�ปัแนวค�ดเก�ยวก�บการศ2กษาของปัระเทศต�5งแต�มืการปัระกาศใช้ พระราช้บ�ญญ�ต�การศ2กษาแห�งช้าต� พ.ศ. 2542 เปั+นต นมืา แนวค�ดเก�ยวก�บการศ2กษามืามื��งเน นท�การพ�ฒนาศ�กยภาพของผู้� เรยนเปั+นสื่,าค�ญ โดยเฉพาะอย�างย��งการสื่ร างความืร� แล่ะพ�ฒนากระบวนการค�ด ด�งน�5นแนวค�ดเก�ยวก�บ การสื่อน”

Page 9: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

หร�อการถ�ายทอด จ2งเปัล่�ยนมืาเปั+น การเรยนร� ” “ ” ท�เน นให ผู้� เรยนเปั+นผู้� สื่ร างความืร� ข25นมืาด วยตนเองโดยอาศ�ยแหล่�งการเรยนร� ต�างๆ ด วยเหต�น5 สื่��อการเร�ยนร�� เป2นเคร��องม�อของการเร�ยนร�� “ ”

ท�ท,าให ผู้� เรยนสื่ามืารถเรยนร� ด วยตนเองเปั+นสื่��งสื่,าค�ญเน��องจากในย�คปั�จจ�บ�นข อมื�ล่ ข�าวสื่าร ความืร� การใช้ เทคโนโล่ยแล่ะการสื่��อสื่ารท,าให ผู้� เรยนจ,าเปั+นต องพ�ฒนาตนเองให สื่ามืารถเรยนร� สื่��งใหมื�ๆ ด วยตนเอง ตล่อดจนพ�ฒนาศ�กยภาพการค�ด ได แก� การค�ดอย�างสื่ร างสื่รรค) การค�ดอย�างมืว�จารณญาณ แล่ะการค�ดอย�างอย�างมืเหต�ผู้ล่ นอกจากน5ควรเปั+นสื่��งท�ช้�วยกระต� นให ผู้� เรยนแสื่วงหาความืร� ด วยตนเอง

สื่��อการเร�ยนร�� หมืายถ2ง ท�กสื่"�งท�กอย�างรอบต�วัผู้��เร�ยนท��ช�วัยให�ผู้��เร�ยนเก"ดการเร�ยนร�� เช�นคน สื่�ตวั! สื่"�งของ ธีรรมชาต" รวัมถุ-งเหต�การณ์! หร�อ แนวัควัามค"ด โดยม��งเน�นสื่�งเสื่ร"มการค�นควั�า หร�อ การแสื่วังหาควัามร��ด�วัยตนเอง ช�วัยให�ผู้��เร�ยนสื่ามารถุเร�ยนร��ได�อย�างต�อเน��องตลอดช�วั"ต (กรมืว�ช้าการ,

2545: ค��มื�อการจ�ดการเรยนร� กล่��มืสื่าระภาษาต�างปัระเทศ)

สื่��อการเรยนร� เปั+นเคร��องมื�อท�ใช้ ในการเรยนร� ของผู้� เรยน อาจท,าหน าท�

ถ�ายทอดความืร� ความืเข าใจ ความืร� สื่2ก เพ��มืพ�นท�กษะแล่ะปัระสื่บการณ)

สื่ร างสื่ถานการณ)การเรยนร� ให แก�ผู้� เรยน

กระต� นให เก�ดศ�กยภาพทางความืค�ด ได แก� ค�ดว�เคราะห) ค�ดสื่ร างสื่รรค) ค�ดอย�างมืว�จารณญาณ เปั+นต น

กระต� นให เปั+นผู้� แสื่วงหาความืร� แล่ะมืท�กษะในการสื่ร างความืร� ด วยตนเอง (กรมืว�ช้าการ 2544)

Page 10: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

        สื่��อการเรยนร� เปั+นเคร��องมื�อท�ใช้ ถ�ายทอดความืร� ความืเข าใจความืร� สื่2ก เพ��มืพ�นท�กษะแล่ะปัระสื่บการณ) สื่ร างสื่ถานการณ)การเรยนร� กระต� นให เก�ดการพ�ฒนาศ�กยภาพทางการค�ด เสื่ร�มืสื่ร างค�ณธิรรมื จร�ยธิรรมื แล่ะค�าน�ยมืแก�ผู้� เรยน แล่ะมื��งเน นการสื่�งเสื่ร�มืผู้� เรยนทางด านการแสื่วงหาความืร� ด วยตนเอง (กรมืว�ช้าการ, 2545)

ภาพื่ท�� 4-1 แสื่ดงการเปัล่�ยนกระบวนท�ศน)ของสื่��อการสื่อนมืาเปั+นสื่��อการเรยนร�

        จากท�กล่�าวมืาข างต น อาจสื่ร�ปัได ว�า สื่��อการเร�ยนร�� หมืายถ2ง เคร��องมื�อท�ออกแบบโดยบ�รณาการก�บว�ธิการจ�ดการเรยนร� ท�กระต� นให เก�ดการพ�ฒนาศ�กยภาพทางปั�ญญา (Cognitive tools)

ตล่อดจนกระต� นให เปั+นผู้� แสื่วงหาความืร� แล่ะมืท�กษะในการสื่ร างความืร� ด วยตนเอง เพ��อมื��งสื่�งเสื่ร�มืให ผู้� เรยนมืโอกาสื่เรยนร� ด วยตนเอง สื่�งเสื่ร�มืการสื่ร างความืร� ความืเข าใจ ความืร� สื่2ก เพ��มืพ�นท�กษะแล่ะปัระสื่บการณ)โดยเคร��องมื�อเหล่�าน�5นอาจเปั+นท�กสื่��งท�กอย�างรอบต�วผู้� เรยนท�ช้�วยให ผู้� เรยนเก�ดการเรยนร� เช้�น ว�สื่ด� อ�ปักรณ) เทคโนโล่ยสื่ารสื่นเทศ ว�ธิการ ตล่อดจน คน สื่�ตว) สื่��งของ ธิรรมืช้าต� ภ�มื�ปั�ญญา รวมืถ2งเหต�การณ) หร�อ แนวความืค�ด เปั+นต น

