Post on 04-Jun-2018
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
1/134
1
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
Vol. V
RALTIANG2011-2012
ka ram leh hnam tan
Chandigarh Mizo Union
Official Magazine
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
2/134
2
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
Editorial Board:
Convener : Dr. Zoramthara Zadeng
Editor : Benjamin Lalsangliana
Jt Editor : Lalmalsawma
: Mosia Vanlalhriata
: David LalnunpuiaManager : Zorinkimi
Asst.mag : Lalbiaktluangi
Member te : Albert Rosangzuala
: Laltlansanga
: K. Sangkhumi
: Lalrohlupuii Tochhawng
Ex-Officio Member:
: Pu Lalsanglura Poonte
: Mrs Jessie Sangzuali
CMU Executive Office Bearer:
President : Pu Lalsanglura Poonte
Vice President : Mosia Vanlalhriata
Secretary : Benjamin Lalsangliana
Asst. Secy. : LaltlansangaTreasurer : K. Sangkhumi
Sr. Adviser : Mrs Jessie Sangzuali
: Dr. Zoramthara Zadeng
CMU Executive Committee Member te:
: Albert Rosangzuala
: Lallianthuama
: David Lalnunpuia: Lalthuthiammawia
: Lalrohlupuii Tochhawng
: Zorinkimi
Published by:
Chandigarh Mizo Union (C.M.U)
Copyright 2012
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
3/134
3
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
INDEX
Contents Page No
1. Message President, CMU 52. Editorial 63. Chandigarh a Mizo awm tur tana hriattur pawimawh 74. CMU Dintirh atanga hruaitu lo ni tawh te 115. Secretary Report Chandigarh Mizo Union 156. Secretary Report Chandigarh Mizo Inkhawm 21
MIZO SECTIONContents Page No
1. Thawnthu Pahnih VanlaltluangaTochhawng.................................24
2. Lunglen JosephZaihmingthanga....................................................27
3. Khawnge i thlen chin tur Darrokima...............................................30
4. Rilru leh Thinlung Lalthanmawia.....................................................34
5. Kalvari a I hmangaihna chuan John
Zothansanga.........................366. Chandigarh Mizo Slogan C.V.Lalmalsawmi...................................38
7. Zofate leh changkanna R.Lallawmkima.........................................40
8. A liam pui ta si HruaiaChawngthu..................................................45
9. Ka Pa vet hung K.Sangkhumi.......................................................49
10.Ka thisen leh rimawi Joseph
Zaihmingthanga................................5111.Miten an hmu ve lo Darrokima.......................................................55
12.Thalaite hnena lehkhathawn R.Lallawmkima...............................59
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
4/134
4
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
INDEX
COMMEMORATION
CMU PHOTO GALLERY
ENGLISH SECTION
Contents Page No
1. Media and social
Responsibility in India Beihrolai Khuhly65
2. People participation in rural development:
A glimpse of Mizoram state Dr. Lalkima..............69
3. Brief History of Shanti Niketan Childrens Home72
4. Brief Report of Shanti Niketan Childrens Home.73
5. Perfect Living Joan Lalhruaitluangi....78
6. Relatinship 101 - A simple theory Gloria Zorintluangi.80
7. Goodbye Jenny.83 8. Relax Sweetheart R. Lallawmkima84
9. 2ndLalhlimpuii Pachuau88
10.Purpose in Life H.C. Lalchhuanawma89
11.Understanding the dynamics of Youth Activism in Governance
and Development in Mizoram Dr.Anup Shekhar Chakrabortu93
CMU Directory & Academic Information
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
5/134
5
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
MESSAGE
LALSANGLURA POONTEPRESIDENTCHANDIGARH MIZO UNIONCHANDIGARH, PUNJAB
Chandigarh Mizo Union in RALTIANG Magazine Vol.5 a lo
buatsaih leh thei ta hi lawmawm ka ti a, min hruaitu Pathian
hnenah lawmthu awm rawh se. He magazine tih puitlin a nih
theih nan a thahnem ngai taka thawktute leh member zawng
zawng te chungah lawmthu ka sawi a. In inpekna leh inthahnemngaihna hi ropui ka ti takzet a ni. Tin, tun Volume ah
hian kan members chandigarh lo chhuahsan tawhte leh mi
tlawmngai chhungkaw thenkhat ten sum leh pai leh tha tam tak
senga min puihna ah ka lawm tak meuh ani.
Chandigarh ah hian mizo tlemte awm mah ila, he magazine
hian kan inlungrualna leh kan tumruhna a lantir a ni.
Chandigarh-a mizo awm mek te leh lo la awm tur ten kan
ram leh hnam zahawmna kan chungah a innghat a ni tih
theihnghilh lovin, kan mizo nunze mawi hi i chhawmnung zel
ang u. Zirna lama hmasawnna nasa tak kan neih theih nan taima
taka kan thawh hram hram hi kan mawhphurhna a ni.
He magazine hi chhiartu zawng zawng te tan inzirna
tangkai a nih ngei ka beisei.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
6/134
6
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
EDITORIAL
Editor Benjamin Lalsangliana
Tun session 2011 - 2012 a Chandigarh Mizo Union (CMU) OfficialMagazine Raltiang Vol - 5 kan lo puitlin leh thei ta hi lawmawm ka ti a.Magazine kan siam puitlin theihnana kawng tin renga min thawhsaktu, abul min tan sak a, a tawp min hruai thlengtu Pathian hnenah lawmthuawm se la.
Zirna mai bakah, kan hnam nunzia leh kan ro hlute hi hnamdangkara up-bo mai lova, parchhuahtir a, chhawmnun zel hi kan tum ber chua ni a, kan dinchhan pawh a ni a, he kan Magazine siam duhna thinlung
kan neihna chhan tak pawh hi a ni. I lo chhiar a, i lo hlawkpui ve anihphei chuan, tha leh zung, pawisa leh hun tam tak seng a kan hnathawh hia thlawn lo tihna a ni ang a, kan duhthusam chu a lo thleng kim ah kanngai ang.
A tawp ber atan chuan, changtlung zawka CMU Magazine kan siampuitlin theihna tura min tanpuitu (a hming mal mal chuan kan sawi senglovang) zawng zawngte hnenah lawmthu awm se la. Tin, Magazine kansiam puitlin theihna tur atana pawimawh ber mai Article lehAdvertizement min petu, kan mizo thu ziak mite leh mimal dawr lehDepartment zawng zawngte hnenah lawmthu kan sawi tak meuh meuh a
ni. Pathianin vengin awmpui zel che u rawh se.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
7/134
7
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
CHANDIGARH AWM TURTE TANA HRIATTUR PAWIMAWH
Chandigarh ah lehkha zira i lo awm ve dawn a nih chuan heng hi hria ang che
1. Mizo kan tam lova, mahse kan inlungrualin kan inkawm tlang vek thei a,
kan inhrechiang hlawm hle. Hei hi chhawmnun zel kan duh avangin tam
vak pawh kan thlahlel lem lo. Chuvangin i lo awm ve dawn a nih chuan
Mizo inpumkhatna tichhetu ni lovin vawng nung zeltu ni ang che. CMU leh
CMI thiltihah theihtawpin tel zel ang che. I zirna tibuai khawp activities a
awm lovang. Tin, i nun kaihruai tu tur a nih bakah chhiat that ah engkima
nagmah tanpui tur, i belh tur an ni.
2. CMU ah member ni ngei ngei la, harsatna i neih zawng zawng hruaitute
hnenah i thlen thin dawn nia, an niin theihtawpin an lo pui thin ang che.
Tin, CMU in Mizote tan inkaihhruaina a siam hi ngai pawimawh hle ang
che. Hmundanga Mizote inkaihhruaina nen chuan a in anglo viau mai thei
a, amaherawhchu Mizote kan mawi zawkna tur in leh kan lo experience
tawh atanga insiam tha zelin heng inkaihhruaina te hi siam a ni. Tin, chak
taka hmanzui nghal a ni bawk, hengte hi a pawimawh zual i hriat lawk
turte an ni.
i) Lehkha zir tura lo kal i nih avangin chu aia ngaihpawimawh engmah
i nei tur a ni lo. I zirna tibuai khawp thildang buaipui i nei a nih
chuan CMU in a tul anga action la in i nu leh pa te hriattir an ni
ang.
ii) I nu leh pa ten sum tamtak sengin an dah che tih hria la, eng vang
mahin i bum tur a ni lo. Eg: Correspondence/Pvt. Candidate ni si
regular students anga insawi, chhuanlam diklo siama pawisa chah,
hostela awm anga insawia in luah, class kal ngai lo, test leh
internal exam, assignment pek loh ringawt etc. hetiang lam
chanchin tha lo i nei a nih chuan CMU in a hriat velah i chhungte
thudik hriattir an ni ang.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
8/134
8
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
iii) Mi tawngkam Phai a zirlai awm ho chu nupa ang main an awm
thin tih i lo hre tawh a nih pawhin Chandigarh ah chuan i nu leh pa
te remtihna kan hriat zet loh chuan inngaizawng in luah dun kan
remti ngai lo. Tin, mizo hmeichhia hnamdang mipate inah emaw
mizo mipa hnamdang hmeichhia te inah eng vang mahin a riak tura ni lo.
iv) Party, discotheque etc. hian thil tha engmah a thlen loh avangin
hetiang lam thila kal hi kan remti lo. A chang changin phal thin a ni
a, chutiang hunah pawh chuan a kaltur te chu CMU President emaw
Secretary hnenah an in report vek tur a ni. Mizo hmeichhia mizo
mipa tel lovin a kal tur a ni lo. Kal lui emaw in report lo an awm
chuan an chuangah action lak zel a ni. Tin, a tul tawpah lo chuan
mizo hmeichhia khawthim hnuah amahin a chhuak tur a ni lo.
v) Mizoram anglo takin zu leh ruihtheihthil dang a tlawmin a hluar em
em a, hman sual pawh thil awl tak a ni reng a ni. Chuvangin i rilru
nghet takin siam ang che. Hnamdangte mit hmuhah leh mizo
zingah pawh mawi lo taka ruihtheih thil avanga awm an awm chuan
CMU in an chungah action a la thin. Tin, Chandigarh hi India rama
SMOKE FREE CITY awm chhun a ni a, public place mai nilo
khawlai hrim hrim a meizuk hi danin a phal loh thil anih avanginpawisa chawi theihna a ni a, fimkhur hle ang che.
vi) I incheina kha hnamdang ten Mizo an hmuh dan awlsam ber anih
avangin i fimkhur hle tur a ni. Khawlum laiin mipaten incheina kan
ngaizam fo thin, khawlai chhuah dawn chuan tawp lutuk lova
inchei a tha. Tin, nulate hnamdang tana zuam awm khawpin an
inchei tur a ni lo.
vii) Heng bakah pawh hian thildang pawh a la awm teuh ang, hengte hii hriat lawk tura pawimawh zual te chauh an ni. Kan inkaihhruaina
dan in khawng lutuk min tihsak fo na in nunphung pangaia i nung
anih chuan harsatna pakhatmah i tawk lovang, zawm harsa tur
engamah a awm lo. I zawm thei dawnlo a nih chuan nangmah leh i
chhungte, i nu leh pa, khawtlang leh sakhua, Pathian hming i
tihchhiat loh nan la kal lo ngam mai ang che.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
9/134
9
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
3. B.A leh a chunglam zir tura lo kal chu mahnia admission inbuaipui thei
tura ngaih an ni. Amaherawhchu a remchan dan ang angin lo awm tawh sa
ten theihtawpin an lo pui ang che. Chutiang hunah chuan tlawmngaih
chhuaha nagmah lo pui tu che rickshaw leh pawisa hmanna tur peksak
nachang i hre ngei ngei dawn nia.
4. CMI (Chandigarh Mizo Inkhawm) hi Chandigarh a mizo awm zawng zawng
te tan thlarau lama inkaihhruaina mumal kan neih thei nan din a ni. Eng
kohhran/pawl ta mah a ni lo, Pathian leh Chandigarh mizote ta liau liau a
ni. I theih ang tawkin i tel ve dawn nia. Sunday inkhawm bak zirlai tibuai
thei tur khawp activities engmah a awm lem lo. Missionary te leh tanpui
ngaite kan phak ang tawkin kan tanpui thin a, vacation leh hun thawl deuh
remchangah a khat tawkin mission field tlawh thin a ni a, thlarau lam chak
thar nan a tangkai hle.
Heng baka zawh duh leh hriat duh neite chuan CMU mail,
chandimizo@gmail.comah hian engtik lai pawhin a zawh theih reng a ni.
NU LEH PA TE HRIATTUR:I fanu/fapa Chandigarh ah lehkha zir tura lo dah i rilruk a nih chuan-
1. I thawnchhuah hma i bula a awm lai ngeiin a mizia leh a thian kawm
duhzawng chik ngun viau ang che. I rin loh ang deuh hian i hmuh phaklovah a khawsa thei a nia. Nangmah pawhin i enkawl (control) thei lo a nih
chuan a awm hran chuan puitlin a zir ang a a insiam tha mai ang tih rilru
pu chuan rawn dah lo hram ang che.
