1

УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ“ - БИТОЛА

ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ – КИЧЕВО

ПРОФЕСИОНАЛНА ЕТИКА НА АДВОКАТИТЕ

Ментор: Изработил:

Вон. Проф. Д-р. Светлана Велјановска Славе Блажески

2

Изјава

Од кандидатот

Под полна морална,материјална и кривична одговорност изјавувам дека при изработка на

магистарскиот труд ги почитував позитивните законски прописи на Република

Македонија од областа на заштита на интелектуалната сопственост и не користев

реченици и делови од трудови на други автори без да ги почитувам методолошките

прописи и нивна примена.

3

Апстракт

Секое општество се стреми за создавање на услови за нормално функционирање на секое

човечко суштество, од неговото раѓање, со негова заштита од секојдневно исполнетиот

живот со најразлични стравови.

Со развојот на организираното општество,почнало да се јавува потреба од формирање на

заштитни мерки,на кои приоритет би им била заштита на правата на човекот,дејствувајќи

преку професијата адвокат. Па оттука и самата потреба од создавање на слободна и

независна адвокатура за правилно функционирање на секоја, во вистинска смисла на

зборот, правна држава.

Како современа цивилизациска придобивка Адвокатурата претставува главен

инструмент на владеењето на правото.

Во овој труд ќе ја анализираме Aдвокатурата во Република Македонија со компарација

на земјите со континентално и обичајно право.Главна цел на самиот труд е важноста на

професионалната етика во текот на извршување на дејноста,како и неговата

комуникација со клиентите(најважниот субјект во работата).

Адвокатурата во едно опшество како дел од правосудниот систем би ја сместиле на

пиедесталот,и како таква секогаш би го задржувала ова место доколку во спроведувањето

на правдата би се придржувала до етичкиот кодекс во својата професија и

спроведувањето на правдата,а со тоа и заштитата на самите граѓани кои би се

чувствувале сигурни во опшествата во кои живеат.

Клучни зборови:адвокат,професионална етика,адвокатска комора.

4

Abstract

Every society strives to create conditions for the normal functioning of every human being,

from his birth, with his protection from everyday life filled with various fears.

With the development of the organized society, there has been a need for the establishment of

protective measures, to which priority would be the protection of human rights, acting through

the profession lawyer. Hence the very need of creating a free and independent advocacy for the

proper functioning of each, in the true sense of the word, a state of law.

As a contemporary civilization, the attorney is the main instrument of the rule of law.

In this paper we will analyze the legal profession in the Republic of Macedonia by comparing

the countries with continental and customary law. The main goal of the work itself is the

importance of professional ethics during the performance of the activity, as well as its

communication with the clients (the most important subject in the work).

The lawyers in one society as part of the justice system would place it on the pedestal, and as

such would always keep this place if in the implementation of justice it would adhere to the

Code of Ethics in its profession and the administration of justice, and thus the protection of

themselves citizens who would feel secure in the communities they live in.

Keywords: lawyer, professional ethics, bar association.

5

СОДРЖИНА

Вовед........................................................................................................................ .....................7

Хипотетско-методолошка рамка................................................................................................9

-Оправданост на истражувањето................................................................................................9

-Рамка на истражувањето............................................................................................................9

-Предмет на истражувањето.......................................................................................................9

-Цели на истражувањето.............................................................................................................9

-Елаборација на истражуваното и одсегасното третирање на истражуваната појава.........10

-Генерална хипотеза........................................................................................................... ........11

-Дополнителна хипотеза........................................................................................................ ....11

-Методолошки приод на истражувањето.................................................................................11

1.Поим за адвокат.....................................................................................................................12

2.Адвокатура во република Македонија.............................................................................14

3.Историски развој на адвокатурата во светот..................................................................16

3.1.Значењето на римското право за адвокатурата.................................................................17

4.Современа адвокатура.........................................................................................................18

4.1.Основни начела на европската адвокатска професија и кодекс на однесување на

европските адвокати..................................................................................................................19

4.1.1.Основни начела на европската адвокатска професија...................................................19

4.1.2.Кодекс на однесување на европските адвокати.............................................................22

4.1.3.Начела според ОН за улогата на адвокатите..................................................................23

4.1.4.Адвокатските комори според статутот на Европа.........................................................26

5.Закон за Адвокатура на Р.Македонија.............................................................................28

5.1.Закон за адвокатура во Р.Македонија од 2002 година.....................................................28

5.1.1.Измени на законот за адвокатура од 2011 г...................................................................29

5.1.2.Адвокатска комора на Р.Македонија..............................................................................39

5.1.3.Кодекс за професионална етика на адвокатите во Р.Македонија................................43

А) Односот на адвокатот кон странката и предметот............................................................46

Б) Односот на адвокатот и странката од аспект на професионална тајна...........................47

В) Однос на адвокатот со противната странка.......................................................................48

Г) Однос адвокат со негови колеги и кон Адвокатската комора..........................................48

Д)Однос адвокат со суд и други органи..................................................................................49

Ѓ) Однос на адвокат кон приправници адвокати....................................................................49

6.Континентално и обичајно право......................................................................................51

6.1.Закон за адвокатура на Р.Германија...................................................................................53

6.1.1.Адвокатска комора на Р.Германија.................................................................................56

6

7.Адвокатска независност......................................................................................................58

7.1.1.Независност од надворешни влијанија...........................................................................59

7.1.2.Професионална самостојност и независност од клиентот............................................60

7.1.3.Посветеноста на адвокатот кон странката според Меѓународната адвокатска

комора..........................................................................................................................................62

7.1.4.Адвокатска етика при судир на интереси.......................................................................63

7.1.5.Адвокатска етика при судир на интереси според меѓународната адвокатска

комора..........................................................................................................................................63

7.1.6.Адвокатска етика при судир на интереси според континенталното право.................64

7.1.7.Адвокатска етика при судир на интереси според обичајното право...........................65

7.1.8. Адвокатска етика при судир на интереси според домашното законодавство...........65

8.Правичност,интегритет и чесност на адвокатите..........................................................66

8.1.Посветеност на адвокатот(лојалност) кон странката и предметот.................................69

8.2.Доверливост на адвокатите.................................................................................................71

8.3.Осврт во правниот систем на Р.Македонија за професионалната одговорност на

адвокатите...................................................................................................................................73

8.4.Влијанието на адвокатската награда за нивниот професионален однос кон странката77

8.4.1.Прифаќање на случај(почеток на однос адвокат-клиент).............................................79

9.Корупција поим и значење..................................................................................................81

9.1.Корупција во Р.Македонија................................................................................................83

9.1.1.Корупцијата во делот на адвокатската професија.........................................................84

10.Осврт на адвокатурите на некои од соседните држави во однос на адвокатурата

на Р.Македонија.......................................................................................................................86

10.1.Адвокатура на Р.Србија.....................................................................................................86

10.2.Адвокатура во Босна и Херцеговина................................................................................87

10.3.Адвокатура во Р.Хрватска.................................................................................................88

11.Адвокатура во Р.Македонија по нејзиното осамостојување.............................................89

12.Научно-истажувачка работа.................................................................................................91

13.Користена литература........................................................................................... ..............105

7

Вовед

Државата како една целина не може да опстане без нормално функционирање на

правниот систем.Бидејќи територија без народ не може да претставува држава,па оттука

каузалната поврзаност на адвокатите како основни заштитници на човековите слободи и

права и вечни борци со неправилностите во опшествата.

Но за да сето тоа се оствари треба да постојат слободни и независни адвокати кои

неприкосновено би ја работеле својата работа и би функционирала во права смисла на

зборот правна држава.

За да се добие една таква цврста врска помеѓу клиентот и адвокатот мора да се добие

доверба кај клиентите поради специфичноста на професијата и разноликоста на случаи

кои треба да ги застапува адвокатот, и тежината која ја носи секој адвокат при одбрана.

Од претходно наведеното можеме да го посочиме значењето на овој труд воопшто како

за професијата „адвокат“ како слободна и независна од една страна и премногу

обврзувачка и одговорна од друга страна,и стекнување на доверба кај странките кои се

јавуваат како клиенти низ призмата на почитување на правото со нивниот ангажман и

умешност во нивното работење.

Низ анализата и проучувањето на професионалната етика кај адвокатите ми дава за право

да истакнам дека таа зависи од повеќе фактори кои се од различна природа и посебни за

различни опшества.

Имајќи го во предвид транзицискиот период на нашата држава кој се провлекува во

голем временски период за времето откако се осамостоивме како држава т.е. 27 години,а

со тоа и нашиот правен систем кој што почнувајќи од уставот како највисок правен акт и

останатите закони претрпеа доста измени,морам да напоменам дека имаме една

шареноликост при почитување на и така кревкиот правен систем заснован во една млада

демократска држава која сеуште не е доволно развиена за еден ваков за нас комплициран

систем на уредување.

Сето ова и вмешаноста на политичките партии во правниот систем како едни од

водечките структури во сите сфери од животот, предизвикува една несигурност кај

клиентите,а со тоа се намалува и довербата спрема адвокатите кои треба да се

спротивстават преку нивната работа пред суд или други органи со цел најефикасна

заштита на правата на клиентот.

8

Судската пракса на Република Македонија и правната наука воопшто се има занимавано

со вакви трудови посветени на професионалната етика на адвокатите,но во целост не се

опфатени проблемите кои се јавуваат,како и причините поради кои се настанати тие

проблеми за да се изгуби довербата кај клиентите.Па во овој труд ќе се потрудам да ги

наведам некои од причините за таквата состојба која е моментално во Република

Македонија.

Адвокатите при нивните работни ангажмани и секојдневната комуникација со

странки,стануваат мајстори во нивниот занает,а со тоа и психолози кои знаат да

детектираат проблем и соодветно да изнајдат решение.

Но исто така покрај нивната слобода се обврзани да бидат дискретни и да чуваат деловни

тајни,кои не би требало да ги оддаваат бидејќи би го нарушиле текот на судскиот процес

а со тоа и исходот на спорот воопшто.

Според тоа лице кое се занимава со професија адвокат е претставено како угледно лице,

почитувано во опшеството,со висок степен на морал и етика,кој ако се придржува до

овие епитети ќе има доверба кај клиентите кои ќе гледаат во него професионалец во

својата работа.

Но оваа професија бара и надградба преку целиот свој живот и работен век,како би ги

задржале сите тие епитети,и би котирале високо во својата професија.

После медицината оваа професија е една од најхуманите професии бидејќи ги штити

слободите и правата на граѓаните пред институционалниот лавиринт во правниот систем

на државата.

Оваа тема е непресушен извор бидејќи со постоењето на опшествата секогаш ќе постојат

и адвокатите,како дел од заедницата,а додека нивната професионалност зависи од

нивните лични човечки квалитети и етички однесувања од кои зависи самата професија

адвокат и неговото соодветното место во опшеството.

9

ХИПОТЕТСКО-МЕТОДОЛОШКА РАМКА НА

ИСТРАЖУВАЊЕТО

Оправданост на истражувањето

Полемиката која се јавува од разни гледишта во врска со адвокатската професија и

нејзината улога во опшеството ми даде идеја да опфатам дел од оваа професија т.е. ова

истражување го посветив на моралот и етиката во правничката професија.

Како професија е застапена во повеќе сегменти од нашето опшество.Но значајноста на

оваа професија се занемарува при вршењето на нивната работа,мислејќи дека таа е

уредена со закони и прописи,изоставајќи го етичкиот дел кој е можеби најзначаен

сегмент од адвокатот.

Според претходно кажаното ја наоѓам оправданоста на истражувањето која ќе ја

опфати професионалната етика на адвокатите од нашата држава.

Рамка на истражувањето

Овој труд претставува еден осврт врз етичкото однесување на адвокатот во текот на

неговото работење со странките и други субјекти кои се јавуваат во процесите.

Како позначајни би ги издвоил: начело на правичност,чесност,доверливост меѓу адвокат

и клиент како фактори кои се клучни за добивање на квалитетна правна заштита.

Покрај ова би направил и споредба со адвокатите од некои држави од поранешна

СФРЈ,со компарација на законодавствата кои се засновани врз основа на континентално

право,обичајно право споредени со нашето законодавно право.

Предмет на истражувањето

Предмет на ова истражување ќе биде моралот и етиката на адвокатите,нивната значајност

во однос со клиентите и другите субјекти со кои се во непосредна врска при нивното

работење,и фактори од кои зависи етичноста на адвокатите.

Цели на истражувањето

Целта на истражувањето е да се осознае професионалната етичност на адвокатите во

10

текот на нивната работа,иако тешко се доаѓа до правата вистина.Во овој труд ќе се

потрудам со комплетно расчленување на клучните елементи да дојдам што поблиску до

вистинската слика за етичноста на адвокатите во Република Македонија.

Елаборација на истражувањето и досегашно третирање на истражуваната

појава

Професионалната етика претставува збир од вредности,принципи и правила на

однесување кои ја одразуваат самата професија,кои во тековното работење треба да ги

почитува работникот,додека во нашиот случај се работи за правна етика проткаена со

законски норми и вредности кои треба да се почитуваат во вршење на професионалните

должности.Овие етички норми се опфатени во еден збир на норми наречен Етички

кодекс.

Во текот на истражувањето го опфатив и Етичкиот кодекс и кодексите на некои

балкански земји како обврзувачки акт кој треба да го почитува секој правник.

Поради различната природа на работите секоја професија самостојно си ги уредува

правилата на однесување и постапување т.е. врши саморегулација на внатрешните

односи преку нормирање на кодекси.Од тоа произлегува да и во ова истражување

продолжам со анализа на веќе постоечкиот кодекс и компаративно кодексите на

одредени држави од Балканот,нивните предности и недостатоци.

Одредбите од нашиот правен Етички кодекс, според адвокатите се во глобала доволни и

се воглавно идентични со останатите балкански кодекси,со забелешка на одредени

одредби во постоечките начела и принципи,како би биле во тек со актуелните случувања.

Но и покрај ваквата констатација за добро формулирани Кодекси,се поставува

прашањето зошто нема ефикасност во пракса и зошто останува само пишано правило кое

се изобличува при практична примена.

Сето тоа укажува на фактот дека имаме порозен правен систем,кој не гарантира доволна

правна заштита на граѓаните,и претставува отежнувачки фактор за евроатланските

интеграции на нашата држава.

Адвокатите треба да посетуваат курсеви и обуки со што би се стекнале со дополнителна

надградба и умешност при извршувањето на нивната професија.

Адвокатската етика преку начелата на Кодексот на професионална етика на Адвокатската

комора на Република Македонија разработена е во трудот на Мајкл Каравас кој претежно

дава осврт на пишаните норми во Кодексот.

11

Но и покрај нормативниот дел треба да се опфатат и причините доколку постојат за

ваквата практична дисфункција на адвокатите и на правниот систем во целост.

Генерална хипотеза

Професионалната етика на адвокатот обезбедува доверба и ефикасна правна помош на

странката,го јакне угледот на правото,наспроти непочитувањето кое носи одбивност и

недоверба од странките и омаловажување на правниот систем во целост.

Дополнителни хипотези

1.Почитување на професијата која ја работи адвокатот,значајни за јакнење на меѓусебен

однос и стекнување на доверба кај странките.

2.Моралните вредности би придонеле за поефикасно решавање на споровите,а со тоа и

добивање на зголемена доверба и репутација на самиот адвокат.

3.Корупцијата која се јавува во секој сегмент од животот доколку биде отфрлена од

страна на адвокатите при работењето,неминовно би го зачувале приматот на една од

најблагородните професии во опшеството.

Методолошки приод на истражувањето

Во текот на овој труд ќе ги користам методите:

-метод на истражување(анкета,интервју),

-анализа,

-компаративен метод

Методот на истражување ќе го користам за да добијам една јасна слика за практичната

примена на пропишаните етички норми при извршувањето на професијата адвокат.

Со анализата би направил пресек на се она што сум го добил при истражувањето,додека

со компаративниот метод би направил споредба со практичната примена од страна на

нашата со системите на европските држави.

Индуктивниот и дедуктивниот метод ќе бидат користени за донесување на заклучок.

12

1.ПОИМ ЗА АДВОКАТ

Поимот адвокат се употребува за да означи интелектуална дејност,која може да се

претстави како јавна служба преку која се дава правна помош,правни совети и

застапување пред судовите и други државни органи од страна на личност со соодветна

едукација.

Терминот адвокат се толкува различно и тоа:занимање,позив,ред,вршител на јавна

функција,дел од опшествена функција и др.

Потекува од латинскиот збор „advokatus“ што во превод значи повикан за

помош.Носителите или вршителите на правна помош биле нарекувани адвокати или

прокуратори(од lat.procurator) што значи овластен старател.Но на почетокот адвокатите

не настапувале дирекно пред судот,а за тоа биле задолжени

говорниците(rhetores,oratores).Оваа практика била својствена за Стара Грција,особено во

Атина.Како први кои се појавиле биле логографите(пишувачи на судски говори),кои

покасно ги замениле синегорите(познавачи на правото).Прв во Атина кој започнал со

пишување на судски одбрани бил Перикле.Некаде пред истекот на класичното римско

право им се дава на значење на адвокатите кои во целост ја превземаат одбраната во

судските постапки.Така во Доминатот стануваат доста влијателни,со воведување на

посебни правила за прием на ново членство и со ограничување на нивниот број.Но во

почетокот на Принципатот адвокатурата станува професионална служба која од

неплатена станува платена професија.

За прв пат адвокатите создаваат сталеж кој е признат во Италија за време на владеењето

на Јустинијан од(518-527),со создавање на првите адвокатски колегиуми за

професионално вршење на адвокатската дејност.Адвокатурата за време на Јустинијан

станува дел од правосудниот систем.Во Франција во ХIII-век,поставени се темелите на

современата адвокатура како посебна професија.

Во денешно време скоро во сите земји адвокатурата е составен дел од правосудниот

систем,и е определена како институција од јавен интерес,како самостојна и независна

јавна служба што обезбедува јавна служба и врши јавни овластувања во осгласност со

закон.

Својата професија и дејност адвокатот ја извршува претежно во својата канцеларија,но

по потреба и во институциите,државните органи,правни и физички лица во и надвор од

државата.

Адвокатот за да работи потребно е да ужива углед според неговите резултати во

работењето со што би имал доверба од страна на клиентите без кои не би можел да ја

врши својата професија.

13

Во неговата работна просторија врши прием на странки,им дава правни совети,води своја

архива,ги запазува роковите за застапување на клиентите.Потоа соработува со колегите,и

секојдневно ги следи законите и измените доколку ги има,а се со цел навремена

едуцираност и подготвеност за реализација на претстојните работни задачи.

Како слободни,и независни во својата работа,адвокатите правна помош даваат само по

барање на странките,односно тие самостојно не постапуваат без ангажирање од

странката,што би рекол Алан Дершовиц “Адвокатите се застапници на странките“,Вие

сте нивни портпароли,нивни гласноговорници.Вие сте тие само што имате поголемо

образование и подобро се изразувате од нив1.

Во својата професија одговорни се совесно и стручно вршење на функцијата,и за чување

на достоинството на адвокатурата(што би рекол Кејт Еванс за

адвокатурата“Адвокатурата е вештина која се стекнува2,или Дејвид Род кој за адвокатите

ќе рече:“Основен квалитет на секој адвокат е да е стручен во тоа што го работи, но и да

сака тоа да го работи“3.Доколку извршат повреда на овие принципи им се изрекуваат

мерки –санкции својствени за сторениот прекршок(опомена,парична казна,привремено

престанување на правото за вршење на адвокатска дејност итн.)4.

Но за вредноста на етичноста во професијата адвокат Махат Маганди5 еден од врвните

светски претставници кој адвокатурата ја има сватено како “експеримент на

вистината“6ќе каже:“Било која професија е изложена на предизвици кои не можат да се

совладаат без етичноста на својот носител“.Па според тоа етичноста како составна

компонента има огромно значење за оваа професија.

Адвокатурата е постара од правото дури е постара и од самата држава.Почетоците

датираат уште од родовско племенските заедници каде се развивале правилата на

однесување,обичајните и моралните правила.Со создавање на државата доаѓа до

усовршување и формирање на правни норми и создавање на правен состем.Што значи

станува збор за една од најстарите професии.

Свештениците во прво време покрај другите должности го толкувале правото поточно

обичајното право.Имено со право може да се каже дека адвокатите се клучен дел од

правниот систем на сите држави.

__________________________

1 Дершовиц,А(2010).Писмо од младиот адвокат.Скопје:Арс Ламина Доо,стр.3

2 Evans K.(2004).Common Sens Rules of Advocacy for Lawyers.USA Virginia>The Capitol net,p.3

3 Ross,D.(2007)Advocacy.Cambridge>Cambrige University Press,p.2

4Адвокатите пред почетокот со работа должни се да се осигураат од одговорност за штета која би ја сториле на трети лица,со

намера,при вршење на адвокатска дејност,чиј најнизок износ изнесува 50.000 евра во денарска против вредност.

5Шкариќ.С.(2007).Ганди како модел на македонски адвокат,Адвокатура,бр.22,44-53,стр.47

6Gandhi,M.K.(2007).An Autobiography or The story of my ehperiments with truth,New Delhi:All India Congress Committee,p.27

14

2.АДВОКАТУРАТА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Според Уставот на Р.Македонија како највисок правен акт,член 53:„Адвокатурата

претставува самостојна и независна јавна служба што обезбедува правна помош и врши

јавни овластувања во согласност со закон7.Од тука можеме да заклучиме колкаво е

значењето на адвокатот во правниот систем и во државата воопшто.

Според оваа уставна одредба адвокатот самостојно избира правен лек за одреден

случај,независно бидејќи не постои хиерархиска поставеност во неговата работа освен во

финансискиот дел поврзан со трошковникот кој го организира и зависи од адвокатската

комора и при именување и престанок со работата.

Но посебно што не интересира во овој труд се етичките вредности на адвокатот кои

произлегуваат од Законот за адвокатура8 од 2002 г. Содржани во член 17 кој ги содржи

базичните информации и претпоставки на етичкото однесување и почитување на

моралните вредности кои треба да ги има еден адвокат.

Но исто така треба да се внимава при односот со останатите адвокати,посебно со

странките кои се основа за функционирање на адвокатите воопшто, а тоа е содржано и во

овој закон во чл.32 ст.1 каде е пропишано дека адвокатите се одговорни за совесно и

стручно вршење на адвокатската должност и за чување на угледот на адвокатурата.Ова

ги обврзува да бидат совесни и чесни при извршување на должноста и за чување на

угледот на адвокатурата,што значи транспарентноста би била на прв план при давање на

совети,правна помош подеднакво на сите без предрасуди и стереотипи кон странките.

За да одредено лице стане адвокат т.е. дозволеноста да се биде во оваа професија,според

Законот за адвокатура на Р.Македонија(член 10 став 1) треба да ги исполнува следниве

услови:

1.Да е државјанин на Р.Македонија

2.да е деловно способен

3.да има добиено диплома за дипломиран правник во Р.Македонија или нострифицирана

диплома од странство

4.по дипломирањето две години да работело на стручно оспособување и усовршување во

адвокатска канцеларија или да извршува правни работи во правосудни

институции,најмалку три години

_______________________

7 Д-р Родна Живковска,Општ дел на граѓанско право

8 Службен весник на Р.Македонија( бр.60/06,29/07,106/08),Закон за адвокатура

15

5.да зборува македонски јазик

6.да има положено правосуден испит

7.да има положено адвокатски испит

8.да не е правосилно осуден на казна затвор,или забрана за вршење на дејност,професија

или должност

9.да нема засновано работен однос

10.да не врши работи кои се неспоиви со адвокатурата

Откако ќе ги исполни наведените услови пред да се запише во Именикот на адвокати

кандидатот за адвокат дава свечена изјава,и по запишувањето Адвокатската комора му

издава лиценца за работа.

Откако ќе стане адвокат според Законот за адвокатура адвокатската дејност ја става во

мирување доколку: е избран или именуван на јавна функција,поради болест,во случај на

стручно усовршување кое е надвор од државата.

Правото на вршење на адвокатска дејност може да престане под следниве услови:

-самостојно се откаже од вршење на адвокатска дејност,

-заснова работен однос

-од некои причини доколку го изгуби државјанството на Р.Македонија

-не е деловно способен за вршење на служба

-доколку е осуден за кривично дело каде е пропишана казна затвор од 6 месеци

-или му е изречена мерка за безбедност,т.е. забрана за вршење на адвокатска дејност со

што му се одзема лиценцата за работа.

Адвокатската дејност адвокатите имаат можност или самостојно да ја вршат функцијата

или како адвокатски здруженија кои исто така треба да бидат запишани во Именикот на

адвокати.

16

3.Историски развој на адвокатурата во светот

Оваа функција првите зачетоци ги има уште во времето на почетокот на самите

цивилизации,и се манифестира како давање на правна помош во вид на интелектуална

дејност.

Па така во времето на фараоните во Египет „рет“ги застапувал странките и го толкувал

правото.Кај евреите постоеле таканаречени судии-мудреци кои истовремено го толкувале

правото и биле некој вид на адвокати.Кина имала ученици советници „Шу-Ше“ кои им

помагале на парничарите.

Додека во Европа најголемо влијание имала римско-хеленистичката цивилизација и

култура,како основа на европско-континенталниот правен систем со исклучок на

Англија.