Page 11: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

ค�ณ์ล�กษณ์ะของสื่��อการเร�ยนร��1. ช้�วยสื่�งเสื่ร�มืการสื่ร าง

ความืร� ของผู้� เรยน 2. ช้�วยสื่�งเสื่ร�มืการศ2กษา

ค นคว าด วยตนเอง 3. มื��งเน นการพ�ฒนาการค�ด

ของผู้� เรยน 4. เปั+นสื่��อท�หล่ากหล่าย ได แก� ว�สื่ด� อ�ปักรณ) ว�ธิการ ตล่อดจน

สื่��งท�มืตามืธิรรมืช้าต� 5. เปั+นสื่��อท�อย��ตามืแหล่�งความืร� ในระบบเทคโนโล่ยสื่ารสื่นเทศ 6. ช้�วยพ�ฒนาการร�วมืท,างานเปั+นทมื

ควัามสื่�าค�ญของสื่��อการเร�ยนร��

1. ช้�วยให ผู้� เรยนเก�ดความืเข าใจแล่ะสื่ร างความืค�ดรวบยอดในเร��องท�เรยนได ง�ายแล่ะรวดเร6วข25น

2. ช้�วยให ผู้� เรยนมืองเห6นสื่��งท�ก,าล่�งเรยนร� ได อย�างเปั+นร�ปัธิรรมื3. ช้�วยให ผู้� เรยนเรยนร� ด วยตนเอง 4. สื่ร างสื่ภาพแวดล่ อมืแล่ะปัระสื่บการณ)การเรยนร� ท�แปัล่กใหมื�5. สื่�งเสื่ร�มืการมืก�จกรรมืร�วมืก�นระหว�างผู้� เรยน6. เก�5อหน�นผู้� เรยนท�มืความืสื่นใจแล่ะความืสื่ามืารถในการเรยน

ร� ท�แตกต�างก�นให สื่ามืารถเรยนร� ได ท�ดเทยมืก�น7. ช้�วยเช้��อมืโยงสื่��งท�ไกล่ต�วผู้� เรยนให เข ามืาสื่��การเรยนร� ของผู้�

เรยน8. ช้�วยให ผู้� เรยนได เรยนร� ว�ธิการแสื่วงหาความืร� จากแหล่�ง

ข อมื�ล่ต�างๆตล่อดจนการศ2กษาค นคว าด วยตนเอง9. ช้�วยให ผู้� เรยนได ร�บการเรยนร� ในหล่ายมื�ต�จากสื่��อท�หล่าหล่าย10. ช้�วยกระต� นให เก�ดความืร� ความืเข าใจในเช้�งเน�5อหา

กระบวนการ แล่ะความืร� เช้�งปัระจ�กษ)

Page 12: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

11. สื่�งเสื่ร�มืให เก�ดท�กษะ ได แก� ท�กษะการค�ด ท�กษะการสื่��อสื่าร

ตารางท�� 4.1 แสื่ดงการเปัรยบเทยบความืแตกต�างระหว�างสื่��อการสื่อนแล่ะสื่��อการเรยนร�

ประเด4น สื่��อการสื่อน สื่��อการเร�ยนร��ล่�กษณะ ว�สื่ด� อ�ปักรณ)

เทคโนโล่ยสื่ารสื่นเทศ ว�ธิการ

ว�สื่ด� อ�ปักรณ) เทคโนโล่ยสื่ารสื่นเทศ ว�ธิการ

บทบาทต�อการเรยนร�

มื��งเน นการถ�ายทอดเน�5อหาความืร� จากผู้� สื่อนไปัย�งผู้� เรยน

มื��งเน นการให ผู้� เรยนมืปัฏี�สื่�มืพ�นธิ)เพ��อสื่ร างกระบวนการเรยนร� ด วยตนเอง

การออกแบบ บรรจ�เน�5อหา ความืร� แล่ะท�กษะ รวมืท�5งปัระสื่บการณ)

สื่�งเสื่ร�มืการค�ด การแสื่ร างความืร� แล่ะการแก ปั�ญหา

ประเภทของสื่��อการเร�ยนร��

กรมืว�ช้าการ (2545) ได จ,าแนกปัระเภทของสื่��อการเรยนร� ไว ด�งน5

สื่��อสื่"�งพื่"มพื่!

Page 13: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

สื่��อสื่��งพ�มืพ) เปั+น สื่��งท�พ�มืพ)ข25น ไมื�ว�าจะเปั+นแผู้�นกระดาษหร�อว�ตถ�ใด ๆ ด วยว�ธิการต�าง ๆ อ�นเก�ดเปั+นช้�5นงานท�มืล่�กษณะเหมื�อน ต นฉบ�บข25นหล่ายสื่,าเนาในปัร�มืาณมืากเพ��อเปั+นสื่��งท�ท,าการต�ดต�อ หร�อช้�กน,าให บ�คคล่อ��นได เห6นหร�อทราบ ข อความืต�าง ๆ ซึ่2�งมืหล่ายล่�กษณะเช้�น เอกสื่าร หน�งสื่�อ ต,ารา หน�งสื่�อพ�มืพ) น�ตยสื่าร วารสื่าร จ�ล่สื่าร ฯล่ฯ กระบวนการเรยนร� ของผู้� เรยนด วยสื่��อสื่��งพ�มืพ)ค�อการอ�านแล่ะพยายามืสื่ร างความืเข าใจจากสื่ารสื่นเทศท�น,าเสื่นอ ปัระโยช้น)ของสื่��อสื่��งพ�มืพ)มืด�งน5

- ใช้ งานง�ายไมื�ซึ่�บซึ่ อน เพราะว�าสื่��อสื่��งพ�มืพ)มืการวางห�วข อ เร��องราวแล่ะร�ปัแบบท�จ�ดวางไว เปั+นระเบยบ

- มืความืย�ดหย��นในการใช้ สื่��อสื่��งพ�มืพ)สื่ามืารถใช้ ได ก�บท�กสื่ภาพแวดล่ อมืท�มืแสื่ง สื่ามืารถพกพาต�ดต�วผู้� ใช้ ได สื่ะดวก

- ปัระหย�ด สื่��อสื่��งพ�มืพ)สื่ามืารถน,ากล่�บมืาใช้ ปัระกอบการจ�ดการเรยนร� ได ตล่อด แมื ว�าจะมืผู้� เรยนใช้ มืาหล่ายคนแล่ วก6ตามื