2. CMU hian member zawng zawng nu leh pa te hnenah lehkha a thawn thin
a, kan inkaihhruaina dan leh kalphungte a hriattir thin a ni. Kan hruaitute
address leh Cell phone number te pawh pek vek an ni. I fanu/fapa awm
dan diklo leh nungchang mawilo CMU hruaituten an rawn hriattir che a nih
chuan lo awih hram ang che, dawt kan hrilh ngailo ang che. Thuchiang tak
(Proof) kan neih fak hma loh chuan kan member te chungah hian mi sawi
vang mai mai in action kan la ngailo.
3. I fanu/fapa pawisa hman dan uluk takin chik la, tul lovah a hmang palh
hlauh ang e. Member thenkhat chhungte pawisa thawn hmansual vanga
khamkhawp lo thiante tibuai a puk kual reng hi an awm leh zeuh thin a
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
10/134
10
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
nia. Tin, mamawh bak pawisa chuangliam ngah bik lutuk hian midang tan
harsatna an siam ve thei bawk.
4. Unaua an awm dun thei a nih loh chuan a theih hram chuan hostel chan
ngei tum ula, mahnia in luah ai chuan hostel a awm a tha zawk fo. Tin,admission zawn laiin thlenna tur avang duhin harsatna a awm thin a, a lo
awm tawhsa te tan phurrit a ni hma hle. An mahni chuan remtiin harsatna
siam lemlo mahse an inluahna ten an remtih vak thin loh avangin harsatna
an lo tawk tawh thin a, hrethiam hram hram ang che. Chuvangin hostel
awm tur pawh admission tihfel chhung vel thla khat emaw chu midangte
nena in tiamrualin in luah ve rih mai a finthlak ber. A theih phei chuan
chhuk thlak hmain lo awm tawhsa te biak a in luah mai tur lo hauh lawk
tir a fuh ber. Nu leh pa te pawhin thlen tirhah chuan pawisa insen a tam
deuh anih pawhin hriatthiam a tha, hotel a thlen ngawt ai chuan a tlem
hrim hrim.
5. I fanu/fapa a nungchang emaw a awmdan ah rinhlelhna i nei a nih chuan
kan hruaitute lo rawn thin la theih ang angin an lo pui thin ang che. Tin,
pawisa tlakchham thut leh harsatna dang kan inpui tawn theihna tur ang
chi in nei a nih chuan inthlahrung lovin a rang thei ang berin CMU
hruaitute rawn hriattir thin la, theihtawpin an lo pui dawn che nia.
Kan hmalakna zawng zawng te hi ram leh hnam tan a ni tih min hriatsaka in
theihtawpa min thawhpui turin leh min lo tawngtaisak thin turin CMU chuan nu
leh pa te a ngen tak meuh meuh che u a ni.
Issued by CHANDIGARH MIZO UNION
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
11/134
11
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
CHANDIGARH MIZO UNIONA DINTIRH ATANGA HRUAITU LO NI TAWH TE
2000-2001President : H.K Malsawmtluanga
Vice President : Lalsanglura Poonte
Secretary : K. Lalrinsanga
Asst. Secy. : C. Malsawmpuia
Treasurer : Laldingliani Sailo
Fin. Secy. : Lalthakimi Sailo
2001-2002
President : Lalsanglura Poonte
Vice President : K. Lalremruata
Secretary : Lalrinkima Sailo
Asst. Secy. : Hmingthansanga
Treasurer : Annie Hmingthansangi
Fin. Secy. : Lalthakimi Sailo
2002-2003
President : K. Lalremruata
Vice President : Lalsanglura Poonte
Secretary : Hmingthansanga
Asst. Secy. : Lalrinkima Sailo
Treasurer : Lalchuangliana
Fin. Secy. : F. Malsawmtluanga
2003-2004
President : K. Lalremruata
Vice President : Lalvena Pautu
Secretary : Hmingthansanga
Asst. Secy. : Lalrindika
Treasurer : F. Malsawmtluanga
Fin. Secy. : Zonunsanga sailo
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
12/134
12
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
2004-2005
President : F. Malsawmtluanga
Secretary : Lalhriatpuia Chawngthu
Asst. Secy. : Lalremsangi Sailo
Treasurer : Charles L.Darkim
Fin. Secy. : K. Laltanpuia
Sr. Adviser : Dr. Vanlalsiama
: Mrs Jessie sangzuali
2005-2006
President : Lalhriatpuia Chawngthu
Vice President : Lalrindika
Secretary : H.C. Lalhmachhuana
Asst. Secy. : Zoramdini
Treasurer : Vanlalzawmliana
Fin. Secy. : Lalmuankima Pachuau
Sr. Adviser : Pu Lalsanglura Poonte
: Mrs Jessie sangzuali
2006-2007
President : Lalhriatpuia Chawngthu
Vice President : H.C Lalhmachhuana
Secretary : Michael H. Lalnunsanga
Asst. Secy. : Zoramdini
Treasurer : Cicily Lalruatkimi
Fin. Secy. : Z.F. Lalmuanawma
Sr. Adviser : Pu Lalsanglura Poonte
: Mrs Jessie sangzuali
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
13/134
13
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
2007-2008
President : Lalhriatpuia Chawngthu
Vice President : H.C. Lalhmachhuana
Secretary : Z.F. Lalmuanawma
Asst. Secy. : B. Lalchenpuia
Treasurer : Cicily Lalruatkimi
Fin. Secy. : Gloria Lalhmangaihi
Sr. Adviser : Pu Lalsanglura Poonte
: Mrs Jessie sangzuali
2008-2009
President : Lalhriatpuia Chawngthu
Secretary : Z.F. Lalmuanawma
Asst. Secy. : Vanlaltluanga
Treasurer : Cicily Lalruatkimi
Fin. Secy. : Esther Lalchamliani
Sr. Adviser : Pu Lalsanglura Poonte
: Mrs Jessie sangzuali
2009-2010
President : Dr. Zoramthara Zadeng
Secretary : V. VanlalzawmaAsst. Secy. : H. Lalchhandama
Treasurer : C. Lalruatfeli
Fin. Secy. : Z.F. Lalmuanawma
Sr. Adviser : Pu Lalsanglura Poonte
: Mrs Jessie sangzuali
: Lalhriatpuia Chawngthu
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
14/134
14
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
2010-2011
President : Vanlaltluanga
Vice President : Pu Lalsanglura Poonte
Secretary : Kennedy Vanlalchunga
Asst. Secy. : Beihrolai Khuhly
Treasurer : Z.D. Lalbiakpuii
Fin. Secy. : Lalmalsawma
Sr. Adviser : Dr. Zoramthanga Zadeng
Mrs Jessie Sangzuali
2011-2012
President : Pu Lalsanglura Poonte
Vice President : Mosia Vanlalhriata
Secretary : Benjamin Lalsangliana
Asst. Secy : Laltlansanga Khuhly
Treasurer : K. Sangkhumi
Sr. Adviser : Dr. Zoramthara Zadeng
: Mrs Jessie Sangzuali
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
15/134
15
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
CHANDIGARH MIZO UNION SECRETARY REPORT
Benjamin Lalsangliana
Secretary
2011-2012
Kum 2011-2012 session hi July 2011 atangin a in tan a. Chandigarh MizoUnion hi a dinchhan leh a motto Karam leh hnam tan tiha nih angin, hnamdangkarah mizote kan zahawmna humhim leh kan hmingchhiat theihna laka venhim hia tum bulpui ber a ni. Pathian kaihhruaina in tun session chhung zawngin harsatnalian tham awm lovin he pawl hi tluang takin a kal thei a ni.
CMU chuan kumtin kumpuan a nei thin a, kum 2011-2012 Session hi CMUchuan ZIRNA UAR KUM ah a puang a ni.
2011-2012 session chhunga CMU hmalakna hrang hrang te a tawi kim thei
ang berin lo tarlang ila:
1) CMU hruaitu thlanna:Ni 7thAugust 2011 ah kum 2011-2012 session chhungatana CMU Office Bearer (OB) tur thlan a ni a, heng mite hi thlan an ni-President : Tv. VanlaltluangaVice President : Dr. Zoramthara ZadengSecretary : Tv. Benjamin LalsanglianaAsst. Secretary : Nl. K. SangkhumiTreasurer : Nl. Z.D. Lalbiakpuii
9thAugust 2011 ah hruaitu hluite nen charge inhlanna leh O.B Meeting neih nghala ni a. Hemi ni hian CMU Executive Committee Member ruatna neih nghal a ni.Chungte chu:-1) Tv. Lalmalsawma 2) Tv. R. Lallawmkima3) Tv. Lalruatfela 4) Tv. Laltlansanga5) Nl. Lalbiaktluangi 6) Nl. Lalhruaizeli
Heng mi pahnih (2) hi Senior Advisers atan ruat nghal an ni bawk:Pi. Jessie Sangzuali JoshiPu. Lalsanglura poonte
Amaherawhchu rokhawlhna avangin 27thNovember 2011 khan CMU Office Bearer(OB) inthlan thatna neih a ni a. Heng mite hi thlan an ni-President : Pu Lalsanglura PoonteVice President : Tv. Mosia VanlalhriataSecretary : Tv. Benjamin LalsanglianaAsst Secretary : Tv. Laltlansanga KhuhlyTreasure : Nl. K. Sangkhumi
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
16/134
16
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
28thNovember 2011 ah hruaitu hluite nen charge inhlanna neih a ni a. Hemi nihian O.B thar ten CMU Executive Committee Member ruatna neih nghal a ni a.Chungte chu-
1) Tv. Albert Rosangzuala 2) Tv. David Lalnunpuia3) Tv. Lalthuthiammawia 4) Tv. Lallianthuama5) Nl. Zorinkimi 6) Nl. Lalrohlupuii Tochhawng
Kum 2011-2012 session chhung hian CMU O.B meeting vawi-2, ExecutiveMeeting vawi-9, Emergency Meeting vawi- 1 leh General Body Meeting vawi- 2neih a ni.Chandigarh Mizo Union hnuaiah hian Official Organ (taksa peng) pahnih a awm a,chungte chu:i) Chandigarh Mizo Inkhawm; leh,
ii) Saumbur (Weekly News Bulletin).
i) Chandigarh Mizo Inkhawm (CMI):CMI hi 26thJanuary 2003 ah Chandigarh Mizo Union in Himachal Pradesh a
mizo missionary Rev. R.L. Darkim leh Pi Romawii te thahnemngaihna lehhmalakna a din a ni. CMI hi tu ta bik mah a ni lova, mi tu pawh eng kohhrana mipawh nise, CMI ah hian an leng vek a ni. Chandigarh mizote thlarau lama kanthanlen theihna tur leh inkaihhruaina mumal tak kan neih theih nan a din a ni a,chawlhni (Sunday) ah inkhawmna neih thin a ni a. Chawlhni thawhlawm bakahthlatin kan inhuamna Faith Promise khawn thin a ni a, heng atanga kan pawisa
hmuh te hi Mission Fields a rawngbawlna atana hman thin a ni. CMi zaipawl(Choir) te neiin, Chandigarh khawchhung hmun hrang hrangah zaia rawngbawlnate neih thin a ni. CMI hi CMU hnuaia awm ni mahse mahnia ro inrelbawl hranin,CMI hruaitu (O.B) te pawh member te thlan an ni. CMI chanchin kimchang zawkchu CMI report ah tarlan a ni.
ii) Saumbur:Saumbur hi Chandigarh Mizo Union kartin chanchinbu hming a ni. Kum
2000 atang khan chawlhni tin vawiin ni thlengin tihchhuah tan a ni a. Saumburahhian CMU leh CMI thuchhuah, member ten kan hriat tur atana pawimawhte
chhuah thin a ni a, heng mai bakah hian Article, Hla, News, A tlak tlak vanduai-ah, Bible changte, Thufingte leh thil dang dang a remchan anga tihchuah thin ani. Saumbur hi CMU memberte min phuarkhawmtu pawimawh tak a ni. Kum 2011-2012 Session chhunga Saumbur Editorial Board Member atana ruat te chu:
Editor : Tv. Laltlansanga KhuhlyJt. Editors : Tv. Mosia Vanlalhriata
Tv. Benjamin LalsanglianaManager : Nl. K. Sangkhumi
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
17/134
17
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
2) CMU Lehkhathawn:
Chhiatni thatnia awlsam zawka kan inpuih zung zung thei nan, Member tehome address leh phone number record vek a ni a. Session tir ah CMU chuanmember tin nu leh pa te hnenah lehkha a thawn thin a, CMU President lehSecretary Address leh phone number pek vek an ni bawk. Lehkhathawn ah hianCMU inkaihhruai dan (Circular) thil tel nghal a ni a. Heng kan in kaihhruaina danhi CMU member ni tur chuan a zawm ngei ngei a ngai a, lo bawhchhia leh zawmduhlo an awm a nih chuan CMU chuan Executive Meeting ah chung mi te chu kovina zilh hau thin a ni. Kan hmalakna hrang hrangte a hlawhtlinna tur chuan membernu leh pa te tanpuina kan ngai tak meuh a ni.