Самата адвокатура се поврзува со појавата на правото,а пак правото со постоењето на

државата,можеме да заклучиме дека адвокатурата се појавува со појавата на државата.Но

оваа дејност е постара од државата и се јавува во посебни облици.Зачетоци бележи во

родовската заедница,каде постоеле правила на однесување кои му претходеле на

правото,познати како обичајни правила.Откако овие правила се систематизирани во

правни норми доаѓа до создавање и на државата.

Во древните држави свештениците биле оние кои покрај своите должности го толкувале

и правото,кое го поврзувале со волјата на боговите,етички норми,обичаи,традиција.

Моралот претставувал основна норма со која се уредувале меѓучовечките односи и се

зачувувало човековото достоинство пред појавата на правото.Но и покрај овие етички

норми човекот како сустештво кое покрај правичноста ја има и онаа друга страна

алчноста,секогаш имаме издвојување на одредена група на луѓе кои ги прекршувале овие

норми.Неправилната свест за вредносниот систем,пропратен со отсуство на способност

за расудување,се доаѓа до искривување на вистината,погрешно толкување и злоупотреба

на моралните правила во заедницата.Оттука и потребата на појава на т.н.прасудови во

облик на родовски собир,кој ги разгледувал овие случаи и донесувал суд дали и во

колкава мера се пречекорени границите на општо прифатените правила на

однесување.Заштитникот на сторителот го нарекувале „патрон“и тој по правило бил

лице кое уживало посебен углед во заедницата.Негова задача била да дава образложение

за даденото обвинение на лицето но притоа да не се оштети заедницата.Во ова време

поединецот настапувал сам против сите и се наоѓал во многу подредена положба.Во таа

положба тој бара штитеник односно лице кое поседува вештина на говор и способност со

коај ќе му ја олесни и така отежнатата ситуација.Оттука и неопходноста во

подоцнежниот период од опшествата за постоење на адвокат,неминовен за остварување

на правата на поединецот.

17

3.1.Значењето на римското право за адвокатурата

Правниците во тогашен Рим давале правна помош во најразлични сфери од

живеењето.Сите овие мислења и совети кои ги давале на клиентите биле собирани и

пишувани во кодекси кои пак биле користени во предавањата во правните школи,кои

станале еден вид основен модул во правото.Правниците од тоа време од кои подоцна се

формира адвокатурата и нотаријатот имале четири овластувања.

Прво„instruere“-(овластување да се пренесуваат правните знаења кое довело до основање

на правни училишта.

Второ „cavere“-овластување да се составуваат исправи,односно склучуваат правни

дела,она што денес е дел од дејноста на нотарите.

Трето „respondere“-основа на адвокатската дејност,право да се даваат правни совети и

мислења на нечие барање.

Четврто „agree“-а тоа е вториот основен елемент на адвокатската дејност,право да се

застапуваат странките пред судот и пред други органи.

Од развојот и систематизацијата на правните извори произлегува и потребата за

кодификација на овие правни одредби.Како најпознат и најсеопфатен кодекс на римското

право би го издвоиле „Corpus iuris civilis“ направен од царот Јустинијан.Кодексот бил

изработен од најпознати правници од тоа време,каде што во комисијата за негова

изработка биле вклучени и доста адвокати.

Империјата на римското царство се протегала на огромен простор во кои спаѓала и

нашата држава ,а со тоа и примената на римското право на овие простори.Градот

Хераклеа Линкестис основан од Филип II во IV век п.н.е. бил центар и град низ кој

поминувал познатиот пат Via Egnatia.Во денешно време постојат археолошки остатоци

од судница во близина на Битола што сведочи дека и во тоа време имаме правосуден

систем и на овие простори.

Во Рим адвокатурата не била од секогаш нормативно регулирана,ниту сметана како

посебна професија.За занимавање со оваа дејност не постоело посебно правно правило се

до времето на Јустинијан кој ги поставил темелите на правната школа.Подготовката на

правниците била пет години.По завршување на образованието лицата можеле да се

занимаваат со оваа дејност.Покрај основните предмети посебен акцент се дава на

ораторството на кое што дури и познатиот Цицерон дава значење кој вели дека оној кој

сака да биде адвокат мора добро да го познава правото,а уште подобро да знае сето тоа да

го презентира.Адвокатите во римското опшество уживале посебен углед со огромни

почести,рамо до рамо со воените херои,кои наместо со мечеви се бореле со нивната

умешност на ораторство и знаење трудејќи се да спасат одреден живот,имот,чест и се она

18

што е драгоцено за граѓаните9.

4.Современа адвокатура

Современите држави низ временскиот период носеле низа на измени и усовршувања на

правните системи кои се протегале низ вековите но пред се почитувајќи го владеењето на

правото и човековите слободи и права.Во едно вакво опшество адвокатурата претставува

занимање,позив,слободна професија,самостојна служба,професија на јавен

поредок,опшествена служба т.е. таа претставува една сложена интелектуална дејност на

давање на правна помош на физички и правни лица,која во себе опфаќа најразлични

активности,како давање на правни совети,застапување пред суд,одбрана,составување на

најразлични поднесоци итн.

Исклучок од ова се поранешните социјалистички држави кај кои постоеле ограничувања

во обемот и видот на давање на некои облици на правна помош.

Овие разлики во адвокатурата во различни земји се резултат на традицијата врз која таа

се развивала.Па според тоа имаме два вида на адвокатура и тоа:

-адвокатура која е независна и слободна,каде државата врши само општ надзор,а додека

вториот вид на адвокатура е служба за давање на правна помош,воспоставена како

државна установа,над која врши надзор орган на извршната власт од ресорот на

правосудството.Тие се одраз на уредувањето на државата т.е.капиталистички и

социјалистички тип на адвокатура.Но и кај едниот и кај другиот систем постојат разлики

кои се карактеристични и во самите социјалистички и самите капиталистички држави.

Така на пример во поранешниот Советски сојуз адвокатурата има посебен статус во

правосудниот систем организирана не како државна туку како јавна служба.Органите од

државен карактер работат врз императивни одредби за што им се наплаќа такса,а

адвокатот работи по позив од клиентот и во исклучителни случаи по налог од

државата.Како професија работи посебно која не е поврзана со судот,туку со ресорното

правосудство.

Современите адвокатури низ историскиот развој преку традициите,нормативите и

процесната положба можат да се класифицираат во неколку вида со издвоени

меѓуоблици.Па така имаме Англиски тип на адвокатура,американски тип,француски тип

со поттип италијанскиот кои пак се групираат во две големи групи и тоа:адвокатура во

„common law“ и адвокатура по европско континенталното право10.

__________________________________

9Авторизирани предавања од проф.Д-р.Светлана Велјаноска и проф.д-р Арсе Петрески

10Авторизирани предавања од проф.Д-р.Светлана Велјаноска и проф.д-р Арсе Петреск

19

4.1.Основни начела на европската адвокатска професија и

кодекс на однесување на европските адвокати

4.1.1.Основни начела на европската адвокатска професија

Опшествата во кои имаме почитување и владеење на правото,адвокатот има посебна

улога.Основна улога на адвокатот е да им служи на интересите на граѓаните почитувајќи

го правото и спроведувајќи ја правдата,доследно застапувајќи ги клиентите.Исто така

почитувањето на адвокатската дејност од страна на државата претставува основен услов

за владеење на правото и демократијата во опшеството.

Европа има донесено десет начела кои се заеднички за адвокатската професија во цела

Европа.Нивното почитување претставува основа за стекнување на правото на

одбрана,како темел на сите други демократски права.Овие правила се застапени во сите

национални правни системи во Европа.

Овие начела систематизирани во Повелба се усвоени на 25 ноември 2006 год.на пленарна

седница на Европскиот совет на адвокатски комори и здруженија на адвокати.Оваа

Повелба содржи 10 начела заеднички за националните и меѓународните правила со кои

се регулира адвокатската професија.Има за цел да им помогне на адвокатските комори

кои се борат да воспостават своја независност и да ја подигнат свеста на адвокатите за

важноста во опшествата,насочена кон адвокатите кон оние кои донесуваат одлуки и кон

јавноста воопшто.

На 28 октомври 1988 година усвоен е и Кодексот на однесување на адвокатите кој до сега

има претрпено три измени.Како и повелбата и кодексот има обврзувачки карактер за сите

земји членки како и за сите адвокати кои се членови на адвокатските комори во овие

земји(без разлика дали нивната адвокатска комора е полноправен член,членка

соработник или членка набљудувач на Европскиот совет на адвокатски комори и

здруженија на адвокати).Сите се обврзани да постапуваат согласно Кодексот во своите

прекугранични активности во рамките на Европската унија,како и во рамките на земјите

соработници и земјите набљудувачи.

Двата документи претставуваат основа на европската адвокатска професија и

создавањето на европските адвокати и Европската адвокатска комора.

Повелбата ги содржи следниве начела:

Прво начело-е независност на адвокатите, слобода на адвокатот да постапува во

предметите на својот клиент.Тој е слободен(политички,економски и интелектуално) во

вршење на своите должности во врска со советување и застапување на странката.Што

20

значи истиот е независен од државата и другите силни интереси,и не смее да дозволи

неговата независност да биде загрозена со одреден притисок од деловни

соработници.Мора да биде независен и од својот клиент,доколку сака да ужива доверба

од трети лица.Без оваа независност не може да се гарантира квалитетот на работата од

адвокатот.Самото членство на адвокатот во слободна професија и авторитетот кој

произлегува од тоа членство помага во одржување на независноста.

Второ начело ја содржи должноста и правото на адвокатот да ги чува како доверливи

сите податоци од странките почитувајќи ја професионалната тајна.Според ова начело

странката може да му довери на адвокатот работи кои не би им ги доверил на други

лица.Ова секако би било неможно доколку не постои доверба помеѓу нив и сето тоа не се

заснова на чување на професионална тајна.Овде имаме двојна природа на начелото

според кое почитувањето на довербата не е само должност на адвокатот туку е и основно

право на клиентот.Ова правило за законска привилегија на клиентот забранува нивната

заемна комуникација да се користи против клиентот.Оваа должност на адвокатот не

престанува и по завршувањето со застапувањето на странката.

Трето начело- го опишува судирот на интереси и избегнувањето на судирот на

интереси,без разлика дали се јавува помеѓу клиенти или клиент и адвокат.При вршењето

на својата професија адвокатот мора да избегнува судир на интереси.Не смее да

застапува двајца клиенти во ист предмет ако има судир на интереси.Што значи во сите

случаи доколку дојде до ваква појава адвокатот е должен да го прекине застапувањето на

странката.

Четврто начело- го содржи достоинството и честа на адвокатот во адвокатската

професија.За да ја добие довербата кај клиентите,судовите,помеѓу своите колеги треба да

се придржува до пропишаните правила за однесување.Тој не смее да прави ништо што е

спротивно на правните и етички норми,како во професијата така и во приватниот

живот.Нечесното постапување може да доведе до санкции,па дури и до исклучување од

професијата адвокат.

Петто начело –е лојалноста кон клиентите.Клиентите мора да имаат доверба во

адвокатот како советник и застапник.За да биде лојален тој треба да биде независен,да

избегнува судир на интереси,и да ја чува доверената тајна.Професионалното однесување

во пошироките должности на адвокатот се поврзани со лојалноста кон клиентот.Па така

адвокатот мора да го запознае клиентот дека не смее при застапувањето да ги загрози

своите должности кон судот и кон спроведување на правдата,изнесувајќи нечесен

предмет во име на клиентот.

Шесто начело-претставува фер однос кон клиентите во однос на адвокатската

награда.Клиентот мора навремено да биде информиран за адвокатската награда,која мора

21

да биде разумна и праведна и во согласност со закон и професионални правила за

пресметување.Ова начело ја пропишува потребата од професионални прописи со кои би

се спречиле злоупотреби со наплаќање на нереални адвокатски награди.

Седмо начело-ја пропишува стручноста на адвокатите.Се работи за есенцијално

начело.Доколку адвокатот не поседува соодветно образование и обука не може да врши

ефикасно застапување на клиентот.Особено во поново време,стручното усовршување

добива се поголемо значење како одговор на честите промени на законите и праксата и

во технолошко и економско опкружување.Овие правила пропишуваат дека адвокат

несмее да прифати предмет за кој не е стручно оспособен.Истите треба да имаат

континуиран професионален развој и стручно усовршување.

Осмо начело- се заснова на почитување на адвокатите колеги.Клучен елемент е

учтивоста.Ова начело е доста чувствително и најмногу се манифестира кога доаѓа до

застапување на клиентите.Спроведување на правдата бара од адвокатите да имаат

почитување еден кон друг со фер однос.Таквото взаемно почитување го олеснува самиот

процес и е во интерес за странките.

Деветто начело-го опфаќа владеењето на правото и правично спроведување на

правдата.Со ова адвокатот е обврзан секогаш да дава точни искази,да биде искрен со сите

учесници во случаите каде врши професионална дејност.Адвокатот може успешно да

врши застапување на клиентите единствено ако судот и трети страни адвокатот го

сметаат за доверлив посредник во правично спроведување на правдата.Со непочитување

на ова начело се губи и самата смисла на адвокатската професија,како основна причина

за постоење на адвокатурата е почитување на законите во една држава,а со тоа и правото.

Десетто начело-е саморегулирањето на адвокатската професија.Државата понекогаш се

карактеризира со тоа што врши контрола врз адвокатската професија и адвокатските

активности било јавно или прикриено.Поголем дел од европските адвокатски професии

покажува комбинација на регулирање од страна на државата и саморегулирање.Државата

почитувајќи ги основните начела, ги користи законите преку давање на законска подршка

на доверливост,или преку давање на законска моќ на адвокатските комори да ги

изготвуваат своите професионални правила.

Европскиот совет на адвокатски комори и здруженија на адвокати им дава на знаење дека

само конкретни елементи на саморегулирање може да им гарантира професионална

независност на адвокатите исполнувајќи ја својата професионална и законска улога.

22

4.1.2.Кодекс на однесување на европските адвокати

Адвокатите според овој кодекс имаат посебна улога во сите држави потписнички на

самиот кодекс,како дел од механизмот кој остварува заштита на правата и слободите на

граѓаните.

Главна задача на адвокатот е да им служи на интересите на правдата,како и на оние чии

права и слободи му се доверени да ги докажува и брани, и негова должност не е само да

го застапува клиентот,туку и да му биде советник на клиентот.Неговата должност не

започнува и не завршува со посветено извршување на она што му е наложено да го

направи во согласност со законите.Адвокатската дејност како основен услов е нејзино

почитување како предуслов за владеење на правото и демократија во

опшеството.Организациите како членки на Европскиот совет на адвокатските комори и

здруженија на адвокати се обврзани да ги достават своите кодекси на однесување до

Секретаријатот на Европскиот совет на адвокатски комори и здруженија на адвокати,така

што секој адвокат ќе може да добие примерок од важечкиот кодекс од

Секретаријатот.Овие правила се донесени за да се применуваат на сите адвокати како

што е дефинирано во Директивата за адвокатски услуги од 1977 год. И Директивата за

правото за вршење адвокатска дејност од 1998 год. И на адвокатите од земјите-

соработници и земјите набљудувачи,членки на Европскиот совет на адвокатски комори и

здруженија на адвокати.Овде исто така се вклучени и адвокатите од државите кои

последователно пристапиле кон директивите,во кои се додадени со самата измена на

Директивите.Овој Кодекс се применува на сите адвокати кои ги претставува Европскиот

совет, на адвокатски комори и здруженија на адвокати,без разлика дали се полноправни

членки,соработници или членки набљудувачи.Членки кои се опфатени се:

Австрија,Белгија,Албанија,Ерменија,,Бугарија,Хрватска,Кипар,Чешка

република,Данска,Естонија,Финска,Македонија,Франција,Грузија,Луксембург,Германија

Грција,Унгарија,Исланд,Италија,Босна и

Херцеговина,Латвија,Лихтенштајн,Литванија,Малта,Црна Гора,Молдавија и Холандија.

Професијата адвокат носи различни законски и морални обврски кон:

-клиентот,судовите и другите органи пред кои адвокатот го брани и го застапува

клиентот,адвокатската професија генерално и секој колега адвокат,јавноста за која

постоењето на професијата како независна и слободна,во која се почитуваат човековите

права наспроти моќта на државата и другите интереси во опшеството.Пропишаните

правила за професионално однесување се наменети со цел да се обезбеди правилно

извршување на професијата од страна на адвокатот,кое се смета за неопходно во сите

23

цивилизирани опшества.Самото непочитување од страна на адвокатот на овие правила

може да доведе до дисциплински постапки според кои би биле и сразмерно

санкционирани.Правилата произлегуваат од традицијата која е својствена за

опшествата.Организациите ги приспособуваат во делокругот од работата во односната

земја членка,како и на административните постапки во нивните национални

законодавства.Но поради сличната природа на правилата скоро сите се засноваат на

истите вредности и воглавно имаат заедничка основа.

Поради интеграцијата во самата Европска унија и се поголемата зачестеност на

прекуграничните активности на адвокатите во рамките на Европската економска област и

поради интересот на јавноста се јавува и потребата за формирање на заеднички правила

кои би важеле за сите адвокати од Европската економска област,без разлика на која

адвокатска комора или здружение на адвокати припаѓаат,а во врска со прекуграничните

активности.Самите должности треба да се засноваат на независност,слобода од други

влијанија,или надворешни притисоци.Ваквата независност е потребна за да се верува во

спроведување на правдата со непристрасност од страна на судот.Овие традиционални

вредности се професионална обврска на адвокатот.Кодексот покрај ова му забранува на

адвокатот да врши други професии,се со цел извршување на својата професија во

целост.Адвокатот секогаш треба да постапува во најдобар интерес за клиентот како и тоа

интересите на клиентот секогаш да бидат пред своите лични интереси,или интересите од

колегите адвокати.Во сите држави потписнички адвокатите имаат посебна улога како дел

од механизмот кој остварува заштита на правата и слободите на граѓаните и почитување

на определбата на сите современи демократски држави за владеење на правото11.

4.1.3.Начела според ОН за улогата на адвокатите

Народите во светот според Повелбата од ОН меѓу другото ја потврдуваат својата

решеност да воспостават услови според кои би се засновала правдата како една од

нивните цели,остварувањето на меѓународна соработка за поттикнување за унапредување

на човековите права и основните слободи без оглед на раса,пол,јазик,вера земајќи ја во

предвид Универзалната декларација за човекови права која ги содржи начелата за

еднаквост пред законот,презумција на невиност,право на правично и фер судење пред

надлежен суд и сите гаранции потребни за одбрана на секој кој е обвинет за кривично

дело.Самиот Меѓународен акт за граѓански и политички права го потврдува правото на

судење без непотребно одолговлекување и право на фер и правично јавно судење пред

надлежен орган,независен и непристрасен суд основан со закон.

_______________________________

11Авторизирани предавања од проф.Д-р.Светлана Велјаноска и проф.д-р Арсе Петрески

24

Овој пакт за економски,социјални и културни права потсетува на обврската на државите

во согласност со Повелбата да го унапредуваат општото почитување и придржување кон

човековите права и слободи.

Овие кодифицирани начела за заштита на сите лица кои се во било каква форма

притворени им се обезбедува правна помош од адвокат со кој има право да комуницира

во текот на целата постапка.Минималните стандардни правила за постапување со

затвореници посебно се однесуваат на затвореници кои не се осудени да им биде

обезбедена правна помош од адвокат.Основните начела за жртви на криминалот како и

жртви на злоупотреба на овластување препорачува да се превземат мерки на

меѓународно и национално ниво со цел да се подобри пристапот до правдата и

правичната постапка,надомест,обесштетување и помош на жртвите.

Заштитата на човековите права и основните слободи на кои имаат право сите лица,без

разлика дали тие се економски,социјални,културни,граѓански,политички бара сите лица

да имаат ефективен пристап до адвокатските услуги обезбедени од независен адвокат,со

оглед на тоа што професионалните здруженија на адвокати имаат важна улога во

поддржувањето на професионалните стандарди и етика,заштита на своите членови од

кривично гонење и несоодветно ограничување и повреди,обезбедување на адвокатски

услуги на сите на кои им се потребни и соработка со владини и невладини организации

со цел подршка на правдата и јавниот интерес,земајќи ги во предвид своите национални

законодавства и пракса.Па затоа овие начела за улогата на адвокатите кои се изработени

со цел да им се помогне на земјите членки во нивната задача да ја унапредат и обезбедат

соодветната улога на адвокатите,треба да се почитуваат и владите треба да ги земат во

предвид во своето национално законодавство со посочување на адвокатите,како и на

другите лица (судии,обвинители,членови на извршна и законодавна власт и на јавноста

воопшто).Начелата се применуваат како што е соодветно на лица кои ја вршат

адвокатската дејност кои сеуште се немаат стекнато со статус на адвокат.

За остварување на одредено право лицата можат да побараат помош од адвокат по

слободен избор за заштита и воспоставување на постапката во сите нејзини

фази.Членките на ОН треба да го осигураат спроведувањето на ова начело,се со цел

лицата кои имаат потреба од адвокатска помош тоа да го обезбедат и да вршат

промоција на сите права кои произлегуваат од ова начело.Институциите навремено ги

известуваат лицата кои ќе бидат притворени,уапсени или обвинети за одредено кривично

дело,и нивното право на адвокат по личен избор.Додека лицата кои немаат адвокат имаат

право во сите случаи во кои интересите на правдата го бараат тоа,на искусен и стручен

адвокат сразмерно на природата на прекршокот,со цел да му се обезбеди ефикасна

25

правна помош,без да плаќа трошоци доколку нема доволно средства да ги плати таквите

услуги,кое право во нашата држава е регулирано и со закон за бесплатна правна

помош,каде одредени групи на граѓани имаат право на бесплатна правна помош.

Државите,се обврзани да им обезбедат на уапсените и притворени лица,без разлика дали

се обвинети или не,брз пристап до адвокат, веднаш по нивното апсење.Исто така на

уапсените,притворените или затворените лица да им обезбедат соодветни

можности,време и објекти за посета,комуникација и советување од адвокат и тоа без

одложување,прислушкување или цензура и во целосна тајност.Службените лица кои се

овластени може таквите советувања да ги следат само со набљудување но не и со

прислушкување.Здруженијата на адвокати и образовните институции гарантираат за

адвокатите дека истите се со соодветно образование и обука и дека ги познаваат идеалите

и етичките должности на адвокатот,човековите права и основните слободи,признати со

националното и меѓународното право.

Надлежните организации гарантираат дека не постои дискриминација против лица кои ја

одбираат адвокатурата како професија или ја продолжуваат адвокатската пракса врз

основа на раса,боја,етничко потекло,вера,политичко или др.мислење,национално или

опшествено потекло,имотна состојба,економски или друг статус,со исклучок на условот

дека адвокат мора да биде државјанин на одредената држава која не се смета за

дискриминаторска.

Државите во кои постојат групи,заедници и региони кои не се задоволени потребите за

адвокатски услуги,особено кога таквите групи имаат различни култури,традиции или

јазик или претходно биле жртви на дискриминација,владите,професионалните

здруженија на адвокати и образовните институции превземаат посебни мерки за да им

овозможат пристап до адвокатура на кандидатите од овие групи и обезбедуваат дека тие

се образуваат соодветно на потребите на нивните групи.Адвокатите се должни да ги

чуваат честа и достоинството на нивната професија,како важни чинители во

спроведувањето на правдата.При заштита на правата на клиентите и при унапредување

на целта на правдата,настојуваат да ги подржат човековите права и основните

слободи,признати со националното и меѓународното право,и во секое време постапуваат

слободно и чесно во согласност со законот и признаените стандарди и етика на

адвокатската професија.Адвокатите можат да ги вршат сите професионални функции без

заплашување,пречки,малтретирање или несоодветно мешање,не подлежат ниту пак им се

заканува кривично гонење или управна,економска или друга санкција.Како и останатите

граѓани,имаат право на слободно изразување,здружување,собир и убедување.Имаат

право да учествуваат во јавни расправи за прашања поврзани со законот,спроведување на

правдата и унапредување и заштита на човековите права и да се зачленат или да основаат

26

локални,национални, или меѓународни организации и да присуствуваат на состаноци,без

притоа да имаат професионални ограничувања поради нивното законско работење или

нивното членство во законска организација,при што,адвокатите треба секогаш да

постапуваат во согласност со законот и признаените стандарди и етика на адвокатската

професија.Имаат право да основаат и да се зачленат во самоуправни професионални

здруженија со цел да ги застапуваат своите интереси,да го унапредуваат стручното

усовршување и да го заштитат професионалниот интегритет.Професионалните

здруженија на адвокати соработуваат со владите со цел да обезбедат дека секој има

ефективен и еднаков пристап до адвокатски услуги и дека адвокатите можат без

несоодветно мешање, да ги советуваат и да им помагаат на своите клиенти во согласност

со законот и признаените професионални стандарди и етика.

Доколку дојде до кршење на начелата се спроведува дисциплинска постапка пред

непристрасна дисциплинска комисија,основана од страна на адвокати,пред независен

орган предвиден со статусот на адвокатското здружение,или пред суд и подлежи на

независно судско преиспитување.Дисциплинската постапка се уредува во согласност со

кодексот на професионалното однесување и други признаени стандарди и етика на

адвокатската професија и во смисла на овие начела.

