หน่วยที่ 2 เรือ่ง ภูมคิุ้มกันของร่างกาย

เนื้อหา

จัดท าโดย นางสาวณิชัชฌา อาโยวงษ์ ครูกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

http://heathersanimations.com/heartone.html

ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย

ระบบภูมิคุ้มกันบกพรอ่ง วัคซีน

ระบบภูมิคุ้มกัน

ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย

ภูมิคุ้มกันบกพร่อง

วัคซีน

จุดประสงค์การเรียนรู้

1. อธิบายเกี่ยวกับกลไกในการป้องกันเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอม ที่เข้าสู่ร่างกายได้

จุดประสงค์การเรียนรู้

2. อธิบายเกี่ยวกับผิวหนัง เซลล์เม็ดเลือดขาว ที่ท าหน้าที่ป้องกันและท าลายเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกาย

ภูมิคุ้มกัน (immunity) หมายถึง

กระบวนการต่อต้านเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอม ที่เข้าสู่ร่างกาย

Introduction

แอนติบอดี (antibody) = Globulin protein

ไลโซโซมพบที่ส่วนใดของเซลล์ ท าหน้าที่อะไร

Question 1

พบที่ ไซโทพลาซึม

ท าหน้าที่สร้างเอนไซม์ไลโซไซม์ (Lysosome) ย่อยสารต่างๆ ให้มีขนาดเล็กลง

อธิบายการเคลื่อนที่ของสารผ่านเซลล์ แบบฟาโกไซโทซีส มีลักษณะอย่างไร

Question 2

เป็นการล าเลียงสารโดยไม่ผ่านเยือ่หุ้มเซลล์

ไม่ต้องใชพ้ลังงาน

การน าสารขนาดใหญ่เข้าสู่เซลล์ โดยการสร้างเท้าเทยีม (ซูโดโพเดียม; Pseudopodium)

โอบล้อมสารนั้น จนหลุดผ่านเยือ่หุ้มเซลล์ เกิดเป็นถุงอาหาร (Food vacuole)

แอนติเจน และ แอนติบอด ี

แอนติเจน (antigen) หมายถึง

สิ่งแปลกปลอมที่มีสารประเภทโปรตีนเข้าสู่ร่างกาย

แอนติเจน (antigen) ? จุลินทรีย์ แบคทีเรีย ไวรัส ฝุ่นละออง ยา เกสรดอกไม้ สารเคม ี

แอนติเจน และ แอนติบอด ี

แอนติบอดี (antibody) หมายถึง

สารที่ต่อต้านเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกาย

แอนติบอดี พบในซีรัม (serum) ของน้ าเลือด(plasma)

หมู่เลือดระบบ ABO

ผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง จะมีโปรตีน 2 ชนิด คือ แอนติเจน A และ แอนติเจน B

น้ าเลือด (Plasma) มีโปรตีน 2 ชนิด คือ แอนติบอดี A (anti-A) และ แอนติบอดี B (anti-B)

แอนติเจน และ แอนติบอดีในร่างกาย

หมู่เลือดระบบ ABO

ในร่างกายของคนเรา นอกจากจะมีระบบเลือด ABO แล้ว ยังมีระบบเลอืดกลุ่มอื่นอกีหรือไม่ อยา่งไร และมีแอนติเจนและ

แอนติบอดีอย่างไร

Question 3

หมู่เลือดระบบ Rh

หมู่เลือด Rh Antigen -Rh antibody

Rh+ พบ ไม่พบ

Rh- ไม่พบ ไม่พบ

ผิวเม็ดเลือดแดง มีแอนติเจน 1 ชนิด คือ Rh

ระบบภูมิคุ้มกัน (immune system) มี 2 แบบ คือ

1. ภูมิคุ้มกันแบบไม่จ าเพาะ (non specific defense) หรือ

ภูมิคุ้มกนัที่มีในธรรมชาติ

2. ภูมิคุ้มกันแบบจ าเพาะ (specific defense)

1. ภูมิคุ้มกันแบบไม่จ าเพาะ (non specific defense) หรือ ภูมิคุ้มกันที่มีในธรรมชาติ

1.1 สิ่งกีดขวาง

1.1.1 ผิวหนัง keratin และเหงื่อ 1.1.2 จมูกและหู เมือก

1.1.3 ตา น้ าตา 1.1.4 ช่องคลอด เมือก และ ซเิลีย 1.1.5 ปาก น้ าลาย 1.1.6 กระเพาะอาหาร กรด HCl

1. ภูมิคุ้มกันแบบไม่จ าเพาะ (non specific defense) หรือ

ภูมิคุ้มกนัที่มีในธรรมชาติ

1.2 monocyte macrophage phagocytosis

1.3 neutrophil and eosinophil

2. ภูมิคุ้มกันแบบจ าเพาะ (specific defense)

เป็นภูมิคุ้มกันที่เกี่ยวขอ้งกับ lymphocyte

lymphocyte มี 2 ชนดิ คอื

1. B cell 2. T cell

การสร้างภูมิคุ้มกัน มี 2 แบบ คือ

1. ภูมิคุ้มกันก่อเอง (active immunization)