3) Freshers Social:Ni 20thAugust 2011 ah ropui takin freshers social Bal Bhavan, Sector 23 ahneih a ni a. Zirna leh hnathawhna avanga Chandigarh a lo awm tharte lawmnahun hlimawm tak kan hmanga, member ten kan hlut hle a ni. Hemi ni hian kum2010-2011 session a zirlai ti tha te, degree first Division a pass chhuahpui mi 5hnenah chawimawina citation mawi tak hlan a ni. In tihhlimna hun hlimawm tak(Vareity programme) neih a ni a, Mr leh Mrs fresher thlanna neih a ni bawk, Mr.Fresher ah Tv. V. Thuhrilsanga (M.A I, Economics) thlan a ni a, Mrs. Fresher ah Nl.Nancy Ramengmawii (B.A I) thlan an ni.Tin, hemi ni hian CMU inkaihhruiana dan(circular) sem chhuahna leh member te hnena chhiar chhuahna te neiin, fuihna
thu tha tak tak ngaihthlak a ni a, zan lamah ruai tuihnai tak thehin kan khar theita hram a ni.
4) Sports & Picnic:Kum danga an lo tih thin angin, 6th& 7thOct. 2011 khan Panjab University
Play Ground ah CMU Annual Sport hman a ni a, member ten kan hlut hle a ni.CMU member te group hnih (2) ah in thenin, infiamna chi hrang hrang hmanginthianghlim takin in elna kan nei a ni. Ni 8thOct. 2011 khan Annual Sport kharnanipahfawmin Nepli forest ah Picnic hlimawm tak neih a ni a, sport a ti tha tehnenah lawmman semna neih nghal a ni. CMU Annual Sport hi memberte kan
inpawh tlanna tur leh thawhhona tha zawk kan neih theihna tur hmanraw tangkaitak a nih avangin member ten kan ngaihlu a, a hlawhtling hle a ni.
5) Zirlai ti tha chawimawina:Ni 20th August 2011- Freshers Day ah CMU chuan a lo tih thin angin
member zirlai ti tha, 1st division leh a aia sanga Degree pass chhuahpui telawmpuina leh chawimawina a nei a. CMU member panga (5) laiin an dawng a ni.Chung mite chu:1) Nl. Gloria Lalhmangaihi M.A (Pub.Administration)
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
18/134
18
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
2) Nl. Z.D. Lalbiakpuii M.A (Sociology)3) Nl. C.V. Lalmalsawmi B.A4) Nl. Jennifer Joshi B.COM5) Nl. Caryn V.L. Puii Class XII
Zirlai 1stdivision a pass zawng zawng ni lovin, Degree pass chhuahpui teleh board exama 1st division chin hnenah chauh CMU chuan chawimawina a hlanthin a ni.
6) Panel Discussion/Seminar:Chandigarh a kan awm chhan hi zirna vang liau liau a nih hlawm avangin,
zirna lama hma kan sawn hi CMU chuan a duhin a ngaipawimawh takzet a. Kumin2011-2012 session pawh hi Zirna uar kumah a puang nghe nghe a nih kha. Zirnalama kan hmasawnna rahbi pawimawh tak a nih beiseiin CMU chuan ni 19thFeb.
2012 (Sunday) khan YWCA Hall, Sector 11 B ah Panel Discussion/Seminarhlawhtling takin a buatsaih a. Kan thupui Mizote leh Zirna tih chu hengResource Person te hian min sawipui a ni:
Pu. Dr. Zoramthara Zadeng Pu. Lalsanglura Poonte Nl. Lalbiaktluangi
Member ten kan ngaihdan sawina hun zau tak neiin hun hlu tak kan hmang ho ani.
8) Member Ralna:Chandigarh Mizo Union member zingah an khawsakpui (in khata chenpui)an chhungte chhiat tawk (thihna) an awmin CMU chuan kan tawrhpui zia lantirnan a remchan dan angin thlanthut emaw ralna hun a buatsaih thin a ni. Tunsession ah pawh hian vanduai thlak takin kan member panga (5) ralna hun neih ani. Chungte chu:
1) Nl. Steffi Lalnunsiami 2) Tv John Martin Beipha3) Nl. Vanlalchhanhimi 4) Tv Samuel Lalruatfela5) Tv. Jonathan Lalhlupuia
.
9) Emergency Fund:Emergency Fund hi rikrum thila kan lo inven lawk theih nan leh kan
mualpho loh nan member ten remchan ang tawk kan nu leh pate hriatpuina inkan thawh khawm thin a. Chandigarh a mizo awmte hi zirlai deuh vek, hmundanganga mizo Officer emaw mizo chhungkua min uap tu tur tumah neilo kan ni a.Mizo heti zat awm ta chu zankhat mitchhin leh tawhsual tawk thei dinhmunahkan ding reng si a. Chung ang rikrum thila kan in buaipui ve na tur sum kanmamawh si, kan sum neihsa lah chu keimahni inrelbawlna ngawr ngawr bak a daih
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
19/134
19
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
bawk si lo. Chutiang dinhmuna kan lo din thin avang chuan hunrei tak atang tawhkhan CMU hruaitute chu luhai takin an lo awm tawh thin a ni. CMU ExecutiveCommittee Meeting chuan nu leh pa te hnenah Emergency Fund tur remchanang tawk khawn mai nise a ti ta a. Tichuan member nu leh pate hnenah
lehkhathawn leh an fate kaltlanga ngenna siam thin a ni. Emergency Fund hi CMUaccount ah a lut lova, kan khawn khawm ang ang chu a tul hun atan chauha hmanturin account hrana dahthat a ni. Emergency Fund hi rikrum thila kan innghahna anih tak meuh meuh avangin nu leh pate pawhin min ngaihpawimawh sak hram sekan ti hle a ni.
10) Magazine:CMU din tirh atanga Official Magazine hmasa ber RALTIANG Vol. 1 chu kum
2004-2005 ah tihchhuah a ni a. Kum 2005-2006 khan Vol. 2 tihchhuah a ni leh a,kum 2007-2008 ah Vol. 3 tihchhuah leh a ni a, tin Kum 2009-2010 ah thihchhuah
bawk a ni. Sum lamah harsatna kan tawh thin avangin kumtin magazine hibuatsaih theih a ni lo a. Chandigarh a mizo lo awm tum te, zirna vang emawhnathawhna vang pawh nise an tan tanpuitu tangkai tak a nih beisei chungin lehChandigarh a mizo awmte kan intarchhuah ve na tur hmanraw pawimawh tak anih thin avangin kumin 2011-2012 session chhung ngei hian Magazine RALTIANG,Vol. 5 kan buatsaih leh a ni. Magazine buatsaih hi a hautak em em a, member tentheih tawpin tha kan thawh a, mi tanpui hreh lo tura kan ngaih ziak mite, sawrkarleh mimal sumdawng te hnenah article ziak tur leh advertisement min pe turinkan ngen chawt mai thin a. Chung mi thilphal te vang liau liau chuan magazinechangtlung tak kan buatsaih theih phah a ni.
Magazine hlawhtlinna tur hian Editorial Board din a ni:
Convener : Pu. Dr. Zoramthara ZadengEditor : Tv. Benjamin LalsanglianaJt. Editors : Tv. Lalmalsawma
: Tv. Mosia VanlalhriataTv. David Lalnunpuia
Manager : Nl. ZorinkimiAsst. Manager : Nl. LalbiaktluangiMembers : Tv. Laltlansanga
: Tv. Albert Rosangzuala: Nl. K. Sangkhumi: Nl. Lalrohlupuii Tochhawng
Ex-Officio member : Pu Lalsanglura Poonte: Pi. Jessie Sangzuali Joshi
Chandigarh Mizo Union hi pawl la upa lo tak mah ni ila, Pathian kaihhruaina lehmin tanpui thintu te zarah kan phak loh tur thil tam tak kan ti ve thei thin a. Tun
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
20/134
20
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
session ah pawh MAGAZINE changtlung tak kan han buatsaih leh thei ta hi kanlawm tak meuh meuh a ni.
11) Property neih belh:
Kumtina kan buaina thin ber pakhat, thil tihkhawm ni khuaaeirawngbawlna tur bungbel C.M.I. nen a tang kawp in lei a ni a. Chungte chu:-Dekchi-1,Gas Burner lian-1,Fianpui-2 te an ni a.Tin,C.M.U.TreasurerNl.K.Sangkhumin Dekchi 1 hi a rawn donate bawk a ni.12) Farewell:
Pathian kaihhruaina leh venna vang liau liau in kum 2011-2012 session chubuaina lian tham em em awm lovin kan lo hmang zo leh ta reng mai. Kum dangaan lo tih tawh thin angin kumin pawh hian kan member Chandigarh chhuahsantawh mai tur te thlahna programme chu 24thMarch 2012 khan Bal Bhavan Hall,Sector23 ah hman a ni a. Tlai dar 4 a hun hmang tanin in tih hlimna hun hlimawm
tak kan hmang a, kan zinga zai leh lam talent nei tha ten hun an rawn hmang a,mit leh beng a tlai takzet a ni..Kan inngaih tur zia thuthlum tak tak infah mawlh mawlh chungin ruai
tuihnai tak keimahni siam ngei, Arsa leh Vawksa, mizo bai te nen ruahthamlohruai kan theh ho a, tichuan zan dar 9 velah kan tin ta a ni.
13) Tlangkawmna:Kum 2011-2012 session hi tam tak tan chuan kum duhawm loh mah nise,
keini Chandigarh MIzo Union tan chuan kum duhawm, kum hriat reng tlak a va nichiang em!! Kan hlawhtlinna zawng zawng te hi chung Khuanu kaihhruaina leh
venna vangte, min duhsaktu te leh min khawngaihtu, min tanpui tura in peihrengte vang liau liau a ni e. Kan Motto Ka ram leh hman tan tih a nih ang ngeiinCMU chuan mizo nunze mawi, sakhuanna leh hnam zia kan chhehvel hnamdangtelakah chawimawia a awm theih nan member te leh mizo tu pawh thawhpui turina sawm tak meuh meuh a ni.
Mizo khawtlang nun ti nuam a, retheite leh pachhia te, mi hnuaihnung lehchhuanchham, hmeithai leh chanhai te innghahna kulh nghet TLAWMNGAIHNAhi mizote thinlungah vul reng rawh se.
CMU, DAM RENG RAWH SE
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
21/134
21
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
CHANDIGARH MIZO INKHAWM SECRETARY REPORTR.Lallawmkima
Secretary2011-2012
Kum 2011-12 session hi July thla atanga tan niin, Executive CommitteeMeeting vawi-11 neih a ni a. Office Bearer Meeting vawi-1 leh Emergency Meetingvawi-1 neih a ni bawk. Office Bearer post hetiang hian siam fel a ni.Chairperson: Jessie SangzualiSecretary: R. LallawmkimaAsst. Secy: LalmalsawmaTreasurer: Z.D. Lalbiakpuii te an ni a.
Tin, heng mite hi Executive Committee Member atana ruat an ni.1. Vanlaltluanga2. Benjamin Lalsangliana3. Lalsanglura Poonte4. Lalbiaktluangi5. Shalom Lalruatfeli6. Caryn. Vl. Puii
ANNUAL REPORT:-
Tun session chhungaChandigarh Mizo Inkhawm (CMI)Annual Plan te chu Pathiankaihhruainain tih hlawhtlin vek a nia, a lawmawm hle. Kan hmalaknatlangpuite chu heng te hi an ni.Group Inthen:A hmasa berin Group-ah inthennakan nei a, members kan tam lem lohavangin Group-3 ah inthenin heng:
Jeremia, Malakia leh Amosa-ah tethen an ni. Group tina leaders tehian an mahni Group theuh ahmawhphurna an la bawk.Tanpuina:Faith Promise atanga pawisa lutkaltlangin thlatin Rs. 1000 aia tlemlovin Malana rawngbawlnaah hlan
thin a ni a. Hei pawh hi Pathian
zarah hlawhtling taka kalpui a ni.Bible Study:Bible Study hi Executive membersten chawlhni vawi-3 na apianginTimothea hnena Tirhkoh PaulaLehkhathawn pakhatna leh pahnihnamin zirtir thin. Heng kan Bible Studyte hi kum tawpah examna neih a nibawk.Member Tlawhchhuah:
Member thlawhchhuah hi thil awlaini lo mah se hruaitu te inpekna zarahtih hlawhtlin a ni.Leadership Training:Ni hnih chhung (16th - 17th Sep)khan Shanti Niketan Childrens Home(Subathu, Himalchal Pradesh) ah miparuk ten training an nei a, hlawkthlak hle ni a hriat a ni.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
22/134
22
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
Retreat:Delhi lam atangin Pastor pathumlaiin ni 28th 30th Oct, 2011 khanYWCA Hall-ah hlawhtling takin min
neih pui theia, a lawmawm tak zet ani.Bungraw lei belh:Micro-phone leh Guitar thar nalh taklei belh an ni a, heng te hi memberste inpekna leh kan thilpektlingkhawm atang tea lei an ni.Lawmman Sem:Tun session chhung hian intihsiaknahrang CMI chuan a buatsaih a,
chunga a ti tha te leh chawimawitlak te hnenah CMI chuan lawmmanheng mite hnenah hian a hlan.Group meet-a pahkatna atangapathumna hnenah.