4.1.4.Aдвокатските комори според Статут на Европа

Адвокатски комори и здруженија на адвокати според Статутот на Европскиот совет,се

основната цел за која постои Европскиот совет на адвокатски комори и здруженија на

адвокати за претставување на своите комори – членки и здруженија на адвокати, без

разлика дали тие се полноправни членки (односно членки на Европската Унија), или

членки соработници или членки - набљудувачи, во врска со сите прашања од заеднички

интерес поврзани со вршење на адвокатска дејност, развој на правото и практиката кои се

однесуваат на владеење на правото и спроведувањето правда и значаен развој на самото

право на ниво на Европа и на меѓународно ниво.

Една од клучните вредности е владеењето на правото негувано од страна на Советот,

државата и правосудството за заштита на демократијата заснована на владеење на

правото и унапредување на системот за заштита на човековите права.

Адвокатурата во Македонија има статус на членка - набљудувач во оваа организација.

Самото членство на комората во ЦЦБЕ дава можност за поголемо приближување до

европското право и афирмативно делува за подобрување на позицијата на македонските

адвокати. Ваквото членство на комората има особено значење за унифицирање на актите

на комората со европската конвенција, во која посебен акцент има етиката и улогата на

27

адвокатот и владеењето на правото.

Сите поврзани со адвокатската професија во Република Македонија се должни да ги

почитуваат актите на Европскиот совет на адвокатски комори и здруженија на адвокати.

Повелбата за основните начела на Европската адвокатска професија, е усвоена на

пленарната седница во Брисел на 24 ноември 2006 година. Повелбата не претставува

кодекс на однесување. Целта на Повелбата е нејзина примена во цела Европа,

распространувајќи се и надвор од границите на земјите-членки, земјите-соработници и

земјите-набљудувачи во Европскиот совет на адвокатски комори и здруженија на

адвокати.

28

5.Закон за Адвокатура на република Македонија

Советот на Европа и неговите препораки имаат значење како експертска институција и

долготрајните подготовки од страна на националните институции т.е.од министерството

за правда за донесување на законот за Адвокатура во република Македонија.Потребата

од ваков закон е значајна бидејќи граѓаните имаат право својата правна помош да ја

остварат само од стручни лица овластени со закон.Па така според чл.53 од уставот,кој

вели дека:„на судовите ќе им се овозможи самостојна,независна и квалитетно оспособена

адвокатура,способна да одговори на сите предизвици во споделување на правдата,со

позитивна енергија кон усовршување и доизградба на своите членови,со обезбедување на

правна помош на граѓаните,што на судовите ќе им обезбеди полесно и поквалитетно

извршување на нивната уставна обврска за заштита на правата и слободите на граѓаните.

5.1.Законот за Адвокатура во република Македонија од 2002 година

Овој закон уредува обезбедување на правна помош од страна на адвокатите на физички и

правни лица во остварување и заштита на нивните права и интереси во постапките пред

судови,државни органи и други правни лица,вршење на јавни овластувања утврдени со

овој закон како и организацијата на адвокатурата,условите за вршење, престанок и

мирување на адвокатската дејност како и правата и обврските на адвокатите.

Како самостојна и независна правна служба адвокатурата е единствена која дава правна

помош.Со неа адвокатите вршат јавни овластувања.

Адвокатската дејност се состои од давање на правна помош,правни совети,застапување

во водење на преговори и вршење услуги од областа на правото,составување на исправи

за правни дела,составување на поднесоци во судски и други постапки ,застапување на

странките пред судови,државни органи и други правни лица,одбрана на осомничени и

обвинети лица и вршење на други работи од правна помош.

Овластувањето кои се сметаат за јавни се следниве:

-право на составување на исправи со изјава за потврда на факти,освен за залог за

подвижни предмети и права и хипотека,потврдување на заклучоци на собранија на

трговски друштва,здруженија на граѓани,фондации и други правни лица и заверување на

полномошно,

-право на прибавување и известувања врз основа на посебно полномошно од

странката,од судовите и другите државни органи,јавни служби и правни лица,кои се

должни без одлагање да му ги достават на адвокатот за странката и спротивставената

странка,а се однесуваат на:податоци за плата на вработен,висина на пензија на

корисник,социјална помош,податоци од казнена,матична,даночна и земјишна книжна

или катастарска евиденција,заложно правна и хипотекарна евиденција,податоци за

29

состојбата на сметките на правни и физички лица во штедно кредитни односи,односно

организации на платен промет и деловни банки,освен податоци за штедни влогови на

граѓаните,податоци од евиденцијата за интелектуална сопственост,авторски и други

сродни права и интелектуална сопственост,податоци за износите за дивиденда,акции и

удели на физички и правни лица.

Па така во вршењето на јавни овластувања адвокатот остварува службени контакти и

соработка со судовите,органите за внатрешни работи,други државни органи и

организации или други институции кои вршат јавни овластувања.

5.1.1Адвокатска дејност и измени на законот за адвокатура од 2011 г.

Адвокатурата како независна и самостојна јавна служба се остварува со слободно и

независно вршење на адвокатската дејност,нивно организирање во Адвокатска комора и

нејзино финансирање,донесување на акти за работа на Адвокатската комора на

Р.Македонија и нејзините органи како и запишување и бришење од Именикот на

адвокатите,именикот на адвокатските стручни соработници,на адвокатски приправници и

донесување на Кодексот на адвокатска етика.

Професионално оваа дејност ја извршуваат исклучиво адвокати.Тие можат да ја

извршуваат дејноста како поединци и здружени во адвокатски здруженија.И поединците

адвокати и адвокатските друштва се запишуваат во Именикот на адвокатите кој се води

во Адвокатската комора на Р.Македонија.

Како поединец адвокатот дејноста ја врши поединечно.Може да вработува други

адвокати,адвокатски стручни соработници,адвокатски приправници и работници за

вршење административни и помошни работи на начин и под услови определени со закон.

Според член 8 кој вели:„двајца или повеќе адвокати можат да основаат адвокатско

друштво.Друштвото се основа со одлука за основање.Откако ќе се заснова се запишува

во Именикот на адвокатски друштва кој што се води во Адвокатската комора на

република Македонија со што се стекнува со статус на правно лице согласно овој закон“.

Адвокатот го определува седиштето на адвокатската канцеларија по слободен избор.За

секоја промена на седиштето на канцеларијата на адвокатот и адвокатското друштво

задолжително треба да ја известат Адвокатската комора на Р.Македонија.Канцелариите

треба да ги исполнуваат условите за работа кои се предвидени во општ акт на

Адвокатската комора на република Македонија.

30

За вршење на адвокатска дејност адвокатот треба прво да се упише во Именикот на

адвокати.Пред уписот адвокатот дава свечена изјава која гласи:„Должноста адвокат ќе ја

вршам совесно,ќе се придржувам на уставот,законите,Статутот на Комората,Кодексот на

адвокатската етика и дека со своите постапки ќе внимавам на угледот на адвокатурата

како јавна служба“. Откако ќе се запише во именикот на адвокатот му се издава лиценца

за работа.Постапката за издавање и одземање на лиценцата за работа се уредува со

Статутот на Адвокатската комора на република Македонија.

Адвокатска дејност може да врши лице кое е државјанин на република Македонија, кое

ги исполнува општите услови за формирање на работен однос во органите на државната

управа,дипломиран правник со положен правосуден испит и кој ужива углед за вршење

на адвокатска дејност.Потоа се врши упис во Именикот на адвокатска комора на

Р.Македонија,определен со акт на Адвокатската комора.Доколку постои одредена пречка

не може да се изврши упис за што постои жалба против ова решение со кое се врши

прием или се одбива барањето за упис во Именикот на Р.Македонија, во рок од 15 дена

од приемот на решението.Против ова решение може да се поведе управен спор.

Доколку адвокати од други држави сакаат да вршат адвокатска дејност на територијата

од Република Македонија може да работат под услови на реципроцитет,што го утврдува

Адвокатската комора на Република Македонија на начин и постапка уредена со Статутот

на Адвокатската комора.

Адвокатски приправници може да се запишат во Именикот на адвокатски приправници

доколку се државјани на Република Македонија,дипломирани правници кои ги

исполнуваат општите услови за засновање на работен однос во органите на државната

управа.За упис во Именикот на адвокатски стручни соработници покрај општите услови

треба да имаат положено правосуден испит.

Приправниците се усовршуваат за вршење на адвокатската дејност во адвокатските

канцеларии и работат по инструкции на адвокатот.Откако приправникот ќе направи две

години практична работа кај адвокат има право да полага правосуден испит.По

завршувањето на правосудниот испит приправникот може да работи во својство на

адвокатски стручен соработник.

Во измените на законот за адвокатура од 2011 година во членот 13 ст.1 се додаваат нови

18 става кои гласат:

-Надлежниот орган од став 1 на овој член во рок од 15 дена од денот на поднесување на

барањето за упис во Именикот на адвокати на Адвокатската комора на Р.Македонија,во

рамките на предвидените рокови за прием во актите наАдвокатската комора,донесува

решение со кое се врши упис или ги одбива барањето за упис во Именикот.

31

-Доколку надлежниот орган со решение не изврши упис во Именикот на

адвокати,односно не донесе решение за одбивање на барањето за упис во рокот од ст.2 на

овој член,подносителот на барањето има право во рок од три работни дена од истекот на

овој рок да поднесе барање до писарницата на Адвокатската комора на Р.Македонија,за

донесување на решение по поднесено барање,односно да изврши упис во Именикот на

адвокати.

- Формата и содржината на барањето од ставовите 1 и 3 од овој член ги пропишува

министерот за правда.

-Кон барањето од ст.3 на овој член подносителот доставува и копија од барањето од ст.1

на овој член.

-Надлежниот орган на Адвокатската комора,определен со акт е должен во рок од пет

работни дена од денот на приемот на барањето од ст.3 на овој член до писарницата на

Адвокатската комора да донесе решение со кое барањето за упис во Именикот на

адвокати е одобрено или одбиено.

-Ако надлежниот орган на Адвокатската комора определен со акт не донесе решение во

рокот од ст.6 на овој член подносителот на барањето може да го извести Државниот

управен инспекторат во рок од пет работни дена.

-Управниот државен инспекторат е должен во рок од десет дена од денот на добивање на

известувањето од ст.7 на овој член да изврши надзор во адвокатската комора дали е

спроведена постапка согласно со закон и во рок од три работни дена од денот на

извршениот надзор да го информира подносителот на барањето за превземените мерки.

-По извршениот надзор од страна на инспекторатот донесува решение со кое го

задолжува надлежниот орган на Адвокатската комора определен со акт во рок од десет

дена да одлучи по поднесеното барање,односно да го одобри или одбие барањето и да го

извести инспекторатот за донесениот акт.Кон известувањето се доставува копија од актот

со кој одлучил по поднесеното барање.

-Доколку надлежниот орган на Адвокатската комора не одлучи во рокот од ставот 9 на

овој член инспекторатот ќе поднесе барање за поведување на прекршочна постапка за

прекршок утврден во законот за управна инспекција и ќе определи дополнителен рок од

пет дена во кој надлежниот орган на Адвокатската комора на Р.Македонија,определен со

акт на Адвокатската комора ќе одлучи по поднесеното барање за што во истиот рок ќе го

извести инспекторатот за донесениот акт.Кон известувањето се доставува копија од актот

со кој одлучил по поднесеното барање.Инспекторатот во рок од три дена ќе го

информира подносителот на барањето за превземените мерки.

-Доколку надлежниот орган на Адвокатската комора определен со акт не одлучи и во

дополнителниот рок од ст.10 на овој член,инспекторот во рок од три работни дена ќе

32

поднесе барање до надлежен јавен обвинител и во тој рок ќе го информира подносителот

на барањето за превземените мерки.

-Ако надлежниот орган на Адвокатската комора определен со акт не одлучи и во

дополнителен рок од ст.11 на овој член,инспекторот во рок од три работни дена ќе

поднесе пријава до надлежен јавен обвинител и тој рок ќе го информира подносителот на

барањето за превземените мерки.

-Доколку инспекторатот не постапи по известување од ставот 10 од овој

член,подносителот на барањето во рок од пет работни дена има право да поднесе

приговор до писарницата на директорот на државниот управен инспекторат.Ако нема

писарница,барањето се поднесува во писарницата на седиштето на Државниот управен

инспекторат.

-Државниот управен инспекторат е должен во рок од три работни дена да го разгледа

приговорот од ст.13 на овој член и доколку утврди дека инспекторот не постапил по

известувањето од подносителот на барањето од ст.9 и 10 или не поднесе пријава согласно

ставовите 11 и 12 на овој член,директорот на Државниот управен инспекторат ќе поднесе

барање за поведување на прекршочна постапка за прекршок утврден во Законот за

управна инспекција и ќе определи дополнителен рок од пет дена во кој инспекторатот ќе

изврши надзор во адвокатската комора на Република Македонија дали е спроведена

постапка согласно со закон и во рок од три работни дена од денот на извршениот надзор

да го информира подносителот на барањето за превземените мерки.

-Ако инспекторатот не постапи во дополнителниот рок од ст.14 на овој член,директорот

на Државниот управен инспекторат ќе поднесе пријава до надлежниот јавен обвинител

против инспекторот и во рок од три работни дена ќе го информира подносителот на

барањето за превземените мерки.

-Во случај од ст.15 на овој член Државниот управен инспекторат веднаш,а најдоцна во

рок од еден работен ден ќе овласти друг инспектор да го спроведе надзорот веднаш.

-Во случаи од ст.16 на овој член Директорот на Државниот управен инспекторат во рок

од три дена ќе го информира подносителот на барањето.

-Ако од страна на директорот не се постапи според ст.14,подносителот на барањето може

да поднесе пријава до надлежен јавен обвинител,во рок од осум дена.

-Доколку надлежен орган на Адвокатската комора на Република Македонија,определен

со соодветен акт не одлучи во рокот од ст.12 на овој член,подносителот на барањето

може да поведе управен спор пред надлежен суд.Оваа постапка пред управен суд е итна12.

_________________________

12Службен весник на Р.Македонија бе.135 од 03.10.2011 год.

33

Измените во законот за Адвокатура од 2011 година се следни:

Член 5

Се менуваат зборовите „Именикот на адвокати каде се додаваат зборовите:„Именикот на

адвокатски друштва,Именикот на странски адвокати,Именикот на странски адвокатски

друштва“.

Член 6

Ставот 3 се менува и гласи:„Адвокатите поединци се запишуваат во Именикот на

адвокати,а адвокатските друштва се запишуваат во Именикот на адвокатски

друштва,коишто се водат во адвокатската комора на Р.Македонија“.

Член 12

Ставот 1 алинеја 1 по зборот „Македонија“ се додаваат зборовите:или да е државјанин на

држава земја членка на Европска унија.Алинеја 3 се менува и гласи:има стекнато

универзитетска диплома за дипломиран правник во Р.Македонија со завршено

четиригодишно високо образование на правни студии или со стекнати 300 кредити

според ЕКТС или нострифицирана диплома од правен факултет од странство.Алинеја 4

се брише.

Член 13

Ставовите 1,2,3,6 и 20 по зборовите:„Именикот на адвокатите“ се додаваат

зборовите„Именикот на адвокатските друштва“.

Член 25

Став 1 се менува и гласи:„Во Именикот на адвокатските приправници може да се запише

државјанин на Р.Македонија кој ги исполнува општите услови за засновање на работен

однос во органите на државната управа и кој има стекнато универзитетска диплома за

дипломиран правник во Р.Македонија со завршено четиригодишно високо образование

на правни студии или стекнати 300 кредити по ЕКТС или нострифицирана диплома од

правен факултет од странство“.

Член 26

Ставот 2 се менува и гласи:„Адвокатскиот приправник стекнува право да полага

правосуден испит согласно со закон за правосуден испит“.

Член 34

Став 2 точка 1 по зборот„адвокатите“ се додаваат зборовите:„Именикот на странски

адвокати,Именикот на странски адвокатски друштва.По точка 9 се додава нова точка 10

која гласи:изготвува листа на дежурни адвокати согласно со Законот за кривична

постапка.

34

Член 37

Се менува и гласи:„Со статутот на Адвокатската комора на Р.Македонија се

уредуваат,особено:делокругот,организацијата и работата на органите на

Комората,начинот и постапкаат за упис во Именикот на адвокатите,Именикот на

адвокатските друштва,Именикот на странски адвокати,Именикот на странски адвокатски

друштва,Именикот на адвокатски стручни соработници и Именикот на адвокатски

приправници,органите што ја водат дисциплинската постапка и нивната надлежност и

постапката за изрекување дисциплински мерки,актите и постапката за нивно

донесување,водење на Именикот на адвокати како и одредбите за осигурување на

адвокатите од одговорност на штета“.

Член 37-а

По ст.1 се додаваат три нови ставови 2,3,4 кои гласат:

(2)Најнискиот износ на осигурување за кој адвокатот што е запишан во именикот на

адвокатите е должен да склучи договор за осигурување во износ од 10.000 евра во

денарска противвредност.

(3)Адвокатите основачи на адвокатско друштво,подлежат на поединечно осигурување од

одговорност на штета во износ утврден во ст.2 на овој член,а најнискиот износ на

осигурување на кој адвокатското друштво е должно да склучи договор за осигурување од

одговорност од штета е 50.000 евра во денарска противвредност.

(4)Адвокатите пред започнување со вршење на адвокатската дејност што ќе се запишат

во Именикот на адвокати се должни да достават доказ за осигурување од одговорност за

штета,согласно ст.1 на овој член“.Ставовите 2,3,4,5,6,7 и 8 стануваат ставови 5,6,7,8,9,10,

и 11.

Во глава 2-а во член 37-б пред зборот„обезбедување“ се додава бр.1.Во ставот 1 по

зборовите:„Европска унија“ се додаваат зборовите:кои според прописите на матичната

држава земја членка на Европската унија го стекнала правото за вршење на адвокатската

дејност“.По ставот 1 се додава нов став 2 кој гласи:Под матична држава,во смисла на овој

закон се подразбира државата земја членка на Европската унија во која странскиот

адвокат или странско адвокатско друштво го стекнала правото да вршат адвокатска

дејност како професија.

Во членот 37-в ст.1 по зборовите:Именикот на странски адвокати се додаваат зборовите

Именикот на странските.Во ст.2 точката се заменува со запирка и се додаваат

зборовите:со назначување на професионалната организација која им дала дозвола за

вршење на адвокатска дејност во матичната држава и надлежниот орган во која се

запишани во својата матична држава.

Од ставот 2 се додаваат 16 нови става 3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17 и18, кои гласат:

35

-Странски адвокати кои се запишани во Именикот на странските адвокати, можат

адвокатската дејност да ја вршат како адвокатско друштво под називот на занимањето во

својата матична држава, а можат да го користат и називот на адвокатското друштво во

кое се членови во својата матична држава или во некоја друга држава земја членка на

Европската унија.

- Странскиот адвокат кон барањето за упис во Именикот на странските адвокати мора да

приложи потврда за државјанство на земјата членка на Европската унија, доказ за

осигурување од професионална одговорност за штета, доказ од соодветен орган или

професионална организација дека стекнал право да врши адвокатска дејност во својата

матична држава, како и доказ за членство во адвокатско здружение во матичната или во

некоја друга држава земја членка на Европската унија.

- Странскиот адвокат кој е запишан во Именикот на странските адвокати се ослободува

во целост или делумно од осигурување за одговорност за штета од членот 37-а од овој

закон, ако поднесе доказ дека во матичната држава во целост или делумно е осигуран во

иста вредност од одговорност за штета, односно доколку такво осигурување е еднакво

според условите и степенот на покривање.

- Исполнетоста на условите од ст.4 на овој член се докажува со потврда издадена според

прописите на матичната држава на странскиот адвокат во заверен превод на македонски

јазик, која не смее да биде постара од три месеци.

- За уписот во имениците од ставот 1 на овој член Адвокатската комора на Република

Македонија ја известува професионалната организација во матичната држава на

странскиот адвокат и странското адвокатско друштво која им дала дозвола за вршење на

адвокатска дејност во матичната држава и надлежниот орган во кој се запишани во

својата матична држава.

- Странскиот адвокат или странското адвокатско друштво кој е запишан во имениците од

ставот 1 на овој член, може да врши поединечни работи во рамките на вршење на

адвокатската дејност, односно да дава совети за правото на својата матична држава, за

правото на Европската унија, за меѓународното право и за правото на Република

Македонија.

- Странскиот адвокат од ставот 1 на овој член не може да биде избран во органите на

Адвокатската комора на Република Македонија, ниту да има адвокатски приправник.

- Странскиот адвокат кој е запишан во Именикот на странските адвокати, се претставува

пред Адвокатската комора на Република Македонија преку слободно избран адвокат

запишан во Именикот на адвокатите, при што има право само да гласа за избор на

адвокат во органите на Адвокатската комора на Република Македонија.

- При вршење на адвокатска дејност, странскиот адвокат кој е запишан во Именикот на

36

странските адвокати, е должен да ги почитува правилата од Кодексот за професионалната

етика на адвокатите, адвокатските стручни соработници и адвокатските приправници на

Адвокатската комора на Република Македонија.

- Странскиот адвокат кој е запишан во Именикот на странските адвокати може да биде

вработен кај адвокат или адвокатско друштво во Република Македонија.

- Странскиот адвокат кој не е запишан во Именикот на странските адвокати може да

врши поединечни работи во рамките на вршење на адвокатската дејност, односно да дава

совети за правото на својата матична држава, за правото на Европската унија, за

меѓународното право и за правото на Република Македонија.

- Странскиот адвокат кој има намера да ги врши работите од ставот 13 на овој член, е

должен за тоа по писмен пат да ја извести Адвокатската комора на Република

Македонија и да ги приложи доказите од ставот 4 на овој член, при што може да биде

ослободен во целост или делумно од осигурување од членот 37-а од овој закон, ако во

матичната држава во целост или делумно е осигуран во иста вредност од одговорност за

штета, односно доколку таквото осигурување е еднакво според условите и степенот на

покривање.

- Во известувањето од ставот 14 на овој член мора да се наведе адресата или да се

определи полномошник за примање на писмена во Република Македонија.

- Врз основа на известувањето и доказите од ставовите 14 и 15 на овој член, Адвокатската

комора на Република Македонија му издава потврда на странскиот адвокат дека може да

ги врши работите од ставот 13 на овој член и ја известува професионалната организација

во матичната држава на странскиот адвокат која му дала дозвола за вршење на

адвокатска дејност во неговата матична држава и надлежниот орган во кој е запишан во

својата матична држава.

- При вршење на работите од ставот 13 на овој член и членот 37-г од овој закон,

странскиот адвокат е должен да ги почитува правилата од Кодексот за професионалната

етика на адвокатите, адвокатските стручни соработници и адвокатските приправници на

Адвокатската комора на Република Македонија.

- При вршење на работите од ставот 13 на овој член странскиот адвокат кој не е запишан

во Именикот на странските адвокати, мора да го користи називот од својата матична

држава земја членка на Европската унија изразен на службениот јазик или на еден од

службените јазици на матичната држава со назначување на професионалната

организација која му дала дозвола за вршење на адвокатска дејност во матичната држава

и надлежниот орган во кој е запишан во својата матична држава.

Во членот 37-г зборовите: „став 1 се бришат.

Во членот 37-д пред зборовите: "По уписот" се додава бројот „1". Во ставот 1 зборовите:

37

,,и адвокатски друштва" се бришат. По ставот 1 се додава нов став 2, кој гласи:

- Странскиот адвокат кој е запишан во Именикот на адвокатите има право да ја користи

релевантната професионална титула на својата земја изразена на службениот јазик или на

еден од службените јазици на неговата земја членка, заедно со називот адвокат.

Во членот 37-ѓ став 1 зборовите:„и адвокатски друштва“ се бришат. По ставот 2 се

додава нов став 3, кој гласи:

- Во решението на Комисијата за упис и бришење на адвокати и адвокатски друштва на

Адвокатската комора на Република Македонија со кое се одбива упис или се одлучува за

бришење од Именикот од ставот 1 на овој член, во согласност со овој закон, Статутот на

Адвокатската комора на Република Македонија и Кодексот на професионалната етика на

адвокатите, адвокатските стручни соработници и адвокатските приправници на

Адвокатската комора на Република Македонија, мора да се наведат причините за

неговото донесување.

Ставот 3 станува став 4. Во ставот 4 кој станува став 5 бројот 3 се заменува со бројот 4.

Во ставот 5 кој станува став 6 бројот 4 се заменува со бројот 5.

Ставот 6 ставува став 7.

Во ставот 7 кој станува став 8 бројот 4 се заменува со бројот 5.

Во ставот 8 кој станува став 9 бројот 7 се заменува со бројот 8.

Во ставот 9 кој станува став 10 бројот 8 се заменува со бројот 9. Ставот 10 станува став

11.

Во ставот 11 кој станува став 12 бројот 10 се заменува со бројот 11.

Во ставот 12 кој станува став 13 бројот 11 се заменува со бројот 12.

Во ставот 13 кој станува став 14 бројот 10 се заменува со бројот 11.

Во ставот 14 кој станува став 15 бројот 13 се заменува со бројот 14 бројот 9 се заменува

со бројот 10, бројот 10 се заменува со бројот 11, бројот 11 се заменува со бројот 12 и

бројот 12 се заменува со бројот 13.

