WELKOM BIJ DE LECTORALE REDE
HANDEN EN VOETEN GEVEN AAN DUURZAAM ORGANISERENVanuit een groeiend bewustzijn hoe we willen leven
Dr. Tonnie van der Zouwen MCMLectoraat Sustainable Working and Organising
17 april 2015
Expertisecentrum Sustainable Business
Nieuw expertisecentrum met 6 lectoraten:
1. Improving Business
2. International Business
3. New Marketing
4. Sustainable Finance and Accounting
5. Sustainable Strategy and Innovation
6. Sustainable Working and Organising: De organisatorische kanten van duurzame ontwikkeling
1. Duurzaamheid begint met toename in bewustwording
2. Van jezelf, van anderen en van het grotere geheel
3. Van hoe we willen leven, nu en in de toekomst
4. Daarop kan je anticiperen door meer mogelijkheden te leren zien
5. En het handen en voeten geven door ander manieren van organiseren
6. Plannen van het lectoraat om hieraan bij te dragen door onderzoek, onderwijs en praktijk
“Scientific understanding and practical experience are like two legs without which we cannot walk” Francisco Varela.
Waarom deze theorie?
• Tijd komt in beeld
• Gevoel speelt een belangrijk rol
• De gelaagdheid van onze werkelijkheid: zowel formele als informele kanten
• Onbewuste en lichamelijke aspecten van mens zijn worden meegenomen
• Op alle niveaus van organiseren toe te passen
• Kapstok voor duurzame ontwikkeling
De gelaagdheid van onze werkelijkheid
Tijd
Ontwikkelingcapaciteiten
natuurlijk systeeminterne sturing: lef
sociaal regelsysteemexterne sturing: discipline
communicatief zelfsturings-systeemZelfsturing: communicatie
Gebaseerd op “De Logica van het gevoel” van Arnold Cornelis, 1996
structuren, regels, procedures, functies,
managementsystemen
formele eigenschappen
Concept voor organisatieontwikkeling
Tijd
Ontwikkelingcapaciteiten
natuurlijk systeeminterne sturing: lef
sociaal regelsysteemexterne sturing: discipline
communicatief zelfsturings-systeemZelfsturing: communicatie
Ons gevoel geeft aan of en waar nieuwe waarnemingen passen
angstzich thuis voelen
boosheidrechtvaardigheid
verdriet
erkenning
symbolen, tradities, verhalen, rituelen, huisstijl
informele eigenschappen
beelden voor de toekomst
communicatieve eigenschappen
Gebaseerd op “De Logica van het gevoel” van Arnold Cornelis, 1996
Rol gevoel
• Basis van ons geheugen
• Gids voor het plaatsen van nieuwe waarnemingen
• Behartiger van onze belangen (stuurdoelen)
• Leidraad voor keuze ontwikkel- aanpak
Wat is duurzame ontwikkeling?
• Duurzame ontwikkeling is tot bloei komen
• Volgens de Logica van het Gevoel: ontwikkelen van communicatieve zelfsturing, van stuurvermogen in relatie tot anderen
• Een groeiend bewustzijn en meer mogelijkheden kunnen zien
• Collectief verandervermogen ontwikkelen, om te kunnen sturen op wat zinvol is.