สื่��อเทคโนโลย�

สื่��อเทคโนโล่ย เปั+น สื่��อท�น,าศ�กยภาพของเทคโนโล่ยสื่ารสื่นเทศแล่ะการสื่��อสื่ารเข ามืาใช้ ในการน,าเสื่นอเน�5อหาบทเรยน เช้�น แถบบ�นท2กภาพ วด�ท�ศน) เทปัเสื่ยง สื่ไล่ด) คอมืพ�วเตอร)มื�ล่ต�มืเดย สื่��อบนเคร�อข�าย อ�นเตอร)เน6ต การศ2กษาผู้�านดาวเทยมื กระบวนการเรยนร� ของผู้� เรยนด วยสื่��อสื่��อเทคโนโล่ยผู้� เรยนสื่ามืารถมืปัฏี�สื่�มืพ�นธิ) แล่ะสื่ร างการเรยนร� ได ด วยตนเอง สื่��อจ,าพวกมื�ล่ต�มืเดยย�งสื่ามืารถน,าเสื่นอภาพเคล่��อนไหว ภาพจร�ง ท�แสื่ดงความืเปัล่�ยนแปัล่ง ตล่อดจนเสื่ยงปัระกอบท�ช้�วยให ผู้� เรยนเรยนร� ได ดย��งข25น นอกจากน�5นเทคโนโล่ยสื่ารสื่นเทศย�งสื่นองต�อการเรยนร� ของผู้� เรยนได ท�กท ท�กเวล่า ปัระโยช้น)ของสื่��อเทคโนโล่ยมืด�งน5

- ผู้� เรยนสื่ามืารถมืปัฏี�สื่�มืพ�นธิ)แล่ะโต ตอบก�บสื่��อได - ให ความืเหมื�อนจร�ง โดยเฉพาะวด�ท�ศน) เทปัเสื่ยง สื่ไล่ด)- ค นหาสื่ารสื่นเทศ ความืร� ได อย�างไร ขดจ,าก�ด

Page 14: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

- สื่นองตอบการเรยนร� ระยะไกล่

สื่��อท��เป2นก"จกรรม/กระบวันการ

สื่��อก�จกรรมื เปั+น สื่��อในล่�กษณะท�เปั+นกระบวนการ ก�จกรรมืท�จ�ดเพ��อฝึ9กกระบวนการค�ดแล่ะการปัฏี�บ�ต� ตล่อดจนท�กษะต�างๆให ก�บผู้� เรยน เช้�น การร�วมืมื�อก�นแก ปั�ญหา การใช้ ปั�ญหาเปั+นฐาน โครงงาน การสื่�บเสื่าะความืร� การค นพบความืร� การแก ปั�ญหา เกมื การอภ�ปัราย การทดล่อง เปั+นต น ปัระโยช้น)ของสื่��อก�จกรรมืมืด�งน5

- สื่�งเสื่ร�มืการค�ดข�5นสื่�ง เพราะผู้� เรยนจะได ใช้ ท�5งการว�เคราะห) สื่�งเคราะห) ปัระเมื�นแล่ะต�ดสื่�นใจเก�ยวก�บสื่ารสื่นเทศมืากกว�าการจดจ,าข อมื�ล่หร�อข อเท6จจร�งต�างๆ

- พ�ฒนาท�กษะแล่ะค�ณล่�กษณะท�พ2งปัระสื่งค)ของผู้� เรยน- สื่�งเสื่ร�มืการเรยนร� แบบต��นต�ว (Active learning)

- พ�ฒนากระบวนทางสื่�งคมืแล่ะการสื่��อสื่าร- ฝึ9กการปัฏี�บ�ต�เพ��อเพ��มืท�กษะเฉพาะด าน เช้�น ท�กษะการ

ท,างานกล่��มื ท�กษะทางว�ทยาศาสื่ตร) ท�กษะการใช้ เคร��องมื�อ

สื่��อบ�คคล รวัมถุ-งภ�ม"ป&ญญาท�องถุ"�น

สื่��อบ�คคล่ ค�อ ต�วบ�คคล่ท�ท,าหน าท�เปั+นผู้� สื่�งสื่าร อย��ในระบบการสื่��อสื่ารระหว�างบ�คคล่ แล่ะการสื่��อสื่ารระด�บกล่��มื ภ�มื�ปั�ญญาเปั+นความืร� ความืสื่ามืารถ ว�ธิการผู้ล่งานท�คนไทยได ค นคว า รวบรวมื แล่ะจ�ดเปั+นความืร� ถ�ายทอด ปัร�บปัร�ง จากคนร� �นหน2�งมืาสื่��คนอกร� �นหน2�ง จนเก�ดผู้ล่�ตผู้ล่ท�ด งดงามื มืค�ณค�า มืปัระโยช้น) สื่ามืารถน,ามืาแก ปั�ญหาแล่ะพ�ฒนาว�ถช้ว�ตได แต�ล่ะหมื��บ าน แต�ล่ะช้�มืช้นไทย ล่ วนมืการท,ามืาหาก�นท�สื่อดคล่ องก�บภ�มื�ปัระเทศ มืผู้� น,าท�มืความืร� มืฝึCมื�อทางช้�าง สื่ามืารถค�ดปัระด�ษฐ) ต�ดสื่�นใจแก ปั�ญหาของช้าวบ านได ผู้� น,าเหล่�าน5 เรยกว�า ปัราช้ญ)ช้าวบ าน หร�อผู้� ทรงภ�มื�ปั�ญญาไทย ปัระโยช้น)ของสื่��อบ�คคล่ แล่ะภ�มื�ปั�ญญาท องถ��นมืด�งน5

- การเรยนจากปัระสื่บการณ)จร�ง

Page 15: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

- พ�ฒนา ต�อยอดองค)ความืร� ในช้�มืช้นท องถ��น- มืความืเปั+นเอกล่�กษณ)เฉพาะถ��น - สื่ร างความืสื่�มืพ�นธิ)ให ก�บช้�มืช้นท องถ��น