Во ставот 15 кој станува став 16 бројот 14 се заменува со бројот 15.

Во ставот 16 кој станува став 17 бројот 15 се заменува со бројот 16.

Во ставот 17 кој станува став 18 бројот 16 се заменува со бројот 17.

Во ставот 18 кој станува став 19 бројот 14 се заменува со бројот 15.

Во ставот 19 кој станува став 20 бројот 12 се заменува со бројот 13. Ставот 20 станува

став 21.

Во членот 37-е пред зборот "Привременото" се додава бројот „1". По ставот 1 се

додаваат седум нови става 2,3,4,5,6,7 и 8 кои гласат:

- За барање да се покрене дисциплинска постапка против странски адвокат, кој е запишан

во Именикот на странските адвокати, Дисциплинскиот обвинител на Адвокатската

38

комора на Република Македонија ја известува професионалната организација во

матичната држава на странскиот адвокат која му дала дозвола за вршење на адвокатска

дејност во неговата матична држава и надлежниот орган во кој е запишан во својата

матична држава.

-Дисциплинскиот суд на Адвокатската комора на Република Македонија е должен на

надлежниот орган во матичната држава на странскиот адвокат да му овозможи да

учествува во постапката со правна помош на адвокатот.

- Дисциплинската мерка привремено престанување на правото на вршење адвокатска

дејност во траење до една година изречена на странскиот адвокат, се применува само во

Република Македонија.

- Странскиот адвокат, кој е запишан во Именикот на странските адвокати, дисциплински

е одговорен и му се изрекуваат дисциплински мерки согласно со овој закон.

-Во решението на Дисциплинскиот суд при Адвокатската комора на Република

Македонија за изрекување на дисциплинска мерка, мора да се наведат причините за

неговото донесување.

- Против решението од ставот 6 на овој член во рок од осум дена од денот на приемот на

решението може да се изјави жалба до надлежниот орган на Адвокатската комора на

Република Македонија.

- Против конечното решение за изрекување на дисциплински мерки може да се поведе

управен спор пред надлежен суд определен со закон.

Во членот 39 став 3 по зборовите: „Одредбите од, се додаваат зборовите: „членот 12 став

1 алинеја 1 од овој закон во делот кој се однесува на државјаните на држава земја членка

на Европската унија, членовите 34 став 2 точка 1 и 37 од овој закон во делот кој се

однесува на Именикот на странските адвокати и Именикот на странските адвокатски

друштва19.

Во Законот за адвокатурата („Службен весник на Република Македонија― број 59/2002,

60/2006, 29/2007, 106/2008, 135/11 и 113/12), по членот 37-ж се додава нова Глава II-в и

нов член 37-з, кои гласат: "Глава II-в Надзор Член 37- з Надзор над извршувањето на

одредбите од член 38 од овој закон, во делот на прекршоците врши Адвокатската комора

на Република Македонија.

Во член 38 во ставот 1 зборовите: „2000 до се бришат. По ставот 1 се додава нов став 2,

кој гласи:

„ Глоба во износ од 30% од одмерената глоба за правното лице, за сторен прекршок, ќе

му се изрече на одговорното лице во правното лице за дејствијата од ставот 1 на овој

член.

19Сл. Весник на Р. Македпнија, бр.113 пд 12.09.2012 гпдина

39

Во ставот 2, кој станува став 3, бројот „1000“ се заменува со бројот „750“.

После членот 38 се додаваат два нови члена 38-а и 38-б, кои гласат: „Член 38-а

Одмерувањето на висината на глобата за правните лица се врши согласно Законот за

прекршоците.

Член 38-б

По прекршокот утврден во овој закон прекршочна постапка води и прекршочна санкција

изрекува надлежен суд.

5.1.2.Адвокатска комора на Република Македонија

Во Социјалистичка Федеративна Република Македонија Адвокатската комора е

формирана на 16 јуни 1945година,со надлежност за целата територија на државата.

Адвокатската комора за прв претседател во периодот од 1951-1955 год.го избрала Георги

Хаџи Манев,додека во периодот од 1955-1991 претседател на комората бил Јанко

М.Дика. Адвокатите во Република Македонија се организираат во Адвокатската комора

на Република Македонија. Адвокатската комора на Република Македонија има својство

на правно лице и во својата работа е самостојна и независна.Адвокатската комора на

република Македонија решава:

- за стекнување и престанок на правото на вршење адвокатска дејност и упис и бришење

во именикот на адвокатите;

-за именикот на адвокатските стручни соработници и именикот на адвокатските

приправници;

- извршува упис и бришење во именикот на адвокатските друштва;

- донесува решение за одговорноста за повреда на адвокатската должност и угледот на

адвокатурата;

- надлежен е за привремена забрана на вршење адвокатска дејност ;

- изготвува тарифник за награда и надоместок на трошоците на адвокатите;

- донесува акти на комората

- донесува кодекс на адвокатската етика

-се грижи за стручно оспособување и усовршување на адвокатските стручни соработници

и адвокатските приправници и

- дава мислење за реципроцитет на барање од надлежен државен орган.

Адвокатската комора на Република Македонија со посебен статут,кој што е донесен од

40

нивна страна ги уредуваат:јавните овластувања,делокругот на работа,организацијата и

работата на Адвокатската комора на Република Македонија,како и нејзините органи и

тела,општите акти,но и постапката за нивно донесување,начинот и постапката за

прием,упис и бришење од именикот на адвокатите,именикот на адвокатските

друштва,именикот на адвокатските стручни соработници и именикот на адвокатските

приправници,правата и должностите на адвокатите,адвокатските стручни соработници и

адвокатските приправници,постапката за издавање и одземање на лиценца,постапката за

полагање на адвокатски испит,услови за осигурување од одговорност за адвокатот и

адвокатското друштво од штета,финансирање на комората и други прашања.

Статутот на Адвокатската комора на Република Македонија

Според член 1 се уредуваат: делокругот на работа, јавните овластувања, општите акти и

постапката за нивно донесување, начинот и постапката за прием, организацијата и

работата на Адвокатската комора на Република Македонија (во натамошниот текст

Комората) нејзините органи и тела, упис и бришење од Именикот на адвокатите,

Именикот на адвокатските друштва, Именикот на адвокатските стручни соработници и

Именикот на адвокатските приправници, правата и должностите на адвокатите,

адвокатските стручни соработници и адвокатските приправници, постапката за издавање

и одземање на лиценца, постапката за полагање на адвокатски испит, услови за

осигурување од одговорност за адвокатот и адвокатското друштво од штета,

финансирање на Комората и други прашања.

Во член 2 од статутот на адвокатската комора наведено е дека комората во

извршувањето на работите од својот делокгруг обезбедува унапредување на адвокатурата

како самостојна и независна јавна служба и ефикасно обезбедување правна помош и

вршење јавни овластувања.Исто како и адвокатурата,односно адвокатите,работите од

својот делокруг,комората ги извршува самостојно и независно,врз основа и во рамките на

уставот,законот за адвокатурата и други закони,меѓународните договори ратификувани

во согласност со уставот на РМ,статусот,кодексот на адвокатската етика и други прописи

и општи акти.

Член 3

Според овој член комората ја претставува адвокатурата; 1. ги застапува интересите на

адвокатурата; 2. обезбедува услови за непречено вршење на адвокатската дејност, во

рамките на независноста, самостојноста и јавноста на адвокатската професија; 3. решава

за стекнување и престанок на правото за вршење адвокатска дејност и упис и бришење во

Именикот на адвокатите; Именикот на адвокатските стручни соработници и Именикот на

адвокатските приправници;4. врши упис и бришење во Именикот на адвокатските

41

друштва; 5.издава и одзема лиценци, 6.решава за одговорноста за повреда на

адвокатската должност и угледот на адвокатурата; 7.решава за привремена забрана на

вршење адвокатска дејност; 8.донесува тарифа за награда и надоместок на трошоците на

адвокатите; 9.донесува акти на Комората; 10.донесува Кодекс на адвокатската етика;

11.се грижи за стручно оспособување и усовршување на адвокатските стручни

соработници и адвокатските приправници;12. одлучува за реципроцитетот ;

13.остварува соработка со сите правни институции во државата, како и со оние кои

директно или индиректно можат да помогнат во остварувањето на целите и задачите на

адвокатурата;14.обезбедува услови за осигурување од одговорност за адвокатите и

адвокатските друштва од штета;15. обезбедува услови и начин за полагање на адвокатски

испит; 16.ја развива адвокатската етика;17. воспоставува и ја развива соработката со

други адвокатски комори и меѓународни адвокатски асоцијации и18. врши други работи

што се ставени во надлежност на адвокатурата како самостојна и независна јавна служба.

- Организациона поставеност на комората

Член 4

Името на Комората е: Адвокатска комора на Република Македонија.

Член 5

Комората има својство на правно лице За своите обврски Комората одговара со целиот

свој имот.

Член 6

Седиштето на Комората е во Скопје, на ул. Даме Груев бр.3 влез 5 локал 8.

Член 7

Комората има печат, штембил и лого. Печатот на Комората има тркалезна форма со

пречник од 3см., во чија внатрешна страна полукружно е испишано: Адвокатска комора

на Република Македонија, а во средината симболот. Штембилот е со правоаголна форма

и на него е испишано: Адвокатска комора на Република Македонија и празен простор за

број и датум на актот што се прима или испраќа и во последниот ред стои: во Скопје.

Логото на АКРМ е со форма на штит на кој во горниот дел е испишано Адвокатска

Комора,а под текстот е впишана бројката 1945,а во долниот дел Република

Македонија.Во средиштето на позадина со стилизирано знаме на Република Македонија

во горниот лев дел има клуч,,во горниот десен дел отворена книга,а во долниот дел

средишно се наоѓаат две раце во поздрав.

Член 8

Работата на органите на Комората е јавна. Одлучувањето во одредени случаи и за

одредени прашања, јавноста во работата на Комората може да биде исклучена со акт на

42

Комората.

Член 9

Самата комора може да членува во адвокатски меѓународни организации и други правни

асоцијации и здруженија во земјата и во странство.

Член 10

На подрачјето на основен суд во Република Македонија се основа адвокатска заедница (

во натамошен текст АЗ ), освен за подрачјето на основните судови на град Скопје каде се

основаат четири адвокатски заедници ( АЗ Скопје 1 ; АЗ Скопје 2 ; АЗ Скопје 3 и АЗ

Скопје 4 ) кои бројат еднаков број адвокати. Бројот и припадноста на адвокатите на

адвокатската заедница ги утврдува Управниот одбор со своја одлука. Адвокатската

заедница ја сочинуваат сите адвокати запишани во Именикот на адвокатите, коишто

имаат седиште во канцеларијата на подрачјето утврдено во став 1 од овој член.

Член 11

Името на адвокатските заедници гласи: АДВОКАТСКА КОМОРА НА РЕПУБЛИКА

МАКЕДОНИЈА - Адвокатска заедница., со додавање на градот за кој е основана

заедницата, а за Адвокатските заедници на градот Скопје името: Адвокатска заедница

Скопје 1 , 2 , 3 или 4.

Член 12

Адвокатската заедница ги има следните права и должности: избира претседател на АЗ ,

се грижи за угледот и достоинството на адвокатурата како професија,избира свои

претставници во органите на АКРМ, разгледува прашања, дава мислења и предлози до

органите на АКРМ, комуницира со судовите од месна надлежност каде делува АЗ во

врска со прашања кои се од интерес на АЗ, соработува со други АЗ по прашања кои се од

заеднички интерес.Врши и други работи кои со одлука на орган на АКРМ им се

доверени. Собирот на адвокати на АЗ избира претседател, заменци претседатели по

предлог на претседателот, претставници во собранието на АКРМ и завзема мислења и

дава предлози од интерес за АЗ. Со АЗ раководи претседател, чиј избор го врши собирот

на адвокати. Мандатот на претседателот и неговите заменици е четири години без

ограничување на изборот.

Правилник донесен од УО на АКРМ подетално ги утврдува правата, должностите и

начинот на работа на АЗ20.

_____________________________

20http://www.mba.org.mk/index.php/mk/akti/statut

43

5.1.3.Кодекс за професионална етика на адвокатите во Република

Македонија

Секоја индивидуа се определува за одредена работа која треба да биде предмет за нејзино

интересирање,оспособување и усовршување поради нејзини егзистенцијални потреби и

давање на придонес во опшеството.Но некои работат со љубов и посебно внимание,други

само механички,кои ја гледаат работата низ призма на добивка.Но државата треба да

внимава преку својот апарат на оние кои тоа го работат со љубов, да не им ја убие

желбата за работа,нивната мотивираност и да не се сведе на рутина каде секој би гледал

„само времето да помине“и како краен производ да се одрази врз целокупната услуга на

потрошувачите.Од самото тоа произлегува огромна потреба од етика и морал кај секој

работник.Овде би го цитирал филозофот Имануел Кант кој за моралот ќе каже:„Моралот

не е само доктрина која нас ни објаснува како да бидеме среќни,уште повеќе моралот нас

ни објаснува како да станеме достојни за да бидеме среќни“(со ова ни појаснува дека не е

среќа доколку успешно ја работите работата,туку среќата доаѓа при задоволните и среќни

клиенти каде го гледате резултатот од вашето залагање и вашата умешност).Во контекс

на ова би се надоврзал на една кинеска поговорка која вели:„Кој е способен да се

вцрвенува во образите,тој не може да има црно срце“.

Треба да се афирмира како основен заштитник на човековите права и слободи и

поборник кој се спротивставува на неправилностите на општеството и државата. Имено

во Република Македонија, адвокатите со своите јасни ставови, професионални стандарди

и слободно размислување можат да бидат основен двигател на унапредувањето на

европските и светски вредности што ќе доведе до исполнување на децениските стремежи

на нашето општество. Кога во Р.Македонија се реформира целиот правосуден систем,

начинот на избор на судиите, начинот на напредување, постапката пред судот, стручното

усовршување преку обуките на судиите и јавните обвинители, формирањето на

Академијата за едукација на судии и јавни обвинители, адвокатурата се јавува како

фактор за кој е неопходно потребна научна анализа од нормативно правен и етички

аспект, која ќе побуди и определени предлог решенија за надминување на некои

негативни појави. Опшеството се заснова на етиката, како база на која треба да се

надоградува секоја професија, систем, општество.

Спротивно со непочитувањето на етичките и професионалните стандарди се наметнуваат

и професиналната одговорност и последици.

Зголемена обврска за внимание им наметнува на припадниците на таа професија посебна

природа на адвокатурата спрема интересите на странката и спрема трети лица. Угледот

44

кој го уживаат адвокатите т.е. гаранцијата на државата дека се работи за компетентни и

стручни лица, создаваат од друга страна позитивна обврска за заштита на интересите на

сите оние кои имаат право да веруваат во стручноста и професионалноста на

припадниците на оваа професија. Според сето претходно кажано особено значење е да се

разгледа и прашањето за професионалната одговорност на адвокатите.

Етичноста има огромно значење за секоја професија,па и за адвокатската,но јас би се

задржал на Кодексот за професионална етика на адвокатите на Р.Македонија.

Како таков донесен е од страна на Собранието на Адвокатска комора на Македонија

согласно Статутот на Адвокатската комора на Р.Македонија чл.19 алинеја 2 и

претставува збир на правила според кој адвокатите ги вршат своите должности,каде со

негови одредби го отсликува професионалниот дух и морален лик на адвокатите.Обврска

на сите адвокати е да внимаваат за негова примена,кој што е во согласност со општите

начела на етика,од претходно прифатени и развиени начела на професионална етика на

адвокатите,како и со прифатените правила на професионална етика на Европската и

Меѓународна унија на адвокати.Со непочитувањето на пропишаните правила во

Кодексот претставува дисциплинска повреда,каде со акт на комората подетално се

утврдуваат сите повреди при вршење на адвокатската должност и врз угледот на

адвокатурата.Повреда на должноста на угледот на Адвокатурата,согласно одредбите од

Законот за адвокатура,во делот :„Одговорност за повреда на адвокатската должност и

углед на адвокатурата“,на адвокатот може да му се изрече некоја од следниве

дисциплински мерки и тоа:јавна опомена,парична казна во висина од десеткратен износ

на годишна коморска чланарина и привремено престанување на правото на вршење на

адвокатска дејност во траење од една година.Против вакво решение за изречена

дисциплинска мерка,адвокатот има право во рок од 8 дена од приемот на решението да

поднесе жалба до надлежен орган на Адвокатската комора на Р.Македонија,а против

конечно решение за дисциплинска мерка тој може да поведе управен спор,пред надлежен

суд определен со закон.Според Статутот на Адвокатската комора органи кои ја

сочинуваат Комората се:Собрание,Управен одбор,Надзорен одбор,Дисциплински

обвинител,Дисциплински суд и Жалбен совет.

Дисциплинскиот обвинител е орган кој поведува дисциплинско обвинение против член

на Комората за дисциплински повреди,додека Дисциплинскиот суд одлучува по

покренатото дисциплинско обвинение.За поднесените жалби против донесените одлуки

од Дисциплинскиот суд одлучува Жалбениот совет.Нивната работа се уредува со

Правилникот за дисциплинска одговорност,во согласност со Законот за адвокатура и

Статутот на комората.

Но и покрај законски дефинираната улога на правосудниот систем треба да се истакне

45

дека тој систем е збир од постојани контакти, постапувања и интегрирања на

индивидуите, остварувајќи ја својата професинална задача и цел во вршењето на правата

и обврските од работата кои придонесуваат за зголемување на можноста од појава на

проблеми, девијантни однесувања и незаконски ситуации како што се пристрасно

одлучување, поткуп, измами, фалсификувања, злоупотреба на довербата, лош однос кон

колегите и сл. Оваа динамичност на случувања и интензивни односи помеѓу луѓето, како

и зголемениот обем на работа во правосудството, се покажуваат како доволна причина за

јасно дефинирање на етичките вредности, како и за создавање на механизми за нивно

почитување. Овие појави можат да се надминат само со професионалната етика која се

однесува на улогата на личноста во извршувањето на некоја дејност. Професионалната

етика се расправа пред се за однесувањето на професионалецот кон знаењата/вештините

и кон обврските, како и во контактите со другите луѓе, со кои доаѓа во допир кога ја

извршува должноста,зинтересираноста, настојчивоста и издржливоста на

професионалецот во исполнување на задачите.

За намалување на наведените нагативни состојби потребно е прво дефинирање и

редефинирање и на етичките вредности кај самите личности, односно кај субјектите кои

учествуваат во меѓусебни општествено - правни односи.Самата етика треба да се наметне

како составен дел од функционирањето на адвокатурата и правосудните органи, бидејќи

тоа е за доброто на заедницата, за подобрување на меѓусебните односи, за полесно

остварување на правата на граѓаните. Како етички норми треба да бидат составен дел од

секој суд, обвинителство, адвокатска канцеларија.Неопходно е целосно почитување и на

универзалните етички вредности како меѓусебното почитување, разбирање, дијалогот,

солидарност,соработка и помагање.

Во правосудството етиката не треба да се анализира како сегмент, туку како составен дел

од неговото функционирање, како внатрешна содржина, филозофија на работењето и

функционирањето на тој систем.Таа се карактеризира со најголемите вредности кои

можат да се искажат само со еден збор: слобода, правда, чест, должност, милост, надеж.

Професионалната етика се заснова на етички норми кои се однесуваат на извршувањето

на соодветната дејност и на правилниот однос кон корисникот и на нивните услуги:

Извршувај ја добро својата дејност! Труди се да бидеш добар стручњак! Научи ги

вештините на својата професија, за да можеш успешно да работиш! Грижи се за клиентот

и неговите потреби! Биди колегијален! Почитувај ги колегите и соработувај со нив! Како

основа на моменталните состојби, можеме да заклучиме дека етиката треба да се наметне

како фактор кој ќе придонесе за подобрување на некои негативни појави и за задржување

на тешко стекнатиот углед на оваа професија.За да се оствари треба континуирана

активност и безрезервно прифаќање на моралните вредности од секоја индивидуа во тој

46

колектив, а посебно со зголемен ангажман на адвокатските заедници и АКРМ21.

Според Кодексот за професионална етика на адвокатите22 поединечно ќе ги разработиме

односот на адвокатот кон другите субјекти при вршење на неговата дејност:

А)Односот на адвокатот кон странката и предметот

Како вршители на овластувања од јавен карактер и даватели на правна помош,овој однос

од нив бара да застапуваат а со тоа да ги бранат странките кои им се обраќаат за таа

цел.Но постојат и некои исклучоци кога можат да одбијат давање на правна помош во

граѓански предмети од оправдани причини и тоа: преоптовареност со работа,недоволна

сигурност за успех во предметот,неодговорен парничар и сл.Но кога станува збор за

кривични предмети критериумите се построги и дозволено е само во некои случаи од

објективна и субјективна природа како што се:болест на адвокатот,неисплатени долгови

од страна на обвинетиот за претходно дадена одбрана и сл.Но и покрај се треба да се

води сметка секогаш странките да добијат правна помош т.е. странката не смее да остане

без одбрана.Или пак ако странките бараат адвокатите да ги застапуваат во намалена

матерјална побарувачка од изнесената,адвокатот може да го одбие застапувањето,без

притоа да и наштети на странката.

Но имаме и ситуации кога странката е сиромашна и не е во состојба да ја плати наградата

на адвокатите,и во овој случај адвокатите треба да им дадат правна помош откажувајќи

се од наградата,затоа што ова пред се претставува традиционална и чесна

професија.Одбраната,застапувањето и давањето правна помош можат да ги откажат и

откако ќе го превземат предметот доколку постојат некој од претходно наведените

причини.Но адвокатите должни се да ја застапуваат странката откако ќе ја известат дека

нема да ја застапуваат додека странката не најде замена во рок не подолг од 30 дена.

Откако ќе прифатат да бидат законски застапници на предметот адвокатите треба да

бидат лојални,и да изградат една взаемна доверба.Токму за ова пишува Алан Дершовиц

каде вели:„Библијата предупредува да не служите на двајца господари“.

Со ова ни укажува на фактот дека иако клиентот не е господар во реалниот случај треба

да останеме верни до странката со нивно застапување,а сепак на височина на својата

функција.Адвокатите треба чесно да ја застапуваат странката,користејќи ги сите правила

на игра при процесите.Од странката треба да ги земат потребните податоци и сите докази

со детални факти објаснувајќи и на странката дека е во нејзин интерес да адвокатот биде

што подетално и вистинито запознаен со потребните факти за предметот.

________________________

21Авторизирани предавања од проф.д-р.Светлана Велјановска и проф.д-р.Арсе Петрески

22 Кодекс на професионална етика на адвокати,адвокатски стручни соработници и адвокатски приправници

на Адвокатска комора на Македонија(2011),Скопје,АКРМ

47

Откако ќе го превземат предметот,треба совесно да го проучат и така да се однесуваат,и

по нивната стручна анализа доколку имаат претходно согледување на исходот реално без

прикривање тоа и го соопштат на странката,без да и влеваат лажна надеж.

При водење на парницата адвокатот треба да ја запознае странката за предметот од

правна гледна точка,со цел избегнување на давање на непотребни искази и факти кои би

влијаеле негативно на предметот.

Доколку е можно адвокатот при превземањето на предметот должен е да ја извести

странката со износот на трошоците и неговата награда.Ако странката е сиромашна

адвокатот треба да ги сведе на минимум трошоците,а доколку се работи за сосема

сиромашна странка да не се бара никакво надоместување повикувајќи се на старото

етичко начело:„Никој,поради неможност за плаќање на награда на адвокатот,да не остане

без адвокатска и квалитетна правна помош“.

Кога застапуваат една странка,не треба да прифатат застапување на спротивна

странка,ниту други работи што се на штета на странките додека трае спорот.Адвокатите

не треба да застапуваат сопарничари,ако интересите се спротивни.Доколку дојде до

ваков случај при застапување и одбрана,должни се да се откажат од едната странка.

При составување на двострани правни акти(договори),задолжително треба да ги штитат

интересите на двете страни,без притоа да влијае оној кој ја плаќа наградата или кој прв

побарал правна помош.Ако се јави спор помеѓу странките во врска со склучен

договор,адвокатот кој учествувал во предметот не може да биде нивни законски

застапник.

Кога адвокатот е презафатен со случаи спрема неговите реални можности и кога нема

можност доволно да му посвети внимание,треба странката да ја упати на колеги од

доверба кои имаат временски можности за прифаќање на случајот.

Б)Однос на адвокат и странка од аспект на професионална тајна

Професионалната тајна е составен дел од конспиративноста меѓу адвокатот и

странката,бидејќи странките им се доверуваат со исказите за одреден предмет,и сите тие

податоци претставуваат адвокатска тајна.Пишаните списи исто така претставуваат

професионална тајна кои ги чуваат адвокатите во нивните архиви.Ако дојде до издавање

на податоци или списи кои се водат како тајни податоци,адвокатите доколку се докаже за

нивна злоупотреба сносат дисциплинска и кривична одговорност.Во никој случај не

смеат да дадат или искористат информации кои ги дознале при нивното работење за своја

корист или за штета на одредено правно и физичко лице.

Професионална тајна може во одреден случај кога самите странки го дозволуваат тоа

48

заради нужност во одбраната,или ќе добијат согласност со Адвокатската комора на

Македонија да биде изнесена ,но со претходна согласност.