เป็นการสร้างแอนติบอดี จากแอนตเิจน

วัคซีน (แอนติเจน) ไข้ทรพิษ อหิวาตกโรค บาดทะยัก โปลิโอ

เกิดช้า อยู่นาน

การสร้างภูมิคุ้มกัน มี 2 แบบ คือ

2. ภูมิคุ้มกนัรับมา (passive immunization)

เป็นการรับแอนติบอดีที่สร้างโดยสัตว์อื่น Serum

เซรุ่มแก้พษิงู บาดทะยัก พิษสุนัขบ้า น้ านมมารดา

เกิดเรว็ อายสุั้น

เซลล์เม็ดเลือดขาวกับภูมิคุ้มกนั

(White Blood Cell (WBC); Leukocytes)

เป็นเซลล์ที่มีนิวเคลียส

ท าหน้าทีก่ าจัดส่ิงแปลกปลอม

1. Agranulocyte เป็นพวกที่ไม่มแีกรนูล ได้แก่ lymphocyte (B cell + T cell) และ monocyte

2. Granulocyte เป็นพวกที่มีแกรนูลชนิด ได้แก่ neutrophil, eosinophil และ basophil

แบ่งเป็น 2 กลุ่ม โดยดูจากแกรนูลในไซโตพลาสซึม และลักษณะของนิวเคลียส ได้แก ่

Can you name the white blood cells from left to right?

neutrophil monocyte basophil lymphocyte eosinophil

1

2 3

4

5

6

1 7

1 = neutrophil

2 = eosinophil

3 = basophil

4 = lymphocyte

5 = blood plaetlets

6 = momocyte

ภูมิคุ้มกันบกพร่อง

Immunodeficiency หรือ Immune deficiency

ภาวะที่ความสามารถของระบบภูมิคุ้มกันลดลง

1st Immunodeficiency

2nd Immunodeficiency

1. โรคเอดส์ (AIDs)

AIDs : Acquird Immune Deficiency Syndrome)

เกิดจากการติดเชือ้ HIV (human Immune Deficiency Virus)

ท าลาย macrophage และ lymphocyte

HIV in human blood

AIDs distribution On May 20, 1983 – First publications of the discovery of the HIV virus that causes AIDS in the journal Science by Luc Montagnier. http://tackpinz.com/this-day-in-history-may-20/tackpinz/

1. How about AIDs infection?

Question

1. เพศสัมพันธ ์

Question

2. เลือด

Question

Can be infected blood with AIDs in mosquitoes?

Question 3. What is World AIDs day? "Universal Access and Human Rights" being

the theme of this year's World AIDS Day, the key slogans are: 1. I am accepted. 2. I am safe. 3. I am getting treatment. 4. I am well. 5. I am living my rights. 6. Everyone deserves to live their rights. 7. Right to Live. 8. Right to Health. 9. Access for all to HIV prevention, treatment, care and support is a critical part of human rights

STOP AIDS,KEEP PROMISE

1 December every year

2. โรคภมูิแพ้ (Allergy)

เกิดจากการตอบสนองตอ่แอนติเจนผดิปกติ

2. โรคภมูิแพ้ (Allergy)

2. โรคภมูิแพ้ (Allergy)

วัคซีน วัคซีน (vaccine)

หลักการ ท าให้ระบบภมูิคุ้มกันของรา่งกายรู้จักกบัเชื้อ (แอนติเจน)

ที่ไม่เคยเจอมาก่อน เพือ่ที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายจะได้รู้ว่าจะรับมือกับเชื้อ (แอนติเจน) ชนิดนั้นๆ ได้อย่างไร

สาร (แอนติเจนของเชื้อโรค) ที่กระตุ้นให้ร่างกาย สร้างภูมิคุ้มกันต่อโรคเป้าหมาย

1. วัคซีนทีผ่ลิตจากเชื้อแบคทีเรียที่ตายแล้ว

ชนิดของวัคซนี

อหิวาตกโรค ไอกรน บาดทะยัก

2. วัคซนีที่ผลิตจากสารพิษ หรือ ทอกซนิ (Toxin) ทอกซอยด์ (Toxoid)

คอตีบ (diptheria) + ไอกรน (pertussis) + บาดทะยัก (tetanus)

= DPT

3. วัคซีนที่ผลิตจากเชื้อที่ยังมีชีวิตอยู่ แต่ท าให้อ่อนฤทธิ์ลง

ชนิดของวัคซนี

วัณโรค (BCG: bacillus calmette guerin)

4. วัคซนีที่ผลิตจากเชื้อไวรัสที่ท าให้ตายแล้ว โรคพิษสุนัขบ้า โปลิโอ (ฉีด)

5. วัคซีนที่ผลิตจากเชื้อไวรัสที่ยังมีชีวิตอยู่ และยังมีฤทธิ์เต็มที่

ชนิดของวัคซนี

หนองฝีป้องกันไข้ทรพิษ