สื่��อธีรรมชาต"และสื่"�งแวัดล�อม

ธิรรมืช้าต�แล่ะสื่��งแวดล่ อมืเปั+นสื่��งท�อย��ใกล่ ช้�ดต�วผู้� เรยนต�5งแต�ต��นเช้ าจนกระท��งช้�วงช้ว�ตท�5งว�น จ2งถ�อเปั+นสื่��อการเรยนร� ท�สื่,าค�ญอย�างย��ง ตามืแนวค�ดการจ�ดการเรยนร� ตามื พ.ร.บ.การศ2กษาแห�งช้าต� พ.ศ.2542 เน นการเรยนร� ตามืสื่ภาพจร�ง อ�นเน��องมืาจากต องการให ผู้� เรยนสื่ามืารถเช้��อมืโยงองค)ความืร� ต�างๆท�เผู้ช้�ญหร�อพบเจอ มืาใช้ ในการแก ปั�ญหาสื่,าหร�บตนเองแล่ะสื่�งคมืได ธิรรมืช้าต�จ2งถ�อเปั+นแหล่�งเรยนร� ขนาดใหญ�ท�ผู้� เรยนจะต องแสื่วงหาความืจร�ง ข อเท6จแล่ะน,ามืาปัระมืวล่เปั+นความืร� ของตนเอง ปัระโยช้น)ของสื่��อธิรรมืช้าต�แล่ะสื่��งแวดล่ อมืมืด�งน5

- ให ความืเปั+นจร�ง- ปัระหย�ด ไมื�ต องล่งท�นในการผู้ล่�ต- บ�รณาการล่งสื่��ช้ว�ตปัระจ,าว�น- มืความืหล่ากหล่ายสื่นองต�อการเรยนร� ตล่อดช้ว�ต

สื่�� อ วั� สื่ ด� อ� ป ก ร ณ์!   

สื่��อว�สื่ด�อ�ปักรณ)หมืายถ2ง ว�สื่ด�ท�ปัระด�ษฐ)ข25นใช้ เพ��อปัระกอบการเรยนร� เช้�น ห��นจ,าล่อง แผู้นภ�มื� แผู้นท� ตาราง สื่ถ�ต� รวมืถ2งสื่��อปัระเภทเคร��องมื�อแล่ะอ�ปักรณ)ท�จ,าเปั+นต องใช้ ในการปัฏี�บ�ต�งานต�าง ๆ เช้�น อ�ปักรณ)ทดล่องว�ทยาศาสื่ตร) เคร��องมื�อช้�าง เปั+นต น

หล�กในการเล�อกและใช�สื่��อการเร�ยนร��

Page 16: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

ในโล่กปั�จจ�บ�นพบว�าความืต องการเก�ยวก�บต�วผู้� เรยนเพ��มืมืากข25น เพราะว�าท�ผู้�านมืาอาจจะมืการตอบสื่นองต�อการเรยนแบบท�องจ,ามืามืากแล่ ว แต�ในปั�จจ�บ�นในสื่ภาพช้ว�ตจร�งต องการบ�คคล่ในสื่�งคมืท�มืความืสื่ามืารถในการใช้ ท�กษะการให เหต�ผู้ล่ในระด�บท�สื่�งข25นในการแก ปั�ญหาท�ซึ่�บซึ่ อน ซึ่2�งพบว�าความืสื่ามืารถในท�กษะด�งกล่�าวท�จะน,ามืาใช้ ในการแก ปั�ญหาไมื�ค�อยปัรากฏีให เห6นหร�อมือย��น อยมืาก ในปั�จจ�บ�นจะพบว�าท�ก ๆ คนไมื�ว�าจะเปั+นผู้� ท�ท,างานในโรงงานปัระกอบเคร��องจ�กรตามืสื่ายพานหร�อท,างานท�ต องร�วมืก�นค�ดเปั+นทมื ต�างล่ วนต องมืท�กษะการแก ปั�ญหาด วยก�นท�5งหมืด ซึ่2�งน��นหมืายความืว�าแนวความืค�ดเก�ยวก�บการจ�ดการศ2กษาต องเปัล่�ยนไปั ด�งท� Driscoll (1994) กล่�าวว�า อาจจะต องเปัล่�ยนจากแนวค�ดท�ว�า ผู้� เรยนเปั+นภาช้นะท�ว�างเปัล่�าท�รอร�บการเต�มืให เต6มื มืาค�ดว�า ผู้� เรยนเปั+นสื่��งมืช้ว�ตท�มืความืต��นต�ว กระฉ�บกระเฉงแล่ะค นหาความืหมืายของสื่��งต�างๆ ซึ่2�งขณะน5ผู้� เรยนจะถ�กมืองว�าเปั+นผู้� ท�มืสื่�วนร�วมือย�างต��นต�วในการเรยนร� ค�ดค นหาว�ธิท�จะว�เคราะห) ต� 5งค,าถามื อธิ�บายแล่ะท,าความืเข าใจต�อสื่��งแวดล่ อมืท�เปัล่�ยนแปัล่งตล่อดเวล่า

 ในปั�จจ�บ�นเปั+นย�คท�การสื่�งข อมื�ล่ท�รวดเร6วมืาก เทคโนโล่ยเปัEดโอกาสื่ให แต�ล่ะบ�คคล่ได ร�บ รวบรวมื ว�เคราะห)แล่ะสื่��อสื่ารข อมื�ล่ข�าวสื่ารได อย�างล่ะเอยดแล่ะรวดเร6วมืากกว�าท�ผู้�านมืา เปั+นผู้ล่ท�ท,าให ความืต องการแล่ะขอบเขตเก�ยวก�บการศ2กษาขยายเพ��มืมืากข25น เพ��อท�จะช้�วยผู้� เรยนท�กคนได ร�บท�กษะท�เพ��มืมืากข25น ท�จะท,าให ผู้� เรยนเก�ดความืพร อมืในการว�เคราะห) ต�ดสื่�นใจ แล่ะแก ไขปั�ญหาท�เก�ดข25นในช้ว�ตจร�งท�ซึ่�บซึ่ อน ด�งท� Bruner (1983) กล�าวัวั�า "ผู้��เร�ยนต�องยกระด�บการเร�ยนท��เพื่"�มจาก "การจดจ�า" ข�อเท4จจร"งไปสื่��การเร"�มต�นท��จะค"ดอย�างม�วั"จารณ์ญาณ์และสื่ร�างสื่รรค!" ความื

Page 17: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

จ,าเปั+นท�เพ��มืข25นเหล่�าน5 น,ามืาสื่��การเปัล่�ยนแปัล่งว�ธิการท�คร�ผู้� สื่อนจะมืปัฏี�สื่�มืพ�นธิ)ก�บผู้� เรยน จากเด�มืจะเปั+นการบอก ถ�ายทอด ความืร� จากคร�ไปัสื่�� ผู้� เรยน มืาเปั+น การจ�ดสื่��งแวดล่ อมืท�เอ�5อต�อการเรยนร� การย��งไปักว�าน�5นความืเปัล่�ยนแปัล่งด�งกล่�าวจ,าเปั+นท�คร�ผู้� สื่อนต องมืพ�5นฐานของความืเข าใจอย�างดเก�ยวก�บผู้� เรยนแต�ล่ะคนมืว�ธิการเรยนร� อย�างไร