В)Однос на адвокат со спротивната странка

Спротивната странка за адвокатот не е непријател,туку противник со кој во меѓусебно

ривалство убеден исто така во своето право треба да се изборат за праведноста во

одреден случај.Од тука овој однос треба да биде коректен,во граници на законските

одредби.

Треба да избегнуваат било каков контакт со спротивната странка.Можат да стапат во

контакт доколку се појави желба за мирно решавање на спорот со претходно знаење на

странката која ја застапува.

Ако адвокатот е во роднинска или пријателска врска со спротивната странка за тоа треба

да ја извести неговата странка за да се отстрани сомнежот помеѓу нив во врска со

договореното застапување.

Г)Однос адвокат со негови колеги и кон Адвокатската комора

Адвокатот како член на Комората е дел од правосудниот систем и дава значаен придонес

за градење на угледот на самата професија, а со тоа и угледот на Комората.Кога некој од

адвокатите е избран за претставник во некој орган на Комората тоа претставува огромна

чест и по правило не би требало да постои причина за неприфаќање на дадената

функција.

Совесно и чесно треба да ги исполнуваат професионалните,членските и јавни обврски

морално,кон сите институции од општ и посебен интерес за нив.

Со своите колеги треба да имаат одлични меѓусебни односи,да негуваат стручна и

професионална солидарност и другарски однос во текот на работата.Соработката и

меѓусебниот однос да бидат искрени и коректни и да немаат влијание при застапувањето

на случаите,т.е.да не се одрази на штета на странките.Неприфатливо е адвокатот да нуди

свои колеги-пријатели на странки кои не се соодветни или да влијаат на странките кои

веќе имаат избрано адвокат по нивна желба.Колегијалноста адвокатот треба да ја покаже

и при процесите со тоа што не би ја омаловажувал,игнорирал или на било кој начи

потценил работата на неговиот колега од спротивната страна,како што би рекол Алан

Дершовиц:„Никогаш не потценувај адвокат од спротивната страна.Секогаш

претпоставете дека тој е паметен колку вас.Обидете се да размислувате како

него.Доколку вреди малку,тој ја прави истата работа и за вас“.

49

Адвокатите по барање од страна на друг адвокат колегијално без притоа да постои

одредена причина за нивна замена ако има можност треба да му се помогне и да се

прифати замената.На нивниот заменик детално да му се дадат сите податоци и упатства

со конкретниот предмет,да му се надоместат трошоците и да се запознае со наградата.

Д)Однос адвокат со суд и други органи

При работата во судот од нив се бара да го почитуваат и чуваат угледот на судот и

институциите пред кои работат.Превземањето на нивните активности треба да

содејствуваат со штитење на правото и законитоста преку заштита на правата и правните

интереси на странките.

Почитувањето на адвокатите према судот и институциите треба да биде обратно

пропорционален т.е.не треба да дозволат некоректен однос од претставници на овие

органи кон нив и нивните странки со цел повреда на нивното достоинство и

демократските начела.Нивна должност е доколку дојде до тоа да ги отстранат на фин и

пристоен начин.

Додека адвокатитите ја извршуваат својата дејност не смеат да бидат во роднински и

пријателски врски со претставници на институциите и судиите.Недолично е преку

ваквата поврзаност да извлекуваат лична корист или на странката,со штета на

спротивната странка.

Во судот и другите органи адвокатите настапуваат како полномошници на странките за

заштита на нивните права.При процесот накусо треба да ги изнесат сите прибрани

податоци за фактичката и правна состојба за случајот.Да се придржуваат кон битните

факти и да не должат со непотребни излагања,заради појасна слика за конкретните

случаи и целисходност на постапката.Големината на списите и вербалните расправи

зависат од сложеноста на случајот,подготвеноста на адвокатите и сл.Излагањата пред

судот треба да бидат културни и со убедливи ораторски вештини поради

традиционалното негување на оваа професија.

Ѓ)Однос на адвокат кон приправници адвокати

Со оваа група адвокатот треба да посвети посебно внимание.Да изврши квалитетно

стручно усовршување,со темелна и целосна практика.Не смее да биде практиката

половична или нецелосна.

Но и покрај стручната подготовка и сестраната образовна надградба,адвокатите треба на

50

приправниците да ги упатат во адвокатската етика без која не може да се замисли

успешноста на адвокатите.

Додека се на приправнички стаж приправниците треба да добијат соодветна награда,а

исто така да им се обезбеди и доволно слободно време потребно заради подготовка за

претстојниот правосуден систем.

Овој однос помеѓу адвокат и приправник не смее да ја злоупотреби нивната доверба и

професионална етика,бидејќи и приправниците се должни да чуваат професионална тајна

со која ќе дојдат во контакт при нивната работа.Приправниците мора да внимаваат при

нивниот контакт со другите адвокати со правилен и коректен однос,и доколку не се

познаваат да се претстават на нивниот колега.

Моралниот углед,личниот интегритет за да ги зачува еден адвокат мора постојано да ги

усовршува неговите стручни и општи познавања.Да ги проучува сите прописи,законски

измени,постојано да чита стручна литература,да следи научни достигнувања,активно да

учествува во научни трудови и др.опшествени дејности.

Сето ова несебично треба да го пренесуваат на стручните соработници и адвокатски

приправници.

Во секој сегмент од својот живот треба да уживаат личен и морален углед.Со нивното

усовршување тие се оспособуваат за одбрана на слободата,независноста,граѓанските

права,човечкото достоинство односно почитување на законско загарантираните слободи

и права.

Во Кодексот се опфатени и адвокатските приправници и стручни соработници,и истиот е

од времен карактер со цел негово усовршување и надополнување според светската

практична примена на професионалната етика.

51

6.КОНТИНЕНТАЛНО И ОБИЧАЈНО ПРАВО

Професионалната одговорност позната како адвокатска етика се состои од збир на

стандарди кои се систематизирани и се однесуваат на однесувањето на адвокатите.овие

стандарди попознати како етички начела значајни во релациите адвокат со странка,

адвокат спрема колега,адвокат према суд или други институции.

Но овие стандарди во различни правни системи кодифицирани се во различни акти и

тоа:кодекси,прописи,упатства,процесни правила и др.

Од севкупните анализи и споредби можеме да кажеме дека имаме неколку основни

начела опфатени во сите акти ширум светот:независност,лојалност,чесност,личен

интегритет,доверливост,искреност,трудољубливост.Правната професионална етика е

темел врз која се заснова правната заштита на странките и од која зависи целокупната

примена на позитивните законски прописи.За да се направи анализа на етичноста мора да

се земе предвид функцијата на адвокатите во еден правен систем.

Во континенталните правни системи како краен исход на судскиот систем е стремежот да

се дојде до материјална вистина,каде што доминантна улога врз текот на целата постапка

ја имал судијата.

Судијата како клучен фактор во континенталниот правен систем во судскиот процес

покрај судењето,тој ја водел истрагата,собирал докази,испитувал сведоци, ја утврдувал

фактичката состојба т.е. ги преземал сите активности кои се потребни за разрешување на

соодветниот случај.

Во постапката адвокатот можел само да предлага прашања кои судијата требало но не

морал да му ги постави на сведокот или на обвинетиот и спрема судските списи да

изврши презентација на сопствените наоди во текот на судењето и со тоа да изврши

заштита на својот клиент.

Спротивно на овој систем кај правни системи кои го негуваат обичајното право,целиот

судски процес го водат странките преку нивните полномошници.По излагањето и

презентацијата на двете страни се носи одлука за конкретен предмет,додека судиите

имаат должност за следење и контрола врз самиот процес и носење на одлука врз

уочливоста и прифатливост на веќе истакнатите докази.

Со овој начин на применливост им дава право на двете страни да извршат комплетна

презентација на сите аргументи пред судот,како би дошло до правично расветлување на

случаите.Ваквата поставеност на адвокатите им дава клучна улога и комплетна

ангажираност во поглед консултации со странката,испитување на сведоци,собирање на

докази,за да имаат комплетна слика и доволно факти за презентирање во текот на

судскиот процес.

52

Самата разлика помеѓу континенталното и обичајното право се гледа во самиот начин на

формирање на адвокатската професија.Во континенталните правни системи етичките

кодекси се збир на општи начела кои адвокатите ги обврзуваат со тоа на кој начин треба

да ги извршуваат своите должности,додека во системите кои се засновани на обичајното

право етичките кодекси се дефинирани како законски правила.

Притоа заедничко за двата системи претставува адвокатската дејност која постои за да

вршат заштита на правата на странките.

Во контекст на ова ќе дадеме посебен осврт на посебните етички обврски според Законот

за адвокатура и Кодексот на етика на Адвокатската комора на Р.Македонија.Според нив

тоа се :

Независност,

Чесност,интегритет и правичност,

Лојалност кон интересите на странката,

Доверливост,

Судир на интереси,

Трудољубливост,

Адвокатска награда,

Континуирано образование и стручна обука,

Рекламирање на адвокатите,

Дисциплинска одговорност.

Поради глобализацијата на трудот,адвокатите ќе имаат можност да работат надвор од

државните граници,па според тоа истите ќе мора да ги познаваат применливите закони и

прописи карактеристични за одредената држава.

За подобро објаснување на овие етички начела покрај домашното ќе направиме еден

компаративен осврт на меѓународните начела,и држави кои се дел од континенталното и

обичајно право.

Според ова како држави за компаративната анализа би ги одбрале Германија ,Франција и

Холандија претставници на континенталното право и Обединетото кралство и Сад како

претставници на обичајното право.Холандија ја бираме поради испреплетениот правен

систем од француско и германско влијание.

Поентата на оваа компарација не е да се направи само споредба на етиката,туку и да се

запознае функционирањето на самите адвокати според различните основи како

предуслов за етичките начела.

53

6.1.Закон за Адвокатура на Германија

Според Законот за адвокатура на Р.Германија лиценцата за адвокатура се доделува со

претходно поднесено барање. Барањето смее да биде одбиено само од причини кои

претходно се предвидени со овој закон за доделување, губењето на важност,одземањето

и отповикувањето на лиценцата како и одобрувањето за адвокатурата

Лиценцата за адвокатура се одбива: -

-Доколку барателот (апликантот)по одлука на уставниот суд го изгубил основното право

за тоа;

- Барателот поради казнена пресуда не поседува дозвола за извршување на јавна дејност,

-Барателот со правосилна пресуда е исклучен од адвокатурата и од започнувањето на

правната сила на пресудата сѐ уште не се изминати 8 години

-Против барателот постои правосилен судски процес со судска тужба за отказ или

дисциплинска постапка за престанување на неговата дејност во правната фела;

-Барателот е обвинет поради некое негово недолично однесување, кое е несоодветно за

извршување на професијата адвокат;

-Барателот го нарушува на некој начин слободниот и демократски јавен ред, поради што

може да биде казнет;

-Има некаква телесна попреченост, поради слабост на неговата психичка сила или поради

некаква зависност е онеспособен да ја извршува адвокатската дејност според правилата и

прописите;

-Доколку извршува некоја дејност, која што не е компатибилна со професијата адвокат,

особено ако неговата позиција како независен орган не соодветствува со правосудството

или пак може да ја намали довербата во неговата самостојност,

- Ако се наоѓа во имотно пропаѓање, за имотно пропаѓање се смета, ако е започната

стечајна постапка за имотот на барателот или доколку барателот е внесен во списокот за

евиденција на стечајниот суд или на извршниот суд,

-Ако подносителот е судија, службеник, професионален војник или војник на определено

време, тогаш е возможно, да тој неговите зададени задачи да ги перцепира како

хонорарни, или неговите права и обврски врз основа на членовите: 5, 6, 8 и 36 од

собранискиот закон од 18 февруари 1977. (службен весник I стр. 297) или соодветни

законодавства да мируваат и да се занемарат.

За барањето за лиценцата за адвокатурата одлучува министерството за правда во

покраината.

Најпрво министерството за правда од покраината добива препорака за барателот од

управниот одбор на адвокатската комора, во која што барателот сака да пристапи и да

54

биде регистриран. Препорака треба да ги содржи сите причини за одбивање, кои би

можеле да постојат за барателот, да биде заземен став и да се даде позитивно мислење.

Управниот одбор на адвокатската комора треба оваа препорака да ја достави без

одложување. Ако поради одредени причини тој не може да ја достави во рок од два

месеца , тогаш треба да ги соопшти навремено на министерството за правда причините за

недоставувањето на препораката.

Министерството за правда во покраината може да претпостави, дека управниот одбор на

адвокатската комора нема да поднесе став за причините за одбивање, штом тој во рок од

два месеца не доставил препорака ниту ги соопштил причините за недоставувањето.

Секој адвокат мора во определен суд од уредно судство да биде регистриран.

Првата регистрација во суд ќе биде доделена во исто време и со лиценцата за

адвокатурата. Адвокатот може да се откаже и отстапи од своите права за регистрација во

еден суд ,единствено за да му се одобри пристап во некој друг суд.

Барање за регистрација во суд

- Регистрирањето во еден суд се доделува по поднесено барање.По поднесеното барање

одлучува Министерството за правда на покраината. Но пред да се донесе одлуката треба

да се консултира и управниот одбор на адвокатската комора, во која што поднесителот

сака да биде регистриран.

Едно барање смее да биде одбиено само од причини предвидени од овој закон.

Одбивање на регистрирањето

Барањето за регистрирањето во одреден суд треба да биде одбиено:

-Ако подносителот во текот на последните пет години во областа на Основниот суд, во

кој тој сака да биде регистриран, бил вработен на неопределено работно време како

судија или службеник,

- Ако сопружникот на поднесителот работи во овој суд, и во случај кога овој брак веќе не

постои;

-Поднесителот со некој судија од овој суд е во блиска роднинска врска или посватен, и

тоа во крвна роднинска врска до трето колено, или до второ колено се или биле

посватени,

- Ако поднесителот сака да се регистрира во Апелационен суд без претходно да има пет

годишно работно искуство како адвокат во основен суд.

-Но регистрирањето не смее да биде одбиено од причина што, во судот каде е поднесено

барањето нема потреба за регистрирање на нови адвокати.

55

Правата и обврските на адвокатот и професионалната соработка на адвокатите

Општа професионална дејност

Својата професија адвокатот треба да ја извршува совесно. Треба достојно да покаже

дека и надвор од својата дејност покажува внимателност и доверба, што е задолжително

за еден адвокат.

Тој не смее да прифати врски, кои можат да ја загрозат неговата професионална

независност. Обврзан е на дискреција. Таа должност се однесува на сѐ, што нему му е

познато во текот на извршувањето на неговата дејност. Исклучок се факти, кои се

очигледни и јавни или факти чие што значење не е потребно да се чува во тајност. Не

смее да се однесува необјективно при извршувањето на неговата дејност. Необјективен

односно тенденциозен е особено оној однос, во кој се работи за свесно ширење на

невистини или навредливи изрази, за кои немало повод и не биле испровоцирани од

другите учесници во текот на постапката. Адвокатот не смее да застапува неспогодбени

интереси. Адвокатите се обврзани при одредена постапка грижливо да се однесуваат со

средствата кои им се дадени на располагање. Парични средства треба задолжително да

бидат префрлени на оној за кој се наменети или уплатени на службена сметка.

-Адвокатот е обврзан да се усовршува.

-Адвокатот, кој има стекнато познавања и искуства во една правна област, може преку

адвокатската комора, во која што тој припаѓа, да се стекне со титула стручен адвокат. Со

ова звање адвокатите се компетентни за одделни правни области и тоа административно

право, даночно право, трудово право, и социјално право. Ваквата титула (стручен

адвокат) смее да биде доделена за најмногу 2 правни области.

За добивање на дозвола адвокатот треба да поднесе барање по кое одлучува управниот

одбор на адвокатската комора со доставување на одлука на адвокатот, откако претходно

ќе ги провери стекнатите знаењата и искуствата на адвокатот врз основа на докази.

- Управниот одбор на адвокатската комора составува комисија за секоја стручна област и

ги определува нејзините членови. Таа комисија е составена од најмалку тројца адвокати;

истите можат да бидат членови и во повеќе комисии. Повеќе адвокатски комори можат

да составуваат заеднички комисии.

-Самата дозвола за водење на стручна адвокатска дејност може под влијание на

управниот одбор на адвокатската комора во иднина да биде одземена, доколку некои

факти подоцна станат познати, кои доколку претходно биле познати би била одбиено

барањето за дозвола односно адвокатот не би добил дозвола за извршување на стручна

дејност. Дозволата може да биде отповикана, доколку една од предвидените наобразби

недостига.

56

6.1.1.Адвокатската комора на Р.Германија

Состав и седиште на адвокатската комора

-Адвокатите, кои се регистрирани во Уставниот суд на една област, и адвокатските

друштва чиешто седиште се наоѓа таму, составуваат адвокатска комора. Покрај овие

членови на адвокатската комора се, управителите на адвокатските друштва кои се веќе

споменати во првата реченица, доколку тие не се адвокати или припадници на професии.

Адвокатската комора е со седиште во истото место со Уставниот суд.

Формирање на друга адвокатска комора

Во областа на еден Уставен суд Министерството за правда може да состави и друга

адвокатска комора, доколку во таа област се регистрирани повеќе од петстотини

адвокати или адвокатски друштва. Но пред да се создаде уште една адвокатска комора,

треба да се консултира управниот одбор на адвокатската комора.

Во покраината Министерството за правда одредува, на која комора во уставниот суд

припаѓаат регистрираните адвокати и како ќе бидат поделени областите на основниот суд

во коморите.Министерството за правда во покраината го одредува седиштето на другата

комора.

Функција на адвокатската комора

Таа претставува јавно правна корпорација.Државниот надзор го раководи

Министерството за правда преку адвокатската комора. Со надзорот се гарантира

почитувањето на законот и статутот, особено на оние задачи кои се извршуваат од

адвокатската комора.

Органите на адвокатската комора

Управен одбор

- Адвокатската комора има еден управен одбор. Тој се состои од седум членови. Но овој

број на членови на комората може да се се зголеми. Управниот одбор се карактеризира со

хиерархиска поставеност.

-Изборот на членовите на управниот одбор е од самото членство на комората. Останатото

го одредува раководството на комората.

Ангажирање на сенатот за адвокатски предмети

Поради појавата на предмети кои во овој закон се доставени до Врховниот суд на Р.

Германија, во Врховниот суд на Р.Германија се составува сенат за адвокатски предмети.

Тој важи за граѓански сенат, каде што за судските постапки се применуваат соодветно

законските прописи за предметите на граѓанското судство, и како казнен сенат според

законот за Уставниот суд,доколку за постапката важат соодветните прописи на казненото

57

процесно право.

-Ова тело т.е. Сенатот го сочинуваат претседателот на Врховниот суд на Р. Германија

како и од тројца членови на Врховниот суд на Р. Германија и тројца адвокати како

поротници. Со претседателството раководи претседателот на Врховниот суд на Р.

Германија или како замена може да биде еден определен судија кој е одреден од

претседателството на врховниот суд на Р. Германија.

Адвокати како поротници

Адвокатите поротници се од редот на адвокатите и се назначуваат со мандат од четири

години од страна на министерот за правда на Р. Германија. По завршувањето на мандатот

можат да бидат повторно назначени. Адвокатските поротници се избираат од листата со

предлози, која што претседателството на адвокатска комора на Р. Германија врз основа

на предлозите од сите адвокатски комори ја доставува до министерството за правда на Р.

Германија.Листата со предлози треба да содржи најмалку шест адвокати. Доколку некој

од адвокатските поротници пред истекот на мандатот се откаже од функцијата, тогаш за

остатокот од неговиот мандат ќе биде повикан друг адвокат.

Адвокатската комора при Врховниот суд

Регистрираните адвокати во Врховниот суд, ја сочинуваат адвокатската комора во

Врховниот суд. Членовите на управниот одбор и нивниот број се утврдуваат според

деловниот ред на комората.

Составување и седиште на адвокатска комора на Р. Германија

Адвокатските комори се соединуваат во Адвокатска комора на Р. Германија. Седиштето

на Адвокатската комора на Р. Германија е одредено со нејзиниот статут. Адвокатската

комора на Р. Германија е јавно правна корпорација. Министерството за правда на Р.

Германија го спроведува државниот надзор преку адвокатска комора на Р. Германија.

Надзорот се ограничува на тоа да се почитува законот и статутот, особено на оние задачи

кои се извршуваат од Адвокатската комора на Р. Германија.

Државната Адвокатска комора треба да ги извршува сите доделени задачи според

законот23.

________________________________

23Закон за адвокатура на Сојузна Република Германија со дополнување и измени март 2000

58

7.Адвокатска независност

Адвокатската независност е општо прифатена во сите правни системи и од

континенталните и од обичајните претставници.Во правните системи ова начело е

регулирано со повеќе законски инструменти.

Но во Р.Македонија ова начело е пропишано во Уставот „чл.53“ каде е пропишано

следново:„Адвокатурата е самостојна и независна јавна служба која обезбедува правна

помош и врши јавни овластувања во согласност со закон“24

.Ова начело исто така е

застапено и во Законот за адвокатура и во Кодексот за етика на адвокатите на

Р.Македонија.

Според Кодексот за професионално однесување на ССВЕ кој ги потенцира обврските

што адвокатот ги има во однос на клиентот,и воопшто во правничкиот систем во

неговата преамбула стои следново:

Оваа професија има различни законски и морални обврски кон субјектите со кои доаѓа во

контакт при вршење на должноста.

Според Повелбата начелото „а)“ се однесува на:„Независноста на адвокатот и неговата

слобода при постапување во предметите на неговите клиенти“25

.Според оваа повелба

„адвокатот треба да биде независен од државата и другите силни интереси..“и мора да ја

задржи својата независност“.

И во Преамбулата на Начелата на МАК,во Начелото 1 опфатена е независноста на

адвокатот26

.Па според ова адвокатот е должен при давање на правна помош на странките

да ја задржи својата независност,и има право да бара негова заштита на

независноста.„Адвокатите според ова начело се должни да постапуваат во корист на

клиентот на професионален начин,без посочени упатства,негова контрола и мешање во

неговата работа“27

.

Независноста на адвокатите се состои од три елементи и тоа:независност од надворешни

влијанија,независност од клиентот и професионална самостојност и независност од

сопствените интереси.

За да одредена независност постои мора да се исклучи во целост зависноста која е

причински поврзана со независноста.Па оттука и потребата да извршиме согледување на

овие разлики опфатени во различните кодекси.

_____________________

24чл.53,Устав на Р.Македонија

25Начело а),Повелба на ССВЕ

26Начело 1,Меѓународна адвокатска комора

27коментар на Меѓународна адвок.комора

59

7.1.1.Независност од надворешни влијанија

Повелбата на ССВЕ се однесува на „независноста на адвокатот и негова слобода да

постапува во предмети на својот клиент“.Оттука во коментарите на Повелбата28

стои:

а) Професијата адвокат треба да ја врши слободно и независно од политички,економски и

др.фактори.Тоа значи дека треба да биде независен од државата и да не дозволи неговата

независност да биде загрозена од надворешен притисок.Адвокатот треба да биде

независен и од својот клиент доколку сака да биде почитуван од трети странки во судот.

Според коментарите на МАК е истакнато следново:„исклучително е важно за

функционирање на правниот систем и владеењето на правото професионалното

застапување на адвокатот на странката,без било какво присуство на насоки,контрола и

мешање во неговата работа“29

.

Но праксата покажала дека доколку во работата му се мешаат други лица,посебно лица

од власта,адвокатот не е во можност да врши одбрана на клиентот.Па според тоа власта

во едно граѓанско опшество должна е да даде приоритет на независноста на адвокатите,и

да се откаже од своите аспирации и лични интереси.

Во Франција според Националниот правилник за регулација на адвокатите-НПА оваа

професија:„треба да е независна и либерална без разлика на кој начин се

практикува“30

.Во согласност со НПА чл.1 ст.3 адвокатите се должни да ја извршуваат

должноста независно.Во овој правилник не постојат посебни упатства за независност во

работењето.

Адвокатите својата независност во работењето треба да ја покажат во склоп на

целокупната дејност.Во Франција адвокатот има право да постапува против

државата,јавната управа или судовите,но ако посака или му биде понудено да стане дел

од политичката елита тогаш професијата адвокат му престанува бидејќи е неприфатлива

и неспоива со новата функција. Независноста би била загрозена ако адвокатот се согласи

да биде ставен во подредена положба или ако дозволи неговото работење да биде ставено

под надзор на лица надвор од адвокатурата.

Според германскиот Правилник за професионална практика31

должност на адвокатот е да

ги штити странките од државната и управна власт доколку истите ги повредат правата на

странките.Ова застапување адвокатот ќе го врши независно.

______________________

28Повелба на ССВЕ,Начело а)

29коментари на Меѓународна адвокатска комора

30член 1.1.од Националниот правилник за внатрешна регулација на адвокатската професија(НПА)

31Германски правилник за професионална практика 2015 г.

60

Обединетото Кралство како основна должност ја претставува независноста на

адвокатите.Правата на странките најсоодветно ќе бидат заштитени доколку адвокатите

работат чесно и независно од било какви надворешни влијанија.Независноста на

адвокатите според Прирачникот на ОАС може да биде загрозена од самите адвокати

кога:

- нудат и даваат провизии во вид на надоместоци за да бидат работно ангажирани,на

странки или други посредници,

-нудење и давање на позајмици на странките,

-Кога од странките примаат парични средства како заем освен ако се работи за плаќање

на дадени услуги за извршена работа32

.