Bible Exam-a titha hnenah lawmmanpakhatna atanga pathumna.Bible Inchhiarsiak a ti tha te hnenah.Inkhawm kim hnenah
Quiz intihsiakSolo CompetitionDebateElocution leh Extempore Speech-a titha te hnenah lawmman a pe bawk.
Tun session chhunga kaninkhawmna hnuhnung ber chu 29thApril, 2012 khan Pathian kaihhruainain khar a ni. Min veng tu Pathianhnenah lawmthu awm sela, members
te leh chhiartu zawng zawng teLalpan malsawm vek che u rawh se.Amen!
_________________________
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
23/134
23
RALTIANG Vol-V 2011 - 2012
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
24/134
24
RALTIANG Vol-V 2011-2012
MIZO SECTION
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
25/134
25
RALTIANG Vol-V 2011-2012
THAWNTHU PAHNIHVanlaltluanga Tochhawng
PAKHATNA AH CHUAN: El Lute
Mawl si, rethei bawk si:oney M ten thiam tak mai a El Lute tih hla an sak hi a hre thin tawh phawthi chuan nalh in tih ve vek ka ring a ni. He hla phen ah hian thawnthungaihnawm em em mai a lo inphum a lo ni. He hla a an sawi El Lute hi ahming dik tak chu Eleuterio Snchez Rodrguez a ni a, kum 1942 khan
Spain hmar lam a mirethei tak chhungkua atanga rawn piang a ni. A hun lai chuanSpain rama misual an man duh ber a ni thin hial nghe nghe. Vawi tam tak Jailatangin a tlan chhuak nghe nghe bawk a ni. Vawikhat mah lehkha zirna a dawnglo va, a hun hmasa lamah hi chuan ziak leh chhiar thiamlo mimawl kan tih tur
ang chi hi a ni.Rethei bawk, thubuai nei bawk chu:
El Lute hi an man hmasak berchhan ah chuan ar a ruk vang a ni a,thla ruk chhung tang turin an hrem ani. Hemi hnu lawk hian man a tawknawn leh nghal a, a chhan chu Madridkhawpuiah tlereuh dawr rawk a ni a, avengtu chu thah a ni. Hetah hian ElLute chu rinhleh man in an man a,Kum 30 lungin ah hna rim tak thawktur a hrem a ni ta a ni. Rethei bawk si,lehkha thiam bawk si lo leh hmelhriatnei ve ta lo chuan a tuar phah ta a ni!A tan chhung hian vawi tam tak tlanchhuak leh tlan chhuah tum a ahmanhleh avangin Spain rama misualan man duh ber Most Wanted a nih
phah ta hial a ni.Mawlna hneh tu El Lute:El Lute chu lehkha thiamlo
mimawl a ni kan tih tawh kha, mahsethiamna hlut zia a hrechiang em emmai a, Jail a atan chhung hian amahinlehkha an zir tha leh ta ngat ngat maia, Jail chhung atang hian danlampangah degree a la a, lehkhabu
pawh panga (5) lai a ziak nghe nghe a,a zalenna pawh a sual chhuak thei tanghe nghe a ni. Mimawl ve tak thin,thubuai pawh ngah ve tak thin khaSpain ram mai nilo, khawvel ah mihmingtha takah a in vawrh kang theita hial a ni.Boney M hla hian chiang tak maiin anrawn sawifiah a, mi pakhat ramsa angmai a an veh an veh a awm, a chhanchu an retheihna khan rukru lo theilodinhmunah a dintir vang a ni. A hnuahretheihna vang bawkin a thiamnarengah thiamloh chantir a ni a, kum 19mi lek a nih in anung chunga phumboturin Jail runthim an belhtir a ni. Vawitam tak tlanchhia in Misualhlauhawmber tih hming puttir thinmahse Pathian khawngaihna vanginlainattu a nei zel thin tiin min hrilh ani.
Keini ve hi le?Keini ho pawh hi ka ti, mahni
inchhung lumah nuam ti takin kan loawm veng veng a, midangte tanamalsawmna nih tum lo hian kan lo
B
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
26/134
26
RALTIANG Vol-V 2011-2012
inkuangkuah veng veng mai lawngmaw? Kan chhungkua kan rel fel ang a,in buaipui thei ve lo leh buaipuituneilo hi misual vakvai ah kan lo
chhuah ang e. Pathian hian mi zawngzawng hi inangkhat vek hian min enasin. Nakinah Pathian court ah hiankan in sawifiah zo lo palh hlauh ang tiha van hlauhawm em. Heng mite bertechunga in tih hi ka chunga ti in ni titu hian kan chungah ro a rel dawn asin.
PAHNIHNA AH CHUAN: MauruangiMauruangi kan hre awm e, mizo
thawnthu lar tak a ni. Nuhrawn sualvangin rethei takin a nun khua ahmang chho a, taima taka a hna athawh thin vangin vai lal nupui ahnuamsa takin a tang ta tih kan hria. Hethawnthu hi kil lehlam atangin ibihchiang chhin teh ang hmiang.
Mauruangi thawnthu hi hmanah
kan nu leh pa, pi leh pu ten min hrilha, kan chhiar bawk a, thawnthulungkuai tak leh zirtir nei tha tak ani.? Kan ti awm e. Kei he thawnthuka hriat apianga ka rilru a lo lang chuMizo Nationalism a ni. Mauruangi hikan hriat theih chin ah chuan mizonula vai tlangval hausakna leh amanawmna it vanga a hmeichhiatna hralhhmasa ber a ni ka ti lo theilo. Hei vang
hi em ni aw, kan mizo nula Mauruangilaizawnte hian hnamdang pasal nei intam tak em em mai ni. Mauruangithawnthu kan chhiar chuan Mauruangidinhmun lo tha ta leh vai lal nupuia aawm chu chhuang em em leh chan thaa chang ti em em hian kan sawi thin a,
a nuhrawn leh a fanu chuan Mauruangidinhmun chu an it em em bawk a ni tihpawh kan hria.
Mauruangi dinhmun hi
tunthleng hian kan mizo hmeichhe tamtak hian kan la it em ni aw ka ti, kanmizo hmeichhiate hian nationalism hiengtin nge in ngaih ve le,inhmangaihna chu a hlu ngei mai,mahse mizo mipa te pawh hianinhmangaih chu kan thiam ve tho asin, custom leh culture hrang lutuk, eileh in zawng zawng pawh in ang lo nenhi chuan hmangaihna hi a dai duh bik
ngawt ang. Mizo mipui hrim hrim pawhhian kan ngaihdan thlak ngai kan nei.Kan nula ten Sap an neih chuan kanngaisang sawt emaw tih turin kan awma, vai an neih chuan kan hmusit lehthung si.
Kei chuan hausakna lehdinhmun tha zawk it vanga hnamdangneih hi ka ngaisang ngailo a ni.Mauruangi thawnthu pawh hi thawnthu
tha leh zirtir nei tha tak ah pawh kangai thei mang hlek lo nia. Hnamdangnupui pasal ah inneih san tham pawhkan la awm loh hi, Mizo mipate hi chuhe lam ah hi chuan kan la fihlimkhawp hian ka hria, kan hmeichhia tedinhmun nena khaikhin chuan. Mipa tehi chuan Zo hnahthlak Lanu ngei kanla tia. Kan nula te hi chuan Kei zawngka thlang Mizo val ngei ti theilo hi an
tam ta tlat mai. Hawh u, kan nulaMauruangi laizawn te u, i inngaihtuahtha leh ang u hming, tisual tawh tanchuan ka sawi thei lo, la ti ve lo zawngzawng te hian kan mizo nationalism ahhian i chiang thar leh ang u.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
27/134
27
RALTIANG Vol-V 2011-2012
________________________
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
28/134
28
RALTIANG Vol-V 2011-2012
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
29/134
29
RALTIANG Vol-V 2011-2012
LUNGLENJoseph Zaihmingthanga
ipui lai tih takah zing ni chhuak pawh a rum nghal ul mai a chhunah pheichuan na tak a ni. Kan in sira ka nu pangpar chinna bul vel ka thlo fai a,Radio ah R.Vanrammawian An lungleng ve ngei ang tih hla a rawn sa riai
riaia ka rilru a la zar mai, a hla chu ka chhinchhiah a nidanga chhun lunglen(radio programme) hun apiangah chuan ka chang ta thin a, ka vannei ang reng akan awmna lam tlang dungah khan a lo lar phian a.Ka ngaihthlak apiang chuanlunglenna mak tak mai chuan mi tuam ziah thin a, thil tam tak ka ngaihtuah in kamitthla ten ka chhui kir a, mahniin ka nui leh ver ver thin. Ka hriat theih chinahhemi hunlai hi khual khua a kan awm hnua ka lunglen ber lai ala ni awm e.
Lungleng han tih ngawt mai
hi hrilhfiah har tak alo ni a, hanngaihtuah ngial pawh hian atlukpuiawm thil dang han sawi tur hi vang takani a..a awmlo ni deuh berin ka hria.Vawikhat pawh kan thiante nen insawifiah siak angu kan ti a, kanthianpa pakhat chuan Hremhmun tihlohah chuan mi hring hremna tha berani ati a, a dik viau in ka hria. Diktakchuan kan hriat ve theih chin leh tun
hun kan ngaihtuah hian thil hi alointhlak danglam chak hle tawh a,tunlai mi han ti ve khanglang ila, abikin khawpuia cheng te hi chuanlunglen hi kan hre vak lo ni te pawhinka hre thin. Zirtawp tlai school banveleh computer an thut chilh a,athenin basketball khel turin an innghak khawm bawk a.Keini naupan laive chuan Aibuh la turin kan han in
nghakkhawma, inrinni zingah Chakaichhit turin thian te nen kan liam damdam thin kha a ni a. Chuvang chuan anlung a leng ve vak lo pawh hi ka thiamtho mai. Kan puitlin deuh hnu HighSchool kan kal lai te pawh khan nuamkan tih ve ber chu zan thla eng
hnuaiah, Guitar nen field chhak
kotlanga thut khawm a, Aw ka lenrualte u, min dawn pui ve rawh u.. hantih vang vang te kha ani ve a.
Zan lamah chuan nula rim turinkan chhuak ve hal hal thin a, nuthlawidawrah kan in nghak khawma, lenchhung daih tur kuhva cheng 2man(cheng 1-in 4 ala ni), vaihlo zialtel 1 leh kan nula rim ta tur coconutkan ro cheng 1 man kan han lei ve ngei
a, ngaihtha taka kan len lai a, kan nularim ngaihsak lek lova Bawng insi entura kan tlan chhuah san lai te kha kamitthla ah a la cham reng a, hmannilawk ang mai a la ni. Insuk mawlh maikha a ni nuam kan tih thin. 3 bandTape kan han kenga kan nula hruai tenkan thawmhnaw min han suk sakakeini lah phakar ta reng reng kanthawmhnaw bal lutuk chin kha chu in
lamah kan su diam tawh thin a, ballutuk lo suk ngai tawh si han ken velkha khang hunlai kha chuan apawimawh khawp mai. Nula te pawhchu an insu zo hma ngei tur a ni, anihlohvek pawhin a thian a kid ve deuhten an su anga, ani chu kan bulah card
N
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
30/134
30
RALTIANG Vol-V 2011-2012
a deng ang a. A changtupa kapkarah acard ken sak turin a thu ngei tur a ni,chu chu ziak loh dan kan neih zingahchuan a zawm nuam ber pawl a ni
awm e. Chawlhni tuka thawmhnawnawh laia chabet ka then mawlhmawlh chang lah a tam narawh, mahsenui var var chungin ka thian thin.
Pen tui rimtui ngei maiinlehkha fiah vaklo romantic tawk velacheimawi ah a awn zawngin Arsi ennaleh chhawrhthlapui enna te, ni enginhna a thawh hnem zia thleng hianringhlel la, I laka ka rilru pek chen
erawh hi chu ringhlel ngai suh ang cheaw... kan han ti hnap mai a, a kawmah Open with smile tih kan hanchhilh leh ngat phei kha chu..lunglenarual khum thin te pawh hi ngaihtuahnapiahlam ram, duhthusam ramraiah minhruaiin min chawlh tir vang vang thinzawng ani. Dar 8-ah ka lo nghak angche couple Rs 100/- ania DJ-pawhchumi khami a ni dawn tih vel nen
chuan a kar a hla deuh nangin, ahunlai rau rauah chuan a hlimawm fezawk in kei chuan ka hre thin.
David-a hmanhmawh takin alo tlanlut a Inrinni ah Pu Rina te lo zawhnaah kal ve ila a rawn ti a, phur fahranin ka lo aw ve mai bawk a. Dam luilamah lo zo tur kan han in zui damdam a, tu tu te emaw kan hanchhawm ve hnak hnak thin te kha
aw..tunah zawng mual an liam maipawh ani tawh lova, dairial an changzo tawh si a, khua an tiharin lung an tileng thin ngei mai.Chawlni zaninkhawmah kohhran Secretary in phurtakin puan tur pawimawh an puanga,
thupuan tawp dawn lamah a hma lamzawng ai a phur mahin K.T.P-tenKrismas thing lak tur tih a puan atanghi chuan tunge ka kal pui anga tunge
chawhlui ka kil pui ang tih ringawt kalo ngaihtuah tawh thin. Kan han thawkchhuak ve ta cheng a, thingtuai maltetiat vel pasarih tal kawngpui thlenhmanlo tan chuan hmeichhia pawh kankawm tha ngam ngailova, chuvangchuan hah pawh sawi lova put tangtang a ngai thin. Khawvel dang awmtih reng kan dawn ngai lova, hah lehrawl kan ngaihtuah hek lo, nui bawk
bawk chung a khua a kan in chhawmluh chuan hlawhtling thawkhatah kanin ngai thin.