Positieve duurzaamheid
• Duurzaamheid is iets dat voortduurt, dat is niet per definitie iets goeds
• Negatieve duurzaamheid is gericht op reduceren van negatieve effecten van de huidige gang van zaken
• Positieve duurzaamheid is gericht op hoe we willen leven, nu en in de toekomst (Paul James)
Het ijsbergmodel van duurzaamheidUit het boek Leiden vanuit de Toekomst, van Otto Scharmer en Katrin Kaufer
Positieve duurzaamheid: ontwikkeling naar eco-systeem bewustzijn
Stadium Gezondheidzorg Scholen Bedrijven
1.0 Traditioneel BewustzijnHiërarchie
Autoritair:Instelling centraal
Autoritair:Leraar centraal
Gecentraliseerd:Eigenaar centraal
2.0 Ego-Systeem Bewustzijn:Markten en concurrentie
Resultaatgericht:Bestuurde zorg centraal
Resultaatgericht:Testen centraal
Gedecentraliseerd:Productiecijfers centraal
3.0 Belanghebben-den bewustzijn: Netwerken en onderhandeling
Patiëntgericht:Aandoeningen centraal
Studentgericht:Leren centraal
Matrix of netwerk:Belanghebbenden centraal
4.0 Eco-Systeem BewustzijnAwareness-Based Collectieve Actie (ABC)
Burgergericht:Welzijn van de hele mens in zijn omgeving centraal
Ondernemings-gericht: Co-creatie centraal
Co-creatief eco-systeem:Intentie centraal
Duurzaam organiseren =co-creatie van een gewenste toekomst
Het proces om te komen van
2.0 ego-systeem bewustzijn
naar
4.0 eco-systeem bewustzijn
Duurzame organiseren vraagt:
• Toename van bewustzijn
• Loslaten van oude organiseer-patronen
• Samenwerken over grenzen heen
• Andere vormen van leiderschap
• Het vermogen om vol te houden
Misverstand van top-down aanpak
“I have shared my vision, so now we have a shared vision”Cartoon van Mark de Koning
Hoe dan wel? Participatieve aanpak
Interactief werken aan een gedeeld beeld en gezamenlijke basis voor actieCartoon van Mark de Koning
Handen en voeten geven aan co-creatie
Een manier die zich heeft bewezen:
Large Scale Interventions (LSI), een participatieve manier van ontwikkelen en onderzoeken met het hele systeem van belanghebbenden van een vraagstuk.
Levert principes voor duurzaam organiseren
Deelnemers: docenten, studenten, onderwijs-ondersteuners, bestuurders, directeuren
Werkbijeenkomst met een grote groep over vakmanschap in het hbo
Basisprincipes voor LSI
• Systeemdenken: Gebeurtenissen zijn met elkaar verbonden in tijd en ruimte
• Participatie van belanghebbenden:Actieve participatie en zelfmanagement van stakeholders bevordert eigenaarschap voor actie en leren
• Action learning/research: Denken en doen niet scheiden bevordert reflectievermogen en effectiviteit van handelen
• Sensemaking: Het delen van perspectieven en ervaringen met hoofd, hart en handen, draagt bij aan het vinden van een gezamenlijke basis voor acties om een gewenste en haalbare toekomst te realiseren.
Samenhang van de principes
principes voorduurzaam organiseren
iedere deelnemer in staatstellen om zijn bijdrage te
leveren
uitdagendekwestie
veel aandacht voorwijze van uitnodigen
methoden diehiërarchie reduceren
methoden die een stemgeven aan alle
deelnemers
gezamenlijk zoekennaar betekenissen
interactieve verkenning van dewerking van het systeem en de
dynamiek van het vraagstuk
uitnodigen vanverschillendeperspectieven
verkenning van verleden,heden en toekomst van het
systeem
face to facecommunicatie
aanwezigheid vandiversiteit in de ruimte
denken en doenworden niet gescheiden
actionlearning/research
een diversiteit aancapaciteiten van
deelnemers aanspreken
diversiteit aanwerkvormen
een setting scheppen waarindeelnemers zich vrij voelen om
hun bijdrage te leveren
actieveparticipatie
systeemdenken sensemaking
ontwerp enimplementatie worden
niet gescheiden
stakeholdersbetrokken in elke fase
1 of meer bijeenkomsten met hethele systeem in de ruimte (kleine
en/of groteonderzoeks-werkplaatsen)
betrokkenheidleiders is nodig
werken metemergente processen
facilitators/onderzoekers zijnvaardig in deze manier van
onderzoek doen
zelf management enleiderschap als rol
hands-offfaciliteren
Het hele systeem betrekken, ook externen
“Kids behave better when we have strangers to dinner. So do adults” Marvin Weisbord .