7.1.2.Професионална самостојност и независност од клиентот

Оваа самостојност е предвидена во Кодексот за професионална етика на Р.

Македонија.Но оваа самостојност зависи од низа фактори.Во правилото бр.5

адвокатската самостојност значи дека дејноста треба да ја врши независно без да се

идентификува со својата странка,останувајќи на висина на својата функција.

Во вршењето на работните задачи адвокатот самостојно бира дали ќе работи на одреден

случај или не.

Но и доколку веќе прифатил одговорност да работи на одреден случај адвокатот има

право да се откаже во текот на постапката поради одредени причини,но за тоа треба

навремено да ја извести странката.Со неговото откажување од застапување на

странката,никако не смее да му наштети на клиентот и навремено да му најде соодветен

застапник.

Во кривичните предмети адвокатот за да се повлече од случај, критериумите се построги

т.е. мора да постојат оправдани причини.

Откако ќе работи самостојно адвокатот на одреден предмет,тој треба на странката да и ја

предложи најсоодветната стратегија која е најповолна за конкретниот случај,но не смее

да прифати стратегија која ќе биде посочена од страна на клиентот спротивна на

неговата.

Од ова се гледа каузалната поврзаност на адвокат и клиент,но исто така и авторитетот и

професионалната самостојност на адвокатите.

_________________________

32Прирачник на ОАС

61

Кога дојде до ситуација каде што имаме спротивставени ставови и неможност да се

изнајде заедничко решение,во случај странката да одбие да прифати предложени упатсва

за совесно работење од страна на адвокатот,кои би донеле очекувани резултати во тој

случај адвокатот може со право да се повлече од предметот и да му предложи на

клиентот да си најде соодветна замена во предвидениот временски рок.

Адвокатот може да застапува и да врши правно советување само на едно лице кое пак за

возврат има обврска да врши финансирање на адвокатот,но со тоа не би се изгубила

независноста на адвокатот.

Независноста на адвокатот е ограничена поради фактот што адвокатите зависат од

странките од финансиски аспект,додека странките зависат од правен аспект па поради

сето тоа имаме ограничена независност со одредени почитувања на предлози од страна

на странката.

Професионалната самостојност зависи од повеќе фактори.

Адвокатот треба да се идентификува со странката,но притоа да остане на висина на

својата функција.

Она за што постои најголем интерес за странката секако е крајниот исход во предметот,и

клучен фактор за нивната комуникација и взаемна хармонија во текот на постапката.

Застапувањето може да се откаже и во случај кога странката нема да ги подмири

трошоците кои се побарани од страна на адвокатот.Доколку адвокатот биде ангажиран по

службена должност за кривични дела истиот е обврзан да врши застапување,а одбивање

од застапување може да бара само доколку постои неодложна причина како болест.

Кога со откажувањето од застапување на странката и причини одредена штета истиот

треба да ја надомести,или со оддавање на тајна која постоела помеѓу него и

странката,кажана во доверба адвокатот е должен да изврши подмирување на штетата на

странката.

Поради каузалната поврзаност помеѓу адвокатот и странката истиот е должен на

странката да и го соопштува секое дејствие,да го посочува најдоброто и најрационално

решение во предметниот случај.

Па според ова практиката и сложените опшествени ситуации во кои се наоѓаат

адвокатите јасно покажува дека им ја ограничуваат професионалната независност при

вршење на адвокатската дејност.

Според коментарите на МАК адвокатот не смее самостојно да си наштети на својата

независност,со цел притоа да ги задоволи барањата на странката.Но странката треба

секогаш да добива искрени совети за предметите кои ги води без разлика дали тоа ќе и се

допадне на странката или не.

62

7.1.3.Посветеноста на адвокатот кон странката според Меѓународната

адвокатска комора

Едно од општите начела пропишани во Меѓународната адвокатска комора се застапување

на интересите на странките без да се загрозат правата кон другите учесници во процесот

со почитување на законските и етички стандарди33

.

Исто така појаснува дека при интеракција со судовите,адвокатите треба да постапуваат

стручно и искрено.Да пројавуваат компетентност,посветеност и навременост, притоа

избегнувајќи било какви судири со судот.

Во начело 5 според критичарите адвокатот треба да соработува со странките без било

какви влијанија што би го загрозиле интересот на странката,каде посветеноста при

дејствување на заштита на интересите на странката,треба да биде со целосна заложба.

Застапувањето на странката да биде без спротивставување,попречување и да ги презема

сите законски и етички правила и прописи за оправдување на целта.При советување на

станките треба да им дадат релевантни податоци и информации.

Доста важно е да се спомене дека адвокатот не смее да биде соучесник со странки во

постапки кои можат да предизвикаат заблуда т.е. негативен ефект на правдата,каде што

свесно и намерно би го прекршиле законот.

Адвокатот ангажиран во одреден предмет започнува со самоволното прифаќање на

случајот,а завршува со негово повлекување во текот на процесот од оправдани причини

или со донесување на конечна одлука од страна на судот или друг надлежен орган.

________________

33 Начела на Меѓународна адвокатска комора

63

7.1.4.Адвокатската етика при судир на интереси

При вршење на дејноста секојдневно адвокатите се сретнуваат со случаи каде што доаѓа

до судир на интереси во кои странката зависи од одговорноста на адвокатот која ја има во

однос со други клиенти,негови поранешни или трети лица што би биле отежнувачки

фактор за странката доколку адвокатот не е етичен.

Во сите правни системи застапена е одредбата за судирот на интереси каде што децидно

е пропишано дека треба доколку се појави ваква ситуација адвокатите да ја избегнат т.е.

да се одбие застапувањето на странките.

Во Законот за адвокатура и во Кодексот на Адвокатска комора на Р.Македонија со

посебни одредби пропишани се правилата за постапување доколку дојде до судир на

интереси.

Имаме судири на интереси помеѓу разни учесници и тоа:адвокат и клиент,помеѓу

тековни клиенти и адвокат,судир поради обврски што адвокатот ги има спрема трети

лица.

7.1.5.Адвокатска етика при судир на интереси според меѓународната

адвокатска комора

Меѓународната адвокатска комора судирот на интереси го пропишува во начело 3 и

тоа:„адвокатот не смее да се најде во положба во која интересите на неговиот клиент ќе

бидат во судир со неговите интереси,со интересите на некој друг адвокат од истата

канцеларија или со интересите на друга странка“34

,освен кога е дозволено од странката

или со законска одредба.

Адвокатот може да ја застапува странката кога:

1.Кога е во состојба да ги застапува засегнатите клиенти совесно и стручно,

2.Застапувањето да не е забрането со закон,

3.Застапувањето да не вклучува наводи и тврдења на еден клиент против друг од истиот

адвокат,

4.Секоја странка да даде писмена изјава за лична согласност.

Според Меѓународната адвокатска комора доколку судирот на интереси се утврди во

текот на постапката за одреден предмет,адвокатот мора веднаш да се повлече од

предметот.

_________________________

34Начело 3 од меѓународна адвокатска комора

64

Адвокатот не смее да врши неправилно советување или погрешно наведување на

клиентите заради сопствена корист,значи не смеат нивните лични интереси да

преовладуваат и да дојдат во судир со интересите на клиентите.

7.1.6.Адвокатска етика при судир на интереси според континенталното

право

Според пропишаните закони овде би зел за споредба неколку европски држави.

Па така во францускиот правен систем имаме ограничување при слободниот избор на

правен застапник поради евентуално постоење на судир на интереси.Тука имаме

разграничување помеѓу реалниот и потенцијалниот судир на интереси.

Реален судир на интереси постои кога:

-Адвокатите при давање на правни совети имаат обврска на странката која ја застапуваат

да и обезбедат целосни и точни информации,без притоа да ги загрозат интересите на

други лица.

-Кога адвокатот застапува лице во судска постапка и кога паралелно застапува повеќе

странки,кај адвокатот може да постои причина да настапува со различна стратегија за

конкретен предмет,па оттука наводите и крајниот исход во постапката да боде различен

од оној доколку застапува само една странка.

Кога станува збор за потенцијален судир на интереси тука имаме поврзаност со реалниот

судир кога некоја промена која е предвидлива во конкретен предмет би можела да биде

причина кај адвокатот да се јават одредени потешкотии при расудувањето.

Судир на интереси нема да постои доколку адвокатот ја запознае странката со судирот на

интереси што се јавил помеѓу нив и доколку дојде до заедничка спогодба со која тој се

решава.Со тоа кај клиентот, адвокатот би делувал транспарентно и етички и би стекнал

цврста доверба важна за меѓусебниот однос помеѓу нив.

Во германското законодавство имаме ригорозни мерки кога доаѓа до судир на интереси

со конкретен виновник,каде е пропишана казна затвор од три месеци до пет години.

Германскиот правилник за професионална практика пропишува дека адвокатот не смее

да застапува две странки доколку постои судир на интереси или вмешаност во

конкретниот предмет.

Во овој контекст би ја спомнал и Холандија каде според Холандските правила за

професионална етика адвокатот не смее да постапува против поранешен клиент,која била

застапувана од адвокат од иста адвокатска канцеларија.

Етичноста на адвокатите само се надоврзува и во овој однос со странките каде мора да е

на високо ниво.

65

7.1.7.Адвокатска етика при судир на интереси според обичајното право

Судирот на интереси според ова право би го согледале според Правниот систем на САД

каде се содржани т.н. Препорачани правила на АВА според кои судирот на интереси

може да се подели во 4 дела и тоа:

1.Судир помеѓу тековни клиенти,

2.Судир помеѓу поранешни и тековни клиенти,

3.Судир на обврските што ги има адвокатот спрема трети лица,

4.Судир адвокат и клиент35.

Странката може да го прифати овој судир на интереси доколку биде навремено

информирана и самостојно даде своја согласност.Оваа согласност е значајна поради тоа

што со тоа странката прифаќа одредени мерки и активности можеби во некои случаи и

ризични за самата странка,но и пресудни за самиот предмет и исходот на истиот.

Но адвокатот е должен секогаш навремено да ја информира странката за целата ситуација

за да истата биде свесна за релевантните факти и можни негативни ефекти,но и за можни

решенија кои и стојат на располагање.Адвокатот при ваква ситуација треба

професионално да се посвети за пронаоѓање на најсоодветно решение.

7.1.8.Адвокатска етика при судир на интереси според домашното

законодавство

Терминот „судир на интереси“ според Кодексот на адвокатската комора како таков не

постои,ниту е разработен во посебно поглавје.Но постојат некои одредби каде се

пропишани ситуации за избегнување на судир на интереси.

Во Законот за адвокатура според член 17 во врска со застапувањето каде вели дека

адвокат не може да дава правна помош на странка на која за иста работа вршел

застапување негов колега од иста канцеларија или претходно за тоа постапувал како

судија,јавен обвинител,јавен правобранител и сл.

Според Кодексот на Адвокатска комора стои дека адвокатот не смее да застапува

сопарничари или сообвинети ако меѓусебните интереси се спротивни.

Самите адвокати самостојно земајќи ги во предвид овие или други случаи пропишани во

правниот систем вршат класифицирање на ситуациите избегнувајќи судир на интереси.

__________________________

35 Препорачани правила на АБА

66

8.Правичност,интегритет и чесност на адвокатите

Како и за секоја професија така и за адвокатската овие начела се важни за текот на

работењето.

Правичниот пристап кон странката,личниот интегритет и чесноста во текот на работата

се пресудни фактори за добивање на доверба кај странките и воопшто во

опшеството.Овие особини кои треба да ги имаат адвокатите ги дели помеѓу себе,а од тоа

зависи и комплетниот углед и кариера на истите.

Откако ќе ја добијат довербата кај странката должни се да настапуваат низ текот на

целата постапка чесно и правично.Кога ја презентираат одбраната на странката пред суд

или друг надлежен орган треба да користат соодветна терминологија,културни изрази без

употреба на вулгарности и нападни изрази.

Откако ќе се прифати предметот од страна на адвокатот и откако истиот ќе го разгледа

случајот правично е должен да постапи и да му ја соопшти доколку е воочлива

завршницата,без притоа да му влева лажни ветувања за да прибави одредена сопствена

корист на штета на странката.

Понатаму во текот на целата постапка треба секоја новонастаната и непредвидена

ситуација навремено и чесно да му ја соопшти без разлика дали е поволна или не за

странката,како би имале фер однос и взаемна доверба.

Доколку на суд странката сака да дава лажни искази при сослушувањето адвокатот

должен е да и посочи дека со тоа го прекршува законот и дека ќе сноси последици т.е. ќе

одговара за лажно сведочење.

Во текот на постапката адвокатот треба да биде правичен и чесен со сите субјекти со кои

се сретнува па и со спротивната странка.Па според тоа адвокатот не смее незаконски да

влијае врз судија,поротник,или друг службеник, да комуницира надвор од судницата

попречувајќи ја со тоа работата.Не смее да истакнува невистини,да ја води постапката во

спротивна насока свесно искривувајќи ја правата вистина.Не треба да користи политички

и други пријателски врски за добивање на случаите на кои работи спротивно на законот и

правниот систем.

Кога адвокатот дознал некоја информација за одредено правно лице кое го застапувал

или во текот на работењето ја добил информацијата,никогаш не смее да ја користи

против правното лице со цел да му нанесе одредена штета.

Лојалноста кон странката исто така го обврзува адвокатот да ја брани од несоодветни

однесувања и постапувања на судски претставници.Адвокатот треба да настапува

енергично и правично заземајќи став со што би го оправдал застапувањето на странката.

Кога ќе ја добијат довербата кај странката со својата функционалност и сеопфатност во

67

излагањата тогаш адвокатот ја постигнал својата цел и би го добил епитетот угледен во

професијата,помеѓу колегите и најдобар помеѓу странките,со што и самиот адвокат би ја

остварил целта за која секој сонува.

Во Франција според Внатрешниот правилник на Париската адвокатска комора:„било

какво вознемирување или дискриминаторски однос кон било кое лице се смета за

повреда на основните начела“36

.Адвокатот според овој правен систем се смета како

службеник на судот и активен учесник во спроведување на правдата.

Германскиот закон за адвокатура посочува дека адвокатите треба да се крајно објективни

во својата професија37

.Тоа значи во текот на работата да вршат отфрлање на невистини

или клевети,кога се употребуваат во постапките.

Исто така на адвокатите им е забрането да контактираат директно со спротивните

странки без претходно обезбедување на согласност од неговиот адвокат.Доколку некој

колега адвокат ја прекршил професионалната должност,а друг тоа го забележал и сака да

му посочи, тоа треба да го направи на доверлив начин.

Во Холандија адвокатите се во привилегирана положба во спроведување на правдата38

.

Таа привилегија адвокатите се должни да ја спроведат на најсоодветен начин,бидејќи со

тоа би го зачувале својот интегритет и би ја оправдале должноста кон опшеството.

Односот со странките да се заснова на взаемна почит и доверба.Пред судот не смеат да

презентираат невистини доколку за тоа знае адвокатот.Да се воздржуваат од недолични

однесувања.

Во обичајното право застапени се воглавно истите одредби.Треба чесно да

постапуваат,да го одржуваат моралот на странката на високо ниво,барајќи соодветни

изрази,но во границите на правичност.Никако не смее странката да ја доведува во

заблуда,да иницира и да ја поттикнува за давање невистинити искази,или да влијае и да

ги подучува сведоците како да сведочат.

„Секое насилно однесување кон трети лица и обидување за нивна

дискредитација,нечесност,незаконска виктимизација или злоупотреба на службената

положба,како и наведувањето во заблуда на спротивната странка,ќе се сметаат за повреда

на обврските за чесност и интегритет“39

.

____________________

36Интерен правилник на Париската адвокатска комора

37Сојузен закон за адвокатура

38Холандски правила на однесување

39Прирачник на ОАС

68

Според ова можеме да заклучиме дека ова начело е опфатено во различни правни акти

според различни правни системи,но поради широкиот спектар на аспекти поврзани за ова

начело,не постојат одредби кои би го опфатиле во целост.

Па така оние земји од континенталното право немаат опфатени насоки за ситуации кога

имаме лажно сведочење пред судот,поради тоа што судот самостојно врши распит на

странките,што не е случај за обичајното право каде имаме контрадикторни постапки со

можност лажно да сведочат странките.Но и покрај тоа што имаме различен опфат на ова

нечело од континенталното и обичајното право,Клучно и за двата системи е

предвидената искреност и меѓусебна доверба со странките,правичност при застапувањето

со сите како и почитување на колегите и спротивставените странки.

69

8.1.Посветеност на адвокатот(лојалност) кон странката и предметот

Посветеноста и несебичната ангажираност на адвокатот во интерес за странката

претставува основен предуслов помеѓу оваа меѓусебна врска.Неговата должност да биде

посветен и лојален кон клиентот и предметот го обврзува и со некои етички должности

како што се избегнување на судир на интереси,доверливост,чување на тајна и слично.

По прифаќање на предметот адвокатот треба целосно да се посвети и да не се откаже во

случај предметот да не го добие.Исто така не смее да избегнува прифаќање на случаи во

кои како странки се лица обвинети за тешки кривични дела.

Во оваа професија адвокатите се сретнуваат со огромно работно искуство каде

секојдневно странките гледаат во нив единствен излез од комплицираните ситуации,и

истите им даваат признанија за нивниот професионален ангажман,а со тоа адвокатите го

градат својот интегритет и рејтинг помеѓу странките и своите колеги.

Меѓународната адвокатска комора во своите начела опишува дека адвокатот на прво

место треба да ги става интересите на клиентот,но притоа да нема спротивставеност со

интересите на другите субјекти почитувајќи ги законите и етичките

стандарди40

.Адвокатите не треба да доаѓаат во судир со судот,но притоа обврзани се да

ги превземат сите неопходни мерки и активности за оправдана одбрана на целта на

странките.Лојалноста на адвокатите започнува од почетокот на неговото ангажирање,па

се до конечната судска одлука или до повлекување од случајот од било каква оправдана

причина.

Францускиот Правилник НПА ја дефинира лојалноста во основните негови начела.Со

нив тој е должен да го почитува начелото на лојалност.

Слични се и правилата на германскиот Правилник за професионална практика кој

вели:„адвокатот мора да ги штити правата на странката,да ја придружува,да му дава

правни совети,да му помага во избегнување на конфликти и во решавање на

спорови“41

.Но адвокатот треба да ги штити странките од штетните за нив погрешно

донесени одлуки од страна на судовите или некои од државните органи,или повреда на

некои од уставно загарантираните права на странките со пречекорување на

овластувањата на некои од државните органи.

Во Холандија главна цел на адвокатите е да ги бранат интересите на странките42

.Од нив

се бара внимателно и на соодветен начин да ги застапуваат странките.

___________________

40коментари на Меѓународна адвокатска комора

41Германски правилник за професионална етика

42Холандски правила на однесување 1.1 и 1.2

70

Што значи мора совесно да работат на предметите кои им се дадени за застапување.

Според обичајното право адвокатите не смеат да застапуваат странка доколку имаме

судир на интереси.Па оттука во Препорачаните правила на АВА пишува

дека:независното мислење и лојалноста се клучни елементи помеѓу странката и

адвокатот.Основна должност е да се штитат интересите на странката,со сите законски

дозволени средства,лојално и во контекст на одбраната.

Лојалноста е застапена во сите правни системи и претставува основа на која се

надоврзуваат сите останати начела.Со оваа обврска адвокатите треба да избегнуваат

можен судир на интереси,да чуваат тајни,да бидат доверливи и да ја задржат лојалноста

до крај.

71

8.2.Доверливост на адвокатите

Ова начело се заснова на искреност при меѓусебната комуникација помеѓу адвокатот и

странката,која пак е најзначајна за добивање на потребните релевантни информации

потребни за адвокатот за почеток на предметот.

Кодексот на Адвокатската комора на Р.Македонија во правило 20 пишува дека: „се што

странката ќе му довери на адвокатот во врска со бараниот правен совет,и се што

адвокатот дознал на друг начин за предметот,што е доверливо се смета за професионална

тајна“.Според тоа оваа повреда може дисциплински и кривично да се гони.Но доколку

странката се согласи,а е важно за одбраната може адвокатот да открие професионална

тајна.Доверливоста го опфаќа чувањето на сите доверени информации од страна на

странката.

Значи адвокатот е должен да ја чува професионалната тајна т.е. доверените информации

за време на застапувањето но и подоцна се до моментот кога изјавувањето во јавност би и

наштетило на странката.

Во Законот за адвокатура во чл.3 стои дека е забранета употребата на доверливи

информации од страна на судовите.Доколку дојде до ситуација кога одреден адвокат

направи кривично дело и потребно е да му се изврши претрес на неговата канцеларија

истиот може да се врши само со писмен налог каде што службените лица немаат пристап

до списите и пишаните материјали од неговата архива.

Во Начелата на Меѓународната адвокатска комора наведено е дека доверливоста е

неопходен фактор за функционирање на правото.Адвокатот треба да ја чува

доверливоста со поранешните и актуелни странки,освен ако со закон не е поинаку

предвидено43

.

Доверливоста е етичка законска должност помеѓу странката и адвокатот која доколку се

применува чесно би добиле позитивен краен исход на случаите.

Дозволеноста на споделување на информации доверени од застапувањето,е оправдана

само доколку е неопходно да се спречи нанесување на повреди или смрт на трети лица

или да се спречи клиентот да стори кривично дело во текот додека е застапуван од страна

на адвокатот.

Во некои земји странката може да се откаже од адвокатската обврска за доверливост.Во

други пак адвокатот има можност да ја прекрши доверливоста во самоодбрана ако се

води судска постапка против него.Инаку доверливоста е со неограничен временски

период.

______________

43начело 4,МАК

72

Со технолошкиот напредок и развојот на електронската комуникација,адвокатите треба

постојано да бидат информирани за применливите професионални стандарди,со цел

исполнување на нивните законски обврски.

Во Франција доверливоста е позната како обврска за чување на професионална

тајна.Самата повреда претставува кривично дело,освен за случаи кога законот го

оправдува тоа27.Чувањето на професионална тајна е апсолутна,општа и временски

неограничена.Секоја правна помош што ја даваат адвокатите подлежи на доверливост

вклучувајќи ги и правните совети.Ако се работи за адвокатско друштво сите адвокати

меѓусебно треба да ја почитуваат доверливоста во деловното работење.

Исто и во Германија повредата на доверливоста е кривично дело.Во Сојузниот закон за

адвокатура опфатено е чувањето на професионална тајна.Според Германскиот правилник

оваа обврска не е применлива при одбрана на адвокатот кога врши одбрана на своите

лични интереси.Во деловното работење сите кои учествуваат во предметот од

канцеларијата на адвокатот должни се да ја почитуваат професионалната тајна.

Разлика која е застапена во Холандските правила во однос на француските и германските

е тоа што е дозволено споделување на доверливи информации во согласност со странката

и во посебно пропишани правила.Доколку адвокатот е на мислење дека некоја

информација треба да ја сподели со јавноста од било која причина истото може да го

стори со прифаќање на странката.

Разликата помеѓу должноста за доверливост и односот помеѓу странката и адвокатот е

застапена во САД.Односот е правило со кое се забранува принудно откривање на

доверливоста на странката и адвокатот од страна на државен орган или судот,а

доверливоста како етичка должност ги штити сите информации од евентуална

злоупотреба.

73

8.3.Осврт во правниот систем на Република Македонија за професионалната

одговорност на адвокатите

За да една индивидуа биде продуктивна и мотивирана за работа во опшествата постојат

награди и казни т.е. санкции.Па така во секој правен систем имаме награди и санкции.

Поради тоа би направил осврт нна професионалната одговорност на адвокатите во

Македонскиот правен систем.

Одговорен е секој оној кој ќе изврши прекршување на некое пропишано или обичајно

непишано правило.Во нашиот правен систем професионалната одговорност на

адвокатите е поделена на граѓанска,дисциплинска и кривична одговорност.

Овие одговорности меѓусебно не се исклучуваат т.е.адвокатот може да одговара за иста

повреда и дисциплински и кривично на пример.За секоја одговорност постојат правила и

посебни санкции.

Исклучок се дисциплинските санкции каде одговорноста ја утврдува дисциплинска

комисија формирана од страна на Адвокатската комора на Македонија преку посебна

постапка која произлегува од Правилникот за дисциплинска постапка.

Додека граѓанската и кривичната одговорност се утврдува пред надлежни судови.

Според Кривичниот законик на Р.Македонија кривичната одговорност на адвокатите се

утврдува на ист начин како и кај сите граѓани на државата44.

Секојдневниот однос на адвокатите со другите субјекти во правосудниот систем можат

да дојдат почесто во искушение да бидат сторители на кривични дела со умисла.Такви

дела би биле:„давање поткуп“(чл.358 од КЗ),„поднесување на лажни докази“(чл.366 од

КЗ),„давање на награда за противзаконско влијание“(чл.358 од КЗ).

Странките во сите случаи треба да изградат една конспиративност со адвокатот,но

адвокатите доколку неовластено откријат тајна која е пропишана во чл.150 ст.1 сторуваат

кривично дело lat.delicta propria.Според уставот на Р.Македонија загарантираното право

на приватност чл.25,му забранува на адвокатот да оддава тајни од странките.