ผู้� สื่อนจ2งควรศ2กษาเทคน�ค ว�ธิการ แล่ะเทคโนโล่ยต�าง ๆ ท�จะน,ามืาใช้ เพ��อช้�วยให ผู้� เรยนได ร�บความืร� ใหมื� ซึ่2�งแต�เด�มืมื�กเปั+นการสื่อนให ผู้� เรยนเรยนโดยเน นการท�องจ,า แล่ะปัร�บเปัล่�ยนมืาสื่��การใช้ เทคน�คว�ธิการท�จะช้�วยผู้� เรยนได ร�บข อเท6จจร�งได อย�างมืปัระสื่�ทธิ�ภาพ ได แก� การใช้ เทคน�คช้�วยการจ,า เช้�น Mnemonics เปั+นต น รวมืท�5งการจ�ดการสื่อนท�เน นคร�เปั+นศ�นย)กล่างอาจน,าไปัใช้ ให เก�ดปัระโยช้น)ได เช้�นก�น อย�างไรก6ตามืสื่��งท�สื่,าค�ญแล่ะเปั+นความืต องการของการศ2กษาในปั�จจ�บ�น การสื่อนท�ผู้� เรยนควรได ร�บค�อ ท�กษะการค�ดในระด�บสื่�ง (Higher-order thinking skills) ได แก� การค�ดว�เคราะห) สื่�งเคราะห) ตล่อดจนการแก ปั�ญหา แล่ะการถ�ายโอน (Transfer) โดยเน นการใช้ ว�ธิการต�าง ๆ อาท� สื่ถานการณ)จ,าล่อง การค นพบ การแก ปั�ญหา แล่ะการเรยนแบบร�วมืมื�อ สื่,าหร�บผู้� เรยนจะได ร�บปัระสื่บการณ)การแก ปั�ญหาท�สื่อดคล่ องก�บสื่ภาพช้ว�ตจร�ง

ในปั�จจ�บ�นได เปัล่�ยนจากการสื่อน หร�อการถ�ายทอดโดยคร�ผู้� สื่อน หร�อสื่��อการสื่อนมืาสื่��การเน นผู้� เรยนเปั+นศ�นย)กล่าง ท�ให ความืสื่,าค�ญต�อการเรยนร� ของผู้� เรยน โดยผู้�านการปัฏี�บ�ต� ล่งมื�อกระท,าด วยตนเอง การพ�ฒนาศ�กยภาพทางการค�ด ตล่อดจนการแสื่วงหาความืร� ด วยตนเอง ด�งน�5น ควรเปัEดโอกาสื่ให ผู้� เรยน วางแผู้น ด,าเน�นการแล่ะการปัระเมื�นด วยตนเอง ด�งแสื่ดงในภาพท� 2 ผู้��เร�ยนจะเป2น

Page 18: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

ศู�นย!กลางของการเร�ยนร�� ซึ่-�งจะต�องม�ปฏิ"สื่�มพื่�นธี!ก�บแหล�งข�อม�ลท��ม�ศู�กยภาพื่ ได แก� คร� เทคโนโลย� พื่�อแม� ภ�ม"ป&ญญาชาวับ�าน และบ�คคลอ��น ๆ ตลอดจน สื่��อต�างๆ เพ��อท�จะน,ามืาสื่��การหย��งร� ในปั�ญหาแล่ะการแก ปั�ญหา หร�อการได มืาซึ่2�งความืร� ท�ตนเองสื่ร างข25น บทบาทของคร�ได เปัล่�ยนแปัล่งมืาสื่��การแนะแนวทางแล่ะเปั+นผู้� อ,านวยการ แล่ะช้�วยเหล่�อผู้� เรยนให สื่ามืารถบรรล่�เปัFาหมืายการเรยนร� ด�งแสื่ดงในภาพข างล่�าง

ภาพื่ท�� 4-2 แสื่ดงการเปัล่�ยนบทบาทของคร� สื่��อแล่ะผู้� เรยนจากการถ�ายทอดมืาเปั+น

ให ผู้� เรยนสื่ร างความืร� จากแหล่�งเรยนร�

จากภาพจะเห6นได ว�า ได มืแนวค�ดเปัล่�ยนแปัล่งจากเด�มืท�คร�ผู้� สื่อนเปั+นผู้� ท�วางแผู้น แล่ะถ�ายทอดความืร� ต�างๆไปัสื่��ผู้� เรยนโดยตรง ต�อมืาเมื��อมืการพ�ฒนาทางด านสื่��อการสื่อนต�างๆ จ2งมืการใช้ สื่��อการสื่อนถ�ายทอดเน�5อหาความืร� ต�างๆ ไปัย�งผู้� เรยน เช้�น แผู้�นภาพโปัร�งใสื่ ภาพยนตร) สื่ไล่ด) ว�ดท�ศน) คอมืพ�วเตอร)ช้�วยสื่อน เพ��อช้�วยเปัล่�ยนสื่��งท�เปั+นนามืธิรรมื ให เปั+นร�ปัธิรรมืเพ��มืข25น อกท�5ง ย�งแก ปั�ญหา

Page 19: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

เก�ยวก�บจ,านวนผู้� เรยนเพ��มืมืากข25น นอกจากน5ย�งช้�วยตอบสื่นองด านความืแตกต�าง ระหว�างบ�คคล่

ในปั�จจ�บ�นได เปัล่�ยนจากการสื่อน หร�อการถ�ายทอดโดยคร�ผู้� สื่อน หร�อสื่��อการสื่อนมืาสื่��การเน นผู้� เรยนเปั+นศ�นย)กล่างท�ให ความืสื่,าค�ญต�อการเรยนร� ของผู้� เรยน โดยผู้�านการปัฏี�บ�ต� ล่งมื�อกระท,าด วยตนเอง การพ�ฒนาศ�กยภาพทางการค�ด ตล่อดจนการแสื่วงหาความืร� ด วยตนเอง ด�งน�5น ควรเปัEดโอกาสื่ให ผู้� เรยนวางแผู้น ด,าเน�นการ แล่ะการปัระเมื�นด วยตนเอง