Ka nu office bang lo hawkawngkhar tih rik chuan kasuangtuahna ram atang chuan minhruai bo ta a, mahse nitin mai chuanka ngaihtuahna luah fo tu chu khanghun lai te kha a ni ta fo mai ani. Theihnise ka thian hlui te kha tawn leh ka
chak em em thin a kan khawsaknahmun te a in an loh tak avangin inhmuh mai mai alo har tawh nen, anhmel leh an nun dan suangtuah zui maibak chu tih theih a vang hle.Sawifiahthiam chiah loh mahse nun dan phungpangngai ni chiah silo hian engemawtak hian min mawlh tlat hian ka hrethin, kan thianpa tihdan takah kanghilh deuh dup hian ka in hre thin a,
tun hnu a ka ngaihtuah hian kha tihlaia ka awm dan kha Lungleng ka lo nireng mai tih ka hrechhuak a. Tichuankei chu a kuang a lenglo khawpaluangliamin LUNGLEN-ah rual kakhum thin a lo ni.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
31/134
31
RALTIANG Vol-V 2011-2012
_______________________
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
32/134
32
RALTIANG Vol-V 2011-2012
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
33/134
33
RALTIANG Vol-V 2011-2012
KHAWNGE I THLEN CHIN TURDarrokima
awmsakna leh ropuina uma mihring kan tlan suau suau ka hmuh hian, kanthlen chin in an si lohzia ka ngaihtuah chhuak fo thin a, mak tih chang kanei a, mahse, khawvel dan a ni a, thil mak ni pawhin a chang chuan ka hre
leh chiah thin lo. Chutih ruala ka ngaihtuah chhuah thin erawh chu; kan thlenchin thleng tur leh kan tawpnaa tawp tur hian tumahin mawh an phur lo.Keimahni hi a mawhphurtu dik tak chu kan ni.
Lehkha kan zirlai atang reng hian kan thlen chin tur leh kan tawpna turawm tawk vel hi chu mi hian an lo hmu lawk ruak thin a, an hmu dik duh phianbawk. Chu chu eng nge a chhan kan tih chuan, kan tum ram pana kan kal laia kan
phei then an thlir hian kan thlen thui theih awm tawk vel hi a lo lang chiang emem mai a lo ni.
Han tleirawl chhuah phat hianvawi khat na reng reng chu at han soa, khawvel hi nuam chena tal ralna turhmun emaw han tih phat chu a awmve chawk a, amaherawhchu, chukhawvel chu a rang thei ang bera kanharhsan loh erawh chuan kan tawpnachu a chhuanawm duh lo khawp mai.
Mi thenkhatin college chu chhaszawnna hmun tur emaw an rawn ti a,fashion show-na hmun emaw ti tawkeng emaw zat an awm bawk a,thawven zirna hmun emaw han tiringawt tawk pawh hlui hnih hlui thumdaih hi chu an awm ve mai zel. Andemawm hran lo.
Sikul uniform phelha he hmunhan chuankai phut hian nunphung hi a
pangngai reng thei bik lo. Mahse,nunphung pangngaia let vat nachangkan hriat loh chuan kan tal ral ringawtmai dawn a ni. Nuam tawla inlek vel a,ropui ta riaua inhriaa kan inchhekarbawm vel lai khan, mi faten dingtakin hma lam an lo pan si a, hnungah
kawl ek kan thai a, engmah ti ve theilo leh ding chhuak ve thei lo emaw kaninti zui leh ta mai thin a ni. Chu chu ani ngawt lo. He leilungah hian Pathianhian min din chhan eng emaw chu anei ve ngei tur a ni a, chu thil zawngchhuak tur erawh chuan keimahnichiah kan pawimawh ta a ni.
Pathianin keimahni-ah hiantheihna a dah a, chu thil chu hmantlaka chhuah tur chuan thawhrimnahmanga kan sual chhuah ve a ngai a,mi tam zawk hian kan sual chhuak peihthin lo.
Kan hma-ah khua a lo dur a,kan zuai a, kan nguai a, kan khur a,kan zam mai thin. Chu chuan kankawng zawh peih chin a titawi a, kan
thlen chin a titawi thin. Favang khawnuam tak chuang chhuak tur chuan furchhia pal tlang a ngai si a, chu furchhia tuar chhuak zo lo chuan kankulcho a, kan chau a, kan peih lohhnu-a la bei tang tangten tlangthawveng an thleng chu chil putin kan
N
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
34/134
34
RALTIANG Vol-V 2011-2012
thlir leh a, inchhirin ban a chen fothin.
Engatinge chutiang dinhmunahchuan kan din thin? Huaisenna kan
tlakchham vang a ni fo. Zirlai ka ni a,ka thiam thei vak lo a, ka thiante aiinka rilru a chak lo a, ka rethei bawk sia, ka tan dam khawchhuah ve chuharsa bik riauin ka hria a, chu chuanmin tizam, ka thlen chin a lo tawiphah ta thin a ni. RL Stevensonchuan,I hlauhna chu nangmahahtham raltir la, I huaisenna chu mitetawmtir ve ang che, a ti. Keini chu
kan hlauhna hi a thamral theilo a,hlauhlawpin mi dang kan thlir a,keimahni thleng hian kan thamral thina lo ni.
Stevenson-a sawi ang hian, mihuaisente huaisenna te hi chu midangpawhin an lo huaisen phah ve a, sipaigeneral huaisen tak pakhat chuan ahnuaia sipai sang rual rilru a tihuai a,indona-ah hnehna a chantir phah thei.
Chu chu huaisenna awmzia chu a ni.Billy Graham pawh khan,Huaisenna hiintihhmuh theih a ni. Mi huaisen nghettaka ding chuan mi dangte tha a tichakthin, a lo tih chiah reng kha! Le, ihmaa mi huai kal tawhte en la, harhrawh le. Leilung hian ding chhuak vengai lo turin a ruat sa lo che a, engkimhi i kutah a dah tih ngaihtuah nawnleh rawh.
Hlawhtlinna leh ropuina te hi ihma-ah a rawn chhuak phut phut dawnlo tih hre reng la, hlawhchham ngamkhawpa huaisenna nen hma lam panrawh le. Chhe lailet ta der emaw iintih khawpa hlawhchhamna pawh ihmaah khan chhawp chhuah a ni thei
tih hria la, mahse, hlawhchham ngamkhawpa huaisen lote tan he khawvelahhian din chhuahna a awm lo tih hi hretel ve nghal bawk rawh.
He thu hi hrilh leh phawt cheka duh. Herbert Casson chuan,I hawingaiin hawi rawh. He thurawn kanmamawh em em hun chihnih a awm kan ropui ni leh kan hlawhchham derni, a ti. Kan hlawhchham der ni a lothlen pawhin beidawng tur kan ni lo a,kan ropui ni a lo thlen pawhin chapotur kan ni lo tihna tluk a ni. Chumiawmzia chu keimahnia nghehna kha
kan thil tawnin a her che eih tur a nilo tihna a ni.
Harsatna leh manganna kantihte hi mihring siam liantu a nih miauavangin, chutiang thil chu i tawngmiah lo a nih chuan i ropui ngai dawnlo tihna a ni. Tap khawpa mangannatel lo hian khaw eng a chuan chhuahtak tak theih loh. Harsatna lehmanganna-in kan kawng a dal a, kan
tal chhuak zo lo a nih chuan kan thlenchin chu engti kawng mahin a thui theilo. Thomas Carlyle khan,Mi chak lotekawng daltu hi mi chakte tan chuanhmasawnna rahbi a ni daih thei, a tihkha a dik ngawt asin. Ka thiam theihvak loh leh ka retheih vanga zirnakawnga ka hlawhchham let der a nihchuan ka tan ropui ni a thleng ngaidawn lo.
I hmaa mi huai kal hmasa tamtakte chanchin ngaihtuah la, nang aiathiamthei lo, nang aia rethei an lo dinchhuah tam tawhzia ngaihtuah la, chuchu an chanvo tura ruat lawk a ni biklo, i chanvo pawh a ni ve thei tho. Itumruhna leh huaisenna hmanga i sik
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
35/134
35
RALTIANG Vol-V 2011-2012
tluk ve erawh a ngai mai chauh zawk ani.
Biate atanga miten mi a emawan tih khawpa huaisenna nena thawk
chhuak, kekawr mawngpawp lehzanriak buhfai nen chauha Shillong-alehkha zir tura ke ngata thawk chhuakngam nih kha a hunlai chuan mi anileng hna a ni. Hmeithai fa tan pheichuan a tiha tih sa loh loh a ni. Mahse,chu huaisenna kuhmum lo par chhuakchuan India Parliament-ah a thuttir a,Pachhunga College Principal a nihtir a,tu nge Dr. H. Lallungmuana tih hi
inzawh a ngai tawh lo.Lehkhathiamthei a ni bik lo a, mahse ahrat lak miau a, a tumruhna chuengmahin a dan zawh miau loh avangina tawpah malsawmna chuan alo hmuaklo thei ta lo a ni. Chu chu thil awmdan chu a ni. Malsawmna hian zuan tura hai ngai lo.
Hlawhtlinna te, malsawmna tea lo thlen hnu hian, an hrehawm lai
kha an thlir kir a, chu chu sawi nuaman tih lai ber a ni zui ziah bawk. Chuchuan eng nge a entir? Kawng nuamtaka kan kal lai ai chuan, a pawimawhlai tak a nih avangin a hnu-ah sawi anuam zui mai thin a lo ni. Bike neih veloh vang te, mobile phone neih ve lohvang te, thawmhnaw hak ngai hakngun bik lutuk vang tea college kalhrehawm i lo tih a, zir zawm tawh loh
mai te i lo duh rum rum a nih zawngin,ngawi teh, i buaina a bul em a, itlakna pawh a sang ngai lo ang.
Inhlawh chawpa lehkha zir tauhtauh a, lo ding chhuak tate hianofficer an nih hnu-a an hnathawhnachanchin ai chuan, lei laia an inhlawh
lai chanchin te, thingzai thiara aninhlawh lai chanchin han sawi te khangaihnawm an ti zawk fo a, an retheihlai kha sawi nuam an ti thin. Chutiang
chiah chuan nang pawhin nakina sawizui tur thawnthu ngaihnawm i nei turkha lawm zawk la, phur takin zirringawt mai teh.
Tichuan i thlen chin tur khamitthla lawk la, he hnam tana thil hlui la tih ve turte kha suangtuah pahbawk la, chu chuan huaisenna leh thatho-na a pe ang che. Mi pangngai i nihchuan i hnam tan thil eng emaw tak
tih duhna rilru i nei ve ngei tur a ni a,chumi ti tur chuan hrehawmna te,harsatna te, retheihna hmang teachher hriam i nih a ngai a, chu thilin achher hriam theih loh khawpa zuau inih erawh chuan he hnamah hian i lopiang ve ringawt tihna a ni a, i hnamhian nangmah atangin eng thil tha mahdawn let a nei ngai lo ang.
I hnam tan hian eng thil mah ti
ve thei lova i inngaih chuan eng mah iti ngai dawn lo a, tih ve theih i beiseitlat erawh chuan eng emaw chu i la tive dawn khawp. I tu leh faten ithlanlung chu duat takin an rawnenkawl ang a, mahse, I thlanlung chu itu leh fate tabil ni lovin, Mizo hnampumpuiin an intawm, an ngaihhlut emem a la ni mai dawn a ni. Chu chu ibeisei ngam em? Nge tuna tang hian i
tlin ve chi lohah i ngai nghet nghalhmiah a, i beisei ngam lo zawk? Zingni chhuak dal zo zan thim a awm loang bawk hian, beiseina hneh theiharsatna engmah reng reng a awm lo,tih Beru Williams-an a lo tih hingaihtuah rawh
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
36/134
36
RALTIANG Vol-V 2011-2012
Tunah chuan zirlai mai i ni a, ihma lam huna kawng zawh tur lathuizia i ngaihtuah a, eng hi nge beiseitur pawh i hre thiam lo a, i zam a, i
chau a, ding chhuak zo ve ngangdawna i inhriat loh chang te a awm ani thei, a hma lama Thomas Carlyle-a
thusawi kan ziah khi han chhiar nawnleh thin la, i harh leh hawk hawk thinmahna! Harsatna leh manganna te himi tam takin an lo puitlin phahin an lo
dinchhuah phah tawh si a!! Nangkhawnge i thlen chin ni ve dawn le?
______________________
RAM LEH HNAM DINCHHUAHNA.