Доколку тоа се случи законодавецот одредил парична казна или казна затвор до една

година,и гонењето е по приватна тужба.

Кога адвокатите застапуваат лица со предмети од имотно-правен карактер,може да

настане дело доколку адвокатот застапувајќи ги имотните интереси на некое лице или

кога се грижи за неговиот имот,нема да ја исполни неговата должност или ќе ги

____________________

44Кривичен законик на Р.Македонија чл.122 ст.9

74

злоупотреби дадените овластувања со намера да прибави имотна корист оштетувајќи го

лицето чии имотни интереси ги застапува со имотот за кој се грижи.

Овде станува збор за дело„злоупотреба на доверба“чл.252 од Кривичниот

законик.Доколку извршител на делото е адвокат постојат отежнителни околности за што

е предвидена построга санкција односно казна затвор од три месеци до три години.И ова

дело се гони по приватна тужба.

Потоа доколку адвокатот овозможи или дозволи да се изврши трансакција во деловен

однос,спротивно на законската одредба или изврши трансакција спротивно од изречената

забрана од надлежен орган или суд,или доколку не пријави перење на пари заради

имотна корист,а за тоа дознал при вршење на дејноста според чл.273 од КЗ предвидена е

казна затвор од пет години.

Граѓанската одговорност на адвокатот доколку се докаже,на странката и се надоместува

штетата што ја претрпела при вршење на должноста.

За оваа одговорност не се пропишани законски норми во Законот за адвокатура,освен во

чл. 17 во кој се содржани основни претпоставки за етичко однесување и почитување на

моралните вредности,каде адвокатот правната помош треба да ја дава совесно,стручно и

одговорно.

Адвокатот при работењето може да направи пропуст со последица, настанување на

одредена штета на странката која ја застапува.Но она што би не интересирало е како и на

кој начин би се утврдила оваа одговорност?

Самиот одговор на ова прашање би го добиле доколку го утврдиме правниот однос

помеѓу адвокатот и странката.Повеќе правници се занималвале со оваа проблематика за

класификација на овој однос од повеќе аспекти.

Разгледувајќи ги современите правни системи врз кои во најголем дел се заснова и

нашето законодавство,земајќи го во предвид договорот за налог чл.805 ст.1 од Законот за

облигациони односи произлегува во правото потпишувањето на полномошното кое

странката му го дава на адвокатот со што засноваат една каузална врска за понатамошен

тек на работите помеѓу нив.

Па според ова одговорноста на адвокатот за штета сторена на странката во меѓусебниот

однос ќе се докажува според одредбите на Законот за облигациони односи со кои се

регулира одговорноста поради неисполнување на обврска(договорна одговорност).

Кога адвокатот превзема одреден случај тој се обврзува спрема странката дека ќе ги

употреби сите правни лекови со кои располага правниот систем со професионално и

стручно залагање каде „de lege artis“ ја советува и навремено информира,штитејќи ги

нејзините интереси во целост со крајна цел постигнување на успешна завршница ,која

пак зависи од одредени други фактори.

75

Кога се работи за други правни работи како што е составување на договор или давање на

писмени и усни правни мислења,тука адвокатот спрема клиентот превзел обврска дека

услугата е правична,и во овој случај имаме договор за дело.

Како задолжителна обврска на адвокатите според Законот за адвокатура од 2006

година,воведено е осигурување од одговорност на адвокатите која би се користела како

гаранција кога би дошла ситуација каде на странката и е нанесена штета од страна на

адвокатот при вршење на адвокатска дејност,да може да и биде надоместена и од страна

на осигуррувачот.

Осигурените суми според Законот за адвокатура со измените од 2012 година изнесуваат

10.000 евра во денарска против вредност за адвокат поединец и 50.000 евра во денарска

против вредност за адвокатски друштва.

Договорот за осигурување е задолжителен и адвокатот мора да го продолжува секоја

година со прифатените услови за тековната година.

Алката која ги поврзува граѓанската и кривичната одговорност е дисциплинската

одговорност.

Оваа одговорност се разликува од граѓанската според која адвокатот треба да осигура

одредена сума заради обештетување на корисниците на неговите услуги(клиентите),по

тоа што кај оваа одговорност адвокатот одговара дисциплински доколку ги прекрши

пропишаните одредби.

Помеѓу дисциплинската и кривичната одговорност заедничко е тоа што и двете имаат

репресивен карактер.Но разликата помеѓу нив е тоа што дисциплинската одговорност е

врзана за одредена професија во случајот адвокатската,додека кривичната е применлива

на сите граѓани во опшеството.

Дисциплински адвокатот одговара доколку изврши повреди при вршење на должноста и

угледот на адвокатурата,за што се покренува дисциплинска постапка против него.

Една од потешките повреди на адвокатската професија и угледот на адвокатурата се

смета несовесното вршење на должноста ,непостапување по овластувањето и

непревземање на дејствија кои е должен да ги превземе во заштита на правата на

странките и повредување на личноста со издавање на професионална тајна.

Откако е утврдена дисциплинска одговорност, дисциплинскиот обвинител поведува

дисциплинска постапка која ја доставува до Дисциплинскиот суд на Адвокатската

Комора на Р.Македонија.Откако ќе се спроведе постапката дисциплинскиот суд има на

располагање неколку алтернативни решение и тоа:да го прогласи за виновен и да донесе

дисциплинска мерка,да го ослободи од обвинение или да го отфрли обвинението.

По донесената одлука обвинетиот има право на жалба до Жалбен совет чија одлука е

конечна,а доколку и понатаму постои незадоволство може да се поведе управен спор.

76

Дисциплински мерки кои можат да му се изречат на адвокат според чл.31 од Законот за

адвокатура се:јавна опомена,парична казна во висина на десеттократен износ на годишна

чланарина во адвокатската комора и привремено престанување на правото на вршење на

адвокатската дејност во траење од една година.

Ако против адвокатот е поведена постапка за утврдување на одговорност може

привремено да му се забрани вршењето на адвокатската дејност додека трае

постапката,но не подолго од 30 денови.

Откако адвокатот стори дисциплинска повреда и поминат четири години согласно чл.16

од Правилникот за дисциплинска одговорност не може да се поведе постапка за

утврдување на дисциплинска одговорност.Во случај со дисциплинската повреда настане

и кривично дело,дисциплинската постапка не може да се поведе пред една година од

донесената правосилна пресуда од кривичниот суд.

77

8.4.Влијанието на адвокатската награда за нивниот професионален

однос кон странката

Можеби еден од најзначајните фактори кои влијаат за мотивираноста на адвокатот во

професијата е токму адвокатската награда која се добива како надомест за адвокатските

услуги, а воедно претставува извор за егзистенција на адвокатот.

Но за да би се намалила злоупотребата од страна на адвокатите воведени се закони и

други прописи кои се засновани врз начелото за праведна адвокатска награда.За праведна

се смета онаа која е разумна.

Секој адвокат има право на адвокатска награда за извршените адвокатски услуги и

постигнати резултати.

Странката е обврзана да ја плати договорената награда и доколку сака да се откаже од

адвокатот или пред завршувањето на постапката.Адвокатот може да се повлече од

предметот доколку странката не го плаќа,но да ги запази и другите законски одредби

како не би и наштетил на странката,да остане додека странката не најде замена но не

подолго од 30 дена.

Откако адвокатот работи на предметот тој е должен навремено да и доставува извештаи

за сработеното, за направените трошоци и адвокатската награда,со детална евиденција за

секој предмет поединечно.

Адвокатите кога прават пресметка за награда ги земаат во предвид следниве

фактори:потрошено работно време на одреден предмет,неопходно реализирано

истражување,сложеност на правната работа,важност на предметот,големина на

трошоците на конкретниот предмет,остварени резултати и придобивки во полза на

странката,личните карактеристики и економската состојба на странката.

Покрај адвокатската награда постои и дополнителна награда за успешност на

спорот.Наградата може странката да ја исплати повеќекратно на повеќе рати.

Адвокатската награда не смее да биде пониска од тарифникот,освен во случаи кога се

работи за сиромашна странка,каде дозволено е адвокатот да се откаже од наградата од

хумани причини.Забрането е адвокат да дели награда за посредување т.е. пронаоѓање на

клиенти на други адвокати,но тука станува збор на ствар на договор каде адвокатите

меѓусебно можат да ја поделат наградата во разумен износ.

Адвокатската награда не смее да биде предуслов за прифаќање на спорот,или

завршницата да биде фактор за наградата.Наградата треба да биде професионално

формулирана помеѓу адвокатот и странката.

По завршување на предметот адвокатот треба на странката да и поднесе извештај за

сработеното и за наградата со сите дотогашни исплати.

При пресметките кои ги водат во некои држави на пример САД земаат повеќе фактори во

78

предвид за пресметка на наградата и тоа:

-вложен труд и потрошено време, тежина на предметот,дали тоа застапување го

оневозможува паралелно да работи и на други случаи и др. Износ кој го наплаќаат

адвокатите за ист или сличен предмет,вредноста на спорот и остварениот

резултат,временски ограничувања,реномето на адвокатот,дали наградата е фиксна или

зависи од резултатот на спорот45.

Во американскиот правен систем постои и pactum de quota litis(награда според успехот на

спорот).Оваа награда не е оправдана во кривичните дела и бракоразводни

парници,доделување на издршка или поделба на имотот.Овие награди треба да бидат

разумни и изразени во писмена форма.

Поделбата на наградата со приправниците и другите стручни соработници од

адвокатската канцеларија е дозволена.Не е дозволена награда за упатување и препорака.

Со претходно информирање на странката дозволен е договор за препорака,кој договор е

предмет на редовна контрола на надлежни органи.

Во нашето законодавство адвокатската награда е опфатена во Кодексот на адвокатска

комора на Р.Македонија каде вели: за секоја правната помош која ја дава адвокатот со

своите адвокатски услуги не смее да има влијание адвокатската награда,бидејќи ако се

појави сиромашна странка која не е во состојба да ја плати наградата,тоа не смее да биде

причина за недоволен ангажман или одбивање на правна заштита од страна на

адвокатот,поради традиционалната чесна професија –адвокат46.

Според правилото адвокатот треба на самиот почеток да ја информира странката за

износот за трошоците за застапување и предвидената адвокатска награда.

Кодексот дава можност на взаемна спогодба помеѓу адвокатот и клиентот за одредување

на висина на адвокатска награда и начин за нејзино плаќање.

Иако пристапот за адвокатската награда во правните системи е различен сепак заедничко

за сите е тоа што адвокатската награда треба да биде разумна земајќи ги во предвид

околностите од странката.Адвокатите секогаш треба да се заложуваат да при решавање

на предметите употребат минимум средства за остварување на целта.

____________________________

45Препорачливи правила на АВА

46Кодекс на адвокатска комора на Р.Македонија

79

8.4.1.Прифаќање на случај(почеток на однос адвокат –странка)

Самиот чин на прифаќање на случај игра важна улога за почетниот однос адвокат-

странка.Имено наликува на една претстава каде имаме главни и споредни улоги.Покрај

тоа што имаме улоги имаме и наплив на емоции кои се стварни и реални и кои му даваат

интензитет на целиот случај.

Во текот на целата парница судијата е оној кој ги има завршните зборови и оној од кој

зависи завршницата на целата таа животна претстава.Адвокатот е оној во кој странката

гледа спасител,оној кој невозможното ќе го направи возможно.

-Разгледување на списите

Откако ќе го прифати случајот адвокатот првично треба внимателно и темелно да ги

разгледа документите кои ќе ги достави за конкретниот случај странката.Ваквата

постапка се прави за да адвокатот направи првична проценка за случајот,онака како што

стојат работите за да во иднина направи концепт за понатамошниот тек на постапката.

Со професионалниот пристап и стручната разработка на фактите адвокатот ги

идентификува потенцијалните проблеми на кои треба да внимава во фазите кои

претходат во постапката.

Откако ќе ги увиди комплетно документите врши увид во законските одредби за да има

јасна слика од правен аспект за конкретниот проблем.Со тоа адвокатот е подготвен за

почеток на парницата.Самиот тек на судењето секако ќе носи и подетален увид за

клучните точки на случајот,но првично доволно е да ја види оправданоста на предметот и

законската основа и оправданост.

По направената фактичка и правна оценка на случајот,обвинителот доколку се работи за

кривично дело е оној кој ќе одлучи дали постојат доволно докази за обвинителен акт,а со

тоа и подготвеноста за почеток на судењето.

-Теорија на случај

За секој случај за кој постои парница мора да постои теорија на случај.Оваа теорија на

случај е важна поради стратегијата која треба да се примени со сите расположливи

алтернативни решенија за да еден случај има краен позитивен исход.

Доколку адвокатот нема теорија на случај,тој не може да биде бранител бидејќи нема

формирано тек на работите и не е подготвен за претстојното судење.

80

Во овој дел постои и самата причина зашто обвинителството или одбраната треба да ја

добие постапката.Па според тоа теоријата на случај треба да е хронолошки и децидно

образложена и по изнесување на сите докази и факти и сведочење на сите сведоци,треба

да се донесе пресуда во корист на една од странките.

Обвинителот за да прифати обвинителен акт треба да има теорија на случај со

релевантни и непобитни факти.

Адвокатот како застапник на странката откако ќе ги разгледа сите докази од

обвинението,ќе ги сослуша сведоците и странката која треба да ја брани и ќе формира

своја теорија на случај.

Различните улоги кои ги имаат одбраната и обвинителството како и различните

одговорности пропишани со закон и каде обвинителството секогаш е она кое го

пропишува обвинителниот акт.Исто така има за право да изврши промена на

обвинението доколку има потреба за тоа.

Одбраната има на располагање повеќе теории.Адвокатот треба да ја одбере

најубедливата,или ако постојат повеќе алтернативни слични теории може да одбере да

докажува повеќе од една теорија.Но обврска на адвокатот е секогаш да ја прифати

најубедливата теорија која мисли дека е најсоодветна за конкретниот случај.

Идејни решенија за теорија на случај

Откако ќе се разгледа приложениот материјал од страна на субјектите кои учествуваат во

постапката,адвокатот е подготвен за анализирање на аспектите во конкретниот

случај.Следен чекор е да формира концепт и да заснова теорија која би била во предност

за странката.

Овој процес на анализа на случајот познат е како момент на изнесување на идеи.Овие

идеи неминовно мора да се поткрепени со законски одредби.Што значи без познавање на

законот не може да се даде адекватна идеја.

Кога се донесуваат или предлагаат идејни решенија треба да се внимава на следниве

елементи:испитување на доказни материјали,распитување на сведоци,консултација со

вештаци и превземање на други активности кои би помогнале при донесување на идејно

решение.Поради значењето на секој случај поедонечно потребно е изнесување на

предлози за идејни решенија кои практично се од огромно значење за конечниот исход на

предметите.

81

9.КОРУПЦИЈАТА ПОИМ И ЗНАЧЕЊЕ

Кога станува збор за загрозување на основните човекови слободи и права не може, а да

не се спомне корупцијата која се јавува во сите сфери од опшеството.Корупцијата се

манифестира во разни форми и претставува еден сложен и комплициран проблем кој бара

константно усовршување на државите и пронаоѓање на соодветни инструменти за

нејзино навремено откривање и сузбивање.

Новосоздадените држави со нови државни уредувања се најпогодени од

корупцијата,бидејќи транзицијата е период каде што државата нема контрола врз

државните службеници одговорни за спроведување на законите.

Како општо прифатени причини за појава на корупција би ги издвоил:

1.Немање на политичка волја за владеење на правото и доследно почитување на законите,

2.Недоизградени и слаби институции,

3.Партизирана и несоодветна администрација,

4.Политичка зависност на судството и адвокатите,фактор за нивната независност и

ефикасност во спроведување на правото,

5.Ограничување на слободата на изразување од страна на политичките партии.

Според Аристотел корупцијата е опишана како расипување на власта,владеење

спротивно на општиот интерес, т.е.од државата.Според Русо корупцијата е „морална

расипаност на луѓето“.Но и покрај големиот број на дефиниции за корупцијата заедничко

за сите е тоа дека корупцијата е најважен фактор кој придонесува за распаѓање на

опшеството.

Корупцијата можеме да ја класифицираме во 4 нивоа и тоа:

1.На улично ниво(ситна корупција)-ја среќаваме секојдневно,но значајна е бидејќи влијае

на довербата помеѓу граѓаните и државата:застапена е во

болници,училишта,полиција,даночни органи и сл.

2.На средно ниво-застапена е во бизнис секторот,каде имаме злоупотреби со поголемо

значење,

3.Во казнено-правниот систем-кои се однесуваат на поведенија на оние кои се носители

на постапките за коруптивно однесување и агенцијата за корупција,

4.црни случаи на корупција-поврзани со организиран криминал,со искористување на

моќта на функцијата.

Како причини за појава на корупција во државите можеме да ги издвоиме оние во

транзициски и оние кои го поминале тој период.

Разликата произлегува од специфичноста на правните системи,актуелните

82

трансформации на политичкиот и економскиот систем,односно состојбата за опстанок во

новонастанатите општествени системи.Па според тоа криминогените фактори се

различни за различни општествени уредувања.

Со распаѓањето на социјализмот во поранешна СФРЈ,започна процесот на транзиција на

државите кои го сочинуваа овој сојуз.Започна и прифаќање на еден нов и сосема

спротивен систем на демократско опшество,каде што државната сопсвеност требаше да

се приватизира односно од државна да премине во приватна сопственост.Со самата таа

појава дојде и до појава на корупцијата како пропратен елемент во трансформацијата.Ова

деструктивно дејство на корупцијата ,во значителна мера изврши забавување на процесот

на економска и политичка транзиција на земјите во развој.

Паралелно на тоа имаме слаба администрација,несоодветни политички

институции,висока стапка на невработеност,економска нестабилност кои како

отежнителни фактори го забавуваа процесот на интеграција во новите системи.

Исто така и нерегулираните пазарни законитости и пропустите во економската

политика,отсуството на сериозна државна контрола,повластените партиски фирми

блиски на власта се фактори за појава на корупцијата.Најопасна варијанта за нападнатото

опшество во транзиција е таа кога корупцијата го носи во безизлезна ситуација пресудна

за понатамошната интеграција во системот.

Како дополнителни фактори би ги спомнал и несоодветната законска

регулатива,недореченото законодавство,нефункционалноста на институциите,слаба

социјална политика,несоодветно образование,неповолен материјален статус на

администрацијата,немање на решение за социјално ранливите категории на граѓани.

Поради ваквите аномалии кои постојат во транзиционите опшества постои задоцнето

имплементирање на нови законски решенија и препораки од традиционално стабилни

опшества.

83

9.1.Корупцијата во Република Македонија

Како дел од југословенските републики и Република Македонија минува низ

транзициски период кој нажалост сеуште трае поради мноштвото на фактори за

преголемата корупција во опшеството.

Етимолошки корупцијата кај нас според професор Камбовски47

можеме да ја групираме

во три групи и тоа:

А)Политички,

Б)Економски и

В)Правни

А)Според првата класификација т.е.политичките фактори се значајни за извршната власт

која е неконтролирана и неограничена.Основен сегмент тука е политичката партија.Овде

можеме да ја поделиме исто на три дела до доаѓање на корупција и тоа:

-Прв дел е настојувањето партијата да превземе одредена институција со поставување на

главен извршител на таа институција(министер,директор,раководител).

-Втора тенденција е по поставувањето на извршителот партијата преку него да остварува

лична корист и корист на нејзини членови.

-Третата тенденција е при избор за работните места во институциите да се поставуваат

роднински и партиски лица,без притоа да се води сметка за компетентноста и стручната

подготовка за тие работни места.

Б)Кога станува збор за економскиот фактор него би го спомнале со почетокот на

приватизацијата,која беше спроведена под силно влијание на политичките

партии.Поранешните директори потпомогнати од партиите станаа доминантни

сопственици на претпријатијата,без притоа да имаат план за понатамошниот тек и развој

на претпријатијата.Овде се искористи и неукоста на работниците во претпријатијата,кои

незнаејќи за поимот акции(хартии од вредност),директорите преку мал број на вработени

т.е.раководителите на сектори успешно извршија манипулација на работникот со што за

мали пари станаа доминантни сопственици на фирми кои располагаа со огромен капитал.

В)Посебен фактор кога станува збор за правните фактори зазема нефункционалноста на

правната држава со селективна примена на законите.

Спорите реформи во правосудниот систем,изградбата на независно судство,самостојно

јавно обвинителство и деполитизирани институции.Со измените на Кривичниот законик

во 2012 г.непријавувањето на финансирање на политичките изборни кампањи да подлежи

на кривична одговорност.

_____________________________

47Владо Камбовски,Казнено право,просветно дело Скопје 1997

84

Но сепак судството не може да се справи со корупцијата која останува и понатаму тема за

разработка.

Појавата на корупцијата не секогаш мора да зависи од објективни фактори.Според

Т.Витларов48

човековата алчност како субјективен фактор може да се каже дека е еден од

најважните фактори за оваа појава.Материјалниот успех,парите и опшествената положба

се факти за ваквата појава која опстојува во системите.Па така корупцијата е прифатена

како норма без која не може да се заврши одредена работа.

Но во Македонија борбата против корупцијата никогаш во целост не е спроведена.За

оваа констатација можам да наведам неколку причини и тоа:немање на политичка

волја,институции кои се задолжени за спроведување на антокорупциска програма се

премногу слаби,а најчесто и самите се корумпирани.

9.1.1.Корупцијата во делот на адвокатската професија

Адвокатот како лице кое врши работи од јавен интерес самостојно,спаѓа во групата на

лица кои вршат службена должност и според Кривичниот законик одговараат доколку

при вршење на должноста истата ја злоупотребат на било каков начин.

Па така во вршењето на својата дејност адвокатите во последно време доста често се

ангажирани да бранат лица кои се обвинети за корупција,која се манифестирала при

вршење на некоја дејност од страна на обвинетите.

Откако ќе ги прифатат ваквите предмети доколку застапувањето од нивна страна е

стручно,чесно и праведно тогаш можеме да кажеме дека е целата работа во ред.Но

нажалост во Република Македонија поради недоволниот контролен апарат од страна на

државата,имаме голем број на адвокати кои во странките гледаат само бизнис.Овие

адвокати можам да ги наречам адвокати од потреба, а не адвокати од кариера,кои

преминале од некои други професии правнички или државни должности.Кај нив нема

изграден етички став за адвокатура,бидејќи истите влегуваат во оваа професија само за да

остварат егзистенција,не водејќи притоа сметка на правилата и прописите при вршење на

адвокатската дејност.

Овој став спрема адвокатурата се повеќе се шири помеѓу адвокатите во овој

транзиционен период,каде се гледа само профит,и се става во сенка правата слика за

адвокатурата.

__________________

48Т.Витларов,Репресија и превенција на корупцијата,2006 стр.43

85

Меѓутоa адвокатурата како древна професија,денес ја губи вредноста со постоењето на

индивидуалната концепција на друштвено уредување,а се повеќе неговата заснованост е

почитувањето на култот спрема парите.

Недоволната активност на Адвокатската комора на Македонија за почитување на

Кодексот на адвокатската етика и неадекватната реакција при негова злоупотреба се

одразува на штета на адвокатската професија,а во краен случај формирање на основа за

недозволени однесувања и инволвираност во корупција.

Доколку нема законска примена на правилата за должноста и правилата за адвокатите,да

законски и морално постапуваат не би постоела свест за потребата да се живее од чесна

работа избегнувајќи ги нелегалните активности.

За да се стави ред во целава работа и да не изгледа како утопија,потребно е државата од

своја страна,во секоја служба поединечно да воспостави квалитетен надзор за ред и

контрола која ќе врши спречување на коруптивни манипулативни однесувања.Во тој

случај и адвокатите ќе дејствуваат законски со одредени цели во содејство со државните

служби и би претставувале пречка за појава на корупцијата.

Но се поставува прашањето како да се дојде до такво дејствување на адвокатите-прашање

кое треба да го одговори Адвокатската комора на Р.Македонија.Моменталната состојба

говори дека не постојат услови за добивање на адвокати од кариера,поради големиот број

на адвокати,и повеќето од нив се дојдени во адвокатурата мислејќи дека во неа е се

дозволено само да се заработи што повеќе.

Во овој случај Комората треба да ги зајакне активностите за безусловно почитување на

Кодексот за професионална етика со што би ги ставила под контрола адвокатите кои не

сакаат да го почитуваат овој значаен кодекс.

Адвокатурата е професија која дава правна помош на сите граѓани и правни лица во

заштита на нивните права и правни интереси.Исто така дава интелектуални услуги,а не

оние технички значајни за корупцијата.

Кога свеста кај адвокатите и адвокатските друштва е на тоа ниво во целост да се

почитува Кодексот на професионална етика можеме да очекуваме значителна промена во

однос на корупцијата.Во таа ситуација корупцијата ќе наиде на снажна осуда од страна

на јавноста,како друштвена патолошка појава,а во понатамошниот тек и на строго

кривично гонење.