เมื��อมืการเปัล่�ยนกระบวนท�ศน) การสื่อน มาสื่�� การเร�ยนร�� ด�งน�5นเทคโนโล่ยหร�อนว�ตกรรมืท�น,ามืาเพ��มืปัระสื่�ทธิ�ภาพก6ต องสื่อดร�บก�บแนวค�ดด�งกล่�าว ค�อ มื��งเน นการเพ��มืปัระสื่�ทธิ�ภาพการเรยนร� ของผู้� เรยน ล่�กษณะของการน,าเทคโนโล่ย แล่ะนว�ตกรรมื หร�อสื่��อมืาใช้ ท�สื่อดคล่ องก�บการปัฏี�ร�ปัการเรยนร� เปั+น "Media +

Methods" หร�อ "สื่��อ ร�วัมก�บ วั"ธี�การ" เช้�น การใช้ เว6บร�วมืก�บการเรยนแบบร�วมืมื�อเพ��อเปัEดโอกาสื่ให ล่งมื�อกระท,าอย�างต��นต�วในกระบวนการเรยนร� ของตนเอง แล่ะแล่กเปัล่�ยนเรยนร� ร �วมืก�บเพ��อน รวมืท�5งการขยายมื�มืมือง แนวค�ดให กว างขวางข25น อ�นน,าไปัสื่��การสื่ร างความืร� ท�มืความืหมืายของตนเองข25นมืา ซึ่2�งจะเปั+นความืร� ท�อย��คงทน แล่ะสื่ามืารถถ�ายโอนไปัใช้ ในสื่ถานการณ)อ��น หร�อน,าไปัใช้ ในการแก ปั�ญหาต�างๆในสื่ภาพช้ว�ตจร�งได สื่�วนว�ธิการ (Methods)

ท�สื่อดร�บก�บสื่ภาพปั�จจ�บ�น ได แก� การเรยนแบบค นพบ (Discovery)

การเรยนแบบสื่�บเสื่าะ(Inquiry)

การเรยนแบบแก ปั�ญหา (Problem Solving)

การเรยนแบบร�วมืมื�อ (Cooperative Learning)

การเรยนโดยการสื่ร างความืร� (Constructivism)

สื่ถานการณ)จ,าล่อง (Simulation)

การสื่ร างโครงงาน (Project base)

Page 20: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

 

ภาพื่ท�� 4-3 แสื่ดงแนวทางการออกแบบการเรยนร� ท�ต องปัระสื่านร�วมืก�นท�5งสื่��อแล่ะว�ธิการ

นอกจากจะใช้ สื่��อร�วมืก�บว�ธิการ ด�งกล่�าวมืาข างต น อาจออกแบบการจ�ดการเรยนร� โดยเปัล่�ยนเปั+น "การจ�ดสื่��งแวดล่ อมืทางการเรยนร� " ซึ่2�งจะน,าพ�5นฐานทางทฤษฎีการเรยนร� หล่�กการ หร�อว�ธิการ มืาเปั+นพ�5นฐานในการออกแบบสื่��อ เช้�น การจ�ดสื่��งแวดล่ อมืทางการเรยนร� บนเคร�อข�าย (Web-base learning)

หร�อ การจ�ดสื่��งแวดล่ อมืทางการเรยนร� ตามืแนวคอนสื่ตร�คต�ว�สื่ต) (Constructivism)

ในการจ�ดก�จกรรมืการเรยนร� ให ปัระสื่บผู้ล่สื่,าเร6จน�5น คร�ผู้� สื่อนจะต องท,าการวางแผู้นการจ�ดก�จกรรมืการเรยนร� พร อมืๆไปัก�บการผู้ล่�ตแล่ะการใช้ สื่��อการเรยนร� แนวทางในการพ�ฒนาสื่��อการเรยนร� มืด�งต�อไปัน5

1. วั"เคราะห!วั�ตถุ�ประสื่งค! เน��อหา 2. วั"เคราะห!ก"จกรรมการเร�ยนร��ท��สื่อดคล�องก�บ

วั�ตถุ�ประสื่งค! เน��อหา

Page 21: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

3. ออกแบบก"จกรรมการเร�ยนร��ท��เน�นผู้��เร�ยนเป2นศู�นย!กลาง

ควรพ�จารณาล่�กษณะของก�จกรรมื ด�งต�อไปัน5 ผู้� เรยนต องล่งมื�อปัฏี�บ�ต�อย�างต��นต�ว เปัEดโอกาสื่ให ผู้� เรยนได ศ2กษา ค นคว าจากแหล่�ง

การเรยนร� ต�างๆ เปัEดโอกาสื่ให ผู้� เรยนมือ�สื่ระในการค�ดแก ปั�ญหา

หร�อพ�ฒนาช้�5นงาน หร�อ โครงการ ต องค,าน2งให ผู้� เรยนร�วมืเรยนร� หร�อท,างาน

เปั+นกล่��มื4. วั"เคราะห!ก"จกรรมการเร�ยนร��ด�งกล่�าวข างต น จะต องสื่��อ

การเรยนร� ปัระเภทใดท�ช้�วยสื่ร างความืเข าใจในความืค�ดรวบยอดน�5นได ง�ายย��งข25น โดยเน นก�จกรรมืท�ผู้�านกระบวนการท�ผู้� เรยนต องล่งมื�อค นหาค,าตอบ ท,าความืเข าใจด วยตนเอง หร�อสื่ะท อนการเน นผู้� เรยนเปั+นศ�นย)กล่าง

5. จ�ดเตร�ยม สื่��อการเร�ยนร�� อาจจะผู้ล่�ตข25นมืาใหมื� หร�อปัร�บปัร�งจากของเด�มื อาจอย��ในร�ปัของ

ช้�ดการทดล่อง ช้�ดก�จกรรมื สื่��งตพ�มืพ) เช้�น เอกสื่าร ต,ารา วารสื่าร เทคโนโล่ยสื่ารสื่นเทศต�างๆ เช้�น อ�นเตอร)เน6ต

อเล่�ร)นน��ง มื�ล่ต�มืเดย การเรยนร� บนเคร�อข�าย แหล่�งตามืธิรรมืช้าต� แหล่�งการเรยนร� อ��นๆ