India, khawvela mipui rorelna Sorkar lian ber,Hnamzia, Sakhua leh tawng hrang hrangte;In dip dal lova zalen taka chen ho theihna;Khua leh tui kan ni hi kan vannei thlawt a ni.
Pian hmang, vun rawng vanga inthliarna awmlo,Huan zau taka parmawi chitin reng te,Mahni zia theuh a mawi taka an par vulna,Khawvel hnamdangin partlan an chakna Huan a ni.
Khaih aw, hnamzia, tawng, chi leh sakhua in zahsakin,Khua leh tui tha ni chungin ram leh hnam humhalh ila,Mihring chanvo, dikna leh zahawmna hlut chung zelin;Zonunmawi hmatiang kal siam zai i rel ang aw.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
37/134
37
RALTIANG Vol-V 2011-2012
Mahni leh mahni indo hnam tunge ding chhuak ngai?India ram, Mizoram kan ramah ngei hian;Inpumkhatna, Tanrualna leh Inlainat tawnna chauh hi;
Ram leh Hnam din khawchhuahna tur a ni e.
Issued by: Directorate of Information & Public RelationsGovernment of Mizoram: Aizawl
RILRU LEH THINLUNG
Lalthanmawia
e thil pahnih rilru leh thinlung hi kan nun a bet pawimawh tak mai pahnih ani a. He thil pahnih hnathawk chak tak mai hian kan nun min kai hruai hnehhle a ni tih kan hriat theih atang hian taksa bung tangkai tak a nihzia min
hriat nawn tir leh thin.Awm lo ata awma min siamtu
kan PATHIAN hian rilru leh thinlung
hmanga kan chhia leh tha hriatnahmang thei tur a EVI leh ADAMAbawhchhiatna atanga rawn intan chhoin kan nun chu hemi pahnih (rilru lehthinglung) hian min awp bet hneh hleta mai. Mi lian leh mi te te,hawihhawm leh misual tak tak lehmifel nun dik tak mai te in min thenhrang ta a, kan taksa bung a thu neituleh roreltu ti ila kan sawi sual awm lo
e. Hemi a nih vang tak mai hianmihring rilru leh thinlung inang lo taktak leh mizia hrang hrang nei tih takahkawng hrang hrang ah min then darhta a. Thil engkim kan tih in kan rilruinkan ngaihtuah a, kan thinlung phekahkan vawng thin. Rilru chu kan thil tihdawn reng reng a hma min lak tir tu a
ni a, thinlung chu chak tak mai rilrupawhin a hneh loh min kaihruai hneh
em em tu a ni thung si. He thil pahnih(rilru leh thinlung) hi tang kawp tlatmahse hman na inang lo ve tak tak anga lang chang nei a ni a. Thil pakhat achiang deuh chu lehkha kan zir emawthil ngaihtuah tur engpawh kan neih inkan rilru in kan ngaihtuaha kan zir thina ni. Chutih lain hlauhthawn thil thuah kan rilru in a a ngaihtuah phak lohleh kan tih ngam loh min tih ngam tir
tu chu kan thinlung a ni thung. KanPATHIAN hian a ropuina a van ti langchiang thin em.
Harsatna, lungngaihna,lunglenna, buaina, hrehawmna,manganna, lawmna, hlimna, phurna,thlaphanna zawng zawngte hi rilru inmin ngaihtuah tir a, kan thil tawn a
H
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
38/134
38
RALTIANG Vol-V 2011-2012
thlen dan a zirin kan rilru ngaihtuahnachuan kan thinlung a thlen a, kantaksa pawn lamah mite hriat theihin alo lang chhuak ta thin a ni. Kan rilru
leh kan thinlung chu kan nun minkaihruaitu a ni si a. Engtin nge kannun kan in kaihhruai tir ve tak angmaw?
Ka rilru ka thinlung,Boralna kawng min zawh tir lo la;Hlimna eng chu min hmuh tir la,Thihna luiral ka kai hma zawng
Mite tan hlimna thlen zawk ang che
____________________
THE RIGHT TO FREE AND COMPULSORY EDUCATION ACT, 2009
Naupang kum 14 chinte dikna leh chanvo humhalh nanThe Right of Children to Free and Compulsory Education Act, 2009chu India ram pumah 1st April, 2010 khan hman tan a ni ta.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
39/134
39
RALTIANG Vol-V 2011-2012
He Act ah hian Chapter VII leh Section-38 a awm zirdanphung tha zawk a naupang kum 6-14 zirlai te zirtir dan tur ruahmannaa ni a, Schedule (Norms and Standards for a School) a awm tel bawk. HeAct hian Elementary Section a pawl 8 thleng a zirna a huam a,naupangten an kum mila pawl an sawn theihna tur pawh duan a nibawk.
Mi zawng zawngin he Act zirchian leh hriat a, tihhlawhtlinhi kan mawhphurhna a ni.
Issued by:-State Project OfficeMizoram SSA Mission
KALVARI A I HMANGAIHNA CHUANJohn Zothansanga
a computer ah chuan ring mangkhengin Tupac a rap Only God can judges
me ka play a, weed ka zu a, ka roomah ka inkalhkhum a, nuam tak a ni.Inti kohhran mi ho in Chungtiangah mu anga thlawkin tih hla an sak te hi
chu nep tak a ni, keichuan sak buai hranpa pawh ngailovin weed zu chungin vanah te khian mu anga thla zarin thlawkin ka leng thin. Ka thianpa Reubena nenkan inkawmloh zan tak ania, a bialnu nen an inthen pek a, a lengchhuak peihlova, keipoh inah ka awm a, ina ka awmve hi chu chhungte tan chuan ninawmmai a ni ngei ang. Chhungkaw pangngai tak atanga seilian ka ni a, ka nu leh pa tehi sawiselna tur ka hre lo, mahse Pathian lakah hian ka vui ve tlat a, ka hmangaihber nunna min laksak miau avangin, ni e, hmun danga lehkha zira a awm avangaalo haw hun thlahlel em em a ka awm thin lai khan a ruang dai nen ka hnen a
rawn thleng a, engkima lungawi zir tih chu thinlung ber a tliah tawh si chuan tihmai mai a ni. Chuta tang chuan Pathian lakah hian ka rinna ka nghat ngam lehtawh ngailo. Chutianga rui buai renga ka awm lai pawh chuan ka nu leh pa teerawh chu ka tan an tawngtai bang chuang lo. Ka thianpa Reubena erawh eiruhausa fapa a ni a, a nu chuan amah aiin sakhua a ngaihsak zawk a, a pa pawh aeiruk sum hmanga kohhrana intheh lar mi a ni. A pa eiruk sa kan lo eiruk ve lehthin avangin a pa hian keini thian dun hi vawi tam jail ah min khung tawh nghenghe a, kan sim chuang lem lo. Ruih kan duh miau a!
K
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
40/134
40
RALTIANG Vol-V 2011-2012
Dawhkana ka lehkhabu chu kahnawl thla thuai a, kan nui leh nghekphawt a, engnge tih tur pawh ka hre
chuanglo, a tlachawpa awmalungkham neihloh chu a nuam ber mai.Ka phone a rawn ri a, ka thu hriatchuan nuih a ti za ta hauh lo,Reubena a inawkhlum..ka harh kawka, a rang lamin an in panin ka tlanphei a, Reubena ruang kan hmu zetchu awih har tak a ni, ka thianpa mainilovin ka unaupa a ni asin! Ka mittuika dang zo lo, ka kun hniam a, a kut
ka vuana, sawi tur ka hre lo. Reuben-au chuan lehkha minlo pe a, kan en a,thi alo awm tel a, Reubenan ka tan aziak alo ni a. Boiha, ka kalsan ta maiche, min hrethiam ang che. Hei thi hi,kan pahniha kan leidun kha, nangmahngei hian thlana phum ka nih hma inmin awrh tir ang che. Mangtha BoihaKa thi awrh lai Reubena nen thla hnihliamta vela a inang kan lei chu ka vuan
a, ka tap a, Lalpa engngati nge? tiin kaindawmkun a, kan thi kross lem chu kaen vawng vawng a, ka thawk a chauthut a, ka tlu a...a bak hriat zui ka neilo.
Huan pakhat reh ruih ah hian ka loawm a, a huan luh dawn ah chuanGethsemane tih alo in tar a, mipakhat hi ka hnenah lokal in Lokalrawh mi lo ti a, ka zui a, mi pathum
thing nghenga lo thu kan kalpel a,chuta tanga hla vak lo ah chuan mipakhat thingthi chunga lo tawngtai hika hmu a, ka thlir reng a, a hmel chutha hle mahse lungngaihna in a khat a,van lam a hawi a, a tap zawih zawih a,ka bula ding reng chu zawitein
Nazareth Isua tiin alo phun sep a, kaen renga, a lungngaih em avang chuana hmaiah te chuan thlan tui a bualin a
far zawih zawih a, en teh, a lungngaihvangin a thlan thisen ang hialin a farka ti! Lungngaih vanga thlan thisen angmeuha luangchhuak thei chu eng angtaka lungngaih na nasa ni ang maw? akut a suih a, a vanvadak leh a Ka Pahe no hian min pel lul rawh se tiin aau a, chu a lungngaihna authawmchuan Van khawpui chu thangkhawkvel mahse, mihring sualna tifai a, tlen
turin tumah tling tawk an awmsilo..Nazareth Isua chauh lo chu.... atawngtai zawh chuan a tho a, mipathum lo mutthlu mek te lam chu apan a, darkar khat lek pawh minvenpui thei lo em ni? tiin a hau a..anchhang lo, an ngawi reng a, ahma lawkkhan Ka rilru a lungngai em em a,thihna khawp hial a ni, hetah hianawm ula, mi venpui rawh u tiin a
chah lawm lawm kha a ni si a...minhruaitu pa chuan Vawiin thleng hianNazareth Isua chuan a lungngaihnavenpui turin min sawm a, mahse alungngaihna venpui ai chuanmuthilhsan kan thlang zawk a, kantlanbosan thin anih hi a ti a, ka ngawireng a.
A hnu rei vak lo ah chuan luruhhmun an tih kalkawng ah hian mipui an
lo zi mur mur a, a hmaah chuan Romsipai leh khenbeh tur dang te nenNazareth Isua chu a kross pu chungin akal hnek hnek a, min hruaitu pa chuankross put hi a har asin tih ringawt asawi leh a, a hmun kan thlen chuanNazareth Isua chu an khawih leh nasa
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
41/134
41
RALTIANG Vol-V 2011-2012
ngei mai, Kross ah chuan saruak ngalngatin an khai kang a, a sir lehlamlehlamah misual pahnih an khai vebawk a, Isua hmel chu ka en chiang a,
a mit te chu a thi khar vel te avangchuan a meng tha hleithei lova, atuihal a ni tih hriat takin a hmui te chuan rovin an rep em em a, a taksa chuka en a, hliam lo lai reng reng a awmlo, chutiang em em a innghaisaknarapthlak chu ka la hmu ngailo. Mahse ,a hmelah chuan thinrim hmel hmuh turreng reng a awm lo, Ka Pa ngaidamrawh, an thiltih an hrelo a ni ala ti ta
talh zawk a. Ka tui a hal.tiin a tawngchuai leh raih a, mittui tla zawihzawih chunga ka en reng lai chuan kabula mi chuan En teh, mutna turkhum nuam tak min petu kharanthleng ah zalhin a awm a, silh lehfen inthuamna tur kawr min petu chutunah saruakin Kross ah a mualphothei ang berin khai kan in awm leh takkhi,Khawvel Lal te lal-a siam a,
lallukhum ropui petu chu hling lukhumkhum tir a ni, chawimawina tiang ai ahhremna talhfiak maw! lui tam taksiama in tur min petu kha tui hal in aau anih khi, Vawiin thleng hian tui
halin a la au reng asin, a tui in tur chui ni ve thei dawn lawm ni? a rawn tia, sawi tur ka hre lo, a khengbettu tehmelah chuan ka hmel ka hmu a, Kross
lera khai kan Krista lam chu ka en a, akut thir khenna ngei mai chuan ka kutchu a rawn vuan a, lawm avangin kaau chhuak ta a.
Ka harh chuan minlo hual tuau a,Khawnge Reuben-a? tuman minchhang lo, ka hawi vela, ka khumahminlo mut hi a ni a, ka thova, kachhungte min kohna pawhngaipawimawh lovin Reubena te in lam
panin ka tlana, Reubena kuangchhunga lo la mu reng chu thi chu kaawrh tir a. Sawi tur pawh ka hre lo, kathianpa ruang chungah chuan Kalvari aIsua hmangaihna chuan ka nun a rawnkhawih danglam a, kei ang misualbawlhhlawh tan pawh a hmangaihnachu a ngai reng a ni tih ka hre ta. Kathianpa boral vanga ka lungngaihna lehIsua ka neih tak avanga ka lawmna
inpawlh chu ka sawi thiamlo.Hmana Kross lera khai kan Nazareth
tlangval kha tui halin ala au ta reng a,a tui in tur chu i ni ve thei dawn lawmni?