86

10.ОСВРТ НА АДВОКАТУРИТЕ НА НЕКОИ ОД СОСЕДНИТЕ

ДРЖАВИ ВО ОДНОС СО АДВОКАТУРАТА НА Р.МАКЕДОНИЈА

10.1.Адвокатура на Република Србија

Поставеноста на адвокатурата како дел од правниот систем е регулиран со Законот за

адвокатура на Р.Србија49

кој е заснован врз регулативи од Обединетите нации(поточно

врз основните принципи за улогата на адвокатите кои се усвоени на 8-миот конгрес на

Обединетите нации во Хавана во 1990 година),потоа врз препораките од комитетот на

министри на Советот на Европа за вршење на адвокатската професија од 2000 год. И

насоките 98/5/6 од Европсиот парламент од 1998 година.

Според Законот за адвокатура ,адвокатот е независен орган кој самостојно врши

адвокатска дејност во делот на правниот систем со заштита на правата на

граѓаните.Значајно е да се напомене за овој закон е тоа што на адвокатите им е забрането

да се рекламираат како поединечно,така и во адвокатски друштва.Во Р.Србија во склоп

на адвокатската комора функционираат и поединечни адвокатски комори кои работат

самостојно и професионално.

Исто така карактеристично е постоењето на Адвокатска академија која е основана од

страна на Адвокатската комора на Р.Србија која делува на цела територија на

државата.Основна улога на ова тело е да врши континуирана обука и оспособување на

адвокатите давајќи посебен акцент на адвокатските приправници,дипломирани правници

и на сите кои се одлучиле за оваа насока со цел нивно усовршување и подготовка за идни

адвокати.По успешно завршената обука на правниците им се издаваат уверенија од

страна на академијата.

Адвокатската награда е регулирана со адвокатска тарифа,но постои можност наградата

да се утврди спогодбено со странката во писмена форма,но не смее наградата да зависи

од успехот на странката или да има влијание висината на добивката во спорот.

Дејности кои може да ги врши адвокат при застапување на правни и физички лица се:

Давање на правни совети,

Составување на исправи(тестаменти,договори, и др.),

Составување на поднесоци(молби,жалби,тужби и др.),

Застапување на странките во постапките пред судовите,државни институции и др.,

Давање на друга правна помош која е во склоп на Законот за адвокатура и

Кодексот за професионална етика.

_________________

49Zakon o advokaturi R.Srbije

87

10.2.Адвокатурата во Босна и Херцеговина

Покрај општо прифатените услови за адвокатската дејност карактеристични обележја кои

се специфични наспроти останатите се следниве:

Во именикот на адвокати може да се упише и адвокат од странска држава,под

услов на реципроцитет со неговата држава.Ако се појави спор во врска со овој

член тогаш се решава пред Федералното министерство за правда.

Адвокатските друштва и канцеларии во Адвокатската комора обврзани се за

нивно организирање со статус на независна самоуправна организација на

адвокатите50

.

Адвокатската комора на Федерацијата Босна и Херцеговина е составена од

регионална адвокатска комора на Сараево(која ги опфаќа Сараевскиот и

Босанскиот подрински кантон),

Регионална адвокатска комора на Мостар(со опсег на Херцеговачко-

Неретванскиот кантон),

Адвокатска комора на Тузла(со опсег за Тузланско-Посавскиот

кантон).Адвокатска комора на Зеница(за Зеница и Добој т.е. за среднобосанскиот

кантон),

Адвокатска комора ан Бихаќ.

Адвокатската комора на Б и Х,во својот состав има и задолжителна организација на

адвокатски приправници.

Министерството за правда ја следи работата на адвокатската комора превземајќи

соодветни активности доколку за тоа има потреба,но согласно законските прописи.

Доколку дојде да адвокат прекрши одредена законска одредба и против него се покрене

обвинение,судот е должен веднаш за тоа да ја извести Адвокатската комора.

Адвокатите мора да извршат нивно осигурување за евентуална предизвикана штета на

странката при давање на правна помош,во износ предвиден според тарифата на

Адвокатската комора.

____________________________

50Zakon o advokaturi federacije Bosne I Hercegovine

88

10.3.Адвокатурата на Република Хрватска

Според Законот за адвокатура на Република Хрватска51

кој е изменет во 2011 година,со

негова целосна примена од 2013 година кога Хрватска станува членка на Европската

унија.

Како и кај другите адвокатури и според законот за адвокатура на Р.Хрватска

адвокатурата претставува самостојна и независна служба која е во сервис на граѓаните за

застапување на нивните права и правни интереси.

Адвокатската дејност адвокатот може да ја врши самостојно како поединец или во

адвокатско друштво.

Позначајни одлики застапени во Хрватскаат адвокатура се:

Постои законска можност на лице од друга држава членка на Европската унија да

врши адвокатска дејност на територија на Р.Хрватска.Но услов за тоа е лицето

претходно во државата од која доаѓа да има вршено адвокатска дејност.

Адвокатската комора ги обврзува адвокатите да даваат бесплатна правна помош

на бранителите на државата и на лица кои се евидентирани како социјални случаи

кои не се во состојба да платат за дадените правни услуги од страна на адвокатите.

Адвокатско друштво на држава членка на Европската унија може да основа своја

подружница во согласност со законската регулатива.Истите на територијата на

Р.Хрватска имаат право да даваат правни совети во согласност со матичните

закони,како и според Меѓународното право.

Странски адвокат за да врши адвокатска дејност во Р.Хрнатска треба да ги исполнува

следниве услови:

-да положи правосуден испит во Р.Хрватска со цел да се запознае со домашното

законодавство

-откако ќе го положи правосудниот испит да се запише во Именикот за странски

адвокати на Р.Хрватска

-да е државјанин на некоја од земјите кои се членки на Европска унија и предходно во

државата од која доаѓа да има вршено адвокатска дејност

-застапувањето на странките државјани на Р.Хрватска мора да биде заедно со адвокат кој

е државјанин на Р.Хрватска

-Доколку изврши повреда на Кодексот за професионална етика,странскиот адвокат исто

така ќе биде земен на одговорност според домашните законски правила.

_____________________

51Zakon o odvjetnistvu R.Hrvatske

89

11.Адвокатурата во Република Македонија по незиното осамостојување

Законот за адвокатура по 1991 година нема претрпено позначајни измени.Но бидејќи

Македонија се стреми да стане дел од Европското семејство,постепено се интегрира во

содејство со Европското право постапувајќи по дадените препораки и директиви на

Европската унија.

Адвокатурата како составен дел од правниот систем на нашата држава и доста важна по

својата улога се гледа по фактот што е опфатена во Уставот на Р.Македонија во членот

53 каде адвокатурата се дефинира како„независна,самостојна и јавна служба која

обезбедува правна помош и врши јавни овластувања согласно закон“.

Во 1992 година е донесен Статут на Адвокатска комора на Р.Македонија.Со уставноста

на адвокатот му е загарантирана неговата независност и никој не смее да влијае на било

кој начин врз неговата работа,додека со неговата самостојност му е дозволено да бира по

своја волја кого ќе застапува и самостојно да бира како ќе настапува во одредена

ситуација и кој правен лек притоа ќе користи.

По осамостојувањето на државата и новонастанатото државно уредување(парламентарна

демократија),и економско- политичката криза во почетокот на транзицијата,голем дел од

правниците вработени во државни институции останаа без работа и спасот го бараа во

адвокатурата.Со тоа дојде до зголемување на адвокатите и адвокатските друштва во

државата,а со тоа и значително намалување на квалитетот на услугите.

Денес пак имаме отворени дополнителни установи за високо образование во поголем

број на општини,со цел на младите лица им биде дадена шанса за избор на своја идна

професија во која ќе ја градат својата кариера.

Но во оваа професија како и во секоја друга имаме доста случаи каде што адвокатите ги

затвораат своите канцеларии поради големата и нелојална конкуренција.

Поради појава на лица кои на странките им давале правна помош за многу мал надомест

во 2002 година е донесена измена каде што е регулирано ова прашање и каде стои

дека:„со адвокатска дејност може да се занимава само адвокат самостојно или во

адвокатско друштво запишани во Именикот за адвокати“.

Според Законот за адвокатура член 33 адвокатите се обврзани да се членови на Комората

заради комплетен увид на адвокатите.Во склоп на Адвокатската комора постои посебен

орган надлежен за упис и престанок со работа на адвокатите.

Едно лице за да биде адвокат треба да ги исполнува следниве услови:

Да е државјанин на Р.Македонија,

Да е деловно способен,

Да има завршено високо образование на правни студиисо стекнати 300 кредити по

90

ЕКТС,или да достави нострифицирана диплома од странство,

Да зборува на македонски јазик,

Да има положено правосуден испит,

Да не е правосилно осуден за забрана за вршење на дејност,

Да не е во работен однос и да не врши работи спротивни со адвокатската дејност.

Отакко се исполнети наведените услови пред самиот упис адвокатот дава свечена

заклетва по која следува упис во Именикот за адвокати,ако станува збор за адвокатски

друштва се запишуваат во Именикот за адвокатски друштва.

На адвокатот му престанува работниот однос со самото лично откажување од вршење на

дејност,трајно ја загуби способноста или му е изречена мерка забрана за вршење на

дејност,доколку не врши навремена уплата на адвокатската чланарина,ако му е одземена

лиценцата за работа,или ако не случи договор за осигурување од одговорност на штета.

Адвокатската дејност му престанува и доколку биде избран за вршење на јавна функција.

Заради подобро функционирање се повеќе адвокатите се здружуваат во адвокатски

друштва,во кои со самото здружување имс е зголемува ефикасноста и ефективноста,а им

се намалуваат трошоците за нивно функционирање.

Вака поставени адвокатите технички се поопремени и имаат право да вршат замена за

застапување на странките како би добиле навремена и најсоодветна правна заштита со

прифаќање на скоро сите понудени предмети од страна на странките.

91

12.Научно-истражувачка работа

За да ја согледаме професионалната етика на адвокатите јас се одлучив научно-

истражувачката работа да ја спроведам користејќи ја анкетата како метод кој преку

(анкетен прашалник би дошол до конкретни податоци и информации) со кои би ги

увидел конкретните размислувања на адвокатите во однос на етичноста во

професионалното вршење на правничката должност.Но покрај адвокатите јас се одлучив

акнетата да ја спроведам и врз граѓаните како директни носители на адвокатските услуги.

Анкетата беше спроведена на 40 адвокати по случаен избор од различни делови на

државата како и на 200 граѓани исто така по случаен избор.Анкетата беше анонимна и

спроведена поголемиот дел на терен,а помал дел електронски,во следните

градови:Кичево,Скопје,Битола,Прилеп,Тетово,Струга и Охрид.

Анкетниот прашалник содржеше 18 прашања комбинирани каде што еден дел беше со

заокружување на дадени одговори а,а другиот дел со сопствен став во однос на одреден

проблем.

Анкетен прашалник

1.Возраст на испитаниците

-од 25-35 (23%)

-од 36-45 (44%)

-од 46-55 (18%)

- од 56-65 (15%)

-На следнава шема претставена е возраста на испитаниците,каде имаме опфатеност на

сите генерации,но најголем е процентот на лица од 36 до 45 год.возраст

92

2.Колку време се занимаваат со адвокатура

-4 адвокати од 3 до 10 год.

- 13 адвокати од 10 до 15 год

-17 адвокати од 15 до 25 год.

- 6 адвокати над 25 год.

-Според следниов приказ можеме да кажеме дека испитаниците кои се занимаваат со

адвокатска дејност се со различно работно искуство и со различна стручна подготовка.

3.Дали граѓаните имале било какво искуство со адвокат во текот на нивниот живот

-во оставинска постапка 20%

-за советување во однос на имотни спорови со други лица 38%

-биле странки во судски процес 32%

-немале контакт со адвокат 10%

-Најголем процент од испитаниците се изјаснија дека контактирале со адвокат за да

добијат одреден совет,најчесто за имотно правни спорови.Но во поново време имаме

зголемување на лицата кои имале судски спорови,што значи дека во Р.Македонија имаме

пораст на девијантни појави.

4.Колку адвокатите се задоволни од условите за работа во Р.Македонија

-не се задоволни 22 адвокати

-делумно се задоволни 15 адвокати

-целосно се задоволни 3 адвокати

93

-Од одговорите можеме да заклучиме дека адвокатите најголем дел не се задоволни од

условите во кои работат,истакнувајќи дека во правосудниот систем имаат моментално

најлоши услови за работа.

5.Колкаво е влијанието на политичките партии врз адвокатурата како независна

професија

-нема влијание 15%

-има влијание во одредени случаи 26%

-има влијание во повеќето случаи 59%

-Според прикажаното имаме сериозна ситуација во која имаме инволвирање на

политичките партии кои моментално се на власт,со што индиректно се нарушува едно од

начелата на адвокатурата,а тоа е нејзината независност во спроведување на правдата.

94

6.Дали постои корупција кај адвокатите

-не постои 36%

-делумно постои 45%

-постои кај одредени предмети 19%

-Појавата на корупција во адвокатурата,и воопшто во сите сфери од опшествениот живот

најзастапена е во опшества кои се во транзиција,какво што е и нашето кое можеби има

најдолг транзиционен период во светот.Што значи ваквата појава се развила до таа мера

каде што не може да се искорени уште многу години поради погрешната перцепција која

се ствара кај опшествениот поредок воопшто.

7.Дали е ценета адвокатурата во нашето опшество

-да 80%

-не 20%

-Надоврзувајќи се на претходното прашање,доаѓа и одговорот на ова прашање т.е.

непочитувањето на адвокатурата,како и на целиот правосуден систем во нашето

95

опшество,искажувајќи ја одбивноста и скептицизмот,а сето тоа доаѓа како рефлексија на

комплетните случувања со непочитување на правото и селективност на лицата.Граѓаните

па и поголемиот дел од адвокатите остануваат неми сведоци,кои чекаат да дојде време

каде ќе имаме доследно почитување на човековите слободи и права преку спроведување

на правдата.

8.Споредба на нашите адвокати со европските адвокати според стручноста

-европски адвокати 85%

-наши адвокати 15%

-За разлика од Европа т.е. европските држави кои имаат средени опшества со сигурен

економски и правен систем,нашата држава не може да се пофали со ниту една средена

сфера од опшествениот живот.Па оттука доаѓа и несоодветниот кадар кој ја извршува

оваа доста важна професија во опшествата.Адвокатите по осамостојувањето на нашата

држава,добар дел не би требало да се дел од адвокатурата,бидејќи не ги задоволуваат

критериумите за вршење на дејноста.

96

9.Дали во адвокатурата имаме соодветна застапеност на националностите

-да 68%

-не 32%

-Ова прашање го вметнав во ова истражување,можеби перцептивно не многу важно но

практично доста значајно и симптоматично.Застапеноста на националностите според

уставните измени мора да се почитува,неводејќи сметка за стручноста и

компетентноста,туку задоволувајќи го процентот само по паритет,со што имаме

аномалија во правниот систем која тешко може да се отсрани уште доста долг период.

10.Од што зависи успешноста на адвокатите

-професионалност 23%

-знаење и вештини 35%

-доверливост 04%

-лојалност кон странката 10%

-континуирано усовршување 28%

97

-Во секоја професија за да имаме успешност треба да ја работиме со љубов и да бидеме

создадени за таа работа.Но во адвокатурата имаме збир на адвокати на кои појдовна

точка им е профитот,занемарувајќи го делот на континуирано усовршување и создавање

на една угледна личност компетентна за самата професија.

11.Дали адвокатите го почитуваат етичкиот кодекс на однесување

-не го почитуваат 25%

- делумно 48%

-целосно 27%

-Во Етичкиот кодекс на однесување имаме детална опфатеност на правилата на

однесување на адвокатите.Но адвокатите иако поголемиот дел се изјаснија дека се

придржуваат до Етичкиот кодекс на однесување,мислам дека целосно не се придржуваат

до пропишаните правила и дека имаме одредена злоупотреба на истите.

12.Кои се приоритетни вредности за вршење на адвокатската дејност

-стручност 25%

-етички вредности 20%

-надградување на своето знаење 35%

-градење углед во опшеството 20%

98

-За да одредено лице се занимава со адвокатура треба да има доста позитивни

карактеристики како база за формирање на адвокат.Но адвокатот како приоритет треба да

ги има чесноста,професионалноста, стручност и знаење.

13.При вршење на дејноста кои принципи најтешко се препознаваат

-доверливост 25%

-чување на професионална тајна 30%

-судир на интереси 45%

-Граѓаните се изјаснија дека најтешко се препознава судирот на интереси,а адвокатите

значење и придадоа на чувањето на професионална тајна која тешко се докажува доколку

дојде до нејзино оддавање.Поради ваквата специфичност не можеме да дадеме приоритет

на одреден принцип,бидејќи повеќето не можат да се докажат.

14.Што треба адвокатите да поседуваат за почитување на етичкиот кодекс на

однесување

-промена на свеста и постоечкото однесување 45%

-чесност на адвокатите 35%

-професионална одговорност 20%

99

- За да се почитува во целост Етичкиот кодекс на однесување мора во нашето опшество

да се промени постоечката свест на однесување.А сето тоа би се постигнало со примена

на препораките од Европа,и редовно усовршување во земјите од Европа и навикнување

на нивниот менталитет на однесување.

15.Дали адвокатите се задоволни со тарифникот за адвокатски трошоци

-не се задоволни 18%

-делумно се задоволни 25%

-задоволни 57%

-Имајќи ги во предвид стручноста,професионалноста и угледот во опшеството треба да

бидат задоволни со моменталниот трошковник.Но во споредба со другите правни

институции (судови,нотари,извршители) адвокатите искажаа делумно задоволство од

приходите кои се пропишани според трошковникот.

16.Дали се правични и транспарентни кон странките во однос на наградите од

процесните случаи

100

- адвокати да 70%, не 30%

-граѓани да 15 %,не 85 %

-Адвокатите се изјаснија дека се транспарентни со странките,додека граѓаните се

скептични и мислат дека адвокатите не се придржуваат до прописите и дека не се

правични во однос на сите.

17.Дали постои селективност во санкционирањето на адвокатите кои направиле

злоупотреба на службената положба

-да 78%

-не 22%

101

-Секако дека постои посебно во правно несредени држави,каде имаме селективност при

спроведување на правдата.Никогаш не може да се спроведе правда во целост,доколку ја

спроведува човек.Но во нашето опшество сведоци сме на енормно висок процент на

селективност во спроведување на санкциите,како во адвокатската така и во останатите

професии.

18.Дали влијае припадноста на адвокатите на политичка партија за нивната

успешност во спроведување на правдата

-да 65%

-делумно 30%

-не 05%

-Повторно имаме вмешаност на политичките партии во адвокатската дејност,каде што

адвокатите кои се дел од постоечката власт имаат привилегирана положба во

опшеството.Имено тие се доста успешни во својата дејност,но со помош на партијата која

влијае на институциите посебно судовите кои наводно се независни.

102

Од спроведениот научно-истаржувачки труд ги издвоив следните поважни

заклучоци:

1.Од испитаниците адвокатите и граѓаните се изјаснија дека треба да се почитуваат

кодексот на професионална етика како задолжителен и хомоген дел со самата професија.

2.Самите вршители на услугите,но и нивните клиенти граѓаните се согласни и во изборот

на професионалните вредности каде што адвокатите приоритет им дадоа на следниве

четири вредности и тоа:професионалност,знаење и вештини,чување на професионална

тајна и професионална одговорност.Додека граѓаните ги издвоија

професионалноста,знаењето и правичноста.

3.На прашањето дали се почитува етичкиот кодекс на однесување адвокатите се изјаснија

дека во целост го почитуваат кодексот,додека граѓаните се изјаснија дека адвокатите не

се придржуваат кон кодексот на однесување.

4.Граѓаните од понудените принципи како најзначајни ги

издвоија:непристрасност,стручност и независност,додека повеќето адвокати ги издвоија

стручноста и лојалноста кон клиентите.

5.На прашањето кои принципи најтешко се препознаваат при вршење на дејноста

адвокат,граѓаните ги издвоија:судирот на интереси,чувањето на професионална тајна и

доверливоста.

6.За почитување на пропишаните етички кодекси и адвокатите и граѓаните се изјаснија

дека основен елемент е промена на свеста и постоечкото однесување,а сето тоа би се

постигнало со примена на соодветни санкции кај одредени случаи за кои би било

неминовно за воспоставување на етичноста и зачувување на угледот на адвокатурата.

7.Во делот кој се однесува на наградата која им е пропишана на самите адвокати за

нивната работа,адвокатите се изјаснија дека е задоволителна,додека граѓаните кои имале

судски спорови истакнаа дека од страна на адвокатите постои различен аршин во

пресметката на наградата,каде што некои не се придржуваат до пропишаниот тарифник

за наплата на истата.

8.Во делот на санкциите кои се спроведуваат против адвокати кои извршиле злоупотреба

на службената положба,адвокатите се изјаснија дека познаваат случаи на нивни колеги

103

кои се санкционирани правилно спрема дисциплинската одговорност и дека не се

изземени од извршените повреди на службената положба,додека граѓаните беа доста

скептични во однос по ова прашање бидејќи мислат дека поради положбата и угледот кој

го уживаат адвокатите се изземени од одговорност за извршена злоупотреба на службена

должност,а доколку има покренати обвиненија тие се со неправичен завршеток.

9.На прашањето како да се подобри примената на етичноста во делот на адвокатската

дејност,адвокатите истакнаа дека сепак тоа зависи од самата личност и сопствените

вредности кои ги носи во неговиот карактер,додека граѓаните поголемиот дел ја посочија

санкцијата како соодветна противтежа за почитување на кодексот на однесување.

10.Исто така едно од клучните прашања беше улогата на политичките партии во делот на

адвокатската дејност т.е.нивното значење при решавање на случаите во

институциите.Адвокатите поголемиот дел се изјаснија дека во Р.Македонија премногу

имаме вмешаност на политичките партии во сите свери од животот,па и во адвокатската

дејност со што доаѓа до нарушување на правниот систем и губење на доверба во

институциите,а со тоа и на адвокатурата.

Историски гледано Р.Македонија во 1991 год.ја доби својата независност,а со тоа и

добивање на свој Устав во кој професија адвокат стана уставна категорија и притоа

целосно определена нејзината функција во однос на сите други субјекти,кои посакуваа да

ја вршат нејзината функција,истакнато во чл.53 од уставот со кој сето тоа им е

овозможено.

Функцијата на адвокатурата како јавна служба е основана врз начелото на слободно и

независно вршење на адвокатска дејност. Како слободен, самостоен и независен во

својата работа и во рамките на законот ,со актите на комората и овластувањето

самостојно одлучува за начинот на застапување на правата и интересите на странката.

Адвокатот со секое оправдано барање од странките за нивно застапување во согласност

со законските прописи должен е на давање правна помош. Давањето на правна помош се

смета како интелектуална дејност и своите зачетоци ги наоѓаме уште во времето на

самите почетоци на цивилизациите, односно таа трае скоро три милениуми.

Адвокатурата во Македонија првично е воспоставена со Правилата (уставот) на

македонскиот востанички комитет од 1878 година.Според овој правен акт за прв пат се

гарантира правото на обвинетиот за одбрана и право на бранител пред судот.

Нешто подоцна во септември 1944 година,со Президиумот на АСНОМ е одлучено да се

воведе адвокатурата како самостојна и независна јавна служба што обезбедува правна

104

помош и врши јавни овластувања во согласност со законот.По само една година во 1945

г. основана е и Адвокатската комора на Република Македонија,со решение на владата на

Социјалистичка Федертивна Република Македонија.

Резултати од спроведената научно-истражувачка работа преку анкетните прашања

добиени од исказите на адвокатите и странките поврзани во едно причинско-последична

врска ја потврдија оправданоста на самиот труд,бидејќи професионалната етика

претставува основа врз која би се градел еден адвокат,а со тоа и адвокатурата воопшто

како дел од правосудниот систем на едно денешно современо опшество.

105

Користена литература

1.Закон за адвокатура,службен весник на Р.Македонија бр.59/02,60/06,29/07 и 106/08

2.Устав на Р.Македонија

3.Германски правилник за професионална практика 2015 г.

4.Етички кодекс на адвокатска комора на Франција

5.Холандски правила на однесување

6.Сојузен закон за адвокатура на Р.Германија март.2000 г.

7.Кодекс на адвокатска етика при адвокатска комора на Р.Македонија

8.Карнавас,Г.Мајкл адвокатска етика Скопје 2016

9.Родна Живковска,општ дел на граѓанско право 2011 г.

10.Дершовиц А.(2010),писмо од младиот адвокат,Скопје

11.Авторизирани предавања од проф.д-р Светлана Велјаноска и проф.д-р Арсе Петрески

12.Измени на закон за адвокатура (2011),сл.весник бр.135 од 03.10.2011 г.

13. Начела и коментари на меѓународна адвокатска комора

14.Кривичен законик на р.Македонија

15.Владо Камбовски,Казнено право,просветно дело Скопје 1997 г.

16.Т.Витларов,Репресија и превенција на корупцијата,2006 г.

17.Zakon o advokaturi R.Srbije

18.Zakon o advokaturi federacije Bosne I Hercegovine

19.Zakon o odvetnistvu R.Hrvatske

Интернет извори:

1.http://elenazurapova.blogspot.com/2013/12/blog-post_30.html

2.www.akademik.mk

3.www.pravo.org.mk

4.www.pravdiko.mk

5.http://www.mba.org.mk/index.php/mk/akti/statut