6. น�าไปใช�ตามแผู้นการจ�ดก"จกรรมการเร�ยนร�� โดยเตรยมืความืพร อมืด านต�างๆ

ผู้� เรยน คร�ผู้� สื่อน

Page 22: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

สื่ถานท�แล่ะสื่��งอ,านวยความืสื่ะดวก

ร�ปแบบการใช�สื่��อการเร�ยนร��อย�างม�ประสื่"ทธี"ภาพื่

ในการใช้ สื่��อการเรยนร� น� 5น ผู้� สื่อนควรมืการวางแผู้นการใช้ สื่��ออย�างเปั+นระบบ สื่อดคล่ องก�บว�ธิการจ�ดการเรยนร� ท�วางไว แล่ะบรรล่�ว�ตถ�ปัระสื่งค)ตามืเปัFาหมืายของการเรยนร� ได อย�างมืปัระสื่�ทธิ�ภาพ ซึ่2�ง Heinich and other (2002) ได เสื่นอกระบวนท�แนะแนวทางในการวางแผู้นการจ�ดการเรยนร� ท�มืบ�รณาการเทคโนโล่ยแล่ะสื่��อล่งในกระบวนการจ�ดการเรยนร� ท�เรยกว�า ASSURE MODEL ซึ่2�งมืรายล่ะเอยดด�งน5

Analyze Learner State Objectives Select, modify, design Methods, Media,

& Materials Utilize Methods, Media, & Materials Require Learner Participation Evaluation and Revise

Page 23: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

ภาพื่ท�� 4-4 แสื่ดงองค)ปัระกอบของ Assure Model ของ Heinich and other (2002)

การวั"เคราะห!ผู้��เร�ยน (Analyze Leaner Characteristics)

ผู้� สื่อนควรว�เคราะห)ผู้� เรยนเพ��อเล่�อกใช้ สื่��อการเรยนร� ให สื่อดคล่ องแล่ะเหมืาะสื่มื โดยพ�จารณาในปัระเด6นด�งต�อไปัน5

1) ค�ณล่�กษณะท��วไปั จ,านวนผู้� เรยน ระด�บช้�5น อาย� เพศ –

สื่ถานภาพทางสื่�งคมืแล่ะเศรษฐก�จ ว�ฒนธิรรมื ช้าต�พ�นธิ�) ฯล่ฯ

2) สื่มืรรถนะเฉพาะท�มืมืาก�อน ความืร� เด�มืของผู้� เรยน ท�กษะ–

ทางปั�ญญา ความืเข าใจท�คล่าดเคล่��อนท�เก�ยวก�บเน�5อหาท�เรยน

3) แบบการเรยน (Learning Styles) – ผู้� สื่อนควรตรวจสื่อบเก�ยวก�บ การร�บร� ของผู้� เรยน ในล่�กษณะต�างๆ เช้�น ร�บร� ด วยการ

ฟั�ง การมืองเห6น การสื่�มืผู้�สื่ แล่ะการเคล่��อนไหว

Page 24: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

กระบวนการปัระมืวล่สื่ารสื่นเทศของผู้� เรยนว�ามืล่�กษณะอย�างไร

การสื่ร างปั�จจ�ยทางด านแรงจ�งใจภายในแล่ะทางด านกายภาพ เช้�น ความืว�ตกก�งวล่ แรงจ�งใจทางด านผู้ล่สื่�มืฤทธิ�G ทางด านสื่�งคมืหร�อการแข�งข�น

การก�าหนดวั�ตถุ�ประสื่งค! (State Objectives)

เปั+นการอธิ�บายสื่��งท�ผู้� จะต องท,าการเรยนร� สื่��งท�ผู้� สื่อนต องตระหน�ก ค�อ

1)มื��งเน นผู้� เรยน(ไมื�ใช้�ผู้� สื่อน)  

2)ว�ตถ�ปัระสื่งค)เปั+นการอธิ�บายผู้ล่การเรยนร� การเล�อกวั"ธี�การ สื่��อ และวั�สื่ด� (Select method, media and Materials)

1) เล่�อกว�ธิการสื่อนท�สื่ามืารถท,าให บรรล่�ว�ตถ�ปัระสื่งค)ได อย�างเหมืาะสื่มื

2) สื่��อการเรยนร� จะต องสื่อดคล่ องก�บว�ธิการสื่อน ว�ตถ�ปัระสื่งค)แล่ะผู้� เรยน อาจจะอย��เปั+น ข อความื ภาพน��ง วด�ท�ศน) เสื่ยง แล่ะคอมืพ�วเตอร)มื�ล่ต�มืเดย

การเล�อก ปร�บ ออกแบบวั"ธี�การ สื่��อ และวั�สื่ด� (Select, modify, Design Methods, Media, & Materials) มืหล่�กในการพ�จารณาด�งน5

1) เล่�อกสื่��อโดยค,าน2งถ2งความืต องการของผู้� เรยน2) เล่�อกสื่��อให เปั+นไปัตามืว�ตถ�ปัระสื่งค)ของการเรยน3) เล่�อกสื่��อให สื่อดคล่ องก�บร�ปัแบบการจ�ดการเรยนร� 4) เล่�อกสื่��อให สื่อดคล่ องก�บแบบการเรยนแล่ะค�ณล่�กษณะของ

ผู้� เรยน5) เล่�อกใช้ สื่��อท�หล่ากหล่ายล่�กษณะ/ร�ปัแบบ

การใช�วั"ธี�การ สื่��อและวั�สื่ด� (Utilize method, Media and Materials)

Page 25: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

การวางแผู้นเก�ยวก�บว�ธิการน,าสื่��อแล่ะว�สื่ด�ไปัใช้ ในการจ�ดการเรยนร� ตามืแผู้นการจ�ดการเรยนร� ท�ก,าหนดเพ��อให บรรล่�ว�ตถ�ปัระสื่งค)ในการเรยน เพ��อท�จะใช้ สื่��อได อย�างถ�กต องแล่ะสื่อดคล่ องก�บการจ�ดการเรยนร� ท�เน นผู้� เรยนเปั+นสื่,าค�ญ ควรพ�จารณาตามืรายล่ะเอยดต�อไปัน5

1)ตรวจสื่อบสื่��อ เปัEดด�ก�อน (Preview the material)

2)เตรยมืสื่��อให พร อมืใช้ งาน (Prepare the material)

3)เตรยมืห องเรยนแล่ะสื่ภาพแวดล่ อมื (Prepare the environment)

4)แนะน,าว�ธิการใช้ สื่,าหร�บผู้� เรยน (Prepare the learners)

5)การให ปัระสื่บการณ)เก�ยวก�บสื่��อแก�ผู้� เรยน (Provide the learning experience)

สื่"�งท��ต�องการให�ผู้��เร�ยนตอบสื่นอง (Require Learner Response)