________________________
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
42/134
42
RALTIANG Vol-V 2011-2012
CHANDIGARH MIZO UNION SLOGAN
C.V.Lalmalsawmi
Vangkhaw mawi hluan bikten duan maw kan lo tluan
Zohnahthlak khuanu hual lungtin rual keini
Zam ngailo thinlung lengtin chhing tura maltin sawm
Hmatiang sawnin thanlai kan rel theih leh thiaman
Thamral lo tur sakhming CMU a vul zel dawn!
MIZORAM YOUTH COMMISSIONMIZORAM: AIZAWL
Mizoram Youth Commission Hmalak Tawhna-te:1) Lord Krishna Ignited Minds, New Delhi-te nen hian a tir atangin inremna
thuthlung(agreement) fel tak siam a ni a. Ruahman lawk angin a hunahtluang taka neih zawh a ni.
2) Edu-Fest 2011 (Career Guidance Inkaihhruaina) hi tualchhung NGO pakhatnen tanghova tihchhuah a ni.
3) Sipaiah Mizo thalaite a tam thei ang ber an luh theihna turin kawng zawna ni a. Chumi atan chuan he lam kawnga mithiam bikte telna Panel ofInvitees hi din a ni a. Meeting vawikhat neih a ni tawh a. He meetingthuchhuak hi tunah bawhzui mek zel a ni hlawm.
Mizoram Youth Commission Hmalak Mekte:
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
43/134
43
RALTIANG Vol-V 2011-2012
1) UPSC Civil Services Coaching bakah Technical Course hrang hrang (MBBS,Engineer, ec.) zirna tura Entrance examination atana inbuatsaihna atanCoaching Programme hi kalpui tura hma lak chhoh a ni a. MBA, Banking,Combined Defence Service leh Staff Selection Commission hnuaia hna ruak
hrang hrang (e.g, UDC, LDC, Inspector of Excise, etc.) Examinationhmachhawn turte tan Coaching Programme hi bultan tum a ni bawk. Atheih chin chinah hengte hi E-Learning Platform hmanga kalpui tum a ni.
2) Mizoram State Youth Policy hi Drafting Committee dinin buaipui chhoh zela ni a. Tunah hian a khaikhawmna neih mek niin reilote chhungin peih feltum a ni.
3) India rama Company/Institute thenkhatte nen tangrualin mumal zawkinSkills Development Programme kalpui tum a ni a. Hemi atan hian Mizorampawnlama Company/Institute engemawzat te nen indawrna kalpui mek ani.
4) Zirna In, Tlawmngai Pawlte leh Kohhran Thalaite nen tangrualineizawnna/zirna kawnga inkaihhruaina programme neih chhoh mek zel ani. Hengah hian eizawnna/zirna atana inkaihhruaina piahlamah rampawnahna zawngte tana fimkhurna turte, educational loan chungchangte lehlehkha zir tawh lo te tana eizawnna bultan dan kawng inkawhhmuh thin ani.
5) Youth Development Agency din tawh chu thuam that a ni a. He Agencyhmang hian Central Ministry lamah sum zawn tum a ni.
6) Foreign Employment chungchangah helam buaipuitu agency/instituterintlak dapin thawhhopui tur zawn a ni.
7) Mizoram Youth Commission hi Grants-in-Aid hmanga nung chang chang anih avangin hma lian pui pui lak hleih theih a ni lova. Chuvangin, Mizoramsorkar sum piahlamah sorkar laipui atangin sum awm thei apiang hnuhluhtum mek a ni a. Chumi atan chuan Consultant ruai turin inbuatsaih mek ani.
Issued by the Mizoram Youth Commission, Mizoram, AizawlZOFATE LEH CHANGKANNA
R. Lallawmkima
an chenna khawvel hi kan ngaihdanin a inher si lova, a hun tawng a zir
zelin a inher danglam chauh zawk a ni. Kan hun tawng danglam rengte chuan changkanna kawngah a tha zawng leh a chhe zawngin kan duh
emaw duh lo emaw min hnuk lut mek a, nimin lawka kan nu leh pate Dream chuvawiina thangtharte tan chuan thilmak tehchiam ani ta meuh lo. Science lehtechnology khawvel chu an vir dun emaw tih tur khawpin changkanna lamah kean pen chak dun hle a, chu thiamna leh hmasawnna chuan thangtharte chuChangkanna bawihah a tuam ta mup mup mai a ni.
K
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
44/134
44
RALTIANG Vol-V 2011-2012
Ram a thang zel a, a mi chengte pawh kan changkang tawlh tawlh a,kan ram ngei pawh hian kawng tam takah hmasawnna rahbi a rap chho ve mekzel a. Chutih lai chuan MIZOTE pawh changkanna khawvel chuan min nang chhove zel a, kan awmna khawvel leh leilung piankenin a herchhuahpui a nih miau
avangin chu hmasawnna chuan min kal kan thei bik lo a ni.Engpawhnise, Kan chenna
leilung chu engti pawhin lo danglaminlo herkual vel ang hmiang. Keimahnilamin kan lo dawnsawn thiam phawtchuan khuavel kan la chhing ve thovang. Chu hun chu thlira dingdihlipmeuh va rin fan uak uak mai lovin, kanthlirna tukverhte hawng a, en liam maimai lovin kan tih tur dik tak kan kova
awm hi kan tih makmawh a ni.Chuvangin tui farkhat lek tlingkhawmin tuipui zau tak a siam anghian kan theihna kawng theuhah tan ila ang u.
Chu hmasawnna kan tihchuan thil tha hlir chu a rawn herchhuahpui bik hauh lo mai a. Thil thatam tak a rawn herchhuahpui rualinchumi karah chuan a tha lo zawnga
hman theih tur thil a rawn tel ta nukmai le. Chutak chu ni tun tumah pawhhian han sawi lan ka duh a chu.Changkang ve tawk takah i in ngai em?A nih leh changkanna dik chu enge nita ang le?
Changkanna kan tih hi thilinthlakthleng, nunphung inthlakthlengtih hian kan hrethiam mai awm e. Chuchangkanna chuan kan inchei duh dan
thlengin hmasawnna leh danglamnanasa tak a rawn thlen a. A bik takinthalaite zingah a nasa hle. Michangkang lo chu kan nuihzat a, thilchangkang lo chu kan zah pui bawkthin, changkang ni a kan hriat chu a loa luat in kan in tihhmuh a nih hi maw.
Chutih lai chuan mahni kea din chhuahve tum nachang hre hauh lo, sum lehhmingthatna ringawt um thin tute,zirna lamah pawh rual awh nachanghre map lo leh mahni tha tawk lehfinga in ngai ve ringawt I nih chuanBronze Age velah ila tal buai hle tihnaa ni.
Khawvel changkanna leh
electronic Media thiltihtheihna hiankan nun hi a thlak danglam nasa emem a. Tunlai hmasawnna in Mizote, abik takin kan thalaite nun a thlakdanglamna langsar ber nia lang chuchhung lam takna aiin pawn lamkhawvel thil ngaihsannain(materialism) kan nun a hruai hi a ni.Internet
Khawvel mihring finna leh
thiamna hmasawn zelin a rawn hrinchhuah hmanraw tangkai berte zingami chu Internet hi a ni kan ti theiang. Kum zabi 21-na in Internetkhawvel thar a rawn hring chhuak a.Chu internet khawvel tharah chuankeini Zofate pawh kan cheng ve a,hmun pawh a luah thuk ve tawh hle ani.
Kum 1995 chho vel khan
internet hi Mizoramah thalaiten chatnan an hmang a, hemi bakah hianoffice-a thawkten games khelh nanComputer an hmang, an ti thin. Hengzawng zawng hi changkanna in a kentel vek an ni a, internet i hman thinavang leh I lo connect vang mai khan i
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
45/134
45
RALTIANG Vol-V 2011-2012
changkang ta a ni lova, changkanna ina ken tel zinga hmanraw pakhat i lohmang ve mai chauh zawk a ni, chutaha chhe zawnga i lo hmang anih ngat
phei chuan min changkan nana anhman kha i nun vaw chhe tu atan ihmang dawn tihna anih chu.Media
Bronze Age atangin khawvelchangkanna nasa tak chuan ComputerAge- ah min hlangkai dawrh a. Kankhawvel changkanna zuan chakzia hi amak teh e! Awle, Kan thupuiah lutchho nghal mawp mawp mai ang.
Media kan tih hian a huam zau hle a;amaherawh chu, Media ziarang chihrang tam tak zingah Zofate'n kanhmelhriat leh chulnel zual bik cabletelevision te, internet te, cell-phoneleh chanchinbute hi tun tuma kan hanthlurbing bik turte chu a ni ang.Chanchinbu leh media chi hrang hranghmangtein kan ram mamawh ni a kanrin te kan tarlang thin a. Kum sawm
kal taa thangtharte seilenna khawvelleh tun huna thangtharte khawvel chudanglam tak a ni. Hetia media lo thangthut hian Mizo society pawh namenlovin min sawi nghing dawrh a, nupa,unau, thenrual leh nula-tlangval inkarainpawhna nasa takin a siam a,inthenna leh awm hranna nasa takin anghawng tel bawk.
Sapho chuan TV hi mi a
inawmtleina bawm (idiots box) tiin anlo vuah fiam a; a nihna chen pawh aawm ta ve ang. Mizoramah pawhthalaite chauh ni lovin, a pui a panginkan lawm em em vek a, a hmangchanghre deuh ten chanchin thar leh finnalam an en laiin a changkang ve lo ho te
chuan thil ho mai mai thlir nan anhunawl neih te an hmang bawk a,zirlai exam hnai tawh tak te hian anexam dawn hnaih hian a hmuhnawm
lehzual duh an tifiam bawk thin.Awle, chhuizau ka tum hran lova,miten fin nana an hman kha engtin ngei lo hman tangkai ve ang le? Mihring vetho, nu pum chhung atanga chhuaktheuh theuh, mi taima leh hratkhawkheng ten a an thil hmuhchhuahtawhsa, anmahni pawhin hausak lawihnana an hman kha i nun ti chhe tuatan i phal dawn em ni?
Tin, Information Technologyhmasawnna hian Mizoram pawh a kalkan bik hauh lo mai tih chu kan hrevek awm e. Mizoramah BSNL chuanhma hruaiin Mobile Phone a rawnching chhuak a, he thil hian Mizote tanhmasawnna leh thil tangkai nge a rawnpuakchhuah anga, kan chhiatna tur tihpawh ngaihtuah chang lo lekin neih veloh hlau tak maiin kan hmanhlel a nih
kha. Tun thleng pawh hian MobilePhone neih loh chu zahah te pawh kanla deuh tawh niin a lang. Englai maipawha mobile phone-a sms chhu rengmai, sms addict kan pung tual tual a.Zirna leh mahni hna thulh thaka phonekhawih ching kan kat ta nuk bawk.Puipunna leh inkhawmnaah te phonehmang ngam kan tam zia te hi,changkanna hian min ei ral zawk mai
ang tih ka hlau thin. Kan bialnu tepawh an inchhung luma rim a, an nuleh pate mitmei veng der der chungakawm ngai tawh lovin, sms hmang lehtop up cheng sawmhnih manin asawifel zeih zeih theih ta. Thil tih chua awlsam zawk khawp mai; mahse
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
46/134
46
RALTIANG Vol-V 2011-2012
puitlin a har phah zawk te hian ka hrethin.Globalization
Tunlai changkanna in a ken
tel tawngkam lar tak pakhat chukhawvel mihringte hi khaw pakhat(global village)-ah kan cheng ho tawhtih hi a ni. Globalization hian thil thachauh chu a rawn thlen bik hauh lo tihhriat erawh a tha. Globalization au hla(slogan) chu nun dan pakhat, khawvelpakhat, suangtuahna pakhat (oneculture, one world, one dream) tih hia ni. Globalization hian khawvel
mihringte min pawt khawminawlsamna pawh kawng tam takah arawn thlen a. He hmasawnna hmanghian keini Zofate pawhin remchannaleia kan lo hman thiam a pawimawhhle bawk.Music
Kan Zosap pakhatchuan, Nausen an lo pian hian an tapthin a, Mizo nausen a lo pian chhuah
erawh chuan an zai thung tiin kanzai ngainat zia a sawi a. A dik hmelviau mai, Mizote hi kan awm khawmlet let tawh chuan kan zai deuh maizel a, zin kawngah ani emaw,sakhuana thilah ani emaw, hlimni lehlungngaihni ah te kan zai a, kut ni tethlengin kan zai a. A hmun leh ahun azirin hla sak tur pawh kan nei hrangthliah a, kan hnam hausak ve na tak
pawh ani awm e.Rimawi hi chuan mihring
nunah nasa takin hna alo thawk thintih kan hria. Hmangaihna thu pawhkan sawi chhuah thiamloh thleng a minphawrh saktu ani thin. Rimawi chunachhawkna atan a tha mai pawh ni
lovin, kan natna do theihna a ti chak(boost immune system) thei ani tihpawh an chian tawh nghe nghe. He thuhi January ni 4, 2012 khan CBS
chanchinthar chuan an nemngheh thuan puang a ni.