Bewezen effecten van LSI op korte termijn
Meer en beter werk gedaan krijgen
(Ontwikkelen Natuurlijk Systeem en Sociaal Regelsysteem)
1. Betere besluiten en actieplannen
2. Commitment en energie voor implementatie
3. Nieuwe relaties, meer potentieel voor innovatie en leren
4. Meer vertrouwen
Bewezen effecten van LSI op langere termijn
Duurzame ontwikkeling:
(Ontwikkelen Communicatief Zelfsturingssysteem)
1. Doorgaand collectief leren en toenemend verandervermogen (meer reflectie- en stuurvermogen)
2. Schotten tussen onderdelen en functies in het systeem worden meer doorlaatbaar (meer eenheid in verscheidenheid)
Voorwaarden voor LSI
• Leiders zijn bereid om leiderschap te delen
• Vraagstuk is van wezenlijk belang en heeft co-creatie nodig
• Voldoende tijd, middelen en invloed
• Koken met de principes: Zonder de set van principes zijn de werkvormen een lege huls
• Volhouden: Follow-up organiseren
Opdracht voor het lectoraat
Praktijkonderzoek doen als bijdrage aan duurzaam werken en organiseren. Met en voor studenten, docenten, onderzoekers en werkveld.
Actieonderzoek is een onderzoeksstrategie die nieuwe kennis oplevert en tegelijkertijd iets teweeg brengt.
Actieonderzoek betekent leren op 3 niveaus:
1. Individuen leren over onderzoeken en over zichzelf
2. Ontwikkeling van de praktijk van betrokkenen
3. Nieuwe kennis voor soortgelijke vraagstukken in andere contexten, via publicaties
Actieonderzoek met belanghebbenden
Deelnemers: Onderzoekers, consultants, cliënten/opdrachtgevers, studenten
De 3 poten onder het krukje van de onderzoeksstrategie
Bewerking van een figuur van Joseph E. McGrath door Tonnie van der Zouwen
Werkplaats als bijdrage aan het ontwikkelen van een kwaliteitscultuur, voorbeeld HAN
Deelnemers: docenten, studenten, onderwijs-ondersteuners, managers, beroepenveld, bestuur
Kenniskring Sustainable Working and Organising
Onderzoekers die de verbinding vormen tussen onderzoek, onderwijs en werkveld. Vaste kern vanuit 5 academies:
1. Naïm Asbaa (AHB)
2. Herman van Blitterswijk (AAFM)
3. Erik Blokland (ACUE)
4. Sophia van Hattum (AHB)
5. Ineke van Kruining (AAFM)
6. Mariëlle van der Leeuw (AHB)
7. Koos van Overdijk (AI&I)
8. Wendy Stubbe (AFM)
Enkele thema’s voor actieonderzoek door het lectoraat SWO
• Nieuwe samenwerkingsrelaties; vraagstuk- gericht organiseren
• Leiderschap bij co-creatie, combineren van top-down kaderstelling en gezamenlijke invulling
• Rol HR adviseurs in duurzaam organiseren
• Samenwerken aan vraagstukken voor een circulaire economie
• Implementatie technologische innovaties
• Ontwikkeling van sustainable business in de regio
• Werken met krachtige zelfstandige teams
Evaluatie transitieprocessen in multi-client onderzoek
• Duurzaam organiseren is co-creatie van een gewenste en haalbare toekomst
• Dit omvat een transitie van 2.0 ego- naar 4.0 eco-systeem bewustzijn
• Dat kan je handen en voeten geven met een participatieve aanpak zoals LSI
• Het lectoraat SWO wil actieonderzoek doen naar wat bijdraagt aan succesvolle co-creatie
• Dat willen we doen lopend op twee benen van theoretische kennis en praktijkervaring
Samenvattend:
Top Related