1) อธิ�บายว�ธิการท�ผู้� เรยนต องมืสื่�วนร�วมืหร�อท,าการเรยนร� อย�างต��นต�ว (actively) 

2) บทบาทของผู้� เรยนในช้�5นเรยน โดยเฉพาะอย�างย��งในการใช้ เทคโนโล่ยในการสื่ร างปัระสื่บการเรยนร�

3) ก�จกรรมืต�างๆควรเปัEดโอกาสื่ให ผู้� เรยนได จ�ดกระท,าก�บสื่ารสื่นเทศแล่ะมืเวล่าเพยงพอสื่,าหร�บการล่งมื�อปัฏี�บ�ต�

การประเม"นและการปร�บ (Evaluation and revise)

แนวทางการปัระเมื�นเก�ยวก�บสื่��อมืล่�กษณะสื่,าค�ญด�งน51) การปัระเมื�นความืสื่ามืารถของผู้� เรยน (Evaluate

student performance) เพ��อตรวจสื่อบว�าผู้� เรยนสื่ามืารถบรรล่�ตามืว�ตถ�ปัระสื่งค)หร�อไมื� การปัระเมื�นควรจะสื่อดคล่ องก�บว�ตถ�ปัระสื่งค) (อาจเปั+น Assess หร�อ Evaluation)

Page 26: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

2) การปัระเมื�นสื่มืรรถนะของสื่��อ (Evaluate media

components) เพ��อตรวจสื่อบว�าสื่��อมืปัระสื่�ทธิ�ภาพหร�อไมื�   

3) การปัระเมื�นความืสื่ามืารถของผู้� สื่อน (Evaluate

instructor performance) เพ��อตรวจสื่อบว�าผู้� สื่อน จ�ดการเรยนร� อย�างมืปัระสื่�ทธิ�ภาพหร�อไมื�

ค�าถุามสื่ะท�อนควัามค"ด

ท�านค�ดว�าล่�กษณะสื่,าค�ญท�แสื่ดงถ2งความืแตกต�างระหว�างสื่��อการสื่อนก�บสื่��อการเรยนร� ค�ออะไร

สื่��อการเรยนร� แต�ล่ะปัระเภทมืจ�ดเด�นท�สื่ามืารถน,าไปัใช้ ในการจ�ดการเรยนร� อย�างไร

หล่�กการสื่,าค�ญในการเล่�อกใช้ สื่��อการเรยนร� เปั+นอย�างไร

ก"จกรรมเสื่นอแนะ

ให ท�านล่องน,าหล่�กการเล่�อกใช้ สื่��อการเรยนร� มืาเปั+นพ�5นฐานเพ��อพ�จารณาความืเหมืาะสื่มืของสื่��อท�สื่อดคล่ องก�บสื่าระว�ช้าเอกของท�าน

บรรณ์าน�กรม

กรมืว�ช้าการ. (2545). เอกสื่ารประกอบหล�กสื่�ตรการศู-กษาข��นพื่��นฐานพื่�ทธีศู�กราช 2544 ค��ม�อการจ�ดการเร�ยนร��กล��มสื่าระภาษาต�างประเทศู. กร�งเทพฯ : องค)การร�บสื่�งสื่�นค าแล่ะพ�สื่ด�ภ�ณฑ์)

Page 27: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

ช้�ยยงค) พรหมืวงศ). (2521). เอกสื่ารการสื่อนช�ดวั"ชาเทคโนโลย�และสื่��อสื่ารการศู-กษา, หน�วยท� 1-15. กร�เทพฯ: สื่หมื�ตร.

ช้�ยยงค) พรหมืวงศ). (2529). เอกสื่ารการสื่อนช�ดวั"ชาการสื่อนระด�บช��นม�ธียมศู-กษา หน�วัยท�� 11- 15 พ�มืพ)คร�5งท� 5

นนทบ�ร สื่,าน�กพ�มืพ)มืหาว�ทยาล่�ยสื่�โขท�ยธิรรมืาธิ�ราช้ไช้ยยศ เร�องสื่�วรรณ (2526). เทคโนโลย�ทางการศู-กษา: หล�ก

การและแนวัปฏิ"บ�ต". กร�งเทพฯ : ว�ฒนาพาน�ช้.

เปัร��อง ก�มื�ท. (2519). เทคน"คการเข�ยนบทเร�ยนโปรแกรม.

คณะศ2กษาศาสื่ตร) มืหาว�ทยาล่�ย ศรนคร�นทรว�โรฒปัระสื่านมื�ตร.

สื่�มืาล่ ช้�ยเจร�ญ. (2547). การพื่�ฒนาร�ปแบบการสื่ร�างควัามร��โดยใช�เทคโนโลย�สื่ารสื่นเทศู. คณะศ2กษาศาสื่ตร) มืหาว�ทยาล่�ยขอนแก�น.

Brown, James W., Lewis, Richard B., and Harcleroad, Fred F. (1985). AV Instructional Technology, Media, and Methods. 6th ed. New York: McGraw-Hill Book Company, Inc.

Bruner, J. S. (1983). In search of mind: Essays in autobiography. New York: Harper & Row.

Driscoll, M. P. (1994). Psychology of learning for instruction. Boston: Allyn and Bacon.

Gerlach, V. S. & Ely, D. P. (1980). Teaching & Media: A Systematic Approach (2nd ed.). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall Incorporated.

Heinich, Molenda and Russell. (1985). Instructional media and the new technologies of instruction. Wiley : New York.

Heinich, R., Molenda, M., Russell, J., & Smaldino, S. (2001). Instructional media and technologies for learning. Journal of

Page 28: บทที่ 4 new

บทท�� 4 สื่��อการเร�ยนร�� 59

Marketing Education, (7th ed.). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

Heinich, R., Molenda, M., Russel, J.D., Smaldino, S.E. (2002). Instructional Media and Technologies for learning, 7th edition. Merrill Prentice Hall.

Honey, M., & Moeller, B. (1990). Teachers’ beliefs and technology integration: Different values, different understanding. New York: Center for Technology in Education.

Kozma, R.B. (1991). The impact of computer-based tools and embedded prompts on writing processes and products of novice and advanced college writers." Cognition and Instruction, 8 (1), 1-27.

Levin, T., & Wadmany, R. (2006). Teachers' beliefs and practices in technology-based classrooms: A developmental view. Journal of Research on Technology in Education, 39(2), 157-181.