Music hi changkanna tehfungpakhatah kei chuan ka ngai tlat mai.Hnam hrang ten hla chi hrang kan neia; mahse kan music taste erawh ainthlau viau. Hmakhawsang atang daihtawha khawvelin a lo uar tawhnimahse, kan hla sak duh zawng te,kan hla thu atang te hian hnam in hma
a sawn dan te, kan rilru puthmang te atarlang miau a, chuvangin changkannapakhat chu a ni ve hrim hrim. I hla duhzawng khan midangte tana hnawksaksiamin, mi beng ti kham khawpa ringtaka hla ngaihthla thin i ni em? Engsakhua pawh ni rawh se, ama sakhawkalh zawng hla ngaithla mi te anihngat phei chuan mi changkang nih chusawi loh mi rualban chiah lo an ni duh
phian.Lehkha chhiar
Ka sawi theihnghilh hauhloh tur chu lehkha chhiar chungchanghi a ni. Chhiar tam hi a tha a ni tih hichu lehkha chhiar peih lote pawn anpawm tho nia . Thil tha kan hriatnazawng kan tipeih vek kher lo anghian, mi tam tak chuan lehkha chhiarthatna hre reng chungin kan chhiar
peih lo a ni. Cicero-achuan, Lehkhabu awm lohna pindanchu thlarau nei lo taksa ang chauh ania lo ti a. Laltluangliana Khiangtepawhin,Lehkhabu thlen phak loh ramchu a thim a, tukverh nei lo in ang,
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
47/134
47
RALTIANG Vol-V 2011-2012
lehkhabu tha hmanga tihen ngai ania lo ti ve bawk.
A chunga kan sawi takzawng zawng khi a khaikhawm tu ber
chu lehkha chhiar a ni tlat. Changkangtur chuan ziak leh chhiar thiam apawimawh hmasa ber a, ram dang mite kawm a, thawh hona tha nei turpawhin tawng thiam zir phawt a ngaithin. Chhiar la, tichuan hriatna i lo neiang a, mifing ah a siam ang che.
A tlangkawmna:Kum zabi 19- na leh 20- na
chhunga America ram puithuna atthlakber chu Changkanna an kalpui dan
kha a ni tlat. Changkanna thliin a lendarh mek kan Mizo thalai te tan harh ahun ta e. Anih loh chuan Changkangdeuh hian kan hnam hi ala boral maiang tih ka hlau a ni.
______________________
Babies are born without kneecaps.They don't appear until the childreaches 2 to 6 years of age.
Our eyes are always the same size from birth, but our nose and earsnever stop growing.
When a person dies, hearing is usually the first sense to go.
Apples are more efficient than caffeine in keeping people awakein the mornings!
The strongest muscle in the body is the tongue.
It's impossible to sneeze with your eyes open.
More than 200 types of different organisms live inside or on our bodyat any time.
http://www.whoawee.com/elearning/believe_it_or_not/body_facts/http://www.whoawee.com/elearning/believe_it_or_not/body_facts/http://www.whoawee.com/elearning/believe_it_or_not/body_facts/http://www.whoawee.com/elearning/believe_it_or_not/body_facts/http://www.whoawee.com/elearning/believe_it_or_not/body_facts/http://www.whoawee.com/elearning/believe_it_or_not/body_facts/8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
48/134
48
RALTIANG Vol-V 2011-2012
BUH THAR TAM RAWH
1. Mizoram mipui zaa 80 hi kuthnathawka eizawng kan ni a, kan chaw rinpuiber chu BUH a ni.
2. Kan mamawh zawng zawng kan thar chhuak thei rih lo a nih pawhin kawnghrang hrangin kan thar chhuah kan tipung thei.
3. Buh thar tam turin Buh thar hlawk HYV ngei ching ang che.
4. Leilet/Terrace zau zawkah hma lain Buh thar tam rawh.
5. Tractor/Power Tiller hmangin i BUH chinna tur uluk takin buatsaih la,hlawk zawkin Buh i lo thar thei ang.
6.
System of Rice Intensification (SRI) hmangin i lo zau zawng ngai rengahhlawk zawkin Buh i thar thei.
7. I Buh chinte uluk takin enkawl la, a natna chi hrang hrang laka venghimturin Agriculture mithiamte rawn thin ang che.
8. Buh i lo thar tam theihnan Agriculture Department-a mithiamte rawn thinla, a tawk chauhin, a hun taka leitha pek dan an lo hrilh ang che.
9. Intodelh hi zahawmna a ni tih hrerengin, i khamkhawp thar chhuak ngeiturin tan la la, i harsatna hrang hrang lak atanga tanpui tur cheinAgriculture Department a inpeih reng tih i hre bawk dawn nia.
10.Thawk lo chuan ei pawh ei suh se.
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
49/134
49
RALTIANG Vol-V 2011-2012
ISSUED BY DEPARTMENT OF AGRICULTURE(CROP HUSBANDRY)
MIZORAM, AIZAWL
A LIAM PUI TA SI
Hruaia Chawngthu
hlasik khaw vawt in liam zai a rel a, thal romei a rawn zam tan leh ta chiaimai le. Sik khaw vawt lak atanga inthiarfihlim nungcha te pawh tual rawnchai leh leilung mawina par an rawn tlan leh tan ta. Partin in an mawina
chhuah in, thing zar an rawn chawr no leh ta. Chutih lai ang reng reng a, hunhlimawm leh hmuhnawm chu leilung boruak in her kual vel ah hian a awm leh angem le? Thlasik boruak chu hun in a her liam pui ta si.
Chutiang a hun leh ni lo inher danglam chuan kei ngei pawh chu min hnehve in, min awm hle hle tir thei ta der lo mai a. Ka room atang chuan ka awmnathlang a tuipui cham dup lam chu ka pan thla ta a. Ka zuk thlen thlak chuantuipui kam tiau pho ah chuan mi an lo awm meuh lova, naupang thenkhat tiauvut zing a infiam leh nula/tlangval tlai ni tla tur thlir te chauh lo chu. Ka nun amin kam tu leh chulai hmun a min hruai thla tu chu chhar chhuah tum in tuipuikam tiau pho ah chuan kan kal kual a, ral a, naupang ri nak nak bak chu thawm a
awm meuh lo. Ni chu a liam tep tawh a, tuipui ah chuan mawi takin ni thla chu arawn lang raih, a mawi danglam in, ka mit chu a lak atang chuan ka la sawnhleithei ta tlat lo mai a, mak tak mai in chutah chuan ka lunglenna sawi chhuahthiam theih si loh chu a baw chhuak ta a ni.Kan vangkhaw tual nuamChu lunglenna chuan kan vangkhawtual nuam ah chuan min hruai kir lehta a. Kan khaw kawt chhuah a bungthing upa tawh tak te chu rilru ah a lolut a. Chutiang ang ni tlak dawn hun
lai vel chu kan mittla a, naupang hovinan nu leh pa te feh haw hmuak in, azar leh a kiang vel ah te chuan hlimtakin an ri leh nak nak awm si a. Mikhua ang em chu ni lo mahse, ka pianleh seilenna, tun dinhmun a min hruaithleng tu hi a n miau a. Khawpui angin
in ropui te awm lovin, lirthei te chulut ve lo mahse, sum leh pai ah nghahlovin, changkanna khawvel rualinzuang ve lo mah ila, kan tan chuan kakhua ka tih ve theih chhun, ka in leh loawmna a nih miau avangin mittui tla
zawih zawih a lunglenpui tham a nireng a ni.Muana te thianza ho khaThingtlang khaw tlangval, lehkhathiam lo nimahsela, ka tan chuan kakhawvel an ni ve tlat si a. Lehkha zirngaisang lo ho na na chu, nu leh pa
T
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
50/134
50
RALTIANG Vol-V 2011-2012
thu hnial hreh vang chauh a hmundanga lehkha zir a kal chhuak chu a^ biknih kha ka han hlawh phawt a. Kanchanchin hi sawi sen rual a ni lo.
Muana te lo a kan feh tum a, Lalhriataleh Machhana phur fal in pi buh dengan man a, Pi buh deng hla sa chungaan lam tak chiam tum te khan kan vahan nui nasa tak. Vanduaithlak takinMachhana lah chuan min awm loh santa si a, lenrual kim lai te kha a vangaihawm zual em! Muana tanngaihzawng kan zawn tum a, kan rimnu in min hai a, Muana emaw min tih
avang a, a rilru chhungril ka kianga alo inpuan ngawt avang a, Muanalungawi lo te kha, a hunlai te khachuan thian leh thian kan inhmu sakhilo chauh kha a ni si a. Lalrema zanleng haw thingkung atangaPu.Ramsiama hmetdet a kan lo chhuna, thla eng emaw a tih te kha.. Kannui nasa lutuk kha kan tla thelh zawkkha a ni si a. Thingtlang naupang mawl
tih takah thianpa Puian a pa hmingC. Thangliana tih a C tih chu Chaktihna a tia, kan lo awih ve em em thina. Chhakchhuak tihna a lo ni reng si a.Thianpa Dinga mawlh mai kha, kan vahlimpui thin tak em! A love letterdawn Muana nen kan lo chhiar ru a,chhiar tu zawk hre si lovin, hriat kannei tih a hre si mangan zia kha. Mahsekan han fiam nasa viau na khan khami
kum a lir a rawn nghin vak kha chuankan thian ho inah khan rawn tlan kualin min rawn au tho vek kha a nia,Lalrema te bawngpu pawh engmah hrelovin a rawn tlan chhuah ve ngawtphah a nih kha. Machhana harh chianglo lah khan a khum an sawi emaw a
tia, a sawi tu a lo zawng kual. Khanghunlaia kan nun kha a va ngaihawmthin tak em!Kan khua ah vai Lal a lo kal a, khatih
lai kha chuan Lalrema te gurkhalibawngpu zarah vai tawng kha dik loleh awmze nei map lo khan kan lohmang ve thin a. Puia chu pangpar peturin an ti a, pek pah chuan inti felfahran in, Ka pu a ti zet a, Pangparkha vai tawngin a hre ta si lova, yepangpar he? a tia, kha vai lal in nuisung chung a a dar a ben thak thak tekhan a thiam vang ni lovin a thiamloh
lutuk vanga nuihzat a ni tih tun hnuhian ka hre thiam chiah. Dinga pawntohaw siliper chat phung a, a hawavanga a nu in a hau lai kan longaihthlak ruk te kha. Kan nui ri ngamsi lova, a va hrehawm tak em. Lalremahi alawm, hmeichhe hmelchhia a tihdeuh in a hming an zawh apiang hian ahming ni lo hi a lo sawi ziah a, min tihrilhai thei lutuk min zawh leh in.
Muana nen hian kan inthenawm a, zingtin hi an sumhmun ah hian a thu a, azai ul ul zel a, a tawp ah hi chuanBengchheng tih leh hmunphiah a inhlap ri leh tap thawm hi a rawnchhuak leh nge nge zel. Keini thian zaho chanchin kha chu sawi tur tam taka awm ang.Ka kal dawn zan mawlh mai kha aw!Kan tual zawl a, kan thian za hovin
kan thu khawm a, thla a eng si a,inthen mai tur kan nih tawh avang akan lunglenna hrik thlak nan kan hanzai ho te kha, sawifiah zawh rual lovina nuam. Kan han tui chho a, Machhanalam an tan a, a boruak khan min hnehbawk aniang thian dang te pawhin min
8/13/2019 RALTIANG. VOL V. OFFICIAL CHANDIGARH MIZO UNION MAGAZINE
51/134
51
RALTIANG Vol-V 2011-2012
rawn zawm ve a, chu thla eng hnuai ahchuan kan tlaivar lo chauh chu a nihkha. Khami zan kha Machhana ka hmuhtawp chu a ni mai si a, kan hlim
chhung kha a va rei lo tak em!Tawn leh ni her tak ang maw?Tunah chuan kan khua leh a chhung aka thlakhlelh em em te nen chuan melsang tam takin min kar dan ta si a.Engtikah tak in tawng leh hlawm takang maw? Hla phuah tu pakhat chuan;Aw thian duh tak, nunhlui liam hnuka dawn chang ni te hian, ka tan a i inhuamna te kha, hlan let ve tur che ka
nei lo, Chatuan ramah in tawng lehang aw... Lei hring nun hi a ral hunin,chatuan khua a var hunah.. Aw thianduh tak khawi lamtluang nge i zawh vedawn le? Hmangaihte lenna ramahtawn leh che ka nuamtiin a lo phuah a. He hla hi, ka awmnahmun riangte atang hian ka lo ngaithlave fo thin a, ka thiante ho nen hian
khawvel ah mai ni lo, hmangaihna rama, kan hlimlaini te chen leh hi ka rilrubeiseina duhthusam thi thei lo chu ani.
Chutiang ang lunglenna zem na hnuaiatang chuan ka lo harh chhuak tahlawl mai a. Engtia rei nge chutiangchuan ka awm pawh ka hre lo. Ni chukawl ah chuan a lo in her liam zo teptawh a. Tichuan ni in nikhat nileng akan thil tih te chu a her liam pui taang chuan kan sulhnu leh nunhluzawng zawng te pawh chu kohkir lehtheih rual lovin hun chuan a liam pui
ta si
(He article hi DAV college a ka kal puizawng zawng leh a bik takin kanthianpa a hun lo taka min boralsan taJoseph HP Lalchhandama hriatren